A- Hücresel İmmün Cevap

 Hücresel bağışıklık;
 Virüs, bakteri ve parazit ile enfekte hücreler,
 Tümör hücreleri
 Transplante doku ve organ hücreleri,
 Mantar, polen, yabancı doku gibi etkenlere karşı
sağlanır.
 Bu bağışıklık T- lenfositleri ile sağlanır.

1
  Burada hücresel bağışıklıktan sorumlu T lenfositleri;
 Kanda,
 Lenf sıvısında,
 Lenf düğümlerinde
 Timus , Dalak gibi lenfoid dokularda fazla bulunur.

6.4.2021 14:38 2
 İmmun sistem hücreleri

 T lenfositleri, immün sistemin en önemli hücreleridir

ve doğrudan antikora bağımlı olmayan ve hücrelerin
yönettiği ve katıldığı özgül immüniteyi oluştururlar.

 Bu lenfositler belli antijenik determinantları tanıyan

hücre yüzey reseptörlerine sahiptirler.

3
 Tüm T lenfositlerde bulunan ortak yüzey molekülleri
(Cluster of differentiation: CD ) (CD2, CD3, CD5 gibi)
yanında bu alt gruplardaki farklı yüzey moleküller,
onların ayırt edilmesinde kullanılır.

Örn: CD8 sadece sitotoksik T hücreleri yüzeyinde

bulunurken CD4 ise sadece T helper hücre
yüzeyinde bulunur.

4
 Sitotoksik T lenfositleri sadece MHC I molekülü bağlı
olan antijenleri tanırlar.
 Antijen-MHC I kompleksine bağlandığında sitotoksik T
lenfositler perforin gibi maddeler salgılayarak,
 Ya hedef hücre zarında delikler oluştururarak hücrenin
parçalanmasına yol açarlar.
 Ya da apoptozisi uyararak ölümüne neden olurlar.
 Böylece Hücresel Bağışıklığı sağlamış olurlar.
 Şekilde T hücreleri kanser hücresine saldırıyor. Bu
esnada T hücresi içindeki perforin proteinini açığa çıkarır.
 Perforin proteinleri hedefteki hücrenin zarında delik
açarlar.
 Böylece sıvı ve tuzlar hedef hücrenin içine girer ve
sonunda zararlı hücre içine çökerek ölür.
 Granzimler, patojenle enfekte edilmiş hücrelerin veya
tümör hücrelerinin ortadan kaldırılmasında etkin rol alırlar.

 Perforinler ve granzimler normal olarak sitotoksik

lenfositlerin (CTL) ve doğal öldürücülerin (NK) stoplazmik
granüllerinde bulunurlar.
CTL’lerin hedef hücreye bağlanmasıyla perforinler salgılanır ve hedef
hücrenin membranına bağlanarak membranda porlar meydana getirirler.
Perforin porlar, sitozolik kalsiyum düzeylerinin hızla artmasına yol açar.
 Perforin ile birlikte salgılanan ve bir serin proteaz olan
granzimin de bu porlar aracılığıyla hücreye girmesiyle hücre
içinde prokaspaz8’in aktif hale geçer ve kaspaz kaskadını
başlatır. Bu da enfekte hücreyi (veya kanserhücresini )apoptozise
götürür.
 Major Histocompatibility (Doku uygunluk)
Kompleksi (MHC)
 Vücudumuzdaki tüm hücrelerin içerisinde Major
Histocompatibility (doku uygunluk) Kompleksi (MHC)
adı verilen bir sistem mevcuttur.

 Bu sistem vücudumuzun hücrelerini işaretlemektedir.

 İmmun sistem bu işareti taşımayan bir hücre bulduğu

zaman bu hücrenin size ait olup olmadığını tanımlıyor ve
harekete geçiyor.
 MHC’ler, ilk kez İNSAN lökositlerinde gösterilmiş
olmalarından dolayı “İnsan Lökosit Antijenleri” anlamına
gelen “HLA: Human Leukocyte Antigens” denilmektedir.

 Ancak sadece lökositlerde değil, diğer doku hücrelerinde de

bulunduğu anlaşıldı ve bu antijenler “histokompabilite
(doku uygunluk) antijenleri” veya “transplantasyon
antijenleri” olarak isimlendirildiler.

 Bütün omurgalılarda MHC vardır.

 Transplantasyonda doku atılımı (rejeksiyon)
reaksiyonunun hızı ve şiddetine göre “güçlü” ve “zayıf”
antijenler olarak ayrılmıştır.
 Alıcı ve verici arasında güçlü histokompabilite
antijenlerindeki uyumsuzluk halinde reaksiyon
şiddetlidir ve rejeksiyon 7-10 günde tamamlanır.
 Zayıf histokompabilite antijenlerindeki uyumsuzluk
halinde ise, reaksiyon şiddetli değildir ve rejeksiyonun
tamamlanması 20 günden fazla zaman alır.
 Güçlü histokompabilite antijenlerini kodlayan genler;
insanda 6. Kromozomun kısa kolu üzerinde 4 Mb’lık
segmenti tutmaktadır.
 İnsanda MHC genleri, total genomun 3000 de biri
oranında olup birkaç yüz genden ibarettir.
 Bu gen kompleksine “major histokompabilite
kompleksi (MHC)” denmektedir.
 MHC, sınıf-I, sınıf-II ve sınıf-III olmak üzere, yapı ve
fonksiyonları farklı 3 bölgeden oluşur.
 Sınıf-I genleri, segmentin sentromere uzak yerinde
yer alan B,C ve A lokuslarından,
 Sınıf-II genleri ise, sentromere daha yakın yerleşim
yapmış DO, DQ de DR lokuslarından oluşurlar.
 Sınıf-I ve sınıf-II bölgeleri arasında kompleman
sistemin C+, C2 ve faktör B komponentleri ile TBF ve
HSP proteinlerini kodlayan sınıf-III bölgesi yer alır.

 Sınıf-I ve sınıf-II genleri, hücre yüzeyinde yer alan

glikoprotein yapısındaki HLA antijenlerini kodlarlar.
 MHC, her lokus için alternatif genlerin çok sayıda
olmasından dolayı polimorfik bir yapıya sahiptir.

 MHC sınıf-I ve sınıf-II antijenlerini kodlayan 581 kadar

allel gen belirlenmiştir. Ancak türün her üyesinde bu
allellerden ikiden fazlası için genetik bilgi
bulunmadığından, bu lokus için ayrılmış diğer bütün
alleller bu kişiye yabancıdır.
 MHC antijenleri, sınıf-I, sınıf-II ve sınıf-III
olmak üzere, yapı ve fonksiyonları farklı 3
bölgeden oluşur.

 1. Grupta: HLA Sınıf 1 antijenleri=MHC I

 HLA-A, HLB-B, HLA-C
 2. Grupta: HLA Sınıf 2 antijenleri=MHC II
 HLA-DP, HLA-DQ, HLA-DR

 3. Grupta: HLA Sınıf 3 antijenleri=MHC III

 MHC sınıf-I yüzey molekülleri, 45 kDa’luk α1, α2 ve
Ig benzeri α3 domainlerini içeren α-zinciri ve 11.6
kDa’luk β2-mikroglobulin olarak adlandırılan hafif
zincirden oluşur.
 Sınıf-II yüzey molekülleri ise, 33-35 kDa’lık α zinciri ve
26-28 kDa’lık β polipeptid zincirlerinden oluşurlar.

 Bu zincirlerin hücre dışında kalan parçalarında α1 veα 2 ile

β1 ve β2 ve olmak üzere ikişer domain bulunur;
 20-25 aminoasitlik transmembran fragment ve 8-15
aminoasitlik intrasellüler fragment bulunur.
 MHC sınıf-1; tüm hücrelerde bulunur ve genetik
olarak kodlandığı için herkes de farklıdır.
 Doku uyuşmazlığı, bu antijenden kaynaklanıyor.
MHC Sınıf I
 Sınıf I molekülleri hücre içinden kaynaklanan proteinler,
viral antijenlere ait peptid yapılar gibi hücre içinden
kaynaklanan (endojen) peptidleri sunar.
 CD8 taşıyan sitotoksik t lenfositlerin uyarılmalarına sebep
olur.
MHC sınıf I fonksiyonu
 Tümör hücreleri,
 Greftlerdeki hücreler,
 İçlerinde virüslerin üremiş olduğu hücrelerin,
 Sitotoksik T lenfositleri (Tc) tarafından tanınmaları, MHC
class I ile olmaktadır.
MHC Sınıf II
 Sınıf II moleküller ise , Ekzojen antijenleri (Yaşamaları ve
çoğalmaları için hücreye gereksinimi olmayan antijenler
(bakteri, yabancı proteinler) sunarak CD4 taşıyan
yardımcı T Lenfositlerin uyarılmalarını sağlar.
 Sınıf II moleküller sadece B lenfositlerde, profesyonel
olarak antijen sunan (APC) monosit, makrofaj,dentritik
hücrelerin yüzeyinde bulunmaktadır.
 Antijeni işleyen ve sunan hücrelere ortak olarak antijen
sunan hücreler (APC) denir.
 Profesyonel antijen sunucu hücreler;
 Dendritik hücreler,
 B lenfositleri ve
 Makrofajlardır.
 MHC molekülleri ile ilgili bir makalede hücre yüzeyi bir
pazar yerine benzetilmiştir.
 Buna göre peptidler sergilenen malları temsil ederken;
MHC pazardaki tezgahların rolünü üstlenmekte, alıcı olan
T lenfositlere tezgahı üstündeki peptidleri sunmaktadır.
Teşekkürler….