Si Labsay kan Dakulang

Bukid
Julio Borde
Matangâ na kan pinaarapod kan saindang
ama an tulong magturugang.

1
”Ano po?” sabi ni Subang, an matua.
”Dangoga ako nindo, mga aki ko” sabi kan
amang si Labog.
Sa gilid, tuninong si Labsay, an kangudhan.
”Hain po si Ina?” hapot kan panduwang si
Tayam.
”Iyo ngani ta inapod ko kamo ngunyan.
Nagpaparaluya na an ina nindo. Nasasakitan
na syang magbuhat sa higdaan. Dikit an
kinakakan niya.”

2
”Ano pong gigibuhon mi, Ama ko?” hapot ni
Labsay.
”Igwang nagsabi sako na tibaad marahay
daa sya kan tubig kan burabod na hali sa
Dakulang Bukid. Alagad dai ko na kayang
magbaklay, kaya ika, matua ko, an maduman,
” sabi ni Labog ki Subang.
”Hanapon mo an sinasabing burabod.
Daraha an tubig sagkod saimong pagkakan.
Maghidali ka ta yaon na an aldaw.”
Tapos nagpasiring na si Subang sa Dakulang
Bukid.

3
”Aba anang rayo-rayo na kan pigparalakaw ko
—hain daw an burabod na iyan?” Nababaldi
sagkod pagal-pagal na si Subang sa saiyang
pagbaklay.

4
Sa dalan, may nasabatan syang aki.
”Pahagad po nin tubig,” sabi saiya kaini.
Nag-uyon si Subang pero nagsabi, ”
Tata’wan ta’ka, alagad hanapon mo muna an
buradod sa ibabaw kan bukid na ini dangan
magbwelta ka—dangan tatawanan ta’ka.”
Namundo an aki tapos naglakaw na parayo.

5
”Tulong aldaw na alagad mayo pa an tugang
nindo. Hain na daw sya?” an sabi ni Labog ki
Tayam.
”Magduman ka, panduwa ko, sa Dakulang
Bukid dangan hanapon mo sya. Lugod makua
nindo an burabod duman. Paghidali ta
masirang na an saldang.”
Tapos nagpasiring na si Tayam sa Dakulang
Bukid. Pero dai nya nakua si Subang.
”Sain ko mahihiling an burabod? Mainiton na,

6
halangkawon pa an tukadon,” nauungis na si
Tayam sa sinugo saiya kan ama.

7
Sa dalan, may nasabatan syang aki. ”Pahagad
po nin tubig,” sabi saiya kaini. Nag-uyon
si Tayam pero nagsabi, ”Tata’wan ta’ka
alagad magtukad ka muna dangan hanapon
an buradod sa ibabaw kan bukid dangan
magbwelta ka saka itukdo sako—dangan
tatawanan ta’ka.” Namundo an aki tapos
naglakaw na parayo.

8
9
”Ma-limang aldaw na alagad mayo pa ni saro
sainda an nagbwelta,” sabi niya ki Labsay.
”Lamaga an mga tugang mo sa Dakulang
Bukid. Hanapa nindo an burabod duman.
Kahiraki an ina mong nagdadayuyo na. Hale,
magmadali ta an aldaw yaon na.”
Nagbaklay na si Labsay pasiring sa Dakulang
Bukid. Ugmahon sya kan yaon na siya sa
kadlagan.

10
”Magayunon digdi! Kadakul-dakul saka
magagayon mga burak, kahoy saka balagon!
Masiramon an duros! Mapapaturog ako kan
bura kan mga duli-duli sagkod gamgam.”
Tuminukaw siya sa lindong kan marambong
na kahoy tapos nagpahingalo. ”Garo man
sana dai ako nagbaklay nin saro nang pag-agi
kan saldang!”

11
Pagbwelta nya sa dalan, may nasabat syang
aki.
”Pahagad po nin tubig,” sabi kaini saiya.
”O! Siisay kaiba mo?” Nakilaghanan si Labsay
pagkahiling sa aki.
”Napapahâ ka na. Inuma ‘ning balon ko.”
Dinuhol ni Labsay an balon sa aki.
”Dai ka natatakot digdi? Magugutom ka pati
kun yaon ka digdi.”
Kinua ni Labsay an pagkakan sa gamit nya,

12
tapos pagkiling nya, nawarâ na an ákî.

13
Nahiling nyang nagliwanag an bukid. Sa
kahoy na halangkawon, nagdagitab an sarong
linalang na maliwanagon.
Nakilaghanan si Labsay saka nagsabi, ”Siisay
ka!”
”Ako si Surog, an yaon sa bukid na ini. Ako an
aking pinainom mo kan saimong tubig.” Sabi
kan tingog hali sa maliwanagon na yaon sa
kahoy na halangkawon.
”Huli ta ika matinao, madudukayan mo an

14
burabod na pigdigdi mo.

15
”Hinahanap ko an duwa kong tugang na
nainot na sa bukid na ini,” simbag ni Labsay.
”Huli sa mabini mong puso, an mga kahoy
digdi sa kadlagan masurupang pa dangan
matalubo; masûpay para sa lambang linalang
sa saindong banwaan. Mabulos an daing-
kapantay na kagayunan, urog na pagkatapos
kan makusog na uran.”

16
Tapos basang na nawara an linalang sa kahoy
na halangkawon.
Natagalpo si Labsay—nakaturog syang garo
pagal-pagal.

17
Guminios nya, dangan nagpadagos na syang
magtukad astang makaabot sya sa ampas.
Duman nadukayan nya an burabod kun sain
nagbubulwak an malinawon na tubig. Nag-
inom sya sa nagwawaswas na maliputon na
tubig.
Dangan napano sya nin kusog na dai nya pa
namati kaidto.
”An mga bitis ko garo idtong sa marikas
na opon, an dalan ko binabangrawan kan
bulan saka bituon. Dawa anong rarom pwede

18
kong ladupon. Dawa anong dawag pwede
kong sulukon. Dawa anong init pwede kong
papreskuhon,” sabi ni Labsay sa sadiri.

19
Dangan nagpuon nang magbulos an
makusugon na uran. Sa lawig na hagawak
nin uran, mayo nang masirungan si Labsay.
Nagkabarasa sya. Nalipot ta mayo na nin
kakanon, natuok si Labsay nin lipot.

20
Paghilig nya sa may ampas, napadarinas
sya dangan nakapusak an payo nya sa
gapo. Naatong sya sa tubig nag-irarom sa
pinakahababang salog sa Dakulang Bukid.
Dai na sya nagbutwa.
Halawig na aldaw nagparauran nin makusog,
kaya nagsupay an tubig hali sa Dakulang
Bukid dangan nalantupan saka nagin danaw
an dating banwaan.

21
Haloy na panahon an nag-agi. Sarong
aldaw, may duwang mag-amigong na
nagbabaklay sa Dakulang Bukid an nakaabot
sa may ampas. Duman nadukayan ninda an
magayunon na busay.
An tubig kaini naghaharakhatak na garong
hali sa hararumon na parte kan bukid.

22
Sa baba, dai napugulan kan saro na
magbuntog saka maglangoy pasiring sa
nagwawaswas na tubig.
Uminirarom sya dangan buminutwa. ”Madya
na!” sabi kaini sa saiyang amigo. ”Magayunon
maglangoy, maliputon an tubig.”
”Mayo pating namit. Malabsay daw!”

23
24
25
 Brought to you by

Let’s Read is an initiative of The Asia Foundation’s Books for Asia

program that fosters young readers in the Asia-Pacific.
booksforasia.org
To read more books like this and get further information about
this book, visit letsreadasia.org

Original Story
Si Labsay kan Dakulang Bukid, Author: Julio Borde. Published by
The Asia Foundation - Let’s Read, https://www.letsreadasia.org ©
The Asia Foundation - Let’s Read. Released under CC BY-NC 4.0.

This work is a modified version of the original story. © The Asia

Foundation, 2020. Some rights reserved. Released under CC
BY-NC 4.0.

For full terms of use and attribution,

http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/