Bài 2.

2
BẤT CÂN XỨNG VỀ THÔNG TIN TRONG
CÁC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

AI trong các thị trường tài chính

• Lý thuyết thị trường hiệu quả (1960s)

– Giá cổ phiếu và trái phiếu phản ánh đầy đủ, trung
thực, kịp thời các thông tin chung (public info) và
thông tin riêng (private info)
– Khi ấy, vai trò của nhà nước, của ngân hàng và
các trung gian tài chính sẽ như thế nào?
• Nghiên cứu về hợp đồng tài chính và ngân
hàng đã đi đến một sự nhất trí rằng các TTTC
không hiệu quả một cách trọn vẹn. Chúng ta
đang sống trong một thế giới có ma sát

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

1
 AI trong các thị trường tài chính

• Ma sát trong thị trường tài chính

– Ví dụ 1: Một cá nhân muốn đầu tư vào DN
– Ví dụ 2: Một ngân hàng xem xét cấp tín dụng cho DN
• Nguồn gốc của “ma sát” trên TTTC: Vấn đề
thông tin và kiểm soát
– Thông tin bất cân xứng (AI)
• Lựa chọn ngược (AS)
• Rủi ro đạo đức (MH)
– Mối quan hệ ủy quyền – thừa hành (PA)

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

Tác động của AI trong các TTTC mới nổi

ƒ AI có nguy cơ làm suy giảm quy mô, thậm chí đóng cửa
thị trường (vd: Akerlof)
ƒ Hệ quả của AI:
– AI làm thị trường có xu hướng thiên về nợ (debt) và ít sử dụng
vốn chủ sở hữu (equity)
– AI làm thị trường có xu hướng thiên về các ngân hàng và ít sử
dụng chứng khoán (trái phiếu, cổ phiếu)
– AI làm cho các hợp đồng tín dụng được thực hiện chủ yếu dựa
vào thông tin riêng có của từng ngân hàng
– AI làm cho thời hạn của hợp đồng tín dụng bị rút ngắn
– AI làm cho tín dụng thiên về có tài sản bảo đảm
– AI làm cho các ngân hàng phải phân bổ định mức tín dụng

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

2
 Sàng lọc trong thị trường tín dụng

• AI → AS → Nếu áp dụng lãi suất cân bằng thị

trường truyền thống sẽ dẫn tới gia tăng rủi ro
và thị trường tín dụng có nguy cơ sụp đổ
• Stiglitz & Weiss (1981)
9 Không nên áp dụng lãi suất cân bằng
9 Chấp nhận cơ chế sàng lọc
9 Lãi suất tốt < lãi suất cân bằng truyền thống
ƒ Dtíndụng = f(r-) = Stíndụng=g(r+,CPGD-)
ƒ CPGD = (tìm kiếm, sàng lọc, kiểm sóat, cưỡng
chế hợp đồng…)

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

Biện pháp đối trị AS

• Phát tín hiệu trong thị trường tín dụng

– Xây dựng thương hiệu
– Uy tín (reputation, track record)
– Thế chấp
– Cáo bạch thông tin
– Bảo lãnh

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

3
 Biện pháp đối trị MH

• Cơ chế khuyến khích gián tiếp: hợp đồng tín

dụng được thiết kế sao cho DN đi vay có nỗ lực
trả nợ
ƒ Ví dụ: khả năng nhận được các khoản tín dụng ưu
đãi hơn sau khi kết thúc hợp đồng tín dụng ban đầu
• Tăng cường hoạt động giám sát các khoản vay

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

Biện pháp của nhà nước nhằm đối trị AI

ƒ Phổ biến thông tin
ƒ Hệ thống luật tiết lộ thông tin trung thực
ƒ CSDL liệu tài chính, tín dụng
ƒ Nâng cao chất lượng thông tin
ƒ Tiêu chuẩn kế toán
ƒ Kiểm toán công và kiểm toán độc lập
ƒ Nâng cao chất lượng quản trị nội bộ của DN
ƒ Phát triển các tổ chức tài chính có khả năng tạo thông tin
thị trường
ƒ Thị trường chứng khoán
ƒ Tổ chức xếp hạng tín dụng
ƒ Tổ chức đánh giá rủi ro tín dụng
ƒ Khuyến khích các nhà đầu tư có tổ chức

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

4
 BÀI TiỂU TÌNH HUỐNG

Thông tin bất cân xứng và hành vi của nhà

đầu tư cá nhân trên TTCK Trung Quốc

(The New York Times, 28/2/2007)

Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

Chỉ số SSE (2007-02-27- 15:05)

Indexes Prev. Closing Last High Low Change%

SSE 180 6206.00 5629.34 6235.83 5621.02 -9.29

SSE 50 2242.76 2030.36 2253.47 2027.75 -9.47

SSE Composite 3040.60 2771.79 3049.77 2763.40 -8.84

SSE New Composite 2592.59 2359.52 2599.98 2352.07 -8.99

SSE Dividend 2442.14 2211.05 2463.04 2209.33 -9.46

SSE A Share 3193.20 2910.76 3202.86 2901.83 -8.84

SSE B Share 188.91 173.27 190.48 173.01 -8.28
SSE Fund 2470.78 2250.38 2470.70 2249.05 -8.92

SSE Government Bond 111.81 111.72 111.81 111.72 -0.08

SSE Corporate Bond 120.81 120.40 120.81 120.33 -0.34
Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

5
 • “Trong năm vừa qua, khi có một công ty công
bố tin xấu, thì giá cố phiếu của công ty lại
tăng vượt nóc.”
• “Mới đầu năm khi một nhóm 17 công ty Trung
Quốc bị các cơ quan quản lý nêu đích danh
vì sử dụng sai trái ngân sách công ty, thì lập
tức giá cổ phiếu của các công ty này đồng
loạt thăng thiên. Khi Công ty sản xuất thẻ từ
toàn cầu Thiên Tân không đưa ra được báo
cáo thu nhập hàng quí vào cuối tháng 4 năm
ngoái, thì cổ phiếu của nó lại tăng gấp đôi.”
Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

• “Nhưng theo đà nóng sốt hiện nay trên thị

trường chứng khoán, thì ngay cả tham nhũng
cũng là dấu hiệu để mua vào. Đó chính là
trường hợp của Tập Đoàn Bailian Thượng
Hải, khi vào ngày 29/12 đã báo cáo rằng chủ
tịch tập đoàn đang bị điều tra vì gian lận. Từ
đó, cổ phiếu công ty tăng đến 45%.”
• “Hai tuần trước, sau khi chủ tịch Công ty phát
triển doanh nghiệp Hai Niao Thượng Hải bị
bắt giữ, thì cổ phiếu công ty ông ta tăng lên
15%.”
Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh

6
 • “Công việc của nhà đầu tư mới là tìm mã chứng
khoán và mua. Do đó họ chỉ cần thấy mã hay
tên chứng khoán này được đề cập trên báo chí,
dù là tốt hay xấu, thì họ mua ngay.”
• “Nếu tôi nghe ti vi đề cập tên một cổ phiểu nào
đó thì tôi chú ý ngay”, Xu Xiaochen, 55 tuổi đã
về hưu, nói.
• Một phụ nữ 61 tuổi đã nghỉ hưu, đã nói như sau
“tôi không biết chọn cổ phiếu nào, nhưng tôi tin
những công ty công nghệ này. Có lẽ tôi sẽ chọn
mua cổ phiểu của những công ty nào mà tên
nghe có vẻ may mắn.”
Thông tin bất cân xứng trong thị trường tài chính Vũ Thành Tự Anh