SREDNJA ŠKOLA ZVANE ČRNJE ROVINJ

MEMORIJA (ROM,RAM,CASH)

Svan Tipurić

Rovinj, 21/5/2020
 Sadržaj

1. Uvod...........................................................................................................................................................1

2. Memorija..................................................................................................................................................2
2.1 ROM, RAM i cash memorija.................................................................................................................3
2.1.1 Kratka povijest memorije............................................................................................................8

3. Zaključak..................................................................................................................................................9

ii
1. Uvod
Memorija je elektronički uređaj ili sklop koji može pohraniti podatke (kod računala –
binarni podaci). Neizostavni dio računala i drugih elektroničkih uređaja. Važni pojmovi
kod memorije su lokacija i adresa. Lokacija je mjesto u memoriji na kojem je spremljen
podatak. Adresa je broj pridružen svakoj lokaciji i omogućuje pristup podatku. Memoriju
možemo podijeliti po trajnosti zapisa podataka bez napajanja, tehnologiji zapisa podataka
(optičke, magnetske, poluvodičke) i mjestu i funkciji (unutarnje i vanjske). Podjela po
trajnosti zapisa podataka bez napajanja je na privremenu ( RAM i cash) i trajnu (ROM,
tvrdi disk, CD, DVD, USB flash disk).

1
2. Memorija

Glavni parametri memorije su kapacitet, vrijeme pristupa, memorijski ciklus,

propusnost. Kapacitet je količina podataka koja se može pohraniti, a mjerne jedinice
kapaciteta su bit, bajt, kilobajt, megabajt, gigabajt, terabajt. Vrijeme pristupa (Access time)
je vrijeme potrebno da se sadržaj određene lokacije pojavi na podatkovnoj sabirnici nakon
postavljanja adrese na adresnu sabirnicu, a mjerna jedinica za vrijeme pristupa je nano
sekunda (ns). Memorijski ciklus (Memory cycle) je vrijeme potrebno da se u potpunosti
izvrši operacija s memorijskom lokacijom, mjerna jedinica je također nano sekunda (ns).
Propusnost je količina podataka koja se prenosi u jedinici vremena, mjerna jedinica je bit
po sekundi (b/s ili bps). Postoje 3 načina pristupa memoriji: sekvencijalni, direktan i
slučajan. Sekvencijalni pristup je pristup u kojem je memorija organizirana po skupinama
podataka koji se zovu zapisi, podaci se čitaju ili upisuju jedan za drugim. Direktan pristup
je pristup preko povezanosti adrese sloga i njegove fizičke lokacije. Slučajan pristup je
takav da svaka adresibilna lokacija ima jedinstven adresni mehanizam ugrađen u
memorijski sklop.

2
2.1 ROM, RAM i cash memorija

ROM (Read Only Memory) – sadržaj memorije se može pročitati ali se nemože mijenjati.
Rom memorija je memorija za pohranu BIOS programa. Programiranje se ne radi u fazi
izrade, već se sadržaj upisuje naknadno. Upis podataka (programiranje) se vrši
programatorima. Jednom upisani sadržaj ne može se naknadno mijenjati. Pogodno za
uređaje koji se rade u malim serijama. Izvedbe su PROM, UV-EPROM, EEPROM i
FLASH EPROM.

PROM
Princip programiranja PROM memorije:
Novi („prazni“) PROM – svaki bit spojen je preko reverzno polarizirane dione na masu i
napajanje

Slika 2.1. Princip programiranja PROM memorije

Tokom programiranja jedna od tih dioda „spali“ se pomoću visokog napona (10-20V) i
zbog toga ostaje u trajnom kratkom spoju. Ako je to spoj na masu onda je to bit 0, a ako je
to spoj na napajanje onda je to bit 1.

3
 Slika 2.2. Programiranje PROM memorije

Slika 2.3. Vanjski izgled PROM memorije

UV – EPROM
Brisanje sadržaja se radi izlaganjem memorije ultraljubičastom zračenju u trajanju od 10 –
15 minuta preko prozorčića na kučištu memorije. Programiranje se vrši pomoću visokog
napona ( starije memorije – 21V, novije memorije 13V ili 6V) preko programatora.
Pogodne ra uređaje koji se proizvode u malim serijama. Cijena im je viša u odnosu na
PROM i ROM memoriju.

Slika 2.4. UV – EPROM memorija – vanjski izgled

EEPROM ( Electrically Erasable PROM)

Sadržaj se briše dovođenjem određenog napona na memoriju.

4
Postoje dva tipa : - brisanje i pisanje isključivo cijelokupnog sadržaja memorije
- brisanje i pisanje svake pojedine lokacije, bez mijenjanja sadržaja
ostalih lokacija
Primjena kod uređaja kod kojih treba sačuvati podatke kod prekida napajanja. Velika
brzina programiranja.

Slika 2.5. Vanjski izgled EEPROM-a

FLASH EPROM

To je vrsta EEPROM memorije. Moguće je brisanje i pisanje sadržaja ciječe memorije ili
pojedinih sektora( ali ne samo jedne lokacije). Brisanje i pisanje se vrši određenim
programskim naredbama pri radnom naponu. Primjena kod raznih uređaja ( bios računala,
digitalni fotoaparati, prijenosna računala i dr.)

RAM (Random Access Memory) – upisno / ispisna memorija. Dijeli se na statičku RAM
memoriju i dinamičku RAM memoriju.

Statički RAM – ne pohranjuje podatke u polje bistabila, ne destruktivno čitanje, veća

potrošnja, ne moraju se osvježavati, brže su (7 – 20ns vrijeme pristupa), skuplje, primjena
je za cache memoriju

Dinamički RAM – pohranjuje podatke u parazitivnoj kapacitivnosti, destruktivno čitanje

( podatak je potrebno ponovno upisati nakon čitanja; produljuje se memorijski ciklus pa je

5
ova memorija sporija), podatak se gubi pa je tu memoriju potrebno osvježavati (1 – 2ms),
jeftinija je, a primjenjuje se za RAM. Tehnologije izrade DRAM-a su: FPM (eng. Fast
Page Mode), EDO (eng. Enhanced Data Out), BEDO (eng. Burst EDO), ESDRAM i
CDRAM (eng. Enhanced SDRAM i Cache DRAM), JEDEC SDRAM, DDR SDRAM
(eng. Double Data Rate SDRAM), SGRAM (eng. Synchronous Graphics RAM), RDRAM
(eng. Rambus DRAM), SLDRAM (eng. Synchronous Link DRAM).

Slika 2.6. Izgled RAM memorije

Dinamička RAM memorija

- memorijski element –
parazitska kapacitivnost CM

Slika 2.7. DRAM memorija

6
 RAS (Row Address Strobe) –
adresni signal vrste(reda)
CAS(Column Address Strobe)-
adresni signal kolone(stupca)
WE(Write Enable) –signal
dozvole upisa
A0-An –adresne linije
Do-izlaz
Din-ulaz

Slika 2.8. Struktura dinamičke RAM memorije

Slika 2.9. konektori RAM memorije

CACHE memorija – Cache je memorija koju koristi procesor kako ne bi morao ''čekati''
dok se vrši prijenos podataka između njega i RAM-a.
Koristi kao „posrednik“ pri prijenosu podataka između procesora i RAM-a, a njegova
brzina odgovara brzini procesora.
Obzirom da je CPU brži od RAM-a, on bi trebao čekati dok mu RAM pošalje ili od njega
primi podatke, te bi se time gubilo mnogo vremena (cijeli bi rad računala bio sporiji).
Kratki opis rada: CPU šalje podatke velikom brzinom Cache memoriji, a Cache ih
jednakom brzinom prihvaća (jednako je brz kao CPU). Iz tog razloga CPU ne mora
čekati i može vršiti druge operacije dok se za isto vrijeme prenose podaci iz Cache-a u
RAM i obrnuto. Dakle, glavna svrha postojanaja Cache memorije je sprječavanje
čekanja procesora, a time i ubrzavanje rada cijelog računala.
Kapacitet priručnih memorija je mali, a u današnje vrijeme u prosjeku iznosi nekoliko MB.

7
 Slika 2.10. Slika brzine komunicaranja CPU s memorijama

2.1.1 Kratka povijest memorije

1898. Prvi magnetni zapis

1936. U Njemačkoj, Konrad Zuse otkriva da se programi opisani binarnim kombinacijama
mogu pohranjivati elektromehaničkim principom.
1945. Opisao građu i djelovanje računala. Svako računalo mora se sastojatiod sljedećih
dijelova: ulazne jedinice, izlazne jedinice, memorija,upravljačka jedinica, aritmetičko
logička jedinica
1956. IBM razvio prvi tvrdi disk-Winchester 30-301951. Memorija načinjena od željeznih
jezgri.
1954. UNIVAC 1103A, prvo komercijalno računalo sa memorijom od želj. jezgri.
1967. IBM konstruira prvu disketu (engl. floppy disk).
1970. Intel objavljuje memorijski integrirani krug 1103 kapaciteta većeg od bita (prvi
RAM).
1971. IBM predstavlja “floppy disk” (8”)
1977. Memorijski čipovi od 16K (sa preko 2000 tranzistora)
1980. Prvi "winchesteri", tj. hard diskovi. Format im je bio 5,25 inča, akapaciteti su varirali
između 5 i 10 MB.
1981. Osborne 1, prvo prenosivo računalo. Sa cijenom od 3.466 dolara itežinom od 12
kilograma, uređaj koristi Zilog Z-80 procesor i ima64KB RAM-a, dvije 5,25-inčne
disketne jedinice kapaciteta 91KB i 5-inčni monokromatski zaslon.
1982. Drivetec objavljuje 3.33MB (neformatiran) 5.25” drive.
1983. Philips i Sony razvio CD-ROM kao računalna memorijski element.
1998. DVD-RAM jedinica 17GB.

8
9
 3. Zaključak
Vidjeli smo da postoje memorije koje imaju različite kapacitete, tj. Količina
informacije koju možemo zapamtiti u danu memoriju. Kapacitet memorije ima veliku
važnost za mnoge ljude, te brzina čitanja informacije na memoriji. Te važnosti znastvenici
svaki dan pokušavaju povećati i ubrzati. Svijet memorija je u par desetljeća toliko
napredovao da je više nemoguće objasnit svake detalje što se tiču memorija.Ovo je samo
osnovno objašnjenje dane teme.

10