1. Šta su procesi na padinama?

Procesi na padinama obuhvataju različite vidove kretanja

mase stijene, tla ili nanosa snijega niz padinu pod uticajem sile gravitacije. Neki autori ove
procese nazivaju gubitak masa, kretanje masa ili klizišta u širem smislu.

2. Suština padinskih procesa? Suštinu padinskih procesa predstavlja premještanje masa na

padinama pod uticajem sile gravitacije i do toga dolazi samo ako je sila gravitacije veća od
otpornosti na smicanja tla i/ili stijena.

3. Vrste padina? Generalno se mogu svrstati u dvije grupe: erozione i akumulacione.

a) Erozione (denudacione) padine – obuhvataju dijelove terena gdje se vrši intezivno trošenje
stijenskih masa i transport produkata trošenja. Sastav, stanje i osobine osnovne stijene
značajno su izmijenjene.
b) Akumulacione padine – obuhvataju dijelove terena gdje se vrši akumulacija kretanih masa.

4. Faktori koji oblikuju profil padina? Oblik profila padina zavisi od općenito dvije grupe
faktora. Jednu grupu predstavljaju primarni faktori koji su uticali na stvaranje osnovnih oblika
padina, njene apsolutne i relativne visine, visine vododjelnice i osnovnih karakteristika
podužnog profila. Druga grupa faktora vrši konstantan preobražaj osnovnih oblika padina te
od njih zavisi karakter i brzina kretanja produkata trošenja.

5. Uzroci nestabilnosti - Popescu? Uzroci se mogu klasificirati u dvije grupe: preduslovi

klizanja i pokretački procesi.
a) Preduslovi klizanja ili pripremni faktori – čine padinu osjetljivom na pokret, ali ga zapravo
ne iniciraju, već dovode padinu u stanje. Tu se ubrajaju morfološke karakteristike, geometrija
padine (visina, dužina, oblik, nagib i izloženost), geološki faktori (vrsta stijene, strukturne
karakteristike i diskontinuiteti, rasjedi, pukotine), hidrogeološki uslovi, vegetacioni pokrivač...
b) Pokretački faktori – iniciraju pokretanje i dovode padinu iz uslovno stabilnog u aktivno
nestabilno stanje. Ovi faktori obuhvataju potrese, vulkanske erupcije, klimatske uslove i uticaj
ljudskih aktivnosti. Uloga vode je značajna i veoma različita.

6. Uzroci nestabilnosti - Crozier? Izdvajaju se 3 grupe:

a) pripremni faktori – koji pripremaju padinu za pokretanje
b) aktivirajući faktori koji iniciraju pokretanje
c) faktori upravljanja koji determinišu prirodu pokreta u obliku, brzini i trajanju pokreta

7. Četiri glavne grupe klizanja - Popescu?

a) Uslovi na padini istražuju se inženjerskogeološkim kartiranjem klizišta i njegove bliže
okoline, istražnim bušenjem, raskopima i slično. Mehaničke karakteristike mogu se utvrditi in
situ i laboratorijskim ispitivanjima.
b) Geomorfološki procesi ili morfološke promjene reljefa mogu se dokumentovati starijim
topografskim kartama, avionskim i satelitskim snimcima, kartiranjem površine klizišta ili na
osnovu razgovora sa lokalnim stanovništvom.
c) Fizički procesi su procesi u okolišu, a istražuju se pomoću instrumenata (kišomjeri,
seizmografi ili pijezometri).
d) Antropogeni procesi se odnose na sve zahvate na mjestu istraživanja ili u neposrednoj
blizini.

8. Uzroci nestabilnosti – Terzaghi, Varnes?

a) Unutrašnji uzroci se odnose na sile otpora. Oni dovode do loma na padini bez primjetnih
promjena na površini. To su zapravo uzroci koji smanjuju čvrstoću materijala. U ove uzroke
se ubrajaju: geološki faktori, morfološke karakteristike i klimatski uslovi.
b) Vanjski uzroci povezani su s pokretačkim silama (gravitacija, protok vode). Oni određuju
povećanje smićućih naprezanja sa manje ili više vidljivom modifikacijom morfologije padine.
Tu spadaju: potkopavanje erozijom vodotokova ili iskopavanjem za izgradnju cesta,
površinska i podzemna eksploatacija, preopterećenje, bočni pritisak, tektonika, uticaj
vegetacije itd.

9. Preopterećenje stijenske mase i tektonska naprezanja? Uzrokuju kompresiju mineralne

građe, a stijenske mase dobivaju znatnu količinu „zaključane“ energije. Jedan dio te energije
može biti izgubljen permanentnim deformacijama mineralnih zrna, ali mnogo veće količine
napregnute energije bit će oslobođene erozijom okolnih stijena.

10. Nepovoljni padni uglovi? Nepovoljni padni uglovi diskontinuiteta uglavnom su najčešći
uzroci nestabilnosti na padinama izgrađenim od stijena. Nagib, koji strme kosine održava u
stabilnom stanju, zavisi od padnih uglova diskontinuiteta i ugla trenja između blokova.

11. Kritični ugao stabilnosti? Naročito je značajan kod kontinuiranih pravilnih pukotina ili
ravnina slojevitosti. Od njihove orijentacije u odnosu na padinu zavisi stabilnost kosina, jer
kada su pukotine kontinuirane i bez kohezije, efektivna čvrstoća stijenskih masa zavisi
isključivo od trenja duž ravnina slojevitosti.

12. Način lomova kosine? Uglavnom zavisi od nagiba i intenziteta ispucalosti. Lomovi
nožice kosine mogu se javiti gdje presjeci pukotina omogućavaju potisak naviše i oslobađanje
napona, čak i ako dominantni set pukotina ima potencijalno stabilan ugao. Oblik ravnina loma
ne zavisi samo od pada pukotina već i od čvrstoće slojeva i dominantnih pukotina.

13. Povoljne geološke strukture? Povoljne geološke strukture koje obično spriječavaju
razvoj velikih gravitacionih lomova i omogućavaju uglavnom plitka puzanja, odronjavanje,
spiranje, rastvaranje i kanalisane fluvijalne procese, su slijedeće:
a) kompleksi stijena različite čvrstoće u normalnim stratigrafskim sekvencama, sa starijim,
dubljim i više očvrslim stijenama koje leže ispod mlađih i manje očvrslih stijena;
b) veoma debeli kompleksi stijena koji imaju približno ujednačenu čvrstoću kroz cijeli
kompleks (npr. velika intruzivna tijela granita);
c) kompleksi stijena neznatno izmijenjeni tektonskim ubiranjem ili rasjedanjem.
14. Nepovoljni strukturno – tektonski uslovi? Nepovoljni strukturno – tektonski uslovi za
razvoj lomova velikih razmjera su:
a) kompleksi stijena visoke čvrstoće koje leže preko stijena slabijih karakteristika pogodni su
za potkopavanje ili razvoj dubokih ravni klizanja.
b) naizmjenični slojevi, sa promjenljivim vrijednostim čvrstoće, posebno su skloni lomovima
zbog deformacija, trošenja i pritisaka vode duž slabijih slojeva (kompleki fliša i metamorfiti).
c) stijene značajno tektonski deformisane sa glavnim setovima pukotina velikog nagiba,
seizmički aktivna područja, otvaranje i inteziviranje pukotina, formiranje rasjednih zona, te
produbljivanje dolina i izdizanje kopa.

15. Uticaj podzemne vode? Podzemne vode djeluju pomoću Arhimedovog potiska, podižu
ili olakšavaju tlo. Arhimedov potisak dovodi do smanjenja efektivnog normalnog naprezanja
u tlu. Tlo je olakšano, a kao posljedica javlja se smanjenje sila trenja na površini loma, što
potpomaže pokretanje na padinama.
Unutrašnja čvrstoća intaktnih stijena koje nisu hemijski alterisane, može biti znatno smanjena
pod uticaje dodatnih količina vode u stijenama. Također, voda značajno utiče i na
konzistenciju materijala (gline sa povećanjem sadržaja vode prelaze iz čvrstog u plastično
stanje).
Uslovi podzemnih voda zavise od razmaka i otvorenosti pukotina. Otvorene pukotine se lako
dreniraju i proizvode nizak pritisak vode blizu površine kosine, što obezbjeđuje relativno
visok faktor sigurnosti. Kod zatvorenih pukotina ili ravnina slojevitosti visok pritisak vode
može prouzrokovati kretanje vanjskog bloka i sukcesivna manja kretanja blokova, smanjujue
isticanje i povećava pritisak vode što značajno snižava faktor sigurnosti.

16. Tektonska i seizmička aktivnost? Skoro sva velika svjetska klizišta događaju se i
tektonski i seizmički aktivnim zonama na granicama glavnih tektonskih ploča.
Tektonske aktivnosti mogu biti direktan uzrok kretanja na padinama u slučaju regionalnog
spuštanja ili izdizanja, kao i rasjedanja i ubiranja. Uticaj tektonskih procesa ogleda se
uglavnom u povećanju nagiba padina i formiranju konjugovanih setova pukotina koji imaju
glavni uticaj na orijentaciju i formiranje visokih planinskih vrhova, cirkov i klinastih lomova.
U seizmički aktivnim područjima formiraju se mnoga, velika i uglavnom devastirajuća
klizišta. Štetni efekti većine potresa su vibracije u zemlji koje uzrokuju smanjenje smičuće
čvrstoće i povećanje, iako privremeno, smičućih naprezanja duž pukotina. Mogu izazvati
pojave kao što su trenutna likvefakcija, ciklično povećanje pornog pritisak što dovodi do
trenutnog pada otpornosti tla i kolapsa padine.

17. Vulkanska aktivnost? Predstavljaju uzrok nekih od najvećih i najrazornijih klizišta.

Povezana su erupcijom vulkana ili su posljedica mobilizacije vrlo slabih akumulacija
piroklastičnog materijala. To su mlade, nekonsolidovane i geološki slabe stijene koje često
mogu izazvati kolaps i uzrokovati klizanje stijena, klizišta i lavine debrisa.
Površinske deformacije izazvane vulkanskim potresima mogu povećati smičuće naprezanje u
padini na određenim lokalitetima.
18. Klimatski uticaji? Od svih klimatskih parametara koji uzrokuju početak klizanja
najznačajniju ulogu imaju padavine. Padavine predstavljaju pokretački pluviometrijski faktor
koji zavisi od: trajanja padavina, ukupne količine padavina za vrijeme jednog događaja,
učestalosti i akumulacije oborina, te od intenziteta padavina.

19. Antropogeni procesi? Nastaju kao rezultat inženjerske aktivnosti kod izgradnje različitih
objekata narušavanjem prirodne ravnoteže na padinama. Uobičajeni antropogeni uzroci koji
mogu inicirati klizišta su:
- narušavanje ili promjena prirodnih drenaža
- povećanje nagiba padina iskopavanjem ili podsijecanjem njenog dna
- opterećenje padina ili njenih dijelova i prekoračenje čvrstoće nosećeg tla
- destabiliziranje padina neadekvatnim usijecanjem, zasijecanjem ili nasipanjem
- punjenje i pražnjenje vodom akumulacija i promjena pornih pritisaka
- uklanjanje vegetacije (deforestacija)
- navodnjavanje
- podzemna i površinska eksploatacija mineralnih sirovina, odlagališta
- vještačke vibracije izazvane saobraćajem, teškim mašinama, eksplozijama ili sl.

20. Faktor sigurnosti? Stabilnost padine ili granica stabilnosti definisana je faktorom
sigurnosti (F) koji predstavlja brojnu jedinicu smičuće čvrstoće ili otpornosti kojom su
prekoračena smičuća naprezanja. Smičuće naprezanje (τ) je sila koji proizvodi pokrete na
padinama, a otpor takvim pokretima označen je kao smičuća čvrstoća (τf). F= τf / τ
Na stabilnoj padini smičuća čvrstoća je veća nego smičuća naprezanja.
a) stabilne padine – granica stabilnosti je dovoljno visoka da se može oduprijeti svim
destabilizirajućim silama (F>1,5)
b) uslovno stabilne padine – će doživjeti slom u trenutku kada destabilizirajuće sile dostignu
određeni nivo aktivnosti (1<F<1,5)
c) aktivno nestabilne padine – su one kod kojih destabilizirajuće sile uzrokuju kontinuirano ili
povremeno kretanje (F oko 1)

21. Prepoznavanje nestabilnih padina?

Na površini terena prisutno je više karakterističnih pojava na osnovu kojih se mogu vizuelno
prepoznati labilni i nestabilni tereni. Najvažniji indikatori nestabilnih terena sistematizovani
su u slijedeće grupe:

 Morfološke karakteristike terena:

-velika razuđenost reljefa sa raznovrsnim mikroreljefnim oblicima koji se često
nepravilno smjenjuju
-duboke i strmo usječene doline i jaruge
-podsječene i erodovane nožice padina i obale rijeka, jezera i mora
-zatalasan izgled padina koji nije posljedica denudacije i normalne erozije

 Geološke karakteristike:
-ubranost i poremećenost stijenskih masa sa nepovoljnim nagibima ravnina slojevitosti
 u odnosu na površinu padine
-nepovoljan nagib pukotina lučenje stijenskih masa u odnosu na površinu padine
-znatna mehanička oštećenost stijenskih masa
-postojanje rasjeda ili rasjednih zona
-recentne egzogene pojave

 Hidrološke i hidrogeološke karakteristike:

-poplavni tereni sa znatnim raskvašavanjem stijenskih masa i strmijim nagibom
-velike i nagle oscilacije nivoa jezera, odnosno vještačkih akumulacija pri njihovom
punjenju odnosno pražnjenju
-pojava pištevina na padinama ili kosinama zasjeka, usjeka ili nasipa

 Biološki indikatori:
-biološka ogoljenost strmih padina ili dijelova terena,
-pojava različito orijentisanih stabala
-pojava vrbe, johe i drugih vrsta listopadnog drveća na strmim padinama koje inače
rastu po zabarenim terenima.

 Tehnički indikatori- oni obuhvataju pojave pukotina, smičućih pomijeranja,

krivljenja i drugih deformacija na zgradama, potpornim zidovima, mostovima.

22. Opšti tipovi klizanja?

-Odronjavanje- odvajanje tla ili stijena sa strmih padina po površini, na kojoj ima malo ili
uopšte nema smicanja. Materijal uglavnom slobodno pada.
-Prevrtanje- može biti pokrenuto gravitacionim kretanjem napregnutih masa i vodom ili
ledom u pukotinama.
-Klizanje- kretanje mase tla ili stijena po jednoj izraženoj površini loma.
-Razmicanje ili širenje- glavni način kretanja je bočno razmicanje duž smičućih ili tenzionih
pukotina
-Tečenje- kontinuirani pokret u kojem su površine smicanja kratkotrajne, i obično nisu
sačuvane. Brzina kretanja povezana je sa sadržajem vode.

23. Opiši 10 dijelova klizišta?

1. kruna ili čelo- nepokrenuti materijal uz najviši dio glavne pukotine

2. glavna pukotina ili škarpa- strma površina u neporemećenom tlu u gornjem rubu klizišta
otvorena kretanjem materijala niz padinu.
3. vrh- najviša tačka kontakta pokrenutog materijala i glavne pukotine
4. prednja strana- gornji dijelovi klizišta duž kontakta pokrenutog materijala i glavne
pukotine
5. donja škarpa ili manja pukotina- strma površina u pokrenutom materijalu klizišta nastala
diferencijalnim kretanjem unutar pokrenute mase
6. glavno tijelo- dio pokrenutog materijala klizišta koji prekriva površinu loma između glavne
pukotine i završetka površine lome
7. Stopa ili podnožje- dio klizišta koji je pokrenut dalje od završetka površine loma i naliježe
direktno na orginalnu površinu tla.
8. Dno ili vrh nožice- tačka na završetku klizišta najudaljenija od vrha klizišta.
9. Površina razdvajanja- dio orginalne površine tla prekriven stopom klizišta.
10. Originalna površina tla- površina koja je postojala prije klizanja
11. Akumulacija- zapremina pokrenutog materijala koja leži iznad originalne površine tla.

24. Dimenzije klizišta?

Dimenzije klizišta su morfometrijski elementi na osnovu kojih se vrši klasifikacija i

kategorizacija klizišta. Kod određivanja morfometrijskih elemenata klizišta potrebno je prvo
utvrditi granicu klizišta. Kod određivanja dimenzija klizišta jere se:
1. Ukupna dužina klizišta (L)
2. Dimenzije pokrenute mase( dužina Ld; širina Wd; dubina Dd)
3. Dimenzije površine loma( dužina Lr; širina Wr; dubina Dr)

Na osnovu poznatog oblika klizišta i njegovih dimenzija može se procjeniti zapremina

klizišta, što je važno kod projektovanja mjera sanacije.

25. Vrsta pokrenutih materijala?

Klizišta su najčešće izgrađena od slabovezanih glinovitih stijenskih masa, zatim od čvrsto

vezanih i ispucalih, a najrjeđe od nevezanih sipkih stijenskih masa.
Materijal pokrenut procesima klizanja može se opisati kao stijena, tlo, zemlja, mulj ili debris.
Stijena je tvrda i čvrsta masa, intaktna u prirodnim uslovima prije pokretanja.
Tlo je agregat čvrstih čestica, uglavnom minerala ili stijena koje su prethodno transportovane
ili su nastale trošenjem na mjestu
Zemljom se smatraju materijali koji se sastoje 80% ili više od čestica manjih od 2 mm.
Debris sadrži značajan dio grubog materijala; 20% do 80% su čestice veće od 2 mm, a ostatak
je izgrađen od čestica manjih od 2 mm.
Mulj je materijal koji se sastoji 80% ili više, od čestica manjih od 0,06 mm.
Na osnovu vlažnosti materijala u kretanju razlikuje se: suh materijal; vlažan materijal; mokar
materijal; vrlo mokar materijal.

26. Stanje aktivnosti klizišta?

Stanje aktivnosti opisuje vrijeme kretanja klizišta. Aktivnost većine klizišta sastoji se od
kraćih perioda kretanja i obično dužih perioda mirovanja.
Sedam stanja aktivnosti može se svrstati u dvije glavne kategorije:
1. Aktivna- klizišta koja su se kretala posljednih 12 mjeseci
2. Neaktivna- klizišta koja se nisu kretanja u posljednjih 12 mjeseci.

Stanje aktivnosti može se opisati slijedećim terminima: aktivno; trenutno neaktivno;

reaktivirano; privremeno umireno; trajno umireno; stabilizirano; reliktno.

27. Distribucija aktivnosti klizišta?

Distribucija aktivnosti opisuje smjer kretanja klizišta. Ukoliko se površina loma razvija u
smjeru kretanja klizišta niz padinu, klizanje se smatra progresivnim. Ako je razvoj površine
loma usmjeren u dijelove padine iznad klizišta, suprotno od generalnog kretanja tijela klizišta,
ona se nazivaju retrogresivna. Ukoliko se površina loma proširuje istovremeno u dva ili više
smjerova klizište se naziva povećavajuće, a umanjujuća klizanja su ona kod kojih se
sekundarna klizanja razvijaju samo unutar pokrenute mase. Razlikujemo i ograničena
klizanja; kretanje pokrenutih masa tijela klizišta može biti kontinuirano kada se naziva
krećuće i proširujuća klizanja- kod kojih se površina loma razvija bočno od postojeće.

28. Stil aktivnosti klizišta?

Stil aktivnosti podrazumijeva tip ili kombinaciju tipova kretanja prema mehanizmu klizanja.
Stil aktivnosti opisuje se slijedećim terminima:
-kompleksno- pokazuje najmanje dva tipa kretanja
-mješovito- pokazuje najmanje dva tipa kretanja istovremeno u različitim dijelovima
pokrenute mase.
-sukcesivno- po odvojenim površinama loma
-pojedinačno- pojedinačno kretanje pokrenutog materijala
-višestruko- ponovljeni razvoj istog tipa kretanja.

29. Dijelovi i značaj Hutchinson-ove klasifikacije (opisno) ?

Hutchinson-ova klasifikacija sastoji se iz dva dijela. Prvi dio obuhvata sva kretanja na
padinama, bilo da su u tlu ili stijeni, zasnovana je uglavnom na morfologiji pokrenutih masa,
sa nekim razmatranjima mehanizma, materijala i brzina kretanja. Drugi dio je geotehnička
klasifikacija koja se primjenjuje u cilju projektovanja stabilizacionih radova; ona je zasnovana
na prepoznavanju uslova koji određuju čvrstoću tla.

30. Klasifikacija Varnes-a (tabela)?

31. Odronjavanje ?

Odronjavanje je proces odvajanja tla ili stijena sa strmih padina duž površina na kojima nema
ili se događa malo smičuće pomjeranje. Materijal se zatim spušta uglavnom kroz zrak
padanjem, poskakivanjem ili kotrljanjem.
Odronjavanje je gravitacioni proces pri kojem odronjeni materijal slobodno pada a u
momentu udara stijenska masa poskakuje, razbija se u manje blokove i kotrlja niz padine.
Odronjavanje se događa na veoma strmim kosinama ili njihovim srmim dijelovima i
predstavlja procese klizanja koji prethode stijenskim lavinama.
Prema vrsti pokrenutih materijala Cruden i Varnes razlikuju odronjavanja stijena,
odronjavanja debrisa, odronjavanja zemlje.
Zapremina i veličina odronjenog materijala zavise od morfoloških, strukturnih i litoloških
karakteristika padine.

32. Prevrtanje ?
Prevrtanje je rotacijsko kretanje prema naprijed oko tačke ili ose ispod centra gravitacije
pokrenutih masa. Prevrtanje je gravitaciono kretanje pokrenutih masa sa kosine, koje ponekad
može biti uzrokovano vodom ili ledom u pukotinama stijenske mase.
Prevrtanje kao i odronjavanje predstavlja slobodno kretanje materijala na strmim padinama i
liticama. Ono se razlikuje od odronjavanja po tome što predstavlja rotaciono kretanje, a ne
kompleksna razdvajanja na dnu loma.
Prevrtanje najčešće se događa u stijenama, a može biti kompleksno i kombinovano u
stijenama, debrisu ili sitnozrnom zemljastom materijalu.
Cruden i Varnes navode da postoje različiti načini prevrtanja: fleksuralno; prevrtanje bloka;
ševron prevrtanja.

33.Rotaciona klizišta ?

Rotaciona klizišta nastaju manje ili više rotacionim kretanjem oko ose koja je paralelna
konturama padine, uključujući smičuće pomjeranje uz konkavnu zakrivljenu površinu, koja je
vidiljiva ili se može pretpostaviti.
Rotaciona klizišta se javljaju u padinama od 20-40 stepeni, a mogu se kretati ekstrmno sporo
do ekstrmno brzo. Najčešći mehanizmi aktiviranja su povećanja nivoa podzemne vode i
zasićenje kosine intezivnim padavinama, brzim topljenjem snijega ili punjenjem vještačkih
akumulacija, erozijom podnožja padina, potresima. Voda može ubrzati kontinuirano kretanje
u mnogim vrstama stijena, a pri visokom sadržaju vode nožica klizišta može biti odnesena
tečenjem.

34. Translaciona klizišta?

Translaciona klizišta su najčešći tipovi klizišta kod kojih se pokrenuti materijal pomjera duž
ravne ili zatalasane površine loma i kliže preko originalne površine tla. Uglavnom se radi o
plitkim lomovima na granici između materijala različite zbijenosti i propusnosti.
Translaciona klizišta formiraju se duž diskontinuiteta manje ili više paralelnih sa padinom.
Dublja translaciona klizišta nastaju duž rasjeda, pukotina ili ravnina slojevitosti.
Translaciona klizišta formirana na jednom diskontinuitetu u stijrnskoj masi nazivaju s
ravninska klizanja ili klizanja bloka stijene.

35. Razmicanje ?

Razmicanje ili širenje je širenje kohezivnog tla ili stijenske mase kombinovano sa generalnim
slijeganjem izlomljenje mase kohezivnom materijala u mekšu podlogu. Dominantan tip
kretanja je bočno razmicanje duž smičuće ili tenzione površine loma.
Bočna razmicanja su bočna pomjeranja koja se javljaju na nekoj dubini i na stabilnim
formacijama. Kada se javljaju u koheretnoj stijeni, bilo da su naslage gline ili plastičnog
laporca, mogu uticati na kretanje stijenskog masiva znatne debljine, te se stoga smatraju
dobokim klizištima. Bočno razmicanje debrisa i tla je plitko bočno širenje u nekoherentnim
heterogenim materijalima kao što su morene ili fine gline.
Gravitaciono razmicanje velikih razmjera strmih srana grebena prisutno je mnogim
dijelovima svijeta i u mnogim geološkim struktura. Gravitacionim razmicanjem formira se
ožiljak nagiba suprotno nagibu padine i približno paralelan njenim konturama.
36.Tečenje?

Tečenje je prostorno kontinuirano kretanje u kojem su površine smicanja kratkotrajne, blisko

razmaknute i obično nisu sačuvane. Brzina kretanja mase povezana je sa sadržajem vode.
Tečenje je klizište u kojem se individualne čestice kreću odvojeno unutar pokrenute mase.
Događa se za razliku od klizišta, duž više ili manje dobro definisanih zona smicanja, koje
karakterišu unutrašnja diferencijalna kretanja distribuirana u cijeloj masi.
Tečenja se mogu odvijati unutar kanala, pa ih nazivamo kanalisana tečenja ili, ako nisu
ograničeni kanalima- nekanalisana tečenja. Javljaju se pri intenzivnim i drugim oborinama,
naglim topljenjem snijega ili koncentrisanim površinskim tokovima.
Osnovna karakteristika je da se pokrenuta masa kreće niz padinu slično viskoznom fluidu.

37. Puzanje?

Puzanje je naziv za sporo viskozno tečenje koje se sastoji od neprimjetno sporog, stalnog
silaznog kretanja padine izgrađene od tla ili stijena. Kretanje je uzrokovano unutrašnjim
naponima smicanja dovoljno velikim da uzrokuju deformacije, ali nedovoljnim da dođe do
loma.
Dio terena u kojem je aktivan proces puzanja ili su sačuvana strukturna svojstva stijenskih
masa koja su posljedica procesa puzanja, naziva se puzište.
Općenito razlikuju se tri tipa puzanja:
1. Sezonsko
2. Kontinuirano
3. Progresivno

38. Odroni?

Odron stijenskih masa je akumulacija većih blokova, ploča ili manjih odlomaka čvrstih ili
slabo vezanih stijena, formirana u podnožju strmih padina ili obala, stvorena procesom
odronjavanja.
Odroni se ne stvaraju u grupama već su često usamljeni i dosta odmaknuti jedan od drugog.
Blokovi i komadi stijena ulaze u sastav tijela odrona.
Odroni mogu biti homogeni i heterogeni zavisno da li u njihovoj građi učestvuje jedna ili više
različitih vrsta stijena ili njihovih kompleksa. Manji odroni su skoro uvijek homogenog
sastava. Veliki odroni su takođe češće homogenog nego heterogenog litološkog sastava.
Tijelo odrona je jako porozno, veoma propustljivo, lako i potpuno ocjedivo.

39. Sipari ?

Sipari predstavljaju akumulacije pojedinačno ili grupno skotrljanih komada mehanički

izdijeljenih čvrstih stijenskih masa, debrisa i zemlje u podnožju padina. Sipari se u narodu
često nazivaju plazine.
Sipare nalazimo u starim glacijalnim dolinama u kojima su se akumulirali tokom holocena od
kada su mnoge klimatske promjene uticale na modifikaciju njihovih površina.
Građa sipara uglavnom je predstavljena sa četri glavna tipa:
-otvorena građa
-djelimično otvorena građa
-zatvorena klastična građa
-matriksna građa
Razvoj sipara objašnjen je pomoću tri modela:
-sipar puzanja
-odronjavanje stijena
-lavine otopljenog snijega.

Sipari predstavljaju nepovoljnu podlogu i sredinu za građenje, naročito saobraćajnica i drugih

linijskih objekata.

40. Popis mjera sanacije-Popescu ?

1.Modifikacija geometrije padine

1.1 odstranjivanje materijala sa klizišta
1.2 dodavanje materijala radi održavanja stabilnosti
1.3 smanjivanje generalnog nagiba padine

2.Dreniranje
2.1 Površinska drenaža radi odstranivanja vode koja teče ka području klizišta
2.2 plitki ili duboki drenažni jarci ispunjeni slobodnodrenirajućim geomaterijalima
2.3 potporni kontrafori od krupnozrnog materijala
2.4 vertikalne bušotine sa crpljenjem ili sa samodreniranjem
2.5 vertikalni bunari s gravitacionim dreniranjem
2.6 subhorizontalne li subvertikalne bušotine
2.7 drenažni tuneli, galerije ili potkopi
2.8 odvodnjavanje vakuumom
2.9 drenaža sifonima
2.10 elektrosomotsko odvodnjavanje
2.11 sađenje vegetacije

3.Potporne konstrukcije
3.1 gravitacioni potporni zidovi
3.2 zidovi od sandučastih konstrukcija
3.3 gabionski zidovi
3.4 pasivni piloti i kesoni
3.5 armirano-betonski zidovi izgrađeni in situ
3.6 armirano zemljane konstrukcije sa trakastim-pločastim-metalnim armirajućim elementima
3.7 potporni kontrafori od krupnozrnog materijala
3.8 mreže za zadržavanje materijala na licima stijenskih padina
3.9 sistemi za slabljenje ili zaustavljanje odronjavanja(jarci,ograde)
3.10 zaštitni lokovi od stijena ili betona protiv erozije

4.Unutrašnje ojačanje padine

4.1 kratka sidra
4.2 mikropiloti
4.3 zakivanje tla
4.4 ankeri
4.5 injektiranje
4.6 stuboiv od kamena ili kreča-cement
4.7 termička obrada
4.8 zamrzavanje
4.9 elektroosmotski ankeri
4.10 sađenje vegetacije

41. Preventivne sanacione mjere?

Preventivne sanacione mjere se primjenjuju da se izbjegne klizanje u labilnim dijelovima

terena gdje se na osnovu geološke građe terena, morfoloških, hidrogeoloških i hidroloških
karakteristika terena i pojave nekih drugih savremenih geoloških procesa, prognozira
mogućnost pojave klizišta. Najčešće privremene mjere obuhvataju:
-obnavljanje vegetacije
-ublažavanje nagiba padina i kosina
-izrada kanala i drugih vodozahvata
-regulisanje tokova rijeka i potoka
- sprečavanje savremenih geoloških ili tehnogenih procesa koji mogu da uzrokuju pojavu
klizanja.

42. Hitne sanacione mjere?

Hitne sanacione mjere se primjenjuju odmah nakon početka klizanja, odnosno još za vrijeme
izučavanja uzroka nastanka klizišta.
U ove mjere spadaju:
-prestanak vještačkog navodnjavanja terena,
-popravak oštećene vodovodne i kanalizacione mreže
- regulisanje površinskih tokova
-uklanjanje vještačkih preopterećenja sa tijela klizišta
-postavljanje privremenog sistema odvodnjavanja plastičnim cijevima
-uklanjanje objekata koji bi daljim klizanjem bili uništeni
-zatvaranje pukotina glinama ili drugim vodonepropusnim materijalima radi sprečavanja
koncentrisanog ulijevanja atmosferskih voda u tijelo klizišta
-odvođenje vode iz zabarenih depresija sa tijela klizišta u najbliže recipijente.

43. Modifikacija geometrije padine ?

Modifikacija geometrije padine je najefikasnija metoda naročito u dubokim klizištima.
Uspjeh modifikovane preraspodjele padine zavisi ne samo od veličine ili oblika izmjene, već i
od mjesta na padini.
Kod nekih ležišta ovaj pristup nije moguće primjeniti. To su duga translaciona klizišta gdje
nema vidljive nožice ili vrha ili u slučajevima kada modifikacija padine jednog nestabilnog
područja može smanjiti stabilnost drugog područja.
Odstranjivanje materijala sa vrha klizišta smanjuje pokretačke sile i poboljšava stabilnost.
Modifikacija oblika padine najčešće se ostvaruje tako da se za opterećenje nožice klizišta
iskoristi materijal koji se dobiva rastrećenjem gornjeg dijela pokrenute mase.

44. Dreniranje padine?

Dreniranje je često krucijalna sanaciona mjera obzirom da porni pritisak, uzgon i

hidrodinamičko djelovanje podzemne vode imaju važnu ulogu u smanjenju smičuće čvrstoće i
predstavljaju najčešće uzroke klizanja i nestabilnosti padina.
Drenaže mogu biti na površini ili ispod površine. Dreniranje je moguće ostvariti kopanim
drenovima, bušenim drenovima i primjenom elektroosmoze, vakuum i sifonskih drenova.
Dreniranjem se povećava stabilnost i smanjuje težina kliznih masa.

45. Koje potporne konstrukcije se najčešće koriste za stabilizaciju klizišta?

Za stabilizaciju klizišta koriste se najčešće slijedeće potporne konstrukcije:

-zidovi od gabiona ispunjenih kamenom ili šljunkom
-zidovi od armiranih betonskih montažnih struktura ispunjenih prikladnim propusnim blastom
kao i kod zidova gabiona
-potporne stijene od armiranog tla
-masivni betonski zidovi bez ili sa zategama
-armirane betonske stijene s kontraforima na dovoljno dubokim temeljima
-roštiljne armirane konsrukcije usidrene u teren
-redovi šipova velikog promjera
-razuporne konstrukcije na suprotnu padinu doline.

46. Metode unutrašnjeg ojačanja padine ?

 Zatege- najčešće se primjenjuju za sprečavanje klizanja kosina dubokih usjeka ili

zasjeka i stabilizaciju aktivnih klizišta.
 Šipovi- su ugrađene potporne konstrukcije koje se primjenjuju kod sanacije
nestabilnih padina kada se povećava otpor smicanja duž klizne površine
 Injektiranje- injektiranje stijenskij masa labilnih padina izvodi se samo ako one imaju
neku čvrstoću, odnosno otpor klizanju u momentu injektiranja
 Elektrosomoza- predstavlja hemijsko poboljšav+nje osobina stijenskih masa koje se
izvodi uvođenjem jake jednosmjerne struje u labilni dio terena, odnosno tijelo klizišta
 Termička obrada- uglavnom od prirodno vlažnih glinovitih masa
 Biološke mjere zaštite- biljke služe kao dobra zaštita od erozije i denudacije.
 Premoštavanje klizišta- je moguće kada stabilna podloga klizišta nije dublja od 5-6
metara.
47. Slijeganje ?

Slijeganje je vertikalno pomjeranje i spuštanje površine terena u odnosu na nivo mora.

Može biti uzrokovano prirodnim geološkim procesima, kao što su rastvaranje, kompkacija,
tektonski pokretni, povlačenje lave ispod čvrste zemljine kore ili izazvano ljudskim
aktivnostima, kao što su podzemno rudarstvo ili ekstrakcija vode, nafte i gasa.

48. Brzine slijeganja?

Prema brzini kretanja razlikuju se spora i brza slijeganja. Spora slijeganja mogu biti praćena
lomom ali u principu bez naglog ubrzanja. Ne predstavljaju direktnu opasnost ako su pravilno
praćena i kontrolisana.
U spora kretanja se ubrajaju:
-ulijeganje/tonjenje
-skupljanje i bubrenje
-progresivno slijeganje

Brzo slijeganje je proces spontanog kolapsa zbog brzog loma podzemnih svodova iznad
prirodnih ili vještačkih šupljina.

49.Vrste slijeganja?

Slijeganja terena mogu biti uzrokovana prirodnim geološkim procesima ili različitim ljudskim
aktivnostima, te se uzroci slijeganja mogu klasificirati u dvije osnovne grupe.
1. Prirodni procesi slijeganja terena mogu biti uzrokovani geološkim procesima koji se mogu
grupisati u hemijske, mehaničke i tektonske.
2.Vještački prouzrokovana slijeganja događaju se zbog ekstrakcije nafte, prirodnog gasa ili
vode, podzemne eksploatacije mineralnih sirovina i dr.

50. Rastvaranje krečnjaka?

Rastvaranje podzemnim vodama krečnjaka dolomita krede gipsa ili drugih rastvorljivih
stijena uglavnom pripada grupi hemijskih uzroka slijeganja. Rastvaranje se češće odvija u
krečnjačko dolomitskim stijenskim masama, jer su one više ispucale i deformisane.
Tereni izgrađeni od karbonatnih stijena predstavljaju najpovoljniju sredinu za hemijsko
djelovanje površinskih i podzemnih voda. Hemijska rekacija odvija se uz prisustvo ugljične
kiseline (H2CO3) koja može nastati rastvaranjem atmosferskog CO2 u vodi ili u dodiru
karbonatnih stijena sa vodom
Proces karstne erozije odvija se na površini terena i u unutar krečnjačkih masa pri čemu
nastaju različiti karstni oblici.
Površinski oblici karstne erozije su: škarpe, vrtače, uvale i karstna polja a podzemni oblici su
karstni kanali, ponori, jame i pećine.

51. Konsolidaciono slijeganje ?

Mehanički uzrokovana slijeganja predstavljaju proces sporih, ograničenih vertikalnih
deformacija uslijed zbijanja stijenskih masa i istiskivanja slabonosivih stijenskih masa na
dubini.
Sve stijene, osim čvrstih stijena, zbijaju se djelovanjem različitih faktora, a najčešće se
proučavaju konsolidaciona slijeganja tla pod opterećenjem objekta, zbog prodora spoljašnje
vode i trajnog sniženja nivoa podzemne vode.
Konsolidaciono slijeganje pod opterećenjem događa se uslijed smanjenja zapremine tla u fazi
primarne i sekundarne konsolidacije.
Faza primarne konsolidacije odvija se istiskivanjem vode iz tla i predstavlja hidrodinamički
proces koji traje sve dok porni pritisak ne postane jednak nuli.
Sekundarna konsolidacija događa se zbog djelovanja dodatnog opterećenja i pripisuje se
plastičnom tečenju i preraspodjeli čvrstih čestica, odnosno praćena je promjenama u strukturi
tla.

52. Ekspanzivna tla?

Ekspanzivna tla su tla ili meke stijene koje se skupljaju ili bubre sa promjenom sadržaja
vlage. Bubrenje zavisi od vrste i količine minerala glina, njihovog potencijala promjene
zapremine, tipa organske materije koja se nalazi u glini, kao i hemizmu porne vode.
Ekspanzivna tla mogu se odrediti različitim laboratorijskim metodama koje obuhvataju
mineralošku identifikaciju minerala glina, promjenu zapremine ili fizičkih karakteristika
povezanih sa bubrenjem i skupljenjem.
Ekspanzija se događa kad voda prodire u strukturnu rešetku minerala glina.
Povećanje vlage u tlu od samo1-2% dovoljno je da uzrokuje bubrenje tla.
Zavisno od stepena trošenja feldspata ili drugih minerala podložnih trošenju, formiraju se tri
vrste glina.
Na površini terena ekspanzivna tla mogu se prepoznati pojavom pukotina isušivanja,
deformacijama na objektima.

53. Tektonska slijeganja?

Slijeganja mogu biti uzrokovana tektonskim procesima koji dovode do deformisanja Zemljine
kore.
Zemlja se može deformisati uslijed težine glečera i vratiti u svoj prvobitni oblik nakon
uklanjanja opterećenja leda.
Slijeganja takođe mogu biti uzrokovana opterećenjem obala gdje glavne rijeke danas
deponuju velike količine sedimenata.
Slijeganja uzrokovana rasjedanjem nastaju kada postoji razlika naprezanja u Zemljinoj kori.
Neposredno nakon potresa mogu se javiti značajna slijeganja površine terena.
Naučnici tvrde da je slijeganje permanentno i da su određena područja više osjetljiva na
poplave tokom plime.

54.Podzemno rudarstvo ?
Podzemno rudarstvo uzrokuje vještačka slijeganja iznad podzemnih upljina koje se forimiraju
eksploatacijom mineralnih sirovina. Prema brzini može biti progresivno slijeganje ili kolaps
površine terena.
Na površinsko slijeganje značajan uticaj imaju neke vrste podzemnog rudarstva, posebno
eksploatacija uglja, gdje se koriste metode urušavanja.
Slijeganja inducirana podzemnim rudarstvom gotovo su uvijek na površini lokalizirana iznad
jamskih prostorija sa zonom uticaja u okviru rudničkog područja.
Slijeganja uzrokovana podzemnim rudarstvom proizvode teške eknomske gubitke u nekim
područjima.

55.Slijeganja povezana sa podzemnom vodom ?

Slijeganja zemljišta povezana sa korištenjem podzemnih voda uglavnom su uzrokovana sa tri

glavna procesa:
1. Zbijanje sistema akvifera
2. Odvodnjavanje organskih tala
3. Naknadna oksidacija organskog tla

Najveći uzrok slijeganja tla je pretjerano crpljenje podzemne vode i zbijanje sistema akvifera.
Odvodnjavanje ravnica, obala i delti dovodi do aeracije tla i oksidacije njegovih organskih
komponenti i procese dekompozicije tla koji mogu izazvati značajna slijeganja na površini.

Dreniranje tla bogatog organskim ugljenikom za poljoprivredne ili druge svrhe uvijek dovodi
do slijeganja zemljišta. Najvažniji uzrok slijeganja je mikrobna razgradnja koja u dreniranim
uslovima pretvara organski ugljenik u ugljen dioksid i vodu.

56. Procjena procesa slijeganja ?

Procjena procesa slijeganja zasniva se na primjeni različitih pristupa, metoda i tehnika u

zavisnosti od vrste i uzroka slijeganja.
Procjena procesa slijeganja sastoji se od nekoliko uzastopnih faza koje se ponekad
prilagođavaju različitim tehnikama identifikacije podzemnih šupljina:
1. Preliminarno rekognosciranje i geološka identifikacija dijelova terena sklonh prirodnom ili
vještački uzrokovanom slijeganju
2. Istraživanje specifičnih zona hazarda, precizno lociranje šupljina
3. Interpretacija monitoring i procjena hazarda slijeganja
4. Identifikacija elemenata izloženih riziku i procjena njihove ugroženosti
5. Izrada karata rizika koja počinje u 3-4 fazi.

57. Ublažavanje slijeganja iznad podzemnih šupljina ?

U područjima koja leže na rastvorljivim stijenama, ublažavanje procesa slijeganja najčešće se

vrši kontrolom korištenja zemljišta da bi se izbjegle velike promjene nivao podzemne vode.
Ublažavanj i zaustavljanje slijeganja iznad rudničkih područja obično obuhvata selektivnu
potporu objektima ili zapunjavanje podzemnih prostorija.
Tehnike koje se koriste za ublažavanje efekata slijeganja i zaštitu objekata mogu se svrstati u
dvije grupe:
1. Aktivne tehnike:
a) ojačanje postojećih šipova ili smanjenje razmaka izgradnjom novih šipova u dostupnim
šupljinama
b) zapunjavanje šupljina ukoliko se ispuna može naći u bližoj okolini

2. Pasivne tehnike- se koriste za ublažavanje posljedica slijeganja. One imaju za cilj

strukturno ojačanje ugroženih objekata.

58. Ublažavanje štetnih slijeganja?

Metode koje se primjenjuju za prevenciju i sanaciju posljedica slijeganja primjenjuju se

uglavnom prema njihovoj efikasnosti i cijeni:
- Tvrde tehnike- obuhvataju ojačanje zgrada šipovima i čeličnim nosačima, naizmjeničnim
šipovima.
-Meke tehnike- sastoje se u pozitivnom pristupu održavanja objekata kontrolisanim
ispuštanjem vode, izborom vegetacije čije korijenje formira zaštitni ekran prodoru vlage.

Metode koje se koriste za smanjenje konsolidacionog slijeganja treba da se primjene prije

gradnje, da bi slijeganja postala bezopasna. One se primjenjuju u tlu i na objektima a
podrazumijevaju uklanjanje tla pod objektima, prethodno opterećenje tla, spuštanje nivoa
podzemne vode, izradu pješčanih jastuka i šljunčanih šipova.