44 Baøi 5

MAÙY PHAÙT ÑIEÄN ÑOÀNG BOÄ

A. LYÙ THUYEÁT
Coù ba thí nghieäm: thí nghieäm khoâng taûi, thí nghieäm coù taûi, thí nghieäm ñieàu
chænh. Duøng ÑCMC keùo rotor MPÑB, do ñoù caàn chuù yù ñeán vieäc môû maùy vaø ñieàu chænh
toác ñoä.
1- Thí nghieäm khoâng taûi
Sô ñoà nguyeân lyù cho ôû hình 5.1.
Ep, Up
N
P V
C A
B Ip
R
R
Ip RKP K
F F

C3 RT3 L3

Hình 5.1

Ño Ep, ikp vaø döïng ñöôøng Ep = f(ikp)

Ñieàu kieän thí nghieäm: ÑCMC keùo rotor MP quay vôùi toác ñoä n = nñm =
1500V/P khoâng ñoåi. Khoùa K môû (Ip = 0).
Chænh Rkp, ikp thay ñoåi, ghi Ep töông öùng vaø ta ñöôïc Ep = f(ikp).
Daïng ñöôøng ñaëc tuyeán gioáng nhö ôû hình 5.2 (MPMC).
2- Thí nghieäm coù taûi
Up
Ño Up, Ip vaø döïng ñöôøng Up = f(Ip) 3
Ñieàu kieän thí nghieäm:
n = 1500V/P khoâng ñoåi trong suoát 1
thí nghieäm, Ip = 0 (K môû).
Chænh Rkp ñeå Up = 100V vaø tieáp 2
tuïc khoâng chænh Rkp. Ñoùng khoùa K,
taêng taûi (Ip) ghi Up, Ip töông öùng.
Ta coù ñöôøng ñaëc tuyeán Up = f(Ip)
nhö hình 5.2.
Tieán haønh thí nghieäm cho taûi:
thuaàn trôû, taûi caûm vôùi cosϕ = 0,7 (Ir = Ii).
Ip
Taûi dung vôùi cosϕ = 0,7 (Ir = Ic).
Hình 5.2
Giaûi thích daïng ñöôøng ñaëc tuyeán
Up = f(Ip).
MÁY PHÁT ĐIỆN ĐỒNG BỘ 45

Ta coù phöông trình caân baèng ñieän aùp Up = Ep – Ip.Rö

Khi Ip = 0 (khoâng ñoåi) Up = Upo = Ep coù giaù trò lôùn nhaát.
Khi coù taûi (I ≠ 0) Up seõ giaûm.
Coù hai nguyeân nhaân gaây suït aùp (nhö ñaõ trình baøy ôû MPMC):
- Toån hao ñieän aùp ôû cuoän daây phaàn öùng (Ip, Rö)
- Do phaûn öùng phaàn öùng laøm giaûm giaù trò Ep.
Ñoái vôùi taûi thuaàn trôû (R): Φ(ö) (ñaëc tröng cho phaûn öùng phaàn öùng) coù höôùng
ngang truïc, ñöôøng Up = f(Ip) coù daïng nhö hình 5.2 (ñöôøng 1).
Ñoái vôùi taûi caûm (cos = 0,7): Khi taûi thuaàn caûm Φ(ö) coù höôùng doïc truïc vaø khöû
töø neân Up giaûm raát nhanh khi taêng Ip. Ñöôøng ñaëc tuyeán Up = f(Ip) vôùi cosϕ = 0,7
cho ôû hình 5.2 (ñöôøng 2).
Ñoái vôùi taûi dung (cos = 0,7): Khi taûi thuaàn dung Φ(ö) coù höôùng doïc truïc vaø hoã
trôï töø neân Up taêng raát nhanh khi Ip taêng. Ñöôøng ñaëc tuyeán Up = f(Ip) vôùi cosϕ =
0,7 cho ôû hình 5.2 (ñöôøng 2).
3- Thí nghieäm MPÑB laøm vieäc vôùi ñieän aùp khoâng ñoåi
Ño ikp, Ip, Up = 100V khoâng ñoåi.
Ñieàu kieän thí nghieäm: n = 150V/P
Chænh Rkp ñeå U = 100V ño ikp, Ip vaø döïng ñöôøng ikp = f(Ip) nhö hình 5.3.
ikp

O Ip

Hình 5.3

Chuù yù: Khi Ip taêng, Up giaûm, caàn chænh Rkp ñeå Up = 100V.
Giaûi thích daïng ñöôøng ñaëc tuyeán:
Tieán haønh thí nghieäm vôùi taûi thuaàn trôû. Ta coù phöông trình:
Up = Ep – Ip.Iö
Khi Ip taêng, Up giaûm. Ñeå giöõ Up = 100V khoâng ñoåi ta caàn taêng Ep (Ep =
KenΦ(Ikp)), nghóa laø taêng ikp. Nhö vaäy ñeå giöõ U = 100V khoâng ñoåi, khi Ip taêng, ta
taêng ikp, giai ñoaïn ñaàu Up khoâng giaûm nhieàu neân ikp gaàn nhö khoâng taêng.
MÁY PHÁT ĐIỆN ĐỒNG BỘ 46

B. HÖÔÙNG DAÃN THÍ NGHIEÄM

THÍ NGHIEÄM 1: Maùy phaùt ñieän ñoàng boä laøm vieäc khoâng taûi
Muïc ñích:
Ño Ep, ip ñeå veõ ñaëc tuyeán khoâng taûi Ep = f(ip)

Hình 5.4

Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 5.4; BI giaûm 2 laàn
Chænh: Rkñ = 0; Rkp = max; RT3 hôû maïch.
2- Môû maùy ñoäng cô Ñ:
Ñoùng ñieän: Ñoäng cô seõ quay ñeán toác ñoä oån ñònh (nhìn ñoàng hoà ño toác ñoä);
chænh Rkñ ñeå n = 1500v/p vaø giöõ n =1500v/p khoâng ñoåi trong suoát quaù trình thí
nghieäm (vì trong quaù trình thí nghieäm toác ñoä coù thay ñoåi).
MÁY PHÁT ĐIỆN ĐỒNG BỘ 47

3- Giaûm töø töø Rkp, ghi caùc caëp Ep, ip vaøo baûng 5.1a. Thí nghieäm khoâng vöôït
quaù Ep = 130V.
4- Töø vò trí Ep = 130V, taêng töø töø Rkp vaø ghi caùc caëp Ep, ip vaøo baûng 5.1b.

Baûng 5.1a

ip[A]

Ep[V] 130

Baûng 5.1a

ip[A]

Ep[V] 130

THÍ NGHIEÄM 2: Maùy phaùt ñieän ñoàng boä laøm vieäc coù taûi
Muïc ñích: Ño Up, Ip ñeå veõ ñaëc tuyeán ngoaøi Up = f(Ip)
Tieán haønh:
Thí nghieäm vôùi taûi R: Chæ coù taûi trôû RT3
1- Maïch nhö hình 5.4.
Chænh Rkñ = 0, Rkp = max, RT 3 hôû maïch, BI giaûm 2 laàn.
2- Môû maùy ñoäng cô Ñ.
Ñoùng ñieän: Ñoäng cô seõ quay ñeán toác ñoä oån ñònh (nhìn ñoàng hoà ño toác ñoä);
chænh Rkñ ñeå n = 1500v/p vaø giöõ n=1500 v/p khoâng ñoåi trong suoát quaù trình thí
nghieäm (vì trong quaù trình taêng taûi toác ñoä seõù thay ñoåi).
3- Chænh Rkp ñeå Up = 100V vaø khoâng chænh Rkp nöõa.
4- Ñoùng taûi: Baám laàn löôït nuùt ON treân thuøng taûi RT3, chænh laïi Rkñ ñeå toác
ñoä n = 1500v/p; ghi caùc caëp Up, Ip baûng 5.2a.
Chuù yù: Thí nghieäm vôùi Iñ khoâng vöôït quaù 50A.
Thí nghieäm vôùi taûi R-L: Taûi trôû RT3 maéc song song vôùi taûi caûm L
Laëp laïi caùc böôùc thí nghieäm nhö phaàn A, vôùi taûi goàm RT3 maéc song song vôùi
L.
Khi thay ñoåi taûi RT3 nhôù ñieàu chænh taûi L ñeå coù IR = IL (cos ϕ = 0,7). Ghi caùc
caëp Up, Ip vaøo baûng 5.2b.
Chuù yù: Thí nghieäm vôùi Iñ khoâng vöôït quaù 50A.
Thí nghieäm vôùi taûi R-C: Taûi trôû RT3 maéc song song vôùi taûi dung C
Laëp laïi caùc böôùc thí nghieäm nhö phaàn A, vôùi taûi goàm RT3 maéc song song vôùi
C.
MÁY PHÁT ĐIỆN ĐỒNG BỘ 48

Khi thay ñoåi taûi RT3 nhôù ñieàu chænh taûi C ñeå coù IR = IC (cos ϕ = 0,7). Ghi caùc caëp
Up, Ip vaøo baûng 5.2c.
Chuù yù: Thí nghieäm vôùi Iñ khoâng vöôït quaù 50A.
Baûng 5.2a (Taûi R )

Ip [A] 0

Up[V] 100

Baûng 5.2b (Taûi R - L maéc song song)

Ip[A] 0

Up[V] 100

Baûng 5.2c (Taûi R - C maéc song song)

Ip [A] 0

Up[V] 100

THÍ NGHIEÄM 3: Maùy phaùt ñieän ñoàng boä laøm vieäc vôùi ñieän aùp khoâng ñoåi.
Muïc ñích:
Ño Ip, ip vaø veõ ñaëc tuyeán ip = f(Ip) vôùi ñieàu kieän Up = 100V khoâng ñoåi.
Tieán haønh thí nghieäm vôùi taûi R.
Tieán haønh:
1- Maïch nhö hình 5.4: Chæ coù taûi trôû RT3.
Chænh Rkñ = 0, Rkp = max, RT3 hôû maïch.
2- Môû maùy ñoäng cô Ñ.
Ñoùng ñieän: Ñoäng cô seõ quay ñeán toác ñoä oån ñònh (nhìn ñoàng hoà ño toác ñoä);
chænh Rkñ ñeå n = 1500v/p vaø giöõ n =1500v/p khoâng ñoåi trong suoát quaù trình thí
nghieäm.
3- Chænh Rkp ñeå Up = 100V. Ghi ip vaø Ip = 0 vaøo baûng 5.3.
4- Ñoùng taûi: Baám laàn löôït nuùt ON treân thuøng taûi RT3; chænh Rkp ñeå ñieän aùp
khoâng ñoåi Up = 100V; ghi Ip, ip vaøo baûng 5.3
Chuù yù: Thí nghieäm vôùi Iñ khoâng vöôït quaù 50A.
Baûng 5.3

Ip[A] 0

ip[A]

Baùo caùo:
Laäp caùc baûng soá lieäu, veõ caùc ñaëc tuyeán vaø tính caùc giaù trò nhö trong maãu
baùo caùo thí nghieäm maùy phaùt ñieän ñoàng boä.
 49

BAÙO CAÙO THÍ NGHIEÄM

Baøi 5
MAÙY PHAÙT ÑIEÄN ÑOÀNG BOÄ

Hoï vaø teân: .........................................................................................

Lôùp: .......................... Nhoùm: ........................ Toå: ..............................

Thôøi gian thí nghieäm: .......................................................................

MÁY PHÁT ĐIỆN ĐỒNG BỘ 50

1- Ñaëc tuyeán khoâng taûi

Soá lieäu thí nghieäm:
iP taêng daàn
ip[A] 0
Ep[V] 130

iP giaûm daàn
ip[A] 0
Ep[V] 130

Ñöôøng ñaëc tuyeán khoâng taûi: Ep = f(ip)

2- Ñaëc tuyeán ngoaøi maùy phaùt ñieän

Soá lieäu thí nghieäm:
a) Tröôøng hôïp taûi R
Ip[A] 0
Up[V] 100

b) Tröôøng hôïp taûi R - L

Ip[A] 0
Up[V] 100

c) Tröôøng hôïp taûi R - C

Ip[A] 0
Up[V] 100
MÁY PHÁT ĐIỆN ĐỒNG BỘ 51

Ñöôøng ñaëc tuyeán khoâng taûi: Up = f(Ip) (cho 3 tröôøng hôïp)

3- Ñaëc tuyeán ñieàu chænh maùy phaùt ñieän

Soá lieäu thí nghieäm:
Ip[A] 0
ip[A]

Ñaëc tuyeán ñieàu chænh ip = f(Ip)

52 Baøi 6
ÑOÄNG CÔ ÑIEÄN ÑOÀNG BOÄ (ÑCÑB)

A. LYÙ THUYEÁT
Coù hai thí nghieäm: thí nghieäm môû maùy vaø thí nghieäm coù taûi.
ÔÛ thí nghieäm naøy söû duïng moät maùy ñieän moät chieàu vôùi hai chöùc naêng:
- Chöùc naêng ñoäng cô moät chieàu ñeå keùo rotor ñoäng cô ñoàng boä khi môû maùy.
- Chöùc naêng maùy phaùt moät chieàu laøm taûi cho ñoäng cô ñoàng boä khi laøm vieäc coù
taûi.
THÍ NGHIEÄM 1: Môû maùy ñoäng cô ñoàng boä
Sô ñoà nguyeân lyù cho ôû hình 6.1.
ÑOÄNG CÔ
ÑOÀNG BOÄ
V
R
iK RKP
F F D1 D2 D3
GL GL GL
U1P

U1L

A B C
Hình 6.1

Söû duïng phöông phaùp môû maùy theo phöông phaùp hoøa ñoàng boä cuûa maùy
phaùt.
Ñieàu kieän ñeå hoøa ñoàng boä chính xaùc:
- Ñieän aùp cuûa maùy phaùt Up phaûi baèng ñieän aùp löôùi Ul
- Taàn soá cuûa maùy phaùt fp phaûi baèng taàn soá cuûa löôùi fl
- Thöù töï pha cuûa maùy phaùt phaûi gioáng nhö thöù töï pha cuûa löôùi ñieän
- Ñieän aùp cuûa maùy phaùt vaø cuûa löôùi phaûi truøng pha nhau.
Caùc böôùc tieán haønh môû maùy:
- Cho ÑCMC keùo rotor cuûa ÑCKÑB quay vôùi toác ñoä n ≈ n1 ≈ nñm
- Ñieàu chænh Rk ñeå Up ≈ Ui. kieåm tra baèng khoùa K sau hai böôùc treân seõ xaûy
ra hai tröôøng hôïp:
- Caùc ñeøn cuøng taét moät luùc: ôû thôøi ñieåm naøy caùc ñieàu kieän hoøa ñoàng boä ñaõ
ñöôïc thoûa maõn, ta ñoùng khoùa K. Quaù trình môû maùy ñaõ hoaøn thaønh.
- Caùc ñeøn saùng toái khoâng cuøng moät luùc, nhö vaäy caùc pha khoâng truøng nhau, ta
caàn ñoåi thöù töï cuûa hai pha (ñoåi thöù töï hai pha cuûa löôùi hoaëc cuûa MP ñeàu ñöôïc).
ĐỘNG CƠ ĐIỆN ĐỒNG BỘ 53

Phöông phaùp hoøa ñoàng boä khoâng chính xaùc (phöông phaùp töï ñoàng boä).
Ñieàu kieän:
+ Thöù töï pha cuûa maùy phaùt vaø löôùi ñeàu gioáng nhau.
+n ≈ n1
Caùc böôùc tieán haønh nhö sau:
Sau khi tieán haønh hoøa ñoàng boä chính xaùc, ta giöõ nguyeân maïch ñieän (caùc pha
cuûa MP vaø löôùi ñeàu gioáng nhau).
- Cho rotor cuûa MP quay vôùi n ≈ n1 ta ñoùng khoùa K vaø taêng doøng kích töø,
quaù trình môû maùy ñaõ hoaøn thaønh.
THÍ NGHIEÄM 2: Ñoäng cô ñoàng boä laøm vieäc coù taûi
Sau khi môû maùy xong, ÑCMC trôû thaønh MPMC vaø laø taûi cuûa ÑCÑB. Ño Iñ,
iñ, Ip vaø giöõ Up = 100V, döïng Iñ = f(id).
Caùc böôùc tieán haønh thí nghieäm:
- Chænh Rkp, Up = 100V thay ñoåi taûi Rt ñeå Ip laàn löôït coù caùc giaù trò: 5A, 8A,
13A, 18A, 22A.
- Ñieàu chænh Rkñ, ño caùc giaù trò iñ töông öùng, ta ñöôïc ñöôøng ñaëc tuyeán Iñ =
f(iñ), ñöôøng ñaëc tuyeán coù daïng chöõ V. Neáu goïi laø ñaëc tuyeán hình chöõ V nhö
hình 6.2.
Iñ

m n
IÑ

H
IÑ

O iñ
iÑ

Hình 6.2
Ñaëc tuyeán Iñ = f(iñ) coù nhaùnh:
- Nhaùnh mH: thieáu kích (< 0)
- Nhaùnh Hn: quaù kích (> 0)
- Taïi ñieåm H: ϕ = 0 (cosϕ = 1)
Chuù yù: ÖÙng vôùi moät giaù trò Iñ ta coù hai giaù trò iñ (thieáu kích vaø quaù kích).
Döïng ñöôøng ñaëc tuyeán Iñ = f(iñ) vôùi cosϕ = 0,4; 0,5; 0,6; 0,7.
- Daïng ñöôøng ñaëc tuyeán cho ôû hình 6.3.
Caùch döïng nhö sau:
ÖÙng vôùi 5 giaù trò Ip (5A, 8A, 13A, 18A, 22A) ta coù 5 ñöôøng ñaëc tuyeán hình V.
ĐỘNG CƠ ĐIỆN ĐỒNG BỘ 54

- Coâng suaát ñoäng cô ñoàng boä tieâu thuï:

P2 U p I p
P1 = 3U ñ I ñ cos ϕ = =
η η
U pIp
Ta coù: Iñ =
3U ñ η cos ϕ
trong ñoù: Up = 100V
Ip - öùng vôùi caùc giaù trò treân
η - hieäu suaát cuûa toå maùy ñaõ cho.
- Thay töøng giaù trò vaøo coâng thöùc treân (ví duï cosϕ = 0,4).
Ta seõ coù 5 giaù trò Iñ öùng vôùi 5 giaù trò Ip (5A, 8A, 13A, 18A, 22A).
Töø 5 giaù trò Iñ treân truïc tung, keû caùc ñöôøng naèm ngang vaø caét caùc ñöôøng Iñ =
f(Iñ) ôû 10 ñieåm. Noái 5 ñieåm ôû beân thieáu kích vaø 5 ñieåm ôû beân quaù kích ñöôïc hai
nhaùnh cuûa ñöôøng ñaëc tuyeán Iñ = f(Iñ) vôùi cosϕ = 0,4.
Töông töï nhö vaäy ta tieán haønh cho caùc giaù trò khaùc cuûa cosϕ.
Iñ

cosΦ = 1
Iñ

I p = 22A
Iñ

I p = 18A

Iñ

I p = 13A

I p = 8A

Iñ

cosΦ = 0,4
I p = 5A
cosΦ = 0,4

Hình 6.3
ĐỘNG CƠ ĐIỆN ĐỒNG BỘ 55

B. HÖÔÙNG DAÃN THÍ NGHIEÄM

THÍ NGHIEÄM 1: Hoøa maùy phaùt ñieän ñoàng boä vaøo löôùi ñieän
Muïc ñích:
Thöïc haønh caùc thao taùc hoøa chính xaùc maùy phaùt ñieän vaøo löôùi ñieän baèng boä
hoøa kieåu ñeøn toái.
Ñieàu kieän hoøa ñoàng boä chính xaùc maùy phaùt vaøo löôùi ñieän phaûi coù:
- Cuøng ñieän aùp - Cuøng taàn soá
- Cuøng thöù töï pha - Truøng pha
KÑ RKÑ
A
Ip - 10A DC RKP
A 5A DC
RM F F

V
UP
RT3
A
N B
A

50A C
IP

+ 100V-DC
MPÑ
ÑB
A B C

5A
A
V Iñ
BI

P
CÑ A GL GL GL
Ñ3 Ñ2 Ñ1
L

Nguoàn 3 pha
220V/127V A B C
50Hz
Hình 6.4
Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 6.4. BI giaûm ñi 5 laàn
2- Caét nguoàn ñieän AC, aán nuùt OFF Contactor hoøa ñoàng boä GL.
ĐỘNG CƠ ĐIỆN ĐỒNG BỘ 56

Chænh: Khoùa RM ôû vò trí Max, Rkñ veà 0 (Min), RkP veà Max, RT3 hôû maïch (aán
taát caû nuùt OFF treân thuøng taûi trôû RT3), Contact CÑA ôû vò trí hôû maïch (ñaët caàn
chuyeån maïch ôû vò trí giöõa).
3- Kieåm tra löôùi ñieän: caáp nguoàn ñieän AC, chuyeån Contact CÑA ôû vò trí L ñeå
kieåm tra ñieän aùp löôùi. Ghi nhaän: f = 50Hz; UL = …………………V
4- Vaän haønh maùy phaùt ñieän: Khôûi ñoäng ñoäng cô ñieän moät chieàu: Ñoùng
nguoàn ñieän DC, chôø cho ñoäng cô quay ñeán toác ñoä oån ñònh (nhìn ñoàng hoà ño toác
ñoä), chuyeån khoùa RM veà vò trí Min. Chænh chaäm Rkñ ñeå toác ñoä ñoäng cô n =1500
v/p. Chuyeån Contact CÑA ôû vò trí P. Chænh RkP ñeå UP = UL.
5- Tieán trình hoøa ñoàng boä chính xaùc: Khi tieán haønh caùc böôùc treân ta quan
saùt caùc ñeøn Ñ1, Ñ2, Ñ3; seõ xaûy ra caùc tröôøng hôïp sau:
- Caùc ñeøn Ñ1, Ñ2, Ñ3 cuøng saùng hay cuøng toái moät luùc (thöù töï pha cuûa nguoàn
AC vaø maùy phaùt ñieän ñaõ ñuùng): nhö vaäy caùc ñieàu kieän hoøa ñoàng boä ñaõ ñuû. Chôø caû
3 ñeøn saép taét, ta nhaán nuùt ON Contactor hoøa ñoàng boä GL, caét nguoàn ñieän DC.
Quaù trình hoøa ñoàng boä ñaõ hoaøn taát.
- Caùc ñeøn Ñ1, Ñ2, Ñ3 saùng vaø toái khoâng cuøng moät luùc (thöù töï pha cuûa nguoàn
AC vaø maùy phaùt ñieän ñaõ sai): Ta caàn hoaùn vò hai trong ba pha cuûa löôùi ñieän (hoaëc
cuûa maùy phaùt ñieän).
Sau khi hoaùn vò pha xong, ta laëp laïi caùc thao taùc hoøa ñoàng boä nhö treân.
6- Hoøa ñoàng boä khoâng chính xaùc (töï hoøa ñoàng boä):
Quaù trình hoøa ñoàng boä gioáng nhö treân, nhöng ta chænh UP ≤ UL; n ≤
1500v/p.
Khoâng caàn chôø ñeøn saùng hay toái cuøng moät luùc, ta nhaán nuùt ON Contactor
hoøa ñoàng boä GL, caét nguoàn ñieän DC, ñieàu chænh RkP ñeå UP = UL.
Chuù yù: Khi aán nuùt ON ñeå hoøa ñoàng boä cuûa hoøa ñoàng boä chính xaùc vaø khoâng
chính xaùc caàn chuù yù soá chæ cuûa Ampe keá Iñ, nhaän xeùt veà söï khaùc nhau naøy.

THÍ NGHIEÄM 2: Ñoäng cô ñoàng boä laøm vieäc coù taûi ñaëc tuyeán hình V
Muïc ñích: Ño iñ vaø Iñ öùng vôùi IP khaùc nhau ñeå veõ hoï ñaëc tuyeán Iñ = f(iñ),
ñaët tuyeán hình V vaø Iñ = f(iñ) vôùi caùc giaù trò cosϕ = 0,4; 0,5; 0,6; 0,7.
Tieán haønh:
1- Maïch nhö hình 6.4
2- Tieán trình hoøa ñoàng boä: Thöïc hieän nhö caùc böôùc treân.
3- Caét nguoàn ñieän DC, chænh Rkp ñeå UP = 90V, vaø giöõ UP = 90V khoâng ñoåi
trong suoát quaù trình thí nghieäm (vì khi mang taûi ñieän aùp UP seõ giaûm,
neân caàn chænh UP = 90V)
4- Tieán haønh giaûm laàn löôït RT3 (baám laàn löôït caùc nuùt ON treân maët tuû RT3),
ghi IP, Iñ, iP, UP vaøo baûng 6.1.
Chuù yù : Giaù trò Iñ = min.
ĐỘNG CƠ ĐIỆN ĐỒNG BỘ 57

Baûng 6.1

iñ (A)
IP =………(A)
Iñ (A)

iñ (A)
IP =………(A)
Iñ (A)

iñ (A)
IP =………(A)
Iñ (A)

iñ (A)
IP =………(A)
Iñ (A)

iñ (A)
IP =………(A)
Iñ (A)

iñ (A)
IP =………(A)
Iñ (A)

Baùo caùo: Laäp caùc baûng soá lieäu, veõ caùc ñaëc tuyeán V; Iñ = f(iñ) vôùi caùc giaù trò
cosϕ = 0,4; 0,5; 0,6; 0,7 treân cuøng moät ñoà thò.
Coâng thöùc tính:
P U P .I P
Iñ = ; P=
3 .U d . cos ϕ η
trong ñoù: Ud = UL, hieäu suaát η laáy theo ñöôøng ñaëc tính η = f(IP) hình 6.5.

Hình 6.5
 58

BAÙO CAÙO THÍ NGHIEÄM

Baøi 6
ÑOÄNG CÔ ÑIEÄN ÑOÀNG BOÄ

Hoï vaø teân: .........................................................................................

Lôùp: .......................... Nhoùm: ........................ Toå: ..............................

Thôøi gian thí nghieäm: .......................................................................

ĐỘNG CƠ ĐIỆN ĐỒNG BỘ 59

Ñaëc tuyeán V cuûa ñoäng cô ñieän ñoàng boä:

Soá lieäu thí nghieäm: khi Ud =………………V; UP =………………V

iñ(A)
IP =………(A)

η =……………
Iñ(A)
P = ……………

IP =………(A) iñ(A)
η =……………
Iñ(A)
P = ……………

IP =………(A) iñ(A)
η =……………
Iñ(A)
P = ……………

IP =………(A) iñ(A)
η =……………
Iñ(A)
P = ……………

IP =………(A) iñ(A)
η =……………
Iñ(A)
P = ……………

IP =………(A) iñ(A)
η =……………
Iñ(A)
P = ……………

cosϕ 0,4 0,5 0,6 0,7

IP = (A) Iñ (A)

IP = (A) Iñ (A)

IP = (A) Iñ (A)

IP = (A) Iñ (A)

IP = (A) Iñ (A)

IP = (A) Iñ (A)

P U P .I P
Iñ = ; P=
3 .U d . cos ϕ η
Ñöôøng ñaëc tuyeán V: Iñ = f(iñ )
Ñöôøng ñaëc tuyeán Iñ = f(iñ) vôùi caùc giaù trò cosϕ = 0,4; 0,5; 0,6; 0,7
ĐỘNG CƠ ĐIỆN ĐỒNG BỘ 60
61 Baøi 7
ÑOÄNG CÔ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ ROTOR LOÀNG SOÙC

A. LYÙ THUYEÁT
Tieán haønh thí nghieäm môû maùy vaø thí nghieäm coù taûi.
1- Thí nghieäm môû maùy
- Môû maùy tröïc tieáp;
- Môû maùy chuyeån töø ñaáu Y sang ∆
- Môû maùy vôùi U1 thay ñoåi.
Môû maùy tröïc tieáp:
- Khi ñaáu Y: ImY; - Khi ñaáu ∆: Im∆
•Veà maët lyù thuyeát Im∆ = 3ImY, vôùi U1 khoâng ñoåi.
•Khi môû maùy tröïc tieáp, coù theå xem nhö ñoäng cô khoâng ñoàng boä ôû traïng thaùi
ngaén maïch, Im ≈ 6 ÷ 8 laàn Iñm. Vôùi Im lôùn hôn aùp treân löôùi suït. Im∆ > ImY neân khi
môû maùy ∆ ñieän aùp löôùi suït nhieàu hôn khi môû maùy Y. Do ñoù Im∆ < 3ImY.
Môû maùy chuyeån töø ñaáu Y sang ∆:
- Phöông phaùp naøy chæ söû duïng cho ÑCKÑB khi laøm vieäc bình thöôøng ñaáu
∆. Nhö trình baøy ôû treân, khi môû maùy ñaáu Y vaø sau khi ñoäng cô chaïy oån ñònh, ta
chuyeån qua ñaáu ∆, nhö vaäy doøng môû maùy giaûm 3 laàn.
- Caâu hoûi ñöôïc ñaët ra laø sau thôøi gian t bao laâu ñoäng cô chaïy oån ñònh, ta
khaûo saùt doøng ñieän khi chuyeån töø Y sang ∆ly-∆ = f(t). Vôùi t = 3’’; 4’’; 6’’; 8’’ nhö
hình 7.1.
Môû maùy khi U1 thay ñoåi
Im = f(U1) nhö hình 7.2. Khi U1 giaûm, Im giaûm.
Iy - ∆
U1

t
Im
O 1 2 3 4 5 6 7 8 Giaây O

Hình 7.1 Hình 7.2

ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 62

2- Thí nghieäm coù taûi

Duøng maùy phaùt moät chieàu laøm taûi cho ñoäng cô khoâng ñoàng boä, khi thay ñoåi
Ip cuûa maùy phaùt moät chieàu, taûi cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä thay ñoåi.
- Ño caùc giaù trò U1, I1, P1, n vaø döïng caùc ñöôøng ñaëc tuyeán I1, n, M2, cos(ϕ), η =
f(P2) vaø M2 = f(n).
- Daïng caùc ñöôøng ñaëc tuyeán I1 = f(P2); n = f(P2); M2 = f(P2); cosϕ = f(P); η =
f(P2) coù daïng nhö hình 7.3.
I1, n, cosΦ, M, η

3
2

4
1 1: I1 = f(P2)
5 2: n = f(P2)
3: M2 = f(P2)
4: cosϕ = f(P2)
5: η = f(P)

P2
O

Hình 7.3

Giaûi thích daïng caùc ñöôøng ñaëc tuyeán:

• I1 = f(P2): ñaëc tuyeán doøng sô caáp
Khi ñoäng cô quay khoâng taûi (Ip = 0), I1 = I10 (nhoû), vaø ÑCKÑB tieâu thuï coâng
suaát P10 ñeå buø vaøo caùc toån hao trong maùy. Khi taûi taêng (P2 taêng) I1 taêng leân, giai
ñoaïn ñaàu I1 taêng chaäm, sau taêng nhanh hôn.
•n = f(P2): ñaëc tuyeán vaän toác
Khi ñoäng cô quay khoâng taûi n ≈ n1 (n1 laø toác ñoä quay cuûa töø tröôøng)
n −n
Khi ñoäng cô mang taûi, n giaûm vaø heä soá tröôït S: S = 1
n1
vôùi S ≈ 0,02: 0,06) laø heä soá tröôït S phuï thuoäc vaøo taûi, taûi caøng lôùn, giaù trò S caøng
lôùn.
n = n1 (1 – S) = f(P2)
•M2 = f(P2): ñöôøng ñaëc tính moâmen
60. P2
Ta coù: M2 = (kGm)
9,81.2nπ
- Khi P2 nhoû, giaù trò n gaàn nhö khoâng ñoåi, neân M2 = f(P2) coù daïng ñöôøng thaúng.
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 63

- Khi P2 taêng, n giaûm neân M2 taêng nhanh.

• cosϕ = f(P2): ñaëc tuyeán heä soá coâng suaát
- Coâng suaát ÑCKÑB tieâu thuï P1 = 3U d I d cos ϕ
- Khi ñoäng cô quay khoâng taûi P2 = 0, giaù trò cosϕ nhoû.
- Khi taûi taêng (P2 taêng), giaù trò cosϕ taêng vaø ñaït ñeán giaù trò 0,8: 0,85. Ñieàu
naøy coù theå giaûi thích baèng tam giaùc coâng suaát. Coâng suaát ÑCKÑB tieâu thuï goàm
hai thaønh phaàn: P: coâng suaát taùc duïng; Q: coâng suaát khaùng
- Neáu ñieän aùp nguoàn cung caáp cho ñoäng cô U khoâng ñoåi. Do ñoù khi P nhoû,
cos thaáp, khi P taêng leân cos seõ taêng theo.
• η = f(P): ñöôøng ñaëc tuyeán hieäu suaát
P2 P2
η = =
P1 P2 + Po + Pñ

Po - toån hao ñoàng, phuï thuoäc vaøo P2

Po - toån hao töø vaø cô, gaàn nhö khoâng phuï thuoäc vaøo P2.
Khi P2 = 0; η = 0: P2 taêng, η taêng vaø ñaït giaù trò lôùn nhaát (0,8: 0,85) khi Po = Pñ.
•M2 = f(n): ñöôøng ñaëc tuyeán cô
Ñöôøng ñaëc tuyeán cô cuûa ÑCKÑB: coù daïng nhö hình 7.4.

Mñ

F
A

Mo
Mc

O n = n1

Hình 7.4
Ñöôøng M2 = f(n) coù hai ñoaïn:
- Ñoaïn FBE goïi laø ñoaïn laøm vieäc khoâng oån ñònh.
- Ñoaïn EAD goïi laø ñoaïn laøm vieäc oån ñònh.
Nhö vaäy ñöôøng ñaëc tuyeán tính cô cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä M2 = f(n) coù
daïng gioáng nhö ñoaïn EAD.
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 64

B. HÖÔÙNG DAÃN THÍ NGHIEÄM

THÍ NGHIEÄM 1: Môû maùy tröïc tieáp
Muïc ñích:
Ño doøng môû maùy tröïc tieáp Im∆ , ImY

Hình 4.6
Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 4.6: Ampe keá thang 10A.
2- Môû maùy ∆: bieán doøng BI giaûm 10 laàn, aán nuùt ∆ ghi Im∆ = ……………………
3- Môû maùy Y: bieán doøng BI giaûm 5 laàn, aán nuùt Y ghi ImY = ……………………
Chuù yù: Iñm = 17A

THÍ NGHIEÄM 2: Môû maùy Y-∆

Muïc ñích: Ño doøng IY - ∆ khi ñoäng cô chuyeån töø ñaáu Y sang ñaáu ∆ öùng vôùi
thôøi gian tch (tch = 3”, 4”, 6”, 8”)
Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 4.6. BI giaûm 5 laàn, Ampe keá thang 10A
2- Baät coâng taéc veà vò trí töï ñoäng chuyeån Y-∆ (auto).
Chænh rôle thôøi gian öùng vôùi tch = 3”, 4”, 6”, 8”. Ghi doøng chuyeån töø Y sang ∆
(I∆) vaøo baûng 4.1.
Chuù yù: Khi ñoùng ñieän Ampe chæ doøng môû maùy ImY, sau ñoù giaûm veà giaù trò
khoâng taûi I1o ≈ 0A. Tieáp theo khi ñoäng cô chuyeån sang ñaáu ∆, Ampe chæ IY - ∆ vaø
sau ñoù giaûm veà I1o ≈ 0A.
ÖÙng vôùi moät giaù trò thôøi gian tch caàn ño 3 laàn. Khi tch = 0” thì IY - ∆ = Im∆.
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 65

Baûng 4.1

tch[s ] 0” 3” 4” 6” 8”

IY - ∆[A]

THÍ NGHIEÄM 3: Môû maùy baèng maùy bieán aùp töï ngaãu
Muïc ñích:
Ño doøng môû maùy ñoäng cô vôùi Ud(U1) thay ñoåi, döïng ñöôøng ImY = f(Ud).

Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 4.7. BI giaûm 5 laàn, Ampe keá thang 10A.
2- Chænh maùy bieán aùp töï ngaãu (BATN) laàn löôït ôû caùc vò trí 40%, 60%, 80%,
100% Uñm
Ñoùng ñieän: ghi doøng môû maùy Im vaø Ud öùng vôùi boán tröôøng hôïp treân vaøo baûng
4.2.

Chuù yù: Ghi Ud öùng vôùi giaù trò khi ñieän aùp ñaõ ñöôïc phuïc hoài.
Baûng 4.2

%Ud 40% 60% 80% 100%

Ud[V]

Im[A]
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 66

THÍ NGHIEÄM 4: Ñoäng cô laøm vieäc coù taûi

Muïc ñích:
Ño U1, I1, P1, Up, Ip, n, ñeå veõ caùc ñaëc tuyeán:
I1 = f(P2 ); n = f (P2 ); M2 = f(P2); M2 = f(n); cosϕ2 = (P2); η = f(P2 ).

Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 4.8, trong ñoù BI giaûm 5 laàn, Watt keá 240V - 5A.
2- Chænh Rkp = max, RT 1 hôû maïch, baät caùi ñaûo doøng CÑD ôû vò trí hôû maïch.

3- Môû maùy ñoäng cô Ñ

- Ñoùng ñieän AC
- Ñieàu chænh Rkp ñeå Up = 100V vaø giöõ Up = 100V trong suoát thí nghieäm.
4- Taêng taûi: AÁn laàn löôït caùc nuùt ON treân RT1, chænh Rkp ñeå coù Up = 100V
khoâng ñoåi (vì khi taûi taêng Up seõ giaûm).
Ghi caùc giaù trò U1, I1, P1, Up, Ip vaø n vaøo baûng 4.3.
Chuù yù: thí nghieäm vôùi Ip khoâng vöôït quaù 30A.
Baûng 4.3

U1[V]
I1 [A]
P1[W] Pa
Pb
UP [V]
IP [A]
N [v/p]
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 67

Coâng thöùc tính:

1- Coâng suaát ra P2 treân truïc ñoäng cô laø:
U p .I p
P2 = = f (I p )
ηp
Vôùi ηp laø hieäu suaát maùy phaùt P, phuï thuoäc Ip, vaø ñöôïc xaùc ñònh trong ñaëc
tuyeán ηp = (Ip) cho treân hình 4.9
2- Momen ra M2 treân truïc ñoäng cô laø:
60.P2
M2 = (m.kg)
9,81.2π.n
3- Heä soá coâng suaát cuûa ñoäng cô laø:
P1
Cosϕ =
3.U 1 .I1
4- Hieäu suaát ñoäng cô:
P
η= 2
P1
Baùo caùo:
- Laäp caùc baûng soá lieäu; veõ caùc ñaëc tuyeán vaø tính caùc giaù trò nhö trong maãu
baùo caùo thí nghieäm ñoäng cô khoâng ñoàng boä.
- Ñaëc tuyeán ηp = (Ip):

Hình 4.9
 68

BAÙO CAÙO THÍ NGHIEÄM

Baøi 7
ÑOÄNG CÔ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ

Hoï vaø teân:...........................................................................................

Lôùp: .......................... Nhoùm: ....................... Toå: .............................

Thôøi gian thí nghieäm: ......................................................................

ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 69

1- Môû maùy tröïc tieáp:

I m∆ I mY
I m∆ = ; ImY = ; Iñm = 17 A; I ∗ = =; I∗ = =
I ñm I ñm
2- Môû maùy Y-∆
∆:
Soá lieäu thí nghieäm:
tch [s] 0” 3” 4” 6” 8”

IY-∆[A]

Ñöôøng ñaëc tuyeán: IY-∆ = f(tch)

3- Môû maùy duøng bieán aùp töï ngaãu

Soá lieäu thí nghieäm:

%Ud 40% 60% 80% 100%

Ud[V]
Ud[V]

Imm[A]

Ñöôøng ñaëc tuyeán: Ud = f(Imm)

ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 70

4- Thí nghieäm coù taûi

Soá lieäu thí nghieäm vaø tính ηP, P2, M2, Cosϕ, η

U1[V]

UP[V]

IP[A]

I1[A]

P1 [W]

n(v/p)

ηP

P2 [W]

M2(Kg.m)

Cosϕ

Ñöôøng ñaëc tuyeán cöôøng ñoä sô caáp: I1 = f(P2)

Ñöôøng ñaëc tuyeán vaän toác: n = f(P2)

ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR LỒNG SÓC 71

Ñöôøng ñaëc tuyeán momen: M2 = f(P2)

Ñöôøng ñaëc tuyeán momen: M2 = f(n)

Ñöôøng ñaëc tuyeán: Cosϕ = f(P2) vaø η = f(P2 )

72 Baøi 8
ÑOÄNG CÔ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ ROTOR DAÂY QUAÁN

A. LYÙ THUYEÁT
Ñoái vôùi ñoäng cô khoâng ñoàng boä rotor daây quaán, ta tieán haønh ba thí nghieäm:
- Thí nghieäm môû maùy
- Thí nghieäm coù taûi
- Thí nghieäm ngaén maïch.
Treân cô sôû thí nghieäm khoâng taûi vaø thí nghieäm ngaén maïch, ta xaùc ñònh caùc
thoâng soá cuûa ñoäng cô: xo, ro, r1, x1, x2, r2.
Veà caáu taïo vaø nguyeân lyù laøm vieäc ñoäng cô khoâng ñoàng boä vaø maùy bieán aùp
gioáng nhau, neân ta söû duïng caùc phöông trình ñaëc tröng cuûa maùy bieán aùp ñeå xaùc
ñònh caùc thoâng soá cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä.
1- Thí nghieäm môû maùy
- Öu ñieåm chính cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä rotor daây quaán laø doøng ñieän môû
maùy coù theå ñieàu chænh treân cô sôû ñieàu chænh Rmr (ñieän trôû rotor môû maùy). ÔÛ thí
nghieäm môû maùy, ño Ims (doøng môû maùy stator), Imr (doøng môû maùy cuûa rotor) vôùi
caùc giaù trò khaùc nhau cuûa Rmr vaø döïng ñöôøng ñaëc tuyeán Ims = f(Rmr); Imr =
f(Rmr).
- Sô ñoà nguyeân lyù vaø daïng cuûa hai ñöôøng ñaëc tuyeán cho ôû hình 8.1 vaø 8.2.
Im r
Chuù yù: K = gaàn nhö khoâng thay ñoåi, ta xaùc ñònh K (trung bình) vaø coù
Im s
theå kieåm tra thí nghieäm theo coâng thöùc: Im k = K Im s

Hình 8.1
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 73

Ims, Imr

Imr = f (Rmr)

Ims = f (Rmr)

O
Rmm

Hình 8.2

2- Thí nghieäm khoâng taûi

Môû maùy ñoäng cô, thay ñoåi U10 ño caùc giaù trò U10, I10, P10 vaø döïng hai ñöôøng
ñaëc tuyeán I10 = f(U10) vaø P10 = f(U10), sô ñoà nguyeân lyù cho ôû hình 8.3 vaø 8.4.
A B C

U1

V
X1
R1
I10 Ro

U1

Xo

b)

Hình 8.3
a b c
a)

Daïng ñöôøng ñaëc tuyeán P10 = f(U10), I10 = f(U10) töông töï nhö ôû MBA.
Ñoái vôùi ÑCKÑB:
2 2
P10 = KU10 + I10 R1 + ∆Pc
tieán haønh xaùc ñònh caùc thaønh phaàn.
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 74

2
- I10 R1 vì nhoû neân coù theå khoâng tính.
- ∆Pc toån hao cô vaø phuï thuoäc vaøo n, khi ÑCKÑB quay khoâng taûi n khoâng
ñoåi do ñoù ∆Pc khoâng ñoåi vaø caàn xaùc ñònh.
2
- KU10 seõ baèng khoâng (0) khi U10 = 0.

Ñeå xaùc ñònh ∆Pc ta keû ñöôøng tieáp tuyeán vôùi ñöôøng P10 = f(U10) taïi ñieåm N,
ñöôøng tieáp tuyeán ñoù caét truïc tung (OP) taïi ñieåm M(U10 = 0), ta coù OM = ∆Pc (toån
hao cô) vì U10 = 0.
Nhö vaäy toån hao: Po = P10 – ∆Pc (Po - toån hao saét töø)
Po 2
Toån hao treân 1 pha: Pop = = Ro I10
3
Po, I10

Po = f(U10)
Po

N
M I10 = f(U10)
I10

∆Pc

O 100V 220V U10

Hình 8.4
Tính ôû cheá ñoä U10 = 220V:
( P10 − ∆Pc ) Up U10
Ro = 2
; Zo = = ; xo = Z o2 − ro2
3. I10 I10 3I10
Trong thí nghieäm naøy ta xaùc ñònh ñöôïc:
U U
K = 1 = 1
U 2 Ur
Nhö vaäy ôû thí nghieäm khoâng taûi, ta xaùc ñònh ñöôïc ro, xo, K.

3- Thí nghieäm ngaén maïch

Khi tieán haønh thí nghieäm, ta giöõ cho rotor cuûa ñoäng cô khoâng quay vaø ño
U1n, Ins, Inr, Pn vaø döïng caùc ñöôøng ñaëc tuyeán Ins = Inr, Pn = f(Un). Sô ñoà nguyeân lyù
vaø daïng caùc ñöôøng ñaëc tuyeán cho ôû hình 8.5, 8.6.
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 75

Khi giöõ rotor cuûa ñoäng cô ñöùng yeân, ta thaáy ñoäng cô khoâng ñoàng boä laøm
vieäc nhö maùy bieán aùp.
Ta coù: Pn = KU n2 + I n2 rng
2
Vì Un nhoû neân KU n coù theå khoâng tính. Do ñoù ta coù:
Pn ≈ I n2 rng
Xaùc ñònh caùc giaù trò r1, x1, r2, x2 ôû cheá ñoä I1ñm = 17A
Pnp P
rng = 2 = n2 (tính cho 1 pha)
In 3.I n
U np Un 2 2
Z = = ; xng = Zng − rng
In 3I n
, ,
Gaàn ñuùng ta coù theå cho r ≈ r2 ; x ≈ x2
, rng , xng
Do ñoù: r1 ≈ r2 = ; x1 ≈ x2 =
2 2
Nhö vaäy ôû thí nghieäm ngaén maïch, ta xaùc ñònh ñöôïc r1, r2, x1, x2.
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 76

B. HÖÔÙNG DAÃN THÍ NGHIEÄM

THÍ NGHIEÄM 1: Môû maùy duøng bieán trôû môû maùy (rmr)
Muïc ñích: Ño doøng môû maùy: Ims (doøng môû maùy stator); ImR (doøng môû maùy
rotor). Döïng ñöôøng ñaëc tuyeán Ims = f(RmR); ImR = f(RmR ).

Hình 7.5
Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 7.5.
BI1 giaûm laàn löôït 2, 5, 10 laàn; Ampe keá thang 10A.
BI2 giaûm laàn löôït 2, 5, 20 laàn; Ampe keá thang 10A.
2- Chænh RmR veà vò trí 1.
3- Ñoùng ñieän, vaø ghi ImS ; ImR vaøo baûng 7.1.
Chuù yù: Giaù trò ImS ; ImR ôû vò trí lôùn nhaát.
4- Ngaét ñieän, chænh RmR veà vò trí 2. Chôø ñoäng cô ñöùng yeân, vaø laëp laïi thí
nghieäm gioáng nhö treân. Tieáp tuïc laøm thí nghieäm cho caùc vò trí coøn laïi 3, 4, 5.
Baûng 7.1

Vò trí 1 2 3 4 5
RmR[Ω] 2 1,2 0,9 0,6 0
ImS [A]
ImR [A]

THÍ NGHIEÄM 2: Thí nghieäm khoâng taûi

Muïc ñích: Ño U10, I10, P10 döïng ñöôøng ñaëc tuyeán P10 = f(U10), I10 = f(U10).
Xaùc ñònh Ro, Xo (ñieän trôû, ñieän khaùng cuûa maïch töø)
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 77

Hình 7.6
Tieán haønh:
1- Noái maïch nhö hình 7.6, trong ñoù BI giaûm 2 laàn, Watt keá 220V-5A; U1
taàm 300V.
2- Môû maùy ñoäng cô:
- Khoaù K môû luùc ban ñaàu
- Chænh Variac ñeå U1 = 220V
- Ñoùng khoaù K vaø môû maùy ñoäng cô. Ghi U10, I10, P10 (chuyeån CÑ D ñeå ghi
ñöôïc PA vaø PB) vaøo baûng 7.2.
Chænh Variac ñeå giaûm daàn U1 laàn löôït 200V, 180V,………, 100V.
3- Ño tæ soá K. Sô ñoà ñaáu daây khoâng ñoåi, ñaáu theâm volt keá U2 vaøo maïch rotor
nhö hình 7.6a.
- Khoùa K môû
- Chænh variac ñeå U1 coù giaù trò 150V vaø 200V
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 78

- Ñoùng ñieän vaø ño U2 öùng vôùi 2 giaù trò U1, ghi giaù trò vaøo baûng 7.2a.
Baûng 7.2

U10[V] 100 120 140 160 180 200 220

I10[A]

PA
P10[W]
PB

Baûng 7.2a

U1[V] 150 200

U2[V]

U1
K=
U2

THÍ NGHIEÄM 3: Thí nghieäm ngaén maïch

Muïc ñích: Ño U1n, Ins, InR, Pn; döïng ñöôøng ñaëc tuyeán Pn = f(Ins); Ins = f(Un);
InR = f(Un); Xaùc ñònh: R1, X1, R’2, X’2 (Ñieän trôû vaø ñieän khaùng taûn töø cuûa stator vaø
rotor).
Tieán haønh:
1- Thöïc hieän maïch ñieän nhö trong hình veõ 7.6
- Maïch rotor ñaáu theâm ampeøre keá ñeå ño InR nhö hình 7.6b.
- BI1, BI2 giaûm 5 laàn; Watt keá taàm 50V-5A; U1 thang ño 30V
2- Quay variac veà vò trí 0, khoùa K môû
3- Môû maùy ñoäng cô
- Giöõ khoâng cho ñoäng cô quay
- Chænh variac ñeå U1 = 50V. Giôùi haïn Ins = 17A
- Ñoùng ñieän ghi soá lieäu U1, Ins, InR, Pn vaøo baûng 7.3.
4- Chænh variac giaûm daàn Un nhö giaù trò trong baûng 7.3.
Baûng 7.3

Un[V] 15 20 25 30 35 40 45 50

Ins [A]

InR [A]

PA
Pn[W]
PB
 79

BAÙO CAÙO THÍ NGHIEÄM

Baøi 8
ÑOÄNG CÔ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ
(ROTOR DAÂY QUAÁN)

Hoï vaø teân:...........................................................................................

Lôùp: .......................... Nhoùm: ....................... Toå: .............................

Thôøi gian thí nghieäm: ......................................................................

ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 80

THÍ NGHIEÄM 1: Môû maùy duøng ñieän trôû môû maùy rmr
Soá lieäu thí nghieäm:
Baûng 7.1

RmR[Ω] 2 1,2 0,9 0,6 0

Ims[A]

ImR[A]

Ñaëc tuyeán: ImS = f(RmR) vaø ImR = f(RmR)

THÍ NGHIEÄM 2: Thí nghieäm khoâng taûi

Soá lieäu thí nghieäm:
Baûng 7.2

U10[V]

I10[A]

P10[W]

Tính giaù trò Ro, Xo:

Tính ôû cheá ñoä ñònh möùc:
220
U1ñm = 220V; U1P = = 127V
3
Tính gaàn ñuùng xem nhö toån hao treân R1 khoâng ñaùng keå
Ta coù: P10 = Po + PC
Trong ñoù toån hao cô PC ñöôïc xaùc ñònh nhö ñoà thò sau, keû ñöôøng ñaëc tieáp
tuyeán vôùi ñöôøng ñaëc tuyeán P10 = f(U10) taïi ñieåm N, ñöôøng ñaëc tuyeán caét truïc P10
taïi ñieåm M. Ñoaïn OM = PC.
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 81

Toån hao trong maïch töø Po = P10 - PC. Tính Ro, Zo , Xo cho 1 pha

P0 P U 10 P
Ro = 2
; Zo = ; X o = Z 02 − Ro2
I10 I10

Ñaëc tuyeán: I10 = f(U10); P10 = f(U10)

THÍ NGHIEÄM 3: Thí nghieäm ngaén maïch

Soá lieäu thí nghieäm:
Baûng 7.3

Un[V]

Ins[A]

InR[A]

Pn[W]
ĐỘNG CƠ KĐB ROTOR DÂY QUẤN 82

Ñaëc tuyeán: Pn = f(Un); InS = f(Un); InR = f(Un)

Xaùc ñònh caùc thoâng soá R1, X1, R2’, X2’:

Tính ôû cheá ñoä I1ñm = 15A, cho 1 pha

, , PnP
PnP = I n2 ( R1 + R2 ) ⇒ R1 + R2 =
I n2
, ,
R + R2
, R2
R1 ≅ R2 = 1 ; R1 =
2 K2
K ñöôïc xaùc ñònh ôû thí nghieäm khoâng taûi:
, ,
U , , , x + x2 x2
Z n = nP ; x1 + x2 = Z n2 − ( R1 + R2 ) ;2
x1 + x2 = 1 ; x2 =
In 2 K2
Sau khi tính xong caùc soá lieäu R1, X1, R2’, X2’, Ro, Xo ghi vaøo sô ñoà thay theá
cuûa ñoäng cô.