Sadržaj:

1. Uvod.............................................................................................................................................2
2. Simptomi i znaci oboljenja jednjaka............................................................................................3
3. Dijagnostički pregledi..................................................................................................................3
4. Oboljenja jednjaka........................................................................................................................4
4.1. Ahalazija................................................................................................................................4
4.2. Ezofagitis...............................................................................................................................5
4.3. Malori – Vajsov sindrom.......................................................................................................5
4.4. Peptički ulkus jednjaka..........................................................................................................6
4.5. Karcinom jednjaka.................................................................................................................6
4.6. Divertikulumi jednjaka.........................................................................................................7
4.7. Variksi jednjaka.....................................................................................................................8
4.8. Hijatus hernija.......................................................................................................................8
5. Zaključak....................................................................................................................................10
Literatura........................................................................................................................................11
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

1. Uvod

Jednjak (Oesophagus) je mišićno-sluzokožni kanal, dug oko 25cm, kojim hrana prolazi od
ždrijela do želuca. Nalazi se ispred kičmenog stuba u prostoru između 6. vratnog i 11. grudnog
pršljena. Od prednjih zuba njegov početak je udaljen 15cm, a završetak oko 40 com. U
početnom dijelu prolazi kroz vrat, zatim kroz sredogruđe (mediastinum), pa kroz otvor na
prečagi (hiatus oesophagei) i završava se 2-3cm ispod njega otvorom želuca (cardia). Kalibar
jednjaka je različit, pošto postoje fiziološka suženja u visini grkljana, u visini luka aorte i
lijevog bronha i u visini prečage.
Peristaltički talasi iz ždrijela nastavljaju se talasima u jednjaku, što omogućava da hrana za 10
sekundi dospije do želuca. Rad mišića jednjaka kontroliše nervus vagus
Sluzokoža jednjaka je veoma osjetljiva na dejstvo kiselog sadržaja iz želuca. Normalno, ovaj
sadržaj se ne vraća jer se u poslednjih nekoliko centimetara jednjaka nalazi snažan mišini sloj
(donji sfinkter jednjaka) koji to sprečava, mada je pritisak u trbušnoj duplji u želucu veći nego u
grudnoj duplji.
Kada jednjak nije u funkciji, ti se sfinkteri stežu tako da hrana i želučana kiselina ne teku prema
gore iz želuca u usta. Za vrijeme gutanja sfinkteri se opuštaju tako da hrana može ući u želudac.
Dva od najčešćih poremećaja jednjaka su disfagija (osjećaj poteškoća pri gutanju) i bol u prsima
ili leđima.

2
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

2. Simptomi i znaci oboljenja jednjaka

Bol u grudima se javlja kada postoji oštećenje zida jednjaka ili poremećaj u pokretima
jednjaka. Osjeća se kao pečenje li grčevi iza grudne kosti i širi se u grudni koš, leđa, ramena,
želudac. Mada liči na bol srčanog porijekla, javlja se poslije uzimanja hrane po čemu se može
razlikovati od srčanog.
Otežan prolaz hrane (disfagija) osjeća se kao zaostajanje hrane iza grudne kosti i obično je
bezbolno. Može nastatati zbog poremećaja pokreta jednjaka (spazam) ili usled oštećenja
oštećenja sluzokože (suženje tumorskim tkivom). Kada postoji poremećaj u pokretima jednjaka,
bolesnici teže gutaju tečnost, a u sled organskih suženja teže gutaju čvrstu hranu.
Gorušica (pyrosis) je osjećaj pečenja iza donje dijela grudne kosti, sa širenjem naviše, sve do
ždrijela. Nekad je prisutan osjećaj kiseline u ustima. Javlja se najčešće usled gasteroezofagealnog
refluksa (vraćanje želudačnog sadržaja u jednjak), refluksnog ezofagitisa, (zapaljenja završnog
dijela jednjaka) i zbog hijatus hernije. Reguritacija je vraćanje želudačnog ili jednjačkog sadržaja
u usta.
Štucanje (singultus) nastaje usled nagle kontrakcije prečage zbog nadražaja nervusa frenikusa.
Podrigivanje (ructus) jeste naglo oslobađanje vazduha iz želuca.

3. Dijagnostički pregledi

Za ispitivanje jednjaka koriste se rendgensko ispitivanje sa barijumskom kašom, zatim

endoskopsko ispitivanje (ezofagoskopija) i monometrijsko ispitivanje (mjerenje pritiska unutar
jednjaka).

3
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

4. Oboljenja jednjaka

4.1. Ahalazija

Ahalazija je funkcionalni poremećaj jednjaka kada u toku gutanja izostaje opuštanje

donjeg sfinktera jednjaka. Nastaje zbog nervno-mišićne neusaglašenosti. I pored ostalih pokreta
koji guraju zalogaj naniže, završni dio jednjaka se ne otvara.
Bolest se postepeno razvija. Lakše prolazi čvrsta hrana nego tečna, a regurgitacija hrane je česta.
Vremenom se jednjak može znatno proširiti (megaezofagus), a usled pritiska nagomilane hrane
nastaje oštećenje sluzokože (zapaljenje i krvarenje). Ponekad može doći i do prskanja zida
jednjaka.
Dijagnoza ahalazije se postavlja na osnovu anamneze, radioskopije i radiografije, endoskopije i
histološkog nalaza.
Liječenje
Primjena nitrata sa dugotrajnim dejstvom ili blokatora kalcijumovih kanala smanjuje pritisak
donjeg sfinktera jednjaka i poboljšava prolaz hrane. U upotrebi su i različiti pneumatski dilatatori
kojima se postižu zadovoljavajući rezultati.
Sporovodi se i širenjem donjeg otvora specijalnim balonima endoskopski ili operativno.

Slika 1. Ahalazija jednjaka

4
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

4.2. Ezofagitis

Tao je zapaljenje sluzokože jednjaka, uzrokovano mehaničkim, hemijskim ili infektivnim

agensima. Može biti akutni ili hronični. Najčešći oblik akutnog ezofagitisa jeste korozivni
ezofagitis izazvan gutanjem korozivnih materija (koncentrovana sirćetna kiselina, kamena soda).
Akutni ezofagitis može biti izazvan i glivicom kandidom, kod starih iscrpljenih osoba, teških
bolesnika ili u onih koji uzimaju dugo antibiotike. Tada se vidi gljivične bele naslage već u
ustima.
Najčešći hronični ezofagitis jeste refluksni ezofagitis izazvan vraćanjem kiselog želudačnog soka,
obično kod hijatus hernije.
Simptomi su najčešće u vidu disfagije (poremećaj gutanja) raznog intenziteta, koja je izraženija u
toku konzumiranja hrane, i praćena je bolom koji se širi i povećanim izlučivanjem pljuvačke
(hipersalivacija).
Gorušica, kašalj, praćen upalom grla i promuklošću.
U slučaju širenja infektivnog procesa, može nastati povišena telesna temperatura i pojava jakih
bolova iza grudne kosti u miru.
Liječenje
Liječenje se sprovodi uzimanjem tečne i kašaste hrane, antacida, a kada postoji kandidijaza,
primjenom nistatina i dr.

4.3. Malori – Vajsov sindrom

Ovaj sindrom predstavalja pojavu uzdužnih naprslina završnog dijela jednjaka nastalih
usled dugotrajnog povraćanja, najčešće kod hroničnih alkoholičara. Karakteriše ga povraćanje
krvi, povraćanje tamnog sadržaja kao talog kafe, krvave stolice, crne stolice (melena), bol u
grudima.
Uzima se istorija bolesti i obavlja fizički pregled. Dodatne analize uključuju: EGDS
(ezofagogastroduodenoskopiju), krvnu sliku, test zgrušavanja krvi, rendgen i / ili CT-skener da bi
se isključila ruptura jednjaka.
Liječenje
Rascepi i krvarenje obično se rešavaju bez posebnih tretmana. Operacija je retko potrebna. Mogu
se davati inhibitori protonske pumpe (omeprazol, pantoprazol) ili H2 blokatori (ranitidin).
Transfuzija krvi može biti neophodna ako je krvarenje teško. Prekomerno krvarenje ili uporno
krvarenje mogu zahtevati endoskopiju ili operaciju.

5
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

4.4. Peptički ulkus jednjaka

Nastaje usled stalne regurgitacije kiselog želudačnog sadržaja u donju trećinu jednjaka,
gdje u završnom dijelu postoji želudačna sluzokoža, pa se tu stvara ulkusna niša. Nastaje i u
hijatus herniji, ezofagitisu, dugotrajnoj intubaciji jednjaka.
Glavni simptomi su bol, diofagija i povraćanje krvi.
Liječenje
Prvo načelo tretmana je dijeta. To uključuje uzimanje dovoljne količine tečnosti i samljevene
hrane. Hrana ne bi trebala biti začinjena, kiselo, pržena, dimljena i vruća . Ne može se piti
alkohol i pušiti.
Liječenje često sprovodi u bolnici. Čak i kod kuće pacijentu se prepopurčuje se da pacijent
većinu vremena miruje. Ovo je kako bi se spriječio odlazak želučanog sadržaja u jednjak.
Koriste se antibiotici. U posebno teškim slučajevima, kada konzervativno liječenje ne daje
rezultate, sprovodi hirurško liječenje.

4.5. Karcinom jednjaka

Karcinom jednjaka ređe se javlja nego ostali tumori digestivnog trakta. Po pravilu ishod je
loš, jer brzo dolazi do suženja jednjaka, a i hirurške intervecije su nedovoljno efikasne. Češće se
javlja kod bolesnika sa refluksnim ezofagitisom, pušača i alkoholičara.
Najtipičniji simptom je otežan prolaz čvrste hrane. Bol i krvarenje su rjeđi. Simptomi se se
javljaju dosta kasno, kada je suženje zahvatilo 2/3 lumena. U dijagnostičke metode spadaju
rendgensko snimanje i endoskopski pregled.
Liječenje
Liječenje je palijativno (gastrostoma, operativna ili endoskopska intubacija) ili hirurško.

Slika 2. – Karcinom jednjaka

6
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

4.6. Divertikulumi jednjaka

Ovi divertikulimi predstavljaju kesasta proširenja zida jednjaka, lokalizovana najčešće u

gornjem dijelu jednjaka (pulsioni ili Cenkerov (Zenker) divertikulum u vratnom dijelu) i u
predjelu grananja traheje usled povlačenja zida jednjaka priraslicama sa uvećanih limfnih
žlijezda.
Bolest karakteriše disfagija, postojanje bola, osjećaj pritiska, a komplikuju se zapaljenje i
prskanje zida zbog nagomilavanja grahe
Dijagnoza se postavlja barijumskom radiografijom i endoskopijom. Endoskopski se vide dva
otvora jednjaka, jedan pravi i drugi koji predstavlja lumen divertikuluma u kome se može naći
veća količina nesvarene hrane. Endoskopski pregled se mora raditi izrazito pažljivo, zbog velike
mogućnosti perforacije samog divertikularnog proširenja. Manometrijski se otkriva hipertenzija i
oslabljena ili poremećena relaksacija gornjeg stezača jednajka.
Liječenje
Liječenje je isključivo hirurško. Kroz lijevi kosi rez na vratu (cervikotomiju) načini se miotomija
GES-a (krikofaringealnog mišića) i mišićnog sloja ždrijela i vrtanog dijela jednjaka u dužini od
oko 6 cm. Kod manjih divertikuluma (< 3 cm) može se načiniti ili podizanje i fiksiranje
divertikuluma (divertikulopeksija) za prednju fasciju kičmenog stuba ili uvlačenje (invaginacija)
divertikuluma u lumen jednjaka. Kod većih divertikuluma (> 3 cm) preporučuje se da se nakon
miotomije načini presjecanje divertikuluma (divertikulektomija). U pojedinim slučajevima
moguće je načiniti i transoralnu endoskopsku divertikulektomiju sa posebnim endoskopskim
staplerima.

Slika 3.– Divertikulum jednjaka

7
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

4.7. Variksi jednjaka

Variksi jednjaka predstavljaju proširenje vena u njegovoj donjoj trećini. Javljaju se

najčešće kod oboljelih od ciroze jetre i predstavljaju put kojim se povezuje sistem gorenje šuplje
vene i vene porte. To je u zdravih osoba sporedni put kretanja krvi. Kod oboljelih od poretne
hipertenzije (povišenje pritiska u portnoj veni zbog otežanog krvotoka u ožiljno izmenjenoj jetri)
ovaj krvotok predstavlja glavni put. Vene jednjaka i gornje dijela želuca se enormno šire i često
prskaju, što dovodi do poraćanja velikih količina krvi. To je čest uzrok smrti kod ovih bolesnika.

Dijagnostiče metode mogu biti rendgenske (snimanje jednjaka uz pomoć barijumske kaže i
angiografija) i endoskopske.

Liječenje

Liječenje se sprovodi tako što se u momentu krvarenja stavlja Blekmorova (Blakemore) sonda sa
balonom koji pritiskom zaustavlja krvarenje, a kasnije se endoskopski vrši sklerozacija
(ubrizgavanje u venu ili pored nje posebnih sredstava). Izvode se i operative intervencije
(takozvani šantovi). Takođe se daju lijekovi za smanjenje portne hipertenzije i liječi se osnovno
oboljenje.

Slika 4. Portna hipertenzija

4.8. Hijatus hernija

Ovo oboljenje karakteriše prelazak dijela želuca u grudnu duplju usled proširenosti i
slabosti dijafragmalnog otvora. Javlja se kao posljedica povećanog pritiska u trbuhu (gojazne
osobe, trudnice, uporan kašalj, usled naprezanja trbuha kod fizičkih radnika. Simptomi su
podrigivanje, gorušica, bol.

8
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

Dijagnostikuje se rendgenski, snimanjem pomoću barijumske kaše u Trendelenburgovom

položaju, a može i endoskopski.

Liječenje

U liječenju se promjenjuje odgovarajući režim ishrane uz lijekove koji sprječavanju stvaranje

HCl, kao i lijekove koji neutrališu već stvorenu HCl želudačnog soka (antacidi).

Slika 5. - Trendelenburgov položaj bolesnika

9
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

5. Zaključak

Dva od najčešćih poremećaja jednjaka su disfagija (osjećaj poteškoća pri gutanju) i bol u
prsima ili leđima.

Disfagija je osjećaj da hrana ne prolazi normalno iz ždrijela do želuca i da se na svom putu prema
dole zaustavlja. Osjećaj može biti bolan. Kretanje tečnosti i čvrste hrane može zaista biti otežano
zbog fizičke nenormalnosti ždrijela, jednjaka ili okolnih organa ili radi poremećaja nervnog
sistema ili mišića. Mogu se i umisliti poteškoće pri gutanju.

Bol u prsima ili leđima uključuje žgaravicu, bol za vrijeme gutanja ili bol mišića jednjaka.

Bol za vrijeme gutanja može nastati zbog bilo kojeg od sljedećih razloga:

 Oštećenje sluzokože jednjaka (sluznice), kao što može nastati zbog upale uzrokovane
povratom želudačne kiseline

 Bakterijske, virusne ili gljivične infekcije ždrijela

 Tumorski, hemijski ili mišićni poremećaji kao što su ahalazija i razasuta stezanja
jednjaka.

Za ispitivanje jednjaka koriste se rendgensko ispitivanje sa barijumskom kašom, zatim

endoskopsko ispitivanje (ezofagoskopija) i monometrijsko ispitivanje (mjerenje pritiska unutar
jednjaka).
Liječenje se sprovodi u zavisnosti od vrste oboljenja, specijalnim balonima endoskopski,
operativno, uzimanjem odgovarujeće hrane uz lijekove koji sprječavanju stvaranje HCl, kao i
lijekova koji neutrališu već stvorenu HCl iz želudačnog soka.

10
Oboljenja jednjaka Dobrijana Ž epinić

Literatura

1. Jovan Teodorović i saradnici, Interne bolesti sa negom II za IV razred medicinske škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. Godine, Sedmo prerađeno
izdanje

Internet:

2. https://sr.wikipedia.org/sr-el/ahalazija

3. http://edoctor.rs/stanja/595-malori-vajsov-sindrom

4. http://hvor-cr.bestmed.in.ua/bolesti-i-lije%C4%8Denje/28035-ulkus-jednjaka.htm

5. https://refluxcentar.com/oboljenja/divertikulumi-jednjaka/

11