‫‪1‬‬

‫خالصه و درسنامه درس اول اقتصاد پایه دهم انسانی چاپ‪99‬‬

‫موضوع درس‪ :‬کسب وکار و کارآفرینی‬

‫دبیر ‪ :‬ماریا دودانگه‬

‫دانش آموزان عزیزم ‪«:‬دستهایم نمی رسند تا ستاره آرزوهای محال را برایتان بچینم‪،‬‬

‫آنچه از چیدن ستاره برایم مهمتر است‪،‬‬

‫رویای ناب آرامش شماست‪ ،‬آنرا برایتان می خواهم»‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫درس اول‪ :‬کسب وکار و کارآفرینی‬

‫در مثال اول درس شما با خانواده ای آشنا می شوید که آرزوهای خودشان را دارند و تعریف متفاوتی از موفقیت در کسب و کار دارند‪ .‬حال این خانواده با‬
‫مشکل در کسب و کار خود مواجه شده‪.‬‬
‫در ادامه سواالتی مطرح شده که شما می توانید پاسخ دهید‪.‬‬
‫نقشه راه‬
‫در این درس با نقش کارآفرینان در راه اندازی یک کسب و کار آشنا میشیم‬
‫نکته‪ :‬یک کارآفرین موفق باید محاسبات درستی داشته باشه در مورد ‪ -1‬هزینه ها ‪ -2‬درآمدهایش‬
‫آنچه در مورد کارآفرینی باید بدانیم‪ -1 :‬چرا و چگونه کارآفرینان‪ ،‬یک کسب و کار راه می اندازند؟‬
‫‪ -2‬دربارۀ ویژگی های یک کسب و کار؛ همین طور ویژگی های کارآفرینان بدانیم‪.‬‬
‫‪ -3‬سود و زیان یک کسب وکار را شناسایی کنیم‪.‬‬
‫طرح مسئله‬
‫روزانه هزاران کسب و کار جدید بوجود می آیند و هزاران کسب و کار هم از بین میروند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سودمیبرند‪.‬‬ ‫کارآفرینان یا تاسیس کنندگانی دارند که با ‪ -1‬تولید کاال و خدمات و ‪ -2‬رفع نیازها و خواسته های مردم‬ ‫شرکت ها‬ ‫‪‬‬
‫کارآفرینان با کار و تالش سعی میکنند از کسب و کارها مراقبت کنند که البته آسان نیست‪ ،‬چرا که‪ ،‬بسیاری از کسب و کارهای نوپا عمر کوتاهی‬ ‫‪‬‬
‫دارند (مثال‪ :‬تنها نیمی از آنها می توانند بعد از شش سال که سرپا باقی ماندند به کارشان ادامه بدهند)‪.‬‬
‫اگرچه احتمال از بین رفتن و شکست یک کسب وکار وجود دارد‪ ،‬اما احتمال موفقیت و سودآوری آن هم کم نیست و این انگیزه الزم برای شروع‬ ‫‪‬‬
‫فعالیت اقتصادی و پذیرش خطرات آن توسط کارآفرینان را هموار می کند‪.‬‬

‫در این درس می خواهیم دربارۀ دلیل ایجاد کسب وکارها و نقش کارآفرینان در بوجود آمدن آنها بیشتر بدانیم‬

‫پلکان کار و رشد‬

‫یک کارآفرین موفق ضرورتا از ابتدا کارآفرین نبوده است‪ .‬کارآفرین موفق بر مبنای ‪ -1‬شناخت ظرفیت های خود ‪ -2‬اتفاقات اطراف ‪ ،‬قدم به قدم‬ ‫‪‬‬
‫خود را از سطوح ابتدایی کار به درجه های باالی آن می رساند‪ ( .‬مثال‪ :‬داستان زندگی اقای عالی نسب ‪ ،‬که می توانید از اینترنت ماجرای موفقیت‬
‫او را بخوانید)‪.‬‬
‫نقش کارآفرینان‬
‫بیست سال پیش هیچ شبکه اجتماعی ای وجود نداشت؛ چون کسی هیچ شبکه ای راه اندازی نکرده بود‪.‬امروزه خیلی ها از شبکه های اجتماعی استفاده می‬
‫کنند‪ .‬حاال برای اینکه شبکه ای وجود داشته باشد‪ ،‬کسی باید نقش کارآفرین را بازی کند‪.‬‬
‫تعریف کارآفرینی‪ :‬کارآفرین کسی است که با نوآوری‬
‫و خطر پذیری‪،‬‬
‫محصوالت جدیدی تولید و عرضه می کند‬
‫یا راه های جدیدی برای تولید‪ ،‬کشف می کند‪.‬‬
‫ویژگی های یک کارآفرین‪:‬‬
‫‪ -1‬کارآفرینان بینشی برای دیدن فرصت های کسب و کار دارند که دیگران از مشاهدۀ آن ناتوان اند و یا به ذهنشان خطور نمی کند (توضیح کمکی‪:‬‬
‫زاویه نگاه و دیدگاه متفاوتی به امور مختلف دارند در واقع برای کسب و کار فرصتهای خالقانه ای ایجاد می کنند)‪.‬‬
‫‪ -2‬آنها برای شروع یک سرمایه گذاری جدید شجاعتی دارند که دیگران آن شجاعت را ندارند‪.‬‬
‫‪ -3‬او با امیدواری و انگیزه باال‪ ،‬ایده های خود را به کسب و کارهای سودآور تبدیل می کند‪.‬‬
‫‪ -4‬کارآفرین مهارت های ابتکار عمل را دارد و می تواند با جمع کردن عوامل مختلف در کنار هم‪ ،‬کاال یا خدمتی را تولید کند‪.‬‬
‫‪3‬‬

‫‪ -5‬کارآفرین باید آگاهی و دانش زیادی برای اتخاذ تصمیمات مناسب دربارۀ موقعیت شرکت‪ ،‬پیشنهاد محصول‪ ،‬قیمت گذاری‪ ،‬تبلیغات و استخدام‬
‫نیروی کار داشته باشد‪.‬‬

‫‪ -6‬همچنین کارآفرین باید توانایی مالی الزم را برای راه اندازی کسب و کارش داشته باشد و بداند که در آغاز کارش ممکن است با موفقیت کمتر یا‬
‫عدم موفقیت روبه رو شود‪.‬‬

‫پس با هم مرور می کنیم‪:‬‬

‫ویژگی های مشترک کارآفرینان موفق‬

‫•فرصتهای کسب و کار را زمانی که دیگران شاید متوجه نباشند می بینند‪.‬‬ ‫تیزبین‬
‫•ایده ها خود را به محصوالت جدید‪ ،‬فرآیندها و یا کسب و کارهای جدید تبدیل می کنند‪.‬‬ ‫نوآور‬
‫پس انداز و خوش نامی خود را با شجاعت و تدبیر بکار می گیرد تا کسب و کار جدیدی را •‬
‫راه اندازی کند‪.‬‬ ‫ریسک پذیر‬
‫•کارآفرین واقع بین است؛ همین طور مطمئن و دلگرم به موفقیت‪.‬‬ ‫خوش بین‬
‫نظم‪ ،‬انظباط‪ ،‬پایداری‪،‬اشتیاق و توانایی حل مسئله را دارند‪•.‬‬ ‫پرانگیزه‬
‫از کارشناسان متخصص‪ ،‬همکاران و حتی مشتریان خودخیلی چیزها یاد میگیرند و خود را با •‬
‫شرایط بازار وفق می دهند‪.‬‬
‫یادگیرنده‬
‫منابع ( یعنی‪ :‬نیروی کار‪ ،‬زمین ‪ ،‬پول و سرمایه) خودر رابه شکل کاربردی مدیریت و هماهنگ •‬
‫می کنند‪.‬‬
‫سازمان دهنده‬

‫فعالیت گروهی صفحه ‪ 7‬در کالس‪ :‬متن کتاب را در مورد این فعالیت بخوانید و پاسخ دهید‪.‬‬
‫تمامی پاسخ ها می تواند درست باشد پس بدون نگرانی به تحلیل پرداخته و به نتیجه ای درست و مناسب برسید‪.‬‬

‫هزینه های تولید‪ ،‬درآمد و سود‪:‬‬

‫یک کارآفرین موفق برای انتخاب صحیح و درست‪،‬‬ ‫طبق آنچه تا به اینجا یاد گرفتیم؛‬
‫باید هزینه ها ( یعنی‪ :‬خرج و مخارج)‬
‫و درآمدهایش(یعنی‪ :‬پولی که به عنوان سود بدست می آورد)‬
‫را محاسبه کند‪.‬‬
‫‪ -1‬محلی را به عنوان کارگاه‪ ،‬مغازه یا دفتر‬ ‫کارآفرین برای تولید محصوالت خود ـ اعم از کاالها یا خدمات ـ به ناچار باید هزینه کند‪ .‬مثال باید‬ ‫‪‬‬
‫کار خریداری یا اجاره کند‪ -2‬ماشین آالت و سایر ابزارها و سرمایه های فیزیکی( مثل تراکتور‪ ،‬کامیون‪ ،‬بیل و کلنگ و ‪ ).....‬را تهیه کند‪ -3 .‬باید‬
‫مواد اولیه راخریدارکند ‪ -4‬همچنین تعدادی کارگر و کارمند استخدام کند‪ ( .‬پس به ناچار برای فعالیت اقتصادی‪ ،‬نیاز به پول و سرمایه ای داریم که‬
‫تولید را شروع کنیم)‪.‬‬
‫تعریف «هزینه های تولید» ‪ :‬پولی را که شما برای تولید صرف می کنید را « هزینه تولید» می نامند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4‬‬

‫برای مثال‪ ( :‬در این مثال‪ ،‬مرحله به مرحله؛ هزینه های تولید‪ ،‬درآمد و سود را براتون مشخص میکنم که بهتر یاد بگیرید)‪.‬‬

‫اگر تولیدکنندۀ گندم باشید‪ ،‬تا قبل از رسیدن به عایدی( یعنی‪ :‬درآمد) ‪ ،‬هزینه هایی را متقبل می شوید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫در واقع همان پول هایی هستند که برای‪:‬‬ ‫این هزینه ها‬
‫‪ -1‬خرید‬
‫یا ‪ -2‬اجارۀ عوامل تولید به صاحبان آنها می پردازید (عوامل تولید شامل‪ :‬نیروی کار‪ ،‬سرمایه و زمین است)‪.‬‬
‫وقتی زمین را در اختیار گرفتید می توانید در آن به فعالیت کشاورزی بپردازید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫به صاحب زمین که ممکن است؛ یک شخص‬ ‫در مقابل‬ ‫‪‬‬
‫« اجاره» می پردازید‬ ‫یا سازمان‬
‫یا نیروی انسانی را به کار می گیرید‪.‬‬ ‫یا دولت باشد‬
‫در مقابل استفاده از نیروی انسانی؛ به کارگران و کارمندان خود‪« ،‬مزد» یا «حقوق» می پردازید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫همچنین وقتی از سرمایۀ فیزیکی (مثل تراکتور یا گاوآهن و گاو ‪ ،‬سایر ابزارهای کشاورزی و ‪ ) ...‬برای فعالیت تولیدی خود استفاده می کنید‬ ‫‪‬‬
‫باید « قیمت» یا « اجاره» ابزار تولید را نیز به صاحبان آن بپردازید‪.‬‬

‫همۀ محصول ‪ -‬سود و زیان‪ -‬هرچه باشد‪ ،‬به شما که صاحب (یا صاحبان) کار هستید‪ ،‬می رسد‪.‬‬ ‫به این ترتیب در پایان تولید ‪:‬‬
‫شما با فروش محصوالت خود‪ ،‬درآمد به دست می آورید‪.‬‬

‫نکته‪ :‬اگر میزان « درآمد » از « هزینه » بیشتر باشد‪ ،‬می گوییم شما به عنوان تولیدکننده‪ ،‬از فعالیت خود « سود» برده اید‪( .‬منظور این است‬
‫که؛ اگر شما پولی که از فعالیت اقتصادیتان بدست می آورید از میزان خرجی که کرده اید بیشتر باشد شما سود برده اید)‪.‬‬

‫حاال این مورد را به یاد بسپارید چون مهم است‪:‬‬

‫« میزان سود برابر است با تفاوت درآمد و هزینه »‬

‫حاال همین موضوع رو به زبان شیرین ریاضی یاد بگیریم خیلی عالی میشه‪:‬‬
‫کل محصول × قیمت = درآمد‬
‫درآمد – هزینه = سود (یا زیان)‬

‫درآمدهای به دست آمده شما از هزینه های تولید کمتر باشد‪ ،‬کسب و کار شما دچار ضرر و زیان می شود‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬حاال اگر خدای نکرده ‪:‬‬
‫( منظور این هست که اگر پولی که از فعالیت اقتصادیتون بدست می آرید کمتر از مخارجی باشه که صرف کارتان کردید متاسفانه شما ضرر و‬
‫زیان دیدید)‪.‬‬
‫‪5‬‬

‫کنار بیاید‬ ‫نکته‪ :‬الزمه در مورد اقتصاد یه چیزهایی رو بدونید که راحتر بتونید با این در‬
‫اول‬ ‫اقتصاد مسئله داره که باید یاد بگیریم حلشون کنیم‪ .‬مثل همین در‬ ‫‪ -1‬بعضی از درو‬
‫‪ -2‬حتما فرمولهای اقتصاد را از سمت چپ به راست حل کنید‪.‬‬
‫‪ -3‬در اقتصاد فقط با ‪ 4‬عمل اصلی در ریاضی کار داریم یعنی جمع‪ ،‬تفریق‪ ،‬تقسیم و ضرب‬
‫‪ -4‬حواستون به واحد پولی مسئله ها باشه و اگر دیدید متفاوت هست باید تبدیل بشن‬
‫‪ -5‬حواستون به مسئله هایی که دارای ماه و سال هستند باشه‪ ،‬اگر در صورت مسئله ساالنه خواسته باشه باید ماهانه‬
‫رو تبدیل به ساالنه کنید یا برعکس‬
‫پس خیالتون راحت زیاد سخت نیست‪.‬‬

‫برای همین یه مسئله رو حل میکنیم‪:‬‬

‫سوال‪:‬‬
‫امیرعلی و ستایش دست به کار شدند و تصمیم گرفتند که به هر قیمتی به پدر و مادرشان نشان بدهند که آنها دیگر بچه‬
‫نیستند و شاید در برخی موارد بهتر از بزرگ تر ها تصمیم می گیرند‪ .‬برای همین با تالش فراوان اطالعات زیر را از کارگاه‬
‫تولیدی پدرشان (آقای محمدی) به دست آوردند‪:‬‬
‫لطفا حساب کنید که کارگاه تولیدی آقای محمدی در طول یک سال سود داشته یا ضرر کرده است؟‬

‫‪ 111‬میلیون تومان‬ ‫خرید مواد اولیه برای تولید ماهیانه‬

‫‪ 011‬میلیون تومان‬ ‫پول آب و برق و گاز و عوارض شهرداری و مالیات ساالنه‬
‫‪ 2‬میلیون تومان‬ ‫دستمزد ماهیانۀ هر کارگر( مجموعا ‪ 21‬کارگر)‬
‫‪ 2/5‬میلیارد تومان‬ ‫درآمد ساالنه‬

‫تالش کنیم با ‪ -‬افزایش درآمد و کاهش هزینه ها ‪ -‬از وضعیت زیان دوری کنیم‪.‬‬ ‫بخاطر اینکه به این مشکل دچار نشیم‪:‬‬
‫نگران نباشید چند تا راه حل داریم تا دچار ضرر و زیان نشیم‪:‬‬
‫بهتره با ‪ -‬صرفه جویی و افزایش بهره وری‪ -‬جلوی ضرر و زیان رو بگیریم‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫حاال چطوری اینکارو انجام بدیم؟ (چگونه با کمک صرفه جویی و افزایش بهره وری از ضرر و زیان جلوگیری کنیم)؟‬
‫پرهیز از استخدام نیروی کار غیرالزم‬ ‫‪-1‬‬
‫صرفه جویی در مواد اولیه ( البته بدون اینکه به کیفیت ضرر بزنیم چون اگر کیفیت پایین بیاد به مرور زمان مشتری رو از دست‬ ‫‪-2‬‬
‫خواهیم داد)‪.‬‬
‫صرفه جویی در انرژی ( بعد تایم کاری برق چراغهای اضافه خاموش بشه‪ ،‬پنجره ها بسته باشن و‪).......‬‬ ‫‪-3‬‬
‫جلوگیری از ریخت و پاش ها ( استفاده نکردن ازکارت بنزین شرکت برای مصارف شخصی‪ ،‬جلوگیری از سفرهای غیر ضروری‪،‬‬ ‫‪-4‬‬
‫ممنوعیت استفاده از اتومبیلهای شرکت برای مصارف شخصی و ‪).......‬‬
‫‪ -1‬هزینۀ تولید را بدون اینکه از میزان تولید کم کنید‪ ،‬کاهش‬ ‫شما با این روشها و سایر روشهای مناسب دیگر می توانید‪:‬‬
‫دهید‪.‬‬
‫‪ -2‬از طرف دیگر می توانید برای محصوالت خود‪ ،‬بازار خوبی فراهم کرده و کاالهایتان را با قیمت مناسب بفروشید‪.‬‬
‫‪6‬‬

‫کسب درآمد حالل‬

‫شاید افرادی را بشناسید که درآمد زیادی دارند برای مثال‪ :‬خانه و خودروی گران قیمت ؛ اما در میان مردم بدنام اند‪ .‬و حتی مردم به شما هشدار میدهند با‬
‫این انسان ها معموال از رانت ها( استفاده از نفوذ) و موقعیت هایی که با فریب و ظاهرسازی به دست می آورند سوء استفاده کرده و‬ ‫آنها همنشینی نکنید‬
‫خریدوفروش برخی از کاالها‪ ،‬در انحصار آنهاست‪.‬‬ ‫آنها معموال به دنبال ارزان خریدن و گران فروختن هستند‬ ‫به درآمدهای کالنی دست می یابند‪.‬‬
‫( منظور از انحصار یعنی کاالهایی که فقط این افراد می توانند خرید و فروشش را انجام بدن و شخص دیگری نمی تواند این کار را انجام دهد وگرنه مورد‬
‫اگر کسی بخواهد با آنها وارد رقابت اقتصادی شود‪ ،‬با انواع شگردها او را از پای در می آورند و سود خودشان را حفظ می‬ ‫تعقیب قانونی قرار می گیرد)‪.‬‬
‫کسب وکار این افراد حرام است‪ .‬به این دالیل‪:‬‬ ‫کنند‪.‬‬

‫‪ -1‬این افراد معموال با احتکار کاالهای مورد نیاز مردم در مواقع ضروری و گران فروختن آنها‪ ،‬سودهای سرشار می برند‪ (.‬احتکار یعنی کاالی ضروری‬
‫مردم مثل یخچال فریزر‪ ،‬کولر و ‪ .......‬را در انبار با قیمت قبل پنهان کرده و بعد آنرا به چندین برابر قیمت اصلی می فروشند و پولهای کالنی به جیب‬
‫میزنند)‪.‬‬
‫‪ -2‬برای سود بیشتر‪ ،‬کتاب ها یا فیلم های مبتذل و غیراخالقی را تولید و منتشر می کنند‪.‬‬
‫‪ -3‬کاالیی را برخالف آنچه هست‪ ،‬به مشتری نشان می دهند تا مشتری را فریب دهند‪ (.‬تبلیغ دروغ یک کاال‪ ،‬یا فریب مردم با کاالیی که اصل نیست و‬
‫‪)....‬‬
‫‪ -4‬اهل رشوه دادن و رشوه گرفتن هستند‪.‬‬
‫‪ -5‬با رباخواری امورشان را می گذرانند‪.‬‬
‫‪ -6‬معموال در شهرهای بزرگ آسان تر به فعالیت های خود می پردازند چون کسی آنها را نمی شناسد اما در شهرهای کوچک یا روستاها عموما مردم‬
‫یکدیگر را می شناسند و این مانعی برای فعالیت گسترده آنهاست‪.‬‬

‫نتیجه کسب و کار حرام‪ -1 :‬این افراد با فعالیت های غیرقانونی و غیرشرعی به همنوعانشان ظلم می کنند ‪ -2‬برکت را از زندگی خودشان دور می کنند‬
‫‪ -3‬اقتصاد خود و جامعه را در سراشیبی سقوط قرار می دهند‪.‬‬

‫فعالیت فردی در کالس ‪ :‬با توجه به مطالب آموخته شده شما می توانید برای این سوال پاسخ مناسبی داشته باشید‪.‬‬

‫برای تفکر و تمرین‪ :‬اگر تا این جا خوب یاد گرفته باشید‪ ،‬این موارد را هم می توانید به راحتی پاسخ دهید‪.‬‬