TEKNİK RESİM

Geometrik Çizimler-2
Ders Notları:
Mehmet Çevik
Dokuz Eylül Üniversitesi
2010
 2/20

Geometrik Çizimler - 2
• Bir doğru ile bir noktayı teğet yayla birleştirmek
• Bir nokta ile doğru üzerindeki bir noktayı yayla birleştirmek
• Birbirine dik iki doğruyu bir yayla birleştirmek
• Dar açı yapan iki doğruyu yayla birleştirmek
• Geniş açı yapan iki doğruyu yayla birleştirmek
• İki doğruya teğet bir yay çizmek
• Bir doğru ile bir yayı içten teğet bir yayla birleştirmek
• Bir doğru ile yayı dıştan teğet bir yayla birleştirmek
• İki daireyi bir yayla içten teğet birleştirmek
Geometrik Çizimler-2

• İki daireyi bir yayla dıştan teğet birleştirmek

• İki daireyi bir yayla içten ve dıştan teğet birleştirmek
• Daire ve noktayı verilen bir yayla teğet birleştirmek
• Elips
• Verilen bir elipsin merkezlerinin bulunması
• Elips Çizimi (1.Yöntem)
• Elips Çizimi (2.Yöntem)
• Elips Çizimi (3.Yöntem)

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 3/20

Bir doğru ile bir noktayı teğet yayla birleştirmek

1. Verilen doğruya R uzaklıkta paralel doğru çizilir.
2. P noktası merkez olmak üzere R yarıçaplı yayla doğru, C noktasında
kesilir.
3. C noktasından verilen doğruya dikme inilerek T noktası bulunur.
4. C merkez olarak R yarıçaplı yayla P ve T noktaları birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 4/20

Bir nokta ile doğru üzerindeki bir noktayı yayla birleştirmek

1. P noktası ile doğru üzerindeki A noktasını birleştiren doğru çizilir.

2. PA doğrusunun orta dikmesi çizilir ve doğru üzerindeki A noktasından da
doğruya dik doğru çizilir.
3. İki dikmenin kesiştiği B noktası merkez olmak üzere A ve P
noktalarından geçen yay çizilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 5/20

Birbirine dik iki doğruyu bir yayla birleştirmek

1. Doğruların kesişme noktası A merkez olmak üzere R yarıçaplı yayla

doğrular kesiştirilir.
2. Bulunan noktalar T teğet noktalarıdır. T noktaları merkez olmak üzere R
yaylarıyla O merkez noktası bulunur.
3. Pergel açıklığı bozulmadan T noktaları arası R yayıyla birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 6/20

Dar açı yapan iki doğruyu yayla birleştirmek

1. Dar açıya ait doğrulara pergel yardımıyla R yarıçap mesafesinde paralel

doğrular çizilir.
2. Bu doğruların kesişme noktası O merkez noktasıdır. T teğet noktaları
için O merkez noktasından açı kollarına dik doğrular çizilir.
3. R yarıçaplı yay, O merkezi olarak T teğet noktaları arasına çizilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 7/20

Geniş açı yapan iki doğruyu yayla birleştirmek

1. Geniş açı yapan doğrulara pergel yardımıyla R yarıçap mesafesinde

paralel doğrular çizilir.
2. Bu doğruların kesiştiği O merkez noktası bulunur. O noktasından açı
kollarına dik doğrular çizilerek T teğet noktaları bulunur.
3. R yarıçaplı yay, O merkezine göre T teğet noktaları arasına çizilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 8/20

İki doğruya teğet bir yay çizmek

Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 9/20

Bir doğru ile bir yayı içten teğet bir yayla birleştirmek

1. Verilen doğruya R mesafesinde paralel doğru çizilir.

2. O merkezli yayın yarıçapına R yarıçapı ilave edilerek (R + R1) yarıçaplı
yay ile doğru kesiştirilir ve C noktası bulunur.
3. Bulunan C noktası ile O noktası birleştirilerek T, C noktasından doğruya
dikme inilerek T1 noktası elde edilir.
4. C merkez olmak üzere T ve T1 noktaları R yarıçaplı yayla birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 10/20

Bir doğru ile yayı dıştan teğet bir yayla birleştirmek

1. Verilen doğruya R mesafesinde paralel doğru çizilir.

2. R1 yarıçaplı dairenin O merkezine göre (R1 – R) değerinde yeni bir yay
çizilerek C kesişme noktası bulunur.
3. Bulunan C noktası ile O noktası birleştirilip uzatılarak T, C noktasından
doğruya dikme inilerek T1 noktası elde edilir.
4. C merkez olmak üzere T ve T1 noktaları R yayıyla birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 11/20

İki daireyi bir yayla içten teğet birleştirmek

1. Birinci dairenin O1 merkezinden (R1 + R) yarıçaplı bir yay çizilir.

2. İkinci dairenin O2 merkezinden (R2 + R) yarıçaplı yay çizilir.
3. İki yayın kesiştiği A noktası işaretlenir. O1 ve O2 merkezleriyle A
noktasını birleştiren doğrular çizilip daire üzerinde T1 ve T2 teğet
noktaları bulunur.
4. A merkezinden R yarıçaplı yayla T1 ve T2 noktaları arası içten birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 12/20

İki daireyi bir yayla dıştan teğet birleştirmek

1. Birinci dairenin O1 merkezinden (R – R1) yarıçaplı yay, O2 merkezinden

(R – R2) yarıçaplı yay çizilir.
2. Yayların kesiştiği A noktasıyla O1 ve O2 merkezleri birleştirilip uzatılır.
3. Çizilen doğruların daireleri dış tarafta kestiği noktalar T1 ve T2 noktaları
arası dıştan birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 13/20

İki daireyi bir yayla içten ve dıştan teğet birleştirmek

1. O1 merkezine göre (R + R1) yarıçaplı, O2 merkezine göre (R – R2)

yarıçaplı yaylar çizilir.
2. İki yayın kesiştiği A noktası işaretlenir.
3. A noktası O1 merkeziyle birleştirildiğinde T1 noktası O2 merkezleriyle
birleştirilip uzatıldığında T2 teğet noktası bulunur.
4. A merkez olmak üzere R yarıçaplı yayla T1 ve T2 noktaları arası
birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 14/20

Daire ve noktayı verilen bir yayla teğet birleştirmek

1. P noktası merkez olmak üzere R yarıçaplı yay çizilir.

2. O merkezine göre (R + R1) yarıçaplı bir yay daha çizilerek kesiştirilir.
3. A kesişme noktası ile O merkezi birleştirilip T teğet noktası bulunur.
4. A kesişme noktası merkez olmak üzere R yarıçaplı yayla P ve T
noktaları arası birleştirilir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 15/20

Elips
• Bir dairesel yüzeyin iz düşümleri, temel
iz düşüm düzlemlerine göre eğik
tutularak çizildiğinde elde edilen şekle
elips adı verilir.

• Silindir, koni, küre gibi cisimler

tabanlarına veya eksenlerine göre eğik
kesildiklerinde bu yüzeylerin
görünüşlerindeki şekil elipstir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 16/20

Elips

• Elipsin iki merkezi vardır.

• Elips üzerindeki her noktanın bu merkezlere uzaklıkları toplamı sabit olup
elipsin büyük eksenine eşittir.
Geometrik Çizimler-2

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 17/20

Verilen bir elipsin merkezlerinin bulunması

1. Yöntem: Merkezi C 2. Yöntem: Merkezi C

noktasında, yarıçapı büyük
eksenin yarısı kadar olan
yayların AB doğrusunu kestiği
yerlerdir.
Geometrik Çizimler-2
noktasında, yarıçapı büyük
eksenin yarısı kadar olan
yayların AB doğrusunu kestiği
yerlerdir.

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 18/20

Elips Çizimi (1.Yöntem)

Pergel ile Çizim
1. Yatay ve dikey eksenler çizildikten sonra, AB büyük
ekseni ve CD küçük ekseni işaretlenir.
2. F1 ve F2 merkez noktaları işaretlenir.
3. F1 ile O arasında istenen sayıda nokta işaretlenir
(örneğin 5 nokta)
4. Pergelin iğnesi A noktasına batırılıp 3 noktasına
kadar açılır, F1 ve F2 merkezli üst ve alt yaylar
çizilir.
Geometrik Çizimler-2

5. Pergelin iğnesi B noktasına batırılıp 3 noktasına

kadar açılır. F2 odak noktasına konup daha önceki
yayı kesecek şekilde B3 yarıçaplı yaylarla dört tane
3 noktası bulunur.
6. Aynı işlemler diğer noktalar için uygulanıp 1’, 2’, 4’,
5’ noktaları bulunur.
7. Bulunan noktalar eğri çizgilerle veya eğri cetveli
yardımıyla birleştirilip elips çizimi tamamlanır.

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 19/20

Elips Çizimi (2.Yöntem)

Eşmerkezli daireler yöntemi
1. Çapları elipsin büyük ve küçük
eksenine eşit olan eşmerkezli iki daire
çizilir.
2. Çizilen bu daireler merkezden geçen
istenilen sayıda diyagonal ile bölünür.
3. Diyagonallerin büyük ve küçük daireleri
kestiği noktalar işaretlenir.
Geometrik Çizimler-2

4. Aynı diyagonal üzerinde, büyük

dairedeki noktalardan dikey, küçük
dairedeki noktalardan yatay çizgiler
çizilerek kesiştirilirler.
5. Kesişme noktaları serbest elle veya
eğri cetveli yardımıyla birleştirilerek
elips oluşturulur.

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

 20/20

Elips Çizimi (3.Yöntem)

Paralelkenar yöntemi
1. Kenarları elipsin eksenlerine paralel
bir paralelkenar (veya dikdörtgen)
çizilir.
2. AO ve AJ uzunlukları aynı sayıda eşit
parçalara bölünür.
3. AJ üzerindeki noktalar C noktasıyla
birleştirilir.
4. D noktasından başlayıp AO
Geometrik Çizimler-2

arasındaki noktalardan geçen

doğrular çizilerek, daha önce çizilmiş
doğruları kesecek şekilde uzatılır.
5. Doğruların kesişme noktaları elipse
ait noktalardır.
6. Elde edilen noktalar birleştirilerek
elips tamamlanır.

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü