24.11.
2016
DOĞRUDAN ELEKTRIK ÜRETIMI
 Güneş enerjisinden doğrudan elektrik enerjisi
üretmek için güneş hücreleri (fotovoltaik hücreler)
kullanılır.
 Sistem iki elktrottan oluşur, elektrotlar güneş ışını
aldığı zaman bir potansiyel fark oluşturmaktadır.
 Güneş ışınları çarptığı elektronun potansiyelini ve
elektron düzenini değiştirerek elektrik akımını
oluşturmaktadır.
FOTOVOLTAIK HÜCRELERIN YAPıSı VE
ÇALıŞMA PRENSIPLERI
 Yarı-iletken maddelerin fotovoltaik hücre olarak
kullanılabilmeleri için n ya da p tipi katkılanmaları
gereklidir.
 Saf yarıiletken eriyik içerisine istenilen katkı
maddelerinin eklenmesiyle n ya da p tipi yarı-
iletkenin elde edilir.
 En yaygın güneş pili maddesi olarak kullanılan
silisyumdan n tipi silisyum elde etmek için silisyum
eriyiğine periyodik cetvelin 5. grubundan bir element,
örneğin fosfor eklenir.
Kaynak [11]
DOĞRUDAN ELEKTRIK ÜRETIMI
 Güneş hücreleri yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan
elektrik enerjisine dönüştüren yarıiletken maddelerden
oluşan sistemlerdir.
 Güneş hücrelerini oluşturan yarıiletken maddeler
üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi
oluşmaktadır.
 Bir çok elektronik üründe (transistörler,
doğrultucu diyotlar) kullanılan silisyum, galyum
arsenit, kadmiyum tellür gibi maddeler
fotovoltaik hücre imalatında da kullanılmaktadır
[11].
 P tipi silisyum elde etmek için ise, eriyiğe 3. gruptan
bir element (alüminyum, indiyum, bor gibi) eklenir.
 Bu tür maddelere de 'p tipi' ya da 'alıcı' katkı
maddeleri denir.
 P ve N tipi katkılandırılmış malzemeler bir araya
getirildiğinde yarı-iletken eklemler oluşturulur.
Kaynak [11]
1

GÜNEŞ HÜCRELERI (PV HÜCRELER)
 Güneş hücrelerinin alanları genellikle 100 cm2 civarında,
 Kalınlıkları ise 0.1-0.4 mm arasındadır.
 Güç çıkışını artırmak amacıyla, çok sayıda güneş pili
birbirine paralel veya seri bir durumda bağlanarak bir
yüzey üzerine monte edilir.
 Bu yapıya güneş pili modülü veya fotovoltaik (PV) modül
adı verilir.
Kaynak [11]
 Modüller seri bağlanarak istenilen gerilim seviyesi
elde edilir.
 Modüller seri-paralel (karışık) bağlanarak istenilen
güç elde edilir.
24.11.2016
 Seri veya paralel bağlanarak güçleri bir kaç W'tan
MW mertebelerine çıkarılabilmektedir.
 Fotovoltaik hücrelerde güneş enerjisi, hücrenin
yapısına bağlı olarak % 5 ile % 30 arasında bir
verimle elektrik enerjisine çevrilebilmektedir [11].
 Modüller paralel bağlanarak, modülden istenilen
akım miktarı elde edilir.
FOTOVOLTAIK HÜCRELERININ YAPıMıNDA
KULLANıLAN MALZEMELER [11]
Fotovoltaik hücrelerinin yapımında en yagın
kullanılan maddeler aşağıdaki gibidir.
 Kristal Silisyum
 Galyum Arsenit(GaAs)
 Amorf Silisyum
 Kadmiyum Tellürid(CdTe)
 Bakır İndiyum Diselenid(CuInSe2)
 Optik Yoğunlaştırıcılı Hücreler
2
 24.11.2016

Laboratuar ortamında 1 cm 2'lik hücre alanı için  Günes pilinde hareketli parçalar olmadığından
elde edilen en yüksek hücre verimleri [11], teorik ömürleri sonsuzdur.

 Kristalsi güneş hücresi için: %24.5 Günes pillerinin verimi, yapımında kullanılan
 Polikristalsi : %19.8 malzemenin cinsine göre değisiklik göstermektedir.
 Amorfsi : %12.7  Tek kristalli yapılarda %15-17,5.

 Çok Katlı Güneş Hücreleri : %40  Çok kristalli yapılarda %12-14

 Silisyumlu yapılarda %5-8 arasında değişmektedir.

 Kaynak [7]

FOTOVOLTAIK SISTEMLERIN UYGULAMA

ŞEKILLERI ŞEBEKEDEN BAĞıMSıZ SISTEMLER (OFF-GRID)
Güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde etmek için
kurulan sistemler iki şekilde uygulanmaktadır,  Fotovoltaik Sistemler uygulamaya bağlı olarak
aşağıdaki elemanlardan oluşmaktadır,
 Şebekeden bağımsız sistemler (Off-Grid)  akümülatörler,
 Şebeke bağlantılı sistemler (On-Grid)  invertörler,
 akü şarj denetim aygıtları
 ve çeşitli elektronik devreleri

 Şebeke uyumlu alternatif akım elektriğinin gerekli

olduğu uygulamalarda, sisteme bir invertör
eklenerek akümülatördeki DC gerilim, 220 V, 50
Hz.lik sinüs dalgasına dönüştürülür.

ŞEBEKEDEN BAĞıMSıZ SISTEMLER (OFF-GRID)

 Şebekeden bağımsız sistemlerde yeterli sayıda fotovoltaik
panel kullanılması gerekir.
 Güneşin yetersiz olduğu zamanlarda ya da özellikle gece
süresince kullanılmak üzere genellikle sistemde akümülatör
bulundurulur.
 Fotovoltaik modüller gün boyunca elektrik enerjisi üreterek
bunu akümülatörde depolar, yüke gerekli olan enerji
akümülatörden alınır.
 Akünün aşırı şarj ve deşarj olarak zarar görmesini engellemek
için kullanılan denetim birimi ise akünün durumuna göre, ya
fotovoltaik modüllerden gelen akımı ya da yükün çektiği akımı
keser.

3

Diesel jeneraörle desteklenmiş off-grid sistem
ŞEBEKE BAĞLANTıLı FOTOVOLTAIK
SISTEMLER (ON-GRID)
 Şebeke bağlantılı fotovoltaik sistemler yüksek güçte-
satral boyutunda sistemler şeklinde olabileceği gibi daha
çok görülen uygulaması binalarda küçük güçlü kullanım
şeklindedir.
 Bu sistemlerde örneğin bir konutun elektrik gereksinimi
karşılanırken, üretilen fazla enerji elektrik şebekesine
verilir, yeterli enerjinin üretilmediği durumlarda ise
şebekeden enerji alınır.
 Böyle bir sistemde enerji depolaması yapmaya gerek
yoktur, yalnızca üretilen DC elektriğin, AC elektriğe
çevrilmesi ve şebeke uyumlu olması yeterlidir
Şebeke bağlantılı fotovoltaik (on-grid) sistemler
yukarıda görüldüğü gibi ayrıca akü grubu eklenerek
de kullanılmaktadır
24.11.2016
ŞEBEKEDEN BAĞıMSıZ SISTEM UYGULAMA
ALANLARı
 Haberleşme istasyonları,
 Telsiz ve telefon sistemleri
 Petrol boru hatlarının katodik koruması
 Metal yapıların (köprüler, kuleler vb) korozyondan koruması
 Elektrik ve su dağıtım sistemlerinde yapılan telemetrik
ölçümler,
 Hava gözlem istasyonları
 Bina içi ya da dışı aydınlatma
 Dağevleri ya da yerleşim yerlerinden uzaktaki evlerde TV,
radyo, buzdolabı gibi elektrikli aygıtların çalıştırılması
 Tarımsal sulama ya da ev kullanımı amacıyla su pompajı
 Orman gözetleme kuleleri
 Deniz fenerleri
 Deprem ve hava gözlem istasyonları
Şebeke bağlantılı fotovoltaik sistemler (on-grid)
 On-Grid sistemler yüksek güçte satral boyutunda
sistemler veya binalarda küçük güçlü kullanım
şeklinde olabilmektedir.
 Bu sistemlerde ihtiyaç duyulan elektrik gereksinimi
karşılanırken, üretilen fazla enerji elektrik
şebekesine satılabilmekte, yeterli enerjinin
üretilmediği durumlarda ise şebekeden enerji
alınabilmektedir.
 Dolayısıyla böyle bir sistemde enerji depolanmasına
gerek yoktur.
 Üretilen DC elektriğin, AC elektriğe çevrilmesi ve
şebeke uyumlu olması yeterlidir.
4
 24.11.2016

Fransa’nın Provans bölgesindeki tepelere kurulan

güneş enerjisi çiftliği

KIZÖREN SANTRALI [14]

 Konya Kızören GES, Konya Kızören’de bulunan
 Türkiye’nin en büyük güneş enerji santralidir.
 Toplamda 22,500 kW kapasiteli

 İlk fazı 18,500 kW olarak devreye alınan,

 Toplamda 430.000 m2’lik alana kurulmuştur.

Yıllık 45.505 ağacın kurtarılması
 18.702 ton CO2 salınımının engellenmesini
sağlıyor.

İngiltere’de Thames nehri üzerine yüzen bir güneş

enerjisi çiftliği projesi

KIZÖREN SANTRALI [14]

Kızören santrali özellikleri [14]

5
 24.11.2016

KAYNAKLAR

[11] http://www.eie.gov.tr/
[12] Şahin, B., Yenilenebilir enerji dönüşüm sistemleri.
[13]
[14] www.teknoraysolar.com.tr