‫‪،‬درواقع{ از مشارکت شیطان‪ ،‬متولدشده است‪ .

‬ا گر مال‪ ،‬حرام باشد‬

‫شیطان‪ ،‬همراه مرد خواهد بود تا اینکه آمیزش کند و نطفهاش با‬
‫نطفهی مرد میآمیزد و هر دو )نطفه( باهم آمیخته هستند و گاهی‬

‫‪.‬فرزند از یک نطفه آفریده میشود و گاهی از هر دو باهم ‪5‬‬

‫‪  1‬امام علی ‪ُ .‬‬

‫ین‬
‫ِ‬
‫ش‬
‫َ‬
‫ي‬
‫َ‬
‫و‬
‫َ‬
‫فَ‬
‫ر‬
‫َّ‬
‫الش‬
‫ُ‬
‫مِ‬
‫د‬
‫ْ‬
‫ه‬
‫َ‬
‫ءيِ‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َّ‬
‫الس‬
‫ُ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ل‬

‫َ و ف‪:‬‬

‫َ‬
‫ل‬
‫َّ‬
‫‪،‬الس ‪ .‬تصنیف غررالحكم ودررالكلم‬

‫‪.‬ح ‪3351‬‬

‫‪2‬‬

‫‪.‬تصنیف غررالحكم ودررالكلم‪ ،‬ح ‪  .3355‬امام علی ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪.‬تصنیف غررالحكم ودررالكلم‪ ،‬ح ‪  .3341‬امام علی ‪.‬‬

‫‪  4‬بُ ‪ .‬امام صادق‬

‫ْ‬
‫س‬
‫َ‬

‫ک‪:‬‬

‫ِ‬
‫ام‬
‫َ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ُ‬
‫ین‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫ي ‪.‬کافی‪ ،‬ج‬
‫ِ‬
‫ة‬
‫َّ‬
‫ي‬
‫ِّ‬
‫ر‬
‫ُّ‬
‫ي الذِ‬

‫‪.‬ف ‪، 5‬ص ‪635‬‬

‫‪5‬‬

‫‪.‬بحاراَّلنوار‪ ،‬ج ‪، 699‬ص ‪  .:334‬يا امام صادق‪  :‬به نقل از امام باقر ‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫با کودکان کودکی کنید ‪17‬‬

‫آیا در دوران بارداری غذای زن در فرزند تأثیرگذار است؟‪91 .‬‬

‫بله‪ .‬ر نر‬

‫ند‬

‫به زنان باردارتان ک‬

‫‪1‬‬

‫‪،‬بدهید که ا گر در شکم او پسر باشد‬

‫هوشمند‪ ،‬دانا و دلیر خارج میشود و ا گر دختر باشد‪ ،‬خوشرو‬
‫و‬
‫وخوش خ میگردد رین او بزرگ‬
‫َ‬
‫و س میشود و موردعالقه شوهرش‬

‫‪.‬قرار میگیرد ‪2‬‬

‫و نیز به زنان باردارتان »ه‬

‫ب « بدهید؛ که اخالق‬

‫‪.‬د‬

‫َ‬
‫فرزندانتان را نیکو می گردان‬

‫‪3‬‬

‫‪،‬و به زن در ماهی که زایمان میکند‬

‫‪.‬خرما بدهید؛ چرا که فرزند او بردبار و پا ک میشود ‪4‬‬

‫‪1‬‬

‫نر نر و ماده تقسیم می شود؛ که از شكل ظاهری آن‬

‫ُ‬
‫ندر از ديدگاه طب اسًلمی به ک‬
‫ُ‬

‫ک‪.‬‬

‫‪.‬مشخص است‬

‫‪ْ  2‬م ‪ .‬امام رضا‬

‫ُ‬
‫اَّلک‬
‫َ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫وا ح‬
‫ُ‬
‫مِ‬
‫ع‬
‫ْ‬
‫ط‬
‫َ‬
‫أ‪:‬‬

‫ِ‬
‫ب‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ق‬
‫ْ‬
‫ي الَّ‪َC‬‬
‫ِ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫َ‬
‫ج‬
‫َ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫خ‬

‫م‬
‫َ‬
‫لً‬
‫ُ‬
‫اغ‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ط‬
‫َ‬
‫ي بِ‬
‫ف‬
‫ُ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ي‬
‫ْ‬
‫نِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫ف‬
‫ِ‬
‫ان‬
‫َ‬
‫ب‬
‫ُّ‬
‫الل‬
‫َ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫َ‬
‫ح‬

‫ة‬
‫َ‬
‫ي‬
‫ِ‬
‫ار‬
‫َ‬
‫ج‬
‫ُ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ت‬
‫ْ‬
‫نِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫و‬
‫ا‬
‫اعا‬
‫َ‬
‫ج‬
‫ُ‬
‫ش‬
‫ا‬
‫ماِ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫د‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫ع‬
‫ْ ت‬
‫َ‬
‫ی‬
‫ِ‬
‫ظ‬
‫َ‬
‫ح‬
‫َ‬
‫او‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫َ‬
‫یز‬
‫ِ‬
‫ج‬
‫َ‬
‫ع‬
‫ْ ت َ‬
‫م‬
‫ُ‬
‫ظ‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫او‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ُ‬
‫ق‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫خ‬
‫َ‬
‫او‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ُ‬
‫ق‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫خ‬
‫َ‬
‫ن‬
‫ُ‬
‫س‬
‫ا‪ .‬کافی‪ ،‬ج‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ج‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬

‫‪.‬ز ‪، 1‬ص ‪33‬‬

‫‪ُ  3‬م ‪ .‬رسو ل خدا‬

‫ُ‬
‫اَّلک‬
‫َ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫وا ح‬
‫ُ‬
‫مِ‬
‫ع‬
‫ْ‬
‫ط‬
‫َ‬

‫أ‪:‬‬

‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ج‬
‫ْ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫ف‬
‫َّ‬
‫الس م‬
‫ُ‬
‫کِ‬
‫د‬
‫َ‬
‫لَّ‪َC‬‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫لً‬
‫ْ‬
‫خ‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ُ‬
‫ن‬
‫ِّ‬
‫س‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ُ‬
‫ي‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫‪،‬ف ‪ .‬بحار اَّلنوار‬

‫‪.‬ج ‪، 13‬ص ‪611‬‬

‫‪4‬‬

‫وا ا ‪ ‬رسول خدا ‪ُ .‬‬

‫مِ‬
‫ع‬
‫ْ‬
‫ط‬
‫َ‬

‫أ‪:‬‬

‫ِ‬
‫یه‬
‫ِ‬
‫ف‬
‫ُ‬
‫دِ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ي تِ‬
‫ت‬
‫َّ‬
‫ا ال‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ر‬
‫ْ‬
‫ه‬
‫َ‬
‫ي شِ‬
‫ف‬
‫َ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ْ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫ا‬
‫یما‬
‫ِ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ُ‬
‫ون‬
‫ُ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫اي‬
‫َ‬
‫ه‬
‫َ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫و‬
‫َّ‬
‫نِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫ف‬
‫َ‬
‫ر‬
‫ْ‬
‫م‬
‫َّ‬
‫الت‬
‫ا‪ .‬مكارم اَّل ًخلق‪ ،‬ص‬
‫ّ‬
‫ی‬
‫ِ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫ن ‪. 613‬ناگفته پیداست اين موارد حتما بايد تحت نظارت پزشک‬

‫‪.‬متخصص مصرف شود‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫با کودکان کودکی کنید ‪18‬‬

‫آیا برای زائو غذایی را سفارش میکنید؟‪99 .‬‬

‫ر‬
‫َ طب‬

‫‪1‬‬

‫باید نخستین چیزی باشد که زائو میخورد؛ چرا که خداوند ‪،‬‬

‫متعال به مریم}پس از تولد مسیح{ فرمود » ي ِّ‪ِC‬‬
‫ز‬

‫ه‬
‫َ‬
‫و‬
‫َ‬
‫ل‬

‫خ‬
‫ا‬
‫الن‬

‫ع‬

‫ذ‬

‫ج‬

‫كب‬

‫ی‬
‫َ‬
‫ل‬

‫إ‬

‫ة‬
‫ا‬
‫ًّ‬
‫ی‬

‫ن‬
‫َ‬
‫ج‬
‫ً‬
‫با‬
‫َ‬
‫ط‬

‫كر‬

‫ی‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ع‬

‫ط‬
‫ساق‬

‫ت‬

‫‪2‬‬

‫؛ و تنهی درخت خرما را بهسوی خود تکان‬

‫ده‪ ،‬بر تو خرمای تازه فرومیر یزد«‪ .‬و ا گر رطب نبود هفت خرما از‬
‫خرمای مدینه‪ .‬ا گر نبود‪ ،‬هفت خرما از خرمای شهرهایتان؛ چرا که‬
‫‪،‬خداوند میفرماید»به عزت و جال و عظمت و واَل یی جایگاهم‬
‫‪،‬سوگند‪ ،‬زائو‪ ،‬روز د َ‬
‫زایمان رطب نمی خور مگر اینکه فرزند او‪ ،‬پسر‬

‫‪.‬باشد یا دختر‪ ،‬بردبار خواهد شد ‪3‬‬

‫اولین سؤالی پسازاینکهمتوجه شدیم کسی بچهدار شده چه سوالی‪92 .‬‬

‫میتواند باشد؟‬
‫میدادند‪ .‬ایشان ‪ ‬هرگاه بشارت فرزندی را به حضرت سجاد‬
‫نمیپرسید که پسر است یا دختر‪ ،‬اول میپرسیدند »آیا سالم و کامل‬
‫‪1‬‬

‫‪.‬فرق بین خرما و رطب آشكار است ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪.‬مريم‪. 35/‬‬

‫‪3‬‬

‫‪.‬کافی‪ ،‬ج ‪، 1‬ص ‪  .33‬رسول خد ا ‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫با کودکان کودکی کنید ‪19‬‬

‫است؟« ا گر سالم بود میفرمود‪ :‬سپاس‪ ،‬خدایی را که از من‪ ،‬چیز‬

‫‪.‬ناقص و ناسالمی نیافرید ‪1‬‬

‫چگونه به والدین تولد فرزندشان را تبریک بگوییم؟‪99 .‬‬

‫هنگام تبریک به خاطر فرزند دار شدن کسی چنین بگو یید »از خدا‬
‫میخواهم که او را با تو و پس از تو‪ ،‬جانشین}شایسته{ تو قرار دهد؛‬

‫‪«.‬چرا که فرزند‪ ،‬جانشین پدر در زندگی و مرگ اوست ‪2‬‬

‫و نیز چنین‬
‫میتوانید بگو یید »سپاسگزار بخشنده این نوزاد باش و خدا این‬
‫بخشیده را بر تو مبارك نماید و او را به جوانی رساند و از نیکی او تو‬

‫‪«.‬را برخوردار فرماید ‪3‬‬

‫‪1‬‬
‫ِ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫س‬
‫ُ‬
‫ح‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ُ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ي بُّ‪ُC‬‬
‫ِ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫ان‬
‫َ‬

‫‪‬ک‪.‬‬

‫ْم‬
‫َ‬
‫ل‬
‫ِ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫و‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫ر‬
‫ِّ‬
‫ش‬
‫ُ‬
‫اب‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫ي‬
‫ٌّ‬
‫ِ‬
‫و‬
‫َ‬
‫س‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫ول‬
‫ُ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫یي‬
‫َّ‬
‫ت‬
‫َ‬
‫یح‬
‫َ‬
‫ث‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫ُ‬
‫أ‬
‫ْ‬
‫م‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫و‬
‫ُ‬
‫ه‬

‫ر‬
‫َ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ْ‬
‫س‬
‫َ‬
‫ي‬

‫کافی‪ ،‬ج ‪.‬‬

‫ا‬
‫ها‬
‫َّ‬
‫و‬
‫َ‬
‫ش‬
‫ُ‬
‫م‬
‫ا‬
‫ئا‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫يش‬
‫ِّ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ق‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ْ‬
‫خ‬
‫َ‬
‫ي‬
‫ْم‬
‫َ‬
‫ذي لِ‬
‫َّ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫ل‬
‫ِ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫د‬
‫ْ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫ق‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ّ‬
‫ي‬
‫ِ‬
‫و‬
‫َ‬
‫س‬
‫َ‬
‫ان‬
‫َ‬
‫ک‬
‫ْ‬
‫نِ‬
‫إ‬
‫َ‬

‫‪.‬ف ‪، 1‬ص ‪36‬‬

‫‪  2‬امام باقر ‪ُ .‬‬

‫ه‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ع‬
‫ْ‬
‫ج‬
‫َ‬
‫ي‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫یأ‬
‫َ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫ت‬
‫َ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫الل‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ْ‬
‫س‬
‫َ‬

‫أ‪:‬‬

‫َ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫م‬
‫ا‬
‫فا‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫خ‬
‫ُ ف‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ْ‬
‫خ‬
‫َ‬
‫ي‬
‫َ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫ج‬
‫َّ‬
‫الر‬
‫َّ‬
‫نِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫ف‪،‬‬
‫َ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫د‬
‫ْ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫ب‬
‫ا‬
‫فا‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫خ‬
‫َ‬
‫و‬

‫نزهه الناظر‪ ،‬ص ‪.‬‬

‫ِ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ت‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬
‫م‬
‫َ‬
‫و‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ات‬
‫َ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫ي حِ‬
‫ف‬
‫ُ‬
‫اه‬
‫َ‬
‫ب‬
‫َ‬

‫‪.‬أ ‪699‬‬

‫‪  3‬امام صادق ‪ُ .‬‬

‫ه‬
‫َ‬
‫وا ل‬
‫ُ‬
‫ول‬
‫ُ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫ف‬
‫ُ‬
‫وه‬
‫ُ‬
‫م‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫ت‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫ف‬

‫م‬
‫َ‬
‫لً‬
‫ُ‬
‫غ‬
‫ْم‬
‫ُ‬
‫کِ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ح‬
‫َ‬
‫لِْ‬
‫َ‬
‫دِ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫او‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫ِ‬
‫إ‪:‬‬

‫َ‬
‫تْ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ش‬
‫بِ‬
‫َ‬
‫اه‬
‫َ‬
‫و‬
‫ْ‬
‫ال ي‬
‫ِ‬
‫ف‬
‫َ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫كِ‬
‫ور‬
‫ُ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫و‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫د‬
‫ُ‬
‫ش‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫الل‬
‫َ‬
‫غ‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ب‬
‫ِ‬
‫وب‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ ال ‪ .‬تحف العقول‪ ،‬ص‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫ر‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫ز‬
‫َ‬
‫ر‬
‫َ‬

‫‪.‬و ‪335‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫با کودکان کودکی کنید ‪20‬‬

‫اذان و اقامه را چگونه و چه وقت به گوش نوزاد بگوییم؟‪95 .‬‬

‫برای هر کس فرزندی زاده شود‪ ،‬باید در گوش راست او اذان نماز و‬

‫در گوش چپ او اقامه بگوید؛ چرا که این کار‪ ،‬مایهی‬

‫ایمنی از شیطان‬

‫‪.‬راندهشده است ‪1‬‬

‫‪.‬ریدن ناف انجام بده‬

‫و این کار را پیش از ب‬

‫‪2‬‬

‫اذان گفت وبه چنین‪‬در گوش حسنین‪ ‬همچنانکهپیامبر‬

‫‪.‬کاری سفارش فرمود ‪3‬‬

‫‪1‬‬

‫‪.‬کافی‪ ،‬ج ‪، 1‬ص ‪  .34‬رسول خدا ‪.‬‬

‫‪  2‬امام صادق ‪ُ .‬‬

‫ع‬
‫َ‬
‫ز‬
‫ْ‬
‫ف‬
‫َ‬
‫ي‬
‫َ‬
‫لَّ‪َC‬‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫ف‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫َّ‬
‫ر‬
‫ُ‬
‫س‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫ط‬
‫ْ‬
‫ق‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫ل‬
‫ْ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫كِ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ع‬
‫ْ‬
‫ف‬
‫َ‬

‫ت‪:‬‬

‫ُّ‬
‫م‬
‫ُ‬
‫أ‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫ُ‬
‫صیبِ‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫َ‬
‫لَّ‪َC‬‬
‫َ‬
‫و‬
‫ا‬
‫دا‬
‫َ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ان‬
‫َ‬
‫ی‬
‫ْ‬
‫ب‬
‫ِّ‬

‫‪.‬الص ‪ .‬کافی‪ ،‬ج ‪، 1‬ص ‪33‬‬

‫‪3‬‬

‫‪.‬کنزالعمال‪ ،‬ج ‪، 61‬ص ‪. 533‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫با کودکان کودکی کنید ‪21‬‬

‫کام نوزاد را با چه چیزی بردایم بهتر است؟‪94 .‬‬

‫با حسن و حسین ‪ 1‬کام فرزندانتان را با خرما ‪ ‬بردارید‪ .‬پیامبر‬

‫‪‬ونیز کام فرزندانتان را با تربت امام حسین ‪2‬‬

‫‪.‬اینگونه کرد‪‬‬

‫‪.‬بردارید؛ چرا که مایهی ایمنی است ‪3‬‬

‫چه زمانی برای فرزندانمان نام انتخاب کنیم؟‪96 .‬‬

‫‪،‬انسان به فرزندش‪ ،‬این است که نام نیک بر او نهد‬

‫نخستین نیکی‬

‫‪.‬پس هرکدام از شما باید نام نیک بر فرزندش بگذارد‬

‫‪4‬‬

‫بر فرزندانتان‪ ،‬پیش از آنکه زاده شوند‪ ،‬نام بگذارید و ا گر نمیدانید‬

‫دخترند یا پسر‪ ،‬آنان را به نامهایی که هم برای پسر است وهم برای‬
‫دختر‪ ،‬بنامید؛ چرا که فرزندان سقط شدهی شما ا گر روز قیامت در‬
‫حالی با شما مالقات کنند که نام بر آنها نگذاشته باشید‪ ،‬به پدر خو د‬

‫‪  1‬در برخی روايات عسل نیز اشاره شده است امام رضا ‪َ .‬‬

‫تْ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ق‬
‫ْ‬
‫نِ‬
‫ت إِ‬
‫ا‬
‫َ‬
‫ر‬
‫ُ‬
‫ف‬
‫ْ‬
‫ء الِ‬
‫ا‬
‫َ‬
‫م‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫ْ‬
‫ك‬
‫ِّ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ع‬
‫ِ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫س‬
‫َ‬
‫ع‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬
‫أ د‪ .‬فقه منسوب به امامرضا‬
‫َ‬
‫ول‬
‫ُ‬
‫ي‬
‫َ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫اع‬
‫َ‬

‫‪.‬ص ‪  .333‬س‬

‫‪ْ  2‬م ‪ .‬امام علی‬

‫ُ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫د‬
‫َ‬
‫لَّ‪َC‬‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬
‫وا أ‬
‫ُ‬
‫ك‬
‫ِّ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫ي ‪ :‬حُّ‪ُC‬‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫َّ‬
‫الن‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫اف‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫َ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ر‬
‫ْ‬
‫م‬
‫َّ‬
‫الت‬
‫ِب‬
‫ِ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫س‬
‫ُ‬
‫ح‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫و‬
‫ِ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫س‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ب‬

‫‪.‬کافی‪ ،‬ج ‪، 1‬ص ‪.34‬‬

‫‪  3‬امام صادق ‪.‬‬

‫ِ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫س‬
‫ُ‬
‫ح‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫ب‬
‫ْ‬
‫ر‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ْم‬
‫ُ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫د‬
‫َ‬
‫لَّ‪َC‬‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬
‫وا أ‬
‫ُ‬
‫ك‬
‫ِّ‬
‫ن‬

‫َ کامل الزياره‪،‬ص ‪ .‬ح ‪:‬‬

‫ان‬
‫َ‬
‫م‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫َ‬

‫‪.‬ف ‪318‬‬

‫‪  4‬امام کاظم ‪.‬‬

‫َ‬

‫أ‪:‬‬

‫ْ‬
‫نِ‬
‫س‬
‫ْ‬
‫ح‬
‫ُ‬
‫ی‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ف‬
‫ٍ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫س‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ٍ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫اس‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َ‬
‫ی‬
‫ِّ‬
‫م‬
‫َ‬
‫س‬
‫ُ‬
‫ي‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫َ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫و‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫ج‬
‫َّ‬
‫الر‬
‫ُّ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫اي‬
‫َ‬
‫م‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫َّ‬
‫و‬
‫ُم‬
‫ُ‬
‫ک‬
‫ُ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ح‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َم‬
‫ْ‬
‫اس‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ل‬
‫َ‬

‫‪.‬و ‪ .‬کافی‪ ،‬ج ‪، 1‬ص ‪68‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫با کودکان کودکی کنید ‪22‬‬

‫نیز محسن )فرزند‪ ‬میگوید‪ :‬چرا بر من نام ننهادی؟ پیامبر خدا‬

‫‪.‬را پیش از آنکه به دنیا بیایید‪ ،‬نام نهاده بود) ‪‬سقط شدهی زهرا ‪1‬‬

‫«و هرگاه فرزندی بر ایمان به دنیا آید تا یك هفته نامش را »محمد‬

‫میگزاریم‪ ،‬پسازآن‪ ،‬ا گر خواستیم تغییر میدهیم وگرنه همان نام ر ا‬

‫‪.‬اختیار مینماییم ‪2‬‬

‫‪:‬نام نیک از چند جهت در انسان تأثیر میگذارد‬

‫تأثیر در رفتار دیگران‪ :‬نام هر انسان نمادی از او و بیانگر هویت و‬

‫‪.‬شخصیت او برای دیگران است‬

‫اثر تلقینی‪ :‬نام انسان بر چسبی است که از آغاز تا پایان عمر و حتی‬

‫‪.‬قیامت همراه انسان است و بر او اثر تلقینی دارد‬

‫اثر انگیزشی‪ :‬انسان بهطور ناخودآ گاه میخواهد با بزرگانی که نام او‬
‫را از آنها گرفته اند و هم نام اویند‪،‬همانند شود و خود را مشابه آنان‬

‫‪.‬سازد ‪3‬‬
‫‪1‬‬

‫‪.‬کافی‪ ،‬ج ‪، 1‬ص ‪  :68‬امام علی ‪.‬‬

‫ی ‪  2‬امام رضا ‪.‬‬

‫َ‬
‫ض‬
‫َ‬
‫ام‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫ف‬
‫ا‬
‫دا‬
‫َّ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ح‬
‫ُ‬
‫م‬
‫ُ‬
‫اه‬
‫َ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َّ‬
‫م‬
‫َ‬
‫س‬
‫َّ‬
‫لَِّ@‪َِC‬‬
‫إ‬

‫ود‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ْ‬
‫و‬
‫َ‬
‫ام‬
‫َ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫د‬
‫َ‬
‫ول‬
‫ُ‬
‫ي‬
‫َ‬

‫لَّ‪: َC‬‬

‫َ‬
‫ع‬
‫ْ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫سٍ‬
‫ام‬
‫َّ‬
‫ي‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ُ‬
‫ة‬
‫ْ‬
‫نِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫ف‬
‫ْ‬
‫ر‬
‫َّ‬
‫ی‬
‫َ‬
‫اغ‬
‫َ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ئ‬
‫ِ‬
‫ش‬
‫َ‬
‫او‬
‫َ‬
‫ن‬
‫ا‪.‬عده الداعی‪ ،‬ص‬
‫َ‬
‫ن‬
‫ْ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫ت‬
‫َّ‬
‫لَِّ@‪َِC‬‬

‫‪.‬إ ‪81‬‬

‫‪3‬‬

‫‪.‬تربیت فرزند‪ ،‬ص ‪. 83‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫با کودکان کودکی کنید ‪23‬‬

‫چرا نوزاد تراشیده شود؟‪91 .‬‬

‫ِ‬
‫و چه زمان مناسب است سر‬

‫}‬

‫‪.‬به جهت پاک کردن او از موی}دوران م است‬

‫ح‬
‫َ‬
‫ر‬

‫‪1‬‬

‫و در روز هفتم‬

‫‪.‬انجام میشود ‪2‬‬

‫را‪ ‬سر دو فرزند خود )حسنین ‪ ‬و فاطمه‬

‫‪.‬تراشید وهم وزن موی آنان نقره صدقه داد ‪3‬‬

‫عقیقه کردن چه آدابی دارد؟‪90 .‬‬

‫‪.‬رو}رهن{ عقیقه است‬

‫هر نوزادی در گ‬

‫‪4‬‬

‫‪:‬نکاتی درباره عقیقه‬

‫‪.‬عقیقه باید گوسفند‪ ،‬گاو یا شتر باشد و حیوان دیگر کفایت نمیکند‬

‫مستحب است عقیقه را در روز هفتم تولد کودک بدهند و ا گر فرز ند‬

‫‪.‬بالغ شد و برایش عقیقه نداده باشند‪ ،‬مستحب استتهیهکردهام‪،‬هم شما بخوريد و هم گربهام میخورد‪ ،‬توهین است‬

‫يک روز تمام مسافران هواپیما را پیاده و باری را که بستهشده بود تخلیه کردند و گفتند‪ :‬يک‬
‫موش در هواپیماديدهشده است‪ .‬پرسیديم‪ :‬اينهمهمسافر و بار به خاطر يک موش بايد پیاده شود؟‬
‫گفتند‪ :‬بلهزيرا ممكن است اين موش يكی از سیمها ودورابطه خلبان با فرودگاه قطع شود ُ‬
‫را بج ؛‬

‫‪.‬سعدی‪1 .‬‬

‫بقره‪.111/2 .‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫)‪‬نخلستان َمثَل )تمثیالت و تشبیهاتی از اهلبیت ‪28‬‬

‫و موجب سقوط هواپیما شود‪ .‬آری موش شرک‪ ،‬سیماخالص را میجود و رابطه بنده با خالق را‬

‫‪.‬قطع میکند ‪1‬‬

‫مردم و معدن‬

‫؛‪  :‬رسول خدا‬

‫ِ‬
‫ة‬
‫َّ‬
‫ضِ‬
‫ف‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫و‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫الذ‬
‫ِ‬
‫نِ‬
‫اد‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ک‬
‫ُ‬
‫نِ‬
‫اد‬
‫َ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫س مُ‬
‫ا‬
‫َّ‬
‫الن‬

‫‪.‬انسانها معادنی هستند مانند معادن طال و نقره ‪2‬‬

‫حقیقت انسان‪ ،‬حقیقتی است باارزش و ناشناخته که بايد همچون معدن استخراج شود و‬
‫تفاوت میان انسانها مانند تفاوت طال و نقره است که در عین دوگانگی هر يک ارزشی مخصوص‬

‫‪.‬به خوددارند‬
‫همهکس به يک خوی و يک خاست نیست گرراستنیست ِ‬
‫ده انگشتبا يكد‬

‫‪3‬‬

‫زنگار قلب‬

‫‪  :‬رسول خدا‬

‫ِ‬
‫اس‬
‫َح‬
‫ُّ‬
‫الن‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫د‬
‫ص‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ک‬
‫ٌ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫د‬
‫ص‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫وب‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫ق‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫ِ‬
‫ل‬
‫َّ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫إ؛‬
‫ِ‬
‫آن‬
‫رْ‬
‫ُ‬
‫ق‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫و‬
‫َ‬
‫الِ‬
‫ت‬
‫َ‬
‫و‬
‫ِ‬
‫ار‬
‫َ‬
‫ف‬
‫ْ‬
‫غ‬
‫ِ‬
‫ت‬
‫ْ االس‬
‫ِ‬
‫اب‬
‫َ‬
‫وه‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ْ اج‬
‫َ‬
‫ف‬
‫همانا قلبها زنگار میگیرند؛ همانند زنگار گرفتن آهن؛ پس آنها را با استغفار وتالوت قرآن‬

‫‪.‬جال دهید ‪4‬‬

‫گاهی دلم به رحم نمیآيد‪ ،‬گاهی نمیتوانمببخشم و بگذرم‪ ،‬گاهی تنبلم و شاد نیستم‪ ،‬گاهی‬
‫نمیخواهم خوب باشم‪ ...‬اينها برای اينكه قلب من زنگزدهديگرصاف نیست تا صدای دلنشین‬

‫‪.‬تمثیالت‪ ،‬قرائتی‪ ،‬ص ‪1 .12‬‬

‫‪.‬همان‪ ،‬ج ‪، 11‬ص ‪2 .11‬‬

‫‪.‬اسدی‪3 .‬‬

‫‪.‬بحاراالنوار‪ ،‬ج ‪، 11‬ص ‪4 .211‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪ )29‬نخلستان َمثَل )تمثیالت و تشبیهاتی از اهلبیت‬

‫و گوش نوازش را بشنوم‪ .‬تنها جسم و وسائل خانه و ماشین که نیست نیاز به تمیزی و َ‬
‫گردگیری‬

‫‪.‬داشته باشد‪ .‬بلكه روح و جان انسان نیز نیاز به پاکیزگی و تمیز شدن دارد‬

‫امربهمعروف و قطره دریا‬

‫‪ ‬امام علی‬
‫ُ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫اأ‬
‫َ‬

‫م‪:‬‬

‫ْ ن‬
‫َ‬
‫يِع‬
‫ْ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫الن‬
‫َ‬
‫ف وِ‬
‫و‬
‫ُر‬
‫ْ‬
‫ع‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ِ‬
‫ر‬
‫ْ‬
‫م‬
‫َْ‬
‫ْال‬
‫َ‬
‫د‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫عِ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫الل‬
‫ِ‬
‫یل‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫سِ‬
‫ي َ‬
‫ف‬
‫ُ‬
‫اد‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ج‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫او‬
‫َ‬
‫ه‬
‫ُّ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫ک‬
‫ِّر‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ِ‬
‫ر‬
‫َ‬
‫ك‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫ُ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ٍ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫ث‬
‫ْ‬
‫ف‬
‫َ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫ک‬
‫َّ‬
‫الِ‬
‫إي‬
‫ِّج‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫ٍ‬
‫ر‬
‫حْ‬
‫َ‬
‫ي بِ‬
‫ف ؛ تمامکارهای نیک و جهاد درراه خدا در برابر امربهمعروف و نهی‬

‫‪.‬از منكر‪ ،‬چونان قطرهای در برابر دريای مواج و پهناور است ‪1‬‬

‫امر به نیكی و نهی از بدی‪ ،‬شامل هر چیز خوب و نیک و هر چیز شر و بد میشود‪.‬ازمصاديق‬
‫‪،‬امربهمعروف‪ :‬ورزش کردن‪ ،‬تغذيه سالم‪ ،‬خوب صحبت کردن‪ ،‬مدارا کردن‪ ،‬اهل گذشت بودن‬
‫سالم کردن‪ ،‬نیكی به پدر و مادر‪ ،‬احترام به بزرگترها‪ ،‬حجاب و‪ ...‬و هزاران کار نیک ديگر‪ .‬از‬
‫مصاديق نهی از منكر‪ :‬بازداشتن از غیبت‪ ،‬تهمت‪ ،‬سوءظن‪ ،‬بداخالقی‪ ،‬ربا‪...،‬وهر هزار کار بد‬

‫‪.‬ديگر‬

‫گاهی گردوغبار روی لباس شما مینشیند و گاهی دوده‪ .‬غبار با ضربهی محكمی که بر لباس‬
‫میزنید برطرف میشود اما اگر همین ضربه را به دوده بزنید‪ ،‬همدستتان سیاه میشودوهم دوده به‬
‫لباس فرو میرود‪ ،‬برطرف کردن دوده با فوت است و برطرف غبار با ضربه‪ ،‬پس هر منكری را بايد‬

‫‪.‬بهگونهای خاص برطرف کرد ‪2‬‬

‫‪.‬نهجالبالغه‪ ،‬ح ‪1 .112‬‬

‫‪.‬تمثیالت‪ ،‬قرائتی‪ ،‬ص ‪2 .11‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫)‪‬نخلستان َمثَل )تمثیالت و تشبیهاتی از اهلبیت ‪30‬‬

‫صدقه و نمک‬
‫‪ُ :‬‬
‫یث امام صادق‬

‫ِ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ت‬
‫ِ‬
‫ار‬
‫َ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫الن‬
‫َ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫د‬
‫ص‬
‫َ‬
‫َّ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫ِ‬
‫ل‬
‫ْ‬
‫ی‬
‫َّ‬
‫الل‬
‫َ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫ق‬
‫َ‬
‫د‬
‫ص‬
‫َ‬
‫َّ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫إ‬
‫َ‬
‫و‬
‫َح‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫ِ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ا ُء‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ُ یث‬
‫ِ‬
‫م‬
‫َ‬
‫اي‬
‫َ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫یئ‬
‫ِ‬
‫ط‬
‫َ‬
‫خ‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫؛‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫ُ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ال‬
‫َج‬
‫َّ‬
‫ل‬
‫َج‬
‫ب ال َّر بِّ َ‬
‫َ‬
‫ض‬
‫َ‬
‫غ‬
‫ئِ‬
‫ُ‬
‫ف‬
‫ْ‬
‫ط‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫همانا صدقه ی روز‪ ،‬گناه را ذوب میکند همچنان کهآب‪ ،‬نمکرا ذوب میکند و همانا صدقه‬

‫‪.‬شب )آتش( غضب پروردگار را فرومینشاند ‪1‬‬

‫‪،‬از مصاديق صدقه‪ :‬انفاق‪ ،‬لبخند زدن به روی مؤمن‪ ،‬پدر‪ ،‬مادروهمسراست‪ ،‬دلشاد کردن‬
‫‪،‬گره از کار ديگران باز کردن‪ ،‬سالم کردن‪ ،‬سخن نیک گفتن‪ ،‬کمک و ياری به مظلوم و ناتوان‬

‫‪...‬آموزش علم و دانش‪ ،‬پرداخت زکات واجب و‬

‫بنوش و بپوش وببخش و بده برای دگر روز‪ ،‬چیزی بنه ‪2‬‬

‫***‬

‫زان دو نیم است دانهی گندم که يكی خودخوری يكی مردم ‪3‬‬

‫تهمت و نمک‬
‫‪َ ‬م امام صادق‬
‫َ‬
‫ه‬
‫َّ‬
‫ا ات‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫ِ‬

‫إ‪:‬‬

‫نُ ِ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ؤ‬
‫ُ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ُ‬
‫اه‬
‫َ‬
‫خ‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ء ان ؛ِ‬
‫ا‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ي الِ‬
‫ف‬
‫ُح‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫ِ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫ُ‬
‫اث‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫اي‬
‫َ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ک‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫ِ‬
‫ب‬
‫ْ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ق‬
‫ْ نِ‬
‫م‬
‫ُ‬
‫ان‬
‫َ‬
‫يم‬
‫ِ‬
‫ْ‬
‫ْال‬
‫َ‬
‫اث‬
‫هرگاه مؤمن به برادر خود تهمت زند‪ ،‬ايمان در قلب او ذوب میشود همانند ذوب شدن نمک‬

‫‪.‬در آب ‪4‬‬

‫‪.‬امالی )صدوق(‪ ،‬ص ‪1 .111‬‬

‫‪.‬سعدی‪2 .‬‬

‫‪.‬مكتبی‪3 .‬‬

‫‪.‬همان‪ ،‬ج ‪، 1‬ص ‪4 .112‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪ )31‬نخلستان َمثَل )تمثیالت و تشبیهاتی از اهلبیت‬

‫تنها به دست آوردن ايمان‪ ،‬مهم و کافی نیست بلكه مؤمن واقعی کسی است که آن را نگه‬

‫‪.‬دارد‬

‫غربال و سخن‬

‫‪  :‬امام کاظم‬

‫ِ‬
‫ل‬
‫ُ‬
‫خ‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫ُ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫وا ک‬
‫ُ‬
‫ون‬
‫ُ‬
‫ك‬
‫َ‬
‫ت‬
‫َ‬
‫ال‬
‫ْم‬
‫ُ‬
‫ت‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫َ‬
‫أ‬
‫َ‬
‫كِ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫ذ‬
‫َ‬
‫ک‬
‫َ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫خ‬
‫ُّ‬
‫الن‬
‫ُ‬
‫كِ‬
‫س‬
‫ْ‬
‫م‬
‫ُ‬
‫ي‬
‫َ‬
‫ب وَ ِّ‪ِC‬‬
‫ی‬
‫َّ‬
‫الط‬
‫َ‬
‫یق‬
‫ِ‬
‫ق‬
‫َّ‬
‫الد‬
‫ُ‬
‫ه‬
‫ْ‬
‫ن‬
‫ِ‬
‫م‬
‫ُج‬
‫ِ‬
‫ر‬
‫ْ‬
‫خ‬
‫ُ‬
‫ي‬
‫م‬
‫ُ‬
‫ک‬
‫ِ‬
‫ور‬
‫ُ‬
‫د‬
‫ي صُ ِ‬
‫ف‬
‫ُّ‬
‫لِ‬
‫غ‬
‫ْ‬
‫ی ال‬
‫َ‬
‫ق‬
‫ْ‬
‫ب‬
‫َ‬
‫ي‬
‫َ‬
‫و‬
‫ْم‬
‫ُ‬
‫كِ‬
‫اه‬
‫َ‬
‫و‬
‫ْ‬
‫ف‬
‫َ‬
‫أ‬
‫ْنِ‬
‫م‬
‫َ‬
‫ة‬
‫َ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫حكِ‬
‫ْ‬
‫ال‬
‫َ‬
‫ون‬
‫ُج‬
‫ِ‬
‫ر‬
‫ْ‬
‫خ‬
‫ُ‬
‫ت؛‬
‫مانند غربال نباشید که آرد خوب را بیرون میدهد و نخاله )سبوس( را نگه میدارد‪ .‬بدينسان‬

‫شما نیز از دهانتان حكبنشینید‪ ،‬بهتر است‪ .‬دهان و چشم ها را بسته و چند نفس عمیق انجـام ‪1‬‬

‫دهید‪ .‬بدن را کامالً ُشل و ریلکس کنید‪ .‬اکنون ذهنتان را بصورت پـرده‬
‫سفید سینما و افکارهاي مختلف را بصورت صحنه هاي یک فیلم تصـور‬

‫‪.‬نمایید‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫تله پاتی ‪،‬تأثیر از راه دورو دستگاه ماورائی تله پاتی‬

‫‪١٨‬‬
‫جلوي ورود افکار خوب و بد را نگرفته و اجازه دهید در ذهن رفـت و‬
‫آمد کنند‪ .‬بعبارتی نه بخواهید بیاید و نه آن را کنترل کنید‪ .‬یعنی یـک‬
‫وضعیت بی تفاوتی و انفعالی کامل به افکار‪ .‬فقـط شـاهد ورود و خـروج‬
‫افکار خود باشید‪ ،‬بدون هیچ نوع استدالل و قضاوتی بر آنهـا ‪ .‬در نهایـت‬
‫باید بتوانید خود را از افکار جدا کنید‪ .‬ضمنا ً مواضـب باشـید بـه خـواب‬
‫نروید؛ اگر حالت خواب آلودگی برایتان پـیش آمـد ‪ ،‬چنانچـه در حالـت‬
‫درازکش بودید‪ ،‬بنشینید و اگر در حالت نشسـته بودیـد چشـمها را بـاز‬

‫‪.‬کنید‬

‫این تمرین مراقبه را می توانید حتـی در پـارك و یـ ا صـندلی عقـب‬

‫اتومبیل نیز انجام دهید‪ .‬تمرین را از ‪ 5‬دقیقـه شـروع و بتـدریج بـه ‪20‬‬
‫دقیقه برسانید و روزي یک بار انجام دهید‪ .‬پس از چند روز‪ ،‬شاهد یـک‬
‫نوع خونسردي و آرامش درونی در خودتان خواهیـد بـود ‪ .‬پـس از چنـد‬

‫‪.‬هفته تمرین‪ ،‬آرامشتان عمیق تر و پایدارتر می شود‬

‫‪www.takbook.com‬‬
‫تله پاتی ‪،‬تأثیر از راه دورو دستگاه ماورائی تله پاتی‬

‫‪| P a g e ١٩‬‬

‫تمرین اصلی و رایج تله پاتی‬

‫در تمرینات تله پاتی ‪ ،‬فرستنده باید به حالت خأل ذهنی رسیده و‬
‫فقط به یک چیز فکر کرده و آن را براي گیرنده ارسال کند‪ ،‬ولی گیرنده‬
‫نباید به چیز خاصی فکر کند ‪ ،‬بلکه با ریلکس نمودن تمام بدن به‬

‫‪.‬حالت انفعالی رفته و منتظر دریافت فکر ارسالی از طرف فرستنده باشد‬

‫اصوالً تصاویر و رنگها بهتر از اسامی و اعداد‪ ،‬ارسال و دریافت می‬

‫شوند‪ .‬از اینرو فرستنده باید در ابتدا تصاویر و رنگهایی براي گیرنده‬
‫ارسال کند‪ ،‬در صورت موفقیت می توان از اسامی و اعداد نیز استفاده‬
‫کرد‪ .‬براي تقویت توانایی فرستندگی باید مدي تیشن و جهت افزایش‬

‫‪.‬قدرت گیرندگی ‪ ،‬ریلکس بسیار مؤثر و مفید است‬

‫تمرین عملی تله پاتی‪ :‬درتمرین تله پاتی دو نفر باید حضور داشته‬
‫باشند‪ :‬یک نفرفرستنده و دیگري گیرنده‪ .‬گیرنده باید سریعا ً بدنش را‬
‫ریلکس نموده و آماده دریافت امواج ذهنی فرستنده باشد‪ .‬همزمان این‬
‫عمل‪ ،‬فرستنده نیز باید سریعا ً ذهنش را از افکار مختلف پاك نموده و‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫تله پاتی ‪،‬تأثیر از راه دورو دستگاه ماورائی تله پاتی‬

‫‪٢٠‬‬
‫یکی از ‪ 5‬شکل یا ‪ 5‬رنگ (‪ 5‬شکل حیوان یا ‪ 5‬رنگ مختلف) را که قبل‬
‫از تمرین‪ ،‬گیرنده نیز دیده است را فرستنده انتخاب کرده و به ذهن‬
‫خود می آورد و سپس براي گیرنده ارسال می کند‪ .‬اگر فرستنده مچ‬
‫دست راست گیرنده را بگیرد مؤثر است‪ .‬پس از ارسال‪ ،‬گیرنده باید‬
‫خودش را شدیداً به شکل ریلکس و انفعالی در بیاورد و اولین چیزي که‬
‫به ذهنش آمد سریعا ً بگوید‪ .‬اگر در هر ‪ 5‬ارسال‪ ،‬گیرنده ‪ 3‬مورد را‬
‫صحیح بگوید‪ ،‬از قدرت گیرندگی تله پاتی برخوردار و در صورتیکه‬

‫‪.‬کمتر از ‪ 3‬ارسال بگوید‪ ،‬شانسی حدس زده است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫تله پاتی ‪،‬تأثیر از راه دورو دستگاه ماورائی تله پاتی‬

‫‪| P a g e ٢١‬‬
‫تأثیر از راه دور‬
‫تأثیر از راه دور چیست‪ :‬وقتی بتوانید از راه دور پیام یا‬
‫‪،‬دستوري را بصورت ذهنی براي کسی ارسال کنید و او انجام دهد‬
‫به این عمل‪ ،‬تأثیر از راه دور می گویند‪ .‬مثالً به دوستتان بگوئید‬
‫به شما تلفن کند یا به دیدنتان بیاید‪ .‬کسانی که در ارسال افکار‬
‫در تله پاتی مهارت داشته باشند‪ ،‬میتوانند تأثیر از راه دور را بهتر‬

‫‪.‬از دیگران انجام دهند‬

‫فرق تله پاتی و تأثیر از راه دور‪ :‬دو فرق عمده اي که بین تله پاتی‬

‫‪:‬و سایکوترونیک وجود دارد‬

‫الف)‪:‬تله پاتی در شرایط کنترل شده صورت می گیرد و فرستنده و‬

‫گیرنده مشخص و معلوم هستند‪ ،‬اما در سایکوترونیک این چنین نیست‬
‫و یک فرستنده نا معلوم می تواند بر روي گیرنده هاي بسیاري تأثیر‬

‫‪.‬بگذارد و در شرایط کنترل شده مثل تله پاتی صورت نمی گیرد‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫تله پاتی ‪،‬تأثیر از راه دورو دستگاه ماورائی تله پاتی‬

‫‪٢٢‬‬
‫ب)‪ :‬در تله پاتی گیرنده می داند که افکاري که به ذهنش می آید از‬
‫جانب چه کسی است(فرستنده) اما در سایکوترونیک‪ ،‬گیرنده تصور می‬
‫کندکاري که انجام می دهد‪ ،‬به علت میل درونی خودش می باشد و‬
‫نمی داند که فردي از راه دور است که بر روي افکارشکیتارو ‪0‬‬

‫کیتارو‬

‫‪KITARO‬‬

‫گفت و گویی فلسفی در باب موسیقی‬

‫قیصر خسروان‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪1‬‬
‫پیش کش به آن سوفستایی ُگستتا کته فیوستوفان‬
‫بدنامش کردند اما او همانند کرگدن حضرت بودا در‬

‫‪.‬راستی راهش را پیمود‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪kgugbnsdtyfguvbinm,.fcgv hbjknm‬کیتارو ‪2‬‬

‫خسرو را دیدم سر در خود فرو برده از نیتایش گتاهخ ختداو موزیتر بتدر‬
‫می آمد‪ .‬به ستوو او رفتتو و دنتد گتام مانتده بت ه او گفتتو دته دیت و‬
‫خداوندگار رمه را این دنین اندیشناک کرده است؟‬
‫خسرو که آشکار بود در تالش است تا از درون خکیتارو ‪0‬‬

‫کیتارو‬

‫‪KITARO‬‬

‫گفت و گویی فلسفی در باب موسیقی‬

‫قیصر خسروان‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪1‬‬
‫پیش کش به آن سوفستایی ُگستتا کته فیوستوفان‬
‫بدنامش کردند اما او همانند کرگدن حضرت بودا در‬

‫‪.‬راستی راهش را پیمود‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪2‬‬
‫خسرو را دیدم سر در خود فرو برده از نیتایش گتاهخ ختداو موزیتر بتدر‬
‫می آمد‪ .‬به ستوو او رفتتو و دنتد گتام مانتده بت ه او گفتتو دته دیت و‬
‫خداوندگار رمه را این دنین اندیشناک کرده است؟‬
‫خسرو که آشکار بود در تالش است تا از درون خود برون شود پس از این‬
‫که با من دست داد و به هو درود گفتیو با اندکی سردرگمی دستش را به‬
‫سوو نیایش گاه دراز کرد و گفت سال هاست که دیرنشتین ایتن ختدا و‬
‫دشو بادامی هستو اما امروز پتس از نیتایش بته دیت و بستیار شت فت‬

‫‪.‬برخوردم‬

‫گفتو آن دیست؟‬
‫خسرو گفت بر دیوار نیایش گاهخ " کیتارو " حر شده است " موزیتر را‬

‫‪.‬بشناس تا بشناسی "‪ .‬این خدایی ش فت است‬

‫گفتو این پند همیشه بر دیوار این نیایش گاه بوده است‪ .‬ده گونته استت‬
‫که تو اکنون آن را یافته یی؟ براو من ش فت است که تو ده گونه با این‬
‫دشمان تی بین و این خرد جست و جو گر اکنون این پند را دیده یی؟‬
‫خسرو گفت هر ده هست این پنتد هتو دتون گترز گرانتی کته نتا وس‬
‫نیایش گاه را به صدا در می آورد درون مرا کوبید و به صدا درآورد‪ .‬پس از‬
‫مکثی اف ود آیا به راستی ما براو شناخت نیازمند شناخت موزیر هستیو؟‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪3‬‬
‫گفتو این پرسشی ست که تو ختود بایتد پاستن آن را بتدهی ‪ .‬دتون کته‬
‫دنته و من از این بابت تهی ست و خوش حال خواهو شتد از اناتان تتو‬

‫‪.‬توشه یی برگیرم‬

‫خسرو گفت اکنون که اناان خود من هو از ایتن توشته تهتی ستت ‪ .‬امتا‬
‫ایرادو نیست‪ .‬بیا تا آزادو کاوترو را نذر خداو موزیر کنیو و جتاده و‬
‫این دشت فرا را در پیش ب یریو شاید خداو ب رگ به پاس آزادو و بته‬
‫پاس این پسرش که ختداو موزیتر استت در زوزه و بتادو و یتا آواو‬
‫س ی و یا دهچهه و پرنده یی و یا تارهاو ُزلف پریشان تو که موزیتر‬

‫‪.‬آرامش می نوازند ما را آموخت‬

‫گفتو نیر گفتی‪ .‬زمان بوندو ست که با هو تنها ناوده ایو و گتام در راه‬

‫‪.‬ن ذاشته ایو و جاده یی را گ نکرده ایو‬

‫گام در راه گذاشتیو‪ .‬پس از خاموشی یی بوند خسرو گریاان داک کترد و‬
‫از خود برون آمد و گفت پرسش پیشین به دار است هنوز‪ .‬آیا به راستی ما‬
‫براو شناخت نیازمند شناخت موزیر هستتیو؟ بتدون شتر ایتن دنتین‬
‫است‪ .‬خدا که دروغ نمی گوید‪ .‬اما باید بکاویو تا ُکنه و ذات این سخن بر‬
‫ما ُر بنماید‪ .‬خدا همانند خوابی بته متا اشتارتی کترده استت و دریافتت‬
‫دیستی آن بر ماست‪ .‬اف ون بر آزادو کاوترو دن ی ده زهی نذر این خدا‬

‫‪.‬می کنو اگر امروز این راز را بر ما ب شاید‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪4‬‬

‫‪.‬گفتو پس بکاویو تا بیابیو‬

‫خسرو گفت پس ب ذار این دنین آغاز کنیو‪ .‬آیتا متا بتراو شتناخت هتر‬
‫دی و نیازمند شناخت موزیر هستیو؟ شاید هو بهتتر باشتد ایتن دنتین‬
‫ب ویو آیا ما براو شناخت دیستی هر دی به شناخت موزیر نیازمندیو؟‬

‫‪.‬گفتو این خدا که این دنین می گوید‬

‫خسرو گفت فراموش نکن همین دند گام پیش گفتیو که این خدا سخنی‬

‫‪.‬سربسته گفته و به اشارتی پندو داده است‬

‫‪.‬گفتو درست است‬

‫خسرو گفت آیا منظور خداو موزیر این بوده که کسی کته متی خواهتد‬
‫تولید اندیشه کند و بفوسفد و شعر باافد و غیره باید دست اه ها و پرده ها و‬
‫میان پرده ها و زیر و بو ها و دها نکته و نازک دی ر را درباره و موزیر‬
‫دریابد؟‬
‫گفتو شناخت موزیر نیازمند شناخت همته و ایتن دی هاستت کته نت ام‬

‫‪.‬بردو‪ .‬االته بسیارو دی هاو دی ر هو هست‬

‫خسرو گفت از آن جایی که اساسن شناخت دانش استت پتس هنتر هتو‬

‫‪.‬دانش است‬

‫‪.‬گفتو‪ .‬آرو‪ .‬این دنین است که گفتی‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪5‬‬
‫خسرو گفت پس بر اساس سخن این خدا ما بتراو شتناخت یتر دانتش‬
‫همانند فوسفه و فی یر نیازمند شتناخت دانشت ی دی تر بته نتام موزیتر‬
‫هستیو‪ .‬این دنین است؟‬

‫‪.‬گفتو آرو‪ .‬این دنین است‬

‫خسرو گفت آیا باید در کنار دانش هاو سخت و پیچیده یی دون فوسفه و‬
‫فی یر به فراگیرو دانش موزیر پرداخت که سختی ها و پیچیدگی هاو‬
‫خود را دارد؟ این که بسیار سخت می نماید‪ .‬آیا تمتامی سوف یستت هتاو‬
‫ب رگ و دانشمندانی که به تارین سمت و سویی داده اند و رُخسار تمدن را‬
‫بالنده ساخته اند هم ی موزیر دان بوده اند؟‬
‫گفتو من دی ر در این باره سخنی ندارم‪ .‬تنها تو را با گام زدن در این راه‬

‫‪.‬هو راهی خواهو کرد‬

‫‪ .‬خسرو گفت در هر راهی یر هو راه باعث دل رمی و کوشش می شتود‬

‫به ویژه آن هو راه نازک خویی دون تو باشد‪ .‬اما ب تذار از جتانای دی تر‬
‫دیوار ستار این راز را با پُتر گران پرسش بکوبیو شاید در برابتر متا فترو‬

‫‪.‬ری د‬

‫گفتو نمی دانو که ده در سر دارو و دته مت ی ختواهی ب تویی ‪ .‬ولتی از‬

‫‪.‬جست و جویت سرخوشو‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪6‬‬
‫خسرو گفت شناخت دست اه هاو موزیر و پرده ها و زیر و بو ها و حتتا‬
‫شناخت آالت و ادوات موزیر براو شناخت موضوعات فوسفه و فی یر و‬
‫دی ر دانش ها ده سودو به ما خواهند رسانید؟‬

‫‪.‬گفتو نمی دانو‬

‫خسرو گفت من هو نمی دانو‪ .‬آیتا شتناخت د نت و فوتوت متا را بتراو‬

‫فوسفیدن و فی یر ورزو یارو می رسانند؟ اگر ما جنس یر دن خوب‬
‫را بشناسیو و بتوانیو جنس یر فووت خوب را بشناسیو در شناخت فوسفه‬
‫و فی یر و دی ر دانش ها توانا خواهیو شد؟‬

‫‪.‬گفتو نمی دانو‬

‫خسرو گفت اگر ما پرده ها و میان پرده هاو دن و زیر و بو هاو فووت‬
‫را بدانیو و در نواختن آن ها توانا باشیو براو یادگیرو دانتش و بته ویتژه‬
‫براو فراگیرو فوسفه و فی یر مهیا خواهیو بود؟‬
‫‪.‬گفتو نمی دانو‬

‫خسرو گفت وجود نمی دانو تو باعث می شود که من بدانو‪ .‬م ر فوسفه و‬
‫فی یر از جنس هنر و به ویژه از جنس موزیتر هستتند کته شتناخت و‬
‫فراگیرو آن ها نیازمند موزیر باشد؟‬
‫گفتو فراموش نکن که تو خود گفتی هنر دانش است‪ .‬موزیر هتو هنتر‬

‫‪.‬است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪7‬‬
‫خسرو گفت این سخن تو درستت استت ‪ .‬امتا موزیتر دانشتی ستت کته‬

‫‪ .‬نمی توان میان اج اء آن و اجت اء فی یتر و فوستفه راببته بر ترار کترد‬

‫منظورم این است که م ر فی یر و یا فوستفه هماننتد موزیتر و آالت و‬

‫ادوات موزیر داراو پرده و میان پرده و زیر و بو هستند؟‬
‫گفتو بهتر نیست بر پیکر دانتش و بته ویتژه بتر پیکتر فوستفه و فی یتر‬
‫جامه و هنر بپوشانیو تا که شاید بدین گونه راهی براو رهایی بیابیو؟‬
‫خسرو گفت فراموش نکنیو که دانش نی هنر است‪ .‬به ویژه اگر فوستفه و‬
‫فی یر جامه و هنر از تن بدرآورند هر دنتد هستته و زر داشتته باشتند‬
‫وجودشان رنج خواهد بتود و دردو از انستان و جامعته و انستان درمتان‬
‫نخواهند کرد‪ .‬پند این خدا گوهرش را درون خود نهفته دارد اما نه دنتان‬
‫که می نماید‪ .‬هر ده می ن رم نمی توانو راببه یی آشکار میان پرده هاو‬
‫دن و استدالل هاو فوسفه و زیر و بتو هتاو فوتوت بتا فرمتول هتاو‬
‫فی یر بیابو‪ .‬اگر تو این راببه و آشکار را می بینی به من هو ب و؟‬

‫‪.‬گفتو من هو راببه یی آشکار نمی بینو‬

‫خسرو گفت آیا تمامی راببه ها آشکار است؟‬

‫‪.‬گفتو این دنین باید باشد‪ .‬واال دی ر راببه یی در کار نخواهد بود‬

‫خسرو گفت م ر راببه و ما با آفریدگار هستی یتر راببته و آشتکار و‬

‫موموس است؟‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪8‬‬

‫‪.‬گفتو نه‪ .‬این دنین نیست‬

‫خسرو گفت اما اگر ما به جد خواستار خدا باشیو و هر اندازه درون خود را‬
‫از خواستارو مادیات بکاهیو و تهی کنیو او بر راببه و خود با ما خواهتد‬

‫‪.‬اف ود‬

‫گفتو در پاسن ماتریالیست ها ده خواهی گفت که اساستن وجتود ختدا را‬

‫نمی پذیرند؟‬
‫خسرو گفت نخست این که من خود به وجود خدا و راببه و با او بتاور و‬
‫ایمان دارم‪ .‬دوم این که ماتریالیست ها می گویند هتر آن دته را بتواننتد‬
‫باینند و دن ب نند می پذیرند و باور دارند‪ .‬م ر عشق و خرد براو آن ها‬
‫آشکار و موموس است؟‬

‫‪.‬گفتو نه‬

‫خسرو گفت اما این هر دو را می پذیرند و باور دارند‪ .‬ولی ب ذار اکنتون از‬
‫موضوع اثاات وجود خدا ب ذریو و بته بثتث خودمتا ن برگتردیو و بتراو‬
‫دریافت دیستی پند ختداو موزیتر بکوشتیو ‪ .‬بثتث اثاتات وجتود ختدا‬
‫سخت ترین و فنی ترین بثث فوسفه است و زمانی دی ر و مکانی دی تر‬

‫‪.‬به آن خواهیو پرداخت‬

‫‪.‬گفتو آرو‪ .‬اکنون اولویت ما دریافت دیستی سخن خداو موزیر است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪9‬‬
‫خسرو گفت این دنین است عشق ما به انسانی‪ .‬انسانی که ما عاشق اش‬
‫هستیو هر دند دستی به زلفش و بوسه یی به گونه اش نرود و دیدار ما از‬
‫دور باشد حضور وجودش باعث آرامی دل می گردد و ناود حضورش باعث‬

‫‪.‬آشوب دل‬

‫‪.‬گفتو این گونه است که گفتی‬

‫‪.‬خسرو گفت پس برخی از راببه ها آشکار و موموس نیست‬

‫‪.‬گفتو این گونه است‬

‫خسرو گفت پس راببه و موزیر با دانش نی این دنین است‪ .‬راببته و‬

‫پرده هاو دن با استتدالل هتاو فوستفه و زیتر و بتو هتاو فوتوت بتا‬

‫‪.‬فرمول هاو فی یر یر راببه و پنهان و ناموموس است‬

‫‪.‬گفتو باید این گونه باشد‬

‫خسرو گفت پس اگر راببه و موزیر با دانش یتر راببته و آشتکار و‬

‫موموس نیست نیازو هو نخواهد بود تا یر دوست دار فوستفه شتناختی‬
‫فنی و اساسی نسات به موزیر داشته باشد‪ .‬دون دریافتیو شناخت فنی و‬

‫‪.‬اساسی موزیر کمکی به شناخت فوسفه نمی کند‬

‫‪.‬گفتو آرو‪ .‬این را هو دریافتیو‬

‫خسرو گفت پس منظور خداو موزیر این نیست که هتر کتس بخواهتد‬

‫‪.‬دانشی را فراگیرد باید موزیر را هو فراگیرد‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪10‬‬

‫‪.‬گفتو این دنین می نماید‬

‫خسرو گفت پس منظور خداو موزیر دیست؟ او ما را به شناخت موزیر‬

‫دعوت کرده و هو دنین شتناخت فنتی و اصتولی موزیتر را هتو از متا‬

‫‪.‬خواستار نیست‪ .‬این سخن در ظاهر جمع دو متضاد است که مثال است‬

‫پس منظور خداو موزیر دیست؟‬

‫گفتو دریافت دیستایی آن با توست‪ .‬من که پیش تر اعالم داشتو تنها در‬
‫این راه پیمایی با تو هو راه خواهو بود‪ .‬االته اگر این دیستایی را دریافتی‬
‫و ما را از این سرگشت ی رهاندو من هو یکی از نتذرهاو تت و را بته جتا‬

‫‪.‬خواهو آورد و کاوترو را به پاس این رهایی رها خواهو کرد‬

‫خسرو گفت هو راهی توست که ما را به سوو هدف رهنمون است و رنج‬

‫‪.‬راه را آسان می کند‬

‫خسرو پس از این سخن اندکی مکث کترد و ستپس افت ود متا دو گونته‬
‫شناخت داریو‪ .‬یر گونه و شناخت فنی ست و صاحب شتناخت صتاحب‬
‫فن می شود و صاحب فن به صورت ج ء به ج ء و اصولی آن فن را فترا‬
‫می گیرد و این شخص استاد آن فن است‪ .‬مانند استاد معمتارو و استتاد‬
‫موزیر و استاد فوسفه‪ .‬ولی شناختی دی ر داریتو کته فنتی نیستت بوکته‬
‫شناخت عام است‪ .‬شناخت عام شناختی ست که به صورت کوی ست و نه‬
‫به صورت فنی و اصولی است‪ .‬مانند شناخت انسان از خوراک‪ .‬دست کتو‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪11‬‬
‫نیمی از انسان ها شناختی نسات به آش پ و و پُختن خوراک ندارند‪ .‬ولی‬
‫همه داراو این شناخت و توانایی هستند تا خوراک خوب و خوش مت ه را‬
‫از خوراک بد و بدم ه تمی دهند و جدا ستازند ‪ .‬شتناخت نتوع دوم را بایتد‬

‫شتناخت جداستازو " نتام ن هتاد ‪ .‬بتر همتین استاس و بتر استاس رونتد"‬

‫استدالل هایی که داشتیو خداو موزیر هو از ما خواسته تتا نستات بته‬

‫موزیر داراو شناخت جدا سازو باشیو و موزیر خوب را از موزیر بتد‬

‫‪.‬تمی دهیو و برگ ینیو‬

‫گفتو نیر استدالل کردو و ما را در این راه پیش بتردو ‪ .‬امتا بایتد ایتن‬
‫مهو را هو در نظر داشت که ما براو شناخت جداسازو بته یتر حتدا‬

‫‪.‬شناخت و شناخت اندک نسات به موزیر نیازمندیو‬

‫خسرو گفت همین گونه کته مثتال ختوراک را آوردم هتر دنتد متا داراو‬
‫شناخت فنی و اصولی نسات به موزیر نیستتیو ولتی متی تتوانیو داراو‬
‫شناخت کوی شویو تتا موزیتر فتاخر و فرهیختته را از موزیتر بتازارو‬

‫‪.‬بازشناسیو‬

‫گفتو این دنین است‪ .‬اما براو جداسازو بته معیتارو نیتاز داریتو ‪ .‬پتس‬
‫ساختار و ویژگی هاو این دو موزیر را بیتان دار تتا بتدین گونته داراو‬

‫‪.‬حدا معیارو براو جداسازو باشیو‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪12‬‬

‫‪ .‬خسرو گفت باید خود را از ساختار برهانیو و خود را درگیر ساختار نکنتیو‬

‫آن ده مهو است کیفیت و مثتواست‪ .‬معیار ستادگی ستت ‪ .‬معیتار ختوب‬
‫سادگی ست‪ .‬به ویژه در کویت زندگی باید معیار سادگی باشد تتا زنتدگی‬
‫خوب شک گیرد‪ .‬همین که ما درگیر ساختارها شدیو و ساختار ساختمان‬
‫و ساختار جامه و ستاختار ختوراک و ستاختار روابتت اجتمتاعی و ستاختار‬
‫طاقه هاو اجتماعی و دی ر ساختارها براو ما مهو و در اولویت شتدند و‬
‫تالش داشتیو یر به یر این ساختارها را رعایت کنیو و به کتار بانتدیو‬
‫خودخ زندگی از میان بر می خی د و تنها دیت و کته بتر جتاو آن خواهتد‬
‫نشست زنده بودن است‪ .‬بسیار استت کته یتر دیت بتد را ختوب بت ک‬
‫می کنند‪ .‬هو دنین بسیارند انسان هاو بدکردارو کته ستیمایی آراستته‬
‫دارند‪ .‬درخت خوب را باید از میوه و آن شتناخت و درختت بتد را هتو از‬
‫میوه و آن‪ .‬موزیر فرهیخته به انسان شادو می بخشد و در یر رونتد‬
‫تصاعدو بی پایان شادو انسان را اوج می بخشد‪ .‬همانند همین موزیکی‬
‫ِ‬
‫که کیتارو از سرزمین ب رگ براو انسان ها بته ارم ت ان آورده استت ‪ .‬واال‬
‫جهان ما این همه عس مرغوب و شراب ناب ندارد‪ .‬ولی موزیر بتازارو‬
‫یا این که درون انسان را پُر آشوب و رفتار او را ولن ار می کند و یتا ایتن‬
‫که انسان را غو گین و افسرده متی ستازد ‪ .‬دته بستیارند موزیتر هتاو‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪13‬‬
‫غو گینی که جامه و فاخر بر تن آن ها متی پوشتانند و بته ختورد خترد‬

‫ساز ناساز انسان ها را می سوزانند‬

‫‪.‬انسان ها می دهند و با این ِ‬
‫گفتو بسیار نیر سخن راندو‪ .‬با این سخن زیاا و فاخر باید همین اکنون‬
‫سکه یی را از کیسه به درآورم و به جیب ب ذارم براو خریدن کاتوترو و‬

‫‪.‬رهایی آن‬

‫خسرو گفت این دنین کن که گفتی‪ .‬اما تنها به خت اطر ستخن متن ایتن‬
‫دنین نکن‪ .‬بوکه پیوسته براو آزادو بکوش‪ .‬ده براو آزادو انسان و ده‬
‫براو آزادو کاوترو‪ .‬کسی که نفس آزادو معیار او باشتد آزادو را بتراو‬

‫‪.‬هر جاندارو خواستار است و پیوسته براو آزادو می کوشد‬

‫گفتو بیش و کو این دنین بوده ام‪ .‬اما از اکنون دنان متی کتنو کته تت و‬

‫‪.‬گفتی‬

‫خسرو گفت آفرین بر تو باد‪ .‬اما ب ذار به سخن خداو موزیتر برگتردیو‬
‫که اساس راه پیمایی ما شده است‪ .‬این خدا به ما انسان ها دنین پند داده‬
‫است که "موزیر را بشناس تا بشناسی" ‪ .‬ما هو بر اساس پند این ختدا‬
‫دریافتیو زمانی که میان موزیر ها تمی ائ شدیو و موزیر خوب را از‬
‫موزیر بد باز شناختیو و پیوسته با موزیتر ختوب در ارتاتا و دم ختور‬

‫‪.‬بودیو داراو توانایی شناخت خواهیو شد‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪14‬‬
‫گفتو ده خوب خوشه ها را دسته کردو‪ .‬امتا ایتن نتوع از راببته را دته‬
‫می نامی؟‬
‫خسرو گفت باید این گونه از راببه را " تاثیر گذارو " نامید‪ .‬در راستتاو‬
‫سخن خداو موزیر این را هو اف وده کنو که اهداف ب رگ دست یافتنی‬
‫‪.‬نیستند م ر این که انسان پیوسته با موزیر خوب دم خور باشد‬

‫گفتو پس با این سخن باید دن ده زهی را به خداو موزیر پیش کش‬

‫‪.‬کنی‬

‫خسرو گفت آرو‪ .‬باید این دنین کنو و هو دنین خود هو آزادو کاوترو‬

‫‪.‬را پیش کش کنو به خدا‬

‫دوست من این بود خوشه هایی که در پیاده روو آن روز من و خسترو از‬

‫‪.‬گندم زار جاده درو کردیو‬

‫وقتی عبارت فلسفه و فلسفه ورزي را می شنویم‪ ،‬فکرها و مسائل‪www.takbook.co‬‬

‫مختلف اجتماعی یا درونی و در بعضی موارد امور ماورایی به ذهن‬

‫ما خطور می کند‪ .‬فلسفه‪ ،‬تمام این سیر تاریخی را طی کرده و فراز و‬
‫فرودهایی داشته است‪ .‬از گفتارهاي فیلسوفان درباره ماورا و مسائل‬
‫درونی و حاالتی که بر آن ها گذشته تا روایتی از تجربه هاي معنوي‬
‫ایشان است‪ .‬تا اینکه سرانجام در گذر زمان به برجسته شدن نکته اي‬
‫مهم به نام کاربردي کردن و عملی کردن فلسفه و توجه به کارایی‬
‫این علم در حوزه هاي مختلف زندگی عموم مردم رسیده اند‪ .‬مانند‬
‫کاري که جان دیوي در آموزش و پرورش پی گرفت و فلسفه تعلیم‬
‫و تربیت را از اساس تغییر داد یا ویلیام کلیفورد که روش اندیشه و‬
‫اخالقی کردن فرآیند کسب باورها را ارائه کرد‪ ،‬نمونه اي از این‬

‫‪.‬کاربرد گرایی است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ارتباط علم ریاضی و فلسفه ورزي قدمت زیادي دارد اما به مرور‬
‫فلسفه با علوم تجربی هم آشتی کرد و هر چه گذشت از رویه‬
‫آمد و لباس عمل نگري و کارآمدي و بده بستان با سایر علوم را به پوشیدن لباس هاي ضمخت تخصصی بودن و نامانوس بودن بیرون‬
‫تن کرد‪ .‬در رویکرد جدید خود را تافته جدا بافته ندانست‪ ،‬آن گاه‬
‫موفق شد تا بدنه علم فلسفه را با دانشمندانی از علوم طبیعی و‬
‫ریاضی و تجربی غنی تر کند‪ .‬چه بسیار فیلسوفان معاصري که با‬
‫توجه همزمان به فلسفه و اخالق و نیز تامل در علوم دیگر مانند‬
‫زیست شناسی‪ ،‬پژشکی و علوم ژنتیک‪ ،‬پیشرفتی متفاوت تر را براي‬
‫ساحت علمی و زندگی بشر به وجود آوردند‪ .‬آشنایی با فالسفه و‬
‫روش هاي عقل ورزي آنها براي فرهیختگان جامعه ما امري ضروري‬
‫و الزمه پیشرفت و توسعه می باشد‪ .‬اگر می خواهیم از مشکالت‬
‫فردي که اجتماع ما را آزار می دهد مانند تنبلی ‪ ،‬بلند پروازي ‪ ،‬توهم‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١١‬‬
‫‪،‬توطئه و خود بزرگ بینی یا خود فریبی دور شویم و با واقع گرایی‬
‫زمینه هاي عقل گرایی و اندیشه ورزي را در بدنه اجتماع رشد دهیم‬
‫باید از جنبه داخلی (اجتماعی) و درونی (فردي) هم بتوانیم طعم یک‬
‫زندگی عادالنه و اخالقی را همراه با دیگرخواهی به بار بنشانیم تا‬

‫‪.‬کشورمان را به جایگاه واقعی خود برسانیم‬

‫این مطلب در خاطرمان باشد که غرب هم قبل از این که جهش‬

‫علمی گسترده کند همین کار را با ما کرده بود و با استفاده از منابع‬

‫‪.‬ایرانی اسالمی ما و پرداخت آن سنگ بناي پیشرفت خود را بنا نهاد‬

‫در این مسیر عدم توجه پادشاهان و حاکمان به علم اندوزي و فلسفه‬
‫ورزي و همچنین استعمار شدن توسط کشورهاي غربی باعث عقب‬
‫ماندگی ما در سده هاي اخیر شد‪ .‬وظیفه ما اینک این است تا با‬
‫مطالعه و علم اندوزي‪ ،‬توجه به اخالق فردي و اجتماعی و ترجمه‬

‫ود برون شود پس از این‪m‬آثار قابل توجهی که در جامعه جهانی و‬

‫که با من دست داد و به هو درود گفتیو با اندکی سردرگمی دستش را به‬

‫سوو نیایش گاه دراز کرد و گفت سال هاست که دیرنشتین ایتن ختدا و‬
‫دشو بادامی هستو اما امروز پتس از نیتایش بته دیت و بستیار شت فت‬

‫‪.‬برخوردم‬

‫گفتو آن دیست؟‬
‫خسرو گفت بر دیوار نیایش گاهخ " کیتارو " حر شده است " موزیتر را‬

‫‪.‬بشناس تا بشناسی "‪ .‬این خدایی ش فت است‬

‫گفتو این پند همیشه بر دیوار این نیایش گاه بوده است‪ .‬ده گونته استت‬
‫که تو اکنون آن را یافته یی؟ براو من ش فت است که تو ده گونه با این‬
‫دشمان تی بین و این خرد جست و جو گر اکنون این پند را دیده یی؟‬
‫خسرو گفت هر ده هست این پنتد هتو دتون گترز گرانتی کته نتا وس‬
‫نیایش گاه را به صدا در می آورد درون مرا کوبید و به صدا درآورد‪ .‬پس از‬
‫مکثی اف ود آیا به راستی ما براو شناخت نیازمند شناخت موزیر هستیو؟‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪3‬‬
‫گفتو این پرسشی ست که تو ختود بایتد پاستن آن را بتدهی ‪ .‬دتون کته‬
‫دنته و من از این بابت تهی ست و خوش حال خواهو شتد از اناتان تتو‬

‫‪.‬توشه یی برگیرم‬

‫خسرو گفت اکنون که اناان خود من هو از ایتن توشته تهتی ستت ‪ .‬امتا‬
‫ایرادو نیست‪ .‬بیا تا آزادو کاوترو را نذر خداو موزیر کنیو و جتاده و‬
‫این دشت فرا را در پیش ب یریو شاید خداو ب رگ به پاس آزادو و بته‬
‫پاس این پسرش که ختداو موزیتر استت در زوزه و بتادو و یتا آواو‬
‫س ی و یا دهچهه و پرنده یی و یا تارهاو ُزلف پریشان تو که موزیتر‬

‫‪.‬آرامش می نوازند ما را آموخت‬

‫گفتو نیر گفتی‪ .‬زمان بوندو ست که با هو تنها ناوده ایو و گتام در راه‬

‫‪.‬ن ذاشته ایو و جاده یی را گ نکرده ایو‬

‫گام در راه گذاشتیو‪ .‬پس از خاموشی یی بوند خسرو گریاان داک کترد و‬
‫از خود برون آمد و گفت پرسش پیشین به دار است هنوز‪ .‬آیا به راستی ما‬
‫براو شناخت نیازمند شناخت موزیر هستتیو؟ بوقتی عبارت فلسفه و فلسفه ورزي را می شنویم‪ ،‬فکرها و مسائل‬
‫مختلف اجتماعی یا درونی و در بعضی موارد امور ماورایی به ذهن‬
‫ما خطور می کند‪ .‬فلسفه‪ ،‬تمام این سیر تاریخی را طی کرده و فراز و‬
‫فرودهایی داشته است‪ .‬از گفتارهاي فیلسوفان درباره ماورا و مسائل‬
‫درونی و حاالتی که بر آن ها گذشته تا روایتی از تجربه هاي معنوي‬
‫ایشان است‪ .‬تا اینکه سرانجام در گذر زمان به برجسته شدن نکته اي‬
‫مهم به نام کاربردي کردن و عملی کردن فلسفه و توجه به کارایی‬
‫این علم در حوزه هاي مختلف زندگی عموم مردم رسیده اند‪ .‬مانند‬
‫کاري که جان دیوي در آموزش و پرورش پی گرفت و فلسفه تعلیم‬
‫و تربیت را از اساس تغییر داد یا ویلیام کلیفورد که روش اندیشه و‬
‫اخالقی کردن فرآیند کسب باورها را ارائه کرد‪ ،‬نمونه اي از این‬

‫‪.‬کاربرد گرایی است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ارتباط علم ریاضی و فلسفه ورزي قدمت زیادي دارد اما به مرور‬
‫فلسفه با علوم تجربی هم آشتی کرد و هر چه گذشت از رویه‬
‫آمد و لباس عمل نگري و کارآمدي و بده بستان با سایر علوم را به پوشیدن لباس هاي ضمخت تخصصی بودن و نامانوس بودن بیرون‬
‫تن کرد‪ .‬در رویکرد جدید خود را تافته جدا بافته ندانست‪ ،‬آن گاه‬
‫موفق شد تا بدنه علم فلسفه را با دانشمندانی از علوم طبیعی و‬
‫ریاضی و تجربی غنی تر کند‪ .‬چه بسیار فیلسوفان معاصري که با‬
‫توجه همزمان به فلسفه و اخالق و نیز تامل در علوم دیگر مانند‬
‫زیست شناسی‪ ،‬پژشکی و علوم ژنتیک‪ ،‬پیشرفتی متفاوت تر را براي‬
‫ساحت علمی و زندگی بشر به وجود آوردند‪ .‬آشنایی با فالسفه و‬
‫روش هاي عقل ورزي آنها براي فرهیختگان جامعه ما امري ضروري‬
‫و الزمه پیشرفت و توسعه می باشد‪ .‬اگر می خواهیم از مشکالت‬
‫فردي که اجتماع ما را آزار می دهد مانند تنبلی ‪ ،‬بلند پروازي ‪ ،‬توهم‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١١‬‬
‫‪،‬توطئه و خود بزرگ بینی یا خود فریبی دور شویم و با واقع گرایی‬
‫زمینه هاي عقل گرایی و اندیشه ورزي را در بدنه اجتماع رشد دهیم‬
‫باید از جنبه داخلی (اجتماعی) و درونی (فردي) هم بتوانیم طعم یک‬
‫زندگی عادالنه و اخالقی را همراه با دیگرخواهی به بار بنشانیم تا‬

‫‪.‬کشورمان را به جایگاه واقعی خود برسانیم‬

‫این مطلب در خاطرمان باشد که غرب هم قبل از این که جهش‬

‫علمی گسترده کند همین کار را با ما کرده بود و با استفاده از منابع‬

‫‪.‬ایرانی اسالمی ما و پرداخت آن سنگ بناي پیشرفت خود را بنا نهاد‬

‫در این مسیر عدم توجه پادشاهان و حاکمان به علم اندوزي و فلسفه‬
‫ورزي و همچنین استعمار شدن توسط کشورهاي غربی باعث عقب‬
‫ماندگی ما در سده هاي اخیر شد‪ .‬وظیفه ما اینک این است تا با‬
‫مطالعه و علم اندوزي‪ ،‬توجه به اخالق فردي و اجتماعی و ترجمه‬
‫آثار قابل توجهی که در جامعه جهانی وتدون شتر ایتن دنتین‬
‫است‪ .‬خدا که دروغ نمی گوید‪ .‬اما باید بکاویو تا ُکنه و ذات این سخن بر‬
‫ما ُر بنماید‪ .‬خدا همانند خوابی بته متا اشتارتی کترده استت و دریافتت‬
‫دیستی آن بر ماست‪ .‬اف ون بر آزادو کاوترو دن ی و راه این جستجو راه آرام و مطابق با نقشهاي‬
‫نیست که همه ما در هر وقت قادر به طی آن باشیم‪ ،‬زیرا در دنیایی‬
‫که دائم در حال تغییر و دگرگونی هستیم‪ ،‬اندیشهها در تغییر مدام‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٤‬‬
‫هستند‪ .‬اصطالح «تغییر و دگرگونی» یکی از کلمه هاي کلیدي در‬
‫فلسفه دیویی است‪ .‬هدف او در آوردن فلسفه به صورت یک علم‬
‫بود‪ .‬خالصه فلسفه دیویی را شاید بتوانیم در این عبارت کوتاه‬
‫خالصه کنیم‪« :‬بحث نکن! به فکر چارهاي باش»‪ ،‬بدین معنی که‬
‫فلسفه‪ ،‬عملی براي شرکت در کارهاي دلیرانه و آزمایشهاي بزرگ‬
‫است‪ .‬براي اینکه در این نوشتار کوتاه‪ ،‬برگی از کتاب تغییر دنیاي‬
‫پیرامون مان را ورق بزنیم و حداکثر استفاده را داشته باشیم ماحصل‬
‫تالش دیویی را ابتدا در سه عنوان بررسی می کنیم و سپس کمی‬

‫‪.‬جزئی تر به بسط آن می پردازیم‬

‫‪:‬تجربه‪1.‬‬

‫مفهوم تجربه از دیدگاه دیویی تاثیري متقابل است میان موجود زنده‬

‫‪.‬و محیطش‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٥‬‬

‫‪.‬تجربه‪ ،‬تنها امري شناختی نیست‪ ،‬بلکه بیشتر عمل انجام شده است‬

‫موجود زنده در جریان فعالیت هاي خود با موقعیت هایی روبرو می‬
‫‪،‬شود‪ ،‬وقتی این موقعیت هاي مختلف را مورد ارزیابی قرار می دهد‬
‫تفکر می کند تا فرضیه هایی براي اعمال آینده به دست آورد‪ .‬پس‬
‫تفکر به منزله ابزار و وسیله است که سعی می کند راه حل عملی‬

‫‪.‬براي مشکل هاي موجود زنده که با آن ها روبرو است‪ ،‬ابداع نماید‬

‫جان دیویی اکثر نظریه هاي فلسفی را مانع حل مشکل ها می داند و‬

‫اصرار دارد که فلسفه باید نوسازي شود تا بتواند به حل مسائل‬

‫‪.‬کاربردي و ریشه اي که پیش روي انسان معاصر قرار دارد بپردازد‬

‫‪.‬غوطه ور شدن در مسائل دشوار نظري مانع این دستاورد خواهد بود‬

‫او خود را فیلسوف دموکراسی (مردم ساالري) می داند و تالش خود‬

‫را معطوف به بیان کارآمدي مردم ساالري در عرصه اجتماع می‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٦‬‬
‫نماید‪ .‬در این راستا عالوه بر بحث نظري پیرامون دموکراسی به دفاع‬

‫‪.‬عملی و عقلی از آن نیز پرداخت‬

‫ظهور اجتماعی این تالش در فرضیه هاي روانشناسی‪ ،‬آموزش و‬

‫پرورش و دیدگاه هاي سیاسی بعد از او قابل مشاهده است تا جایی‬
‫که امروزه رد پاي تفکرش در بسیاري از نهادهاي آمریکا مشهود‬
‫است‪ .‬نقش دیویی در عرصه آموزش و پرورش به حدي پررنگ‬
‫است که می توان گفت بعد از افالطون و روسو برجسته ترین‬
‫فیلسوف در عرصه آموزش و پرورده زهی نذر این خدا‬

‫‪.‬می کنو اگر امروز این راز را بر ما ب شاید‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪4‬‬

‫‪.‬گفتو پس بکاویو تا بیابیو‬

‫خسرو گفت پس ب ذار این دنین آغاز کنیو‪ .‬آیتا متا بتراو شتناخت هتر‬
‫دی و نیازمند شناخت موزیر هستیو؟ شاید هو بهتتر باشتد ایتن دنتین‬
‫ب ویو آیا ما براو شناخت دیستی هر دی به شناخت موزیر نیازمندیو؟‬

‫‪.‬گفتو این خدا که این دنین می گوید‬

‫خسرو گفت فراموش نکن همین دند گام پیش گفتیو که این خدا سخنی‬

‫‪.‬سربسته گفته و به اشارتی پندو داده است‬

‫‪.‬گفتو درست است‬

‫خسرو گفت آیا منظور خداو موزیر این بوده که کسی کته متی خواهتد‬
‫تولید اندیشه کند و بفوسفد و شعر باافد و غیره باید دست اه ها و پرده ها و‬
‫میان پرده ها و زیر و بو ها و دها نکته و نازک دی ر را درباره و موزیر‬
‫دریابد؟‬
‫گفتو شناخت موزیر نیازمند شناخت همته و ایتن دی هاستت کته نت ام‬

‫‪.‬بردو‪ .‬االته بسیارو دی هاو دی ر هو هست‬

‫خسرو گفت از آن جایی که اساسن شناخت دانش استت پتس هنتر هتو‬
‫‪.‬دانش است‬

‫‪.‬گفتو‪ .‬آرو‪ .‬این دنین است که گفتی‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪5‬‬
‫خسرو گفت پس بر اساس سخن این خدا ما بتراو شتناخت یتر دانتش‬
‫همانند فوسفه و فی یر نیازمند شتناخت دانشت ی دی تر بته نتام موزیتر‬
‫هستیو‪ .‬این دنین است؟‬

‫‪.‬گفتو آرو‪ .‬این دنین است‬

‫خسرو گفت آیا باید در کنار دانش هاو سخت و پیچیده یی دون فوسفه و‬
‫فی یر به فراگیرو دانش موزیر پرداخت که سختی ها و پیچیدگی هاو‬
‫خود را دارد؟ این که بسیار سخت می نماید‪ .‬آیا تمتامو راه این جستجو راه آرام و مطابق با نقشهاي‬
‫نیست که همه ما در هر وقت قادر به طی آن باشیم‪ ،‬زیرا در دنیایی‬
‫که دائم در حال تغییر و دگرگونی هستیم‪ ،‬اندیشهها در تغییر مدام‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٤‬‬
‫هستند‪ .‬اصطالح «تغییر و دگرگونی» یکی از کلمه هاي کلیدي در‬
‫فلسفه دیویی است‪ .‬هدف او در آوردن فلسفه به صورت یک علم‬
‫بود‪ .‬خالصه فلسفه دیویی را شاید بتوانیم در این عبارت کوتاه‬
‫خالصه کنیم‪« :‬بحث نکن! به فکر چارهاي باش»‪ ،‬بدین معنی که‬
‫فلسفه‪ ،‬عملی براي شرکت در کارهاي دلیرانه و آزمایشهاي بزرگ‬
‫است‪ .‬براي اینکه در این نوشتار کوتاه‪ ،‬برگی از کتاب تغییر دنیاي‬
‫پیرامون مان را ورق بزنیم و حداکثر استفاده را داشته باشیم ماحصل‬
‫تالش دیویی را ابتدا در سه عنوان بررسی می کنیم و سپس کمی‬

‫‪.‬جزئی تر به بسط آن می پردازیم‬

‫‪:‬تجربه‪1.‬‬

‫مفهوم تجربه از دیدگاه دیویی تاثیري متقابل است میان موجود زنده‬

‫‪.‬و محیطش‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٥‬‬
‫‪.‬تجربه‪ ،‬تنها امري شناختی نیست‪ ،‬بلکه بیشتر عمل انجام شده است‬

‫موجود زنده در جریان فعالیت هاي خود با موقعیت هایی روبرو می‬
‫‪،‬شود‪ ،‬وقتی این موقعیت هاي مختلف را مورد ارزیابی قرار می دهد‬
‫تفکر می کند تا فرضیه هایی براي اعمال آینده به دست آورد‪ .‬پس‬
‫تفکر به منزله ابزار و وسیله است که سعی می کند راه حل عملی‬

‫‪.‬براي مشکل هاي موجود زنده که با آن ها روبرو است‪ ،‬ابداع نماید‬

‫جان دیویی اکثر نظریه هاي فلسفی را مانع حل مشکل ها می داند و‬

‫اصرار دارد که فلسفه باید نوسازي شود تا بتواند به حل مسائل‬

‫‪.‬کاربردي و ریشه اي که پیش روي انسان معاصر قرار دارد بپردازد‬

‫‪.‬غوطه ور شدن در مسائل دشوار نظري مانع این دستاورد خواهد بود‬

‫او خود را فیلسوف دموکراسی (مردم ساالري) می داند و تالش خود‬

‫را معطوف به بیان کارآمدي مردم ساالري در عرصه اجتماع می‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٦‬‬
‫نماید‪ .‬در این راستا عالوه بر بحث نظري پیرامون دموکراسی به دفاع‬

‫‪.‬عملی و عقلی از آن نیز پرداخت‬

‫ظهور اجتماعی این تالش در فرضیه هاي روانشناسی‪ ،‬آموزش و‬

‫پرورش و دیدگاه هاي سیاسی بعد از او قابل مشاهده است تا جایی‬
‫که امروزه رد پاي تفکرش در بسیاري از نهادهاي آمریکا مشهود‬
‫است‪ .‬نقش دیویی در عرصه آموزش و پرورش به حدي پررنگ‬
‫است که می توان گفت بعد از افالطون و روسو برجسته ترین‬
‫فیلسوف در عرصه آموزش و پروری سوف یستت هتاو‬
‫ب رگ و دانشمندانی که به تارین سمت و سویی داده اند و رُخسار تمدن را‬
‫بالنده ساخته اند هم ی موزیر دان بوده اند؟‬
‫گفتو من دی ر در این باره سخنی ندارم‪ .‬تنها تو را با گام زدن در این راه‬

‫‪.‬هو راهی خواهو کرد‬

‫‪ .‬خسرو گفت در هر راهی یر هو راه باعث دل رمی و کوشش می شتود‬

‫به ویژه آن هو راه نازک خویی دون تو باشد‪ .‬اما ب تذار از جتانای دی تر‬
‫دیوار ستار این راز را با پُتر گران پرسش بکوبیو شاید در برابتر متا فترو‬
‫‪.‬ری د‬

‫گفتو نمی دانو که ده در سر دارو و دته مت ی ختواهی ب تویی ‪ .‬ولتی از‬

‫‪.‬جست و جویت سرخوشو‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪6‬‬
‫خسرو گفت شناخت دست اه هاو موزیر و پرده ها و زیر و بو ها و حتتا‬
‫شناخت آالت و ادوات موزیر براو شناخت موضوعات فوسفه و فی یر و‬
‫دی ر دانش ها ده سودو به ما خواهند رسانید؟‬

‫‪.‬گفتو نمی دانو‬

‫خسرو گفت من هو نمی دانو‪ .‬آیتا شتناخت د نت و فوتوت متا را بتراو‬

‫فوسفیدن و فی یر ورزو یارو می رسانند؟ اگر ما جنس یر دن خوب‬
‫را بشناسیو و بتوانیو جنس یر فووت خوب را بشناسیو در شناخت فوسفه‬
‫و فی یر و دی ر دانش ها توانا خواهیو شد؟‬

‫‪.‬گفتو نمی دانو‬

‫خسرو گفت اگر ما پرده ها و میان پرده هاو دن و زیر و بو هاو فووت‬
‫را بدانیو و در نواختن آن ها توانا باشیو براو یادگیرو دانتش و بته ویتژه‬
‫براو فراگیرو فوسفه و فی یر مهیا خواهیو بود؟‬

‫‪.‬گفتو نمی دانو‬

‫خسرو گفت وجود نمی دانو تو باعث می شود که من بدانو‪ .‬م ر فوسفه و‬
‫فی یر از جنس هنر و به ویژه از جنس موزیتر هستتند کته شتناخت و‬
‫فراگیرو آن ها نیازمند موزیر باشد؟‬
‫گفتو فراموش نکن که تو خود گفتی هنر دانش است‪ .‬موزیر هتو هنتر‬

‫‪.‬است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪7‬‬
‫خسرو گفت این سخن تو درستت استت ‪ .‬امتا موزیتر دانشتی ستت کته‬

‫‪ .‬نمی توان میان اج اء آن و اجت اء فی یتر و فوستفه راببته بر ترار کترد‬

‫منظورم این است که م ر فی یر و یا فوستفه هماننتد موزیتر و آالت و‬

‫ادوات موزیر داراو پرده و میان پرده و زیر و بو هستند؟‬
‫گفتو بهتر نیست بر پیکر دانتش و بته ویتژه بتر پیکتر فوستفه و فی یتر‬
‫جامه و هنر بپوشانیو تا که شاید بدین گونه راهی براو رهایی بیابیو؟‬
‫خسرو گفت فراموش نکنیو که دانش نی هنر است‪ .‬به ویژه اگر فوستفه و‬
‫فی یر جامه و هنر از تن بدرآورند هر دنتد هستته و زر داشتته باشتند‬
‫وجودشان رنج خواهد بتود و دردو از انستان و جامعته و انستان درمتان‬
‫نخواهند کرد‪ .‬پند این خدا گوهرش را درون خود نهفته دارد اما نه دنتان‬
‫که می نماید‪ .‬هر ده می ن رم نمی توانو راببه یی آشکار میان پرده هاو‬
‫دن و استدالل هاو فوسفه و زیر و بتو هتاو فوتوت بتا فرمتول هتاو‬
‫فی یر بیابو‪ .‬اگر تو این راببه و آشکار را می بینی به من هو ب و؟‬

‫‪.‬گفتو من هو راببه یی آشکار نمی بینو‬

‫خسرو گفت آیا تمامی راببه ها آشکار است؟‬

‫‪.‬گفتو این دنین باید باشد‪ .‬واال دی ر راببه یی در کار نخواهد بود‬

‫خسرو گفت م ر راببه و ما با آفریدگار هستی یتر راببته و آشتکار و‬

‫موموس است؟‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪8‬‬

‫‪.‬گفتو نه‪ .‬این دنین نیست‬

‫خسرو گفت اما اگر ما به جد خواستار خدا باشیو و هر اندازه درون خود را‬
‫از خواستارو مادیات بکاهیو و تهی کنیو او بر راببه و خود با ما خواهتد‬

‫‪.‬اف ود‬

‫گفتو در پاسن ماتریالیست ها ده خواهی گفت که اساستن وجتود ختدا را‬

‫نمی پذیرند؟‬
‫خسرو گفت نخست این که من خود به وجود خدا و راببه و با او بتاور و‬
‫ایمان دارم‪ .‬دوم این که ماتریالیست ها می گویند هتر آن دته را بتواننتد‬
‫باینند و دن ب نند می پذیرند و باور دارند‪ .‬م ر عشق و خرد براو آن ها‬
‫آشکار و موموس است؟‬

‫‪.‬گفتو نه‬

‫خسرو گفت اما این هر دو را می پذیرند و باور دارند‪ .‬ولی ب ذار اکنتون از‬
‫موضوع اثاات وجود خدا ب ذریو و بته بثتث خودمتا ن برگتردیو و بتراو‬
‫دریافت دیستی پند ختداو موزیتر بکوشتیو ‪ .‬بثتث اثاتات وجتود ختدا‬
‫سخت ترین و فنی ترین بثث فوسفه است و زمانی دی ر و مکانی دی تر‬

‫‪.‬به آن خواهیو پرداخت‬

‫‪.‬گفتو آرو‪ .‬اکنون اولویت ما دریافت دیستی سخن خداو موزیر است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪9‬‬
‫خسرو گفت این دنین است عشق ما به انسانی‪ .‬انسانی که ما عاشق اش‬
‫هستیو هر دند دستی به زلفش و بوسه یی به گونه اش نرود و دیدار ما از‬
‫دور باشد حضور وجودش باعث آرامی دل می گردد و ناود حضورش باعث‬

‫‪.‬آشوب دل‬

‫‪.‬گفتو این گونه است که گفتی‬

‫‪.‬خسرو گفت پس برخی از راببه ها آشکار و موموس نیست‬

‫‪.‬گفتو این گونه است‬

‫خسرو گفت پس راببه و موزیر با دانش نی این دنین است‪ .‬راببته و‬

‫پرده هاو دن با استتدالل هتاو فوستفه و زیتر و بتو هتاو فوتوت بتا‬

‫‪.‬فرمول هاو فی یر یر راببه و پنهان و ناموموس است‬

‫‪.‬گفتو باید این گونه باشد‬

‫خسرو گفت پس اگر راببه و موزیر با دانش یتر راببته و آشتکار و‬

‫موموس نیست نیازو هو نخواهد بود تا یر دوست دار فوستفه شتناختی‬
‫فنی و اساسی نسات به موزیر داشته باشد‪ .‬دون دریافتیو شناخت فنی و‬

‫‪.‬اساسی موزیر کمکی به شناخت فوسفه نمی کند‬

‫‪.‬گفتو آرو‪ .‬این را هو دریافتیو‬

‫خسرو گفت پس منظور خداو موزیر این نیست که هتر کتس بخواهتد‬

‫‪.‬دانشی را فراگیرد باید موزیر را هو فراگیرد‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪10‬‬

‫‪.‬گفتو این دنین می نماید‬

‫خسرو گفت پس منظور خداو موزیر دیست؟ او ما را به شناخت موزیر‬

‫دعوت کرده و هو دنین شتناخت فنتی و اصتولی موزیتر را هتو از متا‬

‫‪.‬خواستار نیست‪ .‬این سخن در ظاهر جمع دو متضاد است که مثال است‬
‫پس منظور خداو موزیر دیست؟‬
‫گفتو دریافت دیستایی آن با توست‪ .‬من که پیش تر اعالم داشتو تنها در‬
‫این راه پیمایی با تو هو راه خواهو بود‪ .‬االته اگر این دیستایی را دریافتی‬
‫و ما را از این سرگشت ی رهاندو من هو یکی از نتذرهاو تت و را بته جتا‬

‫‪.‬خواهو آورد و کاوترو را به پاس این رهایی رها خواهو کرد‬

‫خسرو گفت هو راهی توست که ما را به سوو هدف رهنمون است و رنج‬

‫‪.‬راه را آسان می کند‬

‫خسرو پس از این سخن اندکی مکث کترد و ستپس افت ود متا دو گونته‬
‫شناخت داریو‪ .‬یر گونه و شناخت فنی ست و صاحب شتناخت صتاحب‬
‫فن می شود و صاحب فن به صورت ج ء به ج ء و اصولی آن فن را فترا‬
‫می گیرد و این شخص استاد آن فن است‪ .‬مانند استاد معمتارو و استتاد‬
‫موزیر و استاد فوسفه‪ .‬ولی شناختی دی ر داریتو کته فنتی نیستت بوکته‬
‫شناخت عام است‪ .‬شناخت عام شناختی ست که به صورت کوی ست و نه‬
‫به صورت فنی و اصولی است‪ .‬مانند شناخت انسان از خوراک‪ .‬دست کتو‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪11‬‬
‫نیمی از انسان ها شناختی نسات به آش پ و و پُختن خوراک ندارند‪ .‬ولی‬
‫همه داراو این شناخت و توانایی هستند تا خوراک خوب و خوش مت ه را‬
‫از خوراک بد و بدم ه تمی دهند و جدا ستازند ‪ .‬شتناخت نتوع دوم را بایتد‬

‫شتناخت جداستازو " نتام ن هتاد ‪ .‬بتر همتین استاس و بتر استاس رونتد"‬

‫استدالل هایی که داشتیو خداو موزیر هو از ما خواسته تتا نستات بته‬

‫موزیر داراو شناخت جدا سازو باشیو و موزیر خوب را از موزیر بتد‬

‫‪.‬تمی دهیو و برگ ینیو‬

‫گفتو نیر استدالل کردو و ما را در این راه پیش بتردو ‪ .‬امتا بایتد ایتن‬
‫مهو را هو در نظر داشت که ما براو شناخت جداسازو بته یتر حتدا‬

‫‪.‬شناخت و شناخت اندک نسات به موزیر نیازمندیو‬

‫خسرو گفت همین گونه کته مثتال ختوراک را آوردم هتر دنتد متا داراو‬
‫شناخت فنی و اصولی نسات به موزیر نیستتیو ولتی متی تتوانیو داراو‬
‫شناخت کوی شویو تتا موزیتر فتاخر و فرهیختته را از موزیتر بتازارو‬
‫بازشناسیو‪٣ .‬‬
‫فلسفه در تغییر‪ ،‬جان دیویی و ویلیام کلیفورد‬
‫زندگی نامه و جمالت برگزیده‬
‫مولف‪ :‬صابر سیدي‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫ااشتنر وزشربرت ات‬

‫آم‬
‫فلسف در تغییر است‪ً /‬زذگی ًا ِه ٍ جوالت برگسی ُذ جاى دیَیی ٍ ٍیلیام کلیفَرد‬
‫ِ‬
‫ی ٌس ُذ ٍ هترجن ‪ :‬سیذ صابر سیذی فضل الهیًَ‬
‫اضر‪ :‬آهَزش برترً‬
‫چاپخاًِ‪ :‬ساحل‬
‫چاپ اٍل ‪9315 :‬‬
‫قطع‪:‬جیبی‬
‫تیراش‪022:‬‬

‫آدرس‪ :‬خ طَس ًرسی ُذ ِ‬

‫ب خ َخش پالک ٍ‪ 91‬احذ ‪0‬‬
‫تلفي هرکس پخص‪21909599390 :‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥‬‬
‫فهرست مطالب‬
‫مقدمه ‪9‬‬
‫زندگی نامه جان دیویی ‪13‬‬
‫جمالت برگزیده جان دیویی ‪28‬‬
‫زندگی نامه ویلیام کلیفورد ‪38‬‬
‫جمالت برگزیده ویلیام کلیفورد ‪51‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٦‬‬

‫‪:‬آشنایی با مولف‬

‫صابر سیدي دکتراي دامپزشکی خود‬

‫را از دانشگاه آزاد در سـال ‪ 1388‬بـا‬
‫دفــاع از رســاله بررســی ضــایعات‬
‫پاتولوژیک در کلیه به انجام رساند اما‬
‫همیشه کشش اندیشه ورزي در ساحت علوم انسـانی را در درون‬
‫خود احساس می کرد‪ .‬وي همواره از دوره نوجوانی پیگیر مطالعه‬
‫کتاب ها و جلسه هاي فیلسوفان و دانشمندان معاصر کشـورما ن‬
‫در حوزه هاي علوم انسانی بود‪ ،‬گزیـده و یادداشـت هـایی کـه‬
‫ماحصل تمام این دیدارها و شنیدارهاست در بیش از هشت دفتـر‬
‫اخالق نگاشته شده است‪ .‬در سال ‪ 1393‬در رشته فلسـفه اخـالق‬
‫با دفاع از رساله اخالق باور در قرآن کریم موفق به کسب درجه‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٧‬‬
‫کارشناسی ارشد گردیدند‪ .‬مقاالت زیر برگزیده اي از ارائه هـاي‬
‫ایشان در جامعه علمی کشور است که ضمن تدریس در دانشگاه‬

‫‪.‬ورامین به زیور طبع آراسته شده اند‬

‫لزوم توجه مدیران کشوري به توسعه انسانی از منظر نهج‪1 ».‬‬

‫البالغه» در همایش بین المللی شیراز‬

‫رویکرد قرآن کریم به اخالق باور» در همایش بین المللی‪2 ».‬‬

‫ادبیات ‪،‬عرفان و فلسفه‬

‫بررسی نقش اخالق انسانی در باورپذیر ماندن سنت ها در‪3 ».‬‬

‫جامعه ایران» در همایش اخالق و جامعه ایرانی‬

‫ترجمه کتاب رئیس بی نام در حوزه روانشناسی و موفقیت‪4.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٨‬‬

‫‪:‬کتاب هاي در دست تالیف‬

‫تالیف کتاب فلسفه اخالق جان دیویی‪1.‬‬

‫تالیف کتاب شیرینی زندگی اصیل در پرتو باورها و رفتارهاي‪2.‬‬

‫اخالقی‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٩‬‬
‫‪:‬مقدمه‬

‫وقتی عبارت فلسفه و فلسفه ورزي را می شنویم‪ ،‬فکرها و مسائل‬

‫مختلف اجتماعی یا درونی و در بعضی موارد امور ماورایی به ذهن‬
‫ما خطور می کند‪ .‬فلسفه‪ ،‬تمام این سیر تاریخی را طی کرده و فراز و‬
‫فرودهایی داشته است‪ .‬از گفتارهاي فیلسوفان درباره ماورا و مسائل‬
‫درونی و حاالتی که بر آن ها گذشته تا روایتی از تجربه هاي معنوي‬
‫ایشان است‪ .‬تا اینکه سرانجام در گذر زمان به برجسته شدن نکته اي‬
‫مهم به نام کاربردي کردن و عملی کردن فلسفه و توجه به کارایی‬
‫این علم در حوزه هاي مختلف زندگی عموم مردم رسیده اند‪ .‬مانند‬
‫کاري که جان دیوي در آموزش و پرورش پی گرفت و فلسفه تعلیم‬
‫و تربیت را از اساس تغییر داد یا ویلیام کلیفورد که روش اندیشه و‬
‫اخالقی کردن فرآیند کسب باورها را ارائه کرد‪ ،‬نمونه اي از این‬

‫‪.‬کاربرد گرایی است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ارتباط علم ریاضی و فلسفه ورزي قدمت زیادي دارد اما به مرور‬
‫فلسفه با علوم تجربی هم آشتی کرد و هر چه گذشت از رویه‬
‫آمد و لباس عمل نگري و کارآمدي و بده بستان با سایر علوم را به پوشیدن لباس هاي ضمخت تخصصی بودن و نامانوس بودن بیرون‬
‫تن کرد‪ .‬در رویکرد جدید خود را تافته جدا بافته ندانست‪ ،‬آن گاه‬
‫موفق شد تا بدنه علم فلسفه را با دانشمندانی از علوم طبیعی و‬
‫ریاضی و تجربی غنی تر کند‪ .‬چه بسیار فیلسوفان معاصري که با‬
‫توجه همزمان به فلسفه و اخالق و نیز تامل در علوم دیگر مانند‬
‫زیست شناسی‪ ،‬پژشکی و علوم ژنتیک‪ ،‬پیشرفتی متفاوت تر را براي‬
‫ساحت علمی و زندگی بشر به وجود آوردند‪ .‬آشنایی با فالسفه و‬
‫روش هاي عقل ورزي آنها براي فرهیختگان جامعه ما امري ضروري‬
‫و الزمه پیشرفت و توسعه می باشد‪ .‬اگر می خواهیم از مشکالت‬
‫فردي که اجتماع ما را آزار می دهد مانند تنبلی ‪ ،‬بلند پروازي ‪ ،‬توهم‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١١‬‬
‫‪،‬توطئه و خود بزرگ بینی یا خود فریبی دور شویم و با واقع گرایی‬
‫زمینه هاي عقل گرایی و اندیشه ورزي را در بدنه اجتماع رشد دهیم‬
‫باید از جنبه داخلی (اجتماعی) و درونی (فردي) هم بتوانیم طعم یک‬
‫زندگی عادالنه و اخالقی را همراه با دیگرخواهی به بار بنشانیم تا‬

‫‪.‬کشورمان را به جایگاه واقعی خود برسانیم‬

‫این مطلب در خاطرمان باشد که غرب هم قبل از این که جهش‬

‫علمی گسترده کند همین کار را با ما کرده بود و با استفاده از منابع‬

‫‪.‬ایرانی اسالمی ما و پرداخت آن سنگ بناي پیشرفت خود را بنا نهاد‬

‫در این مسیر عدم توجه پادشاهان و حاکمان به علم اندوزي و فلسفه‬
‫ورزي و همچنین استعمار شدن توسط کشورهاي غربی باعث عقب‬
‫ماندگی ما در سده هاي اخیر شد‪ .‬وظیفه ما اینک این است تا با‬
‫مطالعه و علم اندوزي‪ ،‬توجه به اخالق فردي و اجتماعی و ترجمه‬
‫آثار قابل توجهی که در جامعه جهانی وجود دارد بتوانیم از تجربه‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٢‬‬
‫هاي کشورهایی که از ما فعال تر بوده اند استفاده کرده‪ ،‬مسیر را‬
‫درست و سریع تر بپیماییم تا از آزمون و خطا کردن هاي مخرب‬

‫‪.‬پرهیز کنیم‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٣‬‬
‫زندگی نامه جان دیویی‬
‫جان دیویی در روز بیستم اکتبر سـال ‪ 1859‬مـیالدي در برلینگتـون‬
‫واقع در ورمونت آمریکا به دنیا آمد و تا بیست سـالگی در روسـتاي‬
‫خود سکونت داشت‪ .‬وقتی که تحصیالت مقـدماتی اش را بـه پایـان‬
‫بـرد راهـی دانشـگاه جـانز هـاپکینز شـد‪ .‬در کنـار تحصـیل رشـته‬
‫فلسفه‪ ،‬به شـغل آموزگـاري در مدرسـه نیـز مشـغول بـود ‪ .‬دیـویی‬
‫مهمترین چهره پراگماتیسم و با نفوذترین فیلسوف آمریکایی در قرن‬

‫‪.‬بیستم است‪ .‬مکتب وي را ابزار انگاري یا اصالت اسباب نامیده اند‬

‫جان دیویی‪ ،‬فلسفه را با تمام موضوعات حیات آدمی همراه میداند‬

‫و معتقد است فلسفه یک فعالیت پیگیر در پژوهش و جستجویی‬
‫آرزومندانه است و راه این جستجو راه آرام و مطابق با نقشهاي‬
‫نیست که همه ما در هر وقت قادر به طی آن باشیم‪ ،‬زیرا در دنیایی‬
‫که دائم در حال تغییر و دگرگونی هستیم‪ ،‬اندیشهها در تغییر مدام‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٤‬‬
‫هستند‪ .‬اصطالح «تغییر و دگرگونی» یکی از کلمه هاي کلیدي در‬
‫فلسفه دیویی است‪ .‬هدف او در آوردن فلسفه به صورت یک علم‬
‫بود‪ .‬خالصه فلسفه دیویی را شاید بتوانیم در این عبارت کوتاه‬
‫خالصه کنیم‪« :‬بحث نکن! به فکر چارهاي باش»‪ ،‬بدین معنی که‬
‫فلسفه‪ ،‬عملی براي شرکت در کارهاي دلیرانه و آزمایشهاي بزرگ‬
‫است‪ .‬براي اینکه در این نوشتار کوتاه‪ ،‬برگی از کتاب تغییر دنیاي‬
‫پیرامون مان را ورق بزنیم و حداکثر استفاده را داشته باشیم ماحصل‬
‫تالش دیویی را ابتدا در سه عنوان بررسی می کنیم و سپس کمی‬

‫‪.‬جزئی تر به بسط آن می پردازیم‬

‫‪:‬تجربه‪1.‬‬

‫مفهوم تجربه از دیدگاه دیویی تاثیري متقابل است میان موجود زنده‬

‫‪.‬و محیطش‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٥‬‬

‫‪.‬تجربه‪ ،‬تنها امري شناختی نیست‪ ،‬بلکه بیشتر عمل انجام شده است‬

‫موجود زنده در جریان فعالیت هاي خود با موقعیت هایی روبرو می‬
‫‪،‬شود‪ ،‬وقتی این موقعیت هاي مختلف را مورد ارزیابی قرار می دهد‬
‫تفکر می کند تا فرضیه هایی براي اعمال آینده به دست آورد‪ .‬پس‬
‫تفکر به منزله ابزار و وسیله است که سعی می کند راه حل عملی‬

‫‪.‬براي مشکل هاي موجود زنده که با آن ها روبرو است‪ ،‬ابداع نماید‬

‫جان دیویی اکثر نظریه هاي فلسفی را مانع حل مشکل ها می داند و‬

‫اصرار دارد که فلسفه باید نوسازي شود تا بتواند به حل مسائل‬

‫‪.‬کاربردي و ریشه اي که پیش روي انسان معاصر قرار دارد بپردازد‬

‫‪.‬غوطه ور شدن در مسائل دشوار نظري مانع این دستاورد خواهد بود‬

‫او خود را فیلسوف دموکراسی (مردم ساالري) می داند و تالش خود‬

‫را معطوف به بیان کارآمدي مردم ساالري در عرصه اجتماع می‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٦‬‬
‫نماید‪ .‬در این راستا عالوه بر بحث نظري پیرامون دموکراسی به دفاع‬

‫‪.‬عملی و عقلی از آن نیز پرداخت‬

‫ظهور اجتماعی این تالش در فرضیه هاي روانشناسی‪ ،‬آموزش و‬

‫پرورش و دیدگاه هاي سیاسی بعد از او قابل مشاهده است تا جایی‬
‫که امروزه رد پاي تفکرش در بسیاري از نهادهاي آمریکا مشهود‬
‫است‪ .‬نقش دیویی در عرصه آموزش و پرورش به حدي پررنگ‬
‫است که می توان گفت بعد از افالطون و روسو برجسته ترین‬

‫‪.‬فیلسوف در عرصه آموزش و پرورش می باشد‬

‫‪:‬آموزش و پرورش‪2.‬‬

‫دیویی نظام آموزشی پیشرفت گرایی را بنا نهاد‪ .‬وي تاثیر بسیاري از‬
‫داروین گرفته است‪ .‬نظرهاي داروین درباره تکامل نشان دهنده‬
‫ماهیت پویا و متغیر انسان است‪ .‬دیویی با توجه به این مطلب تعامل‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٧‬‬
‫‪،‬میان دانش آموز و معلم را در آموزش مورد توجه قرار می دهد‬
‫امروزه مطرح شدن آن را در سطح علمی جامعه ایران نیز مشاهده می‬
‫کنیم‪ .‬باید از قدرت محوري معلم کاست و دانش آموزان را از ابتدا‬
‫به تمرین دموکراسی آموزش داد‪ .‬به جاي وارد کردن حجم زیادي از‬
‫اطالعات به ذهن دانش آموز‪« ،‬روش حل مسئله» به عنوان ابزاري‬

‫‪.‬براي سود بردن از آن اطالعات در جامعه به او آموزش داده شود‬

‫‪:‬اخالق‪3.‬‬

‫گرچه دیویی در راستاي دموکراتیک بودن آموزش و پرورش به‬

‫تربیت هدفدار توسط معلم اعتقادي ندارد اما به وجود خیر و عمل‬
‫اخالقی و آموزش آن تاکید می کند‪ .‬یعنی به جاي این که معلم از‬
‫قبل بخواهد افکار و باورهاي دانش آموز را در یک قالب خاص قرار‬
‫دهد‪ ،‬روش تفکر کردن و روش تحقیق را به او آموزش دهد و در‬
‫این مسیر به دانش آموز تفهیم کند که اخالقی بودن در طی مسیر‬
‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٨‬‬
‫رشد علمی فقط یک وسیله و یا یک مسئله فرعی نیست بلکه‬
‫خودش هدف است و تمام رشد علمی و پیشرفت بشر وقتی کارایی‬

‫‪.‬دارد که در دایره اخالق باشد‬

‫پس پژوهش و در جستجوي کشف حقیقت بودن‪ ،‬عالوه بر این که‬

‫وسیله اي براي رسیدن به خیر اخالقی است خود نمونه اي از یک‬
‫عمل اخالقی نیز می باشد‪ .‬در ادامه وقتی گفته هاي کلیفورد را‬
‫پیرامون باورهاي اخالقی مطالعه نمودید و احیانا براي تعمق بیشتر به‬
‫جستجوي مطالبی در دنیاي مجازي و مطالعه کتب پرداختید ریشه‬
‫هاي مشترك این گفتار اخیر دیویی را با کلیفورد مشاهده خواهید‬
‫کرد‪ .‬دیویی رهیافت دینی در افراد را ارزشمند دانسته و آن را همان‬
‫احساس یگانگی با جهان طبیعت می داند‪ .‬جان دیویی با نگاهی عامه‬
‫پسند و مردمی و رویکرد فلسفه تربیتی به بیان فلسفه ویلیام جیمز‬
‫پرداخت از پراگماتیسم فنی به یک سیستم فکري نظام مند تغییر فاز‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪١٩‬‬
‫داد‪ .‬شهرت او عالوه بر اینکه بخاطر تالش او در ساحت فلسفه‬
‫سیاسی‪ ،‬اقتصادي و تربیتی بوده است‪ ،‬در معرفت شناسی‪ ،‬علم‬
‫اخالق و زیبا شناسی هم شخصیتی علمی و درخشان به شمار می‬
‫آید‪ .‬طرح هگل در ایده آلیسم و پندارگرایی در دیویی اثر گذاشت و‬
‫به همین علت به اهمیت تاریخ براي شناخت مسایل اجتماعی در هر‬
‫زمانی تاکید دارد‪ .‬این هم در نظرمان باشد که تولد جان دیویی‬
‫‪،‬درست مصادف با عصر داروین بود‪ .‬از نظر شخصیتی فردي ساده‬
‫فروتن‪ ،‬خالی از تظاهر‪ ،‬آرام‪ ،‬دلسوز‪ ،‬کمی خجالتی بود و در کارها‬
‫پشتکار زیادي داشت‪ .‬کار اصلی فلسفه حل مسائل فیلسوفان نیست‬
‫بلکه حل مسائل انسان ها است‪ ،‬این جمله‪ ،‬تابلویی بود که دیویی‬
‫پیش روي خود قرار داده بود‪ .‬پس با احتساب این قاعده‪ ،‬جهان‬

‫‪.‬شمولی یا شمول گرایی الزمه بسیاري از اندیشه هاي او خواهد بود‬

‫شکی نیست که بیشترین تاثیر جهانی وي در عرصه آموزش و‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫پرورش بود‪ .‬او رویکرد کل فلسفه را به رویکردي تربیتی‪ -‬فلسفی‬
‫خالصه می کند و در کتاب دموکراسی و آموزش و پرورش چنین‬
‫بیان می کند‪ « :‬اگر بپذیریم که آموزش و پرورش‪ ،‬زمینه و ریشه‬
‫ایجاد آمادگی هاي اساسی عقالنی و عاطفی را در برخورد انسان با‬
‫طبیعت داراست‪ ،‬پس فلسفه را می توان حتی به عنوان نظریه عمومی‬

‫»‪.‬آموزش و پرورش تعریف کرد‬

‫فلسفه دیویی فلسفه تجربه است‪ ،‬یعنی عمل آدمی و تجربیات او در‬

‫‪.‬صحنه منحصر به فرد زندگی اش تمام شناخت او را رقم می زند‬

‫تاثیر پیشرفت علم زیست شناسی در باورهاي تجربی این گونه‬

‫فالسفه بسیار پررنگ است‪ .‬فیلسوف بزرگ عمل نگر ما کتابی به‬
‫طور ویژه در زمینه روانشناسی ننوشته است اما در همه آثار او توجه‬
‫به روانشناسی موج می زند‪ .‬صحبت از عادات اجتماعی‪ ،‬رفتارهاي‬
‫آدمی‪ ،‬رسوم اخالقی جوامع مختلف‪ ،‬در کتاب هاي او واژه اي پر‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢١‬‬
‫بسامد است‪ .‬اینجاست که می بینیم فعالیت اخالقی انسان نیز نه تنها‬
‫به شخص بلکه به محیط او بستگی دارد‪ .‬به عبارتی رفتار فرد در‬
‫بستر و تابع شرایط محیطی خاص خود اتفاق افتاده است‪ .‬شاید خود‬
‫او مثالی از همین رفتار باشد و بتوانیم بگوییم در عصري که‬
‫روانشناسی و داروین و علوم زیست شناسی رشدي شگفت انگیز‬
‫دارد باید در این بستر فیلسوفی به بار بنشیند تا از این علوم استفاده‬
‫ببرد براي پروراندن علوم تربیتی که از گذشته به انجام می رسید و از‬
‫ترکیب و آزمایش این داده ها یافته هایی جدید براي بشر به ثمر‬
‫آورد‪ .‬پس یادگیري هاي مردم به خصوص در سنین کودکی و‬

‫‪.‬نوجوانی در بستر زندگی و شرایط فرهنگی شان شکل داده می شود‬

‫شاید به نظر جبر تاریخی در این لحظه به نظر شما بیاید‪ ،‬و ما هم‬
‫بدون اینکه از آن غافل باشیم نیم نگاهی به آن می کنیم اما قضاوت‬
‫نهایی را به وقت پایان خواندن کتاب موکول کنید‪ .‬در نگاه دیویی‬
‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٢‬‬
‫رفتار از فکر و اندیشه و نیت جدا شدنی نیست‪ ،‬شبیه به این حرف‬
‫را درباره نظر و عمل بیان کرده است‪ .‬به این تقریر که نظر و عمل را‬
‫نمی توان از هم تفکیک کرد و آن یک حکم واحد را دارد‪ .‬براي مثال‬
‫در حوزه دانش آموزي می گوید زندگی در مدرسه از زندگی خارج‬
‫از مدرسه جدا نیست‪ .‬و در پله بعدي به این نگاه می رسیم که‬
‫یادگیري در مدرسه یا دانشگاه خود زندگی است نه اینکه فقط آماده‬
‫شدن باشد‪ .‬یا لوازمی در اختیار ما بگذارد که براي زندگی‪ ،‬آن را به‬
‫کار ببریم یا نبریم‪ .‬کار آموزش و پرورش بازسازي و تغییر فرم دادن‬
‫است‪ ،‬فرآیندي اجتماعی که فرد با شعور اجتماعی آشنا و مرتبط‬
‫شود‪ .‬شما باید در طول دوره آموزش به کودکان روش هاي اندیشه‬
‫انتقادي را آموزش دهید و در سنی که فراگیري باالست‪ ،‬بدانند اعمال‬
‫آن ها آثار اجتماعی دارد و تجربه کنند که چه اعمالی چه آثار‬
‫اجتماعی خواهد گذاشت و در کجاهاي زندگی خود از آثار اجتماعی‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫اعمال دیگران لطمه خورده و یا احیانا بهره برده اند‪ .‬اینجاست که‬

‫‪.‬باید بگویید نقش مربیان بسیار قوي است‪ ،‬دقیقا همین طور است‬

‫حاال در جامعه خود این مربیان را از کجا باید بیاوریم و از چه نقطه‬

‫اي شروع کنیم تا به مرحله عمل درآییم‪ .‬پاسخ این است که کار‬
‫خیلی هم سخت نیست‪ ،‬این روند خیلی وقت و خیلی سال است که‬

‫‪.‬آغاز شده و ما در زمان کنونی در ایران در نقطه صفر قرار نداریم‬

‫گذشتگان ما بناهایی که دیویی گذاشته است را به ارث برده اند و‬

‫تجربه هاي او را به طور نسبی در بدنه و ریشه هاي جامع شناختی ما‬
‫گنجانده اند‪ .‬مربیان ما با کمی همت و آموزش و البته تجربه عملی‬
‫می توانند هر کودك را سازگار با ساختار روانشناسی خود او پرورش‬
‫دهند و از هر کس انتظار مشابه نداشته باشند‪ ،‬یا اینکه در تعبیر و‬
‫تفسیر نیروها و غرایز و رغبت هاي کودك دقت کنند و همیشه نگاه‬
‫کنند این کودك براي کدام جامعه هدف تربیت می شود و یا ساده تر‬
‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٤‬‬
‫اینکه این کودك با این آموزش هاي من چه کارکردي قرار است‬
‫داشته باشد‪ .‬این همان هماهنگی فرهنگی دانش آموز در تربیت هایی‬
‫است که می بیند‪ .‬مسائل تربیتی گاهی به اندازه مسائل فلسفی پیچیده‬
‫و دشوار هستند‪ .‬اگر بخواهیم مبانی و اصول فلسفه آموزش و‬
‫پرورش عمل گرایی را بیان کنیم باید اشاره به محور بودن کودك‬
‫کنیم و تعاملی که میان او و محیطش برقرار می شود و تجربه هایی‬
‫که به دست می آورد‪ .‬براي ارضا شدن احتیاج هایی که کودك دارد‬
‫انگیزه ها و استعدادهاي ذاتی او باید هدایت شوند‪ .‬در این دیدگاه‬
‫فرد جدا از اجتماع هم صاحب ارزش است و می تواند در پرتو مردم‬
‫ساالري‪ ،‬پیشرفت و ترقی کند و به باروري استعداد خود برسد‪ .‬شاید‬
‫الزمه چنین نگرشی توجه بیشتر به روش‪ ،‬نسبت به هدف باشد که‬
‫روش هاي تدریس ایجاد شده از آن زمان تا کنون موید این رویداد‬
‫روشن است‪ .‬در قرن اخیر توجه به تخصص گرایی باعث شد تا‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٥‬‬
‫تمرکز یک فرد بر یک علم خاص باعث نا آشنایی او به علوم دیگر‬
‫شود و این براي پیشرفت علمی جامعه یک ضعف بود‪ .‬در این‬
‫وضعیت یا باید دانشمندان در حوزه علوم مختلف دائم با هم در‬
‫ارتباط می بودند و یا در هنگام یادگیري از علوم دیگر هم بهره می‬
‫بردند‪ .‬این دو اتفاق کمتر افتاد و در عمل علوم جزایر تکه تکه از هم‬

‫‪.‬شدند‪ .‬این همان مطلبی است که جان دیویی به آن هشدار می داد‬

‫پراگماتیسم و به طور خاص دیویی تقسیم برنامه درسی را به علوم و‬

‫مواد مختلف مورد انتقاد قرار داد و بیان کرد که میان شاکله کلی علوم‬
‫یک وحدت در عمل و نتیجه وجود دارد‪ .‬در روند رشد علمی و‬
‫تعلیم و تربیت «اصل تکامل در برنامه درسی» باید از پایه هاي تجربه‬
‫ورزي کودك باشد‪ .‬در روش حل مسئله یا روش پروژه مدرسه به‬
‫مثابه اجتماعی خالصه شده‪ ،‬کودك با مسائل و مشکالت عملی‬
‫مواجه می شود تا درباره آنها بیندیشد و خودش براي آن ها راه حلی‬
‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٦‬‬
‫پیدا کند‪ ..‬در این نگاه‪ ،‬محصل موجود زنده اي است که توانایی حل‬
‫مسائل خود را دارد و معلم نقش هدایت گر دارد البته گاهی حتی‬
‫دیده می شود معلم نکته و زاویه دید جدیدي را از محصل می‬
‫آموزد‪ .‬همانطور که دیویی از القا کردن مطالب در سطوح مختلف‬
‫فکري به کودك بیزار است در حوزه اخالق تاکید دارد که کودك‬
‫باید در پس زمینه همه فعالیت هاي خود اخالق را یک باید مسلم‬
‫قلمداد کند‪ .‬در نتیجه می توان گفت اخالق و اخالقیات در روش‬
‫تعلیم و تربیت باز دیویی یک استثنا هستند‪ .‬اشتباه کردن‪ ،‬الزمه‬
‫یادگیري و پیشرفت گرایی دانش آموز است‪ .‬معلم باید به طور‬
‫خود آگاه این شرایط را مهیا کند تا شاگرد در تله هاي معنایی‬
‫قابل حل خود را درگیر ببیند‪ .‬البته که این مشکالت باید‬
‫متناسب با سن و جنس و دیگر توانمندي هاي دانش آموز‬
‫باشد‪ .‬مثال زیبایی که دیویی براي فرق حل مسئله با محاسبات‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫صرف دارد را در ادامه براي شما عالقه مندان علم و فرهیختگان‬
‫گرانقدر بیان می کنم‪ .‬وقتی از دانش آموز می پرسیم براي مفروش‬
‫کردن اتاقی با ابعاد دوازده متر چند عدد موزاییک با ابعاد پنجاه سانتی‬
‫متر الزم داریم و اگر قیمت هر موزاییک پنج هزار تومان باشد چقدر‬
‫پول الزم خواهیم داشت؟ این سوال فقط به محاسبه نیاز دارد و‬
‫حالت انتزاعی غیر واقع دارد‪ .‬ولی اگر بپرسیم یک آپارتمان سه اتاق‬
‫خوابی را از چه راه هایی می توانیم با پنجاه هزار تومان مفروش‬
‫کنیم؟ اینجا یک مسئله طرح کرده ایم‪ ،‬زیرا حل آن محتاج یافتن‬
‫اطالعاتی درباره ابعاد‪ ،‬نوع اتاق ها‪ ،‬نوع وسایل‪ ،‬قیمت ها و مواردي‬
‫نظیر آن هاست‪ .‬در مثال اول به وسیله اطالعات ذکر شده می توان به‬
‫جواب رسید اما در مثال دوم جواب آماده است باید راه حل را‬
‫کشف کرد‪ .‬اولی ارتباط چندانی با زندگی ندارد اما دومی کامال‬

‫‪.‬واقعی‪ ،‬عملی و کاربردي است‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٨‬‬
‫وقتی به هدفی رسیدید‪ ،‬آن هدف نقطه شروعی است براي‬
‫هدف بعدي‬
‫شک و تردید‪ ،‬نمایش و نشانه یک اندیشه فرهیخته است‬
‫اینکه باور داشته باشیم همه آموزش هاي اصیل از طریق تجربه‬
‫بدست می آیند به این معنی نیست که همه تجربه ها به یک‬
‫اندازه اصیل و تربیتی هستند‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٢٩‬‬

‫‪Arriving at one goal is the starting point to‬‬

‫‪another‬‬

‫‪Skepticism: the mark and even the pose of‬‬

‫‪the educated mind‬‬

‫‪The belief that all genuine education‬‬

‫‪comes about through experience does not‬‬

‫‪mean that all experiences are genuinely or‬‬

‫‪equally educative‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٣٠‬‬
‫هر کسی که شروع به فکر کردن کرده است‪ ،‬جهان را به اندازه‬
‫خود‪ ،‬در مسئله اي تازه وارد کرده است‬
‫افرادي هستند که رد پاي اعمال زشت زیادي در وجدانشان‬
‫می بینیم اما جالب اینجاست که با پروراندن نیت هاي خوبی‬

‫!در دل‪ ،‬با آرامش زندگی می کنند‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٣١‬‬

‫‪Anyone who has begun to think, places‬‬

‫‪some portion of the world in jeopardy‬‬

‫‪One lives with so many bad deeds on‬‬

‫‪one's conscience and some good‬‬

‫‪intentions in one's heart‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٣٢‬‬
‫آموزش و پرورش زندگی را می سازد نه اینکه مقدمه اي براي‬
‫زندگی آینده باشد‬
‫کلید رسیدن جامعه به سعادت این است که بفهمیم کدام فرد‬
‫براي چه کاري مناسب است و چقدر ضمانت دارد که بتواند‬
‫آن کار را به نتیجه برساند‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٣٣‬‬

‫‪Education, is a process of living and‬‬

‫‪not a preparation for future living‬‬

‫‪To find out what one is fitted to do,‬‬

‫‪and to secure an opportunity to do it, is‬‬

‫‪the key to happiness‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٣٤‬‬
‫انسان خوب کسی است که رذیلت هاي اخالقی اش مانع‬
‫شروع حرکت براي بهتر شدنش نباشد‬
‫زمان و حافظه دو هنرمند واقعی می باشند که حقیقت وجودي‬
‫آنها به خواسته هاي درونی ما نزدیک تر است‬
‫گلی که رنگ زیبایی دارد ولی هیچ عطري ندارد‪ ،‬مانند کلمات‬
‫بی ثمر فردي است که به حرفهایش عمل نمی کند‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٣٥‬‬

‫‪The good man is the man who, no matter‬‬

‫‪how morally unworthy he has been, is‬‬

moving to become better

Time and memory are true artists; they

remould reality nearer to the heart's desire

Just as a flower which seems beautiful

and has color but no perfume, so are the

fruitless words of the man who speaks

them but does them not

www.takbook.com

٣٦
‫هر پیشرفت بزرگی که در علم بوجود آمده از یک جسارت تازه‬
‫نشات گرفته و با یک ابتکار شروع شده است‬
‫ما فقط در مواجهه با مشکالت و سختی ها است که به فکر و‬
‫اندیشه روي می آوریم‬
‫ معماها و احتماالت زندگی می کند‬،‫انسان در دنیاي حدس ها‬

www.takbook.com

٣٧

Every great advance in science has

issued from a new audacity of

imagination

We only think when we are confronted

with problems

Man lives in a world of surmise, of

mystery, of uncertainties

www.takbook.com

٣٨

‫زندگی نامه ویلیام کلیفورد‬:

‫ در شهر اکستر‬1845 ‫ریاضی دان و فیلسوف انگلیسی که در سال‬

‫ ویلیام در مدرسه دستور زبان اکستر که توسط آقاي‬.‫متولد شد‬
‫ وي از خود‬.‫تمپلتون تاسیس شده بود مشغول به تحصیل گردید‬
‫استعداد زیادي نشان می داد و در درس هاي مختلف موفق به کسب‬
‫جوایز می گردید‪ .‬کلیفورد در آزمون هاي محلی دانشگاه کمبریج در‬
‫بین شرکت کنندگان زیادي توانست جزو بهترین ها باشد و عملکرد‬
‫خوبی از خود نشان داد‪ .‬در سال ‪ 1860‬که پانزده سالگی اش را می‬
‫گذراند توانست برنده بورس تحصیلی ریاضی از دپارتمان ادبیات‬
‫عمومی و علم در دانشگاه کینگ لندن شود‪ .‬او در درس هاي‬
‫ریاضیات‪ ،‬ادبیات انگلیسی و شاید جالب باشد که در ژیمناستیک نیز‬
‫سرآمد شد‪ .‬او در سه سالی که مشغول تحصیل در کالج کینگ بود‬
‫توانست با موفقیت بورس ها را بگذراند‪ .‬همچنین در سال اول جایزه‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫الهیات را بدست آورد و در سال هاي بعد به عنوان جایزه مقاله اش‬
‫برنده بورس ویژه دستور زبان انگلیسی گردید ‪ .‬اولین مقاله کلیفورد‬
‫در ریاضیات با عنوان تشابه در تئوري پاسکال به نگارش درآمد که‬
‫در مجله علمی ریاضیات محض و کاربردي در سال ‪ 1863‬زمانی که‬
‫در کالج کینگ به سر می برد منتشر شد‪ .‬در ماه اکتبر سال ‪1863‬‬
‫وقتی او ‪ 18‬ساله بود با کسب بورس تحصیلی علوم پایه در رشته‬
‫ریاضیات و فیزیک (فلسفه طبیعی) وارد کالج ترینیتی کمبریج شد‪ .‬او‬
‫نیز مانند بسیاري از ریاضی دانان مشهور کمبریج از جمله تامسون و‬
‫ماکسول‪ ،‬بعد از گذراندن آزمون هاي نهایی مدرك لیسانس خود را‬

‫‪.‬در سال ‪ 1867‬اخذ کرد‬

‫موفقیت هاي او باعث شد تا براي سخنرانی در مراسم بزرگداشت و‬

‫جشن نیکوکاري در ‪1867‬از او دعوت به عمل آید‪ .‬جمالت آغازین‬

‫‪:‬سخنرانی او اینطور بود‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫تفکر قدرتی ندارد مگر اینکه در عالم خارج (اجتماع) ظهور پیدا«‬

‫کند‪ :‬تفکري که در جهان گسترده می شود و غلبه پیدا می کند یک‬

‫‪.‬خیال فرد و تفکر درونی نیست بلکه یک عمل و رفتار یا کار است‬

‫و این آن نگاهی است که من از شما می خواهم تا دنباله رو آن‬

‫»‪.‬باشید‬

‫ایده هایی که او در این خطابه ایراد کرد باعث پیشرفت هاي بعدي‬
‫او شد ‪ .‬این سخنرانی درباره برخی از شرایط و ملزومات پیشرفت‬
‫فکري در سال ‪ 1868‬در حالیکه او تنها ‪ 23‬سال داشت به موسسه‬
‫سلطنتی تحویل داده شد‪ .‬او در سخنرانی خود تالش می کرد تا‬
‫بگوید چطور می توان راه و روش هاي کشف و انجام پدیده هاي‬
‫هنري و علمی را بدست آورد و این که کشف علمی چگونه پدیدار‬

‫‪:‬می شود‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤١‬‬

‫هیچ شاعر‪ ،‬دانشمند‪ ،‬موسیقی دان یا نقاش‪ ،‬به شما نمی گوید که«‬

‫شعر یا کشف یا نقاشی اش را چطور ساخته است‪ ،‬بلکه می گوید آن‬

‫مهارت ها از بیرون به او الهام شده و به طور آگاهانه و هوشیارانه آن‬
‫را از درون نیافریده است‪( ».‬و این راه علم را می بندد)‬
‫تعامل دانشها با یکدیگر‪ ،‬زمینه تولید علوم بینرشتهاي شده است که‬
‫در فلسفه علم به بررسی آنها پرداخته میشود‪ .‬معرفتشناسی یکی از‬
‫بنیاديترین دانشهاست که پیش از بررسی مسایل علوم مختلف به‬
‫آن نیازمندیم؛ اما گاهی پیوند خاصی بین مسایل معرفتشناسی و‬
‫دانشهاي دیگر برقرار میشود که اخالق باور‪ ،‬بیانگر یکی از‬
‫آنهاست‪ .‬در قرن نوزدهم‪ ،‬کلیفورد این ایده را مطرح کرد که اعتقاد‬
‫ورزیدن بدون فراهم آوردن قرائن و شواهد کافی به سود آن‪ ،‬امري‬
‫خطا و اخالقا ً نادرست است‪ .‬فردریک پوالك‪ ،‬یکی از دوستان دوره‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٢‬‬
‫کارشناسی کلیفورد در مقدمه خود که بر سخنرانی و مقاالت کلیفورد‬

‫‪:‬نوشته است جزئیات بیشتري از زمان او بیان می کند‬

‫در سال ‪ 1870‬براي بدست آوردن اطالعات علمی از یک خورشید«‬

‫گرفتگی کلیفورد جزو یک هیئت اعزامی راهی ایتالیا می شود‪ .‬در راه‬
‫دریایی‪ ،‬کشتی او غرق می شود‪ ،‬این حادثه ناگوار در نزدیکی سیسیل‬

‫»‪.‬رخ می دهد‪ ،‬اما او با خوش اقبالی نجات پیدا می کند‬

‫این باعث شد تا کلیفورد بگوید سازنده کشتی اگر خود را توجیه‬
‫نمی کرد که این کشتی بارها به سالمت به مقصد رسیده پس این بار‬
‫هم خواهد رسید و نیازي فعال به تعمیر و بازسازي ندارد‪ ،‬این اتفاق‬
‫نمی افتاد‪ .‬او با پیدا کردن یک باور که شواهد و قرائن واقعی و کافی‬
‫برایش نداشت‪ ،‬این کار را انجام داد که به نظر کلیفورد یک کار غیر‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٣‬‬
‫اخالقی است فارغ از اینکه در نتیجه به حادثه اي منجر بشود یا‬

‫‪.‬نشود‬

‫در سال ‪ 1874‬کلیفورد توسط انجمن سلطنتی به عنوان همکار‬

‫انتخاب می شود‪ .‬وي همچنین عضو فعال جامعه ریاضی لندن بود‬
‫که جلساتش در دانشگاه کالج برگزار می شد‪ .‬در سال ‪ 1874‬با‬
‫سوفیا لوسی جین لین‪ ،‬دختر جان لین مالقات کرد‪ .‬این مالقات و‬
‫آشنایی سرانجام به ایجاد زندگی مشترك انجامید و آنها در سال‬

‫ازدواج و در یک خانه ساده در خیابان کول ویله در لندن ‪1875‬‬

‫‪.‬زندگی مشترك خود را آغاز کردند‬

‫‪:‬پرفسور ادوارد کلود در کتاب خاطراتش می نویسد‬

‫درباره کلیفورد باید بگویم که مالقات با او دیدار با یک دانشمند«‬

‫توانمند و با ارزش بود‪ .‬او براي اتالف وقت و بیهوده گویی وقت‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٤‬‬
‫خالی نداشت که بخواهد با حرف هاي زائد و بیهوده دیگران آن را‬
‫پر کند‪ .‬مثل کسانی نبود که با خودنمایی شما را دلزده می کنند‪ .‬در‬
‫همنشینی با او هرگز نمی دیدي که بخواهد با درشت گویی هاي‬

‫‪.‬علمی و بیان کردن اصطالحات فنی‪ ،‬علم خود را به رخ شما بکشد‬

‫اما شما فقط گروه خاص و کمی از انسانها را می یابید که بخواهند با‬
‫اینچنین فرد متفاوتی مالقات کنند و گفتگویی با تفکر کامال آزاد‬

‫»‪.‬داشته باشند‬

‫بعد از بیان کوتاه از زندگی کلیفورد اینک به بیان نقطه نظرات او در‬
‫حوزه ریاضیات می پردازیم‪ .‬او تحت تاثیر ریمن و لباچفسکی‬
‫مطالعات هندسه نااقلیدسی را انجام داد (هندسه اي کلی تر که در‬
‫نگرش نسبیت عام انیشتین مورد استفاده قرار گرفت)‪ .‬در سال ‪1870‬‬
‫در مقاله اي به نام «در فضاهاي خالی بین ماده» بیان می کند که‬
‫انرژي و ماده در حقیقت انواع مختلفی از ابعاد و انحناهاي فضایی‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٥‬‬
‫هستند‪ .‬در این کار او ایده هایی را ارائه می کند که پایه هاي تئوري‬
‫نسبیت انیشتین بر آن بنا می شود‪ .‬هر چند او فقط امکان وجود‬
‫داشتن چنین دیدگاهی را مطرح می کند و این مطلب‪ ،‬پروژه را به‬
‫سرانجام نمی رساند تا به جزئیات کارکردش برسد‪ ،‬اما در نوشته‬
‫هاي منتشر نشده از او توضیحاتی درباره اهمیت پیوند دادن پدیده‬
‫هایی که در ظاهر به هم ارتباطی ندارند‪ ،‬وجود دارد‪ .‬کلیفورد نگاه‬

‫‪:‬خوب و دقیقی به شرایط پیرامونی علمی خود داشت‬

‫اهمیت ایجاد کردن ارتباط بین شاخه هاي مختلف علوم‪ ،‬مانند«‬

‫‪.‬اهمیت مراحلی است که طبیعت کامل شدن یک علم‪ ،‬طی می کند‬

‫به عنوان مثال در بحث نیروي جاذبه پدیده هاي بسیار متفاوتی (که‬
‫لزوما همه در حوزه یک علم محدود نبودند) با هم مربوط شدند تا‬
‫آن کشف بدست آمد‪ .‬ظواهر نشان می دهد که حالت کنونی علم در‬
‫آستانه یک انقالب قرار دارد‪ .‬خواص فیزیکی گازها‪ ،‬مایعات و‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٦‬‬
‫جامدات‪ ،‬قوانین ترکیبات شیمیایی‪ ،‬پدیده هاي الکترومعناطیسی و‬
‫نظریه نور‪ ....‬همگی به هم خواهند پیوست‪ ،‬پس طبق این نگاه‬
‫احتماال یک ارتباطی بین نظریه جنبشی و نظریه موجی (نور) نیز‬
‫خواهد بود‪ ».‬این ها پیش بینی هایی است که او بیان می کند و نشان‬

‫‪.‬از دید خوب و اشرافی که وي به تاریخ علم داشته است‪ ،‬دارد‬

‫کلیفورد نه تنها یک مدرس‪ ،‬مبتکر و محقق بود بلکه یک فیلسوف‬

‫علم نیز قلمداد می شود‪ .‬وي گرچه عمر کوتاهی داشت اما حدود‬
‫پنجاه مقاله نوشت‪ .‬او عبارت« عقل‪-‬ماده » را ابداع کرد و عناصر‬
‫وجدانی(آنچه در ما فهمیدن را منجر می شود) را در مقاله «درباره‬
‫طبیعت و ذات اشیا که در خودشان وجود دارد» معرفی کرد‪ .‬در ادامه‬

‫‪:‬از همان مقاله نقل می کنیم‬

‫همان گونه که دیدیم من آن عنصر که ساده ترین عضو یک«‬

‫کمپلکس(مجموعه)است را بایستی عقل‪-‬ماده (عناصر و اجزاي ساده‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٧‬‬
‫که آگاهی و فهمیدن از آن بوجود آمده) نامگذاري کنم‪ .‬یک مولکول‬
‫متحرك از یک ماده معدنی قدرت فکر و آگاهی ندارد‪ ،‬اما یک نمونه‬
‫کوچک از «عقل‪-‬ماده» می باشد‪ .‬اجزایی از عقل‪-‬ماده هستند که‬
‫شروعی براي ادراك موجود می باشند آنها با هم ترکیب شده و به‬
‫شکل مغز و سیستم عصبی مهره داران در می آیند‪ .‬عنصرهاي برقرار‬
‫کننده ارتباط‪ ،‬در عقل‪-‬ماده هستند که وظیفه شکل دادن نوعی از‬
‫آگاهی را دارند‪ .‬مثل این است که بگوییم تغییرات در سلول بطور‬
‫همزمان اتفاق می افتد و چنان با هم مرتبط اند که پشت سر هم‬
‫تکرار می شوند‪ .‬وقتی ماده شکل پیچیده مغز انسان را به خود می‬
‫گیرد‪ ،‬مسئول هاي ایجاد ارتباط در عقل‪-‬ماده ‪ ،‬آگاهی انسان را شکل‬

‫‪».‬می دهند و ما از هوش و اراده برخوردار می شویم‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٨‬‬
‫در این جا الزم است این نکته را اضافه کنیم که علم ژنتیک در‬
‫حدود سال ‪ 1900‬آغاز به شکل گیري می کند و هنوز کلیفورد درباره‬

‫اطالعاتی ندارد و آنچه مندل کشیش اتریشی متوجه شد تنها ‪DNA‬‬

‫این بود که صفات گیاهان منتقل می شود و تغییراتی که توانست در‬

‫»آن شکل دهد را نشان داد‪ .‬کلیفورد مقاله «کارهاي درست و غلط‬

‫را در سال ‪) 1876‬آن مقاله وجه تمایز علمی او را نشان می دهد(‬

‫هنگام سخنرانی در «انجمن سخنرانی یکشنبه» ارائه کرد‪ .‬او در آگهی‬

‫‪:‬سخنرانی اش اینچنین نوشته بود‬

‫‪،‬ما برایمان ملموس است که دزدي و دروغ کارهاي نادرستی هستند«‬

‫و راستی باعث حفاظت از خانواده هـاي مـا مـی شـود‪ ،‬و اینکـه مـا‬
‫مسئول اعمال خودمان هستیم‪ .‬به طور کلی ما اینچنین احساس هایی‬
‫را وجدان یا اخالق می نامیم‪ .‬در این سخنرانی هدفمان این است که‬
‫یک روش علمی ارائه دهیم که کدام اعمال‪ ،‬اخالقی به حسـاب مـی‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٤٩‬‬
‫آیند‪ .‬این روشی هست که علـم بوسـیله اسـتدالل (عقالنیـت ) بـه مـا‬
‫عرضه می کند‪ .‬اوال وقتی تکرار را در پدیده ها و آثـار طبیعـی مـی‬
‫‪،‬بینیم فرض می گیریم که این یک روش یکسان و یکنواخـت اسـت‬
‫دوما اعمال فکر خود را که تحت این پدیده ها شکل داده ایم گمـان‬
‫می کنیم حتما دیگر انسانها هم احساس و بـاوري مثـل مـا خواهنـد‬
‫داشت‪ .‬باید بگوییم هر دوي این فرضیات بر کـد ام مبنـاي اخالقـی‬
‫استوار شده است؟ پس وظیفه ما این است که باورهایمان را در ایـن‬

‫»‪.‬مسیر بیازماییم‬

‫ما براي هنجارهاي اخالقی موجود در جامعه مان باید در پی یافتن‬

‫‪.‬ریشه هاي اخالقی آن باشیم و چشم بسته آنها را درست نپنداریم‬

‫گمان نکنیم که آنچه ما فکر می کنیم دیگران هم به همین روش فکر‬

‫می کنند و اصوال باید به نتایجی که ما رسیدیم برسند‪ .‬وقتی یکسري‬
‫پدیده ها دائم تکرار می شوند دلیل بر این نیست که خالف و شکل‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥٠‬‬
‫دیگر این پدیده در هیچ کجاي عالم اتفاق نیفتاده و یا نمی افتد‪ .‬این‬
‫فقط در پدیده هاي طبیعی نیست بلکه در رفتارهاي هنجاري و‬
‫فرهنگی جوامع مختلف هم صدق می کند‪ .‬آنچه کلیفورد در نقل قول‬
‫باال در پی توضیحش بود اینچنین است‪ .‬کلیفورد چند ماه با بیماري‬
‫سل دست و پنجه نرم می کرد که سرانجام در سال ‪ 1879‬وفات‬
‫یافت‪ .‬اما با گذشت سال ها همچنان جامعه علمی جهان دنبال‬

‫‪.‬واکاوي ایده هایی است که او به علوم انسانی و فلسفه عرضه داشت‬

‫در طی این سال ها چند برنامه براي بزرگداشت کلیفورد سازماندهی‬

‫شد‪ .‬یکی از آنها در سال ‪ ، 1995‬جشن یکصد و پنجاه سالگی تولد‬
‫‪:‬کلیفورد بود‬

‫گروه پژوهشی ویلیام و لوسی کلیفورد» در تاریخ ششم می ‪ 1995‬به«‬

‫مناسبت گرامیداشت صد و پنجاهمین سالگرد تولد ویلیام کلیفورد‬

‫‪ .‬جلسه اي را در دانشکده رادرفورد در دانشگاه کنت برگزار کرد‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥١‬‬
‫سخنرانان جلسه که به بررسی جزئیات زندگی وي می پردازند‬
‫‪،‬متخصصانی از اساتید برجسته دانشگاه در رشته هاي ریاضی‪ ،‬فلسفه‬
‫ادبیات‪ ،‬هندسه و فیزیک می باشند‪ ،‬حتی مباحث داروینیسم حول‬

‫‪.‬موضوع علم و دین پرداخته می شود‬

‫باور کردن هر چیزي که بر پایه شواهد و قرائن ناکافی ایجاد شده‬

‫باشد همیشه‪ ،‬در هر جا و براي هر کسی خطاست‬

‫‪It is wrong always, everywhere, and‬‬

‫‪for anyone, to believe anything upon‬‬

‫‪insufficient evidence‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥٢‬‬
‫کمی تامل به ما نشان می دهد که هر باور‪ ،‬اساسی ترین یا حتی‬
‫ساده ترین آن‪ ،‬وقتی به عنوان یک کتاب راهنما براي اعمال‬
‫خودمان قرارش می دهیم از بوته تجربه و آزمایش بیرون‬
‫قرارش داده ایم‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥٣‬‬

‫‪A little reflection will show us that‬‬

‫‪every belief, even the simplest and‬‬

‫‪most fundamental, goes beyond‬‬

‫‪experience when regarded as a guide‬‬

‫‪to our actions‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
‫‪٥٤‬‬
‫حتی یک روستایی که در روستاي خود کار ساده اي می کند حتی‬
‫اگر بگویید احتمال بسیار کمی دارد‪ ،‬ممکن است در زنده نگه‬
‫داشتن یا کشتن خرافات مخرب سهیم باشد و در باورهاي نسل‬
‫خود و آینده تاثیر بگذارد‬
‫یکی از برترین و بهترین لذت ها حس قدرت رسیدن به یک‬
‫باور درست است که بطور نسبی با تحقیق و بررسی بدست‬
‫آمده باشد‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥٥‬‬

‫‪one rustic who delivers something in‬‬

‫‪the village, infrequent sentences, may‬‬

‫‪help to kill or keep alive the fatal‬‬

‫‪superstitions which clog his race‬‬

‫‪his sense of power is the highest and‬‬

‫‪best of pleasures when the belief on‬‬

‫‪which it is founded is a true belief, and‬‬

‫‪has been fairly earned by investigation‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥٦‬‬
‫‪،‬حتی اگر یک باور به سرعت منجر به بروز اعمال فردي نشود‬
‫یک اندوخته براي رهنمود فرد در آینده خواهد بود‬
‫آسیب کسی که زود باوري در او شکل می گیرد‪ ،‬محدود نمی‬
‫شود به گسترش یک شخصیت زود باور در دیگران بلکه پیامد‬
‫آن‪ ،‬تولید باورهاي غلط خواهد بود‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٥٧‬‬

‫‪If a belief is not realized immediately in‬‬

‫‪open deeds, it is stored up for the‬‬

guidance of the future

The harm which is done by credulity in

a man is not confined to the fostering

of a credulous character in others, and

consequent support of false beliefs

www.takbook.com

٥٨
‫براي فهمیدن همه جانبه هر چیزي باید بدانید که در شرایط‬
‫مختلف چطور باید با آن مواجه شوید‬
‫باور بر اعمال و رفتار شخص تاثیر گذار است حتی اگر آن را به‬
‫زور براي خودش حفظ کرده باشد‬

www.takbook.com

٥٩

To know all about anything is to know

how to deal with it under all

circumstances

Nor is it that truly a belief at all which

has not some influence upon the

actions of him who holds it

www.takbook.com

٦٠
‫فضاي باورها و مفاهیم ما از کوشش ها و تنازع اجداد ما شکل‬
‫گرفته است که ما را در زندگی با همه موقعیت هاي پیچیده و‬
‫ قادر به تاب آوردن می کند‬،‫بغرنجش‬
‫ ما را با یک برداشت متداول از روش و اصول در‬،‫زندگی ما‬
‫ که براي اهداف خاص اجتماعی شکل گرفته اند‬،‫کارهاي مختلف‬،
‫تعلیم می دهد‬

www.takbook.com

٦١
‫‪An atmosphere of beliefs and‬‬

‫‪conceptions has been formed by the‬‬

‫‪labours and struggles of our‬‬

‫‪forefathers, which enables us to‬‬

‫‪breathe amid the various and complex‬‬

‫‪circumstances of our life‬‬

‫‪Our lives our guided by that general‬‬

‫‪conception of the course of things‬‬

‫‪which has been created by society for‬‬

‫‪social purposes‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٦٢‬‬
‫منابع‬

‫‪ ،‬کاپلستون‪ ،‬فردریک چارلز ( ‪ (، 1375‬تاریخ فلسفه ‪ ،‬ج ‪1 .) 8‬‬

‫جمعی از مترجمان) ‪ ،‬تهران ‪ :‬شرکت انتشارات علمی فرهنگی‬

‫سیدي فضل اللهی ‪ ،‬سید صابر ( ‪ (، 1393‬اخالق باور از منظر‪2 .‬‬

‫قرآن کریم و مقایسه با دیدگاه ویلیام کلیفورد ‪ ،‬تهران ‪ :‬پایان نامه‬

‫ارشد دانشگاه پیام نور تهران جنوب‬

‫یزدانی ‪ ،‬عباس(‪( ، » 1387‬بررسی و نقد دیدگاه کلیفورد و جیمز‪3 .‬‬

‫درباره عقالنیت باورهاي دینی » ‪ ،‬قبسات ‪ ،‬سال سیزدهم ‪ ،‬شماره ‪49‬‬

‫کریمی‪ ،‬محمد تقی ( ‪(، 1393‬تعلیم و تربیت کودکان از دیدگاه‪4 .‬‬

‫افالطون‪ ،‬ژان راك روسو و جان دیویی‪ ،‬نشر نویسنده‬

‫پورحسینی‪ ،‬محمد (‪(، 1394‬تربیت زیبایی شناختی از منظر جان‪5 .‬‬

‫دیویی و ابوحیان توحیدي‪ ،‬تهران‪ ،‬حانون‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫‪٦٣‬‬

‫‪6. Clifford, W.K., 1877 [1999], “The ethics of‬‬

‫‪belief”, in T. Madigan, ed, The ethics of belief and‬‬

‫‪other essays, Amherst, MA: Prometheus, 70–96‬‬

7. Feldman, Richard ,2000, “The ethics of

belief”, Philosophy and Phenomenological

Research, 60: 667–695.

8. Van Inwagen, Peter, 1996, “It is wrong,

everywhere, always, and for anyone, to believe

anything upon insufficient evidence”, in J. Jordan

and D. Howard-Snyder (eds.)

9. Faith, freedom and rationality, Lanham, MD:

Rowman and Littlefield, 137–153.

10. Dewey, J., 1994, The Moral Writings of John

Dewey, J. Gouinlock (ed.), Buffalo, N.Y.:

Prometheus Books

www.takbook.com

٦٤

11. Dewey, J., 1998, The Essential Dewey, L.

Hickman and T. M. Alexander (ed.), Bloomington:

Indiana University Press

12.Gouinlock, J., 1986, Excellence in Public

Discourse: John Stuart Mill, John Dewey, and

Social Intelligence, New York: Teachers College

Press

13. Timothy. J . Madigan(2010), W K Clifford and

The Ethics of Belief, Cambridge. Scholars

Publishing

www.takbook.com

‫ پتس‬. ‫ اما براو جداسازو بته معیتارو نیتاز داریتو‬.‫گفتو این دنین است‬
‫ساختار و ویژگی هاو این دو موزیر را بیتان دار تتا بتدین گونته داراو‬

‫حدا معیارو براو جداسازو باشیو‬.

www.takbook.com
‫کیتارو ‪12‬‬

‫‪ .‬خسرو گفت باید خود را از ساختار برهانیو و خود را درگیر ساختار نکنتیو‬

‫آن ده مهو است کیفیت و مثتواست‪ .‬معیار ستادگی ستت ‪ .‬معیتار ختوب‬
‫سادگی ست‪ .‬به ویژه در کویت زندگی باید معیار سادگی باشد تتا زنتدگی‬
‫خوب شک گیرد‪ .‬همین که ما درگیر ساختارها شدیو و ساختار ساختمان‬
‫و ساختار جامه و ستاختار ختوراک و ستاختار روابتت اجتمتاعی و ستاختار‬
‫طاقه هاو اجتماعی و دی ر ساختارها براو ما مهو و در اولویت شتدند و‬
‫تالش داشتیو یر به یر این ساختارها را رعایت کنیو و به کتار بانتدیو‬
‫خودخ زندگی از میان بر می خی د و تنها دیت و کته بتر جتاو آن خواهتد‬
‫نشست زنده بودن است‪ .‬بسیار استت کته یتر دیت بتد را ختوب بت ک‬
‫می کنند‪ .‬هو دنین بسیارند انسان هاو بدکردارو کته ستیمایی آراستته‬
‫دارند‪ .‬درخت خوب را باید از میوه و آن شتناخت و درختت بتد را هتو از‬
‫میوه و آن‪ .‬موزیر فرهیخته به انسان شادو می بخشد و در یر رونتد‬
‫تصاعدو بی پایان شادو انسان را اوج می بخشد‪ .‬همانند همین موزیکی‬
‫ِ‬
‫که کیتارو از سرزمین ب رگ براو انسان ها بته ارم ت ان آورده استت ‪ .‬واال‬
‫جهان ما این همه عس مرغوب و شراب ناب ندارد‪ .‬ولی موزیر بتازارو‬
‫یا این که درون انسان را پُر آشوب و رفتار او را ولن ار می کند و یتا ایتن‬
‫که انسان را غو گین و افسرده متی ستازد ‪ .‬دته بستیارند موزیتر هتاو‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪13‬‬
‫غو گینی که جامه و فاخر بر تن آن ها متی پوشتانند و بته ختورد خترد‬

‫ساز ناساز انسان ها را می سوزانند‬

‫‪.‬انسان ها می دهند و با این ِ‬
‫گفتو بسیار نیر سخن راندو‪ .‬با این سخن زیاا و فاخر باید همین اکنون‬
‫سکه یی را از کیسه به درآورم و به جیب ب ذارم براو خریدن کاتوترو و‬

‫‪.‬رهایی آن‬

‫خسرو گفت این دنین کن که گفتی‪ .‬اما تنها به خت اطر ستخن متن ایتن‬
‫دنین نکن‪ .‬بوکه پیوسته براو آزادو بکوش‪ .‬ده براو آزادو انسان و ده‬
‫براو آزادو کاوترو‪ .‬کسی که نفس آزادو معیار او باشتد آزادو را بتراو‬

‫‪.‬هر جاندارو خواستار است و پیوسته براو آزادو می کوشد‬

‫گفتو بیش و کو این دنین بوده ام‪ .‬اما از اکنون دنان متی کتنو کته تت و‬
‫‪.‬گفتی‬

‫خسرو گفت آفرین بر تو باد‪ .‬اما ب ذار به سخن خداو موزیتر برگتردیو‬
‫که اساس راه پیمایی ما شده است‪ .‬این خدا به ما انسان ها دنین پند داده‬
‫است که "موزیر را بشناس تا بشناسی" ‪ .‬ما هو بر اساس پند این ختدا‬
‫دریافتیو زمانی که میان موزیر ها تمی ائ شدیو و موزیر خوب را از‬
‫موزیر بد باز شناختیو و پیوسته با موزیتر ختوب در ارتاتا و دم ختور‬

‫‪.‬بودیو داراو توانایی شناخت خواهیو شد‬

‫‪www.takbook.com‬‬

‫کیتارو ‪14‬‬
‫گفتو ده خوب خوشه ها را دسته کردو‪ .‬امتا ایتن نتوع از راببته را دته‬
‫می نامی؟‬
‫خسرو گفت باید این گونه از راببه را " تاثیر گذارو " نامید‪ .‬در راستتاو‬
‫سخن خداو موزیر این را هو اف وده کنو که اهداف ب رگ دست یافتنی‬

‫‪.‬نیستند م ر این که انسان پیوسته با موزیر خوب دم خور باشد‬

‫گفتو پس با این سخن باید دن ده زهی را به خداو موزیر پیش کش‬

‫‪.‬کنی‬

‫خسرو گفت آرو‪ .‬باید این دنین کنو و هو دنین خود هو آزادو کاوترو‬

‫‪.‬را پیش کش کنو به خدا‬

‫دوست من این بود خوشه هایی که در پیاده روو آن روز من و خسترو از‬

‫‪.‬گندم زار جاده درو کردیو‬

‫‪www.takbook.com‬‬