Rusya-Slav

UKRAYNA'DA SEÇİM SONUÇLARI KESİNLEŞTİ

10.02.2010 -Dr. Ali ASKER

Ukrayna’da, 7 Şubat 2010 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu

sonuçlandı. Ancak seçim sonuçlarının ülkedeki siyasi konjonktürü nasıl şekillendireceği
konusu belirsizliğini koruyor.

Zafer Yanukoviç’in

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda çok az bir farkla Bölgeler Partisi (Partiya
Regionov) Başkanı Viktor Yanukoviç galip geldi. Başbakan Yuliya Timoşenko, “Rusya’nın
adamı” olarak tanınan Yanukoviç’in çok az gerisinde kaldı. Merkezi Seçim Komisyonu’nca
seçim sonuçlarına ilişkin 9 Şubat gecesi yapılan açıklama ile oyların yaklaşık yüzde
99.99’nun sayıldığı, Yanukoviç’in oyların yüzde 48.95’ini, Timoşenko’nun ise yüzde
45.47’sini aldığı duyurulmuştur. Seçmenlerin yüzde 4.36’sı ise oylarını iki aday için de
kullanmamıştır. Seçim Komisyonu’ndan yapılan açıklamaya göre seçimlerin resmi
sonuçları 17 Şubat 2010 tarihinde açıklanacaktır.[1]

Seçim sonuçları, siyasi analistler için sürpriz olmamıştır. 17 Ocak 2010’da yapılan
seçimlerin birinci turunda Yanukoviç yüzde 35, Timoşenko ise yüzde 25 oranında oy
almıştı. Birinci tur oylamaya katılan seçmenlerin ekseriyetinin ikinci turda Timoşenko’yu
tercih edeceği belirtilmiştir. Bu tercih değişikliği ile ikinci turda iki aday arasındaki oy farkı
önemli ölçüde azalmışsa da seçimler yine de Yanukoviç’in üstünlüğü ile sonuçlandı. Seçim

www.21yyte.org 1
 UKRAYNA'DA SEÇİM SONUÇLARI KESİNLEŞTİ
Dr. Ali ASKER

sonuçları, Ukrayna halkının, bir anlamda, Rus ve Batı taraftarı olmak üzere eşite yakın bir
oranda parçalandığını göstermektedir. Adayların potansiyel oy kazandığı bölgelerden
alınan sonuçlar bunu matematiksel olarak doğrulamaktadır.

Sonuçların açıklanmasıyla, Yanukoviç’in seçim bürosunda bayram havası hakim oldu.

Yanukoviç galip geldiğini açıklayarak ülkenin birlik ve bütünlüğünü sağlama vaadinde
bulundu. Yaptığı ilk açıklamada dile getirdiği “Bence biz bu seçimlerde ülkenin birleşmesi
için ilk adımı atmış bulunuyoruz. Bu çok önemli ve benim için çok gerekli bir adımdı.”
İfadeleri önemlidir. Ancak bundan daha önemli olanı Yanukoviç’in bu konuşmasını Rusça
yapmış olmasıdır.[2]

Timoşenko Sonuçları Kabullenmiyor

Yuliya Timoşenko seçimlere yolsuzlukların ve hukuk ihlallerinin yaşandığını iddia

etmektedir. Ona göre, ihlallerinin yaşandığı bir ortamda yapılan seçimlerin sonuçları ve
dolayısıyla Yanukoviç’in zaferi meşru kabul edilemez. Timoşenko hukukçularına seçim
sonuçlarını mahkemeye götürme talimatı vermiş, üçüncü tur seçimlerin yapılabileceğini de
dile getirmiştir.[3] Fakat uzmanlara göre uluslararası gözlemciler seçimlerle ilgili olumlu
görüş bildirildikleri için Timoşenko’nun böyle bir şansı bulunmamaktadır. O yüzden bundan
sonra atabileceği tek adım güçlü bir muhalefet oluşturmak olabilir. Timoşenko açısından
başka bir olumsuz gelişme de taraftarlar arasında görüş ayrılığının ortaya çıkmasıdır. Lideri
olduğu parlamento grubu mensuplarından bir kısmı seçim sonuçlarını kabul ederek
muhalefete geçmenin daha akılcı olduğunu söylerken diğer bir kısmı da mücadeleyi
sonuna dek sürdürmekten yana olduğunu açıklamıştır. Bölgeler Partisi’ne göre ise
Timoşenko’nun seçim sonuçlarını yargıya götürmesi sadece Yanukoviç’in yemin törenini
geciktirecektir.[4]

Yeni Bir Devrim Yaşanabilir mi?

Seçimlerin sonuçlarının resmen açıklanmasından sonra Ukrayna’da bir istikrarsızlık

yaşanabileceğini düşünen kesimler bulunmaktadır. Bu tür istikrarsızlığın belki kısa süre için
yaşanabileceği söylenebilir. Timoşenko’nun itirazının oyların neredeyse yarısını
kazanmasına rağmen ciddi kamuoyu desteği kazanacağı ihtimali çok düşüktür. Bunun
birkaç nedeni vardır.

1) Ukrayna kamuoyu psikolojik olarak buna hazır değildir. Bundan önce yaşanmış Turuncu
Devrim’in sonuçları halkın yaşam standartları açısından iç açıcı olmamıştır. Ayrıca
Yanukoviç yandaşları artık bugünden itibaren önemli kamu binalarını “koruma altına” almış
bulunuyorlar.Bugün bir devrim inisiyatifinde bulunmak ülkeyikaosa sürükleyebilir.
Ukrayna’da gerek siyasiler gerekse halk bunun farkındadır. Yanukoviç, Timoşenko’nun
Ukrayna halkının iradesini kabul etmemesi halinde Ukrayna’da siyasi istikrarsızlığın devam

www.21yyte.org 2
 UKRAYNA'DA SEÇİM SONUÇLARI KESİNLEŞTİ
Dr. Ali ASKER

edeceğini, bu durumda Timoşenko’nun devrim kahramanı olmaktan çıkarak “devrim

cellâdına” dönüşeceğini söylemiştir. [5]

2) Uluslararası gözlemcilerin de izlediği seçimlerde çok ciddi bir seçim yolsuzluğu şu ana
kadar bildirilmiş değildir. Hatta Avrupa Parlamentosu Başkanı Jerzy Buzek, resmi sonuçları
dahi beklemeden Ukraynalıları serbest ve adaletli seçimden dolayı tebrik etmiştir. J.Buzel
bu seçimlerin tüm Ukrayna halkı için büyük bir başarı olduğunu, son yıllarda yaşanan siyasi
istikrarsızlığa rağmen Ukrayna’da sağlam demokratik temelin olduğunu gösterdiğini ifade
etmiştir.

Yeni bir devrim olmasının önündeki en önemli engel, gerek Ukrayna’nın içinde bulunduğu
şartların gerekse uluslararası konjuktörün “Turuncu Devrim”in yaşandığı dönemden çok
farklı olmasıdır. Öte yandan Batı’nın amacı Ukrayna’yı Rusya’yı karşısına almadan tedricen
kendisine entegre etmektir. Dolayısıyla yeni bir devrim hareketini desteklemesi ya da
ateşlemesi söz konusu olamaz. Bundan ziyade Rusya’yı kızdıracak yada rahatsız edecek
adımlar atmadan Yanukoviç’in yönünü Batı’ya çevirmek tercih edilecektir. Devrimin
anlamını artık bilen Ukrayna halkı için de böylesi bir girişim mantıklı olmayacaktır. Bu
nedenlerle de Ukrayna’da seçimlere endeksli bir siyasi istikrarsızlık döneminin başlaması
pek mümkün görünmemektedir.

Başka bir önemli nokta da “Rusya’nın adamı” Yanukoviç’in Ukrayna’nın dış politikasında
yapacağı ya da yapabileceği değişikliklerdir. Seçimdeki “kazanma farkı” çok küçük olduğu
için Yanukoviç, Avrupa yanlısı güçlerin tutumunu dikkate almak zorunda kalacaktır. Seçim
öncesi dönemde Yanukoviç, Ukrayna’nın GUAM üyeliğinde kalıp kalmayacağının
tartışılması gereken bir mesele olduğunu dile getirmiş olsa da, böylesi bir değişikliği
gerçekleştirmesi çok kolay olmayacaktır. Bundan önce Moldova Cumhurbaşkanı V.Voronin
de seçimler öncesinde benzeri açıklamalarda bulunmuştu ancak Voronin’in
Cumhurbaşkanlığı döneminde Moldova birkaç defa GUAM zirvelerine ev sahipliği
yapmıştır.[6] Yanukoviç’in dış politika rotasını aniden Rusya’ya döndürmesi
beklenmemelidir. Bu yüzden önümüzdeki dönemde Ukrayna dış politikası, Batı ve Rusya
arasındaki mesafelerin korunacağı bir denge politikası şeklinde seyredecektir. Bu dengeyi
korumak her zaman kolay olmayacaktır. Çünkü Yanukoviç’in seçmen potansiyeli ülkenin
doğu bölgelerinde yaşayan “Rusya yanlısı” yurttaşlardır. Bu kesim Ukrayna’nın Rusya’ya ile
yakın ilişkiler içinde olmasını istemektedir.

Şaibeli Turuncu Devrimin Katkısı

Ukrayna’daki seçim sonuçları kuşkusuz en fazla Rusya’yı tatmin etmiştir. Gerçi bu sonucun
ortaya çıkmasının esas nedenlerinden biri arkasında Amerikan istihbarat örgütlerinin
bulunmasının yarattığı şaibenden kendisini kurtaramayan “Turuncu Devrim”in lideri Viktor
Yuşşenko’nun Ukrayna’yı demokratik seçim yapabilecek bir devlet düzeyine getirmiş

www.21yyte.org 3
 UKRAYNA'DA SEÇİM SONUÇLARI KESİNLEŞTİ
Dr. Ali ASKER

olmasıdır. Bir dış mühadalenin özünde anti demokratik karakterini taşıyan Ukrayna
“Turuncu Devrim”i birinci amacı olmasa da bu ülkede demokratik ilkelerin yaşama
geçmesine yardımcı olmuştur. Post komünist ülkelerde yaşanan renkli devrimlerin karakteri
tartışmaya açık olsa da Ukrayna ve Gürcistan gibi ülkelerde demokratikleşmeyi tetikleyen
önemli bir aşama oldukları da görülmektedir. Bu ülkeler, renkli devrimlerin yan ürünü olan
dinamikler sayesinde nispi “istikrarın” yaşandığı ve sözde demokratik seçimle gelen
kralların yönettiği bir çok post Sovyet cumhuriyetinden farklı bir hüviyete kavuşmuşlardır.
Bu anlamda Ukrayna’da “Turuncu Devrim”in kendisi Ukrayna’yı Rusya’dan koparmak
anlamında zafer kazanamış ise de demokratikleşmenin dinamiklerini üretmek anlamında
kazandığı söylenebilir. Bundan sonraki süreçte Kremlin yanlısı iktidarın Ukrayna’yı
demokratikleşme yolundan geri çevirmesi zor olacaktır. Nitekim aldığı oy oranı ve güçlü
muhalefet olgusu Ukrayna’nın demokratikleşmesi açısından büyük önem arz etmektedir.

[*] 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Rusya-Avrasya Çalışmaları Bölümü Başkanı.

_____________________

[1] ????? ??????? ?? ??????? ????? ???????? 99,99yüzde ??????? ?? ??????????,

http://rian.ru/politics/20100209/208450607.html, 09.02.2010

[2] ???????? ??????? ???? ???????????, http://www.dni.ru/polit/2010/2/9/185137.html,

09.02.2010

[3]?????????: ? ??????? ?? ??????? ???????????? ?????? ?????????,

http://rus.ruvr.ru/2010/02/09/4254959.html

[4] Yanukoviç q?l?b?ni bayram edir, Timoşenko is? h?d?l?yir , Musavat,

10.10.2010,http://www.musavat.com/new/Dünya/70144-
YANUKOVİÇ_Q?L?B?Nİ_BAYRAM_EDİR,_TİMOŞENKO_İS?_H?D?L?YİR

[5] ?????? ?????, ??????? ????? ???????, http://vz.ru/top/ 09.02. 2010

[6] Yanukoviç prezident olsa…, http://www.azadliq.org/content/article/1952046.html,

10.10.2010.

www.21yyte.org 4