Dracontii Presbyteri Hispanti Carmen Epi

Ldil
Ld 11.
0 SIGILL
5 ,
0
CHRISTO
ECCLESIA
0
6
7
7
L
ANG
:
A
R
D
1
:
0
: N VINY
a
Jane DG
BOUGHT WITH
THE GIFT OF
WILLIAM GRAY ,
OF BOSTON, MASS .
( Class of 1829 ).
12 , 1862 ,
Aug.
等
|
17
DRACONTII , ;
Prefbyteri Hifp a ni,
CARMEN ' EPIC V M ,
HE X A Ë MERON
Ab EVGENIO II. ' Epiſcopo Tolet.

emendatum
EIVSDEMQve
ELEGIA AD THEODOSIVM
Iuniorem , Imperatorem Auguftum .
Denuo edidit , ac notis illuſtrauit
IOH. BENED. CARPZOV
UM
HELMSTADII
Apud C. G. FLECKEISEN. 1794.

Cd 11.5
Yon rug,12 ,
45 cas
‫روم کے‬ ‫پی در‬
/
i
PRAEFATIO
EDITORIS.
Poterant quidem Teſtimonia doctornin virorum ,
praefixa libello huic , ſuperfluam facere aliquam
Praefationem ; quum tamen in duas abeant ſen
tentias, nolo diffiteri, haút ita mihi diſplicuiffe
Dracontium, quin typis eum repeterem poft cen
tum et quinquaginta annos , a quo prodierat vlti
ma vice ſeparatim . Cuius etſi nonnulli Verſus
non tenui, ſed craffo ac foloce (vt Sirmondus ait,)
contexti filo ſint, aetaſque etiam ſequior denega

uerit quibuſdam hexametris ornatum , numeros ,
facilitatem ; ingenii tamen laudein eripere nequa
quam potuit.' Iniquior enim fuit Caſparus Bar
thius , putans Hiſpanum illum fubinde ita enun
ciaſſe acutule , vt videretur ſe ipſum non fatis in
tellexiſle : quum Idem ille alio in loco fibi tam
parum conftet , vt eum erudite , immo ſublime,
A 2 fcri
4 PRA EF ATI O.
ſcripfiffe iudicaret , et dignum putaret emendare

loca , quae ſcribarum culpa exiſtimaret vitiata
eſſe. Nam fi alii coniecerunt de Noftro non ac
merebatur , opiniunculas hi fuas praecipitarunt,

Carmine ipfo non fatis intellecto. Certum eſt,
Dracontium multo ſtudio imitari voluiffe elegan
tiam veterum ; facilitatem linguae faltem non te.
nuit , et affectauit nonnulla , quae primo intuitu

1
contra dicere videantur, quamuis cognita rectius,
repugnent minime. Vt facilius intelligatur He
xaëmeron , Paraphraſin adieci , quali Albinoua
num et Cornelium Seuerum explicauit Ioh . Cleri

cus , quod inſtitutum approbauit Kromayerus in
fine Praefationis ad Falconiam . Nam in Elegia
ad Theodoſium , vtpote faciliori, Paraphraſin pu

taui omitti poffe.
Melius eueniſſet, fi legeretur vterque libel
lus ante illam Eugenii immutationem , nam de
valore ac pretio eius accuratius conſtaret. Inter
ea quum ipfe Eugenius fateatur, fe in Dracontio
non niſi ſuperflua expunxiffe, 'et quae deeſſe ſibi

videbantur fuppleuiffe, alia immutafle ; ego certe
non exiſtimo, Eugenium , doctrina ac literis ſu
periorem Dracontio fuiſſe , fed ingenioſa et acuta
plera
PRAEFAT10. 5
pleraque deberi Huic , Iſtum vero immutaſſe non

nunquam , quae fatius fuiffet fi parum immutata
eſſent. Quod enim ſcripſit, ſe mole nugarum ex
piaſſe ſcriptorem ſuum , prope thraſonis ea videtur
VOX. - Simile quid euenit in aliquo vetuſto

1
Catulli exemplari, quod hiatibus nonnullis defors
me ac mutilum , Iouianus Pontanus emendauerat,
et lacunas de fuo fuppleuerat, ac deleuerat quae
non ipſe probaret. Quod auſum Iouiani , laudat
quidem Sannazarius Epigrammate ſingulari, fed
Vlamingius, Sannazarii editor ; reprehendit ; ad .
dens in Nota , tale mangonium in Drạcontio Eu .
génium exercuiſſe . Quicquid fuerit, contenti,
ſodes , Lectores, eſtote hoc Catone, quum multa
tamen egregia inſint Poëmati, ac fcriptor non
omnibus cognitus , fuerit dignus ; e tenebris qui.

bus latuerat fuis , in lucem denuo produci.
Ceterum quod prouecta aetate mea aulus
ſum explanare, quae nonnulli forte non fatis mihi
conuenire putent ; illis profiteor, me , quicquid
fuerit huius induſtriae, tum animi recreandi cauf
ſa , ( nam ſtudia iſtius generis vel ſenectutem adeo
oblectant,) tum et propterea fufcepiffe, quia timi
diuſculus more fenum factus, emittere non audeo

A 3 alia
6 PRA E F A TI O.
alia theologica , prelo parata . Nam Dogmati
cam orthodoxam , ( fic enim candide vocaui li

brum , ) et Commentarium in eam integrum , La
tine elaboraui. Veritus autem , ne illud nomen
meum , hodie non tam vt olim acceptum , cenfu
ris exponam afperis eorum , qui fibi videntur fa
gacitate et acumine prominere , non audeo emit

tere. Si etiam functus fuero, meo Chriſto fauen
țe , mortalium fato inſtanti , illi, ad quos perue
nient res meae , quando putabunt ſe gratius lita

turos effe faeculo , ifta anxie elaborata , nu
trimen poterunt Vulcano ſacrificare . Scribeb .
Helmſtadii, A. D. XXIV Iunii, ciɔlɔccxciv .
>
VARIO
VARIORVM
TESTIMONIA
D'E
DRACONTIO ET EVGENIO
TO LE TAN 0.
ISIDORVS HISPALENSIS
De Scriptoribus Eccleßafticis, Cap. XXIV .
racontius compofuit heroicis verfibus Hexaeme

D. conti
ron creationis mundi, et luculenter, quod compo
fuit , fcripfit.
SCHOLIVM AVB. MIRAEI. Draco'n tius,
natione Hiſpanus , libellos duos verſibus confcripfit.
Prior, carmine heroico confcriptus, Hexažmeron nun
cupatur , et creationem mundi continet : cui Operi
Eugenius , Toletanus Epifcopus, monofficham
recapitulationem ſeptimi diei adiecit . Altero libello,
ad Theodofium Tun , Auguftum , verſibus elegiacis
fcripto , veniam petit , fi fortaffe in praecedenti car
mine incautus errauerit ; precemque defert , cur de
triumphis illius eodem in Opere tacuerit. Vtrum
que Dracontii libellum , iuffu Chindafuindi Regis , ab
eodem Eugenio Epifcopo (vt Ildefonſuo cap. vlt . de
Viris illuftrib . teftatur , ) emendatum , Sirmondus
1619 Lutetiae publicauit.
A 4 ILDE
1
ILDEFONSVS TOLETANVS
De ſcriptoribus Ecclefiafticis , Cap . XIV .
Eugenius alter --- fcripfit, duos libellos, vnum

diuerſi carminis metro , alterum diuerfi operis profa
concretos ; qui ad multorum induftriam , eius ex hoc
tenaciter fanctam valuerunt commendare memoriam .
Libellos quoque Dracontii de creatione mundi

conferiptos, quos antiquitas protulerat vitiatos , ea ,
quae inconuenientia reperit , fubtrahendo , immutando,
vel meliora coniiciendo , ( conficiendo) ita in pulchritu
dinis formam coëgit , vt pulchriores de artificio corri
gentis , quam de manu proceſſiſſe videantur Auctoris.
Et quia de die feptimo idem Dracontius omni modo reti.
cendo , femiplenum opus viſus eft reliquiffe ; ifte , et
ſex dierum recapitulationem fingulis Verſibus renotauit,
et de die feptimo, quae illi vifa funt, eleganter dieta
fubiunxit,
SCHOLIVM AVB. MIRAEI. Eugenii huius iu.

nioris Epigrammata , aliaque Opufcula , Sirmondus
anno 1619 Lutetiae edenda curauit , vna cum Dra
contii libellis duobus , ab eodem Eugenio recognitis ,
Dracontii operi ( in quo , carmine heroico , mundi

conditionem defcripfit , et Genefeos initium eleganter
explanauit , ) diei feptimae explicationem , quae deſi.
derabantur, Eugenius adiecit. Ex iis verſibus intel
ligi datur , fuiffe virum non inelegantis ingenii , ne
que ineruditi [ Reliqua , a me omiſja,
pertinent ad Epigrammata Eugenii , de quibus vide
Polyc. Leyſeri Hiſt, Poëtar. med. aeui, p, 189-194.
I. B. C. ]
SCHOLIVM aliud . Eugenii in reſtituendo Dra

contio , emendationem , Scholiaftes Ildefonfi affirmat,
vidiffe fe in peruetuſto Codice Manuſcripto Petri Rui
zii
9
9
, zii Azagrae . Conf. Biblioth . Patrum Maxim , Lugdun .

T. IX, p. 724. ( * )
( * ) ANNOTATIO. FR. IOH. MARIA BRASICHEL
LEN , Tom . I. Indic. Libror. Expurgand. (Rom. 1607. 8.)
p. 269 ex Ifidoro et Ildefonſo eadem repetiit hic adducta.
SCHOL. aliud. IOH. GRIALVS, Canonicus Hiſpanus,
in Notis ad Ifidori Originum librum 12, c. 2 atteſta .
tuſ , librum Dracontii ab Eugenio emendatum , ſcrie
ptum fuiſſe Gothicis charafteribus, et feruatum fuo
tempore in bibliotheca Roderici, Epiſcopi Hiſpanj.
HONORIVS AVGVSTODUNENSIS
Lib . de Luminarib . Ecclef. III, C. 28.
Dracontius compofuit heroicis verſibus Hexaë

meron creationis mundi .
5 IOH . VASAEVS
In Chronico Hiſpaniae, A. D. DCLI, in Eugenio.
Dracontius fuiffe videtur Hiſpanus , quantum
ex S. Iſidoro colligi poteft , floruit temporibus Iuftiniani
Imperatoris, et Athanagildi Regis Gothorum. Compo
fuit Hexaëmeron creationis mundi,
GEORG . FABRICIUS
In Commentar, ad Poëtar, Vett. Ecclefiaft. Opera

Chriſtiana , p. 45.
Dracontius , poëta Chriſtianus, qua gente aut

patria fuerit , ignotum , Eius Carmen , Hexaimeron ,
id eſt , de opere creationis ſex dierum , eruditum atque
inſigne eſt , quod Parifiis editum e bibliotheca diui Via
& toris , huic Operi adiecimus , tribus quatuorve emena
datis erroribus, quos typographus admiſerat.
A 5 EDI.
i
DRACONTII ,
Prefbyteri Hiſpa n i,
CARMEN ' EPIC VM
HE X A Ë MER Ó N
Ab EVGENIO II. Epiſcopo Tolet.

emendatum
EIVSDEMQVE
ELEGIA AD THEODOSIVM
i
Iuniorem , Imperatorem Auguftum .
Denuo edidit , ac notis illuftrauit
IOH. BENED. CARPZOV
U
HELMSTADII
Apud C. G. FLECKEISEN. 1794.

Cd 11.5
1602, dug,12,
‫کم‬ ‫و‬
Find ,
Gray
PRAEFATIO
EDITORIS.
Poterant quidem Teftimonia doctorum virorum ,
praefixa libello huic , ſuperfluam facere aliquam
Praefationem ; quum tamen in duas abeant fen
tentias, nolo diffiteri, haút ita mihi difplicuiſſe
Dracontium , quin typis eum repeterem poft cen
tum et quinquaginta annos , a quo prodierat vlti
ma vice ſeparatim . Cuius etſi nonnulli Verſus 1
non tenui, fed craſſo ac foloce ( vt Sirmondus ait,)
contexti filo ſint , aetafque etiam ſequior denega
uerit quibuſdam hexametris ornatum , numeros,
facilitatem ; ingenii tamen laudem eripere nequa
quam potuit. ' Iniquior enim fuit Caſparus Bar
thius , putans Hiſpanum illum fubinde ita enun
ciaſſe acutule , vt videretur fe ipfum non fatis in
tellexiſle : quum Idem ille alio in loco ſibi tam
parum conſtet, vt eum erudite , immo ſublime,

! A 2 fcri.
PRAEFATIO .
4
ſcripfiffe iudicaret, et dignum putaret emendare

loca , quae ſcribarum culpa exiſtimaret vitiata
elle. Nam fi alii coniecerunt de Noftro non ac
merebatur, opiniunculas hi fuas praecipitarunt, !

Carmine ipfo non fatis intellecto. Certum eſt,
Dracontium multo ſtudio imitari voluiffe elegan
tiam veterum ; facilitatem linguae faltem non te
nuit , et affectauit nonnulla , quae primo intuitu
contra dicere videantur, quamuis cognita rectius,

repugnent minime. Vt facilius intelligatur He
xaëmeron , Paraphraſin adieci , quali Albinoua
num et Cornelium Seuerum explicauit Ioh . Cleri
cus , quod inſtitutum approbauit Kromayerus in

fine Praefationis ad Falconiam . Nam in Elegia
ad Theodoſium , vtpote faciliori, Paraphraſin pu

taui omitti poffe.
Melius eueniffet, fi legeretur vterque libel
lus ante illam Eugenii immutationem , nam de
valore ac pretio eius accuratius conſtaret. Inter
ea quum ipſe Eugenius fateatur, fe in Dracontio
non niſi fuperflua expunxiſſe , et quae deeſſe ſibi

videbantur fuppleuiffe, alia immutaſſe ; ego certe
non exiſtimo, Eugenium , doctrina ac literis ſu
periorem Dracontio fuiffe , fed ingeniofa et acuta
plera
PRAEFAT10. 5
pleraque deberi Huic , Iſtum vero immutaſſe non
nunquam , quae fatius fuiſſet fi parum immutata
eſſent. Quod enim ſcripſit, ſe mole nugarum ex
pialle ſcriptorem fuum , prope thrafonis ea videtur
vox. - Simile quid euenit in aliquo vetuſto
Catulli exemplari, quod hiatibus nonnullis defors
me ac mutilum , Iouianus Pontanus emendauerat,
et lacunas de fuo ſuppleuerat, ac deleuerat quae
non ipſe probaret. Quod auſum Iouiani , laudat
quidem Sannazarius Epigrammate ſingulari, fed

Vlamingius, Sannazarii editor ; reprehendit ; ad.
dens in Nota , tale mangonium in Drạcontio Eu .
genium exercuiſſe. Quicquid fuerit, contenti,
ſodes, Lectores, eſtote hoc Catone, quum multa
tamen egregia inſint Poëmati, ac ſcriptor non
omnibus cognitus, fuerit dignus ; e tenebris qui
bus latuerat fuis , in lucem denuo produci.
Ceterum quod prouecta aetate mea auſus

fum explanare, quae nonnulli forte non fatis mihi
conuenire putent; illis profiteor , me , quicquid
fuerit huius induſtriae, tum animi recreandi cauf
fa , (nam ftudia iſtius generis vel ſenectutem adeo
oblectant,) tum et propterea fufcepiffe, quia timi
diuſculus more fenum factus, emittere non audeo

A 3 alia
6 PRAEFATIO .
alia theologica , prelo parata. ' Nam Dogmati

cam orthodoxam , ( fic enim candide vocaui li
brum ,) et Commentarium in eam integrum , La

tine elaboraui. Veritus autem , ne illud nomen
meum , hodie non tam vt olim acceptum , cenſu
ris exponam afperis eorum , qui fibi videntur fa
gacitate et acumine prominere , non audeo emit
tere. Si etiam functus fuero , meo Chriſto fauen

țe , mortalium fato inſtanti , illi, ad quos perue
nient res meae , quando putabunt fe gratius lita

turos eſſe faeculo , iſta anxie elaborata , nu
trimen poterunt Vulcano facrificare. Scribeb .
Helmſtadii, A. D. XXIV Iunii, chɔlɔccxciy.
VARIO .
VARIOR V M
TESTIMONIA
DE
DRACONTIO ET EVGENIO
TO L E T A N 0.
ISIDORVS HISPALENSIS
De Scriptoribus Eccleſiaſticis , Cap. XXIV .
racontius compofuit heroicis! verfibus Hexaëme

D. conti
ron creationis mundi, et luculenter, quod compo
fuit, fcripfit.
SCHOLIVM AVB . MIRAEI. Draco'n tius,
natione Hiſpanus, libellos duos verſibus confcripfit.
Prior, carmine heroico conſcriptus, Hexašmeron nun
cupatur , et creationem mundi continet : cui Operi
Eugenius , Toletanus Epifcopus, monofticham
recapitulationem ſeptimi diei adiecit . Altero libello,
ad Theodofium Iun . Auguftum , verſibus elegiacis
fcripto , veniam petit , fi fortaffe in praecedenti car
mine incautus errauerit ; precemque defert , cur de
triumphis illius eodem in Opere tacuerit. Vtrum
que Dracontii libellum , iuffu Chindafuindi Regis , ab
eodem Eugenio Epifcopo (vt Ildefonſus cap. vlt. de
Viris illuftrib. teftatur , ) emendatum , Sirmondus
1619 Lutetiae publicauit.
A4 ILDE
muna
8
ILDEFONSVS TOLETANVS
De ſcriptoribus Ecclefiafticis , Cap. XIV .
Eugenius alter --- fcripfit,duos libellos, vnum

diuerſi carminis metro , alterum diuerfi operis profa
concretos ; qui ad multorum induſtriam , eius ex hoc
tenaciter fanctam valuerunt commendare memoriam.
Libellos quoque Dracontii de creatione mundi

confcriptos, quos antiquitas protulerat vitiatos , ea,
quae inconuenientia reperit, fubtrahendo , immutando,
vel meliora coniiciendo , ( conficiendo) ita in ' pulchritu
dinis formam coëgit , vt pulchriores de artificio corri
gentis , quam de manu proceffiffe videantur Auctoris.
Et quia de die feptimo idem Dracontius omni modo reti.
cendo , femiplenum opus viſus eſt reliquiſſe ; iſte , et
ſex dierum recapitulationem fingulis Verſibus renotauit,
et de die feptimo, quae illi vifa funt , eleganter dicta
fubiunxit,
SCHOLIVM AVB . MIRAEI. Eugenii huius iu.

nioris Epigrammata ,, aliaque Opuſçula , Sirmondus
anno 1619 Lutetiae edenda curauit , vna cam Dra
contii libellis duobus , ab eodem Eugenio recognitis ,
Dracontii operi ( in quo , carmine heroico , mundi
i conditionem defcripfit, et Genefeos initium eleganter
explanauit, ) diei feptimae explicationem , quae defi .
derabantur, Eugenius adiecit. Ex iis verfibus intel
ligi datur , fuiffe virum non inelegantis ingenii , ne
que ineruditi [ Reliqua , a me omiſa,
pertinent ad Epigrammata Eugenii, de quibus vide
Polyc. Leyſeri Hiſt, Poëtar. med. aeui, p. 189-194,
I. B. C. ]
1
SCHOLIVM aliud . Eugenii in reſtituendo Dra.
contio , emendationem, Scholiaftes Ildefonſi affirmat,
vidiffe fe in peruetuſto Codice Manuſcripto Petri Rui
zii
2
9
zii Azagrae. Conf. Biblioth. Patrum Maxim ,Lugdun .

T. IX, p. 724. (* )
( * ) ANNOTATIO . FR. IOH. MARIA BRASICHEL

LEN , Tom . I. Indio. Libror. Expurgand. (Rom. 1607. 8.)
p. 269 ex Ifidoro et Ildefonſo eadem repetiit hic adducta .
SCHOL, aliud. IOH. GRIALVS, Canonicus Hiſpanus,
in Notis ad Iſidori Originum librum 12, c. 2 atteſta .
tuſ, librum Dracontii ab Eugenio emendatum , ſcrie
ptum fuiſſe Gothicis charakteribus, et feruatum fuo
tempore in bibliotheca Roderici, Epifcopi Hiſpani.
HONORIVS AVGVSTODVNENSIS
Lib . de Luminarib. Ecclef. III, c. 28.
Dracontius compoſuit heroicis verſibus Hexaë

meron creationis mundi .
IOH . VASAEVS
· In Chronico Hiſpaniae, A. D. DCLI, in Eugenio,
Dracontius fuiffe videtur Hiſpanus , quantum
ex S. Iſidoro colligi poteft, floruit temporibus Iuſtiniani
Imperatoris, et Athanagildi Regis Gothorum . Compo
fuit Hexaëmeran creationis mundi.
GEORG . FABRICIVS
In Commentar, ad Poëtar. Vett. Ecclefiaft. Opera

Chriſtiana , p : 45 .
Dracontius , poëta Chriſtianus , qua gente aut

patria fuerit, ignotum , Eius Carmen , Hexaëmeron ,
id eſt, de opere creationis fex dierum , eruditum atque
inſigne eft , quod Parifiis editum e bibliotheca diui Via
Etoris , huic Operi adiecimus, tribus quatuorve emen .
datis erroribus, quos typographus admiferat.
A 5 EDI
5
/ IO
[ EDITORES BIBLIOTHECAR . PATRVM ,

ab Anno inde 1589. editionis fecundae Margarini
de la Bigne , vide feorſum infra, poft haec Variorum
Teſtimonia. I. B. C.]
MELCH . HEIMINSFELD . GOLDASTUS
In Notis ad Paraenet. Scriptor. Vett. et , in Epiſt. ad

Weitzium , huius editioni Dracont. praemiſſa.
Dracontius , probus auctor eſt, concinnus , et

ipfa breuitate commendabilis , fed ab aeuo fequiori. In
quo tamen elegantiarum flofculi , ceu purpureae quae
dam inftitae , interlucent ac ſcintillant De gente eius
ac patria in comperto eſt , gente fuifie literarum
alumna , ftudiorum nutrice , --- gentilefque habuiffe ex
priſcis illis Ethnicorum poëtis, Sextilium Heminam ,
Senecam , Lucanum , Columellam , Silium Italicum ,
Decianum , Licinianum , Caninium Rufum , Martialem ,
Adrianum Imperatorem , Feftum Auienum , Aquilium
Seuerum ; et ex Chriftianis Metronianum , Tiberianum,
Iuuencum , Prudentium , Damaſum , Fulgentium , Ilido
rum , et Orontium .
IDEM ,GOLDAST VS
Libro eodem , paullo poft..
Eugenius ſecundus , Toletanus , poëta fuit,

pro illo aeuo non malus, et cum primis Chriftianorum
cenfendus. Cuius aliquammulta Epigrammata in
membranis meis manufcripta et avéxdota poffideo. He
scaëmeron ab eo interpolatum , necdum ( quod quidem
ſciens fim , ) in lucem prodiit, Nam quod vulgo cir
cumfertur , ipfiffimum Dracontii eft ágXÉTUTOV et pri
migenium exemplar , in quo de ſex dierum ovane
λαιώ .
II
haires et feptimi ſupplemento , nec vola nec veſti

gium. ( *) .
$
(*) ( Reliqua , apud GOLDASTVM ipfe euolue. Scripfit autem
haec Goldafius Francofurthi anno 1609. I. B. C.)
CASPAR BARTHIVS
In Aduerfariis , lib, VII, cap. 20.
1
Sane Dracontius Hifpanus adeo acute et ner
uoſe de pleriſque incidentibus loquitur , vt vix ſeipſum
fatis intellexiffe videatur. Omnino autem mendis
adhuc pluribus fcatet ; quae niſi tollantur , notha pro
legitimis , fuppofita pro genuinis interpretari fruftra
labores .
Eodem libro et capitea
Non affentior doétis, qui hoc ipfum dexéTUTO

Dracontii cenſent. Potius id , quod ab Eugenio Tole
tano interpolatum effe traditür . Certe ταυτόλογον hoc
Opuſculum , et minime narrationibus detexendis fibi
conſtans , extendit iam fini proximas , et abruptis aliis
alias non fuis locis intexit.
In iiſdem Aduerfar . l. XXIII, t. 19 ,
Dracontius, mire eruditus, licet intricatior.
Ibidem , 1. LIV , c.9.
Poëta, ſenſu et eruditioné, quam eloquentia, lon

ge melior et inſtructior .
.
NICOLAVS ANTONIVS
In Biblioth . Hiſpana vetere , Tom . I, l. 3. c. 3. p. 192.
Paragr. 69. Dracontius fub Theodofio Iun .,

qui ad vſque quinquagefimum huius faeculi annum vi.
tam
I2
tam extendit poëſis laude inter Chriſtianos floruit va

tes . Superſunt rei teftes ; breue Ifidori teſtimonium :
quod Honorius , vt folet , breuiauit, Opus
ipſum ab Iſidoro laudatum , quod manibus omnium te
ritur , Hexaëmeron , fiue Opus ſex dierum , Heroico
carmine. Huic fubiungitur alter libellus elegiacis verſi
bus ad Theodoſium Auguftum , in quo veniam petit, ſi
quod in fuperiori Opere incautus errauiffet, precatuſque
condonari fibi, quod in eo de triumphis illius nihil di
xerit . At illos de creatione ſex dierum duos libellos,
Eugenius, Epiſcopus Toletanus iunior , ( tertium alii

ab Eugenio primo , huius vrbis Epiſcopo , S. Dionyfii
fodali, appellitant ;) quos antiquitas protulerat vitiatos
(ait Ildephonſus ,) ea , quae inconuenientia reperit , ..
quam de manu proceffiffe videantur Auétoris.
Cuius viri iudicio , de vtroque Poëta non parum detra
hit utolla ipfa , quae docet affatim , quantum valuerit
1
vnufquiſque eorum facultate pangendi carminis , aetatif
que et conuictûs barbarae gentis , fub qua natys Euge
nius fuit , confideratio. Subiungit Ildephonfus : Et
quia de die feptimo. idem Dracontius - quae illa
viſa ſunt, eleganter dicta ſubiunxit.
Paragr. 70. Ibi exponitur de quibufdam Editioni

bus Dracontii.
Paragrapho' 71' pergit Antonius ita ; Vnde,

quum tam liquido de Auctoris aetate conſtet, mirum vi.
deri debet, adeo perfpicuam rem vni Voffio latuiffe, qui,
in vltima Capite de aetate Poëtarum Latinorum , in
quod incertae aetatis eos coniecit qui poft Carolum M.
vixere'; hunc potiffimum Theodoſiani temporis Poëtam
in hunc album contulit,
Paragraphum 72 contrahere in breuiora liceat.)

Plane quum adfcribimus Poëtis noſtris ( Hiſpanis), Dra
contium, non vllum.e Veteribus ſequimur. Nam nec
Ilido
13
Ifidorus , nec Ildephonſus, nec Honorius , qui olim me

minere , vnde domo fuerit , monent. Neque item e
Recentioribus, Gefnerus , Bellarminuſque. . Ad quos,
ignotus forte ſuperioribus Saeculis peruenit : ideo neque
eius mentionem videas Philippum Bergomenſem ; Lilium
Giraldum , At Nouiores, neſcimus plane vnde
moti , Miraeus , Labbeus , Bignaeus, aperte Hiſpanum
vocant. Nouimus tamen , ad partes quis Bivarium
[ Franciſcum , is fuit monachus Ciſtercienſis Hiſpanus,
I. B. C. ] traxerit ; nempe ficulneus Maximus ; quem,
fi effet alicuius fidei, non admittere rei auctorem piacu
lum effet. ' Apage ergo Maximi haec ad Annum 430,
et ad Annum 412 quae duo teftimo
nia , eidem , an duobus Dracontiis , di &ta fint , non au
det Bivarius hariolari . Apage etiam , credentis Maxi
mo , pſeudo Hauberti nugas , qui -----
[ Reliqua ipſe, sis, ibi legas, ſi contigerit videre Anto
nii librum rarum , cuius copiam mihi fecit Ill. Lan
gerus, ex Bibliotheca Auguſta Wolfenbutelenfi. I. B.C.)
IDEM NIC. ANTONIVS

Eodem Tomo I, Lib. 5. Cap. 5, p. 281 899.
Paragr. 251. Eugenios duos, Toletanae fedis,

alterum poſt alterum , Praeſules , S. Ildephonſus miris
extulit laudibus . 252. Eugenius ſecundus, vul
go tertius , 254. fcripfit de S. Trinitate lic
bellum : ..
- Scripſit et duos libellos ; ynum di
uerfi carminis metro, alium diuerfi operis proſa concre
tos , Cuncta haec periere. -
Vnum autem extat , de quo ita Ildephonfus : Libellos
quoque Dracontii de Creatione mundi conſcriptos 1
in pulchritudinis formam ita coëgit, vt pulchriores --- ..
[Reliqua , ex antecedentibus repete.)
Repetit Paragraphus 255 , haec : Dracontium te

mere aiunt gente Hifpanum fuiffe nonnulli , credentes
aucto
14
auétoribus heri et nudius tertius confictis , quorum ex

numero Haubertus Hifpalenfis , fabulofiffimus omnium
ceterorum , ad Annum Chronici ſui 430 , Num. 24.
Dracontius, ait , Oſcae Celtiberorum obiit , vbi erat
Preſbyter. Dracontii autem hoc Opus inuen
tum videtur fuiſſe Anno 1494 in Bobienfi Coenobio Lon
gobardiae, fi non aliud eft Dracontii varium opus, quem
inter alios ibi tunc repertos libros Raphaël Volateranus
in Geographia ſua, fiue Commentariis verſus finem enu
merat.
256. Editum fuit ( Dracontii Hexaëmeron, ) duo

bus libellis conſtans , cum Eugenii recognitione , et ſe
ptimi diei Appendice , aliiſque eiufdem Poëmatis. Ex
1
Bibliotheca S. Victoris Parifienfi primum prodiit auctore
Gefnero . Deinde Bafileae , - Horum
aliqua Carmina inferuit Actis Eugenii, ad diem 13 No
uembris, loh. Tamajus Salazarius. Poëtica fane eius
facultas , pro captu illius temporis , tam ex his apparet,
quam ex Carmine quodam artificiofe elaborato , quod ex
MSCto Codice Michaëlis Ruizii Azagrii dedit nobis ;
Ambrofius, Moral. l. 1 2. C. 34. in quo fingulorum Ver
fuum initiales et poftremae literae Eugenius miſellus
conficiunt. [ Hoc epigramma dedi in Notis ad Eugenii
Praefationem ad Dracontii Hexaëmeron . I. B. C. ]
257. Sequuntur Editiones Ruizii , Sirmondi , et

Weitzii. Neſcio autem an Sirmondianam praecefle
rit Weitzii. Thom. Reineſius Sirmondiana priorem
facit. ( Reftiffime. Antonius igitur neutram vidit !
I. B. C. )
CHRISTIANVS DAVMIVS
In Syllabo Poëtar. Chriſtianor. Vett. praefixo Ben .
Paullin . Petrocorii libro de vita S. Martini.
Dracontii librum primum , a Guil . Morello cum
Victorė. Maffilienfi .typis defcriptum ; a Geo. Fabricio
et
15
et Bibliothecae Patrum conditoribus reiteratum ; Sir

mondus , et folio , ' et libro fecundo , (quem et lok .
Grialius ad Ifidori Hifpal. Orig. l. 6. c. 9. laudat, forte
ex Ruizii exemplari , in Hiſpania , cuius ipfe meminit
p. 74 ad Corippum excuro . Vid . et Barthii Aduerfar .
4 , 11. ) auctiorem dedit , vna cum Eugenio Toletano,
Pariſ, 1619. 8 .
Eugenius Toletanus , a Michaële Ruizio , ( vt

ipfe ad Corippum meminit) cum Dracontio ; et a Sir
mondo Parifiis in vulgus emiffus eft : repetitus in Bi
bliotheca Patrum Colonienſi Tomo XV ; et cum Notis
a Rivino , adiunctus Dracontio .
OLAVS BORRICHIVS
De poëtis Latinis , Diff. 2. § . 60.
Dracontius, Hiſpanus, Hexaëmeron fcripfit Epico
Carmine ; nec illo inculto quidem , fed aliquando pro
pter cogitationum ſubtilitatem , intricati obfcurique
ſenſus.
ADRIAN. BAILLET
Fugemens des Savans, T. 111, p. 269 ed . vlt.
Dracontius , Prêtre Eſpagnol du tems deMar

cien et Leon : d'autres le mettent ſous Iuſtinien ; et
d'autres, même après Charlemagne , mais fáns fonde
ment , et contre le temoignage de ceux de fon tems et
de ſon pays.
L ' Hexaëmeron ou la deſcription en vers de l'Ou

vrage des fix jours , qui port ce nom dans la Bibliothé
que des Peres et ailleurs , paroit etre d'une caractére
afféz médiocre . Néan moins Gafp. Barthius dit que
l'Auteur avoit du ſens et de l'erudition , quoi qu'il
n'ent point grand talent pous écrire poliment. (* ) Et
Melch . Goldaft. Haiminfeld prétend , qu'on y trouve
en
16
en différens endroits de certains traits d' elégance , qui

rélévent de tems en tems le Lecteur, et foutiennent fa
patience.
Le Pere Philip. Briet ( 1. 4 de Poët. Lat. p. 53 )

après S. Ildefonſe et S. Ifidore dit, que c'eſt S. Eugene,
le jeune Archêveque de Tolete , qui s'eſt chargé de
revoir et de corriger l'Hexaëmeron de Dracontius, qu'il
y a mis ld Preface et les Vers ou Monoſtiches de la re
capitulation du ſeptiéme jour, mais que ſon ſtile eſt fort
inferieur à celui de Dracontius, et que s'il y a fait quel
que changement , il n'aura pas manqué fans doute de
rendre un mauvais office à cet Auteur , en l' alterant et
en corrompant fon ſens.
(* ) In Nota , quam adiecit, in hac editione Bailleti , de la

Monnoye , p. 297 , legitur : “ Baillet a omis le meilleur
„ de ce que dit Barthius p . 352 de ſes Adverfaria ; c'eſt
„ que Dracontius penſe fi fubtilement , qu'on a non ſeule .
„ ment beaucoup de peine à l' entendre , mais qu'il y a
„ lieu de douter s'il s'eſt bien entendu lui - même. ,, ( Hot
Barthii iudicium tam iniquum mihi videtur , ut credam ,
virum hunc celeberrimum data ſaltem opera reprehendere
voluije. I. B. C.)
GVILLELMVS CAVE
In Hift. Literar. Scriptor. Ecclef. ed. nouiſſ. p. 429 .
Dracontius, gente (vt volunt ; licet de hac re du

bitare videtur Cl. Antonius , ) Hiſpanus, dignitate Pref
byter , claruit circa annum 440 imperante Theodofio
iuniore , ad quem Elegiam feripfit ; et vixit vfque ad
annum 450 ; adeo vt non fine ratione ſe mirari dicat
Phil. Labbeus , virum eruditum , Ger. Ioh . Voffium , in
ter poëtas incertae aetatis, eofque qui poft tempøra Ca
roli M. floruerint , Dracontium numeraffe. Poëtica in
primis ftudia excoluit ; duo tantum ingenii illius foetus
nobis fuperfunt , videlicet 1 ) Carmen in Hexaëmeron.
1 Librum iftum , exfcribentium culpa olim vitiatum , Eu
ge
1
genius fecundus , Toletanus Epiſcopus, iuſſu Chidiſvin ,

di, Gothoram in Hiſpania Regis , emendauit , atqüe ita
in pulchritudinis formam coegit teſte Ildefonſo , vtpul
chtior de artificio corrigentis, quam de; manu procefiifl'e
videatur auctoris : quin et ſeptimi dieijexplicationem ipfe
addidit Eugenius. Supereft 2) Elegia ad Theodoſium
Imperatorem , a Sirmondo primym edita.
Idem GVIL. CAVE

eodem libro , p. 588 .
e Eugenius , gente Hifpanus, eccleſiae Toletanae
preſbyter . Mortuo Eugenio priore, in Toletanae ſedis
Archiepiſcopum defignatus , Caefarauguftum fugit ; et
ad martyrum ſepulcra ſe conferens, vt- vitam monaſticam
ir exigere liceret , poftulauit. . Verum Regis iuſſu Tole,
It
tum reductus, Epifcopus ordinatus eſt anno 646. An
1
2 no 655 Concilio Toletano IX , anno 656 Toletano X
praefuit. Epiſcopatum , duodecim fere annis tenuit :
7 atque anno demum 657 defunctus Ildefonſum fucceffo
rem habuit. Dracontii libellum in Hexaëmeron recen
fuit , auxit ,
perpoliuit , et addito de diei feptimi opere
carmine , quod Dracontius imperfectum reliquerat , ſup
pleuit. Scripfit etiam Epigrammata quaedam , quae
cum Carmine fupra diéto edita funt a Sirmondo. ( * )
Scripfit etiam libellum de Trinitate , qui interiit.
I
f ( * ) NOTA. In editione Sirmondi habentur Epigrammata
50 XXXI, a pag . inde i vſque ad 20.
$
2
d
LVD . ELLIES DU PIN
at
Bibliotheque des Auteurs Eccleſiaſtiq. T. 4, p. 210.
Draconce, Prêtre Eſpagnol, qui vivoit du temps
de Theodoſe le Jeune , a compoſé un Poëme en vers
S hexametres fur les fix jours de la creation et une Ele
gie à l'Empereur. Il n'y a rien de remarquable dans
eét Quvrage, il eſt d'un ſtile afięz barbare, Saint Ifi
B dore
18
dore et S. Ildephonſe de Tolede parlent de cet Auteur .

On tíouve le Poëme dans la Bibliotheque des Peres , 'et
le Pere Sirmond l'a fait imprimer avec l’Elegie en 1619
à la fin des Oeuvres d’Eugene de Tolede, qui a revù
cét Ouvrage , et l'a mis en l'état où il eſt à preſent.
IDEM LVD . ELLIES

Libro eodem , T. VI, p. 19 .
Eugene aprés avoir vécu dans la ſolitude et dans

la pratique de la vie Monaſtique, proche de la ville de
Sarragoce , fuit forcé d'être Evefque de Tolede par or
dre du Prince. Ildephonſe qui lui a ſuccedé dans ce
Siége, nous apprend qu'il avoit écrit un livre de la Tri
nité, et deux petits livres , dont l'un étoit en vers de
differente meſure , et l'autre en profe ; qu'il avoit aufti
rèvû l'Ouvrage de Dracontius fur la creation du mon
de ; qu'il avoit rendu beaucoup meilleur qu'il n'étoit,
et y avoit ajoûté l'Ouvrage du ſeptiéme jour.
Le Pere Sirmond a donné le livre de Poëſies d '
Eugene ' , qui contient pluſieurs piéces ſur differens fu
jets. Le ſtile n'en eſt pas extrémement poli ; mais les
penſées en font fort juſtes, et il eſt rempli de ſentimens
tout - à - fait Chrétiens. Le Cardinal Aguirre promet
dans ſa Notice des Conciles d'Eſpagne, une lettre de cét
Eugene à Protafius , et un nouveau livre d'Epigrammes,
qui n'ont point encore vû le jour.
POLYCARP. LEYSER
In Hiſtor. Poëtar. et poëmatum medii aeui , p. 57,
Dracontium vixiffe faeculo V , probare videtur in

fcriptio libri fecundi Dracontii, quae eft ad Theodofiuin
junioremi, Auguftum ; ab anno Chriſti 408 vfque ad
annum 450 Imperatorem . E contrario Ifidorus, ordine
chronologico procedens, inter Auitum Viennenfem Epi.
fcopum et Victorem Tunnumenfem collocat eum ; atque
adeo
19
adeo ad faeculi VI initiá , aetatem Dracontii referre vide

tur. [mmo floruiffe eum temporibus Iuſtiniani Impera
!
toris , ab anno 527 ad annum 565 , et Athanagildi Re
gis Gothorum , perhibet Ioh . Vafaeus in Chronico Hiſp.
A. D. DCLI in Eugenio . Cui contrarius non eft Melch .
Goldaftus, qui Dracontium Iuftiniano imperante An. 540
viguiſſe vult. Scripfit Dracontius 1 ) Hexaëmeron , cor
rectum ab Eugenio iuffu Chindafvinthi Regis. Luculen
ter ſcriptum effe iudicat Ifidorus. Eruditum atque in
ſigne opus vocat Geo. Fabricius. Scripfit porro 2 ) li
brum ad Theodoſium iuniorem , Auguftum , verſu elegia
to. 3) Nonnulla Carmina ; niſi forte mentitur inſcria
ptio. Inedita edere conſtituit Philip. Labbe.
IDEM LEYSERVS
Libro eod . p. 188 .
Eugenius , Epifcopus Toletanus , Eugenii prio

ris fucceffor , claruit temporibus Chindafvinti et Recce
fvinthi Regum , fere duodecim annis tenens dignitatem ,
Obiit anno 657. Conſcripta ab Eugenio verfibus poëti
cis funt 1 ) Praefatio Dracontii Hexaemero praefixa :
2 ) Menoſticha recapitulationis feptimi diei , in fine li
bri Dracontii , Hexaëmero adiecta . 3 ) Praefatio ,
Opufculis poëticis praemiffa .
[et alia plura , perbreiia , quae apud Leyſerum in
hoc loco , ordine omnia adducuntur . ]
IOH. ALBERTUS FABRICIVS

In Biblioth. Latin . mediae et infim . aetat. T. III. p. 63.
ed . Manfi.
Dracontius , Preſbyter Hifpanus , clarus fae
culo V , tempore Theodofii iunioris , quem anno Chriſti
450 conftat rebus humanis valedixiffe. Scripfit Car .
men de fabrica mundi, fiue Hexaëmeron ; eique fubiun +
& um Carmen elegiacum verſuum 198 ad Theodofium
в 2 junios
20
iuniorem , Auguftum . In eo fatisfa &tio continetur, qua

ab omnipotente Deo veniam petit , ne praecedenti Car
mine aliquid incautus erraſſet . Dein Theodofio precem
defert , cur de triumphis illius eodem opere tacuiffet .
Hexaëieron prodiit primum Pariſiis - boon
[ Iam recenſentur editiones Dracontii variae , deinceps
feorfum a me adducendae. I. B. C.]
BIBLIOTHECIS SS. PATRVM
LIBRI DRACONTII ET EVGENII

INSERTI SVNT HIS :
1. Bibliothecae Parifienfi Margarini de la Bigne. Edi

tioni ſecundae , Parif. 1589 , Tomo VIII.
2. Bibliothecae Patrum alii cuidam Parifienfi , editae
1654 , Tomo VIII.
3. Bibliothecae Patrum Colonienfi , editae 1618 , To
mo VI , Part . I.
4. Iac. Sirmondi Operibus variis , Pariſiis 1696. et Ve.
netiis , 1728 , Toma II.
5. Bibliothecae SS. Patrum maximae Lugdunenfi, To
mo IX . Pag. 724 et pag. 729. ( * )
( *) Editio: Dracontii mea , quae nunc prodit, potiffimum
ſequitur (non quidem ſemper,) leftionem Editorum Biblio .
thecae huius Lugdunenſis. 1. B. C.
6. Ioach . Zehneri Paraphraſibus et Meditationibus di

uorum Patrum et Doctorum Ecclefiae, Lipfiae
1602. 8. (** )
(**) Conf. Th . Ittig de Biblioth. et Catenis Patr. p. 725.

vbi hic liber (quem ego quidem non vidi , ) vocatur Bie'
bliotheca Patrum Lipſienfis. Ittigius ait, etiam Dracone
tium inefje
?
EDI.
21
EDITIONES VARIAE
DRACONTII ET EVGENII
1. Hexaëmeron . Prodiit ex Bibliotheca S. Victoris, Pa

riſiis, 1560. 8. vna cum Claudii Marii Victoris
feu Victorini Commentario in Geneſin ,
2. Hexaëmeron . In Collectione Poëtarum Chriftianorum ,

opera Georgii Fabricii , Bafileae, 1562. 4.
3. Hexaëmeron , et Carmina Eugenii. Cum notis Mi.
chaëlis Ruizii de Azagra , fiue Affagrii Celti.
beri . ( * )
(* ) Qui mentionem fecerunt huius Editionis , eam plerique

non viderunt , et adduxerunt neque locum impreffionis,
neque arinum , - Dicitur illa a Leyſero , Hift. Poët. p. 59 ,
in Hiſpania prodiile. Caſp. Barth . Aduerfar. 55, 11.
et Andr. Chriſti. Eſchenbach de poetis Chriſtianis facr, et
profan. Graecis et Latinis ( p. 105 Diſſertt. Acad .) neſcia
uerunt fingularia illius. Dubitarunt multi , vtrum Vile
quam prodiijet ? Sed ſalva res eft. ' Ipfe enim Mich . Rui .,
zius in Notis ad Corippi poëma de laudib . Iuſtini Ang.
Antuu . 1581. 8. claris verbis ita ſoripht ad verſum 10 :
" Ceterum in noflra exemplari , quod , vt alibi ad opus
„ Dracontii poétae, de fabrica mundi, et ad Carmina fimul
,,diui Eugenii, Epiſcopi Toletani, diffuſe praefati ſumus .,,
Agit etiam de hac Editione, e Codice Gothico ex.
cufa , Nic. Antonius , in Bibliotheca Hiſpana Vet. T. 1,
p. 192. F. 70. et p. 282. . 257 . ( Editio haes
Dracoutii rariffima, digaa foret, quae data opera deſcrie
keretur ab amatore rei librariae. 1. B. C.)
4. Hexaëmeron , cum Ioh . Weitzii Indice , Gloſſario,

et Notis , Francof. 1619. 8 .
5. B. Eugenii , Epiſe. Tolet. Opuſcula , quibus inferti

funt Dracontii libelli duo , ab Eugenio eodem re
cogniti. Adiecta ſunt aliorum aliquot veterum
ſcriptorum varia . Cura Iacobi Sirmondi, Parif.
B 3 1619.
22
1619. 8. Infunt etiam Tomo II. Operum Sir

mondi.
6. Dracontii Hifpani libellorum Biga, quorum prior de

opere fex dierum , alter vero poftfatio quafi quae
dam eſt ----- Poſt Eugenium Toletanum (cuius
fimul Poëmata quaedam et Epigrammata (*) repe
ries ,) item poft Fabricium , Weitzium , Sirmon
dum , - - alios , nouis Notis illuftrauit Andreas Ri
Hinus. Lipfiae; 1651 , 8 .
(*) Eugenii Epigrammata, et Poëmata , a Riitino ex Sir .

mondi editione adiectv , omiſa ſunt in Editione hac mea ;
quia nolui tam Eugenii , quan faltim Dracontii Opuſcula
dare. I.BC
DRA.
DRACONTII
HEXA Ë MERON
ET
E L EGIA AD THEODOSI V M
IVN. IMPERATOREM
1
BA
多
}
.
}
EVGENII EPISTOLA
AD
CHINDASVINTVM REGEM.
1
Inclito , gloriofo rerum Domino , CHIN D A
SVINTO , a )
Principi fummo, et maximo Regum ,
EVGENIVS , 8
Veftrorum fidelium b) ſeruulus,
Clem enti
elementiae Veftrae iuffis , Sereniſſime Princeps,
plus volendo c) inſeruiens quam valendo , Dracontii
cuiuf
a ) Chindafvinthus , Chindiſvint, aut veluti refert Fredegarius,

Chintaſind ; Gothorum in Hiſpania rex fuit. Qui, poſt
Tulgam patrem fuum , ob inſcitiam regendi ac morbum;
fa &tione fuppreffum , imperium na &tus , laudem deinceps
magnam obtinuit. Anno quinto regiminis praeſuit Conci.
lio ſeptimo Toletano : feditiofos interemit ciues : Grego
rium Africae praefe &tum , Imperatori Confianti obniſum , vi.
cit : ſtabilitoque a ſe imperio , digne et cum auctoritate re
xit. Proueeta aetate , filium Recceſvinthum vicarium in
regno ſubftituit. Indicium fauoris erga literatos dedit vel
eo , quod Dedicationem Eugenii , qui Dracontii libellos,
emendauerat nefcio an corruperat ? propitius ſuſcepit.
Plura de rebus huius Principis leguntur apud Fredegarium
Scholaft. in Chron. c. 82 , et Rodericum Tolet. de reb.
Hifp. 2, 20.
B 5
26
cuiuſdam libellos , multis videns erroribus inuolu .

tos , Chriſto Donnino tribuente valoren , d ) pro
tenuitate mei ſenſuli e) ſubcorrexi: hoc videlicet
moderamine cuſtodito , f ) quo ſuperflua demerem ,
ſemiplena ſupplerem, fracta conſtabilirem , g ) et
crebro repetita mutarem . Verſiculi fane quos huic
operi detrahendos effe putaui , et ſenſu tepidi , et
verbis illepidi, et vlla ratione ſubnixi non proban
tur : nec,in eis aliquid reperitur, quo lectoris ani
mus animetur , aut mulceatur doctus, aut doceatur
indoctus . Et quoniam de die feptimo praefatus Au
otor omnino reticuit ; ſemum h ) mihi opuſculum
vide
b) fidelium ) id eft , Vaſallorum , qui fidem obftrinxerunt Do.

mino , et feruant eam . Rodericus Tolet. 2 , 20 : Chinda .
ſvinthi et Recceſvinthi tempore, Hifpania ab omni pertur .
batione conquieuit, adeo vt nullus in ea infidelis reperire .
tur , vel qui arma fumeret rebellandi. Nominatur infidelis,
qui felònia (vt dicunt, ) noxius eſt.
c ) plus volendo , quam valendo ) Typorum errore habet Sir .
mondus in Operibus voluendo , quan valendo. Ludit Eua
genius cum verbis velle et valere. Paullo poſt iterum:
Si non , vt vohei , veluti valssi confummaui. Pro infera
uiens alii legunt deſeruiens.
d ) tribuesite valorem ) id eft , quicquid enim valui, non tam
mihi quam Chriſto eſt tribuendum . Reſpicitur ad ftatim
di&tum quam valendo.
e ) Senfuli) Forte apud vnum Eugenium ea occurrit vox. Quin.
&ilianus Intt. Orat. 8 , 5 habet fenfitulus. Diminutiua
amat Noſter. In hoc folo Epiſtolio leguntur adhuc feruje
lus , codiculus. Praefatione fequenti : fordidulus , para
uulus.
f) hoc moderamine cuſtodito ) hac modeſtia ſeruata.
8 ) fralta conftabilirem ) perturbata emendarem , incerta firma.
rem . Monụi in Praefatione , melius iudicari pofle de in.
duſtria Eugenii, ſi etiam Dracontius fupereffet ante emen
dationem paffam .
b ) femum ) imperfectum , mancum . Vox occurrit quoque hoc
ſenſu apud alios. Gloſſar. Lat. Graec. Semuna, juisevov.
Ald .
27
videbatur, fi non inde aliquid in hoc codiculo ha

beretur . Idcirco in fine libelli , quamuis pedeſtri
ſermone, ſex dierum récapitulationem fingulis Verſi
L
culis quos olim condidi , denotaui ; de die vero led
ptimo , quae viſa ſunt dicenda , ſubnexui ; decre
tumque diuale , i ) ac fi non vt volui , veluti valui
e conſummaui. Implorans Veſtri folii praelargiſſi
mam pietatem , k ) vt vile ſeruuli fidelis oblatum ,
Veſtra fibi gloria efficere dignetur 1 ) acceptum,
fiatque mihi miſero repenſo m) fructuoſa laboris,
U placida reſpectûs Veſtri contributio amoris n) vel
fauoris.
Add. Barth . Aduerf. 55 , 11. et Du Freſne Gloff. v. ſemiss,

qui tamen Eugenii locum hunc non habet.
i ) decrets.mque diuale ) diale, diuinuni. Intelligit iuffum Chin . -- |
daſyinthi Auguſti. Occurrit vocabulum apud plures fcri.
‫ܕܢܐ‬ ptores aeneae aetatis , Spartianum in Caracal. 11 , Syma
machum , Corippum ; in Inſtitutt. et Cod. Iuſtiniani.
0 k ) Veſtri folii praelargiffimam pietatem ) Meliores dixiſſent;
Tuam , Rex magne , beneuolentiam et liberalitatem .
1 ) dignari, Oblatum veftra fibi gloria acceptum efficere ) Haec
loquutio BugBagiçer non magis atque prior.
m ) repenfio ) Idem quod penfatio, remuneratio. Apud Petrum
Diac. Chron. Caſſin . 4 , 44. legitur rependium .
n ) contributio amoris et fauoris.) In Editt. Sirmondi et Lugd.
legitur contribu . vel fauoris, Riuinus fuppleuit
quod deerat.
?
1
EVGE
--
EVGENII
PR AE FATI O. .
Principis infignem faciem vifure libelle ,

Cuius ad imperium meruiſti forde carere ,
/ Et capere nitidam longo poſt tempore pallam :
Coeperis vt limen aulae regalis adire,
5 Atque auro rutilo radiantem cernere fedem ,
Incipe quamprimum largas perſoluere grates,
Errorum quod nube carens correctus haberis .
7 Dein , proſtratus humi, veniam depofce precatu ,
Latoriſque tui fallers patronus adeſto ,
Io Ignoſcat placidus , ignofcat mente benignus,
Quod te fordidulum dum conor rite lauare ,
Aſperius impreſſa mapus tenuanda poliuit.
At
2 Cuius ad imperium ) quo iubente,

3 capere ) Vltima fyllaba fit longa ob caeſuram . nitidam
pallam ) hoc loco puriorem veſtitum . Putat ftilum melio
rem ac magis perſpicuum .
in quod ab erroribus , in libro Hexaemeron quondam obuiis,
emendatus es.
9 Latoris tui ) Qui ſubmiſle offert et tradit te Regi. Sole

lers patronus) diligens interceffor ae deprecator.
12 Afperius impreſſa ) Senſus eſt : Quod manu et ope mea ,
quae durius fcripta fuerant , corre & a funt.
29.
At fi de plebe quiſquam liuore peruſtus

Dixerit , et quis eft, veterum qui carmina mutet ?
Scribat qui leuibus epigrammata vana -libellis ? 15
Nouerit hoc ipfe, quod nuſquam culpa putatur,
Quam non velle videt , fed maior iuffio cogit.
Denique iuffa bona dum promulgantur agenda,
Qui complet , ſapiens; qui vult contemnere , de
niens.
Quodfi Virgilius , et vatum ſummus Homerus, 20
Cenſuram meruere nouam poft fata fubire,
Quam dat Ariſtarchus, Tucca, Varuſque, Probufque;
Cur dedignetur , quod iuffus Principe magno
Paruula praeparvi Draconti carmina libri,
Paruulus Eugenius nugarum mole piaui ? 25,
13 liuore peruſtus ) inuidus , Zoilus. Si liuor obtre tare cu.

ram voluerit.
14 mutet) Melius in Coniun &tiuo , quam vulgo mutat.
15 epigrammata vana ) H. 1. verficulos leues.
17 Quam non'velte videt ) quam non ipfe vult fuo arbitratu .
18 promulgantur ) annunciantur . Verſu 2 : ad imperium Prin .
cipis.
22 Ariſtarchus, notum eſt , obelo pupugit Homeri loca ,, fibi
diſplicentia. Plautius Tucca , Auguſti amicus , cum Var.
rone et Plotio emendauit Virgilii Aeneiden. Idem ſtudium
narratur Vari ac Probi, fed fide dubia. De Publ. Quinit.
Varo , poëta Cremonenſi , adi Franciſc . Arifi in Cremon .
Liter. ſub Varus. De M. Vål. Probo Berytio 'refert Sueton .
in Ill. Gramm. 24 , quod multa curauit exemplaria emen
dare , ac diſtinguere , ' et annotare . Virgilium tamen non
affert.
24 praeparvi) admodum parvi, humilis , miſelli.
25 nugarum mole piaui)' In Lugd. nugatum mole piaui , errore
typographi. Senſus eſt : errores multos correxi. Nonius
Marcell . piare , expiare , purefacere. Paruulus Euge.
nius) Eugenius ſcripſit etiam Verſiculos quofdam , ex Co.
dice aliquo MSCto Ruizii Azagrii , ab Ambrofio datos,
quorum mentionem fecit Nic, Antonius in Bibl. Hiſpan. Vet.
T.1,
1
EVGENII
PRAEFATI O.
P rincipis inſignem faciem viſure libelle,

Cuius ad imperium meruiſti forde carere,
1/ 1 Et capere nitidam longo poſt tempore pallam :
Dein , proſtratus humi, veniam depofce precatu,
Latoriſque tui follers patronus adeſto,
Io Ignoſcat placidus , ignoſcat mente benignus,
Quod te fordidulum dum conor rite lauare,
Afperius impreſſa manus tenuando poliuit.
At

3 capere ) Vltima fyllaba fit longa ob caefuram . nitidam
pallam ) hoc loco puriorem veſtitum . Putat ftilum melio.
7 quod ab erroribus , in libro Hexa&meron quondam obuiis,
emendatus es.
9 Latoris tui) Qui ſubmiſſe offert et tradit te Regi. fola

12 Aſperius impreſſa ) Senſus, eſt: Quod manu et ope mea,
quae durius fcripta fuerant , corre & a funt.
29
(
Dixerit , et quis eſt , veterum qui carmina mutet ?
Scribat qui leuibus epigrammata vana-libellis ? 15
Quan non velle videt , ſed maior iuflio cogit.
mens.
Quodfi Virgilius , et vatum fummus Homerus, 20
Cenſuram meruere nouam poft fáta fubire,
Cur dedignetur, quod iuſſus Principe magno
Paruulus Eugenius nugarum mole piaui ? 25
13 liuore peruſtus ) inuidus , Zoilus. Si liuor obtre &tare cu

1 ram voluerit.
14 mutet) Melius in Coniun &tiuo , quam vulgo mutat.
15 epigrammata vana ) H. l. verficulos leues.
17 Quam non velle videt). quam non ipfe vult fuo arbitratu .
cipis.
22 Ariſtarchus, notum eſt , obelo pupugit Homeri loca , , fibi
diſplicentia. Plautius Tucca , Auguſti amicus , cum Var .
narratur Vari ac Probi , fed fide dubia. De Publ. Quinit.
Varo , poëta Cremonenſi , adi Franciſc. Arifi in Cremon .
Liter. ſub Varus. De M. Val. Probo Berytio 'refert Sueton .
in Ill. Gramm. 24 , quod multa curauit exemplaria emen .
dare , ac diftinguere , ' et annotare. Virgilium tamen non
affert.
24 praeparvi ) admodum parvi, humilis , miſelli.
25 nugarum mole piaui) In Lugd. nugatum mole piaui, errore
Marcell . piare , expiare , purefacere. Paruulus Euge .
nius) Eugen ius it
ſcripſ etiam Verſi culos quofd am , ex Co.
dice aliquo MSCto Ruizii Azagrii , ab Ambroſio datos,
quorum mentionem fecit Nic. Antonius in Bibl. Hiſpan. Vet.
T. I,
20
juniorem , Auguftum . In eo fatisfa&tio continetur, qua

ab omnipotente Deo veniam petit , ne praecedenti Car
mine aliquid incautus errafſet. Dein Theodoſio precem
defert, cur de triumphis illius eodem opere tacuiffet.
Hexaëmeron prodiit primum Parifiis -----
[ Iam recenſentur editiones Dracontii variae , deinceps
feorfum a me adducendae. I. B. C. ]
BIBLIOTHECIS SS. PATRVM
LIBRI DRACONTII ET EVGENII
INSERTI SVNT HIS :
I. Bibliothecae Parifienfi Margarini de la Bigne. Edi

tioni fecundae , Parif. 1589 , Tomo VIII .
2. Bibliothecae Patrum alii cuidam Parifienfi , editae
1654 , Tomo VIII.
3. Bibliothecae Patrum Colonienſi, editae 1618 , To
mo VI , Part. I.
4. Iac . Sirmondi Operibus variis , Pariſiis 1696. et Ve
netiis , 1728 , Tome II.
5. Bibliothecae SS. Patrum maximae Lugdunenſi , To
mo IX . Pag. 724 et pag. 729. (* )
( * ) Editio Dracontii mea , quae nunc prodit, potiffimum

ſequitur (non quidem ſemper,) leftionen Editorim Biblio .
thecae huius Lugdunenſis. I. B , C.
6. Ioach . Zehneri Paraphraſibus et Meditationibus di

uorum Patrum et Doctorum Ecclefiae , Lipfiae
1602. 8. (** )
(**) Conf. Th . Ittig de Biblioth . et Catenis Patr. p. 725 .

vbi hic liber (quem ego quidem non vidi, ) vocatur Bi.'
bliotheca Patrum Lipfienfis. Ittigius ait , etiam Dracon .
tium inefje
EDI.
1
21
EDITIONES VARIAE
DRACONTII ET EVGENII
1. Hexaëmeron . Prodiit ex Bibliotheca S. Victoris , Pa

riſiis, 1560. 8. vna cum Claudii Marii Victoris
feu Victorini Commentario in Geneſin ,
2. Hexaëmeron . In Collectione Poëtarum Chriſtianorum ,

opera Georgii Fabricii , Bafileae, 1562. 4.
3. Hexaëmeron , et Carmina Eugenii. Cum notis Mi

1
chaëlis Ruizii de Azagra , fiue Affagrii Celti
beri. ( * )
( *) Qui mentionem fecerunt huius Editionis , eam plerique

non viderunt , et adduxerunt neque locuin impreffionis,
neque annum , - Dicitur illa a Leyſero , Hift. Poët. p . 59,
in Hiſpania prodiile. Caſp. Barth . Aduerfar. 55, 11.
et Andr. Chriſti. Eſchenbach de poëtis Chriſtianis facr. et
profan. Graecis et Latinis ( p. 105 Differtt. Acad.) neſcia
uerunt fingularia illius. Dubitarunt multi , vtrum Vile
quam prodiilet ? Sed ſalva res eft. ' Ipfe enim Mich . Rui.
zius in Notis ad Corippi poëma de laudib . Iuſtini Aug.
Antuu . 1581. 8. claris verbis ita ſoripfit ad verſum 10 :
" Ceterum in noſtro exemplari, quod , vt alibi ad opus ,
„ Dracontii poétae, de fabrica mundi, et ad Carmina fimul
„ diui Eugenii, Epiſcopi Toletani, diffuſe praefati fumus .,,
Agit etiam de hac Editione , e Codice Gothico ex .
cuſa , Nic. Antoniiss , in Bibliotheca Hiſpana Vet. T. I,
p. 192. F. 70. et p. 282. F. 257 . ( Editio haea
Dracoutii rariſſima , digua foret, quae data opera defcrio
beretur ab amatore rei librariae. 1. B. C.)
4. Hexaëmeron , cam Ioh. Weitzii Indice , Gloſſario ,

et Notis , Francof. 1610. 8 .
5. B. Eugenii , Epiſo. Tolet. Opufcula , quibus inferti

funt Dracontii libelli duo , ab Eugenio eodem re
cogniti. Adiecta ſunt aliorum aliquot veterum
ſcriptorum varia . Cura Iacobi Sirmondi , Parif.
B 3 1619.
1
22

mondi.
6. Dracontii Hiſpani libellorum Biga , quorum prior de

opero fex dierum , alter vero poftfatio quafi quae
dam eft -.- Poſt Eugenium Toletanum (cuius
fimul Poëmata quaedam et Epigrammata (**) repea
ries , ) item poft Fabricium , Weitzium , Sirmon
. dum, - , alios, nouis Notis illuftrauit Andreas Ri
uinus. Lipfiae, 1651. 8 .
(") Eugenii Epigrammata , et Poemata , à Riiino ex Sir .

mondi editione adie ta , omiſa ſunt in Editione hac mea ;
quia nolui tam Fugenii , quan Jaltim Dracontii Opuſcula
dare. I.B , C
DRA .
i
1
DRACONTII
HEXA ËMERON 1
ET
E LEGIA
E AD THEODOSI VMM
IVN. IMPERATOREM
B4
1
1
I
6
!
EVGENII EPISTOLA
AD

SVINTO , a)
Principi ſummo , et maximo Regum ,
EVGENIVS ,
Veftrorum fidelium b ) ſeruulus.
Clem enti
lementiae Veſtrae iuſfis , Sereniſſime Princeps,
plus volendo.c) inferuiens quam valendo , Dracontii
cuiuf

Chintaſind ; PO Gothorum in Hifpania rex fuit. Qui, poſt
Tulgam patrem fuum , ob inſcitiam regendi 'ac morbum ;
factione fuppreffum , imperium naétus , laudem deinceps
magnam obtinuit. Anno quinto regiminis praefuit Conci.
lio ſeptimo Toletano : feditiofos interemit ciues : Grego
'riüm Africae praefe &tum , Imperatori Conſtanti obniſum , vi.
cit : ſtabilitoque a ſe imperio , digne et cum auctoritate re.
xit. Prouecta aetate , filium Recceſvinthum vicarium in
regno ſubſtituit. Indicium fauoris erga literatos dedit vel
Scholaſt. in Chron. c. 82 , et Rodericum Tolet. de reb.
Hifp. 2, 20.
B 5
26
cuiufdam libellos , multis videns erroribus inuolu

tos , Chriſto Donnino tribuente valoren , d ) pro
tenuitate mei ſenſuli e) ſubcorrexi : hoc videlicet
ſemiplena ſupplerem , fracta conſtabilirem , g ) et
operi detrahendos eſſe putaui, et ſenſu tepidi , et
verbis illepidi , et vlla ratione ſubnixi non proban
tur : nec ,in eis aliquid reperitur, quo lectoris ani
mus animetur, aut mulceatur doctus, aut doceatur
indoctus . Et quoniam de die feptimo praefatus Au
ctor omnino reticuit ; ſemum h ) mihi opuſculum
vide
b) fidelium ) id eſt, Vaſallorum , qui fidem obftrinxerunt Doe

i mino , et ( eruant eam. Rodericus Tolet. 2 , 20 : Chinda .
ſvinthi et Recceſvinthi tempore , Hifpania ab omni pertur.
batione conquieuit, adeo vt nullus in ea infidelis reperire.
tur, vel qui arma fumeret rebellandi. Nomjuatur infidelis,
qui felònia (vt dicunt,) noxjus eſt.
c ) plus volendo , quam valendo) Typorum errore habet Sir .
mondus in Operibus voluendo , quam valende. Ludit Eu.
genius cum verbis velle et valere. Paullo poſt iterum:
Si non , vt volti, veluti valui confummaui. Pro infera
wens alii legunt deſeruiens.
d ) tribueste valorem ) id eft , quicquid enim valui', non tam
mibi quam Chriſto eſt tribuendum . Reſpicitur ad ftatim
di& tum quam valendo.
e ) Senfuli) Forte apud vnum Eugenlum ea occurrit vox. Quin .
Etilianus Intt. Orat. 8 , 5 habet ſenſiculus. . Diminutiua
amat Nofter. ' In hoc folo Epiſtolio leguntur adhuc feruu .
lus , codiculus. Praefatione fequenti : fordidulus , para
uulus.
f) hoc moderamine cuſtodito ) hac modeſtia ſeruata .
) fralta conftabilirem ) perturbata emendarem , incerta firma.
rem. Monụi in Praefatione , melius judicari poffe de in
dationem paſſam .
b ) Jemumi ) imperfe &tum , mancum . Vox occurrit quoque hoc
ſenſu apud alios. Gloſſar. Lat. Graec. Jemium , juíxevov.
Ald.
27

beretur . Idcirco in fine libelli , quamuis pedeſtri
fermone , Sex dierum recapitulationem fingulis Verſi
culis quos olim condidi , denotaui ; de die vero ſe
Ć ptimo , quae viſa ſunt dicenda , ſubnexui ; decre
conſummaui. Implorans Veſtri folii praelargiſſi
fiatque mihi miſero repenſio m) fructuoſa laboris,
placida reſpectûs Veſtri contributio amoris n ) vel
fauoris.
Add. Barth . Aduerf. 55 , 11. et Du Freſne Gloff. v . ſemiss,

i ) decretumque diuale ) diale, diuinuna. Intelligit iuffum Chin |
daſvinthi Auguſti. Occurrit vocabulum apud pluręs ſcria
ptores aeneae aetatis , Spartianum in Caracal. 11 , Syma
machum , Corippum ; in Inſtitutt, et Cod. Iuſtiniani.
k ) Veftri folii praelargiffimam pietatem ) Meliores dixiffent ;
Tuam , Rex magne , beneuolentiam et liberatitatem .
1 ) dignari , Oblatum veſtra fibi gloria acceptum efficere ) Haec
loquutio BugBagica non magis atque prior.
m
Diac. Chron. Caffin . 4 , 44. legitur rependium .
legitur contribu , vel fauoris. Riuinus fuppleuit
quod deerat,
11
.
1
EVGE
-
r
1
EVGENII
PRA E F A TI 0. ,'
rincipis inſignem
Principis vifure libelle
infignem faciem viſure ,
libelle,
Cuius ad imperium meruiſti ſorde carere ,
1 1 Et capere nitidam longo poſt tempore pallam :
A
7 Dein , proſtratus humi, veniam depofce precatu,
Latoriſque tui fallers patronus adeſto ,
Quod te ſordidulum dum conor rite lauare ,
Aſperius impreſſa manus tenuanda poliuit.
At
2 Cuius ad imperium ) quo jubente,

3 capere ) Vltima fyllaba fit longa ob caeſuram . nitidam
pallam ) hoc loco puriorem veflitum . Putat ftilum melio.
any quod ab erroribus , in libro Hexa &meron quondam obuiis,
emendatus es.
9 Latoris tui) Qui ſubmiſle offert ét tradit te Regi. Sole

12 Aſperius impreſſa ) Senſus eft : Quod manu et ope mea ,
quae durius ſcripta fuerant , corre & a funt.
29,

Dixerit , et quis eft, veterum qui carmina mutet ?
Nouerit hoc ipfe , quod nuſquam culpa putatur,
Quam non velle videt , fed maior iuſlio cogit.
Denique iuſſa bona dum promulgantur agenda,
Qui complet , fapiens; qui vult contemnere , de
mens.
Cenſuram meruere nouam poft fata fubire,
Quam dat Ariſtarchus, Tucca , Varuſque, Probuſque ;
13 liuore peruſtus) inuidus , Zoilus. Si liuor obtre & are cu

1 ram voluerit.
14 mutet) Melius in Coniunétiuo , quam vulgo mutat.

15 epigrammata vana ) H. I. verficulos leues.
17 Quam non 'velte videt) quam non ipfe vult fuo arbitratu .
cipis.
22 Ariſtarchus, notum eſt, obelo pupugit Homeri loca , , fibi
diſplicentia . Plautius Tucca , Auguſti amicus , cum Var.
narratur Vari ac Probi, fed fide dubia . De Publ. Quinit.
Varo , poëta Cremonenſi, adi Franciſc. Arifi in Cremon .
Liter. fub Varus. De M. Val. Probo Berytio 'refert Sueton .
dare , ac diſtinguere , ' et annotare. Virgilium tamen non
affert.
24 praeparvi) admodum parvi, humilis , mifelli.
25 nugarum mole piaui ) In Lugd. nugatum mole piaui, errore
Marcell . piare, expiare , purefacere. --- Paruulus Euge.
nius) Eugenius ſcripſit etiam Verſiculos quofdam , ex Co
quorum mentionem fecit Nic. Antonius iu Bibl. Hiſpan. Vet.
T. I,
30
T. I, S. 256 , P. 282 ex quibus vena eius poëtica , rara ſcie

licet ! prominet. Singulorum verſuum literae initiales, et
vltimae , conficiunt Eugeniusmiſellus. Adfcribam in fine
hoc , illum luſum .
Excipe , Chriſte potens, diſcretam corpore mentem
Vt poſſim picei poenam vitare harathr I
Grandis ineſt culpa , ſed tu pietate redunda S
Elue probra , pater , et vitae crimina toll É
Non ſim pro meritis ſanctorum coetibus exſu L
ludice te , profit ſanctorum videre tribuna L
Vis , lector , vno qui fum dignoſcere verſ v
Signa priora lege , mox vltima, noſſe valebi S
DRA
a
>
DRACONTII
Η Ε Χ Α Ε Μ Ε R Ο Ν :
AB
E V GENIO II
i
EMENDATVM .
22

mondi.
6. Dracontii Hiſpani libellorum Biga , quorum prior de

opere fex dierum , alter vero poftfatio quafi quae
dam eft Poſt Eugenium Toletanum (cuius
fimul Poëmata quaedam et Epigrammata ( * ) repe
ries ,) item poft Fabricium , Weitzium , Sirmon
dum , -- alios, nouis Notis illuſtrauit Andreas Ric
vinus. Lipſiae; 1651. 8 .
(*) Ergenii Epigrammata, et Poemata , á Rittino ex Sire

mondi editione adie &tu , omiſa ſunt in Editione hac mea :
9 quia nolui tam Eugenii, quan faltim Dracontii Opuſcula
dare. I.B , C
DRA.
DRACONTII
H EX A Ë MERON
ET
E LEGIA AD THEODOSI V M
IVN. IMPERATOREM
B 4
青
}
書
}
EVGENII EPISTOLA
AD

SVINTO , a )
Principi fummo, et maximo Regum ,
EVGENIVS ,
Veftrorum fidelium b) ſeruulus,
Clem ent
lementiae Veſtrae iuſfis , Sereniffime Princeps,
plus volendo c) inferuiens quam valendo , Dracontii
cuiuf

Chintaſind ; Gothorum in Hiſpania rex fuit. Qui, poſt
Tulgam patrem fuum , ob, inſcitiam regendi ac morbum
factione fuppreffum , imperium nactus , laudem deinceps
magnam obtinuit. Anno quinto regiminis praefuit Conci.
lio ſeptimo Toletano : feditiofos interemit ciues : Grego- .
riüm Africae praefe&tum , Imperatori Confianti obniſum , vi.
cit : ſtabilitoque a ſe imperio , digne et cum auctoritate re
xit. Prouecta aetate , filium Recceſuinthum vicarium in
regno ſubftituit. Indicium fauoris erga literatos dedit vel
Scholaſt. in Chron. c. 82 , et Rodericum Tolet. de reb.
Hifp. 2, 20.
B 5
26
cuiuſdam libellos , multis videns erroribus inuolu

tos , Chriſto Doinino tribuente valorem , d ) pro
tenuitate mei ſenſuli e) ſubcorrexi : hoc videlicet
moderamine cuſtodito , f ) quo fuperflua demerem ,
crebro repetita mutarem . Verſiculi ſane quos huic
operi detrahendos eſſe putaui , et ſenſu tepidi, et
tur : nec , in eis aliquid reperitur, quo lectoris ani
mus animetur, aut mulceatur doctus, aut doceatur
indoctus : Et quoniam de die feptimo praefatus Au
ctor omnino reticuit ; ſemum ' h) mihi opuſculum
vide .
b) fidelium ) id eſt, Vaſallorum , qui fidem obftrinxerunt Do.

mino , et ſeruant eam . Rodericus Tolet. 2 , 20 : Chinda .
ſvinthi et Recceſvinthi tempore , Hiſpania ab omni pertur .
batione conquieuit , adeo ut nullus in ea infidelis reperire .
tur, vel qui arma fumeret rebellandi. Nominatur infidelis,
qui felonia (vt dicunt,) noxius eſt.
c ) plus volendo , quam valendo) Typorum errore habet Sir .
mondus in Operibus voluendo, quam valendo. Ludit Eu .
genius cum verbis velle et valere . Paullo poſt iterum :
Si non , ut volui, veluti valsi confummaui. Pro infera
siens alii legunt deſeruiens.
d ) tribuente valorem ) id eſt , quicquid enim valui , non tam
mihi quam Chriſto eſt tribuendurn . Reſpicitur ad ftatim
di&tum quam valendo.
e ) Senfuli) Forte apud vnum Eugenium ea occurrit vox. Quin.
&ilianus Init. Orat. 8 , 5 habet fenficulus. Diminutiua
amat Nofter. In hoc folo Epiftolio leguntur adhuc feruu .
lus , codiculus. Praefatione fequenti : fordidulus , par .
uulus.
f) hoc moderamine cuſtodito ) hac modeſtia ſeruata .
& fraſla conflabilirem ) perturbata emendarem , incerta firma .
rem . Monụi in Praefatione , melius judicari poſle de in.
dationem paſſam .
b ) Jemum ) imperfe& um , mancum . Vox occurrit quoque hoc
fenfu apud alios. Gloſſar. Lat. Graec. femum , juízevov.
Ald.
பால்ஸ்
27

T beretur . Idcirco in fine libelli , quamuis pedeſtri
ſermone , ſex dierum recapitulationem fingulis Verfi
culis quos olim condidi, denotaui ; de die vero le
6 ptimo , quae viſa ſunt dicenda , ſubnexui ; decre
tumque diuale , i ) ac fi non vt volui, veluti valui
confummaui. Implorans Veſtri folii praelargiſſi
1 mam pietatem , k ) vt vile ſeruuli fidelis oblatum ,
fiatque mihi miſero repenſio m ) fructuoſa laboris,
placida reſpectûs Veſtri contributio amoris n ) ve!
fauoris.
: Add. Barth . Aduerf. 55 , 11. et Du Freſne Gloff. v. ſemies,

i decrets que dinale ) diale, diuinuni. Intelligit iuffum Chin .
daſyinthi Auguſti. Occurrit vocabulum apud plures fcri.
ptores aeneae aetatis , Spartianum in Caracal. 11 , Sym .
k ) Vefri folii praelargiffimam pietatem ) Meliores dixiſſent :
Tuam , Rex mague , beneuolentiam et liberalitatem .
1 ) dignari , Oblatum veſtra fibi gloria acceptum efficere) Haec
loquutio BagBagicɛi non magis atque prior.
m
A Diac. Chron . Caſſin . 4 , 44. legitur rependium .
1
n ) contributio amoris et fauoris.) In Editt. Sirmondi et Lugd .
legitur contribu .. vel fauoris. Riuinus fuppleuit
quod deerat.
EVGE .
---
EVGENII
PRA E F A TI O.
Principis viſure libelle,

rincipis infignem faciem vifure libelle,
Cuius ad imperium meruiſti ſorde carere ,
Et capere nitidam longo poſt tempore pallam :
7 Dein , proſtratus humi, veniam depofce precatu,
Latoriſque tui follers patronus adefto,
Io Ignofcat placidus , ignoſcat mente benignus,
Quod te fordidulum dum conor rite lauare ,
Afperius impreſſa mapus tenuanda poliuit.
At
2 Cuius ad imperium ) quo jubente ,

3 capere ) Vltima fyllaha fit longa ob caeſuram. nitidam
pallam) hoc loco puriorem veſtitum . Putat ftilum melio
7 quod ab erroribus , in libro Hexaemeron quondam obuiis,
emendatus es .
9 Latoris tui ) Qui ſubmiſle offert et tradit te Regi. sola

lers patronus ) diligens interceffor ae deprecator.
12 Aſperius impreſſa ) Senſus eſt: Quod manu et ope mea ,
quae durius ſcripta fuerant , corre & a funt.
29

Scribať qui leuibus epigrammata vana -libellis ? 15
Quaín non velle videt , fed maior iuflio cogit.
Qui complet , fapiens; qui vult contemnere , de
mens.
Cenſuram meruere nouam poſt fáta fubire,
Quam dat Ariſtarchus, Tucca , Varuſque , Probuſque ;
Paruula praeparvi Draconti carmina libri ,
13 liuore peruſtus ) inuidus , Zoilus. Si liuor obtre tare cu

ram voluerit.

17 Quam non 'velle videt) quam non ipfe vult fuo arbitratu .
18 promulgantur ) annunciantur . Verfu 2 : ad imperium Prinə
cipis.
22 Ariſtarchus, notum eſt, obelo pupugit Homeri loca , , fibi
diſplicentia. Plautius Tucca , Auguſti amicus, cum Var .
narratur Vari ac Probi , fed fide dubia . De Publ. Quinil.
Varo , poëta Cremonenſi , adi Franciſc. Arifi in Cremon .
dare , ac diſtinguere, ' et annotare. Virgilium tamen non
affert.
24 praeparvi) admodum parvi , humilis , mifelli.

25 nugarum mole piaui)' In Lugd. nugatum mole piaui, errore
nius ) Eugenius ſcripſit etiam Verſiculos quofdam , ex Co.
T. I,
30
T. I, S. 256, p . 282 ex quibus vena eius poëtica , rara fcie

licet ! prominet. Singulorum verſuum literae initiales , et
vltimae , conficiunt Eugenius sniſellus. ' Adfcribam in fine
Grandis ineſt culpa , ſed tu pietate redunda s
Elue probra , pater , et vitae crimina toll E
Non ſim pro meritis ſanctorum coetibus exlu L
Iudice te , profit fanctorum videre tribuna L
Vis , lector , vno qui fum dignoſcere verf
Signa priora lege, mox vltima , noſſe valebi S
DRA
DRACONTII
AB
E V GENIO II
EMENDATVM .
DRACÓNTII
PRESBYTERI HISPANI
Η Ε Χ Α Ε Μ Ε R Ο Ν
SIVE
DE OPERE SEX DIERVM
LIBER VNVS
115 11. of Intro 1

Prima dies lux eſt terris , mors vna tenebris :
Lux datur ante polum , lux clarae cauſſa diei ;
Lux iubar aetherium , lux noctis limes et vmbrae ;
Lux facies rebus cunctis , et lux elementis ;
5 Lux genitis factiſque calor ; lux , gratia folis,
Lux decus aftrorum , lux aurea cornua lunae ,
Lux fulgor caeli , lux et primordia mundi .
Lux ſplendor flammae, lux magni temporis index.
Lux honor agricolis , requies lux omnibus aegris.
10 Lux opus auctoris primum , candorque pudoris
Lux aeui : mediis dat lux quoque tempora metis.
Qua bene conſtructa , mundi primordia lucent.
Cla
I mors una tenebris) Tenebrae ac nox dicuntur mori, compo .

mi , ſepeliri , ſi , tenebris diſcuſſis , dies oritur et omnia
colluftrat. Dicitur vna mors oriri. Nam vnus fuerat na .
turae vultus in orbe, antequam eſſet lux. Riuino difplicet
verſus hic , is emendat : Prima dies lux eſt , tetris mors
vna tenebris. Mortem vnam poni ait , pro prima , et eſſe
οξύμωρον Dracontii..
2 clarae caufà diei) In Lugdun. legitur clari. Sed retinui fe
mininum ob verſum antecedentem .
1
3 limes) Typorum errore in Sirmondi Opp. times.
4 lux elementis) Si tamen elementa ſunt fimplicia, quis Argus
vel in luce perſpiciet ea ?
PARAPHRASIS
È
EE AHMEPOT
Prima
rima die luceſcit vbique , caligo interiit. Lux
oritur antequam caelum effet ; incipit dies clara
: et fulgor in aëre ; opaca nox finita eſt , et conſpi
ciuntur elementa . Lux praebet calorem creaturis ; 5
oftendit decus folis , ftellarum , lunae , caeli ; ac
mundi initium eft lux . Ea corufcat vt flamma, et
indicat aeuum diuturnum . Agricolas laudat lux,
et ſolatur aegrotos cunctos . Primum Dei opus . IO
In ea pallent verecundi ; et limites ponuntur tem
poribus. Qua orta , mundanae res inceperunt .
Illu
s calor ) Num legendum color ? Dies enim diſtinguit colores.

Si etiam Sol nondum eft , calor quoque nullus erit.
8 magni temporis index ) Lux facit, vt amplos temporum fuc .
ceſſus et conſequentias obſeruemus.
9. io In Lugduifenſi verſus decimus praeponitur nono.
11 Hic verſus in mendo iacet, aut eum non intelligo ſatis.
Nec minus capio Sirmondi eniendationem : Lux aeui mela,
tux quae dat tempora metis. Barthius et Rivinus tentarunt
alia , quae non moror. Dracontius autem , vel Eugenius,
cumulat omnia quoad lucem , quae forte fortuna in mentem
venerunt in his vndecim verfibus.
34
Clarus' vbique Deus , nunquam mutabilis,

auctor,
Quem non obſcurant quacunque ex parte tenebrae,
15 Nec celantur ei quaecunque obſcura geruntur.
Principium factis lucem dat lucis origo ;
Quae mundo vita praemiffa eſt principe luce ;
Quae totum praeceſſit opus quod continet orbis ;
Quae folis praeuenit iter , lunamque coruſcam ;
20 Cuius iuſſit ope clareſcere cuncta creata .
Altera quippe dies caeli conuexa meretur,
Ac fupra caelos ingentia fumina dantur,
Ac dominantur aquae glomeratis fontibus almae
Ignibus aetheriis , caeleſti ſede locatis.
12.5 Vnda beata nimis , meruit quae tecta polorum
Celfa Dei , fabri iuſſu ſuſpenſa Tonantis !
Limitibus contenta fuis elementa morantur ,
Nec flammas reſtinguit aqua , glaciemque teporat
Flammeus ignis aquae ; feruant ſub lege tenorem
Incor
13 Clarus vbique Deus ) In Editt. legitur clarius, fc. lumen .

Sed hexameter non conftat ; niſi aliqua crafi Diffyllabum
eſt clarjus , veluti cuique diffyllabum , aut arjete Dactylus
pro ariete. Senfus eft is : Deus ob naturam fimplicem et
puriſſimam comparatur cum luce ; quae quamuis vſibus no
ftris quotidie inſeruit , comprehendi tamen non poteft.
16 Auctoriſne mens eft : Origo lucis, rebus lucem dat ?
17 Quae mindo vita ) Sirmondus : Qua mundo vita.
19 lunanque corufcam ) Lugdun. lumenque corufcuin . Omiſi in
Interpretatione epitheton. Quod feci etiam ſaepius dein
ceps.
20 ope ) Dracontius vocales breues a et e producit in Caeſura .
Exempla collegit Riuinus ad 11. 1 .
21 Gruppe ) Verterem porro , Nifi fit expletiua, caeli
conuexa ) caeli peripherian. Gloffar. regi@ egis, conuexus,
denexas. Philoxenus : Trappigere, circulus, conuesitas.
meretro) accipit. Vt ftatim verſu as meruit . i. e , impe
grauit. Vide ad verſum 128 .
ani
35
}
$ Illuſtrior longe , immutabilis Deus vbique eſt,
effector lucis , quem nunquam vlla caligo obtene
brat , nec euin latent in tenebris peracta . Is , lu- 15
cis initium , cauffa , ac vita eſt ; quae fuit prius
7
quam omnia in mundo : ante folis et lunaè extitit
curſum . Eius potenti iuſſu producta in lucem funt 20
vniuerfa.
Dies ſecunda accipit Caelum . Supra quod im

menſas aquas congerunt fontes caeleſtes , et igni
bus crebris miçat aether , Aquas felices valde, 25
nactas loca alta in quibus Deus eſt, et quae fufti
net ! Elementa durant continue , nec aqua exſtin
guit ignem , nec ignis glaciemn liquefacit: conti,
nua
22 Jupra caelos flumina dantur) Legitur de aquis ſuperioribus

Gen. 1 , 7. Pf. 104, 3. 148 , 4. Apud Statium Theb. I,
206 amnes vocantur etiam .cognati nubibus. Aquae autem
inferiores ſunt quafi ex familia caeleftium aquarum . Plau .
1
tus in Trinumn. 4, 2 , 98 ſub folio Iouis in caelo , ait,
fluuium oriri.
23 Sirmond , et Lugd. in fingulari : Ac dominatur aqua glome.
rätis fontibus akna.“ Alma eft inclita , caeleſtis.
24 Ignibus aetheriis ,) Edit. Lugd. ſuſtulit Comma.
26 Sic habent Editt. priſcae , quas ſequutus fum . Barth . Ad
uerf. 23 , 19 vult Fabre ſcribi , i. e. artificiofe. Lugd. le
git: Celfa fauore Dei , inju
74
28 glaciemque teporat Flammeus ignís aquae ; ) Ignis diffluere
non facit glaciatam aquam, Teporare verbum eſt Plinio et
Dracontio in vfu , tepefacere', xaraivais. Apud Plinium
occurrit H. N. 36, 27. Weitzius interpungit: glæciene
6 que deporat flammeus ignis. Aquae fernant Sed inter
pun &tio retinenda eſt, quae in Textu .
29 feruant ſub lege tenorem Incorr . I. ) Elementa continuent
eſſe eadem , qualia conſtituit diuina lex,
Ca
more
26
cuiuſdam libellos, multis videns erroribus inuolu .

tos , Chriſto Donnino tribuente valorenı , d ) pro
tenuitate mei ſenſuli e) ſubcorrexi: hoc videlicet
operi detrahendos effe putaui , et ſenſu tepidi , et
tur : nec ,in eis aliquid reperitur, quo lectoris ani
mus animetur , aut mulceatur doctus, aut doceatur
indoctus .Et quoniam de die feptimo praefatus Au
ctor omnino reticuit ; ſemum h ) mihi opuſculum
vide
b) fidelium ) id eſt, Vaſallorum , qui fidem obftrinxerunt Do.

mino , et ſeruant eam . Rodericus Tolet. 2 , 20 : Chinda .
ſvinthi et Recceſvinthi tempore , Hiſpania ab omni pertur .
batione conquieuit , adeo vt nullus in ea infidelis reperire .
tur, vel qui arma ſumeret rebellandi. Nominatur infidelis,
qui felònia (vt dicunt,) noxius eſt.
c ) plus volendo , quan valendo) Typorum errore habet Sir .
mondus in Operibus voluendo , quam valendo. Ludit Eu.
genius cum verbis vellé et valere . Paullo poſt iterum :
Si nou , ut volui, veluti valssi confummaui. Pro infera
wiens alii legunt deſeruiens.
d ) tribueste valorem ) id eft , quicquid enim valui, non tam
mihi quam Chriſto eſt tribuendum . Reſpicitur ad ftatim
di& tum quam valendo. 1
e) ſenſuli) Forte apud vnum Eugenium ea occurrit vox. Quin
Stilianus Init. Orat. 8 , 5 habet fenficulus. Diminutiua
amat Nofter. In hoc folo Epiſtolio leguntur adhuc feruu .
lus , codiculus. Praefatione fequenti : fordidulus , par
uulus,
f) hoc moderåsnine cuſtodito ) hac modeſtia ſeruata .
8 ) fralla conflabilirem ) perturbata emendarem , incerta firma.
rem . Monụi in Praefatione , melius judicari poſſe de in.
duſtria Eugenii, fi etiam Dracontius fupereſſet ante emen .
dationem paſſam .
b) ſemenii) imperfectum , mancum . Vox occurrit quoque hoc
ſenſu apud alios . Gloſtar. Lat. Graec. Jemium , juíxevov,
Ald .
27

beretur. Idcirco in fine libelli , quamuis pedeſtri
fermone, ſex dierum recapitulationem fingulis Verſi
culis quos olim condidi , denotaui ; de die vero fe
ptimo , quae viſa ſunt dicenda , ſubnexui; decre
confummaui. Implorans Veſtri folii praelargiſſi
Veftra fibi gloria efficere dignetur 1 ) acceptum ,
fiatque mihi miſero repenlo m) fructuoſa laboris,
placida reſpectûs Veſtri contributio amoris n ) vel
fauoris.
Add . Barth . Aduerf. 55 , 11. et Du Freſne. Gloff. v . ſemis,

i ) decretumque diuale ) diale, diuinum . Intelligit iuffum Chin .
daſyinthi Auguſti. Occurrit vocabulum apud plures fcria
ptores aeneae aetatis , Spartianum in Caracal. 11 , Syma
k ). Veftri folii praelargifſimam pietatem ) Meliores dixiſſent;
Tuam , Rex magne , beneuolentiam et liberatitatem .
1 ) dignari , Oblatum veſtra fibi gloria acceptum efficere) Haec
loquutio Bugßagici non magis atque prior.
m ) repenſio) Idem quod penfatio, remuneratio. Apud Petrum
Diac. Chron . Caſſin . 4 , 44. legitur rependium . 1
legitur contribu . vel fauoris. Riuinus ſuppleuit
quod deerat.
EVGE
1
EVGENII
PRA E F A TI O.
Principis infignem faciem vifure libelle,,

Cuius ad imperium meruiſti ſorde carere,
1 Et capere nitidam longo poſt tempore pallam :

Dein , proſtratus humi, veniam depofce precatu ,
Latoriſque tui follers patronus adeſto,
10 Ignoſcąt placidus , ignoſcat mente benignus,
Quod te fordidulum dum conor rite lauare,
Alperius impreſſa manus tenuando poliuit.
At
2 Cuius ad imperium ) quo jubente.

3 capere ) Vltima fyllaba fit longa ob caefuram. nitidam
rem ac magis perſpicuum . 1
ng quod ab erroribus , in libro Hexaemeron quondam obuiis,
emendatus es.
9 Latoris tui) Qui ſubmiſle offert et tradit te Regi. Jol

12 Aſperius impreſſa ) Senſus eſt : Quod manu et ope mea ,
quae durius fcripta fuerant, corre & a funt.
29.

Dixerit , et quis eft , veterum qui carmina mutet ?
Scribat' qui leuibus epigrammata vana -libellis ? 15
Quam non velle videt , fed maior iuflio cogit.
Denique iuſſa bona dum promulgantur agenda,
mens.
Cenſuram meruere nouam poſt fata fubire,
Quam dat Ariſtarchus, Tucca, Varuſque, Probuſque;
Cur dedignetur , quod iuſſus Principe magno
13 liuore peruſtus ) inuidus , Zoilus. Si liuor obtre &tare cu

ram voluerit.

17 Quam non velle videt) quam non ipfe vult fuo arbitratu .
18 promulgantur ) annunciantur. Verfu 2 : ad imperiam Prin
cipis .
22 Ariſtarchus , notum eft, obelo pupugit Homeri loca , , fibi
diſplicentia. Plautius Tucca , Auguſti amicus , cum Var.
narratur Vari ac Probi , fed fide dubia. De Publ. Quint.
Varo , poëta Cremonenſi, adi Franciſc. Arifi in Cremon .
dare , ac diſtinguere , ' et annotare. Virgilium tamen non
affert.
25 nugarum mole piaui) In Lugd . nugatum mole piaui, errore
nius) Eugenius ſcripſit etiam Verſiculos quofdam , ex Co.
dice aliquo MSCto Ruizii Azagrii , ab Ambrofio datos,
quorum mentionem fecit Nic. Antonius in Bibl. Hiſpan. Vet.
T. I,
30
T. I , S.256, p. 282 ex quibus vena eius poëtica , fara ſcie

vltimae , conficiunt Eugenius miſellus. Adfcribam in fine
Vt poſſim picei poenam vitarë harathr I
Grandis ineſt culpa , fed tu pietate redunda S
Non ſim pro meritis ſanctorum coetibus exlu L
Iudice te , profit ſanctorum videre tribuna L
Vis , lector , vno qui fum dignoſcere verf
Signa priora lege , mox vltima , noſſe valebi S
DRA .
G
6
DRACONTII
AB
E V G E N I O II
EMENDATVM .
.
DRACONTII
PRESBYTERI HISPANI
) SIVE
DE OPERE SEX DIERVM
LIBER VNVS
115 11.2.Intiers V
1
Lux datur ante polum , lux clarae cauſſa diei;
Lux decus aſtrorum , lux aurea cornua lunae,
Lux fulgor caeli , lux et primordia mundi.
Lux fplendor flammae , lux magni temporis index.
Lux honor agricolis , requies lux omnibus aegris .
Lux aeui : mediis dat lux quoque tempora metis .
Qua bene conſtructa , mundi primordia lucent .
Cla
I mors una tenebris) Tenebrae ac nox dicuntur mori, compo .

ni , ſepeliri, ſi , tenebris diſcuſſis , dies oritur et omnia
colluſtrat. Dicitur vna mors oriri . Nam vnus fuerat na.
turae vultus in orbe, antequam eſſet lux. Riuino diſplicet
verſus hic , is emendat : Prima dies lux eft, tetris mors
özúuwpov Dracontii.
2. clarae caufja diei). In Lugdun . legitur clari. Sed retinui fe
1
4 lux elementis) Si tamen elementa funt fimplicia , quis Argus
vel in luce perſpiciet ea ?
PARAPHRASIS
EE AHMEPOT
Prima die luceſcit vbique , caligo interiit. Lux

oritur antequam caelum effet ; incipit dies clara
14 et fulgor in aëre ; opaca nox finita eſt , et confpi
mundi initium eſt lux. Ea coruſcat vt flamma , et
indicat aeuum diuturnum . Agricolas laudat lux,
et folatur aegrotos cunctos . Primum Dei opus. IO
In ea pallent -verecundi; et limites ponuntur tem

poribus . Qua orta , mundanae res inceperunt.
Illu
5 calor ) Num legendum color ? Dies enim diftinguit colores.

Si etiam Sol nondum eft, calor quoque nullus erit.
tar 8 magni temporis index ) Lux facit, vt amplos temporum fuc .
9. 10 In Lugdunenſi verſus decimus praeponitur nono.
11 Hic verſus in mendo iacet , aut eum non intelligo ſatis.
Nec minus capio Sirmondi eniendationem : Lux aeni meta ,
tux quue dat tempora metis. Barthius et Riuinus tentarunt
3 venerunt in his vndecim verfibus.
.
34

auctor,
Principium factis lucem dat lucis origo ";
Quae mundo vita praemiſſa eſt principe luce ;
Quae totum praeceffit opus quod continet orbis ;
20 Cuius iuſfit ope clarefcere cuncta creata .
Ac fupra caelos.ingentia flumina dantur,
Ignibus aetheriis , caeleſti ſede locatis.
-25 Vnda beata nimis , meruit quae tecta polorum
Celfa Dei , fabri iuſſu ſuſpenſa Tonantis!
Limitibus contenta fuis elementa morantur,
Flammeus ignis aquae ; ſeruant fub lege tenorem
Incor
13 Clarus vbique Deus ) In Editt. legitur clarius, ſc, lumen .

Sed hexameter non conſtat ; niſi aliqua crafi Diſfyllabum
eſt clarjus , veluti cuique diſfyllabum , aut arjete Dactylus
puriſſimam comparatur cum luce ; quae quamuis vſibus no .
ftris quotidie inferuit , comprehendi tamen non poteft.
17 Quae mundo vita ) Sirmondus : Qua mundo vita .
19 lunaraque coruſcam ) Lugdun, lumenque corufcum . Omiſ in
Interpretatione epitheton. Quod feci etiam faepius dein
ceps.
20 ope) Dracontius vocales breues a et e producit in Caeſura.
Exempla collegit Riuinus ad h . 1 .
21 quippe ) Verterem porra, Nifi fit expletiua. caeli
conuexa) caeli peripherian. Gloffar, mepeegis , conuexus,
devexirs. . Philoxenus : Tepeegerse, circulus, conueritas
arteretur) accipit. Vt ftatim verfu 25 meruit . i. e , impe.
grauit. Vide ad verſum 128.
35
$ Illuftrior longer, immutabilis Deus vbique eſt,

brat , nec euin latent in tenebris peracta. Is , lu- 15
cis initium , cauſſa ', ac vita eſt ; quae fuit prius
quam omnia in mundo : ante folis et lunae extitit
cuffum . Eius potenti iuſſu producta in lucem funt 20
vniuerfa .

menſas aquas congerunt fontes caeleſtes, et igni
bus crebris micat aether, Aquas felices valde, 25
nactas loca alta in quibus Deus eſt , et quae ſuſti
guit ignem , nec ignis glaciein liquefacit: conti
nua
22 Jupra caelos flumina dantur) Legitur de aquis fuperioribus

Gen. 1 , 7. Pr. 104, §. 148 , 4. Apud Statium Theb. I,
inferiores ſunt quafi ex familia caeleftium aquarwin . Plau
tus in Trinumm . 4, 2 , 98 ſub folio Iouis in caelo , ait,
fluuium oriri.
23 Sirmond. et Lugd. in fingulari : Ac dominatur aqua glome.

rütis fontibus alna.“ Alma eft inclita , caeleſtis.
24 Ignibus aetheriis,) Edit. Lugd. fuftulit Comma.
26 Sic habent Editt. priſcae , quas ſequutus fum . Barth . Ad
uerf. 23 , 19 vult Jabre ſcribi , i. e. artificiofe. Lugd. le
git : Celſa fauore Dei , influ
28 glaciemque teporat Flammeus ignis aquae ;) Ignis diffluere
non facit glaciatam aquam. Teporare verbum eſt Plinio et
Dracontio in vſü , tepefacere ', xaraivaiv. Apud Plinium
1
occurrit H. N. 36, 29. Weitzius interpungit : glæciem
que deporat flammeus ignis. Aquae fernant Sed inter
pun &tio retinenda eft, quae in Textu .
29 feruant ſub tege tenorem Incorr. I.) Elementa continuant
eſſe eadem , qualia conſtituit diuina lex .
Ca
36
30 Incorrupta fuum , nou impugnata viciffim ,

Non diſcreta quidem , fed ned permixta morantur.
Tertia caeruleum ponti lux 'edidit Aequor.

Fluctibus iinmenfis pelagi fréta glauca liquefcunt,
Et mare nauigerum quatitur fpumantibus vndis ,
35 Ipſa dies Terram meruit de fluctibus auctam :
Eruitur tèrra iniufte demerſa profundo,
Et folidante globo grauior per inane pependit.
Suſtentant folidam fluidis radicibus vndae ,
Quam molles portant , ceu fundamenta , liquores .
40 Arida materies rápitur de corde fluenti.
Nondum mater humus : cuius pars foluit arenam ;
In glebas pars membra ligat; pars , faxea turget,
Cautibus extat apex montis ; pars, flumina iungit ;
Planitie pars tenſa iacet ; pars litora curuat ;
45 Pars datur in tumulos ; pars afpera rupibus horret ;
Pars riget inculta ; refidet pars valle profunda;
Et
30 hon impugnata viciffim ) non pugnant inter ſe.

3 i nec permixta morantur ) Idem eft quod verſu 27.
32 caeruleum posuti aequor ) Maria vocantur caerula . Verſ.
122 caerula valla , id eſt glauca . Aequor , proprie ſuper
ficies maris , ſaepe ipſum eſt märe .
33 tiqueſcunt) profluunt.
34 navigermmi) Epitheton hoc omifi in Paraphrafi.
36 Sirmond. et Lugd. habent vafto, demerſa profundo. Sed
melior lectio videtur iniufte demerſa. Iniufium eſt hic ini.
quum , indignum . Meliorem terra fortem meruerat, quam
in profundo mari demerfam effe. Riuinus coniiciebat :
Eluitur terra infuſo demerſa profundo.
37 folidante globa) pro folidato globo, formato , roborato. In
Aratoris Hift. Apoſt, legitur de alia re, ſolidare in liquidis
aquis , l. 1. p . 588 ed. Geo. Fabric. Piſides autem He.
xaëm . vf. 485 affert huc pertinentia . 2 rūs įrosheeyna
repreuwy Edwg. " o qui rotundaſti vndas fundamen terrae !
Purnu
37
nuabunt etiam effe diuina lege id, quod funt : non 30

aduerfantur fibi mutuo , et , non quidem feparan
tur , fed nec permifcentur.
Tertia dies produxit Mare caeſium . Ingentes
vndae confluunt in Oceavum , et aquae impellun
tur coniinus ſpumoſo impetu. Eadem die prodiit 35
Terra , et quae indigne latuerat in fluctibus pro
fundis , erupit, ſolidata ad formam globi , et in
vacuo ſuſpenſa.: Fluidum aquae , ſuſtinet, quafi
fundamentum , ſolidam terramı ; aridum a fluido 40
- abripitur. Nondum fert fructuun terra , fed quae
dam terra , arenoſa , quaedam gleboſa , quaedam
2
ſaxoſa eſt, veluti montis cacumina faxofa ſunt.
Pars iungitur amnibus : pars in planitie extendi
tur : alia flectitur iuxta litora , aut in colles ele - 45
uatur , aut horrida ſaxis eſt, Pars riget (qualida :
quae
38 fluidis radicibus) fluitante fundamento .

40 de corde firenti) Cor fizienti , aut cor fluuii , pro fluento ,
fluuio. Vt viſcera terrae , pro terra. Cor , nobilior pars
corporis humani, pro honiine ponitur. Senſus eſt : Terra
ſeparatur ab Aquis.
41 N'undum mater hynines ) rõ Mihang rávený. Plin . 2 , 63 :
Terra , cui vni rerum naturae partium , eximia propter me
rita , cognomen indidimus maternae, venerationis. Idem
Plin . l. 33. Prooem . purens facra. Quid. 15 Metam . 91
fq. in tantis opibus , quas optima matrum , Terra creat.
42 pars , faxea furget ) Ita Sirmondus , quem ſequitur plerum .
que, tantuni non ſemper , Lugdun. Non placet tangit.
Verſu 47 colles tumidi, i, e, turgidi.
43 Cautibus extat apex montis ) Sic melius ponitur quam in
uerſe, montis apex . Riuinus : Cautibus ettat motis apex .
pars, Rumina iungit ) Lugd. mergit. Idem eſt ac tangit.
45 pars afpera rupibus horret ) Alia loca praerupta , terra
rum , montium , horrorem incutiunt.
46 reſidet pars valle profunda ) Ambroſius Epift. 12. habet no .
uam vocem , valleftris.
C 3
1
!
EVGENII
P R A EF A TI 0.
P rincipis inſignem faciem viſure libelle,

Cuius ad imperium meruiſti forde carere ,
Et capere nitidam longo poſt tempore pallam :
Dein , proſtratus humi, veniam depofce precatu,
Latoriſque tui follers patronus adefto,
Quod te ſordidulum dum conor rite lauare,
Alperius impreſſa manus tenuanda poliuit.
At

3 capere ) Vltima fyllaba fit longa ob caeſuram. nitidam
7 quod ab erroribus , in libro Hexaemeron quondam obuiis,
emendatus es.
9 Latoris tui) Qui ſubmiſſe offert et tradit te Regi. Jole
lers patronus) diligens interceffor aę deprecator.
12 Afperius impreſſa ) Senſus eſt : Quod manu et ope mea ,
quae durius ſcripta fuerant, corre & a funt.
29

Quam non velle videt , fed maior iuflio cogit.
Qui complet , ſapiens ; qui vult contemnere , de
mens.
Ceufuram meruere nouam poft fata ſubire,
Cur dedignetur, quod iuſſus Principe magno
Paruulus Eugenius nugarum mole piaui ? 25 ,
13 liuore peruſtus ) inuidus , Zoilus. Si liuor obtrectare cu.

ram voluerit.
14 mutet) Melius in Coniun &tiuo , quam yulgo mutat.

17 Quam non velle videt) quam non ipfe vult fuo arbitratu .
18 promulgantur ) annunciantur. Verſu 2 : ad imperium Prin .
cipis.
22 Ariſtarchus, notum eſt, obelo pupugit Homeri loca , fibi
diſplicentia. Plautius Tucca , Auguſti amicus, cum Var .
narratur Vari ac Probi , fed fide dubia. De Publ. Quint.
Varo , poëta Cremonenſi , adi Franciſc . Arifi in Cremon.
Liter. fub Varus. De . M. Val. Probo Berytio 'refert Sueton .
dare , ac diſtinguere , ' et annotare . Virgilium tamen non
affert.
25 nugarum mole piaui)' In Lugd. nugatum mole piaui, errore
Marcell. piare , expiare , purefacere. don Paruulus Euge .
nius ) Eugenius ſcripſit etiam Verſiculos quofdam , ex Co.
T. I,
30
1
T. I, S. 256, p. 282 ex quibus vena eius poëtica , rara ſcie
vltimae , conficiunt Eugenius sniſellus. . Adfcribam in fine
Grandis ineſt culpa , ſed tu pietate redunda S
Non ſim pro meritis fančtorum coetibus exlu L
ludice te , proſit ſanctorum videre tribuna L
Vis , lector , vno qui fum dignoſcere verf V
Signa priora lege , mox vltima, noffe valebi S
‫ܢ‬
DRA
DRACONTII
AB
EV GENIO II
EMENDATVM .
.
DRACÓNTII
PRESBYTERI HISPANI
SIVE
DE OPERE SEX DIERVM
LIBER VNVS
115 11.12.Inlära
Lux datur ante polum , lux clarae cauſſa diei;
Lux decus aftrorum , lux aurea cornua lunae ,
Lux fulgor caeli , lux et primordia mundi .
Lux ſplendor flammae , lux magni temporis index.
Lux honor agricolis , requies lux omnibus aegris.
Lux aeui: mediis dat lux quoque tempora metis .
Qua bene conſtructa , mundi primordia lucent .

Cla
i mors vna tenebris) Tenebrae ac nox dicuntur mori, compo .

ni , ſepeliri, ſi , tenebris diſcuſſis , dies oritur et omnia
colluftrat. Dicitur vna mors oriri . Nam vnus fuerat na.
turae vultus in orbe, antequam eſſet lux. Riuino diſplicet
verſus hic , is emendat : Prima dies lux efl , tetris mors
ózówpor Dracontii .
2. clarae caufa diei). In Lugdun . legitur clari. Sed retinui fe

4 lux elementis) Si tamen elementa funt fimplicia, quis Argus
I'vel in luce perſpiciet ea ?
PA RA PHRASIS
ΕΞΑ Η Μ Ε Ρ Ο Υ
Prima die luceſcit vbique, caligo interiit. Lux

oritur antequam caelum eſſet; incipit dies clara
et fulgor in aëre ; opaca nox finita eſt, et confpi
mundi initium eſt lux . Ea coruſcat vt flamma, et
indicat aeuum diuturnum. Agricolas laudat lux ,
21 et ſolatur aegrotos cunctos. Primum Dei opus. IO
In ea pallent verecundi; et limites ponuntur tem

poribus. Qua orta , mundanae res inceperunt.
Mlu.
s calor ) Num legendum color ? Dies enim diſtinguit colores.

Si etiam Sol nondum eft , calor quoque nullus erit ,
8 magni temporis index ) Lux facit, vt amplos temporum fuc . 1
.
9. io In Lugdunenſi verſus decimus praeponitur nono.
11 Hic verſus in mendo iacet , aut eum non intelligo ſatis.
Nec minus capio Sirmondi emendationem : Lux aeui mela ,
dux quae dat tinipora metis. Barthius et Riuinus tentarunt
venerunt in his vndecim verfibus.
с
34

auctor ,
Principium factis lucem dat lucis origo ;
Quae mundo vita praemiſſa eſt principe luce ;
Quae totum praeceffit opus quod continet orbis ;
20 Cuius iuffit ope clarefcere cuncta creata .
Ac ſupra caelos ingentia Aumina dantur,
Ignibus aetheriis , caeleſtį fede locatis.
15 Vnda beata nimis, meruit quae tecta polorum
Celfa Dei , fabri iuſſu ſuſpenſa Tonantis !
Limitibus contenta fuis elementa morantur ,
Flammeus ignis aquae ; feruant fub lege tenorem
Incor
13 Clarus vbique Deus ) In Editt. legitur clarius, fc. lumen .

Sed hexameter non conftat ; niſi aliqua crafi Diſfyllabum
eſt clarjus , veluti cuique diſfyllabum , aut arjete Dactylus
puriffimam comparatur cum luce ; quae quamuis vfibus noe
ftris quotidie inſeruit , comprehendi tamen non poteft.
17 Quae mundo vita ) Sirmondus : Qua mundo vita .
19 tunanque corufcam ) Lugdun, lumenque corufcuin . Omiſ in
Interpretatione epitheton. Quod feci etiam faepius dein
ceps.
20 ope) Dracontius vocales breues a et e producit in Caeſura .
Exempla collegit Riuinus ad h . 1.
21 quippe ) Verterem porra , Nifi fit expletiua, caeli
conuexa ) caeli peripherian . Gloffar, tepeegiis , conuexus ,
denexus . Philoxenus : mapemegeece, circulus, conuexitas.
steretur ) accipit. Vt ftatim verſu as meruit . i. e , impe
grauit. Vide ad verfum 128.
Tani
35
$ Illuſtrior longe, immutabilis Deus vbique eſt,

brat , nec euin latent in tenebris peracta . Is , lu- 15
cis initium , cauſſa , ac vita eſt ; quae fuit prius
7.
quam omnia in mundo : ante folis et lunae extitit
cu lum . Eius potenti iuſſu producta in lucem funt 20
vniuerſa .

menfas aquas congerunt fontes caeleſtes, et igni
bus crebris miçat aether, Aquas felices valde, 25
nactas loca alta in quibus Deus eſt , et quae ſuſti
guit ignem , nec ignis glaciein liquefacit: conti
nua .
22 Jupra caelos flumina dantur ) Legitur de aquis fuperioribus

Gen. 1 , 7. Pf. 104, 3. 148 , 4. Apud Statium Theb . I,
inferiores ſunt quafi ex familia caeleftium aquarum Plau
tus in Trinumm. 4, 2 , 98 fub folio Iouis in caelo , ait,
fluuium oriri.
33 Sirmond, et Lugd. in fingulari : Ac dominatur aqua glome.

rütis fontibus atua .“ Alma eſt inclita , caeleftis .
24 Ignibus aetheriis,) Edit. Lugd. ſuſtulit Comma.
26 Sic habent Editt. priſcae , quas Tequutus ſum . Barth . Ad
uerf. 23 , 19 vult jaðre ſcribi; i. e. artificiole . Lugd. le
git: Celfa fauore Dei , influ
28 glaciemque reporat Flamineus ignis aquae ;) Ignis diffluere
non facit glaciatam aquam. Teporare verbum eſt Plinio et
Dracontio in vſü , tepefacere', xarcíveiv. Apud Plinium
occurrit H. N. 36, 27. Weitzius interpungit: glaciena
que teporat flammeus ignis. Aquae fernant Sed inter
pun &tio retinenda eſt , quae in Textu .
29 ſeruant fub lege tenorem Incorr. I.) Elementa continuant
eſſe eadem , qualla conſtituit diuina lex ,
Ca
36
30 Incorrupta fuum , nou impugnata vicillim ,

Non diſcreta quidem , fed nec permixta morantur.
Tertia caeruleum ponti lux edidit Aequor.

Fluctibus immenfis pelagi freta glauca liqueſcunt,
Et inare nauigerum quatitur fpumantibus vndis,
35 Ipfa dies Terram meruit de Auctibus auctam :
Eruitur tèrra iniuſte demerſa profundo,
Et folidante globo grauior per inane pependit.
Suſtentant folidam fluidis radicibus vndae ,
Quam molles portant, ceu fundamenta , liquores .
40 Arida materies rapitur de corde fluenti.
Nondum matër humus : cuius pars foluit arenam ;
In glebas pars membra ligat ; pars , faxea turget,
Cautibus extat apex montis ; pars, Alumina iungit ;
Planitie pars tenſa iacet ; pars litora curuat ;
45 Pars datur in tumulos ; pars aſpera rupibus horret ;
Pars riget inculta ; refidet pars valle profunda ;
Et
30 non impugnata vicifhm ) non pugnant inter fe.

3i nec permixta morantur ) Idem eft quod verſu 27.
32 caeruleum posti aequor ) Maria vocantur caerula . Verſ.
122 caerula raſia , id eſt glauca . Aequor , proprie fuper
ficies maris , 'ſaepe ipſum eſt mare .
33 tiqueſcunt) profluunt.
34 nauigerum :) Epitheton hoc omifi in Paraphrafi.
36 Sirmond . et Lugd. habent vaſto demerſa profundo. Sed ,
melior lectio videtur iniufte demerſa. Iniufium eſt hic ini.
quum , indigonin . Meliorein terra ſortem meruerat , quam
in profundo mari demerſam eſſe. Riuinus coniiciebat :
Elutur terra infufo demerſa profundo.
37 ſolidante globo) pro ſolidaro globo , firmato , roborato. In
Aratoris Hift. Apoſt, legitur de alia re, ſolidare in liquidis
aquis , l . 1. p . 588 ed. Geo. Fabric. Piſides autem He
xaëim , vf. 485 affert huc pertinentia. " 2 vis corpymo
Topyriwy edwo, " O qui rotundaſti vadas fundamen terrae !
37
nuabunt etiam effe diuina lege id, quod funt: non 30

J aduerſantur fibi mutuo , et , ,non quidem ſeparan
tur , fed nec permiſcentur.
Tertia dies produxit Mare caeſium . Ingentes
vndae confluunt in Oceanum , et aquae impellun
tur cominus fpumoſo impetu. Eadem die prodiit 35
Terra , et quae indigne latuerat in fluctibus pro
fundis , erupit , folidata ad formam globi , et in
vacuo ſuſpenſą. Fluidum aquae , Juſtinet, quafi
fundamentum , folidam terram ; aridum a fluido 40
abripitur. Nondum fert fructum terra , fed quae
dam terra , arenoſa , quaedam gleboſa , quaedam
ſaxofą eſt , veluti montis cacumina ſaxofa ſunt.
Pars iungitur amnibus : pars in planitie extendi
i tur : alia flectitur iuxta litora , aut in colles ele - 45
uatur , aut horrida ſaxis eſt. Pars riget ( qualida :
quae
38 fluidis radicibus) Aluitante fundamento .

1
40 de corde fluenti) Cor fizienti, aut cor Aurii, pro fluento ,
fluuio. Vt viſcera terrae , pro terra. Cor , nobilior pars
corporis humani , pro honiine ponitur. Senſus eſt : Terra
ſeparatur ab Aquis."
41 Nundum mater hundes ) rã mirne nártwy. Plin. 2 , 63 :
Terra , cui vni rerum naturae partium , eximia propter me.
rita , cognomen indidimus maternae, venerationis. Idem
Plin . I. 33. Prooem . purens facra. Quid. 15 Metam. 91
fq. in tantis opibus, quas optima matrum , Terrà creat.
42 pars , faxea turgel) Ita Sirmondus, quem ſequitur plerum
que , tantum non ſemper , Lugdun . Non placet tangit.
Verſu 47 colles tumidi , i . e, turgidi.
43 Cautibus extat apex montis) Sic melius ponitur quam in.
uerſe, montis apex. Riuinus : Cautibus etiat moris apex.
pars , flumina iungit) Lugd. mergit. Idem eſt ac tangit.
45 pars afpera rupibus horret ) Alia loca praerupta , terra
rum , montium ; horrorem incutiunt.
46 reſidet pars valle profunda ) Ambrofius Epift. 12* habet no.
uam vocem , valleſtris.
C3
38
Si Et colles tumidi cumulis iuga cella 'ſupinant,

Atque humiles campos fpaciis aequalibus aptant ;
Pars data dulcifluis vndantis fontibus agri .
50 Promitur herba virens, it furculus omnis in auras ,
Et, femper veſtita comis , frondeſcit oliua :
Omnia poma virens profert, non parturit, arbor :
Linguae laurus honos foluit donanda poētis.
Torta per obliquos it vitis in orbe corymbos.
55 Verberat et palmae calamos , fluitante flagello :
Vinea pampineos ſubarundinat ebria campos,
Munera laetitiae fpondens pendentibus uvis :
Fructibus et variis redalent florentia rura .
Vna parens tellus non vnum fundit odorem :
Sed
may chaque
47 cottes tumidi cumutis fupinant inga et rel.) Gloffarium Weito
zii v . ſupinat, refert haec ad Deum , qui id faciat. Sed
Dracontii mens eft : In alia terrae parte , colles accliues ,
juga ſupina permulta, ſunt ; accumulantur ; et aequant ſen
fim ſe humilibus campis.
49 dulcifluis fontibus vndautis agri) Fontibus, qui redundant

aquis dulcibus. Dulcifluus eſt vox Dracontii , qui etiam
verſu 333 et 489 habet vndifluus. Vndare eft vndas age
re , protrudere , et quaſi euomere. Vide Weitz. p . 61
et 108..'
So In Lugdun. legitur ita : it , non et. Verſu 54 : Per obli .
quos it vitis corymbos.
51 ſemper veſtita comis , frondeſeit) perpetuo viret. Tales ar .
bores , praeter oleam , ſunt laurus , palma , myrtus. Co.
mae dicuntur apud poëtas folia arborum , et ornatus qui.
cunque viridis. Silua comata eſt foliis virens.
$ 2 proferi , non parturit ) Arbores dicuntur omnino meta
phorice parturire ! aeque vt plantae , fruges , et alii
terrae fructus. Gramen pariens legitur apud Calpurn .
Eclog. 2, 32 . Quia tamen Noſter noluit adhibere verbum ;
ego fcripfi in Paraphrafi quaſ parturit. Dracontius autem
non conſtat fibi. Nam verſu 456 habet: quod ramis pare
turit arbor .
.
RA
39
quaedam vallibus deprimitur : in colles ac iuga re- ;

tro vertitur : aut aequat campos humiliores. Pars
continet fontes aquae dulcis . Prodeunt herbae 50
florentes , omnis generis frutices , oleae perpetuo
virides , arbores quae fructus ferunt et quaſi par
- turiunt ; laurus , facundiae et poëtarum ornatus ;
vitis flexa et corymbis diffuſa , in qua palmites ac 55
farmenta nutant . Vinea arundinibus fuftentat vi
tes , a quibus inebriantur, qui ex uvis libi gaudia
promittunt. Campi etiam redolent diuerfo's fru
ctus . Nam vna non vnum fpargit odorem terra,
ſed :
54 Torta vitis ) Sic melius le & io Sirmondi et Lugd . Nam

Weitzii tetra vitis durior eſt. Vitis non foeda ac tetra
eſt , fed flexa , torta . Conſentit etiam Riuinus , etfi in
Textu fiuerat tetra . Ni tetra ſumas pro atra ; nam lignum
vitis colore fubnigro eft.
3
55 fluitante flagello ) Haec Sirmondi, et Edit. Lugd. vera eft
4
leftio ; iniuime illa non ante flagello. Riuinus iam conic.
cerat: Verberat et palmae ramos nutante flagello. Dau.
mius : motante . Chriſti, Cruſius autem , Vitemberg. Prof.
quondam eruditiff ., in Probabil. Crit. c. 28 , (in quibus
terdècies tentauit Dracontium , ) legit rorante. Flagella,
reĉtius flabella, ſunt fuprema et tenuiſſima in arboribus, vbi
nihil creſcit , et quae crebris ventorum flatibus agitantur,
maxime in vite . Varro de R. R. 1 , 31. Einncidum far .
mentum , propter infirmitatem .ſerile, ex fe non poteſt eiicere
vitem . Vocant minus , Flagellum ; maius , vnde uvde na
Scuntur , Palman . Prior diltio , luteira una mutata , decli.
nata a venti flatu , fimiliter Flabellum ac Flagellum difta
videtur . Vocem habet quoque Virgil. Georg. 2, 299 : Ne
ue inter vites corylum ſere : nene flagella Summa pete , aut
ſzemmas defringe ex arbore palmas.
56. Jubarundinat) verbum Dracontii . lugo quodam fulcire vi 1
tem. Varro inter iuga , vt perticam , reſtes , refert etiam
arundinem . Campum ipfum pampineum vocat arundinea
tum , de R. R. 1 , 8 . Eodem verfu .Vinea vocaturebria ,
id eſt plena , cuius muſtum ac vinum ex uvis reddit homi.
nes ebrios. Varia legis , apud Weitz, in Gloſſar, v, vinea
bria , ot in Notis p. 120.
C4
40
60 Sed quot ſunt herbae, tot permiſcentur odores.

India tunc primum generans pigmenta per herbas
Eduxit ſub fole nouo , rudibuſque racemis .
Eft locus interea diffundens quattuor amnes,

Floribus ambroſiis gemmato ceſpite pictus,
65 Plenus odoriferis , nunquam marcentibus , herbis .
y Hortus in orbe Dei cunctis felicior hortis .
Fructus ineſt anni , quum tempora neſciat anni .
Illic floret huius femper fub vere perenni,
Arboreis 'hinc inde comis veftitur amoenis .
70 Frondibus intortis ramorum murus opacus
Stringitur , atque omni pendent ex arbore poma,
Et paffim per prata iacent. Non ſolis anhelis
Flammatur radiis ; quatitur nec flatibus vllis ,
Nec coniuratis furit illic turbo procellis ;
75 Non glacies diſtricta domat ; non grandinis ictus
Verberat; aut gelidis caneſcunt prata pruinis.
Sunt ibi ſed placiti fructus , quos mollior aura
Edi
61 India ) India, orientalis. Ibi quaeſitum efle a Dracon.

tio Paradiſum , multis paradoxon videtur. Enim vero, de
Paradiſo incipit demum loqui Verfu ſequenti 63 .
62 ſub Sole nouo) ſub diluculo mundi nouo. rudibus race
mis) quum vineta nondum culta eſſent. Racemi, pampini,
ponuntur pro uvis , quin pro integris vinetis.
63 interea ) Aduerbium hoc poſtulat Hexameter pro praeterea .
Plenus eſt infuper hortus ille in mundo vnicus , Paradiſus.
Riuinus legit in terra . --- diffundens) pro fundens fluuios
quatuor , quorum nomina occurrunt Geneſ, 2, 1.0.
64 gemmato ceſpite pictus) nitente gramine variegatus. Non .
nulli , teſte Riuino , volunt : gemmato vertice piltus. Eum
adi in Notis ad Peruigil. Vener. p. 65. ed. Hag. Com.
67 Frultus ineft anni) Re &te Edit. Lugd. , et melius quam illud
elumbe aliarum , Frultus in annos eft. Vidit hoc etiam .
Riuinus in Notis , fed in Textu ſeruauit.
ſed quot ſunt herbae , tot odores funt. ' India pró- 60
duxit primum ex herbis et uvis pigmenta , quum
ſol non diu creatus effet.
Eft etiam hortus , ex quo fluuii quatuor pro

cedunt : is floribus amoenis ac multicoloribus
pingit prata , refertus herbis ſemper, fragrantibus. 65 .
Omnibus hortis in mundo florentior; cui inſunt
fructus annui , quamuis ignoret tempus annuum .
Ibi terra vere continuato ridet , et arbores gratae
virent foliis . Frondes vmbrofae tanquam murus 70
condenſantur ; et ex arboribus cunetis pendent
fructus , aut vbique in agris iacent. Locus non's
ardet aeſtu : non-turbines et tempeſtates ibi furunt :

non perfrigeſcit : non grandinat : neque yrit glà - 75
cies ac pruina. Sed amoeni fructus amoeno aëre
nafcun
70 Frondibus intortis . - ftringitur,) Propter verbum fringitur

conftringitur , coar&tatur ; magis conuenit intortis , quam
intextis in Weitziana .
71 Pro ex arbore poma , Lugd. ex arbore frultus. Sed reti.

nui poma. Eft enim nomen omnium fru & uum pomum , ex
2 arboribus elui aptorum , vel nucum adeo.
72 Non ſolis anhelis flammatur radiis ;) Legendum eſt fic cum
Sirmondo et Lugd. Weitzius : Non fruitus anhelis flam .
rad. Flammare, pro inflammare, calefieri. Sequitur fta .
tim : nec flatibus vllis ) nec ventis ferocibus, Alii : nec
flu £tibus vllis. quod tamen parum conuenit,
75 non grandinis iltus) Reliqui editores habent itu .
76 caneſcunt) Non caleſsunt, vel calueſcunt. Sed ad biemen
' tranſfertur fene &tus, quae canis confpergitur. Weitzius
affert, praeter alia loca , Horatium , Carm . 4. 4 : Neo
prata canis albicant pruinis ; dignus qui legatur p. so.
77 placiti frutus) Omnino placiti, vt in Sirmondo et Lugd.

Non , placidi, vt in aliis Editt. Placitum eſt gratum , et,
praeter alia , de fructibus et herbis dicitur. Placidum eft
quietum , placatum , inprimiſque de ventis ac mari adhibea
CS tur .
1
0. Edidit exſurgens nitidis de fontibus horti.
Arboribus mouet ille comas de flamine molli
80 Frondibus impulfs, immobilis vmbra vagatur ;
Fluctuat omne nemus , et nutant pendula poma.
Ver ibi perpetuum communes temperat auras,
Ne laedat flores , et vt omnia poma coquantur .
Non apibus labor eft ceris formare cicutas ;
85 Nectaris aetherei ſudant ex arbore mella ;
Et pendent foliis , iam pocula blanda futura,
Pendet et optatae viuax medicina ſalutis.
Cetera depingit variis natura figuris.
Auroram iam quarta dies praemiſerat vndis ,
90 Et rutilante polo compreſſerat aſtra rubore ;
Mox folis radiare globum iubet igne falutis .
0 Flamma falutaris perfundit lumine mundum ,
Cuncta falutifero rident elementa vapore .
Cuius
tur. Vtrumque confundi faepe , docet Drakenb. ad Sil.

I , II .
mins 78 Edidit exfurgens ) Libri alii non recte : Addidit exf. fequen .
te Commate. DOO nitidis de fontibus horti ) ad nitentes
fontes horti. Ouid. 3. Metam . 407 Fons erat illimis , nie
tidis argenteus vndis .
so immobilis vmbra vagatur) Vmbra ſemper comitans corpo
ra ; propter auram qua arbores mouentur, mouetur et ipſa ,
quafi tremula . Scriptores mediae aetatis dicunt iremulat.
81 Fluttuat onze nemus ) Sic Lugdunenſis. Reliquae Editt.
habent Fluctuat hic onus omne : eodem quidem ſenſu ; et
conferantur Weitz. ac Riuinus in Notis. Onera nemoris
ſunt fructus, quibus, tanquam ponderibus, grauatur nemus ,
83 poma coquantur ) vt folis calore ad maturitatem veniant.
Apud Varron . de R. R. 3 , 14 Sol coquit fructus. Gloflar.
vetus : Ilenuéveo fui excoquere , maturefcere.
84 ceris formare cicutas) Cicutae cauernae fauorum funt, can .
nis aut fiſtulis fimiles, in quibus apes mel ftipant. Virgil.
Aen. I , 437 vocat collas. Et dulci difendunt nectaro selo
las ,
‫ترجمہ‬
43
nafcuntur ibi , apud nitentes fluuios, Aura lenis

molliuſcule mouet folia , titubante vmbra inſepa- 80
rabili : nutant omnia poma in toto luco . Ver con
ſtans ſeruat ibi temperiem modicam , ne floribus
noceatur , et vt fructus maturefcant. Apes non
cum moleſtia laborant cannás cereas , fed dulcia 85
1
et diuina mella ex arboribus ftillant : ac inde po
tio falutaris paratur , medicamentum falubre . Plu
ra alia ibi natura dat pluribus modis .
‫ و درن‬،
Die quarta iam aquis exierat aurora , et ru- 90
beum caelum occultauerat ftellas , quum Deus iu
-beret faluberrimum Solem fplendere. Hic ignis
ſanitatem dat mundo , et elementa omnia propter
eius
las. Poëtae , pro carnis et fiftutis ponunt ciculøs , vt Lu .

SI cretius 5 , 1283. et iterum Virgil . Ecl. 2, 36. 2
86 pocula blanda) potio optima. Tanquam anni blandi apud
Propertium , tempus optimum .
87 optatae vivax medicina Salistis ) deſideratam valetudinem ao.
vitam ſeruans.
89 In Editt. habetur ita : Aurorae iam quarta dies permanſerat
vndis. Sed non dubitaui Lugdunenſem praeferre le&tionem .
Riuinus vult nouam periodum incipere cum Verſu 88 , et
conne &tit Verſum hunc cum 89 ita : Cetera depingit variis
natura figuris , aurorae quum quarta dies emerſerat vndis.
Crufius malebat promerſerat.
91 igne falutis) Melius quidem , igne falubri. Sed quia ftam
tim additur flamma falutaris , et mox : vapore falutifero,
1 igitur nihil mutandum eſt. . Tria ſynonyma haec ponuntur
I pro calore Solis, qui creaturis dat vigorem ac vitam. Pae
tres eccleſiae quofdam , Solem eſſe ignem docentes , addua
cit liber rarus Anonymi , Sol flamma , Pariſ. 1646. 8 .
16 93 rident elementa vapore ) vel teporea Hilaria ſunt propter
calorem temperatum ,
RA
Cuius ab igne ſuo lunam iubet ire ſecundam ,

95 Nigra tenebrarum corrumpere tempora noctis ,
Et tépidam proferre diem comitante quiete .
Candida fomniferis perluſtrat cornibus axem ,
Quae numero eſt maiore breuis , et plena minore .
Flammeus ornatus caeli per fidera fulſit .
100 Officia et ſtellis, numeros , et nomina iuſfit :
Tempora diſtribuit , loca contulit , ignibus egit,
Limitibus fixit, iubare induit , axe rotauit,
Curfibus aptauit , caeli regionibus addit.
Agminis innumeri nec flammea lidera caelum
Deſti ,
94 Cuius ab igne fuo) Cruſius vult : Phoebus ab igne fuo. -

Imam ſecundam ) Philofophi fi Diis caeleſtibus affignant nu
meros , Lunae dant dualitatem , quae luminare ſecundum .
fit. Bungi Myſter. Numer. p. 345 .
95 corrumpere ) rumpere , deſtruere, Floridus aliquis apud

Iuſt. Lipſium in Ele & . 1, 5. p. 366 : Sot noctis rumpit tene .
bras.
96 tepidam diem ) Eft calida dies ; immo Sol flugrans. Non
legendum cum Lugd. trepidam , Sol, tepidus vocatur apud
Virgil. Georg. 1 , 398. , i. e. flagrans. comitante quie .
te fequente ncête. Senſus poſtulat ' hanc lectionem Edit.
Lugd. Nam illa , minitante quiete , ferri quidem poteſt,
et eft infrequentior , itaque fortafle non ſpernenda. Riui.
nas reiicit comitante , et vult inuitante,
97 fomniferis cornibus) Luna candida , figuram cornutam ha. "
bens, noću fomnum fert. Retinui Jomniferis. Nam fo .
mnigeris apud Sirmond. et Lugd. dici quidem poteſt ob
analogiam . Floriger ac florifer aeque vtrumque dicitur :
cur non etiam ſemniger ? exemplum tamen neſcio.
98 Non ftatim plana ſunt haec ; nec Editores , praeter Riui.
num, adduxerunt quicquam ad veri ſpeciem " Coniiciebat,
quem. coram conſului, Cel. Beireis, Collega meus huma
niſſimus, in hunc modum : Sub numero intelligi nume .
rum dierum , aut , fi quis mallet, noctium , in quibus ora
dine naturae vfitato curſus lunaris agitur in menſe . Luna.
( ạit Dracontius ab Eugenio emendatus, ) fi a nguo inde
ortu ſuo, lucet numero dierum minoré, phalis eius eft maior
et
owner
ter
45
eius calorem gaudent. Iuſfit etiam Deus luminare

fecundum , Lunam , eſſe ; quae lucem a Sole ha.
bét . Ea imminuit tenebras , donec dies ſequatur 95
nocten . Candida luna , tempore fomni, perer.
rat caelum : quae fi lúxit tempore breuiori , maior 1
eſt, fi tempore longiori , minor. Aftrorum etiam
ignes ornate fulgent. His Deus miniſteria , men- 100
ſuram , nomina dedit : conſtituit tempora : loca
affignauit: ſtimulis propellit : terminos fixit : fplen
dere fecit : et rotam axe vertit : fexit curfum : ac
diſtribuit in plagas caeli . Haec innumera turba
per
et plena ; fi lucet numero dierum maiore , illius phaſis eft

breuis , corniculata , non plena. Poëta , acutulus effe .
vult hoc luſu vocabulorum, Corrigam hac occaſione
errorem Pſeudo Iuliani in Chronico , No. 320. Is con
fundit Eugenios duos ; antiquum aliquem priorem ; et hạng
noſtrum , Dracontii emendatorem Vocat Noſtrum , Aſtro
logum magnum , qui nunieros , ftatum , incrementa , decrea
menta , curſus recurſuſque Lunarum (cur autem Lunarum ?)
21
tanta peritia nouerit , vt auditores in ſtuporem verterit .
Niſi prior ille Eugenius eminuit Aſtronomiae peritià ; hunc
Noſtrum illum , Dracontii correctorem , in hac diuina ſcien .
6
tia vnde patet excelluiſſe ? Certe , ex hoc loco , euinci ile
lud non poteſt,
too numeros) magnitudinem , menfuram . --- et nomina iuſt)
indidit. Cruſius in Probabil. p. 273 emendauit : et nomina
iufto Tempore dillribuit.
101 ignibus egit) igniculos quafi fubdit. Agitat , ſeruat, guio
bernat ordinem aſtrorum .
102 Limitibus fixit ) fitum eorum conſtituit : fplendorem dedit :
currum eorum in gyrum fle &tit. izbare ) Non , inbar ,
quia reliqua verba Ablatiuum adjunétum habent.
103 Curfibus aptauit) De curſu Solis , Lunae , Siderum vid .
Burman , ad Rutil. Itiner. 511 . Sedulius Carm. i , so :
Qui ſiellas numeras , quarum tu nomina folus, Signa , pose
ftates , curſus , loca , tempora noſti. Simile quid de diſpo.
fitione Dei quoad genus humanum , habetur Actor. 17, 25 ,
Eodem Dracontii verfu tegitur addit, pro addidit.
46
105 Deſtituunt quacunque die ; ſed luce premuntur

Luminis immenſi radiato vertice Phoebi .
Nec mirum , fi clara latent fub fole coruſco
Sidera ; quum Mundum monſtret menſura Minorem ,
Qui fouet igne pio caelum , mare , fidera , terras ;
110 Conceptum virtute Dei ; quem fphaera polorum
Suſtinet , et ſentit Dominum per cuncta tonantein :
Cuius ab imperio veniunt quaecunque miniſtrat.
Omnia iuffus agit , totum fub lege laborat.
Miles et ipfe Dei , quum lunam et fidera cuncta
115 Oftentat, fub vere nouo , fub tempore primo,
Sub tirone die , veterana in faecla paratus .
Addit quinta dies animalia cuncta profundi.

In corpus ſolidantur aquae , neruique ligantur.
}
Muſculus humor erat , fluctus durefcit in offa,

Atque
106 radiato vertice Phoebi) áxtivomóçu , i . e. propter radios for

lares. Ante radiato deleatur Comma.
107 ſub Sole coruſco ) Sub abundat ; ni idem fit quod propter .
Propter Solem maxime fulgentem .
108 quum Munduri monftret natura Minorem ) Nam menſurae
incapax eſt immenfus mundus , Sol ; fed menſurabilis eft
shundus minor , Misposóguos . Per eum intelligitur a Vete
ribus homo. Priſci, inuerfis nominibus Hominem dicebant
paruum mundum ; Mundum autem , magnum hominem . Vid .
Philo quis rer. diu. her. p. 502 C. Macrobius etiam in
ſomnium Scipion. 2 , 12 : Phyſici , Mundisni , magnum ho
minem ; et Hominem , brexem mundum elle dixerunt. Alii
deducebant a quatuor literis nominis AAAM , quod Homo
effet Microcoſmos , nam indicabant quatuor plagas mundi,
Ανατολή»: Δύσιν" "Αρκτον Μεσευμβρίαν. Vid. Honorius
Auguſtod. de imag, mundi , 1 , 86.
109 qui fouet igne pio ) qui conſiderat affectu pio mundum hunc,
caelum , lunam , ftellas , cet . Dracontius refpicit ad Pfal.
mum 8 , vf. 4 et 5 .
11o Conceptum ) quod mense concipitur et repraeſentatur,
47
perſiſtit etiam in caelo fi dies eſt, ſed propter im- 105

menfi Solis fplendorem non confpicitur. Nec mi.
rum , fi ftellae fplendidae non confpiciuntur pro
3 pter fplendorem immenfi Sokis ! pro eo conſpici
tur dimenſus Homo , mundus minor , qui conſide:
rat pie caelum , mare , Gidera, terras, potentiâ Dei 110
3 creatas , quem hominem alit fphaera poli , et qui
fentit omnipotentiam Domini, ad cuius iuffum eue .
niunt omnia . Mundus enim fubeft iuffui et legi
bus a Deo datis , quali miles Dei , qui propter
lunani et fidera ſuperbit ; å Vere inde nouo ac 115
prima aetate ſua, vt tiro ; expeditus in perpetuum,
vt veteranus .
Quinta die creantur Animalia marina omnia .
Aliquid aquae conſtipatur in corpus , et neruis
nectitur. Muſculus v . C. , erat aqua ; induratur in
offa
112 miniftrat) gubernat. Edit. Weitziana in Plurali, mini

ſtrant; et interpungit quaecunque miniftrant Omnia : Iuffus
agit totum , fub lege laborat. Sed aegre haec intelligun
tur. Sirmondus , quem ſequitur Lugd ., faciliorem dedit
lectionem , in Textu pofitam .
113 totum fub lege laborat) Totus mundus fubeft iuffui diuino :
occupatus eo , vt faciat leges Dei , veluti miles iuſſum
$
Imperatoris.
116 ſub tirone die , veterana in faecia ) Allegoria a re militari.
A primo inde die Creationis , vfque ad mundi finem .
117 Weitzius interpungit ita : animalia cuncta, addito Commate.
Poſt verba , profundi in corpus ſolidantur aquae , inter .
pungitur de nouo.
119 Muſculus) piſciculus eſt albus , longus , fed pro longitudine
longius habens caput. Huric , reſerunt, cetaceo generi
ducem a natura datum , vt iter monſtret , ne in vada et
fyrtes impingat tanta moles . Vid. Cardanus l. 7 de rer.
variet. p. 435. Hereſbach , de piſcin. in Conring. Excerpt.
ad Dubrau, p. 146. Muſculus nominatur etiam lålus ( iža
lis) vt habet Franc, Maffarius in Annotatt. ad Plinii librum
9 in
48
120 Atque oculi geminantur aquis humore gelato.

Et quot ſunt fluctus, tot forſan in aequore piſces
Incedunt fluido per caerula vaſta natatu ;
Et criſpante freto perflabant naribus vndas,
Terrigenis factura cibos per cuncta creandis .
325 Exfilit inde volans gens plumea laeta per auras,

Aëra concutiens pennis crepitante volatu ;
Ac varias fundit blando modulamine voces ,
Et puto collaudant Dominum meruiffe creari.
Hae niueo candore nitent : has purpura veſtit :
130 His croceus plumae color eſt : has aureus ornat :
Albentes aliis pennae folidantur ocellis :
Atque hyacinthus adeft per colla et pectora fulgens:
Eminet his criſtatus apex : has lingua decorat :
Has virides pennae reddunt :' has diſcolor ornat
Mul.
9 in fine, p. 367. quo Maſſario vix quiſquam egit do & tius

de natura aquatilium .
130 geminantur) Retinui verbum hoc pro gemmantur, quod de
fendit tamen Riuinus. Poft aquis deleatur Comma.
humore gelato ) Philoxenus : xpuštat, wÝVUTO , gelafcit,
Aqua condenſatur intra fe.
122 Incedunt) Lugd. luſerunt. Non ineleganter. Incedere na
tatu fluido eſt innatare , krutohacov.
123 perflabant) Sic Lugdunenſis. Et le &tio placeret, fi poſſet
ſcribi in Praeſenti per fiant, propter antecedens incedunt.
Weitzius habet perlabani. Legendumne fortaſſe proma
nant ?
124 faftura cibos) Animalia quae eſui funt. Cibos facere pro
cibis inſeruire. per cuncta ) ſaecula. Sirmond . et
Lugd. poft cuncta .
125 Exfilire) dicuntur aues , quae in auras ſubuolant. , Legun
tur autem hic Aues ex aquis creatae, veluti multi putarunt
Doctores ecclefiae. Noſter etiam adhuc clarius infra verſa
151 , Vnda creas volucres.
49
offa aqua ; eaque indurefcente oculi duo forman- 120

i tur . Et quot ſunt fluctus, tot forte piſces inna
tant aquis immenfis , et per nares exfpuunt aquas ;
piſceſque cibi erunt hominibus perpetuo naſci
turis.
Poſt haec, Aues plumigerae fubuolant hilares 125

in aëre , volando ſtrident, et canunt varie dulci
modulo . Laudant , credo , Deum , quod digna
tus eſt eas creaffe
creaffe.. Aliae plumis candidis ornatae
funt : purpureis aliae : hae Alauidis luteiſque. 130
Aliae gemmas pennarum albas habent : collum ac
pectus hyacinthinum. Aliae criſtas gerunt in cul
6 mine : has ornant cantus ' amoeni : hae virides
pen
!
126 crepitante volatu ) Alas volatu auium crepitare Poëtae di
cunt , quum plerarumque volatus non audiantur.
3
127 Hic verſus deeſt apud Sirmondum et in Lugdunenfi. A li
brario omiffus eft, quia repetitur verfu 133 , hos lingua de
corat.
1 128 meruiſſe creari) Verbum mereri vſum habet in ſcriptis Pa .

trum intelligendis. Non indicat dignum ejle ; ſed conſequi,
aut dignari paffiue , dignatuin elſe. Aues meruere creari ;
non quafi meritum earum obligaſſet Deum , fed quod Deus
dignum ftatuit ſua bonitate , fi etiam eas crearet. Ita ex
plicuit hunc locum vir quondam ſummus, loh. Matth. Geſne
rus in Thef. L. L. V , méreo .
130 aureus color ) flauidus, rutilus.
. 131 Cruſius in Probabil. legit : Albentes aliae pennas Rellantur

ocellis , vt refpiciatur ad pauonum ſtellatain caudam .
133 crifatus apex ) 'Aues nominantur apud Apuleium 2 Metam.

p. 37 Pric. criſtata cohors. Eodem verſu in verbis has lin .
gua decorat, fyllaba media producitur, iuxta illud, hunc ho
mines decorant , quem veftimenta decorant,
D
50 **
135 Multa per innumeras currens pictura volucres,

Et leuibus tenuem fubtexunt aëra plumis .
Ipfa dies foliuni ramis , ét floribus herbas

Euomit , et fpicis acuit feges omnis ariſtas.
Silua comis veſtita viret , nidoſque loquaces
140 Exhibet , et varias decantat garrula voces .
Quum vacuanda volat commotis plauſibus ales,
Frondibus infidens, vento cum fronde mouetur,
Vnguibus ad ramos infixa tenacibus haerens .
Pennigerum vernare nemus vapor vrget in vſus
145 Pignoris , et molli dureſcunt oua tepore,
Pennantur tunc membra globis , animataque anhe .
lant,
Rumpuntur , confracta ſonant, nutrita volatus
Tentant , et rudibus librantur in aëra pennis .
Sed quum diſcordent inter ſe elementa coacta,
150 Foetibus eductis concordant vnda vel ignis .
Vnda creat volucres , producit flamma volucres.
Pabu
135 Currens) Abandat. Senfus eft: propagata ad innimeras.

136 Et leuibus ) Editiones aliae : Et rudibris. Occurrit quidem
iterum verfu 148 : et rudibus librantur in aera pennis. Sed
ibi rudis eſt imperita adhuc volando. Hoc autem Verfu
136 indicátur auis ponduſculo leuis , par leuibus ventis .
Quare melius legitur hic leuibus cum Lugdunenſi.
138 Euomit) effundit , vbertim promit.
139 Silua comis veſtita ). Folia ac frondes arborum dicuntur con
mae , iubai; veluti rami brachia , ... , Nido que loquaces )
Metonymice , foetus auium fritinnientium ,
141 vacuanda volat) Weitzius interpretatur volans vacuuin , per
inane. Sed vacuare non ſignificat in vacuo ele, ſed efficere
aliqud vacuum . Lugdun. legit vagabunda ; quod non im
probaretur , ſi ſecunda fyllaba corriperetur . Ibidem :
commotis plaufibus) i. e. concuſſis et complofis alis. Non
male Cruiius coniicit : quam vaga peruolitas connotis plana
fibus ales,
Damen
2
pennis funt: innumerae aliae , innumeris colori - 135

bus pictae, leues per leuem aërem inuolant.
Eadem die , folia in ramis , olera , gramina

erumpunt, fpicae et ariſtae maturefcunt. Siluae
frondentes tenent loquaculos nidos ; et aues, 140
frondibus inſidentes, vento mouentur cum fron
dibus ; plaudunt alis , et modulantur , haerentes
vnguibus ramo infixis. Conducit autem auibus
filuae calor , et ſaluti eſt pullis. Nam oua indu- 145
rantur calore leni : pulli pennis induuntur et vi
tam ſpirant: franguntur ova cum fonitu : paullo
nutriti , ſed rudes adhuc volatu , conantur inuola
re , et in aëre ſe librare . Elementa autem quum
inter ſe iuncta non foleant conuenire , conueniunt 150
tamen in foetibus producendis aqua et calor .
Aqua enim fimul , et calor , producit aues .
Pa
S. 142 vento cum fronde mouetur ) a vento . Plumae auium a ven

to mouentur , vna cum frondibus.
144 vernare nemus in vſus pignoris ) Peruigil. Vener. verſu 4 :
Vere nuóunt alites.
1
146 pesinantur tunc membra globis,) Riuinus interpungit: Pen
nantur tunc membra , globis animataque a. Vfus eft verbo
pennari etiain Prudentius , pro pennis veſtiri, pennefcere,
Vid. Weitz , h . v . Qua autem etfi non ſunt planè rotunda
et globis fimilia , poſſunt tamen a potiori ſic comparari.
animataque anhelant) Lugdun . legit animantur , anhelant,
quod Dracontio videtur accommodatius.
147 nutrita volatus tentant) enutrita breue tempus a matribus,
volare tentant.
1
150 Foetibus ) Sic recte Edit. Lugd. Non faecibus, vt apud
Weitzium . Quid enim eft faeces elementorum educere ?
151 volucres ) In vno Verſu vocis eiuſdem fyllaba fecunda iam
corripitur , iam producitur : vt ad Vr. 133 adduxi fimile.
Noſter Ouidium imitatur: En primo fimilis volucri; mox
pora volucris .
D 2
Edidit 'exſurgens nitidis de fontibus horti.
Arboribus mouet ille comas de flamine molli
80 Frondibus impulfs, immobilis vmbra vagatur ;
Fluctuat omne nemus , . et nutant pendula poma.
Ver ibi perpetuum communes temperat auras,
Ne laedat flores , et vt omnia poma coquantur.
Non apibus labor eft ceris formare cicutas ;
85 Nectaris aetherei ſudant ex arbore mella ;
Et pendent foliis , iam pocula blanda futura,
Pendet et optatae viuax medicina ſalutis.
Cetera depingit variis natura figuris.
Auroram iam quarta dies praemiſerat vndis,
90 Et rutilante polo compreſſerat aſtra rubore ;
Mox folis radiare globum iubet igne falutis.
Flamma falutaris perfundit lumine mundum ,
Cuncta falutifero rident elementa vapore .
Cuius
tur. Vtrumque confundi faepe , docet Drakenb , ad Sil.

I , II .
aits78 Edidit exfurgens) Libri alii non refe : Addidit exf. fequen .
te Commate . DOO nitidis de fontibus horti ) ad nitentes
fontes horti. . Ouid. 3. Metam . 407 Fons erat illimis , sie
tidis argenteus vndis.
so immobilis vmbra vagatur ) Vmbra ſemper comitans corpo
ra ; propter auram qua arbores mouentur, mouetur et ipſa ,
! quafi tremula . Scriptores mediae aetatis dicunt tremulat.
81 Fluftuat omne nemus) Sic Lugdunenſis. Reliquae Editt.
habent Fluctuat hic onus omné : eodem quidem fenfu ; et
4 conferantur Weitz . ac Riuinus in Notis. Onera nemoris
funt fructus, quibus, tanquam ponderibus, grauatur nemus .
83 poma coquantur ) vt ſolis calore ad maturitatem veniant.
Apud Varron . de R. R. 3 , 14 Sol coquit fructus. Gloffar.
vetus : Ilenuéveo fuiº. excoquere , maturefcere.
84 ceris formare cicutas) Cicutae cauernae fauorum ſunt, can
nis aut fiſtulis fimiles, in quibus apes mel ſtipant. Virgil.
Aen. I , 437 vocat collas, Et dulci diflendunt nectare sel.
has,
1
1
murinn
43
nafcuntur ibi, apud nitentes fluuios, Aura lenis

molliuſcule mouet folia , titubante vmbra infepa- 80
rabili : nutant omnia poma in toto luco . Ver con
ſtans feruat ibi temperiem modicam , ne floribus
noceatur , et vt fructus maturefcant. Apes non
cum moleſtia laborant cànnas cereas , fed dulcia 85
1
et diuina mella ex arboribus ftillant : ac inde po
tio falutaris paratur , medicamentum falubre . Plu
ra alia ibi natura dat pluribus modis .
- Die quarta iam aquis exierat aurora , et ru- 90

beum caelum occultauerat ftellas , quuin Deus iu
-beret faluberrimum Solem fplendere. Hic ignis
ſanitatem dat mundo , et elementa omnia propter
eius
1 *
1
las. Poëtae , pro cannis et fiftulis ponunt cicutas, vt Lu .
cretius 5 , 1283. et iterum Virgil. Ecl. 2, 36. 2
86 pocula blanda) potio optima. Tanquam anni blandi apud
Propertium , tempus optimum .
87 optatae viuax -medicina ſalutis ), deſideratam valetudinem ao.
vitam feruans.
89 In Editt. habetur ita : Aurorae iam quarta dies permanſeras
vndis. Sed non dubitaui Lugdanenſem praeferre le&tionem.
Riuinus vult nouam perioduin incipere cum Verſu 88 , et
connectit Verſum hunc cum 89 įta : Cetera depingit variis
U natura figuris , aurorae quum quarta dies emerſerat vndis ,
Crufius malebat promerſerat.
i 91 igne falutis) Melius quidem , igne falubri. Sed quia
$ tim additur flamma falutaris , et mox : vapore Salutifero,
EL igitur nihil mutandum eft. , Trią ſynonyma haec ponuntur
1. pro calore Solis, qui creaturis dat vigorem ac vitam. Ра .
tres eccleſiae quofdam , Solem eſſe ignem docentes , addue
cit liber rarus Anonymi , Sol flamma , Pariſ. 1646. 8 .
1 93 rident elementa vapore) vel tepore. Hilaria ſunt propter
calorem temperatum ,
he
44
Cuius ab igne fuo lunam iubet ire ſecundam ,

95 Nigra tenebrarum corrumpere tempora noctis ,
Et tepidam proferre diem comitante quiete .
Candida fomniferis perluſtrat cornibus axem ,
.
Quae numero eſt maiore breuis ,, et plena minore.
Flammeus ornatus caeli per lidera fulfit.
100 Officia et ſtellis , numeros , et nomina iuſfit :
Tempora diſtribuit, loca contulit , ignibus egit,
Limitibus fixit , iubare induit , axe rotauit,
Curâibus aptauit , caeli regionibus addit.
Agminis innumeri nec flammea fidera caelum
Deſti
94 Cuius ab igne fuo) Cruſius vult : Phoebus ab igne fuo. -

Juan ſecundam ) Philofophi fi Diis.caeleſtibus aſſignant nu
meros , Lunae dant dualitatem , quae luminare fecundum .
fit. Bungi Myſter. Numer. p . 345 .
95 corrumpere ) rumpere , deſtruere. Floridus aliquis apud
Iuſt. Lipſium in Ele & . 1, 5. p. 366 : Sol noctis rumpit tene .
bras.
96 tepidam diem ) El calida dies ; immo Sol flugrans. Non
legendum cum Lugd. trepidam , Sol, tepidus vocatur apud
Virgil. Georg. 1 , 398. , I. e . flagrans. --- comitante quie
te ) lequente ncête. Senſus poſtulat hanc le &tionem Edit.
Lugd. Nam illa ,' minitante quiete , ferri quidem poteſt,
et eft infrequentior , itaque fortaſſe non ſpernenda. Riui.
nus reiicit comitante , et vult inuitante,
97 fomniferis.cornibus) Luna candida , figuram cornutam ha
bens , noctu fomnum fert. Retinui Jomniferis. Nam fo .
mnigeris apud Sirmond. et Lugd. dici quidem poteſt ob
analogiam . Floriger ac florifer aeque vtrumque dicitur :
cur non etiam fomniger ? exemplum tamen neſcio .
98 Non ftatim plana funt haec ; nec Editores , praeter Riui
num, adduxerunt quicquam ad veri ſpeciem . Coniiciebat,
** quem . coram confului, Cel. Beireis, Collega meus huma
niſſimus , in hunc modum ; Sub numero intelligi nume .
rum dierum , aut, fi quis mallet , noctium , in quibus ora
dine naturae vfitato curſus lunaris agitur in menſe. Luna.
( ạit Dracontius ab Eugenio emendatus, ) fi a nguo inde
ortu ſuo , lucet numero dierum minore, phalis eius eft maior
et
aware
45
eius calorem gaudent. Iuſfit etiam Deus luminare

ſecundum , Lunam , eſſe ; quae lucem a Sole ha
bet. Ea imminuit tenebras , donec dies fequatur 95
nocleni . Candida luna , tempore fomni , perer .
rat caelum : quae fi luxit tempore breuiori , maior 1
eft , fi tempore longiori, minor. Aſtrorum etiam
ignes ornate fulgent. His Deus miniſteria , men- 100
ſuram , nomina dedit : conſtituit tempora : loca
affignauit: ftimulis propellit : terminos fixit : fplen
dere fecit : et rotam axe vertit : flexit curfum : ac
diſtribuit in plagas caeli . Haec innumera turba I
per
et plena ; fi lucet numero dierum maiore, illius phaſis eft

breuis , corniculata , non plena. Poëta , acutulus effe
vult hoc luſu vocabulorum . Corrigam hac occaſione
errorem Pſeudo luliani in Chronico , No. 320. Is con.
fundit Eugenios duos ; antiquum aliquem priorem ; et hạne
noſtrum , Dracontii emendatorem Vocat Noftrum , Aſtro .
logum magnum , qui nunieros , flatum , incrementa , decre
menta , curſus recurſuſque Lunarum (cur autem Lunarum ? )
tanta peritia nouerit , vt auditores in ftuporem verterit.
Niſi prior ille Eugenius eminuit Aſtronomiae peritià ; hunc
Noſtrum illum , Dracontii correctorem , in hac diuina ſcien .
$14 tia vnde patet excelluiffe ? Certe , ex hoc loco , euinci ile
lud non poteſt,
100 numeros ) magnitudinem , menſuram . et nomina iunt)
indidit. Cruſius in Probabil. p. 273 emendauit : et nomina
iufto Tempore diſtribuit.
101 ignibus egit) igniculos quafi fubdit. Agitat , ſeruat, gu .
bernat ordinem aſtrorum .
102 Limitibus fixit ) fitum eorum conſtituit : ſplendorem dedit :
currum eorum in gyrum fle &tit. in:bare ) Non , inbar,
quia reliqua verba Ablatiuum adiun&tum habent.
103 Curſibus aptauit ) De curſu Solis , Lunae , Siderum vid .
Burman, ad Rutil. Itiner. 511 , Sedulius Carm. 1 , so :
Qui ftellas numeras , quarum tu nomina folus, Signa , poie
Rates, curſus , loca , tempora noſli. Simile quid de diſpo.
fitione Dei quoad genus humanum , habetur Aftor. 17, 25 .
Eodein Dracontii verfu legitur addit , pro addidir.
46
105 Deſtituunt quacunque die ; fed luce premuntur

Luminis immenſi radiato vertice Phoebi .
Nec mirum , fi clara latent ſub fole coruſco
Sidera ; quum Mundum monſtret menſura Minorem ,
Qui fouet igne pio caelum , mare , fidera , terras ;
110 Conceptum virtute Dei ; quem fphaera polorum
Suftinet , et ſentit Dominum per cuncta tonantein :
Cuius ab imperio veniunt quaecunque miniſtrat:
Omnia iuffus agit , totum fub lege laborat.
Miles et ipfe Dei , quum lunam et fidera cuncta
115 Oftentat, fub vere nouo , fub tempore primo ,
Sub tirone die , veterana in ſaecla paratus .
Addit quinta dies animalia cuncta profundi.

In corpus folidantur aquae , neruique ligantur.
Muſculus humor erat , fluctus durefcit in offa,
Atque
106 radiato vertice Phoebi) ixtirochow , i . e. propter radios for

lares . Ante radiato deleatur Comina.
107 ſub Sole coruſco ) Sub abundat ; ni idem fit quod propter.
Propter Solem maxime fulgentem .
108 quum Mundum monſtret natura Minorem ) Nam menſurae
incapax eſt immenfus mundus , Sol ; fed menſurabilis eft
stundus minor , Mingoxóruos. Per eum intelligitur a Vete
ribus homo. Priſci, inuerfis nominibus Hominem dicebant
paruum mundum ; Mundum autem, magnum hominem . Vid.
Philo quis, rer. diu. her. p. 502 C. Macrobius etiam in
fomnium Scipion , 2 , 12 : Phyſici , Mundisni, magnum ho .
oninem ; et Hominein , brexem mundum elle dixerunt. Alii
deducebant a quatuor literis nominis AAAM ,, quod Homo
eſſet Microcoſmos , nam indicabant quatuor plagas mundi,
Avaroha Aútivº " Apator Mecnußpias. Vid. Honorius
Auguſtod. de imag, nundi , 1 , 86.
109 qui fouet igne pio) qui conſiderat affectu pio mundum hunc,
caelum , lunam , ſtellas, cet. Dracontius refpicit ad Pfalo
mum 8 , vſ. 4 et s .
lo Conceptum ) quod mente cosscipitur et repraeſentatur,
1
47
perſiſtit etiam in caelo fi dies eſt, ſed propter im-tos

menfi Solis fplendorem non confpicitur. Nec mi,
rum , fi ſtellae fplendidae non confpiciuntur pro
I pter fplendorem immenfi Sokis ! pro.eo.conſpici
5) tur dimenſus Homo , mundus minor , qui confide
rat pie caelum , mare , Idera , terras, potentiâ Dei I10
creatas , quem hominem alit fphaera poli , et qui
fentit omnipotentiam Domini, ad cuius iuffum eue
niunt omnia . Mundus enim fubeft iuſfui et legi
bus a Deo datis , quali miles Dei , qui propter
lunam et fidera ſuperbit ; à Vere inde nouo ac 115
prima aetate fua, vt tiro ; expeditus in perpetuum ,
vt veteranus .
Quinta die creantur Animalia marina omnia.
Aliquid aquae conſtipatur in corpus , et neruis
nectitur. Muſculus v. C. , erat aqua ; induratur in
offa
112 miniſtrat ) gubernat. Edit. Weitziana in Plurali, mini

frant; et interpungit quaecunque miniſtrant Omnia : Iufus
agit totum , fub lege laborat. Sed aegre haec intelligun
tur. Sirmondus , quem ſequitur Lugd. , faciliorem dedit
lectionem , iu Textu pofitam .
113 totum ſub lege laborat) Totus mundus fubeft iufſui diuino :
1 occupatus eo , vt faciat leges Dei , veluti miles iuſſum
1 Imperatoris.
116 ſub tirone die , veterana in faecia ) Allegoria a re militari.
A primo inde die Creationis , vfque ad mundi finem.
117 Weitzius interpungit ita : animalia cuncta, addito Commate.
Poſt verba , profundi in corpus ſolidantur aquae , inter
pungitur de nouo.
119 Muſculus) piſciculus eſt albus , longus , fed pro longitudine
longius habens caput. Hunc , reſerunt, cetaceo generi
ducem a natura datum , vt iter monſtret, ne in vada et
fyrtes impingat tanta moles. Vid. Cardanus l . 7 de rer .
variet. p. 435. · Hereſbach , de piſcin . in Conring. Excerpt.
ad Dubrau. p. 146. Muſculus nominatur etiam lilus ( iža
lis) vt habet Franc, Mallarius in Annotatt, ad Plinii librum
9 in
48
120 Atque oculi geminantur aquis humore gelato .

Et quot ſuntfluctus, tot forſan in aequore piſces
Incedunt fluido per caerula vaſta natatu ;
Et criſpante freto perflabant naribus vndas,
Terrigenis factura cibos per cuncta creandis.
325 Exfilit inde volans gens plumea laeta per auras,

Aëra concutiens pennis crepitante volatu ;
Ac varias fundit blando modulamine voces,
Et puto collaudant Dominum meruiffe creari.
Hae niueo candore nitent : has purpura veſtit :
130 His croceus plumae color eſt: has aureus ornat :
Albentes aliis pennae folidantur ocellis :
Atque hyacinthus adeft per colla et pectora fulgens:
Eminet his criſtatus apex : has lingua decorat :
Has virides pennae reddunt: has diſcolor ornat
Mul .
9 in fine, p. 367. quo Maſſario vix quiſquam egit do &tius

de natura aquatilium.
120 geminantur) Retinui verbum hoc pro gemmantur, quod de
fendit tamen Riuinus. Poſt aquis deleatur Comma.
A humore gelato ) Philoxenus: zguštai, rüywutal, gelaſcit,
Aqua condenſatur intra fe.
122 Incedunt) Lugd. luſerunt. Non ineleganter. Incedere na
tatu fluido eft innatare , fritonáceis.
123 perflabant) Sic Lugdunenſis. Et lectio placeret, fi poſſet
ſcribi in Praeſenti perflant, propter antecedens incedunt.
Weitzius habet perlabani. Legendumne fortaſſe proma
nant ?
124 factura cibos) Animalia quae efui funt. Cibos facere pro
A cibis inſeruire . per cuncta ) ſaecula. Sirmond . et
Lugd. poft cuncta .
125 Exfilire) dicuntur aues , quae in auras ſubuolant. . Legun
tur autem hic Aues ex aquis creatae, veluti multi putarunt
Doctores eccleſiae. Noſter etiam adhuc clarius infra verſa
151 , Vnda creas volucres,
49
offa aqua ; eaque indurefcente oculi duo forman - 120

tur . Et quot funt fluctus, tot forte pifces inna
tant aquis immenfis , ' et per nares exfpuunt aquas ;
piſceſque cibi erunt hominibus perpetuo naſci
turis .
Poft haec, Aues plumigerae fubuolant hilares 125

in aëre , volando ftrident, et canunt varie dulci
modulo . Laudant, credo , Deum , quod digna
creaffe .
tus eſt eas creaffe. Aliae plumis candidis ornatae
ſunt: purpureis aliae : hae flauidis luteiſque. 130
Aliae gemmas pennarum albas habent : collum ac
pectus hyacinthinum . Aliae criſtas gerunt in cul
mine : has ornant cantus amoeni : hae virides
pen
126 crepitante volatu ) Alas volatu auium crepitare Poëtae di

cunt , quum plerarumque volatus non audiantur.
127 Hic verſus deeſt apud Sirmondum et in Lugdunenſi. A li

brario omiffus eſt, quia repetitur verſu 133 , hos lingua de
corat.
128 meruiſſe creari ) Verbum mereri vſum habet in fcriptis Pa.

" trum intelligendis. Non indicat dignum effe ; ſed conſequi,
aut dignari paſſiue , dignatum elle. Aues meruere creari ;
non quafi meritum earum obligaſſet Deum , fed quod Deus
dignum ftatuit ſua bonitate , ſi etiam eas crearet. Ita ex
plicuit hunc locum vir quondam ſummus, loh. Matth . Gefne.
rus in Thef. L. L. V , méreo .
130 aureus color ) flauidus, rutilus.
131 Cruſius in Probabil. legit : Albentes aliae pennas Rellantur

ocellis , vt refpiciatur ad pauonum ſtellataın caudam .
133 criſtatus apex ) 'Aues nominantur apud Apuleium 2 Metam.

P.37 Pric. criſtata cohors. Eodem verſu in verbis has lin .
gua decorat, fyllaba media producitur, iuxta illud, hunc ho
mines decorant , quem veftimenta decorani,
D
50
135 Multa per innumeras currens pictura volucres,

Et leuibus tenuem fubtexunt aëra plumis .
Ipfa dies foliuni ramis , ét floribus herbas

Euomit , et fpicis acuit ſeges omnis ariſtas.
Silua comis veſtita viret , nidofque loquaces
140 Exhibet , et varias decantat garrula voces .
Quum vacuanda volat commotis plauſibus ales,
Frondibus infidens , vento cum fronde mouetur,
Vnguibus ad ramos infixa tenacibus haerens .
Pennigerum vernare nemus vapor vrget in vſus
145 Pignoris , et molli dureſcunt oua tepore,
Pennantur tunc membra globis , animataque anhe.
lant,
Rumpuntur , confracta fonant, nutrita volatus
Tentant , et rudibus librantur in aëra pennis .
Sed quum difcordent inter fe elementa coacta,
150 Foetibus eductis concordant vnda vel ignis .
Vnda creat volucres , producit flamma volucres .
Pabu
135 currens) Abundat. Senſus eſt : propagata ad innimeras.

136 Et leuibus) Editiones aliae : Et rudibus. Occurrit quidem
iterum verſu 148 : et rudibus librantur in aëra pennis. Sed
ibi rudis eſt imperita adhuc volando. Hoc autem Verfu
136 indicatur auis ponduículo leuis, par leuibus ventis.
Quare melius legitur hic leuibus cum Lugdunenſi.
138 Euonit ) effundit , vbertim promit.
139 Silua comis veſtita ). Folia ac frondes arborum dicuntur coa
snae , iuba ; veluti rami brachia..... Nido que loquaces)
Metonymice , foetus auium fritinnientium ,
141 vacuanda volat) Weitzius interpretatur volans vacuuin , per
inane . Sed vacuare non ſignificat in vacuo ele, ſed efficere
aliqud vacuum. Lugdun . legit vagabunda ; quod non im
probaretur , fi fecunda fyllaba corriperetur : DO Ibidem :
commotis plaufibus ) i . e. concuſſis et complofis alis. Non
male Cruiius coniicit : quam vaga peruolitas commotis plane
fibus ales,
Damen
51
pennis ſunt: innumerae aliae , innumeris colori- 135

bus pictae , leues per leuem aërem inuolant..
Eadem die , folia in ramis , olera , gramina

erumpunt;. fpicae et.ariſtae maturefcunt. Siluae
frondentes tenent loquaculos nidos ; et aues, 140
frondibus inſidentes , vento mouentur cum fron
dibus ; plaudunt alis , et modulantur , haerentes
vnguibus ramo infixis. Conducit autem auibus
filuae calor , et ſaluti eft pullis. Nam oua indu- 145
rantur calore leni : pulli pennis induuntur et vi
tam fpirant: franguntur ova cum fonitu : paullo
nutriti , fed rudes adhuc volatu , conantur inuola
re , et in aëre fe librare . Elementa autem quum
inter fe iuncta non ſoleant conuenire , conueniunt 150
tamen in foetibus producendis aqua et calor.
Aqua enim fimul , et calor , producit aues .
Pa.
142 vento cum fronde mouetur ) a vento . Plumae auium a ven

to mouentur , vna cum frondibus.
144 vernare nemus in vfus pignoris ) Peruigil. Vener, verſu 4 :

Vere nuóunt alites.
146 pennantur tunc membra globis,) Riuinus interpungit: Pen .

nantur tunc membra , globis animataque a. Vſus eſt verbo
pennari etiamn Prudentius , pro pennis veſtiri, pennefcere,
Vid. Weitz . h . v . Qua autem etfi non ſunt plane rotunda
JO
et globis fimilia , poſſunt tamen a potiori fic comparari.
animataque anhelant) Lugdun. legit animantur , anhelant,
quod Dracontio videtur accommodatius.
147 nutrita volatus tentant) enutrita breue tempus a matribus,
volare tentant .
150 Foetibus ) Sic recte Edit. Lugd. Non faecibus , vt apud
Weitzium . Quid enim eft faeces elementorum educere ?
151 volucres ) In vno Verſu vocis eiuſdem fyllaba fecunda iam
corripitur , iam producitur : vt ad Vf. 133 adduxi fimile.
Nofter Ouidium imitatur : En primo fimilis volucri; mox
pera volucris.
D2
Pabula montis erant; fed nori qui paſceret
herbas
Affuit ; intactae fenuiſſent floribus herbae,
Ni pafcenda daret tellus iumenta per agros .
155 Sexta dies Phoebi rutilo procefferat ortu,
Quum natura parit gignitque animantia terris .
Cornibus erumpunt armata fronte iuuenci ;
Et per prata vagus fequitur ſua bucula taurus ;
Çeruus in arua fugax palmatis cornibus errat ;
160 Et velox prorumpit equus , pecus vtile bellis .
Impia terribiles producit terra leones .
Şimplicitas ouium , fraudem paſſura laborum ;
Et raucos timuit difcurrens dama moloffos.
Spumat aper , mortem limato dente minatur,
165 Ac latus obliquans meditatur praelia toruus,
Et maxilla ferox duros defaeuit in armos,
Audacter certans fpumantia bella mouere .
Gignitur omne genus pecudum , genus omne fera
rum ,
Inter
152 qui pafceret herbas) qui pafcerer animalia , et agros co

leret.
153 intactae fenuiflent ) incultae aruiffent. Weitz. p. 93 in ſe
nectus.
156 parit gignitque animantia ) Lugdun . naturà párens gignit
anim . Ibi tamen in gignit caeſura fyllabam vltimam pro
ducit.
158 'vagus ſequitur ſua bucula taurus ) Sic legit editor Lugdun.
pro Juas buculas. Veluti per fimilem 'metaplafmum ha
bent Graeci τα κέλευθα , pro δι κέλευθοι, Αlii libri
3 Dracontii legunt fua vincula , ſenſu hoc : Taurus fune
auulſus aufugit , et poſt ſe trahit funem . Sirmondus; Et
per prata vagos. ſequitur ſua bucula tauros, Quod vero
inuerſum eſt ſententiae Auctoris .
159 palmatis cornibus) Weitzius nimis etymologice ; Cornibus,
quibus cerui ornati funt, vt victores palma. Ex vſu lin
guae,
53
) Paſcuae item erant quidem in montibus , ne

mo tamen qui coleret. Sed incultae fruges exa- CI
ruiſſent, niſ prodiifſent animalia , in campis: pa
bulanda . At fole Die ſexta orto , quum natura 155
terris Animalia daret, prodeunt iuuenci; tauri per
campos diſperſi; iuuencos ſequnti ; timidi cerui.
cornibus fpeciofis errabundi ; celeripedes equi:bel- 166
latores; leones furibundi in Libya : oues fimpli
ces , defraudari mercede ſolitae , imbellesdamae,
rauos quae canes horrent ; fpumigeri apri , den
tibus. in trunco limatis minaces mortem , hi latere 165
obliquum verâ fpirant pugnas , ac furibunde dimi
cant inter ſe. Omne pecorum et beftiarum prodit
genus;
guae , palmatus, palmaris, eſt infignis , fpeciofus, Cerui

cornibus fpe& abiles. Dracontius iterum verſu 522 ' Amito
1 tunt cornua cerui, Jed mox palmata recurrunt.
360 pecus utile bellis ) His verbis Statius etiam laudat equun
ng Theb . 66. ["!
162 fimplicitas ouium ) Oues fimplices. fraudes pallura la
borum ) Sirmondus : fraud. pal. luporum . Sed eum non
fequitur Edit. Lugdun. Ouis, vt habet Phaedrus , eſt pa 1
tiens iniuriae . Crufius emendauit fraudem paſſura latro
num , et intelligit lupos , vt Phaedrus eodem loco : Tum
fauce improba latro iurgii caufam intulit.
164 mortem limato dente minatur ) Limare dentes habet Plinius
H. N. 18 , 1. Apud Homerum Jøysiy odóvras Silueftres
fues ante pugnam dentem acuunt trunco , veluti " lima.
Edit. Sirmondi et Lugdun. mortes " lunato dente minatur ;
quae lectio imitatur Statium et Claudianum . Vid. Weitz .
p. 74.
11
165. latus obliquans) Hoc flexu vtuntur apri ruentes in hoftem .
& Homer. Odyfl. + , 450 : ódóvti dixgocis atcons.
166 maxilla ferox ) Legi poterat vorax . --- in armos ) in mem .
bra ſua , in ſe ipſos.
167. Spumantia bella ) Rurſus Weitz. in Gloffar. v. fpumat.
4 D 3
Inter prata vagum , nullo cuſtode per herbas .
170 Inftar montis habens incedit bellua mole .
Promitur anguis hians , quatiens fub dente vene
num ,
Et macul oſa repit ſquam is per viſcer a ferpens,
3 Atra venena nocens miffura afflatibus oris,
ac :Et fubito fparfura graues per fibila mortes ;
175 Atque eadem membris impertitura medelas .
1964Şed , ne cuncta fimul paffim permixta fuiſſent,
Diſtribuit loca certa Deus , et tempora fixit.
Tempore non vno: veniunt quae faeua vocantur .
Non ſemper mouet arma led ; nec fcorpius ictum
180 Semper habet ; nec ſemper agit fera 'vipera morſus ;
Nec femper tollunt ad vulnera colla ceraſtae.
Non femper furit vnda maris ; non ſemper adurit
Solis vbique calor , pro tempore temperat ignes :
Pro regione plagae contemperat vnda vaporem ,
185 Et modo bellantes fluctus freta pigra iacebunt.
Ipfe polus , qui grande tonat , ſine nube ferenus
Jam tacet , et puro redeunt ſua lumina caelo .
Multa
169 nutto cuſtode) Apud Poetas cuftos non raro canis eft, quod
conuenit huic loco.
170 belhia ) pro elephanto. Alia exemplaria : beflia.

172 repit Squamis ) Siç Lugdun. Nam le&tio, rapit ſquamas
non conuenit. maculoſa per vifcera ) Viſcera pro also.
Angues aluo maculis variato humi ſerpunt.
173 miſura afflatibus oris ) Sirmond. et Lugd. miffura e flatibus
oris. Simile quid occurrit in Apuleii Apol. p. 9 : viperae
ritu , riueo inſpirare denticulo venenum atrum . Ibi Prie
caeus p. 218 locum Dracontii hunc adduxit.
774 Sparfura mortes) concitatura.
!
275 Lege Weitzium p. 127 et Riuin. ad h . 1. Vterque locum
ſtitit huc ex loh. Sariſ berienſ. Policr. 7, 10. p. 442 : Ipfa
vene .
55
genus , in campis fine cane vagans . ' Incedit ele- 170

phas cum gibbo montis inftar. Prodeunt ferpen
tes ſibili , virus habentes ſub denticulis ,ſquamoſi ,
et maculoſo repentes aluo , nocini ob venena eie
cta : hi , fibilando interimunt ; iidemque vt antido - 175 .
tum medentur .
Ne autem omnia vbique mixta fint , loca et

tempora Deus conſtituit. Non enim v. c . omni
tempore accidunt infeſta . vt leo , is non furit fem
per : fcorpio , non laedit continuato ictu : vipera'180
crudelis , non mordet femper : ceraftes , ' mon per
petuo tollit caput et vulnerat. Non omni tempore
faeuit mare . Sol non ardet vndique , interdum
moderatur aeſtum . Prouti zonae ſunt , inare va
porem initigat ; et quod antea tumultuabatur , inox 185
tranquillum ac fegne iacet. Caelum ipfum , iam
terribile tonans , Gilet poſt nubila , et fit lucidum ,
Varia
veñena inferuntur medicamentis , quibus non modo natura

fuftentatur humana, ſed etiam infirmitas conualefcit.
Ex vipera poftilli fient,
7 qui Sepianoi vocantur.
176 In aliis Editt. Sed se mista fisnul paffim per cuncta fuiſſent.
In Lugdun . clarius , quam nos fequiinur.
178 quae ſaeua vocantur') quae efferata aut immitia ſunt.
179 mouet arma) In perniciem aliorim armatus 'eſt , vnguibus,
dente , cornu , çet, . ictum habet) Plin , 11 , 25. in ictus
elt. morfus agit ) Vt dicitur verbere agit : Spumas,
Scintillas agit.
185 bellantes fluctus) Fortaſſe in Genitiuo bellantis fluctus , ae
ſtuantis gurgitis . freta pigra iacebunt) lacere dicitur
quoque de mari tranquillo . lacet fine fluctibus aequor .
Chriſti. Cruſius malebat : Vt moti bellent fluctus , freta pie
gra tacebunt,
D 4
i
56
Multa locis data funt variis , diſperſa per or

bem .
Arida vipereos angues ſuſcepit arena ;
190 Humida fortitur tellus fera colla leonum ;
India cum gemmis , et eburnea monſtra minatur,
Bellua diuinos inter generatur odores,
Ambrofiafque rapit male frangens beſtia menſas.
Incertuſque color tigris per mille colores
195 Montibus Hircanis venit , atque effoeta marito
Mittitur , vt vincat currens orbata procellas .
Cornibus erectis fortita eſt Africa damas .
Concaua ſuſcipiunt per montes faxa dracones..
Cetera diſtribuit diuerſis ſemina terris,
$ 200 Plurima coniunxit , fed ceſpite multa diremit.

Munera praeterea funduntur diuitis auri.
Protulit eximias illuſtrior India gemmas ,
Pro
189 arida arena ) Intelligitur Africae pars Aegyptum verſus,

Mareotis ; vbi magnus numerus Libiſſae arenae laſerpici.
feris jacet Cyrenis. vipereos angues ) Vide Paraphra
fin : quis enim dicet anguineos angues ?
190 Humida tellus) Getulia , ad fluuium qui Nigris vel Niger

vocatur ; nec eft alius quam Nilus. Ad hunc tractum , vix
habitabilem , ob folitudinem et puluerem , congregant ſe
leones , elephanti, et plures ferae. Id Plinius teftatur
H. N. 5 , 1. et 8, 10 init. Africa huc maxime ſpectat, ino
pia aquarum ad paucos amnes congregantibus Je feris.
Conf. lobi Ludolph. Hiſt. Aeth . 1 , 8. 72 ſq. Non opus
eft cum Riujno legere , pro arida et humida , Africa et
Numida tellus, In voce Numida etiam prima fyllaba bre
uis eſt. Mea interpretatio fenſum huius loci , ni fallor,
verum dat.
191 eburnea monftra ) elephantos dentibus eburneis.

192 diuinos inter odores ) Et ſtatim : ambrofias inter menfas.
Quafi epulis Deorum ſuaueolentibus fimiles. Nafcitur ele
phas in India , a Silio Italico di&ta odorata ,
37
Varia in mundo loca , varia acceperunt. In

Africa , parte arenoſa , habitant viperae et angues : 190
parte humida, truces leones ſe congregant. India
promittit gemmas , et minatur elephantos dente
eburneo. Haec beſtia inter odores nafcitur fra
grantes, et delicatas dapes indigne ingurgitat. Ti
gris , innumeras propter maculas colore incerto ,
curſitat in montibus Hircanis ; quae , quamuis a 195
marito eneruata , foetu tamen ſuo orbata , tam ves,
lociter perſequitur raptorem , vt praeuertat vento
rum pernicitatem . Africa accepit damas cornu
tas. Dracones in fpeluncis et rupibus latent.
Alia genera ferarum aliis locis Deus difpefcuit:
multa conſociauit : alia in diffitis terris feparauit. 200
Inſuper auri diuites venae extant. Nobilis

India gemmas dat pretiofas: Erythreum mare,
mar
193 rapit) Melius quam Edit. Lugd. fapit. male frangens

menfas) Elephas deglutit herbas aromaticas, et ambroſios
cibos , tanta quidem copia , vt , fi communi fermone vte
rer , quaſi menfae , ferculis grauatae , confringi ſub onere
ſuo debeant. Sirmondus legit meſjes pro menſas, Sed
Lugdunenfis , reéte , iam non ſequitur eum. +
194 incertuſque color tigris per mille colores) Tam variis colori.
bus tigris eft, vt; quo nomine vno exprimatur illius color,
neſciatur. Dicendum : tigrinus color.
195 montibus Hircanis ) Non, arcanis. effoeta marito ) ener .
wata et exhauſta a tigride mare .
196 mittitur ) tam velociter currit et ruit.
197 cornibus ere &tis) ere & is , ſed antrorfum incuruatis.
198 per montes ) Sic Lugdunenſ. Id eft , in montibus. Alii
libri ; per montem , Riuinus intelligit ſaxa Garamantum .
199 Semina ) genera.
200 ceſpite diremit ) Cefpes faepe eſt tra &tus integer , regio am .
pla. Vt apud Auienum Perieg. vſ. 227 ceſpite Paphlago
num , i, e, in tratu circa Paphlagonas,
D. 5
58
Producunt nineos et litora rubra lapillos.

C'Flammantes viridefque tulit Babylonia cruſtas.
205 Perfida nobilitant pretiofis litora gemmis ,
Frigidus et roſeo carbunculus ardet honoré .
Seres fila trahunt nullo fub pectine ducta .
Et nimis ambrofia plorant virgulta per agros
Balfama , Caeſareos lacrimae dant munus odores .
210 Cinnamon interior profert Phoenicia tellus ,
Solis amica nimis : 'nam nunc de ſole peruſta
Haec nardi flores, haec portio fundit amomum ,
Omni.
203. niueos lapillos ) Vniones et margaritas eſſe , Bruckhuſ. do

cuit ad Tibull. I , 9. 39 .
904 flammantes virideſque crujias) Iſidorus Origin. 19, 13 : Cru .
ſtae Junt tabulae marmoris. Vnde et marmorati pas ietes
crufiati dicuntur. Flammans marmor , quod figuras flame
1 marum habet. Viride, (marbre verd, ) quale inprimis La
conicum et Caryſtium erat celebre; et , vt diſcimus hic,
Orientale Babyloniuni, minus quidem hoc celebre , ſed
quia viride, eo etiam ipſo acceptum , et in pretio.
206 Frigidus ei roſeo -.-) Acutule.quidem , fenfu hoc : Car
bunculus : aydpexitis , auxvis , frigida , vt frigent lapides ;
ac rubens et ardens gemma eſt; rubens, vt roja ; ardens,
quoad honorem , pulchritudinem , pretium. Plinius, 21 , 4
laudat.in roſa ardentem colorem .
207 Seres fila trahunt) Populi Scythiae Afiaticae , Seres , lani.
ficio ſiluarum nobiles ; ait Plinius, 6 , 17. Hi , ex cortie
cibus arborum trahunt fila , et tam artificiofe depečtunt,
( peiten eſt inſtrumentum , quo textores fila ducunt, ) vt
inde fericum faciant et veſtes bombycinas. Solinus c. 50 .
refert, Seres inundare frondes et depe tere lanuginem ar
borum . Adde Salmaſiun ad h . 1. p. 694 . nullo fub
pełtine dułta ) nullo , vt folent Europaei . Omnes quas vi
di , et ſupra adduxi p. 21 editiones Dracoutii, legunt nullo
Jus pollice dutta . Sed loca Plinii et Solini hic adducta ,
clare' poſtulant legi peltine. Quare ego vocem in Textu
imniutaui.
59
margaritas : Babylonia , marmor flammans et viri.

de . Perſiam celebrant et ipfae gemmae , nec non 205
carbunculi frigidi''ac pulchre 'rubentés. Seres la
nam texunt fine machina textoria . * Et in Caefarea
frutices ſtillant balfama , e quibus vnguentum fit.
Phoenicia media , in qua ſol ardêť maxime , olin 210
proferebat cinnamomum ; nunc per folem exuſta ,
pars nardum filueſtre , pars ruſticum amomum
iuta .
profert.
His
208. 209 Locus fine dubio corruptus: fed quomodo immutetar,

neſcio , quum nullo in libro legantur alia . Quid ſunt nie
3
mis ambroſia virgulta ? et quid Caefarei odores ? Vtrumque
, verfum legit editio Lugd. lineis inuerſis, et paucis tranſpoea
fitis , ita : Balſama Caeſareos plorant virgulta per agros :
Et nimis ambröſiuni läirimae dant munus odores. Nollem
ego reiicere conie &turam Barthii, Adu . 9 , 7 legentis : Idua
mae ambrofia plorant virgulta per agros - Balfama Caefa .
geos. Per Idumaeam intelligit Palaeftinam ; et per agros
Caefareos, agros prope hanc ciuitatem . In Palaeftina proa
pe Caeſareain eſt traćtus balſamis abundans. Sequutus
ſum Barthium in mea Paraphraſi. Quamuis ille fibi non
conſtet. Nam Adu. 34 , 10 legere vult Balfama caefa fa
cros lacrimae dant munus odores . Sed haec durior eſt le.
&tio . Piorare , lacrimas dare, eſt rorare ," ftillare , vt
arbores quaedam aut viţes ſtillant.
210. profert ) Pro Imperfecto proferebat, quia Verſu fequenti

legitur : nam Nunc fundit, Olim proferebat Cinnamomum
gratum , Hodie vero Nardum adulteratam profert. Nar
dum , Amomum , in hoc loco non funt frutices odorati ; vt
putat quidem Geo. Fabricius in Comment. ad h. I. p . 7.
Sed Conr. Geſnerus intellexit nardum de filueftri et ruſtica
herba , cepa , bulbo ; amorum de pipere aſpero. Apụd
$ . Marcum , 14, 3. conmemoratur viedos risin, quia eta
iam datur nardus filueſtris, Sirmondus pro nunc legit
non. Quod vero ſenſum dat alium , quam qualem Dracon .
tius poſtulat.
60
Omnibus his genitis , animal rationis amicum

Formatur virtute Dei , limatur in artus,
215 Vt dominator eat moderantior omnibus iſtis,
Naturae iuſſu quae protulit omnia princeps .
Aft hominem non terra parit, non pondus ab vndis ,
Non caelum , non aſtra creant , non purior aër :
Sed dominatorum dominator fummus et auctor
220 Limauit per membra virum de puluere factum .
1 Limus adhuc deformis erat , membratur in artus
Corporeos ſpecies hominis , caeleſtis imago :
Conſpicitur noua forma viri , ſine mente parumper :
Spiritus infufus ſubito per membra cucurrit,
225 Et calefacta rubens tenuit praecordia ſanguis ;
Mox rubuere genae , totos rubor inficit artus.
Iam cutis eſt qui puluis erat : iam terra medullas
Offibus includit : ſurgunt immenfa capilli :
Orbe micant gemino gemmantia lumina viſu :
230 Et vocem compago dedit noua , machina furgens,,
( Auctorem laudare ſuum , gauiſa quod eſſet.
Tunc oculos per cuncta iacit ; miratur amoe
num
Sic florere locum ; fic puros fontibus amnes
역 Qua
214 limatur in artus ) formatur , politur. Iterum Verſu 220

limauit per membra .
215 moderantior ) a moderans : vt ſuperantior' a ſuperans. Si
gnificat , longe praeſtantior et potentior. Editio Lugdun.
habet moderatior . omnibus iftis ) Sirmond . et Lugd.
omnibus unus. Id farte melius.
216 princeps) primus , auctor naturae Deus.

1217 pondus ab undis) Sirmond. et Riuinus: pontus ab undis.
221. 222 in artus corporeos ſpecies hominis) Sirmondus et Lugd.
legunt corporea ſcil. ſpecies. Etrat vero Dracontius, quafi
Imago Diuina conſtitiffet in corpore hominis. Riuinus ita
que emendare conatur ita : Conſpicitur noua forma Viri,
1484
61
His creatis, potentiâ Dei formatur Animal

rationale , vt dominus effet ac moderator omnium , 215
quae - Auctor naturae produxerat. Hominem in
quam non produxit terra , non aquae pondus, nec
caelum , fidus, aether ; ſed omnium rerum fupre
mus rector et creator poliuit membra viri ex pul- 220
uere . Limus erat informis : formatur corpus ho
minis membratim ad imaginem diuinam . Apparet
noua fpecies Viri abfque anima : repente ſuggeri
tur anima peruadens membra : fanguis et calor 225
occupat cor : genae et membra rubent. Nunc eſt
cutis , quae terra fuerat: medulla inditur offibus :
creſcit caeſaries longa : et duo oculi fulgent vt
gemmae :i compagini et machinae pouae datur vox, 230
quae creatorem laudet , et gaudeat quod exiſtit.
Iam homo circumſpicit vndique ; miratur lo

eum floribus tam amoenis , et fluuios quatuor e
pro
quum Mente Juprema ( i . e . a Deo , ) fpiritus infufus fubito

per membra cucurrit.
227 medullas) Alii libri : medullani.
228 furgunt immenfa capilli ) Pro , furgit immenſum capilli.

Hyperbole pro valde, aut in hoc loco , pro denfe , confer .
tim . Sirmond, et Lugd. in mefle capilli , quod dicitur de
permultis capillis , vt meffis mulorum de permultis malis,
Riuinus leĉtionem Sirmondi ingeniofius explicat, quem
vide.
230 Emendat et interpungit Riuinus: Et vocem compage dedit ;
noua machina ſurgens.
232 amoenum ) Sic in Lugdun. In prioribus editionibus amoe .
nis , fcil. floribus. Verſ, 64 fioribus ambrofiis. Riuinus
coniicit amomis .
62
Quatuor vndifluo ſtringentes gurgite ripas,

235 Ire per arboreos faltus , campofque virentes. s.
Miratur ſe , quod fit homo ; quos factus ad vfus
Scire cupit; fimplex eſt , non habet vnde requirat,
Quo merito fibiinet data ſit poſſeſſio , mundus,
Atque aeterna domus nemoris per florea rura .
240 Parua procul ſpectat virides iumenta per agros .
Hac de re tacitus volvitque et corde requirit, - . >
3 Et, quare Secum non fint haec ipſa , volutat ;
Nam conforte carens , cum quo conferret, egebat.
Viderat omnipotens haec illum corde mouen
tem ;
245 Et miſeratus, ait : demus folatia facto,
Participem generis. tanquam fi diceret auctor :
Non ſolum decet effe virum ; conſortia blanda
Nouerit , Vxor erit , cuius tamen iſte maritus ;
Coniugium ſe quiſque vocet ; dulcedo recurrat
250 Cordibusinnocuis ; et fint fibi pignus vterque ;
Velle pares , et nolle pares, ftans vna voluntas ;
Pars animi concors , paribus decurrere .votis.
Ambo
634 stringentes) Fluuii ripas ſiringunt, i . e. praetereunt, placide

lambunt. undifiuo ) Verbum Dracontii, undifluus, item
rum occurrit Verſu 489.
335 ire ) procedere , decurrere. Ad hunc locum conf. Weitz.
· P. 71 .
236 quod fit homo) Riuinus interpungit ita : Miratur Se ; quid
· fit ; homo ;
237 fimplex eft , non habet vnde ---) In Lugdun. fimplex , et non
habet unde
233 poffeßio , mundus ) Poſui Comma inter vtrumque. Alias
legitur polleffo mundi.
239 asterna domus nemoris) Hyperbole indicat manſionem diui.
nam in hoc amoend Paradiſo.
63
profundo fluere tam púros ; et intra ripas per fil- 235

uas ac campos ire ; miratur Se , quod fit homo;
quem creatus ſit in finem , noffe vult. Imperitus
eſt, nec habet a quo cognofcat, quare mundus et
diuina habitatio Paradifi fibi data fit ? Proſpectat e 240
longinquo errantes greges , et reputat quare hi
non fint Socii ipfius ? nam confortio carebat , et
indigebat quocum verſaretur.
Sciebat Deus , hominem ea cogitare ; miſer - 245

tuſque , auxiliabimur , dicebat , et dabimus Soci
am . Quafi diceret : Haut iuuat, Virum effe folum ;
conſortium habeat dulce , Vxorem , cuius maritus
fit; vterque fe Coniugium nominet ; et vitam tranf
igant amoenam hi boni ; vterque fidem fibi fpon - 250
deat ; velintque et nolint idem ; vná mens et con
cordia , vna vota ytriſque fint; tranquille et pacate
vi
240 iumenta ) Haec le &tio Lugd. placet prae illa , vireta. Ma.
lebat etiam Riuinus iumenta , quamuis non infereret Textui.
241 Hac de re) Super eo ſtatu.
242 ) Et , quare Secum non fint kaeć ipfa , volutar) Sic Lugd.
Aliae Editt. : ' Et quare Secum non fint huec ; ipfe volitat.
Animo verſat, quare haec Animalia , viua , non fint in
ſua focietate ? in amicitia fua interiore ?
245 demus folatia facto) medebimur , cuius indigeat.
248 Hic verius deeſt in Editt. Weitzii et Riuini ; ex illis Sir .
mondi et Lugduilenſis reſtituendus.
249 Coniugium ſe quiſque vocet) Hi ambos ſe fimul vocent Cape
iugium . dulcedo recurrat Cordibus innocuis ) vita dulo
cis decurrat jis in ſtatu innocentiae.
252 Pars animi concors
ors ) Cruſius in Probab, vult : Sors aning
confors.
64
Ambo fibi requies cordis , fint ambo fideles,

Et quicunque datur cafus , fit cauffa duorum.
i
255 Nec mora ; iam venit alta quies , oculoſqu'e
ſupinat
Somnus , et in dulcem ſoluuntur membra ſoporem .
Sed quum iure Deus nullo prohibente valeret
Demere particulam , de quo prius ipſe pararat ;
Attamen ablata iuueni ne coſta doleret,
260 Redderet et triftem fubito , quem laedere nollet,
Fur opifex vult effe fuus. Nam poffet alumnama
Puluere de fimili Princeps formare puellam .
Sed quo plenus amor toto de corde veniret,
Noſcere in vxore voluit fua membra maritum .
265 Diuiditur contexta cutis, ſubducitur vna
/
Senfim coſta viro , ſed mox reditura marito .
Nam iuuenis de parte breui formatur adulta
#
Virgo , decora , rudis , matura tumentibus annis ,
Coniugii fuboliſque capax , quibus apta probatur ;
270 Et fine lacte pio creſcit iam infantia pubes.
Excu
254 quicunque cafus , fit caufa duorum ) Sit caſus duorum .

Fortuna fit fiue proſpera , fiue aduerſa . Amicorum ambo
rum ſunto quaeuis communia.
257 iure nullo prohibente) lege nulla vetante ; nemine interdi
cente ,
258 demere particulam de quo ) auferre particulam de corpore,

quod creauerat paullo ante .
261 Fur opifex vult ejſe ſuus ) Sic legit eleganter Aeſculapius
huius loci , quem Riuinus optauerat, editor Lugdunenſis.
Lectio omnium erat olim : Cur opifex vult elle ſuus ? Hoc
loco opifex nominatur fur , quia clandeſtine quafique furtim
agebat. Sic Chriſtus audit réatus propter aduentum
inopinatum . Apoc. 3 , 3. 16, 15 . Nec opus erat Crufii
conje & ura ; Curae opifex vult eſe fuae. Nam poffet
Pro : nam potuiſſet. Dracontius ſaepe praeſens et imper.
fe£tum pro perfecto aut pluſquamperfecto pofuit. Verſu
220 .
65
viuant, et, quae etieniant vni, communia ambobus

ſunto .
Mora nec vlla : profundo ac dulci fomno con- 255

fopit homo . Deus autem quum potuiſſet , nemine
obſtante , ſubducere puſillum corporis, vt fecerat
antea ; ne ob coſtam tamen ablatam doleret iuue
nis , et ne contriſtaretur quem nolebat, voluit qua - 260
fi fur effe fui. Potuiffet creator feminam , fuam
alumnam , ex non diſſimili puluere efformare. Sed
vt amor ex plane ſincero et pleno animo veniret,
voluit, maritum membra propria agnoſcere in vxo
re . Diuidebat cutem , et auferebat viro coſtam , re - 265
ftituendam deinceps ; et ex hac coſta parua fabri
cabat virginem puberem , bellam , ignaram viri,
nubilem , viro et liberis pariendis aptam ; et ſine 270
materno lacte increuerat pubes adoleſcentula .
Exper :
210 profert pro proferebat. Verſu 103 addit pro addidit.

plura alia.
- 263 quoplenus amor toto de corde veniret ) Hodie qui ſcriberent
ita , vitio non carerent. Amare ex intimo corde , foloe .
7
cifimus eft. Dracontius vult exprimere την τελείαν αγάπη ,
fingerrimum amorem .
. 265 Diuiditur contexta cutis ) Riuinus malebat crates pro sutis.
Sed in crates , prima fyllaba producitur.
* 266 Haec linea deeft in Editionibus nonnullis , fupplenda ex
. Sirmondi illa et Lugdunenſi.
268 rudis ) ignara rei vxoriae. Nonnus in Dionyſ. 15 p. 422
3 άπειρώτη Κυθερείης. Muraeus vf. 21 γάμων αδίδακτος έέσα.
matura tumentibus annis ) Gloffar. Vet. sinarmés xógn ,
1 nubilís , et vt Horat. tempeftiua viro.
1 370 fine lacte pio) Lac pium , quod amor matris infanti dat.
Creſcit iam ) pro increuerat. Apud Sirmondum deeſt iam .
1
infantia pubes ) loquutio elegantula , ſenſu hoc : Infantia,
adulta vt fic loquar, ac nubilis. * Pubes ponitur hic Adie
. Mine. Barth , in Aduerſ. 23, 19,
56
Multa locis data ſunt variis , diſperſa per or.

bem.
Arida vipereos angues ſuſcepit arena ;
190 Humida fortitur tellus fera colla leonum ;
India cum gemmis , et eburnea monſtra minatur,
Bellua diuinos inter generatur odores,
Ambrofiafque rapit male frangens beſtia menſas.
Incertuſque color tigris per mille colores
/
195 Montibus Hircanis venit , atque effoeta marito
Mittitur , vt vincat currens orbata procellas .
Cornibus erectis fortita eſt Africa damas .
Concaua ſuſcipiunt per montes faxa dracones,

Cetera diſtribuit diuerfis femina terris ,
1 200 Plurima coniunxit , fed ceſpite multa diremit.

Munera praeterea funduntur diuitis auri.
Protulit eximias illuſtrior India gemmas ,
Pro
189 arida arena ) Intelligitur Africae pars Aegyptum verſus,

Mareotis ; vbi magnus numerus Libiſſae arenae laſerpici.
feris jacet Cyrenis. vipereos angues ) Vide Paraphra
ſin : quis enim dicet anguineos angues ?
190 Humida tellus ) Getulia , ad fluuium qui Nigris vel Niger
vocatur ; nec eſt alius quam Nilus. Ad hunc tractum , vix
habitabilem , ob ſolitudinem et puluerem , congregant ſe
leones , elephanti, et plures ferae. ld Plinius teftatur
H. N. 5 , I. et 8, 10 init. Africa huc maxime ſpectat, ino
pia aquarum ad paucos amnes congregantibus je feris.
Conf. lobi Ludolph . Hiſt. Aeth , 1 , 8. 72 ſq. Non opus
eft cum Riuino legere , pro arida et humida , Africa et
Numida tellus. In voce Numida etiam prima ſyllaba bre
uis eſt. Mea interpretatio ſenſum hujus loci , ni fallor,
verum dat.
191 eburnea monftra ) elephantos dentibus eburneis.
192 diuinos inter odores ) Et ſtatim : ambroſas inter menfas.
Quafi epulis Deorum ſuaueolentibus fimiles. Naſcitur ele
phas in India , a Silio Italico di&ta odorata ,
37
Varia in mundo loca , varia acceperunt. In

Africa , parte arenoſa, habitant viperae et angues : 190
parte humida, truces leones ſe congregant. India
promittit gemmas , et minatur elephantos dente
eburneo. Haec beftia inter odores nafcitur fra
grantes, et delicatas dapes indigne ingurgitat. Ti
gris , innumeras propter maculas colore incerto,
curfitat in montibus Hircanis ; quae , quamuis a 195
marito eneruata , foetu tamen fuo orbata , tam ve
lociter perfequitur raptorem , vt praeuertat vento
rum pernicitatem . Africa accepit damas cornu
tas. Dracones in fpeluncis et rupibus latent.
Alia genera ferarum aliis locis Deus difpefcuit :
multa conſociauit : alia in diffitis terris ſeparauit. 200
1
Inſuper auri diuites venae extant. Nobilis
India gemmas dat pretioſas: Erythreum mare,
mar
193 rapit) Melius quam Edit. Lugd. Sapit. male frangens

menfas) Elephas deglutit herbas aromaticas, et ambroſios
cibos , tanta quidem copia , vt , fi communi fermone vte
rer , quaſi menfae , ferculis grauatae , confringi lub onere
? ſuo debeant. Sirmondus legit meſſes pro menſas. Sed
Lugdunenfis , re &te , iam non ſequitur eum. '
194 incertuſque color tigris per mille colores ) Tam variis colori.
bus tigris eft, vt; quo nomine vno exprimatur illius color,
: nefciatur. Dicendum : tigrinus color.
195 montibus Hircanis) Non, arcanis, effoeta marito ) ener.
wata et exhauſta a tigride mare .
5.
196 mittitur) tam velociter currit et ruit.
197 cornibus ere &tis) ere & is, ſed antrorfum incuruatis,
198 per montes ) Sic Lugdunenſ. Id eft, in montibus. Alii
libri ; per montem . Riuinus intelligit ſaxa Garamantum .
199 Semina ) genera .
200 ceſpite diremit ) Cefpes faepe eſt tra & us integer , regio am .
pla. Vt apud Auienum Perieg. vf, 227 ceſpite Paphlago
num , i, e, in trałtu circa Paphlagonas,
D 5
58
Producunt nineos et litora rubra lapillos .

C''Flammantes virideſque tulit Babylonia cruſtas.
205 Perſida nobilitant pretioſis litora gemmis,
Frigidus et rofeo carbunculus ardet honore .
Seres fila trahunt nullo fub pectine ducta .
Et nimis arıbrofia plorant virgulta per agros
Balſama , Caefareos lacrimae dant munus odores.
210 Cinnamon interior profert Phoenicia tellus ,
Solis amica nimis : nam nunc de ſole peruſta
Haec nardi flores, haec portio fundit amomum ,
Omni
: 203 niueos lapillos) Vniones et margaritas effe ; Bruckhuſ. do .

cuit ad Tibull. I , 9. 39 .
204 flammantes virideſque cruſtas) Ifidorus Origin. 19 , 13 : Cru .

ſtae Junt tabulae marmoris. Vnde et marmorati pas ietes
28 crufiati dicuntur. Flammans,marmor , quod figuras flame
* marum habet. Viride , (marbre verd, ) quale inprimis La
conicum et Caryſtium erat celebre ; et , vt diſcimus hic,
Orientale Babyloniuni , minus quidem hoc celebre, fed
quia viride , >eo etiam ipſo acceptum, et in pretio.
206 Frigidus et roſeo --- ) Acutule .quidem , fenfu hoc : Car
bunculus : udpuxñtes , auxvis , frigida , vt frigent lapides ;
ac rubens et ardens gemma eſt; rubens , vt roja ; ardens,
quoad honorem , puichritudinem , pretium. . Plinius, 21 , 4
laudat in roſa ardentem colorem .
207 Séres fila trahunt) Populi Scythiae Aſiaticae , Seres , lani.
ficio filuarum nobiles ; ait Plinius, 6 , 17. Hi , ex cortie
cibus arborum trahunt fila , et tam artificiofe depečtunt,
( peiten eſt inſtrumentum , quo textores fila ducunt , ) vt
inde fericum faciant et veſtes bombycinas. Solinus c. so.
refert, Seres inundare frondes et depettere lanuginem ar
4 ' borum . Adde Salmafiuin ad h . 1. p . 694 . nullo fub
peſtine dulia ) nullo , vt folent Europaei. Omnes quas vie
di , et ſupra adduxi p. 21 editiones Dracontii, legunt nullo
J25 pollice duſta . Sed loca Plinii et Solini hic adducta,
clare poſtulant legi peltine. Quare ego vocem in Textu
immutaui.
59
margaritas : Babylonia , marmor flammans eť viri.

de . Perſiam celebrant et ipſae gemmae , nec non 205
carbunculi frigidi''ac pulchre rubentes. Seres la
nam texunt fine máchina textoria . Et in Caeſarea
frutices ſtillant balſama, e quibus vnguentum fit.
Phoenicia media , in qua fol ardet maxime, olin 210
proferebat cinnamomum ; nunc per folem exufta ,
pars nardum filueftre , pars ruſticum amomum
profert.
His
208. 209 Locus fine dubio corruptus : ſed quomodo immutetur,

* neſcio , quum nullo in libro legantur alia. Quid funt nia
mis ambroſia virgulta ? et quid Caefarei odores ?. Vtrumque
verfum legit editio Lugd. lineis inuerſis, et paucis tranſpoe
fitis , ita : Balſama Caeſareos plorant virgulia per agros : r
Et srimis ambroſiuni lacrimae dant riiunus odores. Nollem
P
ego reiicere conieéturam Bartliii , Adu . 9 , 7 legentis : Idua
mae ambroſia plorant virgulta per agros Balfania Caeſa .
neos. Per Idumaeam intelligit Palaeſtinam ; et per wgros
}
Caefareos, agros prope hanc ciuitatem . In Palaeftina pros
pe Caefareain eſt tractus balſamis abundans. Sequutus
ſum Barthium in mea Paraphraſi. Quamuis ille fibi non
conftet. Nam Adu. 34 , 10 legere vult Balfama caeſa fa
1 cros lacrimae dant munus odores. Sed haec durior eft le.
&tio . Plorare , lacrimas dare; eft rorare, * ftillare , vt
arbores quaedam aut vițes ſtillant.
210. profert ) Pro Imperfecto proferebat, quia Verſu fequenti

legitur : nam Nunc fundit, Olim proferebat Cinnamomum
gratum , Hodie vero Nardum adulteratam profert. Nar
dum , Amomum , in hoc loco non ſunt frutices odorati ; vt .
putat quidem Geo. Fabricius in Comment. ad h. I. p. 7 .
Sed Conr, Geſnerus intellexit nardum de fluefiri et ruſtica
herba , cepa , bulbo ; amoinum de pipere aſpero. Apud
$. Marcum , 14, 3. conmemoratur yzedos 7.50%) , quia eta.
iam datur nardus filueſtris, Sirmondus pro nunc legit
mon. Quod vero ſenſum dæt alium , quam qualem Dracon .
tius poſtulat.
ба
Omnibus his genitis , animal rationis amicum

Formatur virtute Dei , limatur in artus, !
215 Vt domivator eat moderantior omnibus iſtis,
Naturae iuffu quae protulit omnia princeps.
Aft hominem non terra parit, non pondus ab vndis ,
Non caelum , non aſtra creant , non purior aër :
Sed dominatorum dominator fummus et auctor
220 Limauit per membra virum de puluere factum .
1 Limus adhuc deformis erat , membratur in artus
Corporeos fpecies hominis , caeleſtis imago :
Conſpicitur noua forma viri, ſine mente parumper :
Spiritus infuſus ſubito per membra cucurrit,
225 Et calefacta rubens tenuit praecordia ſanguis ;
Mox rubuere genae , totos rubor inficit artus..
lam cutis eſt qui puluis erat : iam terra medullas
Offibus includit : ſurgunt immenſa capilli :
Orbe mieant gemino gemmantia lumina viſu :
230 Etvocem compago dedit noua , machina furgens,
Auctorem laudare ſuum , gauiſa quod eſſet.
Tunc oculos per cuncta iacit ; miratur amoe
num
Sic florere locum ; fic puros fontibus amnes
Qua
214. limatur in artus ) formatur , politur. Iterum Verſu 220

limauit per membra.
215 moderantior ) a maderans : vt ſuperantior a ſuperans. Si
gnificat, longe praeſtantior et potentior. Editio Lugdun.
habet moderatior . omnibus iftis ) Sirmond. et Lugd .
omnibus unus . Id forte melius.
216 priseceps) primus , auctor naturae Deus.

217 pondus ab undis) Sirmond. et Riuinus : pontus ab vndis.
221. 222 in artus corporeos ſpecies hominis ) Sirmondus et Lugd.
legunt corporea ſcil. ſpecies. Etrat vero Dracontius, qnali
Imago Diuina conſtitiffet in corpore hominis. Riuinus ita .
que emendare conatur ita : Conſpicitur noua forma Viri,
gsm
.
61
His : creatis , potentiâ Dei formatur Animal

rationale , vt dominus eſſet ac moderator omnium , 215
quae Auctor naturae produxerat. Hominem in
quam non produxit terra , non aquae pondus, nec
caelum , fidus , aether ; fed omnium rerum fupré
mus rector et creator poliuit membra viri ex pul- 220
uere . Limus erat informis : formatur corpus ho
minis membratim ad imaginem diuinam . Apparet
noua fpecies Viri abfque anima : repente ſuggeri
tur anima peruadens membra : fanguis et calor 225
occupat cor : genae et membra rubent. Nunc eft
cutis , quae terra fuerat : medulla inditur oſtbus:
creſcit caeſaries longa : et duo oculi fulgent vt
gemmae : compagini et machinae nouae datur vox, 230
quae creatorem laudet , et gaudeat quod exiſtit.
Iam homo circumſpicit vndique ; miratur lo

eum foribus tam amoenis , et fluuios quatuor e
pro
quism Mente Juprema ( i . e , a Deo , ) fpiritus infufus fubito

per membra cucurrit.
227 medullas) Alii libri : medullani.
228 ſurgunt immenfa capilli ) Pro , furgit immenfum capilli.
Hyperbole pro valde , aut in hoc loco , pro denſe , confere
tim . Sirmond , et Lugd. in mefle capilli , quod dicitur de
permultis capillis , vt meffis mulorum de permultis malis.
Riuinus leëtionem Sirmondi ingeniofius explicat, quem
vide.
230 Emendat et interpungit Riuinus: Et vocem compage dedit ;
noua machina furgens.
232 amoenum ) Sic in Lugdun . In prioribus editionibus amoe .
nis , fcil. floribus. Verf, 64 floribus ambrofiis. Riuinus
coniicit amomis .
62
Quatuor vndifluo ſtringentes gurgite ripas,

235 Ire per árboreos faltus , campofque virentes.
Miratur ſe , quod fit homo ; quos factus ad vfus
Scire cupit ; fimplex eſt , non habet ynde requirat,
Quo ,merito ſibimet data fit poſſeſſio , mundus,
Atque aeterna domus nemoris per florea rura .
240 Parua procul ſpectat virides iumenta per agros .
Hac de re tacitus volvitque et corde requirit,
$ Et, quare Secum non fint haec ipſa , volutat ;
Nam conforte carens , cum quo conferret , egebat .
Viderat omnipotens haec illum corde mouen
tem ;
245 Et miſeratus, ait : demus folatia facto,
- Participem generis . tanquam fi diceret auctor :
Non folum decet effe virum ; confortia blanda
Nouerit , Vxor erit, cuius tamen ifte maritus ;
A
Coniugium ſe quiſque vocet ; dulcedo recurrat
250 Cordibus innocuis ; et fint fibi pignus vterque ;
1
Velle pares , et nolle pares , ftans vna voluntas ;
Pars animi concors , paribus decurrere .votis..
1 . Ambo
* 34 ftringentes) Fluuii ripas ftringunt, i . e. praetereunt, placide

lambunt. undifino ) Verbum Dracontii, undiflrrus, ite
rum occurrit Verſu 489.
235 ire ) procedere, decurrere. Ad hunc locum conf. Weitz.
p . 71 .
236 quod fit homo) Riuinus interpungit ita : Miratur Se ; quid
fit ; homo ;
237 fimplex eft , non haber unde --- ) In Lugdun. fimplex , et non
habet unde
233 poſſeffio , mundus) Poſui Comma inter vtrumque. Alias
legitur polleffo mundi.
239 arterna domus nemoris) Hyperbole indicat manfionem diui
nam in hoc amoend Paradiſo.
63
profundo fluere tam púros , et intra ripas per fil -235

uas ac campos ire ; miratur Se , quod fit homo;
quem creatus fit in finem , noffe vult. Imperitus
eſt , nec habet a quo cognofcat, quare mundus et
diuina habitatio Paradiſi fibi data fit ? Proſpectat e 240
longinquo errantesgreges , : et reputat quare hi
non fint Socii ipfius ? nam confortio carebat , et
indigebat quocum verſaretur.
Sciebat Deus , hominem ea cogitare ; miſer - 245

tufque , auxiliabimur , dicebat , et dabimus Socia
am . Quafi diceret : Haut iuuat, Virum effe folum ;
conſortium habeat dulce , Vxorem , cuius maritus
fit ; vterque ſe Coniugium nominet ; et vitam tranſ
igant amoenam hi boni ; vterque fidem fibi fpon - 250
deat ; velintque et nolint idem ; vná mens et con
cordia , vna vota ytriſque fint ; tranquille et pacate
vi
240 iumenta ) Haec le &tio Lugd. placet prae illa , vireta. Ma.
lebat etiam Riuinus iumenta, quamuis non infereret Textui.
241 Hac de re ) Super eo ſtatu .
242 ) Et , quare Secum non fint haec ipfa , volutat) Sic Lugd.
Aliae Editt. : Et quare Setum non fint huec ; ipſe volutat.
Animo verſat, quare haec Animalia , viua , non fint in
E
ſua focietate ? in amicitia fua interiore ?
3 245 demus folatia facto ) medebimur , cuius indigeat.

248 Hic verius deeſt in Editt. Weitzii et Riuini ; ex illis Sir.
3 'mondi et Lugdurienſis reſtituendus.
249 Coniugium ſe quiſque vocet) Hi ambos fe fimul vocent Can .
iugium . dulcedo recurrat Cordibus innocuis ) vita dule
cis decurrat jis in ſtatu innocentiae.
252 Pars animi concors ) Cruſius in Probab , vult : Sors aning
confors.
64
Ambo fibi requies 'cordis , fint ambo fideles,

Et quicunque datur cafus, fit cauffa duorum.
i
255 Nec mora ; iam venit alta quies ) , oculoſque
ſupinat
Somnus , et in dulcem ſoluuntur membra ſoporem .
Sed quum iure Deus nullo prohibente valeret
Demere particulam , de quo prius ipfe pararat ;
Attamen ablata iuueni ne coſta doleret,
260 Redderet et triſtem ſubito , quem laedere nollet,
Fur opifex vult effe fuus. Nam poffet alumnam
Puluere de finili Princeps formare puellam .
Sed quo plenus amor toto de corde veniret,
Noſcere in vxore voluit fua membra maritum .
265 Diuiditur contexta cutis , fubducitur vna
Senfim coſta viro , fed mox reditura marito .
Nam iuuenis de parte breui formatur adulta
1
Virgò , decora , rudis , matura tumentibus annis,
Coniugii fuboliſque capax , quibus apta probatur ;
270 Et fine lacte pio creſcit iam infantia pubes.
Excu
254 quicunque cafus, fie canſa duorum ) Sit caſus duorum.

Fortuna fit fiue proſpera , fiue aduerfa . Amicorum ambo
rum ſunto quaeuis communia.
257 iure nullo prohibente ) lege nulla vetante ; nemine interdi
cente ,
258 demere particulam de quo ) auferre particulam de corpore,
quod creauerat paullo ante.
261 Fur opifex vult effe fuus ) Sic legit eleganter Aeſculapius
huius loci , quem Riuinus optauerat, editor Lugdunenfis.
Lectio omnium erat olim : Cur opifex vult elle ſuus ? Hoc
loco opifex nominatur fur , quia clandeſtine quafique furtim
agebat. Sic Chriſtus audit méntus propter aduentum
inopinatum . Apoc. 3 , 3. 16, 15 . Nec opus erat Crufii
conieétura : Curae opifex vult efle fuae. Nam pollat)
Pro : nam potuiſſet. Dracontius ſaepe praeſens et imper.
fectum pro perfecto aut pluſquamperfecto poſuit. Verſu
220
-
65
viuant, et, quae etieniant; vni , communia ambobus

funto. use it is
LO !
Mora nec vlla : profundo ac dulci fomno con-255
ſopit homo . Deus autem quum potuiffet , nemine
obſtante , ſubducere puſillum corporis , vt fecerat
antea ; ne ob coſtam tamen ablatam doleret iuue
nis , et ne contriſtaretur quem nolebat, voluit qua - 260
fi fur effe fui. Potuiffet creator feminam , ſuam
alumnam , ex non diſſimili puluere efformare. Sed
vt amor ex plane fincero et pleno animo veniret,
voluit, maritum membra propria agnoſcere in vxo-,
re . Diuidebat cutem , et auferebat viro coſtam , re - 265
ſtituendam deinceps ; et ex hac coſta parua fabri
cabat virginem puberem , bellam , ignaram viri,
nubilem , viro et liberis pariendis aptam ; et ſine 270
materno lacte increuerat pubes adoleſcentula .
Exper:
210 profert pro proferebat. Verſu. 103 addit pro addidit.

plura alia.
L'
263 quo plenus amor toto decorde veniret ) Hodie qui fcriberent
ita , vitio non carerent. Amare ex intimo corde , foloe .
I.
1 ciſmus eft. Dracontiuς νult exprimere την τελείαν αγάπην,
fincerrimum amorem .
265 Diuiditar contexta cutis) Riuinus malebat crates pro cutis.
9Sed in crates., prima fyllaba producitur.
* 266 Haec linea deeſt in Editionibus nonnullis, fupplenda ex
2 Sirmondi illa et Lugdunenſi.
268 rudis ) ignara 'rei vxoriae. Nonnus in Dionyf. 15 p . 422
$ άπειρώτη Κυθερείης. Μufaeus ν. 21 γάμων αδίδακτος είσα.
5.
matura tumentibus annis ) Gloffar. Vet s' imaxmos xógn ,
c
nubitis , et vt Horat. tempeftiua viro.
1 270 fine lacte pio ) Lac pium , quod amor matris infanti dat.'- .
creſcit iam ) pro increuerat. Apud Sirmondum deeſt iam .
infantia pubes ) loquutio elegantula , ſenſu hoc : Infantia,
adulta vt fic loquar, ac nubilis. Pubos ponitur hic Adie
Mine. Barth . in Aduerf. 23, 19 .
E
66
2. Excutitur fomno iuuenis , videt ipfe puellam

Ante oculos adftare fuos : pater inde , maritus,
Non tamen ex cọitu genitor , fed coniugis auctor.
Somnus erat pattus ,conceptus
conceptusfemine nullo ;
275 Materiam fopita quies produxit amoris,
Affectuſque nouos blandi genuere fopores .
"
Conftitit ante oculos nullo velamine tecta ,
Corpore nuda fimiil niueo , ced nympha profundi :
Caelaries intonſa comis : gena pulchra rubore :
2800innia pulchra gerens ; oculos, os, colla , ma
nufque,
Vt qualem poffent digiti formare Tonantis.
Nefcia twens illis fieri quae cauffa fuiffet ?
Tunc Deus et princeps ambos coniunxit in
vnuin .
0 Et'reñeat ſua coſta viro , ſua 'membra recepit.
285 Accipit et foenus , quum'non fit debitor vllus.
His datur omnis humus , et quicquid iuſfa creauit,
Aëris et pelagi foetus, elementa , duorum
- Arbi.
272' ante oculos fuos ) coram .' Iterum verſu 277 . pater in
de, maritus ) Ita recte Lugdun . Videbat, ſe eſſe coniugis
fuae: maritum , patrem , propagatorem .
273 Non tamen ) Legendum eſt ita , pro Nón tantum .
544 Jomuus erat partus) Weitz. Somrius erat paruus ; et in India
ce : fomuus erat parcus. Neutrum +recte .**Melius -Lugdu
nenſis , vt hic, Somnus erat tempus quo Eua in vitam
prodiret. ' Barthius 1. c . explicat , fominus erat inſtar pu.
erperii , conceptio ex ſemine. nullo. Somnus, Sopita quies,
blondi Sopores funt idem . ' Itaque in Paraphrafi non re
petii.
275 materiam amoris, affe&iufque nonos) In fomno producebatur
Eua , declaratura amorem infuetum , adhuc inauditum.
.276 affectuſque nouos) Non , nouo , vt apud Sirmondun.
278 Sequor , ot plerumque , editionem Lugdun . veluti clario
rem . Nam in prioribus legebatur : Corpora suda fimul,
winei telt mynipha profundi. Nympha profundi Venus eſt,
oriuna
Tante
67
Expergiſcitur iuuenis, et confpicit puellam

adftare. Agnofcit fe maritum , et patrem fi coiue
rit , ſed et genitorem coniugis. Somnus , erat
quafi partus puellae , nullo ſemine conceptus : is 275
produxerat amoris materiem et affectus nouos .
Puellam confpicit non veſtitam , nudam corpore
candido , tanquam Venerem marinam : capilli pro
lixi et impexi : genae venuſtae ac rubeae : omnia 280
formofa , oculos , vultum , collum , manus , cuiuf
modi non niſi Omnipotens poterat creare . Igpo
rabant, quare illis euenerint talia ?
Tum Deus aeternus confociauit vtrofque. Et

rediit marito cofta. Accipit quoque foenus , etfi 285
debitor non adeffet. Nam traditur iis tota terra,
et quicquid ea produxit diuino iuſſu ; volucres,
piſces , elementa , traduntur arbitrio amborum .
Hos,
oriunda è ſpuma maris , quod Cypro contiguum nominatur

Orntóxoy apud Nonnum Dionyf. 1. 41 p. 1058 et Heſiod..
Theog. 196 'Appoyévere sú. Add. Weitz. ad Dracont.
p . 137 ſq.
279 Caefaries intonſa comis) Abundat comis. Sunt capilli lon
gi, denſi , non acciſi. Caeſaries ponitur apud Poëtas de
mulieris intonfo crine , coma. Vid. Barth . Adu . 19 , 8. et
vel ipſe Salmaſ. in Epiſt. ad Coluium , quamuis caeſaries
proprie virorum eſt. gena pulchra ) Plerumque in Plu
% rali genae .
282 illis fieri) Barth . Adu. 23 , 19 legit illi, et ad folum Ada.
mum tranſfert. Fieri eft creari , condi. Riuinum conſule
ad h . I.
283 Deus et princeps ) primus inſtitutor coniugii . Pro et legi
poteft vt. Tum Deus , tanquam auctor matrimonii .
286 quicquid iufla creauit) quicquid humus , a Deo iuſſa , pro
duxit.
68
Arbitrio commiſſa manent. His , crefcite , dixit

Omnipotens, replete folum de ſemine veſtro ;
290 Sanguinis ingeniti , natos , nutrite nepotes ,
Et de prole nouos iterum reparate iugales !
Dumque fretum terra, et dum caelum fubleuat aër ,
Dum folis micat axe iubar , dum luna tenebras
Dillipat, et puro lucent mea fidera caelo ;
295 Sumere quicquid habent pomaria noſtra licebit ,
Deliciaeque fluent vobis , et honeſta voluptas .
Arboris vnius tantum neſcite faporem,
Dixerat iſta Deus ; ſanxit natura quod inquit
Omnipotens . Migrare diem , diſcedere folem ,
300 Nec lucem remeare putát terrena propago ,
Subductiſque nigris collucet luna tenebris,
Sidera cuncta notant caelo radiare ſereno.
Aſt vbi purpureum ſurgentem ex aequore cernunt
Luciferum vibrare iubar , flammaſque ciere,
30 % Et reducem fuper aſtra diem de ſole rubentem :
Mox reuocata fouent heſterna in gaudia mentes ,
Temporis et requiem nofcentes, luce diurna
Ceperunt fperare diem , ridere tenebras.
Tot
• .00 ' ! ; !
290 Sanguinis ingeniti ) Vtraque vox non eſt Genitiuus a fan

guis ingenitus, vt Weitzius putauit in Indice. Nec Riui.
nus fatisfacit , qui diuidit vocem , Sanguinis in geniti natos
nutrite nepotes ; vt lenſus ſit : Nutrite nepotes in fanguinis
geniti natis . Sed ingeniti eſt Nominatiuus in Plurali , qui
conſtruitur alias quidem cum Ablatiuo , fed in hoc loco
cum Genitiuo. Ingenitus fanguinis eſt non genitus ab ho.
minibus parentibus ; et adhibetur de protoplaſtis , ipſo a
Deo creatis ,
291 reparate iugales) comparate alios , matrimonio iungendos.
292 et dum caelum ) Lugd. omittit et. -. fubleuat adiuuat,
auxiliatur.
293 dum Solis eicat axe iubar ) Quamdiu Sol circa axer . ſe
fuum rotat . Verfu 102 : iubar induit , axe rotauit.
296 Deliciaeque fluent) Fluere de copia ſupra modum, et abun ,
dantia, honeſta voluptas ) pulchrae et eximide deliciae,
69
Hos , multiplicamini, Deus alloquitur , et replete

terram de veſtra progenie: vos , a parentibus non 290
generati, generate filios, nepotes, et alios qui con
nubium ineant. Quamdiu etiam terra continuerit
mare , aër caelum , quamdiu lucebit ſol, luna
+
caliginem pellet , et mea lidera fulgebunt ſereno
caelo ; poteftis edere de pomarii cunctis arbori- 295
bus , et frui illius deliciis . Ab vnius faltem arbo
ris fructu abſtinete.
Haec iuſſit Deus : et natura ſtabiliuit quae juf

Pu - 300
ſerat. Iam dies praeteriit, et occiderat fol.
tabat homo , reditum non iri Dien vllum : luna
nitet , et fidera fulgent claro caelo . Sed , quum
viderent phoſphorum aquis afcendere et micare ,
ác rubente ſole reuerti lucem ; reſumebant gaudia 305
pridiana, et exiſtimabant aliquo tempore quieſcen
dum eſſe ; fperabant diem, et noctem fpernebant.
Deus
297 neſcite ) abftinete , immo horrete , ob poenam fructus pro.

hibiti. Geneſ. 2 , 17
298 Sanxis natura ) Euentus confirmauit. Si natura pro Deo ,
D ſumitur , intelligitur vox mente Chriſtianorum .
301 fubdultis nigris tenebris) diffipatis ſenſim tenebris. Quod
tenebrae diſſipantur fenfim , particula ſub indicat. Omitti
haec poteſt in Paraphrafi, quia iam ineſt verbis migrare
diom , diſcedere Solem .
304 vibrare iubar , flammaſque ciere ) tremere fulgore , coru .
1 ſcare .
305 fupra aſtra ) fuperne , fupero loco.
306 reuocata fouent k, i. g ; mentes ) toto animo gaudebant deo
nuo , vt heri.
307 Temporis ) Deleatur in Lugdun . interpun &tio poft temporis ,

et coniungatur Temporis requies.
308 ridere tenebras ) parum curare eas .
E 3
70
Tot bona facta Deus non obliuiſcitur vnquam !

310 Quapropter fecitque homines , fanxitque manere !
His Dominus pietatis opem fubducere non vult;
Proiicere nec plaſma ſuum vult conditor aeui;
1 Effe nihil prorſus , ſe praeter , vbique rogandum ,
Et nifi fubueniat , fuccurrens non erit vllus .
315 Inde malo bonus eſt homini Deus , omnibus auctor
Ipſe, opifex, domipus, rector, dux, arbiter, iudex;
Continua bonitate pius, virtute modeſtus,
Simplicitate bonus , qui culmine cellor omni.
Ibant per flores, per tota rofaria laeti
320 Inter odoratas meſſes, lucoſque, virentes,
Simpliciter pecudum ritu , vel more ferarum ,
Corporibus nudis , et neſcia corda pudoris,
Quae pars membrorum fecretior effet habenda.
Vnde rudes fcirent, quid moribus effet honeſtum ?
325 Quod digitos oculofque putant , học membra pu
denda.
Publica iungebant affectibus ofcula paſſim ,
Nec rubor vllus erat , quum ſtaret origo pudoris,
Illicitumque fibi prorſus nihil eſſe putabant,
Et
310 In Lugd. Quae propter homines fecit, fanxitque manere.

311 Dominus pietatis) Vno id verbo nequit exprimi. Intelligi
tur Deus miſericors , fan &tus , pincér.Iywnos. Verſu 317
continua pietate bonus. Pfalm . 111 , 4. 'Encijuwe xoci ove
κτίρμων ..
312 plafma ſuum ) Hoc vocabulo dele &tantur fcriptores Chriſtia .
ni , fi loquuntur de creatura , Prudentius, et Alcimus Aui.
tus. Habetur etiam faktura .
314 fuccurrens) • Bongós. Hebr. 13 , 6,

316 Differunt quidem haec etymologice apud grammaticos , ſed
apud Noſtrum ponuntur prope vt ſynonyma.
318 qui culmine celfior omni ) 'Temórepos wy sparwy. Hebr..
7 26 .
-71
Deus fane perpetuo curat ſúa opera praeclara,

ob quae homines creauit, et decreuit ea perftitura ! 3.10
Benignus ille eť clemens Deus ' non detrahit opem
iis ! et auctor rerum non negligît ſuas creaturas !fcit
a nemine aliquid expectari poffe , nec poffe alium
auxiliari praeter ſe. Idcirco et malis Deus eft bo- 315
1 nus , omnium creator , dominus , gubernator , iu
dex ; fincera fide, potentia moderata, candore fan
ctus , et maieftate fumma eminentior.
Ambulabant hilare per hortum rofarum , in- 320

ter flores fuauiffimos et faltus virides , tanquam
animalia ; nudi, et pudoris ignari , et neſcii quae
membra fint verecundiora . Vnde enim cognoſſent
decorum illi imperiti ? Quod digiti'et oculi funt, 325 +
- id putabant etiam verenda eſſe . Ofcula mifce.
bant palam prae amore , nec pudebat fi pudor
6 intumefcebat : credebant , illicitum effe nihil illis,
qui
320 Inter odoratas melles ) Eas exponit Weitz, in Gloff. p. 77

de floribus omnis generis fuaueolentibus. DOO lucoſque yi.
E
rentes ) Nihil aliud hoc loco , quam filuas florentes , etſi
differat luciss a filua. Hunc locum explicauit Riuin , in
Not. ad Peruig. Vener. 97 ed . Hag. Com .
321 fimpliciter pecudum ritu ) negligenter , fine reſpe & u alterius .
Hoc ſenſu occurrit apud ſcriptores mediae Latinitatis. Vid ..
Du Freſne in Gloſſar. Poteſt etiam : plane vt animalia .
322 et neſcia corda pudoris ) et animo pudoris ignaro . Loquu .
tio ſermonem Graecorum imitatur. .
323 pars ſecretior ) turpicula , et naturae ſecretum . Verſus fe .
quentes vlterius explicant.
327 nec rubor) Poteſt legi nec pudor , vocabulo iterato. Sed
nihil muto. Senſum explicauit recte Weitzius . Nec cum
Riuino mutandum : cellabat origo pudoris.'
328 fibi) pro illis. Et ftatim verſu ſequenti omnia ad vnum )
pro' ad vnum omnia ; excepto alio nullo fruétu . Sirmondus
et Lugdun. legunt omnia ad vſum . Barthius Adu. 7, 20
E 4 quia
72
Et bene credebant , quibus omnia iuſfit ad vnum ,

330 Arboris vnius fructu fub lege negato .
Vomere non tellus , non raſtris iuffa domari ;
Quaerere nec ſudor fructus quocunque labore
Cogitur , aut campos aliquo de fonte rigare,
Imbriferis ſemper pluuiis abſentibus. Vber
335 Ceſpes et arbitrio creſcit fortuna marito . 7
Praeterea folis datus eſt locus ille duobus,
Deliciis hominum tantum conſtructus opacis.
1
Et placidas ſuſtentat aues : (non ore cruentas ;
Vnguibus armatas neſcit proferre volucres ;)
340 Omne genus pecudum ; ( neſcit genus omặe fera
rum . )
Solus ibi irrepfit ſquamoſo corpore ſerpens,
Fraudibus imbutus mortis, caput omne malorum ,
Pecto
quia non indicetur clare is, cuius iuffu omnia fa & a fuerint,
pro ad vnum , emendat Adonai. Addens , hic nihil rema
net duri. Excipio autem : immo multum ! Quis non videt
Deum intelligi, etſi non addatur ? Conie & ura haec eſt ni.
mjum erudita , ex ad vnum formare Adonai.
33 tellus non iufla domari) Poëtice pro aratro fubigere. Ter
ra inculta , quaſi fera , manſuefieri ' et molliri debet. Ex
empla collegit Burman . ad Petron . c. 99.
332 Senſus eft. Nec labore aut fudore vllo comparari debent
fru & us horaei , nec fluuio irrigari , etſi pluuia nondum ca.
debat. Genef. 2, 5 .
334 Vber cefpes ) Sic legendum . Non , Imber ceſpes, quod

Simon Toelmanus nimis ingenioſe explicat p. 162 edit.
Weitzii. Loco pluuiae , ipfum ceſpitem , infito vbertatis
ſucco fibimet imbrem fuiſſe. Senſus videtur is , quem de
di in Interpretatione . Comma quoque poft cefpes delen .
dum . Coniunguntur Vber refpes et fortuna , id eft , uber
et fortunatus traétus. Is dabat abunde arbitrio mariti )
Prouti maritus optabat. Pro fortuna legit Sirmondus for .
twa. Fortaffe factura , plafma , vt Verſa 312.
1
quibus Deus permiſerat omnia, praeter fructum 330
vnius arboris , fub poena interdictum . Terra non
vomere , non raſtris ſubigebatur ; nec cum ſudore ,
laborabant , aut campos humectabant ex fonte,
quum nondum ceciderit pluuia. Fertilis et fortu - 335
natus tractus dabat marito ex animi voto . Solis
autem his duobus datus erat locus ille opacus et
amoenus . Locus alebat aues non niſi placidas,
non roſtro vel vnguibus crudeles . Pecorum quo- 340
que placidorum omne genus alebat, non animalia
fera.
Vnice ſerpens fquameus irrepſerat , fraudu

lentus., mortifer, auctor omnium malorum , fpu
mans
337 deliciis opacis) Opacis refero ad opacum filais et nemoribus.

Poëta coniunxit delicias ex opacitate. Vmbris refrigera
bantur primi homines.
338 Verba haec fine dubio in mendo iacebant. Legebatur Nou
placidas ſuſtentat aues. Falſo. Immo prodeunt vero de
. liciae potius hinc, quod locus fuftentat aues placidas, De
leatur Non : pro quo ponatur Et placidas fuft. 1 aues . 14
eſt : Praeterea placidas non cruentas , non vnguibus
armatas.
!!
339 armatas nefcit proferre volucres ) Vulgo perferre, quod
omnino poteſt perferri. Paradiſus autem dicitur rejcius
! crudeles producere volucres ; id Poëtarum more indicat,
quod non poteſt eas ferre , pati , tolerare. Hunc locum
Dracontii explicauit Euſtath . Swartius in Analect. 1 , 4.
Add. Dracontii libr. 2, vl. vlt. Neſcia feruoris vel leuitaris
inops.
340 Omne genus pecudum ) Subintelligendum denuo ex verſu
1 338. Suflentat. Paradiſus omne genus pecudum alit, nimi
rum placidaram , ouium , cuniculorum , caprarum . Non
alit fera animalia ,
E 5 2
74
Pectore vipereo mellitum ex ore venenum

Funereo ſub dente parans ſpumante palato.
345 Ergo vbi linor edax contuſum dente venenum ,
Inuidiae inordacis habens fub fronte modefta,
Quaerit opem ſceleris, per quam fallatur honeftas,
Şimplicita que cadat ; vel credula corda reatus
Incurrunt , non fraude ſua , ſed clade perenni .
350 Fortia corda Viri, non expugnanda per an
guem ,
Praeſenſit pietatis inops : ſed Coniugis aures
Aggreditur, ſub voce pia , ſermone maligno.
Infidiofus adit , heu ! mollia corda puellae.
Ingerit ore cibos crudeli funere plenos .
355 His finiul aſſumtis referantur lumina cordis,
Au permixta bonis patuit doctrina malorum.
Poenituit reſciſſe dapes, et damna putantur
Temporis exacti fpacio procedere peius.
Auſa quippe nefas , tentat ſeducta maritum ,
360 Et capit inſontem iam noxia fernina victum ;
Cir .
343 mellitum venenum ) Sic bene Sirmondus et Lugd .; non mole

litum , vt alii legunt libri.
344 Funereo ſub dente ) Sirmond. et Lugd. denuo recte. Poteſt
etiam legi Funera iam fub dente , i. e. funeſto et exitioſo
dente. Serpens legitur vl. 342 fraudibus mortis imbutus.
Alioruni le&io, Munera iam ſub dente, vitium ſcripturae eſt.
345 contufum dente ) Omifi in Paraphraſi, quia iam Verſu "an
tecedenti ineſt. Cum hoc Verſu incipit Protaſis , perio .
dufque clauditur cum verbis ſed clade perenni , ' Verf. 349 .
346 Inuidiae mordacis habens,) Deleatur Comma.
. 347 Quaerit opent ſceleris ) Auxilium fert ſceleri , et promouet
(celus , ſi occultatur.
1 348 vel credula corda ) Incipit Apodofis. ' Et propterea legen .
dum Verſu ſequenti in Indicatiuo incurrunt , non incurrant,
vt in Editt, habetur. Scriptores Chriſtiáni adhibent phra.
ſin incurrere reatum ea ſenſu , ſi qui' in culpa , et rei ſunt
apud Deum.
1
75
mans virus melle mixtum dente exitiali. Iam : 1345

venenum melle fubigitur , fi probitate fimulata, te
gitur facinus quo decipitur probitas ; nocet credu
litas'; ' non fua quidem culpa, luo tamen damno
ES perpetuo .
Praeuiderat Malus animum mariti ſtrenuum , 350

neſcium vinci per ſerpentem : Coniugem inuadit
malitiofe loquela blanda. Adoritur feminam mol
lem fraudulentus , et ei perſuadet edere , quod
trucem parabat mortem . Simul ederat , cognofcit 355
multa mala permixta effe bono . Dolet cognouiffe
pomum ; et poenitet, tempus pofterum infelicius
praetereundum effe. Aufa tamen id crimen , de
cepta ipſa , pertentat etiam maritum; et noxia iani 360
ipfa,
349 clade perenni) Opponuntur fraus et clades , culpa et poena,

351 pietatis inops ) Litotes eſt, pro 'ſceleſtiſſimo, et auétore
omnium flagitiorum . Satanas intelligitur, ſerpentei oblie
dens. Cruſius p. 276 emendat pirata ferox , latro im .
manis .
352 ſub voce pia ) id eft, verbis blandis et mitibus.
$ 354 crudeli funere plenos ) Funus , pro cauffa mortis. Cibi
mortem efficientes.
355 alimtis ) pro confumtis, comefos. Referantur lumina
cordis) Lugdun . limina. Genef. 3 , vf. 5. 7.
357 Poenituit reſciſle dapes ) Doluit guſtafſe pomum , et cogno .
uiffe vires eius . Lugdun. habet neſciſſe.
358 Temporis exacti fpacio ) Sic re&te Weitzius. Lugd. tempo.
ris exacta ſpacia . Quomodocunque ſcribatur , ſenſus eſt :
Tempus futurum , eſſe praetereundum infeliciter , neque
/
tam fortunate, quam tempus exa & tum .
359 quippe ) Barthius Aduerf. 7, 20 putat hoc trifyllabum eſſe.
360 capit infontem ) decipit non tantopere nocentem .
76
Circumuenta perit; fed circumſcripta fefellit,

Nec circumſcriptum ſerpens impune triumphat.
Nam poſtquam iuuenis violata mente comedit

Funereos fine lege cibos , in morte futurus,
365 Mox ſapit infelix quid prauum , quid at honeſtum ;
Cognita fimplicitas et mox eſt corde fugata.
Membra pudenda putat partem , quae eſt prolis
origo ,
Et partem , quae ventris erat digeſtio , turpem .
370 Omnibus ex membris pars mundior ipfa putatur
Noxia fola magis fuerat quae in corpore toto .
Os aditum mortis tunc protulit , atque refecit
Lingua maliſuada , fed et aures limina mortis.
Viderat omnipotens, omnem didiciſſe pudorem,
Perdiderant quem fraude truei dapibuſque comefis,
375 Errantes per prata reos , foliiſque tegentes
Iam
361 Circumuenta perit) Barth. I. c. premit.

362 Neo circumſcriptum - impune triumphat) Supra maritum de.
ceptum , non triumphat ita , vt fine poena manſerit ſer .
pens. Exprimitur vox mocypris circumſcriptio , quae
eſt fraus , circumuentio . Weitz, in Gloſſar. p. 101 addue
cit triumphare aliquem , quae di&tio habetur aplid Lactan .
tium ; exultare quaſi in triumpho, Vae vi &tis ! do Impune )
ATIUWERT Lugd . Nec circumſcripta ſerpens) Sed , neque
metrum permittit hoc ; neque ſerpens erat decepta ; potius
homo vterque.
363 Penſum integrum , a Verſu inde 363 , vſque ad Verſum
420 , deeſt in editione Weitziana ; et lacuna fuppletur à
me ex editione Sirmondi ac Lugdunenſi. Hoc penſum ,
dubium non eſt quin fit Dracontii. Nam Ifidorus Hifpalen .
fis Origin, 12, 2 adduxit illius Verſum 397 Praedicit Pſylo
lus vim cuiufcunque veneni, teſtatus clare , eum eſſe Aucto
ris noſtri. violata mente ) amens , faucius conſcientia .
364 fine lege ) avev vónes , iniuffu diuino. In hoc loco : contra
interdictum Dei. in morte futurus) morti obnoxius,
77
ipſa , vinçit minus noxium ; et defraudata ipſa, dem?

fraudat amplius. ' Serpens tamen fraudulentus,
impunitus etiam ipſe non vicit .
Nam iuuenis infelix poftquam contra interdi.
ctum ederat funeſtum pomum , iani morti obno
xius , intelligit quid turpe aut purum eſſet ; aufu - 365
gerat integritas priſtina; putat, prolis originem
effe verenda ; et partem qua aluus deiicitur , tur
pem . Inter omnia corporis membra , putat , il4
lud effe purius , quod nocuerat plurimum . Ni- 370
mirum Os morti parauit viam : et Lingua quae
praue ſuaſerat, muniuit mortem et Aures ianua
fuerunt mortis.
Videbat Deus , hos fontes et efu pomi defrau-,

datos cognoſcere , quid pudor effet, quem amiſe- .
rant. Videbat eos trepidare per vireta , et conte. 375
xiffe
366 fimplicitas ) qua iuuat; finceritas, candor.

368 et partem quae ventris erat , digeftio, turpem .) Emendatio
haec Riuini, ſenſum Dracontii refert. Nam apud Sirmon
dum , et in Lugdun . legitur : Et quae ventris erat pridem
digeftio , turpis. Quid enim eft pridem ? Ex Verfu ante .
cedenti repetenduin eſt partem . Digeſtio ponitur in hoc
loco pro igeſtione , egeſlu . Sed metri caufla ſcribendum
erat digeflio.
371 atque refecit) Sic legerem equidem , modo liceret. Nam
lectio reiecit in Lugdun, non intelligitur ; nec illa recepit,
quae tamen Riuino placet. Refecit, indicai hic firmasis,
roborauit.
272 Lingua malifuada ) veluti dicitur maliloquax , malicordis .
373 Viderat o1..nipotens ) Magis appoſite : Sciuerat omne ſciens.
Deus perſpexit , protoplaftos intelligere , fe efle nudos,
reos , et territos. Vidit, eos abfcondere ſe, et cognoſce .
re quid Pudor fit. Gen. 3 , 7-11 .
275 foliiſque tegentes iam foedos artus) Geneſeos loco hoc dici.
ter , conſertis ficulneis foliis, fcciſſe ſibi ſubligacula. Ad
dit
сах
78
Iam foedos artus , dant agnita membra reatum ,

Illicitum licitum reputant , licitumque profecto
Creditur effe nefas. Hos increpat ore tonanti
Sacrilegos , qui iara Dei calcando profanant.
380 Dum quaerunt vllas foliis vel rupe latebras ;
Hinc magis obtunfi , quod credunt poſſe latere
Nunc quodcunque Deum , cui cuncta creata pate*
feunt.
Et merito . quia cuncta facit fecitque iubendo .
OIC - Non fugit artificem , calidos quae maſſa ca.
minos
385 Suſtineat, rubigo latens quae viſcera ferri
Corrodat, quae maſſa ſemel fornace liquefcat.
Hic non defoffa prodit tellure metalla ,
Promittens faxis , et non de puluere , gemmas .
Scit , quibus immittat mordaces fluctibus hamos,
390 Retibus aut pifces fallat fcrutator aquarum :
Et male venturas fpondet ſibi nauta procellas .
Si pluuialis hiems aut faxeus vrgeat imber,
Non latet agricolam .. Sub terris' proúidus vndae
Promittit fontes , deſignans arte ſaporem ,
395 Inſpecta tellure femel , fine flatibus vllis .
Sibila
dit Dracontius : dant agnita membra réatum ) Quum antea

effent nudi, neque tamen erubeſcèrent ; nunc agnouerunt,
propter hanc nuditatem eſſe erubeſcendum ; agnouerunt,
mutato rerum ftatu y reatum malae conſcientiae , et nudi
tatem eſſe palam non oftendendam .
379 iura Dei catcando profanant ) legem Dei polluerant, et
protriuerant.
380 rupe). In Lugdun ., typorum errore : rumpe.
391 obtunfi ) hebetes , obtufi, ſtupidi. Apud Rivinum obtuos ,
qui eſt Typographi obtufus error , inter alios ſexcentos
huius acutae Editionis.
384 artificem ordingxeyóv, quae maſſa ) Quomodo compa.
rata fit maſſa ferri, tum dura ac folida , quae ſuſtinet
ignem ; tum ferruginea , quae furno iniecta , emolleſcit.
Faber- ferrarius nouit diſcrimen ' vtriufque.
79
xiſſe frondibus verenda , et putare , in membris

culpam peccati eſſe ; licitum , putabant, effe nefas,
ac nefas , licitum . ' 7 Hos " nefarios, quia legem
fuam violauérant, intonat duris verbis. ' Et, quia 380
abſcondere volunt fe frondibus , aut latere in fpe A
cu et rupibus, eo magis ſuſit ſtupidi: nam putant,
24 abſcondi aliquid poffe Deo, cui omnia funt aperta ,
et qui omnia producit folo iuſſu . ke
Cognoſcit omnino Faber- malfam , tum eam ,

quae fuftineat ignem ardentis furni, tum rubigine385
infectam , quae arrodat ferrum , et furno iniecta
emollefcat. Alius, indicat metalla , in terram non
defoffa ;" et promittit gemmas e faxis, ' non e puls
uere. Nouit Pifcator , in quibus fluctibus iniiciat OIA
hamos mordaces , aut in quibus fagenis decipiat 390
piſces. Praeuidet Nauta ; tempeſtatem infauſtamº
imminere . Si pluuiae inſtant, fi nimbi , grando
lapidea ; id non fugit Agricolam . Intelligens aqua
rum , praedicit fontem ſubterraneum , et prö arte
ſua faporem adeo illius , dummodo terram infpi-395
cit,
387 Hic ) Alius artifex. Metallifoffor, metallicus. Is indicare

poteſt metalla , latentia in terris , immo ea in faxis.
el
388 non de puluere ) Nierrem, id indicat morté , citra labo .
rem muitum ac puluerem , i. e . facillime... **
2389 mordaces hamos ) . Num fallaces ? ſed nihil 'muto. Apud
Silium 7 , 624 dicuntur hami mordere, fi piſcem compre .'
hendunt. Hami mordaces funt pungentes. Dicitur etiam
fibula mordere , apud Rhodium de Acia , p . 144 f.
393 prouidus vndae ) Aquarius , aquilex , udpocxócos. Qui in .
telligit, .vbi inueniantur aquae , fubterraneae , medicatae ,
puteales.
395 fine flatibus vllis ) Non fatis perſpicua haec funt, Legena
Y
dumne fine fluciibus vllis ? fi aqua non profluit palam .
Vid Polenus ad Frontin , de Aquaeduc . p. 198. Poft vilis
ponenda eft maior interſtinctio .
Pantun
80
Sibiła dum retioent, necdum ſerpente notato ,

Praedicit Pfyllus vim cuiufcunque veneni.
Signa videt Medicus mortis, reduciſque falutis,
Et negat aut fpondet victurum , iudice viſu ,
400 Taedia laetitiae, vel gaudia luctibus indens.
Çur exempla damus populi praefcire futura,
Quum teſtante Deo doceatur noſſe quod inſtat ?
Natio viperea , clamat mortalibus , inquit
Signa poli noſtis ; praedicitis, Imminet imber,
405 Et veniet, nec fallit hiems , nec tardat adeſſe .
Ecce genus hominum ventura feire probatur.
Nec mirum , Chriſti, ſi , ſentit imago futurum
Nimbum , quum moneant venturum animalia multa :
Ardea , rana , fues, formicae , coruus , hirundo
410 Praedicunt pluuias ,' nec iam praeſagia fallunt.
Quid res exanimes ? . teſtis ardente lucerna
Scintillare oleum ? fungis creſcentibus , ignem ?
An
397 Praedicit Pfyllus vim cuiufcunque veneni) Alii legunt Praeci.

dit. Riujnus, autem re &te defendit praedicit. Pſyllis , Lie .
byae populis in Cyrenaica , aut prope eam , tribuebant
Plinius, Lucanus, et alii , ſcientiam ingenitam, vulneri ve .
menato, a ſerpentibus illato , medendi. Tales etiam erant
Marſ in Italia ad lacum Fucinum ; et Ophiogenes , quo
rum patria incerta eſt. Quoad Verſum Dracontii de Pſylo
- lis, in vetuſtis libris et apud Ifidorum Orig. 12, 2 lectum
fuit Juillus. Et Salmaſius in Solin . p. 317 emendauit ſul.
lus. Intellexit ichneumonem , oPeojuecézov , a NeoGraecis
A 20x fuillum di & um , a fimilitudine roftri fuilli. Praecidit
fullus vim cuiufc. ven . Vtraque autem le &tio , fullus, fuil
lus , non eſt Dracontii: et recte Oudendorp. in Not. ad
Lucan. 4, 724 ait , de ſuillo nugae funt. Item de fulla.
Legendum omnino eſt Pſyllus. Nomen autem hoc , tan
tum non ſemper corruptum extat. V. c. in Gloſſario fub
Ifidori nomine, p. 688 ed. Bonau. Vulcan. Obfillas, mare
Jus. quod Thom . Reiner. Var. Lect. 1, 8 emendauit Plylo
lus , Marſus. Add. P. Crinitus de H. D. 1, 3 .
799 indice viſw ) Medicus debet eße Autopte .

81
cit, etfi non fluant aquáe. Pryllus, fi nondum fi

bilat ſerpens , et nondum cognoſcitur ex fignis,
praedicit tamen qualitatem veneni . Medicus, prae
uidet mortis , vel ſanitatis reuertentis indicia , et
prouti videt; aut negat-àut promittit vitam ; luctum 400
gaudio , gaudium luctu mutat. Et quid plura ,
quod Homines funt praefcii venturorum ? ipfe Deus
fatetur praeſciri ventura poffe. Progenies , ait,
viperina ! praeſcitis caeli faciem ! tempeſtas, dici
tis, imininet, et adueniet , neque emanebit! En 405
Homiñes ventura praeſcire ; patet. Nec mirum ,
I imago Dei cognofcit ea ; quum multa Animalia
ſentíant futura . Ardea, rana ; fues, formicae, cor
wi , hirundines praenuntiant imbrem ; et impletur 410
praefagitio eorum. Nihil dicam de Inanimatis. .
Scintillâ in teſtis lucente , ſcintillat oleum ; cre
icen
1
for populi ) Fortaffe populos. Populi exempla, funt, a rebus

communibus et popularibus ſumta .
402 nejle quod inftat) homines feire poffe future.
403 natio viperea clam.it) Matth. 16 , 2-4.

1
406 Is Verſus videtur abundare.
407 Chriſti imago ) Homo, ad imaginem Dei et Chriſti conditüs.
"408 Nimbum ) Rétinui emendationem Riuini idoneam . In Sir

mondi quidem et Lugdun. Editt . Quum nos venturum mom
neant animalia multa . Venturum , id eft, de venturo ; v . C.
imbre , himbo .
Ato jam ) Additum faltem vt expleat.
1
82
An Deus omnipotens poſſet neſcire latebras

Rupis , et ex foliis veſtiş contexta caducis
415 Aſpectus obſtare Dei ?
Tunc voce reatum ,

Crimine femineo femet peccaffe , fatetur.
Infelix coniux in coniuge facta redundat,
Ęt reus excuſat. Sed non purgandus agebat.
Et fic participem propter folatia cladis
420 Confeius adſciuit ſociam : ceu femina poſfit
Ad ſcelus horrendum vel faeua piacula mortis,
Supplicio ſociante duos releuare reatu .
Credidit infelix , ſed par fententia damnat,
Quos par culpa tenet : gradus illic teinporis inter
425 Eft tantum : nam cauſſa ligat communis vtrumque .
Exſurgit cenſura Dei pietate feuera,

Ac vitae mortiſque fimul fententia fertur.
Supplicium infelix, quo mors datur atque negatur,
Vltio vitalis cohibetur limite mortis .
430 Poena mori crudelis erat , ſed viuere peius .

Otia ,
413-415 His verfibus tribus definunt ea, quae inceperunt verfu

380. Poft quem fequebantur exempla Npoypurews , tum
inter homines , tum animalia , tum exanimata .
417 in coniuge falta redundat ) in coniugem retorquet faktum ,
et culpam peccati.
419 propter folatia cladis) Solamen miſeris , focios habuiffe.
conſcius adfciuit ſociam . Lugdun. focium . quod non impro .
bandum. Sirmondus autem , quem ſequitur Riuinus , ma .
lebat focius.
421 Ad fcelus ) In prioribus Editt. erat At ſcelus praecedente
punéto. Nempe omiſſum fuerat penſum integrum a Verſu
' inde 363. Vt igitur connetterentur fequentia , librarias
incepit Periodum nouam . Sed patet ex Sirmondo et Lug
dunenſi, delendum effe pun &tum , et connectendum cum
Verſu 120 ceu femina poffit ad fcelus horrendum ,
ī
83
ſcentibus fungis , fit facula. Et Deum autem ,

omniſcium , nefcire cauernas ac fpecus! aut vela
men e foliis caducis impedire poffe , quin Deus 415
aliquid videat !
Poft haec , Maritus fatetur culpam : fed Vxo
ris culpâ , ' ait , peccaffe. Culpam , in Coniugem
tranſfert miſer, et, reus ipfe, expurgat fe. Expur
gare autem fe non poterat. Vt folatium faltem ha
beret calamitatis , fociam afciuit. Quafi vero e'a'420
poſſet de fcelere ſtupendo , de criminé atroci ac
mortifero , remittere, fi culpa duorum coniunge
retur : Credulus Ipfe fuerat , infelix . Qui pari
autein in culpa, pari etiam in poena funt. Difcri- 425
men eſt ſaltem quoad tempus. Nam culpa eadem
obligat ambos.
Inſurgebat animaduerfio acerba Dei fancti :

is vitae ac mortis fimul decretum dabat. Infau
fta poena , mors , indicebatur fimul , et negaba
tur ! Poena huius vitae, morte inhibebatur. Atrox 430
erat
422 releuare reatu ) mitigare culpam et poenam , aut ab vtraque

liberare. Legendum ne reatum ?
423 Credidit infelix ) Ef dotórns, pro male c'edulus. Deo con
tumax credidit feminae,
: 424 gradus temporis inter En totum ) Intereſ diſſecatur pro
licentia poëtarum . Apud Horat. non purpura ve -- nale ,
nec auro . notum eſt.
428 quo mors datur, atque "negatur ) Sic melius editio Sirmondi
et Lugdun . Nam in aliis libris fenfus non patet ſatis :
mors de vtroque negatur. Cruſius in Probabil. reponendum
putat Verſu hoc et ſequenti: quo mortem vtrique minatur
Vltio , vitae vis cohibetur limite mortis.,
429 Viio vitalis) poena quae in hac vita infligitur.
430 fed vinere peius) An peior ?
F 2
84
Otia, delitias, perdunt; difountque labores,

Qui cultore Deo fructum telluris habebant;
Agricola Dominus, quam nondum verterat vnquam ;
Ipſe rigator erat, fator, auctor , meſfor, arator.
435 Offendunt hunc ambo pium . Truduntur ab horto
Perpetui floris ; non eſt ſub iure reorum .
Et vitae mors meta datur ; cum fine malorum .
Magna Dei pietas , ſemper qui temperat iras !
Vita grauis hominum fubducitur impete mortis.
Quae recidiua magis viuaci corde reſurgit.

440 Mors mundanorum requies eſt certa laborum ;
Sed male viuenti praeſtatur fine falutis,
Continuans quodcunque nocet , prauumque bo
numque .
Solus
433 quan nondum verterat unquam ) quam tellurem homo nin

quam aratro ſubegerat. Verſum pro ſpurio habet Barthius,
et , fi abeffet, difficultas etiam maneret nulla. Cruſius
autem immutat quum nondum verteret vrnam . quae immu
tatio hic nequaquam obtinet.
434 rigator ) vox etiam Tertulliani, et aliorum Eccleſiaſtico .
rum. auétor ) adiutor , auxiliator. Et huc vfque Dra .
contius intelligitur. Sed Deum vocare in fequentibus mef.
forem , aratorem , tumidum eſt, et e longinquo arceſlitum ,
prope utipanies.
435 Offendunt hunc ) Re &tius quam Lugd . siunc. --- ab horto
perpetui floris ) Verſu 68 . In Paradiſo floret humus fub
vere perenni. Indicatur magna amoenitas ex his deliciis,
439 impete mortis ) Impes pro impetus. Onomaſt. vocum Lat.
Graecar. a Bonau. Vulcanio edituin in Gloffariis Philoxeni
et aliorum : Impes, impetus, giúun, Bia . Ablatiuus impete
occurrit l'aepe apud Lucretium .
440 Quae recidiva inagis viraci corde refurgit) Recidiunm , quod
reuertitur . Si emanſerit aliquando , et de nouo recidimus
1 in
85
erat poena , mori ; ſed atrocior , viuere . Amiſe .

rant tranquillitatem , ac delicias : ' et molèſtiam la
borum ſentiebant hi, qui perceperant fructus ex
mundo , quem Deus fubegerat. Deus coluerat
agrum , a nullo antea cultum ; humectauerat eum ,
feuerat, curauerat , meſfuerat, arauerat. ' Contra 435
hunc clementem ambo obnifi fuerant. Eiiciuntur
horto felici ; qui non amplius {ubeſt arbitrio no

xiorum ; et irrogatur mors , finis vitae ; finis qui
dem etiam miſeriarum ! nam miſeratio Dei magna
mitigat ſemper poenam ; et miſeria vitae huius fi
nitur cum morte .
[Si reſtituitur autem vita , miſeria grauior re- 440
nafcitur . Nam inors ,, eft requies quidem miferia
Nam inors
rum huius vitae ; ſed qui vixit male , ei infligitur
cum fine falutis omnis , et continuat quicquid no
cet,
in idem. Quidam legunt rediuiua , ſed , puto , non redte .

Nam rediuiua ſunt, quae ex obſoletis in meliora reuocan
tur . Cruſius etiam vult rediuina , et lineam emendat fic :
Quae rediuiua manet , naſcendique orbe refurgit. Coniea
&ura quidem non contemnenda. Quod ad hoc Penfum ate
tinet , a Verſu 400 vſque ad Verſum 451 , equidem arbi
tror ab Eugenio totum adie &tum effe . Abeffe autem omni.
no poterat , nec cohaeret cum ſuperioribus. Dracontii.
442 praeftatur fine ſalutis) Mors datura eſt finem falutis. Bar .
thius exponit praeftare pro beneficio afficere , et fine falutis,
propter falutem , falutis cauffa. Mors, beneficii inſtar da .
tur , vt quietis fiamus compotes. Haec tamen non eſt
mens Noftri. Sed illa : Qui male vixit , moritur cum fine
falutis ; i, e. abfque falute vnquam recuperanda ; abſque
liberatione ab infelicitate,
443 quodcunque nocet , prauumque bonum que) Malebam legere

prauumque malumque , xaxóv roj rovgór . Riuinus tamen 1
emendauit continuans quodcunque necal. Poſt necem homie
1 nis continuat bonis bonum , prauis prauum ; vita aut felix
aut infelix ,
F 3
86
Solus in aeternum Deus eft regnator et auctor,

445.Virtus vna Deus , trinus Deus , omnis ct vnus :
De quo fperatum conceditur omne benignuni ;
Et quaecunque iubet , praeſumtio nulla refellit ;
Nec deeſt effectus faciendi tempore eodem .
Quem penes et fenſus, primordia, multa loquuntur ;
450 Et voce reticente fonat ſuper aethera ſermo,
Ac mens pura Deum , potius quam lingua , pre
catur.
Ergo operis memor Ipſe ſui, tunc imperat
ambos
Sedibus egreſſos , placido dominentur yt orbi,
Ac totum quod mundus habet , fub iure tenerent.
455 Et quod floret humus , viridis quod germinat herba,
Quod fpicat meſſis , quod ramis parturit arbor,
Quod gemmant vites, quod amoena cornantia fron
dent
Flumi.
444 au & tor ) H. I. renouator , reftitutor.

445 Virtus vna Deus) Si legeretur virtus Dei , vfitata periphraſis
effet ipfius Dei. Vt virtus Catonis, virtus Herculis, Cato,
Hercules.
446 De quo ) A quo . omne benignum ) omnis gratia et
φιλαγαθία ..
447 praefumtio nulla refellit ) Periculum non eſt quod eueniat
alio modo. Sed quae iubet Deus, ea fiunt. Pf. 33 , 9 .
448 tempore eodem ) hoc ipfo quo iubet momento.
; 449 quem penes et ſenſus,primordia ) Sententia fortaffe eft haec :
In cuius poteftate ſunt Senſus noſtri; Principia et elemen
ta ; Senſus etiam internus et xouvės vgs iudicium, memoria,
facultates animi. Barthius emendat : Quem meus et ſenſus,
primordia muta , loquuntur. Elementa muta , loquuntur
Deum et celebrant. multa loquuntur ) infinita alia te
ftantur in eius poteſtate eſſe.
: 450 Et voce reticente fonat fuper aethera fermo ) Sic habet Lug
dun. Priores Editt. legebant: Ei fermo retinente fonat fue
per
87
cet , malum , noxium . Deu's enim eft folus domi

nator aeternus , Deus vnus , et trinus , á quo omnis 445
fpes et bonitas. Is quod imperat , fit : non praeſu
mitur contrarium : nec 'deeſt ei pcteftas vno mo
mento faciendi: eius in poteſtate ſunt ſenſus noſtri,
principia prina , omnia alia : ſenſa ad eum noſtra ,450
fi vel nulla auditur vox ; nam pia mens magis ad
Deum clamat , quam vox .]
e Deus igitur, non oblitus opificii fui, vtrofque,

Paradiſo quidem eiectos , iubet mundum nioderari;
et omnia mundi habere in poteſtate. Iubet terram 455
florere , herbas germinare , frumenta flaueſcere,
e fructus ferre , vites gemmare , arbores frondere,
et
per aethera vove. Senſas eft : Et voce reticente , fonat, 1

id eſt clamat , fuper aethera pellus, mens ; animus. Cru .
fius coniicit Et fermo recinente volat ſuper aethera voce.
451. Ac mens ) Weitzius : Hac mens.
452 operis memor fui) Verſu 312 : plafmatis fui. In paraphraſi
S fcripfi liberorum ſuorum . Nam Eua vocabatur verlu 261
alumna Dei.
453 ſedibus egrellos placido dominentur vt orbi ) imperat Deus.

Anacoluthon ineſt hoc ſenſu : Tum jubet Deus, velint ambo,
Paradiſo exire iuſſi, imperare placide in terris. Apud
alios minus recte : placido donentur vt orbi. Orbis placia
dus pro orbe placide regendo , manfuete , comiter. Cru .
fius emendat : patulo dominentur vt orbi.
454 ſub iure tenerent) Haec vera eſt le &tio . Non , tenetur .
456 Quod fpicat melis ) Quod ariſtae ſe acuunt fpiculi in modum ,
quod flaueſcunt, et ſol maturat fruges ad meffem . Oce
+
currit iterum Verſu 469 . ramis parturit ) Arbor ex .
+
creſcit frondibus , floreſcit , fructus fert. Vide fupra Ver
fum 52.
457 gemmant vites ) Kupohoyi .. Surculi vitium agunt gemmas,

A qui etiam omsli dicantur. Gloffar. vetus : 609cc pis duri.
2 , gemmu . . amoena comantia frondentflumina. Meta
F4 phora
88
Flumina, quod mittuntfontes, quod fundit et aequor,

Quod pelagi trahit vnda , freti quod litora tundunt,
460 Murmure quod venti flantes vaga marmora criſpant;
Quod generant terrae, quod Alumina, pontus, et aër
VGbus humanis data funt ; haec cuncta venirent,
+
Vt fimilis , qui factus erat de puluere , Chriſto, >
Is dominaretur cunctis fub carne creatis,
465 Corpora corporibus ſervirent cuncta fubacta,
Spiritus interea feruit fine corpore ventus .

Ventus agit nubes ; in nubila craffior aër
Cogitur ; hinc imbres veniunt. placidofque ferenus
Ventus alit fructus ; et ventus fpicat ariſtas,
470 Ventilat aeſtiuo quas flatu mollior aura ;
Deilo
phora duriuſcula , ſenſu hoc : Segetes, in agris , quafi cria

pitis , amoene virent, et a ventis mouentur , inſtar fluttu
Flu £ tus, flumina transferuntur ad motionem , quae
fit in fegete. Spicae camporuin, a ventis agitatae, videntur
habere imaginem maris flu & uantis . ' Nifi forte pro flunina
legendum fit ftamina. Attamen et fie Delio natatore opus !
458 quod fundit et aequor ) Apud Sirmon. et in Lugdun. quod
fluktuat amnis. Sed videtur a Dracontio effe quod in Texa
tu legitur .
459 Sirmondus ita interpungit : Quod pelagi trahit unda freti,
quad litora tundunt.
460 murmure quod --- ) Venti exaeſtuant mare , et fremunt.
Barth , in Aduerf. 7, 20 legit ; venti flantes vagum in aethera
( vel vaga in aëra ) oriſpant.
461 air ) Editt. aliae , aether .
462 venirent ) non venire. Connectitur cum Verſu 453 domis
nentur vt orbi ; et cum Verſu 454. fub iure tenerent. Ita .
1 que nunc hac linea : vt haec cunéta venirent, euenirent,
itu et reditu ſuo alternarent.
463 ut, qui ) Vt , qui ex terra, et puluere fa& us erat , : Chriſto
fimilis fieret , Filio hominis , qui dominaretur fuper omnis
bus.
89
et. quafi fluctuum inftar agitari. Iubet aquas e fons

T tibus profluere , effundere fe in mare ac pelagum,
et ripas Aluminum ferire. Iubet ventos agitari: et 460
quae in terris, in fluuiis , mari , aëre , ad vfus hos
minum progenerentur , ea omnia euenire . Vt
homo terrenus , Chriſto ſimilis, dominaretur fuper 1
omnia hominibus data , et vt omnia feruirent ho- 405
minum vtilitati .
Interea Ventus , fpiritus fine corpore , feruit :

propellit nubes : cogit in nubilum vt pluat: caelo ,
3 ſereno maturat fructus , et fub aeftatem aura leni 470
ari.
bus. Alluditur ad duo loca. Ad Pralmi 8 verſum 4, et

ad 1 Cor. 15 , 47. Pro Nominatiuo qui, legitur etiam quo.
464 Is dominaretur ) fcil. homo. Sirmond. His dominaretur .

fcil. çunitis rebus . ſub carne creatis ) hominibus etiam
1 carnalibus ; non eo quidem ſenſu , quo opponantur fpiritua..
libus et caeleſtibus , fed naturalibus et fuxixcīs. Verſu
E ſequenti caro vocatur corpus. Corpora corporibus feruia
rent. Homines inſeruire debent aliis.
466 fpiritus fine corpore ) Dracontius addit fine corpore , quia

ftatim corpora dixerat ſeruire corporibus. Videtur reſge
xiffe ad Genef. 1 , 2 . και πνεύμα Θεά έπεφέρετο επάνω σε
datos , et haec verba intellexiffe de Vento , veluti Patres
etiam non pauci. Sed abundauit ingenio. Ventus tum
nondum extitit . Et interpretatio erat afferenda ex Pfal.
mo 33, 6.
467 Loca poëtarum adduxit Weitz. ad h . 1. p. 1.44.
468 placidosque ferenus) In Weitziana legitur placidumque ferea
aum . ſequente Interpun & ione maiori.
469 alit) facit crefcere. ſpicat'priſtas ) facit areſcere, acuit,
maturat.
470 quas) ariſtas. Non , quae , ex veteri Edit,

F 5
go
Deflorat fructus; et decutit arbore flores ;

Flatibus accendit flammas ; et temperat aeſtus.
Flatibus alternis redeunt comitantia vitae,
Itque reditque fuos repetendo fpiritus hauſtus,
475 Et, duci vento , fibrae pulmonis anhelant .
Faucibus excurrens in naribus aura viciſſim
Vitales animat per membra tepentia ſenſus.
Atque modo gelidis, calidis nunc flatibus , ora
Illuſtrata vigent. Et tangunt flabra palatum .
480 Non haec humanis tantum fpiramina membris
Sunt data , fed cunctis animantibus aura recurrit.
Spiritus ille Dei , quo corpora cuncta monen
tur,
Omnia complectens agitat , fouet, inſerit , vrget ;
Vnde genus , diuerſa trahunt et ſemina rerum ;
1
485 Mobilis immenſo veniens e fonte perenni.
Arti
471 deflorat fructus) non fluctus, vt in aliis libris: et decu .

tit arbore flores) Ventus excutit germinationem ex arbori
bus ; facit quoque vt fructus creſcant. In aliis Editt, atque
excutit arbore flores.
473 comitantia vitae ) quae ad vi &tum pertinent neceſſarium :

quae ad vitam feruandam vtilia funt.
474 Per hauſtus intelligitur reſpiratia. Spiritum ducimus ope
aëris .
475 Et duci vento ) Et duce vento , ope aëris. Priores libri :
Et reduci vento . Conſuetius, reduce vento. Sed profodia
hic non admittebat. Ventus redux in pulmone expriinitur
apud Alcimum Auitum lib . 1 : Accipiat reddens, reddat
quas fum ferit auras.
477 Vitales animat ſenſus ) Sirmond. et Lugdun. retreat. Sed
melius animat : quod Riuinus etiam retinuit. per mema
bra tepentia ) Si tepemus ; ſi laffi et ſegnes ſumus .
479 ora illuſtrata vigent ) I. e. vultus fiunt ſereni et nitent .
Et tangunt flabra patatum ) Et , id eſt , denique. Aër et
iam facit vt lingua fuaue afficiatur, Dracontius variis no
mini
91
ariſtas. Ventus difiicit flores arborum : incendit

ignem , et mitigat ardorein .. Flatibus alternis re
uertuntur imo pulmone vitalia , atque reſpiratio.
Aër ex ore , aër in naribus , vitam ' reficit , et fen - 475
fus delaffatos. Iam ob frigidam auram , iam ob
calidam , vigemus. Aër etiam palatum afficit. Et
reſpiratio non faltem hominibus; ſed et omnibus 480
animalibus data eft .
Idem fpiritus fub dio , per quem omnia imo .

uentur , penetrat , fouet, agitat, et impellit cuncta.
Per eum , varii generis ſemina producuntur ; et,
ipfe mobilis, immobili venit a principio. Difpofita 485
ſunt
minibus effert ventum , in hoc breui penſo. Vocat flabra,

flamina , flatus, auram , fpiramina , ſpiritum : amat repe.
titiones diuerſis vocabulis.
481 aura recurrit ) Verſu 474. itque reditque ſpiritus.

482 Spiritus ille Dei) Continuat loqui de Vento, rebus humanis
falubri , quem Dei fpiritum vocat , quia in Hexaëmero
creatus eſt. WOO corpora cuncta ) res omnes. Denuo abun.
dauit ingenio Barthius , ſi hunc locum de Deo explicat ;
veluti fimile quid fecerat ad verfum 328 . Aduerfarior,
lib . 7, 20 ait : Si mihi detur coneinnandi poteftas, vt fuiſſe
illa opinor Auctoris fui aeuo, quem ício acute loquendi ar
tificem fuiffe , ita legerem : Vnde genus diuerfa trahunt ; et
Femina rerum Nubilia : Immenſo venit Ens e fonte : Perenni
ar tificis Plaudant qui volent !
483 Omnia complectens agitat) Omnia funt h. I. plurima, varia
in eo genere , de quo nempe ſermo eft. Allerley . Intelli
genda funt iuxta materiam ſubſtratam , Nam dicuntur
quaedam abſolute , quae ſumenda ſunt após Ti . agital,
fouet , iiiferit , vrget) Varii effectus venti indicantur.
485 Mobilis ) Haec le&io Sirmondi et Edit. Lugdun. conuenit
melius vento , quam vulgaris illa Nobilis. Barthius autem
loco
92
Artificis formata manu , digeſta mouentur

Ordine cuncta fuo . Manet irreuocabile munus.
Nec tamen intereunt pereuntia lege diurna .

Quis neget vndifluos procedere fontibus amnes,
490 Quorum iam reditus nunquam fperauit origo ?
Inceffanter aquas licet euomat impete pleno,
lacturam tamen vnda negat ſentire fluenti.
Omnibus hic mos eft , de flammis tollere flammas,
Nec minuit quicquam detractus ab ignibus ignis.
495 Damna aliena folent aliorum lucra parare :
His quaeftus, non damna parant . In fomite flammis
Detractis auferte iubar, fucciditur ignis :
Nec carnale genus minuit foetura creando.
Ecce dedit homini plus quam fibi, rex Deus
auctor :
500 Formatur virtute Dei mas vnus, et vna ,
Et multos creat vnus homo , manſura propago
Maxima fit generis , quam paruula fundit origo.
Parua
loco ftatim adducto : Nubilis. Nubilia dicuntur , ita philo

fophatur , quia vitae ex alto venientes , nubunt veluti , vt
fiat viuum corpus , coniugio membrorum et vitae fociatum .
487 Manet irreuocabile munus ) Dona diuina ſunt vnetaÉNATA.
Rom . 11 , 29.
488 Nec tamen intereunt pereuntia ). Videtur paradoxum eſſe,
pereuntia non interire. Sed differunt.. Perire leuius eſt,
nec indicat rei finem in totum . Interire habet internecio .
nem plenariam Sic Plautus in Captiu. 3 , 5 , 32 : Qui
per virtutem perit , non pol interit ! In Edit. Lugdun, vi.
tioſe : pareuntia lege diurna ) more quotidiano .
489 Quis neget ) Et verſu 493 : Omnibus hic mos e /l) Vtraque
di&io indicat fcimus, folemus ; aut, quia adducuntur exem
pla lluhiyyevealas , verti poteſt exempli caufa.
490 quorum iam reditus nunquam ſperauit origo ) Alii legunt
Sperabit. Prouerbium eſt apud Lucianum , ávw FOTOHY,
Fons dicitur non fperare , aquas reditum iri. Nec magis
concitne dicitur Verfu 492 : Vnda non fentis iacturam .
93
funt a creatore haec fuo ordine. Et perftabit eon

ſtanter illud donum . Nam quae , pereunt fingula .
tim , non intereunt per totum. Fluuii v . c .; hi
aquas emittunt de iugi fonte : aquae recurrunt nun - 490
quam in caput : et , quamuis fons eiicit aquas in
definenter , non illae tamen imminuuntur. Sic
Ignis etiam ; is aufertur de igne ; nec attenuatur,
5 eth fubtrahitur quicquam . Iacturae aliorum , alio - 495
rum ſunt lucra et quaeſtus, non damna . Si in for
mite extinguitur lux et fulgor , ſuccumbit ignis.
1 Sed foetus animalium et hominum non imminuit
creaturas .
Creator et rector Deus , en homini tribuit

plus , quam fibi. Producitur Dei potentiâ Vir fal- 500
tem vnus, Femina vna ; fed vnus autem homo pro
ducit multos ; initium paruum , producit progeni
em 1
1
491 Ita eſt legendum et interpurigendum . Weitzii et Ridini

Editt, Quos incejjanter licet euomit impete pleno. Male pou
nitur Pun &tum in fine 'huius lineae ; nam proxima linea
iungitur plane cum hac..
493 flummas ) Alii : fiammam .
496 His quaeſtus, non danına ) Editt. aliae : Hic quaeftres. Crus
ſius vult : His quaeftus, nunt damna ,
497 ſucciditur ) Sic recte in Lugdun. In aliis, ſuccenditur. Sed
nullo modo fuccenditur ignis , fi fomes et ſcintillae extin
& tae ſunt ; verum fucciditur.
498 fortura ) foetus, prouentus; nempe animalium , rerum ani.
matarum , immo hominum. Aliae Editt. habent factura,
moinuce , vox ſcriptoribus huius aetatis haut inufitata. com
non minuit carnale genus) creaturas : conſeruat ſed potius,
immo auget.
302 quam paruula ) In prioribus libris : quis paruula , id eft

queis, quibus paruulu . Sed melius in Lugdun, quom .
A
94
Parua Deo fuerat fuccedere cura peremtis,

Ni conſumta daret poſt faecla refurgere vitae !
505 Sed , ne fit fixum , reditus non effe fepultis
Cordibus illorum qui legis ſancta profanant;
Annua conſpiciunt agris frumenta renafci
Mortua per fulcos terram findentis aratri :
Maior et ex trunci ſurgit radicibus arbor :
510 Et foliis veſtita viret redeuntibus annis.
Pampinus uvifera vitis ſarmenta reueſtit,
Et geminata ſui redeunt virgulta ruboris .
Ambrofio reduces rumpuntur cortice fructus.
Et cui vita fugax , et par cum flore ſenectus,
515 Fit rediuiua virens et crinibus herba renatis .
Ligna renafcuntur reduci ſub germine cuncta :
c Quae nunc herba fuit, lignum iacet , herba futura .
Squameus exuitur ftellato tegmine ſerpens,

Pelle renaſcenti, rurſus redeunte iuuenta ,
Reptat
503 Sic habet Lugdnn. quam iuuat ſequi. Nam Weitzii illa et
aliorum intelligitur non fatis .
50% Ni) Priores Editt. ne . quae particula quidem ponitur etiam
nonnunquam pro ni, niſ . vt apud Horat. Sat. 2, 4, 36 .
ne prius i. e. nifi prius.
505, ne fii fixum , reditus non ele) Senſus videtur eſſe : Vt cer
tum fit, reditum eſſe. C00 Jepultis cordibus ) hominibus
mortuis , et iis ſepultis. Cor ponitur pro homine. Ab
a
hoc inde Verſu , vfque ad illum 563 , exempl afferun tur,
quod in rerum natura , quae ad tempus pereunt , non in
tereunt tamen per totum , vt dicitur Verf. 488 , fed reſur .
gunt et innouantur.
507 confpiciunt ) Non in Coniun & iuo , confpiciant. Idem eſt
quod oftendunt , declarant.
509 ex trunci radicibus ) Lugdun. ex truncis radic . i. e, trun .
catis .
511. Si2 Senſus horum Verſuum eo redit. Ramus vitis denuo
reuireſcit , et uvas fert : ac farmenta vitium renaſcuntur,
immo
95
7
em maximam . Paruum fuiffet Deo , mortuorum

in locum , alios ſurrogare ; fed voluit , faeculis
finitis, reuocare mortuos in vitam . Vt certum fit 505 1
autem , homines , diuinam legem transgreffos , et
propterea mortuos , in vitam denuo reuocandos
effe , praemonſtrare poffunt fequentia haec : Rena
ſcuntur fruges annuatim , mortuae intra ſulcos ara
tae terrae . Ex radice trunci renaſcitur arbor , et 510
amicitur poft aliquot annos virentibus foliis. Sar
mentą induunt de nouo palmites, et creſcunt vites
rubeis, uvis . Franguntur denuo fructus corticei
dulces . Herbae , caducae , iam florentes, et ſtatim
ſeneſcentes , renouantur et virent , earumque co - 515
1
mae ac frondes ' renafcuntur. Renaſcuntur ligna ,
7 atque germina refurgunt ; et quae nunc herbae
fuerant , fiunt ligna , et rurſus herbae.
Serpens exuuias deſtringit ſquameas ac macu
loſas, et noua cum pelle redit ad iuuentutem , con
tinuat
immo duplo fubinde plura et geminata ; vinumque rubrum

dant. Rivinus legit gemmata virgulta , quia verſu 457
occurreret verbum hoc , valdeque defendit. Nihilominus
Lugdunenſis editor ſeruauit geminata.
513 reduces fructus ) qui de nouo producuntur , et , vt ſupra

dicebatur , redeunt ac reſurgunt. Verfu 516. reduci fusb
germine.
514 par cum flore ſenectus) Weitzius voc. ſenectus loca collegit
de floris et herbae fene &ta . Si exarefcunt et vigorem exu .
unt , dicuntur etiam aegrotare , denique mori.
515 et crinibus renatis ) Crines herbarum renaſcentes ſunt terra
herbis de nouo florens. Comans humus, agri criniti, Dra .
contii phraſes ſunt , de quibus Gloffarium Weitzii.
518 Squameus exuitur ) Vide ad Verſ. 159. Angnes , vere, in .
terdum etiam autumno, ponunt veterem pellem , a Graecis
detin si et cupao nuncupatam . Weitzius' multa erudita
attulit p . 147. quibus addo Tibullum , 1 , 4, 31. ſerpens no.
uus exuit annos . Jtellato tegmine ) Stellatum , caeli qui
dem
96
520 Reptat hians anguis , per fibila guttura pandens.

Frontibus.arboreis amittunt cornua cerui :
Anguibus abfumtis ſed mox palmata reſurgunt.
Aëriae nudantur aues , quum penna vetuſta,
Et noua ſubueftit reparatas pluma volucres .
525 Mortua praeterea caecorum lumina dudum
Nube tenebrarum diſcuſſa , luce recepta,
ci Ad viſus rediere fuos , vultuſque ſepulti
Nocturnos perpeffa dies oculatur imago .
Mortua pars hominis quoties pars vna iacebat,
530 Funera viua gerens , viuax in morte cadauer,
Ac fine morte tamen , vitali morte peremta ;
Et rediuiua falus reduci per membra vapore
Naſcitur , et calidus repetit vitalia ſenſus
Olla tenens, venafque ciens , fudanſque medullas.
535 Phoenici exhauſtam renouat Deus igne iuuentam
Com
dem epitheton , ad animalia tamen etiam transfertur , maa

- culis interſtincta , veluti ſelliones in dorſo nitent pun & tis et
maculis , quarum nonnullae ftellaruni fpeciem induunt. In
hoc loco Dracontii ſtellatum ferpenti datur , quam vocem
optime explicauit Rivinus. Apud Plinium ſalamandra nos
minatur animal fellatum in H. N. to , 63 .
520 per fibila guttura pandens) ore aperto fibilans. Omifi hoc
in Paraphraſi.
1521 Frontibus arboreis) Rami ceruorum arboribus videntur fimi.
les . Virgil. Aen . 1 , 194. cornua arborea cèruoruri. Ae
nigma Graecorum eſt de re difficili: ( 8 e rulou ta xée
putu ástoßáda sól. Erafin. Chil. 2. Cent, 5 , 11.
522 Anguibus abfumtis) Leg. Ifidori Orig . 12, 1. ex quo Weitz .
p. 149 . palmata ) Vid. ad. Veri. 159.
523 nudantur unes ) Veſtes auium , plumae ſunt; quas fi amit
tunt , rudari dicuntur. Gioffar. Weitzii habet lectu non
indigna in veſlire. 2-3 quum penna vetuſta ) ſi pennae ve
terafcunt ; pënnis ſeneſcentibus.
524 reparatas volucres ) Ayes quibus pennae crefcunt iterum .
man
97
tinuat repere. et fibilare . Cerui abiiciunt cornua, 520

arboribus paria , et paſti ſerpente recuperant alia ,
et ipſa confpicua. Exuunt plumas veteratas aëriae
volucres, et accipiunt nouas . Oculi diu coeci, diſ- 525
pulfis tenebris , viſum recuperant ; et qui habue
runt in die noctem , recipiunt lumen . Saepe vna
hominis pars mortua, cadauer viuum , iacuit abf-530
que morte , viua quaſi morte ; fed reuocatur ad vi
tam et fanitatem , fi calor redit in membra , ofſa,
venas et medullas irrigans. Inſtaurat Phoenici Deus 535
iuuen
527. 5.28 Metaphorae huius penfi redeunt huc : Oculi caecorum

pollunt viſum recipere. Nimirum vultus ſepultus ſunt oculi
occoecati. Quinctilian . Inſtit. Or. 11, 3. vultum retulit
1
. quoque ad oculos et ſupercilia , quia in vultu plurimum va
lent oculi. Hi oculi , nocturnos dies perpeff ) noctes per.
pefli, etfi dies eft. Verſus 525 habet lumina mortua , viſu
deſtituta. Atque hi illi coeci oculantur ) vſum videndi ac
viſum poſſunt recipere . Verſu anteced. Ad viſus rediere
Juos) Redire poffunt ad viſus ſuos; quidam etiam redierunt.
329 Protaſis claudit verſum 531 ; Apodoſis , verſum 534.
Pars hominis iacebat) aegiotabat , prope mortua erat. Ho
mo viuebat ille quidem , fed erat vitae neſcius ſuae ; vi.
. uum cadauer ; funus viuum ; viua quaſi ſi licet fic dicere
mors ; mors vitalis.
532 rediuiua falus) Vid . Verf. 549 . 000 vapore ) calore, aefu.
Horat. Epod . 3 , 15. , Nec tantus unquam fiderum inſedit
vapor fiticulofae Appuliae , id eft , nec tantus aeftus inuafit
aridam Apuliam .
534 Sudansque medullas ) ſudore perfundens , madefaciens et

et quaſi irrigans intima.
535 Phoenici exhauſtam iuuentam ) Sirmondus et Lugdun. legit
in Genitiuo , Phoenicis. Ita vero media fyllaba corripere.
tur , quod fine exemplo eft. In aliis libris : Phoenici ex
actan iuuentam . De Phoenice , et illius ex igne reditu
in vitam , extat La&antii carnien eruditum ; et multa loca
exterorum et Chriſtianorum dedit Ioh . Phil. Pfeiffer in Diff.
de hac ave p . 30 , qui nec omiſit Dracontium . + Sed ibi
• bis errauit, Nam et incertae aetatis ſcriptorem putauit
eum ;
ansen
98
Combuftuſque fenex tumulo procedit'adultus,

Conſumens dat membra rogus , fine ſorte ſepulcri.
Ignibus extinctis , iam mortua flamma refurgit,
Redditur ignis edax , rediuiuo lumine candens ;
540 Et fcintilla volans incendia vaſta reducit ;
Et quod fumus erat , ſtridet iubar ignis anheli.
Igne vago rutilatur apex , fax cetera lambit,
Et caelum repetens erecto crine vagatur.
Mortua nox fub luce cadit , perit aurea luna ,

545 Atque per aſcenſus et cornua colligit ignes,
Et dum caeca latet, reparato lumine fulget,
Mentiturque diem lux frigida , ſolis imago.
Lucifero redeunte polo moriuntur et aſtra.
Nuncias aurorae , fubductus morte diurna,
350 Lucifer , extinctas reficit per fidera flammas ;
Exhinc nocturnum iubar emicat igne coruſco.
Roſci
eum ; et porro autumauit agi de Phoenice, vfque ad Ver

fum 543. quod non ita eft. Sed faltein agitur de ea, vfque
ad Verf. 537 .
536 tumulo ) Ponitur h . l. pro buſto, adultus ) adoleſcens .
$ 37 fine forte fepulci) fine eo quod Phoenix antea fepeliretur.
Nam , certe Aegyptii ſacerdotes , Phoenicem fepulturae
mandabant . Horapoll. Hierogl. 2 , 57. O. di lepers is
Αιγύπτε τέτον τον αποθανόντα Φοίνικα θάπτεσι,
538 Iguibus extinctis ) Sequitur nouum exemplum Tahygesedias
Fiamma mortua poteſt reſpirare.
540 Et ſcintilla volans) Sic Lugdun , non, vorax .
541 firidet iubar iguais aszheli) Ardet incendium , quauis flamma
fulgentias.
542 Igne vago ) Dracontius loquitur de Cometa. Ignis vagus
eſt meteoron , vt llellurum funt traiectiones , quomodo ait
Cicero de Diuin , 2 , 6. Quae fi apparent ; primum , rutin
latur apex ) rutilat. Vertex Cometae accipit colorem ru.
fum . Fax cetera lambit) Cometa ipſe totus induit eundem
colo
3
99
iuuentam nouam , et crematus fenex prodit e buſto

adoleſcens; reſtituit rogus conſumens membra non
ſepulti. Ex ignibus deletis denuo fufcitatur flam
ma , et reſtauratur incendium nouum furibundum .
Scintilla vagans reſtaurat magna incendia ; et in 540
fumo oritur deflagratio cum ſtridore. In planeta
fit facis cacumen rutilum , rubor occupat totam fa /
cem , et crinis erectus caelum repetit.
Nox occidit , illucefcit, et abiit luna pulchra .

Lunae cornua crefcunt, et augetur illius lumen. 545
Si occultata fuit noctu , incipit reſtaurari; non dif
fimile diei , lucente fole ! Si moriuntur ſtellae , re
furgit dies ſerena. Phoſphorus, aurorae nuntius,
mortuus die eſt: reducuntur ftellae , quae non ap - 550
pa
colorem . Lambere , de fluuiis quidem , ſed et de flammis

dicitur. Tandem , erecto crine vagatur) denuo caelum re
petit.
844 ſub luce) Moritur nox , et reſurgit dies. Verſu f .
3" 545 per aſcenſus et cornua) Poſt interlunium gibboſa fit luba :
afcendit fenfim et cornua acquirit : donec plena euadit.
! 546 duin cueca latet ) tempore interlunio. Weitzii et Riuini
3 Editt. non reĉte in Plurali , latent. Sequitur enim in Sin
gulari fulget, mentitur. reparato lumine) In intermen .
ſtruo , tempore quo nondum noua apparet luna.
547 mentitur diem lux frigida , Solis imago) Luna , in no&e,
Solem fimulat , et refert quaſi imaginem Diei, ac fi et ipfa
Diem produceret aliquem .
548 Lucifero redeunte polo) fi rediit dies lucem ferens Latini
2 dicunt fol lucifer. Dies, izbar luciferum .
5 551 nokturnom iubar ) Non, soiturnis iubar. Intelligitur Heſpea

94 . Qui quidem , ac Phojinorus, ſtella vna et eadem elt,
diſcrimine faltem hoc, vt ait Cicero de N. D. 2 , 20. Stella
Veneris, Lucifer dicitur quum antegreditur Solem ; quan
ſubſequitur autem , Hefperus.
100
Rofcida puniceum fpargens aurora ruborem ,

Ducit vbique diem , periturum noctis ab vmbris,
Et tamen haec de fole perit , quo miffa rubebat.
555 Sol , oculus caeli , famulus ſuper aftra Tonantis,
Cuius ab immenfis langueſcunt fidera flammis,
Ni gelidis animentur aquis per caerula ponti .
Occidit ipſe dies ſuper aequora fole cadente :
Ex quo conuerſus, nouus aequore mane reſurgit,
560 Veſpere nocturno hunc radiata luce rubentem
Purpureis abfcondit aquis , redditque diurne
Depoſitum natura fuum fub nocte fepultum ,
Mane reſurgentem de fluctibus orbe recepto.
Tot fimul exemplis moniti , defuncta renaſci
565 Credamus virtute Dei , qua cuncta creauit,
Et generata vigent fub nutritore Tonante.
Qui quum regna poli teneat ftellantis et alti,
Aëra
552 Rofcida aurora ) Occurrit apud Silium 15, 439 . Si ros

decidit tempore matutino. Occurrit etiam apud Pruden .
tium Catliemer. Hymn. 1 , 22 .
$ 54 de Sole perit ) Sic habet Lugdun, Et recte , quia Verſu
praecedente dies dicitur periturus effe a noće. Reliquae
Editt. legunt non commode , de ſole petit.
555 Sot , famulus Tonantis ) Alludi videtur ad proprietatern line
guaeOrientalis , in qua Sot a miniſtrando ſeu famulando
dicitur cau , quafi Dei miniſter in natura, Riuinus at
tulit locum Euripidis apud Eufeb . Praep. 5jcos per de heýsl,
556 Cuius ab immenfis langueſcunt fidera flammis ) Editt. Sir .
mondi et Lugdun . ita . Nam priores habent: Crius ab
aſpectu langueſcunt fidera caeli. Stellae dicuntur langueſcre
re , fi cum Sole , immenfum fulgidiore , comparantur, ae
grotant quaſi , et palleſcunt.
557 Ni gelidis animentur aquis ) Niſi vigorem et fplendorem con
feruent fuum in aquis gelidis Oceani. Pertinet inter phi.
loſophorum veterum hypotheſes ineptas.
559 Ex quo conuerfus) reuerſus. Lugd. El que demerfus.
IOI
paruerant: jam Hefperus lucet. Aurora roſcida

diem praenuntiat, periturum quidem et ipſum no
ctu , etâ quoque aurora pereať per folem , a quo
praemittebatur. Sol oculus mundi eft, feruus Dei 555
ſupremi, prae quo fidera languent , vires autem
recipiunt in aequore . Dies moritur ipſe , fi cadit
in mare fol. Ex mari autem reſurgit mane , et
nox abſcondit ſe aquis ; natura reſtituit fidei com - 560
miſſum fuum , noctu abſconditum , folem , mane
redeuntem ex mari, fuo more .
Tot exemplis edocti , confidamus , mortuos 565

reuocari in vitam , potentiâ eadem Dei , qua funt
omnia creata , et omnia conſeruantur a potentiſfi
mo . Is in alto, ac fideribus micante caelo, ſuſten
2 tat
$
560 Vefpere nokturno) veſpere ſero. hunc) Solem. Quae
.
melior eſt lectio quam hac . Hac luce radiata .
1 561 purpureis aquis) Purpureum poëtis eſt pulchrum cuiuscun .

que demum coloris . Horatius olores adeo vocat purpu
1
reos , 4. Od. 1 , 10 . Et Pedo Albinouan. Eleg. 2 , 60. ni .
tem purpureau. redditque diurne ) id eſt, diei. Non
legendum diurnae , etſi poſſet intelligi luci.
1
563 mane reſurgentem ) Solem . Solem , quum veſpere occidit,
1 mane reuerſum , Dracontius vocat naturae depoſitum .
orbe recepto ) vt factum eſt ab orbe inde condito , et vt re
quirit Orbis ſignifer, Zodiacus. Riuinus tamen vult legen
1 dum eſſe de fluctibus orbe reducit.
564 fimul) abundat , --- bot exemplis ) A Verſu inde 505 alla .
tis , vſque huc.
566 ſub nutritore Tonante ) Vox parum obuia , sutritor : apud
Statium tamen occurrit.
567 poli ſellantis et alti ) Ita Sirmondus et Lugdun. In aliis
legitur poli ſiellantis et aptum Aëra. Quod aptuni Weitzius
pro contiguo , connexo habet ; quafi aëra aptum concludere
G 3 ſic
IOM
Aëra concludit , terram leuat, aequora foluit,

Et totuin capit vna manus quod fermo creauit.
570 Vnus vbique Deus , dum iuffu rumperet ima ,
Qui tantum pius eſt, quantum decet omnipotentem ,
Et nulla virtute minor , niſi verberis ira ;
Sed votis et ſponte bonus pietate et amore .
Quem mens pura iuuat hominum , non victima ſup
plex,
575 Vt fe poeniteant fceleris mala vota reorum ,
Et noua fuccedant animorum corda piorum .
Ille etenim Deus eft , quem nulla retardat origo ,
Cuius ab aſpectu montes et faxa fluiſcunt
In cineres : et puluis erit , quem dura ligabant,
580 Qui viſa tellure , fimul mox pondera mundi
Concutit, et ſubito monſtrat vaga terra tremorem ,
Ac formidatos oſtendit pendula motus.
Alueus expauit violato vertice turgens ,
Dum
fit caeluna compactum ciromtudere. Sed inſiſtere malul

editioni Lugdun .
368 concludit ) circumcludit, cingit. terram leuat ) opem
terrae fert. aequora foluit ) facit vt aequor continuo
fit fluidum ,
570 dum iuffu rumperet ima ) Immutatum eft in Sirmondi et

Lugd. Edit. duim iuffo riemperet una . Praefero tamen le .
Eionem priorem. In Cantico της Θεοτόκ; Και ύψωσε τα
muvás, ad quem locum Dracontius reſpicit,
572 ziſi verberis ira ) Niſi fupplicio et poena. Iraſci et punire
vocat Noſter virn , et robur , quod Deus pro minima ſua
virtute habet. Lento gradu procedit ad vindictam fui dia
uina ira. Crufius putat inepte fie dici a Noſtro , et emen
dat niſ verteris ira .
573 ſed votis et ſponte bonus) id eſt. Sed tum propter preces
noftras , tum naturâ fuâ bonus. Pro vatis legunt quidam
totus. Sed totus eft ſponte bonus.
574 mens pura • Kop vietima) Hof. 6, 6. Matth. 9, 13.
103
tat aërem et terram , conferuat mare fluidum , et

mundum Verbo creatum fuftinet potenter . quali
manu vna . Vnus ille , infima inuertit yno verbo ;570
gratioſus tantopere , quantum conuenit Maximo ;
nec minor vi vlla , niſi ea , qua punit. Vltro et
fponte bonus , miſericors, clemens. Mauult ani
mum probum , non hoſtiam fupplicis . Tubet no - 575
xios dolere de male factis , et nouum ac bonum
· induere animum . Abſque initio eſt Deus ; ad cu
ius confpectum labuntur faxa ac rupes in cinerem ,
et difpergitur puluere , quod erat ferreum . Is, fi-58®
mul vult , mouet mundum , et confeftim trepidat
immanis terra , et illius libramen cum terrore con
cutitur. Turgebat alueus ac tremebat , quum ma
re
575 Conſtructio videtur haec : Vi mala vota reorum poeniteans

ſceleris. Mala vota inuſitate ponuntur pro : mala mens,
malus animus , cogitata , defideria praua . Sed , num
1
quaefo liceat immutare : Ut ſe poeniteat ſceleris mala vita
reorum ? Abundat ſe.
576 corda ) Sic Lugdun . Riuinus repetit vota , forte re&tius.
Reliqui libri legunt voce.
577 quenr nulla retardat origo ) Cui nihil obftat quod exiſtit.
Qui ſeinper fuit et erit.
! 578 Cuius ab efpectu ) Qui fi vult fe manifeſtare , omnia labun.

tur in cinerem . DR Fluiſcere verbum Dracontii , et Latie
nitatis non bonae eſt. Alii , non quidem et ipfi eleganter,
dicunt in cineres fiuere ; .vt Güntherus in Ligurino , Praet
1. 10. l'rbs fluit in cinerem . Et l. 10, 470 : in sinerøs col.
lapja fluunt.
579 quem dura ligabant) quem puluerem , fiue quam rem quae
Punc puluis eſt , olim durities lapideſcebat. Aliae editio
nes : qiiod dura ligabant.
580 Conf. Pf. 18 , 8. 77, 19 .
$ 82, monflrat terra tremorem ) Monſtrare tremorem ; terrore con .
cuti . pendula ) terra ita ſuípenfa , vt omini parte ae
qualiter mopeator.
G4
104
Dum reduces ſentiret aquas , et fifteret amnem :

585 Viſa Dei facies, et marmora glauca fugaret
Gurgitis aequorei , quo mundus cingitur omnis,
Et pelago ſpatiante fretis ac litoris aeſtu.
Qui de thefauris ventorum ilamina mittit ;
Et frenat rabidas in tempeſtate procellas.
590 Grandinis atque niuis qui nouit quae fit origo ;
Qui dat fulmineos colliſis nubibus ignes ;
Qui laxas abſcondit aquas , et continet imbres ;
Qui fcit , quo nitidus cryſtallus ventre créatur ;
Candida materies glacies imitatur aquarum .
595 Qui noctes hiemis producit ſole minore,
Et folis protendit iter flammantibus horis :
Qui
584 Dum reduces ſentiret aquas) Reſpicitur ad diuiſionem aquae
rum in mari Erythraeo , quum flu &us dextra et finiſtra re
fluerent in Aegyptios , et obruerent exercituin Pharaonis,
vt in aquis exſtingueretur. Exod. 14 , 26 fq. Add. Pf. 77,
16 - 22 .
$ 86 quo mundus cingitur onmis ) Haec non debuerant addi , nam

Scriptor loqui non vult de illa opinione Eratoſthenis , Or .
phei , et aliorum , quod Oceanus totam terram fuo ambitu ,
veluti circulo , includeret , vt Weitzius explicavit v. cingi.
tur ; Sed Dracontius loquitur de mari non magno , rubro,
in confiniis Aegypti et Arabiae.
587 pelago ſpatiante) mari late vagante , et ſe diffundente in
fretis ac litoribus .
588 qui de thefauris ) Dracontius fequitur Vulgatam Pr. 134, 7.

Vulgata autem 785 LXX : ¿ žuyet dvevogs &x 195rupão civ - ž .
Nam in Textu legitur : qui educit ventos ex cauerkis ſuis,
‫מאוצרותיך‬. Intelliguntur antra ſubterranea, vt recte
Lutherus. Veteres putabant , ventos in cauernis incluſos
effe ; tanquam Virgilius fabulatur de Aeolo , qui veptos,
in vaſto antro luctantes , clauſos cohibet, furibundosque
emittit, prouti voli-pe fuerit. Verti poteſt verbum Hebrae
um , quod occurrit etiam apud Ieremiam , 10, 13. ab onmi
plaga terrarum orbis. Ibidem ; ventorum flamina )
Edit.
Francja
105
re reflueret ; quum fugaret profundum aequor, 585

quo mundus ambitur , et pelagus ſe expandit ad
freta et litora . Is educit ventos e cauernis , et co
hibet turbines , ac maris impetus. Is fcit imbro
590,
rum ac niuium ortum : is nubes et fulgura confrin
git : exſiccat immenfas aquas , et inhibet procellas :
fcit, quibus in terris generentur cryſtalli, fimiles
aquae glaciatae .
Is hieme prolongat noctes , et diés facit brè - 595

uiores . Is curſum Solis extendit aeſtate : declina
tiones
$
Edit. Lugd. habet flumina. Nam amat Dracontius talem

translationem . vt di &tum fuit ad Verſum 457.
5
3 589 rabidas procellas ) Rabies Noti, apud Horat. 1 , Od. 3 , 14.
Priores Editt. habent rapidas procellas , fiue , violentas.
Nam confunduntur haec duo a librariis, Prius tamen in
h . I. Dracontii melius fcribitur cum Edit. Lugdun .
592 et continet imbres ) furorem imbrium cohibet et refringit.
593 quo ventre nitidus cryftallus) quibus venis eruatur cryſtallus,
margarita , vnio elegans.
594 imitatur aquarum ) Sic Lugdun. praeeunte Sirmondo. Nam
lectio imitatur hibernas contra protodiam eft ; prima fylla .
ba in hibernas producitur . Emendauerat non inepte -Bar.
thius : glacies imitatur Iberas. Et fortaffe Dracontius,
Hifpanus , videtur fcripfiffe ita .
.595 Fole minore) die breuiori. Sequenti linea : Et folis pro .
tendit iter) i. e. aeſtate. Diehus creſcentibus , et nocibus
decurtatis . Deſcriptio redeuntis verno tempore caloris.
Conf. Barth . ad Statii Theb. S , 460. vbi etiam hic locus
Dracontii adductus. Latini dicunt ſoles arcti, fi hiens eft ; -
ſoles longi , tempore aeſtatis. Pro flammantibus horis
Lucanus Pharſal . 1 , 16. ait flagrantibus horis. Nofter enim
imitatur Lucanum , tum in phraſibus, tum eo, quod fimile
bis dicit aliis verbis.
G 5
-506
Qui Phoebi ſaltus ſtatuit, lunaeque labores ;

Qui roſulis ſtellare nemus , vel floribus agros
Imperat autumni ; qui dulcia poma laporat;
600 Et fragiles gemmis variat in vitibus uvas,
Vt cibus et potus fint vbera dulcia muſti.
Qui dat coruorum pullis alimenta, facitque
Nouerit vt vultur qua fit regione cadauer,
Dux odor vſque fagax , quem mox inuitat ad
eſcam .
605 Praepetis aut aquilae ſenio renouare iuuentam ,

Qua roftro creſcente famem tolerabat obunco .
Qui pafcit quaecunque creat pietate parentis.
Vitae certa falus per mille pericula mortis.
Debilibus virtus ; opulentia maior egenis ;
610 Auxilium miſeris ; fpes et defenfio preffis ;
Fefforum virtus ; dans nutrimenta falutis.
Qui facit, aeternam vt mortalia lege latenti
Mem
$ 97 Phoebi ſaltus) Num Auctor intellexit Solis defcétiones, quia

adiecit labores Lunae ? Quare autem dicat ſaltus , non ca
pio ſatis. Weitzius p. 156. interpretatur declinationem
Solis a partibus auſtralibus ad feptentrionales , et viciffim
ab iiſdem recurſum ad iftas ; quod approbat Riuinus. Ba
filius M. Hexaëmer. Homil. 6. ait : Të gjais caur úr rüy
προσαρκτέων επί τα νατία υποσρέφοντος , atque hanc ipfans
reuerfionem et ospojiv videtur faltem appellare .
598 qui roſulis ſtellare nemus) Ita Lugdun . et recte vt videtur.
In aliis libris : qui roſeis ſell. nem. , nempe floribus , im
perat. Melius etiam interpungitur in Lugdun. ita , vt in
Textu . Nam in reliquis habetur fic : Qui roſeis ſellare
nemus , vel floribus agros Imperat; autuinni qui dulcia
Stellare , quafi ftellis micare , de quo dixi ad Verſum 518,
hoc loco adhibetur de floribus.
599 poma faporat) faporem indit. Verbum eſt ipfius Virgilii.
600 Edit. Lugdun , legit denuo vt in Textu . Aliae habent : Et
fragiles kiemis variat. Et cibus et potus fint - Nollem
legere hiemais , ' ne quatuor anni tempora nominatim addu
cantur, quod non adeo gratum eft. Sed legendum gene
mis,
Gren
107
tiones Soliś, et eclipſes Lunae fixit: nemora et

agros, in autumno, rofis ac floribus diſtinguit, tan
quam ftellis. Is pomis faporem dulcem d'at; et in 600
vitibus colorat uvas , vt cibus ac potus dulcis ' fit.
Is coruis eſcam , vulturi dat odorem in qua plaga
cadauer iaceat , et odor éum ad eſcam ducit. Ipſe 605
dat ' aquilae , ob incuruatum roſtrum efurienti , iu
uentam in fenio innouari . Amore paterno alit
quod creauit : vitam et fanitatem praebet inter mul
ta mortis diſcrimina. Infirmis roburs pauperrimis
abundantia ; folamen , tutela , defiderium afflictis ;610
languentium vigor ; dator ac nutritor proſperitatis,
Is efficit , vt in corpore mortali , animus immorta.
lis,
mis , oculis in vitibus , vt verſu 457. Nollem vero etiam

cum eadem Lugdun. et cibus et potus fint. Sed requiritur.
Vt sibus et potus fint. vbera dulcia mufti ) fertilitas es
abundantia vini dulcis.
602. coruorum pullis) lobi 39 , 3. Pf. 147, 9.

603 nouerit vt vultur , qua fit reg . cadauer ) Veteres fi fymbolo
quodam volebant repraefentare την πρόγνωσιν , pingebant
vulturem , quia is praefagit odore, Horapollo in Hierogl.
I , II . p. 17 Hoeſch .
604 Dux odor vſque fagax , quem mox ) Haec le &tio melior eſt,
illa : Dux re& orque fagax. Vt enim canes cdore fagaces
ſunt, fic et vultures. Pro vocula mox , Cruſius coniicit
faux. WOO vſque) aut indicat perpetuo, aut eft faltem ex
pletiua.
605 Praepetis aut aquilae ) Praepetes , promiſcue anes funt,
praecipue altiuolantes, aquilae, vultures. Pleraeque Edite.
addunt praecipit. Hoc verbum fubintelligendum eſt qui
dem , ſed in antecedenti iam adfuit imperat , dat ; nec
erat ſaepius repetendum tale quid.
006 roftro obunco ) incuruo , valde adunco.
607 quaecunque) Alii libri : quodcunque.
612 lege latenti ) Poſſunt fane non leuia excipi contra modos
illos tres , quibus philofophantur Corpus cum Animo can .
fpirare. Recteque Dracontius , illud ignorari.
108
Membra tegant animan , vento ſpirante loquaci.

Qui, lunae creſcente globo , iubet aequora creſcant
615 Fluctibus adiectis , creſcant cum fontibus amnes ;
Creſcat et incluſum capiti genus omne cerebri :
Et minuantur aquae , luna minyente liquores,
Ac decreſcenti decreſcant lege perenni .
Qui reges et regna domat , ſternitque potentes ;
620 Deiicit elatos , et mergit ab arce fuperbos.
Atque oppreſſores Deus opprimit , et pius vltor
Eleuat eliſas , et confolatur adactos
Lyctibus et damnis , et vulnera faeua dolentes.
Tu nobis , inuicte Deus , pietate medelam
625 Impendis; cui cuncta falus inedicamine nullo eft,
Quod ſpecies terrena parat languoris ad aeſtus.
Spes hominum cernens , et vota precantia com
t
plens :
Afpice defpectum , deiectum tolle parumper,
1 Coofeffumque iuua , quem poenitet eſſe nocentem .,
630 Vt valeam narrare tuas hoc carmine laudes,
Quas potero ; nam nemo valet narrare creatus
Vel modicum facientis opus : quod mens rea
clamat
Pectore
613 vento fpirante loquaci ) An ſenſus eſt: .qui facit , ventum,

ſpiritum , habere loquelam ? vt refpiciatur ad loh . 3, 3 .
vocem venti tu audis, Weitz . p. 103. putat , Ventus ſpi
rans , loquax , adbibetur de Homine, Id fateor mihi non
liquere.
614 iubet aequora creſcant) Alii libri : Inbet ut mare greſcat.
615 fluctibus adiectis ) Lugdun. fluctibus abiectis, quod fenfus
non admittit. Verſu demum 617 fluctuum imminutorun
fit mentio.
616 capiti) Edit. Lugd. capite. genus omne cerebri) Mira
opinicuncula priſcoruin , quod crediderunt , Luna creſcente
creſcere etiam cerebrum , cum hominum , tum animaliuin !
877 Hune Verfum exhibet , vt in Textu legitur , Edit. Lugdun.
Alii
109
lis , homini occultus, viuat, fpiretque. Tabet, Lu

na creſcente , crefcere maria et fluctus , fontes et613
fluuios, et omnis generis cerebra in capitibus. Vi
ciſfim , Luna deficiente , deficere aquas et imminui.
Qui principes et imperia coërcet ; potentes ac fu- 620
perbos deprimit , et äh excello praecipitat. Op
preſſores Deus opprimit; et vindex iuſtus attollit
languidos ; recreat lugentes ac damna paſſos , et
ob vulnera acerba gemiſcentes.
Summe Deus , qui pro clementia tua mederis , 625

I quibus nulla medela ſaluti eft in his terris . Tu
fpem et preces hominum audis . Intuere in miles
rum , et opitulare aliquantum afflicto . Auxiliare
reo , confitenti culpam ac dolenti ; ei , qui celebro 630
te hoc Carmine ,, prout poffum : poteſt ſed nullus
celebrare , vt dignum eft, vel minimum opus Dei .
Sons
Alij libri : Et minuatur aqua , Luna minuente , minore.

Lunu minuente , id eſt , luna imminuta.
618. lege perenni) more femper duraturo .
620 mergit ab arce) deiicit de faftigio .
621 pius vltor ) punitor ſanctus et iuſtus.
622 eleuat eliſos ) Luc. 1 , 51. Lugd. eliſeos : fed altera fyllaba
producitur.
623 adactos luctibus et damnis ) qui damna patiuntur et lugent.
de Pro luctibus alii legunt ictibus.
625 Le & io Edit. Lugd. Weitziana : tu fancta falus medicamine
xullo .
626 ſpecies terrena ) Apud ſcriptores huius aetatis . ſpecies fine
res ad medicinam ſpectantes , inprimis aromaticae , led
acres et mordaces ; deinceps , quaeuis mediciną. .. han .
guoris ad aetus ) Weitz , languoris adepti.
632 quod, mens rea clamar) Aliae Editt. quod menu reclamat
1
IIO
Pectore contuſo lacrimans , et voce fideli.

Obſes ſermo tuus : noſtro nam corde tenetur,
635 Quô te promittis nimia pietate parentem .
E V Ġ ENII
MONOSTICHA ,
ET REPETITIO DIERVM SEX .
Item , Adiicienda de Die Septimo in fine 'Efanuége

Dracontien
Primus in orbe dies , lucis primordia fumſit.

1
Alter fplendifluis caelum firmauit in oris .
Tertius vndiuagum mare dat, cum germine terrae .
Quartus habet Phoebum , Lunamque, et Sidera
caeli.
Quintus plumigeras volucres , piſcefque natantes.

640 Sextus, quadrupedes ,reptans, hominefquefugaces.
Septimus eſt Domino requies, his rite peractis.

Non , quia cunctipotens humano more laboret
Actibus, aut feſſus quaerat requiefcere tandeni ;
Qui femper réquietus agit , facienfque quieſcit.
645
Sed , quod Sacra Quies, typicis adoperta figuris,
Multa
1,5,634 Obles fermo tuns) ſequente Colo: quod deeſt nonnunquam .

Tu certiſſime promiſiſti in Verbo tuo. Siue , per Filium
tuum .
635 nimia pietate ) fumina clementia , ſumma longanimitate.
636 Cum hoc Verſu incipit Liber Dracontii, quem Nic. Antow
nius in Bibl . Hiſp. Vet. S. 255. librum fecundum vocate
Vide Teſtimonia ſupra adducta , pag. 14,
637 ſplendifluis) Legitur raro , forte vnice in hoc loco.

III
Sons ego , cum lacrimis miſeret me, et cum fiducia .

Sed fpero in te . Nam promififti, te fore patrem 635
meum miſericordem et benignum.
PARAPHRASIS
MONOSTICHORVM EVGENII
3
* Primo die incepit in mundo lux. Secundus dies

fixit caelum in aquis fupracaeleftibus. Tertius
ſtitit mare vndiſonum , ac terram cum frugibus at
que herbis . Quartus, Solem , Lunam et Aſtra de
e dit caeleſtia. Quintus , aues , et aquis innantes pi- 640
10 fces. Sextus , animantia , quadrupedia , ſerpentia ,
et Homines labiles .
His optime creatis feptimo die quieuit Deus.

Non ita , quaſi opere fatigatus fuiſſet, veluti homi
nes ſunt. Non , quali languidus ſe refeciſſet. Deus 645
enim agit perpetuo, et agendo quieſcit tamen. Sed
Quies Diuina typice declarat varia
Reliqua Carminis huius , vtpote faciliora , Parae

phrafi non indigent,
638 vndiuagum mare) Eft denuo vox -Eugenil. In Hexaemer.

vf. 234 et 489 undifluum . Componuntur apud Noſtrum
etiam urdifragum , vndifonum .
641 kominesque fugaces) Non , Jagaces. vt fcripfit ex h. I. Evo

genii , Brideferdus Ramnefienf. ad Bedae T. 2. p. 70. In .
telliguntur homines inos tales. Fugaces homines adhibet Eu .
EL genius , ' vt Horatius de annis, l. 2. Od . 4 : Elen fugaces
labimt117 anni !
112
Multa gerat ſignis et pandat myſtica, nobis.

Dicta Dei requies, quod noſtra redemtio, Chriſtus,
In carnem veniens , et carnis vincla reſoluens,
650 Hoc redeunte die , felici morte quieuit .
Dicta Dei requies , quod nos poft mille labores
Solus vbique fouens in ſe requieſcere cogit :
Nec datur vlla quies miſeris, niſi ſuſcipit ipſe.
Dicta quoque eft requies , mundana quod actio
praeſens
655 Poſt ſex aetates , quas mundus in ordine currit,
Qtia percipiens , aeterna pace quieſcet.
Dicta quoque eft requies, quae nobis vltima ſors eſt.
Nam vitae curſu mundanae , molis ad inftar,
Sex ſunt aetates homini, ſed ſeptima mors eſt.
660 Prima tenet ortum generis , infantia fimplex :
Altera deinde pueritia mollis habetur :
Tertia quae fequitur, ipſa vocitatur adulta :
Quarta gerit virtutis opem , fpeciofa iuuenta :
Quinta , fenecta grauis , ad vltima tempora vergens :
665 Sexta venit lenium , quod vitae terminat aeuum .
Haec tibi, Rex ſumme , iuſſu compulſus herili,
Seruulus Eugenius deuota mente dicauit.
658 Riuinus l'edte ſic : quem fequor. Sirmond. et Lugdun.

Nam vitae curſus mundanae molis ad inſtar. adiecto Puncto .
7664.665 Differt Jenècta'et ſenium in hoc loco, tanquam viridior
et decrepita aetas .
667 Seruulus Eugenius ) Supra in aliquo Carmine , pag. 30 :
Engenius mijellus.
DRA
แผล
113
Etus
DRACON TII
E L E G I A
AD THEODOSIVM IVNIOR E M ,
AVGVSTVM.
>
Hoc ſequenti libello Au &toris fatisfa &tio a ) continetur,
qua ab omnipotente Deo veniam petit, ne praecedenti
Carmine aliquid incautus erraſſet. Dein Theodo
r
fio iuniori , Auguſto , precem defert b ), cu de
triumphis illius eodem opere tacuiſſet.
Rex aeterne Deus , auctor rectorque ferenus,

Quem tremit omne folún, qui regis igne polum .
1 Sidera , flamma , dies , quem fol, nox , luna fa
tentúr
Auctorem , dominum faecula cuncta probant.
Omnia permutans, nullo mutabilis aeuo , 5
Poft haec femper eris , qui es modo , vel fueras .
Nil confert demitque tibi tam longa vetuſtas,
Omnia tempus habent , nam tibi tempus abeft.
Tu
a) Aufforis fatisfactio ) id eft, excufatio .
b) Theodofio precem defert) preces ad eum fert. Theodoſio fup .

plicat.
5 omnia permutans ) qui omnia immutare potes. Non vertèn .
dum , permifces. ſumma imis vertis.
6 fueras) Legitur in Editt. fueris. Sed perperam .

H
114
Tu mentes hominum quafuis per ſingula ducis ,

10 Effingiſque bonis candida corda viris. -
Qui facis iratus homini contraria bella ,
Propitiuſque iubes vt bona cuncta gerat.
Quicquid agunt homines , bona , proſpera , ſancta,
modeſta,
Te faciente fiunt, quo bona cuncta fiunt.
15 E contrá aduerſa , probroſa , maligna , inhonefta ,
Tu fieri pateris , qui mala nulla facis.
Haec tua lex docuit Moyſe praeſcriptâ notante ,
Quum perduratum cor Pharaonis ait.
Sic me lingua , Deus , linguâ patrante reatum,

20 Noxia culpa 'ligans, traxit ad illicita :
Vt, qui facta ducum poſſem narrare tuorum ,
Vnde mihi poſſent dona venire fimul ;
Praemia deſpicerem , tacitis tot regibus almis,
Et peterem ſubito certa pericla miſer.
25 Quo , niſi caeleſtis Domini confpectus ad aethram ,
Aſpera cuncta premunt , proſpera nulla iuuant.
Ira
9. quafuis ) Legendum omnino eſt ita. Non , quamuis. Men .

tes hominum omnes dirigis.
11 facis ) concitas.
12 bona gerat) bona agat.
17 Moyſe praefcr . not. ) vt per Moſen dixiſti. Exod. 4, 21 .
7 , 13. 8 , 19 .
19 Sic me) Hexaëmeri ſcriptorem . Proxima verba , perfpicui.
tatis cauſſa Parentheſi includenda , id volunt : Sic me lix
gua , o Deus , lingua inquam , traxit ad illicita. In culpa
funt quae ego fcripfi . Nominat linguam , pro verbis et li
teris . Verf. 55 : Litera doftiloquax.
21 ducum ) Verſ. 23. régum , Theodofii Auguſti gens, pala
Jem ) debuiſſem .
24 peterein ) pararem mihi , adirem .
25 Quo) hinc. Quo fa &tum .
115
Irafcente Deo membra mutantur et artus,

Vertuntur fenfus, vertitur et ſpecies.
Perfarum regem , Babylonica regna tenentem ,
Poſt decus imperii nouimus eſſe bouem . 30
Tum diademalem turparunt cornua frontem ,
Mugitus pecudis verba fuere ducis .
Errauit per prata vagus , mala gramina paſtus:
Sed qui bos fuerat, de boue factus homo eſt,
Liquit et antiſtes verus , pater ille Ioannis, 35
Elinguiſque fuit voce tacente filens.
Alt ego , peccando regi , dominoque deoque,

Peior ſum factus deteriorque cane .
Vulnera vexati curat fua lingua moloſt :
Heu me ! quippe mihi vulnera lingua dedit! 40
Sed qui reſtituit pecudis poſt membra tyrannum,
Vt fieret rediens in fua regra bonus ;
Quique reformauit taciti modulamina verbi,
Vt mutilata fonos lingua ligata daret :
Ipfe
31 diademalem frontem ) diademate ornatam . Rara vox diade .
malis, Praeter hunc locum de Nebucadnezaré , occurrit
adhuc penes Theodulfum a Sirmondo editum , 3 Carm. 15 .
Et diademali fat dignam pondere frontem . Inuenitur etiam
diademaliter apud Du Freſne in Gloſſar. h. v. Conſuetius :
diademata frons.
to 34 Sed ) Non et, nam metaſtrophe indicatur.

35 Liquit ) deliquit , peccauit. antiftes verus ) Sacerdos Dei
veri . Luc. 1 , 5. Riuinum , verſus duo immutantem , ipſe
confer .
38 cane) Verſu ſeq. mololjo. Vſus huias vocis in conuiciis eft;
veluti Dauides , fe , cum Saullo rege comparatum , dicit
canem 1 Reg. 24 , 15.
39 Oppoſitio non inelegans. Lingua canis medetur vulneribus
fuis : lingua Dracontii vulnera infligit fibi.
41 pecudis poll membra ) poſtquam bouis membra amiſerat.
43. 44. Et qui mutauit boatum ; ita , vt lingua huc vfque muta.
Ha ta ,
C
116 purua
45 Ipſe meis parcet erratis , atque iubebit

Vt me reſpiciat reſtituatque pius .
Culpa quidem grauis eft , venia ſed digna ; ' reatûs
Quod fine peccati crimine nemo fuit.'
Nam Deus omnipotens potuit , dum conderet or .
bem ,
50 Triſtibus amotis , optima fola dare :
Sed diuerſa creans et diſcordantia , iuffit
Et bona mixta malis , et mala mixta bonis.
Sic elementa potens contraria mifcuit auctor,
Humida cum ficcis , ignea cum gelidis .
55 Litera doctiloquax apibus cognata probatur,
Queis datur vt habeant vulnera , mella fimul..
Cera dat ingenium pueris , primordia ſenſus:
Inde fit vt praeſtet litera , vel noceat.
Alpis
ta , lingua mutilata et ligata , fonos denuo hominis red :

deret.
>
46 pius) miſericors , Maxpó Ivuos. In Hexaëmero pius ſcribi.
tur vbique eo fenfu .
47 venia ſed digna ) Dracontii aetate ſcribebant venialis.
49 potuit) pro potuerat.
55.56 Litera doftiloquax ) libri docte fcripti. Locum hunc af.
fert Du Freſne Gloſſarium in doftiloquax. apibus co
gnata ) Libri quodammodo camparari poffunt cum apibus,
quippe quae , vt et vulnerant atque pungunt , fimul etiam
mellificant quod ait Palladius ; ita pariter illi. Et proſunt,
et nocent.
57 cera ) pro ceracuto , vel tabulis cereis , in quibus formata
erant elementa literarum , et ex quibus pueri docebantur.
Sic habet Biographus quidam in Altis San&orum Menf.
Auguſto, T. 3. p . 743 : Quum in agro ſederet S. Molteus,
Angelus, allato ceraculo , eum docuit literarum elementa .
Legitur locus apud Du Freſne , v. ceraculum . Inde Dra .
contius h . 1. Cera dat ingenium pueris , primordia ſenſus,
Iſidorus haec tranſtulit in lib. 6. Origin . 8. Cerae, lite
rarum matrices , paruulorun nutrices , ipfae dant ingeninns
po
nur
117
112
Aſpis habet mortes , habet et medicamina ſerpens:

Vipera faepe iuuat , vipera ſaepe nocet. 60
Cerua , falutaris pafto ferpente medela eſt.
TER
Conficiunt, pellunt, ipſa venena neces .
Materia ferri, fimplex et noxia conſtat :
Impius inde nocet ruſticus, inde placet.
Ipſa parit gemmas , pretiofos terra lapillos, 65
Ipſa dat et vepres , ſpinea ligna , roſas.
Delicias morteſque parat mare fluctibus altum :
.
Et generat pelagi conchula diuitias .
I,
Aëra temperies auris vitalibus aptat,
Quae corrupta , dies corripit atque animos . 70
Diras
pueris, primordia fenfus, quarum ftudium primi Graeci tra

didiſſe produntur , qui primi ferro in ceris fcripſerunt. Lo
cum Ifidori , aliumque Papiae , ac plures huius generis,
non nefciuit Riuinus. Cera vocatur etiam libellus pueri.
Literae autem , vel acuunt ingenium , vel nocent interdum
moribus. vt Verſu ſequenti dicitur. primordia fenfus )
elementarias literas , vt ſenſus communis in pueris euol
uatur.
19 habet et medicamina ) In Hexaëmero , verſu 175 : Atque edo
dem (venena ) membris impertitura medelas,
61 Cerua medetur fibi , paſto ſerpente ) Hexaëmer. vf. 522 :
Amittunt cornua cerui; Anguibus abſumtis ſed mox palmata
refurgunt.
63 Materia ferri) Ferrum in fe elt innocuum . Verfu 64 re
fpicitur ad ferrum aratri, vomerem , quem Virgilius etiam
vocat ferrum Georg. 1 , so.
64 Impius ruflicus) importunus, impetuoſus. A verbo obſoleto
impio pro impetum facio. Feſtus : Impite, impetum facite.
Sirmondus ita interpungit: Impius inde nocet ; ruflicus indo
placet. Impius poteft effe miles. Credebatur enim olim
effe nulla fides pietasque viris , qui caftra ſequuntur.
68 conchula ) Praeter Noſtrum , hoc diminutiuum habent etiam
Valerius Maximus et Apuleius,
69. 70 Fallor aut fenfus eft : Aër et venti attemperant tempe
ftatem ; quae fi eft turbida, turbatur etiam vita et animus.
H 3 Teme
118 VA
Diras vel placidas retinet natura volucres :

Blanda columba auis eft , afpera vultur auis,
Nubibus aggeftis, pluuiae , nix , grando , pruina,
Gignuntur vicibus , ordine , lege poli.
75 Solis temperie fpecies gratiſſima mundi,
Cuncta creanda parit , cuncta creata fouet;
Per quam foetat humus flores, et meſfis ariſtas,
*
1 Sole peruſtus ager , putris arena iacet,
Corpora fol reficit radiis , et corpora vexat,
80 Solibus alternis itque reditque falus,
Omnia nec mala funt, nec funt bona , fidera caeli ;
Lucifer hoc docuit , fidus et hoc docuit .
Temperies caeli medium nec poffidet orbem :
Nam de quinque plagis vix habet ipfa duas .
Quod
Temperies , caelum temperatum , ponitur inſuetius pro ten .

peftate.
75 ſpecies ) aſpe £tus , forma.
77 foetat ) foetificat , foetum enititur. Non ſolum de animalia
bus, fed de rebus quoque inanimatis , frugibus , arboribus
dicitur.
78 putris arena ) lutea , ftercoroa hic eft. Alias putre ſolum
dicitur folubile, quod facile reſoluitur in arenam , et voca
tur a noſtris lockeres Erdreich. Sed apud Dracontium ,
hoc loco in vitio fumitur. Ita denuo Carmin. 12 Eugenii :
Anhela tulis ex / puit putrifiua ; intelligit vlcerofa.
79 vexat ) 'moleſtia afficit.
82 Lucifero , o Hé , adiicitur Sidus aliud : prius , ſalutare ;

hoc , peftilens. Reſpicitur ad influxum , vel ſalubrem ,
vel pernicioſum , quem putabantur habere fidera in res ata
que animalia. Dicitur enim vulgo fidere langi , peftilenti
hidere afflari. Riuinus per Luciferum intelligit Satanam ,
adducens leſ, 14, 12 : per Sidus, ftellam , Magis in Oriente
apparentem. Sed haec funt longiuſcule petita , ac Nofter
huc non reſpexit.
84 Quinque zonas caeli , Capella faſcias, Ouidius plagas nomi
nauit. Duae ſunt temperatac ; reliquas crediderunt Vete
res,
119
Quod caelum , quod terra , fretum , quod purior 85

1 aër
Non meruere fimul , hoc modo quando habet.
1
Culpa mihi fuerat dominos reticere modeſtos ,
Ignotumque mihi fcribere nec dominum .
Qualis et ingratos fequitur , qui mente profana,
1 Quum Dominum norint , idola vana colunt. 90
Ifraëlitarum populum fic culpa tenebat,
Quando oblita Deum plebs vitulum coluit.
Et tamen indulgens veniam pofcentibus Auctor
Contulit , et Legem poſt mala facta dedit.
Те precor , Omnipotens , quem fat decet effe be- 95
nignum ,
Et quem nulla juuat vitio, ſed venia :
Cuius fancta manus fuftentat corda regentum ,
Et pius inclinas mox vbicunque iubes :
Coram te primum , me , carminis illius orfa
Quod male diſpoſui, poenitet en fateor!, IOO
Poſt
res , aut ob nimios acſtus , aut cb nimium frigus, inhabi .

tubiles eſſe . Sed aliter fe habere , Recentiores docent.
Repete Dracont. Hexaëm . vf. 183 .
86 non mervere ſimul) Plagae non omnes acceperunt coniun &tim .
Nereri, eit nude conſequi, impetrare. hoc modo quan .
do habet) Senſus eſt: Si plagae omnes haberent eandem
temperiem .
88 Dominum , propter virtutes multas son ignotum , immo vn
diquaque celebratiſſimum , a me celebrari ac laudibus ef
ferri .
3 go idola vana colunt ) Idola , media breui, quia mw2on Acy
tum habet in prima. Prudentius eodem modo effert vt
* Dactylus fit. Hanc licentiam fibi ſumſit etiam Seruius in
libell . de Accentibus. Non autem apte . Nam fic etiam
Kwas in media corriperetur,
95 decer ) iuuat. Quem nulla iuuat vltio. Hexaëmer . 571 :
Taritim pius , quantum decet Omnipotentem .
*
H4
3
120
Poſt te, ſumme Deus, Regi Dominoque reus fum ,,

Cuius ab imperio pofco geinens veniam .
Imperet armato pietas tua , proſpera mandet
Rex Dominuſque meus ſemper vbique pius.
105 Nec mihi diſfimilis, quam quod ſolet omnibus eſſe,
Sit pietate fua , fit bonus et placidus .
Te nunc , Summe , precor , magnorum maxime re
gum ,
Pectore mente rogans , voce manuque petens .
Da dextram mifero , veniam concede fatenti ,
IIO Tempore tam longo non decet ira pium ,
Nemo cadet de iure Tuo ſub morte cruenta,
Scit ſe victurum qui volet eſſe tuus .
Sic leo terribilis fremit , horridus ore cruento,
Vnguibus excuſſis dente minante neces ,
115 Acriter ardefcit criſpato lumine ferri ,
Et mora fi fuerit , acrius inde furit:
At
103 armata ) Immutanda fortaffe eſt vox , abielta , et id quidem

ſenſu molliori , vt fit ſubmijo. Qui veniam su iſſe petit
a Theodoſio, Si tamen retinendum armato ; num dici via
detur ita Vafallus, aut Miles Principis ? Eugenius in Epiſt.
ad Chindafv. vocat ſe fideliuin Regis ſeruulum , id eſt fidue
ciarium clientem ac Váfallúm .
105 difimilis) Etiam mihi bonus , pius , placidus . Non con

trarius.
HII Nemo cadet de iure Tuo ) Nemo patietur iniuriam et contra

ius fasque , Tu fi dicis jus. Riuinus : de iure ſuo,
' 113 Sic ) hoc modo. Hac ratione imitaturus non es leonem,
qui veniam non dat.
114 Vnguibus excuffs) vngulis exſertis. Excutere, exſerere, de

vnguibus leonum , felium , aliarum ferarum .
115 Ignitum ferrum , et incandefcit magis , fi in gyrum vibra.

tur ; et ardet magis , quo diutius vibratur.
I2 I
At fi venator trepidans venabula ponat,

Territus et iaciat , mox perit ira cadens ,
Temniţ praedo cibos, quos non facit ipſe cadauer.
Ac ferus ignoſcit , ceu atis accipiat. I 20
Et dat proſtrato veniam fine vulnere victor,
Ore verecundo deiiciens oculos.
Sic tua , Regnator , non impia frangitur ira ,
Quum confeflus erit crimina geſta reus .
Ignoſcendo pius nobis imitare Tonantem , 125
Qui indulget culpis , et veniam tribuit,
Principis imperium fimile eſt ad regna fuperna;
Vt canit ad populos pagina fancta Dei .
Sacrilegis referens caeleftia iura cateruis ,
Vinctụs Apoftolica diſcipulaque manu , 130
Nonne
117 Si venator aprum trajicit venabulo timidus ac tremens , ira

eius deferueſcit paullatim .
118 iaciat) Apud Sirmondum et in Lugd . iaceat.
, 119 quos non facit ipfe cadauer ) quas non ipſe cosficit ac pro
fternit feras.
120 reu , atis accipiat ) Sic legunt Editiones cunctae. Si autem
retinetur , fcribenduin foret atin. Id eft, Si etiaın ütne
pafus fuerit . ' 'H A'an Dea eſ nocens generi humana .
Πρέσβυ Διός θυγάτηρ 6 "τη , και πάντας καται , Conf. Da
ceriam ad Iliad . 19 , 91 , p . 492 ſq . Sed legi hic poterat
Satis. Ferus ignoſcit , ceu futis accipiat . Si fatis fibi fit.
Dracontius enim petit a Theodofio fatisfactionem , et excu
ſat ſe. Riuinus ſenſum non affequutus eſt , mutans : Haut
ferus agnoſcit, hoc auis accipiat. Per auem intelligit aquia
lam.
123 regrator ) Alii volunt regnando, quod noliem equidem .
128 pagina ſancta Dei) Prouerb. 8 .
130 diſcipuloque manu ) Quia praecedit Apoſtolica , hoc vocabu.
lum videtur, poni pro Difcipulorum feriptis. . Vtrumque
idem eſt. Apoſtoli enim fuerunt Chriſti diſcipuli ,
ctus , pro obligatus.
H 5
A
112
Multa gerat frgnis et pandat myſtica nobis.

Dicta Dei requies, quod noſtra redemtio, Chriſtus,
In carnem veniens , et carnis yincla refoluens,
650 Hoc redeunte die , felici morte quieuit.
Dicta Dei requies , quod nos poft mille labores
Solus vbique fouens in ſe requieſcere cogit :
Nec datur vlla quies miſeris , niſi fuſcipit ipſe.
Dicta quoque eft requies , mundana quod actio
praeſens
655 Poſt ſex aetates , quas mundus in ordine currit,
Otia percipiens , aeterna pace quieſcet.
Dicta quoque eft requies, quae nobis vltima fors eſt.
Nam vitae curſu mundanae, molis ad inſtar,
Sex funt aetates homini, fed feptima mors eft.
660 Prima tenet ortum generis , infantia fimplex :
Altera deinde pueritia mollis habetur :
Tertia quae fequitur, ipſa vocitatur adulta :
Quarta gerit virtutis opem , fpeciofa iuuenta :
Quinta, ſenecta grauis, ad vltima tempora vergens :
665 Sexta venit ſenium , quod vitae terminat aeuum .
}
Haec tibi, Rex ſumme, iuſſu compulſus herili,
Seruulus Eugenius deuota mente dicauit.
658 Riuinus recte fic : quem fequor. Sirmond. et Lugdun.

Nam vitae curſus inundanae molis ad inftar. adiecto Punëto .
1664.665 Differt fenècta ' et ſenium in hoc loco, tanquam viridior
et decrepita aetas.
667 Seruulus Eugenius ) Supra in aliquo Carmine, pag. 30 :
Eugenius mijellus.
DRA
wa
113
DRACON TII
E L E G I A
AD THEODOSIVM IVNIOR E M ,
AVGVSTV M.
Hoc ſequenti libello Autoris fatisfaftio a) continetur,

qua ab omnipotente Deo veniam petit, ne praecedenti
Carmine aliquid incautus erraſſet. Dein Theodo
ſio iuniori, Auguſto , precem defert b ), cur de

triumphis illius eodem opere tacuiffet.
Rex aeterne Deus , auctor rectorque ferenus,

Quem tremit omne ſoluni, qui regis igne pulum .
Sidera , flamma , dies , quem fol, nox , luna fa
tentúr
Auctorem , dominum faecula cuncta probant.
Omnia permutans, nullo mutabilis aeuo, 5
Poft haec ſemper eris , qui es modo , vel fueras. .
Nil confert demitque tibi tam longa vetuſtas,
Omnia tempus habent , nam tibi tempus abeſt.
Tu 1
a) Auktoris fatisfattio ) id eft , excufatio.
b) Theodoſio precem defert) preces ad eum fert. Theodoſio ſup .

plicat .
s omnia permutans ) qui omnia immutare potes . Non verten .

dum , permiſces. ſumma imis vertis.
6 fueras) Legitur in Editt . fueris. Sed perperam .

H
114
Tu mentes hominum quafuis per ſingula ducis,

1o Effingiſque bonis candida corda viris.
Qui facis iratus homini contraria bella ,
Propitiuſque iubes vt bona cuncta gerat.
Quicquid agunt homines , bona , proſpera , fancta,
modeſta,
Te faciente fiunt , quo bona cuncta fiunt.
15 E contra aduerſa , probroſa , maligna , inhoneſta ,
Tu fieri pateris , qui mala nulla facis.
Haec tua lex docuit Moyſe praeſcriptâ notante,
Quum perduratum cor Pharaonis ait.
Sic me lingua , Deus , linguâ patrante reatum ,

20 Noxia culpa'ligans, traxit ad illicita :
Vt, qui facta ducum poſſem narrare tuorum ,
Vnde mihi poffent dona venire ſimul ;
Praemia defpicerem , tacitis tot regibus almis,
Et peterem ſubito certa pericla miſer .
25 Quo , niſi caeleftis Domini confpectus ad aethram ,
Aſpera cuncta premunt, profpera nulla iuuant .
Ira
9. quafuis) Legendum omnino eft ita. Non , quanuis. Men

tes hominum omnes dirigis.
Il facis ) concitas.
12 bona gerat) bona agat.
17 Moyſe praeſcr. not. ) vt per Mofen dixiſti. Exod , 4, 21 .
7 , 13. 8 , 19 .
19 Sic me) Hexaëmeri fcriptorem . Proxima verba , perſpicui.
tatis cauſſa Parentheſi includenda , id volunt : Sic me lin
gua , o Deus , lingua inquam, traxit ad illicita. In culpa
ſunt quae ego fcripſi. Nominat linguam , pro verbis et li
teris. Vert: 55 : Litera doftiloquax.
21 ducum ) Verf. 23. regum . Theodofiii Auguſti gens, - pos
Jem ) debuiffem .
24 peterein ) pararem mihi , adirem.
25 Quo ) hinc. Quo fa &tum .
115
Irafcente Deo membra mutantur et artus,

Vertuntur fenſus, vertitur et fpecies.
Perfarum regem , Babylonica regna tenentem,
Poft decus imperii nouimus effe bouem . 30
Tum diademalem turparunt cornua frontem ,
Mugitus pecudis verba fuere ducis .
Errauit per prata vagus , mala gramina paſtus :
1 Sed qui bos fuerat , de boue factus homo eft ,
Liquit et antiſtes verus , pater ille Ioannis, 35
Elinguiſque fuit voce tacente filens.
Aft
ft ego , peccando regi , dominoque deoque,
Peior ſum factus deteriorque cane .
Vulnera vexati curat ſua lingua moloſa :
Heu me ! quippe mihi vulnera lingua dedit! 40
Sed qui reſtituit pecudis poſt membra tyrannum,
Vt fieret rediens in ſua regpa bonus ;
Quique reformauit taciti modulamina verbi,
Vt mutilata fonos lingua ligata daret :
Ipfe
31 diademalem frontem ) diademate ornatam . Rara vox diade
malis. Praeter hunc locum de Nebucadnezare , occurrit
adbuc penes Theodulfum a Sirmondo editum, 3 Carm. 15 .
Et diademali fat dignam pondere frontem. Inuenitur etiam
diademåliter apud Du Freſne in Gloffar. h. v. Conſuetius ;
diademata frons.
34 Sed ) Non et, nam metaſtrophe indicatur .
35 Liquit ) deliquit, peccauit . antiftes verus Sacerdos Dei
veri . Luc. 1 , 5. Riuinum , verfus duo immutantem , ipſe
confer .
38 cane ) Verſu ſeq. moloto. Vfus huias vocis - in conuiciis eft ;

veluti Dauides , fe , cum Saullo rege comparatum , dicit
canem 1 Reg. 24 , 15 .
39 Oppoſitio non inelegans. Lingua canis medetur vulneribus
ſuis : lingua Dracontii vulnera infligit fibi,
41 pecudis poll membra ) poſtquam bouis membra amiferat.
43. 44. Et qui mutauit boatum ; ita , vt lingua huc vfque muta.
Ha
116
45 Ipſe meis parcet erratis , atque iubebit

Vt me reſpiciat reſtituatque pius .
Culpa quidem grauis eſt , venia ſed digna ; reatûs
Quod fine peccati crimine nemo fuit.'
Nam Deus omnipotens potuit , dum conderet or
bem,
50 Triſtibus amotis , optima fola dare :
Sed diuerſa creans et diſcordantia , iuſſit
Et bona mixta malis , et mala mixta bonis.
Sic elementa potens contraria mifcuit auctor,
Humida cum ficcis , ignea cum gelidis .
55 Litera doctiloquax apibus cognata probatur,
Queis datur vt habeant vulnera , mella fimul.
Cera dat ingenium pueris , primordia ſenſus :
Inde fit vt praeſtet litera , vel noceat.
Aſpis
ta , lingua mutilata et ligata , fonos denuo hominis red

deret.
46 pius) miſericors , paxpótumos. In Hexaëmero pius ſcribi

tur vbique eo fenfu .
47 venia ſed digna ) Dracontii aetate fcribebant venialis.
49 potuit) pro potuerat.
55.56 Litera doftiloquax ) libri do & e fcripti. Locum hunc af.
fert Du Freſne Gloſſarium in dołtiloquar. apibus con
gnata ) Libri quodammodo camparari poffunt cum apibus,
quippe quae , vt et vulnerant atque pungunt , fimul etiam
mellificant quod ait Palladius ; ita pariter illi. Et proſunt,
et nocent.
57 cera ) pro ceracuto , vel tabulis cereis , in quibus formata
erant elementa literarum , et ex quibus pueri docebantur.
Sic habet Biographus quidam in A&tis Sanctorum Menf.
Auguſto , T. 3. p . 743 : Quum in agro ſederet S. Molteus,
Angelus, allato ceraculo , eum docuit literarum elementa .
Legitur locus apud Du Freſne , v. ceraculum . Inde Dra
contius h . 1. Cera dat ingenium pueris , primordia ſenſus.
Iſidorus haec tranſtulit in lib. 6. Origin . 8 . Cerae, lite .
rarum matrices , paruuloruna nutrices , ipfae dant ingeninns
pue .
un
117
Aſpis habet mortes , habet et medicaminą ſerpens :

Vipera ſaepe iuuat , vipera ſaepe nocet . 60
Cerua, falutaris paſto ferpente medela eſt.
Conficiunt , pellunt, ipſa venena neces .
Materia ferri, fimplex et noxia conſtat :
Impius inde nocet ruſticus , inde placet.
Ipſa parit gemmas , pretiofos terra lapillos, 65
Ipſa dat et vepres , ſpinea ligna , roſas.
Delicias morteſque parat mare fluctibus altum :
Et generat pelagi conchula diuitias .
Aëra temperies auris vitalibus aptat,
Quae corrupta , dies corripit atque animos. 70
Diras
pueris, primordia fenfus, quarum fludium primi Graeci tra

didiſſe produntur , qui primi ferro in ceris fcripferunt. Lo.
cuin Ifidori , aliumque Papiae , ac plures huius generis,
non nefciuit Riuinus. Cera vocatur etiam libellus pueri,
Literae autem , vel acuunt ingenium , vel nocent interdum
moribus. vt Verſu ſequenti dicitur. primordia fenfus ) .
elementarias literas , vt ſenſus communis in pueris euol
uatur,
59 habet et medicamina ) In Hexaëmero , verſu 175 ; Atque edo
dem (venena) membris impertitura medelas,
61 Cerua medetur fibi , paſto ſerpente ) Hexaëmer. vſ. 522 :
Amittunt cornua cerui : Anguibus abfumtis ſed mox palmata
refurgunt,
63 Materia ferri ) Ferrum in fe eſt innocuum . Verfu 64 re
fpicitur ad ferrum aratri, vomerem , quem Virgilius etiam
vocat ferrum Georg. 1 , so.
64 Impius rufiicus) importunus , impetuoſus. A verbo obſoleto
impio pro impetum facio. Feſtus : Impite, impetum facite.
1 Sirmondus ita interpungit: Impius inde nocet ; rufticus indo
placet. Impius poteſt eſſe miles, Credebatur enim oliin
eſſe nulla fides pietasque viris , qui caftra fequuntur.
- 68 conchula ) Praeter Noſtrum , hoc diminutiuum habent etiam

* Valerius Maximus et Apuleius,
. 69. 70 Fallor aut fenſus eſt : Aër et venti attemperant tempe .
ſtatem ; quae fi eft turbida , turbatur etiam vita et animus.
H 3 V Temo
I18
Diras vel placidas retinet natura volucres :

Blanda columba auis eſt, aſpera vultur auis.
Nubibus aggeftis, pluuiae , nix , granda , pruina ,
Gignuntur vicibus , ordine , lege poli .
75 Solis temperie fpecies gratiſſima mundi,
Cuncta creanda parit , cuncta creata fouet ;
Per quam foetat humus flores, et meſfis ariſtas,
Sole peruſtus ager , putris arena iacet,
Corpora fol reficit radiis , et corpora vexat,
80 Solibus alternis itque reditque falus,
Omnia nec mala funt, nec funt bona , fidera caeli ;
Lucifer hoc docuit , fidus et hoc docuit .
Temperies caeli medium nec poffidet orbem :
Nam de quinque plagis vix habet ipſa duas .
Quod
Temperies , caelum temperatum , ponitur infuetius pro tems.

pefiate.
75 fpecies ) afpe& tus , forma.
77 foetat ) foetificat, foetum enititur. Non folum de animalia
bus , ſed de rebus quoque inanimatis , frugibus , arboribus
dicitur.
78 putris arena ) tutea , ftercorea hic eft. Alias putre ſolumns
dicitur folubile, quod facile reſoluitur in arenam , et voca
tur a noſtris lockeres Erdreich . Sed apud Dracontium ,
hoc loco in vitio fumitur. Ita denuo Carmin . 12 Eugenii :
Anhela tulis exfpuit putrifiua ; intelligit vlcerofa.
79 vexat ) 'moleſtia afficit.
82 Lucifero, to 'Hé , adiicitur Sidus aliud : prius , falutare;

hoc , peſtilens. Reſpicitur ad influxum , vel ſalubrem ,
vel pernicioſum , quem putabantur habere fidera in res ata
que animalia. Dicitur enim vulgo fidere tangi , peftilenti
hidere afflari. Riuinus per Luciferum intelligit Satanam ,
adducens leſ, 14, 12 : per Sidus, ſtellam , Magis in Oriente
apparentem . Sed haec funt longiuſcule petita , ac Noſter
huc non reſpexit.
84 Quinque zonas caeli , Capella faſcias, Ouidius plagas nomi
nauit. Duae ſunt temperatae ; reliquas crediderunt Vete
res,
I19
Quod caelum , quod terra , fretum , quod purior 85

aër
Non meruere fimul , hoc modo quando habet .
Cu a mihi fuerat dominos reticere modeſtos ,
lp
Ignotumque mihi fcribere nec dominum .
Qualis et ingratos fequitur, qui mente profana,
Quum Dominum norint, idola vana colunt. 90
Ifraëlitarum populum fic culpa tenebat,
Quando oblita Deum plebs vitulum coluit.
Et tamen indulgens veniam pofcentibus Auctor
Contulit, et Legem poſt mala facta dedit.
Te precor , Omnipotens , quem fat decet effe be- 95
nignum ,
Et quem nulla juuat vitio, fed venia :
} Cuius fancta manus fuftentat corda regentuni,
Et pius inclinas mox vbicunque iubes :
Coram te primum , me, carminis illius orſa
Quod male diſpoſui, poenitet en fateor ! IOO
Poſt
res , aut ob nimios aeſtus , aut ob nimium frigus , inhabi.

tubiles effe. Sed aliter le habere , Recentiores docent.
Repete Dracont. Hexaëm . vf. 183 .
86 11on merriere ſimul) Plagae non omnes acceperunt coniun &tim .
iliereri, eft nude conſequi , impetrdil.. hoc modo quanza
do habet ) Senſus eſt : Si plagae omnes haberent eandem
temperiem .
88 Dominum , propter virtutes multas son ignotum , immo vne
diquaque celebratiffimum , a me celebrari ac laudibus ef
ferri.
go idola vans colunt) Idola , media breui , quia de hoy Acy .
tum habet in prima. Prudentius eodem modo effert vt
* Dactylus ſit. Hanc licentiam fibi ſumſit etiam Seruius in
libell . de Accentibus. Non autem apte. Nam fic etiam
Ky3waas in media corriperetur .
95 decet ) iuuat. Quem nulla iuuat vltio . Hexaëmer . 571 :
Tartum pius , quantum decet Omnipotentem .
H4
120
Poft te , fumme Deus, Regi Dominoque reus ſum ,

Cuius ab imperio poſco gernens veniam .
Imperet armato pietas tua , proſpera mandet
Rex Dominuſque meus ſemper vbique pius.
105 Nec mihi diffimilis, quam quod folet omnibus eſſe,
Sit pietate fua , fit bonus et placidus .
Te nunc , Summe , precor, magnorum maxime re
gum,
Pectore mente rogans , voce manuque petens .
Da dextram miſero , veniam concede fatenti,
I10 Tempore tam longo non decet ira pium ,
Nemo cadet de iure Tuo fub morte cruenta ,
Scit ſe victurum qui volet eſſe tuus.
Sic leo terribilis fremit, horridus are cruento,
Vnguibus excuffis dente minante neces .
115 Acriter ardefcit criſpato lumine ferri ,
Et mora fi fuerit, acrius inde furit;
At
103 armato ) Immutanda fortaſſe eſt vox , abielta , et id quidem

ſenſu molliori , vt fit ſubmijo. Qui veniam ſubmiſſe petit
a Theodolio , Si tamen retinendum armato ; num dici via
detur ita Vafallus, aut Miles Principis ? Eugenius in Epiſt.
ad Chindaſv. vocat fe fideliuin Regis ſeruulum , id eſt fidia
ciarium clientem ac Válallúm .
105 diffimilis) Etiam mihi bonus , pius , placidus. Non con

trarius.
III Nemo cadet de iure Tuo ) Nemo patietur iniuriam et contra

ius fasque , Tu fi dicis ius. Riuinus : de iure ſuo,
113 Sic ) hoc modo. Hac ratione imitaturus non es leonem ,
qui veniam non dat.
114 Vnguibus excuffs) vngulis exſertis. Excutere, exferere, de

vnguibus leonum , felium , aliarum ferarum .
115 Ignitum ferrum , et incandeſcit magis , fi in gyrum vibra.

tur ; et ardet magis , quo diutius vibratur,
I2I
fa At fi venator trepidans venabula ponat,

Territus et iaciat , mox perit ira cadens .
Temnit praedo cibos, quos non facit ipſe cadauer,
Ac ferus ignoſcit, ceu atis accipiat . I 20
Et dat proſtrato veniam fine vulnere victor,
Ore verecundo deiiciens oculos.
Sic tua , Regnator , non impia frangituſ ira ,
Quum confeffus erit crimina geſta reus ,
Ignoſcendo pius nobis imitare Tonantem , 125
Qui indulget culpis , et veniam tribuit .
Principis imperium fimile eſt ad regna fuperna,
Vt canit ad populos pagina ſancta Dei.
Sacrilegis referens caeleſtia iura cateruis ,
Vinctus Apoftolica diſcipulaque manu , 130
Nonne
117 Si venator aprum trajicit venabulo timidus ac tremens , ira

eius deferueſcit paullatim .
118 iaciat) Apud Sirmondum et in Lugd. iaceat.
119 ' quos non facit ipfe cadauer ) quas non ipfe conficit ac pro
fternit feras.
120 seu atis accipiat ) Sic legunt Editiones cun & tae. Si autem
retinetur , fcribendum foret atin. Id eſt , Si etiam "TTY
paffus fuerit. ' 'H Aºrn Dea eſt nocens generi humano.
Πρέσβ . Διός θυγάτηρ K" τη , και πάντας καται, Conf. Das
ceriain ad Iliad . 19 , 91 , p . 492 [ 4 . Sed ļegi hic poterat
faris. Ferus ignofcit, ceu Jatis aocipiat. Si fatis fibi fit.
Dracontius enim petit a Theodoſio ſatisfactionem , et excu
fat ſe. Riuinus ſenſum non affequutus eſt , mutans : Haut 7
ferus agnoſcit , hoc auis accipiat. Per auem intelligit aquie
lam .
123 regrator ) Alii volunt regnando, quod nollem equidem .
128 pagina ſancta Dei ) Prouerb. 8 .
130 diſcipuloque manu ) Quia praecedit Apoſtolica , hoc vocabu.
lum videtur. poni pro Difcipulorum fcriptis. Vtrumque
idem eſt. Apoſtoli enim fuerunt Chriſti diſcipuli.
ctus , pro obligatus.
H 5
மங்கை
122
Nonne Dei praecepta iubent , ne ſòl cadat intrans

Irafcente alio, ne malus extet homo.
Rex inimicorum populis mucrone pepercit
Dauid , et ſceleris certus adulter erat .
135 Confeffus facinus veniam pro clade meretur,
Noxius impune vel fine morte reus.
Inſuper et Salomon , eadem muliere creatus
Quae ſcelus admiſit, munus honoris habet,
Non fuit hic Salomon caſta de coniuge natus,
940 Sed ſceleris fructus ſceptra paterna tenet.
Ecce quid impendit patris clementia parcens ,
Vt fibi regna daret, vt daret et fuboli ?
Ipſe inimicorum Salomón non colla popoſcit,
Quum peteret Dominum , ſed ſapientis opem .
145 Extitit hic prudens , quia noluit effe cruentus ,
Pacificuſque fuit , conſiliique tenax . 1
Ante
131 foi intrans) oriens. Is us iriduétu ÉRI FM rapery.cum vums.

Eph . 4, 26 .
132 malus extet) iracundus maneat.
184 ſceleris adulter ) adulterii reus.
135 . Reg. 12, 13 .
187 eadem muliers ) Claudicat ſcanſio quoad ſyſtolen et etaſin .
138 eurus honoris habet) dignationem regiam obtinet,
140 Sed ſceleris fructus) Adulterii , quali emolumentum .
141 Ecce quid impendit) Sine interrogatione ſenſus eſt is : Deus
maxime rependit Dauidi. Is quia pepercerat inimicis,
Deus magis gratioſus, tum ei , tum Filio dedit thronum.
143 fed Japientis open) Sapiens ponitur hic pro fapientia. Sa
lomo petierat a Deo fapientiam , et quicquid ea continetur.
2 Paral . 1 , 11 .
145 quia ) pro qui. Confunditur a librariis vox vtraque.
146 confilique tenax ) iuftus et tenax propofiti. Horat. 3. Od.
3 , I.
waarin
123
Ante alios . Stephanus , lapidum ' fub grandine

martyr,
Hoftibus orabat fponte ſuis veniam ,
Haec bona fimplicitas praeftat, ieiuna cruoris,
Vir fine morte furens, nil habet ipſe necis . 150
Caeſar vbique potens hoſti poſt bella pepercit ;
Et quod erat peius , ciuis et hoſtis erat.
Sponte facultatem retineps reparauit honores,
Inde vocatus abit dignus honore pater.
Cuius ab imperio furgens et origine Caeſar 155
Auguſtus, meruit tempus habere pium .
Tempore namque eodem natus de virgine Chri
ſtus,
Cuius et emicuit ſtella per aſtra poli .
Dux princeps Romanus erat de principe Titus,
Si non praeſtaret, dicere faepe folens, 160
Perdidimus hac luce diem , fi nulla dediſſet
Mox exoratus praeſtita fupplicibus.
Alter item princeps modico ſermone probatur
Com
148 A & or. 7, 60.

149 Sinceritas , vacua a vindiéta , ira , caede ; ea maxime iu .
uat. Qui irafcitur , (ira enim eſt furor,) ita vt noceat nee
mini , injuriam facit nemini.
153 reparauit honores ) Sueton. in lulio , 41 : Senatum ſupples
uit , patricios allegit: praetorum , aediliun , quuefloruni,
minorum etiam magiftratuum numerum ampliauit.
756 meruit tempus habere pirim ) vixit tempore quo omnia erant
tranquilla . Eugenius cum multis aliis putauit , Chriſto
naſcente pacem in orbe Romano toto fuiſſe , et lani Tema
plum fortaſſe clauſum . Blondelļus tamen , Limborch , et
Maſſonus varia folide exceperunt.
160 ſi non praeflaret) Sueton. in Tito , 8. Atque etiam recor

datus quondam , quod nihil fuiquam toto die praeſtitiſſet,
menorabilem illam vocem edidit : Amici, diem perdidi..
163 modico fermone probatur) tenui dignatione, potius nulla,
. infignis, Orofius Cornmodum Imper. , vocat incommodum
cunctis,
uuen
124
Commodus Auguftus , vir pietate bonus .

165 Nobile praeceptum rectores diſcite poſt me,
Sit bonus in vita qui volet effe Dei .
Ecce quid impendit homini clementia fimplex ,
Vt praeſtet vitam , conferat atque animum ?
Faina ducum , mors eſt bellis collecta cruentis,
170 Ex quibus occurrit faepe reatus atrox .
Gloria bellorum ducibus , populiſque triumphus,
In commune datum diuidit Omnipotens ,
Nam ducibus tantum praeſtat clementia laudem,
Non habet haec comitem , participemque negat.
175 Dicit , in arma fimul fuimus cum principe , miles ;
Me pugnante comes viotor ab hoſte redit,
Nụmquid vt ignofcat rector , pars militis inftat ?.
Soli qui ignoſcit, gloria laudis erit.
Rex qui dat venjam ſubiecto , et temperat iras,
180 Plus quam turba facit , qui fua corda domat.
Te
cunetis , et hoſtem generis humani , Hiftor. 7, 16. , Pleri.

que vocant alteriun Neronem . Eugenius iudicat mitius de
eo , et nominat virum pietate bonum. Sed ironice . Nam
relpicit ad Lampridium in vita illius , C..8 . Inter haec
Commodus , ſenatu ſemet ridente', quum adulterum matris
Conſulem deſignoljet , appellatus eft Pius.
165 poll me) a ine. Eugenius loquitur de re ipſo.
168 conferat animum ) impendat , ia &turam faciat. Quid prode.
rit homini, fi vel totum lucrețur mundum ? Matth. 16, 26 .
170 Ex quibus) in , cum quibus.
177 rector ) rex , gubernator.
179 fubiecto ) victo , proſtrato.
180 plus quam turba facit) Haec continent Praedicatum. Reli.
qua , qui ſua corda domat , id eft qui ſe ipſe vincit ; aut
reſeruntur adhuc ad prius Subie & um , aut qui ſignificat
idem quod et.
125
Te, Deus aſpiciens effundere nolle cruorem ;

Vt fine peccato , non ſine laude daret,
Contulit abſenti, terrae pelagique triumphos.
Anfila teftatur , Maurus vbique iacet .
Quod pereunt hoftes, Regis Fortuna vocatur : 185
Quod pereunt populi , temporis ordo gerit.
1
Tempora funt vitae , tempora mortis erunt.
Sex funt aetates hominum cuiuſque ſenectae :

Et diſtincta tenent tempora quaeque fua . 190
Num
181 Te ) Poëta alloquitur Theodofium .

183 terrae pelagique triumphos ) Vi&oriam Theodofii laudant,
praeter alios multos , Socrates H. E. 7, 22 et 42. item
Sozomen . in Praei. ad Theodof. p . 393. et libro 6 ſeqq.
184 Anfila ) Nihil muto in ea ſcriptione. Intelligendus eft qui.
dem Attila Hunnorum , flagellum mundi . Sed fcribitur is
diuerle. Ethale : Totila : Atila : et in libro Annalium
quem Lazius edidit , Ezel. Populares Dracontii et Euge.
nii videntur pronunciaſſe Anfila , quod nomen apud Sire
mondum et in Bibliotheca Patrum Lugdun . ſeruatur. Is
igitur Attila , quum vaſtaret imperium Romanum , Theo .
dofius cogebatur pacem cum illo inire . Conf. Theophanes
p. 88. éd. Combefis. Superauit autem tyrannum penitus
Iuſtinianus. Iſidorus Hiſpal. de geſt.Longob . 1 , 25 : Mau
ros , Africam infeſtantes , eorumque Regem Attilam , iuſti.
nianus protriuit. Add. Ioh . Grangier Diff. de loco vbi vie
Etus Attila fuit olim.
185 Regis fortuna ) Adulatio veterum , tribuebat proſperos re

rum ſucceſſus, Auguſtis , et Regibus ; vocabant Regis fa .
tum , Principis fortunam . Barth . ad Claudian . Anim . in 3
Conſul. Honor. p. 507 adduxit Dracontii hunc locum . Et
Orbertus in vita Henrici IV . ait : Regis fortuna vicit,
hoftis ferocillimus peremtus turpiter iacuit.
186 temporis ordo gerit ) facit. Tornand. de regn. ſucceſ. p. 55 .
Lindenbr.
189 Sex periodi vitae funt. Vid . Eugen. Monoſtich . vf. 24.
Horat, de art. poët. 156. Quod ad reliqua Dracontii
atti
126
Numquid adulterii ftrepitus infantia fimplex

Vindicat ? aut fremitus pigra fenecta gerit ?
Non catulaſtra gerit puerilia, non puer audet
Attrectare tener Martia tela manu .
195 Non furit in Venerem nondum pubentibus annis, 1

Nec foetum partus femina reddit anus .
Maturus tractat , gemit et tremebunda ſenectus,
Nefcia feruoris , vel leuitatis inops .
Cetera defiderantur.
attinet, videntur deeffe quaedam . Liber enim nimis fubi .

to abrumpitur , nec in fine cohaerent fingula cum praece
dentibus, ſed pleraque hiulca ſunt.
193 Non catulaftra, gerit puerilia ) Forte : Num catulaftrà geris
p. ? Num puer audet ? Catulafter , contracte çatlafter,
suaans , deriuatur a catulus , et dicitur de adoleſcentulis
adulationis cauffa. Vide Priſcian. 3 , p . 14. Aſcenſ. In
hoc loco catulaſirum eſt ludus puerorum nefcio quis , aut
ſunt crepundia. Conf. Du Frefne Gloff. Manual. h. v.
p. 297. Reiner. Ep. 8. ad Daum . Lampe de Cymb.
Vet . 2, 22.
197 Maturus tractat) Matura aetas et mens ſedata attentius con.

fiderat res .
198 leuitatis inops ) Senectus , vanitatis neſcia , ſed conſtans,

obfirmata. Inops“ leuitatis , idem eſt ac impos leuitatis.
Impos autem metro non admittebatur. Quia Dracontius
abrupte , nemineque putante , claudit librum recte conii
citur cetera deſiderari. .
.
1
ADDEN
ma
127
ADDENDA
praecipue ad NOTAS.
Ad Hexaëm . Verf, 24. p. 34 .

Ignibus aetheriis ) Ignes aetkerii in hoc Verſu non ſunt Hellae,
yt Weitzius putauit. Nam ſtellae die demum quarta creabanturi
Sed , aer in elementis ſuis fulſit.
Ad Hexaëm. Verf. 108. p. 46 .
Ariſtoteles !. 8. Phyſ. c. 17 , Hominem , ait , , appellarimunu
dum paruum ; Vniuerſum autem et có lãr dici mundum magnum ;
idque propterea , quia vterque fibi fimilis effet, quoad ordinem,
harmoniam , materiám , čet. Plura huius generis occurrunt apud
Fortun . Licetum , I. do mundi et hominis analog. (Vtini , 1634.)
vbi multa reperies ingenioſa, ſubinde tamen nimis e longinquo con
quiſita. Talia fine dubio habet.etiam Rob. Fludd. in Hiſt. macro
coſmi et microcoſmi, , quem librum vero ego quidem videre non
potui . Denique , quoad nomen mundus et homo, nugati funt vetę
res immane quantum ! Magni mundi nomina, dixerunt, effe Orbem ,
Mundum , Omne , eafque literas tres initiales indicare mundums
paruum , OMO , (H enim non eſſe literam ). Ad eam opinionem
reſpicere Dauidem Pfalmo 4, 7. in verbis : fignaſti ſuper Nos lumera
vultus Tui. Nam Deum exhibuiſſe in vultu hominis tria nomina
mundi ſenſibilis , Orbem , Mundum , Omne , ſub figura et effigie,
quam vide apud Licetum , libro ftatim adducto , p. 6 . Δότε
μου λεκάνης !!
Ad Hexaëm . Verſ. 128. p. 48 .
meruiſſe creari) De verbo mereri , et voce meritum extat dife
ſertatio Radulphi Ardentis , in Homilia aliqua , p. n . 484. 1
Ad Hexaëm . Verf. 158, p. 52 .
ſua bucula ) Similis metaplafmus eſt apud Graecos fupéa pro
župér, ózka pro očív. Sic poëtae Latini, pro obliuio , ſcribunt aba
lirium , et in Plurali obliuia .
Ad Hexaëm . Verſ. 206. p. 58.
Laudes carbuncuti, qui gemmas ardentes omnes ſuperat, canit
Marbodeus in Enchirid . de lapid. pret. c. 10 , ibique Pictorii lege
Scholia .
Ad Hexaem . Verl.-488. - p..92. collat. cum Verf. 439. p. 84.
Reſurrectionis humanae typum varium Deus propofuit in natu.
ra ; et eum pluribus enarrauit Epiphanius in Ancorato. Greg.
Quese
1
I 28
Queccius , (medicus quondam Norimb .) in libro parum obuio , de

nobilit , et praeft , hominis c. 25. p . 545. collegit Patrum cogitata,
Tertulliani , Prudentii , Aeneae Gazaei , et aliotum , nec omifit
Dracontii locum hunc.
Ad Hexaëm. Verſ. 535. p. 96.
Loca Patrum de Phoenite collegit Gabrielis Carola Patina,
in Epiſt. ad Hieron . Corrarium de Phoenice in Numiſm. Antonini
Caracallae . Venet. 1683. 4 .
Elegia ad Theodoſ. p . 113 .
ſatisfactio ) excufatio . Auſon . Popma p . 377. Hekel.
Ibid . p . 116 .
cera ) cerei pugillares , a cruſta cerae vel malthae , quae ta
bellis illinebatur. Praecipue pugillares , in quos tumultuarie ali.
quid coniiciebant.
Ibid. p . 119 .
idolum media breui ) Super hac proſodia leg. Nolten. Lex ,
Antib. p . 289 .
Ibid. p . 125 .
3 Sex funt aetates ) Couf. Fortun . Licet . de mundo , c. 9. p. 62 .
Quia denique pag . ill. orniſa fuerunt quaedam éx Paraphrafi

Eugeniana ; qui putent omittenda non fuijfe , fuppleant , fi placuerit,
in hunc modum . “ Dicitür Dei quies , quod Chriſtus redemtor, al
„,fumta hominis natura inortuus , die feptimo quieuit , felicitatem
,,ob noftram . Quies Dei ;, quod efficit, vt poſt plurimas afflictio
„ nes acquieſcamus folo in ipfo : non enim datur quies aerumnofis,
,,niſt ipſe recipiat aerumnas. Quies ; quod finitis aetatibus fex ,
,,cum labore contritis , tandem quieturi ſumus perpetuo. Denique
„ quies dicitur , quia fors haec eft vltima. Aetas nam vltima,
,, onus graue , poſt ſex illas, finitur morte. Prima eſt natiuitas et
gjinfantia. Altera , pueritia. Tertia , aetas adulta. Quarta , iu.
,,uentus , aſpectu quidem multo, perpauca autem virtute. Aeuum
„ quintum , lenectus moleſta , minans mortem. Sextum , decrepita
,, aétas , vitaeque finis eſt. Atque ea quidem , Rex auguſte,
,, (ita enim iuffitti,) dat, dedicat, confecrat deuote, Tibi admodum
„ emancipatus Eugenius. ,,
INDEX
IN D E X.
Numeri indicant Paginas, et praecipue NOTAS refpiciunt.
Aeterna domus nemoris 97 Caro , corpus 89

Aetherei ignes , elementa ful- Catulaſtra 126
gentia 34. Addend . 127 Cera , pugillares cerei 116. Add .
Amonium , h . 1. piper afperum Ceruorum cornua arborea 96
59 Cefpes , tra &tus, regio 57. 72
Amor plenus toto corde 65 Chindafvinthus 25
Analogia mandi et hominis 46. Cicutae fauorum 42
Addend . 127
Circumſcriptio , fraus 76
Anſila pro Attila 125 Clariùs, an diſfyllabum 34
Antonii (Nica) dubium num Dra- Comae, arbörum folia 48
cont . Hiſpanus 13 Cometa 98
Aquae ſupracaeleſtes 35 Conchula 117
Aquarius , vndae prouidus 79 Coquuntur poma, matureſcunt
Ariſtarchus 29 Cor fluenti, fluuius 37
Artifex , faber ferrarius 78 Corda ſepulta, fepulti 94
Ate Dea 121 Crepitare, de volatu auium 49
Aues ex aquis creatae 43 Criſtata cohors , aues 49 ,
Aurora roſcida 100 Cruſius ( Chriſti.) Dracontii enien .
dator 39 et ſaepius.
Barthii (Caſp .) et Bailei ( Aar.) Cruſtae, tabulae marmoris 58
iniqua de Dracont . 15 Cuſtos pro caue 54
Barthii conie &ura nimis erudita
72. 91 emendatio bona 59. Decoro, (med , long.) palchrum
86. 105. error 35 iniqua re reddo 49 1
prehenfio Dracont. 16 Dia dem alis 115
Bellua , elephantus 54 Digeſtio , egeftio 77
Bibliothecae Patrum, quibus ineſt Diuale decretum , regius iuſſus
Dracont. 20
27
Blanduin , optimum 34 Doctiloquax 116 Sopi
Bucula, metaplaſmus 52. Add. 127 Dracontius nimium repetit vocem
lux 33 emendatur 48. 58. 59.
Caeruleum aequor 36
64. 73. 77. 79. 85. 103 errat
Caefarea in Palaeftina 59 60.89.404 ejus caeſurae 34.
Caeſaries , conia 67 52 foloeciſmus 65 anacolu .
Canefcunt prata hieme 43 thon 87 lacuna ingens 76 imi.
Canis , copuicium 115 tator Lucani 105
Dulcifluus vox Dracont, 38
" Carburiculus : gemma ardens et
rubens 58. Add. 127 Dum , i, quamdia, donec 68
4 Ebria
1
130
Ebria vinea 39 Idolum media breui 119. Add .

Eburnea monſtra elephanti 56. Ignis falutis 43 pius 46
Editiones Dracontii 21 Imago Dei an in corpore 69
Elementa mutd , loquuntur 86 Immenfa capilli pro denſis 61
rident 43 Impes , impetus 84
Impius i . impetuoſus 117
Epigrammata , verſiculi 29 India , an ibi Paradiſus 40 ge
Eugenius, miſellus , ' lufus póëti
$ cus 3o Aſtronomiae num de nerat pigmenta ibid. gemmas
et elephantos 56 odorata ibid .
i , ditus 45 Epigrammata eius 2 2
nugarum mole piat Dracon. Infidelis , feloniae reus 26
Ingenitus fanguinis 68
tiùm 5. 29 · Bup Bepicei 27 Iniufte latuitterra in mari 36
illius interpolatio 84-86
Interea pro praeterea 40
Eugenii duo 45 Ira verberis , minima virtus Dei
102
Facere cibos, cibis inferyire 48 lugalis, matrimonio iungendus
Fideles , Vaſalli 26 68
Fieri, creari 67 Talus , muſculus 47
Flabellum I. flagellum 39
Flu& us, flumina ventorum 88. Laborare fub lege 47
105 Lator libri : 28
Fluiſcere verbum Dracont. 103 Latro , lupus 53
Foetura , foetus 93 Liceti ( Fortun .) mandi et Hom ,
Fons non ſperat reditum aquae analogia 46. Add . 127
92 Limare dentes , de fuibus 53
Fugačes homines i. mortales Lli Lingua , pro verbis , literis 114 ,
Funus , cauſſa funeris 75 funera Lucent primordia mundi 32
viua gerere 97 funereus dens Lucifer , Phoſphorus Heſperus
74 99. 118.
Pur , agens clandeſtino -64 Lucus pro filua 71
Lugdunenſis editio Dracont, 20.
Garamantum faxa 57 54. 64
1 Luna imago ſolis 99 acumen
Gemmant vites ,87
Getulia ad Nilum 56 Dracontii de luna 45
Lux , tenebrarum mors , ſplen
Globi , Qua 5
dor flammae , magni temporis
index , candor pudoris 32
Hami mordaces - 79
Hauſtus , reſpiratio yo Maliſuada lingua 72
Homo paruus mundus 46. Add.
Humus mater 37 Mare Isrróxoy 67
Mareotis 56
Marmor Babylonium viride 58
Jacet, de mari tranquillo 55 de Mereri, conſequi 49. 119 meri
aegroto 97 mortuo ibid . tum Add. 127
Meſſes
131
Meſſes odoratae 71 Phoebi faltus 106

Metallicus 79 Phoenix 97. 98. Add . 128
Metaplafinus 52. Add . 127 Pietas Dei 70 pius vltor 108 pin
BI Microcoſmus, homo 46° luſus in um lac 6.5 pietatis inops 75
voce Adam ibid. Add . miles pia vox ibid . pius ignis 46
Dei, tiro et veteranus 47 pium tempus 123 Pius , iro.
Moderantior , num potentior 60 pice 124
Mortes ſpargere 54 Placiti fructus, num placidi 41
Mundus,homo magnus 46. Add. Plašna, creatura 7o. 87
Muſculus piſcis 47 Plorant vites , ftillant 59
Polus, caelum 32
Á Nardus filueftris 59 mesiný ibid. Pomum , omnium fructuum - nos
men 41
Natatu fluido incedere 48
Praeparuus 29
Natura pro Deo 69
Praepetes, aues altiuolantes 107
Ne , i. niſi 94 Praefcientiae exempla 78-82
Neſcia corda pudoris 71 neſcius Praeſtare, beneficio afficere 85., 123
aues cruentas 73 €
Praeſumtio nulla refellit 86 .
Nigris , Niger eſt Nilus 56
Pſylli venenis medentes 80
Niuei lapilli , vniones 58 Pubes adiectiue 65
Nutritor Deus 101
Pudor pro pudimento 71 ,
Obtunfus : 79 Puluere (non de ) num facillime79
Purpureum , pulchrum IOI
Oculari, vſum oculor. recipere 97 Putre ſolum 118
Omnia , allerlei; 91 : onnia ad
vnum 72 Rabidae procellae 105
Onera ' nemoris 42
Racemi pro uwis 40
5 Opacae deliciae 73
Reatus incurrere 74. 78 reatu
releuare 83
alingenefiae exempla 92 f. 98 f.
Palla nitida, i, ſtilus melior 28 Recidiuum , an rediuiuum 84
Palmati cerui 53. 96 Repenſio , remuneratio 27
Paradiſus 40 hortus floris perpe. Reſpiratio 90.91
tui 84 domus aeterna nemoris Rigator , Dracontii vox 84
62 Riuini ( Andr.) diligentia 34. 40 .
Parturit arbor 38. 87 61. 71. 81. yo. 96. 103. 112
Pecten textorum 58 emendatur error 50. 56.77
Dracont. ibid . Rudis, rei vxoriae neſciens 65
Pennari 51 Ruizii ( Mich .) editio Dracontii 25
Perſia gemmis nobilis 58
Pereuntia non intereunt 92 Saporare, fapidum reddere 106
Pfeifferi ( loh. Phil .) duplex error Satisfactio , excufatio 113. 128
de Dracontio 97 Secum effe , in coniugio 63
Philoſophorum inepta 46. 100. Semus , imperfectus 26
104. 108. Add. 127 Senectus florum 95
5 Senſu .
132
Senſulus vox Eugenſi 26 Vacuare, efficere vacuum so

Sepultus vultus, oculi occoecati 97 Valleſtris 37
Seres lanificio filuarum nobiles 58 Vapor , aeſtus 97
Serpentis tegmen ſtellatum 95 Vafallus , fidelis 26. 120
Siderum curſus 45
i Venena , falubria ' in medica.
Simpliciter , negligenter 71 mentis 55. 117 .
Soi flanıma liber 43 Sol famulus Ventus, ſpiritus fine corpore 88
Dei 100 naturae depoſitum
ejus effe &ta 90 ſ. ſynonyma
101 foles arêti , longi 105 ibid. omnib . rebus inſeruit go
Solatia dare faéto 63
ventorum thefauri 104
Soloeciſmi Dracontii 27. 65 Veſtes auium 96 #
Somni iynonyma 66 fomnifer an
Virgilii emendatores vett. 29
fomniger 44
Viſcera pro aluo 54
Species terrena , medicina 109
Vlamingius ( Petr. ) reprehendit
Spirámina. Vid. ventus Eugenium 5
Splendifluus 110 Vltio vitalis 83
Stellae langueſcunt 100 Vndare , vydas euomere 38
Stellatuin quid y6 Stellat ne Vndifluus verbum Dracont. 67
mus roſulis 106
yndiuages 1
Stringere, placide lambere 62. Voffi ( Ger. Ioh .) error de Dra
Subarundinare , verbum Dracont. cont. 12. 16.
39 Vota mala , an vita mala 103
Subdu &tae , ſenſim diffipatae 69 Weitzii (loh.) diligentia 41.71 .
75. 95, 96 error 38. 41. 50.
Tellus domari iuſſa 72 52. 66. -68 . 94. 104. 108
Tenebrarum mors , lux 32 Vultur, προγνώσεως fymboluum
Teporare , verbum Dracontii 35
Tigridis color incertus 57 Zehneri ( Ioach .) editio Dracontii
Tremorem monſtrare 103
nuin extet 20
Tremulare 42
Zodiacus , orbis ſignifer for
Triumphare aliquem 76
Zonae, fafciae, plagae caeli 118
ERRATA . Pag. 46 in Not. legatur Mocnsßuicy.

Pag . 56 in Not. lin . 2 leg. Libulae.
Pag. 79 in Not, lin , 3 leg. s ronti.
Pag. 85 in Not. 1. 8 deleatur Punctum ante Dracontis
Q:
1
6xe
APR 1912
7
24 131
Ld 11.5
Dracontii presbyteri hispanti, Carm
004692539
Widener Library
3 2044 085 249 886

Dracontii Presbyteri Hispanti Carmen Epi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dracontii Presbyteri Hispanti Carmen Epi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ldil

CARMEN ' EPIC V M ,

Ab EVGENIO II. ' Epiſcopo Tolet.

Iuniorem , Imperatorem Auguftum .

Denuo edidit , ac notis illuſtrauit

IOH. BENED. CARPZOV

Apud C. G. FLECKEISEN. 1794.

‫روم کے‬ ‫پی در‬

Poterant quidem Teſtimonia doctornin virorum ,

praefixa libello huic , ſuperfluam facere aliquam

Praefationem ; quum tamen in duas abeant ſen

tentias, nolo diffiteri, haút ita mihi diſplicuiffe

Dracontium, quin typis eum repeterem poft cen

tum et quinquaginta annos , a quo prodierat vlti

ma vice ſeparatim . Cuius etſi nonnulli Verſus

non tenui, ſed craffo ac foloce (vt Sirmondus ait,)

contexti filo ſint, aetaſque etiam ſequior denega

facilitatem ; ingenii tamen laudein eripere nequa

quam potuit.' Iniquior enim fuit Caſparus Bar

thius , putans Hiſpanum illum fubinde ita enun

ciaſſe acutule , vt videretur ſe ipſum non fatis in

tellexiſle : quum Idem ille alio in loco fibi tam

parum conftet , vt eum erudite , immo ſublime,

ſcripfiffe iudicaret , et dignum putaret emendare

eſſe. Nam fi alii coniecerunt de Noftro non ac

merebatur , opiniunculas hi fuas praecipitarunt,

Dracontium multo ſtudio imitari voluiffe elegan

tiam veterum ; facilitatem linguae faltem non te.

nuit , et affectauit nonnulla , quae primo intuitu

repugnent minime. Vt facilius intelligatur He

xaëmeron , Paraphraſin adieci , quali Albinoua

num et Cornelium Seuerum explicauit Ioh . Cleri

fine Praefationis ad Falconiam . Nam in Elegia

ad Theodoſium , vtpote faciliori, Paraphraſin pu

Melius eueniſſet, fi legeretur vterque libel

lus ante illam Eugenii immutationem , nam de

valore ac pretio eius accuratius conſtaret. Inter

ea quum ipfe Eugenius fateatur, fe in Dracontio

non niſi ſuperflua expunxiffe, 'et quae deeſſe ſibi

non exiſtimo, Eugenium , doctrina ac literis ſu

periorem Dracontio fuiſſe , fed ingenioſa et acuta

pleraque deberi Huic , Iſtum vero immutaſſe non

eſſent. Quod enim ſcripſit, ſe mole nugarum ex

piaſſe ſcriptorem ſuum , prope thraſonis ea videtur

VOX. - Simile quid euenit in aliquo vetuſto

me ac mutilum , Iouianus Pontanus emendauerat,

et lacunas de fuo fuppleuerat, ac deleuerat quae

non ipſe probaret. Quod auſum Iouiani , laudat

quidem Sannazarius Epigrammate ſingulari, fed

Vlamingius, Sannazarii editor ; reprehendit ; ad .

dens in Nota , tale mangonium in Drạcontio Eu .

génium exercuiſſe . Quicquid fuerit, contenti,

ſodes , Lectores, eſtote hoc Catone, quum multa

tamen egregia inſint Poëmati, ac fcriptor non

omnibus cognitus , fuerit dignus ; e tenebris qui.

Ceterum quod prouecta aetate mea aulus

ſum explanare, quae nonnulli forte non fatis mihi

conuenire putent ; illis profiteor, me , quicquid

fuerit huius induſtriae, tum animi recreandi cauf

ſa , ( nam ſtudia iſtius generis vel ſenectutem adeo

oblectant,) tum et propterea fufcepiffe, quia timi

diuſculus more fenum factus, emittere non audeo

alia theologica , prelo parata . Nam Dogmati

cam orthodoxam , ( fic enim candide vocaui li