Marcus Aurelius yn Ei Fyfyrdodau

YR AWDUR A'I WAITH

Wrth ddehongli arddodiaid Antiquity, ac yn arbennig Myfyrdodau

Marcus Aurelius, ceir osgoi dau fath o gamgymeriadau, yn
gwrthwynebu'n ddiaconaidd ond yn anacronistig: a etifeddwyd o
rhamanteisaeth, ond rwyf bob amser yn byw yn ein diwrnod, un yw
credu bod ein awdur yn mynegi ei hun yn llawn ac yn briodol yn y
gwaith y mae'n ei gynhyrchu ac yn cael ei wneud yn delwedd a
hoffrwydd ei greadur; y llall, ffasiynol iawn heddiw, o'r farn bod
perthnasedd ffigur yr awdur yn hen ffasiwn, bod gan y gwaith
ymreolaeth a bywyd ei hun, beth y gellir ei esbonio heb geisio
dadansoddi'r bwriad o'r awdur.

Yn wir, mae'r awdur hynafol yn ddarostyngedig i reolau caeth nad yw

wedi'u dewis. Urjas sy'n rheoli sut y dylem ysgrifennu: rheolau genres
llenyddol ydynt, sy'n gosod y benderfynu ar strwythur yr amlygiad, y
arddull a'r gwahanol ffigurau o feddwl neu huawdl i'w defnyddio. Mae
eraill yn llywodraethu mater ei hun: beth sy'n yn ysgrifennu, y pynciau
y mae'n rhaid i'r awdur fynd i'r afael â hwy ac a roddir iddo, er
enghraifft, gan draddodiad chwedlonol neu hanesyddol os yw'n
theatr. Hefyd, mae athronwyr yn gosod eu hunain yn y traddodiad o
ysgol sy'n gosod arnynt restr o faterion a phroblemau y mae'n rhaid
iddynt ddilyn trefn benodol, a dull dadlau i'w gymhwyso'n ofalus,
egwyddorion i'w derbyn.

Yn achos Marcus Aurelius yn benodol, rydym wedi gweld, mae'r

ymarferion ysbrydol y mae'n eu hysgrifennu ato yn cael eu rhagnodi
iddo gan draddodiad Stoic ac, yn benodol, gan y stoiciaeth sy'n
diffinio Epictetus. Gosodir braslun, themâu, dadleuon neu
ddelweddau ymlaen llaw. Y peth hanfodol iddo yw peidio â dyfeisio a
chyfansoddi, ond dylanwadu arno'i hun, i greu effaith ar ei berson, yn
effeithiol ar adeg benodol, bydd yn colli rhywfaint o'i gryfder ar
unwaith, fel y bydd yn rhaid iddo ddechrau'r ymarfer eto i ail-gartrefu
sicrwydd bob amser ein bod yn tynnu egwyddorion a rheolau byw o'r
fformiwleiddio trawiadol.
Bydd sefyllfa o'r fath yn ein harwain i gwestiynu ymdrechion seicoleg
hanesyddol, sy'n anelu at wneud diagnosis, seiliedig ar destun y
Myfyrdodau, casgliadau ar yr "achos" Marcus Aurelius, am ei glefyd
stumog neu ei opiwmmania.

Ond nid yw hyn yn golygu bod Marcus Aurelius yn absennol o'r

Myfyrdodau ac y byddai unrhyw stoic, sydd yn yr un sefyllfa â Marcus
Aurelius, wedi hysgrifennu am yr un peth. Mae'n wir bod y Meditations
yn dileu, ar un ystyr, farn Unigoliaeth i godi i lefel y Rheswm cyffredinol
ac amhersonol. Fodd bynnag, mae Marco unigol Mae Aurelius yn
drawslucent yn yr ymdrech hon sydd wedi'i hadnewyddu erioed, sydd
bob amser yn anorffenedig, i gymhathu egwyddorion Rheswm, hynny
yw, eu cymhwyso i'w hachos penodol. Mae'n bersonol iawn o'i diwedd
bod y gwaith hwn mewn ymddangosiad amhersonol yn cael ei
bersonoli'n fawr. Mae gan Marcus Aurelius arddull, hoff themâu,
obsesiynau, weithiau, a phryderon miniog sy'n cael eu geni o arfer ei
swyddfa fel ymerawdwr. Ac rydym yn gwybod yn fawr iawn dda yr hyn
yr oedd yn ei fwriadu wrth ysgrifennu'r gwaith hwn: gweithredu ar rhoi
eich hun mewn agwedd ysbrydol benodol, ymateb i'r problemau
penodol a achosir gan wahanol sefyllfaoedd o fywyd bob dydd.

TERFYNAU SEICOLEG HANESYDDOL

Achos Marco Aurelio

Yr hyn yr ydym wedi'i ddweud am natur 'amhersonol' gweithiau

hynafol, yn gyffredinol ac ymarferion ysbrydol o Marcus Aurelius, yn
arbennig, ein hannog i arfer y doethineb mwyaf mewn ymdrechion i
ailadeiladu seicoleg yr ymerawdwr athronyddol. Yn ôl a ddeallaf,
roedd yn Ernest Renan yr un cyntaf a geisiodd dynnu portread Marco
Aurelius. Mae'n cyflawni darlun, yn fyr, yn eithaf anghydlynol.
Weithiau mae'n mynnu bregeth ddiswyddedig yr ymerawdwr: 1

Dyma'r dyn cryfaf sy'n seiliedig ar ddiflastod perffaith, i sylweddoli'n

glir bod pawb yn wamal a heb gefndir go iawn... Dyn yr ysgerbwd yw'r
mwyaf sicr ac roedd yr ymerawdwr nig yn fwy nag ysgerbwd. Roedd
symud bywyd yn yr enaid hwnnw bron mor felys â synau bach
awyrgylch agos-atoch tegan. Roedd wedi cyrraedd y Bwdha nirvana,
heddwch Crist. Fel Jesus, Sakyamuni, Socrates, Francis o Asses a thri
neu bedwar o sages arall, roedd wedi trechu marwolaeth yn llwyr.
Gallai chwerthin arni. Wel, mewn gwirionedd, nid oedd yn gwneud
synnwyr iddo mwyach.

Adegau eraill, i'r gwrthwyneb, mae'n darganfod ynddo enaid wedi'i

chwalu: 2
E! ymdrech enbyd sy'n ffurfio hanfod ei athroniaeth. Bod frenzi
ymddiswyddiad, weithiau'n arwain at soffistigeiddrwydd, yn celu yn y
cefndir glwyf enfawr. Mae'n rhaid i chi ffarwelio â hapusrwydd i
gyrraedd gormodedd o'r fath! Ni fyddwn byth yn deall popeth a
ddioddefwyd gan y galon wael honno, y chwerwder a oedd yn celu'r
rhagair pale hwnnw bob amser yn dawel a bron yn gwenu.

Yn hytrach na chyrraedd nirvana Bwdha neu heddwch o

Ymddengys fod Crist, Marcus Aurelius o Renán y tro hwn yn "bwyta"
gan ddrwg mewnol:

Mae'r drwg rhyfedd hwnnw, yr astudiaeth aflonydd honno ohono'i

hun, sy'n demon o'r prysgwydd, y twymyn hwnnw o berffeithrwydd,
yw'r arwyddion o natur lai cryf na nodedig.3

Nid oedd ganddo, ar ei enedigaeth, cusan tylwyth teg, athronyddol

yn ei ffordd ei hun, yr wyf yn golygu'r celfyddyd o roi i mewn i natur, y
llawenydd nad yw ymatal a sustin yn bopeth ac y dylai bywyd hefyd
allu cael ei grynhoi wrth "wenu a mwynhau".4

Arweiniodd y portread hwn o'r ymerawdwr sy'n braslunio Renan at y

myth dycnwch a syfrdanol sy'n gwneud Marcus Aurelius yn
besimistaidd ac yn ddisynnwyr. Yn yr ugeinfed ganrif, ganrif o
seicoleg, seicoddadansoddi ac amheuaeth, roedd gan gynrychiolaeth
Renanian o'r athronydd ymerawdwr atseinio mawr. P.Wendland 5 sy'n
dwyn "ymddiswyddiad trist" Marcus Aurelius. Yn fwy diweddar, j. Mae
 Rist6 yn siarad am "sgeptig eithafol" yr ymerawdwr athronyddol, o'i
"awydd i amau"; Paul Petit, 7 o "anobaith eithaf dyfrio". Yr hyn a
ddywedasom am y bwriad pesimistiaeth myfyrdodau yn ddigon, mi
gredaf, i wrthbrofi hawliadau o'r fath.

Ar gyfer E. R. Dodds, 8 mae'r emeroydd yn ystyried gweithgarwch

dynol nid yn unig yn ddibwys" ond fel afreal bron. Mae'n ymddangos
yn anodd iawn cysoni dehongliad o'r fath â'r hyn a ddywed Marcus
Aurelius am ddisgyblaeth gweithredu. Mae Dodds yn mynnu hunan-
feirniadaeth Marco Aurelius o angen yr ymerawdwr i fod yn "un arall".
Mae'n rhoi'r duedd hon mewn perthynas â breuddwyd y byddai
Marcus Aurelius, yn ôl hanes Dion Cassius ac Augusta, wedi'i chael,
yn 17 oed, mabwysiadodd y noson Emperor Antonine ef: byddai wedi
breuddwydio bod ganddo ysgwyddau'r fory. Byddai hyn, yn ôl Dodds,
yn awgrymu bod Marcus Aurelius wedi dioddef, yn ddifrifol, yr hyn y
mae seicolegwyr modern yn ei alw'n diwb argyfwng hunaniaeth.
Dyma enghraifft nodweddiadol o beryglon seicoleg hanesyddol. Mae
Dodds yn diffinio'n anghywir beth yw ystyr "yr awydd i fod yn unrhyw
beth heblaw'r hyn ydyw". Mae'n wir bod Marcus Aurelius yn dyheu
am fod yn ddyn arall ac i ddechrau bywyd arall
(X, 8, 3). Ond drwy hyn mae'n golygu, fel y mae cyd-destun yn
dangos, ei fod yn dymuno caffael gwirionedd, doethineb, hygrededd
enaid (X, 8,1). Credaf, felly, fod pob dyn cyffredin yn dymuno bod yn
un arall yn hyn o beth ac, os yw hwn yn argyfwng adnabod, mae pob
dyn cyffredin yn dioddef argyfwng adnabod. A dydw i ddim yn gweld
sut y byddai "y prysgwydd hyn" yn cyflwyno "agwedd morbid" fel y
byddai Dodds yn hoffi. 9 O ran hyn, mae Dodds yn priodoli fformiwla i
Marcus Aurelius: "Mae'n anodd i ddyn ei gefnogi ei hun", gan
awgrymu cymaint fel bod Marcus Aurelius yn annioddefol iddo'i hun,
a bod natur ddynol, yn gyffredinol, yn annioddefol iddo'i hun. Yn wir,
mae Dodds yn ystumio e'n llwyr) ystyr testun Marcus Aurelius (V, I0,
4 ac nid V, I0, I, a nodir yn anghywir yn y troednodyn), ac mae ei
eiriad fel a ganlyn:

Ystyriwch hefyd ffyrdd o fyw'r dynion sy'n byw gyda chi: mae'n anodd
ysgwyddo'r caredigrwydd ohonynt, nid dweud hynny prin os yw'n
cefnogi ei hun.
Felly, nid yw'n ymwneud â pherthynas Marco Aurelio ag ef ei hun,
ond problem wahanol iawn i] y byddwn yn siarad eto. Nid yw
ychwaith yn brofiad personol o Marcus Aurelius, ond disgrifiad,
traddodiadol mewn stoiciaeth a hyd yn oed mewn ysgolion eraill, o
ddioddefaint dyn nad yw'n byw fel athronydd, nad yw'n ymroi i unig
werth da moesol, ac sydd felly'n wrthddywediad 10 ac yn brwydro
gyda'i hun, Byw'n athronyddol, hynny yw, 'yn ôl natur', i fod yn gyson
â chi'ch hun. Nid yw hyn yn adlewyrchu argyfwng hunaniaeth Marcus
Aurelius mewn unrhyw ffordd.
Ar y llaw arall, am freuddwyd Marco Aurelius, Nid yw Dodds yn
cyfeirio'n llawn at yr hyn y mae haneswyr hynafol yn ei ddweud. Mae
stori Augusta11 yn dweud, mewn gwirionedd, nid yn unig fod y dyn
ifanc wedi breuddwydio bod ganddo ysgwyddau'r fory, ond ei fod,
gan feddwl tybed a fyddent yn gallu dal baich, wedi darganfod eu bod
yn eithriadol o gryfach. Dywed Dion Cassius 12, sy'n ysgrifennu'n
fuan ar ôl marwolaeth Marcus Aurelius, y gallai Marcus Aurelius, yn y
freuddwyd honno, ddefnyddio'r ysgwyddau hynny yr un mor hawdd
â'i aelodau eraill. Yn wir, y broblem yw peidio â gwybod beth mae
cwsg yn ei gynrychioli i ddyn modern, ond gwybod beth mae'n ei
olygu i ddyn gwrth-dawelu. Camgymeriad rhyw seicoleg hanesyddol
yw cyflwyno ein cynrychiolaethau o ddynion modern yn y gorffennol,
y mae'n rhaid i ysgwyddau "eraill" gyfateb i un dyn "un arall". Rhaid
inni geisio deall beth oedd y delweddau a ymddangosodd iddynt
mewn breuddwydion a gynrychiolir ym meddylfryd cyfunol dynion
gwrth-dawelu, gan fod P. Grima1,13 yn dangos bod yr ysgwyddau yn
y fory yn eu gwneud yn meddwl ar unwaith am stori Pelops. Roedd ei
gorff, wedi'i chwalu gan ei dad Tantalum, wedi'i weini i'r dus.
Dameter, wedi'i drafferthu gan dristwch marwolaeth ei merch, oedd yr
unig un nad oedd yn ei adnabod ac yn bwyta ei ysgwydd. Disodlodd
Cloth, duwies Destiny, ysgwydd yn y fory ac atgyfodi'r ferch. Yn Oriel
Peintio Filostrato, sy'n ysgrifennu ychydig o dwsin o flynyddoedd ar ôl
Marwolaeth Marcus Aurelius, mae'r ysgwydd yn y fory yn daved
Poseidon ac yn gwneud iddo syrthio mewn cariad â Pelops. "Wrth i'r
ddaear gael ei gorchuddio yn y nos, mae'r dyn ifanc yn cael ei oleuo
gan ei ysgwydd sy'n ymbelydredd fel y seren nos yng nghanol
tywyllwch." 1"* Mae cael ysgwyddau'r fory yn golygu bod yn wrthrych
cais a gras dwyfol, yw mwynhau amddiffyn Destiny, y mae Cloth yn
ei bersonoli. Yn wyneb y cyfrifoldeb cynyddol am fabwysiadu, mae
ysgwyddau'r fory yn cyhoeddi cymorth y dus a'r Cyrchfan a fydd yn
gwneud Marcus Aurelius yn gryfach i dybio eich gwaith cartref.
Dyma'r gwir synnwyr, i ddyn o wrthdawelder, o freuddwyd Marco
Aurelius.
Bu Dr. R. Dailly, seicosomatizer, a H. van Effenterre, am eu rhan
hwy, wedi ceisio gwneud diagnosis mewn ymchwiliad cyffredin yr hyn
y maent yn ei alw'n "achos Marcus Aurelius".15 Ceisiasant
ddarganfod pam, drwy ryw fath o wrthddywediad â'i egwyddorion, yr
ymerawdwr hwn amgylchynu ei hun gyda chymeriadau hynod
feirniadol: ychwanegu ei hun i deyrnasu gydag ef at ei frawd
mabwysiedig Lucius Vero; rhoi gorchymyn dros y Dwyrain cyfan i
Avidio Cassius, y cyffredinol hwnnw a fyddai'n codi yn ei erbyn; dewis
o'r diwedd i gynhyrchu mewn urddas anhydraidd i'w fab Comfy, sy'n
fod wedi bod yn deialydd sy'n deilwng o Nero. "Tri drygioni hardd,"
meddai awduron yr erthygl, "y mae eu tras mae'r mygydau'n ddiogel
ac y gallwn feddwl oddi wrth bwy na wnaethant roi rhyw fath o
ddiddordeb anymwybodol dros Marcus Aurelius." O ddechrau'r
erthygl mae'n ymddangos mai'r gosodiad y mae'r ddau awdur am ei
amddiffyn: roedd yr emeror-athronydd yn ddyn gwan, heb feiredd, yr
oedd angen iddo wneud iawn am ei amheuon a'i ddiffygion o'i
amgylch ei hun gyda dynion cryf a hyderus. Yma rydym yn
gwerthfawrogi mecanwaith y math hwn o esboniadau seicolegol.
Rydyn ni'n meddwl ein bod ni'n darganfod symptom nodweddiadol
iawn, ond nid yw'n symptom o unrhyw beth, gan nad yw hyd yn oed
yn symptom. Nid oes dim yn profi y byddai Marcus Aurelius wedi
dewis y tri chymeriad hyn drwy atyniad i'w gryfder feirysol. Roedd
etholiadau Lucius Vero, Avidio Casio a Com yn gyfforddus yn cael eu
pennu gan resymau gwleidyddol cymhleth, y mae haneswyr wedi'u
dadansoddi'n dda. Nid oes unrhyw beth ychwaith yn profi bod y
"drygioni hardd" hyn (oedden nhw mor hardd?) fyddai wedi bod mor
sicr ohonynt eu hunain. Fodd bynnag, gan fod Myfyrdodau yn destun
o'r llyfr hwn, dydyn ni ddim eisiau gadael i ni ein hunain gael ein
llusgo i mewn i hanes. Hoffem bwysleisio nad yw'r llyfr Myfyrdodau,
oherwydd ei ddiben a'i gynnwys, yn caniatáu inni gadarnhau na
gwadu bod Marcus Aurelius wedi bod yn wan, na fyddai wedi bod yn
feiriad ac y byddai, fel yr awgryma'r awduron, wedi cael wlser
stumog. Wel, dyna ei ddiagnosis. Maent yn dibynnu ar y testun hwn
gan Dion Cassius i'w gyfiawnhau: 16

[Yn ystod ymgyrch Danube] roedd yn wan iawn yn gorfforol i'r pwynt
na allai, ar y dechrau, wrthsefyll yr oerfel ac ar ôl casglu'r milwyr ar ei
orchmynion, bu'n rhaid iddo encilio heb fynd i'r afael â hwy. Ychydig
iawn a bwytaodd a bob amser yn y nos. Yn wir, nid oedd yn arferol
cymryd rhywbeth yn ystod y dydd, ond meddygaeth o'r enw teriaca.
Fe'i cymerodd nid am ei fod yn ofni rhywbeth, ond am fod ei stumog
a'i frest mewn cyflwr gwael, a dywedir, diolch i'r feddyginiaeth hon, ei
fod yn gallu gwrthsefyll clefydau eraill a'r un hwn.

Nid yw'r testun hwn yn siarad o gwbl am glefyd cronig, ond o gyflwr
Marcus Aurelius yn ystod ymgyrch Danube. Ar y llaw arall, mae Dion
Cassius yn dyst bod yr emeroydd, yn ei ieuenctid, yn egnïol ac yna'n
ymroi i chwaraeon treisgar fel hela. 17 Yn ôl yr hanesydd hwn,
pryderon ei swyddfa a'i aseticism a wanhaodd ei gorff. A hynny fel y
bo, mae'r ddau awdur hyn, ar ôl gwneud diagnosis o wlser gastrig, yn
symud ymlaen i gydberthyniad seicolegol y clefyd; "Yr wlserol... yn
ddyn sydd wedi'i blygu drosto'i hun, yn aflonydd, yn bryderus... Math
o hypertlau o'r hunan-guddfannau o'i gymdogion: mae ei hun, yn
ddwfn i lawr, y mae'n ceisio mewn eraill... Yn gydwybodol, mae gan
minucia ddiddordeb yn y perffeithrwydd technegol o weinyddu heb
gysylltiadau dynol, y byddai'n rhaid iddo fod yn swm ohono. Os yw'n
ddyn meddwl, bydd yn tueddu i chwilio am gyfiawnhad, am
gyfansoddiad cymeriadau uwch, am agweddau stoic neu Beharisee.
Yn foesol, bydd yn rhinweddol gan ymdrech, yn dda drwy gais, yn
credu drwy ewyllys." 8
Nid ydym yn gymwys i drafod gwerth gwyddonol y portread
seicolegol hwn y mae ein hawduron yn ei ddefnyddio o "gastrópatas",
y byddai'n ddiddorol gofyn a ydynt yn cael eu cydnabod yn y darlun
du hwn. Yr hyn yr ydym yn ei gwestiynu yw'r posibilrwydd o dynnu o'r
Meditations yr arwydd lleiaf a allai gadarnhau neu ailadrodd y
disgrifiad hwnnw o seicoleg Marcus Aurelius. Mae'r awduron yn gwbl
anghywir am natur y gwaith pan fyddant, er mwyn cyfiawnhau eu
diagnosis, o'r farn bod y Meditations yn ymateb i angen "cyfiawnhad
yn eu llygaid eu hunain" ac yn ffurfio "cyfres hir o anogaeth lle mae'n
rhaid i ni ddyfalbarhau ar hyd y ffordd ddewis ymlaen llaw." Fel y
gwelsom, mae'r Myfyrdodau nid ydynt yn cynrychioli ffenomenon
eithriadol sy'n nodweddiadol o Marcus Aurelius. Argymhellir myfyrdod
ysgrifenedig yn gryf gan athrawon stoic ac, ar y pryd, yn ein diwrnod
ni mae'n dal i gael ei ymarfer gan bobl nad oes ganddynt wlserau
stumog, ond dim ond ceisio byw mewn ffordd a uns dynol. Ac nid yw
hyn yn ymwneud â hunan-addasu, ond yn hytrach ymdrech i hunan-
feirniadu a hunan-drawsnewid. Nid yw'r amrywiadau hyn ar bynciau a
roddwyd i ni gan Epicteto yn tystio i wlser gastrig yr emeror, ac nid
ydynt yn dangos dim byd pendant am yr "achos" Marcus Aurelius.
Mae'n enghraifft dda o beryglon seicoleg hanesyddol a gymhwysir at
destunau hynafol. Cyn dehongli testun, byddai'n rhaid inni geisio
gwahaniaethu, ar y naill law, rhwng yr elfennau traddodiadol, gallem
ddweud parod, y mae'r awdur yn ei ddefnyddio ac, ar y llaw arall, yr
hyn yr ydych am ei wneud â hwy. Drwy beidio â gwneud y
gwahaniaeth hwn, byddwn yn ystyried bod rhai fformiwlâu neu
agweddau nad ydynt mewn unrhyw ffordd yn symptomatig, gan nad
ydynt yn deillio o bersonoliaeth yr awdur, ond sy'n cael eu gorfodi
arno gan draddodiad. Rhaid inni chwilio am yr hyn y mae'r awdur yn
ei olygu, ond hefyd yr hyn y gall ei ddweud neu beidio, yr hyn y mae'n
rhaid iddo neu na ddylai ei ddweud, yn dibynnu ar y traddodiadau a'r
amgylchiadau a osodir arno,

Marcus Ourelius Aurelius?

Dylai'r archwiliad hwn fod wedi'i gynnal gan T. W. Affrica cyn esgus
darganfod yn y Meditations symptomau opiwmmania tybiedig o
Marcus Aurelius.

Mae T.W. Affrica yn seilio ei haeriad ar dri thystiolaeth. Mae'n cymryd

testun Dion Cassius, a ddyfynnir uchod,'9 sydd, gan ddisgrifio cyflwr
iechyd yr ymerawdwr yn ystod y pammpanas gaeaf ar y Danube,
dywedodd nad oedd yn cymryd dim yn ystod y dydd, ond y
gwrthblem o'r enw teriaca, nid am fod arno ofn gwenwyn, ond i soota
ei stumog a'i frest. Ar y llaw arall, mae'n dwyn cytundeb Galiano ar
wrthdotes sy'n esbonio'r gwahanol ffyrdd o wneud teriaca,
defnyddioldeb y feddyginiaeth hon a sut y defnyddiodd Marcus
Aurelius hi. Yn olaf, mae'n credu ei fod yn darganfod gweledigaethau
a gwladwriaethau seiciatrig a achosir gan gam-drin opiwm mewn
myfyrdodau. Dyma'ch ffordd o grynhoi tystiolaeth Gaiiano40 ar fwyta
teriaca gan Marcus Aurelius:

Pan sylweddolodd fod hyn yn ei wneud yn gysglyd yn y dyletswyddau

ei swyddfa, atal y sudd niwmbio [yn y cymysgu]... Ond doeddwn i
ddim yn gallu cysgu yn y nos mwyach... Yna gwelwyd gorfodi i droi
eto at y gymysgedd sy'n cynnwys sudd o numb am ei fod bellach
wedi dod yn gyfarwydd ag ef.
 Ond os darllenwn destun Cali*1 i'r diwedd, rydym yn sylweddoli bod y
meddyg a ddathlwyd yn dweud yn union beth yn groes i'r hyn y mae
T, W. Affrica yn ei olygu, oherwydd mae angen dau beth ar Galiano
yn dda wrth barhau â'r testun. Yn gyntaf, pan ail-gymerodd Marcus
Aurelius y gymysgedd yn cynnwys sudd cysgu, gwyliodd ei ffisegydd
personol Demetrio am sudd niwmbio oed, nad oedd bellach yn cael
yr effaith soporific camino. Yna, ar farwolaeth Demetrius, paratoodd
Galiano ei hun y teriaca ar gyfer yr emeroydd ac mae'n falch o
ddweud bod Marcus Aurelius yn falch iawn o'r ffordd yr oedd yn
cyfansoddi'r gwrthblem hwn, yn ôl presgripsiwn traddodiadol
meddygon yr emerors. Felly, yn ôl Galiano, roedd sychder yr emeror
yn niwsans dros dro a ddigwyddodd yn ystod ymgyrchoedd Danube
ac ni ddigwyddodd eto ar ôl defnyddio sudd sy'n cysgu ac, yn anad
dim, ar ôl ymyriad Galiano. Dyma beth yn union mae eich testun yn
ei ddweud.

Ar y llaw arall, mae'r cwestiwn yn gymhleth iawn ac nid oes gennym

unrhyw fodd i bennu union faint ac ansawdd y sudd opiwm a ddaeth i
gyfansoddiad y teriaca a ddefnyddir gan yr emeror. Ar y naill law,
roedd meddygon yn gwylio nad oedd sudd opiwm yn oed ac yn
wannach. Ar y llaw arall, mae Galiano, yn ystod ei gytundeb, yn siarad
am dri math o wrthbleth yr oedd wedi'u cyfansoddi ar gyfer Marcus
Aurelius: galena (gwrth-dot i Andromaca), a oedd yn cynnwys chwe
deg pedwar o gynhwysion, gan gynnwys sudd cnau; Tllywydd teriaca o
Heras, nad oedd yn cynnwys sudd niwmbio, ond, mewn cyfrannau
cyfartal, meillion bitw, gwraidd crwn aristoloquia, rhosyn gwyllt a phua
daear; ac yn olaf, gwrthblem sy'n cynnwys cant o gynhwysion ac sy'n
cynnwys ychydig iawn o sudd cnau. Felly, roedd swm y sudd niwmbio
yn amrywio'n fawr.1'*

Galiano, am ei ran, a welwyd yn yr arfer hwn o Marco Rwy'n llawn

prawf o'i ddoethineb:
Mae rhai yn defnyddio'r cyffur hwn bob dydd am byth o'r corff, fel y
gwyddom berson! meddwl o'i ran i'r divine Marcus Aurelius sydd.
Wedi’u had-dalu ymhell yn ôl mewn perthynas â'r cyfreithiau a hynny.
Diolch i'w hunanymwybyddiaeth, sylwodd gyda sylw cywir iawn ar
demniad ei gorff; defnyddio'r cyffur hwnnw mewn digonedd, gan ei
ddefnyddio fel bwyd. Gydag ef daeth y teriaca yn enwog ac roedd ei
effeithiolrwydd pwerus yn ymddangos i ddynion. Yn wir, oherwydd,
diolch iddo, yr oedd cyflwr iechyd yr emeror wedi gwella, cynyddodd
hyder yn defnyddioldeb Ja o'r feddyginiaeth hon yn sylweddol.
Felly gwelwn yn y tystlythyrau hyn, o Dion Cassius a Galiano, nad
oes dim i ddod i'r casgliad bod Marcus Aurelius wedi dioddef opiwm.
Dyna'r casgliad a wnaed gan y T. W. Affrica, 34 mewn nodyn yn ei
erthygl: "Ar ôl cyfaddef y gallai meintiau opiwm amrywio ac yn
seiliedig ar wrthbleth Andromac yr Iau, bea Byddai'r Aifft (dos dyddiol
o Marcus Aurelius) wedi cynnwys tua 0.033 gram o opiwm, swm na
fyddai'n yn ddigon o unrhyw ffordd i achosi opiwmmania." Ond
wedyn, allwn ni siarad am opiwmmania? Yess Mae T. W. Affrica yn
meddwl, oherwydd mae Marcus Aurelius yn cyflwyno dau
symptomau: "eu datgysylltiad rhyfedd o wirioneddau domestig" a'r
"gweledigaethau rhyfedd" a welwn yn y Meditations. Mae
datgysylltiad rhyfedd y Mae'n debyg bod T. W. Affrica yn siarad—gan
nad yw'n rhoi esboniad am hyn-yr hyn y mae haneswyr bob amser yn
ei ailbrosesu'r ymerawdwr: ei ddifaterwch ymddangosiadol i ynghylch
llesgedd ei wraig Faustina, eithafion ei gydweithiwr Lucius Vero a'r
dewis anffodus o Gyfforddus fel olynydd. Fodd bynnag, fel yr ydym
eisoes wedi gweld, o ran Lucius Vero a Comfy, fod y mater yn
gymhleth iawn a'r rhesymau gwleidyddol dylent fod wedi chwarae
rhan bwysig ym penderfyniadau Marco Aurelio. O ran Faustina, a
roddodd dri ar ddeg o blant iddi ac y mae'n eu datblygu'n fyr, ond
gydag emosiwn mawr, yn y llyfr myfyrdodau cyntaf, mae popeth yn
awgrymu ei bod wedi dioddef clecs y dewrder. Byddwch hynny fel y
bo, nid ydym yn gweld pam y gallai agwedd Marco Aurelius fod yn
symptom o opiwmmania, fel y mae T. W. Affrica yn awgrymu, neu
symptom o wlserau stumog, fel y nodwyd R. Dailly a H, van
Effenterre. Felly mae "gweledigaethau rhyfedd". Yma'r drwg seicoleg
hanesyddol yn cyrraedd un o'i chwapiau: mae'n darn o antholeg.
Beth am ddyfynnu T. W. Affrica:

Nid y weledigaeth o amser fel afon yn llusgo popeth o'i flaen i'w fagu
yng nghythruddion y dyfodol oedd y athrawiaeth glasurol o fywyd a
gynigiwyd gan stoiciaeth, ond ymgais i fynegi'r rhagolygon estynedig
 o amser a gofod yr oedd opiwm wedi'u hagor iddo. Roedd y
dimensiynau o ran natur a gofodol yn cyflymu nes nad oedd Ewrop
bellach yn fwy na staen fach; y presennol, pwynt; dynion, pryfed yn
cropian ar dwmpath o bridd. Nid oedd hanes bellach yn berthynas â'r
gorffennol, ond mae'r llanast o'r gorffennol hwnnw'n datblygu heddiw.
Rhannodd Marcus Aurelius synwyriadau gwaethygol ei gyd-
opiummania, gan Quincey,*' a ysgrifennodd: "Y syniad o! lle ac, yn
olaf, hynny! effeithiwyd yn fawr ar amser y ddau. Roedd adeiladau,
tirweddau ac ati, yn cael eu defnyddio ar risiau mor fawr fel na allai
llygad y corff eu cwmpasu. Roedd y gofod wedi'i wanhau, ei
ymhelaethu a'i dueddu tuag at argraff anweledig o fod yn anfeidrol.
Roedd hyn yn fy mhoeni'n llai, fodd bynnag, na'r twf enfawr mewn
hyd: weithiau roedd yn ymddangos fy mod wedi byw saith deg, can
mlynedd mewn un noson; Beth a ddywedaf, weithiau profais, yn y
cyfnod byr hwnnw, synwyriadau y gellid bod wedi'u cwmpasu gan
mileniwm, cyfnod a oedd yn rhagori, beth bynnag, ar derfynau profiad
dynol".

Gadewch inni yn awr ddarllen testunau Marcus Aurelius y mae T. W.

Cyfeiria Affrica yn nodyn:
Afon o bob digwyddiad, sy'n gyfredol dreisgar, yn cael ei rhoi ar yr un
ffordd; prin fod pob peth wedi ymddangos, sydd eisoes wedi digwydd;
mae un arall yn digwydd a bydd hi hefyd yn cael ei chymryd. Mae'n aml
yn meddwl pa mor gyflym y mae bodau a digwyddiadau'n pasio ac yn
diflannu: ar gyfer sylwedd fel afon mewn llif parhaus, mae
gweithgareddau mewn trawsnewidiadau parhaus, yn achosi mil o
ficwisitudes; a does dim byd sefydlog, hyd yn oed beth sy'n agos atoch
chi.

Mae hefyd yn breuddwydio am ddiddigrwydd agored y gorffennol a'r

dyfodol lle mae popeth wedi'i gladdu.
Er ei fod yn prydlesu T. W. Affrica, mae'r mater hwn wedi'i dystio'n dda
mewn stoiciaeth; er enghraifft, yn y testunau hyn Seneca: Ailwasgu
(cynnig) y twll diwaelod o amser a chroesawu'r bydawd, yna mae'r hyn
rydym yn ei garu bywyd dynol yn cymharu â'r diderfyn hwn.
Mae amser yn mynd heibio gyda chyflymder diderfyn... Mae popeth yn syrthio
i waelod yr un twll... Mae ein bodolaeth yn un pwynt, yn llai felly; ond mae
natur, drwy weld y peth lleiaf hwnnw, wedi rhoi ymddangosiad cyfnod hwy
iddo.
Ar y llaw arall, mae'n ddelwedd hynafol, a byddem yn dod o hyd eto yn erbyn
hardd Leonidas de Taranto: "Infinite, O ddyn, aeth yr amser heibio cyn i chi
ddod i'r wawr, yn ddiddanl un sy'n aros amdanoch yn yr Hadau. Pa ran o
fodolaeth sy'n weddill os ydyw ond mae'r gwerth pwynt a hyd yn oed yn fwy
cymedrol?"
Ac mae afon Marcus Aurelius yn ddi-os yn afon y sylwedd stoic, "sy'n
llifo'n ddi-os", p e ro yw afon Heráclito o'r diwedd, dywedodd Plato ei
fod yn cymharu bodau â llif afon, a dyma hefyd afon platiau y mae
Pluto yn siarad â hi: "Mae popeth yn ymddangos ac yn diflannu ar yr un
pryd, boed yn weithredoedd, geiriau neu deimladau: fel afon, mae
amser yn mynd â phopeth i ffwrdd," ac rydym yn ei chael eto yn Ovid:
"Mae amser yn pasio mewn symudiad parhaus, fel afon, mae'r llanw'n
gwthio'r llanw. "Pan fydd Seneca yn defnyddio'r ymadrodd y mae'n ei
gynnig, mae'n de- "angen," "rhowch o dan eich llygaid y twll diwaelod o
amser," yn pwysleisio mai ymarfer yw hwn yn dychymyg y mae'n rhaid
i'r stoic ei ymarfer. Mae'n ymarfer o'r un genre a welwn eto yn y
Myfyrdodau, lle mae Marcus Aurelius yn ceisio cwmpasu, bob amser drwy
ddychymyg, ddimensiynau'r bydysawd, i weld pethau daearol o'r uchod, i'w
dychwelyd, eu gwerth yn unig.

Meddyliwch am yr holl sylwedd yr ydych yn cymryd rhan ynddo mewn cyfran

fach iawn yn unig, ac yn y cyfan o ran cystal, lle mae cyfnod, byr a bach,
wedi'i neilltuo i chi ac yn y ffawd, yr ydych yn rhan ohono, ond mor fach.
Pe baech, pan gawsom eich cludo'n sydyn gan yr awyr, yn ystyried pethau
dynol a'u hamrywiaeth o'r uchod, byddech yn eu desgiau drwy weld gydag un
olwg pa mor enfawr yw amgylchfyd trigolion yr aíre a'r ether.
Mae'r enaid yn teithio'r byd i gyd a'r gwacter sydd o'i amgylch a yn archwilio
siâp y byd ac yn ymestyn i'r myrdd o amser tragwyddol ac yn cofleidio ac yn
cuddio ail-enedigaeth gyfnodol o'r bydysawd.
Yma teipiwch neu copïwch y testun sydd i'w gyfieithu aquí copie o
escriba el textoa traducir, eso es para mirar que no este al final de
ningún texto.