5/22/2018 Heywood -slidepdf.

com

 Ιδεολογίερ

Ο ξόινο ησλ δεώλ 

Με βάζ η ζρνιή ηνπ ζπκεξθνξζκνχ ν άλξσν είλα βνινγέο κραλέο νπ
αληδξνχλ ζηα εμσηεξά εξείζκαηα. Γα ηνπο ζπκεξθνξζηέο ην ζεηφκελν
 πνείκελν αιά είλα κα αδφκ έλλνα. 
Παξεκθεξή εψξζ βιένπκε α ζην δαιεηφ πιζκφ, φνπ ν δέεο έρνπλ πιή
βάζ α αηαλννχληα κέζα αφ ηαμά α ννλνκά ζπκθέξνληα. Με άιια ιφγα
ν δέεο είλα εθξαζηέο ζπκθεξφλησλ.
Ο Keynes πνζηήξμε σο ν φζκνο πξαξρείηα αφ δέεο α ζηνλ αληίνδα έρε
εθξαζηεί  έζ νπ έιε η εσξία σο ανηέιεζκα ηο αλξψλο δξάζο
(Marx).
΢ηλ ξαγκαηφηηα φιεο ν αξαάλσ εσξήζεο είλα αλεαξείο. Ο δέεο
εκλένπλ α νδγνχλ ηλ νιηή δξάζ, φσο είζο ν δέεο ζρκαηνννχληα 
κέζα ζηο ζηνξέο α νλσλέο ζπλήεο. Άξα,  εσξία α  ξάμ, ν
δενινγίεο α ν πιέο δπλάκεο είλα αδαρψξζηεο.
Ο δέεο εξεάνπλ ηλ νιηή σή, αψο είλα ν ηξφνο νπ εξκλεχε ην
 πνείκελν ηνλ φζκν (ην σο αληιακβαλφκαζηε ηνλ  φζκν έρε λα άλε κε ηο
ενήζεο καο νπ ανδγνχλ ηειά η ζπκεξθνξά καο). Πάλησο  ζηνξία έρε
ανδείμε σο ν ζηξαηγνί ζπκββαζκνί είλα αλαγαίν, ελψ αληίεηα  ηπθιή
ξνζήισζ ζε κα δενινγία νδγεί ζε αξφηηεο. 
Δίζο, ν δέεο βννχλ ζην ζρκαηζκφ νιηψλ ζπζηκάησλ. Σειά ν δέεο
ελψλνπλ ηνπο αλξψνπο νπ κνξάνληα ίδεο αμίεο α ενήζεο. Δίλα έλα
είδνο νλσλήο ζπγνιιηήο νπζίαο. Βννχλ ζη δκνπξγία αιιιεγγχο α
ελφο αζήκαηνο ηνπ αλήελ.
Ο δέεο κνξνχλ αφκα λα εηχρνπλ η ζπλνρή δαθνξεηψλ νκάδσλ νπ έρνπλ
έλα ελαίν νιηζκφ πφβαξν α νδγνχλ ζηλ νλσλή ζηαεξφηηα α ηάμ.
Γα απηφ ν δενινγίεο ιεηνπξγνχλ α σο κνξθέο νλσλνχ ειέγρνπ. Πεξνξίνπλ
ηλ αληίζηαζ ηνπ φρινπ κέζσ ηο νιηήο ρεξαγψγζο. ΢η λαζηή Γεξκαλία 
ν ενήζεο ηνπ ξάηνπο πξάξρζαλ ζηλ νιηή σή, ζηνπο νλσλνχο
εζκνχο, ηλ ηέρλ, ηλ νπιηνχξα, ηλ εαίδεπζ, ηα κέζα ελκέξσζο. 

Σ είλα δενινγία; 
 ΋ηαλ εμεηάνπκε κα δενινγία αζρνινχκαζηε κε έλαλ ζπγεξκέλν ηχν νιηήο
ζέςο. Αφ ηλ άιι  κειέη ησλ δενινγψλ αζρνιείηα κε ηλ αλάιπζ ησλ
δεψλ, δνγκάησλ α εσξψλ νπ αλαηχζζνληα αφ ηο δάθνξεο δενινγέο
αξαδφζεο.
Μεηαμχ ησλ νξζκψλ νπ ανδφαλ ζηλ δενινγία είλα:  ΢χζηκα νιηψλ
ενήζεσλ, ζχλνιν νιηψλ δεψλ νπ νδγνχλ ζη δξάζ, νζκνεψξζ,
δέεο άξρνπζαο ηάμο, δέεο νπ δκνπξγνχλ ςεπδή ζπλείδζ .α. 
Χζηφζν,  αηαγσγή ηνπ φξνπ είλα ζαθήο. Ζ ιέμ δενινγία ελνήε αηά η
δάξεα ηο Γ.Δ.  αφ ηνλ De Tracy, ν ννίνο αλαθεξφηαλ ζε κα εζηήκ ησλ
δεψλ. Ζ νξεία ηο δενινγίαο σο ζκαληνχ νιηνχ φξνπ γάε αφ η ρξήζ
ηο ζηα ζπγγξάκκαηα ηνπ Marx. Γα ηνλ Marx  δενινγία άε ενρήο εθξάε ηο
δέεο ηο άξρνπζαο ηάμο. Απηνί διαδή νπ αηέρνπλ ηλ πξίαξρ πιή δχλακ
αληίζηνρα αηέρνπλ ηλ πξίαξρ λεπκαηή δχλακ. Ζ δενινγία δκνπξγεί κα
ςεπδή ζπλείδζ ζηνπο αηαεζκέλνπο, αψο ηνπο αξαιαλά ζπζηκαηά α
ζηεχνπλ φη ηα ζπκθέξνληα ηο άξρνπζαο ηάμο ζπκίηνπλ κε ηα δά ηνπο. Δίλα
έλαο ερξφο ηο αιήεαο, αψο ζπγαιχηε ηλ εκεηάιιεπζ. Άξα,  δενινγία
είλα ζπλδεδεκέλ κε ην ηαμφ ζχζηκα α αληαλαιά ηα ζπκθέξνληα ηο

  1
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 1/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

άξρνπζαο ηάμο. Δίλα κα εδήισζ εμνπζίαο α εβψλε φζν εβψλε ην ηαμφ
ζχζηκα νπ ηλ αξάγε. Σέινο, γα ηνλ Marx ην ξνιεηαξάην δελ έρε αλάγ
ακά δενινγία γαηί δελ έρε αλάγ ηο ςεπδαζήζεο.
Ζ καξμζηή εσξία ηο δενινγίαο αλαηχρε αφ ηνλ Gramsci, ν ννίνο
 πνζηήξμε σο ν αηαιζκφο αξάγε ννλνκή, νιηή α δενινγή
εμνπζία. Ζ δενινγία εζρσξεί ζηλ ηέρλ, η ινγνηερλία, ηλ εαίδεπζ, η ιατή
νπιηνχξα. Αληίζηνρα ν Marcuse  πνζηήξμε σο  αλεηπγκέλ βνκραλή
νλσλία αλαηχζζε έλαλ νινιξσηφ ραξαηήξα α ρεξαγσγεί η ζές. 
Μα αφ ηο ξψηεο ξνζάεεο δκνπξγίαο καο κ καξμζηήο έλλναο ηο
δενινγίαο έγλε αφ ηνλ Μαλράκ. ΋κσο α απηφο είδε ηο δενινγίεο σο ζπζηήκαηα
ζέςο νπ πεξαζίνπλ ζε κεγάιν βακφ ηα ζπκθέξνληα ηο άξρνπζαο ηάμο.
Αφ ηλ άιι, πάξρνπλ ν νπηνίεο νπ ανηεινχλ εμδαλεπκέλεο νλσλέο
αιιαγέο νπ εθξάνπλ ηο αηαεζκέλεο νκάδεο. Ο Μαλράκ άλε η δάξζ
κεηαμχ εκέξνπο δενινγίαο (ζπγεξκέλεο ενήζεο –   ζπγεξκέλσλ αηφκσλ)
α νιήο δενινγίαο ( νζκνεψξζ κα ηάμο, ελφο ιανχ). 
Ζ κεηέεηα νξεία ηο δενινγίαο ζκαδεχηε αφ ηλ εκθάλζ ησλ
νινιξσηψλ δδαηνξψλ αηά ηλ εξίνδν ηνπ κεζννιέκνπ. ΢πγγξαθείο ηφζν
δαθνξεηνί φσο ν Πφεξ,  Άξξελη α ν Σάικνλ αληκεηψζαλ ηο δενινγίεο
σο νζκέο ξζείεο νινιξσηνχ ραξαηήξα. Τάξρε φκσο α κα
ζπληξηή έλλνα ηο δενινγίαο νπ εθξάεηα αφ ηνλ Oakeshott. Ο δαλνηήο
βιέε ηο δενινγίεο σο αθξκέλα ζπζηήκαηα ζέςο, ζχλνια δεψλ νπ
δαζηξεβιψλνπλ ηλ νλσλή ξαγκαηφηηα. Δμζψλε ηλ δενινγία κε ηνλ
δνγκαηζκφ.
Αφ ην 1960 έσο ζήκεξα  δενινγία έρε νπδέηεξ έλλνα. Δίλα έλα ζχλνιν δεψλ
κε ην ννίν ν άλξσν ηννεηνχληα έλαλη ζηα δξψκελα. Ζ δενινγία ιένλ
γίλεηα εξεηή αιιά α πεξβνιά εξνξζηή. Γα ηνλ Heywood ινφλ,
δενινγία είλα έλα ζπλεηφ ζχλνιν δεψλ νπ αξέρε η βάζ γα νιηή
δξάζ. Α) Πεξγξάθε ηλ πάξρνπζα ηάμ ξαγκάησλ α Β) ξνβάιιε ην
επκηφ κέιινλ α Γ) δείρλε ηνλ ηξφν κεηάβαζο αφ ην Α ζην Β. 
Δλ ζπληνκία,  δενινγία έρε κα δηηή ζχλεζ: ζές-δξάζ, αηαλφζ-
ζηξάηεπζ. Ζ δενινγία δαηξεί έλαλ έληνλα ζπλαζκαηφ ραξαηήξα α
ανηειεί ηξφν έθξαζο ειίδαο, θφβνπ, ζπκάεαο, ανζηξνθήο. Δίζο, είλα
έλα κέζν άξξσζο ενήζεσλ α αληιήςεσλ. Σψξα φζνλ αθνξά ζη
δακφξθσζ ησλ αφςεσλ, απηέο έξρνληα αφ ηλ εξξνή ησλ επξχηεξσλ
νλσλψλ α νιηζκψλ αξαγφλησλ. Πάλησο ην γεγνλφο φη δελ πάξρε
ξηήξν αιήεαο α αλείο δελ κνξεί λα ανδείμε σο κα δενινγία είλα
αιχηεξ αφ ηλ άιι, νδγεί ζηλ έληνλ αληαιφηηα κεηαμχ ησλ δαθνξεηψλ
δενινγψλ. Δληνχηνο, ν πνζηξηέο ηνπο ζηλ ξνζάεά ηνπο λα
 λνκκννήζνπλ ηο ζπγεξκέλεο εσξίεο εκέλνπλ σο αναιχηνπλ ηλ
αιήεα. Ζ νπζία είλα σο ν δενινγίεο καο ξνκεχνπλ κε δαλνηνχο ράξηεο
α καο βννχλ λα αληιθνχκε αιχηεξν ηνλ φζκν ζηνλ ννίν νχκε.
Μέρξ ηψξα έρε γίλε ζαθέο φη λνκαηνδνηνχκε ηνλ φζκν καο κέζα αφ έλα έιν
εσξψλ. Δλψ ν δενινγίεο κνάνπλ κε νιηέο θινζνθίεο ζηλ νπζία ζηεξνχληα
η ζπλνρή ησλ νιηψλ θινζνθψλ. Δίλα ξεπζηά ζχλνια δεψλ νπ
αιιινεξεάνληα αφ άιιεο δενινγίεο. ΋κσο, πάξρνπλ φξα ζηλ ανπζία
ζπλνρήο, διαδή πάξρε κα βάζ νπ αλ εγαηαιείεηα  ηφηε ράλε ηλ ηαπηφηηά
ηο  ζπγεξκέλ δενινγία. Αο κλ μερλάκε φη άε δενινγία ραξαηξίεηα
αφ έλα ζχλνιν εληξψλ α εξθεξεαψλ δεψλ. 

  2
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 2/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Αξζηεξά-δεμά α έληξν 

 Έρνπλ γίλε νιιέο ξνζάεεο λα αηγνξνννχλ ν νιηέο δέεο α λα
ζπζρεηζηνχλ κεηαμχ ηνπο, κε ν γλσζηή απηή ηνπ αξζηεξνχ -δεμνχ νιηνχ
θάζκαηνο. Με βάζ απηφ ην δαρσξζκφ έρε ξνχςε ην γξακκφ, ην εηαινεδέο,
α ην δζδάζηαην θάζκα, φκσο φσο εζκαίλε α ν Gidddens είλα εξηηή 
ζπκβαηή δάξζ κεηαμχ αξζηεξάο-δεμάο, αθνχ ηα δενινγά ζπζηήκαηα είλα
αφ η θχζ ηνπο νιχινα.

ν
Ο νιηέο δενινγίεο ζηνλ 21  αώλα 
Δλψ αιαφηεξα είρακε ζπλέρεα α ζηαεξφηηα, ζήκεξα έρνπκε κα αζρκάηζη
εφλα. ΋σο είε α ν Marx «νηδήνηε είλα ζηέξεν, ιψλε ζηνλ αέξα». Έηζ α
ν δενινγίεο εαλαξνζδνξίνληα, αψο αληκεησίνπλ: 
Α) η κεηαβαιιφκελ αγφζκα ηάμ 
΢ήκεξα, ν ζνζαιζκφο ανδπλακψε α αξάιιια ν θιειεπεξζκφο α ν
ζπληξηζκφο έγλαλ άκνξθν. Δίζο, ην ξάηνο θέξεηα σο νιεκνραξήο εζκφο
νπ εξραξαψλε ηο νιηέο ειεπεξίεο ξνο φθεινο ηο ηάμο. 
Β) η κεηαλεσηεξφηηα 
Δλψ ζηο κνληέξλεο νλσλίεο κε η βνκραλννίζ αλαηχρε  ηαμή
αιιιεγγχ α αληίζηνρα ν θιειεπεξζκφο, ζπληξηζκφο, ζνζαιζκφο, ζηο
κεηακνληέξλεο νλσλίεο ν αηαεξκαηζκφο ηο «νλσλίαο ηο ιξνθνξίαο», ν
 πεξαηαλαισηζκφο, ν αηνκζκφο θέξνπλ κα ζεξά αφ κεηά-ζκνχο. 
Γ) ηλ αγνζκννίζ 
Ζ ννία δίλε κα λέα κνξθή ζηνλ νλσλφ ρψξν. Σα έλ -ξάη ιεηνπξγνχλ κέζα
ζε ζπλήεο κεηα-πξαξρίαο. Δλζρχεηα  αγνξά ζε βάξνο ηνπ ξάηνπο α
αξάιιια σο αληίδξαζ βιένπκε ηλ ελίζρπζ ηνπ ξζεπηνχ
θνληακεληαιζκνχ.

Φιλελεςεπιζμόρ  

Καηαγσγή α εμέιμ 

Ο φξνο θιειεπεξζκφο αλαθεξφηαλ ζηνπο ειεχεξνπο αλξψνπο ησλ φιεσλ ηνπ
14νπ αψλα, ν ννίν δαξίλνληαλ γα η γελλανδσξία, ηλ επξχηηα ηο ζέςο
α ηλ ειεπεξία ησλ εινγψλ ηνπο. Αφ ηα ηέι ηνπ Μεζαίσλα ν θιειεχεξεο
δέεο ήξαλ κε ηλ αηάξξεπζ ηνπ θενπδαιζκνχ α ηλ εγαίδξπζ ηο
αηαιζηήο νλσλίαο.
Σν 17ν αψλα ν θιειεχεξν ακθζβήηζαλ ηλ αφιπη κνλαξρία ειέσ ενχ α
ηλ εμνπζία ηνπ ξάηνπο α ηο ειζίαο. Ζ ζχγξνπζ ησλ ξνζαζηψλ-
εαλαζηαηψλ κεζαίσλ ηάμεσλ κε ηλ αεζηπία ηάμ ήηαλ αλαφθεπη. Ο
θιειεχεξν αμίσζαλ αληξνζσεπηή δαπβέξλζ α ξζεπηή ειεπεξία.
Ο 19νο ήηαλ ν αψλαο ηνπ θιειεπεξζκνχ. Ζ βνκραλννίζ εμαιψε α ν
θιειεχεξν  αγάιαζαλ  ην ξφζηαγκα ηνπ laissez-faire νπ αμίσλε ηλ ειεχεξ
αγνξά, η κ ξαηή αξέκβαζ α ην δελέο εκφξν. Ο ξνζαζηζκφο α ν
εαλαζηαηφο ραξαηήξαο ηνπ θιειεπεξζκνχ ράε φηαλ  αλεξρφκελ κεζαία
ηάμ έγλε  αεζηπία. Έηζ, ν θιειεπεξζκφο έγλε ζπληξηφο α ηάρε
 πέξ ηο δαηήξζο ησλ παξρφλησλ εζκψλ. Δλψ ινφλ ν ξψην θιειεχεξν
δελ ήειαλ ηλ ξαηή αξέκβαζ ν κεηανιεκνί ίζηεςαλ ζηλ δέα ηνπ
νλσλνχ ξάηνπο ξφλναο νπ έηε α ειέγρε ηνπο αλφλεο ηο ννλνκίαο.
Αλάινγα κε ηλ νπιηνχξα α ηνλ νιηζκφ έγλε  ξφζις ηνπ
θιειεπεξζκνχ. Πάλησο ηα δπηά νιηά ζπζηήκαηα έρνπλ εκνηζηεί αφ ην
θιειεπεξζκφ ηφζν νπ άλνπκε ιφγν γα θιειεχεξεο δκνξαηίεο. Έρνπκε

  3
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 3/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αληξνζσεπηά ζπληαγκαηά ζπζηήκαηα νπ ξνζανχλ λα εξνξίζνπλ ηλ

εμνπζία ηο δαπβέξλζο α λα δαζθαιίζνπλ ηο ειεπεξίεο ησλ νιηψλ.
Διεπεξία ιφγνπ, αλεμξζεία, δαίσκα δνηζίαο είλα έλλνεο άξξηα
ζπλδεδεκέλεο κε ηνλ θιειεχεξν αηαιζκφ. 
Γα ηνπο Μαξμζηέο ν θιειεπεξζκφο είλα αληξνζσεπηφ αξάδεγκα ηο
αζηήο δενινγίαο, αψο αληαλαιά ηα ζπκθέξνληα ησλ ννλνκά ζρπξψλ. Γα
ηνλ λενθιειεχεξν Hayek ην δκνξαηφ νιίηεπκα κνξεί λα αλαηπρεί κφλν
κέζα ζηα ιαίζα ηνπ αηαιζκνχ. ΋σο α λα έρε ν θιειεπεξζκφο βξέε
αληκέησνο κε ηλ αλαηπζζφκελ ή, ηλ νιηζκή δαθνξεηφηηα α ην
ξζεπηφ θνληακεληαιζκφ.

Βαζνί άμνλεο θιειεπεξζκνύ 

Ζ ξφνδνο ζη δπηή αηαιζηή νλσλία είλα ζπλδεδεκέλ κε ην
θιειεπεξζκφ, νπ δίλε ξνηεξαφηηα ζην «ζσζηφ» έλαλη ηνπ «αινχ» α έρε
σο ζνφ η δαζθάιζ ζπλψλ επκεξίαο. Δεδή φκσο δελ έηε ζαθείο
αλφλεο γα ην σο α εηεπρεί  νιπφη επκεξία α ηάζζεηα πέξ ηο
επξχηηαο ηνπ λεχκαηνο άλνπκε ιφγν γα κεηα-δενινγία. Πάλησο ν βαζνί
άμνλεο ηνπ θιειεπεξζκνχ είλα: 
  Άηνκν 


  Διεπεξία 


  Οξφο ιφγνο 


  ανζχλ 


  Αλεηφηηα & δαθνξεηφηηα 



Άηνκν 
΢ην θενπδαιφ φζκν δελ πήξρε  έλλνα ηνπ αηφκνπ αψο ν άλξσνο
αληκεησίνληαλ σο κέινο ηο νλσλήο νκάδαο. Ζ ζηξνθή ξνο ηλ αγνξά
κεηέηξεςε ηνπο δνπινάξννπο ζε ειεχεξνπο αλξψνπο κε δαίσκα εινγήο
εξγνδφη. Έλα λέν δαλνηφ ιίκα, απηφ ηνπ νξνινγζκνχ, αλαηχζζεηα α
αληαζηά ηο «βεβαφηηεο» α ηο εσξίεο ησλ κεζασλψλ θένπδσλ. Μέζα ζε
απηφ ην λέν ιαίζν ν Λν πνζηξίε φη ηα άηνκα έρνπλ μερσξζηά ξνζφληα,
δή ηνπο απηφλνκ αμία α θπζά δαψκαηα (σήο, ειεπεξίαο, δνηζίαο)
δνζκέλα αφ ην εφ. Ο Καλη αληίζηνρα αλαγλψξζε ζην άηνκν  ηνλ απηνζνφ α
φρ σο κέζν είηεπμο ησλ ζνψλ ησλ άιισλ. Άξα αηά η δάξεα ηο
 λεσηεξφηηαο ηα άηνκα α) ξνζδνξίνληα αφ ηα κνλαδά ηνπο ξνζφληα α β)
φια κνξάνληα ην ίδν status, αθνχ φια είλα αηά χξν ιφγν άηνκα.
Ζ ίζη ζηλ ξσηναεδξία ηνπ αηφκνπ νδήγζε ζηλ αηνκζηή ξνζέγγζ ηο
έαζο ηο νλσλίαο. Ζ νλσλία διαδή εάηα σο έλα ζχλνιν αηφκσλ νπ έινπλ
 λα αλννήζνπλ ηο ξνζσέο ηνπο αλάγεο. Απηφ ζκαίλε φη  νλσλία δελ
 πάξρε αθ’ εαπηήο. Ο άλξσνο είλα εγσζηήο, πζηεξφβνπινο, απηνδχλακνο,
δνηήηο ηνπ εαπηνχ ηνπ α ησλ αλνηήησλ ηνπ, ρσξίο λα ρξσζηά ηίνηα ζηλ
νλσλία. ΢η ζπλέρεα βέβαα ν θιειεχεξν ανδέρηαλ ηλ νλσλή επχλ.
Ο αηνκζκόο εθξάε ηλ ίζη ζηλ πέξηαη ζνπδαόηηα ηνπ αηόκνπ,
νπ είλα άλσ αό νναδήνηε νκάδα ή ζπιινγό ζώκα.  ΢ην κενδνινγφ
αηνκζκφ ην άηνκν ανηειεί ην έληξν άε νιηήο εσξίαο. ΢ηνλ φ αηνκζκφ
 νλσλία νθείιε ζην άηνκν. Ο εγσζηφο αηνκζκφο εεληξψλεηα ζηλ
δνηέιεα α ηλ απηνδπλακία. ΢ηνλ αλαηπμαφ αηνκζκφ δίλεηα ξνηεξαφηηα
ζηλ αλξψλ χαξμ έλαλη ζηλ αλννίζ ηνπ ζπκθέξνληνο. 

  4
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 4/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Διεπεξία 
Ζ ίζη ζηλ ξσηναεδξία ηνπ αηφκνπ νδγεί ζηλ αηνκή ειεπεξία, νπ είλα 
ζκαληφηεξ νιηή αμία. Ζ ειεπεξία είλα θπζφ δαίσκα αψο δίλε η
δπλαηφηηα εινγήο. Δίλα γα ηνπο θιειεχεξνπο  κφλ αηάζηαζ νπ
εμαζθαιίε η δπλαηφηηα αλάηπμο ησλ αλνηήησλ ηνπ αηφκνπ. ΋κσο, δελ
ζηεχνπλ ζηλ αφιπη ειεπεξία, γαηί ηφηε κεηαηξέεηα ζε αζπδνζία νφηε
ανννχληα ηα δαψκαηα ησλ άιισλ.
Ο Mill ανδέρεηα ηνπο ιγφηεξνπο εξνξζκνχο ηο αηνκήο ειεπεξίαο κε ζνφ
ηλ ανηξνή βιάβο ζηνπο άιινπο. Ο θιφζνθνο ξνβαίλε ζηλ δάξζ κεηαμχ
ηο αφιπηο ειεπεξίαο (ξάμεο νπ αθνξνχλ ην ίδν ην άηνκν) α ηο
εξνξζκέλο ειεπεξίαο (ξάμεο νπ αθνξνχλ ηνπο άιινπο). Ο Mill δελ δερφηαλ
αλέλα εξνξζκφ άλσ ζην άηνκν έζησ α αλ ν ξάμεο ανδελχνληα
βιαβεξέο. Ο Rawls ήειε φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξ ειεπεξία γα φινπο ηνπο
αλξψνπο. Ο Berlin έαλε η δάξζ κεηαμχ ηο αξληήο ειεπεξίαο (ζηξίεηα
ζηλ ανπζία ησλ εμσηεξψλ ααγνξεχζεσλ) α ηο εηήο ειεπεξίαο
(ζηξίεηα ζηλ απηνπξαξρία νπ ξνυνέηε ηλ αλάηπμ ησλ αλνηήησλ &
ηλ νινιήξσζ ηνπ αηφκνπ). 
Μεξέο ζέςεο γα ηλ ειεπεξία:
Γα ηνπο θιειεχεξνπο  ειεπεξία είλα  πέξηαη αηνκζηή αμία. Ο
ζπληξηνί ανδέρνληα κα ανδπλακσκέλ άνς ηο ειεπεξίαο α εσξνχλ
φη  αξληή ειεπεξία ανηειεί αειή γα ηλ νλσλία. Ο ζνζαιζηέο
αηαλννχλ ηλ ειεπεξία κε εηνχο φξνπο. Ο αλαξρνί σο κα αφιπη αμία α
κάιζηα αζπκβίβαζη κε άε κνξθή νιηήο εμνπζίαο. Ο θαζίζηεο ανξξίηνπλ
ηλ έλλνα ηο ειεπεξίαο α η εσξνχλ αλνζία. Ο ννιφγν ηλ αληκεησίνπλ
σο πφβαξφ γα ηλ είηεπμ ελφηηαο, αθνχ εηπγράλεηα  ανξξφθζ ηνπ
ξνζσνχ εγψ αφ ην ζχκαλ. Σέινο, γα ηνπο ξζεπηνχο θνληακεληαιζηέο

ειεπεξία εζσηεξή δφηηα α ζκαίλε πανή ζη βνχιζ ηνπ ενχ 
Οξφο Λφγνο 
Ζ ειεπεξία ζπλδέεηα άκεζα κε ηλ ίζη ζηνλ Οξφ Λφγν  α ηλ ανδέζκεπζ
αφ ηο ξναηαιήςεο, δεζδακνλίεο α απεληίεο. Ο νξνινγζκφο κε η ζεξά
ηνπ ελίζρπζε ηλ ίζη ζηλ ειεπεξία. Αθνχ ν άλξσν είλα ινγψο ζεηφκελα
φληα, ν ίδν ξίλνπλ η είλα ρξήζκν γα ηνλ εαπηφ ηνπο. Δίζο, ν νξνινγζκφο
ελαληψλεηα ζηνλ αηεξλαιζκφ, ν ννίνο δελ αθήλε ζηα άηνκα ηα εξψξα δψλ
ηνπο εινγψλ.
Με ηνλ νξνινγζκφ ελζρχε α  ίζη ζηλ ξφνδν, αψο ηα άηνκα νξίνπλ
ηλ ηχρ ηνπο α είλα ηα α’ χιλ αξκφδα γα ηλ εμέιμή ηνπο. ίλεηα έκθαζ
ζη γλψζ α ζηλ εαίδεπζ νπ αξέρε η δπλαηφηηα αηαλφζο ηνπ φζκνπ.
Ζ εαίδεπζ κάιζηα ανηειεί αγαφ αφ κφλ ηο, αθνχ νδγεί ζηλ νλσλή
ξφνδν. Ηδαίηεξ αμία έρνπλ ν δάινγνο,  ζπήηζ,  αλάηπμ ερεξκάησλ,
άλσ ζη βάζ φη αλείο δελ είλα ηέιενο φζν κάιινλ φηαλ κιένληα ηα
ξνζσά ζπκθέξνληα α ν εγσζκνί. Ο δαθνξέο ινφλ ιχλνληα κε ην δάινγν
α η δαξαγκάηεπζ. Αληίεηα,  βία είιπζ ησλ ξνβικάησλ είλα
αλνξνινγή, αθνχ  εεηφηηα θέξε ακαηνρπζία α άλαην. Ζ βία ζκαίλε
ανηπρία ηο ινγήο α δείρλε ηλ επκία γα εμνπζία. 
Οξνινγζκφο είλα  ίζη σο ν φζκνο έρε κα νξνινγή δνκή,  ννία κνξεί
 λα αναιπθεί αφ ηλ άζζ ηο αλξψλο ινγήο. Ο νξνινγζκφο
αληηίεηα ζη ζπλήεα, ηλ αξφξκζ α ηλ αξάδνζ. Δίλα ζαθέο σο γα
ηνπο νξνινγζηέο  γλψζ ξνέξρεηα αφ η ινγή.

  5
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 5/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ανζχλ 
Ζ δανζχλ αθνξά ηλ ή ξίζ κε ηλ ννία ανλέκεηα  αληακνβή ή 
ηκσξία. Άξα, κε η δανζχλ ν αέλαο αίξλε απηφ νπ ηνπ αμίε. Ζ δανζχλ
ηνπ θιειεπεξζκνχ ζηξίεηα ζηλ ίζη ηο ζφηηαο. 
Α) ν αηνκζκφο ξνυνέηε η εκειαή ζφηηα. ΋ια ηα άηνκα έρνπλ γελλεί 
ίζα α ν άε άλξσνο έρε ίζ ή αμία κε ηνπο πνινίνπο. 
Β)  εκειαή ζφηηα θέξε ηλ ηπή ζφηηα. Ο θιειεχεξν ανδνκάνπλ
νναδήνηε ξνλφκα ή δαξίζεο. Έηζ έρνπκε η λνκή ζφηηα (φια ηα άηνκα
είλα ίζα αέλαλη ζην λφκν) α ηλ νιηή ζφηηα (έλα άηνκν –  κία ςήθνο). 
Γ) ν θιειεχεξν ξνζπνγξάθνπλ ηλ ζφηηα ησλ επαξψλ γα νλσλή άλνδν
ή άνδν. ΋κσο εεδή φιν ν άλξσν δελ γελλνχληα ξαγκαηνί ίζν, αθνχ
έρνπλ δαθνξεηά ραξίζκαηα α αλφηηεο είλα ινγφ λα αληακείβεηα ν αέλαο
βάζε ηο αμίαο ηνπ. Άξα, εδψ ζφηηα ζκαίλε λα έρνπλ ηα άηνκα ίζεο επαξίεο λα
αλαηχμνπλ ηο αλφηηέο ηνπο. Ζ άνς απηή νδγεί ζηλ αμνξαηία, νπ είλα 
δαπβέξλζ αφ ηνπο άμνπο α ηνπο αλνχο. ΢ηλ νλσλία ν αλζφηηεο ηνπ
ινχηνπ αληαλαινχλ αιά ηλ άλζ αηαλνκή ξνζφλησλ α αλνηήησλ. Έηζ 
νλσλία είλα δία γαηί ηα άηνκα ξίλνληα βάζε ηνπ εξερνκέλνπ ηνπο.
Ο ιαζνί θιειεχεξν έρνπλ αζαζηεί ηλ απζηξή αμνξαηία ζε ννλνκφ α
φ είεδν. Πζηεχνπλ σο ν αηαιζκφο δκνπξγεί ζπλήεο αλάηπμο
αλάινγα κε ηλ αμία ηνπ άε αηφκνπ. Αληίεηα, ν ζχγρξνλν θιειεχεξν
ζηεχνπλ σο ν αλεμέιεγηνο αηαιζκφο νδγεί ζε λέεο κνξθέο αδίαο, γα απηφ
εβάιιεηα λα γίλεηα ξνλνκαή κεηαρείξζ πέξ ησλ θησρφηεξσλ ηάμεσλ. 

Αλεηφηηα & δαθνξεηφηηα 

΢η θιειεχεξ νλσλία  ανδνρή ηο ήο, νιηζκήο α νιηήο
δαθνξεηφηηαο είλα νιχ ζκαληή. Ο ινπξαιζκφο α  δαθνξεηά έρνπλ
ηο ξίεο ζηλ αξρή ηνπ αηνκζκνχ. Ζ δαθνξεηφηηα ζπλδέεηα κε ηλ
αλεηφηηα, ζχκθσλα κε ηλ ννία εηξένπκε ζηνπο άιινπο λα εθξάνληα
αφκ α κε ηξφνπο νπ καο βξίζνπλ άεηα αληίεηνπο. (Βνιηαίξνο: δαθσλψ κε
φ,η ιεο αιιά α πεξαζζηψ κέρξ αλάηνπ ην δαίσκα ζνπ λα ην ιεο.) 
Ζ αλεηφηηα αληξνζσεχε ηλ ξνζσή απηνλνκία α έηε έλα ζχλνιν
αλφλσλ ζπκεξθνξάο. Πξσηνεκθαλίζηε ην 17ν  αψλα φηαλ ν Λν
 πεξαζίζηε ηλ αλεμξζεία. Ζ αλεηφηηα αθνξά ζε ά ηήκαηα α
άηεηα ζηλ ξίζ ηνπ άε αηφκνπ. Έηζ, ινφλ ανηειεί εγγχζ ηο αξληήο
ειεπεξίαο, φνπ ανπζάνπλ ν εμσηεξέο ααγνξεχζεο. 
Γα ηνλ Mill  αλεηφηηα εγγπάηα ηλ απηνλνκία ηνπ αηφκνπ α δαζθαιίε ηλ
 πγεία ηνπ νλσλνχ ζπλφινπ, αθνχ  ειεχεξ δαίλζ δεψλ βνά ζηλ
ξφνδν (ακθζβήηζ, δάινγνο, δαθσλία → νλσλή ξφνδνο). Γα ηνλ Mill 
δκνξαηία αειείηα, φηαλ αειείηα  δαθνξεηφηηα. Ο νιινί δελ
 λνκκνννχληα λα αλαγάζνπλ ηνπο ιίγνπο ζε ζσή.
Ζ πεξάζζ ηο αλεηφηηαο ζπλδέεηα κε ηλ ίζη ζε κα ζνξξνκέλ
νλσλία. Ο θιειεχεξν ζηεχνπλ σο αφκα α ζηα αληαγσλζηά ζπκθέξνληα
εξαηεί ζην ηέινο  θπζή ζνξξνία (.ρ. ν εξγάηεο ρξεάνληα δνπιεέο, ηα
αθεληά ρξεάνληα ρέξα άξα άνα ζνξξνία α βξεεί). 
Παξφια απηά ν θιειεχεξν δελ πνζηξίνπλ ηνλ αεξφξζην ινπξαιζκφ. Γα
.ρ. ν θιειεχεξν πνζηξίνπλ λφκνπο αηά ησλ ξαηζζηψλ αφςεσλ.
Αφ ηα ηέι ηνπ 20 νπ αψλα νιινί θιειεχεξν έρνπλ πεξβεί ηλ αλεηφηηα α
έρνπλ αζαζηεί ηλ δέα ηο ήο νπδεηεξφηηαο. Ζ ξάμ απηή αληαλαιά κα
κεηαίλζ αφ ηνλ ννπκελζκφ (αλαήηζ αιήεαο, εκειψδεο αμίεο,
αλεηφηηα, ννπκελή ινγή) ζηνλ ινπξαιζκφ (εδίσμ ηάμο,

  6
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 6/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ινπξαιζκφο δεψλ, νιηή ηο δαθνξάο, ζεηζκφο). Αφ ηα αλξψλα

δαψκαηα έρνπκε εξάζε ζην ιφγν γα ηα νιηζκά δαψκαηα. Ο
ινπξαιζκφο πνλνεί κα κεηά-θιειεχεξ έζ, φνπ ν πάξρνπζεο αμίεο α
εζκνί δελ ανιακβάλνπλ ην κνλνψιν ηο λνκκφηηαο.
Ο ινπξαιζκφο είλα  ίζη ζη δαθνξεηφηηα α ηλ νιπκνξθία. Ζ
δαθνξεηφηηα δαζθαιίε ηλ αηνκή ειεπεξία α ξνσεί ην δάινγν. Ζ
εμνπζία νθείιε λα είλα δαζνξζκέλ  ζηλ νλσλία α έηζ δαζθαιίεηα ν
δκνξαηφο α αληξνζσεπηφο ραξαηήξαο.

Φιειεπεξζκόο –  Γαπβέξλζ & Γκνξαηία 

Σν θιειεχεξν ξάηνο 
Γα ηνπο θιειεχεξνπο  ζνξξνκέλ νλσλία δελ είλα ανηέιεζκα ηο
ειεχεξο δξάζο ησλ αηφκσλ. Σα ειεχεξα άηνκα ζθεηεξίνληα α
εκεηαιιεχνληα φνπ κνξνχλ. Έηζ,  αφιπη ειεπεξία κνξεί λα γίλε
αννίζ ησλ άιισλ. Ζ ξνζηαζία αφ ηλ ε κέξνπο αηαάηζ αξέρεηα
κφλν κέζα αφ έλα πξίαξρν ξάηνο. Άξα,  ειεπεξία πάξρε κφλν άησ αφ ηλ
εμνπζία ηνπ λφκνπ. Ο Λν είε σο φνπ δελ πάξρε λφκνο δελ πάξρε α
ειεπεξία. Ο Υνκο κίιζε γα ην νλσλφ ζπκβφιαν, φνπ ηα άηνκα είλα ε
θχζεσο αά α πζάνπλ έλα κέξνο ηο ειεπεξίαο ηνπο, ην ννίν αξαρσξνχλ
ζην ξάηνο νπ νξγαλψλε έλα δατφ ζχζηκα γα λα ξνζηαηεχε ηνπο νιίηεο. Με
ην νλσλφ ζπκβφιαν θαίλεηα σο  νιηή εμνπζία γάε αφ ηα άησ.
κνπξγείηα αφ ηα άηνκα γα λα εμπξεηεί ηα άηνκα. ΋ηαλ άςε λα ηα
εμπξεηεί, ηφηε απηά έρνπλ δαίσκα εμέγεξζο.
Δίζο, ην ξάηνο είλα έλαο νπδέηεξνο δαηηήο ηο νλσλίαο α φρ δκνχξγκα
ηο νλσλήο ειίη. Άξα, ελζαξψλε ηα ζπκθέξνληα φισλ ησλ νιηψλ α αιά

εθαξκφε ακεξφιηα ηνπο αλφλεο ηνπ αρλδνχ.

΢πληαγκαηή δαπβέξλζ 
Ο θιειεχεξν αξακέλνπλ εθπιαηνί κε φιεο ηο δαπβεξλήζεο, αψο φιεο
αεινχλ ηλ αηνκή ειεπεξία α αληαλαινχλ ην θιειεχεξν θφβν γα εμνπζία.
Ο εγσζκφο α  εμνπζία νδγνχλ ζη δαθνξά, φσο έρε ανδείμε  ζηνξία «ν
εμέρνληεο άλξσν  είλα ζρεδφλ άληνηε ανί άλξσν». Ζ εμνπζία
ραιλαγσγείηα α εξνξίεηα κέζσ ηνπ ζπληάγκαηνο. Σν ζχληαγκα ανηειεί ηνπο
αλφλεο νπ εμνπζάνπλ ηλ ίδα η δαπβέξλζ, ξνζδνξίε ηλ έηαζ ηο
εμνπζίαο α εξνξίε ηλ άζζή ηο. Σν γξαηφ ζχληαγκα ανηειεί ηνλ πέξηαην
 λφκν.
Ο ζπληαγκαηζκφο εκειψλεηα κε ηλ εζαγσγή εζσηεξψλ εξνξζκψλ, διαδή
φηαλ  εμνπζία ειέγρε ηλ εμνπζία. Απηφ εηπγράλεηα κε ηλ εζσηεξή
αηάηκζ α η δάξζ ησλ εμνπζψλ. Ο Μνληεζέ ρψξζε ηο εμνπζίεο ζε
 λνκνεηή, δαζηή α εηειεζηή έηζ ψζηε λα πάξρνπλ ηξεο αλεμάξηην
θνξείο εμνπζίαο νπ α ειέγρε ν έλαο ηνλ άιιν. ΢νφο ηειά είλα  ξνζηαζία
ησλ αηφκσλ αφ ην ίδν ην ξάηνο. 
΢πληαγκαηζκφο: εξνξίε ηλ άζζ ηο εμνπζίαο γα λα  ξνζηαηεχζε ηλ
ειεπεξία.

κνξαηία 
Ζ θιειεχεξ δκνξαηία έρε ηξία βαζά ραξαηξζηά :

  7
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 7/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

1) είλα έκκεζ α αληξνζσεπηή. Σα εινγά αμψκαηα εξδίνληα κέζα αφ

εινγέο αλακεηξήζεο. Ηζρχε  νιηή ζφηηα. Έλαο άλξσνο, κία ςήθνο. Μία
ςήθνο, κία αμία. 
2) ζηξίεηα ζηνλ αληαγσλζκφ α ηλ εινγή εινγή, νπ δαζθαιίεηα αφ
ηνλ νιηφ ινπξαιζκφ. 
3) πάξρε ζαθήο δάξζ κεηαμχ ξάηνπο α νλσλίαο ησλ νιηψλ. 
Σα θιειεχεξα δκνξαηά νιηά ζπζηήκαηα έρνπλ πβξδφ  ραξαηήξα.
 Έρνπκε:
Α) ίζη ζηλ εξνξζκέλ δαπβέξλζ 
Β) ξνζήισζ ζη ιατή εμνπζία. 
Ζ πβξδή θχζ νθείιεηα ζην φη ν αηνκζκφο ελζσκαηψλε ην θφβν ηο
ζπιινγήο εμνπζίαο α νδγεί ζηλ ίζη γα νιηή ζφηηα. Έηζ,  δκνξαηία
κνξεί   λα είλα είλδπλ, αθνχ  δαπβέξλζ αφ ηο κάεο κνξεί λα
ιεηνπξγήζε ζε βάξνο ηο ζνθίαο α ηο δνηζίαο. Ζ εληξή θιειεχεξ
θνβία είλα φη  δκνξαηία α κνξνχζε λα γίλε ερξφο ηο αηνκήο ειεπεξίαο.
Δίζο,  δκνξαηή ιχζ νπ ξνχηε αφ η βνχιζ ηο ιενςθίαο
αηαληά ηπξαλλία γα η κενςθία. Έρνπκε διαδή ηλ ηπξαλλία ηο ιενςθίαο. 
Άιινο ίλδπλνο νπ ξνχηε κε ηλ άθμ ηο καήο δκνξαηίαο είλα λα
νδγήζε ζε αλαηξνή ηο δκνξαηίαο αφ ηλ έιεπζ απηαξρψλ εμνπζαζηψλ
νπ έρνπλ αήρζ ζηα βαζφηεξα έλζηηα ησλ καψλ.
Σν ανιφ δαίσκα ςήθνπ πνζηξίρε αφ ηνπο σθεικζηέο νπ είαλ
ραξαηξζηά: «ακία θνξνιφγζ ρσξίο εξνζψζ». Σα άηνκα διαδή
ξέε λα έρνπλ δαίσκα ςήθνπ ψζηε λα κνξνχλ  λα πεξαζίζνπλ ηα ζπκθέξνληά
ηνπο. Άξα, ην άηνκν ε φσο ειέγε. Ο Mill ζπκπλψλε ηλ ακθπκία ηο
θιειεχεξο δκνξαηίαο, ν ννίνο πνζηξίε φη  δκνξαηία ζηλ αεξφξζη
κνξθή ηο νδγεί ζηλ ηπξαλλία. Αφ ηλ άιι, έιιες δκνξαηίαο νδγεί ζη
βαφηηα. Σειά,  ζπκκεηνρή ζηα νλά ενιηίε α ζπλάκα βνά ζηλ
ξνζσή αλάηπμ.
Ζ δκνξαηία αξέρε νιηή θσλή ζηο αληαγσλζηέο νκάδεο α δαηξεί ηλ
νιηή ζηαεξφηηα. Σα ζχγρξνλα δκνξαηά ζπζηήκαηα είλα νιπαξρίεο.
Μεξέο ζέςεο γα η δκνξαηία:
Γα ηνπο θιειεχεξνπο  δκνξαηία εθξάεηα κέζα αφ ηλ άι α ηο
εινγέο αλακεηξήζεο. Δίζο, είλα ζαθέο φη ιεηνπξγεί άληα κέζα ζην ιαίζν
ηνπ ζπληάγκαηνο. Ο ζπληξηνί πνζηξίνπλ η θιειεχεξ-δκνξαηή
δαπβέξλζ αιιά κε εξνξζκνχο. Ο ζνζαιζηέο αζάνληα κα ξνζαζηή
δκνξαηία νπ ζηξίεηα ζη ιατή ζπκκεηνρή. Δίζο, ηννεηνχλ ηλ
ννλνκή σή άησ αφ ιατφ έιεγρν. Ο αλαξρνί ηάζζνληα πέξ ηο άκεζο
δκνξαηίαο α ηο δαξνχο ιατήο ζπκκεηνρήο. σο κα αφιπη αμία α κάιζηα
αζπκβίβαζη κε άε κνξθή νιηήο εμνπζίαο. Ο θαζίζηεο έινπλ κα
νινιξσηή δκνξαηία, νπ κνξεί λα ξαγκαησεί κέζα ζηλ αφιπη
δηαηνξία. Ο γέηο κνλνσιεί. Ο ννιφγν πνζηξίνπλ κα ξνζαζηή
ζπκκεηνρή δκνξαηία, αψο πνζηξίνπλ σο  εινγή δκνξαηία είλα έλα
κέζν εβνιήο ησλ ζπκθεξφλησλ ηο ζχγρξνλο γελάο ζηλ εφκελ γελά, ζηα
άιια είδ α ζε φι η θχζ.

Κιαζόο θιειεπεξζκόο 
΢η Βξεηαλία ηνπ 19νπ αψλα εδξαψλεηα ν ιαζφο θιειεπεξζκφο,  ν ξψκ
κνξθή ηο θιειεχεξο αξάδνζο. Ο δέεο ησλ ιαζψλ θιειεχεξσλ: 
1)   πνζηξίνπλ έλαλ εγσεληξφ αηνκζκφ. Ζ νλσλία εσξείηα
αηνκζηή α ανηειείηα αφ απηάξ άηνκα.

  8
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 8/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

2)  Αζάνληα ηλ  αηνκή ειεπεξία, φνπ ανπζάνπλ ν εμσηεξνί

αηαλαγαζκνί. 
3)  Βιένπλ ην ξάηνο σο αλαγαίν αφ, αψο δαζθαιίε ηλ έλλνκ ηάμ
αιιά ηαπηφρξνλα εξνξίε ηλ αηνκή ειεπεξία. Άξα, ν ιαζνί
θιειεχεξν ζηεχνπλ ζην κ αξεκβαηφ ξάηνο, νπ  ζηνρεχε ζη
δαηήξζ ηο εγρψξα ηάμο. Δίζο, ζηεχνπλ ζηλ απηνξξπκφκελ
ννλνκία ηο αγνξάο.
Ο ιαζνί άλνπλ ιφγν γα θπζά ή αλξψλα δαψκαηα ηα ννία εσξνχλ
αλαθαίξεηα, αψο καο έρνπλ ιξνδνηεί αφ η θχζ. Απηά είλα ζχκθσλα κε
ηνλ Λν  σή,  ειεπεξία α  δνηζία α γα ηνλ Jefferson είλα  σή, 
ειεπεξία α  εδίσμ ηο επηπρίαο. Ο Υνκο πνζηήξμε ηλ αφιπη κνλαξρία,
αψο κα ζρπξή δαπβέξλζ ζηεξεί ηλ ειεπεξία ησλ αηφκσλ, αιιά δαζθαιίε
ηλ επηαμία. Αληίεηα ν Λν ηάζζεηα ελάληα ζηλ ανιπηαξρή α αεξφξζη
δαπβέξλζ. Πζηεχε ινφλ ζηλ εξνξζκέλ δαπβέξλζ νπ έρε ζηφρν η
δαθχιαμ ησλ θπζψλ δασκάησλ. Με ιίγα ιφγα, ν ιαζνί θιειεχεξν
ζηεχνπλ σο «Καιχηεξ δαπβέξλζ είλα απηή νπ πβεξλά ιγφηεξν». 

Χθεικζκφο 
΢χκθσλα κε ηνπο σθεικζηέο (Bentham  –   Mill) ηα άηνκα αξαλνχληα αφ ην
ξνζσφ ηνπο ζπκθέξνλ, νπ ζκαίλε επκία γα δνλή α ανθπγή φλνπ.
 Έηζ, άλνπλ ιφγν γα ηλ αξρή ηο ρξζκφηηαο ζχκθσλα κε ηλ ννία κα ξάμ
ξνζδνξίεηα αφ ην αηά φζν ξνάγε ηλ επηπρία. Αληίζηνρα, ν νιηέο
ξαηέο νπ πνεηνχληα ξέε λα αλνννχλ α λα σθεινχλ ην κεγαιχηεξν
νκκάη ηο νλσλίαο. Ζ σθεικζηή αληίις αλαγλσξίε ηα άηνκα ε ησλ
ξνηέξσλ σο ινγά α δνηειή ιάζκαηα.
Γα ηνλ Bentham εθφζνλ ηα άηνκα ιεηνπξγνχλ κε βάζ ην η ηνπο αξέρε δνλή
είλα α ηα κφλα νπ κνξνχλ λα ξίλνπλ η είλα ά ζσζηφ(!!!). Ο σθεικζκφο
φκσο έρε α αλειεχεξεο εηψζεο, αψο ν εζκνί α  λνκνεζία είλα
αξάγσγα ησλ ζπκθεξφλησλ ηο ιενςθίαο. Έηζ α άι νδγνχκαζηε ζηλ
ηπξαλλία ηο ιενςθίαο. 

Ο σθεικζκφο εμζψλε ην αιφ κε ηλ δνλή α ηλ επηπρία. Παξάιιια, εμζψλε
ην αφ κε ηνλ φλν α η δπζηπρία. Ζ αξρή ηο κεγαιχηεξο επηπρίαο κνξεί λα
ρξζκννεί σο ξηήξν γα ηνπο λφκνπο, ηνπο εζκνχο αφκα α ηα πφινα
νιηά ζπζηήκαηα. Άξα, κνλαδφο ζηφρνο είλα  κεγζηννίζ δνλήο α
ειαρζηννίζ φλνπ. 

Ονλνκόο θιειεπεξζκόο 
Ζ ιαζή ννλνκή εσξία αλαηχζζεηα ηέι ηνπ 18νπ αψλα φηαλ ν Adam Smith
εηίεηα ζηο κεξαληιζηέο ξαηέο α πνζηήξμε σο  ννλνκία
ιεηνπξγεί αιχηεξα ρσξίο ξαηή αξέκβαζ. Ζ αγνξά ινφλ ιεηνπξγεί κε βάζ
ηλ ειεπεξία εινγήο ησλ αηφκσλ. Ζ ννλνκή ηνπ εσξία ζηξίρε ζηνλ
σθεικζκφ α έηζ δκνπξγήε  δέα ηνπ homo economicus, ζχκθσλα κε ηλ
ννία ν άλξσν ιεηνπξγνχλ κε βάζ ην ζπκθέξνλ. Καηά βάζ ηα άηνκα είλα
εγσζηά α πνηάζζνληα ζηλ αφηζ πιψλ αγαψλ.
Δίζο, ν Smith αζρνιήε κε ηλ ξνζθνξά α η ήηζ α πνζηήξμε σο
βξίζνπλ ζνξξνία σο αληίξξνεο δπλάκεο. Άξα  αγνξά είλα απηνξξπκφκελνο
νξγαλζκφο νπ δελ έρε αλάγ ακία εμσηεξή ανδήγζ. Ζ αγνξά δεπχλεηα
αφ έλα αφξαην ρέξ α δελ έρε αλάγ ηλ ξαηή αξέκβαζ. Ζ ειεχεξ αγνξά
εθξάεηα κε ην δφγκα laissez faire.

  9
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 9/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Σέινο, ν Smith δίλε δαίηεξ έκθαζ ζη ζνπδαφηηα ηνπ αηακεξζκνχ

εξγαζίαο.
Κνλσλόο δαξβλζκόο 
Ζ αηνκή επχλ είλα βαζφ ραξαηξζηφ ηνπ ιαζνχ θιειεπεξζκνχ.
Κάησ αφ απηφ ην ξίζκα εμγείηα α  νλσλή αλζφηηα, αψο ηα άηνκα
άλνπλ φ,η κνξνχλ γα η σή ηνπο. Ο αλίαλν ή ν νλξνί ινφλ δελ κνξνχλ
 λα ινπηίζνπλ. Βάζε ηο άλσ ινγήο ν εξγαηέο ηάμεο κνξνχλ λα βειηψζνπλ
ηο  ζπλήεο σήο ηνπο κφλν αφ δέο ηνπο ελέξγεεο α φρ αφ λνκνεηέο
ξπκίζεο. ΢πλ Αλά α ρείξα ίλε ινφλ ξνηείλνπλ ν δαλνηέο ηο ενρήο. 
Ο δέεο ηο απηνδπλακίαο ηνπ αηφκνπ εθξάζηαλ ζην έξγν ηνπ Spencer , νπ
ηάρε πέξ ηο απηνδπλακίαο ηνπ αηφκνπ ζηξφκελνο ζηνλ νλσλφ
δαξβλζκφ. Τνζηήξμε διαδή σο φσο ζηλ νλσλία ησλ ψσλ εβψλε ην ν
ζρπξφ, έηζ α ζηλ νλσλία ησλ αλξψσλ εβψλε ν αιχηεξνο. Άξα, 
νλσλία εξγξάθεηα σο άι εβίσζο, φνπ ν αλζφηηεο  είλα θπζέο α
αλαφθεπηεο α ην ξάηνο δελ κνξεί λα αξεκβαίλε α λα ηο εμαιείθε. ΢ε απηή
η σή αέλαο αίξλε απηφ νπ ηνπ αμίε. 

 Νενθιειεπεξζκφο 
Ο λενθιειεπεξζκφο έρε αληεαλαζηαηφ ραξαηήξα κε ζηφρν λα αλαηξέςε η
ξνή νπ αλαηχρε ηνλ 20 ν αψλα γα έληνλ αξέκβαζ ηνπ ξάηνπο. ΢πλδπάε
ην laissez faire α κα ζπληξηή νλσλή θινζνθία. Έρε δακνξθσεί αφ
επξχηεξεο δπλάκεο φσο  ννλνκή αγνζκννίζ α είλα κα κνξθή
θνληακεληαιζκνχ ηο αγνξάο (φνπ  αγνξά εσξείηα αλψηεξ ηο
δαπβέξλζο).
Ο λενθιειεχεξνο Hayek  πνζηξίε σο ν ξαηφο αξεκβαηζκφο νδγεί ζηνλ
νινιξσηζκφ, αθνχ ν εληξφο ζρεδαζκφο είλα ννλνκά αλεαξήο γαηί δελ
κνξεί αλείο λα ζρεδάζε α ειέγμε ηφζν κεγάιν φγν ιξνθνξψλ. Χο ε
ηνχηνπ, αειείηα  αηνκή ειεπεξία, αθνχ ην ξάηνο αλακγλχεηα αλαφθεπηα
α ζε άιινπο ηνκείο ηο αλξψλο χαξμο. Δίζο, ν Friedman εέξλε ηνλ
ευλζαλζκφ, αφ η ζηγκή νπ ν αμσκαηνχρν ηο πβέξλζο είλα σθεικζηέο 
α ρξζκνννχλ η έζ ηνπο ξνο ίδνλ φθεινο α φρ ξνο φθεινο ηνπ επξχ
νλνχ. Άξα,  ξαηή αξέκβαζ βνάε ζηλ δνηειή εδίσμ αξέξαο αφ
δκφζνπο παιιήινπο. 
Αληέησο,  αγνξά έρε ζρεδφλ απκαηνπξγέο δφηηεο. Ο  Hayek αξνκνίαζε ηλ 
αγνξά κε έλα λεπξφ ζχζηκα φνπ
1)  ζηέιλε κλχκαηα κέζα αφ ην κραλζκφ ηκψλ
2)  ν αγνξέο είλα εαξείο α αξαγσγέο. ΢ε κξνννλνκφ είεδν  φιν
έρνπλ ίληξν γα εξγαζία  α φιν εαξρνχλ ζην ίληξν γα
κεγζηννίζ ηνπ έξδνπο. 
3)  Ο αγνξέο είλα αληανξηνί α δκνξαηνί κραλζκνί. Άξα, αξάγνπλ
φ,η αηαλαιψλεηα α έηζ βαζιάο είλα ν αηαλαισηήο.
4)  Ο αγνξέο είλα δίαεο αθνχ δίλνπλ ηλ επαξία αλάηπμο αλάινγα κε ηα
ξνζφληα ηνπ αελφο. 
Ζ βαζή ληήξα δχλακ ηψξα είλα  αγνζκννίζ,  ννία εκειψε κε
η ζπκθσλία Bretton Woods (ζχζηκα ζπλαιιαγκαηψλ ηκψλ). ΋ιν ν αγφζκν
εζκνί δαπβέξλζο (ΝΣ, Παγφζκα Σξάεα, Παγφζκνο Οξγαλζκφο
Δκνξίνπ) έρνπλ ζηξαθεί ζηλ δέα καο αγφζκαο λενθιειεχεξο αγνξάο. Ο
 λενθιειεχεξν δελ ινλίνληα αφ ηο εηψζεο νπ έρε γα η δκνξαηία 
 πεξδχλακ ησλ πεξελψλ εηαξψλ, ηο εηψζεο νπ έρε ν αραιίλσηνο

  10
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 10/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αληαγσλζκφο ζην άηνκν α αφ ηλ αειή ζηλ ννία εηίεηα  νιηζκή
δαθνξεηφηηα αφ ηλ ηάζ γα ζπγρψλεπζ. 

΢ύγρξνλνο θιειεπεξζκόο 
Ο ζχγρξνλνο θιειεπεξζκφο ηνπ 20νπ αψλα ζρεηίεηα κε ηλ εξαηέξσ αλάηπμ
ηο βνκραλννίζο. Ζ πεξζπζζψξεπζ ινχηνπ αφ η κα α  εμάισζ ησλ
θησρνγεηνλψλ αφ ηλ άιι έηξμε ηα εκέια ηνπ θιειεπεξζκνχ νπ δελ
ξαγκάησζε ηο ξνζδνίεο γα γελή επκεξία. Έηζ, ν θιειεχεξν αλαεψξζαλ
η ζηάζ ηνπο αέλαλη ζην ξάηνο. Πξφεηα γα έλα άληξεκα λένπ α αινχ
θιειεπεξζκνχ κε ραξαηξζηέο δέεο ηλ αηνκφηηα, η εηή ειεπεξία,
ηνλ νλσλφ θιειεπεξζκφ α ηλ ννλνκή δαρείξζ. 

Αηνκφηηα 
Ο δέεο ηνπ Mill γεθχξσζαλ ην ράζκα κεηαμχ ιαζνχ α ζχγρξνλνπ
θιειεπεξζκνχ. Δλψ ζηνλ Mill ανδίδνπλ ηλ αξληή ειεπεξία, αψο
ανπζάνπλ ν εμσηεξνί εξνξζκνί, ν ίδνο ίζηεπε φη  ειεπεξία είλα εηή
αθνχ δίλε ζηα άηνκα η δπλαηφηηα λα άξνπλ ηνλ έιεγρν ηο σήο ζηα ρέξα ηνπο.
Πίζηεπε κε άνο ζηλ αηνκφηηα α ζη κνλαδφηηα. Ζ ειεπεξία αθήλε ηα
άηνκα λα αλαηπρνχλ. Γα ηνλ Mill ν άλξσνο αλαηά ηλ ξνζσή
απηναλάηπμ νπ ξνάγε ηο λνηέο - έο - αζηέο εθάλζεο α φρ ηλ
 πιή αφιαπζ. Χζηφζν, δελ έθηαζε ζην ζπκέξαζκα φη ην ξάηνο ξέε λα
αξεκβαίλε ζη δαδαζία ηο ξνζσήο απηναλάηπμο, γαηί θνβήε ηνλ
νκθνξκζκφ ζηλ νλσλία. Φνβφηαλ διαδή σο  ξαηή εαίδεπζ αιά α
ζήκαλε ζνέδσζ ησλ αφςεσλ α ενήζεσλ, αθνχ φιν α κνξάνληα ηο
ίδεο. 

Θεηή ειεπεξία 
Ο δέεο ηνπ Green εξγξάθνληα α σο ζνζαιζηφο θιειεπεξζκφο. Ο Green
ίζηεπε σο  ννλνκή ειεπεξία ησλ ιίγσλ ιεηνπξγεί ζε βάξνο ησλ νιιψλ. Σν
άηνκν έρε εηφο αφ ηλ αηνκή α ηλ νλσλή επχλ. Έηζ, ακθζβήηζε ηλ
αξληή ειεπεξία νπ νιιέο θνξέο νδγεί ζηλ εκεηάιιεπζ ησλ νιιψλ νπ
δελ έρνπλ ζηλ νπζία εξψξν εινγήο. Ο Green ζηνλ αληίνδα ξφηελε η εηή
ειεπεξία , φνπ κέζα ζε έλα εηεηακέλν νλσλφ ξάηνο ην άηνκν είλα ν
εχνιν λα εηχρε ηλ απηνξαγκάησζ. Κάη ηέηνν δελ κνξεί λα ζπληειεζηεί
άησ αφ ηο ζπλήεο αραιίλσηνπ αηαιζκνχ, αθνχ ζηλ νλσλία ηο αγνξάο
δελ δίλνληα ζηα άηνκα ίδεο επαξίεο αλάηπμο. 
Ο Green εξεαζκέλνο αφ ηνλ Υέγει νπ έβιεε ην ξάηνο σο ή δέα, ίζηεπε
σο ην ξάηνο νθείιε λα εσκίεηα ηλ νλσλή επχλ ησλ νιηψλ ηνπ α λα
δξα σο εγγπηήο ηο αηνκήο ειεπεξίαο. ΢ε ακά εξίησζ δελ ηννεηνχλ ηλ
νλσλία άλσ αφ ην άηνκν, αιά δαζθαιίνπλ ηο ζπλήεο νπ νδγνχλ ζηλ
απηναλάηπμ.
Ο 20νο αψλαο είλα ν αψλαο ηνπ νλσλνχ ξάηνπο α ην ζχζηκα ζηήλεηα άλσ
ζηλ δέα ηο ζφηηαο ησλ επαξψλ. Σν ξάηνο εσκίεηα ινφλ ηλ επχλ λα
εμαιείςε ηο κενλεμίεο νπ έξρνληα αφ ηλ νλσλή αλζφηηα. Αλέγγρηα
ξέε λα αξακείλνπλ ηα αξληά δαψκαηα νπ εκίηνπλ ζηλ δσηή
ζθαίξα, φσο  ειεπεξία ζχλαμο α  αλεμξζεία. Σα νλσλά δαψκαηα
είλα εηά (εδφκαηα, ζπληάμεο, πγεία, εαίδεπζ) α ξέε λα
ρξκαηνδνηνχληα αφ ην ξάηνο.
Ο Rawls ζηξίε κε η ζεξά ηνπ ηνλ ζνζαιδκνξαηφ θιειεπεξζκφ νπ
αμψλε η ζρεηή νλσλή ζφηηα. Πξνηείλε ηλ αξρή ηο δαθνξά, ζχκθσλα κε

  11
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 11/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ηλ ννία ν ιγφηεξν επαηάζηαην ξέε λα επλννχλ αφ λνκνεηέο ξπκίζεο.

Χζηφζν, άλε ζαθέο φη  αλζφηηα είλα αλαγαία γαηί δίλε ίληξα γα εξγαζία.  
Άξα, ν Rawls πνζηξίε ηο αξρέο ηο αλααηαλνκήο γα λα εηεπρεί  νλσλή
δανζχλ. Μα ειεπεξία γα φινπο ηνπο αλξψνπο. 

Ονλνκή δαρείξζ 
Ζ εγαηάιες ηνπ laissez-faire γίλεηα γαηί είλα ιένλ εκθαλήο  αδπλακία ηνπ
αηαιζκνχ λα εγγπεί ζπλήεο γελήο επκεξίαο. Ο Keynes αέξξςε ηλ
ίζη ζηλ απηνξξπκφκελ αγνξά α πνζηήξμε σο ν πβεξλήζεο κνξνχλ λα
δαρεξίνληα ηο ξίζεο απμάλνληαο ηο δαάλεο. Ζ πβέξλζ διαδή κνξεί λα
ξπκίε η ήηζ κέζσ ξπκίζεσλ ζη δκνζνλνκή νιηή.
Ο ζιξφο  ευλζαλζκφο είλα αλέθηνο ιφγσ αγνζκννίζο, φκσο α ν
αλεμέιεγηνο αηαιζκφο νδγεί ζηνλ νλσλφ αηαεξκαηζκφ α ηλ
ανζάξσζ ηο νλσλίαο. 

ν
Ο θιειεπεξζκόο ζηνλ 21  αώλα 
Σν 1989 ν Φνπνγάκα είε σο βξζφκαζηε ζην ηειεπηαίν ζκείν ηο αλξψλο
δενινγήο εμέιμο. Σψξα έρε αλαδπεί ην «ξάηνο ηο αγνξάο»  νπ βαζιεχε  
αηαλάισζ α ν αηνκζκφο. Ζ θιειεχεξ νλσλία λδπλεχε λα εθπιζηεί
αψο ην ζπιινγφ πνβακίεηα κξνο ηνλ αηνκζκφ. Γελά  δενινγία
 πνθέξε αφ κα ξίζ εκζηνζχλο α είλα δχζνιν αλείο λα εκειψζε αμίεο
α ηαπηφηηα ζηλ αθξκέλ έλλνα ηνπ αηφκνπ. Σψξα φκσο ην δαίηεξν εξδίε
εξζζφηεξ αμία α αμνζηία αφ ην ννπκελφ. Νέεο ξνιήζεο νπ έρε ηψξα
 λα αληκεησίζε ν αάηξδνο θιειεπεξζκφο είλα ν απηαξρφο ελζκφο α ν
ξζεπηφο θνληακεληαιζκφο. Δίζο, ζηα ιαίζν ηνπ κεηακνληεξλζκνχ
εσξείηα σο  ξίζ ηνπ θιειεπεξζκνχ νθείιεηα ζηλ αηάξξεπζ ηνπ
αθσηζκνχ. Ο δενινγίεο δελ είλα αξά έλα ιεμιφγν φσο ηα άιια.  Ο
θιειεπεξζκφο ινφλ δελ είλα αξά κα «κεηα-αθήγζ», κα εσξία διαδή νπ
εξγξάθε ηλ νξεία ηο ζηνξήο εμέιμο. Ο αφγνλνο ηνπ θιειεπεξζκνχ
είλα ν ινπξαιζκφο, νπ αλαθέξεηα ζηλ νιηζκή δαθνξεηφηηα νπ
ξνχηε αφ ηλ χαξμ κέζα ζε κα νλσλία δχν ή εξζζφηεξσλ νκάδσλ. Σψξα
αλαγλσξίεηα  ζνπδαφηηα  ησλ δαθνξεηψλ ενήζεσλ α  μερσξζηή
αίζζ ζπιινγήο ηαπηφηηαο. 

 Σςνηπηιζμόρ

Καηαγσγή α εμέιμ 

νπ
Ο ζπληξηζκφο ρξζκννήε γα ξψη θνξά ζηο αξρέο ηνπ 19  αψλα γα λα
διψζε ηλ αληίεζ ζηο νλσλέο, νιηέο α ννλνκέο αιιαγέο νπ έθεξε
 Γ.Δ. Ο ζπληξηζκφο ινφλ πεξαζίζηε ην αιαφ αεζηψο α ηλ
αξαδνζαή νλσλή επηαμία, ην ancient régime.
Ο βξεηαλφο ζπληξηζκφο ηνπ Burke ζπλνςίεηα ζην moto «αιιαγή κε ζνφ η
ζπληήξζ». ΢γά –   ζγά ν φζκνο  ανζηαζννείηα αφ ηο αληδξαζηέο δέεο.
΢ηλ εξσηή Δπξψ αλαηχζζεηα κα εξζζφηεξν απηαξρή κνξθή
ζπληξηζκνχ,  ννία πεξαζφηαλ η κνλαξρία α ηο ανιπηαξρέο αμίεο.
Μφλν κεηά ην έξαο ηνπ Β’ Π.Π. αηάθεξαλ ν ζπληξηνί ηο Ηηαιίαο α ηο
Γεξκαλίαο λα ανδερνχλ ιήξσο ηλ νιηή δκνξαηία α ηλ νλσλή
κεηαξξχκζ. Ο ΖΠΑ αληίζηξνθα έθηαζε ζην 1960 γα λα εθξάζε κα μεάαξα
ζπληξηή άνς.

  12
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 12/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ο ζπληξηζκφο έρε ανδερηεί αλεηφο. Μα αμνζκείση αλαβίσζ ηο κνίξαο

ηνπ ζπληξηζκνχ έγλε εκθαλήο ην 1970, φηαλ  νιηή δεμά αλαηά δχλακ ζε
φιεο ηο ρψξεο. Θάηζεξ α Ρήγαλ εθξάνπλ ηλ νιηή ζηξνθή ηο ενρήο, ν
ννίν πνζηήξμαλ ηο δέεο ηο ειεχεξο αγνξάο α εέθεξαλ κεγάι ξήμ ζην
εζσηεξφ ηνπ ζπληξηζκνχ.  Ζ λέα δεμά ακθζβήηζε ηο αξαδνζαέο
ζπληξηέο ννλνκέο αληιήςεο, ζπλέρζε σζηφζν λα ζηξίε η ζπληξηή
δενινγία νπ πνγξακκίε η ζνπδαφηηα ηο επηαμίαο, ηο εμνπζίαο α ηο
εαξρίαο.
Καηά ηνλ 19ν  αψλα ζπλδέε ζηελά κε ηλ απηαξρή πεξάζζ ηο κνλαξρίαο
α ηο αξζηνξαηίαο. ΢ηνλ 20ν  αψλα ν ζπληξηνί δαξέαλ κεηαμχ
αηεξλαιζηήο πνζηήξμο ηνπ αξεκβαηνχ ξάηνπο α ειεπεξαήο
ξνζήισζο ζηλ αγνξά. 

Η επκία γα ζπληήξζ - εληξά έκαηα 

Ο ραξαηήξαο ηο ζπληξηήο δενινγίαο ανηειεί γή δαιφγνπ α δαθσλψλ
γαηί: 
Α) ν ζπληξηνί γλσξίνπλ αιχηεξα ζε η αληηίεληα αξά η πνζηξίνπλ.
 Έηζ, άλνπκε ιφγν γα κα αξληή θινζνθία νπ έρε ζηφρν λα ξχμε ηλ 
αληίζηαζ ή ηλ εθπιαηφηηα ζηλ αιιαγή. 
Β) εξγξάθνληαο ην ζπληξηζκφ σο δενινγία πάξρε ν ίλδπλνο λα ελνρινχλ
ν ζπληξηνί. Ο ίδν ζπλήζαλ λα ανθεχγνπλ ηλ «νιηή αξρψλ» α
 πνέηζαλ κα «αξαδνζαή νιηή ζηάζ». 
Παξφια απηά ν ζπληξηζκφο είλα εκεισκέλνο άλσ ζε έλα ζχλνιν νιηψλ
ενήζεσλ, νπ έρε βαζέο έλλνεο:  1) αξάδνζ, 2) αλξψλ αηέιεα, 3)
νξγαλή νλσλία, 4) εξαξρία α εμνπζία, 5) δνηζία. 

1) Παξάδνζ 
Ο ζπληξηνί αληζηένληα ζηλ αιιαγή α πεξαζίνληα ηλ αξάδνζ, 
ννία αλαθέξεηα ζε αμίεο, ξαηέο α εζκνχο νπ έρνπλ αληέμε ζην ρξφλν α
έρνπλ εξάζε αφ η κα κεξά ζηλ άιι. Δλψ ινφλ ν θιειεχεξν ανηκνχλ
ζπλερψο ηλ αμία ησλ εζκψλ α βιένπλ αηά φζν αληανξίλνληα ζηο αλάγεο
ησλ αηφκσλ, ν ζπληξηνί ζηεχνπλ σο ηα έκα δελ είλα πφ ξίζ γαηί έρνπλ
ανδείμε ηλ αμία ηνπο αφ η ζηγκή νπ έρνπλ αληέμε ζη δνκή ηο ζηνξίαο. 
Ζ αξάδνζ γα ηνπο ζπληξηνχο έρε ετή  αηαγσγή α αληαλαιά η
ξζεπηή ηνπο ίζη. Ζ αξάδνζ αληαλαιά η εία βνχιζ. Τνζηξίνπλ φη
αφ η ζηγκή νπ ν φζκνο ιάζηε βάζε ηνπ λφκνπ ηνπ κνπξγνχ ή αιιψο
ηνπ θπζνχ λφκνπ, εκείο νθείινπκε λα ζεβφκαζηε ηλ ξσηφιαζη νλσλία. Αφ
ν
ην 18  αψλα βέβαα απηή  άνς δελ βξίζε ζηέξεν έδαθνο, αθνχ ν άλξσνο έρε
αξέκβε ζ θχζ α νιιά αφ φζα καο εξζηνρίνπλ είλα αλξψλα
δκνπξγήκαηα α φρ ετά. Παξφια απηά ν ξζεπηέο ελζηάζεο αέλαλη ζηλ
αιιαγή δαηξήαλ σληαλέο αφ ηνπο ζχγρξνλνπο θνληακεληαιζηέο. 
Ο εξζζφηεξν ζπληξηνί βιένπλ ηλ νλσλία σο ζπλεξγαζία κεηαμχ απηψλ
νπ νπλ, απηψλ νπ έαλαλ α απηψλ νπ α γελλνχλ. Ζ αξάδνζ αληαλαιά
η ζπζζσξεπκέλ ζνθία ηνπ αξειφληνο, νπ έρε δνκαζηεί αφ ηνλ ρξφλν. αηά
άνν ηξφν αληαλαιά κα δαξβλή ίζη σο εείλν ν εζκνί νπ έρνπλ
εβψζε, ην έρνπλ άλε γαηί είλα ν ν ανηειεζκαηνί. Γα αξάδεγκα ην
ζηέκκα ζη Βξεηαλία είλα ιεηνπξγφ αθνχ ελψλε ην ιαφ έξα αφ άε
νκκαηή νιηή. 
Αληίεηα κε ηο αθξκέλεο δέεο,   αξάδνζ ζηξίεηα ζηλ εκεξία α ηλ
ζηνξία α έηζ δκνπξγεί κα αίζζ ηαπηφηηαο  νπ ηα άηνκα κνξνχλ λα

  13
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 13/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αλαγλσξίζνπλ. Δλψ  αιιαγή ινφλ νδγεί ζην άγλσζην α ζηλ αλαζθάιεα, 
αξάδνζ δκνπξγεί έλα αίζκα αλήελ. 

1)  αλξψλ αηέιεα (άλξσνο αφο & ραφο) 

Ο ζπληξηνί ζηεχνπλ σο ηα αλξψλα φληα είλα αηειή α κ
ηειεννήζκα. Δίλα ςπρνινγά εξνξζκέλα α εμαξηκέλα άηνκα. Φνβνχληα
ηλ ανκφλσζ α ηλ αζηάεα γα απηφ  α λνχληα ξνο ην αζθαιέο α ην
νείν. Έηζ, ν ζπληξηνί εηνχλ ηλ επηαμία γαηί δαζθαιίε ηλ αλξψλ
σή, ελψ αξάιιια αληκεησίνπλ κε αρπνςία ηα έιγηξα ηο ειεπεξίαο γαηί
θέξε ηλ αβεβαφηηα (Υνκο-νλσλφ  ζπκβφιαν). Καηά η ρνκζαλή εσξία
αληιακβάλνληα ηνλ άλξσν θχζε αφ α άιζην. Ο κφλνο ιφγνο νπ ηα άηνκα
ζπκεξθέξνληα νιηζκέλα είλα γαηί εξνξίνληα αφ ηνλ απζηξφ λφκν.
 Νφκνο α επηαμία είλα ην moto ηνπο. 
Δίζο, εσξνχλ α ηο δαλνηέο δπλάκεο ηνπ αλξψνπ εξνξζκέλεο. Ο
φζκνο είλα νιχ ζχλεηνο γα λα κνξεί λα ηνλ ζπιιάβε ν αλξψλνο λνπο. Γα
απηφ νηδήνηε αλνηφκν α εαλαζηαηφ νδγεί ζε κεγαιχηεξ δπζηπρία.
Χζηφζν, απηή  ξνζφιιζ ζηλ αξάδνζ (αξαδνζαξρία) έρε εμαζελίζε κε
ηλ εκθάλζ ηο λέαο δεμάο. 

Μεξέο ζέςεο γα ηλ αλξώλ θύζ:

Γα ηνπο θιειεχεξνπο ν άλξσν είλα δνηειείο α απηνδχλακα ιάζκαηα, νπ
πξαξρνχληα αφ ηνλ νξφ ιφγν. Ο ζπληξηνί βιένπλ ηλ αλξψλ αηέιεα
α ηνλ αλξψλν  εξνξζκφ, γα απηφ α ζηεχνπλ σο ην άηνκν ςάρλε ηλ
αζθάιεα κέζα ζηλ νλσλή επηαμία. Ο ζνζαιζηέο αληιακβάλνληα ηα άηνκα
σο νλσλά φληα, κε δπλαηφηηεο αιπηέξεπζο κέζα αφ ηλ αλαηξνθή α ηλ
εξγαζία. Ο αλαξρνί έρνπλ ζρπξή ξνή ξνο ηλ νλσλή, νκαδή α

ζπλεξγαηή ζπκεξθνξά.
φληα νπ πξαξρνχληα αφΟκ
θαζίζηεο ζηεχνπλ
νξνινγά σοΓα
ίληξα. ν άλξσν
απηφ ζηο είλα
κάεοβνπικά
ηαξάε
κφλν λα πανχλ α λα πξεηνχλ. Ο θεκλίζηξεο εσξνχλ σο άληξεο α
γπλαίεο έρνπλ νλή θχζ, αιιά ηειά δαθέξνπλ εμαηίαο ησλ νλσλψλ
δαθνξψλ νπ ξνζδίδε  νλσλία ζηα δπν θχια.  Ο ννιφγν βιένπλ ηνλ
άλξσν σο έλα κέξνο ηνπ επξχηεξνπ ννζπζηήκαηνο. Ζ αλξψλ νινιήξσζ
ξνυνέηε ηλ εζηξνθή ζη θχζ.

2)  νξγαλή νλσλία 

Ο ζπληξηνί ζηεχνπλ φη ηα αλξψλα ιάζκαηα είλα εμαξηκέλα α
ανηνχλ αζθάιεα. Άξα, φρ κφλν δελ κνξνχλ λα πάξμνπλ εηφο νλσλίαο αιιά
έρνπλ ηο «ξίεο» ηνπο κέζα ζε απηήλ. Ο νκάδεο αξέρνπλ ζην άηνκν κα σή κε
 λφκα α αζθάιεα. Μα νλσλία νπ άννο γλσξίε κφλν ηα δαψκαηα α φρ
ηο πνρξεψζεο ηνπ είλα κα νλσλία ρσξίο ξίεο. ΢ηλ ξαγκαηφηηα,
 πνζηξίνπλ σο ν δεζκνί ηο πνρξέσζο ξαηνχλ ηλ νλσλία ελσκέλ.
Ζ νλσλία ινφλ είλα φσο έλαο σληαλφο νξγαλζκφο, φνπ ηα κέι
ζπλεξγάνληα. Σν φινλ δελ είλα κα ζπγέληξσζ μερσξζηψλ ηκκάησλ. ΋σο ην
αλξψλν ζψκα δελ κνξεί λα ανζπλαξκνινγεί έηζ α  νλσλία δελ κνξεί
 λα αηαηκεί. Απηή  νξγαλή νλφηηα ησλ ζπληξηψλ είλα ην ανηέιεζκα
καο θπζήο αλαγαφηηαο α φρ εμαγφκελν ηο αλξψλο δάλναο. Αλ ινφλ
 νλσλία είλα νξγαλή ηφηε ν δνκέο α ν εζκνί ηο έρνπλ ζρκαηζηεί αφ
δπλάκεο έξα αφ ηνλ αλξψλν έιεγρν. Άξα, ν νξγαλζκφο έιε ηνπο εζκνχο
 λα ανηεινχλ ηκήκαηα ηο νλσλίαο α λα ζπλεζθέξνπλ ζη δαηήξζ ηνπ
επξχηεξνπ ζπλφινπ. Κάε ξνζάεα κεηαξξχκζο ινφλ εκεξέρε νιινχο

  14
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 14/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

λδχλνπο αθνχ είλα αθχζ. Ζ ννγέλεα, ν εζκνί, ηα ή α έκα δδάζνπλ
ζηα άηνκα ηλ αμία ηνπ  αήνληνο α ηλ αλάγ ζεβαζκνχ ησλ πνινίσλ. Ζ
ννγέλεα κάιζηα είλα ν πξήλαο νπ αλααξάγε ηο ζπληξηέο δέεο α γα
απηφ ξέε λα ξνζηαηεχεηα α λα ελζρχεηα. Σα έλ ηψξα ζρκαηίνληα α
απηά κε θπζφ ηξφν φσο ν ννγέλεεο κέζα αφ κα θπζή έιμ νπ
αλαηχζζεηα αλάκεζα ζηνπο αλξψνπο κε νλή γιψζζα, ζηνξία, νιηζκφ,
αξαδφζεο. ν αηξσηζκφο αξέρε κα αλαγαία αίζζ ηαπηφηηαο. 

Μεξέο ζέςεο γα ηλ νλσλία:

Γα ηνπο θιειεχεξνπο  νλσλία είλα έλα ζχλνιν αηφκσλ νπ δκνπξγείηα αφ
ενχζεο α ζπκβαηέο ζπκθσλίεο. Ο ζπληξηνί βιένπλ ηλ νλσλία σο έλαλ
νξγαλζκφ, κα σληαλή νληφηηα, φνπ ζκαληφ ξφιν έρνπλ  αξάδνζ, 
εμνπζία α  νλή ή. Ο ζνζαιζηέο βιένπλ ηλ νλσλία κε φξνπο άλζο
ηαμήο ζρχνο. Ο αλαξρνί σο κα αξξχκζη αηάζηαζ φνπ ν άλξσν έρνπλ
η θπζή ξνδάεζ λα ζπλεξγάνληα αξκνλά. Ο ελζηέο ζηεχνπλ ζηο
νλέο αμίεο α ενήζεο νπ ελψλνπλ ηνπο αλξψνπο. Ο θαζίζηεο
αληιακβάλνληα ηλ νλσλία σο έλα ελννκέλν νξγαλφ ζχλνιν νπ 
αηνκφηηα είλα άλεπ ζκαζίαο. Ο θεκλίζηξεο βιένπλ ηλ νλσλία κε φξνπο
αηξαξρίαο. Άξα, σο κα νξγαλσκέλ πνξζία νπ εβάιιε ην αλδξνξαηφ
ζχζηκα.

3)  εξαξρία & εμνπζία (serve & protect)

Ο ζπληξηνί αξαδνζαά ζηεχνπλ σο  νλσλία είλα θχζε εξαξρή. Άξα,
 νλσλή ζφηηα είλα αλέθη. Κάνν εμάιινπ γελλνχληα κε ραξίζκαηα νπ
άιιν δελ έρνπλ. Ζ αλζφηηα ινφλ είλα θπζή α αλαφθεπη. Δεί ζηξίνπλ
α ηλ έλλνα ηο «θπζήο αξζηνξαηίαο». Τάξρνπλ γέηεο α ναδνί,

δεππληέο α εξγάηεο. Ζ αιλή νλσλή ζφηηα είλα αιά έλαο κχνο. ΋κσο,
αφ ηλ άιι,  αλζφηηα ηνπ ινχηνπ θέξε α ηλ αλζφηηα ησλ νλσλψλ
εππλψλ. Ζ εξαξρία α ν νξγαλζκφο δείρλνπλ α η ξνή νπ έρε ν
ζπληξηζκφο γα ηνλ αηεξλαιζκφ. 
Ζ ίζη ζηλ εξαξρία ελζρχεηα αφ ηλ έκθαζ νπ δίλνπλ ν ζπληξηνί ζηλ
εμνπζία. Ζ εμνπζία αλαηχζζεηα κε θπζφ ηξφν. Πξνχηε κέζα αφ ηλ
ννγέλεα, φνπ ν γνλείο γα λα δαθπιάμνπλ ηα αδά ηνπο αζνχλ εμνπζία. Απηή
 εμνπζία έξρεηα «αφ άλσ» ρσξίο λα έρε ζπλαθεί αλελφο είδνπο νλσλφ
ζπκβφιαν. Άξα,  εμνπζία είλα ξσκέλ ζη θχζ ηο νλσλίαο. Δίλα αλαγαία
α σθέικ, ψζηε λα αληκεησίεηα  αζηάεα α   αλνκία. Ζ εαξρία δελ
ζκαίλε φκσο άξη πανή, αιιά ενχζν α πγή ζεβαζκφ ξνο ηλ εμνπζία.
Απηή  εμνπζία δελ ζκαίλε εμνπζνδφηζ γα αννίζ, φσο ν γνλφο δελ έρε
δαίσκα λα αννεί ηα αδά ηνπ.

4)  δνηζία 
Ζ δνηζία εξδίεηα α αληαλαιά ηλ αμία άννπ.  Δίζο, αξέρε ιήνο
ςπρνινγψλ α νλσλψλ ιενλεηκάησλ. Γα αξάδεγκα αξέρε αζθάιεα,
ηλ αίζζ ζηήξμο. Ο έρνληεο είλα εξζζφηεξν ξνζεηνί κε ηα πάξρνληά
ηνπο α εεδή νηάλε λα ηα δαθπιάμνπλ είλα α ζηπινβάηεο ηο νλσλίαο. Δίλα
ξνο φθειφο ηο  δαηήξζ ηο αεζηπίαο ηάμο. Γα ηνπο ζπληξηνχο
ινφλ  αηνκή δνηζία είλα εέηαζ ηο ξνζσφηηαο ελφο αηφκνπ. Ο
άλξσν ζπλεδηνννχλ ην νν είλα κε βάζ ην η ηνπο αλήε.  Γα απηφ, γα
ηνπο ζπληξηνχο  ινή ανηειεί έλα δαίηεξα δπζάξεζην έγικα. Νψνπλ

  15
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 15/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

σο έρνπλ αννεί ν ίδν. Ζ ξφηαζ ησλ αξαδνζαψλ φη  δνηζία

ξέε λα νλσλννεί ανχγεηα θξηή ζηνπο ζπληξηνχο. 
Αφ ηλ άιι κεξά, φια ηα δαψκαηα ζπκεξιακβαλνκέλνπ α ηο δνηζίαο,
ζπλεάγνληα α πνρξεψζεο. Ο έρνληεο νθείινπλ λα πνζηξίνπλ ηλ επκεξία
νιφιξο ηο νλσλίαο, φινπ ηνπ έλνπο. Ζ άε γελά νθείιε λα ξνζηαηεχε ηλ
εξνπζία νπ αξέιαβε, λα ηλ κεγεχλε α λα ηλ αξαδίδε ζηλ εφκελ. Απηή
είλα εξνπζία ηνπ έλνπο. 
Δίδ ζπληξηζκνχ: απηαξρφο, αηεξλαιζηφο & ικεξηαξαλφο ζπληξηζκφο

Απηαξρόο ζπληξηζκόο 
Ο αξαδνζαφο ζπληξηζκφο ηάζζεηα  πέξ ηνπ ancien regime. Ο ζπληξηνί
ζηεχνπλ ζηλ νξγαλή νλσλία, νπ αλ δαιπνχλ ν ζπλεηνί δεζκνί, ηφηε ν
αξρέο ηνπ «ξφλνπ α ηο Διζίαο» αηαξξένπλ. Ζ βαζφηεξ ινφλ κέξκλα
είλα  δαηήξζ ηο ηάμο, νπ αξέρε αζθάιεα α ξεκία. Ζ εαλάζηαζ ην
κφλν νπ αηαθέξλε είλα λα ραιαξψζε ηνπο νξγαλνχο δεζκνχο α λα θέξε ην
ράνο α ηλ αηαίεζ (ν απηαξρζκφο νρπξψε ζη Ρσζία, κε ηνλ ηζάξν
 Νφιαν Β, ν ννίνο δε δέρηε λα εξνξίζε ηλ εμνπζία ηνπ αφ ζπληαγκαηέο
αξρέο. Σν Νανιεφληεν αεζηψο  αλακίγλπε ηνλ απηαξρζκφ κε ηλ πφζρεζ γα
νλσλή επκεξία α νλσλή κεηαξξχκζ. Δίζο, ζη Γεξκαλία ηνπ
Βίζκαξ  ζπληαγκαηή δαπβέξλζ ήηαλ αιά κα ςεπδαίζζ. Ζ αξνπκία
ησλ εξσηψλ ζπληξηψλ γα κεηαξξχκζ ζπλερίζηε α ηνλ 20 ν  αψλα,
θέξνληαο ηνπο Μνπζνιίλ α Υίηιεξ ζηλ εμνπζία).

Παηεξλαιζηόο ζπληξηζκόο 
Ο αηεξλαιζκφο ζκαίλε η δξάζ κε ηξφν αηξφ. Ζ εμνπζία νπ αζείηα έρε
ζηφρν ηλ αξνρή σθέιεαο ή ηλ ξνζηαζία αφ ην αφ. ΢ηνλ ήν αηεξλαιζκφ

ραξαηξζηφ αξάδεγκα
ξνζεγγίνπκε ηνλ είλα 
απηαξρζκφ, ψλ εείλν
αψο αζθαιείαο.
νπ ΢ηνλ ζιξφ ζηλ
βξίζνληα αηεξλαιζκφ
εμνπζία
εσξείηα σο «μέξνπλ αιχηεξα» αθνχ  νλσλία είλα αλψξκ.
Σν δίδαγκα νπ έβγαιε ν Burke αφ ηλ Γαιιή Δαλάζηαζ ήηαλ σο  αιιαγή
είλα θπζή α αλαφθεπη, γα απηφ δελ α ξέε λα πάξρε αληίζηαζ. Έλα
ξάηνο αλίαλν λα δερηεί αιιαγέο είλα έλα ξάηνο αλίαλν λα ζπληξεί. Ο
«ζνθφο» ζπληξηφο ηαμδεχε ειαθξά, αιιάε κε ζνφ η ζπληήξζ. Ο
ξαγκαηζηέο ζπληξηνί δελ πνζηξίνπλ νχηε ην άηνκν, νχηε ην ξάηνο.
Πξνηείλνπλ κα ζνξξνία κεηαμχ ησλ δχν, νπ βιένπλ ηειά ην η είλα
εξζζφηεξν  ιεηνπξγφ. Έρνπκε δχν χξεο αξαδφζεο αηεξλαιζηνχ
ζπληξηζκνχ: Α) ΢πληξηζκφο ηνπ έλνπο & Β) Υξζηαλή κνξαηία

Α) ΢πληξηζκφο ηνπ έλνπο 

Ο Disraeli ίζηεπε σο  απμαλφκελ νλσλή αλζφηηα εξιακβάλε ηνλ ζφξν
ηο εαλάζηαζο. Ζ κεηαξξχκζ α ήηαλ ινγή εεδή αλαραηίνληαο ηλ
εαλάζηαζ, ζηλ νπζία ιεηνπξγείο ξνο φθεινο ησλ ινπζίσλ. Ο ινχηνο α ηα
ξνλφκα ζπλεάγνληα α νλσλέο πνρξεψζεο. Ζ αλζφηηα ηνπ ινχηνπ
ζπλεάγεηα α αλζφηηα ησλ εππλψλ. Ο ινχζν εσκίνληα ην θνξηίν ηο
νλσλήο επχλο νπ ζηξίεηα ζη θενπδαιή αξρή « επγέλεα πνρξεψλε».
Με ιίγα ιφγα,  αξζηνξαηία νθείιε λα είλα έληκ α γελλαφδσξ.
Ο δέεο ην Disraeli είραλ αήρζ ζηα έλζηηα α ηλ αίζζ ηνπ νλσλνχ
αήνληνο ησλ ζπληξηψλ α αξέρνπλ η βάζ ηνπ «ζπληξηζκνχ ηνπ ελφο
έλνπο». Ζ αξάδνζ ηνπ «ελφο έλνπο» ζηξίεηα άλσ ζηλ αλάγ γα
αξαδνζανχο εζκνχο (φσο είλα  βνπιή ησλ ιφξδσλ α  ειζία. Ζ

  16
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 16/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αξάδνζ μελάε αφ ηνπο Tories α θηάλε ζην αφγεφ ηο ηο δεαεηίεο 1950-60,
φνπ ζη Βξεηαλία  εθάξκνζαλ κα κνξθή επλζαλήο ζνζαιδκνξαηίαο. Ο
ζπληξηζκφο εδψ θαίλεηα λα είλα  κέζ νδφο, έλαο «ζρεδαζκέλνο
αηαιζκφο», έλα «κεηφ ζχζηκα» νπ ζπλδπάε ηλ ξαηή δνηζία α ηλ
ξσηνβνπιία ηο δσηήο ερεξκαηφηηαο, νπ ηειά ξνζαεί λα ελζρχζε
ηλ εξαξρία α λα δαζθαιίζε σο ν θησρνί δελ ανηεινχλ αειή γα ηλ
αεζηπία ηάμ). 

Β) Υξζηαλή κνξαηία  «αηήξ & ξζεία». 

Παξεκβαηέο νιηέο πνεηήαλ αφ ηα ρξζηαλνδκνξαηά φκκαηα νπ
ζρκαηίζηαλ κεηά ην 1945. Ανηέιεζκα ηνπ Β’ Π.Π. ήηαλ λα εγαηαιείςνπλ ν
εξσηνί ηο απηαξρέο ενήζεο ηνπο α λα ξνζισνχλ ζη δκνξαηία
ηνπ αηεξλαιζκνχ α ηνπ ανιζκνχ. Δδψ πεξηνλίεηα  αμία ηο ζιξήο
δνπιεάο, ηνπ αληαγσλζκνχ α ηο ξνζσήο επχλο. Ζ Υξζηαλή
κνξαηίαο δελ δίλε έκθαζ ζην έλνο αιιά πνζηξίε ηλ αξρή ηο
ενπξφηηαο, ζχκθσλα κε ηλ ννία φιεο ν ανθάζεο νθείινπλ λα ιακβάλνληα
αφ ηνλ ρακιφηεξν αηάιιιν εζκφ. Τνζηξίνπλ ηλ ανέληξσζ αιιά α
ηλ Δπξσατή ελννίζ. Απηφ νπ ξνζανχλ είλα λα δαηξήζνπλ λα άζζ
πξαξρίαο ζην ρψξν ηνπο α λα ελαλησνχλ ζηο ηάζεο αγνζκννίζο.
Θέινπλ λα ξνζηαηεχζνπλ ηο εγρψξεο βνκραλίεο αφ ηνλ μέλν αληαγσλζκφ. Ζ
αγνξά γα απηνχο δελ ανηειεί απηνζνφ, αιιά κέζν αξαγσγή ινχηνπ γα λα
εηεπρνχλ επξχηεξν νλσλνί ζηφρν. Γα απηφ φιαο πνζηξίνπλ έλα
εηεηακέλν ζχζηκα νλσλή ξφλναο.

Λκεξηαξαλόο ή ειεπεξαόο ζπληξηζκόο 

Ο ικεξηαξαλέο δέεο πνζηξίνπλ η κεγαιχηεξ δπλαηή ννλνκή ειεπεξία
α η κξφηεξ δπλαηή ξχκζ ηο νλσλήο σήο αφ η δαπβέξλζ. Ζ
ειεχεξ αγνξά είλα εαξήο α δία, θπζή α αλαγαία. Δίλα θπζή γαηί
αληαλαιά ηλ αγά γα ην ρξήκα. Ο λφκν ηο αγνξάο είλα ενκέλσο «θπζνί
 λφκν». Πξνζνρή! Ο ειεπεξανί ζπληξηνί δελ είλα ζπλεείο θιειεχεξν.
Μνξεί λα ανδέρνληα ηλ αξρή ηο ειεχεξο αγνξάο, δελ εεηείλνπλ φκσο απηήλ
ηλ αξρή ζηνπο πφιννπο ηνκείο ηο σήο. Ο θιειεπεξζκφο αθήλε ηο έο
ανθάζεο ζηνλ άλξσν. Ο ζπληξηνί δαηξνχλ ηλ εζκζηή άνς γα ηλ
αλξψλ θχζ α γα απηφ έινπλ έλα ζρπξφ ξάηνο νπ λα δαηξεί α λα
δαζθαιίε ηλ επηαμία. Καηά αξνχο κάιζηα έρνπλ ρξζκννήζε ηλ αγνξά α
σο φξγαλν νλσλήο εάξρζο. Γα .ρ. κνξεί λα αναξξχλνπλ ηνπο
εξγαφκελνπο αφ ηλ αμίσζ πςιφηεξσλ κζψλ αειψληαο ηνπο κε ηλ αλεξγία.
Δηφο αφ ηλ «επηαμία ηο αγνξάο» δαέηνπλ ηλ αζηπλνκία α ηα δαζηήξα,
νπ είλα ν εκθαλείο δπλάκεο αηαλαγαζκνχ.

Λκεξηαλζκφο 
Απζηξή ξνηεξαφηηα ζηλ ειεπεξία, αληιακβαλφκελ κε αξληνχο φξνπο,
έλαλη ζε άιιεο αμίεο φσο εμνπζία, αξάδνζ α ζφηηα. Ο ικεξηαλζκφο
δαξίλεηα  αφ ηνλ θιειεπεξζκφ γαηί αξλείηα λα δψζε ξνηεξαφηηα ζηλ
επηαμία έλαλη ηο ειεπεξίαο.

 Νέα δεμά
΢η δεαεηία ηνπ 1970 ν ζηαζκνισξζκφο,  ή αλεηφηηα α  κεσκέλ
αίζζ ηνπ αήνληνο ησλ νιηψλ δκνχξγζαλ έλα ζχλνιν ξνζαζηψλ
δεψλ νπ ακθζβήηζαλ ηλ επλζαλή εσξία α ηλ ανηειεζκαηφηηα ηνπ

  17
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 17/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ξάηνπο ξφλναο. Ο φξνο «λέα δεμά» είλα επξχο. Πεξιακβάλε ααηήζεο γα
θνξνινγέο εξνέο αιιά α γα εξζζφηεξ ινγνξζία, γα εαλααηξζκφ
ησλ κεηαλαζηψλ ζηνλ ηφν ηνπο. Οπζαζηά αληξεχνπλ ηα ιαζά θιειεχεξα
ννλνκά ηνπ Adam Smith α ηλ πεξάζζ ηο επηαμίαο, ηο εμνπζίαο α ηο
εαξρίαο. Άξα, ξνζαεί λα ζπλδπάζε ηνλ ννλνκφ ικεξηαλζκφ α ηνλ
ξαηφ απηαξρζκφ. Θέιε λα μεθνξησεί ηλ ννλνκία σζηφζν εαιείηα κα
ρξπζή ενρή α ηο αξαδνζαέο αμίεο.

Φιειεχεξ Νέα εμά (ννλνκφο λενθιειεπεξζκφο & αληξαηζκφο) 

Ζ ννλνκή ζές ηο θιειεχεξο λέαο δεμάο ξνέξρνληα αφ ηνλ ιαζφ
θιειεπεξζκφ νπ ζπλνςίεηα ζην εμήο: δσηφ=αιφ, δκφζν=αφ. Ζ
θιειεχεξ λέα δεμά είλα αληξαηζηή. Ο νιεηβζκφο εξνξίε ηα αηνκά
ίληξα α εμαζελίε ηνλ απηνζεβαζκφ. Σν πξίαξρν ινφλ έκα είλα 
δενινγή ξνζήισζ ζηλ ειεχεξ αγνξά. Κχξν εξφζσν είλα ν Hayek α
ν Friedman. Ο δχν δαλνηέο ακθζβηνχλ ηλ ζρεδαζκέλ ννλνκία α
 πνζηξίνπλ φη ν εληξφο ζρεδαζκφο δελ κνξεί αξά λα είλα αλεαξήο. Ζ
αγνξά είλα ην λεπξφ ζχζηκα ηο ννλνκίαο α θξνληίε λα κνξάε ηνπο
φξνπο κε ηνλ ν εξδνθφξν ηξφν. Δλψ ν Keynes είρε δε ηλ αλεξγία σο ην
κεγαιχηεξν ξφβικα α είρε δψζε δαίηεξ έκθαζ ζηλ ιεπξά ηο ήηζο, γα
ηνπο ννλνκνιφγνπο ηο ειεχεξο αγνξάο ην κεγαιχηεξν ξφβικα είλα ν
ισξζκφο α φρ  αλεξγία (ν ξψηνο έβιεε κξνζηά ηνπ αλξψνπο α ν
άιιν είδαλ  κφλν λνχκεξα α ζνινγζκνχο). Τνζηήξμαλ ινφλ σο αλ ραεί 
εκζηνζχλ ζην ρξήκα, ν άλξσν αναξξχλνληα α δελ δξαζηξνννχληα
ννλνκά. Έηζ, ρξεαφκαζηε ρξήκα «πγέο». (Ο Ρήγαλ α Θάηζεξ είλα
αξαδείγκαηα ηέηναο νιηήο, αψο ζηξίραλ ζηο δέεο ηνπ κνλεηαξζκνχ α
ηνπ λένπ θιειεπεξζκνχ. Ανζπλαξκνιφγζαλ ηο κεηέο ννλνκίεο άλνληαο
δσηννήζεο α έζηξεςαλ ηλ ξνζνρή αφ η ήηζ ζηλ ξνζθνξά.
Πξνζάζαλ λα δκνπξγήζνπλ κα ερεξκαηή νπιηνχξα δίλνληαο ίληξα
ρακιήο θνξνινγίαο. Δίζο, κείσζαλ ηο νλσλέο αξνρέο. Αλαδίισζαλ διαδή
ην ξάηνο ξφλναο νπ είρε δκνπξγήζε κα «νπιηνχξα εμάξηζο»,  ννία ελ
ηέιε αηαξγεί ηα ίληξα γα ερεξκαηφηηα. Καηάξγζαλ α ηα εδφκαηα
ζηο αλχαληξεο κηέξεο, ιέγνληαο σο έηζ έδλαλ ίληξα γα δάιπζ ηο
ννγέλεαο. Σν νλσλφ ξάηνο ξφλναο ζπξξλψε αψο φσο είε α ν
 Nozick αθαξψληαο εξνπζία αφ άννλ νπ ηλ έρε ανηήζε λφκκα γα λα ηλ
αξαρσξήζεο ζε άννλ άιιν ζνδπλακεί κε λνκκννκέλ ινή.) 

΢πληξηή λέα δεμά (νλσλφο απηαξρζκφο & νλσλή εάξρζ, εμνπζία,

έκαηα δκφζαο ήο)
Ζ ζπληξηή λέα δεμά ραξαηξίεηα αφ ηνλ θφβν ηο νλσλήο αηάξξεπζο
αφ ηλ «είλδπλ» εμάισζ ησλ ξννδεπηψλ αμψλ. Ζ εμνπζία είλα  ιχζ
εεδή ιεηνπξγεί σο ζπγνιιηή νπζία. Ο λενζπληξηζκφο βξίζε ηο ξίεο ηνπ
ζηνλ νξγαλφ ζπληξηζκφ. Ο λενζπληξηζκφο ανβιέε ινφλ ζηλ
ελδπλάκσζ ηο νλφηηαο εβάιινληαο ηλ νλσλή εάξρζ.
Σα  ηξία βαζά ελδαθέξνληα ηο ζπληξηήο λέαο δεμάο είλα α) ν λφκνο α 
ηάμ, β)  δκφζα ή α γ)  ελή ηαπηφηηα. Τνζηξίνπλ γα .ρ. σο 
αχμζ ηο αξαβαηφηηαο είλα ζπλέεα ηο εμαζέλζο ηο εμνπζίαο. Ο
άλξσν φκσο επκνχλ  λα μέξνπλ νπ ζηένληα α απηή  αζθάιεα έξρεηα
κφλν αφ ηλ εμνπζία. ΢ηλ ννγέλεα  εμνπζία αζείηα αφ ηνλ αηέξα, ζην
ζρνιείν αφ ην δάζαιφ, ζηλ νλσλία αφ ηνλ λφκν. Ζ πνλφκεπζ ησλ ψλ έρε

  18
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 18/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

θέξε ηνλ νλσλφ καξαζκφ, γα απηφ α ν λενζπληξηνί πνζηξίνπλ ηνλ
νλσλφ απηαξρζκφ α ηλ αηξαξρία.
Ο νλσλφο απηαξρζκφο ζπλδπάεηα κε ηνλ ξαηφ απηαξρζκφ, νπ
αληαλαιάηα ζη ζιξή ζηάζ γα λφκν α ηάμ. Ο ξίεο ηο αηαμίαο βξίζνληα
ζηλ αλξψλ ςπρή (άι εδψ  ρνκζαλή νηή εξί αή θχζο ηνπ
αλξψνπ) α φρ ζηλ νλσλή αδία. Σν έγικά ξέε λα αηανιεκεί κε
ηνλ θφβν ησλ απζηξψλ ηκσξψλ. Ζ θπιάζ είλα ανηειεζκαηή.
Ζ ζπληξηή λέα δεμά αζρνιήε α κε έκαηα δκφζαο ήο, ηψληαο ηλ
εαλαθνξά ησλ αξαδνζαψλ αξρψλ α ννγελεαψλ αμψλ. Τάξρε έληνλν ην
ξζεπηφ ζηνρείν α αηανιεκείηα ν ινπξαιζκφο. Οκνθπιφθιν,
νξλνγξαθία, ξνγακαίεο εαθέο φια εμνβειίνληα. Ζ αλεηφηηα α ν
ινπξαιζκφο δελ έρνπλ ακία έζ.  Σειά,  ζπληξηή λέα δεμά δαξίλεηα
γα ηλ επκία ελίζρπζ ηο ελήο ηαπηφηηαο,  ννία ξαηά ηλ νλσλία
ελσκέλ. Ζ νιηζκή δαθνξεηφηηα ανδπλακψλε ηνπο εζκνχο α θέξε η
ζχγξνπζ. (έμσ νχζηδεο, φξλεο α κεηαλάζηεο. Μέζα ν ενχζεο κε ηνπο
φηζνπο α ν άληξεο-αηξάξρεο).

Αληέζεο κέζα ζη λέα δεμά 

Ο ζηφρνο ηο λέαο δεμάο είλα  δκνπξγία ελφο ζρπξνχ αιιά κ αξεκβαηνχ
ξάηνπο. φηαλ ην ξάηνο νλσλήο ξφλναο εμαζελεί ην ξάηνο λπρηνθχιααο-
ηκσξφο ξέε αλαγαζηά λα ελζρχεηα. Ζ λέα δεμά δελ έρε αφιπη ζπλνρή ζε
δενινγφ ή νιηφ είεδν. Αφ η κα έρνπκε ειεπεξία, εινγή, δαψκαηα,
αληαγσλζκφ αφ ηλ άιι έρνπκε εμνπζία, εαξρία, ζεβαζκφ, αήνλ. ΋κσο, ν
αλεμέιεγηνο αηαιζκφο φσο έρε δείμε α  ζηνξία εμαζελίε ηλ νλσλή
ζπλνρή. Σειά, αφ η ζηγκή νπ ν αγνξέο είλα πεξελέο,
αγνζκννκέλεο, δελ κνξνχκε λα άλνπκε ιφγν γα ζρπξά έλ. 

Ο ζπληξηζκόο ζηνλ 21ν αώλα (ρξπζόο α όια) 

Σα ηέι ηνπ 20νπ  αψλα ανηέιεζαλ ξφζθνξν έδαθνο γα ην ζπληξηζκφ, αθνχ
αηαηξνψε ν πξφηεξνο αληίαινο, ν ζνζαιζκφο. Σφηε αλαγλσξίζηε ν
αηαιζκφο σο  κφλ ννλνκά βψζκ ιχζ. Έρνπλ ελζρπεί ν θινεηαξέο
α ν αληξνλναέο ηάζεο, ελψ αξάιιια  ηξνκνξαηία έρε δψζε έκθαζ ζηλ
αζθάιεα ηο αηξίδαο α έρε ελζρπεί  ζηξαησηή αλφηηα. Ζ αλαδίισζ
ηνπ ξάηνπο εληαηννεί ηνλ αληαγσλζκφ, αιιά αξγά  γξήγνξα εκθαλίνληα ηα
κενλεηήκαηα α  απμαλφκελ νλσλή αλζφηηα. ΋σο αξβψο ν ιαζνί
θιειεχεξν  έκααλ σο  ειεχεξ αγνξά έθεξε ην ννλνκφ αδέμνδν, έηζ
αξβψο α ρξεαζηεί λα κάνπλ ην ίδν κάκα ζηνλ 21ν αψλα ν λενζπληξηνί.
Ζ κεηαλεσηεξφηηα α  απμαλφκελ νιπινφηηα είλα κα λέα ξφιζ γα
ηνπο αλξψνπο.

 Σοζιαλιζμόρ  
Ο φξνο ζνζαιζηήο ζκαίλε ζπλδπάσ, κνξάνκα. Σνλ 19ν αψλα ν ζνζαιζκφο
ξνέπςε σο αληίδξαζ ελάληα ζηο νλσλέο α ννλνκέο ζπλήεο, νπ
εέθεξε  αφηνκ εβνκράλζ. Ο νιηέο ηνπ laissez-faire έδσζαλ ζηνπο
εξγνζηαζάξρεο ηλ ειεπεξία λα νξίνπλ αηά βνχιζ ηνπο κζνχο α ηο
ζπλήεο εξγαζίαο. Ο 12ψξ κεξήζα ααζρφιζ α ν θφβνο ηο αλεξγίαο ήηαλ
ζπλερψο αξψλ. ΢ηα ηέι ηνπ 19 νπ  αψλα αλαηχραλ ηα ζπλδάηα α ηα
εξγαηά νιηά φκκαηα, κε  ζνφ λα ελζσκαησεί νκαιά  εξγαηή ηάμ ζη
βνκραλή νλσλία. Σα ζνζαιζηά νιηά φκκαηα πνέηζαλ ζηαδαά
 λφκκεο α ζπληαγκαηέο κεφδνπο κε η βακαία εέηαζ ηνπ δαψκαηνο

  19
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 19/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ςήθνπ ζηνπο άληξεο ηο εξγαηήο ηάμο. ΢η Ρσζία βέβαα ν ζνζαιζκφο ήξε κε
ηλ εαλάζηαζ. 
Σνλ 20ν  αψλα ν ζνζαιζηέο δέεο εμαιψαλ ζε Αθξή, Αζία α Λαηλή
Ακεξή, ζε ρψξεο νπ έρνπλ κδακλή βνκραλή εκεξία. Ο ζνζαιζκφο εεί
αλαηχρε κέζα αφ ηνλ αλη-αννξαηφ αγψλα. Σα ηέι φκσο ηνπ 20 νπ 
αψλα, κε ηλ αηάξξεπζ ηνπ νκκνπλζκνχ ζηο αλαηνινεπξσατέο ρψξεο ,
νιινί βάζηαλ λα κιήζνπλ γα ην άλαην ηνπ ζνζαιζκνχ.

Κεληξά έκαηα: (νλόηηα, ζπλεξγαζία, ζόηηα, νλσλή ηάμ,

νλνηκνζύλ) 

1)  Κνλόηηα 
Ο ζνζαιζκφο έρε κα ελννηή εφλα ησλ αλξψλσλ φλησλ, αλψλ λα
 πεξβνχλ ηα ξνβιήκαηα ζηξφκελα ζη δχλακ ηο νλφηηαο α φρ ζηλ
αηνκή ξνζάεα. Απηή  νιεηβζηή αληίις δίλε έκθαζ ζη ζπιινγή
δξάζ. Καλέλαο άλξσνο ζη Γ δελ είλα εξκνλήζ.... 
Ο ζνζαιζηέο ζηεχνπλ φη  αλξψλ θχζ είλα εχιαζη, διαδή φη
δακνξθψλεηα βάζε ησλ εκεξψλ. Αφ η ζηγκή νπ ν εκεξίεο δαιάνπλ ηλ
ξνζσφηηα ην άηνκν είλα αδαρψξζην αφ ηλ νλσλία. Άξα, δελ πάξρε
ζηαεξή α ακεηάβιη αλξψλ θχζ α γα απηφ ην ελδαθέξνλ εζηάεηα ζην
η ινγήο θχζ έρνπλ ν άλξσν, αιιά η κνξνχλ λα γίλνπλ. 
Σα αλξψλα φληα δελ είλα νχηε απηάξ, νχηε απηνδχλακα. Σν κεκνλσκέλν άηνκν
είλα αξαινγζκφο. Σα άηνκα κνξνχλ λα αηαλννχλ α λα αηαιάβνπλ κνλάρα
κέζα αφ ηλ νκάδα ζηλ ννία εληάζζνληα.
2)  ΢πλεξγαζία 
Δθφζνλ ν άλξσν είλα νλσλά φληα,  θπζή ζρέζ κεηαμχ ηνπο είλα απηή
ηο ζπλεξγαζίαο. Δλψ ν θιειεχεξν α ν ζπληξηνί εσξνχλ φη ν
αληαγσλζκφο είλα θπζφο κεηαμχ ησλ αλξψσλ, ν ζνζαιζηέο εσξνχλ φη 
ζπλεξγαζία είλα  κφλ αλξψλ ξνδάεζ. Ζ ζπλεξγαζία έρε ή α
ννλνκή έλλνα. Σα άηνκα νπ εξγάνληα αφ νλνχ αλαηχζζνπλ δεζκνχο
ζπκάεαο, θξνληίδαο α ζηνξγήο. ΢η ζπλέρεα, κνξνχλ  λα  ζπλεζθέξνπλ ζην
νλφ αιφ. Ζ ζνζαιζηή ξνζήισζ ζηλ ζπλεξγαζία έρε ξναιέζε ηλ
αλάηπμ ζπλεξγαηψλ ερεξήζεσλ. 
3)  Ιζόηηα 
Ζ ξνζήισζ ζηλ ζφηηα είλα ην βαζφ ραξαηξζηφ ηο ζνζαιζηήο
δενινγίαο. Ο θιειεχεξν ζηεχνπλ ζηλ ζφηηα ησλ επαξψλ, φρ ζηλ ηαμή
ζφηηα. Ο αέλαο αλάινγα κε ηα ξνζφληα ηνπ ανηά άιι νλσλά έζ.
Αληίεηα, ζην ζνζαιζκφ έρνπκε ηλ ίζη ζηλ νλσλή ή εζνδκαηή ζφηηα,
 ννία αηαθέξλε: 
Α) λα ζπληξεί η δανζχλ α ηλ ακεξνιςία. Δίλα ζαθέο φη  ηπή ζφηηα
είλα αλεαξήο εεδή αξαβιέε ηο δνκέο αλζφηηεο ηνπ αηαιζηνχ
ζπζηήκαηνο. Άξα, ζηλ νπζία  ζφηηα ησλ επαξψλ λνκκννεί ηλ αλζφηηα. 
Β) λα ξνάγε η ζπλεξγαζία. Ο άλξσν φηαλ πάξρε  νλσλή ζφηηα
ηαπηίνληα α ζπλεξγάνληα γα ην νλφ αιφ. Σα ίζα εζνδήκαηα ελζρχνπλ ηλ
νλσλή αιιιεγγχ. Αληίεηα,  αλζφηηα θέξλε η ζχγξνπζ.
Γ) λα αλννεί φιεο ηο βαζέο αλάγεο α νδγεί ηνλ άλξσν ζηλ νινιήξσζ
α ηλ ειεπεξία. ΋ηαλ αιχηνληα φιεο ν βαζέο αλάγεο ν άλξσνο θηάλε
ζηλ ειεπεξία. 

Μεξέο ζέςεο γα ηλ ζόηηα:

  20
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 20/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Γα ηνπο θιειεχεξνπο ν άλξσν γελλνχληα ίζν α έρνπλ ίζ ή αμία. Απηφ
ζπλεάγεηα ηπή ζφηηα α απζηξή αμνξαηία. Ο ζπληξηνί βιένπλ ηλ
νλσλία απζηξά εξαξρή α ανξξίηνπλ ηλ ζφηηα. Ο ζνζαιζηέο βιένπλ
ηλ ζφηηα σο εκειψδ αμία α εδψνπλ ηλ νλσλή ζφηηα. Ο αλαξρνί
δίλνπλ έκθαζ ζηλ νιηή ζφηηα αψο νδγεί ζηλ ξνζσή απηνλνκία. Ο
θαζίζηεο ζηεχνπλ ζη ξή αλζφηηα κεηαμχ γέη –  ναδψλ α κεηαμχ θπιψλ.
Ο θεκλίζηξεο βιένπλ ηλ έκθπι αλζφηηα λα αηαέε ηο γπλαίεο. Ο
ννιφγν αλαηχζζνπλ ηλ έλλνα ηο βνεληξήο ζφηηα, φνπ φιεο ν κνξθέο
σήο έρνπλ ίζν δαίσκα λα ήζνπλ α λα αλαηπρνχλ.

4)  Κνλσλή ηάμ 

Ζ νλσλή ηάμ αλαθέξεηα ζε νκάδεο αλξψσλ νπ κνξάνληα κα αξαιήζα
νλσλή α ννλνκή έζ. Ο νλσλέο ηάμεο είλα ν βαζνί ξσηαγσλζηέο
ηο ζηνξίαο α ζπλεψο αξέρνπλ ην ιεδί ηο αηαλφζο ησλ νλσλψλ α
νιηψλ αιιαγψλ. Ο ζνζαιζηέο νξακαηίνληα νλσλίεο αηαμέο κέζα ζηο
ννίεο ηα άηνκα λα κνξνχλ λα αλαηπρνχλ ζηλ νιφηηά ηνπο.
΢ηλ καξμζηή αξάδνζ  ηάμ ζπλδέεηα κε ηλ ννλνκή εμνπζία, φσο
ξνζδνξίεηα αφ η ζρέζ ηνπ αηφκνπ κε ηα κέζα αξαγσγήο. Έηζ, έρνπκε ηλ
αζηή ηάμ α ην ξνιεηαξάην. Σα ζπκθέξνληα ησλ δχν ηάμεσλ είλα
αζπκβίβαζηα γα απηφ α  ζχγξνπζ είλα αλαφθεπη. Ζ ξνιεηαξαή
εαλάζηαζ είλα εηαηή. Ο ζνζαιδκνξάηεο, αφ ηλ άιι, άλνπλ η
δάξζ κεηαμχ ησλ  blue & white collars α ξνζανχλ λα εξνξίζνπλ ηλ
αφζηαζ κεηαμχ ηο εξγαηήο α ηο κεζαίαο ηάμο. Πζηεχνπλ ζηλ νλσλή
βειηίσζ α ηλ ηαμή αξκνλία α φρ ζηλ νλσλή φισζ α ηνλ ηαμφ
φιεκν.
΢ην κεηαθνξληφ αεζηψο ν ζνζαιζηέο είζηαλ λα εγαηαιείςνπλ ηο

αξαδνζαέο ζνζαιζηέο νιηέο α αηαάζηαλ κε ηήκαηα φσο 

ζφηηα ησλ δχν θχισλ,  ννινγή αξκνλία,  δελήο εξήλ α αλάηπμ. 
5)  Κνλνηκνζύλ 
Γα ηνπο ζνζαιζηέο  αηνκή δνηζία επχλεηα γα ηνλ αληαγσλζκφ. Ζ
αηνκή δνηζία:
Α) είλα άδ. Ο ινχηνο αξάγεηα κέζα αφ η ζπιινγή ξνζάεα α α
έξεε λα αλήε ζηλ νλφηηα α φρ ζε δψηεο.
Β) γελλά ηλ αιζηία. Ζ εξνπζία είλα ά δαβξσηή. 
Σειά  δνηζία είλα δραζηή, ξναιεί ζπγξνχζεο κέζα ζηλ νλσλία. Γα
απηφ ν εζκφο ηο αηνκήο δνηζίαο ξέε λα αηαξγεί.
Ο Μαξμ νξακαηίζηε ηλ αηάξγζ ηο αηνκήο δνηζίαο α η δκνπξγία
κα αηαμήο νλσλίαο. ΢ηλ Δ΢΢ φκσο  νλνηκνζχλ φκσο αηέιμε λα
ζκαίλε δνηζία ηνπ ξάηνπο. 
Μεξέο ζέςεο γα ηλ ννλνκία:
Γα ηνπο θιειεχεξνπο  ννλνκία είλα σηφ νκκάη ηο νλσλίαο. Ο
αηαιζκφο νπ ζηξίεηα ζηλ δνηζία  α ηνλ αληαγσλζκφ είλα ν ν
ελδεδεγκέλνο ηξφνο αξαγσγήο. Ο ζπληξηνί πνζηξίνπλ ηλ δσηή
ερεξκαηφηηα αιιά κε αξέκβαζ ηνπ ξάηνπο. Χζηφζν,  λέα δεμά αζάεηα
ηνλ αλεμέιεγην αηαιζκφ. Ο ζνζαιζηέο έινπλ η ζπιινγή δνηζία α
ηλ αφιπη νλσλή ζφηηα. Ο νκκνπλζηέο έινπλ ηλ ξαηή
νιεηβννίζ α ηνλ εληξφ ζρεδαζκφ. Ο ζνζαιδκνξάηεο ζηεχνπλ ζην
ξπκζκέλν αηαιζκφ. Ο αλαξρνί ανξξίηνπλ άε κνξθή ννλνκνχ
ειέγρνπ α έινπλ η ζπιινγή δνηζία α ηλ απηνδαρείξζ ζε κξή
ιίκαα.  Ο θαζίζηεο αζάνληα ηο δέεο ηνπ νξνξαηζκνχ α ελψλνπλ ην

  21
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 21/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

εθάιαν α ηλ εξγαζία ζε έλα νξγαλφ ζχλνιν. Ο ννιφγν πνηάζζνπλ ηλ
ννλνκία ζηλ ννινγία.

 Δπόμοι πορ ηο ζοζιαλιζμό 

χν ηήκαηα έρνπλ δράζε ην ζνζαιζκφ. Σν ξψην είλα ν ζηφρν α ην δεχηεξν
είλα ηα κέζα νπ α ρξζκνννχλ ψζηε λα ξαγκαηνννχλ ν ζηφρν.

 Εαναζηαηικόρ ζοζιαλιζμόρ  
Πνιινί ζνζαιζηέο δέρηαλ η βία σο αλαφθεπην ραξαηξζηφ ηο
εαλάζηαζο. Ο Μαξμ α Έγειο νξακαηίζηαλ κα ξνιεηαξαή εαλάζηαζ
ζηλ ννία ν ηαμά ζπλεδηννκέλεο κάεο ησλ εξγαηψλ α εμεγείξνληαλ γα λα
αλαηξέςνπλ ηνλ αηαιζκφ. Καηά η δάξεα ηνπ 19νπ  αψλα ν εαλαζηαηέο
δέεο γνήηεπαλ ηνπ ζνζαιζηέο, αθνχ είρε εξαηήζε  αφιπη αδία,  θηψρεα
α  αλεξγία. Δίζο, ηφηε ν εξγαηέο ηάμεο είραλ ειάρζηα ελαιιαηά κέζα
νιηήο εξξνήο. Ο καξμζηέο βιένπλ φη ην αζηφ ξάηνο ιεηνπξγεί πέξ ηνπ
εθαιαίνπ α ελάληα ζηα ζπκθέξνληα ηο  εξγαηήο ηάμο. Σν ξνιεηαξάην
ινφλ ξέε ξψηα λα ανηήζε ηαμή ζπλείδζ α λα αλαηξέςε ην αζηφ
ξάηνο κέζα αφ ηλ νιηή εαλάζηαζ. Μεηά ηλ εαλάζηαζ α ανινπνχζε
κα ξνζσξλή εξίνδνο,  δηαηνξία ηνπ ξνιεηαξάηνπ, φνπ ην ξάηνο α έλγε
άε πφλνα αληεαλάζηαζο. ΋ηαλ α εξρφηαλ  ζνξξνία ην ξάηνο α
καξαλφηαλ. Ζ εαλάζηαζ είρε ην ιενλέηκα σο βννχζε λα αλαηξανχλ ηα
 πνιείκκαηα ηνπ αιανχ αεζηψηνο α ζη έζ ηνπο λα αηαζεπάε έλα
εληειψο λέν νλσλφ ζχζηκα. Ο αηαιζκφο κνξνχζε λα αηαξγεί α λα
εγαδξπεί ζη έζ ηνπ κα ζνζαιζηή νλσλία. ΋κσο, ηειά ν δξφκνο ηο

εαλάζηαζο ζπλδέε
 λνκκννήε κε η ξαηή.
α έγλε νιηή δηαηνξή ζηαιλή εξίνδν,
Σα εαλαζηαηά φκκαηαφνπ  βία
γελλήαλ
κέζα αφ η βία α πνέηζαλ δνκέο ζηξαησηνχ ηχνπ, κε απζηξή εαξρία,
γα λα κνξέζνπλ λα αηαηξνψζνπλ ηο αληίαιεο δπλάκεο. Έηζ, έγλαλ
δηαηνξά. 

 Εξελικηικόρ ζοζιαλιζμόρ  
΢ηα ηέι ηνπ 19νπ  αψλα  εξγαηή ηάμ ησλ φιεσλ είρε ράζε ηνλ εαλαζηαηφ
ηο ραξαηήξα α είρε ελζσκαησεί ζηλ νλσλία. Τάξρνπλ ιένλ ηα εξγαηά
ζπλδάηα α βακαία εεηείλεηα ην δαίσκα ςήθνπ. Ο ζνζαιζηέο ράλνπλ ην
ελδαθέξνλ ηνπο γα η βία εμέγεξζ  α αληιακβάλνληα σο πάξρε α έλαο
ελαιιαηφο «δκνξαηφο-νλνβνπιεπηφο»  δξφκνο ξνο ην ζνζαιζκφ. Έηζ,
ν ζνζαιζκφο α ξνέπηε θπζνινγά α εξλά κέζα αφ ηνλ θιειεχεξν
αηαιζκφ. Σν κφλν νπ ρξεαφηαλ είλα νιηή δξαζηξννίζ α
εαίδεπζ. Ζ εέηαζ ινφλ ηο νιηήο δκνξαηίαο αζηνχζε εξηηή η
καξμζηή εδίσμ γα εαλάζηαζ.

Το αναόθεςκηο ηρ βαμιαίαρ εξέλιξρ; 

Δλψ ν Μαξμ ίζηεπε σο  ζηνξία ανδγνχληαλ αφ ηο ααηακάρηεο δπλάκεο
ηο ηαμήο ζχγξνπζο, ν εμειηνί ζνζαιζηέο πνγξάκκζαλ η ινγή ηο
ίδαο ηο δκνξαηήο εμνπζίαο. Ζ ξννδεπηή εέηαζ ηνπ δαψκαηνο ςήθνπ
ζήκαλε νιηή ζφηηα, νπ ιεηνπξγεί ξνο φθεινο ησλ νιιψλ. Ο ζνζαιζκφο
εσξνχληαλ σο είλα ην θπζφ ζίη ηο εξγαηήο ηάμο. Ζ εινγή εηπρία ησλ

  22
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 22/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ζνζαιζηψλ εσξνχληαλ δεδνκέλ, άξα  εμνπζία α έξρνληαλ ζηα ρέξα ηνπο κε

ανηέιεζκα λα ξαγκαηνννχληαλ  νλσλή κεηαξξχκζ.
΢ηλ ξαγκαηφηηα ν δκνξαηφο ζνζαιζκφο έρε αληκεησίζε νιιά 
ξνβιήκαηα. Ζ εξγαηή ηάμ ζπλερίε λα αηαιακβάλε ην κεγαιχηεξν νζνζηφ
ηνπ ιπζκνχ, φκσο  ηερλνινγία ααηεί εμεδεπκέλν ξνζσφ. Δίλα απηή 
 λέα ηάμ ησλ εμεδεπκέλσλ ζηειερψλ ζνζαιζηή αηά βάνο; Ο ζνζαιζηέο
νλσλίεο δελ κφξεζαλ λα αληεεμέινπλ ζηο εηαγέο ηνπ αηαιζκνχ α δελ
κφξεζαλ λα ξνζθέξνπλ πιά αγαά ζηνλ φζκν. ΋κσο, α άι κνξνχλ ηα
ζνζαιζηά φκκαηα λα ξαγκαηννήζνπλ ζνζαιζηέο κεηαξξπκίζεο; Ο
ειεγκέλεο πβεξλήζεο έρνπλ άληα λα αληκεησίζνπλ ηα έσο ηφηε εδξασκέλα
ζπκθέξνληα. ΢έβνληα η δχλακ ησλ κεγάισλ ερεξήζεσλ, νπ είλα ν βαζνί
εξγνδφηεο, εελδπηέο ηο ννλνκίαο α ρξκαηνδφηεο ησλ νκκάησλ. Μνξεί
ινφλ λα ανηήζνπλ ην αμίσκα, αιιά φρ ααξαίηηα α ηλ εμνπζία.

Μαξμζκόο 
Κιαζφο Μαξμζκφο 
Γα ηνλ Μαξμ ν αηαιζκφο ήηαλ αηαδαζκέλνο λα εάλε α ν ζνζαιζκφο λα
ηνλ αληαηαζηήζε. Γα ηνλ θιφζνθν ν πιέο ζπλήεο ανξίνπλ α ην ξνπ ηο
ζηνξίαο, γαηί αλ ν άλξσν δελ κνξνχλ λα εβψζνπλ ξάηηνπλ αληίζηνρα ψζηε
 λα κνξέζνπλ. Άξα, ην νλσλφ είλα νπ αξάγε η ζπλείδζ α φρ ην
αληίεην. Αληίζηνρα,  ννλνκή βάζ είλα ην ξαγκαηφ εκέιν ηο νλσλίαο.
Ζ νιηή,  λνκή,  νιηζκή,  αιιηερλή,  ξζεπηή ιεπξά ένληα
α εξκλεχνληα αλαθνξά κε ηνπο ννλνκνχο αξάγνληεο.
Ζ εσξία ηνπ Μαξμ γα ηλ ζηνξία είλα ηειενινγή. ίλε διαδή ζηλ ζηνξία
έλα λφκα ή έλα ζνφ νπ αληαλαιάηα ζην ζηφρν ηο: ηνλ αηαμφ νκκνπλζκφ.
Ο ζηφρνο απηφο κνξεί λα εηεπρεί αθνχ  ζηνξία δαλχζε κα ζεξά ζηαδίσλ ή
ενρψλ. ΢η Γεπμανική Ιδεολογία ν Μαξμ αλαγλψξζε 4 ηέηνα ζηάδα: 
Α) θπιεηή νλσλία (ξσηφγνλνο νκκνπλζκφο), φνπ  πιή ζαλφηηα
νδγνχζε ζη ζχγξνπζ. 
Β) δνπιεία, ζχγξνπζ αθέλη-ζιάβνπ. 
Γ) θενπζαιζκφο, ζχγξνπζ γανηκφλσλ –  δνπινάξνσλ 
) αηαιζκφο, ζχγξνπζ αζηήο ηάμο –  ξνιεηαξάηνπ. 
Άξα, γα ηνλ Μαξμ  αλξψλ ζηνξία είλα κα αέλα ζχγξνπζ αλάκεζα ζηνπο
αηαεζηέο α ηνπο αηαεφκελνπο.  Ζ εξαηέξσ αλάηπμ ησλ αξαγσγψλ
δπλάκεσλ ζήκαλε η κεηάβαζ αφ η κα θάζ ζηλ εφκελ. Σν ηέινο ηο
ζηνξίαο α εξρφηαλ κε ηλ αηαμή νλσλία νπ α ζηξίνληαλ ζηλ
νλνηκνζχλ ηνπ αξαγσγνχ ινχηνπ.

Ονλνκία 
Γα ηνλ Μαξμ ν αηαιζκφο εμζψλεηα κε ηλ αιινηξίσζ. Υσξίε ηνπο
αλξψνπο αφ ηλ ξαγκαηή ηνπο θχζ α ηνπο ανμελψλε αφ ην ξντφλ ηνπ
κφρνπ ηνπο. Ο άλξσν δελ αξάγνπλ ιένλ απηά νπ ρξεάνληα, αιιά
δνπιεχνπλ άησ αφ εζηαζία γα έλα κζφ νπ α ηνπο εμαζθαιίζε άιια
εκνξεχκαηα. Δίζο,  εξγαζία δελ είλα νλσλή, αψο ηα άηνκα ελαξξχλνληα
 λα είλα δνηειή α ανλσλά. Σειά, ν εξγαφκελν ανμελψλνληα α αφ ηνλ
ίδν ηνπο ηνλ εαπηφ.
Ο ηάμεο α φρ ηα άηνκα είλα ν χξν θνξείο αιιαγήο ηο ζηνξίαο. Αφ ηλ κα
ινφλ πάξρε  αζηή ηάμ, νπ είλα δνηήηεο ηνπ αξαγσγνχ ινχηνπ α
αφ ηλ άιι είλα ην ξνιεηαξάην, ν άλεπ δνηζία κάεο νπ αληκεησίνληα
σο ζιάβν. Σν έξδνο ηνπ αηαιζκνχ ξνέξρεηα αξβψο αφ ηλ εκεηάιιεπζ

  23
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 23/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ησλ εξγαηψλ, αθνχ ν εξγάηεο ιξψλνληα ιγφηεξν αφ απηφ νπ αξάγνπλ α ν
αζηνί αξψλνληα ηλ πεξαμία. Ο ννλνκέο ξίζεο ξνέξρνληα αφ ηλ
 πεξαξαγσγή, η κείσζ ηνπ νζνζηνχ έξδνπο α ηα απμαλφκελα κνλνψια.

Πνιηή 
Ζ ζκαληφηεξ ξφβιες ηνπ Μαξμ ήηαλ σο ν αηαιζκφο ξννξφηαλ λα
αλαηξαεί αφ κα ξνιεηαξαή εαλάζηαζ. Μα ηέηνα εαλάζηαζ α έαλε ηλ
εκθάλζή ηο ζηο ν ψξκεο αηαιζηέο νλσλίεο. Γα λα γλφηαλ απηή 
εαλάζηαζ α έξεε ην ξνιεηαξάην λα ανηήζε ηαμή ζπλείδζ, λα
αηαλνήζε φη γίλεηα αληείκελν εκεηάιιεπζο. ΢η ζπλέρεα απηή 
ζπλεδηννίζ ηο ξαγκαηφηηαο α νδγνχζε ζηλ εαλάζηαζ.
Ο Μαξμ είε σο αθνχ ην ξάηνο ζπληάζζεηα κε ηα ζπκθέξνληα ησλ αζηψλ, α
ξέε λα αλαηξαεί ξψηα  ξαηή κραλή. Έεηα, α εξάζνπκε ζε έλα
κεηαβαηφ ζηάδν , η δηαηνξία ηνπ ξνιεηαξάηνπ, νπ ζνφ έρε η δαθχιαμ
ησλ εηκέλσλ ηο εαλάζηαζο. ΋ηαλ ην ξάηνο δελ α έρε ιφγν χαξμο, φηαλ
δελ α πάξρνπλ ηαμέο αλζφηηεο , ηφηε α καξαεί α α έζε. Δδψ γα ξψη
θνξά ν άλξσν α κνξνχλ λα ειέγνπλ η κνίξα ηνπο, λα αλαηπρνχλ ειεχεξα
α λα νινιξσνχλ σο άηνκα. Ο Μαξμ νξακαηφηαλ κα νλσλία ξνζσήο
ρεξαθέηζο.

Οξφδνμνο νκκνπλζκφο 
Σα νκκνπλζηά φκκαηα αηέιαβαλ ηλ εμνπζία ζηα αλεηπγκέλα αηαιζηά
ξάη ηο πηήο Δπξψο, αιιά ζε ρψξεο πξίσο αγξνηέο φσο  Ρσζία α 
Κίλα. Χο ε ηνχηνπ, ην ξνιεηαξάην ησλ φιεσλ ήηαλ κξφ ζε κέγενο α αξεηά
άεξν. Δνκέλσο,  νκκνπλζηή εμνπζία κεηεηξά ζε εμνπζία καο
νκκνπλζηήο ειίη α ησλ νκκνπλζηψλ γεηψλ. Αληίζηνρα, ν νκκνπλζκφο ηνπ
20νπ  αψλα έγλε εξζζφηεξν δενινγία εζπγρξνλζκνχ, αξά νλσλή α
ξνζσή ρεξαθέηζ.

Λελλζκφο 
Ο Λέλλ αξέκελε ζηφο ζηλ  δέα ηο εαλάζηαζο εσξψληαο σο 
νλνβνπιεπηή νιηή ήηαλ αιά κα αζηή αάη, νπ ζηφρν είρε λα
αξαιαλήζε ην ξνιεηαξάην α λα ην άλε λα ζηέςε σο  νιηή εμνπζία
αζείηα κέζα αφ ηλ άι. Ζ ζπληξβή ηνπ ξάηνπο ααηεί ηλ έλνι εμέγεξζ
α είλα εηαηή. Κα ν Λέλλ εαλέιαβε ην αίηκα ηνπ Μαξμ γα κεηαβαηή
δηαηνξία ηνπ ξνιεηαξάηνπ, νπ α κεζνιαβνχζε αλάκεζα ζηλ αλαηξνή ηνπ
αηαιζκνχ α ηλ είηεπμ ηνπ ιήξνπο νκκνπλζκνχ.
Ο Λέλλ δελ ίζηεπε σο ην ξνιεηαξάην κνξνχζε λα αλαηχμε κφλν ηνπ ηαμή
ζπλείδζ. Ο εξγάηεο έρνπλ αλάγ έλα εαλαζηαηφ φκκα, γα λα ηνπο νδγήζε
ζη δεδίζ ηο εμνπζίαο. Σν φκκα είλα ζνθφ, κνξεί λα αλαγλσξίζε ηα
ξαγκαηά ζπκθέξνληα ηο εξγαηήο ηάμο α λα ανδγήζε ηλ εαλαζηαηή
δχλακ. Έηζ, αλαγαία ήηαλ  δκνπξγία ηνπ «φκκαηνο ηο ξσηννξίαο»,
ζχκθσλα κε ηο αξρέο ηνπ δκνξαηνχ ζπγεληξσηζκνχ. ΋ιν κέζα ζηνπο
φινπο ηο δκνξαηίαο κνξνχλ λα εθξαζηνχλ ειεχεξα, αιιά ν κενςθίεο
είλα πφρξεεο λα ζεβαζηνχλ η έιζ ηο ιενςθίαο. Απζηξή εαξρία,
ζπγεληξσηή νξγάλσζ, αιιά α ειεχεξ ζπήηζ, ελφηηα δξάζο. Απηά είλα
νπ ξφηελε ν Λέλλ α ν Μνιζεβίν αλέιαβαλ ηλ εμνπζία σο φκκα ηο

  24
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 24/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ξσηννξίαο ην 1917. Μέρξ ην 1920  Ρσζία είρε κεηαηξαεί ζε έλα

κνλννκκαηφ ξάηνο. 

΢ηαιλζκφο 
Ζ ζκαληφηεξ δενινγή κεηαβνιή ηνπ ΢ηάιλ  ήηαλ ν αζαζκφο ηνπ δφγκαηνο
ηνπ «΢νζαιζκνχ ζε κία ρψξα». Ζ ΢νβεηή Έλσζ κνξνχζε λα εηχρε ηλ
ννδφκζ ηνπ ζνζαιζκνχ, ρσξίο ηλ αλάγ γα δελή εαλάζηαζ. Ο ΢ηάιλ
έξδζε ηνλ νιηφ ηνπ αληίαιν Σξφηζ (νπ ήηαλ ξνζισκέλνο ζην δελζκφ)
α αλέιαβε ηλ εμνπζία. Με ηα εληαεηή ιάλα έθεξε η ξαγδαία βνκραλννίζ
αψο α ηλ άκεζ εμφλησζ φισλ ησλ δσηψλ ερεξήζεσλ. Αφκα α 
γεσξγία νιεηβννήε. Ζ αηαιζηή ννλνκία εμαθαλίζηε εμ’
νινιήξνπ α αληαηαζηάε αφ έλα ζχζηκα εληξνχ ζρεδαζκνχ.
Ο νκκαηνί αμσκαηνχρν δνξίνληαλ αφ ςιά κε ανηέιεζκα ν δκνξαηφο
ζπγεληξσηζκφο λα γίλεηα φιν α ιγφηεξν δκνξαηφο α φιν α εξζζφηεξν
ζπγεληξσηφο, νδγψληαο ζε κα πιή ξνή εμνπζίαο. Ο ΢ηάιλ ρξζκννίζε
η δχλακή ηνπ κε βάλαπζν ηξφν, ανκαξχλνληαο φινπο ηνπο νιηνχο ηνπ
αληάινπο κε κα βία ζεξά εααξίζεσλ. 1.000.000 άλξσν έραζαλ ηο σέο
ηνπο α νιινί θπιαίζηαλ γα λα ξαγκαηννεί κα κνξθή νινιξσηήο
δηαηνξίαο. 

΢χγρξνλνο καξμζκφο 
Ο ζχγρξνλν καξμζηέο αλαγάζηαλ λα εαλεμεηάζνπλ η ζπκβαηή ηαμή
αλάιπζ. Καηάθεξαλ λα ειεπεξσνχλ αφ ηα απζηξά δεζκά «βάζ- πεξδνκή» α
δελ αληκεησίνπλ ηλ ηαμή άι σο αξρή α ηέινο ηο νλσλήο αλάιπζο. Ο
Λνχαο είδε φη ν αηαιζκφο πνββάε ηνπο εξγάηεο ζε αηά αληείκελα. Ο
Γξάκζ κίιζε γα ηλ αζηή γεκνλία, νπ εμαιψλεηα ζε φινπο ηνπο ηνκείο
(νιηζκφ, ενήζεο κέζα αφ ΜΜΔ, ειζίεο, λήκαηα λενιαίαο, ζπλδάηα).
Ζ ζρνιή ηο Φξαλθνχξηο ανκπννίζε ηλ εξγαηή ηάμ αφ θνξέα ηο
εαλάζηαζο α έδεμε κα ξνηίκζ ζηλ ανέληξσζ α η ζπκκεηνρή
δκνξαηία. Σέινο, ν Αιηνχζεξ ξφηελε κα κνξθή δνκνχ καξμζκνχ, νπ βιέε
ηα άηνκα σο αινχο θνξείο ιεηνπξγψλ, αλαιφγσο ηο νλσλήο ηνπο έζο. Ο
καξμζκφο γίλεηα κα «λέα εζηήκ». Ο αλαιπηνί καξμζηέο ξνζάζαλ λα
εξκλεχζνπλ η ζπιινγή δξάζ κε φξνπο νξνινγψλ πνινγζκψλ δνηειψλ
αηφκσλ.

Ο άλαηνο ηνπ Μαξμζκνχ;

Σν έηνο 1989 κε ηλ ηψζ ηνπ ηείρνπο ηνπ Βεξνιίλνπ α κέρξ ην 1991 ην ξφηπν
ηνπ νξφδνμνπ νκκνπλζκνχ έαςε λα πάξρε. Ο εληξφο ζρεδαζκφο
ανδείρε ανηειεζκαηφο ζην λα θέξε ηλ ξψκ βνκραλννίζ, αιιά δελ
κφξεζε λα αληκεησίζε ηλ νιπινφηηα  ησλ ζχγρξνλσλ βνκραλψλ
νλσλψλ. Αέηπρε λα θέξε ηα ίδα είεδα επκεξίαο κε ηλ αηαιζηή δχζ
α δελ κφξεζε λα αληανξεί ζηλ νιηή ειεπεξία. Ο εζηκνλέο
αμψζεο ηνπ καξμζκνχ αληκεησίζηαλ σο εγγελψο αηαεζηέο, αψο
ελέλεαλ ηνπο καξμζηέο γέηεο ηλ αφιπη βεβαφηηα γα ηο ξνζσέο ηνπο
αφςεο. Αφ ηλ άιι βέβαα, πήξρε ράζκα αλάκεζα ζη καξμζηή εσξία α
ηλ πιννίζή ηο ζε Κίλα α Ρσζία. Ο Μαξμ νξακαηίζηε η ζπιινγή
δνηζία ησλ κέζσλ αξαγσγήο α φρ ηλ ξαηή δνηζία. Δίζο, δελ έαλε
ιφγν νηέ γα νκκνπλζηή ειίη, νπ α αληακείβνληαλ εξζζφηεξν αφ ην ιαφ.
Δηφο απηνχ,  ιής ανθάζεσλ αηά Μαξμ α έξεε λα γίλεηα κε δκνξαηφ
α φρ κε ανιπηαξρφ ηξφν.

  25
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 25/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ο Πφεξ αηγφξζε ηνλ Μαξμ γα ζηνξζκφ, ιέγνληαο σο  νιπινφηηα ηο
αλξψλο ζηνξίαο δελ κνξεί λα ζπξξλσεί ζε έλα ζχλνιν ζηνξψλ «λφκσλ».
Δίζο, ν ζχγρξνλν καξμζηέο εέξλαλ ην  ιάνο ηνπ ννλνκζκνχ, ηνλ
 πεξηνλζκφ διαδή ησλ ννλνκψλ αξαγφλησλ ζηλ εξκλεία ηο ζηνξήο α
νλσλήο αιιαγήο. Ο κεηα-καξμζηέο δέεο ήξαλ κε ηνλ Λπνηάξ νπ
ξνζάζε λα ελαξκνλίζε ηνλ καξμζκφ κε ηνλ κεηακνληεξλζκφ. Σψξα ιένλ έρε
αλνίμε ρψξνο γα ηα λέα νλσλά αηήκαηα. Ζ κεηα-καξμζηή ξνζέγγζ δίλε
εξζζφηεξν ρψξν ζην «κεηά» αξά ζην «καξμζηή». 

΢νζαιδκνξαηία
Ζ ζνζαιδκνξαηία ρξζκννείηα γα λα εξγξάςε ην δκνξαηφ ζνζαιζκφ
ζε αληίεζ κε ηνλ εαλαζηαηφ ζνζαιζκφ. Ο δπηνί ζνζαιδκνξάηεο δελ
ξνζανχζαλ ιένλ λα αηαξγήζνπλ ηνλ αηαιζκφ, αιιά λα ηνλ άλνπλ
εξζζφηεξν «αλξψλν». Σα πξφηεξα ραξαηξζηά ηο ζνζαιδκνξαηίαο: 
1) πνζηξίε θιειεχεξεο-δκνξαηέο αξρέο α έιε  αιιαγή λα γίλε κέζα
αφ ζπληαγκαηέο κεφδνπο. 
2) αλαγλσξίε ηνλ αηαιζκφ σο ην ν αμφζην κέζν αξαγσγήο ινχηνπ.
Χζηφζν, ηνλ αληκεησίε σο ά ειαηησκαηφ α ηνλ ζπλδέε κε η δνκή
αλζφηηα α ηνλ ινχην. 
3) ζηεχε φη ηα ειαηηψκαηα ηνπ αηαιζκνχ κνξνχλ λα δνξσνχλ κε ξαηή
αξέκβαζ.
4) βιέε ην έλνο-ξάηνο σο κα νπζψδ κνλάδα νιηήο εμνπζίαο. 

Ζφο ζνζαιζκφο 
Ο ζνζαιδκνξάηεο δελ δέρηαλ ηο πιζηέο α δαίηεξα ζπζηκαηννκέλεο
δέεο ησλ Μαξμ α Έλγειο. Ο ζνζαιζκφο εξγξάθεηα σο ά αλψηεξνο αφ
ηνλ αηαιζκφ εεδή ν άλξσν είλα ά φληα δεκέλα κεηαμχ ηνπο κε δεζκνχο
αγάο, ζπκάεαο α ζπκφλαο. Σν φξακα ινφλ νπ βξίζεηα ίζσ αφ ηνλ
φ ζνζαιζκφ ζηξίεηα ζε αλξσζηέο αξρέο, φσο είλα  εληνιή ηνπ ενχ
«αγάα ηνλ ιζίνλ ζνπ σο ζεαπηφλ». Αληίεηα, ν αηαιζκφο έρε ίληξν ην
ακάξηκα ηο ιενλεμίαο.
Χζηφζν, εγαηαιείνληαο ηλ εζηκνλή αλάιπζ γα ράξ ψλ αξρψλ, 
ζνζαιδκνξαηία εμαζέλζε η εσξηή ηο βάζ. Ζ ζνζαιδκνξαηία
αηέιμε λα αιχηε κα κεγάι νιία αληιήςεσλ νπ εηείλνληα αφ κα
αξζηεξή ξνζήισζ ζη δεπξπκέλ ζφηηα κέρξ η δεμά ανδνρή ηο
ανδνηφηηαο ηο αγνξάο α ηο απηνδπλακίαο ηνπ αηφκνπ. 

Αλαεσξηφο ζνζαιζκφο 
Ο θνληακεληαιζηφο ζνζαιζκφο βαζίεηα ζηλ ίζη φη ν αηαιζκφο δελ
εδέρεηα δνξψζεσλ. Δίλα έλα ζχζηκα ηαμήο εκεηάιιεπζο α αηαίεζο
α ηνπ αμίε λα αηαξγεί εμ’ νινιήξνπ α φρ αιά λα κεηαξξπκζηεί. Ο
αηαιζκφο φκσο αέδεμε φη είλα επξνζάξκνζηνο. Ζ αηνρή ινχηνπ είρε
εεηαεί ζε εξζζφηεξνπο κε ηο αλψλπκεο εηαξίεο α έηζ δελ ήηαλ έλα ζχζηκα
αξνάιπηο ηαμήο αηαίεζο. Με ηλ άξνδν ηνπ 20νπ  αψλα ν
ζνζαιδκνξάηεο εγαηέιεςαλ ηλ ξνζήισζή ηνπο ζηνλ εληξφ ζρεδαζκφ,
αψο αλαγλψξζαλ ηλ ανηειεζκαηφηηα α ην ζθξίγνο ηο αηαιζηήο
αγνξάο. Ο λέν ζηφρν είλα: 
Α) κηή ννλνκία (ζπλδπαζκφο δκφζαο & δσηήο δνηζίαο) 
Β) ξχκζ αηαιζηήο ννλνκίαο κε ζνφ η δαηήξζ ηο ννλνκήο
αλάηπμο α ηλ εμάιες ηο αλεξγίαο 

  26
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 26/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Γ) νλσλφ ξάηνο ξφλναο νπ αλαδαλέκε ην εζφδκα. 

Ο ζχγρξνλνο αηαιζκφο έκναε ειάρζηα κε ην κνληέιν νπ είρε εξγξάςε ν
Μαξμ ηνλ 19ν αψλα. Μα λέα ηάμ, απηή ησλ δεππληψλ, έρε εηνίζε ηλ αιαά
αηαιζηή ηάμ. Σψξα έκκζν δεππληέο ιακβάλνπλ ερεξκαηέο
ανθάζεο. Δίζο, ν ινχηνο δελ ρξεάεηα λα αηέρεηα αφ νλνχ, αθνχ κνξεί
 λα αλααηαλεκεί κέζα αφ ην νλσλφ ξάηνο α κέζα αφ κα ξννδεπηή
θνξνινγία. Έηζ, βειηψλεηα ην βνηφ είεδν ησλ θησρψλ. Σέινο, ν εχνξν
είλα ξφπκν λα ρξκαηνδνηήζνπλ ηνπο θησρνχο, αθνχ ην δφ ηνπο βνηφ
είεδν δαζθαιίεηα αφ ηλ ννλνκή αλάηπμ. 

Ζ ξίζ ηο ζνζαιδκνξαηίαο 

Ο κεηξναήο ζνζαιζκφο θαλφηαλ λα έρε εξδίζε η κάρ ησλ δεψλ. Ζ 
ευλζαλή ζνζαιδκνξαηία σζηφζν ζπλέρε λα ζηξίεηα άλσ ζε έλα
ζπκββαζκφ.  Ο ζνζαιζκφο αλαγελλέηα κέζα αφ κα ξνζάεα κεηαξξχκζο
α φρ αληαηάζηαζο ηνπ αηαιζκνχ. ΢πλδέεηα διαδή κε κα αζελή
αληίις ηο ζφηηαο, η δαλεκηή ζφηηα. Σλ δέα διαδή σο  θηψρεα α
ξέε λα κεσεί α  αλζφηηα λα εξνξζηεί. Έηζ, εγαηαιείεηα  δέα ηο
εηεηακέλο νλσλήο αλαζπγξφηζο. 
Πνα είλα φκσο  ζνξξνία κεηαμχ δκφζαο α δσηήο δνηζίαο κέζα ζηα
ιαίζα καο κηήο ννλνκίαο; Μέρξ ννπ ζκείνπ φθειε λα εεηαεί ην
νλσλφ ξάηνο, ξνηνχ ην δνγνχκελν δκνζνλνκφ βάξνο ανηειέζε εκφδν
ζηλ ννλνκή αλάηπμ (αλ έρνπλ αξρίζε α ζην ζνζαιζκφ ν αξκνί λα έρνπλ
εξζζφηεξν αμία αφ ηνπο αλξψνπο...) νιιά εξσηήκαηα ξνχηνπλ. Σ
ανθάζεο ξέε ν ζνζαιζηέο λα άξνπλ, γα ηνλ ισξζκφ, ηνπο θφξνπο, ηλ
 πεξάζζ ησλ θησρψλ. Μέρξ νν ζκείν κνξεί λα βνήζε α λα θηάζε απηή
 αλαδαλεκηή νιηή; 
Πάλησο,  ξίζ ηο ζνζαιδκνξαηίαο εληάε ηο δεαεηίεο 1980-90, γαηί 
εξγαηή ηάμ ζπξξλψε αφ ηλ ανβνκραλννίζ, εληάε ην θαλφκελν
ηο αθνζκννίζο α ηέινο κε ηλ αηάξξεπζ ηνπ νκκνπλζκνχ
 πνλνκεχηε  δαλνηή αμνζηία ηο. 

Ο λεναλαεσξηζκφο α ν «ηξίηνο δξφκνο» 

Ο λεναλαεξσξηζκφο δαρψξζε η έζ ηνπ αφ ηλ αξαδνζαή
ζνζαιδκνξαηία. Ο λεναλαεσξηζκφο έρε ιένλ εξεαζηεί αφ ηνλ ννλνκφ
θιειεπεξζκφ, ηνλ νλσλφ θιειεπεξζκφ, ηνλ νλνηζκφ α ηνλ νλσλφ
ζπληξηζκφ. Καηά ζπλέεα, δελ είλα κα ζπκαγήο δενινγή αξάδνζ αιιά
έλαο ζπλδπαζκφο αληαγσλζηψλ αξαδφζεσλ. Μάιζηα, άνεο θνξέο κνάε κε
ηνλ κεηακνληεξλζκφ κε ηλ έλλνα σο εσξεί ηα δενινγά ζπζηήκαηα σο
άακηα α αξσρκέλα. (φκσο α άι αλ δελ εμειρείο, δελ εαίλεο;) 
 Έηζ, άλε κα ξνζάεα λα αλαηχμε έλαλ αναινχκελν «ηξίην φζκν».
Α) Αλαγλσξίε η δχλακ ηο αγνζκννίζο α αληιακβάλεηα φη ν
αηαιζκφο έρε κεηαιιαρεί ζε κα «νλσλία ηο ιξνθνξίαο» ή «ννλνκία ηο
γλψζο». Δίζο, βιέε φη ν ερεξήζεο ζήκεξα είλα επέιηεο. Γα απηφ ν
ηξίηνο δξφκνο ξνζαεί λα ζηξρηεί άλσ ζη λενθιειεχεξ εαλάζηαζ ηνπ
1980 α δελ ξνζαεί λα ηλ αλαηξέςε. 
Β) δίλε έκθαζ ζηλ νλφηηα α ηλ ή επχλ. Πξνζαεί λα ζπλδπάζε ηο
νλνηζηέο κε ηο θιειεχεξεο δέεο, δκνπξγψληαο κα κνξθή νλνηζηνχ
θιειεπεξζκνχ.  (νλνηζηφο θιειεπεξζκφο:  ΋ια ηα δαψκαηα νθείινπλ λα
ζνζηακίνληα κε πνρξεψζεο  & νλνηζκφο: ενίζ σο ην ξφζσν
δακνξθψλεηα κέζα αφ ηλ νλφηηα).

  27
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 27/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Γ) ν νιηνί ηνπ ηξίηνπ δξφκνπ αζάνληα αηά βάζ ηλ ερεξκαηφηηα α
η δανζχλ, ηλ ξνζσή επαξία α ηλ αζθάιεα, ηλ απηνδπλακία α ηλ
αιιιεμάξηζ. ΋ια καί ζπλδπαζκέλα. Σειά, αληί γα ηλ ζφηηα αλζπρνχλ γα
ηλ νλσλή έληαμ (ν Light αηάζηαζ). Θέιε λα βνήζε ηνπο αλξψνπο γα
 λα βνήζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο. ίλνπλ κα ρείξα βνείαο, αιιά δελ ξνζθέξνπλ ηα
άληα.
Σειά, ν ηξίηνο δξφκνο αζάεηα ηλ δέα ελφο ξάηνπο αληαγσλζηνχ, ελφο
ξάηνπο ηο αγνξάο. Θέιε ηλ ελή επκεξία κέζα ζηο ζπλήεο ηνπ
εληελφκελνπ αληαγσλζκνχ. Λεηνπξγεί σο ζηέξεα βάζ γα ηλ αλάηπμ  ηο
ννλνκίαο α ξνσεί ηλ αξαγσγή. Ανξξίηε ινφλ η ζνζαιδκνξαηή
ξνζέγγζ νπ ξνσεί η ήηζ. 

Ο ζνζαιζκόο ζηνλ 21ν αώλα 

Οξζκέλν εσξνχλ φη ν ζνζαιζκφο είλα ήδ λεξφο α έρνπλ γξάςε α ηο
 λεξνινγίεο ηνπ. ΢ην «ηέινο ηο ζηνξίαο» ν Φνπνγάκα αέδσζε ην ζπγεξκέλν
γεγνλφο ζηα ειαηηψκαηα φισλ ησλ ζνζαιζηψλ κνληέισλ. Χζηφζν, ν ζνζαιζκφο
δελ εαίλε γαηί ν αηαιζκφο έρε νιιέο εγγελείο αηέιεεο. Έηζ, ν ζνζαιζκφο
είλα ξννξζκέλνο λα εβψλε γα λα πελπκίε φη ν άλξσνο είλα ν
ζκαληφο αφ ηλ αγνξά. Ζ αλαήηζ γα ην κεηαζνζαιζηφ κνληέιν
ζπλερίεηα.... 

 Ενικιζμόρ  

 Γενικά για ηο ένορ

Σν θαλφκελν ηνπ ελζκνχ εγείξε νιιέο δακάρεο ν ννίεο εδξάνληα ζηο
αληξνπφκελεο αφςεο εξί ηο έλλναο ηνπ έλνπο. Ζ δπζνιία νξζκνχ νθείιεηα
ζην γεγνλφο φη  ίδα  δέα ηνπ έλνπο είλα κπζηή, ζψδο, ζνηελή α
αηαζηαηά δακθζβηνχκελ.  Απηφ ην ιέκε γαηί  ξαγκαηφηηα καο
αξνπζάε αφ η κα έλ φσο ην γεξκαλφ ή ην ηαιφ, νπ ραξαηξίνληα
γα ηλ νιηζκή ηνπο ελφηηα α αφ ηλ άιι καο εδελχε έλ φσο ην
ειβεηφ κε ηξεο είζκεο γιψζζεο, ην ξιαλδφ κε νιιά δαθνξεηά δφγκαηα α
ην δαζνξζκέλν γεσγξαθά νπξδφ, νπ δαξίλνληα γα ηλ ςπρνινγή ηνπο
ελφηηα. Δλψ ινφλ, ζε νξζκέλα έλ ηα ζπλδεηά ζηνρεία είλα ηα αληεκελά
ραξαηξζηά, διαδή  ίδα γιψζζα,  φκνα ξζεία,  νλή γεσγξαθή
εξνρή, ζε άιια ν ελννηφο αξκφο είλα ηα πνεκελά ξηήξα, φσο ην
αίζκα ηνπ αλήελ ζε κα νιηή νληφηηα. Δ ησλ άλσ, θαίλεηα σο ηα έλ
είλα έλα ακάιγακα αληεκελψλ-νιηζηψλ α πνεκελψλ-νιηψλ
γλσξζκάησλ. ΢ε έλα επξχηεξν ιαίζν κνξνχκε λα νχκε φη ηα έλ είλα
ςπρννιηέο αηαζεπέο, φνπ ν άλξσν επξχηεξσλ νλσλψλ νκάδσλ κε
νλά νιηζκά ραξαηξζηά απηναηγνξνννχληα, ιεηνπξγνχλ βάζε ελφο
αζήκαηνο ζπιινγήο ηαπηφηηαο α νξγαλψλνληα αληιακβαλφκελν ηνπο
εαπηνχο ηνπο σο κέι καο δαξηήο «θπζήο νιηήο νλφηηαο». 

 Κενηπικά έμαηα ενικιζμού 

O νιηφο ελζκφο είλα  ίζη σο ην έλνο είλα  θπζή α αηάιιι
κνλάδα δαπβέξλζο. Δδψ έρνπκε ηλ ξσηναεδξία ηνπ έλνπο.
΢ιξφο πξήλαο ησλ ελζηψλ δεψλ είλα: 1) έλνο, 2) νξγαλή νλφηηα, 3)
απηνδάεζ, 4) νιηή ηο ηαπηφηηαο. 

1)  Σν έλνο 

  28
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 28/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ζ βαζή ενίζ ηνπ ελζκνχ είλα φη ην έλνο ανηειεί ηλ εληξή αξρή
ηο νιηήο νξγάλσζο. Σα έλ νπ είλα ζηκέλα άλσ ζηο αξρέο ηνπ
νιηζκνχ ελζκνχ αηαιακβάλνπλ κα γεσγξαθή εξνρή α δαξίλνληα
γα ηλ νλή ηνπο γιψζζα, ξζεία, ζηνξία, νπιηνχξα, αξαδφζεο, αμίεο. Πν
αλαιπηά,  γιψζζα ζπρλά εσξείηα ην ιένλ μεάαξν ζχκβνιν ελήο
ηαπηφηηαο α δκνπξγεί ην αίζκα ηνπ αλήελ. Ζ ξζεία εθξάε νλέο
έο αμίεο α λεπκαηέο ενήζεο. Σα έλ είζο ζηξίνληα άλσ ζε κα
αίζζ ελνηήο ή θπιεηήο ελφηηαο. ΢ηλ νπζία, ν ελζκφο ζε απηήλ ηλ
εξίησζ έρε εξζζφηεξν νιηζκή αξά βνινγή βάζ. Ζ ελή ελφηηα
δαηξείηα ζην νλφ αξειφλ α ζηα νλά φλεξα γα ην κέιινλ.
΢ηλ εξίησζ ηνπ νιηνχ ελζκνχ ην έλνο είλα κα ςπρννιηή νληφηηα,
φνπ κα νκάδα αλξψσλ εσξνχλ ηνπο εαπηνχο ηνπο σο κα θπζή νιηή
νλφηηα νπ δαξίλνληα αφ ηλ νλή αγά α αθνζίσζ γα ηλ αηξίδα.
Φαίλεηα σο ηα έλ είλα έλα κείγκα νιηζκψλ α ςπρννιηψλ αξαγφλησλ,
αθνχ κνξεί λα ξνχηνπλ κέζα αφ ην αίζκα ηνπ αλήελ νπ ξνζδίδνπλ ν
αξρέγνλν δεζκνί ηο  γιψζζα, ηο  ξζείαο, ηο  αξάδνζο  α ηο  αηξίδαο  ή
κέζα αφ ηλ νλή αγά ξνο ην έλνο.

Μεξέο ζέςεο γα ην έλνο:

Γα ηνπο θιειεχεξνπο έκθαζ δίλεηα ηφζν ζηλ νιηή ζπζηξάηεπζ φζν α
ζηλ νιηζκή ελφηηα. Ο ζπληξηνί δίλνπλ έκθαζ ζηλ νξγαλή νλφηηα,
νπ ζπλδέεηα κε ηα νλά νιηζκά ραξαηξζηά α ηλ νλή ζηνξία. Ο
ζνζαιζηέο εσξνχλ  ην έλνο σο ηερληή δαίξεζ ηο αλξσφηηαο, νπ ζνφ
έρε λα ανξχςε ηλ αδία. Ο αλαξρνί ζηεχνπλ φη ην έλνο είλα κα
αηαζεπή ζρεδαζκέλ γα λα ξνάγε ηλ πανή. Ο θαζίζηεο δίλνπλ
ξσηναεδξία ζηλ νξγαλή νλφηηα, αθνχ απηή δίλε λφκα ζηλ χαξμ ηνπ

αηφκνπ. Ο θνληακεληαιζηέο βιένπλ ην έλνο σο νλφηηεο ζηψλ.

2)  Οξγαλή νλόηηα 
Ο ελζηέο βιένπλ ηα έλ σο νξγαλέο νλφηηεο. Τνζηξίνπλ σο 
αλξσφηηα είλα αφ η θχζ ηο δαξεκέλ ζε έλα ζχλνιν ελψλ, γα απηφ
εδελχνπλ κεγαιχηεξ αθνζίσζ ζην έλνο αξά ζε νναδήνηε άιι νλσλή
νκάδα. Ο ελνί δεζκνί είλα δεζκνί νπ ιεηνπξγνχλ ζε ελζηηψδεο, αξρέγνλν
είεδν.
Άξα, πάξρε  αξρεγνλζηή αληίις αηά ηλ ννία ν «ελφηηεο» πήξμαλ ην
νπζσδέζηαην ζηνρείν νπ βνήζε ζην ζρκαηζκφ ησλ ελψλ-ξαηψλ. Τάξρε
α  εξγαιεαή ξνζέγγζ, φνπ  ελή ηαπηφηηα αληανξίλεηα ζηο
αηαζηάζεο. Σέινο, πάξρε  νληξνπηβζηή ξνζέγγζ νπ βιέε ηλ ελή
ηαπηφηηα σο δενινγή αηαζεπή  νπ βαζίεηα ζε ελνκέλεο αξαδφζεο α
ρξζκννείηα αφ ηλ άξρνπζα ηάμ γα λα δαηξεί ηλ νλσλή ζπλνρή.

3)  Απηνδάεζ 
Ο ελζκφο σο νιηή δενινγία εκθαλίζηε κε ην αίηκα ηο ιατήο πξαξρίαο
α ηο γελήο βνχιζο (νλφ ζπιινγφ ζπκθέξνλ ηο νλσλίαο). Ζ κνξθή ηνπ
ελζκνχ νπ αλεδείρ ζη Γ.Δ. βαζφηαλ ζην φξακα ελφο ιανχ λα πβεξλάηα
αφ κφλν ηνπ. Κξηήξν γα ηλ ελή ηαπηφηηα ανηειεί  νιηή αλεμαξηζία –  
αξρή ηο απηνδάεζο –   ννία εξιακβάλε κα δαδαζία ελννίζο. Σν έλνο
αειεπεξψλεηα αφ ηλ μέλ πξαξρία α γ’ απηφ ην έλνο-ξάηνο είλα 
 πςιφηεξ α εξζζφηεξν επκηή κνξθή νιηήο νξγάλσζο. Ο ελζκφο
εξνζσεί ηλ δέα ηο ιατήο απηνπβέξλζο, ηλ δέα διαδή σο  εμνπζία
αζείηα αφ ην ιαφ, ζχκθσλα κε ην ιατφ ζπκθέξνλ.

  29
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 29/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

4)  Πνιηή ηο ηαπηόηηαο 

Ο κνξθέο ελζκνχ έηνπλ ην ήηκα ηο ηαπηφηηαο, βάζε ελφο ζπλαζήκαηνο
ζπιινγήο ηαπηφηηαο, νπ αηαλνείηα σο αηξσηζκφο. Ζ εδαθή εξάηεα, 
ξζεία α  γιψζζα,  βνχιζ,  κλήκ είλα νλά ραξαηξζηά νπ
ελδπλακψλνληα κέζσ ηο νλήο εαίδεπζο. Ο νιηζκφο ελζκφο είλα κα
κνξθή ελζκνχ νπ δίλε δαίηεξ ζκαζία ζηλ αλαγέλλζ ηνπ έλνπο σο
μερσξζηνχ νιηζκνχ, α φρ ηφζν σο δαξηήο νιηήο νλφηηαο. Σν ξάηνο
είλα δεπηεξεχνπζαο ζκαζίαο. Δλψ ινφλ ν νιηφο ελζκφο είλα
νξνινγφο, ν νιηζκφο είλα κπζηζηφο αθνχ βαζίεηα ζε κα ξνκαληή
ίζη ζην έλνο. Πξφεηα γα κα αφ «άησ ξνο ηα άλσ» κνξθή ηνπ ελζκνχ
νπ αληιεί εξζζφηεξν αφ ηειεηνπξγίεο, αξαδφζεο, α κχνπο, αξά αφ κα
ειηίζη νπιηνχξα. ίλε διαδή ζην ιαφ η δπλαηφηηα λα αλαδκνπξγεί αφ
κφλνο ηνπ.
Ζ ζνπδαφηηα καο μερσξζηήο ελήο ζπλείδζο πνγξακκίζηε γα ξψη
θνξά ζη Γεξκαλία, φνπ πεξηνλίζηε  κνλαδφηηα ηο άξαο θπιήο. Με ηνλ
νιηζκφ ελζκφ αλαβίσζαλ ν ιατέο αξαδφζεο α κε ηα αξακχα ησλ
αδειθψλ Grimm α ηο φεξεο ηνπ Wagner, ν Γεξκαλνί έγλαλ έλα ζπκαγέο έλνο
κε αθνζίσζ ζηλ αηξίδα.  Ο νιηζκφο  ελζκφο δνκείηα ινφλ άλσ ζηλ
αθνζίσζ ζε κα νκάδα.

Φιειεύεξνο ελζκόο (νιηόο) 
Ο δαθνξεηέο εξκλείεο ηο έλλναο ηνπ έλνπο νδγνχλ ζε εηεξφιηεο
ξνζεγγίζεο ηνπ θαλνκέλνπ ηνπ ελζκνχ. ΋κσο, φννο α λα είλα ν νξζκφο
ηνπ έλνπο, γεγνλφο είλα φη ν ζρκαηζκφο ησλ ελψλ-ξαηψλ ηο λεσηεξφηηαο
α  ζχγρξνλ εφλα ηνπ φζκνπ είλα ζπλαξηνχκελα ηνπ ελζκνχ, ν ννίνο σο
νιηφ δφγκα εξέαζε α εξεάε έσο ζήκεξα ηο ζηνξέο εμειίμεο. Ζ
ξσηαξρή δέα ηνπ ελζκνχ ζπιιακβάλεηα κε έλαπζκα η ξνπζζστή νιηή
εσξία αηά η δάξεα ηο Γαιιήο Δαλάζηαζο, φνπ ην έλνο εκθαλίεηα σο
κα ζπιινγή νληφηηα νπ ξναζίεηα ηα δαλά ηο ειεπεξίαο, ηο ζφηηαο
α ηο αδειθνζχλο. Έρνληαο σο ληήξα δέα ηλ αξρή ηο «απηνδάεζο ησλ
ιαψλ», ν νιίηεο αληιακβάλνληα ηνπο εαπηνχο ηνπο σο κέι καο θπζήο
νιηήο νλφηηαο α δελ ανδέρνληα ην ξφιν ηνπ βαζινχ πφνπ. Έηζ,
δίλεηα έλα ηέινο ζηλ «ειέσ ενχ» κνλαξρία, αψο ν κάεο ρεξαθεηνχληα α
αμψλνπλ νιηή ζπκκεηνρή. ΢ε απηήλ ηλ εξίησζ, άλνπκε ιφγν γα νιηφ
ελζκφ, ν ννίνο ζηξίεηα ζηνλ ννπκελζκφ ηνπ νξνινγνχ δαθσηζηνχ
ξνζηάγκαηνο, ζην «νλσλφ ζπκβφιαν» α ζη γελή έιζ.
Αξρά ινφλ, ν ελζκφο δεζδχε ζην θιειεπεξζκφ α ξνβάιιεηα
σο ααίηζ ηνπ έλνπο λα ζπκκεηέρε ζηα νιηά δξψκελα. Ζ εμνπζία γα ξψη
θνξά δελ λνκκννείηα δπλαζηά ή ξζεπηά αξά κφλν ιατά. Ζ αξάδνζ, ην
ζηνξφ αξειφλ,  γιψζζα α ν νιηζκφο έρνπλ ζρλή βάζ, ελψ ηαπηφρξνλα
δίλεηα ην ξνβάδζκα ζηλ ελή ηαπηφηηα νπ ζπκίηε κε ηλ δφηηα ηνπ
νιίη. Δδψ,  νλή νιηή δενινγία νξίεηα σο γελή βνχιζ κε ηλ
αξάιιι πνέηζ ελφο νπδέηεξνπ ξάηνπο ην ννίν ραίξε κέγζηο α επξείαο
ανδνρήο. Έηζ, ζηήλεηα έλα δκνξαηφ-ινπξαιζηφ ξάηνο νπ αθνζψλεηα
ζην λφκν α δαλέεηα αφ ηα θιειεχεξα δαλά. ΢πλεψο ξφεηα γα κα αφ
«άλσ ξνο ηα άησ» κνξθή ηνπ ελζκνχ, αθνχ αληιεί δέεο α δχλακ αφ ηλ
αλεξρφκελ α ξννδεπηή αζηή ηάμ. Δίζο,  κνπξνπαία ηνπ 19 νπ  αψλα
θξνληίε κε η βνήεα ησλ δκφζσλ ζρνιείσλ λα εαδεχζε ζηνχο αλξψνπο
ζε κα νπιηνχξα α ζε έλα νιηφ αεζηψο. Δίλα μεάαξν φη ην ξάηνο

  30
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 30/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αλαιακβάλε ξφιν αδαγσγνχ α θέξε ελή νκννκνξθία, αθνχ καί κε ηο
ηερλνινγέο γλψζεο δαδίδε ηνλ ελζκφ α ηλ νιηή ζπλείδζ. ΢ηλ νπζία
αληαζηά η κνλνσιαή ρξήζ βίαο κε η λφκκ ξαηή εαίδεπζ α ν
ελζκφο γίλεηα  γιψζζα ηο νιηήο ησλ καψλ. Με άιια ιφγα,  γεκνλή
ηάμ επκψληαο σο κφλ κνξθή νιηήο νξγάλσζο ην έλνο-ξάηνο έηε ζηλ
 πξεζία ηο ηλ ελζηή δενινγία, ψζηε λα δαηξεί  νλσλή ζπλνρή α
 λα εηεπρεί  ννλνκή επκεξία. Δλ αηαιείδ, ξφεηα γα ηλ εμσηεξίεπζ
ηο βαάο εζσηεξήο ελαξκφλζο ηο νιηείαο α ηνπ νιηζκνχ. 

΢πληξηόο Δλζκόο (νιηζκόο) 
Μνξεί ηειά  ζφηηα νπ νξακαηίεηα ν Ρνπζζψ σο ρίκαξα νπ είλα λα
κλ ξαγκαηψλεηα νηέ, σζηφζν ν ελζηέο δέεο εδξαψλνληα ζη ζπλείδζ
ησλ νιηψλ ηο Δπξψο α εκλένπλ αειεπεξσηά λήκαηα ζε φιν ην εχξνο
ηο γξαάο είξνπ.  Χο ανηέιεζκα έρνπκε ηλ αηάξξεπζ κεγάισλ
απηνξαηνξψλ, φσο ηο Απζηξίαο α ηο Οσκαλήο Σνπξίαο, α ηλ
αξάιιι ζχζηαζ ξαηψλ φσο ησλ Σζέρσλ, ησλ Οχγγξσλ α ησλ Διιήλσλ.
Δίζο, εηπγράλεηα  ελννίζ ηο Γεξκαλίαο α ηο Ηηαιίαο, φνπ ν νιίηεο
αλαηνχλ ηλ ελή ηνπο ηαπηφηηα κέζα ζηλ ζηνξία, η κηξή γιψζζα α η
ξζεία. Αέλαλη ζηνλ νξνινγζκφ α ην ξεαιζκφ ηνπ νιηνχ ελζκνχ
ζηέεηα ν νιηζκφο ελζκφο, ν ννίνο δκνπξγείηα κέζα ζην ιαίζν ηνπ
αλνξνινγνχ ξνκαληζκνχ α κε νηή αζηή ξνζαεί λα γεθπξψζε ην
αξειφλ νπ λνζηαιγεί κε ην κέιινλ νπ νξακαηίεηα νπηνά. Ζ αφ «άησ ξνο
ηα άλσ» κνξθή ελζκνχ δίλε κξφηεξ ζκαζία ζην εζκφ ηνπ ξάηνπο α
αξέρε η δπλαηφηηα απηναλαδφκζο ηνπ ιανχ κέζα αφ ηο ιατέο ηειεηνπξγίεο,
ηο ηνέο αξαδφζεο, ηνπο κχνπο α ηνπο ξχινπο ηο εξνρήο. Ζ ηερληή
ζχκβαζ ηνπ νλσλνχ ζπκβνιαίνπ δελ είλα αξεηή γα ηλ αξρή ησλ ελνηψλ
ξαηψλ, νπ ηειά αηαθεχγνπλ ζε κα ν «θπζή» αξρή.  Γα απηφ ην ιφγν ηα
νιηζκά έλ είλα νξγαλά,  ραξαηξίνληα αφ πςιφ βακφ ελήο
νκννγέλεαο α ηείλνπλ λα είλα ζπκαγή α ζηαεξά.
Κα ζε απηήλ ηλ εξίησζ βέβαα ν ελζκφο ηίεηα ζηλ πξεζία ηο
γεκνλήο ηάμο. ελ είλα άιισζηε ηπραίν νπ ην 1860 ν βνπιεπηήο Μάζκν λη’
Αέιν αλαθσλεί «Φηάμακε ηλ Ηηαιία· ηψξα ξέε λα θηάμνπκε α ηνπο
Ηηαινχο». Ο χλνληεο αληιακβάλνληα φη γα λα είλα βψζκα ηα λενζχζηαηα
ξάη δελ α ξέε κνλάρα λα δαζθαιίζνπλ ηα ζχλνξά ηνπο, κα α ξέε είζο
 λα βξνπλ ηξφν λα εγαδξπνχλ ζη ζπλείδζ ησλ νιηψλ ηνπο. Χο ε ηνχηνπ,
αηαζεπάνληα ζκαίεο, γξάθνληα ελνί χκλν, αλεί  αηξσηή ινγνηερλία
α εζίνληα ν δκφζεο ηειεηέο α ν ελέο αξγίεο. Αληίζηνρα, ν
εαδεπηφο  εζκφο ηίεηα ζηλ πξεζία πεξάζζο ηνπ ελνχ
δενινγήκαηνο, κε ανηέιεζκα  εαδεπηή δαδαζία λα αιιάε κνξθή α λα
ξαηννείηα.  Ο Benedict Anderson ην 1983 πνζηήξμε σο ηα έλ είλα κα
«θαληαζαή νλφηηα», κα θαληαζαή αηαζεπή ηο εαίδεπζο α ησλ
Μέζσλ Μαήο Δλκέξσζο νπ ζπλδξάκνπλ ζη δαδαζία ηο νιηήο
νλσλννίζο. 

Δεηαηόο, αληαννξαηόο & κεηα -αννξαηόο ελζκόο

(Δμέιμ ηνπ ελζκνύ έσο ζήκεξα)
Ο ελζκφο εηφο ηνπ φη αιιεξγεί ην αίζκα ηνπ αλήελ α είε
ηνπο αλξψνπο λα δψζνπλ ηα ρέξα α λα ελσνχλ, εγείξε α ηλ πεξθάλεα
ησλ ιαψλ. Ζ ελή ηαπηφηηα αξέρε ζηνλ άλξσν έλα αίζκα αμνξέεαο α
αζθάιεαο α έηζ έηε ηλ αηνκή χαξμ ζε πνδεέζηεξ κνίξα αφ ην ελφ

  31
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 31/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

εξσκέλν. Μέζα αφ η κειέη ηο εμνπζίαο ν ζπλαζκαηζκφο ησλ νιιψλ

αηαιήγε έλα ρξήζκν εξγαιείν γα ηλ αχμζ ησλ εθαιαίσλ ησλ ιίγσλ. Έηζ,
νιιέο θνξέο ηα ννλνκά ζπκθέξνληα ηο ειίη α ν δελήο αληαγσλζκφο κεηαμχ
ησλ ξαηψλ, κεηαηξένληα ζε νιηή πφεζ ηνπ ιανχ α δήελ ελφ
ζπκθέξνλ. Χο ε ηνχηνπ, ν ελζκφο ρξζκννήε γα λα εμαισνχλ ν
κεξαιζηέο δέεο νπ δακέιζαλ ηνλ φζκν α ηνλ κνίξαζαλ ζηο κεγάιεο
αηαιζηέο δπλάκεο. ΋κσο α άι αλαξσηφκαζηε, κήσο ην αννξαηφ
«δαίξε α βαζίιεπε» δελ είλα αξβψο ην ίδν φιν νπ είρε ζηλ πξεζία ηο 
κνπξνπαία ήδ αφ ηνλ 18ν  αψλα γα λα κνξέζε λα εβιεί ζην
ξνιεηαξάην; Φαίλεηα σο αλ ν φζκνο ζηεχε φη λδπλεχε, είηε αφ
εζσηεξέο είηε αφ εμσηεξέο δπλάκεο, ζπζεξψλεηα α ζη ζπλέρεα εαθίεηα
ζηα ρέξα ησλ ζρπξψλ α ζηο ιχζεο νπ απηνί ξνηείλνπλ. Ζ εβνιή ησλ
ννλνκά δπλαηψλ ξαηψλ ζηα αζελέζηεξα ηειά θέξε ηλ παλάηπμ ησλ
ρσξψλ ηνπ Σξίηνπ Κφζκνπ α ηνλ αληαννξαηφ ελζκφ. Σν  ελζηφ
δενιφγκα ησλ επξσαίσλ θαίλεηα σο γπξλάε σο boomerang ελαληίνλ ηνπο, αθνχ
ν κ-επξσαίν εκλένληα αφ ηλ δέα ηο ελήο απηνδάεζο α αμψλνπλ ηλ
αλεμαξηζία ηνπο. Δλψ ινφλ αηά ην μέζαζκα ηνπ ελζκνχ ζηλ Δπξψ
πξαξρεί   ινγή ηο «ννλνκίαο ηνπ ρψξνπ» α  ξαζνλαιζηή δέα ηο
αξκνλίαο α ξνφδνπ, ζη ζπλέρεα αιιάε ν ραξαηήξαο ηο ελζηήο
δενινγίαο α ξνβάιιεηα ν εεηαηφο ελζκφο α ν ξαηζζκφο, κε
αννξχθσκα ηα νινιξσηά αεζηψηα ηνπ 20 νπ αψλα νπ νδγνχλ ηλ Δπξψ
ζε δχν αγφζκνπο νιέκνπο. Ζ αληαξάεζ ησλ δενινγψλ δελ είλα ηίνηα
άιιν αφ ηλ αληαξάεζ ησλ κεγάισλ δπλάκεσλ, ν ννίεο ζηλ ξνζάεά ηνπο
 λα ξνζιπηίζνπλ ηνλ φζκν αξαιαλνχλ, αιιεξγνχλ ην κίζνο γα ηλ εηεξφηηα 
α ην θφβν γα ην αιιφηξν. Κάσο έηζ θηάλνπκε ζην ζήκεξα φνπ φια είλα
ζρέζεο πξαξρίαο α  νιηή ααηεί ηλ «ννλνκία ησλ ζσκάησλ». 

 Πέπα αό ηον ενικιζμό ( 

 Πολςολιηιζμικόηηα
 )
 ΋σο είδακε ηα έλ α ν ελζκφο ήξαλ σο αάληζ ζηο δαίηεξεο
ααηήζεο ησλ ννλνκννλσλψλ ζπλψλ ηνπ λεσηεξζκνχ. ΋κσο, 
ζκεξλή κεηακνληέξλα νλσλία έρε άιι ακεξλφηηα, βψκαηα, νιηέο
εδψμεο, ννλνκά ίληξα, εζψηεξνπο ξνβικαηζκνχο. Αφκα α ν
αγφζκνο ιπζκφο έρε πεξεμαιαζαζηεί, φσο α ν αγφζκνο ράξηο έρε
αλαεσξεί. Ζ αγνζκννίζ εληείλε ην θαλφκελν ηο κεηαλάζηεπζο νπ
αλεί α αναιχηε ηλ αδπλακία αληαφξζο ηνπ θιειεπεξζκνχ ζηο
ησξλέο νζκννιίηεο εηαγέο. Δλψ ινφλ ζηλ λεσηεξφηηα ζηφρνο ήηαλ 
εγαίδξπζ φξσλ ζφηηαο α  ζές δνκνχληαλ κε φξνπο ηαπηφηηαο, ζη
κεηαλεσηεξφηηα ζηφρνο είλα  ζνηκία α  ζές δνκείηα άλσ ζηλ αξρή ηο
δαθνξάο, ζχκθσλα κε ηνπο φξνπο ηο εηεξφηηαο. Έηζ,  δέα ηο νιηήο
ελννίζο α νιηζκήο ηαπηννίζο ακθζβηείηα έληνλα η δεαεηία ηνπ
1960 φηαλ ξνβάιιεηα ην ήηκα ηο νιπνιηζκφηηαο. Πάι έρνπκε λα
άλνπκε κε κα ακθίζκ έλλνα, αθνχ ρξζκννείηα αθελφο σο εξγξαθφο
φξνο, ν ννίνο διψλε η  ζπλχαξμ εηεξνγελψλ νιηζκψλ νπ αξάγνπλ
κνλαδφ αίζκα ζπιινγήο ηαπηφηηαο, α αθεηέξνπ σο αλνλζηφο φξνο νπ
ξνξίλε ηλ ανδνρή α ηλ αλαγλψξζ ησλ δαηεξνηήησλ ησλ νιηζκψλ
νκάδσλ.  Γεγνλφο είλα άλησο σο  νιηή ηο νιπνιηζκφηηαο εγείξε ε
 λένπ ην ήηκα ηο ηαπηφηηαο, αψο κέξνο ηο ξνζσφηηάο καο ζπγξνηείηα
κέζα αφ ην βιέκκα ησλ άιισλ. ΋σο πνζηήξμε α ν  Εαλ Πσι ΢αξηξ  φιαζ
είλα ν γχξσ καο, γαηί ην βιέκκα ηνπ άιινπ εζβάιιε κέζα καο α καο αιψλε. 

  32
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 32/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Γελζκόο 
Ο δελζκφο ραξαηξίεηα αφ ηλ εξζζφηεξν ξνζαζηή ίζη σο ν
νιηφο ελζκφο α έξεε λα μεεξαζηεί, γαηί ν δεζκνί νπ ελψλνπλ ηνπο
ιανχο ηνπ φζκνπ είλα ζρπξφηεξν αφ απηνχο νπ ηνπο ρσξίνπλ. Μιάκε γα
 πεξελέο δνκέο, γα έλαλ ελαίν νζκζκφ νπ ελψλε φινπο ηνπο ιανχο ηνπ
φζκνπ.
΢ηνλ θιειεχεξν δελζκφ ξνηείλεηα  ελή αιιιεμάξηζ,  ακνβαία
αηαλφζ α ζπλεξγαζία. αθαίλεηα  βαά ξνζήισζ ζηνλ νζκννιηζκφ,
νπ ελψλε φινπο ηνπο ιανχο. Απηφ κνξεί λα γίλε εθηφ κε η δκνπξγία
 πεξελψλ νξγαλζκψλ αλψλ λα θέξνπλ ηλ επηαμία ζη δελή ζλή. Άξα,
ζπκάεα γα πεξελέο ιχζεο. Ο θιειεχεξνο δελζκφο γάε αφ ηλ
ξνζήισζ ζην άηνκν α ζηλ ίζ ή αμία. Έηζ, ηα έλ ζπκκνξθψλνληα κε
κα αλψηεξ ή, νπ γάε αφ ην δφγκα ησλ αλξψλσλ δασκάησλ. ΋κσο,
ην ξφβικα είλα σο ν θιειεχεξνο δελζκφο αδπλαηεί λα ιάβε πφς ηνπ ηο
δαίηεξεο ελέο αξαδφζεο. κάιινλ ξφεηα γα κα ζπγεαιπκκέλ κνξθή ηνπ
δπηνχ κεξαιζκνχ. 
΢ην ζνζαιζηφ δελζκφ   ηαμή αιιιεγγχ πεξζρχε ηο ελήο
ηαπηφηηαο. Ζ ελή αειεπέξσζ είλα κα ξνεηνκαζία γα ζνζαιζηή
εαλάζηαζ. Ζ αδειθφηηα φισλ ησλ ξνιεηάξσλ θσλάε «εξγάηεο φινπ ηνπ
φζκνπ ελσείηε!». Ο ζνζαιζκφο είλα αφ η θχζ ηνπ πεξελφο α
ξνζαεί λα εγαδξχζε ηλ αξκνλία α η ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ιαψλ ηνπ
φζκνπ. ΋κσο α ν ζνζαιζηφο δελζκφο ανηπγράλε λα αλαγλσξίζε η
δχλακ ηνπ ελζκνχ.

Ο ελζκόο ζηνλ 21ν αώλα 

Σα λεφηεξα έλ-ξάη ννδνκήαλ κε βάζ ηο ξνπζζστέο νιηέο
αφςεο. ΋κσο ν ίδνο ν Ρνπζζψ ήηαλ ν ξψηνο νπ εεζήκαλε σο  αχμζ ηο
αιιιείδξαζο επλνεί ηνλ ζρπξφηεξν. Υαξαηξζηφ αξάδεγκα ανηειεί 
Δπξσατή Έλσζ, φνπ ην είξακα ηο νιφκνξθο ελννίζο ησλ ιαψλ
δείρλε λα ιεηνπξγεί πέξ ηνπ Βνξξά α αηά ηνπ Νφηνπ. Πσο α είλα ν φζκνο αλ
ηα έλ ανζηεσλνχλ; Πνν α είλα ην εζσηεξφ άηκα ηνπ ζχγρξνλνπ
 πνεκέλνπ κξνζηά ζε απηφ ην ραψδεο εξβάιινλ; Πνπ ηειά αξάγεηα ν
νλσλφο ζηφο ζήκεξα φηαλ ξνζανχλ λα καο μεξψζνπλ ην αίζκα ηνπ
αλήελ α ηο ζπιινγφηηαο; 
Φπζά α ζηεφκαζηε πέξ ηο αλαγλψξζο ησλ αηνκψλ δασκάησλ,
αθνχ α  ςπρνζχλεζή καο δελ κνξεί αξά λα δερεί ηλ ίζ αμία φισλ ησλ
αλξψσλ. Να ινφλ ζην δαίσκα ηο εηεξφηηαο, αιιά λα α ζην δαίσκα ηο
εγψηηαο. Υσξίο λα καίλνπκε ζη ινγή ηνπ νινιξσηζκνχ α ρσξίο λα
εγξίλνπκε ηο αξαίεο ελζηέο ηάζεο, κνξνχκε α νθείινπκε λα
δαθπιάμνπκε ηλ ζηνξία καο, γαηί άλξσνο δίρσο αξειφλ είλα άλξσνο δίρσο
κέιινλ. Κα απηφ ζρχε γα φινπο. Πσο εμάιινπ α ανδερνχκε ηνλ άιιν, αλ δελ
ανδερνχκε ηνλ εαπηφ καο; ΢ε αληίεη εξίησζ α αηαιήμνπκε ξένοι  φιν. Ο
δπηφο νιηζκφο, αφ ηλ Παξκελίδ έσο ηνλ Μέξλαξλη Ράζει, αφ ηλ 
Αξραφηηα έσο ζήκεξα έρε έλα ζχλκα, ηλ ενόηηα. ΋κσο απηή  ελφηηα α
ξέε λα εηεπρεί ρσξίο ν άλξσν λα γίλνπλ βνξξά ζην ζηφκα ησλ αδθάγσλ
ηερλνξαηψλ, ρσξίο λα αηαιήμνπλ έλαο σηφο ρπκφο ζη δάεζ ηο αγφζκαο
αγνξάο. 
.
 Αναπσιζμόρ  (ο αναπσιζμόρ είναι δπόμορ, δεν είναι καηάλξ!) 

  33
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 33/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Αλαξρία = ρσξίο εμνπζία = αηάιπζ άε νιηζκέλο εμνπζίαο. ν αλαξρνί

 πνζηξίνπλ ηλ αηάξγζ ηνπ λφκνπ α ηο δαπβέξλζο, αιιά αφ ηλ
ενίζ σο κα εξζζφηεξν θπζή α απφξκη επηαμία α αλαηπρεί. ΋σο
είε α ν Πξνπληφλ  νλσλία αλαηά ηλ επηαμία ζηλ αλαξρία. Ο αλαξρζκφο
δαθέξε αφ ηο άιιεο νιηέο δενινγίεο αθνχ νηέ δελ έρε αηαθέξε λα εξδίζε
ηλ εμνπζία. Έηζ, ν εξζζφηεξν εσξνχλ ηλ έλλνα καο νλσλίαο ρσξίο ξάη
σο νπηνφ φλεξν. ΋κσο, ιφγσ ηο αζπκβίβαζηο ζηάζο ηνπ έρε κα δαξή,
ζρπξή α ή αήρζ ζηνπο λένπο. 

Κεληξά έκαηα: (αληξαηζκφο, θπζή επηαμία, αληιξαιζκφο, ννλνκή

ειεπεξία)

1)  Αληξαηζκόο 
Σν ανξζηφ ραξαηξζηφ ηνπ αλαξρζκνχ είλα  αληίεζή ηνπ ζην ξάηνο α
ζηνπο εζκνχο δαπβέξλζο. Τνζηξίνπλ κα νλσλία ρσξίο ξάη, φνπ ηα
άηνκα είλα ειεχεξα λα δαρεξίνληα ηο ζρέζεο ηνπο κέζα αφ ηλ ενχζα
ζπκθσλία, ρσξίο αηαίεζ ή αηαλαγαζκφ. Άξα, εληξή αξρή «άξλζ ηο
αξρήο ηο Δμνπζίαο». Ζ εμνπζία είλα ξνζβνιή αέλαλη ζηο αμίεο ηο ειεπεξίαο
α ηο ζφηηαο. Ο αλαξρζκφο είλα κνλαδφο, αθνχ αζάεηα ηλ αφιπη
ειεπεξία α ηλ αεξφξζη νιηή ζφηηα.  Ζ εμνπζία γα ηνπο αλαξρνχο
αηαζηξέθε α ηνπο εμνπζαζηέο α ηνπο εμνπζαφκελνπο. Οδγεί ζη ζκίξπλζ
ηο αλξψλο πφζηαζο. Σν λα έρεο εμνπζία (αφκ α ηλ εμνπζία ηνπ
«εδνχ», .ρ. γαηξφο) εγείξε ηλ ςπρνινγία ηο δχλακο, νπ βαζίεηα ζην ζρήκα
πξαξρίαο α πνηαγήο. Με απηήλ η ςπρνινγία νιινί είλα αδίζηαην α νιινί
εξζζφηεξν νπλ κέζα ζην θφβν. 
΢ηλ ξάμ βέβαα,  αλαξρή ακθζβήηζ ηο εμνπζίαο εζηάεηα ζηλ νιηή
εμνπζία α ζην κραλζκφ ηνπ ζχγρξνλνπ ξάηνπο. Δλψ ινφλ ν θιειεχεξν
βιένπλ ην ξάηνο σο ξνζηάη α ζχκβνιν ηο ηάμο, ν αλαξρνί ζηεχνπλ φη
ηα λα πβεξλάζα ζκαίλε αξανινχζ, ανδήγζ, λνκνέηζ, πνβνιή ζε
εαξρνχο αλφλεο, ινγνξζία. Ο αλαξρνί ηνλίνπλ σο  εμνπζία ηνπ ξάηνπο
είλα αφιπη α αεξφξζη. Πεξνξίε η δκφζα ζπκεξθνξά, εξζηέιιε ηλ
νιηή δξαζηξφηηα, εκιέεηα ζηλ δσηή σή α ηλ δσηή ζές. Ζ
εμνπζία ηνπ ξάηνπο είλα αηαλαγαζηή. Ζ εμνπζία δελ ξνχηε κέζα αφ
άνν «νλσλφ ζπκβφιαν», αιιά ην ξάηνο είλα έλα αηαλαγαζηφ ζψκα ην
ννίν ν νιίηεο ξέε λα πανχλ, αιιψο ηκσξνχληα. Σν ξάηνο κνξεί λα
ζηεξήζε αφ ηα άηνκα ηλ δνηζία ηνπο, ηο ειεπεξία ηνπο α ηειά α η σή
ηνπο. Σν ξάηνο δξα ζε ζπκκαρία κε ηνπο ινχζνπο νπ αηαένπλ ηνπο θησρνχο
α αδχλακνπο. Σειά, ην ξάηνο είλα αηαζηξνθφ. Ο φιεκνο α ν
κεξαιζηέο ηάζεο ησλ ξαηψλ αηακαξηπξνχλ ηλ αηαζηξνθή θχζ ηο
εμνπζίαο. Ο αλαξρνί έρνπλ κα αζφδνμ αληίις γα ηλ αλξψλ θχζ.
Πζηεχνπλ ζηλ αιή αλξψλ θχζ,  ννία φκσο κνξεί λα γίλε αή, αλάινγα
κε ηο νλσλέο εξζηάζεο. Ζ εμνπζία άλησο δαθείξε ηα άηνκα αφιπηα. 

Μεξέο ζέςεο γα ην ξάηνο:

Γα ηνπο θιειεχεξνπο ην ξάηνο είλα έλαο νπδέηεξνο δαηηήο, νπ εγγπάηα ηλ
νλσλή επηαμία. Ο ζπληξηνί ην ζπλδένπλ κε ηλ εμνπζία α ηλ εαξρία.
Ο ζνζαιζηέο εσξνχλ ην ξάηνο σο φξγαλν ηο ηαμήο εμνπζίαο. Ο αλαξρνί
ανξξίηνπλ εληειψο ην ξάηνο, αθνχ ην εσξνχλ αηαεζηφ φξγαλν νπ
δνπιεχε πέξ  ηο άξρνπζαο ηάμο. Ο θαζίζηεο βιένπλ ην ξάηνο σο πέξηαην
φ δεψδεο. Ο θεκλίζηξεο ην βιένπλ σο φξγαλν ηο αληξήο εμνπζίαο νπ

  34
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 34/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

εμπξεηεί ηλ πνηαγή ησλ γπλαψλ. Ο θνληακεληαιζηέο έρνπλ κα εηή ζηάζ
αέλαλη ζην ξάηνο, αψο ην βιένπλ σο κέζν εθαξκνγήο ηο νλσλήο, ήο
α νιηζκήο αλαλέσζο.

2)  Φπζή επηαμία 

Δηφο αφ αφ, ν αλαξρνί εσξνχλ ην ξάηνο α εξηηφ. Βάζε ηνπ Υνκο 
επηαμία είλα αδχλαη ρσξίο ην ξάηνο α ηνλ λφκν εμαηίαο ηο αήο αλξψλο
θχζο.  ΋κσο, ν αλαξρνί αζάνληα η εσξία ηλ αιή θχζ νπ ξνζδίδε ν
Ρνπζζψ ζηνπο αλξψνπο. Ζ ίζη ινφλ ζη θπζή αινζχλ έρε σο εμαγφκελν
ηλ θπζή α απφξκη επηαμία. Ο άλξσν δελ ρξεάνληα λφκνπο γα λα νπλ
εξλά. Σν ζχκαλ εμάιινπ είλα ξνδαηεεκέλν α έρε αηαθέξε ηλ επηαμία
κε ηνπο θπζνχο ηνπ λφκνπο. Δδψ, ν αλαξρνί ζηξέθνληα ζην Βνπδζκφ α ζηνλ
Σαντζκφ, νπ δίλνπλ έκθαζ ζηλ αιιιεμάξηζ α ηλ ελφηηα ηνπ ζχκαληνο.
Χζηφζν, ν αλαξρζκφο δελ βαζίεηα αιά άλσ  ζηλ «αλξψλ αινζχλ». Ο
Πξνπληφλ, Μανχλλ α Κξνφηλ γα αξάδεγκα δέραλ σο ηα άηνκα
κνξεί λα είλα εγσζηά α αληαγσλζηά. Ζ αλξψλ θχζ είλα ηειά
ιαζηή, κε ηλ έλλνα φη ζρκαηίεηα αφ ηο νλσλέο, νιηέο α
ννλνκέο ζπλήεο. Πάλησο, εηνχλ κα νλσλία νπ λα κλ πάξρε ην
ιέγκα πξαξρίαο- πνηαγήο, αιιά ν ζεβαζκφο,  ζπλεξγαζία α  απφξκη
αξκνλία. 

3)  Αληιξαιζκόο 
Ο αλαξρνί εμέθξαζαλ εκάεα αέλαλη ζηλ ειζία. Ζ ξζεία, εσξήε  
σο  γή ηο ίδαο ηο εμνπζίαο. Ζ δέα ηνπ Θενχ αληξνζσεχε ηλ έλλνα ελφο

 πέξηαηνπ φληνο, ηνέξρεηα

ηνπ ρξζηαλζκνχ ννίν ααηεί
γαηί ναφιπη αζηεχνπλ
αλαξρνί αλακθζβήηη εμνπζία.
σο κφλν Ζ αφξξς
ηφηε ν άλξσν
α ειεπεξσνχλ α α αλεμαξηηνννχλ.
Ζ ξζεπηή α  νιηή εμνπζία εξγάνληα αφ νλνχ. Ζ ξζεία
ιεηνπξγεί σο ζηήξγκα ηνπ ξάηνπο. ξναγαλδίε κα δενινγία πανήο α
 πνηαγήο ηφζν ζηνπο λεπκαηνχο γέηεο φζν α ζηνπο είγενπο εμνπζαζηέο.
Σειά,  ξζεία ξνζαεί λα εβάιιε έλα ζχλνιν ψλ αξρψλ άλσ ζην
άηνκν α λα αεξψζε έλα ψδα ανδεηήο ζπκεξθνξάο. Έηζ, ην άηνκν
ζηεξείηα ήο απηνλνκίαο α ήο ξίζο.

4)  Ονλνκή ειεπεξία 

Ο αλαξρνί δελ βιένπλ ηλ αλαηξνή  ηνπ ξάηνπο σο απηνζνφ, αιιά
ακθζβηνχλ ηο δνκέο ηο νλσλήο α ννλνκήο σήο. Ακθζβήηζαλ ηνλ
αηαιζκφ νπ δκνπξγεί ηξεο ηάμεο: 
Α) ηλ ιενςθία νπ είλα χκα εκεηάιιεπζο 
Β) κενςθία νπ είλα χκα εκεηάιιεπζο αιιά εκεηαιιεχεηα φιαο 
Γ) αλψηαη ηάμ ησλ λέησλ ζέησλ εκεηαιιεπηψλ-δπλαζηψλ. 
Απηή  δνκή ινφλ ξέε λα αλαηξαεί. Σφζν ην ξάηνο φζν α ν αηαιζκφο
ξέε λα εμαιεθνχλ εληειψο. 

Κνιεηβζηόο αλαξρζκόο 
Ο θινζνθέο ξίεο ηνπ νιεηβζηνχ αλαξρζκνχ βξίζνληα ζην
ζνζαιζκφ. Κνιεηβζκφο είλα ζηλ νπζία  ίζη σο ν άλξσν εξγάνληα
αιχηεξα καί γα ην νλφ αιφ, αξά φηαλ αληαγσλίνληα γα ην αηνκφ ηνπο

  35
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 35/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ζπκθέξνλ. Ο άλξσν γα ηνπο αλαξρνχο είλα νλσλά αγειαία α

ζπλεξγαηά ιάζκαηα. ΋ηαλ ελψλνληα δελ ρξεάεηα λα ξπκίνληα ή λα
ειέγρνληα αφ ηλ πβέξλζ. «Ζ νλσλή αιιιεγγχ είλα ν ξψηνο
αλξψλνο λφκνο. Ζ ειεπεξία είλα ν δεχηεξνο». Με η δαπβέξλζ ν άλξσν
αηαένληα α δελ είλα νλσλά αιιιέγγπν.
Φινζνθά α δενινγά ν αλαξρνί έρνπλ νλά ζκεία κε ηνπο
καξμζηέο.
Α) Ακθφηεξν ανξξίηνπλ εκεισδψο ηνλ αηαιζκφ εσξψληαο ην
ζχζηκα ηαμήο εκεηάιιεπζο α δνκήο αδίαο. 
Β) πνζηήξμαλ ηλ εαλάζηαζ σο κέζν νιηήο αιιαγήο 
Γ) δείρλνπλ ξνηίκζ ζηλ ζπιινγή δνηζία ηνπ ινχηνπ α ηλ
νλνηή νξγάλσζ ηο νλσλήο σήο. 
) ζηεχνπλ σο κα ιήξσο νκκνπλζηή νλσλία α ήηαλ αλαξρή
(αληίις ηνπ Μαξμ: ην ξάηνο α καξαεί) 
Χζηφζν, ν αλαξρζκφο α ν ζνζαιζκφο ανιίλνπλ ζε αξεηά ζκεία. Ο
νλνβνπιεπηνί ζνζαιζηέο έρνπλ ράζε ηλ ίζη ηνπο ζηλ εαλαζηαηή
δπλακή ησλ εξγαηψλ καψλ. Βιένπλ ην ξάηνο αφ εηή ιεπξά α βιένπλ
έλα «εμαλξσζκέλν» αηαιζκφ. Αληίεηα, ν αλαξρνί πνζηξίνπλ σο άε
εέηαζ ηνπ ξφινπ ηνπ ξάηνπο ζκαίλε κφλν αξαάλσ αηαίεζ. Ζ ν ζρπξή
δαθσλία ηνπο φκσο αθνξά ζην έξαζκα αφ ηνλ αηαιζκφ ζηνλ νκκνπλζκφ. Ο
καξμζηέο ηάζζνληα πέξ ηο «δηαηνξίαο ηνπ ξνιεηαξάηνπ», φνπ ην
ξνιεηαξάην α ρξεαζηεί λα νιζηεί α λα νξγαλσεί ελάληα ζηλ αειή ηο
αληεαλάζηαζο. Ο καξμζηέο ζηεχνπλ φη ην ξάηνο ζη ζπλέρεα α καξαεί.
Αληίεηα, ν αλαξρνί εσξνχλ ην ξάηνο σο αφ α αηαεζηφ αφ κφλν ηνπ.
Αφ ηλ ίδα ηνπ η θχζ είλα δεθαξκέλν  α δαβξσηφ ζψκα. Ζ ξαγκαηή
εαλάζηαζ ααηεί ηλ αλαηξνή ηνπ αηαιζκνχ αιιά α ηλ αλαηξνή ηο
ξαηήο εμνπζίαο. ελ ξέε λα εξκέλνπκε ην ξάηνο λα καξαεί, αιιά κε ηλ
εαλάζηαζ λα αηαξγεί. 

Ακνβαφηηα 
Ζ αλαξρή ίζη ζηλ νλσλή αιιιεγγχ αξήγαγε κα εξζζφηεξν
κεηξναή δέα ηο ακνβαφηηαο, νπ ζπλδέεηα κε ηνλ Πξνπληφλ. Ο Πξνπληφλ
ζηέεηα αλάκεζα ζηο αηνκζηέο α νιεηβζηέο αξαδφζεο ηνπ
αλαξρζκνχ. «Ζ δνηζία είλα ινή» ιέε α αληηίεηα ζε φιεο ηο κνξθέο ηο
αηνκήο δνηζίαο. Δίζο, άλε η δάξζ κεηαμχ ηο δνηζίαο α ησλ
 παξρφλησλ. Ο Πξνπληφλ αχκαε ηλ αλεμαξηζία ησλ κξνηκαηψλ α γα
απηφ ξνζάζε λα εκειψζε έλα ζχζηκα αηνρήο δνηζίαο νπ α αέθεπγε
ηλ εκεηάιιεπζ. 
Ζ ακνβαφηηα  είλα έλα ζχζηκα ηίκαο α δίααο αληαιιαγήο, φνπ 
νλσλή αιιιείδξαζ είλα ενχζα α αξκνλή. Έηζ, δελ πάξρε αλάγ γα
νναζδήνηε κνξθήο ξπκζηή αξέκβαζ. Ο δέεο ηνπ Πξνπληφλ ζηξίραλ
ζην απκαζκφ ηνπ γα ηο κξέο νλφηηεο ησλ ρσξψλ ή ησλ ρεξνηερλψλ. 

Αλαξρνζπλδαιζκφο 
Ζ αλαξρν-ζπλδαιζηή εσξία άληιζε αφ ζνζαιζηέο δέεο α
αλέηπμε κα ζιξή αληίις ηαμνχ νιέκνπ. Ο εξγάηεο ζπλζηνχλ κα
αηαεζκέλ ηάμ, ελψ ν βνκήραλν α   αζηπλνκία εξγξάθνληα σο
αηαεζηέο. Ο εξγάηεο κνξνχλ λα πεξαζζηνχλ ηνλ εαπηφ ηνπο νξγαλψλνληαο
ζπλδάηα, ψζηε λα αιέςνπλ φιν καί γα ηα δαψκαηά ηνπο. Ο
αλαξρνζπλδαιζηέο είζο ανζννχζαλ ζηλ αλαηξνή ηνπ αηαιζκνχ α

  36
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 36/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ζηλ αηάις ηο εμνπζίαο αφ ηνπο εξγάηεο. Έηζ, νιινί αλαξρνί εζήρζαλ
ζην ζπλδαιζηφ ίλκα αιιά αλέηπμαλ η δά ηνπο δενινγία. χν είλα ηα
βαζά ραξαηξζηά ηνπ αλαξρνζπλδαιζηνχ λήκαηνο: 
Α) εκλεχζηαλ αφ η δχλακ ηο εξγαηήο ηάμο  α ίζηεςαλ σο α
ξέε λα αζεί άκεζ ίεζ ζηλ αεζηπία ηάμ (κνυνηά, γελή αεξγία).
Β) εψξζαλ ηα ζπλδάηα σο έλα ξφηπν γα ηλ ανεληξσκέλ, κ
εξαξρή νλσλία ηνπ κέιινληνο.
 ΋κσο ν αλαξρνζπλδαιζκφο έκελε κε ηλ ειίδα καο απφξκηο
εμέγεξζο φζσλ αηαέρνληα. 

Αλαξρννκκνπλζκφο 
΢ηλ ν ξνζαζηή ηο κνξθή,  ίζη ζηλ νλσλή αιιιεγγχ
νδγεί ζηλ αηεχπλζ ηνπ νκκνπλζκνχ, ηνπ ιήξνπο νιεηβζκνχ. Ζ
δνηζία είλα ινή, αληξνζσεχε ηλ εκεηάιιεπζ ησλ εξγανκέλσλ, νπ
ζηλ ηειή είλα ν κφλν νπ δκνπξγνχλ ινχην ηνλ ννίν αξψλνληα ν
εξγνδφηεο. Διένλ,  αηνκή δνηζία ελαξξχλε ηνλ εγσζκφ α ξνάγε η
ζχγξνπζ α ηλ νλσλή δπζαξκνλία. ΢ηλ νπζία αξάγε ην θφλν, ηλ
ερξφηηα, ην έγικα α ηλ αηαμία. 
Ο αλαξρννκκνπλζκφο είλα εδξασκέλνο άλσ ζηλ αλφηηα ηνπ
αλξψνπ γα ζπλεξγαζία. Ο Κξνφηλ κε ηλ εσξία ηο «αιιινβνήεαο»
ξνζαεί λα αξάζρε κα βνινγή εκειίσζ γα ηλ νλσλή αιιιεγγχ.
Υξζκννίζε ινφλ η δαξβλή εσξία ηο εμέιμο ησλ εδψλ, γα λα
 πνζηξίμε σο ηα εηπρκέλα είδ είλα απηά νπ ζπλεξγάνληα α
αιιινβννχληα. Ο Κξνφηλ ινφλ πνζηήξμε σο ν ξαγκαηφο
νκκνπλζκφο ααηεί ηλ αηάξγζ ηνπ ξάηνπο α ηλ ζχζηαζ ησλ κξψλ-
απηνδαρεξφκελσλ νλνηήησλ. Ζ αλαξρή απηάξο κξή νλφηηα έρε ηξία
βαζά ιενλεηήκαηα: 
Α) ν νλφηηεο ελζρχνπλ ηνπο δεζκνχο ηο ζπκφλαο 
Β) ν ανθάζεο ιακβάλνληα κε άκεζ δκνξαηία 
Γ) ν άλξσν κνξνχλ λα δαρεξζηνχλ ηο  αληδίεο ηνπο ξφζσν κε
ξφζσν. Άξα, δελ πάξρε αλάγ γα ανξνζσννκέλεο γξαθενξαηέο
νλσλέο δαδαζίεο. 

Αηνκζηόο αλαξρζκόο
Ζ θινζνθή βάζ ηνπ αηνκζηνχ αλαξρζκνχ έγεηα ζη θιειεχεξ
δέα ηνπ πξίαξρνπ αηφκνπ. ΢ηλ  αξδά ηνπ θιειεπεξζκνχ πάξρε κα ίζη
ζηλ ξσηναεδξία ηο αηνκήο ειεπεξίαο. Καηά ηλ ιαζή θιειεχεξ
άνς  ειεπεξία είλα αξληή (ανπζία εμσηεξψλ εξνξζκψλ άλσ ζην
άηνκν). Αφ απηήλ ηλ άνς, άε εξνξζκφο άλσ ζην άηνκν είλα αφο. Ο
αηνκζκφο α ην ξάηνο είλα ζπλεψο αξρέο αζπκβίβαζηεο.
΢καληέο δαθνξέο πάξρνπλ αλάκεζα ζην θιειεπεξζκφ α ηνλ
αηνκζηφ αλαξρζκφ.
Α) ν θιειεχεξν ανδέρνληα ηλ αηνκή ειεπεξία, αιιά δελ ζηεχνπλ
φη κνξεί λα είλα εγγπκέλ ρσξίο ην ξάηνο. Δίλα ινφλ ααξαίηην α
ααηηφ έλα ξάηνο –   λπρηνθχιααο. Ο αλαξρνί αληέησο ζηεχνπλ σο ηα
άηνκα κνξνχλ λα ζπκεξθεξνχλ εξλά, αξκνλά α ανδνηά ρσξίο ηλ
αζηπλφκεπζ ηνπ ξάηνπο. ηα ειεχεξα άηνκα κνξνχλ  λα ήζνπλ α λα εξγαζηνχλ
εννδνκηά εεδή είλα νξνινγά. ΋νπ πάξρε ζχγξνπζ κνξεί λα
ειπεί κέζσ ηνπ δαιφγνπ. 

  37
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 37/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Β) ν θιειεχεξν ζηεχνπλ σο ηα ζπληάγκαηα  ειέγρνπλ ηλ εμνπζία α

ηλ εξνξίνπλ. Με ηο ηαηέο εινγέο αλακεηξήζεο  δαπβέξλζ αλαγάεηα
 λα δαζθαιίε ην ζπκθέξνλ ηνπ ιανχ, γαηί είλα πφινγ ζε απηφλ.  Ο αλαξρνί
ανξξίηνπλ ηλ δέα ηο αληξνζσεπηήο δκνξαηίαο α εσξνχλ ην
ζπληαγκαηζκφ σο αιά ξνζσεία. ΋ιν ν λφκν εξνξίνπλ ηλ αηνκή
ειεπεξία. Με άιια ιφγα ην ξάηνο είλα ξνζβνιή ζηλ αηνκή ειεπεξία. 

Δγσζκφο 
Ο εσξίεο ηνπ Stirner αληξνζσεχνπλ κα αξαία κνξθή αηνκζκνχ. Ο
φξνο εγσζκφο δχλαηα λα έρε δχν ζκαζίεο. Μνξεί ηα άηνκα λα ελδαθέξνληα
αη’ νπζίαλ γα ην εγψ, λα είλα διαδή δνηειή α πζηεξφβνπια (ανδεηή εσξία
αφ Λν & Υνκο). Ζ δνηέιεα σζηφζν κνξεί λα αξάγε ζχγξνπζ α λα
δανινγεί ηλ χαξμ ελφο ξάηνπο νπ λα εξνξίε άε άηνκν ή λα αννεί
ηνπο άιινπο. Δδψ ινφλ έξρεηα ν Stirner γα λα ε σο ν εγσζκφο είλα κα
θινζνθία νπ ηννεηεί ην αηνκφ εγψ ζην έληξν ηνπ νχ ζχκαληνο. Σν
άηνκν, ζε απηήλ ηλ εξίησζ, κνξεί λα δξα φσο εείλν ειέγε ρσξίο λα
ιακβάλε πφς ηνπ λφκνπο ή έο αμίεο. ΋ιν απηφ ζνδπλακεί κε κα κνξθή
κδελζκνχ, ίζη ζην ηίνηα α αφξξς ησλ άλησλ. Χζηφζν, απηή  εσξία
αξέρε κδελέο ξνηάζεο γχξσ αφ ην σο α κνξέζε λα δαηξεί  επηαμία. 

Λκεξηαξαλζκφο 
Σν αηνκζηφ ερείξκα αλαηχρε αφ ικεξηαξαλνχο κε
ζπλήκαηα φσο «αιχηεξ δαπβέξλζ είλα εείλ νπ δελ πβεξλά αφινπ».
Σν άηνκν α έξεε λα είλα ζηφ ζη ζπλείδζή ηνπ α λα άλε κφλν ηνπ φ,η
εείλν εσξεί ζσζηφ. Δδψ, ν αλαξρζκφο ηννεηεί ηλ αηνκή ζπλείδζ άλσ αφ
ηο ααηήζεο ηο νιηήο πνρξέσζο, γεγνλφο νπ νδγεί ζηλ νιηή
αλπανή. Ο ικεξηαξαλζκφο εεηάε κε ηνλ Tucker νπ έδσζε έκθαζ ζηνλ
νξνινγζκφ α πνζηήξμε σο ν ζπγξνχζεο κνξνχλ λα ειπνχλ αφ ην
δάινγν. Δίζο, πνζηήξμε η εσξία ηνπ «αφξαηνπ ρεξνχ» ηο αγνξάο, νπ είλα
αλφ λα ξπκίζε ηλ νλσλή δάδξαζ, ααιιάζζνληαο νινιξσηά αφ ηλ
αλάγ γα νιηή νξγάλσζ. 

Αλαξρναηαιζκφο 
Σν δεχηεξν κζφ ηνπ 20νπ  αψλα αλαηχρε κα κνξθή
αλαξρναηαιζκνχ, νπ πνζηήξμε σο  δαπβέξλζ κνξεί λα αηαξγεί α
 λα αληαηαζηαεί αφ έλαλ κ ξπκζκέλν αληαγσλζκφ ηο αγνξάο. Ζ δνηζία
κνξεί λα αηέρεηα αφ πξίαξρα άηνκα νπ λα κνξνχλ λα ζπλάςνπλ νενειή
ζπκβφιαα κε άιια άηνκα. ΢πλεψο, ην άηνκν αξακέλε ειεχεξν α  αγνξά
ξπκίε νιφιξ ηλ νλσλή δάδξαζ. Ο αλαξρναηαιζηέο πεξβαίλνπλ
αηά νιχ ηο δέεο ηνπ θιειεπεξζκνχ ηο ειεχεξο αγνξάο. Δλψ, ν
θιειεχεξν ζηεχνπλ σο αφκα α  αγνξά έρε ηα φξά ηο (γα .ρ. 
ξνζηαζία είλα δκφζν αγαφ α α ξέε λα πάξρε δκφζνο άξνρνο), ν
αλαξρναηαιζηέο ζηεχνπλ σο  αγνξά κνξεί λα αλννήζε φιεο ηο
αλξψλεο επκίεο. ΢χκθσλα ινφλ κε ηνπο αλαξρναηαιζηέο, ν εξδνθφξεο
εηαξίεο α ήηαλ αιχηεξεο αφ ηλ αξνχζα αζηπλνκή δχλακ, γαηί ν
αληαγσλζκφο α αλάγαε ηο εηαξίεο λα ήηαλ θηλέο α ανδνηέο. Δλ ησ
κεηαμχ, ηα  ζπκβφιαα νπ α πνγξάθνληαλ α ήηαλ νενειή. (« θχιαμ ηο
γεηνλάο» είλα έλα αξάδεγκα νπ κεηαθέξε ηλ επχλ ηο δκφζαο ηάμο αφ
ηλ αζηπλνκία ζηλ νλφηηα). 

  38
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 38/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Γξόκν ξνο ηλ αλαξρία 

Ο αλαξρνί κνξνχζαλ αιχηεξα λα εξγξάςνπλ ηα δαλά ηνπο ζε ββιία α ζε
θπιιάδα, αξά λα ηα εθαξκφνπλ ζηλ ξάμ. Αδαθφξζαλ γα ηλ ελεξγφ
νιηή α εεληξψαλ ζη ζπγγξαθή. Ήηαλ είζο εηά αληνιηνί,
ασνχκελν αφ ηο ζπκβαηέο δαδαζίεο α ηνπο κραλζκνχο ηο νιηήο. Αλ
άε ξάηνο εσξείηα αφ α αηαεζηφ, ηφηε άε ξνζάεα λα αηαηεί
 πβεξληή εμνπζία είλα δαβξσηή α εβιαβήο. Ζ νιηή εμνπζία είλα
άληνηε αηαεζηή, αζρέησο αλ ανηάηα κέζσ ηο άιο ή πφ ηλ αειή
φινπ. Πάλησο, ελ πάξρε αλέλαο ζπκβαηφο δξφκνο ξνο ηλ αλαξρία. 

Δαλαζηαηή βία 
Καηά ηνλ 19ν  αψλα ν αλαξρνί γέηεο ξνζάζαλ αλ μεζψζνπλ ηο
αηαεζκέλεο κάεο ζηλ εμέγεξζ α ηλ εαλάζηαζ. Χζηφζν, ν αλαξρέο
εμεγέξζεο αέηπραλ εεδή βαζίνληαλ ζηλ απφξκη εαλάζηαζ α φρ ζηλ
ξνζεηή νξγάλσζ. Καηά η δάξεα ηνπ 20νπ αψλα ν αλαξρζκφο έραζε φιν α
εξζζφηεξν ηλ πνζηήξμή ηνπ ξνο φθεινο ηνπ νκκνπλζκνχ, νπ πήξμε ν
νξγαλσκέλνο. 
Ο αλαξρνί ζπλέρζαλ λα δίλνπλ έκθαζ ζηλ εαλαζηαηή δπλακή ηο
ηξνκνξαηίαο α η δεαεηία ηνπ 1970 κεξνί πνέηζαλ ηλ «αξάλνκ βία»
(βνκβζηέο εέζεο-δνινθνλίεο) κε ζνφ η δκνπξγία ηξνκνξαηήο
αηκφζθαξαο. Αφ αλαξρή ζνά,  βία είλα κα κνξθή εδίζο ή
αληαφδνζο. Ζ βία γελλάηα αφ ηλ αηαίεζ α ηλ εκεηάιιεπζ. Ζ αλαξρή
βία αιά αξεηίε ηλ ακεξλή βία ηο νλσλίαο α η ζηξέθε ελάληα ζηνπο
ξαγκαηά ελφρνπο. Δίλα ενκέλσο κα κνξθή εαλαζηαηήο δανζχλο α έλαο
ηξφνο αηαξξάσζο ηνπ νχ ηο άξρνπζαο ηάμο. Δίζο,  βία είλα έλαο
ηξφνο έγεξζο ηο νιηήο ζπλείδζο α αξαίλζο ησλ καψλ. Χζηφζν,
ζηλ ξάμ  αλαξρή βία ξνάιεζε η δκφζα αηαξαπγή α η θξί.
Διένλ, είλα κα εξνρή φνπ ην ξάηνο πεξέρε καξάλ.  Σν κφλν νπ
αηαθέξλνπλ ν αλαξρνί κε απηφλ ηνλ ηξφν είλα  κεγαιχηεξ αζηπλφκεπζ α
 απμαλφκελ αηαίεζ ησλ καψλ. 

Άκεζ δξάζ 
Άκεζ δξάζ είλα  νιηή δξάζ νπ δεμάγεηα έμσ αφ ην ζπληαγκαηφ
ιαίζν α εηείλεηα αφ ηλ αηή αληίζηαζ κέρξ ηλ ηξνκνξαηία.
Μνυνηά ξντφλησλ, ζακνηά κραλκάησλ, αεξγία γίλνληα ηα φια ησλ
αλαξρψλ. Ζ άκεζ δξάζ έρε δχν ιενλεηήκαηα: 
Α) είλα ακφιπλη αφ ην κραλζκφ ηνπ ξάηνπο, δελ κνξεί λα ειεγρεί αφ
εαγγεικαηίεο νιηνχο α διψλε κε θαλεξφ ηξφν η δπζαξέζεα. 
Β) κνξεί λα νξγαλσεί ζη βάζ ηο ανέληξσζο α ξνχηε σο «λέα
νιηή», νπ είλα ανκαξπζκέλ αφ ηα αηεζηκκέλα φκκαηα. 
 ΋κσο,  άκεζ δξάζ έρε εξνξζκέλ νιηή εξξνή, αψο αλαθέξεηα ζηνπο
«εξσξννκέλνπο».

Μ βία 
΢ηλ ξάμ ν εξζζφηεξν αλαξρνί αληκεησίνπλ η βία σο ανηξναζηή
αψο είλα θιεξλνί. Καλέλαο δελ ρξεάεηα λα αζεί βία ζε αλέλαλ, γα
αλέλαλ ιφγν. Ζ κ βία αληίζηαζ εθξάζηε νιχ ραξαηξζηά αφ ηνλ
Γάλη, νπ έβιεε η δαπβέξλζ σο λφκκ γή βίαο α αηαλαγαζκνχ.   Με
ην λφκν ηο αγάο ίζηεπε σο κνξνχκε λα αληζηανχκε ζη ιαίιαα νπ ανχε
ζην φλνκα ξάηνο. Ζ αξρή ηο κ βίαο αληαλαινχζε ηλ εξφηηα νιφιξο ηο

  39
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 39/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αλξψλο σήο. Ζ κ βία ινφλ ήηαλ κα νιηή ζηξαηγή νπ κνξεί λα
ληννήζε η ιατή πνζηήξμ, άη νπ δελ αηαθέξλε  ηξνκνξαηία.
Χζηφζν, ζηλ ξάμ ν αλαξρνί νπ έιγνληα αφ ηο δέεο ηο κ βίαο έρνπλ ηλ
ηάζ λα ανζηαζνννχληα αφ ηνλ νιηφ αηβζκφ. 

Ο αλαξρζκόο ηνλ 21ν αώλα 

Θα ήηαλ εχνιν λα ανξξίςνπκε ηνλ αλαξρζκφ ζήκεξα, σο κα αιή θαληαζίσζ.
Χζηφζν,  ζκαζία ηνπ είλα κεγάι γαηί ακθζβηεί α γνλκννεί φιεο ηο άιιεο
νιηέο ενήζεο, αθνχ πνγξακκίε ηλ αηαζηξνθή θχζ ηο νιηήο
εμνπζίαο. Διένλ, έρε κα απμαλφκελ είδξαζ ζη ζκεξλή νιηή ζές.
 Έρε κα θινζνθή ζνπδαφηηα, αιιά α κα ξαηή ζκαζία αψο ξνσεί
ηήκαηα φσο  κφιπλζ ηνπ εξβάιινληνο, ν πεξαηαλαισηζκφο. Σέινο,
εεδή αξβψο ζπλδέεηα κε αμίεο φσο ν αηνκζκφο,  ανέληξσζ,  ζφηηα
κνξεί λα αληανξεί ζηλ κεηαλεσηεξφηηα.

Φαζιζμόρ  
Σα θαζζηά αεζηψηα αλαδείραλ ζηο δεαεηίεο 1920 α 1930. Δίλα γέλλκα
ηνπ κεζννιέκνπ, φηαλ ν άλξσν ελαληψαλ ζην αθσηζκφ α η
 λεσηεξφηηα. Ο θαζζκφο ξνζάζε λα μεξψζε α λα αηαζηξέςε ηλ
ιξνλνκά ηο ζπκβαηήο νιηήο ζέςο. Ο Μνπζνιίλ αλέιαβε ηλ εμνπζία ην
1926. Σν 1933 ν Υίηιεξ νξίζηε αγειάξνο ηο Γεξκαλίαο κέζα αφ εινγέο
δαδαζίεο α κεηέηξεςε η ρψξα ηνπ ζε λαζηή δηαηνξία. Σλ ίδα εξίνδν 
δκνξαηία αηέξξεπζε ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηο Δπξψο.
Ο θαζζκφο ξνέπςε κέζα αφ έλα ζχλεην ιέγκα ζηνξψλ δπλάκεσλ: 
Α)  δκνξαηή δαπβέξλζ δελ είρε αηαθέξε λα αληαηαζηήζε ηο
αιαφηεξεο απηαξρέο δνκέο. Δίζο, ν δκνξαηέο δαπβεξλήζεο εμέθξααλ
ζπκθέξνληα νκάδσλ α ήηαλ αδχλακεο.
Β)  Δπξσατή νλσλία είρε δαηαξαρεί αφ ηλ εκεξία ηο
βνκραλννίζο,  ννία αείιζε η κεζαία ηάμ. 
Γ) πήξρε άληα ν θφβνο ηο ξσζήο εαλάζηαζο α  αζηή ηάμ
ξνζάζε λα αγζηξσεί ζηλ αξνδεμά. 
)  ννλνκή ξίζ ηνπ 30 α  απμαλφκελ αλεξγία δκνχξγζε έλα
ιίκα ααζνδνμίαο. 
Δ)  εκεξία ηνπ νιέκνπ αφ κφλ ηο γέλλζε κα δαίηεξα καρηή
κνξθή ελζκνχ. 
Αο κλ μερλάκε φη ηα θαζζηά αεζηψηα δελ αλαηξάαλ αφ κα ιατή  
εαλάζηαζ αιιά αφ ηλ ήηηα ζην Β’ Π.Π. 
Κεληξά έκαηα: (Αλη-νξνινγζκόο, άι, γεζία α ειηζκόο, ζνζαιζκό,
άξαηνο ελζκόο) 

1) Αλη-νξνινγζκόο 
΢ηα ηέι ηνπ 19νπ  αψλα ν ζηνραζηέο είραλ αξρίζε λα ζηνράνληα άλσ ζηα φξα
ηο αλξψλο ινγήο. Ο Νίηζε πνζηήξμε σο ηα αλξψλα φληα αξαλνχληα
αφ ζρπξά ζπλαζήκαηα α η έιζή ηνπο. Ο αλη-νξνινγζκφο εξέαζε ηνλ
θαζζκφ κε αξεηνχο ηξφνπο. Έδσζε ζην θαζζκφ έλαλ έληνλν αλη -δαλνηζκφ
νπ αληαλαιάηα ζηλ ηάζ λα εξθξνλεί ηλ αθξκέλ ζές α λα δνμάε η
δξάζ. Ζ λεπκαηή σή εξθξνλήε σο ςπρξή α άςπρ. Αληίεηα, ν
θαζζκφο θξφληζε λα αεππλεί ζηλ ςπρή, ζηα ζπλαζήκαηα α ζηα έλζηηα.

  40
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 40/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ο δέεο είραλ ειάρζη ζπλάθεα αιιά κπή αήρζ. Ο θαζζκφο αηάιαβε ηλ
ςπρνινγία ηνπ φρινπ α αξαίλζε ηο κάεο ζε δξάζ. Έηζ άλνπκε ιφγν γα
νιηή ηο βνχιζο.
Ζ αφξξς ηνπ αθσηζκνχ έδσζε ζην θαζζκφ έλα αηαζηξνθφ ραξαηήξα.
Φαίλεηα ινφλ σο ξφεηα γα κα αληθινζνθία, έλα αξάδεγκα κδελζκνχ,
κα ίζη ζην ηίνηα, κα αφξξς ησλ αεξσκέλσλ νιηψλ αξρψλ. Ζ
εαλάζηαζ ηνπ κδελζκνχ αληξνζσεχε ηλ ζνηελφηεξ ιεπξά ηο δπηήο
αξάδνζο, αθνχ  ειεπεξία αηέιμε λα είλα πνηαγή,  δκνξαηία έγλε
αφιπη δηαηνξία α  ξφνδνο κεηακνξθψε ζε αέλα άι. Ο λένο
νιηζκφο ήηαλ ν νιηζκφο ηο αηαζηξνθήο.
Δγαηαιείνληαο ηνλ νξνινγζκφ, ν θαζζκφο ζηξάθε ζηλ ζηνξία, ηνλ
νιηζκφ α ηλ δέα ηο νξγαλήο νλφηηαο. Κάε έλνο έρε ην δφ ηνπ
λεχκα, η δά ηνπ νπιηνχξα α η δή ηνπ γιψζζα. Δίλα κα νξγαλή
νλφηηα νπ θπζά ελψλεηα αφ ην νλφ αξειφλ. Ζ ζρχο ελ η ελψζε... 

2) Πάι 
Ο δέεο ηνπ αξβίλνπ βξήαλ αήρζ ζην θαζζηφ ίλκα κέζσ ηνπ Spencer . Ζ
εφλα ησλ εδψλ λα εμειίζζνληα κέζα αφ κα δαδαζία θπζήο εινγήο, κέζα
αφ ηλ εβίσζ ηνπ αηαιιιφηεξνπ ελέλεπζε ηνπο θαζίζηεο. Ζ άι εσξείηα
σο κα θπζή α αλαφθεπη αηάζηαζ ηφζν ηο νλσλήο φζν α ηο
δελνχο σήο. Ζ άι γα ηνπο άληξεο είλα φη  κηξφηηα γα ηο γπλαίεο. Ζ λί
είλα γα ηνπο ζρπξνχο α ν αδχλακν ξέε λα αηαζηξαθνχλ. Ζ αδπλακία ξέε
 λα εμαιεθεί. Ζ αδάν άι έδσζε απηφλ ηνλ εεηαηφ ραξαηήξα ζην
 λαζηφ φκκα.

3)  Ηγεζία α ειηζκόο 

΢ην θαζζκφ ανξξίηεηα  ζφηηα. Πξφεηα γα κα βαά ειηίζη α έληνλα
αηξαξρή δενινγία. Σα αλξψλα φληα γελλνχληα κε ξά δαθνξεηέο
αλφηηεο α απηνί νπ έρνπλ ην ζάλν ξνζφλ ηο γεζίαο αλέξρνληα κέζα αφ
ηνλ αγψλα. Ζ νλσλία ανηειείηα αφ ηξψλ εδψλ αλξψνπο. 
Α) ηνλ πέξηαην γέη (αλπέξβιη εμνπζία) 
Β) ηλ νιεκή ειίη (ξσζκφο, φξακα, αλφηηα γα απηνπζία) 
Γ) η κάα (αδχλακ, αδξαλήο, πνηαγκέλ) 
Ο θαζζκφο εξεάζηε αφ ηλ δέα ηνπ Νίηζε γα ηνλ «πεξάλξσν», νπ είλα
ξνζκέλνο ζε πέξηαην βακφ. Δίλα έλα άηνκν νπ πεξβαίλε ην έλζηην ηο
αγέιο α ηο ζπκβαηήο ήο, γα απηφ ε ζχκθσλα κε η δή ηνπ βνχιζ α
ηο επκίεο ηνπ. Απηφ ην δαλφ ηνπ πεξάλξσνπ ν θαζίζηεο ην κεηέηξεςαλ ζε
αδακθζβήηη νιηή γεζία. Έηζ, ααιιάραλ αφ ην ΢χληαγκα α
δέραλ κα δαπβέξλζ νπ ενξεχεηα αφ ηνλ ίδν ηνλ γέη. Ζ ραξζκαηή
εμνπζία είλα αεξφξζη. Οιφιξ  εμνπζία γάε αφ ηνλ γέη. Ζ ληζετή
εσξία γεζίαο α  ξνπζζστή ινγή ηνπ ελφο ελαίνπ δκφζνπ ζπκθέξνληνο
αλακεγλχνληα α αίξλνπλ η κνξθή ΟΛΟΚΛΖΡΧΣΗΚΖ΢ κνξαηίαο.  Σέινο,
κε η ζπζηκαηή ρξήζ ξναγάλδαο ν άλξσν κεηαηξένληα ζε εήλα
φξγαλα ηο εμνπζίαο.
Μεξέο ζέςεο γα ηλ εμνπζία:
Γα ηνπο θιειεχεξνπο  εμνπζία γάε αφ άησ ξνο ηα άλσ, κε η
ζπγαηάεζ ησλ πβεξλσκέλσλ. Ο ζπληξηνί βιένπλ ηλ εμνπζία λα
ξνχηε κε θπζφ ηξφν, αθνχ δελ έρνπκε φιν ηλ ίδα εξνπζία α ζνθία. Ο
ζνζαιζηέο ανδέρνληα κφλν ηλ εμνπζία ηνπ ζπιινγνχ ζψκαηνο, νπ ειέγρε
ηνλ αηνκζκφ α ηλ αιζηία. Ο αλαξρνί ανξξίηνπλ ηλ εμνπζία γαηί είλα

  41
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 41/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αηαεζηή. Ο θαζίζηεο ζπλδένπλ ηλ εμνπζία κε ηνλ γέη. Ο θνληακεληαιζηέο

βιένπλ έρνπλ κα εηή ζηάζ αέλαλη ζην ξάηνο, αψο ην βιένπλ σο κέζν
εθαξκνγήο ηο νλσλήο, ήο α νιηζκήο αλαλέσζο.

4)  ΢νζαιζκόο 
Ο ελνζνζαιζκφο είλα κα πλή ξνζάεα λα εξδεί  πνζηήξμ ησλ
εξγαηψλ. Ο θαζίζηεο ηο κεζαίαο ηάμο είραλ κα έδι αέρεα γα ηνλ
αηαιζκφ α εδνίκααλ ηνλ νιεηβζκφ (ην νλφ αιφ άλσ αφ ην
αηνκφ αιφ). Δίζο, αεράλνληα ηνλ πιζκφ νπ αιιεξγεί ν αηαιζκφο.
Σέινο, ηα θαζζηά αεζηψηα εθάξκνζαλ ζνζαιζηνχ ηχνπ ννλνκέο
νιηέο, αψο ξνζάζαλ λα πνηάμνπλ ηο κεγάιεο ερεξήζεο ζηνπο δνχο
ηνπο νιηνχο ζηφρνπο. Χζηφζν, ηα αξζηεξά ζηνρεία γξήγνξα
εξσξννήαλ. Πάλησο, γεγνλφο είλα φη εδψ  αηνκφηηα εμαιείθεηα
κξνο ζην «νλφ αιφ».

5)  Άξαηνο ελζκόο 

Ο θαζζηφο ελζκφο είε φρ ζη δαθνξεηφηηα α λα ζηλ αλσηεξφηηα ηο
θπιήο. ΋ηαλ ν Α’ Π.Π. έιμε κε ηλ ηαελσηή ήηηα ησλ Γεξκαλψλ,  ξνζβνιή
α  αψιεα νπ αζάλαλ ήηαλ νιχ κεγάι. Έηζ, ήηαλ εχνιν γα ηνπο
αξνζφνπο λα ελζσκαηψζνπλ κα κεζζαλή νιηή  α  αιγγελεζία ηο
άξαο θπιήο νδήγζε ζην Γ’ Ράρ. Χζηφζν, ζηλ ξάμ  ελή αλαγέλλζ
ζήκαλε εεηαηζκφ α εβεβαίσζ ηο ζρχνο άλσ ζε άιια έλ. Φαίλεηα σο 
ελή αλαγέλλζ α  ννλνκή ξφνδνο ήηαλ ζηελά ζπλδεδεκέλ κε η
ζηξαησηή δχλακ.

Φαζζκφο α ξάηνο 

Δλψ ζηλ Ηηαιία δφε έκθαζ ζην δαλφ ηνπ νινιξσηζκνχ, ζη Γεξκαλία
δφε έκθαζ ζη ζνπδαφηηα ηο θπιήο. 

Σν νινιξσηφ δεψδεο 

Ο νινιξσηζκφο εγαδξχεηα κέζα αφ δενινγή ρεξαγψγζ α

αξνάιπην ηξφν α ηλσδία. Δηά ηλ αφιπη εμνπζία α αηαξγεί η
δάξζ κεηαμχ δσηήο α δκφζαο σήο.

Ο θαζζκφο είλα έλα νινιξσηφ αεζηψο, γαηί α) αηαξγεί η δάξζ κεηαμχ

δκφζαο α δσηήο σήο α β) ν γέηο ααηεί ηλ νινιξσηή αθνζίσζ
ησλ νιηψλ. 
Ο ηαιφο θαζζκφο έηε ηα άληα ζηλ πξεζία ηνπ ξάηνπο. Άξα, ζκαληφ α
ξσηεχνλ είλα ην ξάηνο. Δλψ ν λαζκφο βάε άλσ αφ φια ηνλ γέη α ην ιαφ.
Σν ξάηνο είλα έλα αιφ φρκα.
Ο νιηφο έιεγρνο εηπγράλεηα κε ηλ εμφλησζ ησλ νιηψλ αληάισλ α
ηνλ έιεγρν ηο ηέρλο, ηνπ νιηζκνχ, ησλ ΜΜΔ, ηο εαίδεπζο α ησλ
νξγαλψζεσλ.

Κνξνξαηζκφο 
Ο θαζίζηεο εδψνπλ λα κεηακνξθψζνπλ ηλ αλξψλ ζπλείδζ α φρ ηο
νλσλέο δνκέο. Ο νξνξαηζκφο αληηίεηα ηφζν ζηλ ειεχεξ αγνξά φζν α

  42
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 42/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ζηνλ εληξφ ζρεδαζκφ. Ο ερεξκαηίεο α ην εξγαηφ δπλακφ είλα καί

ζπλδεδεκέλα ζε έλα νξγαλφ α λεπκαηά ελννκέλν ζχλνιν. Ο θαζίζηεο ιέλε
φρ ζηλ ηαμή άι α ιέλε λα ζη ζχκλνα, γαηί κφλν έηζ έξρεηα  ξφνδνο.
Χνχλ αηά άνν ηξφν ηλ ανιή νλσλή ζές έλαλη ηο ξνηεζηαληήο
αηνκήο. Με ηνλ νξνξαηζκφ ειέγρνληα φια ηα κεγάια ννλνκά ζπκθέξνληα
ελψ αξάιιια αηαξγνχληα φιεο ν νξγαλψζεο ηο εξγαηήο ηάμο. 

Κνξνξαηζκφο: κέζν ελδπλάκσζο ησλ νξγαλσκέλσλ ζπκθεξφλησλ κέζα ζηα

ιαίζα ηο δαπβέξλζο. Γίλεηα εέηαζ ηνπ άκεζνπ νιηνχ ειέγρνπ άλσ
ζη βνκραλία α ηλ νξγαλσκέλ εξγαηή ηάμ. 

Δζπγρξνλζκφο 
Σν ξάηνο γίλεηα θνξέαο εζπγρξνλζκνχ. Ο ηαιφο θαζζκφο δφμαζε ηο αμίεο ηο
ζχγρξνλο ηερλνινγίαο α η βνκραλή σή.

Φαζζκφο α θπιεηζκφο 

Ζ νιηή ηο θπιήο 
Ο θαζζκφο πεξαζίεηα ηλ νξγαλή θπιή α δίλε έκθαζ ζηο βνινγέο ή
γελεηέο δαθνξέο νπ πάξρνπλ κεηαμχ ησλ αλξσίλσλ φλησλ. Ζ θπιή
ξνζδνξίεηα αηά η γέλλζ ηνπ αηφκνπ αφ η θπιεηή ηαπηφηηα ησλ γνλψλ
ηνπ. Σν δέξκα, ην ρξψκα ησλ καιιψλ,  θπζνγλσκία α ην αίκα είλα ζηαεξά α
ακεηάβιηα. Βέβαα, ν θπιεηέο αηγνξίεο ραίξνπλ κδακλήο εζηκνλήο
εκειίσζο.
Ζ βαζή δέα ηνπ θπιεηζκνχ είλα φη νιηά α νλσλά ζπκεξάζκαηα
κνξνχλ λα εμαρνχλ αφ εκειαέο α έκθπηεο δαθνξέο κεηαμχ ησλ θπιψλ. Ζ
γελεηή διαδή ανξίε ηλ νιηή. Μα κεζηκνλή εσξία αμψλε κα

εζηκνλή ρξνά, ιέγνληαο σο ν δπλαηφηηεο α ηα εξσκέλα ησλ ιαψλ είλα
γξακκέλα ζην DNA ηνπο. 

 Ναζηέο θπιεηέο εσξίεο 

Ζ λαζηή δενινγία δακνξθψε αφ έλαλ ζπλδπαζκφ θπιεηνχ
αληζκηζκνχ α νλσλνχ αξβλζκνχ. ΢ε κεγάιν βακφ  αηαγσγή ηνπ
αληζκηζκνχ είλα ενινγή. Ο Δβξαίν ήηαλ πεχπλν γα ηνλ άλαην ηνπ
Υξζηνχ. Ζ αλάηπμ ηο θπιεηήο εζηήκο,  ννία ξνζάξκνε
ςεπηνεζηκνλέο δέεο ζε νλσλά α νιηά ηήκαηα, νδήγζε ζην λα
εσξνχληα ν Δβξαίν κα ρσξζηή θπιή. Ο αληζκηζκφο εμειίρε ζε κα
θπιεηή εσξία νπ αέδσζε ζηνπο Δβξαίνπο έλα αηαζηξεηφ α εμεπηειζηφ
θπιεηφ ζηεξεφηπν. Σν δφγκα ην θπιεηνχ αληζκηζκνχ εζήρ αφ ηνλ
Gobineau νπ πνζηήξμε ηλ αλσηεξφηηα ηο άξαο θπιήο. Ζ νιηζκή
αλάηπμ ανδδφηαλ ζην γεξκαλφ ηξφν σήο, ελψ ν Δβξαίν εξγξάθνληαλ σο
ζσκαηά, λεπκαηά α ά εθπιζκέλν. Ο Δβξαίν ηειά αηγνξήαλ
γα φια ηα δελά νπ έζαλ ν Γεξκαλνί η δάξεα ηνπ κεζννιέκνπ.
Ο θπιέο ηψξα ρσξίνληα ζε ηξεο αηγνξίεο:
α) Ο Άξν, πήξμαλ δξπηέο ηνπ νιηζκνχ.
Β) Ο θνξείο ηνπ νιηζκνχ, αλίαλν λα δκνπξγήζνπλ άη αφ κφλν ηνπο.
Γ) Ο Δβξαίν, αηαζηξνθείο ηνπ νιηζκνχ. 
Ζ ενίζ σο ν Άξν είλα κα ααξάκιια αλψηεξ θπιή παγφξεπε κα
νιηή εεηαηζκνχ α νιέκνπ. Ο άιιεο θπιέο πνββάνληα ζε πνδεέζηεξ
έζ α γίλνληα πάλξσν, άησ αφ ηο νδγίεο ησλ Γεξκαλψλ αθεληψλ ηνπο.

  43
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 43/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ο λαζηέο θπιεηέο εσξίεο νδήγζαλ ηνλ Υίηιεξ αφ κα νιηή δσγκψλ ζε
κα νιηή ηξφκνπ α ηειά ζηλ θπιεηή εμνιφξεπζ. 

Αγξνηή Ηδενινγία 
Ο λαζκφο αλέηπμε κα επδάξηα αληλεσηεξή θινζνθία, αψο ίζηεπαλ σο
 αζηννίζ α  εβνκράλζ ανδπλακψλνπλ ην θπιεηφ ξφηπν α
γεξκαλφ λεχκα. Ο Ναί εμχκλζαλ ηο αμίεο ηο ιατήο  αξάδνζο α ηλ
αγξνηή δενινγία. ΋κσο, ν φιεκνο ζηξίρε ζη βαξά βνκραλία α 
ρηιεξή εξίνδνο έγλε κάξηπξαο καο ξαγδαίαο βνκραλννίζο. Έηζ, αφ η
κία είρακε ηλ ξναγάλδα ησλ κξψλ αγξνηψλ νλνηήησλ α αφ ηλ άιι
ηνπο βνκβαξδζκνχο αφ η ζχγρξνλ ηερλνινγία. Μάιινλ ν ηειφο ζνφο ήηαλ 
ίδξπζ καο νιεκήο απηνξαηνξίαο. 

Ο θαζιζμόρ ζηον 21ο αιώνα

Ο θαζζκφο γάε αφ ζπλήεο ξίζο, αβεβαφηηαο α αηαμίαο. Δίλα κα
νιηή κίζνπο α δπζθνξίαο. Χζηφζν,  αβεβαφηηα ηο αγφζκαο ννλνκίαο
α  απμαλφκελ ανγνήηεπζ γα ηλ αλφηηα ησλ αηεζηκέλσλ νκκάησλ λα
αληκεησίζνπλ ηα νιηά α νλσλά ξνβιήκαηα, έρνπλ δεπξχλε ηο
επαξίεο γα ηνλ αξνδεμφ εμηξεκζκφ. Δίζο, ην ηέινο ηο νκκνπλζηήο
εμνπζίαο, ην άιπην κεηαλαζηεπηφ,  αγνζκννίζ,  εμαζέλζ ηνπ έλνπο
ξάηνπο, ελδπλακψλνπλ η ζχγρξνλ αξνδεμά. Ο ζχγρξνλεο θαζζηνχ ηχνπ
δαηάμεο αζάνληα έλαλ «δκνξαηφ θαζζκφ», ν ννίνο είλα δαρσξζκέλνο
αφ αξρέο φσο  αφιπη γεζία, ν νινιξσηζκφο α ν αξνάιπηνο
θπιεηζκφο. Φαίλεηα σο ν θαζζηφο ζπκββαζκφο κε η θιειεχεξ δκνξαηία
 λα ανηειεί κα ηαηή ίλζ. 

Φεμινιζμόρ  
Ο θεκλζκφο ζηαεξά ζπλδέεηα κε ην ίλκα ησλ γπλαψλ α ηλ ξνζάεα
ξνψζο ηνπ νλσλνχ ξφινπ ησλ γπλαψλ. Ο θεκλίζηξεο εσξνχλ φη ν
γπλαίεο είλα κ ξνλνκνχρεο ιφγσ ηνπ θχινπ ηνπο, γεγνλφο νπ ξέε λα
αλαηξαεί. Δίζο, αλαδελχνπλ ηλ έκθπι νιηή ζρέζ  ννία νδγεί ζηλ
 πεξνρή ησλ αλδξψλ. Μέρξ η δεαεηία ηνπ 1960 ν έκθπιεο δαξέζεο ζαλίσο
εσξνχληαλ σο νιηά ελδαθέξνπζεο, αψο ν δαθνξεηνί νλσλνί, νιηνί
α ννλνκνί ξφιν εσξνχληαλ σο «θπζνί» άξα α αλαφθεπην. Γα
αξάδεγκα,  βνινγία άλε ηο γπλαίεο ηο κφλεο αξκφδεο γα ην ιαζκφ ησλ
αδψλ, α αληίζηνρα  ζσκαηή ξψκ ησλ αλδξψλ ηνπο αζηά
αηαιιιφηεξνπο γα ην δκφζν φζκν ηο εξγαζίαο.

Η νιηή ηνπ ξνζσνύ 

Ο ξνζάζηξεο θεκλίζηξεο βιένπλ σο  έκθπι δαίξεζ δελ κνξεί λα
αλαδερεί αφ ηο ζπκβαηέο δενινγίεο, αψο απηέο εξάινπλ αηξαξρέο
ζπκεξθνξέο α ενήζεο.
Σα πξφηεξα ηήκαηα νπ ααζρνινχλ ηο δάθνξεο δενινγέο αξαδφζεο 
(ξνζαζηφο, ζνζαιζηφο, θιειεχεξνο) ηνπ θεκλζκνχ είλα: 
1.  Η διάκριση δημόσιου-ιδιωτικοφ 
2.  Πατριαρχία 

3.  Βιολογικό – κοινωνικό φλο 

4.  Ισότητα και διαορετικότητα  

1. Η δάξζ δκόζνπ-δσηνύ 

  44
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 44/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ζ νιηή έρε αηαλνεί σο κα δξαζηξφηηα νπ ιακβάλε ρψξα κέζα ζε κα
δκφζα ζθαίξα εζκψλ δαπβέξλζο, νιηψλ νκκάησλ α δαιφγνπ.
Αληίεηα,  δσηή σή ινγίεηα σο κ νιηή. Γα ηο θεκλίζηξεο  νιηή
 πάξρε φνπ εληνίεηα  νλσλή ζχγξνπζ. ιαδή, ν ζρέζεο κεηαμχ
πβέξλζο-νιηψλ, εξγνδνηψλ-εξγανκέλσλ, ζπχγσλ, γνλέσλ-αδψλ είλα φιεο
νιηέο. Ζ αλζφηηα νπ πάξρε αλάκεζα ζηα δχν θχια δαηξείηα αξβψο
εεδή εσξείηα σο θπζφ α φρ νιηφ εμαγφκελν. Ο δαρσξζκφο δκφζνο
άληξαο-δσηή γπλαία νπ έρε ξνχςε, ζηλ νπζία εξνξίε η γπλαία εληφο
ηο νίαο.
Ο θεκλίζηξεο εεδίσμαλ λα γξεκίζνπλ απηή η δάξζ κεηαμχ δκφζνπ -
δσηνχ, ζρπξφκελεο σο ην ξνζσφ είλα νιηφ. Ζ γπλαεία αηαίεζ
γάε κέζα αφ ηλ ίδα ηλ ννγέλεα, αθνχ αφ εεί αξρίε  εξνξζκέλ
ξφζβαζή ηο ζη δκφζα ζθαίξα ηο εαίδεπζο, ηο εξγαζίαο α ηο νιηήο
σήο.

2. Παηξαξρία 
Γα ηο θεκλίζηξεο ην νλσλφ θχιν είλα κα ζκαληή νλσλή δαίξεζ, γα
απηφ αλέηπμαλ κα εσξία «έκθπιο  νιηήο», φσο αξβψο ν ζνζαιζηέο
αλέηπμαλ η εσξία ηο «ηαμήο νιηήο». Υξζκνννχλ ινφλ ηλ έλλνα ηο
αηξαξρίαο γα λα εξγξάςνπλ ηλ εμνπζαζηή ζρέζ κεηαμχ αληξψλ α
γπλαψλ. Ο φξνο ζηλ πξνιεμία ζκαίλε εμνπζία αφ ηνλ αηέξα, νπ ζη
ζπλέρεα ζκαίλε πνηαγή ηο ζπχγνπ ζπκβνιίνληαο ηλ αληξή πεξνρή ζε
φινπο ηνπο εζκνχο. Ζ αηξαξρή ννγέλεα βξίζεηα ζηλ αξδά καο
ζπζηκήο δαδαζίαο,  ννία αλααξάγε ηλ αληξή πξαξρία ζε φιεο ηο
νλσλέο έζεο: ηλ εαίδεπζ, ηλ εξγαζία α ηλ νιηή. 
Δίλα θαλεξφ φη ζηλ αηξαξρή δαπβέξλζ ν γπλαείνο ιπζκφο ειέγρεηα
αφ ηνλ αλδξφ. Δίζο,  νλσλία είλα εξαξρή αθνχ ν λεφηεξνο άλδξαο
αηαέεηα αφ ηνλ γξαφηεξν.
Ζ κνξθή α ν βακφο αηαίεζο νίιε αλάινγα ηνλ νιηζκφ α ην ρξφλν.
΢ηλ Αθξή αφκα α ζήκεξα ν γπλαίεο γίλνληα χκαηα ιεηνξδεηνκήο, ελψ
ζηλ Ηλδία ν εζκφο ηο ξνίαο άλε ηο γπλαίεο αλεχκηεο α άλε λα
δκνπξγήζνπλ έλα έλνο δίρσο γπλαίεο.
Ο θεκλίζηξεο δελ έρνπλ κα κνλαδή αλάιπζ γα ην ήηκα ηο αηξαξρίαο.
Ο θιειεχεξεο δίλνπλ δαίηεξ βαξχηηα ζηλ πνεξνζψζ ησλ γπλαψλ
ζηλ νιηή, ηο ερεξήζεο, ηα εαγγέικαηα. 
Ο ζνζαιίζηξεο βιένπλ ηλ αηξαξρία σο ζπλέεα ηνπ ηαμνχ ζπζηήκαηνο. Γα
απηέο ν αηαιζκφο α φρ  αηξαξρία είλα ην είκαρν ήηκα. 
Ο ξνζάζηξεο εσξνχλ σο ξφεηα γα κα ζπζηκαηή α εζκννκέλ
κνξθή ηο αληξήο ζρχνο. Έηζ,  γπλαεία πνηαγή αληαλαιά η δνκή ηο
εμνπζίαο. 

3. Βνινγό α νλσλό θύιν 

Σν ν ζπλζκέλν αληθεκλζηφ ερείξκα είλα σο ν έκθπιεο δαξέζεο είλα
θπζέο. ΢ηλ ξάμ φια ηα βνινγά ερεξήκαηα άλεπ εξερνκέλνπ.  Ο
γπλαείνο εγέθαινο είλα νιζκέλνο κε επθπΐα α φζν γα η ζσκαηή δχλακ,
ζηνλ αλαηπγκέλν φζκν δελ είλα ααξαίηη γα ηλ αλάις ηο εμνπζίαο. ν
βνινγφο αξάγνληαο νπ ζπλδέεηα ζπρλφηεξα κε ηλ νλσλή έζ ησλ
γπλαψλ είλα  αλφηηά ηνπο λα γελλνχλ αδά. Ο γπλαίεο κνξνχλ λα είλα
κηέξεο, αιιά δελ είλα αλαγαίν λα ανδερνχλ ηο πνρξεψζεο ηο κηξφηηαο. Ζ
ζχλδεζ κεηαμχ ηελνγνλίαο α αλαηξνθήο είλα ν νιχ νιηζκή αξά

  45
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 45/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

βνινγή. Ο ναέο πνρξεψζεο α κνξνχζαλ λα αλαιακβάλνληα αφ ην

ζχπγν ή ζπγγελείο.
Ο θεκλίζηξεο άλνπλ κα ζαθή δάξζ κεηαμχ βνινγνχ α νλσλνχ θχινπ.
Σν βνινγφ θχιν είλα απηφ νπ ζπλδέεηα κε ηλ αλααξαγσγή. Σν νλσλφ
θχιν είλα έλαο νιηζκφο φξνο. Δίλα ν δαθνξεηφο ξφινο νπ ξνζδίδε 
νλσλία ζηνπο άληξεο α ζηο γπλαίεο. Ο έκθπιεο δαθνξέο εβάιινληα κέζα
αφ ηα αληεηά ζηεξεφηπα αλδξζκνχ α ιπφηηαο. Ο γπλαίεο γίλνληα, δελ
γελλνχληα. Σα ζηεξεφηπα ηο αηαζεπάνπλ, αθνχ ν βνινγέο δαθνξέο είλα
κξέο α δελ εμγνχλ ηο δαξίζεο. Δμάιινπ, φια ηα αλξψλα  φληα έρνπλ
ιπή α αξζελή ιεπξά, αθνχ ιξνλνκνχλ αφ κάλα α αηέξα. Γα απηφ ν
γπλαίεο α ν άληξεο δελ α ξέε λα ξίλνληα βάζε ηνπ θχινπ ηνπο, αιιά βάζε
ηο ξνζσφηηάο ηνπο. Ο νλσλά αηαζεπαζκέλεο ηαπηφηηεο ξέε λα
αηεδαθζηνχλ.
Ο κεηακνληέξλεο θεκλίζηξεο έρνπλ ακθζβηήζε ην αηά φζν ην βνινγφ θχιν
είλα κα ζαθήο βνινγή δάξζ. Σ γίλεηα κε ηο γπλαίεο νπ δελ κνξνχλ λα
άλνπλ αδά ή δελ έινληα αφ ηνπο άληξεο; 

Μεξέο ζέςεο γα ηλ νλσλό θύιν:

Γα ηνπο θιειεχεξνπο ν δαθνξέο κεηαμχ άληξα ή γπλαία αθνξά ζηνλ δσηφ
βίν. ΢ην δκφζν βίν φιν ν άλξσν εσξνχληα σο άηνκα. Ο ζπληξηνί δίλνπλ
έκθαζ ζηλ έκθπι δάξζ, νπ εσξνχλ θπζή α αλαφθεπη. Σν θχιν δίλε
ζηλ νλσλία ηνλ νξγαλφ α εξαξρφ ηνπ ραξαηήξα. Ο ζνζαιζηέο ζάλα
αληκεηψζαλ ην θχιν σο νιηά ζκαληή αηγνξία. Ο θαζίζηεο βιένπλ ην
νλσλφ θχιν σο εκειψδ δαίξεζ. Ο άληξεο κνλνσινχλ ηλ γεζία. Ο
θεκλίζηξεο εσξνχλ σο ξφεηα γα νιηζκή ή νιηή δάξζ. Ο
ξζεπηνί θνληακεληαιζηέο εσξνχλ ην θχιν δνζκέλν αφ ην εφ. Ο

αηξαξρέο δνκέο είλα θπζέο α επκηέο.

4.  Ιζόηηα α δαθνξεηόηηα 
΢ηφρνο ηνπ θεκλζκνχ είλα  αλαηξνή ηο αηξαξρίαο α ν ηεξκαηζκφο ηο
ζεμζηήο αηαίεζο. Δίλα  ζφηηα κε ηνπο άληξεο. Σλ εμζσηή εσξία ν
θιειεχεξεο θεκλίζηξεο ηλ αληιακβάλνληα σο λνκή α νιηή ζφηηα.
Απηφ ζκαίλε ίζ ξφζβαζ ζην δκφζν βίν. Ο ζνζαιίζηξεο έινπλ ηλ
ννλνκή-κζνινγή ζφηηα. Ο ξνζάζηξεο έινπλ ηλ ζφηηα ζηλ
ννγέλεα α ηλ ξνζσή σή. Σνπο λνάε λα ειέγρνπλ ην ζψκα ηνπο. 
 ΋ιεο ν αξαάλσ εσξίεο ξνζανχλ λα αειεπεξψζνπλ ηο γπλαίεο αφ ηλ
δαθνξεηφηηα. Τάξρνπλ φκσο α θεκλίζηξεο νπ πεξαζίνληα η
δδαθνξεηφηηα, αθνχ ην αίηκα γα ζφηηα εξιείε κα επκία λα γίλνπλ ζαλ
ηνπο άληξεο. Ο θεκλίζηξεο ηο δαθνξεηφηηαο έινπλ λα αειεπεξσνχλ α
 λα ανηήζνπλ κα γπλαεία ηαπηφηηα. Πζηεχνπλ ζηλ νπζνξαηή ενίζ
νπ δαρσξίε ηνπο άληξεο α ηο γπλαίεο ζε ςπρνβνινγφ είεδν. ίλνπλ
έκθαζ ζηο γπλαείεο δεμφηηεο, φσο  ηελνγνλία,  κηξφηηα,  εκκλφξξνα.
Οξακαηίνληα κα νλσλία φνπ ν γπλαίεο ζπλαδειθψλνληα.

Φιειεύεξνο θεκλζκόο (δαίσκα αδείαο, εξγαζίαο, ςήθνπ) 

Δίλα θεκλίζηξεο βαά εξεαζκέλεο αφ ηο δέεο ηνπ θιειεπεξζκνχ. Ο
γπλαίεο ξέε λα ανιακβάλνπλ ίδα δαψκαηα κε ηνπο άληξεο άλσ ζη βάζ
φη είλα αλξψλα φληα. Δίλα νξνινγά ιάζκαηα νπ ξέε λα έρνπλ
ξφζβαζ ζηλ αδεία, ηλ νιηή α νλσλή σή. Ίδα δαψκαηα, ίδεο
ειεπεξίεο, δαίσκα ςήθνπ.

  46
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 46/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ο νιηζκφο κχνο σο ν γπλαίεο αλαηνχλ ηλ αζθάιεα α ηλ νινιήξσζ
ζηλ ννγελεαή σή είλα έλαο κχνο νπ πξεηεί ηλ ανάξξπλζ ησλ
γπλαψλ αφ ηλ είζνδφ ηνπο ζηλ εξγαζία.
Ζ θινζνθή βάζ ηνπ θιειεχεξνπ θεκλζκνχ έγεηα ζηλ αμία ηνπ
αηνκζκνχ. Σα άηνκα έρνπλ δαίσκα ζηλ ίζ κεηαρείξζ, αζρέησο θχινπ,
θπιήο, ρξψκαηνο, ίζηο, ξζείαο. Σα άηνκα ξέε λα ξίλνληα βάζε ηο
ινγήο, ησλ ραξζκάησλ, ηο ξνζσήο ηνπο αμίαο. Οναδήνηε κνξθή
δάξζο ελαληίσλ ησλ γπλαψλ έξεε ζαθέζηαηα λα ααγνξεχεηα. ΢ε απηφ
ζηξίρε α ην ίλκα πέξ ηο ςήθνπ.
Ο θιειεχεξνο θεκλζκφο είλα αη’ νπζία κεηαξξπκζηφο. Ο θιειεχεξεο
θεκλίζηξεο δελ επκνχλ λα αηαξγήζνπλ η δάξζ κεηαμχ δκφζαο α
δσηήο ζθαίξαο, αιιά λα δαζθαιίζνπλ ηλ αέξσζ ίζσλ δασκάησλ.
αίσκα αδείαο, εξγαζίαο, ςήθνπ α ιγφηεξν ξνζνρή ζηλ αηαλνκή εμνπζίαο
κέζα ζην ζίη. Ο θιειεχεξεο θεκλίζηξεο έρνπλ ζπκββαζηεί κε ηλ δέα ηο
«έκθπηο ιίζο» ησλ γπλαψλ γα ηλ ννγελεαή σή. Αληίεηα, ν
ξνζάζηξεο θεκλίζηξεο εσξνχλ σο απηή  «αηνκίζη» εσξία έρε ζηξέςε
ηλ ξνζνρή αφ ην ήηκα ηο αηξαξρίαο, δελ αξνηξχλε ηο γπλαίεο λα
ηαπηζηνχλ α λα ελνννχλ α άλε ην νλσλφ θχιν αφξαην, ξνζδίδνληαο
κάιζηα ζη γπλαία αξζελά ραξαηξζηά. 
Σειά, ην αίηκα γα ίζα δαψκαηα ειχε ηο γπλαίεο ηο αλψηεξο ηάμο, νπ
είλα εθνδαζκέλεο κε ρξήκα α εαίδεπζ. Ο θιειεχεξνο θεκλζκφο αληαλαιά
ηα ζπκθέξνληα ησλ ιεπψλ γπλαψλ ηο κεζαίαο ηάμο. 

΢νζαιζηόο θεκλζκόο (ηαμή ζύγξνπζ, ννλνκή ρεξαθέηζ) 

Ο ζνζαιίζηξεο θεκλίζηξεο πνζηξίνπλ σο ν έκθπιεο ζρέζεο έρνπλ ηο ξίεο
ηνπο ζηλ νλσλή α ννλνκή δνκή. Υξεάεηα κα νλσλή εαλάζηαζ
ψζηε λα δνεί ζηο γπλαίεο  ξννηή ηο ξαγκαηήο ρεξαθέηζο.  Άξα, 
αηξαξρία κνξεί κνλάρα λα αηαλνεί πφ ην θσο νλσλψλ α ννλνκψλ
αξαγφλησλ. Ζ έζ ησλ γπλαψλ έρε εκεισδψο αιιάμε κε ηλ αλάηπμ ηνπ
αηαιζκνχ, νπ έρε βαζζηεί ζηλ αηνρή δνηζίαο αφ ηνπο άληξεο. Ζ αζηή
ννγέλεα είλα αηξαξρή α αηαεζηή εεδή ν άληξεο επκνχλ λα
δαζθαιίζνπλ ηλ δνηζίαο ηνπο, γα απηφ α η κεηαββάνπλ κνλάρα ζηνπο
γνπο ηνπο. Αφκα α  κνλνγακία εβάιιεηα ζηο γπλαίεο γα λα δαζθαιίζνπλ
ηα ξνλφκά ηνπο ν άληξεο. ΢ε κα ζνζαιζηή νλσλία ν γάκνο α έξεε λα
δαιπεί α  κνλνγακία λα εμαθαλζηεί. 
Σν γεγνλφο φη ν γπλαίεο εξνξίνληα ζην ζίη είλα γαηί πξεηνχληα ηα
ννλνκά ζπκθέξνληα ηνπ αηαιζκνχ, ν ννίνο ηο ρξζκννεί φνηε έιε σο
«εθεδξφ ζηξαηφ εξγανκέλσλ». Δίζο, γελλψληαο α κεγαιψλνληαο αδά, ν
γπλαίεο αξάγνπλ εξγαηφ δπλακφ γα ηλ εφκελ γελά, αθνχ κε ηλ
αηάιιι γαινχρζ δκνπξγνχλ εαξρκέλνπο α πάνπνπο νιίηεο.
Παξνκνίσο, αλανπθίνπλ ηνπο άληξεο αφ ην θνξηίν ηο ναήο εξγαζίαο, είλα
 πεχπλεο λα ηνπο ζηέιλνπλ γα δνπιεά ζηλ ψξα ηνπο α λα ηνπο ξνζθέξνπλ ην
αηάιιιν ξνζέθαιν φηαλ απηνί νπξάνληα α ανγνηεχνληα. Ζ άκζ
θχζ ηο ναήο εξγαζίαο είλα νπ επχλεηα γα ην ρακιφ νλσλφ χξνο
αεξψλνληαο η ζπζηκαηή νλσλή αλζφηηα. Ο γπλαίεο δελ αηαένληαί
αφ ηνπο άληξεο, αιιά αφ ην εζκφ ηο δνηζίαο. ΋ηαλ ν αηαιζκφο αλαηξαεί
αφ ην ζνζαιζκφ α έξε α  ρεξαθέηζ. Γα απηφ ν ηαμφο φιεκνο είλα ν
ζκαληφο αφ ηνλ φιεκν αλάκεζα ζηα δχν θχια.
 ΋κσο, ν ζνζαιζκφο ζηλ ξαγκαηφηηα δελ αηήξγζε ηλ αηξαξρία.  Έηζ, ν
ζχγρξνλεο ζνζαιίζηξεο θεκλίζηξεο αληιακβάλνληα σο ν γπλαίεο νχζεο

  47
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 47/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

ελεξγέο ζηλ αξαγσγή δαδαζία α εξσηά αληείκελα, γελλψληαο α

αλαξέθνληαο αδά έρνπλ νιιά ηήκαηα λα μεεξάζνπλ. 

Ρνζαζηόο θεκλζκόο (αηξαξρία κείνλ ξόβικα) 

Ο έκθπιεο νλσλέο δαθνξέο εσξήαλ γα ξψη θνξά σο ζκαληέο
αθεαπηνχ. Σν θεκλζηφ ίλκα εεδίσμε λα αναιχςε ηλ είδξαζ ηο
αηξαξρίαο ζε φιεο ηο φςεο ηο νλσλήο α ξνζσήο σήο. Ο αηξαξρέο
αμίεο α ενήζεο δανηίνπλ ηλ νπιηνχξα, η θινζνθία, ηλ ή α η
ξζεία ηο νλσλίαο. ν γπλαίεο εξγξάθνληα σο αηψηεξεο α πνδεέζηεξεο
ησλ αληξψλ. Με ην ζηεξεφηπν ιπφηηαο ξνζαξκφνληα ζε έλα αηφ
εξσηφ ξφιν, ν ννίνο έρε αηαέζε ηνλ εξσηζκφ ηνπο. Οπζαζηά ν γπλαίεο
έρνπλ επλνπρζηεί α  αλάγ γα ζεμνπαιή αειεπέξσζ είλα εηαηή.
Σν εληξφ ραξαηξζηφ ηνπ ξνζαζηνχ θεκλζκνχ είλα  ενίζ σο 
έκθπι αηαίεζ είλα ην ν εκειαφ ραξαηξζηφ ηο νλσλίαο. Δκέλνπλ
 λα αηαλννχλ ηλ νλσλία σο αηξαξρή, ψζηε λα κνξνχλ λα αλαγλσξίνπλ ηλ
έκθπι αηαίεζ. Λέλε ινφλ, σο ν δαθνξεηνί ξφιν αληξψλ α γπλαψλ
έρνπλ ηο ξίεο ηνπο ζε κα δαδαζίαο «ενλσλζκνχ». Αφ νιχ κξή ιία ηα
αγφξα α ηα νξίηζα ελαξξχλνληα λα κνξθσνχλ ζχκθσλα κε ην θχιν ηνπο. Ζ
αειεπέξσζ ησλ γπλαψλ είλα εθηή κφλν αλ αηαζηξαθεί ν ννγελεαφο
εζκφο. Έηζ, α αλαηξαεί  ςπρνινγή α ζεμνπαιή αηαίεζ ησλ γπλαψλ.
Αφκα α  ζχγρξνλ αηξή κνξεί λα αλανπθίζε ηο γπλαίεο αφ ην θνξηίν ηο
εγπκνζχλο. Άξα, α απηή  βνινγή δαδαζία κνξεί λα δεμαρεί ζε
εξγαζηήξα α ν γπλαίεο λα ανδξάζνπλ αφ ηλ ννγέλεα α λα εζέινπλ
ζηλ νλσλία σο ξαγκαηά ίζεο κε ηνπο άληξεο. 

Νέεο θεκλζηέο αξαδόζεο 

Ο λέεο θεκλζηέο αξαδφζεο εξιακβάλνπλ ηνλ ςπραλαιπηφ, ηνλ
κεηακνληέξλν, ηνλ καχξν α ηνλ ιεζβαφ θεκλζκφ.  ΢ηνλ ςπραλαιπηφ
 πεξζρχε  εσξία ηνπ «νλσλνχ θχινπ». ΢ην καχξν ζπγρέεηα ν ζεμζκφο α
ν ξαηζζκφο, ν ιεζβίεο δίλνπλ αγψλα ελάληα ζηλ νκνθνβία α ν κεηακνληέξλεο
ακθζβηνχλ ηα άληα (ζαλ ηνλ αξηέζν!) α έηνπλ ηλ δέα ηνπ λήκαηνο ζε
ίλδπλν. 

ν
Ο θεκλζκόο ζηνλ 21  αώλα 
Αφ ην 1960 νπ ανγεψε ν θεκλζκφο έρε εξάζε αφ νιιέο θάζεο. Σν
ίλκα ησλ γπλαψλ είλα αηαεξκαηζκέλν α κ ζπλεηφ. Δληνχηνο, ν
θεκλίζηξεο έρνπλ έλα επξχ θάζκα ελδαθεξφλησλ α απηφ είλα α  δχλακή
ηνπο. Ο λίεο ηνπ θεκλζκνχ είλα 1)δαίσκα ςήθνπ, 2) λνκκννίζ άκβισζο
3) ίζν κζνί, 4) ξφζβαζ ζηλ εαίδεπζ, 5) αλαηξνθή «λένπ άληξα» νπ
δέρεηα η ζπκκεηξή ννγέλεα.  Χζηφζν, ν θεκλζκφο α ζπλερίζε λα πάξρε
φζν πάξρε αηξαξρία α ν γπλαίεο α πνεξνζσνχληα, α έρνπλ κξφηεξν
έιεγρν ηνπ ζψκαηφο ηνπο α α έρνπλ ζπκββαζηεί κε κα ζφηηα νπ ζκαίλε
αθνκνίσζ.

Οικολογιζμόρ  
Ο φξνο ννινγία έρε κεηαβιεί ζε νιηφ φξν αφ η δεαεηία ηνπ 1960 α
 πνδιψλε ηλ επαζζία γα εξβαιινληά ηήκαηα. Ο εξβαιινληέο
εσξίεο αηαλννχλ ηλ αλξψλ σή κνλάρα κέζα ζην ιαίζν ηνπ θπζνχ
φζκνπ. Άξα, ξσηαξρή ζκαζία ηο ννινγίαο. Ζ αλάηπμ ηνπ ννινγζκνχ
ζηα ηέι ηνπ 20νπ αψλα ξνιήε αφ ηλ έληνλ ξφνδν ηο βνκραλννίζο

  48
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 48/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

α ηο αζηννίζο. Σψξα πάξρε έληνλνο ν θφβνο σο  ννλνκή αλάηπμ
έηε ζε ίλδπλν ηφζν ηλ εβίσζ ηο αλξψλο θπιήο φζν α ηνπ ίδνπ ηνπ
ιαλήη. Ο ννιφγν έρνπλ αλαηχμε έλα ξνζαζηφ λέν ζχλνιν ελλνψλ α
αμψλ κε ηο ννίεο αληιακβάλνληα α εξκλεχνπλ ηνλ φζκν. 

Δζηξνθή ζη θχζ –  Κεληξά έκαηα 

Ο ννιφγν έρνπλ αζήζε ξηή άλσ ζηλ ζπκβαηή νιηή ζές, αψο
φιεο ν δενινγίεο είλα αλξσνεληξέο. Ζ ζπκβαηή νιηή ζές αλαιχε ην
άηνκν, ηλ νλσλή ηάμ, ην θχιν, ην έλνο. Δίζο, ξαγκαηεχεηα έλλνεο φσο 
ειεπεξία,  ζφηηα,  δανζχλ,  επηαμία. ιαδή ην ελδαθέξνλ ζηξέθεηα
ανιεζηά ζηνλ άλξσν.
΢ηνλ ννινγζκφ  αλξσφηηα δελ αηέρε ιένλ εληξή έζ, αιιά εσξείηα
σο αδαρψξζην νκκάη ηο θχζο. Κεληξά ηήκαηα είλα: 1) ννινγία,
2)νιζκφο, 3) αεθνξία, 4) εξβαιινληή ή, 5) απηνειήξσζ. 

1.  Ονινγία 
Ο ννιφγν πνζηξίνπλ σο  αλξσφηηα πφ ηο αξνχζεο ζπλήεο
αληκεησίε ηλ ξννηή ηο εξβαιινληήο αηαζηξνθήο. Δίλα ηπθισκέλ
αφ ηνλ πιφ ινχην κε ανηέιεζκα λα έηε ζε ίλδπλν ην ννζχζηκα α ηλ
ζνξξνία ηο θχζο. Δμαληιεί άλξαα, εηξέιαν, θπζφ αέξν, κνιχλε αέξα,
νηάκα α αειεί η βσζκφηηα ησλ άιισλ βνινγψλ εδψλ κφλν α κφλν γα
ην έξδνο. Με απηφλ ηνλ ηξφν φκσο ην κφλν νπ άλε είλα λα έηε ζε ίλδπλν ηνλ
ιαλήη α ηλ ίδα ηλ αλξψλ χαξμ.
Ζ ζκαληφηεξ δάξζ κέζα ζηνλ ννινγζκφ είλα αλάκεζα ζηνπο «ξρνχο»
α ηνπο «βαείο» ννιφγνπο. Ζ ξρή ννινγία είλα πέξ ηο «ζπληήξζο» ησλ
ξαγκάησλ σο έρνπλ. Πξνζέρνπκε ηνλ άλξσν, ξνζέρνπκε η θχζ. Ο «βαείο»
ννιφγν ανξξίηνπλ ηλ αλσηεξφηηα ηνπ αλξψλνπ είδνπο α πνζηξίνπλ
σο ζνφο ηο αλξψλο σήο είλα λα δαηξεί ην θπζφ φζκν α φρ ην
αληίζηξνθν. Απηή  λέα νζκνεψξζ δίλε έλα αλνχξγν φ φξακα.

Μεξέο ζέςεο γα η θχζ: 

Γα ηνπο θιειεχεξνπο  θχζ είλα έλαο φξνο νπ αλννεί ηο αλξψλεο
αλάγεο. Ο άλξσν πξαξρνχλ. Ο ζπληξηνί ζπρλά εξγξάθνπλ η θχζ σο
αειηή α δαηξνχλ ηο πεξνρή ηνπο, σο δεκφλεο ηο θχζο. Ο ζνζαιζηέο
εμπκλνχλ ηλ νκνξθά ηο, αιιά ηλ αληκεησίνπλ α απηνί σο φξν. Ο
αλαξρνί ηλ βιένπλ σο ξφηπν αιφηηα α ζνξξνίαο, ην ννίν α έξεε λα
κκνχλ ν άλξσν ζηλ νλσλή ηνπο σή. Ο θαζίζηεο έρνπλ κα ζνηελή α
κπζηζηή αληίις ηο θχζο νπ ηνλίε η δχλακ ηνπ ελζηίηνπ α ηο
ξσηφγνλο σήο. Ο θεκλίζηξεο η βιένπλ σο αινάγα α δκνπξγή. Ο
γπλαίεο είλα  ν νληά ζη θχζ, ελψ ν άληξεο ν νληά ζηνλ νιηζκφ. Ο
ννιφγν βιένπλ ηνλ φζκν σο έλα ελαίν φινλ. Ο ξζεπηνί θνληακεληαιζηέο
εσξνχλ η θχζ δνζκέλ αφ ην εφ α η ζέβνληα, αιιά η βιένπλ α σο
 πξέη ηνπ αλξψνπ. 

2.  Οιζκόο (ν όζκνο σο δίηπν ζπζηκάησλ) 

Ο αξαδνζαέο νιηέο δενινγίεο δελ αζρνιήαλ κε η ζρέζ αλξσφηηαο
 –   θχζο. Ο φζκνο ξνγνπκέλσο είρε ειθεί σο νξγαλφο. Χζηφζν, ν
θιφζνθν ηνπ 17νπ αψλα ην εξέγξαςαλ σο κραλή, νπ κνξεί λα εξκλεπηεί α

  49
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 49/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αηαλνεί εζηκνλά. Ζ εζηήκ αληκεησίε η θχζ σο κραλή, νπ κνξεί

 λα εδνξσεί, βειησεί ή αφκα α αιιαρεί. ΋κσο άη ηέηνν δελ κνξεί λα
ζπκβεί κε η γ, γα απηφ ν ννιφγν ςάρλνπλ έλα λέν νιφ αξάδεγκα. (ν
νιζκφο βαζίεηα ζηλ ίζη σο ην φινλ είλα ν ζκαληφ αφ ηα εκέξνπο
ηκήκαηα). Ζ ζχγρξνλ εζηήκ, βαληή, ξνζθέξε έλα λέν αξάδεγκα –   αηά
φξνπο Κνπλ- αψο ξνηείλεηα  αξρή ηο αβεβαφηηαο. Ο φζκνο αηαλνείηα
ιένλ σο έλα δίηπν ζπζηκάησλ. Μα ζπζηκή φς ηνπ φζκνπ ηνλίε ηο
ζρέζεο κέζα ζην ζχζηκα. Απηή  άνς είλα ξνζαζηή, αθνχ ν εζηήκνλαο
δελ δαρσξίεηα αφ ην είξακά ηνπ, ην πνείκελν α ην αληείκελν είλα
ενκέλσο έλα ξάγκα.
Μα ελαιιαηή γή λέσλ ελλνψλ πήξμε  ξζεία. Ο Σαντζκφο α ν
Βνπδζκφο Εελ έρνπλ ξχμε ηλ ελφηηα ή ησλ αεξαφηηα ησλ ξαγκάησλ. Ζ
έλλνα κε η κεγαιχηεξ ελδερνκέλσο εξξνή γα ηνπο ζχγρξνλνπο ννιφγνπο είλα
ησλ ξνρξζηαλψλ δεψλ, νπ έβιεαλ ηνλ φζκν, σο ελαίν φινλ. ΋ια ηα
ξάγκαηα είλα σληαλά. Ζ Γαία είλα έλαο σληαλφο νξγαλζκφο νπ δξα κε ζνφ
ηλ απηνζπληήξζ. (δελ είλα ηπραίν ην φλνκα φζκνο (φζκκα) νπ έδσζαλ ν
αξραίν. Καηαδελχε κε ζαθήλεα ην σο έβιεαλ ην εξβάιινλ). Ζ δέα ηο Γαίαο
είλα ην ζρπξφ ννινγφ κήλπκα, νπ έιε ηνπο αλξψνπο λα ζέβνληα ηλ πγεία
ηνπ ιαλήη. Ο ξρνί ννιφγν έινπλ η ζπληήξζ ηνπ αλξψλνπ είδνπο άλσ
ζηνλ ιαλήη, αιιά ν βαείο έρνπλ ξψηα ζηφρν ηλ εβίσζ ηνπ ιαλήη. 

3.  Αεθνξία 
Ο άλξσν ζήκεξα ανιακβάλνπλ έλα βνηφ είεδν νπ α ήηαλ αδαλφην ξλ
αφ εαηφ ρξφλα. Απηή  πφζρεζ ηο αψλαο επκεξίαο α πιήο αθνλίαο είλα
 αηία ηο ννινγήο αηαζηξνθήο. Ο εβνκραλζκφο α ν αηαιζκφο έρνπλ
έζε ζε ίλδπλν ηλ πγεία ηο γο.
Μα κεηαθνξά νπ είρε κεγάι εξξνή ζηνλ ννινγζκφ είλα  δέα ηνπ
«δαζηκφιννπ Γ». Ζ γ είλα έλα φρκα νπ δελ έρε αεξφξζηεο δπλαηφηηεο.
 ΋σο φια ηα ιεζηά ζπζηήκαηα αξνπζάε ηα ζηνρεία εληξνίαο. Ζ ελέξγεα δελ
κνξεί λα αλαπιψλεηα ζπλέρεα, αθνχ άε θνξά νπ  ελέξγεα κεηακνξθψλεηα
έλα νκκάη ηο ράλεηα. Έηζ θηάλνπκε ζην θπζφ άλαην. Ο άλξσν
αληιακβάλνληα η γ σο έζνδν α φρ σο έλα εθάιαν νπ νθείινπλ λα
δαθπιάμνπλ. Θα ξέε ινφλ λα ανδερηνχλ έλα ρακιφηεξν βνηφ είεδν. 
Ζ αεθνξία κνξεί λα εηεπρεί κέζσ ελαιιαηψλ γψλ ελέξγεαο (ιαή) α
ελαιιαηψλ ννλνκψλ δξαζηξνηήησλ. Δδψ έξρνληα ηα βνπδζηά
ννλνκά νπ ζηξίνληα ζηλ αξρή ηνπ ζσζηνχ βννξζκνχ α φρ ζην πλήγ
ηνπ ινχηνπ. Ο άλξσνο δελ αληκεησίεηα σο κεγζηννηήο ρξζκφηηαο,
αιιά ζνφο είλα  ξνζσή α λεπκαηή νινιήξσζ.
Πνπ νδγεί ζηλ ξάμ απηφ; Ο ν ήν ννιφγν, αλνρηνί ξάζλν, ζηεχνπλ
φη  εβνιή θνξνινγψλ κέηξσλ αναξξχλε ηλ αή ρξήζ ηνπ εξβάιινληνο.
Ο ζνχξν ξάζλν έινπλ ηλ εζηξνθή ησλ αλξψσλ ζε κξέο νλφηηεο,
ανξξίηνληαο η βνκραλία α ηλ ηερλνινγία (εζηξνθή ζη θχζ). 

4.  Πεξβαιινληή ή 

Ζ ννινγή νιηή ελδαθέξεηα γα ηλ εέηαζ ηο ήο ζέςο. Έλα φ
ήηκα νπ αηαάλνληα είλα  πνρξέσζή καο αέλαλη ζηο κειινληέο γελέο.
Ο ξάμεο καο ζήκεξα εξεάνπλ η σή απηψλ νπ ένληα.   Δδψ, ν
ννζπληξηνί βιένπλ ηλ αξνχζα γελά σο  εκαηνθχιαα ηνπ ινχηνπ α
νθείινπλ λα ηνλ ζπληξνχλ γα ηο εφκελεο γελέο. Δίζο, αζρνινχληα κε ηα

  50
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 50/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

δαψκαηα ησλ ψσλ κε ηνπο ν ξνζαζηνχο λα ανδίδνπλ ζε άε έκβν

νξγαλζκφ ίζ ή αμία.

5.  Απηνειήξσζ 
Ο ννιφγν ανξξίηνπλ ηλ αλξψλ δνηέιεα α ηλ αιζηία γα ηα πιά
αγαά. ΢η κεηακνληέξλα νλσλία  έλλνα ηνπ κεηαπιζκνχ είλα είαξ. Ο
ζπλήεο επκεξίαο άλνπλ ηνλ άλξσν λα αλαηά ηλ νφηηα σήο. ν
άλξσνο είλα πεξβνιά έμπλνο α δελ κνξεί λα εβψζε ρσξίο η ζνθία! Ο
ννινγζκφο ζηνρεχε ζηλ αιιαγή αξαδείγκαηνο, δφη ρσξίο απηή είκαζηε
αηαδαζκέλν ζηλ αιαά νιηή. Ζ εγγχηηα ζη θχζ είλα κα ή
ηννέηζ. Με ηλ αλάηπμ ηο «εξβαιινληήο ζπλείδζο» θηάλνπκε ζηλ
απηνειήξσζ α ζηλ «ηαχηζ κε ηνπο άιινπο». Κάε άλξσνο κνξεί λα
ζπλδεεί κε ηα άληα, κε ην ίδν ην ζχκαλ. Αφ ην «έρελ» νθείινπκε λα εξάζνπκε
ζην «είλα».

Γεμόο ννινγζκόο
Ο ξψηεο εδιψζεο ηνπ ννινγζκνχ έγλαλ ζη Ναζηή Γεξκαλία, φνπ
νξακαηίζηαλ ηλ αλαδκνπξγία κα αγξνηήο νλσλίαο α πνζηήξμαλ, ζε
είεδν δεψλ, ηλ νξγαλή γεσξγία. Ο ζπληξηνί είζο βιένπλ κε ζπκάεα
ηα εξβαιινληά έκαηα, αψο αληαλαινχλ η ξνκαληή ηνπο ιεπξά γα ηνλ
αγξνηφ ηξφν σήο. ΋κσο εεληξψλνληα άλσ ζην ήηκα ηο ζπληήξζο
δξπκψλ α δαζψλ. 

Ονζνζαιζκόο 
Ο ννζνζαιζκφο πνζηξίε σο  βαζή αηία ησλ εξβαιινληψλ
ξνβικάησλ είλα ν αηαιζκφο, νπ ζαξψλε ηα άληα κξνζηά ζην ννλνκφ
φθεινο. Κάε ξνζάεα  αιιαγή ξέε λα ζηξίεηα άλσ ζηλ νλσλή
εαλάζηαζ. Βιένπλ ηνλ αηαιζκφ σο ερξφ ηνπ εξβάιινληνο, ελψ ην
ζνζαιζκφ σο θίιν. ΋κσο, α ν ζνζαιζκφο είλα «αξαγσγζηφ» νιηφ
δφγκα. Ο ννιφγν δελ ζπληάζζνληα κε αλέλαλ, «νχηε αξζηεξνί, νχηε δεμνί».
Δίλα αδχλαηνλ ηα ννινγά ξνβιήκαηα λα κνξνχλ λα ιπνχλ κε κα αιιαγή
ζηλ δνηζία ηνπ ινχηνπ. 

Οναλαξρζκόο 
Ο αλαξρζκφο είλα επαίζηνο ζε έκαηα ννινγίαο α πάξρε αληζηνρία
αλάκεζα ζηο δχν δενινγίεο. Ο αλαξρνί ζηεχνπλ σο ην ν ζίγνπξν εκέιν γα
ηλ νλσλή ζηαεξφηηα είλα  ννινγή ζνξξνία. ΋ια κέζα ζη θχζ
αλαηχζζνληα αξκνλά α έηζ δελ ρξεάεηα ακά εμσηεξή εμνπζία ή έιεγρνο.
Ο αλαξρνί έρνπλ είζο πεξαζζηεί η δκνπξγία ανεληξσκέλσλ νλσλψλ.
Ζ απηάξεα ησλ ηνψλ νκάδσλ νδγεί ζε κα ν ζπλεηή α ζηνξγή ρξήζ ηο
θχζο. Σν ννινγφ ίλκα έρε αληίζηνρα πνεηήζε ηλ δέα ηο ανέληξσζο.
 ΋κσο, ν αλαξρνί ζηεχνπλ ζηλ αλαηξνή ηο δαπβέξλζο ελψ ν ννιφγν
έινπλ η δαπβέξλζ ψζηε λα νξγαλψλεηα  ζπιινγή δξάζ. 

Ονθεκλζκόο 
Ο ννθεκλίζηξεο πνζηξίνπλ φη  αηξαξρή νλσλία είλα ν πξήλαο ηνπ
ανχ, αθνχ ν άληξεο ξνζανχλ λα απνηάμνπλ γπλαίεο α θχζ. Δίλα ν
αθέληεο νπ ραιάλε  ηνλ φζκν. Ο ζχγρξνλεο ννθεκλίζηξεο πνγξακκίνπλ ηλ
ζηελή ζρέζ ηο θχζο κε η γπλαία. Ζ δέα σο  θχζ είλα φξνο ξνο
εκεηάιιεπζ είλα εξζζφηεξν ανηξφαα ζηο γπλαίεο αξά ζηνπο άληξεο-

  51
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 51/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

αθέληεο. Ο γπλαίεο είλα ιάζκαηα ηο θχζο, ελψ  ν άληξεο ιάζκαηα ηνπ
νιηζκνχ. Ζ αηξαξρία ινφλ νπ αεξψλε ηλ πεξνρή ηνπ νιηζκνχ άλσ
ζη θχζ ξέε λα αλαηξαεί.

Ο ννινγζκόο ζηνλ 21ν αώλα 

Ο ικαηνινγέο αιιαγέο,  αληξή κεσκέλ γνλκφηηα,  εμάιες σψλ α
θπηψλ εδψλ άλε φινπο ηνπο αλξψνπο λα αλαεσξνχλ ηο ζπλήεο νιηέο
ξαηέο. Χζηφζν, ηα δπηά ξάη είλα δνκκέλα άλσ ζη βνκραλία α δελ
κνξνχλ έηζ εχνια λα ααξλνχλ ηνλ ηερλνινγφ νιηζκφ α ηνλ
αηαλαισηζκφ. Ο ννινγζκφο δελ ααηεί αιά ηλ κεηακφξθσζ ηνπ
ννλνκνχ ζπζηήκαηνο αιιά έλαλ εληειψο λέν ηξφν χαξμο, βαχηαηα μέλν ξνο
εκάο. 

Θπζκεςηικόρ θονηαμενηαλιζμόρ  
Ο φξνο θνληακεληαιζκφο (αφ ην εκέιν) είλα αξεηά ακθιεγφκελνο. Γα
νιινχο διψλε ηλ αηαίεζ α η κζαιινδνμία α εσξείηα ερξφο ησλ
θιειεχεξσλ αμψλ α ηο ξνζσήο ειεπεξίαο. ΢ηο ηειεπηαίεο δεαεηίεο ηνπ
20νπ αψλα ηα ξζεπηά λήκαηα έρνπλ ανηήζε κα αλαλεσκέλ δπλακή, κε
η ξζεπηή αθχλζ λα ιακβάλε νιηή κνξθή. Ζ ξζεία άιισζηε είλα
αδαρψξζη αφ ηλ νιηή. Παξά ηλ έληνλ νζνδξνκή ηνπ φς, ν
ξζεπηφο θνληακεληαιζκφο είλα δκνχξγκα ηνπ ζχγρξνλνπ φζκνπ.
Δγείξεηα ζε βαχηαηα ξνβικαηέο νλσλίεο νπ ιήηηνληα αφ κα ξίζ
ηαπηφηηαο. Ο αξάγνληεο νπ έρνπλ ζπλεζθέξε ζηλ αλάηπμή ηνπ είλα 
ενζκίεπζ,  κεηα-αννξαηία,  εμάισζ ησλ νξνινγψλ δεψλ. Ο
θνληακεληαιζκφο αληξνζσεχε κα ή δακαξηπξία α ξνζαεί λα
εαλαζπλδέζε ηνλ άλξσν κε ην είν.
΢ηο κεηα-αννξαηέο νλσλίεο ηνπ αλαηπζζφκελνπ φζκνπ εηεχρε 
νιηή αλεμαξηζία αιιά αέηπρε  νλσλή ρεξαθέηζ. Απηφ έγλε γαηί ν
γγελείο νπιηνχξεο αηαέζηαλ α αξάιιια  ξνζήισζ ζηο δπηέο αμίεο
ήηαλ αζελήο. Ο θνληακεληαιζκφο έρε αληιήζε η δχλακή ηνπ αφ ηλ ξφνδν ηο
αγνζκννίζο, νπ έρε πνλνκεχζε ηλ αλφηηα ηνπ νιηνχ ελζκνχ λα
αεξψζε ζηαεξέο νιηέο ηαπηφηηεο. Ζ ξζεία ηψξα ηείλε λα
αληαηαζηήζε ην έλνο σο γή ζπιινγήο ηαπηφηηαο. 

Κεληξά Θέκαηα: 1) ξζεία α νιηή 2) θνληακεληαιζηή αξφξκζ 3)

αληκνληεξλζκφο 4) καρηφηηα. 

1.  Θξζεία α νιηή 

Σν εληξφ έκα ηνπ θνληακεληαιζκνχ είλα  αφξξς ηο δάξζο κεηαμχ
νιηήο α ξζείαο. Ζ νιηή είλα ξζεία. Ζ ξζεία είλα   κα
νξγαλσκέλ νλφηηα αλξψσλ ζπλδεδεκέλσλ αφ νλέο ενήζεο νπ αθνξά
κα πεξβαηή ξαγκαηφηηα.
Ο αληίηπνο ηο ξζείαο ζηλ νιηή σή έρε ξννδεπηά εξνξζηεί ιφγσ
ηο θιειεχεξο νπιηνχξαο, νπ δαρσξίε ην δσηφ αφ ην δκφζν. ΢η
δκφζα ζθαίξα ν άλξσν πφεληα ζηνπο λφκνπο ελψ ζηλ δσηή ηνπο σή
κνξνχλ λα άλνπλ α λα ζηεχνπλ φ,η έινπλ. Μέζα ζε απηφ ην ιαίζν 
ξζεία έρε εξνξζηεί ζηνλ δσηφ βίν α απηή  δσηννίζ ηο ξζείαο
έρε άλε ν έληνλ η δάξζ κεηαμχ νιηήο α ξζείαο.
Αφ ηλ άιι ιεπξά  εέηαζ ηο δκφζαο/νξνινγήο σήο έρε αθήζε ηο
νλσλίεο «νξθαλέο» α έρνπκε ηλ εμάισζ ηο αλεηφηηαο, ηνπ πιζκνχ, ηο

  52
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 52/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

δαθνξάο α ηνπ εγιήκαηνο. Ο θνληακεληαιζκφο έξρεηα εδψ λα ξνζθέξε ην

αίζκα ηνπ αλήελ. Δ λένπ δκνπξγεί νλσλά δεζκά άλσ ζε ξζεπηέο
αξρέο.
Τάξρνπλ δχν εδψλ θνληακεληαιζηά λήκαηα: Ο «αηφο»
θνληακεληαιζκφο νπ έιε λα ννδνκήζε νλφηηεο ακφιπλησλ ζηψλ α ν
«ελεξγφο» νπ αληζηέεηα α κάρεηα, ξαηψληαο κα έδι νιηή ζηάζ.
Αληί, λα εσξνχλ ηλ νιηή εληειψο δεθαξκέλ εδψνπλ λα αηαιάβνπλ
έζεο εμνπζία γα λα κνξνχλ λα εξεάζνπλ ηα γεγνλφηα. 

Μεξέο ζέςεο γα η ξζεία:

Γα ηνπο θιειεχεξνπο  ξζεία είλα αηνκή εινγή α πάξρε απζηξή
δάξζ κεηαμχ ξζείαο α νιηήο. Ο ζπληξηνί η εσξνχλ νιχηκ
γή ζηαεξφηηαο α νλσλήο ζπλνρήο. Ο ζνζαιζηέο ηλ εξγξάθνπλ κε
αξληνχο φξνπο α η βιένπλ σο κνξθή δενινγίαο ηο άξρνπζαο ηάμο. Ο
αλαξρνί ηλ βιένπλ σο κα εζκννκέλ κνξθή αηαίεζο. Ο θαζίζηεο
ανξξίηνπλ η ξζεία γαηί ιεηνπξγεί σο αληίαιν δένο. Ο θαζζκφο ιεηνπξγεί
σο νιηή ξζεία. Ο ξζεπηνί θνληακεληαιζηέο η εσξνχλ αλαγαία α
κέζσ απηήο νξγαλψλνληα νλσλά, ννλνκά, νιηά. 

2.  Φνληακεληαιζηή αξόξκζ  (δνγκαηή βεβαόηηα, εκειώδεο

αιήεεο)
Ο θνληακεληαιζκφο έξρεηα ζε αληίεζ κε ην ζρεηζκφ νπ αξλείηα νναδήνηε
αφιπηα ξηήξα. Αληίεηα, δείρλε η βαά ηνπ ξνζήισζ ζε εκειψδεο αξρέο
νπ ανηεινχλ ηνλ πξήλα ηνπ εσξηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο.  Σα εκέια απηά
ξνχηνπλ αφ ηα εξά είκελα, νπ είλα a priori αιή. Ο θνληακεληαιζηέο
βέβαα ηα εξκλεχνπλ «δπλακά», αηβζηά.  δπλακή εξκλεία γίλεηα

άληνηε αφ έλαλ άληξα βαάο ίζηο α ήο αγλφηηαο. Γα απηφ ν
ξζεπηφο θνληακεληαιζκφο ζρεηίεηα κε η ραξζκαηή γεζία. 
Ο θνληακεληαιζκφο ιεηνπξγεί ζε ςπρνινγφ α νλσλφ είεδν,
ληννψληαο ηνπο ζηνχο. πρνινγά, ξνζθέξε βεβαφηηα ζε έλαλ αβέβαν
φζκν. Κνλσλά, εθξάε ηα αηήκαηα ησλ εξσξννκέλσλ α ηνπο
ξνζθέξε κα ζίγνπξ ηαπηφηηα αψο α κα  ξννηή αλάηπμο. Χζηφζν, 
αιφηηά ηνπ δελ κνξεί λα δψζε ζπλνιέο ιχζεο ζηα εξίινα ζχγρξνλα
ξνβιήκαηα. 

3.  Αληκνληεξλζκόο 
Ο ξζεπηφο θνληακεληαιζκφο ζηξέθε ηλ ιάη ζην ζχγρξνλν φζκν, νπ
είλα αξακαφο α ανζαξσκέλνο. Ζ δπηή νλσλία έρε πνχςε ζηλ
ιαηξεία ηνπ αηφκνπ α ζηλ αλννίζ ησλ αψλ (ζπκηψκαηα: αλεηφηηα,
κνρεία, νξλεία, νκνθπινθιία, νξλνγξαθία). Γα απηφ αληκεησίεηα σο
εθπιζκέλ. Ο θνληακεληαιζηέο εζηξέθνπλ ζηο ννγελεαέο α ξζεπηέο
αμίεο. Χζηφζν, δαθέξνπλ αφ ηνπο ζπληξηνχο νπ είλα ν κεηξναείο α
ξνζεηνί. Ο θνληακεληαιζηέο είλα νμείο α ααζκέλν. Ο ζπληξηζκφο
έιε εξαξρία, ζπλέρεα, αξάδνζ α ξνζηαηεχε ηλ ειίη. Ο θνληακεληαιζηέο
είλα εμζσηνί, ξνζαζηνί, εαλαζηαηνί. Αληί γα ην εμδαλεπκέλν αξειφλ
ησλ ζπληξηψλ επειζηνχλ ζε έλα εμαγλζκέλν κέιινλ. 
Ο θνληακεληαιζηέο είλα ααζκέλν κε ηλ ηερλνινγία, ηλ εζηήκ, ηα
εηεπγκάηα ηνπ ζχγρξνλνπ φζκνπ α ρξζκνννχλ πξλά φια α
 πνινγζηέο. Αλαζπγξνηνχλ η ξζεία κέζα ζη κεηαλεσηεξφηηα.

  53
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 53/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

4.  Μαρηόηηα 
Ο θνληακεληαιζκφο έρε κα εγγελή ηάζ γα ζχγξνπζ, αψο αζρνιείηα κε
εκειψδεο αμίεο  α ενήζεο. Απηφ εμγεί α ηνπο νιινχο ξζεπηνχο
νιέκνπο.  Δίζο, δακνλνννχλ ηνπο «άιινπο» (αληαγσλζηέο ξζείεο,
καξμζκφ, κεξαιζκφ), γεγνλφο νπ ηνπο βνάε γα λα δκνπξγήζνπλ κα
αίζζ ζπιινγήο ηαπηφηηαο,  ννία ηειά αξαλεί ηνπο ζηνχο ζε δξάζ.
Αλ «εκείο» είκαζηε ν ειεηνί ηνπ ενχ ξέε λα εξαηήζνπκε εί ησλ «άιισλ»
νπ είλα ν δπλάκεο ηνπ ζφηνπο.  Βέβαα  εφλα ησλ θνληακεληαιζηψλ –  
βνκβζηψλ είλα αξαιαληή αψο αγλνεί σο  δακαξηπξία ηνπο είλα αηά
βάζ εξλή α λφκκ. 
Σξνκνξαηία: ρξήζ ηνπ ηξφκνπ γα νιηνχο ζννχο. Γελλά ιίκα θφβνπ α
αλζπρίαο. 

Ιζιακόο θνληακεληαιζκόο 
Σν Ηζιάκ δελ είλα αιά κα ξζεία. Δίλα έλαο νινιξσκέλνο ηξφνο σήο,
αψο αξέρε νδγίεο άλσ ζηλ ή, νιηή α ννλνκή ζπκεξθνξά. Ο
ζιακζηέο θνληακεληαιζηέο επκνχλ λα εγαδξχζνπλ ηλ πεξνρή ηο
ξζείαο άλσ ζηλ νιηή. ελ είλα φκσο κφλν κα νιηή άι ελάληα
ζηνπο άζηνπο, αιιά πξίσο έλαο εζσηεξφο αγψλαο ηνπ άε αηφκνπ γα
ξνζσή αλέιμ. Μέζα αφ απηήλ ηλ ξνζάεα ααηείηα  ή πανή α
 αθνζίσζ ζην Ηζιάκ. 

΢ηόο θνληακεληαιζκόο 
΢ηνπο ζίηεο ν κάκο είλα ν ξζεπηφο γέηο, ν άκεκηνο α αιάλαζηνο νπ
δαέηε αφιπη ξζεπηή α νιηή εμνπζία.  Μέζα ζηνπο φινπο ησλ
ζηψλ αλαηχζζεηα έλαο κεζζαλφο α ζπλαζκαηφο ραξαηήξαο. Σν άηνκν
ανκαξχλεηα αφ ηλ ακαξηία α κέζα αφ ηλ εκεξία ηνπ φλνπ ε κα επιαβή
α αιή σή.

Χξζηαλόο θνληακεληαιζκόο 
Καηά η δάξεα ηνπ 20νπ αψλα  ρξζηαλή ίζη ανδπλακψε ζη χζ α
 ιενςθία ησλ ρξζηαλψλ νπλ ζε Αθξή, Αζία α Λαηλή Ακεξή. Αφ η 
Μεηαξξχκζ  νιηή ζνπδαφηηα ηνπ ρξζηαλζκνχ θίλε ζπζηκαηά. Ο
ρξζηαλζκφο ζη χζ είλα κα ξνζσή πφεζ α φρ νιηή. Βνήζε
αξαηαχηα ζηνλ νιηζκφ ελζκφ.

Η λέα ρξζηαλή δεμά 

Πξφεηα γα κα αλνθαλή αλάηπμ  αηά η δεαεηία ηνπ 1970, φνπ έγλε
ξνζάεα λα γπξίζε  Ακεξή ίζσ ζηνλ Υξζηφ. Ο ξαηφο αξεκβαηζκφο
κεηά ην 1950 βνήζε ζηλ εμάιες ησλ αλζνηήησλ, δελ ελαγαιίζηε αφ ηνπο
ενζεβνχκελνπο λφηνπο. Σα αηήκαηα ησλ καχξσλ, νκνθπιφθισλ, γπλαψλ
 πήξμαλ νιιά α  λέα ρξζηαλή δεμά έιζε ηλ αναηάζηαζ ησλ
αξαδνζαψλ α ννγελεαψλ αμψλ. ΋κσο, ζαλ αξάηαμ είλα αδχλακ α δελ
κνξεί λα εεηαεί νιηά. 

Άιιν θνληακεληαιζκνί 
Πνιινί θνληακεληαιζκνί κνξνχλ λα εσξνχλ σο πννιίεο ηνπ νιηζκνχ
ελζκνχ. Ζ έιμ ηο ξζείαο είλα κα ξσηαξρή γή νιηήο ηαπηφηηαο
α αξέρε κα πνεηά αξρέγνλ βάζ. 

  54
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 54/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ο ξζεπηόο θνληακεληαιζκόο ηνλ 21 ν αώλα 

Ζ κα άνς πνζηξίε σο ν  θνληακεληαιζκφο είλα έλα  ζχκησκα ησλ
δχζνισλ ξνζαξκνγψλ νπ εθέξε ν εζπγρξνλζκφο, αιιά είλα αηαδαζκέλνο
γαηί δελ κνξεί λα αξανινπήζε ηλ ηαρχηηα ηο ενρήο. 
Ζ άιι άνς πνζηξίε σο ν θνληακεληαιζκφο ξνζθέξε κα καηά ηνπ
κεηακνληέξλνπ κέιινληνο. Ο 20νο αψλαο αθνξνχζε ηλ αηνρή ελψ ν 21νο δίλε κα
κάρ γα ηλ ηαπηφηηα νπ έρε εξέιε ζε ξίζ.

 Ιδεολογία σωπίρ Τέλορ; 

Ζ δενινγία αλαδείρε κέζα αφ ηο ξαγδαίεο αιιαγέο (ννλνκέο, νλσλέο
α νιηέο), άλσ ζηο ννίεο ζηξίρε ν ζχγρξνλνο φζκνο. Αλεδείρ ζη
χζ αιιά εμαιψε ζε αγφζκν είεδν, δκνπξγψληαο κα νλή γιψζζα
νιηνχ δαιφγνπ. Έρε φκσο πξεηήζε ηνλ ζνφ ηο αιήεαο ή έρε αξαγάγε
ηπθισκέλεο νζκνεσξήζεο; 
Ο δάινγνο απηφο μελά αφ ηνλ Μαξμ νπ ξνζάζε λα έζε κα δαρσξζηή
γξακκή αλάκεζα ζηλ δενινγία α ηλ εζηήκ. Ζ εζηήκ δελ είλα ην αληίεην
ηο δενινγίαο, αθνχ α  ίδα  εζηήκ  (νπ ζπλδέεηα κε ηα ζπκθέξνληα ηο
άξρνπζαο ηάμο)  κνξεί λα εσξεί κα δενινγία αφ κφλ ηο.  Ζ δενινγία αφ
απηή η ζνά είλα αιά έλα κέζν κε ην ννίν κνξεί λα εηεπρεί 
απηνζπλείδζ. 

Σν ηέινο ηο δενινγίαο; 

Ζ δέα ηνπ ηέινπο ηο δενινγίαο έγλε δκνθιήο ηο δεαεηίεο ηνπ 1950-1960. Μεηά
ην 1950-1960  χζ ραξαηξίζηε αφ κα επξεία ζπκθσλία κεηαμχ ησλ
κεγάισλ νιηψλ νκκάησλ. Οπζαζηά  ννλνκία είρε ξακβεχζε άλσ ζηλ
νιηή,  ννία πνββάζηε ζε ηερλά ηήκαηα. Οπζαζηά  δενινγία ηνπ
αηαιζκνχ ηο ξφλναο ή ηο ζνζαιδκνξαηίαο ξάκβεπζε. Ο ξίακβνο  φκσο
ήηαλ ξνζσξλφο. Νέεο δενινγίεο (θεκλζκφο, ννινγζκφο, θνληακεληαιζκφο)
ακθζβήηζαλ ηλ αεζηπία ηάμ α ηλ κεηανιεκή ζπλαίλεζ.

Σν ηέινο ηο ζηνξίαο;

Ο Φνπνπγάκα πνζηήξμε σο ν θιειεπεξζκφο ξάκβεπζε εί ησλ
αληαγσλζηψλ ηνπ. Χζηφζν, λέεο δενινγέο δπλάκεο αλαδχαλ ζηλ εθάλεα.
Ο άλαηνο ηνπ νκκνπλζκνχ  ξνεηνίκαζε ην δξφκν γα ηλ αλαβίσζ ηνπ
ελζκνχ, ηνπ θπιεηζκνχ ή ηνπ ξζεπηνχ θνληεκαληαιζκνχ. Πίζσ αφ η
έζ ηνπ Φνπνπγάκα ξχβεηα κα αζνδνμία, φη κε βάζ ην θιειεπεξζκφ α
κνξέζε λα δνκεί κα νλσλία νπ λα είλα αλή λα αλννεί ηα ζπκθέξνληα
φισλ ησλ κεγάισλ νλσλψλ νκάδσλ.

Μεξέο ζέςεο γα ηλ ζηνξία:

Γα ηνπο θιειεχεξνπο  ζηνξία είλα δνκκέλ άλσ ζηλ ξφνδν, κέζα αφ η
κεηαξξχκζ α φρ κέζα αφ ηλ εαλάζηαζ. Ο ζπληξηνί αληιακβάλνληα
ηλ αξάδνζ α η ζπλέρεα. Σν αξειφλ ανδγεί ην κέιινλ. Ο ζνζαιζηέο
ζηεχνπλ σο  ηαμή ζχγξνπζ είλα  ληήξα δχλακ ηο εμνπζίαο. Ο
θαζίζηεο βιένπλ ηλ ηψζ καο ρξπζήο ενρήο α επκνχλ ηλ αλαγέλλζ α
αλάιαζή ηο κέζα αφ ηλ άι α ηνλ φιεκν. Ο ξζεπηνί
θνληακεληαιζηέο βιένπλ ην αξφλ σο λεπκαηά δεθαξκέλν, σζηφζν
αληιακβάλνληα ηλ αλαγέλλζ κε φξνπο εζπγρξνλζηνχο. 

  55
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 55/56
5/22/2018 Heywood -slidepdf.com

Ο κεηακνληεξλζκφο σο δενινγία 
Ο βαζέο νιηέο δενινγίεο δελ έρνπλ αιά ξνζαξκνζηεί αηά άνν ηξφν
ζη κεηακνληέξλα αηάζηαζ. Ζ λεσηεξζηή ζές ραξαηξίεηα αφ ηνλ 
εκεισηζκφ, ηλ ίζη σο είλα δπλαηφ λα αεξσνχλ αληεκελέο αιήεεο.
Ο κεηακνληεξλζκόο είλα αληεκεισηζηόο. Αλ ην ζρέδν ηνπ αθσηζκνχ
είλα λεξφ, η εηψζεο έρε γα ηλ νιηή δενινγία ν άλαηνο απηφο; Ο
κεηακνληέξλεο εσξίεο ζηνρεχνπλ λα εδείμνπλ σο είλα ιένλ αδχλαην λα
αλαηχζζνληα εσξίεο επξείαο ιίκααο. Οιφιξ  γλψζ ξέε λα είλα ηνή
α δαίηεξ. Σν ελδαθέξνλ ιένλ έρνπλ εξδίζε ν αληιήςεο ηο ηαπηφηηαο α
ηο δαθνξεηφηηαο. Σν αληαηαιζηφ ή ελάληα ζηλ αγνζκννίζ
ίλκα δίλνπλ λέεο ξννηέο ζηλ δενινγία, ηψξα νπ ηα φκκαηα θαίλεηα λα
είλα αν-δενινγννκέλα α πνχηνπλ ζηνλ καλαηεξαιζκφ. Πάλησο, ν
κεηακνληεξλζκφο είλα εηεεκέλνο ζην ζπληξηζκφ.

Ο γινκαιζκφο σο δενινγία 
Μα ηειή αειή γα ηλ νιηή δενινγία ξνέξρεηα αφ η δαδαζία ηο
αγνζκννίζο. Μα αφ ηο βαζέο φςεο ηο αγνζκννίζο είλα 
αλάηπμ πεξεδαθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ αλξψσλ. Ζ θπζή γεσγξαθία γίλεηα
ιγφηεξν ζκαληή. Ζ λέα ηερλνινγία, ν πβεξλνρψξνο, βνά ζηλ
ειαρζηννίζ ηνπ θπζνχ ρψξνπ. ΋κσο ζηλ νπζία ηα πεξελά ζρέδα
θαίλεηα λα κλ αθνξνχλ ηο αλξψλεο ζρέζεο αιιά ηλ δίρσο θξαγκνχο 
ννλνκή δξαζηξφηηα. Ο λενθιειεχεξνο γινκαιζκφο ννδνκεί έλαλ
αγφζκν αηαιζκφ  νπ ζπλδέεηα κε ηα ζπκθέξνληα ησλ νιπελψλ. ΋ζν
εξεχε ν αηαιζκφο ηφζν εξζζφηεξν ελδπλακψλνληα ηα κέηξα αζθαιείαο α
ηφζν  ηξνκνξαηία καίλε ζη σή καο. Σειά,  αγνζκννίζ α ν
κεηακνληεξλζκφο είλα αφ κφλα ηνπο δενινγίεο. Σειά,  δενινγία είλα κα
ζπλερφκελ α αηέξκνλ δαδαζία. 

  56
http://slidepdf.com/reader/full/heywood- 56/56