I.

SELİM (YAVUZ SULTAN SELİM) (1512-1520)

Yavuz Sultan Selim, Osmanlı tarihinin belli başlı

padişahlarından biriydi ve imparatorluğun sınırlarını
büyük çapta genişletmeyi başardı. Kendinden
önceki hükümdarlardan farklı olarak dikkatini
doğuya çevirdi. Doğuya yönelmesinin kısmen
jeopolitik kısmen ideolojik olduğu söylenebilir.

Ancak Mısır’ın fethinin ideolojik değil, jeo-politik

sonuçları çok daha önemliydi. Doğu-Batı ticaretinin
kara yolları Osmanlı’nın elindeydi. Hindistan’dan
deniz yoluyla gelen mallar ise ya Umman Körfezine
ve Basra’ya geliyor, ya da Kızıldeniz’i aşıp Süveyş
üzerinden Akdeniz havzasındaki deniz ticaretine
teslim ediliyordu. Mısır’ın ve Arap Yarımadasının
kuzeyinin ele geçirilmesinden sonra, artık bu doğu-
batı ticaretinin bütün kilit noktaları Osmanlıların
eline geçti. Bu şüphesiz önemli bir gelir kaynağı idi.
Ama aynı zamanda “Bereketli Hilal” adıyla tanınan
bölgenin bereketli tarımının gelirleri Osmanlı’ya
kalıyordu. Mısır, Osmanlılar için önemli bir gelir
kaynağı oldu.

Öte yandan, Yavuz zamanında Osmanlı sınırının İran içlerine doğru genişlemesi, Yavuz, Mısır
tarafına hiç göz dikmese de, Memlukların öfkesini uyandırmaya yeterdi. Memluk bireylerinin
çoğu Kafkasya’dan gelen bizim Çerkez dediğimiz insanlardı. Dolayısıyla Mısır ve Kafkasya
arasında yakın bir ilişki yoğun bir trafik vardı. Osmanlıların İran’a doğru ilerlemesiyle bu
 trafiğin orta yerine bir kama sokulmuş gibi oldu. Dulkadir Beyliğinin ortadan kalkması da bu
trafiğin orta yerine kama saplamak gibi oldu.

Ancak Mısırın fethinin yarattığı imkânlardan yararlanmak mümkün olmadı. Portekiz ve

İspanyollar Afrika’nın güneyinden dolaşıp Hint Okyanusunu aşmayı başarmışlardı. Arap
Yarımadasının iki yanı onlar için stratejik önem taşıyordu. Bu durum yerli yönetimlerin de
huzurunu kaçırmıştı. Çeşitli nedenlerle Osmanlılar, sahip oldukları coğrafi avantajların
semeresini elde etmek için gerekli çabayı harcamadılar.

Metinden ve derste öğrendiğiniz bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

1. Yavuz’un doğuya yönelmesi hangi gerekçelere dayandırılabilir?

2. Bereketli Hilal neresidir? Osmanlı Devleti açısından bu bölgenin ele geçirilmesi nasıl bir kazanç
sağlamıştır?
3. Osmanlı-Memluk çatışması hangi nedenlere dayandırılabilir? Memluklarla hangi yıllarda hangi
savaşlar yapılmıştır?
4.Memluk topraklarının ele geçirilmesi Osmanlı’ya ekonomik anlamda hangi kazançları
sağlamıştır?
5. Osmanlı Devleti, Mısır fethinin yarattığı imkanlardan neden yararlanamamıştır?

1. Jeopolitik anlamdan önemli bir sebeple yavuz doğuya yönelmiştir.Mısırı eve

doğudaki ticaret yollarını ele geçirmek için böyle bir igirşimde bulunmuşltur.
2. Bereketli hilal Mezopotamya yı da kapsayan dicle ve fırat nehirlerini kapsayan
yarım daire şeklindeki doğudaki yer.
3. B tartışmanın temel nedeni iki devletin de baharat yolu üzerinde önemli rol
oynamalarıydı. Ayrıca birbirilerinden ayrılıp birbirilerine geçen farklı türden
topluluklar hoşnutsuzlujkların çıkmasına neden oluyolardı.
4. Baharat yolu denetimi Osmanlı’ya geçti.
5. Avrupalılar başka yollar bulmaya başlayınca baharat yolundan elde edilen gelir
azaldı