కరోనా సంహారం పూర్తి పుస్తకం

ø£s√Hê dü+Vü‰s¡+
Jeq$<Ûëq+ e÷]‘˚ kÕ<Ûäý˚T!

A wake-up call to change Lifestyle
ø£fi≤s¡‘·ï &Ü ˆˆ õ. $. |üPs¡í#·+<äT, B.A.M.S.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·« n‘·T´qï‘· ªVü≤+düμ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·
Á|üeTTK Äj·TTπs«<ä yÓ’<äT´\T, kÕVæ≤ry˚‘·Ô, X¯‘ê~Ûø£ Á>∑+<∏äø£sÔ¡
XÊ+‘êèdü+‘ê Á≥düTº
bÕ¢{Ÿ HÓ+ : 16 17, Á^Hé yêø˘ y˚dt,
sêCÒ+Á<äq>∑sY, ôV’≤<äsêu≤<é-500030
CORONA SAMHAARAM
(A wake-up call to Change Lifestyle)
by Dr G.V.Purnachand, B.A.M.S.
Susruta Ayurvedic Hospital,
opp: Buckingham pet HPO
Governor pet, Vijayawada-520002
Cell : 9440172642
‘=* eTTÁ<äD : y˚T, 2021

Á|ü‘T· \T : 1500
ø£esY &çCH’… é : _. sê»øÏc˛sY

˝Ò`ne⁄{Ÿ : {Ï.qMHé, ôV≤’ <äsêu≤<é
Á|æ+{Ï+>¥ : s¬ sTTHé uÀ Á|æ+{Ÿ bÕ´ø˘, ôV≤’ <äsêu≤<é
yÓ\ : neT÷\´+
Á|ü‘T· \≈£î :
XÊ+‘ê edü+‘ê Á≥düTº
bÕ¢{Ÿ HÓ+ : 16 17, Á^Hé yêø˘ y˚dt,
ãT<˚«˝Ÿ, sêCÒ+Á<äq>∑sY,
ôV’≤<äsêu≤<é`500030
email : svcthyd@gmail.com
www.shanthavasanthatrust.org
düeTs¡ŒD
kÕVæ≤‘·´+ãTqT y˚<äXÊÁdüÔ>∑‘·T\THé dü+^‘·eTTHé dü‘·ÿfi¯˝Ÿ
ùdïVü‰~Ûø£éTT e÷‘·uÛ≤wü kı>∑düT˝Ÿ πøåeT+ãT #˚≈£Ls¡TÃqHé
kÂVæ≤‘·´+ãTq |ü<àä uÛ÷Ñ wüD‘· dü«#·Ã+¤ <äÁ|üC≤˙ø£ùd
yêùV≤e÷Á~! es¡Á|ükÕ<ä! >=qTe÷ yê\¢uÛÑ´ MT dü‘·ÿ‹Hé
C≤‹ kÕ+düÿ‹ø£ yÓ’uÛÑyêìï ì\u…{≤º\ì,
eTìwæ˝À dü+kÕÿsêìï |ü~\|üs¡#ê\ì,
eTìw” eTqdü÷ Äs√>∑´+>± ñ+fÒH˚ düe÷» eTqT>∑&É $T≥º|ü˝≤¢\T
˝Òø£ kÕ>∑T‘·T+<ä˙ q$Tà »q kÕ+|òæTø£‘· ø√dü+,
»qà kÕs¡∆ø£‘· ø√dü+ |ü]‘·|æ+#˚ kÂ»qéT÷]Ô
|ü<àä uÛ÷Ñ wüD |ü⁄s¡kÕÿs¡ d”«ø£sÔ¡
ø√&É÷] áX¯«s¡ es¡Á|ükÕ<ä ¬s&ç¶ >±]øÏ
μeTìwæ Áã‘·T≈£î rs¡T˝À e÷s¡TŒ rs¡TŒμ>± Áyêdæq
á ªªø£s√Hê dü+Vü‰s¡+μμ Á>∑+<∏ëìï
ø=+&É+‘· >ös¡e+‘√ düeT]ŒdüTHÔ êïqT.
- |üPs¡í#·+<äT
|üs¡eTÚwü<Ûä+
Á|üdüTÔ‘·Ô+ j·÷e‘Y Á|ü|ü+#·+ ªø£s√Hêμ s¡a+s¡a≤e÷s¡T‘·+˝À
n˝¢˝≤¢&bç ˛‘·Tqï~. á X¯‘êã∆+˝À eTq+ m<äTs=ÿ+≥Tqï Á|üe÷<äøs£ ¡
n+≥Tyê´~Û>± düs¡«e÷qyê[ì Äe]+∫ n‘·˝≤≈£î‘·\+ #˚düTÔqï~.
n<ÛTä ìø£ yÓ<’ ´ä $<Ûëq+ (n˝À¢|‹ü ) <ë«sê á n+≥Tyê´~Ûì ìyê]+#˚
{°ø±\T. n_Ûeè~∆ #˚ùd Á|üj·T‘êï\T eTTeTàs¡+>± kÕ>∑T‘·THêïsTT.
Hê\T>∑T, ◊<äT {°ø±\T ñ|üjÓ÷>∑+˝ÀøÏ ≈£L&Ü e#êÃsTT. eTs√ |ü~
{°ø±\T s¡÷|üø£\Œq <äX¯˝À, nqTeT‘·T\ <äX¯\˝À e⁄HêïsTT. ø£s√Hê
ìyês¡D ì$T‘·Ô+ eT+<äT\T Ç+ø± |ü⁄]ÔkÕúsTT˝À n_Ûeè~∆ ø±˝Ò<äT.
eTπs<√ yÓ’s¡dt≈£î yê&çq eT+<äT\H˚ n≥T, Ç≥T>± ø=~› e÷s¡TŒ\T
#˚dæ (Re`purposed drugs) yê&ÉT‘·THêïs¡T. n$ |üP]Ô>± ø£s√Hê
\ø£åD≤\ qT+∫ s¡øÏå+#·>∑*>±j·÷ ˝Ò<ë nqï~ ˇø£ Á|üXÊïs¡∆ø£+>±
ì*∫+~.
Äs√>∑´+ ` nHês√>∑´+ ø£*ùd eTq J$‘·+˝À düV≤ü Jeq+ #˚kÕÔsTT.
yê´~Û ‘ √ j· T T<ä ∆ + #˚ d ü ÷ Ô H ˚ J$‘· + Äs¡ + uÛ Ñ y Ó T Æ ∫es¡ + {≤
ø=qkÕ>∑T‘·T+~. yê´~Ûô|’ $CÒ‘·>± ì\ã&çqHêïfi‚fl Áã‘·T≈£î. yê´~Û
eTq*ï »sTTùdÔ n<˚ eTs¡D+. eTq˝Àì düVü≤»+>± ì_&ûçø£è‘·yÓTÆq
b˛sê≥|ü{ÏeT (ÇeT÷´ì{Ï) eTq ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\ $wüj·T+˝À
nC≤Á>∑ ‘ · Ô \ ø±s¡ D +>± dü ì ï–*q|ü  &É T , XÊØs¡ ø £ + >±q÷,
e÷qdæø£+>±q÷ düyêfi¯ófl m<äTs=ÿqï|ü&ÉT X¯ØsêìøÏ s¡T>∑à‘·
@s¡Œ&ÉT‘·T+~. n≥Te+{Ï dæ‹ú ì n~Û>$∑ T+#·&ÜìøÏ eT+<äT (yÓT&çdHæ )é
s¡÷|ü+˝À ãj·T≥qT+∫ X¯ØsêìøÏ düVü‰j·T+ nedüs¡eTe⁄‘·T+~.
eTq ÁbÕNq dü+düÿè‹˝À uÛ≤>∑+>± eTq≈£îqï dü+|ü<ä eTq y˚<ë\T.
Ç+<äT˝À ªn<Ûäs¡«D y˚<ä+μ <ë«sê Äj·TTπs«<ä+ nH˚ ñ|üy˚<ä+`
n+<äT˝À Äs√>∑´ |ü]s¡ø£åD≈£î nedüs¡yÓTÆq nH˚ø£ yÓ’<ä´ $<ÛëHê\qT,
dü÷Á‘ê\qT, ÄVü‰s¡ eéVü‰s¡ ìj·Te÷\qT dü÷Árø£]+#·&É+
»]–+~. |ü⁄{Ïºq <ä>∑Zs¡ qT+&ç –fÒº+‘· es¡≈£L m˝≤ Áã‘·ø±˝À, m˝≤
Áã‘·ø£≈£L&É<√ ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~ Äj·TTπs«<ä+.
e÷qe⁄&ÉT ø=ìï ø£≥Tºu≤≥T¢, ìj·Te÷\T bÕ{ÏùdÔ ì+&ÉT q÷πsfi¯ó¢
Äq+<ä+>± J$+#·e#·Ãì Äj·TTπs«<ä+ #ÓãT‘·T+~. düTÁX¯ó‘·T&ÉT,
uÛÑs¡<ë«E&ÉT, ÄÁ‘˚j·TT&ÉT, n–ïy˚X¯ó&ÉT, #·s¡≈£î&ÉT e+{Ï eTVü≤s¡T¸\T
` Á<äwüº\T e÷qyê[ ÇVü≤ |üs¡ kÕ<Ûäq ø=s¡≈£î nH˚ø£ Äj·TTπs«<ä
Á>∑+<∏ë\T s¡#·q #˚XÊs¡T. ø±˙ n$ #ê˝≤ es¡≈£î eTq≈£î \uÛÑ´+>±
˝Òe⁄. #Ó<äTs¡T eT<äTs¡T>± nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü <=]øÏq ‘êfi¯|üÁ‘· Á>∑+<∏ë\qT
ø=+<äs¡T yê{Ïì ãVæ≤s¡Z‘·+ #˚j·T≈£î+&Ü ‘·eT e<ä› <ë∫ e⁄+#˚XÊs¡T.
n$ ˝Àø±ìøÏ n+<ä ≈ £ î +&Ü ø±\>∑ ‹ ˝À #ê\es¡ ≈ £ î ∫Á<Û ä y Ó T Æ
n+‘·]+∫b˛j·÷sTT. n+‘·]+∫b˛sTTq$ b˛>±, $T–*q ø=ìï
‘êfi¯|üÁ‘· Á>∑+<∏ë\ <ë«sê H˚{Ï eTq Äj·TTπs«<ä yÓ’<äT´\ ø£èwæ‘√
eTTÁ<äD≈£î H√#·T≈£îHêïsTT.
&Üˆˆ |üPs¡í#·+<äT >±s¡T Á|üdæ<ä∆ Äj·TTπs«<ä yÓ’<äT´\T, n<äq+>±
kÕVæ≤r $<ë«+düT\T. ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ Á|æj·TT\T, ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ø=s¡≈£î
ñ<äéTø±s¡T\T. ‘·q≈£î ‘Ó*dæq Äj·TTπs«<ä $<ä´‘√ m+<ä]ø√
Äs√>±´ìï Á|ükÕ~+#·&É+‘√ bÕ≥T mH√ï Äj·TTπs«<ä $wüj·÷˝qT,
ÄVü‰s¡ ìj·Te÷\qT Á>∑+B∏ø£]+∫ ‘Ó\T>∑Tyê]øÏ Äs√>∑´_Ûø£å ô|{≤ºs¡T.
ø£s√Hê yê´~Ûì H˚{Ï Ä<ÛäTìø£ ∫øÏ‘·‡ $<Ûëq+ (n˝À¢|ü‹)
dü+|üPs¡+í >± m<äTs√ÿ>∑\ kÕúsTT˝À ˝Ò<Hä ˚ nqTø√yê*. {°ø±\T n_Ûeè~∆
#˚dHæ ê, ø=ìï n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫ÃHê, Ä yÓs’ d¡ t ñ‘·Œ]es¡HÔ ê\ CÀs¡T˝À
@ {°ø± m+‘·y˚Ts¡≈£î uÛÑÁ<ä‘·, m+‘·ø±\+ Ä s¡ø£åD ø£e#·+ nqï
$wüj·÷\ MT<ä ì•Ã‘ê_ÛÁbÕj·÷\T sTT+ø± ø£\>∑&É+ ˝Ò<äT.
s√>∑ìs¡÷à\HêìøÏ düsêdü]>± |üì#˚ùd eT+<äT\T sTT+ø± n_Ûeè~∆
<äX¯˝ÀH˚ e⁄HêïsTT.
eTq Äj·TTπs«<ä+ |ü⁄sê‘·qeTsTTq~. y˚\ dü+e‘·‡sê\ qT+&ç
m+<äs√ eTVü≤s¡T¸\T ‘·eT J$‘ê\qT e÷qeC≤‹ ÁX‚j·TdüT‡¬ø’,
Äs√>±´ì¬ø’ n+øÏ‘·+ #˚dæ s¡÷bı+~+∫q düeTÁ>∑ Äs√>∑´ $wüj·T
düe÷Vü‰s¡y˚T Äj·TTπs«<ä+. ø£qTø£ H˚{Ï ø£s√Hê $|ü‘·TÔ≈£î |ü]cÕÿs¡
e÷sêZ\T ‘·s¡∫ ‘·s¡∫ #·÷dæ &Üˆˆ |üPs¡í#·+<äT >±s¡T n+<ä]ø°
n+<äTu≤≥T˝À ns¡úeTj˚T´Ø‹˝À, nqTdü]+∫ n#·s¡D˝À ô|≥º>∑*π>
düT\TyÓ’q e÷sêZ\‘√ á |ü⁄düÔø±ìï s¡÷|ü⁄~<ë›s¡T.
yê´~Ûì m<äTs√ÿe&ÜìøÏ ªs√–ã\+ ô|+#·&É+ ` s√>∑ã\+
‘·–Z+#·&É+μ nqï dü÷Á‘· ÁbÕ‹|ü~ø£>± &Üˆˆ |üPs¡í#·+<äT >±s¡T ÄVü‰s¡
ìj·Te÷\ <ë«sê s√–ã\+ ô|+|ü⁄#˚jT· >∑\ $<ÛëHê\T, dü<ë#êsê\T,
eTq<Óq’ dü+Á|ü<ëj·÷\qT bÕ{Ï+#·&+É e+{Ï JeqXË*’ ì Ä#·sD¡ ˝ÀøÏ
‘Ó#T· Ãø√e&É+ e+{Ï $wüj÷· \T sT÷ |ü⁄düøÔ +£ <ë«sê ‘Ó*j·Tãs¡#ês¡T.
#·<ä$q n+<ä]ø° düTHêj·÷dü+>± bÕ{Ï+#·>∑\ JeqXË’*ì ìπs›•dü÷Ô
eTq Äs√>∑´+ eTq #˚‘T· ˝À¢H˚ e⁄+<äqï uÛsÑ √kÕ, qeTàø£+ ø£*–+#ês¡T.
Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú (WHO) $X¯«yê´|üÔ+>± neT\T˝À e⁄qï
nH˚ø£<˚XÊ\ C≤q|ü<ä, dü+Á|ü<ëj·T ∫øÏ‘ê‡ $<ÛëHê\ô|’ $düÔè‘·
|ü]XÀ<Ûqä \T »s¡>±\˙, |üs´¡ ekÕq+>± XÀ~Û+∫q $C≤„Hêìï n<ÛTä ìø£
yÓ<’ ´ä $<ÛëHêïìï (n˝À¢|‹ü ) CÀ&ç+∫ ‘·‘Œ· *¤ ‘·+>± Á|üdTü ‘Ô · yÓ<’ ´ä $<ÛëHêìï
düTdü+|üqï+ #˚düTø√e&ÜìøÏ $ìjÓ÷–+#·Tø√yê\ì ` n˝≤ ø±ì
|üø£å+˝À e÷s¡T‘·Tqï |üsêés¡D |ü]dæú‘·T˝À¢ e#˚Ã ñ‘·Œ]e]Ô‘·
ÁøÏ$Tø±s¡ø£ yê´<ÛäT\qT m<äTs√ÿe&É+ >∑>∑qyÓTÆ, e÷qe düe÷»
6
eTqT>∑&˚ Á|üXÊïs¡úø£eTe⁄‘·T+<äì ôV≤#·Ã]+∫q $wüj·T+ eTq+
eTs¡Te≈£L&É<äT.
ø£s√Hê MT<ä n+<äT>±Z eTq+ rdüTø√yê*‡q C≤Á>∑‘·Ô\ >∑T]+∫
düs¡fi¯XË’*˝À z \|òüT |ü⁄düÔø±ìï Áyêj·TeTì &Üˆˆ |üPs¡í#·+<äT>±]ì
H˚qT nuÛÑ´]∆+#·>± n+<äT≈£î yês¡T ‘·eT $\TyÓ’q düeTj·÷ìï yê]
nbÕs¡yÓTÆq nqTuÛÑekÕsêìï, n<Ûä´j·Tq+‘√ ô|]–q ne>±Vü≤Hê
o\‘·q÷ s¡+>∑]+∫ sT÷ $\TyÓ’q |ü⁄düÔø±ìøÏ nø£åsê\T bı~>±s¡T.
H˚q÷, Hê˝≤+{Ï m+<äs√, sT÷ |ü⁄düÔø±ìï #·~$q n+<äs¡÷ yê]øÏ
ø£è‘·»„‘ê_Ûe+<äHê\T düeT]ŒkÕÔs¡T.
ªª düπs« yÓ’ düT‡œqdü‡qTÔÔ düπs« düqTÔ ìsêeTj·÷' ˆ
düπs«uÛÑÁ<ëDÏ |üX¯´qTÔ e÷ø£•Ã<äT›'K e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆμμ
n+<äs¡÷ düTK+>± e⁄+&Ü*. n+<äs¡÷ Äs√>∑´+>± e⁄+&Ü*.
n+<äs÷¡ uÛÁÑ <ä+>± e⁄+&Ü*. n+<ä]ø° X¯óuÛ≤˝Ò ø£\>±*. @y=ø£ÿ]ø°
<äT'K+ ø£\T>∑≈£L&É<äT.
Ç<˚ sT÷ |ü ⁄ dü Ô ø £ + ˝À $e]+∫q $C≤„ q <ëj· T ø£ e TsTTq
Äs√>∑´dü÷Á‘ê\T, eTq+<äs¡+ bÕ{Ï+#·e\dæq ø£˙dü <Ûäsêà\T,
C≤Á>∑‘·Ô\T.
düπs«»Hê Äs√>∑éTdüTÔ !!
` es¡Á|ükÕ<é
Á|ü#·Ts¡D ø£s¡Ô
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
7
Jeq$<Ûëq+ e÷]‘˚ kÕ<Ûäý˚T!
A wake-up call to change Lifestyle
` &Ü ˆˆ õ. $. |üPs¡í#·+<äT, B.A.M.S.
l\T bı+–q Je>∑&É¶≈£î m+‘· ø£wüº+ y=∫Ã+B...!

>∑T+&Ó\T >∑Tô|Œ{À¢ ô|≥Tº≈£îì nqTø£åD+ uÛÑj·T+ ˙&Éq ã‘·T≈£î
yÓfi¯fle÷s¡Ã e\dæq |ü]dæú‘·T˝À¢øÏ eTq*ï HÓfÒºdæq á ø£s√Hê
eTVü≤e÷à] dü+Vü‰s¡+ Ç|üŒ{À¢ kÕ<ÛäéTj˚T´Hê?
á düwæ˝º À nkÕ<Û´ä yÓTqÆ <˚B ˝Ò<Tä ... eTq Jeq $<Ûëq+˝À e÷s¡TŒ
kÕ<ÛäýÓTÆ‘˚ ø£s√Hê dü+Vü‰s¡+ nkÕ<Ûäý˚TMT ø±<äT!
s√>∑+‘√ bÕ≥T>± s√>∑ ø±s¡D≤ìøÏ ≈£L&Ü ∫øÏ‘·‡ #˚j·÷\H˚~
n+<äs¡÷ n+^ø£]+#˚ dü÷Á‘·y˚T!
s√>∑ø±s¡D+ eTq Jeq$<Ûëqy˚T nsTTq|ü⁄Œ&ÉT ∫øÏ‘·‡ Ä
Jeq$<ÛëHêìπø yÓTT<ä≥ »s¡>±*. yê´~Û kÕe÷õø£yTÓ qÆ |ü⁄Œ&ÉT, yÓTT‘·+Ô
düe÷C≤ìπø ∫øÏ‘‡· »s¡>±*. ne⁄qT! á düe÷C≤ìï ∫øÏ‹‡+#ê*...!
düe÷C≤ìøÏ ∫øÏ‘·‡ #˚j·T≥+ >∑T]+∫ ª#·s¡ø£ dü+Væ≤‘·μ nH˚
Äj·TTπs«<ä Á>∑+<∏ä+˝À #·s¡≈£î&ÉT »q|ü<√<Ûä«+dü yê´<ÛäT\ Á|üø£sD¡ +˝À
$es¡+>± #·]Ã+#ê&ÉT. yê{Ïì á düe÷C≤ìøÏ nq«sTT+#·Tø√>∑*–‘˚
kÕe÷õø£ ∫øÏ‘·‡ kÕ<Ûäý˚T! ‘·<ë«sê ø£s√Hê dü+Vü‰s¡eT÷ kÕ<Ûäý˚T!
düe÷»+ nH˚~ eTqø£Hêï _ÛqïyÓTÆq |üsêsTT eédüú ø±<äT.
8
e´≈£îÔ\T>± eTq+<äs¡+ ø£*dæ+<˚ düe÷»+. ø±ã{Ïº e´≈£îÔ\T>±
eTq+<ä]ø° ∫øÏ‘‡· »s¡>±*. n~ ≈£L&Ü yê´~Û sêø£eTTqTù| »s¡>±*.
á ∫øÏ‘·‡ eTq≈£î eTq+ #˚düT≈£îH˚ ªÄ‘·à∫øÏ‘·‡μ.
á ∫ìï |ü⁄düÔø£+ ªªø£s√Hê dü+Vü‰s¡+μμ eTq*ï eTq+ ø±bÕ&ÉT≈£îH˚
nH˚ø£ Ä‘·à∫øÏ‘·‡\ düe÷Vü‰s¡+.
eTq q&Ée&ç, eTq Ä#ês¡ eéVü‰sê\T, eTq Ä˝À#·Hê $<Ûëq+,
eTq uÛÀ»q $<Ûëq+, eTq n\yê≥T¢, eTq |ü<ä∆‘·T\T, eTq ìÁ<ä,
eTq yÓT\≈£îe, eTq e‹Ô yê´bÕsê\T, eTq+ bÕ{Ï+#˚ e÷qe
dü+ã+<Ûë\T... M≥ìï+{Ï düe÷Vü‰s¡y˚T eTq ªJeq$<Ûëq+μ (Life
Style) n+≥THêï+!
Ç|ü⁄Œ&ÉT ∫øÏ‘·‡ á Jeq $<ÛëHêìøÏ »s¡>±*. e÷s¡TŒ Çø£ÿ&˚
sêyê*. Á|ür ˇø£ÿs¡÷ ‘·eT Life Style˝À nHês√>∑´ø£s¡ <Û√s¡DT\qT
e÷s¡TŒ #˚düTø√yê\qï~ Bì ‘ê‘·Œs¡´+. ø£s√Hê dü+Vü‰sêìøÏ Ç<˚
ÁbÕ‹|ü~ø£!
ì»y˚T! eTq ø£wüº qcÕº\≈£î eTq*ï eTq+ u≤<ÛäT´*ï #˚düT≈£îì
Ä˝À∫ùdÔ ndü\T ‘·‘·«+ uÀ<Ûä|ü&ÉT‘·T+~. Ä‘·às¡ø£åD ñbÕj·÷\
>∑T]+∫, eTq+ e÷s¡TŒ #˚düTø√e\dæq n+XÊ\ >∑T]+∫, yÓTs¡T¬>’q
Jeq $<ÛëHêìï n\es¡#·Tø√e≥+ >∑T]+∫ á ªªø£s√Hêdü+Vü‰s¡+μμ
\|òüTTÁ>∑+<∏ä+ ˇø£ Ä˝À#·qqT ø£*–+#˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚k˛Ô+~.
yê´~Û sêø£≈£î, yê´~Û yê´|æÔøÏ ø±s¡≈£î&ÉT e´πøÔ nsTTq|ü⁄Œ&ÉT,
yê´~Ûìs√<ÛëìøÏ, yê´~Û ìyês¡D≈£î ≈£L&Ü e´πøÔ u≤<ÛäT´&ÉT ø±yê*!
e´≈£îÔ\+<äs¡÷ düeTwæº>± ø£s√Hê sêø£ådü+Vü‰s¡+ #Ój·÷´*!
ªø£s√μ n+fÒ, #Ój·T´≥+, ªqμ n+fÒ e<äT› nì! ªªÇ˝≤ #Ój·Té<äT›μμ
nì ø£s√Hê #Ób˛Ô+~. #˚ùdÔ ekÕÔqì ôV≤#·Ã]k˛Ô+~!
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
9
n\\T n\\T>± yÓTT<ä˝…’ j˚T&Ü~ ‘·sê«‘· ˇø£ÿkÕ]>± ñyÓ«‘·TÔq
m>∑dæ eTôVA<Ûä‘· ‘·s¡+>∑yÓTÆ ñô|Œq˝≤ uÛ≤s¡rj·TT\ MT<ä $s¡T#·T≈£î
|ü&ÉT‘·T+fÒ yÓTT‘·Ô+ Á|ü|ü+#·+ $düTÔb˛sTT #·÷k˛Ô+~ eTq*ï!
nH˚ø£ #√≥¢ ns¡ø=s¡>± yê´øÏ‡Hé, |æ*ùdÔ |ü*πø yÓ’<äT´&ÉT ˝Òø£,
#˚πs+<äT≈£î ÄdüT|üÁ‘·T˝À¢ |ü&Éø£˝Ò¢ø£, Ç#˚Ã+<äT≈£î eT+<äT\T ˝Òø£,
>∑T#˚Ã+<äT≈£î Ç+C…ø£åqT¢ ˝Òø£, eT÷‘·|ü&çq yÓ+{Ï˝Ò≥s¡¢‘√, uÀ˝≤Ô|ü&çq
Á|üD≤[ø£\‘√ <˚X¯+ }|æsê&Éø£ $\$\˝≤&ÉT‘√+~!
mø£ÿ&É#·÷dæHê ìs¡¢ø£å´+... y˚Tø£ yÓT&É#·qTï˝≤¢ >∑&Ü¶ìøÏ e÷Á‘·yT˚
Áy˚˝≤&˚ e÷düTÿ\T... uÛÖ‹ø£ <ä÷sê\qT eTs¡∫, j·T<Û˚#·Ã¤>± M<ÛäT˝À¢
>∑T+|ü⁄\T >∑T+|ü⁄\T>± »q dü+#ês¡+... e÷≈£î sê<äT ˝…eTàH˚ BÛe÷...
M≥ìï+{Ï |ò*ü ‘·+>± Á|ü|+ü #· <˚XÊ\T Ç|ü⁄Œ&ÉT ªnjÓ÷´!μ nì Bq+>±
|ü\ø£]düTÔHêïs¡T eTq*ï!!!
ªÇ∫Ãq #˚‘·T\Tμ H˚&ÉT ª|ü⁄#·TÃ≈£îH˚ #˚‘·T\Tμμ>± e÷]b˛j·÷sTT.
eTs=ø£kÕ] receiving end˝À $T–*b˛j·÷s¡T uÛ≤s¡rj·TT\T.
<˚oj·TT\T>± eTq bÕÁ‘· @$T≥H˚ Á|üX¯ï y˚düTø√yê* Ç|ü⁄Œ&ÉT Á|ür
ˇø£ÿs¡÷....
yê´<ÛTä \T 2 s¡ø±\T>± ñ+{≤sTT. e#˚ÃM...‘Ó#T· Ã≈£îH˚$ nì! ø£s√Hê
eTÚ*ø£+>± ‘Ó#·TÃ≈£îH˚ yê´<Û˚! eTq bÕÁ‘· @MT ˝Ò≈£î+&Ü <ëìø£<˚
ø£s√Hê e∫Ã+<äq{≤ìøÏ ˝Ò<äT.
ªªHê≈£î ø£s√Hê e∫Ã+~μμ nq≥+ ns¡∆dü‘·´+. ªªH˚qT ø£s√Hê
‘Ó#·TÃ≈£îHêïqTμμ nq≥+ dü+|üPs¡í yêdüÔe+! n<˚ ndü\T ì»+!!
ø£s√Hê $düÔ‘·+>± yê´|æÔ #Ó+<ä≥+˝Àq÷, n~ eTqTwüß*ï
ø£ã[+#·≥+˝Àq÷ e´≈£îÔ\ bÕÁ‘˚ n~Ûø£+>± ñ+~. e´≈£îÔ˝À¢ e÷s¡TŒ
sêø£b˛‘˚ yê´~Û rÁe‘· ô|s¡T>∑T‘·T+<˚ >±˙, <ëìøÏ n+‘·+ ñ+&É<äT.
10
ø£s√Hê ø£≥º&ç ø√dü+ e´øÏÔ>∑‘· kÕúsTT˝À Á|ür ˇø£ÿs¡T ‘·eTe+‘·T
bÕÁ‘· b˛wæ+#ê*. ˝Òø£b˛‘˚ »s¡>∑uÀj˚T |ü]D≤e÷\qT n+<äs¡÷
dü«j·T+ø£‘ê|üsê<Ûë\qT≈£îì uÛÑ]+#ê*‡ edüTÔ+~.
e÷‘ê HêdæÔ, |æ‘ê HêdæÔ, HêdæÔ ã+<ÛäT düôVA<äs¡ ˆ
ns¡ú+ HêdæÔ, >∑Vü≤+ HêdæÔ, ‘·kÕà‘Y C≤Á>∑‘· C≤Á>∑‘· ˆˆ
ªª‘·*¢, ‘·+Á&ç, ã+<ÛäTe⁄\T, nqï<äeTTà\T, <Ûäq+, Ç\T¢ y˚{Ïø°
$TqVü‰sTT+|ü⁄ ˝Ò<äT. düeTdüÔ+ ø£s√Hê eTj·T+... n+<äTπø, z
e÷qe⁄&Ü! C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&ÉT!! C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&ÉT!!!μμ n+≥T+~ á
Äs√´øÏÔ.
ø£s√Hê dü+Vü‰s¡+ kÕ<Ûäý˚T! eTq Jeq $<Ûëq+ e÷]q|ü⁄Œ&˚
n~ düTkÕ<Ûä´+ ne⁄‘·T+~!!! e÷s¡TŒ≈£î á ∫ìï bı‘·ÔeTT @ ø=+#Ó+
ñ|üø£]+∫Hê »qà<Ûäq´‘·>± uÛ≤$kÕÔqT.
ªªá |ü⁄düÔø£+ MTπs Áyêj·T>∑\s¡T... Áyêj·T+&çμμ nì nuÛÑ´]∆+∫
ÁyêsTT+∫q bÕ]ÁXÊ$Tø£ y˚‘·Ô, XÊÁdüÔy˚‘·Ô, XÊ+‘ê ãjÓ÷f…øÏïø˘‡
eékÕú|øü £ #Ós’ à¡ Hé ª|ü<àä uÛ÷Ñ wüDμY ø¬ . ◊. es¡Á|ükÕ<äs¬ &ç¶ >±]øÏ <Ûqä ýê<ë\T
‘Ó\T|ü⁄‘·THêïqT.
ªôV≤|üf…Æ{Ïdt-_μ {°ø±qT kÕe÷qT´\≈£î n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘Ó∫Ã,
ˇø£ ô|qT$|ü‘·TÔ qT+&ç Á|ü»\qT dü+s¡øÏå+∫q Ä ùdyêeT÷]Ô ˝Àì
XÊÁdüÔy˚‘·Ô≈£î, düe÷» ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô≈£î qeTdüÿ]düTÔHêïqT.
kÕVæ≤‘ê´_Û˝≤wæ, ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ_Ûe÷ì, ‘Ó\T>∑T C≤‘·´_Ûe÷ì,
Á|üC≤Væ≤‘·+ ø√dü+ ÁX¯$T+#˚ Áo ø√&É÷s¡T áX¯«s¡ es¡Á|ükÕ<ä s¬ &ç>¶ ±]øÏ
á ø£è‹ì dü>ös¡e+>± düeT]ŒdüTÔHêïqT.
  
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
11
Ç+<äT˝À...
1. s√>∑ã\+ ‘·>±Z* .............................................. 13

2. s√–ã\+ ô|s¡>±* ............................................ 29
3. e+{Ï˝Ò¢ yÓ’<ä´XÊ\.............................................. 47
4. ø£s√Hê dü+Vü‰sêìøÏ Äj·TTπs«<ä düVü≤ø±s¡+ ................. 67
5. ø£s√Hê ìC≤\T ................................................. 73
6. y˚<ë\˝À yÓ’s¡dt dü+Vü‰s¡+ .................................... 79
6. ñ|üdü+Vü‰s¡+ .................................................. 84

12
1. s√>∑ã\+ ‘·>±Z* !
s√>∑ã\+ ‘·>±Z\+fÒ s√–ã\+ ô|s¡>±*! Ç~ Äj·TTπs«<ä dü÷Á‘·+.
s√>∑ã˝≤ìï s√–ã˝≤ìï n+#·Hê y˚j·T≥+ düÁø£eT+>± »]–‘˚H˚
Á|üe÷<äø£s¡ yê´<ÛäT˝À¢ ª∫øÏ‘ê‡$»j·T+μ düTkÕ<Ûä´+ ne⁄‘·T+~.
s√– X¯Øs¡+˝Àì <√cÕ\ Á|üe÷D+, s√– X¯Øs¡ ã\ Á|üe÷D≤\qT
ã{Ïº, s√>∑ã˝≤ìï n+#·Hê y˚dæ Wwü<Ûä Á|üe÷D+ ìsê∆]kÕÔs¡T.
s√>±ìï s√–ã\+ m<äTs=ÿ+≥T+~. ˇø£ yÓ|’ ⁄ü Wwü<ëÛ \T s√>∑ã˝≤ìï
‘·–Z+#˚+<äT≈£î ñ|üø£]düTÔ+fÒ, y˚s=ø£yÓ’|ü⁄ s√–ã˝≤ìï ô|+#˚ #·s¡´\T
yÓTT<ä\yê«*. ˝Òøb£ ˛‘˚ Ä|üsπ wüqT e÷Á‘·yT˚ $»j·Te+‘·+ ne⁄‘·T+~.
s√– |ü]dæú‹ n>∑eT´>√#·s¡+ ne⁄‘·T+~.
s√–ã˝≤ìï ô|+#·T≈£î+≥÷, s√>∑ã˝≤ìï ‘·–Z+#·T≈£î+≥÷ yê´~Ûì
»sTT+#˚+<äT≈£î ø±e\dæq ø=ìï Äs√>∑´ dü÷Á‘ê\qT |ü]o*<ë›+.
Ç$ ‘·|üŒìdü]>± s√>∑+ ã˝≤ìï ‘·–ZkÕÔsTT.
 n–ï ã\+ ô|s¡>±*
eTq+ rdüT≈£îqï ÄVü‰sêìï |ü#·q+ #˚j·T{≤ìøÏ n–ï ø±yê*.
Bìï C≤sƒ¡sê–ï ˝Ò<ë bÕ#·ø±–ï n+{≤s¡T.
rdüT≈£îqï ÄVü‰s¡+ <Ûë‘·Te⁄\T>± |ü]D≤eT+ #Ó+<ä{≤ì≈£Lÿ&Ü
n–ï ø±yê*. Bìï <Ûë‘·«–ï n+{≤s¡T.
ÄVü‰s¡+ >∑÷ø¢ √E>± e÷s¡{≤ìøÏ C≤sƒs¡ ê–ï ø±s¡DyÓT‘Æ ,˚ Ä >∑÷ø¢ √E
X¯ø>ÔÏ ± e÷s¡{≤ìøÏ <Ûë‘·«–ï ø±s¡D eTÚ‘·T+~. <Ûë‘·«>∑Tï\T $|ò\ü yÓT‘Æ ˚
n+fÒ eT+<ä–ùdÔ X¯øÏÔ ñ‘·Œ‹Ô ≈£L&Ü eT+<ä–düTÔ+~. wüß>∑s¡T yê´~Û˝À
»s¡T>∑T‘√qï<˚ Ç~.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
13
ÄVü‰s¡+ e\q s¡d,ü s¡ø,Ô£ e÷+dü, y˚T<√, ndæ,ú eT»®, X¯óÁø±\H˚ @&ÉT
<Ûë‘·Te⁄\T es¡Tdü>± <Ûë‘·«–ïbÕø£+ <ë«sê ô|+bı+<äT‘êsTT. ÄK]<Óq’
X¯óÁø£<ëÛ ‘·Ty˚ X¯Øs¡ X¯ø.ÔÏ BH˚ï z»düT‡ ˝Ò<ë ÇeT÷´ì{° n+≥THêï+.
s¡d<ü ëÛ ‘·Te⁄ (bÕ¢kÕà)‘√ yÓTT<ä\T ô|{Ïº Äs¡T <Ûë‘·Te⁄\÷ es¡Tdü>± @s¡Œ&ÉT‘·÷
ÄKs¡Tq Vigour And Vitality nq<ä–q X¯óÁø£<ëÛ ‘·Te⁄ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.
X¯óÁø£<Ûë‘·Te⁄ n+fÒ, |ü⁄s¡Twüß˝À¢ e÷Á‘·y˚T ñ+&˚ Ms¡´+(Semen)
m+‘·e÷Á‘·eT÷ ø±<äT. n~ y˚sT¡ . s¬ +&ç+{Ïø° ˇπø ù|s¡T eéVü‰s¡+˝À
ñ+&É{≤q ø=+#Ó+ ‹ø£eTø£ ñ+&˚ neø±X¯+ ñ+~.
dü|üÔ<Ûë‘·T kÕs¡yÓTÆq ªX¯óÁø£<Ûë‘·Te⁄μ Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß *<ä›]ø° z»düT‡
(Immunity)ì Ç#˚Ã Á|ü<Ûëq <Ûë‘·Te⁄. Ád”Ô |ü⁄sT¡ wüß\˝À á z»düT‡
‘·–bZ ˛‘˚ yê´<ÛTä \T ÄeVæ≤kÕÔsTT. yê´<ÛTä \ yÓTT<ä{Ï <ë&ç á z»düT‡ ô|H’ !˚
X¯Øs¡ z»düT‡ ø£s√Hê yê´~Û‘√ j·TT<ä∆+˝À eTTì– ñqï|ü⁄Œ&ÉT,
Á|üe÷<ä+ bı+∫ ñ+<äì Á>∑Væ≤+∫, <ëìïø±bÕ&ÉT≈£îH˚ Á|üj·T‘·ï+
»s¡>±*. e´øÏÔ>± n~ dü«j·T+>± #˚j·Te\dæq ø£s¡Ôe´+.
ÇeT÷´ì{°ì ≈£L&Ü ªeT+<äT_fi¯¢\Tμ y˚dæ ô|+#˚<ë›+ n˙, &ÉãT“
bÕπsùdÔ <˚Hï’Ó Hê ø=H˚jT· e#·Ã˙ Ä˝À∫ùdÔ Á|üe÷<äyT˚ ! ˇø£ yÓ|’ ⁄ü z»düT‡qT
nVæ≤‘·ø£s¡yÓTÆq ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\ <ë«sê ø°åDÏ+|ü #˚dü÷Ô, Ç+ø√ yÓ’|ü⁄
eT+<äT\T ø=ì $T+–‘˚ @ Á|üjÓ÷»qeT÷ ñ+&É<äT.
ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À &ÉãT“ Ks¡TÃ ô|fÒº <äTdæú‘˚ sê≈£L&É<äì
ø√s¡Tø√yê*, Ks¡TÃô|{ÏºHê nH˚≈£î\≈£î |òü*‘·+ <äø£ÿ˝Ò<äT ø±ã{Ïº!
n<˚ ì»yÓTÆ‘˚ ø£s√Hê u≤]q|ü&ç ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒsTTqyê]˝À
ø√{°X¯«s¡T˝Ò n~Ûø£ dü+K´˝À ñHêïs¡T. yês¡T ÁbÕD≤\qT m+<äT≈£î
ø=qTø√ÿ ˝Òøb£ ˛j·÷s¡T? ø±ã{Ï,º e´øÏ>Ô ‘∑ · uÛÁÑ <ä‘· >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·≥+
eTTK´+.
ÇeT÷´ì{° ô|s¡>±\+fÒ Js¡íX¯øÏÔ ô|s¡>±*. Js¡íX¯øÏÔì ô|+#˚ Á|ür
Á|üj·T‘·ï+ ÇeT÷´ì{°ì ô|+#·T‘·T+~.
14
 Væ≤‘êVü‰s¡+ rdüTø√yê*
yê´~Ûì ô|+∫ b˛wæ+#˚ nVæ≤‘· ÄVü‰s¡+(nHês√>∑´ø£s¡ ÄVü‰s¡+)
nVæ≤‘· $Vü‰s¡+(nHês√>∑´ø£s¡+>±, nkÕe÷õø£+>±, nHê˝À∫‘·+>±
eéVü≤]+#·≥+) á ¬s+&ç+{Ï e\q ø£s√Hê Ç+‘· $»+_Û+∫,
$HêX¯Hêìï ø£*–k˛Ô+<äì >∑T]Ô+#ê*.
frozen, reheated, junk and fast foods M{Ï ì
ã©j·TyÓTÆq$>±, |üs¡eT Äs√>∑´ø£s¡yÓTÆqeì, Hê>∑]ø£yÓTÆqeì,
Ç˝≤+{Ï$ ‹qì yêfi¯ó¢ nHê>∑]≈£î\T>± uÛ≤$+#·T≈£îì nø£åsê˝≤
Ä#·]+#˚yês¡T ø£s√Hê <ë&çøÏ yÓTT<ä≥ ã˝Ö‘ês¡qï~ ì»+.
q÷HÓ\T, ‘ÓHÓ, bÕ\T, |üdüT|ü⁄, ø±s¡+ Çe˙ï ø£©Ô eTj·T+>±
ñ+≥T+fÒ |ü⁄s¡T>∑TeT+<äT\‘√ ≈£L&çq ≈£Ls¡>±j·T\T, s¡kÕj·THê\‘√
eTπ>Zdæq |ü+&ÉT¢ eTq*ï eTT+#Ó‘·TÔ‘·THêïsTT. $cÕ\‘√≈£L&çq á
ÄVü‰s¡eédüú qT+&ç ãj·T≥|ü&˚ Ä˝À#·q #˚j·÷*
Healthy edible oils ø√dü+ Á|üj·T‹ï+#ê*. n~ nkÕ<Ûä´+
nsTT‘˚, q÷HÓ yê&Éø£+ ø£˙dü+ eT÷&√e+‘·TøÏ ‘·–Z+#·>∑\>±*.
ÄVü‰s¡+˝À e] nqï+ ‘·>±Z*. <ëì kÕúq+˝À Ä≈£î≈£Ls¡\T,
≈£Ls¡>±j·T\T, |ü|ü⁄Œ, ô|s¡T>∑T/eTõ®>∑ yê&Éø£+ ô|s¡>±*.
uÛÀ»Hêìø° uÛÀ»Hêìø° eT<Ûä´ uÛÀ»q+ #˚j·Tø£+&ç ( No meals
between meals) nì ˇø£ Äs√>∑´ dü÷Á‘·+ ñ+~. eT<Ûë´Vü≤ï+
uÛÀ»q+ #˚XÊø£ eT∞fl sêÁ‘˚ uÛÀ»q+ #˚j·T+&ç. uÛÀ»q+ n]^
ns¡>ø∑ e£ TT+<˚ eT∞¢ eT∞¢ uÛÀ»q+ #˚ùd,Ô X¯Øs¡+˝À n–ï #·˝≤¢]b˛sTT,
ÇeT÷´ì{° |ü&çb˛‘·T+~.
ô|s¡T>∑qï+ ‹q>±H˚ bÕ\‘√ #˚dqæ ◊dtªÁø°yTé ‹q≥+, e÷+kÕVü‰s¡+
‹q>±H˚ bÕ\T ø£*dæq {° Á‘ê>∑≥+ Çe˙ï eTq+ ‘Ó*dæ #˚ùd ∫qï∫qï
n|üsê<Ûë\T, Ç$ Js¡øí √X¯ eédüqú T <Óã“rkÕÔsTT. »sƒs¡ ê–ï <Óã“‹+fÒ
ÇeT÷´ì{° |ü&çb˛‘·T+<äì >∑T]Ô+#ê*. Ç˝≤+{Ï ÄVü‰s¡ $TÁX¯e÷\T
(unhealthy food combinations) e÷qTø√yê*.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
15
ªªj·TTø±ÔV‰ü s¡+μμ (Proper and sensible food) n+fÒ X¯ØsêìøÏ
@~ dü]|ü&ÉT‘·T+<√ <ëH˚ï ‹Hê*. es¡í (job/ profession) ÄÁX¯eT
(age/life status), ø±\ (time/season) <˚X¯ (Location)
|ü]dæú‘·T\qT ã{Ïº ‘·–q ÄVü‰sêìï m+#·Tø√e≥+ j·TTø±ÔVü‰s¡+.
eTq+ Ç|ü⁄Œ&ÉT Ábı<äT›H˚ï ‹+≥Tqï yÓTÆdü÷s¡TãJ®\T, |üPØ\T,
y˚|ü⁄&ÉT ≈£Ls¡\ù|s¡T‘√ ‹H˚ ≈£Ls¡>±j·T\ u§>∑TZ\T, X¯Øs¡+ ˝À+∫
yÓ\T¢*¢ >∑e⁄\T ø£+|ü⁄ ÄeT&É <ä÷sêìøÏ yê´|æ+#˚ $<Ûä+>± eTkÕ˝≤\T
<ä{Ïº+∫q e+≥ø±\T, s√E≈£î+≥÷ ‹H˚ }s¡T>±j·T\T Çe˙ï
Væ≤‘êVü‰s¡yT˚ qì eTq+ ì»+>± uÛ≤$ùdÔ ìdü‡+<˚V≤ü +>± ø£s√Hê ø√dü+
Ç+{Ï ‘·\T|ü⁄\T ‘Ó]∫ ô|{ÏºqfÒº ˝…ø£ÿ!
 yê´~Ûøeå£ T‘·«+(immunity)
X¯Øs¡+ X¯Á‘·T<äTsπ “¤<´ä yÓTqÆ ˇø£ ø£+#·Tø√≥! n+<äT˝ÀøÏ yÓs’ d¡ t ˝Ò<ë
u≤ø°º]j·÷ e+{Ï X¯Á‘·Te⁄\T Á|üy˚•+∫ <ë&çøÏ ~–‘˚, yÓ+≥H˚
ªyê´~Ûøeå£ T‘·«+μ nH˚ ªyê´~Û ìs√<Ûøä £ s¡øDå£ j·T+Á‘ê+>∑+μ <ëìô|q’ m<äTs¡T
<ë&ç #˚dTü +Ô ~. á j·TT<ä+∆ ˝À X¯Øs¡+ >¬ *ùdÔ s√>∑+ ‹s√>∑$TdüT+Ô ~.
X¯Øs¡+ ã\V”≤qyÓT‘Æ ˚ »ãT“øÏ ˝§+–b˛‘·T+~. ÇB 2000 j˚Tfi¯¢ ÁøÏ‘+·
#·sø¡ d£ +ü Væ≤‘· nH˚ yÓ<’ ´ä Á>∑+<∏+ä #Ó|Œæ q ÇeT÷´ì{° s¡V≤ü dü´+.
ˇø£ eTVü≤e÷à] (ù|+&É$Tø˘) ˝Àø±qï+‘ê #·T≥ºu…&ÉTÔ+fÒ, Wwü<Ûä
∫øÏ‘·‡ @B n+<äTu≤≥T˝À ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT, n≥T Äs√>∑é+‘·T\ ˝Àq÷,
Ç≥T ø£s√Hê u≤~Û‘T· ˝À¢q÷ yê´~Ûøeå£ T‘ê«ìïμ ô|+#ê\+≥T+~ #·s≈¡ î£ &ç
dü÷Á‘·+. Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú (WHO)dü÷∫+∫+B Ç<˚!
X¯Øs¡+˝ÀøÏ ø£s√Hê yÓs’ d¡ t Á|üy•˚ +∫q|ü⁄Œ&ÉT Ä n‹ dü÷ø£àå Jeø£D+
eTq X¯Øs¡ <Ûë‘·T ø£D≤\ø£Hêï _Ûqï+>± ñ+&ç, X¯Øs¡ <Ûë‘·Te⁄\≈£î
e´‹πsø£ \ø£åD≤\T ø£*– ñ+≥T+~ ø±ã{Ïº, á yÓ’s¡düTì ª<˚Vü≤<Ûë‘·T
Á|ü‘ê´˙ø£uÛÑ÷‘·+ (Antigen)μ nHêïs¡T.
<˚V≤ü <Ûë‘·T Á|ü‘ê´˙ø£u÷ÑÛ ‘ê\T(Antigens - bacteria, viruses,
or fungi that cause infection and disease) X¯Øs¡+˝ÀøÏ
Á|üy•˚ +#·>±H˚ <˚V≤ü <Ûë‘·Tø£D≤\T (Antibodies) yê{ÏøÏ e´‹πsø£+>±
16
b˛sê&ç <˚Vü‰ìï dü+s¡øÏåkÕÔsTT (Protects the body by immo-
bilization or lysis of antigenic material). á b˛sê≥+˝À
ªyê´~Ûø£åeT‘·«+μ (ÇeT÷´ì{Ï) ã\+>± ñ+fÒ <˚Vü≤+ ¬>\TdüTÔ+~.
yê´~Ûø£åeT‘·«+ (s√– ã\+) ô|]–‘˚ ªyê´~Û ã\ $s√~Û‘·«+μ (s√>∑
ã\+ ‘·–Z+#·&É+), ‘·<ë«sê ªyê´~Û ñ‘êŒ<ä Á|ü‹ã+<Ûäø£‘·μ (yê´~Û
@s¡Œ&˚ ø±s¡D≤\qT ì\Te]+#·&É+) kÕ<Ûä´|ü&É‘êsTT.
Væ≤‘·ø£sê\T (b˛wüø±\Tqï$) ‹+≥÷, nVæ≤‘·ø£sê\T (Vü‰ì#˚ùd$)
e÷ìq yê]øÏ, yê´~Ûø£åeT‘·«+ (ÇeT÷´ì{°) ô|s¡T>∑T‘·T+~!
ªn‹ dü÷ú\Ts¡T (}ãø±j·T+), ø£•+∫q yês¡T (ã\V”≤qT\T),
s¡ø,Ô£ e÷+dü, ndæú <Ûë‘·Te⁄\T eT÷&É÷ düeTdæ‹ú ˝À ˝Òì yês¡T (nqedæ‘ú ·
e÷+düXÀDÏ‘· nd”ú˙), <äTs¡“\Ts¡T, nHês√>∑´ø£s¡ ‹+&ç ‹H˚yêfi¯ó¢
(nkÕ‘·à´ ÄVü‰s¡ùd$), b˛wüø±Vü‰s¡+ #ê*q+‘· rdüTø√ì yêfi¯ó¢,
»sƒ¡sê–ï eT+<ä–+∫q yêfi¯ó¢...Mfi¯¢˝À ªyê´~Ûø£åeT‘·«+μ ‘·≈£îÿe>±
ñ+≥T+~... ÇB #·s¡≈£î&ç dü÷Á‘·+.
»sƒ¡sê–ï, z»düT‡ (ÇeT÷´ì{°) ô|]π>˝≤ y˚fi¯≈£î uÛÀ»q+, ìÁ<ä,
ìj·TeTã<ä∆ Jeq $<Ûëq+ Çe˙ï #ê˝≤ eTTK´+. »sƒs¡ ê–ï eT+<ä–ùdÔ
m+‘· >=|üŒ Wwü<Ûä+ Ç∫ÃHê e+≥ã≥º<äT. n+<äTø£ì Á|üj·T‘·ï
|üPs¡«ø£+>± Js¡íX¯øÏÔì ø±bÕ&ÉTø√yê\H˚~ Äj·TTπs«<ä dü÷Á‘·+.
s¡dü s¡ø±Ô~ dü|üÔ<Ûë‘·Te⁄\ kÕsêìï ªz»düT‡μ n+{≤s¡T. n~
yê´~Ûø£åeT‘ê«ìøÏ dü÷∫ø£. X¯Øsêìï q&ç|æ+#˚ <Ûë‘·Te⁄\T, n$
Á|üdü]+#˚ e÷sêZ\T (Ák˛‘·düT‡\T- Micro channels), C≤sƒ¡sê–ï
á eT÷&É÷ düeTdæú‹˝À ñ+fÒ, <Ûë‘·Te⁄\T <√cÕ\T>± e÷s¡≈£î+&Ü
ñ+{≤sTT. yê´~Ûø£åeT‘·«+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
 kÕe÷õø£ n<Ûäs¡à+
düe÷» <Ûäsêàìï e´≈£îÔ\T dü]>± HÓs¡y˚s¡Ãø£ b˛e&É+ e\q nH˚ø£
eTVü≤e÷às¡T\T edüTÔHêïj·T+{≤&ÉT #·s¡≈£î&ÉT. 2000 j˚Tfi¯¢ Hê&ÉT
#Ó|æŒq dü+>∑‘˚ nsTTHê á Hê{ÏøÏ nø£åsê˝≤ e]Ô+#˚ $wüj·T+ Ç~.
m≈£îÿe>± e]ÔdüTÔ+<ä+fÒ eT]+‘· düããT>± ñ+≥T+~.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
17
eTVü≤e÷à] (Pandemic) yê´<ÛäT*ï ªª»q|ü<√<Ûä«+dü yê´<ÛäTμ
\+{≤s¡T. }fi¯≈¢ î£ }fi¯ó¢ }wü+˜ e∫Ã ø=≥Tº≈î£ b˛e≥+ n+{≤πs n˝≤+{Ï
|ü]dæú‹ì ‘Ó#˚Ã$ »q|ü<√<Ûä«+dü yê´<ÛäT\T.
kÕsY‡ (Sars- Severe Acute Respiratory Syndrome) -
rÁe+>±, Äø£dæàø£+>± e#˚Ã }|æ]‹‘·TÔ\ yê´~Û)ì ‘Ók˛Ôqï yÓ’s¡düTì
ªqe ø£s√Hê yÓ’s¡dtμ (A Novel Corona Virus (Ncov) nì
|æ*#ês¡T. ø£s√Hê e\q e#˚Ã rÁe Äø£•àø£ }|æ]‹‘·T\Ô yê´~∏ (Sars-
Cov) nì Bì ù|s¡T. Ç<˚ Ç|ü⁄Œ&ÉT ÁbÕD≤+‘·ø£+>± |ü]D$T+∫+~.
Ç+‘·>± á eTVü≤e÷à] Á|ü|ü+#·+ yÓTT‘êÔìï ˇπøkÕ] >∑&É>∑&É
˝≤&ç+#·{≤ìøÏ ø±s¡D+ @$T≥qï~ Á|üX¯ï. á dü+<˚V≤ü + 2000 j˚Tfi¯¢
ø£Hêï eTT+<˚ ˇø£ •wüß´&çøÏ ø£*–+~. Ä •wüß´&ç ù|s¡T n–ïy˚Xó¯ &ÉT.
n–ïy˚X¯ó&ÉT ‘·q >∑Ts¡TyÓ’q ÄÁ‘˚j·TTDÏí n&ç–q dü+<˚Vü‰\≈£î
düe÷<ÛëHê*ï ˇø£ yÓ’<ä´Á>∑+<∏ä+>± s¡÷bı+~+#ê&ÉT #·s¡≈£î&ÉT. Ä
Á>∑+<∏äy˚T #·s¡ø£dü+Væ≤‘· ù|s¡T‘√ Á|üdæ~∆ #Ó+~+~.
»q|ü<√<Ûä«+dü yê´<ÛäT\≈£î n+fÒ eTVü≤e÷à] yê´<ÛäT\≈£î ªª≈£î‘√
eT÷\+..?( @~ eT÷\ø±s¡D+?) nì n–ïy˚X¯ó&ÉT n&ç–‘˚,
ªª‘·düéT÷\ eT<Ûäs¡à' (n+<äT≈£î eT÷\ø±s¡D+ n<Ûäs¡à+) nì
»yê_#êÃ&ÉT ÄÁ‘˚j·TT&ÉT.
Á|üø£ ‹ì düs«¡ HêX¯q+ #˚d,æ JeyÓ$’ <Ûë´ìï <Óã“rdæ, |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê*ï
ø£\Twæ‘+· #˚d,æ kÕe÷õø£ <Ûsä êà\qT $düà]+∫q eTìwæ @<√ˇø£ ˇø£
eTVü≤e÷à] bÕ\Œ&ç rs¡‘ê&Éì ÄÁ‘˚jT· T\yê] düe÷<Ûëq kÕsê+X¯+.
e´øÏÔ>∑‘· Äs√>∑´dü÷Á‘ê\ |ü≥¢ ìs¡¢ø£å´+, n|ü]X¯óÁuÛÑ ÄVü‰s¡
bÕ˙j·÷\T, ndüVü≤»yÓTÆq ÄVü‰s¡|ü⁄ n\yê≥T¢, nHês√>∑´ø£s¡ Jeq
$<ÛëHê˝Ò »q|ü<√<Ûä«+dü (eTVü≤e÷à] -pandemic) yê´<ÛäT\T
Á|üã\{≤ìøÏ ø±s¡D+ nì Bì uÛ≤wü´+.
 Á|üC≤„|üsê<Ûë\T
Çe˙ï kÕe÷õø£ n<Ûsä êà˝Ò! M{Ïì eTqTwüß\T ‘Ó*ùd ø=qkÕ–düTHÔ êïs¡T.
18
n+<äTø£ì á ‘·|⁄ü Œ*ï #·s≈¡ î£ &ÉT ªÁ|üC≤„|sü ê<Ûë\Tμ nì Á|ükÕÔ$+#ê&ÉT.
Á|»ü „ n+fÒ ‘Ó*dæ ñ+&É≥+. ‘Ó*dæ #ù̊d ‘·|⁄ü Œø±ã{Ïº ªÁ|Cü ≤„|sü ê<Û+ä nHêï&ÉT.
ø£s√Hê Ç+‘·>± ø=+|ü\T eTT+∫Hê, eTTK|ü{°º\T(e÷düTÿ\T)
‘=&ÉTø√ÿø£b˛e≥+, kÕe÷õø£ m&É+ bÕ{Ï+#·ø£b˛e≥+, eTTs¡T>∑T
ø±\«\ MT<ä e+&çq$ m>∑ã&ç ‹q≥+, Çe˙ï eTq <˚X¯+˝À ¬s+&√
ñô|Œq ¬øs¡≥+(2nd wave), Ç+‘·{Ï‘√ Ä>∑ø£ πs|ü⁄ eT÷&√ ñô|Œq
¬øs¡{≤\T m–¬s–] <ä÷ø£{≤ìøÏ ø±s¡D≤˝Ö‘·THêïsTT.
dü«#·Ã¤ uÛ≤s¡‘· ñ<äéT+˝À s√&ÉT¶ |üø£ÿq eT\eT÷Á‘ê\T $düs¡®qì
ÄbÕ\ì Á|üuÀ~Û+#ês¡T >±ì, eTTs¡T>∑Tø±\«\ |üø£ÿq e+≥ø±\T
‹q≈£L&É<äì ñ<ä´$T+#· ˝Òø£b˛j·÷+ ø£<ë!
á ∫qï ˝≤õ≈£îÿì e~˝Òdæ, eTq+ mìï ˝≤ø˘ª&ÍqT¢ Á|üø£{Ï+∫Hê
@+ Á|üjÓ÷»q+? e÷s¡TŒ Á|ü»˝À¢ sêyê*. ø=+<äs¡T e´≈£îÔ\ á
ªÁ|üC≤„|sü ê<Û+ä e\q m+<ä]ø√ á yê´~Û k˛≈£î‘√+~. ã* ne⁄‘√+~
dü+ã+<Ûä+ ˝Òì ne÷j·T≈£î\T. eTq <ë«sê á yê´~Û Ç‘·s¡T\≈£î
k˛ø£≈î£ +&Ü ñ+&Ü\H˚ ∫qïbÕ{Ï Ä˝À#·qì $düà]+∫q yêπs Ç˝≤+{Ï
kÕe÷õø£ n<Ûäsêà\≈£î bÕ\Œ&É‘ês¡T.
ªª‘·eT düTK<äT'U≤\≈£î Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ‘·eTH˚ u≤<ÛTä ´*ï #˚dTü ø√yê*.
düe÷» ÁX‚j÷Ó e÷sêZìï nqTdü]+#ê*μμ nHêï&ÉT #·s≈¡ î£ &ÉT. ˇø£ e´øÏÔ
bı>∑‘ê–‘˚ #·T≥÷º ñqï |ü~eT+~øÏ πøq‡s¡T ek˛Ô+~. ˇø£&ÉT ‘ê–
ãdüT‡ q&ç|‘æ ˚ Ä ãdüT‡˝Àì yê]ø° Ä <ë]q b˛j˚T n+<ä]ø° Á|üe÷<ä+
ø£\T>∑T‘·T+~. kÕe÷õø£ n<Ûäs¡à+ n+fÒ Ç~!
mø£ÿ&√ #ÓH’ ê˝À eTqTwüß\T ndüV≤ü »+>± >∑_“fi≤\ dü÷|ü⁄\T Á‘ê–‘˚
Çø£ÿ&É eTq+ >∑+≥ø=ø£kÕ] #˚‘T· \T ø£&TÉ ø√ÿe\dæ e∫Ã+<ä+fÒ ø=+<ä]
ªÁ|üC≤„|sü ê<Ûë\T ˝Àø±dü‡eTkÕÔ˙ï eTT+#·T‘êj·Tì ãTTEyÍ‘√+~.
#·s¡≈£î&ÉT ˇø£ eTTK´ dü÷Á‘êìï #ÓbÕŒ&ÉT:
ªªHÓ’e<˚yê q >∑+<Ûäs¡« q |æXÊ#ê q sêø£åkÕ'
q #êH˚´ dü«j·TeTøÏ¢wüºeTT|üøÏ¢X¯ï+‹ e÷qeyéTμμ
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
19
kÕe÷õø£ <Ûäsêàìï bÕ{Ï+#˚ e´≈£îÔ*ï <˚e‘·\T ø±˙, >∑+<Ûäs¡T«\T
ø±˙, |æXÊ#ê\T ø±˙, sêø£ådüT\T ø±˙ @MT #˚j·T˝Òs¡T. e÷qe
düVü≤»yÓTÆq <Ûäsêàìï n+fÒ Äs√>∑´ dü÷Á‘ê*ï düÁø£eT+>± bÕ{Ï+#·ì
e´øÏÔ ‘·q $<ÛëHê\≈£î ‘êH˚ u≤<ÛäT´&ÉT, ‘êH˚ u≤~Û‘·T&ÉT ne⁄‘ê&ÉT. @
<˚e‘·H√, @ sêø£ådüTD√í u≤<ÛäT´DÏí #˚j·Tqedüs¡+ ˝Ò<ä+{≤&ÉT.
ªÄ‘êàqy˚Te eTH˚´‘· ø£s¡Ôs¡+ düTK<äT'KjÓ÷'
‘·kÕàÁ#˚j·Tdüÿs¡+ e÷s¡Z Á|ü‹|ü<˚´‘· H√ Á‘·ùd‘Yμ.
‘·q düTK<äT'U≤\≈£î Á|ür ˇø£ÿs¡÷ ‘·qH˚ u≤<ÛTä ´*ï #˚dTü ø√yê\Hêï&ÉT.
me] eTTK+ #·÷dæ ˝Ò#êH√ ø£&ÉT|ü⁄˝ÀH=|æŒ e∫Ã+<ä+fÒ #Ó\¢<äT.
$Ts¡|üø±j·T ãJ®\ ã+&çMT<ä ª<ä+&Éμj·÷Á‘· #˚XÊqT, ø£&ÉT|ü⁄˝ÀH=|æŒ
e∫Ã+<äì >∑T]ÔùdÔ n~ dü¬s’q Ä˝À#·q ne⁄‘·T+~. eTqø£cÕº\≈£î
eTqy˚T u≤<ÛäT´\+!
ÄVü‰s¡|⁄ü n\yê≥¢˝Àq÷, Jeq $<Ûëq+˝Àq÷, Ä#ês¡ eéVü‰sê\
˝Àq÷ düe÷» Væ≤‘êìøÏ e´‹πsø£+>± ñqï yê{Ïì mes¡T Ä#·]düTHÔ êï
düuÛÑ´düe÷»+ Á|ü•ï+∫ rsê*, eTÚq+>± eTq¬ø+<äT≈£î˝Ò nì
}s¡T≈£î+fÒ @eTÚ‘·T+<√ ø£s√Hê >∑TDbÕsƒ¡+ H˚s¡TŒ‘√+~.
 uÛÖ‹ø£ <ä÷s¡+
ªªÁ|üdü+>±‘Y >±Á‘·dü+düŒsêÙ‘Y ìXÊ«kÕ ‘·‡Vü≤uÛÀ»Hê‘Y
düVü≤X¯j·÷´düHê#·Ã|æ eÁdüÔ e÷˝≤´qT˝Ò|üHê‘Y ˆˆμμ
dü+düs¡Z+ (ˇø£]H=ø£s¡T ‘êø£≥+) e\q k˛πø yê´<ÛäT\T ø±ã{Ïº,
eTìwæ qT+&ç eTìwæø,Ï eTìwæ qT+&ç »+‘·Te⁄\≈£î, »+‘·Te⁄qT+&ç
eTìwæø,Ï eTqTwüß˝Ò ø£\Twæ‘+· #˚dqæ yêj·TTe⁄, »\eTT uÛ÷Ñ $T <ë«sê
eTìwæøÏ k˛πø á yê´<ÛTä *ï kÕ+Áø£$Tø£ yê´<ÛTä \T, dü+düs»Z¡ yê´<ÛTä \T
˝Ò<ë W|üd]ü øZ £ yê´<ÛTä \T (contagious diseases) nHêïs¡T.
ø£s√Hê eTìwæ qT+&ç eTìwæøÏ k˛πø yê´~Û ø±ã{Ïº, uÛÖ‹ø£ <ä÷s¡+
bÕ{Ï+#·≥+ >∑T]+∫ yÓ’<ä´ düe÷»+ rÁe+>±H˚ ôV≤#·Ã]+∫+~.
nsTTwüº+>± HÓ’Hê e÷düTÿ\T <Ûä]düTÔHêïs¡T >±˙ uÛÖ‹ø£<ä÷sêìï
20
bÕ{Ï+#·≥+˝À eTqyêfi¯ó¢ |üP]Ô>± $|ò\ü eTÚ‘·THêïs¡T. ø£s√Hê yê´|æøÔ Ï
Ç<˚ ø±s¡D+. uÛÖ‹ø£<÷ä sêìï ìs¡ø¢ ´å£ + #˚d,æ >∑T+|ü⁄˝À¢øÏ #=s¡ã&ÉT‘·T+fÒ,
eTqTwüß\T }]πø >∑T$T≈£L&ÉT‘·T+fÒ ø£s√Hê Äπ><Óqï{ÏøÏ?
Á|üdü+>∑+: ø£*dæ ≈£Ls¡TÃì e÷{≤¢&É≥+
>±Á‘· dü+düŒs¡Ùq+: ø£s¡#ê\Hê\T, ø±e⁄*+‘·\T, uÛÖ‹ø£ düŒs¡Ù\T,
ˇø£] edüTÔe⁄\T Ç+ø=ø£s¡T yê&É≥+
ìXÊ«dü+: ˇø£fi¯ó¢ e~*q >±* Ç+ø=ø£fi¯ó¢ |”\Ã≥+. m.dæ.
eT+~sê\˝À m≈£îÿeeT+~ ñqï|ü&ÉT Ç˝≤ »s¡T>∑T‘·T+~.
düVü≤uÛÀ»q+: ˇπø |üfiË¢+˝À ø£*dæ ‹q≥+
düVü≤X¯j·T´: ˇπø |üø£ÿMT<ä ø£*dæ |ü&ÉTø√e≥+
düV≤ü ÄdüHê‘Y: ˇπø Ädüq+ MT<ä ø£*dæ ≈£Ls√Ãe≥+...ÇM ø£s√Hê
˝≤+{Ï eTVü≤e÷à] n+≥Tyê´<ÛäT\T Á|üã\{≤ìøÏ ø±s¡D≤\Hêï&ÉT
#·s¡≈£î&ÉT. uÛÖ‹ø£ <ä÷s¡+ n+{° M{Ïì Ä|ü≥+.
n|ü$Á‘·‘· ˝Ò<ë e´øÏ>Ô ‘∑ · n|ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ì· Ä|ü>\∑ >±*. Væ≤‘·øs£ (¡ b˛wüø£
$\Te\T ø£*–q) |ü<ësêú\T e÷Á‘·y˚T ‹Hê*. nVæ≤‘·ø£s¡ (Vü‰ì#˚ùd)
|ü<ësêú\T e÷Hê*. Hê\Tø£qT n<äT|ü⁄˝À ô|≥Tºø√>∑\>±*. n|ü⁄Œ&˚
yê´~Ûø£åeT‘·«+ (ÇeT÷´ì{°) ô|s¡T>∑T‘·T+~ nì $e]+∫+~ #·s¡ø£
dü+Væ≤‘· (X¯Øs¡ kÕúq+2/46).
dü÷ú\ø±j·T+ ñqïyês¡T, n‹>± ø£•+∫qyês¡T, s¡ø£Ô+ e÷+dü+
meTTø£ <Ûë‘·Te⁄\T düeTdæú‹˝À ˝Òìyês¡T (nqedæú‘· e÷+dü XÀDÏ‘·
nd”˙ú ), <äTs¡“\T\T, nHês√>∑´ø£sy¡ TÓ qÆ ÄVü‰s¡+ rdüT≈£îH˚yêfi¯ó¢ (nkÕ‘·à´
ÄVü‰s¡ùd$), b˛wüø±Vü‰s¡+ #ê*q+‘· rdüTø√ìyêfi¯ó¢, C≤sƒ¡sê–ï
eT+<ä–+∫q yêfi¯≈¢ î£ ÇeT÷´ì{° ‘·≈î£ ÿe>± ñ+≥T+<äHêï&ÉT #·s≈¡ î£ &ÉT.
Ç$ dü]#˚düT≈£î+fÒ ÇeT÷´ì{° ô|s¡T>∑T‘·T+<äì ‘ê‘·Œs¡´+!
Mfi¯¢≈£î ã\es¡úø£ Wwü<Ûë\‘√ bÕ≥T C≤sƒ¡sê–ïì ô|+#˚ Wwü<Ûë\T
yê&ç+#ê\ì #ÓbÕŒ&ÉT.
Js¡Xí ø¯ ÔÏ ã\+>± ˝Òøb£ ˛‘˚ m+‘· >=|üŒ Wwü<+äÛ Ç∫ÃHê e+≥ã≥º<Tä .
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
21
n+<äTø£ì ø£s√Hê ø£wüºø±\+ q&ç∫q+‘· ø±\+ Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£+>±
Js¡íX¯øÏÔì ø±bÕ&ÉTø√yê\H˚~ Äj·TTπs«<ä dü÷Á‘·+.
ªø£s√Hê uÛÑj·T+ b˛sTT+~μ nH˚ es¡≈£L $+<äTuÛÀ»Hê\T,
ãù|\ò +#Y\÷ Dining in Congregate Settings |üP]Ô>± e÷q+&ç.
MT ≈£î≥T+;≈£î\‘√ ‘·|üŒ Ç‘·s¡T\‘√ ø£*dæ uÛÀ»q+ #˚j·Te<äT›. ªeTq
n‹~∏øÏ eTqqT+&ç á yê´~Û k˛ø£≈£î+&Ü e⁄+&˚+<äTπø á C≤Á>∑‘·Ôμ
nì uÛ≤$+#·+&ç. kÕe÷õø£ <ä÷s¡+ n+fÒ MT≥s¡T <ä÷s¡+>±
ì\ã&É≥+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT, Ç˝≤+{Ï <ä÷sê\÷ nedüs¡y˚T!
 eTqTwüß˝À¢ |ü]es¡Ôq
eTqTwüß\+‘ê ˇπø rs¡T˝À ñ+&És¡T. me] X¯Øs¡ Á|üø£‘·T\T
yêfi¯¢$... me] Jeq $<Ûëq+ yêfi¯¢~, me] ‹+&û ‹|üŒ\T, me]
ÄVü‰s¡|ü⁄ n\yê≥T¢ yêfi¯¢$...me] <˚Vü≤ ìsêàD+ yê]~. me]
X¯Øs¡ ã\+ yêfi¯¢~... ˇø£]øÏ dü]|ü&çq$ Ç+ø=ø£]øÏ dü]|ü&Éø£
b˛e#·TÃ... ˇø£s¡T ‘·≥Tºø√>∑*– ñ+{≤s¡T. ˇø£s¡T ∫qï<ëìπø m≈£îÿe
$\$˝≤¢&É‘ês¡T...ˇø£s¡T |æ\¢yê&ÉT>± ñ+fÒ ˇø£s¡T eT<Ûäéj·TdüTÿ&ÉT,
Ç+ø=ø£s¡T ejÓ÷e<äT∆&ÉT>± ñ+{≤s¡T...ø=+<äs¡T Ád”Ô\T+{≤s¡T.
ø=+<äs¡T |ü⁄s¡Twüß\T+{≤s¡T... Ç˝≤ me]øÏ yêfi¯ó¢>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT, ˇπø
yê´~Û n+<ä]ø° düe÷q+>± ˇπø rs¡T˝À m˝≤ edüT+Ô ~? nì Á|ü•ï+∫
düe÷<Ûëq+ #Ó|ü⁄ÔHêï&ÉT XÊÁdüÔø±s¡T&ÉT:
yêj·TT ø±\Twü´+, »\ ø±\Twü´+, <Û«ä ìø±\Twü´+, ãTT‘·Tø±\Twü´+
(ø±\ø±\Twü´+) M{Ïe\q Á|üø£ ‹ ‘·q düV≤ü » >∑TD≤\qT, ø√˝ÀŒ‘·T+~.
$ø£‹ #Ó+~q >±*, H˚\, ˙s¡T, |üsêés¡D+, ø±\+ Çe˙ï
ejÓ ÷ |ü ] $T‘· T \‘√ ì$T‘· Ô + ˝Ò ≈ £ î +&Ü eTqTwü ß \+<ä ] ˙
eT÷≈£îeTà&ç>± neVæ≤+∫ »q|ü<√<Û«ä +düyê´<ÛTä *ïkÕÔsTTμμ nì! M{ÏøÏ
eTq düe÷<Ûëq+ @$T{°?
á ø£wüº düeTj·T+˝À eTqTwüß\T ìC≤sTTr>±, <äj·÷>∑TD+‘√,
<ëq>∑TD+‘√, eT+∫ q&Ée&çø£‘√ kÕe÷õø£+>± J$+#ê \Hêï&ÉT
22
#·s≈¡ î£ &ÉT. ª}s¡T≈£î y˚T\T#˚ùd eT+>∑fiÁ¯ |ü<yä TÓ qÆ $μ e÷Á‘·yT˚ #Ój÷· ´\ì,
eTìwæ > ± ‘· q <Û ä s êàìï Ä#· s ¡ D ˝ÀøÏ ‘˚ y ê\˙, <ëì e\q
ªªÄj·TT'|ü]bÕ\qμμ »s¡T>∑T‘·T+<ä˙ Væ≤‘·e⁄ #ÓbÕŒ&ÉT. n<Ûäs¡à+,
n|ü$Á‘·‘·, nHê#êsê\T n+≥Tyê´<ÛäT*ï ‘ÓkÕÔj·THêï&ÉT
e÷düTÿ\T y˚dTü ø√≈£î+&Ü, uÛÖ‹ø£<÷ä s¡+ bÕ{Ï+#·≈î£ +&Ü j·T<∏#˚ Ã· >¤ ±
‹s¡>∑≥+ e´øÏÔ #˚ùd kÕe÷õø£ n<Ûäs¡à+. ôV≤˝…à≥Tº ô|≥Tºø√ø£ b˛e≥+
e´øÏÔ>∑‘· n<Ûäs¡à+. e÷düTÿ ô|≥Tºø√ø£b˛e≥+ kÕe÷õø£ n<Ûäs¡à+.
n|ü]X¯óÁuÛÑyÓTÆq ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\T, e´øÏÔ>∑‘· XÖ#êìï bÕ{Ï+#·ø£
b˛e≥+, n|ü$Á‘·‘,· $#·øDå£ ˝Ò≈î£ +&Ü, m˝≤+{Ï C≤Á>∑‘\Ô· ÷ ˝Ò≈î£ +&Ü
eT<ä ´ bÕq+, e´_Û # ês¡ + , <Û ä ÷ eTbÕHê\T ø=qkÕ–+#· ≥ +,
nkÕ+|òæTø£+>± eéVü≤]+#·≥+ e´≈£îÔ\T #˚ùd n<Ûäsêà\T. M{Ï˝À
ø£s√Hê yê´~Ûì ‘Ó∫Ãô|fÒº n+XÊ*ï eTq+ >∑T]Ô+#· >∑\>±*.
n<Ûäs¡à|üs¡T\T, n|ü$Á‘·T\T, nHê#ês¡T\T ‘·eTì ‘êeTT ã*
#˚düT≈£î+≥÷, Ç‘·s¡T\≈£L ø£s√Hêì n+{ÏdüTÔ+{≤s¡T. ø£s√Hê u≤]q
|ü&çq yê]˝À ne÷j·T≈£î˝…’q Ä Ç‘·s¡T˝Ò m≈£îÿe. n<Ûäs¡à|üs¡T˝Ò yê]
á ø£cÕº\≈£î ø±s¡≈£î ˝Ö‘·THêïs¡T. yê]ì >∑{Ïº>± ìs√~Û+#· >∑*–‘˚
ø£s√Hê yê´~ÛøÏ $eTTøÏÔ kÕ<Ûäý˚T!
ø£s√Hê ø£wøºü ±\+˝À k˛q÷dü÷<é ˝≤+{Ï ø=+<äsT¡ ‘·eT <ë‘·‘ê«ìï
Á|ü<]ä ÙdüTHÔ êïs¡T. #ê˝≤ #√≥¢ dü«#·Ã+¤ <ä ùdyê dü+dü\ú T e\dü ø±]à≈£î\qT
Ä<äTø√e≥+, ø£s√Hê u≤~Û‘T· \≈£î ÄVü‰s¡+ e¬>s’ ê n+~+#·≥+ ˝≤+{Ï$
#˚dTü HÔ êïs¡T. nH˚øe£ T+~ kÕe÷õø£ ø±s¡´ø£s\Ô¡ T Ä|ü<ë“+<Ûeä ⁄˝’… ø£s√Hê‘√
eTs¡DÏ+∫q yê] uÛÖ‹ø£<˚Vü‰\qT X¯àXÊHêìøÏ ‘·s¡*+#·≥+,
n+‘·´ÁøÏj·T\qT >ös¡eÁ|ü<ä+>± ìs¡«Væ≤+#·≥+ ˝≤+{Ï ùde\T
n+~düTÔHêïs¡T. ø±˙, yê´~Û rÁe‘·‘√ b˛*Ãq|ü⁄Œ&ÉT Ç$ #ê˝≤
dü«\ŒyÓTÆqy˚ ne⁄‘·THêïsTT.
ùdyê‘·‘·Œs¡‘· Ç+‘·≈£î nH˚ø£ Ç+‘·\T nedüs¡yÓTÆq |ü]dæú‹ H˚&ÉT
ñ+~. á ø£s√Hê düeTj·T+˝À eTìwæ ‘·q <Ûäsêàìï Á|ü<ä]Ù+#˚
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
23
kÕúsTT˝À charitable activity »s¡>∑˝Ò<äqï~ ì»+. Á|üuÛÑT‘ê«\T
á Hê{Ïø° Ä+ø£å©ï, n~Ûø±sê˙ï, <äsêŒ˙ï Á|ü<ä]ÙdüTÔHêïj˚T >±˙,
u≤<Ûä´‘ê ìs¡«Vü≤D˙, <ë‘·‘ê«˙ï #ê≥Tø√˝Òø£b˛‘·THêïsTT.
#·s¡≈£î&ÉT ªª}s¡T≈£î y˚T\T #˚ùd eT+>∑fi¯Á|ü<äyÓTÆqμμ ø±sê´\qT
#˚j·T≥+ e\q yê´~Û rÁe‘· ñ|üX¯$TdüTÔ+<äì #Ó|æŒq $wüj·÷\qT
Ç|ü⁄Œ&Ó’Hê |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√yê*. düe÷»+˝À <ë‘·‘·«+
ô|]–q|ü⁄Œ&ÉT eTìwæ q&Ée&çø£ MT<ä <ëì Á|üuÛ≤e+ m≈£îÿe>±
ñ+≥T+~. düe÷C b˛ø£&É˝À e÷s¡TŒ sêe{≤ìøÏ n~ <ë] rdüTÔ+~.
e´≈£î\Ô T dü+øπ eå T e÷sêZìï nqTdü]ùd,Ô düe÷» dü+øπ eå T+ ø£\T>∑T‘·T+~.
ø£s√Hê ˝≤+{Ï düeTj·÷\˝À XÊØs¡ø£ |ü$Á‘·‘·‘√bÕ≥T kÕe÷õø£
|ü$Á‘·‘· ≈£L&Ü ø±yê*. e÷qdæø+£ >±q÷, XÊØs¡ø+£ >±q÷ |ü$Á‘·+>±
ñ+&É≥y˚T ø£s√Hê dü+Vü‰sêìøÏ eT÷\dü÷Á‘·+. eTq+ eTq |ü≥¢,
düe÷»+ |ü≥¢ ≈£L&Ü |ü$Á‘·+>± ñ+&Ü\H˚<˚ Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú
ìHê<ä+ ≈£L&Ü.
 Ä#ês¡s¡kÕj·Tq+
ªªj·TTø±ÔVü‰s¡ $Vü‰s¡dü´ j·TTø±Ô #˚wüºdü´ ø£s¡àdüT ˆ
j·TTø±Ô dü«bÕïeuÀ<Ûädü´ jÓ÷>√ uÛÑe‹ <äT'K' ˆˆμμ (uÛÑ>∑eBZ‘·)
ªªy˚T\T#˚ùd ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\T rdüT≈£î+≥÷, Ç‘·sT¡ \≈£î y˚T\T ø£*>π ˝≤
Á|üe]Ôd÷ü ,Ô ìÁ<ëVü‰s¡ $<ÛTä *ï bÕ{Ï+#˚yê&çøÏ <äT'K+ ø£\>∑<Tä . <äT'U≤\qT
u≤|ü⁄≈£îH˚ jÓ÷>∑+ ø£\>±\+fÒ e´≈£î\Ô T n+<äT≈£î ns¡TΩ\T ø±yê*! m+‘·
ns¡Ω‘· ñ+fÒ,n+‘· düTs¡ø‘åÏ +· >± ñ+{≤s¡Tμμ n+≥T+~ uÛ>Ñ e∑ BZ‘.· á
˙‹dü÷Á‘êìï |ü{+ºÏ #·Tø√≈£î+&Ü eTq≈£î n&ÉT|¶ &ü TÉ ‘·T+≥T+~ yêDÏ»´
dü+düÿ è‹.
#·s¡ø£ dü+Væ≤‘· ∫øÏ‘ê‡ kÕúq+˝À s¡kÕj·Tq ∫øÏ‘·‡\ >∑T]+∫
$e]dü÷Ô, ø£s√Hê ˝≤+{Ï uÛÑj·T+ø£s¡ n+≥Tyê´<ÛäT\T Á|üã*q|ü⁄Œ&ÉT
ªªÄ#ês¡sk¡ Õj·Tq+μμ bÕ{Ï+#ê\ì #ÓbÕŒs¡T. Jeq $<Ûëq+˝À e÷s¡TŒ,
24
düe÷»+|ü≥¢ n<Ûäs¡à+ ø£\>∑≈£î+&Ü eéVü≤]+#·≥+, ∫+‘·, XÀø£+,
uÛ Ñ j · T +, <ä T 'K+...Ç$ ˝Ò ≈ £ î +&Ü e÷qdæ ø £ + >± Äs√>∑ ´ +>±
ñ+&É>∑\>∑≥+ yê´~Ûìs√<Ûäø£X¯øÏÔì ô|+#˚ n+XÊ\T>± ù|s=ÿHêïs¡T.
ø£s√Hê yê´~Û $wüj·T+˝À Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú dü÷∫+∫q
X¯ó∫, X¯óÁuÛÑ‘·, kÕe÷õø£, uÛÖ‹ø£ <ä÷sê˝≤¢+{Ï e´øÏÔ>∑‘· C≤Á>∑‘\·Ô ≈£î
n<äq+>± ªªdüe÷» nqT≈£L\‘·μμ nH˚ n+XÊìï #·s≈¡ î£ &ÉT dü÷∫+#ê&ÉT.
düe÷» nqT≈£L\‘·qT ô|+bı+~+#˚ ªªÄ#ês¡s¡kÕj·THê\Tμμ (A
code of right Socio-Behavioral Conducts by maintain-
ing the adequacy of defense mechanism ) >∑ T ]+∫
|ü]o*<ë›+
1. dü‘·ýê~: eTqTwüß\T dü‘·ýê<äT\T ø±yê*.
2. nÁø√<Ûä: ø√|ü+ ‘·–Z+#·Tø√yê*.
3. eT<ä´ yÓT<Æ TäÛ qìe‘·yTé : eT<ä´bÕHêìï n‹>± ˝…+’ –ø£ ø£‘·´+˝À
bÕ˝§Zq{≤ìï ìÁ>∑Væ≤+#·Tø√yê*.
4. nVæ≤+dü: Væ≤+kÕ‘·àø£ Ä˝À#·q\T, <Û√s¡DT\qT e<äT\Tø√yê*.
5. nHêj·÷dü+: n‹>∑ Ä˝À∫+#·≥+, n‹>± Ä+<√fi¯q+
#Ó+<ä≥+, n‹>± X¯Øsêìï Væ≤+dæ+#·Tø√e≥+ ÄbÕ*.
6. Á|üXÊ+‘·+: ìsêàD≤‘·àø£, dü»Hê‘·àø£ Ä˝À#·q\T #˚j·T≥+
7. Á|æ j · T yê~qyé T : eT+∫ e÷≥\‘√, eT+∫ eTqdü T ‘√
eéVü≤]+#ê*.
8. »|ü: eTqdüTqT \>∑ï+ (concentration) #ù̊d Á|üjT· ‘·ï+ #˚j÷· *
9. XÖ#·: XÊØs¡ø£+>±q÷, e÷qdæø£+>±q÷ (Clean mind)
|ü]X¯óÁuÛÑ‘· bÕ{Ï+#ê*.
10. BÛs¡yéT: dæús¡yÓTÆq Ä˝À#·q\T #˚j·÷*. #·+#·\‘ê«ìï
e~˝Òj·÷*. dü÷{Ï<äq+ ô|+#·Tø√yê*.
11. <ëqì<Ûqä yéT: düe÷» Væ≤‘êìï ø£*–+#˚ ø±s¡´Áø£e÷\qT #˚|{ü ≤º*.
12. ‘·|üdæ«qyéT: <Ûë´q+, ÁbÕD≤j·÷eT+ ˝≤+{Ï$ bÕ{Ï+#ê*.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
25
13. <˚e >√ Áu≤Vü≤àD Ä#ês¡´ >∑Ts¡Ts¡ e⁄´<Ûë∆s¡Ãqs¡<∏äyéT:
|üP»˙j·TyÓTÆq yê{Ïì >ös¡$dü÷Ô Jeø±s¡TD´+‘√ eéVü≤]dü÷Ô,
y˚T<∏ëe⁄\qT, >∑Ts¡Te⁄\qT, ejÓ÷ e<äT∆\qT |üPõ+#˚ ‘·‘·Ô«+ ø£*–
ñ+&Ü*.
14. ÄqTX¯+düú|üs¡+ ì‘·´+: ne÷qMj·TyÓTÆq Á|ües¡Ôqì
e~˝Òj·÷*. ˙˝À ôd’‘êHé ‘·]y˚TùdjYTμμ nì z dæ˙ ø£$ nqï≥Tº,
e÷qdæø£+>±qT, e´øÏÔ>∑‘·+>±q÷ eTìwæ nkÕ+|òæTø£ <Û√s¡DT\qT
e<äT\Tø√yê*.
15. ì‘·´ ø£sT¡ Dy˚~qÛ yéT: <äj÷· fi¯óyÓ’ nqTì‘·´+ eéVü≤]+#ê*.
16. düeTC≤>∑sD¡ dü«|üïyéT : y˚fi≈¯ î£ ìÁ<ä, yÓT\≈£îe\qT bÕ{Ï+#ê*.
17. ì‘·´ ø°ås¡ |òüT‘êX¯qyéT: bÕ\|ü<ësê∆\T, HÓsTT´ M{Ïì
‘·>∑TbÕfi¯¢˝À rdüTø√yê*.
18. <˚X¯ø±\Á|üe÷DC≤„qyéT: Äj·÷ <˚X¯ ø±\e÷q |ü]dæú‘·T\≈£î
‘·>∑Z≥Tº>± eéVü≤]+#·≥+
19. j·TTøÏÔC≤„qyéT: j·TTø±Ôj·TTø£Ô $#·ø£åD ø£*– eéVü≤]+#·≥+
20. nqVü≤Áπø‘·yéT: nVü≤+ø±sêìï, kÕ«sêúìï e~˝Òdæ düeT<äwæºì
ô|+#·Tø√e≥+.
21. X¯kÕÔ#ês¡yéT: eT+∫ q&Ée&çø£
22. ndü+ø°s¡íyéT: dü+≈£î∫‘·‘ê«ìï (narrow mindedness)
e~˝Òdæ $XÊ\ Vü≤<äj·T+‘√ Ä˝À∫+#·≥+.
Çy˚ ì»yÓTÆq ÇeT÷´ì{° ã÷düºs¡T¢>± #·s¡ø£dü+Væ≤‘· ù|s=ÿ+~. á
ªÄ#ês¡s¡kÕj·Tq+μ˝À ø=ìï+{ÏHÓ’Hê n\es¡#·Tø√>∑*–‘˚, <Ûë]àø£
‘·‘Œ· s¡‘‘· √ eéVü≤]+#·>*∑ –‘˚, kÕe÷õø£+>± J$+#·>*∑ –‘˚ ø£s√Hê
yê´|æÔ ‘·–Z, yê´~Û ‘˚*ø£>± n<äT|ü⁄˝ÀøÏ edüTÔ+~.
eTq+ #˚ùd ‘·|ü⁄Œ\e˝Ò¢ yê´~Û ø£\T>∑T‘√+~. eTq ‘·|ü⁄Œ*ï eTqy˚T
düe]+#·T≈£îH˚˝≤ eTq˝À e÷qdæø£ |ü]es¡Ôq ø£*–‘˚ yê´~Û
»ì+#·≈£î+&Ü ñ+≥T+~. »ì+∫Hê ‘˚*ø£>± ‘·>∑TZ‘·T+~. |ü]es¡Ôq
26
ø=+<ä]øÏ e÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·yÓTÆq $wüj·T+ ø±<äT. n~ n+<ä]˝Àq÷
ø£\>±*. ˝Òø£b˛‘˚ ˇø£] ‘·|ü⁄Œ m+<ä]ø√ XÊ|ü+ ne⁄‘·T+~. Ç<˚
Ä#ês¡ s¡kÕj·Tq+ #Óù|Œ kÕe÷õø£ ˙‹.
ªs¡dü+μ n+fÒ b˛wüø£‘·«+ ø£*–q kÕs¡e+‘·yÓTÆq u≤>∑+ nì!
ªnj·Tq+μ n+fÒ Á|üj·÷D+. ªs¡kÕj·Tq+μ n+fÒ b˛wüø±\T X¯Øs¡+
n+‘ê yê´|æ+#·≥+ nì! n˝≤ yê´|æ+|ü#˚ùd Ä#êsê\qT ªªÄ#ês¡
s¡kÕj·Tq+μμ nHêïs¡T. Bì e\q düe÷»+ |ü]|ü⁄wæº bı+<äT‘·T+~!.
 ˝≤ø˘ª&ÍqT¢, ø£s¡÷Œ¤´\T
uÛ≤s¡rj·T kÕe÷õø£ Jeq eédüúqT ã{Ïº eTq ªªeT÷dæy˚‘·-
˝≤ø˘ª&ÍHé- neT\T Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+≥T+~. n+<äT≈£î ‘·>≥ Z∑ Tº>± Á|ü»*ï
düqï<äT∆*ï #˚ùdÔH˚ Ç~ Á|üC≤ ñ<äéT+ ne⁄‘·T+~. ˝≤ø˘ª&ÍHé
$~Û+∫q+‘· ‘˚*ø£ ø±<äT, <ëìì neT\T #˚dæ |ò*ü ‘ê\T kÕ~Û+#·≥+μμ
nì ÄHê&˚ Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú yêÚ≤´ì+∫+~. ø±s¡D+ Ç<˚!
Á|ü » *ï e÷qdæ ø £ + >± dü q ï<ä T ∆ * ï #˚ j · T ≈£ î +&Ü, ø£ s √Hê ô|’
Á|ü C ≤b˛sê{≤\qT ì]à+#· ≈ £ î +&Ü, ˇø£ ñ<ä ´ eT dü ÷ Œ¤ ] Ô ì
ø£*–+#·≈î£ +&Ü ìs¡“+<Ûë\‘√ ø£s√Hêì »sTT+#ê\ì #·÷ùdÔ |ò*ü ‘ê\T
Ç+‘·ø£Hêï >=|üŒ$ sêe⁄.
ø£s√Hê bÕõ{Ïyé e∫Ãq Á|ür e´ø°Ô dü>∑≥Tq ø£˙dü+ eTT>∑TZs¡TøÏ
<ëìï n+{ÏdüTÔHêï&Éì ˇø£ n+#·Hê! >=\TdüTø£≥Tº yê´|üq+ Ç~.
ø£s√Hê s√– H√{Ï ‘·T+|üsT¡ ¢ >±*˝À yê´|æ+∫ eTqMT<ä e∫Ã |ü&≈É î£ +&Ü
eTìwæø° eTìwæø° eT<Ûä´ ø£˙dü+ Äs¡&ÉT>∑T\ <ä÷s¡+ ñ+&Ü*. ø±˙,
eTq+ <ëìï bÕ{Ï+|ü#j ˚ T· ˝Òøb£ ˛‘·THêï+. »HêìøÏ ns¡+∆ ø±ø£b˛e≥y˚T
n+<äT≈£î ø±s¡D+
kÕe÷õø£ <ä÷s¡+ (k˛wü˝Ÿ &çôdºì‡+>¥), <ä÷s¡yêdü+ (ø±«s¡+f…ÆHé)
˝≤+{Ï n+XÊ\qT eTq Á|ü»\T Ç+‘· »]–Hê ns¡∆+ #˚düTø√˝Ò<äT.
¬s+&√ $&É‘·˝À ≈£L&Ü uÛÖ‹ø£<ä÷s¡+ nH˚~ ô|<ä›>± bÕ{ÏdüTÔqï≥Tº
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
27
ø£ì|æ+#·<äT. eTq eTÚ*ø£ Á|ües¡Ôq˝À e÷s¡TŒ sê˝Ò<äqïe÷≥.
ø£s¡÷Œ¤´ ô|{Ïºq|ü⁄Œ&ÉT s√&ÉT¶MT<ä ø=ùdÔ b˛©düT\T m+<äT≈£î
ø=&ÉT‘·THêïs√ #ê˝≤ eT+~øÏ ‘Ó©<äT. dü>≥ ∑ T e÷qe⁄&ÉT ø£s√Hê »ãT“
<Ûäì≈£î\ ø=#˚Ã yê´~Û>± uÛ≤$düTÔHêï&ÉT. ªªe÷≈£î Ç˝≤+{Ï$ sêe⁄μμ nì
ìs=àVü≤e÷≥+>±H˚ #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T ;<äÁ|üC≤˙ø£+. yê]øÏ @s¡Œ&É #Ó|æŒ,
ne>±Vü≤q ø£*–+#˚ Á|üj·T‘·ï+ #ê*q+‘· »s¡>∑≥+ ˝Ò<äT.
@s¡Œ&É#Ó|üŒ≥+ n+fÒ, ‘˚≥‘Ó\¢+ #Ój·T´≥+. á u≤<Ûä´‘· MT&çj·÷
MT<ä ñ+~, y˚T<∏ëe⁄\ MT<ä ñ+~. s¡#·sTT‘·\T ø£fi≤ø±s¡T\ MT<ä
ñ+~. Ms¡+<ä]ø£Hêï Á|üuÛÑT‘·«+ MT<ä m≈£îÿe ñ+~. n+<ä]
düVü≤ø±sêìï Á|üuÛÑT‘·«+ rdüTø√yê*. uÛÑj·T+ e~* j·TT<√∆qTàKT
\j˚T´˝≤ Á|ü»*ï düqï<äT∆*ï #Ój·÷´*.
ø£s√Hê MT<ä #˚ùd b˛sê≥+ Á|ü»\ MT<ä #˚ùd b˛sê≥+>±
e÷s¡≈£L&É<äT.
|üX¯óe⁄\ ø±|ü] eTT\T>∑Ás¡ |ü⁄#·TÃ≈£îì >=Á¬s*ï y˚T|æq≥Tº, eTq+
ˇø£] ÄBÛq+˝À q&Éyê\ì ø√s¡Tø√e≥+ eTq ã\V”≤q‘˚!
b˛©düT\T ˝Òø£b˛‘˚ Á{≤|òæø˘ s¡÷\T‡ bÕ{Ï+#ê*‡q nedüs¡+
˝Ò<äqT≈£îH˚ <Ísê“¤>∑´+ eTq˝À m+<äT≈£î+&Ü*...? eTq*ï mes√
n»e÷sTTw” #˚j·÷\ì m+<äT≈£î nqTø√yê*? |üÁ‹ø£\T, Á|ü|ü+#·
Äs√>∑´ dü+dü,ú nH˚øe£ T+~ yÓ<’ Tä ´\T Ç+<äsT¡ #Ó$ì\T¢ ø£≥Tº≈î£ ì b˛]Hê
eTq˝À e÷s¡TŒ sêø£b˛‘˚ eTq+ Hê>∑]≈£î\+ ø±˝Ò<ìä ˝Ò<ë Hê>∑]ø£‘≈· î£
eTq+ ns¡TΩ\T ø±˝Ò<äì ns¡∆+.
s√>∑ã\+ ‘·>±Z\+fÒ, ø£s√Hê |üP]Ô>± á H˚\MT+∫ n+‘·]+∫
b˛yê\+fÒ eTq yÓTÆ+&éªôd{À¢ yÓTT<ä≥ e÷s¡TŒsêyê*.
eTq+ e÷sê*! eTq+ e÷sê*!! eTq+ e÷sê*!!! eTq+ e÷]
rsê*.
  
28
2. s√–ã\+ ô|s¡>±* !
s√– ã\+ ô|s¡>∑≥+, s√>∑ã\+ ‘·>∑Z≥+ ¬s+&É÷ ˇø£<ëì‘√
ˇø£{Ï eTT&ç|ü&çq n+XÊ\T. Äs√>∑´ uÛÑÁ<ä‘· düeT≈£Lsê\+fÒ ÄVü‰s¡
uÛÁÑ <ä‘· >∑T]+∫ yÓTT<ä≥ eTq+ <äwæº øπ +ÁBø£]+#ê*. ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\T
uÛÑÁ<ä+>± ñ+fÒ s√>∑+ ã\V”≤q|ü&ÉT‘·T+<äì >∑eTì+#ê*.
s√>±ìï ‘·–Z+#˚ ˝Ò<ë ã\V”≤q|ü]#˚ ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\H˚ |ü<∏ä´+
n+{≤s¡T. |ü<∏ä´+ nH˚~ #ê˝≤ nbÕsêú\bÕ˝…’q |ü<ä+. |ü<∏ä´+
#Ój·T´≈£î+&Ü H˚s¡T>± eT+<äT\‘√ yê´~Ûì ‘·–Z+#ê\ì s√–
ø√s¡Tø√e≥+ düV≤ü »+. ñ‘·T‡ø£‘· ø=B› |ü<´ä∏ + @$≥+&û nq&ÉT>∑T‘ês¡T
>±˙, bÕ{Ï+#˚yês¡T ‘·≈£îÿe. n˙ï #ÓbÕŒø£. ªªÇyê«[º s√E˝À¢ Çe˙ï
mø£ÿ&É kÕ<Ûä´+ ne⁄‘êj·T+&û...μμ nì ô|<ä$ $]∫ }s¡T≈£î+{≤s¡T.
ªªnX¯q‘·' |ü<∏ä´+ @e nqïyéTμμ n+≥T+~ uÛÑ>∑eBZ‘·. eT+∫
uÛÀ»q+, eT+∫ q&Ée&ç, eT+∫ Jeq $<ÛëHê\ >∑T]+∫ #Ó_‘˚,
n$ nkÕ<Ûä´+ nH˚ uÛ≤eq eTq˝À m+<äT≈£î ø£\T>∑T‘·T+~.
bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ düqï<ä∆‘· m+<äT≈£î ø£\>∑≥+ ˝Ò<äT...? uÛÀ»q+˝À
|ü<∏äýÓTÆqy˚ ‹Hê* nì, ªªyê´~ÛøÏ e´‹πsø£+>± b˛sê&˚+<äT≈£î ‘·–q
ÄVü‰s¡Á|üD≤[ø£ prescribed method of dietary plan accord-
ing to the nature of diseaseμμ nì |ü<∏ë´ìøÏ ìs¡«#·q+.
|ü<´ä∏ + @ yÓ<’ ´ä $<ÛëHêì¬øH’ ê ñ+≥T+~. ªªHê e÷Á‘· y˚dTü ø√ mìï
$Ts¡|øü ±j·T ãJ®˝H’… ê ‹qTμμ nì n\‡sY s√–øÏ m+‘· >=|üŒ yÓ<’ ´ä XÊÁdüyÔ ‘˚ Ô·
≈£L&Ü #Ó|Œü ˝Ò&TÉ ø£<ë! <ëìì bÕ{Ï+#·≥+ s√– u≤<Û´ä ‘·. yÓ<’ Tä ´&ÉT #Ó|Œæ q
yê{Ïì bÕ{Ï+#·{≤ìï ªª_Ûw>ü «∑ X¯´‘·μμ n+{≤s¡T. _Ûwøü ˘ eX¯´‘·«+ ˝Òì s√–ì
Á>∑≈î£ ÿq $&ÉTe+>∑ e\j·TT...nì ìsê›øDåÏ ´+>± #Ó|Œæ +~ XÊÁdü+Ô .
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
29
&ÉãT“ bÕπsdæ ÁbÕD≤\T ø=q˝Ò+ nì ãTTEesTT´+~ ø±ã{Ïº,
|ü<∏ë´ìï bÕ{Ï+∫ ÁbÕD≤\T ì\T|ü⁄≈£î+<ë+! |ü<∏ä´+ n+fÒ uÛÑÁ<äyÓTÆq
ÄVü‰s¡+ ˝Ò<ë ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘· nì ns¡∆+ #Ó|ü⁄Œø√yê*.
 ÄVü‰s¡uÛÑÁ<ä‘·
bÕ+&Ée⁄\ yês¡düT&ÉT |üØøÏå‘·TÔ eTVü‰sêE ‘·ø£å≈£î&ç ø±≥T qT+&ç
‘·|Œæ +#·Tø√e{≤ìøÏ m‘ÓqÔ’ ˇ+{Ïd+Ôü uÛ+Ñ y˚T&É ø£≥Tº≈î£ ì, ‘·q≈£î ‘êqT
ªª˝≤ø˘ª&ÍHéμμ Á|üø£{Ï+#·T≈£îì, d”«j·T ìs¡“+<Ûä+˝À uÛÑÁ<ä+>± ñHêïqH˚
nqT≈£îHêï&ÉT. ø±˙, Äj·Tq ÄVü‰s¡ uÛÑÁ<ä‘· nH˚ ∫qï dü÷Á‘êìï
$düà]+#ê&ÉT. n+‘˚, ‘·ø≈å£ î£ &ÉT z |ü+&ÉT˝À |ü⁄s¡T>∑T˝≤ <ä÷], Äj·Tìï
ø±fÒXÊ&ÉT. Ç~ eTVü‰uÛ≤s¡‘·+˝À ø£<∏ä. Ä<ÛäTìø£ eTVü‰uÛ≤s¡‘·+˝À Á|ür
Ç+{Ï˝Àq÷ ás√Eq ‘·ø£åø£ Á|üe÷<ä+ bı+∫ ñ+~! á ‘·ø£å≈£î&˚
ªªø£s√Hêμμ
˝≤ø˘ &ÍqT¢, ø£s÷¡ Œ¤´\ ù|s¡T‘√ u≤Vü≤´J$‘êìøÏ mìï ‘êfi≤\T y˚dHæ ê
ÄVü‰s¡uÛÑÁ<ä‘·ì nÁX¯<ä∆ #˚ùdÔ |üØøÏå‘·TÔ≈£î |ü{Ïºq >∑‘˚ |ü&ÉT‘·T+~! ø£s√Hê
yê´~Û˝À me] uÛÑÁ<ä‘· yê]<˚! ÄVü‰s¡uÛÑÁ<ä‘· eTØ eTTK´+ ≈£L&Ü!
ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À ˇø£ yÓ’|ü⁄ ø√$<é yê´~Û k˛ø£≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô\T
rdüT≈£î+≥÷H˚ eTs√yÓ|’ ⁄ü , wüß>∑sT¡ yê´~Ûì, >∑T+&Ó yê´<ÛTä \qT, |üøyå£ ê‘·
yê´~Ûì, πøq‡s¡T yê´~Ûì, ;|” yê´~Ûì ˇø£ ø£+≥ ø£ìô|{Ïº ñ+&Ü*.
M{Ï ìyês¡Dø√dü+ eTq+ #˚ùd Á|ür Á|üj·T‘·ï+ ø√$<é yê´~Ûì
‘·≥Tº≈£îH˚ X¯øÏÔ X¯ØsêìøÏ n+~+#˚$>± ñ+≥T+~ ≈£L&Ü!
nHês√>∑´ø£s¡yÓTÆq ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\T, eTTK´+>± »+ø˘ |òü⁄&ÉT‡ì
á ø£wüºø±\+˝À eTq+ Ä|ü˝Òø£b˛‘˚ ø√$<é yê´~Ûì ‘·«s¡>± s¡eTàì
|æ*∫qyêfi¯¢+ ne⁄‘êeTT.
#·+{Ï|æ\¢\≈£î ‘·*¢bÕ\H˚ ø=qkÕ–+#ê*. ‘·*¢ ≈£L&Ü ÄVü‰s¡
C≤Á>∑‘·Ô\T bÕ{Ï+#ê*. n|ü⁄Œ&˚ #·+{Ï_&É¶\T á yê´~Û bÕ\Œ&É≈£î+&Ü
ñ+{≤s¡T. #·+{Ï_&É\¶ ≈£î ÇeT÷´ì{° ã÷wüsº T¡ ¢ ‘·*b¢ Õ˝Ò! _&É≈¶ î£ ø£˙dü+
2 j˚Tfi¯ó¢ e#˚Ães¡≈£L ‘·*¢bÕ\qT e÷ìŒ+#·ø£+&ç.
30
X¯Øs¡+ m+‘· ÁX¯eT|ü&ÉT‘√+<√ n+<äT≈£î ‘·>∑Z≥Tº>± düeT‘·÷ø£+˝À
πø\Ø\qT rdüT≈£îH˚ $<Ûä+>± ÄVü‰s¡ Á|üD≤[ø£ ñ+&Ü*. ‘·≈£îÿe X¯Øs¡
ÁX¯eT m≈£îÿe øπ \Ø\‘√ ≈£L&çq ÄVü‰s¡+ rdüT≈£îH˚yês¡T ø√$<é yê´~Ûì
|æ*∫qfÒº uÛ≤$+#ê*.
 XÊø±Vü‰s¡y˚T y˚T\T
e÷+dü+ ‹qì yês¡T ¬s+&ÉT s¡ø±\T>± ñ+{≤s¡T:
1) kÕ<Ûës¡D XÊø±Vü‰s¡T\T (yÓõfÒ]j·THé‡): n+fÒ, e÷+dü+ ‘·|Œü
n˙ï ‹H˚ y ês¡ T , 2) X¯ ó <ä ∆ X Êø±Vü ‰ s¡ T \T (y˚ > ±Hé ‡ ): n+fÒ
e÷+dü+‘√bÕ≥T bÕ\T, ô|s¡T>∑T, HÓsTT´, yÓqï, >∑T&ÉT¶ ˝≤+{Ï »+‘·T
Ä<Ûë]‘· Á<äyê´\qT ≈£L&Ü e÷ì πøe\+ XÊø±\qT ‹H˚yês¡T.
‘Ó\T>∑T yê]˝À XÊø±Vü‰s¡T\T (yÓõfÒ]j·THé‡) m≈£îÿy˚ ø±˙, M]˝À
Væ≤‘êVü‰sêìï rdüT≈£î+≥Tqï yês¡T ≈£L&Ü ‘·≈£îÿy˚!
XÊø±Vü‰s¡T˝À¢...
1. q÷HÓ\T Ç‘·s¡ ø=e⁄«|ü<ësê∆\qT e÷+kÕVü‰s¡T\ ø£Hêï m≈£îÿe>±
yê&ÉT‘·THêïs¡T.
2. |ü⁄\T|ü⁄, ñ|ü⁄Œ, ø±sê\qT n‹>± rdüT≈£î+≥THêïs¡T.
3. X¯Øs¡ ÁX¯eT ‘·≈£îÿe, q÷HÓ\ yê&Éø£+ m≈£îÿe ø±e≥+ e\q
Çd”ÿ$Tj·÷ ˝≤+{Ï »ãT“\T M]˝À ô|s¡T>∑T‘·THêïsTT.
4. n<äq+>± |ü+#·<ës¡, n<äq+>± ñ|ü⁄Œ á s¬ +&ç+{Ï yê&Éøe£ T÷
m≈£îÿe. r|æ eT]j·TT ñ|ü⁄Œ ø£s√Hêì ô|+#·T‘êsTT. e>∑s¡÷ #˚<äT
ø£s√Hêì nD#·T‘êsTT.
ø±|ò”, {°\ <ë«sêqT, ÄVü‰s¡|ü<ësêú\ <ë«sêqT, d”«≥¢ <ë«sêqT,
≈£L˝Ÿ Á&ç+ø˘‡, ◊dt Áø°eTT\T, Ç‘·s¡ bÕ˙j·÷\ <ë«sêqT Á|ür e´øÏÔ
dü>≥∑ Tq s√p 50 Á>±. |ü+#·<ës¡/ u…\+¢ ‹+≥THêï&Éì ˇø£ n+#·Hê!
á n<äq|ü⁄ |ü+#·<ës¡/ u…\¢+ 2000 πø\Ø\ es¡≈£L n<äq+>±
n+~k˛Ô+~. Ç+‘· wüß>∑sT¡ e\q X¯øÔÏ ñ‘êŒ<äq ‘·–bZ ˛sTT, ã\V”≤q‘·
@s¡Œ&ç ø£s√Hê ]düTÿ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
31
5. |ü + &É T ¢ , ≈£ L s¡ > ±j· T \T, Ä≈£ î ≈£ L s¡ \ T, ≈£ L s¡ < Û ë Hê´\T,
ø±j·T<ÛëHê´\T, ø£+~|ü|ü⁄Œ, ô|düs¡|ü|ü⁄Œ ˝≤+{Ï |ü|ü⁄Œ <ÛëHê´\T,
∫s¡T<ÛëHê´\T, J&ç|ü|ü⁄Œ, u≤<ä+|ü|ü⁄Œ, |ækÕÔ ˝≤+{Ï b˛wüø£<ÛëHê´\qT
m≈£îÿe>± ‹Hê*.
6. ø£s√Hêì m<äTs¡TÿH˚+<äT≈£î e÷+kÕVü‰s¡+ ø£Hêï XÊø±Vü‰s¡y˚T
eT+∫~. ≈£Ls¡>±j·T\<ë«sê n+<˚ Ábı{°qT¢ e÷+dü+ <ë«sê n+<˚
Ábı{°q¢ø£Hêï y˚T˝…’q$!
 e÷+kÕVü‰s¡+ ‘·–Z+#·+&ç!
nVæ≤+düqT uÀ~Û+∫q uÖ<ë∆ìï uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ‘√ düe÷q+>± Ä<ä]+∫
ì\u…≥Tº≈£î+≥÷ e∫Ãq #Ó’Hê˝À Ç|ü⁄Œ&ÉT nyÓT]ø£q¢ ø£Hêï ¬s{Ïº+|ü⁄
e÷+kÕìï ‹+≥THêïs¡ì ˇø£ ìy˚~ø£ #Ób˛Ô+~.
>∑‘· q\u…’ j˚Tfi¯¢ ø±\+˝À #Ó’˙j·TT\ e÷+kÕVü‰s¡ Á|æj·T‘·«+ 4
¬s≥T¢ ô|]–+<ä≥. Á|ü|ü+#·+ n+‘ê ø£*dæ @&Ü~øÏ 71 $T*j·Tq¢
≥qTï\ e÷+dü+ ‹+≥÷+fÒ, ˇø£ÿ #Ó’Hê˝ÀH˚ <ë<ë|ü⁄ 20 $T*j·Tq¢
≥qTï\ e÷+dü+ ‹+≥THêïs¡H˚~ n+#·Hê!
1980\≈£î |üPs¡«+ #ÓH’ ê˝À |ü]ÁX¯eT\ ø√dü+ øπ {≤sTT+∫q uÛ÷Ñ $T
2% ñ+fÒ 2013 Hê{ÏøÏ n~ 17%øÏ ô|]–+~. Ä y˚Ts¡≈£î |ü+≥
uÛ÷Ñ eTT\ $ìjÓ÷>∑+ dü>±ìøÏô|>’ ± |ü&bç ˛sTT+~. <ë+‘√, XÊø±Vü‰s¡+
ø£sT¡ yÓ,’ e÷+kÕVü‰sêìøÏ #Ó˙’ j·TT\T <ä>sZ∑ j
¡ ÷· ´s¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT bÕXÊÃ‘·T´*ï
$T+∫ e÷+kÕVü‰s¡ Á|æj·TT\j·÷´s¡T. ∫e]øÏ m\Tø£, |æ\T¢*ï≈£L&Ü
düJe+>± $T+>∑T‘·THêïs¡T. ã‹≈£îqï »+‘·Te⁄˝Òï ˙fi¯¢˝À y˚dæ dü÷|ü⁄
ø±#·T≈£îì ÄkÕ«~düTÔHêïs¡T. Hê>∑TbÕeTT eTTø£ÿ\|ü⁄\TdüTì M<ÛäT˝À¢
ô|{Ïº neTTà‘·THêïs¡T. düVü≤» ÄVü‰s¡ $<ÛëHêìøÏ $s¡T<ä∆yÓTÆq b˛ø£&É\T
Çe˙ï!
Ç+ø£ eTq<˚XÊìøÏ eùdÔ, kÕs¡e+‘·yÓTÆq |ü+≥ bı˝≤\ìï+{Ï˙
#˚|ü\ #Ós¡Te⁄\T>± e÷πsÃdüTÔHêï+. n~Ûø£ yÓTT‘·Ô+˝À ˝≤uÛ≤˝§kÕÔj·Tì
eékÕj·T uÛÑ÷eTT*ï Çfi¯¢ düú˝≤\T>± e÷]Ã, bÕ&ÉTu…&ÉT‘·THêï+.
32
$T‹MT]q bÕ]ÁXÊ$Tø°ø£s¡D+ e\q |üsêés¡D düeTdü´\‘√bÕ≥T
ÄVü‰s¡ ø£s¡Te⁄ »{Ï\eTÚ‘√+~. á |ü]dæú‹ ‘Ó\T>∑TH˚\ ô|’q Ç|üŒ{Ïπø
n&ÉT>∑Tô|{Ïº+~. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT, πøs¡fi¯, ø£sêí≥ø£\‘√ b˛*ùdÔ eTq
eékÕj·T+ yÓqø£|ü&çb˛sTT+~. |ü+≥≈£î πs≥T sêø£, uÛÑ÷$TøÏ πs≥T
edüTÔ+<√yÓ÷ qì ÄX¯>± #·÷düTÔHêï&ÉT ¬s’‘·T.
eékÕj·÷ìï eTq+ ≈£L&Ü #Ó’Hê |ü<ä∆‹˝ÀH˚ ìs¡¢ø£å´+ #˚j·T≥+
yÓTT<ä˝…{≤º+. ªªmHêï[fl˝≤ eT{Ïº |ædüT≈£îÿ+{≤s¡T?μμ nì bÕ\≈£î˝Ò
eékÕj·÷ìï ádü&çdü÷Ô ãVæ≤s¡+>∑+>± e÷{≤¢&ÉT‘·THêïs¡T.
eékÕj·÷ìï Äù|ùdÔ n‹ ‘·«s¡˝À eTq+ ≈£L&Ü ø£|üŒ\ dü÷|ü⁄,
yêqbÕeTT\ q÷&ÉT\T‡, >∑_“fi≤\ |ü⁄\TdüT‘√ ã‘·ø±*‡ edüTÔ+~.
Ç|üŒ{Ï¬ø’Hê ø√$<é Á|üe÷<äø£s¡ kÕúsTTøÏ yÓfi¯¢≈£î+&Ü ñ+&Ü\+fÒ,
á ø£s√Hê ø£wüºø±\+ yÓfi‚fl es¡≈£L e÷+düyêýÓ÷Vü≤+ e<äT\T
ø√e≥y˚T ÁX‚j·Tdüÿs¡+.
ˇø£|ü⁄Œ&ÉT e÷+kÕVü‰sêìï πøe\+ Jeø±s¡TD´ <äwæº‘√ e÷Á‘·y˚T
e´‹πsøÏ+#˚ yês¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT nHês√>∑´ø£s¡+ nH˚ ø√D+ ˝À+∫
e÷kÕVü‰sêìï e÷Hê\H˚ Á|ü#ês¡+ }|ü+<äT≈£î+~. Ä<ÛäTìø£ yÓ’<ä´
XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T á $wüj·T+˝À >∑{Ïº dü÷#·q˝Ò #˚düTÔHêïs¡T.
Äj·TTπs«<ä XÊÁdüÔ+˝À nìï »+‘·Te⁄\ e÷+kÕìøÏ >∑TD<Ûäsêà\qT
$e]+#ês¡T. s¡ø£s¡ø±\ eqeT÷*ø£\qT ÄVü‰s¡+>± rdüTø√ >∑*π>
q\¢y˚Tø£ e÷+dü+ nìï+{Ï ø£Hêï $Tqï nì Á|üø£{Ï+#ês¡T. {°;
»ãT“ y˚Tø£\≈£î sê<ä˙, n+<äTø£ì, {°; yê´~Û ñqïyê]øÏ q\¢y˚Tø£
e÷+dü+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü e+&ç ô|{≤º\ì Äj·TTπs«<ä XÊÁdüÔ+˝À
$e]+#ês¡T ≈£L&Ü!
Äj·TTπs«<ä Á|üu≤Û yêq ÄVü‰s¡ $<ÛëHê\qT bÕ{Ïk˛Ôqï~ ‘Ó\T>∑Tyêπs!
yÓTC≤]{° ‘Ó\T>∑T Á|ü»\T XÊø£, e÷+kÕ\ $TÁX¯eT ÄVü‰s¡+
rdüTø=+≥THêïs¡T. m≈£îÿe XÊø±\T ‘·≈£îÿe e÷+dü+ ‹H˚ á |ü<ä∆‹
eTq≈£î kÕ+düÿ‹ø£ yês¡dü‘·«+>± ‘·s¡‘·sê\T>± dü+Áø£$T+∫q
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
33
$<Ûëq+. Ç<˚ ÁX‚wü˜yÓTÆq~ ≈£L&Ü!
nyÓT]ø£Hé ÄVü‰s¡ dü+düú dü÷∫k˛Ôqï Á|ü‘êé÷ïj·T e÷s¡Z+ ≈£L&Ü
Ç<˚! Bì ns¡∆+ e÷+kÕìï ‹ì rsê\ì ø±<äT. XÊø±\ ÁbÕ<Ûëq´‘·ì
>∑T]Ô+#ê\ì!
nyÓT]ø£Hé yÓT&çø£˝Ÿ »s¡ï\T‡ XÊø±Vü‰s¡ ÁbÕ<Ûëq´‘·qT #ê{Ï#Óù|Œ
ìy˚~ø£\qT yÓ\T¢e>± Á|ü#T· ]düTHÔ êïsTT. ‘·≈î£ ÿe e÷+dü+‘√ XÊø±\qT
m≈£îÿe>± ‹H˚ |ü<ä∆‹ ø£s√Hê ø±\+˝À Væ≤‘·ø£s¡+ nì ÁyêdüTÔHêïsTT.
e÷+dü+ ‹ì rsê\ì ˝Ò<äì ≈£L&Ü #Ó|ü⁄ÔHêïsTT.
 XÊø±Vü‰s¡+‘√q÷ düeTdü´\T
e÷+kÕVü‰s¡+ n+fÒ ã\e+‘·T\T ‹H˚<Hä ˚ n_ÛÁbÕj·T+ #Ó˙’ j·TT*ï
yÓÁ] e÷+kÕVü‰s¡T\T>± e÷]Ã+~.
Ç+ø√ ø√D+ ˝À+∫ #·÷ùdÔ, yêDÏ»´ dü+düÿ‹˝À XÊø±Vü‰s¡+
rÁeyÓTÆq ø£©Ô\≈£î >∑Ts¡sTT´+~. e÷+kÕVü‰sêìøÏ á düeTdü´ ˝Ò<äT.
XÊø±Vü‰s¡+ $wüjT· +˝À Á|ürB ø£©eÔ Tj·T+>± ñ+{À+~. bÕ\T bÕ\T
ø±e⁄, q÷HÓ q÷HÓ ø±<äT. HÓsTT´ HÓsTT´ ø±<äT. ‘˚HÓ ‘˚HÓ ø±<äT. |üdTü |ü⁄,
ø±s¡+ n+‘ê ø£©.Ô ..ø£©.Ô ..ø£©.Ô .. |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\T, $wü s¡kÕj·THê\‘√
XÊø±Vü‰s¡+ ì+&ç ñ+{À+~.
@+ ‹Hêï #·kÕÔe+fÒ @+ ‹ì #êyê˝À ‘Ó©ø£ <˚oj·TT\T
n\¢˝≤¢&ÉT‘·THêïs¡T.
n˝≤+{Ï XÊø±Vü ‰ sêìï ‹Hê\+fÒ uÛ Ñ j · T + ø£ \ T>∑ T ‘· T +fÒ
e÷+kÕVü‰sêìøÏ eTfi¯fl≥+ ‘·|üŒ >∑‘·´+‘·s¡+ ˝Òì dæú‹ edüTÔ+~.
bÕ\˝À¢ yÓT\yÓTÆHé ø£\|ü≥+ e\q bÕ\T ∫ø£ÿ>± ø£ì|ækÕÔsTT.
yÓT\yÓTHÆ é nH˚~ y˚&ìç ‘·≥Tº≈î£ H˚ bÕ¢wøºæ ˘ |ü<ës¡+ú . ‘Ó\>¢ ± ñ+&˚ HÓÁ’ {ÀC…Hé
eTT<ä› n~. n~ ø£*dæq bÕ\T ‘ê–‘˚ X¯Øs¡+˝À Áb˛{°qT¢ ô|]– @qT>∑+‘·
ã\+ edüT+Ô <äH˚ z nb˛Vü≤‘√ Áø°&Üø±s¡T\T, u≤&û _\¶sT¡ ,¢ m<∏≥¢Ó T¢ M{ÏøÏ
m≈£îÿe n\yê≥T |ü&,ç øÏ&ïû »ãT“\‘√ nsêújT· Twüßÿ ˝Ö‘·THêïs¡T.
yÓT\yÓTÆHé ø£*dæq bÕ¢dæºø˘ |üfi≤¢˝À¢ ÄVü‰s¡|ü<ësêú\T+∫, zyÓH√¢
34
e+&ç‘˚, yÓT\yÓTÆHé ø£*dæ Ä ÄVü‰s¡+ $wü‘·T\´+ ne⁄‘·T+~.
Clenbuterol nH˚ dæs º êsTT&é ø£\|ü≥+ e\q dæø‡˘ bÕ´ø˘ ˝≤+{Ï
Á|üj÷Ó »Hê\T yÓ+≥H˚ ekÕÔsTT. ø±˙, Äj·TTwüß¸ ‘·–bZ ˛j˚T Á|üe÷<ä+
ñ+~.
Ç˝≤+{Ï ø£©Ô\‘√ ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\T $T‹MT] e÷¬sÿ≥¢qT
eTT+#Ó‘·TÔ‘·THêïsTT. bÕ\Hê eédüú #√<ä´+ #·÷düTÔqïe÷≥ ì»+.
»q+ |ü{Ïº+#·Tø√ø£ b˛e≥+ ≈£L&Ü n+‘˚ ì»+!! nsTTHê
Á|ü‘êé÷ïj·T e÷sêZ\qT yÓ<äø£≥+ nedüs¡+.
1. ‘˚H:Ó ‘˚HìÓ |ü+#·<ës¡ bÕø£+‘√ ø£©Ô #˚ùdÔ uÛj Ñ T· |ü&Ü*‡q nedüs+¡
˝Ò<äT. ø±˙, <ëìøÏ ˇø£ $<ÛäyÓTÆq e>∑s¡T s¡T∫ sêe{≤ìøÏ @
s¡kÕj·THê\T ø£\T|ü⁄‘·THêïs√ ‘Ó©<äT. n+<äTøπ ‘˚HÓ ˇø£ ÁãVü≤à |ü<ës¡+∆
nsTT´+~. ‘˚HÓ yê&Éø±ìï Ä|ü≥y˚T eT+∫~.
2. |üdTü |ü⁄: |üdüT|ü⁄˝À düTqï+ bı&ç, ˝…&é Áø√e÷{À nH˚ KìC≤ìï,
yÓT{≤*ø˘ jÓT˝À¢ s¡+>∑T˙ ø£©Ô ø£\T|ü⁄‘·THêïs¡T. n+<äTø£ì ãC≤s√¢
<=]π ø |ü d ü T |ü ⁄ qT ø=qø£ + &ç . |ü d ü T |ü ⁄ ø=eTTà\T ø=qTø=ÿì
eTs¡|ü{Ïº+#·T≈£îì yê&ÉTø√+&ç. ø={Ïºq |üdüTù| ÁX‚j·Tdüÿs¡+.
3. HÓsTT´: »+‘·Te⁄\ ø=e⁄«, yÓTTø£ÿ\ qT+∫ rdæq q÷HÓ\T,
|æ+&ç|ü<ësêú\T, eqdüŒ‹, düTyêdüqì ø£*–+∫, H˚‹ s¡T∫ì
‘Ó#˚Ã+<äT≈£î ø=ìï s¡T∫ |ü]es¡Ôø±\T (Taste & Smell modifi-
ers) ø£©Ô ø£\T|ü⁄‘ês¡T. ãC≤s√¢ HÓsTT´, yÓqï ø=q≥+ ø£Hêï,
kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·es¡≈L£ ∫ø£ÿ{Ï bÕ\T ø=qTø=ÿì ‘√&ÉTô|{Ï,º ∫*øÏ yÓqïrdæ
ø£]–+∫ Ä H˚‹ì ìs¡“¤j·T+>± yê&ÉTø√e#·TÃ.
4. $Ts¡ | ü ø ±s¡ + : Ç≥Tø£ s êsTTbı&ç , d” d ü + ø£ * dæ q s¡ + >∑ T
s¡kÕj·THê\T, bÕ&Ób’ ˛sTTq $Ts¡|øü ±j·T\T, ‘=&çeT\ bı&ç ø£©Ô ø£*ù|
neø±X¯+ ñ+~. ãC≤s√¢ $Ts¡|üø±s¡+ ø=qø£+&ç. $Ts¡|üø±j·T*ï
ø=ì eTs¡|ü{Ïº+#·Tø√+&ç. Ç+‘·≈£î $T+∫ düTs¡ø£åø£ $<Ûëq+ ˝Ò<äT.
5. ø£+~ |ü|ü⁄Œ, ô|düs¡ |ü|ü⁄Œ: ø£Á‹eT s¡+>∑T\T ø£*|æ HêD´‘· ˝Òì
|ü|⁄ü Œì n+≥>∑fºÒ Á|üjT· ‘·ï+ »s¡T>∑T‘·T+~. s¡+>∑Tì #·÷dæ yÓ÷düb˛ø£+&ç.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
35
|ü|ü⁄Œì ø±ùd|ü⁄ Hêqì∫Ã Hê\T¬>’<äTkÕs¡T¢ ø£&ç– X¯óÁuÛÑ+ #˚düTø=ì
yê&ÉTø√+&ç.
6. _j·T´+: eT{Ïº u…&É¶\T, |ü\T>∑Tsêfi¯ó¢, e]q÷ø£, yÓTs¡T|ü⁄
e#˚Ã+<äT≈£î s¡kÕj·THê\T ø£©Ô ø£\T|ü⁄‘ês¡T. u≤>∑T #˚dæ, >√s¡TyÓ#·Ãì
˙{Ï˝À ø=~› ùd|ü⁄ Hêqì∫Ã 2-3 kÕs¡T¢ u≤>± |ædøæ Ï ø£&–ç ‘˚ _j·T´+MT<ä
ñqï $cÕ\˙ï b˛‘êsTT.
7. j·÷|æ˝Ÿ : ô|’q ˝≤$TH˚wüHé bıs¡qT ø£Á‹eT+>± n+{Ï+#·≥+
Ç+<äT˝À Á|üe÷<äø£s¡+. >√s¡T‘√H√ uÒ¢&ÉT‘√H√ ^øÏ‘˚ ‘Ó\¢{Ï bıs¡ ˝Ò∫
ek˛Ô+<ä+fÒ ô|’q yÓTÆq+ bıs¡ ñqïfÒº ˝…ø£ÿ. ‘=ø£ÿ rdæ yê&ÉTø√e≥y˚T
ÁX‚j·Tdüÿs¡+.
8. ñ|ü⁄Œ: ñ|ü⁄Œ˝À ≈£L&Ü ÇdüTø£, #êø˘ bÂ&ÉsY ø£©\Ô T ø£\T|ü⁄‘T· +{≤s¡T.
>±E>±¢dTü ˙fi¯fl˝À ø=~›>± ñ|ü⁄Œ y˚dæ u≤>± ø£\|ü+&ç ñ|ü⁄Œ ø£]–b˛sTT
n&ÉT>∑Tq ø£s>¡ ≈∑ î£ +&Ü $T–*+<ä+‘ê ø£©j Ô T˚ qì >∑T]Ô+#·+&ç. sêfi¯¢
ñ|ü⁄Œì eTqy˚T $Tø°‡ |ü{Ïº yê&ÉT≈£î+fÒ á ø£©Ô u≤<Ûä ‘·|ü⁄Œ‘·T+~.
9. bÕ\T: bÕ\˝À ˙fi¯ó¢ ø£*|æ‘˚ ø=+|ü\+≥T≈£îqï<˚MT ˝Òøb£ ˛e#·TÃ.
ø±˙, j·T÷]j·÷, &ç≥¬s®+{Ÿ bı&ç, dæ+‘·{Ïø˘ bÕ\T, ôV’≤Á&√C…Hé
ô|sê¬ø’‡&é ˝≤+{Ï$ ø£*|æq|ü⁄Œ&ÉT eTq+ Á|üe÷<ë\≈£î >∑Tsö‘ê+.
–\ø£]ùdÔ, qTs¡T>∑T e∫Ã+<ä+fÒ n+<äT˝À ‘Ó\¢<äq+ ø√dü+
&ç≥¬s®+{Ÿ bı&ç ø£*|æqfÒº qì, ø±∫q|ü⁄Œ&ÉT |üdüT|ü⁄ |ü#·Ãì MT>∑&É
ø£&ç‘˚ n$ ø£Á‹eT bÕ\T nì >∑T]Ô+#·+&ç. eT<Ûë´qï+ <ëø±
ì\e⁄+&˚+<äT≈£î bÕ\˝À ôV≤’ Á&√»Hé ô|sê¬ø‡’ &é ø£*ù| Á|üe÷<ä+ e⁄+~.
_+<Ó&TÉ ˙fi¯˝¢ À ø£|⁄ü Œ j·T÷]j·÷ ø£*|æ‘˚ Ä ˙fi¯ó¢ ‘Ó\>¢ ± bÕ\e÷~πs
ñ+{≤sTT. |òæHê˝Ÿ ø£*|æHê ˙s¡T ‘Ó\¢>± ñ+≥T+~. ˙fi¯¢bÕ\qT
∫ø£ÿìbÕ\T>± #·÷|æ+#·{≤ìøÏ Ç˝≤+{Ï ø£©Ô\T ø£\T|ü⁄‘ês¡T.
kÕ<ÛäýÓTÆq+‘·es¡≈£L Á|üuÛÑT‘·« ø£+ô|˙\ bÕ\qT ø=qTø√ÿe≥y˚T
y˚T\T. Ç+‘·≈£î $T+∫ eTq+ #Ój·T´>∑*–+~ ˝Ò<äT.
10. ø=ã“] q÷HÓ: bÕe÷sTT\T, Ç+»qT ÄsTT˝Ÿ, *øÏ«&é bÕsê|òHæ é
36
˝≤+{Ï$ ø£©Ô ø£\T|ü⁄‘ês¡T. ø=ã“] q÷HÓì ø£&ÉT|ü⁄˝ÀøÏ rdüTø√uÀj˚T
eTT+<äT Ä˝À∫+∫ rdüTø√+&ç!
Ç$ ø±ø£, $T]j·÷˝À¢ u§bÕŒsTT –+»\T, Äyê˝À¢ düqï ÇdüTø£
Ç˝≤ ø=H˚yê&ç uÛÑÁ<ä‘· >∑T]+∫q Ä˝À#·H˚ ˝Ò≈£î+&Ü ìØ“¤‹>± ø£©Ô
yê´bÕs¡+ kÕ–b˛‘√+~. eTqy˚T C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&Ü*...eTTK´+>±
á ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À!!!
 ≈£Ls¡ m≈£îÿe, nqï+ ‘·≈£îÿe ‹q+&ç!
ˇø£ eTìwæ s√E≈£î ø£˙dü+ 500 Á>±eTT\T ≈£Ls¡>±j·T\T ˝Ò<ë
Ä≈£î≈£Ls¡\T rdüTø√ >∑*–‘˚ Á|üj÷Ó »q+ ñ+≥T+~. Ç<äs› T¡ ô|<äy› êfi¯ó,¢
Ç<äs› T¡ |æ\\¢ T ñqï ˇø£ Ç+{À¢ 3-4 ø£≥\º bÕ\≈£Ls¡ ˝Ò<ë ‘√≥≈£Ls¡ì
e+&ÉT‘ês¡T. <ëìï Ä q\T>∑Ts¡T G |üqe÷àsTT G nqTø√≈£î+&Ü
e∫Ãq n‹~∏... Ç˝≤ n+<ä]ø° ‘·˝≤ ø±kÕÔ dü]›‘˚, Ä Ç+{À¢ ˇø√ÿ
eTìwæ yê{≤ øÏ+<ä 2-3 Ä≈£î\T e÷Á‘·y˚T ekÕÔsTT. Ç˝≤ ‹+fÒ
ÇeT÷´ì{Ï ã÷düºs¡T>± n~ #ê\<äT. ˇø√ÿ eTìwæ ø£˙dü+ 2ø£≥º\T
Ä≈£î≈£Ls¡\T n+fÒ Ä q\T>∑T]ø√dü+ 8-9 ø£≥\º T e+&ç ‹ì|æ+#ê*.
n˝≤ m≈£îÿe ≈£Ls¡ì ‘·≈£îÿe nqï+‘√ ‹H˚ $<Ûä+>± m˝≤ e+&Ü˝À
bÕ¢Hé #˚düTø√yê*. eTq e+≥\ $<Ûëq+ e÷sê*.
‘˚*ø£>± n]π> |ü<ësêú\T e+&ÉT≈£î+fÒ Ç˝≤+{Ï düeTj·T+˝À
eT+∫~. ≈£Ls¡\T m≈£îÿe>±, nqï+ ‘·≈£îÿe>± ‹H˚+<äT≈£î M\T>±
e+&˚ $<ÛëHê\T e÷s¡TÃø√+&ç. e] nHêïìøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· ‘·–ZùdÔ
n+<ä]ø° eT+∫~. ≈£Ls¡>±j·T˝À¢ ñ+&˚ ÄVü‰s¡ |”#·T JsêíX¯j·T
eédüìú X¯øeÔÏ T+‘·+ #˚dTü +Ô ~. ‘·<ë«sê s√>∑ìs√<Ûøä X£ ø¯ ÔÏ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
∫s¡T<ÛëHê´\≈£î ≈£L&Ü ÁbÕ<Ûëq´‘·ìùdÔ wüß>∑s¡T, ø=e⁄«\T s¡ø£Ô+˝ÀøÏ
n‹>± #˚s¡≈£î+&Ü #˚kÕÔsTT.
ô|ò’ãs¡T #ê*q+‘· ‹+fÒ ø£&ÉT|ü⁄ ì+&çq dü+‘·|æÔ ø£\T>∑T‘·T+~.
n+<äTe\q @<√ ˇø£{Ï ‹Hê\H˚ j·÷e ‘·>∑TZ‘·T+~ ≈£L&Ü!
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
37
 y˚|ü⁄&ÉT ≈£Ls¡\T y˚~Û+#˚y˚
ø£s√Hê uÛÑj·T+ e~˝Òes¡≈£L kÕ<ÛäýÓTÆq+‘· y˚Ts¡ q÷HÓ˝À y˚dæ
e+&˚ y˚|ü⁄&ÉT ≈£Ls¡\T, q÷HÓ b˛dæ e+&˚ eTkÕ˝≤ ≈£Ls¡*ï ‹q≥+
Ä|ü≥y˚T eT+∫~. qs¡ø£˝Àø£+˝À bÕ|ü⁄*ï dü\dü˝≤ ø±π> q÷HÓ˝À
y˚sTT+∫q≥Tº eTq+ ≈£L&Ü ø√eT\yÓTÆq ≈£Ls¡>±j·T*ï q÷HÓ˝À y˚dæ
y˚sTT+∫, e+ø±j·T u§>∑T*Z ï, u…+&Éø±j·T u§>∑T*Z ï ñ|üPŒø±s¡+ #·\T¢≈î£
‹q≥+ e÷qø£ b ˛‘˚ X¯ Ø s¡ <ës¡ T &Û É ´ + q•+∫b˛‘· T +~.
dü÷ú\ø±j·TT\≈£î ‘·«s¡>± ø£s√Hê k˛πø Á|üe÷<ä+ ñ+≥T+~.
Ç>∑Ts¡T≈£Ls¡\T, ø£+~|ü|ü⁄Œ ˝Ò<ë ô|düs¡|ü|ü⁄Œ ø£*|æe+&çq
|ü|ü⁄Œ≈£Ls¡\T, Äe|æ+&ç ø=~›>± ø£*|æ e+&çq Äe≈£Ls¡\T, ô|s¡T>∑T
ø£*|æ e+&çq ô|s¡T>∑T|ü#·Ãfi¯ó¢ ÇeT÷´ì{°ì ô|+|ü⁄ #˚kÕÔsTT. y˚|ü⁄&ÉT
≈£Ls¡\T, |ü⁄\TdüT≈£Ls¡\T, q÷HÓ ≈£Ls¡\T, eTkÕ˝≤ ≈£Ls¡\T
ÇeT÷´ì{°ì #·+|ü⁄‘êsTT. Ç$ Js¡Xí ø¯ ìÔÏ dü+Vü≤]+#˚ e+≥ø±\T ø±ã{Ï,º
yê{Ï Á|üuÛ≤e+ ÇeT÷´ì{°ô|’ e⁄+≥T+~.
 nedüs¡yÓTÆq+‘˚ e+&ÉTø√+&ç
Á|ü|+ü #· Äs√>∑´ dü+düú over-purchasing & over consump-
tion of food Äedüs¡yÓTÆq+‘˚ ø=q≥+, nedüs¡yÓTÆq+‘˚ e+&É≥+,
nedüs¡yÓTÆq+‘˚ ‹q≥+ á eT÷&É÷ bÕ{Ï+#·≥+ nedüs¡+ nì
ù|s=ÿ+~. ìC≤ìøÏ j·T÷s√|æjT· Hé ÁbÕ+‘ê\yê]ì <äwæ˝º À ô|≥Tº≈î£ ì
á dü÷#·q #˚düTÔqï≥T¢≈£L&Ü #Ó|æŒ+~. n+<äTe\q ì‘êédüsê\
ø=s¡‘·, <Ûäs¡\ ô|s¡T>∑T<ä\, ø=+<ä]<ä>∑Zs¡ ì\«\T ù|s¡T≈£îb˛e≥+
ø=+<ä]øÏ ndü‡\T n+<äø£b˛e≥+ ˝≤+{Ï$ »s¡T>∑T‘êsTT.
ndüe÷q |ü+|æD° (unequal distribution of products) e\q
düe÷C≤ìøÏ n|üø±s¡+ »s¡T>∑T‘·T+<äì ≈£L&Ü ôV≤#·Ã]+∫+~.
á n\yê≥T eTq˝À ≈£L&Ü ñ+~. 2009˝À nyÓT]ø£Hé $<˚X¯
eéVü‰sê\ ø±s¡´<ä]Ù condoleezza rice Á|ü|+ü #·+˝À ÄVü‰s¡ ø£sT¡ e⁄
sêe{≤ìøÏ uÛ≤s¡rj·TT\T m≈£îÿe>± ‹q≥y˚T ø±s¡D+ nì yêÚ≤´ì+∫+~
38
ÄyÓT Ä s√Eq n˝≤ H√s¡TbÕπsdüT≈£î+<äì eTq+ H=#·TÃ≈£îHêï+
>±˙, ô|[¢ ù|s¡+{≤\ düeTj·T+˝À eTq+ ‹H˚<ëìø£Hêï bÕπsùd<˚
m≈£îÿe>± ñ+&É{≤ìï ø±<äq˝Ò+ ø£<ë! eTq nedüs¡+‘√ bÕ≥T
Ç‘·sT¡ \≈£L ÄVü‰s¡ nedüs+¡ ñ+≥T+<äì eT]Ãb˛e<äì› Á|üø{£ +Ï ∫+~
Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú.
Ç+{Ï uÛÀ»q+˝À ≈£L&Ü ÄVü‰s¡eè<Ûëì Ä|æ‘˚, Äs√>∑´+ ≈£î<äT≥
|ü&ÉTÔ+~.
á ø£s√Hê düeTj·T+˝À $+<äT uÛÀ»Hê\ |ü<ä∆‹˝À nH˚ø£
≈£Ls¡>±j·T\T, nH˚ø£ |ü|ü⁄Œ\T, |ü#·Ãfi¯ó¢ ‹H˚ n\yê≥Tì ‘·–Z+#·T
≈£î+<ë+. ≈£Ls¡, |ü|⁄ü Œ, |ü#Ã· &ç, #ês¡T ˝Ò<ë |ü|⁄ü Œ#ês¡T, ô|s¡T>∑T|ü#Ã· &ç,
eTõ®>∑ Ç˝≤ ‹+fÒ Ä ÄVü‰s¡+ Äs√>∑´<ëj·Tø£+>± ñ+≥T+~.
ø£s√Hê ìj·Te÷\˝À over eating nH˚~ ‘·|üŒìdü]>± ìwæ<ä∆+.
Á|òE
æ ˝® À e⁄+∫q ≈£Ls¡>±j·T\T nj˚T´ es¡≈L£ , ø=‘·Ô ≈£Ls¡>±j·T\T
ø=qø£+&ç. Á|òE æ ˝® À ≈£Ls¡, |ü|⁄ü Œ, |ü#Ã· fi¯q¢ T ì\eu…fºÒ nedüs+¡ sê≈£î+&Ü
ø±e\dæq+‘· e÷Á‘·yT˚ e+&ÉTø√+&ç. ÄVü‰s¡ e<Ûëì Ä|ü+&ç.
bÕ&Ób’ ˛j˚T ≈£Ls¡*ï eTT+<äT e+&É+&ç. |ü+&ÉT¢ ≈£L&Ü ‘êC≤ <äHêìï
ø√˝ÀŒø£eTT+<˚ ‹q{≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#·+&ç.
Ç{°e* ø±\+˝À frozen fruits and vegetables n+fÒ &û|t
Á|òæE®˝À |ü+&É¢qT ≈£Ls¡>±j·T\qT >∑&É›ø£fÒº˝≤ #·\¢ã]∫ yê&ÉT≈£îH˚
dü+düÿ‹ eTq≈£L n\yê≥sTT´+~. ìC≤ìøÏ 365 s√E\÷ ‘êC≤>±
≈£Ls¡\T, |ü+&É÷¢ <=s¡T≈£î‘·T+fÒ eTq≈£î Ç˝≤+{Ï >∑&É¶ ø£{Ïº+∫q
≈£Ls¡\T, |ü+&ÉT¢ ‹Hê*‡q nedüs¡+ ˝ÒH˚ ˝Ò<äT.
$<˚o yêýÓ÷Vü≤+ ‘·|üŒ ìC≤ìøÏ n˝≤ #˚j·T≥+ e\q ˇq>∑÷πs
Á|üjÓ÷»q+ ˝Ò<äT.
 Ç+{Ï e+fÒ k˛ u…≥s¡T
ªªprepare home-cooked mealsμμ nH˚~ Á|ü|+ü #· Äs√>∑´ dü+düú
Ç∫Ãq ìHê<ä+. Ç+{À¢ nqï+ e+&ç ãC≤s¡TqT+&ç ø£ÁØ\T
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
39
‘Ó#T· Ãø√e≥+ ˇø£‘s· V¡ ‰ü Hê>∑]ø£‘>· ± eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ ˝À ãj·T˝Ò]› q ˇø£
$∫Á‘· <Û√s¡DÏ. f…Æ+ ˝Ò<äq≥+ ˇø£ e+ø£ e÷Á‘·y˚T! Äs√>±´ìøÏ ‘·|üŒ
Ç‘·s¡ $wüj·÷\≈£î ÁbÕ<Ûëq´+ ÇdüTÔHêïs¡ì ns¡∆+. healthy eating
>∑T]+∫ Ç|ü⁄Œ&ÉT ‘·|üŒ Ç+¬ø|ü⁄Œ&ÉT Ä˝À∫kÕÔ+?
nyÓT]ø£Hé ÄVü‰s¡uÛÑÁ<ä‘ê dü+düú (m|òt.&ç.m) Food Code 2017
Section 3-301.11˝À ª¬s&û ≥T á{Ÿμ |ü<ësêú\ >∑T]+∫
Á|üø£{Ï+∫q e÷s¡Z<äs¡Ùø±\T eTq <˚XÊìøÏ e]Ô+#·e⁄. eTq<˚X¯+˝À
eTTs¡Tø±ÿ\«\ |üø£ÿq ãfi¯ó¢ ô|{Ïº, Ç&û¢\T, ãJ®\T e+&ÉT‘·T+fÒ »q+
nø£ÿ&˚ ì\ã&ç ‹+≥T+{≤s¡T. uÛÖ‹ø£ <ä÷s¡eT÷, eT÷|ü{°º\T
(e÷düTÿ\T), #˚‘=&ÉT>∑T\T(>√¢y‡é ) Ç˝≤+{Ï ìj·T+Á‘·D ˝ÒM ñ+&Éeø£ÿ&É!
n+≥Ts√>±\≈£î ‘·\T|ü⁄\T ‘Ó]#˚ πø+Á<ë*$.
‹H˚|⁄ü Œ&ÉT #˚‘T· \T X¯óÁuÛ+Ñ >± ø£&TÉ ø√ÿ+&ç nì dü÷∫düTHÔ êïs¡T. ø±˙,
e+&ç e&ç¶+#˚ $wüj·T+˝À @ ìj·TeTeT÷ ˝Ò<äT. á M~Û uÛÀ»Hê*ï,
¬s&ûy˚T&é ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\qT ø=q≥+, ‹q≥+ Ä|üø£ b˛‘˚ Ç+{À¢
ø£<ä\≈£î+&Ü ≈£Ls¡TÃì @+ Á|üjÓ÷»q+?
eTq <˚X¯+˝À ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\ bÕ´øÏ+>∑T\ MT<ä yê{Ï $esê\
˝ÒãT˝Ÿ n+{Ï+#˚ n\yê≥T ‘·≈£îÿe. $Ts¡|üãJ®\T, |ü⁄qT>∑T\ MT<ä @
˝ÒãTfi¯ó+¢ {≤sTT? Unwrapped Bakery Products n+fÒ _düÿ≥T¢,
düyÓ÷kÕ\T, πø≈£î\T, ãJ®\T e¬>’sê ø=H˚|ü⁄Œ&ÉT C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&Ü\ì
Á|ü|+ü #· Äs√>∑´ dü+düú dü÷∫k˛Ô+~. e+&çq ÄVü‰s¡ |ü<ës¡+ú ˝À ø£s√Hê
yÓ’s¡dt ñ+&Éø£b˛e#·TÃ. ø±˙, e+&ç n$Tàq |ü<ësêú\ MT<ä yÓ’s¡dt
˝Ò<ìä ìsêú]+#·˝+Ò . e+&çq |ü<ësêú\qT |ü+|ü⁄øÏ+<äô|{Ïº X¯óÁuÛ|Ñ sü #¡ T·
ø√˝Ò+ ø£<ë! n+<äTø£ì, u…’≥ e+&çq yê{ÏøÏ <ä÷s¡+>± ñ+&Ü*.
ªªPrepare Home-Cooked Mealsμμ nH˚~ Á|ü|ü+#· Äs√>∑´
dü+düú Á|ü#ês¡ dü÷Á‘·+.
ø£s√Hê k˛øÏ, e+&ÉT≈£îH˚ z|æø£ ˝Òø,£ #·÷ùd ~≈£îÿ˝Òø£ Ç+{À¢ ø±«s¡+f…HÆ é
˝Àe+≥]>± eT>∑TZ‘·Tqï #ê˝≤ ≈£î≥T+u≤\ yês¡T á ôdø£+&é y˚e⁄˝À
40
m≈£îÿe>± ø£ì|ædTü HÔ êïs¡T. yÓTT<ä{Ï $&É‘˝· À n~Ûø±s¡T\ Ädüsê ø=+‘ÓH’ ê
ñ+&˚~. ¬s+&√ $&É‘·˝À n+<äs¡÷ #˚‘·T ˝…‘˚ÔXÊs¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT me]
ø£s¡à≈£î yêπs u≤<ÛäT´\T.
ÄVü‰s¡ |ü<ësê∆\ ‘·j·÷Ø, bÕ´øÏ+>¥, düs¡|òüsê\ $wüj·T+˝À
ª|ü]X¯óÁuÛ‘Ñ μ· >∑T]+∫ Á|üuTÑÛ ‘·«+ ø£]qƒ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT ≈£L&Ü @s¡Œs¡#ø· £
b˛e≥+ $∫Á‘·y˚T!
yÓTT<ä{Ï $&É‘· ø£s√Hê düeTj·T+˝À #ê˝≤ #√≥¢ Á|üuÛÑT‘·«
j·T+Á‘ê+>∑+ me]¬ø’Hê ø£s√Hê eùdÔ Ä M~Ûq+‘ê eT÷ùddæ, Ä
Ç+{À¢ ã÷#ê&ÉT ñqï≥Tº ne÷qTwü+>± eéVü≤]+∫+~. Ç|ü⁄Œ&ÉT @
Ç+{À¢ ø£s√Hê s√– ñHêï, e÷ø£qedüs+¡ nqï≥Tº eéVü≤]düTHÔ êïs¡T.
me] uÛÑÁ<ä‘· yêπs #·÷düTø√yê\ì ø£s√Hê ¬s+&√ y˚e⁄ eTqøÏ eTs√
>∑TD bÕsƒ¡+ H˚]Œ+~.
 ô|s¡T>∑T‘√ ÇeT÷´ì{° ô|s¡T>∑T
ô|s¡T>∑T nH˚ ‘Ó\T>∑T|ü<ä+˝À m+‘· XÊÁd”Ôj·T‘· ñqï<√ ‘Ó*ùdÔ
ÄX¯Ãs¡´b˛‘ês¡T. ñ|üjÓ÷>∑ø±s¡ø£ dü÷ø£åàJe⁄\T ô|s¡T>∑T‘êsTT ø±ã{Ïº,
Bìï ô|s¡T>∑T nHêïs¡T. bÕ\˝À Ç$ ñ+&Ée⁄. n+<äTø£ì bÕ\ø£Hêï
ô|s¡Tπ> yÓTs¡T>∑T! Ç+<äT˝À ñ|üjÓ÷>∑ ø±s¡ø£ dü÷ø£åàJe⁄\T ù|>∑T*ï
dü+s¡øÏåkÕÔsTT. ù|>∑T\T ã\+>± ñ+fÒ yê´~Ûìs√<Ûäø£ X¯øÏÔ ã\+>±
ñ+≥T+~. Á|òæE®˝À ô|{Ïºq n‹#·\¢ì ô|s¡T>∑T˝À á ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡
dü÷ø£åàJe⁄\T $ÁXÊ+‘· dæú‹˝ÀøÏ yÓ[¢b˛‘êsTT. n+<äTø£ì #·\¢<äq+
‘·>±Zπø ‹Hê*.
yÓqï‘·≈î£ ÿe>± ñ+&˚ bÕ\qT ‘√&ÉTô|{Ïº ∫*øÏq eTõ®>∑ ÇeT÷´ì{°ì
ô|+#˚ Á<äyê´\˝À eTTKýÓTÆq$.
ñ<äj·T+ |üP≥ {Ï|òæq¢qT e÷H˚dæ, y˚&ç nqï+˝À ô|s¡T>∑T ˝Ò<ë
eTõ®>∑ ø£*|æq nqï+ ‹q≥+ e\q s√>∑ã\+ ‘·–Z s√– ã\+
ô|s¡T>∑T‘·T+~. bÕ\ø£Hêï ô|s¡T>∑T, ô|s¡T>∑Tø£Hêï eTõ®>∑ eT+∫$. ìqï
$T–*q nHêïìï ñ<äjT· y˚T @<√ ˇø£ $<Û+ä >± #Ó\u¢ {… ≤º\ì #·÷&Éø+£ &ç.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
41
ìqï{Ï nqï+ ø£|òü<√cÕìï ô|+#·T‘·T+~. ñ<äj·T+ y˚&ç nqï+˝À
#·\ø¢ *£ |æ‘˚ <ëìì #·<q›ä ï+ n+{≤s¡T. neTàyê]øÏ ìy˚<qä ô|fÒº #·*~
nqï+ Ç<˚! ø£s√Hêø£wüºø±\+˝À Ç+{Ï*¢bÕ~ø° y˚T\T#˚düTÔ+~.
$Tq|æŒ+&ç, yÓTÆ<ë|æ+&ç, X¯q>∑|æ+&ç‘√ e+≥ø±\T u≤>±
‘·–+Z #·+&ç. ø£s√Hê Á|üe÷<ä+ eTT–ùd düeTj·÷ìøÏ dü÷\ú ø±j·TT\T>±
»q+ e÷s¡≈£L&É<äT. wüß>∑s¡T, ;|”, >∑T+&Ó»ãT“\ $wüj·T+˝À ≈£L&Ü
á eT÷&É÷ n|üø±s¡+ #˚ùdy˚. Ç<˚ n<äqT>± eT<ä´bÕq+, <Ûä÷eT
bÕq+ e~˝Òj·T+&ç! Ábı<äT›qï|üP≥ {Ï|òæqT¢ e÷H˚dæ ô|s¡T>∑qï+ ˝Ò<ë
#·\q¢ ï+ ‹q≥+ e\q ÇeT÷´ì{° ô|s¡T>∑T‘·T+~. y˚&qÉ ï+˝À ô|s¡T>∑T
˝Ò<ë eTõ®>(∑ #·\)¢ ø£*|æ ‹+fÒ »\TãT ‘·>T∑ ‘Z T· +~. ø£s√Hêì m<äTs=ÿH˚
X¯øÏÔ X¯ØsêìøÏ ø£\T>∑T‘·T+~.
 ô|s¡T>∑T|ü#·Ã&ç‘√ $»j·T+
ô|s¡T>∑T˝À ∫{Ï¬ø&É+‘· Äe|æ+&ç ø£*|æ, ˝Ò‘· ns¡{Ï, ;s¡, bı≥¢,
kıs¡ ˝≤+{Ï ≈£Ls¡eTTø£ÿ\T, ñ*¢eTTø£ÿ\T Ç˝≤+{Ï$ #˚]Ã, ‘ê*+|ü⁄
ô|{Ïqº ô|s¡T>∑T|ü#Ã· &ç >=|üŒ Wwü<+äÛ >± |üì#˚dTü +Ô ~. Ç+<äT˝À ô|s¡T>∑Tì
ªªÁb˛-ãj·T{Ïø˘μμ n+{≤s¡T. ÄVü‰s¡ |”#·T (dietary fibre) m≈£îÿe>±
ñ+&ç JsêíX¯j·÷ìï X¯øÏÔeT+‘·+ #˚kÕÔsTT ø±ã{Ïº, ≈£Ls¡>±j·T\qT
ªªÁ|”-ãj·T{Ïø˘μμ n+{≤s¡T. ≈£Ls¡>±j·T\ eTTø£ÿ\T, ô|s¡T>∑T ø£*dæq
á ô|s¡T>∑T |ü#·Ã&çì Áb˛ãj·T{Ïø˘ eT]j·TT Á|”ãj·T{Ïø˘ Wwü<Ûä+>±
#Ó|üŒe#·TÃ. Ç˝≤+{Ï ÄVü‰s¡ Wwü<Ûë\T ‘Ó\T>∑Tyê]øÏ #ê˝≤ñHêïsTT.
ã÷&ç<ä>∑TeTà&ç, >∑TeTà&ç, |æ*¢|”#·s¡ y˚fi¯ó¢, ø°s¡, kıs¡ø±j·T, ;s¡ø±j·T,
bı≥¢ø±j·T, e+ø±j·T, u…+&Éø±j·T, <=+&Éø±j·T Ç˝≤ nH˚ø£
≈£Ls¡>±j·T\ eTTø£ÿ\‘√ ô|s¡T>∑T|ü#·Ãfi¯¢qT #˚düTø√e#·TÃ.
πø¬s{Ÿ eTTø£ÿ\T, eTT\¢+– eTTø£ÿ\T, ñ*¢, ø=‹ÔMTs¡ e¬>’sê ø£*|æ
‘ê*+|ü⁄ ô|{Ïº, nqï+ ø£*|æ‘˚, ø£eTàì <ä<Û√´<äq+ ˝Ò<ë ø£sY¶ª¬s’dt
Äs√>∑´<ëj·Tø£+>± ñ+≥T+~. Ç˝≤+{Ï ñbÕj·÷\T ÇeT÷´ì{°ì
ô|+#·T‘êsTT. ñ<äj·T+ {Ï|òæq¢≈£î ã<äT\TÇ~ ‹+fÒ Ç+‘·ø£Hêï
42
Äs√>∑´<ëj·TyÓTÆq ÁuÒø˘ªbòÕdtº Ç+ø=ø£{Ï ˝Ò<äT.
{Ï|òæqT¢ s√>±\qT ÄVü‰«ì+#˚$>± ñ+{≤sTT. ô|s¡T>∑qïy˚T ˇø£
Wwü<Ûä+>± s√>∑XÊ+‹ ìdüTÔ+~. wüß>∑s¡T yê´~Û ñqï yê]≈£Lÿ&Ü
≈£Ls¡>±j·T\ eTTø£ÿ\T ø£*dæq ô|s¡T>∑T|ü#·Ã&ç‘√ nqï+ ‹q≥y˚T
{Ï|òæq¢ø£Hêï ñ‘·ÔeT+.
 ñ|ü⁄Œ eTTù|Œ!
ô|s¡T>∑T˝Àq÷, eTõ®>∑˝Àq÷ ñ|ü⁄Œ ø£*|æ ‹H˚ n\yê≥Tì á
düeTj·T+˝À e÷qTø√e≥+ ñ‘·ÔeT+. s√E yÓTT‘·Ô+ MT<ä eTìwæøÏ
ø±e\dæq ñ|ü⁄Œø£Hêï m≈£îÿe ñ|ü⁄Œì øπ e\+ á ô|s¡T>∑qï+˝À #Ó+#ê&ÉT
ñ|ü⁄Œ y˚dTü ø√e≥+ <ë«sê eTq X¯Øs¡+˝ÀøÏ #˚]b˛‘·T+~. Ç+ø£ ÄVü‰s¡
|ü<ësê∆\ <ë«sê yÓfi‚¢ ñ|üŒ+‘ê n<äq|ü⁄ ñù|Œ ne⁄‘·T+~! ñ|ü⁄Œ MT<ä
eTq˝À ÄÁ>∑Vü≤+ yÓTT<ä\yê«* á düeTj·T+˝À!
Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± 11 $T*j·Tq¢eT+~ ÄVü‰s¡ <√cÕ\ e\q
eTs¡DdÏ Tü +Ô fÒ, yê]˝À 30 \ø£\å eT+~ ñ|ü⁄Œ n‹>± ‹q≥+ ø±s¡D+>±
ø£*–q yê´<ÛTä \‘√ eTs¡D+Ï #ês¡ì Á|ü|+ü #· Äs√>∑´ dü+düú Á|üø{£ +Ï ∫+~.
ñ|ü ⁄ Œ m≈£ î ÿe>± y˚ j · T e\dæ q nedü s ¡ + ˝Ò ì e+≥ø±\qT
Áb˛‘·‡Væ≤+#˚˝≤ #·÷&Ü\ì yÓ’<äý˚‘·Ô\≈£î dü÷∫+∫+~.
‘Ó\T>∑T yê] $wüj·÷ìø=#˚Ã dü]øÏ ∫+‘·|ü+&ÉT ˝Ò<ä n|ü⁄\T|ü⁄
|ü<ësêú\qT ø£*|æ e+&˚|ü⁄Œ&ÉT m≈£îÿe ñ|ü⁄Œ |ü&ÉT‘·T+~. kıs¡ø±j·T
Ç>∑Ts¡T≈£Ls¡ #˚düT≈£î+fÒ ∫{Ï¬ø&ÉT ñ|ü⁄Œ, ns¡$Ts¡|ü ø±j·T ‘ê*+|ü⁄
y˚ùdÔ dü]b˛‘·T+~. ø±˙, ∫+‘·|ü+&ÉT s¡dü+ b˛dæ, kıs¡ø±j·T |ü⁄\TdüT
≈£Ls¡ e+&ÉT≈£î+fÒ n+<äT˝À #Ó+#ê&ÉT ñ|ü⁄Œ, >∑]f…&ÉT ø±s¡+,
n<äq+>± u…\+¢ Çe˙ï y˚j÷· *‡ edüT+Ô ~. ø±ã{Ïº |ü⁄\T|ü⁄qT e÷H˚ùdÔ
n<äq|ü⁄ ñ|ü⁄Œ yê&Éø±ìï ‘·–Z+#·e#·TÃ.
n˝≤π> n‹>± eTkÕ˝≤\qT ‘·–Z+#·T≈£î+fÒ n<äq|ü⁄ ñ|ü⁄Œ
‘·>∑TZ‘·T+~. }s¡T>±j·T\T |ü⁄\eu…fÒº Á|üÁøÏj·T˝À eTq+ ‘·j·÷s¡T
#˚düT≈£î+{≤+ ø±ã{Ïº, yê{Ï˝À ñ|ü⁄Œ m≈£îÿe>± ø£\TdüTÔ+~.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
43
}s¡T>±j·T\qT ‹q≥+ ‘·–ZùdÔ ñ|ü⁄Œ yê&Éø£+ ‘·>∑TZ‘·T+~.
ñ|ü⁄Œ eTT|ü⁄ŒqT ø£s√Hê ø±\+˝ÀHÓH’ ê >∑T]Ô+#ê\ì Á|ü|+ü #· Äs√>∑´
dü+düú $»„|æÔ #˚dæ+~. sêqTqï eT÷&˚fi¯¢ ø±\+˝À ñ|ü⁄Œ yê&Éø±ìï
‘·–Z+#˚˝≤ Á|ü»*ï C≤>∑‘·+ #˚j·÷\H˚ Á|üD≤[ø£qT Á|ü|ü+#· Äs√>∑´
dü+düú #˚|ü{Ïº+~.
 ø£&ç–‘˚ ø£s√Hê e<äT\TÔ+~
≈£Ls¡>±j·T*ï, |ü+&É¢ì ∫\T¢\ ãT≥º˝À ô|{Ïº |ü+|ü⁄ øÏ+<ä ˇø£
ì$Twü+ bÕ≥T <Ûës¡>± ˙s¡T|ü&˝˚ ≤ ñ+#·+&ç. #˚‘√Ô u≤>± ‘√$T ø£&–ç ,
bı&çã≥º‘√ ‘·T&ç∫ Á|òæE®˝À uÛÑÁ<ä|üs¡#·Tø√+&ç. ø±≥Hé dü+#·T˝À¢
≈£Ls¡>±j·T*ï ñ+∫ Á|òæE®˝À uÛÑÁ<ä|ü]ùdÔ bÕ&Ée≈£î+&Ü ñ+{≤sTT.
≈£Ls¡>±j·T\T ‘Ó#T· Ã≈£îHêïø£ yê{Ïì y˚sT¡ #˚j÷· *, X¯óÁuÛ|Ñ sü #¡ T· ø√yê*,
#ê*q+‘· ñc˛í Á >∑ ‘ · MT<ä e+&É T ø√yê* ˝Ò < ë Á|ò æ E ® ˝ À
uÛÑÁ<ä|üs¡#·Tø√yê*.
≈£Ls¡>±j·T\qT, Ä≈£î≈£Ls¡*ï 50-700C eT<Ûä´ düqïôd>∑q
ñ&çø+Ï #ê*. n+‘˚>±˙ Áô|wüsT¡ ≈£îø£ÿs√¢ ô|{Ïº ôV≤’ Áô|wüsT¡ MT<ä n‘·´~Ûø£
ñc˛íÁ>∑‘· <ä>∑Zs¡ ñ&çøÏ+#·≈£î+&Ü ñ+fÒH˚ eT+∫~.
|ü⁄s¡T>∑TeT+<äT\T #·*¢‘˚ ø£s√Hê n+≥<ä˙, ‘·«s¡>± |ü+&˚˝≤
#˚j·T{≤ìøÏ yê&˚ s¡kÕj·THê\ y˚&çøÏ ø£s√Hê yÓ’s¡dt #·∫Ãb˛‘·T+<ä˙
ø=+<ä]˝À z nb˛Vü≤ ñ+~. n˝≤ #˚ùdÔ eTq+ #˚CÒ‘·T˝≤ $cÕìï
‘Ó∫Ã ≈£Ls¡˝À¢q÷, nqï+˝Àq÷ ø£\|ü≥+ ne⁄‘·T+~.
 |ü#êØ düs¡T≈£î\≈£î ø±«s¡+f…ÆHé
_j·T´+, |ü|⁄ü Œ, ñ|ü⁄Œ düsT¡ ≈£î\T ãC≤s¡T˝À ø=q{≤ìøÏ nuÛ´Ñ +‘·s+¡
@MT˝Ò<äT. yê{Ï˝À ø£s√Hê yÓ’s¡dt ñ+<äH˚ uÛÑj·T+ nedüs¡+ ˝Ò<äT.
ø±˙, yê{Ïì neTà{≤ìøÏ #˚ùd bÕ´øÏ+>¥ ô|q’ ø£s√Hê ˝Ò<qä ˝Ò+. ˇø£{Ï
¬s+&ÉT s√E\T Ä bÕ´¬ø≥¢qT n+≥Tø√≈£î+&Ü Ç+{À¢ ˇø£ |üø£ÿq ô|{Ïº
ñ+#·≥+ eT+∫~. Ä ‘·sê«‘· bÕ¢døºæ ˘ bÕ´øÏ+>∑Tì X¯óÁuÛ+Ñ #˚d,æ #˚‘T· \T
ø£&ÉT≈£îÿHêïπø Ä ø£es¡T ‘Ós¡e+&ç.
44
ø=]j·Ts√¢ e∫Ãq yê{Ï˙ Ç˝≤ ¬s+&ÉTs√E\T |üø£ÿq ñ+∫ Ä
‘·s¡Tyê‘˚ ‘Ós¡e+&ç!
ì\e⁄+&˚ ≈£Ls¡>±j·T*ï, |ü+&É¢ì ≈£L&Ü Ç˝≤H˚ ˇø£ |üø£ÿq ñ+∫,
Ä ‘·s¡Tyê‘· ø£&ç– yê&ÉTø√+&ç.
ø√&ç>∑T&É¢qT ≈£L&Ü X¯óÁuÛÑ+ #˚XÊπø yê&É+&ç. ‘·≈£îÿe y˚&çπø ÄyÓT¢{Ÿ
˝≤+{Ï$ ‘·j·÷sö‘êsTT ø±ã{Ïº, >∑T&É¢qT u≤>± ñ&çøÏ+#˚ ‹q≥+
ÄyÓT¢≥¢ø£Hêï düTs¡øÏå‘·+.
n~ @ edüTÔyÓ’Hê ˇø£{° ¬s+&ÉT s√E\ ø±«s¡+f…ÆqTì yê{ÏøÏ
$~Û+#·≥+ s¡ø£åD #·s¡´. yÓ+≥H˚ yê&Ée\dæq nedüs¡+ ˝Òì yê{Ïì
n˝≤ |üø£ÿq ô|{Ïº ñ+#·+&ç.
 #˚<äT ≈£L&Ü ‹q+&ç!
J$‘·+ qes¡kÕ\‘√ s¡düe‘·Ôs¡+>± ñ+&Ü\+fÒ uÛÀ»q+
wüÁ&ÉkÕ\‘√ s¡düeTj·T+>± ñ+&Ü*. uÛÀ»q+˝À r|æ, |ü⁄\T|ü⁄,
ñ|ü⁄Œ, e>∑s¡T ø±s¡+ #˚<äT á Äs¡T s¡T#·T\÷ Á|ü<Ûëq+>± ñ+&Ü*.
r|æ, |ü⁄\T|ü⁄, ñ|ü⁄Œ, ø±sê\T u≤>± ‹+≥THêï+. ø±˙ e>∑s¡T, #˚<äT
á ¬s+&ÉT s¡T#·T\T ø£*–q yê{Ïì ‘·≈£îÿe>± ‹+≥THêï+.
ø£s√Hê yÓ’s¡düTøÏ r|æ nqT≈£L\+>±q÷, #˚<äT $s√~Û>±q÷
|üì#˚kÕÔsTT. n+<äTø£ì, ‘·≈£îÿe r|æ-m≈£îÿe #˚<äT ‹q≥+ ø£s√Hê
ìs√<Ûäø£ ÄVü‰sê\˝À eTTKýÓTÆq $wüj·T+.
eq eT÷*ø£\T ny˚TàcÕ|ü⁄˝À¢ m+&ç+∫q y˚||ü Pü \T <=s¡T≈£î‘êsTT.
á y˚||ü Pü \qT H˚‹‘√ y˚sTT+∫ ø±s¡bıŒ&ç>± #˚dTü ≈£îì s√p yÓTT<ä{Ï
eTT<ä› nqï+˝À ‹q≥+ ø£s√Hê ìyês¡ø£+>± ñ+≥T+~.
y˚|ü|üP\T, $T]j·÷\T ø£*|æ {°˝≤>± ø±#·T≈£îì s√p Á‘ê–‘˚
ø£s√HêqT ìs√~Û+#·>∑*π> Wwü<Ûä+>± ñ|üjÓ÷–düTÔ+~.
yÓT+‘·T\T 2-3 #Ó+#ê\yÓ÷‘ê<äT˝À ˙fi¯fl˝À Hêqu…{>ºÏ ±ì, H˚sT¡ >±
>±˙ $T+–‘˚ #ê\T X¯ØsêìøÏ ø±e\dæq #˚<Tä M{Ïe\q n+<äT‘·T+~.
n~ wüß>∑s¡Tyê´~Ûπø ø±<äT, ø£s√Hê ìyês¡D≈£Lÿ&Ü düVü≤ø£]düTÔ+~.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
45
‘·s¡#·÷ ø±ø£s¡ø±j·T*ï ≈£Ls¡>±H√, |ü⁄\TdüT>±H√ yêsêìøÏ ¬s+&ÉT
eT÷&ÉTkÕs¡¢sTTHê ‹+≥÷ ñ+fÒ ø£s√Hêì m<äTs=ÿH˚ X¯øÏÔì X¯Øs¡+
bı+<ä >∑\T>∑T‘·T+~. #˚<äT ˇø£ X¯øÏÔ<ëj·Tø£ Wwü<Ûä+ (bitter tonic)
nì >∑eTì+#ê*!
Äs¡T s¡T#·T\ Á|ükÕ<ä+ eTq ñ>±~ |ü#·Ã&ç. ñ>±~ qT+&ç
ÁosêeTqe$T es¡≈£L Á|ürs√p á ñ>±~ |ü#·Ã&ç ‹+fÒ sêqTqï
y˚dü$øÏ X¯Øs¡+ ‘·≥Tºø√>∑\T>∑T‘·T+~. qe$T |ü+&ÉT>∑<ëø±H˚ ø±<äT
ªªø£s√Hê ø£wøºü ±\+μμ eTT–ùd <ëø± Á|ürs√p ñ>±~|ü#Ã· &ç ‹+fÒ X¯Øs¡+˝À
yê´~Û ìs√<Ûøä X£ ø¯ ÔÏ ô|s¡T>∑T‘·T+~. ø£s√Hê <ä]#˚s≈¡ î£ +&Ü ñ+≥T+~.
 bı≥º ô|s¡≈£îÿ+&Ü #·÷düTø√+&ç!
@+ ‹+≥THêï+ nH˚~ m+‘·eTTKýÓ÷, m+‘· ‹+≥THêïeTH˚
$wüj·T+ ≈£L&Ü n+‘˚ eTTK´+. ˝≤ø˘ª&ÍHé ù|s¡T‘√ Ç+{ÏøÏ |ü]$T‘·+
ø±e≥+ e\q eTqTwüß\T Äs¡>±Äs¡>± @<√ø£{Ï ‹Hê\qTø√e≥+
düV≤ü »+. n~ ∫e]øÏ ªªn‹‹+&çμμøÏ (over eating) <ë] rj·Te#·TÃ.
}s¡>±j·T˝À¢qT, ì\e⁄+&˚ ÄVü‰s¡|<ü ësêú˝À¢q÷, |ü⁄\T|ü⁄ m≈£îÿe>±
ø£*dæq |ü<ësêú˝À¢qT ñ|ü⁄Œ, ø±s¡+ m≈£îÿe ø£\TkÕÔsTT. ø£s√Hê
düeTj·T+˝À yê{Ïì kÕ<ÛäýÓTÆq+‘· ‘·≈£îÿe ‹q+&ç. r|æ |ü<ësêú\T
n‹>± rdüTø√ø£+&ç.
ø£s√Hê Á|üe÷<ä+ m˝≤ ñHêï eTqTwüß\T dü÷ú\ø±j·TT\T>±
e÷s¡≈L£ &É<Tä . wüß>∑sT¡ , ;|”, >∑T+&Ó s√>∑T\T>± e÷s¡≈î£ +&Ü C≤Á>∑‘\Ô· T
rdüTø√yê\ì Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú ôV≤#·Ã]k˛Ô+~.
Ç<˚ n<äqT>± ˝≤ø˘ª&ÍHé düeTj·T+˝À eT<ä´bÕq+, <Û÷ä eTbÕHê\qT
≈£L&Ü e~˝Òj·T>∑*–‘˚ n+‘·ø£+fÒ >=|üŒ Ç+ø=ø£{Ï ˝Ò<äT. Ç~ |üØøå±
düeTj·T+. |ü]es¡ÔHê düeTj·T+ ≈£L&Ü Bìï dü~«ìjÓ÷>∑ |üs¡#·T≈£îì
eTq*ï eTq+ dü+düÿ]+#·Tø√>∑\>±*.
  
46
3. e+{Ï˝Ò¢ yÓ’<ä´XÊ\
s√>∑ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+|ü⁄ #˚ùd Wwü<Ûë\qT s¡kÕj·THê\T (Reju-
venators) n+{≤s¡T.
s¡dü+(bÕ¢kÕà), s¡ø£Ô+, e÷+dü+, y˚T<ä(ø=e⁄«), ndæú, eT»®, X¯óÁø£+
á @&ÉT <Ûë‘·Te⁄\÷ X¯ØsêìøÏ b˛wüD ì∫Ã q&ç|ædüTÔHêïsTT.
yê´<ÛäT\MT<ä b˛sê≥+ »]|æ X¯Øs¡+ ¬>*#˚+<äT≈£î düVü≤ø£]düTÔHêïsTT
ªnj·Tq+μ n+fÒ dü+#ês¡+! s¡kÕj·Tq+ n+fÒ >∑T+&ÉT dü÷~
yÓTTq yÓ÷|æq+‘· y˚Ts¡≈£Lÿ&Ü <Ûë‘·Te⁄\T n+<˚+<äT≈£î X¯Øs¡+˝À
»]π> <Ûë‘·Tdü+#êsêìï ªs¡kÕj·Tq+μ n+{≤s¡T. n˝≤ <Ûë‘·Te⁄\qT
b˛wæ+∫, n$ düÁø£eT+>± X¯Øs¡+ n+‘·{øÏ ° n+<˚˝≤ #˚ùd Wwü<ëÛ \qT
s¡kÕj·Tq Wwü<Ûë\T n+{≤s¡T. Äj·TTπs«<ä uÛ≤wü˝À s¡kÕj·Tq+ n+fÒ
chemical ø±<äT. s¡kÕj·Tq+ n+fÒ rejuvenator nì!
s¡kÕj·THê\qT yê&ç‘˚ BsêÈj·TTwüß¸(longevity), düà‹ (Reca-
pitulating Power), y˚T<ÛädüT‡ (Intelligentia), Äs√>∑´+, ‘·s¡TD
ej·TÁ|üuÛÑ (Youthfulness), es¡í+ (Complexion), ã\+
(Strength) ø£\T>∑T‘êsTT.
X¯ØsêìøÏ ø£s√Hê yê´~Ûì ‘·≥Tº≈£îH˚ X¯øÏÔ (immunity) ì#˚Ã$ á
s¡kÕj·THê˝Ò! yê{Ï˝À eTq e+≥ Ç+{À¢ <=]πøy˚ nH˚ø£+ ñHêïsTT.
ªªnqTbÕq+ |ü⁄*bÕ\Tμμ e÷~] »qkÕe÷Hê´ìøÏ <=s¡ø£≥+
nkÕ<ÛäýÓTÆq$ m+‘· >=|üŒyÓ’Hê yê{Ïì #Ó|æŒ Á|üjÓ÷»q+ ˝Ò<äT.
n+<äTø£ì, e+{Ï+{ÏH˚ >=|üŒ yÓ’<ä´XÊ\>± e÷]Ãq ø=ìï+{Ïì Çø£ÿ&É
|ü]#·j·T+ #˚düTÔHêïqT.
á s¡kÕj·THê\T ø±eT´s¡kÕj·THê\T (X¯Øs¡ Äs√>±´ìï ô|+|ü⁄
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
47
#˚ùd$- for promotion of health of individuals), HÓ’$T‹Ôø£
s¡kÕj·THê\T(yê´~Ûì qj·T+ #˚ùd$-for cure of diseases),
y˚T<∏ä´s¡kÕj·THê\T (improve the mental faculties-y˚T<∏ë
dü+|ü‹Ôì, e÷qdæø£ Äs√>±´ìï, XÊØs¡ø£ Äs√>±´ìï ≈£L&Ü ô|+|ü⁄
#˚ùd$), Ä#ês¡s¡kÕj·THê\T (eTìwæì e÷qe⁄&ç>± #˚ùd ñqï‘·
Jeq$<ÛëHê\T- rules of conduct, practice, usage, pre-
cept) nì Hê\T>∑T s¡ø±\T>± ñ+{≤sTT.
ÄeT\øÏ(Phyllanthus emblica), nX¯«>∑+<∏ä (withania
somnifera), Áu≤Væ≤à(Bacopa monnieri), X¯+KT|ü⁄wæŒ, (Con-
volvulus pluricaulis), ‹|üŒr>∑ (Tinospora cordifolia)
n‹eT<ÛTä s¡+(Glycyrrhiza glabra) Ç˝≤ s¡kÕj·Tq Wwü<äÛ Á<äyê´\T
nH˚ø£+ XÊÁdüÔ+˝À ñHêïsTT. |æ*¢|”#·s¡ y˚fi¯ó¢, ø£≥Tø£s√Væ≤DÏ, edü,
‘·T\dæ, X§+]ƒ, |æ|üŒfi¯ó¢, $T]j·÷\T, ø±ø£s¡, ø£s¡ø±ÿj·T, ‘êìø±j·T,
ñdæ]ø±j·T, <Ûäìj·÷\T, yÓT+‘·T\T, J\ø£Ás¡, yÓ\T¢*¢, bıBHê,
n&É›düs¡+, edü Ç˝≤+{Ï s¡kÕj·THê\T (<Ûë‘·Tb˛wüø±\T) eTq≈£î
e+≥>∑~˝ÀH˚ m≈£îÿe>± n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT. eTq+ yê{Ïì
Ç|ü⁄Œ&ÉT dü~«ìjÓ÷>∑|üs¡#·Tø√ >∑\>±*.
 n\¢+‘√ ø£|òü, yê‘· <√cÕ\T b˛‘êsTT
H˚wüq˝Ÿ ˝…’ÁãØ Ä|òt yÓT&çdæHé yê] Pubmed »s¡ï˝À¢ (https://
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21929329/) n\¢+ >∑T]+∫ nH˚ø£
|ü]XÀ<ÛäHê ìy˚~ø£\T Á|ü#·T]‘·+ nj·÷´sTT.
Zingiber officinale Roscoe (Zingiberaceae) nH˚~ n\¢+
eø£åHêeT+. Ä+>∑¢+˝À õ+»sY n+{≤s¡T. ÄVü‰s¡ |üs¡+>± düT>∑+<∏ä
Á<äe´+>± n\¢+ m+‘· eTTKýÓTÆq<√ yÓ’<ä´ |üs¡+>± Wwü<Ûä $\Te\‘√
n+‘˚ ÁbÕeTTK´‘· ø£*–+~ ≈£L&Ü!
»\TãT, »«s¡+, >=+‘·T˝À |ü⁄+&ÉT, yê+‹ $ø±sê\T, $πs#·Hê\T,
Js¡íø√X¯ düeTdü´\T, nJ]Ô, eT\ã<ä∆‘·, ø°fi¯¢yê‘·+, yÓ÷ø±fi¯¢ H=|ü⁄Œ\T,
48
C≤sTT+≥¢ yê|ü⁄\T, ø£+&Ésê\ H=|ü⁄Œ\T, s¡ø£Ôb˛≥T, e÷qdæø£
düeTdü´\T, nH˚ø£ dü÷ø£åàJe⁄\ ø±s¡D+>± e#˚Ã n+≥T yê´<ÛäT\T,
ø£&ÉT|ü⁄˝À qT*|ü⁄s¡T>∑T\T Ç˝≤ nH˚ø£ yê´~Û \ø£åD≤\ MT<ä ‘·ø£åD
ìyês¡ø£ Wwü<Ûä+>± n\¢+ Á|üjÓ÷>∑+ ñ+~.
gingerols, shogaols, paradols, and zingerone Ç˝≤+{Ï
s¡kÕj·THê\T n\¢+˝À ñHêïsTT. M{Ïì phytochemicals n+{≤s¡T.
Ç$ dü÷ø£åàJ$HêX¯ø£+>± |üì#˚kÕÔsTT. n˝≤π>, $wü<√cÕ\qT
Vü≤]+#˚+<äT≈£î antioxidants>±q÷, yê|ü⁄qT ‘·–Z+#˚+<äT≈£î anti-
inflammatory>±q÷ |üì#˚kÕÔsTT. M{ÏøÏ chemopreventive and
antineoplastic effects ≈£L&Ü ñ+&É≥+ #˚‘· n\¢+ πøq‡s¡T yê´~Û
ô|’q Wwü<Ûä+>± ñ|üjÓ÷–düTÔ+~.
X¯Øs¡+˝À ùd«#·Ã¤>± dü+#·]+#˚ $wü<√cÕ\qT(free radicals)
}&˚ÃkÕÔsTT. á Á|ò” sê&çø£˝Ÿ‡ nH˚$ ôd’«]DÏ ˝≤ ùd«#·Ã¤>± dü+#·]+#˚
m˝…Áø±ºqT¢. Ç$ ‘·eT‘√ »‘·øf£ ºÒ m˝…Áø±ºq¢ ø√dü+ yÓ<Tä ≈£î‘·÷ X¯Øs¡+˝À
dü+#·]düTÔ+{≤sTT. »‘· <=]øÏ‘˚ ¬s+&É÷ ø£*dæ ø£åD≤\˝À DNAqT
Ç‘·s¡ Jeø£D≤\qT HêX¯q+ #˚kÕÔsTT. πøq‡s¡T ˝≤+{Ï yê´<ÛäT\T
sêe{≤ìøÏ Ç$ ø±s¡D+ ne⁄‘êsTT.
M{Ïì n<äT|ü⁄ #˚jT· >∑*>π X¯øÔÏ Antioxidants≈£î ñ+~. n\¢+˝Àì
j·÷+{° ÄøÏ‡&Ó+≥T¢ Ä $<Ûä+>± πøq‡s¡T ìyês¡ø£+>± ñ|üjÓ÷>∑
|ü&É‘êsTT. πøq‡s¡T >∑&É¶\T @s¡Œ&É≈£î+&Ü, @s¡Œ&çq$ ô|s¡>∑≈£î+&Ü
ø±bÕ&É{≤ìøÏ (chemopreventive action) n\¢+ düV≤ü ø£]düT+Ô ~!
ø£s√Hê s√>∑T\≈£Lÿ&Ü n\¢+ ñ|üjÓ÷>∑ |ü&ÉTÔ+~. $ø±sêìï
‘·–ZdüTÔ+~. Js¡íX¯øÏÔì ô|+#·T‘·T+~. ÄVü‰sêìï ‹qãT~∆ nj˚T´ ˝≤
#˚d,æ ns¡T∫ì b˛>=&ÉT‘·T+~. XÊ«düHêfi¯+˝À ø£|+üò #˚s≈¡ î£ +&Ü, yê‘·|⁄ü
H=|ü⁄Œ\T ô|s¡≈£îÿ+&Ü kÕj·T|ü&ÉTÔ+~. ø√$<é s√>∑T\T ‘·«s¡>±
ø√\T≈£îH˚+<äT≈£î n\¢+ düV≤ü ø£]düT+Ô ~. e÷qdæø£ ñ‘˚CÔ ≤ìï, ñ˝≤¢kÕìï
Ç∫Ã, ìsêX¯, ìdüŒVü≤\T ‘=\–+#˚ X¯øÏÔ ≈£L&Ü Bì≈£î+~.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
49
ø±˙, ø£s√Hê yÓTT<ä{Ï $&É‘·˝À ø√$<é s√>∑T˝À¢ n~Ûø£ dü+U≤´≈£î\T
n\¢+ {°ì Á‘ê– ñ|üX¯eTHêìï bı+<ës¡T. nsTT‘˚, n‹ düs¡«Á‘ê
es¡®j˚T‘Y... ø£<ë! n˝≤¢ìï n‹>± rdüT≈£î+fÒ ù|>∑T˝À¢ j·÷dæ&é ô|]–
|ü⁄fi¯ó¢|ü&˚˝≤ #˚düTÔ+~. y˚&ç #˚düTÔ+~.
n˝≤¢ìøÏ >∑\ >∑TD≤\qT ns¡∆+ #˚düTø√≈£î+&Ü z ø£|ü⁄Œ n\¢+ {°
Á‘ê–‘˚ »qà˝À ø£s√Hê sê<äT.... Ç˝≤+{Ï ndü‘ê´\qT ø=+<äs¡T
n‘·T´‘ê‡Vü≤|üs¡T\T Á|ü#ês¡+ #˚XÊs¡T. ø£s√Hê yÓ’s¡düTì #·+ù| Wwü<Ûä+
Ç~ nì ãTTEyÓ’q <˚B ˝Ò<äT.
ªuÛÀ»HêÁπ> dü<ë |ü<´ä∏ + \eD≤Ás¡ø› £ uÛøÑ Då£ +μ- ôd+’ <Ûeä \eD+ n\¢+
q÷] HÓsTT´ y˚düT≈£îì yÓTT<ä{ÏeTT<ä›>± ‹+fÒ Wwü<Ûä Á|üjÓ÷»Hê\T
ø£\T>∑T‘êsTT. $wü<√cÕ\T b˛‘êsTT. nqïVæ≤‘·e⁄ ø£\T>∑T‘·T+~. nJ]Ô
‘·>∑TZ‘·T+~. ñdæ]ø±j·T ‘=≈£îÿ|ü#·Ã&ç (q\¢|ü#·Ã&ç)˝À n\¢+ eTT<ä›
ø£*|æ s√p ‹+fÒ ‹qï~ e+≥ã≥º≥+ <ë«sê ø£s√Hêì ‘·≥Tº≈£îH˚
X¯øÏÔ X¯ØsêìøÏ ø£\T>∑T‘·T+~.
n\¢+, yÓ\T¢*¢, yêeTT\qT ø£*|æ {° ø±#·T≈£îì s√p 1-2 kÕs¡T¢
rdüT≈£î+≥÷ ñ+fÒ ù|>∑T\T, }|æ]‹‘·TÔ\T <ä&ÛÉeTÚ‘êsTT. ø£s√Hê
bÕõ{Ïyé e∫Ãqyêfi¯S¢, sêìyêfi¯ó¢ ≈£L&Ü rdüTø√<ä–q Wwü<Ûä+ Ç~.
|ü+#·<ës¡ ø£Hêï u…\¢+ ø£\T|ü⁄ø√e≥+ eT+∫~. yÓT‘·Ô>± #·*$T&ç
eTT<ä›˝≤, eTØ ã+>±s¡+ s¡+>∑T˝À yÓT]dæb˛‘·Tqï u…˝≤¢ìï ø=qø£+&ç.
n~ s¡+>∑T\T, s¡kÕj·THê\T ø£*dæq~ ø±e#·TÃ. düVü≤»yÓTÆq s¡+>∑T˝À
>∑{Ïº>± ñqï u…\¢+ m+#·Tø√+&ç.
 Vü‰s¡‹ ø£s¡÷Œs¡+‘√ ~ã“&É e<äT\TÔ+~!
\&ÛøÉ ˘ ˝≤+{Ï m‘ÓqÔ’ ÁbÕ+‘ê\˝À ÄøÏ‡»Hé #ê\ø£ }|æsê&Éì |ü]dæ‹ú
sê≈£î+&Ü nø£ÿ&É Á|ür ˇø£ÿs¡÷ ˇø£ CÒãTs¡Te÷\˝À ø=~›>± yêeTT,
eTT<ä›ø£s¡÷Œs¡+, \e+>∑+ bı&ç, Hê\T¬>’<äT #·Tø£ÿ\T C≤e÷sTT˝Ÿ
(j·T÷ø£*|üdº t q÷HÓ) ø£*|æ eT÷≥>∑{ºÏ yêdüq |”\Tdü÷+Ô {≤s¡T. ÄøÏ‡»Hé
˝…y˝Ó ‡Ÿ ô|s¡>{∑ ≤ìøÏ Ç~ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+<äì Ç˝≤ #˚kÕÔsT¡ . Ç~ X¯‘êu≤›\T>±
yêfi¯ó¢ bı+<äT‘·Tqï Á|üjÓ÷»q+.
50
nsTT‘˚, ø√$<é yê´~Û˝À ÄøÏ‡»Hé kÕúsTTì ô|+#·{≤ìøÏ Ç~ ì»+>±
ñ|üjÓ÷>∑|ü&√Ô+<äH˚ $wüj·T+˝À m˝≤+{Ï ìsê∆s¡D »s¡|ü˝Ò<äT. @
ìsê∆sD¡ Á|üjT· ‘êï\T #ÓjT· ´≈£î+&Ü |üì#ÓjT· ´<äì ‘˚\Ã≈£î+&Ü ìsê∆sD¡
ø±˝Ò<äq&É+ nHê´j·Ty˚T! Ç˝≤+{Ï kÕ+Á|ü<ëj·Tø£ yÓ’<ä´ $<ÛëHê\
>∑T]+∫ Ä˝À∫+#˚ r]ø£, neø±X¯+ Ä<ÛäTìø£ XÊÁdüÔy˚‘·Ô\≈£î ˝Ò<äT.
Á|üdüTÔ‘·+ ø£s√Hê me]˙ }|æ] dü\|ü˙j·Tì e÷≥ ì»+.
Ç~ XÊ«dü Hê[ø£qT (nasal Air path ways)ì ø£|òü+‘√
eT÷düT≈£îb˛≈£î+&Ü, ~ã“&Éyj ˚ T· ≈£î+&Ü düV≤ü ø£]düT+Ô ~. XÊ«düHêfi≤\T
X¯óÁuÛÑ|ü&É‘êsTT.
ø£s¡÷Œs¡+ rø£åD Á<äe´+. }|æ] Hêfi≤\T düTìï‘·yÓTÆq$ ø±ã{Ïº
n‹>± ø£s¡÷Œsêìï yê&É≈£L&É<äT. n‹>± yêdüq |”*ùdÔ eTT≈£îÿ˝À¢+∫
HÓ‘·TÔs¡T Ádü$+#·≥+ ˝≤+{Ï Á|üe÷<ë\T ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘êsTT.
|üPs¡«+ ô|[¢fi¯¢˝À ø£s¡÷Œs¡+ |ü⁄\¢\T Ç#˚Ã yêfi¯ó¢. <ëìï yêdüq
#·÷ùdÔ X¯óuÛøÑ ±s¡´+ »]π>|ü⁄Œ&ÉT mes¡÷ ‘·TeTà≈£î+&Ü ñ+{≤s¡H˚ eTT+<äT
C≤Á>∑‘Ô· ø√dü+ M{Ïì Ç#˚Ãyês¡T. ÇHéªùV≤\s¡¢ yê&Éø+£ ø£Hêï ô|q’ #Ó|Œæ q
ø£s¡÷Œs¡+ eT÷≥ yÓTs¡T¬>’q |ü<ä∆‹.
 >=+‘·T˝À qTdüì b˛>=fÒº ªªedüμμ
edüø=eTTàì dü+düÿ‘·+ Væ≤+B u≤wü˝À¢ ªªe#·μμ n+{≤s¡T. Acorus
calamus Linn. (Acoraceae) Bì eø£åHêeT+. |ü#êØ ø=≥¢˝À
<=s¡T≈£î‘·T+~. qsê\ »ãT“\T, Js¡íø√X¯ yê´<ÛäT\T, }|æ]‹‘·TÔ\
yê´<ÛTä \T, <∏s’Ó êsTT&é ˝≤+{Ï yÓT≥*ø˘ yê´<ÛTä \T, *es¡T, eT÷Á‘·|+æ &Ü\
yê´<ÛäT˝À¢ Bì Á|üjÓ÷>∑+ ñ+~.
eTqdüTì dæ$ú T‘· |üsT¡ düT+Ô ~. C≤„|øü X£ ø¯ ìÔÏ ô|+#·T‘·T+~. XÊØs¡ø£
e÷qdæø£ X¯≈î£ *Ô ï ô|+#·T‘·T+~. Js¡Xí ø¯ ìÔÏ ø±bÕ&ÉT‘·T+~. ø±yÓTs¡˝¢ ≤+{Ï
*esY yê´<ÛTä ˝À¢ ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~. |ü⁄+&ÉTì ‘·«s¡>± e÷H˚˝≤ #˚dTü +Ô ~.
edüø=eTTàì kÕqMT<ä ns¡>∑Bdæq >∑+<∏ëìï ¬s+&ÉT #·Tø£ÿ\T ‘˚HÓ
y˚dæ #·+{Ï |æ\\¢ ≈£î HêøÏ+#˚ Ä#ês¡+ ñ+~. e÷≥\T ekÕÔsTT, ‘Ó*$
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
51
‘˚≥\T ô|s¡T>∑T‘êsTT. »\TãT\T <ä>∑TZ\T sê≈£î+&Ü ñ+{≤j·Tì!
}|æ]‹‘·TÔ*ï ã\dü+|üqï+ #˚dæ <ä>∑TZ »\TãT\qT ìyê]+#˚ X¯øÏÔ
edüø=eTTà\≈£î ñ+~. >=+‘·T˝À qTdüì ‘·–ZdüTÔ+~.
edüø=eTTàì <ä+∫q bı&ç bÕe⁄#Ó+#ê rdüT≈£îì z >±¢düT ˙fi¯¢˝À
ø£*|æ {° ˝≤>± ø±#·T≈£îì ‘ê–‘˚ ô|’q #Ó|æŒq Á|üjÓ÷»Hê\T
ø£\T>∑T‘êsTT. ø£|+üò ‘·>T∑ ‘Z T· +~. <ä>T∑ ,Z »\TãT ‘·TeTTà\T ì<ëìkÕÔsTT.
$wü<√cÕ\≈£î, yÓ’s¡dt <√cÕ\≈£L $s¡T>∑T&ÉT>± |üì#˚düTÔ+~. ø£s√Hê
yê´~Û e∫Ãq yês¡T s√p ¬s+&ÉT eT÷&ÉT kÕs¡T¢ rdüT≈£î+≥÷ ñ+fÒ
}|æ]‹‘·TÔ\T X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆ yÓ’s¡düT ‘êøÏ&çì ‘·≥Tºø√ >∑\T>∑T‘êsTT.
Äj·÷dü+ HÓeTà~düTÔ+~.
 nÁø√≥T‘√ yê´~Ûìs√<Ûä+
nÁø√≥T ˝À|ü\ yÓT<ä&TÉ Äø±s¡+˝À ;»+ ñ+≥T+~. yê´~Û ìs√<Ûøä £
X¯øìÔÏ Ç~ ô|+|ü⁄ #˚dTü +Ô ~. |æ\\¢ ≈£î, ejÓ÷ e<äT\∆ ≈£î, >∑s“¡ e¤ ‘·T\≈£î,
Ç+{À¢ n+<ä]ø° KØ<ÓH’ ê düsπ , s√p Ä˝≤à+&éªq{Ÿ‡ Çdü÷+Ô fÒ ø£s√Hêì
m<äTs√ÿ >∑*π> X¯øÏÔ dæ~∆düTÔ+~.
<ëìeTà, j·÷|æ˝Ÿ ˇø√ÿ ø£|⁄ü Œ, Ä˝≤à+&é‡ bÕe⁄ø£|⁄ü Œ á eT÷&ç+{Ï˙
ø£*|æ H˚sT¡ >± ‹q≥+, ˝Ò<ë p´düT rdüT≈£îì Á‘ê>∑≥+ e\q »\TãT
‘·s¡#·÷ sêe≥+ Ä>∑T‘·T+~.
>∑TeTà&ç –+»\T, bı<äT›‹s¡T>∑T&ÉT –+»\T, n$ôd –+»\T,
J&ç|ü|ü⁄Œ, u≤<ä+, |ækÕÔ, nÁø√≥T Çe˙ï yê´~Û ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì
ô|+#˚+<äT≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚y˚! #ê*q+‘· rdüTø√+&ç.
 >√˝…¶Hé $T˝Ÿÿ
|üdüT|ü⁄ ‘Ó\T>∑T yê]øÏ eT+>∑fi¯Á|ü<äyÓTÆq~. X¯óuÛÑø±sê´\≈£î
‘·|Œü ìdü]>± yê&ÉT≈£îH˚ Á<äe´+. #·sêàìøÏ eHÓï ø√dü+ |üdTü |ü⁄ |üPdüT≈£îì
kÕïq+ #˚j·T≥+ Ä&Éyê] Ä#ês¡+. ÄVü‰s¡ |ü<ësê∆\˝À πøe\+
eT+∫ s¡+>∑T ø√düy˚T Bìì yê&ÉT‘·THêïs¡T. Bì Wwü<Ûä >∑TD≤\qT
eTq+ ô|<ä›>± ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e≥+ ˝Ò<äH˚ #ÓbÕŒ*.
52
|üdüT|ü⁄˝À ø£s¡Tÿ$THé nH˚ s¡kÕj·Tq+ ñ+~. BìøÏ $wü<√cÕ\qT
Vü≤]+∫, ø£D≤\qT dü+s¡øÏå+#˚ j·÷+{° ÄøÏ‡&Ó+{Ÿ <Ûäsêà\THêïsTT.
ø£s√Hê ìyês¡D≈£î á <Ûäsêà\T ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ée#·TÃ. Á|üjÓ÷–+∫
#·÷dæq|ü⁄Œ&ÉT ø£<ë ‘Ó*ùd~.
|üdüT|ü⁄, <ë*Ãq #Óø£ÿbı&ç, $T]j·÷\ bı&ç á eT÷&ç+{Ï
$TÁX¯e÷˙ï ˇø£ >±¢düTbÕ\˝À ˇø£ #Ó+#ê yÓ÷‘ê<äT˝À ø£*|æ ˇø£
bı+>∑T sêì∫Ã, ø±yê\+fÒ r|æ ø£\T≈£îì s√p ñ<äjT· + kÕj·T+Á‘·+
Á‘ê>∑T‘·T+fÒ antioxidant properties e+≥ã&É‘êsTT.
¬s+&√ $&É‘· ø£s√Hê ø°fi¯¢ yê´<ÛäT*ï m≈£îÿe>± ‘Ók˛Ô+~. Ç~
Á‘ê>∑T‘·T+fÒ ø°fi¯ó¢ Äs√>∑´<ëj·Tø£+>± ñ+{≤sTT. Ä*®eTsY‡ yê´~Û˝À
≈£L&Ü Ç~ |üì#˚düTÔ+~. $<ë´s¡Tú\≈£î C≤„|üø£X¯øÏÔ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
e÷qdæø£ ñ‘˚ÔC≤ìïdüTÔ+~. wüß>∑s¡T yê´~Û˝Àq÷, >∑T+&Ó »ãT“˝À¢q÷,
;|” yê´<ÛäT˝À¢q÷ á >√˝…¶Hé $T˝Ÿÿ ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡+>± ñ+≥T+~.
øπ q‡s¡T ]düTÿ ‘·>T∑ ‘Z T· +~. dü÷ø£àå J$ HêX¯ø+£ >± |üì#˚dTü +Ô ~. $≥$THé
ª&çμ, πø*¸j·T+ e+≥ã≥º&ÜìøÏ düVü≤ø£]düTÔ+~.
 ù|s¡T˝Òì yê´~ÛøÏ ô|H˚ïs¡T>∑&É¶
Indian Institute of Technology (ø=‘·Ô&Ûç©¢)øÏ #Ó+~q
ãjÓ÷fÒø±ï\J XÊK˝À XÊÁdüÔy˚‘·Ô>± |üì#˚düTÔqï &ç. düT+<äsY
Á|üø{£ +Ï ∫q ˇø£ ìy˚~ø£ì mø£Hê$Tø˘ f…yÆ Té ‡ yê] ôV≤˝ŸÔ es¡˝Ÿ.¶ ø±yéT˝À
May 19, 2020 q Á|ü#·T]+#ês¡T.
IIT-Delhi eT]j·TT Japan's National Institute of Ad-
vanced Industrial Science and Technology (AIST) yês¡T
dü+j·TTø£Ô+>± #˚dæq |ü]XÀ<Ûäq˝À nX¯«>∑+<ÛäqT coronavirus pre-
ventive drug>± >∑T]Ô+∫q≥Tº Ä ìy˚~ø£˝À ù|s=ÿHêïs¡T. eT˝Ò]j·÷
»«s¡+ MT<ä ≈£L&Ü Bì Á|üjÓ÷>±ìï |ü]o*+∫ ìsê∆]+#ês¡T.
nX¯«>∑+<Ûä bı&ç, n‹eT<ÛäTs¡+ bı&ç, ‹|üŒdü‘·TÔ (>∑T&É÷∫ dü‘·«+),
|æ|üŒfi¯¢bı&ç á Hê\T–+{Ï˙ ø£*|æq #·÷sêíìï ø£s√Hê, eT˝Ò]j·÷
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
53
yê´<ÛäT\ ô|’q Á|üjÓ÷–+∫ eT+∫ |òü*‘ê\ì∫Ãq≥Tº ø£qT>=Hêïs¡T.
2020 nø√ºãsY 6q eTq øπ +Á<ä Äs√>∑´ XÊU≤e÷‘·T´\T Vü≤s¡¸es¡H∆ é
>±s¡T AYUSH standard treatment protocol ù|s¡T‘√ ø√$<é
yê´~Û ∫øÏ‘‡· ≈£î düV≤ü ø£]+#˚ ÄVü‰s¡ $<ÛëHê\qT ø=ìï Wwü<ëÛ \qT, jÓ÷>±
Á|üÁøÏj·T\qT Á|üø£{Ï+#ês¡T. Ç$ Á|ü<Ûëq ∫øÏ‘·‡≈£î nqTã+<Ûä+>±
Á|üj÷Ó –+#· <ä–q$>± (adjuvant therapy) Äj·Tq ù|s=ÿHêïs¡T.
ªù|s¡T˝Òì yê´~ÛøÏ ô|H˚ïs¡T>∑&μ¶É nì ‘Ó\T>∑T kÕyÓT‘·. ø=‘·>Ô ± ù|s¡Tô|{Ïqº
yê´<ÛTä ˝À¢q÷, ∫øÏ‘‡· ˝Òì yê´<ÛTä ˝À¢q÷ ô|H˚ïs¡T (nX¯«>∑+<∏)ä ì yê&Ü\ì
Bì uÛ≤e+.
XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ X¯øÏÔì ô|+|ü⁄ #˚j·T≥+, yê|ü⁄\qT ‘·–Z+#·≥+,
s¡ø£Ô+˝À wüß>∑s¡T kÕúsTTì n<äT|ü⁄ #˚j·T≥+, >∑T+&ÓqT ã\dü+|üqï+
#˚jT· ≥+ nX¯«>∑+<Ûä Á|üj÷Ó »Hê\T. Withaferin nH˚ Jes¡kÕj·Tq+
Ç+<äT˝À ñ+≥T+~. Ç~ πøq‡s¡T >∑&É¶\ ô|s¡T>∑T<ä\qT ìs√~ÛdüTÔ+~.
nX¯«>∑+<Ûä bı&ç, n‹eT<ÛäTs¡+ bı&ç, ‹|üŒdü‘·TÔ (>∑T&É÷∫ dü‘·«+),
|æ|üŒfi¯¢bı&ç á Hê\T–+{Ï˙ ø£*|æq $TÁX¯e÷ìï ns¡#Ó+#ê
yÓ÷‘ê<äT˝À >±¢düT bÕ\˝À ø£*|æ ˇø£ bı+>∑T e#˚Ã˝≤ ø±∫ s√p
¬s+&ÉT|üP≥˝≤ Á‘ê>∑T‘·T+fÒ eT+∫ Á|üjÓ÷»Hê\T ø£\T>∑T‘êsTT.
 ‘·T\dæ‘√ ø£\dæ kÕ>∑T<ë+
‘·T\(b˛*ø£) ˝Òì~ ‘·T\dæ! kÕ{Ï˝Òì<äì! Ç~ |ü$Á‘· Wwü<Ûä+.
>±¢düT ˙fi¯fl˝À ◊<ës¡T ‘·T\kÕ≈£î\T, ∫{Ï¬ø&ÉT eTT<ä› ø£s¡÷Œs¡+ y˚dæ
ø=~›ùd|ü⁄ ñ+∫q ‘·T\dæ rs¡ú+. ‘·T\kÕ≈£î\ s¡dü+, ‘·T\kÕ≈£î\ {°
düs¡«s√>∑ ìyês¡ø±\T>± |üì#˚kÕÔsTT. eTs¡DX¯j·T´ MT<ä ñqï s√–
ø£|òü+‘√ >=+‘·T |üP&ÉT≈£îb˛sTT, XÊ«dü Ä&Éø£ nedüú |ü&ÉT‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT
‘·T\dæ rs¡+ú b˛kÕÔsT¡ . ÄK] ÄX¯ Ç~. ‘·T\dæ ˙fi¯ó¢ ø£bÕò ìï ‘·–kZ ÕÔjT· ì!
nsTT‘˚, ‘·T\dæ immune systemì X¯øÏÔeT+‘·+ #˚düTÔ+<äì,
ø£bÕò ìï b˛>={Ï,º XÊ«düe÷sêZìï X¯óÁuÛ|Ñ sü T¡ düT+Ô <äì, XÊ«dü u≤>± Ä&˚˝≤
#˚düTÔ+<äì XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T n+^ø£]düTÔHêïs¡T. Js¡íX¯øÏÔì ô|+|ü⁄#˚j·T≥+
54
<ë«sê Ç~ ø£bÕò ìï ‘·–+Z #· >∑\T>∑T‘√+~. ‘·<ë«sê $wü<√cÕ*ï Vü≤]+#·
(detox) >∑\T>∑T‘√+~
‘·T\dæì nqTbÕq+>± rdüT≈£î+fÒ eT+<äT\T y˚>+∑ >± |üì#˚kÕÔsTT.
á >∑TD≤ìï ªjÓ÷>∑yêVæ≤μ n+{≤s¡T. $wü<√cÕ*ï Vü≤]+#˚ j·÷+{°
ÄøÏ‡&Ó+≥¢‘√bÕ≥T, Jeø£D≤\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ ìsêàD≤‘·àø£ s¡kÕj·Tq #·s´¡ ì
≈£L&Ü Ç~ n+~düTÔ+~. }|æ]‹‘·TÔ*ï, ù|>∑T*ï ã\dü+|üqï+
#˚düTÔ+~. yês¡∆ø£´ \ø£åD≤*ï, ø°åÏDÏ+|ü#˚ùd |ü]dæú‘·T©ï ‘·–ZdüTÔ+~.
X¯Øs¡+˝À e´sêú*ï ‘=\–düTÔ+~. s¡ø£Ô+˝À wüß>∑s¡T ‘·–ZdüTÔ+~. #ÓeT≥
|üf˝ºÒ ≤ #˚dæ »«s¡ rÁe‘· ‘·–dZ Tü +Ô ~. |òPü ,¢ ø°fifl¯ yê‘·+, ø£+{Ï yê´<ÛTä \T,
»˝À<äs¡+, ø±yÓTs¡T¢, »\TãT, ‘·\H=|æŒ,
Js¡íø√X¯yê´<ÛäT\T, yê|ü⁄\T, >∑T+&Ó »ãT“˝À¢ Ç~ Wwü<Ûä+!
˙&Éq m+&ç+∫q ‘·T\dæ Ä≈£î\T, yÓqTï\T, ¬seTà\T, y˚fi¯¢‘√ düVü‰
‘·T\dæ |ü+#ê+>±\÷ ˇπø >∑TD+ ø£*– ñ+{≤sTT. ‘·T\dæì
düeT÷\+>± <ä+∫, j·÷\≈£î\bı&ç, $T]j·÷\bı&ç, bıBHê Ä≈£î\
bı&ç ‘·>∑TbÕfi¯fl˝À ø£*|æ d”kÕ˝À uÛÑÁ<ä|üs¡#·+&ç. >±¢düT ˙fi¯fl˝À ˇø£
#Ó+#ê bı&çì y˚dæ eTs¡>∑ ø±∫ ìeTàs¡dü+ ø£*|æ eTTbıŒ<äT›˝≤
ùd$+#·+&ç. ø£s√Hê \ø£åD≤\‘√ bÕ≥T ø°fi¯flyê‘·+, yê‘· yê´<ÛäT\T,
<ä>T∑ ,Z »\TãT, ñã“dü+, <äTs¡<\ä T, mdæ&{û ,° f…bÆ Õò sTT&é, nMT_j·÷dædt
˝≤+{Ï Js¡íø√X¯ yê´<ÛäT\T ‘·s¡#·÷ ‹s¡>∑u…fÒº yê]øÏ wüß>∑s¡T s√>∑T\≈£L
á ªª‘·T\dæ bÕ˙j·T+μμ eT+∫~. ¬s+&√ $&É‘· ø£s√Hê˝À ø£ì|æ+#˚
nìï \ø£åD≤\ MT<ë ‘·T\dæøÏ Á|üjÓ÷>∑+ ñ+~.
ø=ìï s¡ø±\ ‘·T\dæ yÓTTø£ÿ˝À¢ j·T÷C…Hê˝Ÿ, dæÁ{≤˝Ÿ, ø£s¡÷Œs¡+,
<∏e’Ó ÷˝Ÿ ˝≤+{Ï ø=ìï X¯øeÔÏ +‘·yTÓ qÆ s¡kÕj·THê\T ñ+{≤sTT. ‘·T\dæì
dü÷ø£àå J$ HêX¯ø+£ (j·÷+{Ïôd|æøº )˘ n+{≤s¡+<äTøπ ! sπ &çjT˚ wüHé ∫øÏ‘‡· ˝À
Äs√>∑´ ø£D≤\T <Óã“‹q≈£î+&Ü ‘·T\dæ ø±bÕ&ÉTÔ+~. \e+>∑+ y˚dæ
e+&˚ e+≥ø±˝À¢ ‘·T\dæ Ä≈£î*ï ≈£L&Ü y˚dæ e+&ÉTø√e#·TÃ.
|ü∫Ã$>± ‹H˚ dü˝≤<äT˝À¢ ‘·T\dæ Ä≈£î*ï ≈£L&Ü #˚s¡Ãe#·TÃ. ‘·T\dæ
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
55
Ä≈£î*ï ô|s¡T>∑T ˝Ò<ë eTõ®>∑˝À y˚dæ ‘ê*+|ü⁄ ô|≥Tº≈£îì ‹qe#·TÃ.
2020 e÷]Ã, 17 Organic India »s¡ï˝À¢ ªÇeT÷´ì{°ì ô|+#˚
‘·T\dæμ nH˚ |ü]XÀ<ÛäHê |üÁ‘·+ Á|ü#·T]‘·+ nsTT´+~. ‘·T\dæ
(Ocimum sanctum) yÓ’s¡dt, u≤ø°º]j·÷ Ç+ø± Ç‘·s¡ yê´~Ûø±s¡ø£
dü÷ø£åàJe⁄\≈£î (pathogens) e´‹πsø£+>± |üì#˚dæ, »«sê\T,
}|æ]‹‘·T˝Ô À¢ ø£bÕò ìï nDÏ#˚ >∑TD+ >∑T]+∫ á ìy˚~ø£ Á|ükÕÔ$+∫+~.
>±¢düT ˙fi¯fl˝À ø±dæìï ‘·T\kÕ≈£î\T, ∫{Ï¬ø&ÉT eTT<ä›ø£s¡÷Œs¡+ y˚dæ
ø=~›ùd|ü⁄ ñ+∫q ‘·T\dæ ˙fi¯¢ì eT+∫˙fi¯¢≈£î ã<äT\T>± s√p
rdüT≈£î+fÒ, á Á|üj÷Ó »Hê\T ø£\T>∑T‘êsTT. ø£|<üò √cÕìï, $wü<√cÕ*ï
Vü≤]+#˚ j·÷+{° ÄøÏ‡&Ó+≥T¢ Ç+<äT˝À m≈£îÿe.
˙&Éq m+&ç+∫q ‘·T\dæì düeT÷\+>± <ä+∫, j·÷\≈£î\bı&ç,
$T]j·÷\bı&ç, bıBHê bı&ç ø£*|æ {° ø±#·T≈£îì s√p Á‘ê–‘˚
eT+∫ |òü*‘·+ ø£ì|ædüTÔ+~. ‘·T\dæì eT‘·|üs¡yÓTÆq <äwæº‘√ ø±≈£î+&Ü
Wwü<Ûä+>± uÛ≤$+∫ n+<äs¡÷ rdüTø√e#·TÃ.
 yêeTT |üø£å+˝À #˚s¡T<ë+
yêeTT ˝Ò<ë zeT+ |ò÷ü f…qÆ düT>∑+<Ûä Á<äe´+. #ê˝≤X¯ø<ÔÏ ëj·Tø£yTÓ +Æ ~.
dü+düÿ‘·+˝À B|ü´ø£ nì, Væ≤+B˝À n»yêHé nì |æ\TkÕÔs¡T.
Trachyspermum copticum Bì eø£åHêeT+.
yêeTT yÓTTø£ÿ yÓTT‘·+Ô düTyêdüq ø£*– ñ+≥T+~.Bì Ä≈£î\≈£Lÿ&Ü
yêeTT‘√ düe÷qyÓTÆq X¯øÏÔ ñ+~. X¯Øs¡+˝À yê‘êìï, ø£bòÕìï
‘·–dZ Tü +Ô ~. u≤>± y˚&ç #˚dTü +Ô ~. ø£&TÉ |ü⁄˝À H=|æŒì ‘·–dZ Tü +Ô ~. Js¡Xí ø¯ ìÔÏ
ô|+#·T‘·T+~. ø£&ÉT|ü⁄ ñã“s¡+, >±´düT ‘·>∑TZ‘êsTT. yê+‘·T\qT
‘·–ZdüTÔ+~. >∑T+&Ó≈£î y˚T\T#˚düTÔ+~.
yê+|ü⁄e⁄« (ª<∏Ó’e÷˝Ÿμ) eTq≈£î øÏsêD≤ ø=≥¢˝À <=s¡T≈£î‘·T+~.
∫{Ï¬ø&ÉT yê+|ü⁄e⁄«ì bÕe⁄>±¢düT ˙fi¯¢˝À ø£*|æ ‘ê–‘˚ Js¡íX¯øÏÔ
ô|s¡T>∑T‘·T+~. ø£fiËfl, <ä>∑TZ, »\TãT, ‘·TeTTà\T Ä>∑T‘êsTT. #ê˝≤
X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq Wwü<Ûä+. |ü]$T‘·+>± yê&ÉTø√e\dæ ñ+~.
56
˙fi¯fl˝À ø=~›>± yêeTT y˚dæ u≤>± ñ&çπø˝≤ eT]–+∫, Ä ˙{Ïì
eT+∫˙fi¯¢≈£î ã<äT\T>± s√p Á‘ê>∑T‘·T+fÒ ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡+
»\TãT, ‘·\H=|æŒ, ñã“dü+, >=+‘·T˝À u≤<Ûä, eT÷Á‘êX¯j·T+˝À
sêfi¯ófl, ø°fi¯¢H=|ü⁄Œ\T, <ä>∑TZ »\TãT\qT ‘·–ZdüTÔ+~. ø£s√Hê yê´~Û˝À
kÕ<Ûës¡D+>± ø£ì|æ+#˚ u≤<Ûä\ìï+{Ï MT<ë Bì Á|üjÓ÷>∑+ ñ+~.
nsTT‘˚, XÊÁd”Ôj·T+>± ìsê∆s¡D »s¡>∑e\dæ ñ+~.
Ç˝≤+{Ï Wwü<Ûä >∑TD Á<äyê´\qT nqTbÕq+>± rdüT≈£î+fÒ Á|ü<Ûëq
∫øÏ‘·‡ y˚>∑e+‘·+ ne⁄‘·T+<äì Äj·TTwt XÊK ù|s=ÿ+~!
 ã÷&ç<ä>∑TeTà&ç‘√ n<äT“¤‘· ∫øÏ‘·‡
‘Ó\T>∑Tyês¡T ã÷&ç<ä>∑TeTà&çø±j·Tì ˇø£ ≈£Ls¡>±j·T nH˚ dü+>∑‹
eT]∫b˛j·÷s¡T. ~wæuº §eTà>± >∑Te÷à\ m<äT≥ Áy˚˝≤&ÉBj·T≥+ ø√düyT˚
ã÷&ç<ä>∑TeTà&ç nì #ê˝≤eT+~ n_ÛÁbÕj·T+.
ã÷&ç<>ä T∑ eTà&çø±j·T\ ≈£Ls¡, |ü|⁄ü Œ, |ü#Ã· &ç, ô|s¡T>∑T |ü#Ã· &ç Çe˙ï
ù|>∑T©ï, }|æ]‹‘·TÔ©ï u≤>∑T#˚ùd ÄVü‰s¡ Wwü<Ûë\T. yê´~Û ìs√<Ûäø£
X¯øÏÔì ô|+#·T‘êsTT. ø£s√Hê bÕõ{Ïyé e∫Ãq e´≈£îÔ\≈£î ‘·|üŒìdü]>±
ã÷&ç<>ä T∑ eTà&çì @<√ ˇø£ s¡÷|ü+˝À e+&çô|≥º+&ç. @B ≈£î<äsø¡ b£ ˛‘˚
ã÷&ç<ä>∑TeTà&ç Vü≤˝≤« #˚düTø√+&ç.
Äj·TTπs«<ä eT+<äT\cÕ|ü⁄˝À¢ ≈£LcÕà+&É ˝ÒVü≤´+ <=s¡T≈£î‘·T+~.
≈£LcÕà+&É s¡kÕj·Tq+ nH˚ Wwü<Ûä+ ã÷&ç<ä>∑TeTà&ç s¡dü+‘√ #˚dæq
bÕqø£+. Ç+{Ï\¢bÕB {≤ì≈£îÿ˝≤>± ùd$+#·e#·TÃ.
yÓT+‘·T≈£Ls¡, bÕ\≈£Ls¡, ‘√≥≈£Ls¡, ø±úÒJ, ø±´©|òü¢esY, πøs¡{Ÿ,
;{Ÿªs¡÷{Ÿ, eTT\¢+–, u…+&É, <=+&É, |ü⁄\T|ü⁄ ˝Òì ≈£Ls¡\T Çe˙ï
ø£s√Hê˝À y˚T\T #˚kÕÔsTT. >√<∏äTeT\T, ãsƒêD°\T, X¯q>∑|æ+&ç, |ü⁄\¢ì
|ü<ësêú\T, <äT+|ü≈£Ls¡\T, }s¡>±j·T |ü#·Ãfi¯ófl ù|>∑T\qT bÕ&ÉT
#˚kÕÔsTT. ∫+‘·|+ü &ÉT, X¯q>∑|+æ &ç, eTcÕ˝≤\T, q÷HÓ\T Vü‰ì #˚kÕÔsTT.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
57
 ø£s√Hê ô|’q H˚\y˚eTT Á|üuÛ≤e+
H˚\y˚eTT MT<ä Áo\+ø£˝À »]|æq |ü]XÀ<Ûäq˝À n~ ø£s√Hê
yê´~Ûô|’q |üì#˚k˛Ô+<äì dæ˝ÀHé ≥T&˚ |üÁ‹ø£ 2020 nø√ºãs¡T 31q
ˇø£ ìy˚~ø£ Á|ü#·T]+∫+~. (https://ceylontoday.lk/news/
sudarshana-syrup-a-cure-or-a-hoax)
Áo\+ø£ Äs√>∑´ Wwü<Ûä ìj·T+Á‘·D XÊU≤e÷‘·T´\T Prof. Janna
Jayasumana H˚\y˚eTT‘√ ‘·j·÷¬s’q düT<äs¡Ùq dæs¡|tªì ø£s√Hê
s√>∑T\≈£î Çyê«\ì Ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìs¡sí TT+∫q≥T¢ ˇø£Á|üø≥£ q #˚XÊs¡T.
dü«j·T+>± Ä<ÛTä ìø£ yÓ<’ Tä ´˝…q’ »j·TdüTeTq. Á|üeTTK+>± Wwü<äÛ (phar-
maceutical) $uÛ≤>±ìøÏ #Ó+~q Ä#ês¡T´\T ≈£L&Ü! western medi-
cine standards˝À |üØøÏå+∫ ìsê∆]+#ês¡T.
H˚\y˚eTTì uÛÑ÷ì+ã, düT<äs¡Ùq ù|s¡¢‘√ |æ\TkÕÔs¡T. Ç~ #˚<äT s¡T∫
>∑\ yÓTTø£ÿ. X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq Wwü<Ûä+. eT˝Ò]j·÷, uÀ<äø±\T yê´<ÛäT˝À¢
BìÁ|üjÓ÷>∑+ m≈£îÿe. Js¡íø√X¯ yê´<ÛäT˝À¢ Ç~ #ê˝≤ y˚T\T #˚düTÔ+~.
eTqø£Hêï ‘·$Tfi¯ó\T Bìï m≈£îÿe>± yê&ÉT‘·T+{≤s¡T. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À
|ü⁄wüÿsê\T, ‹s¡THêfi¯ó¢ »]π>|ü⁄Œ&ÉT n+≥T yê´<ÛäT\T Á|üã\≈£î+&Ü
H˚\y˚eTTì ˙fi¯¢˝À y˚dæ ø£cÕj·T+ ø±∫ ª{°μ ˝≤>± Á‘ê>∑T‘·T+{≤s¡T. Ä
ñ‘·‡yê\ »]π> ÁbÕ+‘ê\˝À mø£ÿ&çøø£ ÿ£ &É düeº ⁄«\T ô|{Ïº H˚\y˚eTT ø£cÕj·T+
ø±∫ j·÷Á‹≈£î\≈£î ñ∫‘·+>± n+~düT+Ô {≤s¡T. Ç~ yê‘· ø£|üò <√cÕ*ï
Vü≤]düT+Ô ~. ø£s√Hê e\q ø£*>π düeTdü´\˝À ìyês¡ø+£ >± |üì#˚dTü +Ô ~.
Bìï düV≤ü ∫øÏ‘‡· ≈£î Wwü<+äÛ >± yê&ÉTø√e≥+ nedüs+¡ ≈£L&Ü!
düT<äs¡Ùq |òüTqe{Ï ù|s¡T‘√ Ç~ Äj·TTπs«<ä eT+<äT\cÕ|ü⁄˝À¢
{≤u…¢≥T¢>± <=s¡T≈£î‘·T+~. ø£s√Hê uÛÑj·T+ b˛j˚Tes¡≈£L Ç+{Ï*¢bÕB
á Wwü<Ûëìï 1-2 _fi¯¢\T ¬s+&ÉT |üP≥˝≤ y˚düT≈£îì ‘·T\kÕ≈£î\ {°
‘ê–‘˚ ‘·|Œü ≈£î+&Ü s√>∑ìs√<Ûøä X£ ø¯ ÔÏ |ü~\+ ne⁄‘·T+~. ªeTVü‰düT<äsÙ¡ q
ø±&Éμ nqï ù|s¡T‘√ Á<äe+>± ≈£L&Ü <=s¡T≈£î‘·T+~.
düT<äsÙ¡ q (H˚\y˚eTT) X¯øeÔÏ +‘·yTÓ qÆ $wüßeí T÷]Ô Äj·TT<Û+ä ˝≤ s√>±ìï
58
#Û˚~düTÔ+~. eq eT÷*ø£\qT ‘·÷\Hê&É≥+ ø£Hêï yê{Ïì e÷qyê[
ø£fi≤´D≤ìøÏ dü~«ìjÓ÷>∑ |üs¡#·≥+ >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·≥+ $y˚ø£+
nì|æ+#·T≈£î+≥T+~.
 ø£s√Hêì n&ÉT¶ø√>∑\ X¯s¡+ ªn&É¶düs¡+μ
Ç+&çj·THé »s¡ï˝Ÿ Ä|òt bòÕs¡àdü÷´{Ïø£˝Ÿ ôd’HÓ‡dt 2008 »qe]-
|òÁæ ãe] dü+∫ø£ }|æ]‹‘·T\Ô yê´<ÛTä ˝À¢ n&Éd¶ sü +¡ Á|üu≤Û e+ ÁbÕeTTK´‘·
>∑T]+∫ ˇø£ ìy˚~ø£qT Á|ü#T· ]+∫+~. 2020 e÷]Ã 27q ˝≤ø˘ª&ÍHé
$~Û+∫q 3e s√CÒ ˇø£ n+‘·sê®rj·T »s¡ï˝Ÿ (Chemrxiv)˝À
"Justicia Adhatoda Leaves Extract Is A Strong Rem-
edy For Covid-19 - Case Report Analysis And Dock-
ing Based Study" ù|s¡T‘√ eTs√ ìy˚~ø£ì Á|ü#·T]+∫+~. Ç˝≤
ø£s√Hê eTT+#·T≈£îsêe{≤ìø£Hêï eTT+<˚ ø=ìï yÓT&çø˝£ Ÿ »s¡ï˝Ÿ‡ nH˚ø£
ãTTEe⁄\‘√ düV‰ü n&Éd¶ sü +¡ nH˚ eqeT÷*ø£ >∑T]+∫ $e]+#êsTT.
ekÕø£ ˝Ò<ë n&Éd¶ sü +¡ yÓTTø£ÿì dü+düÿ‘·+˝À yêdü, ekÕø£, n≥s¡÷wü
Ç˝≤ |æ\TkÕÔs¡T. á ªn≥s¡÷wüμ ù|πs >∑T»sêr˝À n&ÉTk˛, ns¡T¶dæ,
‘·$Tfi¯+˝À n&√<ä&ç, eTfi¯j·÷fi¯+˝À n&É˝À&Éø£+, ø£qï&É+˝À
n&ÉTk˛¬>, n&ÉkÕ\, ‘Ó\T>∑T˝À n&É¶düs¡+>± eéVü‰s¡+˝Àø=∫Ã+~.
eø£åXÊÁdüÔ|üs¡+>± Adhatoda Vasica Nees n˙, Justicia
Adhatoda n˙ |æ\TkÕÔs¡T. Ä+>∑¢+˝À eT\u≤Øq{Ÿ n+{≤s¡T.
}|æ]‘·TÔ\≈£î dü+ã+~Û+∫q yê´<ÛäT\T, Äj·÷dü+, }|æsê&Éø£
b˛e≥+ ˝≤+{Ï \ø£Då ≤\ MT<ä n&Éd¶ sü +¡ u≤>± |üì#˚dTü +Ô ~. >∑T+&Óì,
}|æ]‹‘·T*Ô ï, eT÷Á‘·|+æ &Ü*ï, s¡ø±Ôìï, #·sêàìï ã\dü+|üqï+ #˚ùd
X¯øÔÏ Bì≈£î+~. ekÕø±düe+, yêkÕ]wü,º yêkÕ~ >∑T{Ïø,£ yêkÕ|òTü ‘·+,
yêkÕdü«s¡d+ü , yêkÕK+&É+, yêkÕe˝ÒV≤ü ´+, yêkÕ ø£+≥ø±] ne˝ÒV≤ü ´+
yÓTT<ä˝q’… Wwü<ëÛ \T n&Éd¶ sü +¡ ‘√ ‘·j÷· s¬ q’ $ <=s¡T≈£î‘·THêïsTT.
düTÁ|”+ø√s¡Tº >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ ø√$<é Äs¡+uÛÑ ~Hê\˝ÀH˚ ‘·q rs¡TŒ
<ë«sê Á|ü‘êé÷ïj·T yÓ<’ ´ä $<ÛëHê\qT ªyêø£≥Tºμ #˚d+æ ~. ø£s√Hê ù|s¡T‘√
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
59
yÓ<’ ´ä yê´bÕsêìï á rs¡TŒ ø=+‘· ø£≥&º ç #˚d+æ ~. ø±˙, ø√$<é yê´~Û˝À
Äj·TTπs«<ä Wwü<Ûë\T @ $<Ûä+>± ñ|üjÓ÷>∑ |ü&É‘êjÓ÷ |ü]XÀ<Ûäq\T
ø=qkÕ–+#ê\ì XÊÁdüÔy˚‘·Ô\≈£î ÄHê&ÉT |æ\T|ü⁄ ì∫Ã Áb˛‘·‡Væ≤+∫
ñ+fÒ eT+∫ |òü*‘ê\T á bÕ{ÏøÏ ø=+‘Ó’Hê e∫Ã ñ+&˚$. á ¬s+&√
ø£s√Hê ‘·s+¡ >±ìï düeTs¡e∆ +‘·+>± m<äTs√ÿ>∑*– ñ+&˚ yêfi¯+¢ ≈£L&Ü!
ø£w+ºü ø£*–q|ü⁄Œ&ÉT #˚ùd Á|üjT· ‘êï˝Ò ìC≤\ ì>∑TZ ‘˚\TkÕÔsTT! n˝≤+{Ï
Á|üj·T‘·ï+ H˚bÕ˝À¢ »]–+~.
H˚bÕ˝Ÿ ˝Àì ‘·qVüAHé õ˝≤¢ e÷´π>¶ eTTìdæbÕ*{° |ü]~Û˝Àì
ÁbÕ+‘ê\˝À n&Éd¶ sü +¡ yÓTTø£ÿ\T u≤>± ô|s¡T>∑T‘êsTT. nø£ÿ&ç XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T
ø£s√Hê yê´~Ûô|’q n&É¶düs¡+ m˝≤+{Ï Á|üuÛ≤yêìï n<Ûä´j·Tq+ #˚XÊs¡T.
Ä <˚X¯ Á|üuÛÑT‘·«+ yê]øÏ düVü≤ø£]+∫+~.
á |ü]XÀ<Ûäq ìy˚~ø£qT October 2020 Journal Of Me-
dicinal Plants Studies 8(5):44-48˝À Á|ü # · T ]+#ês¡ T .
ekÕø±(n&Éd¶ sü +¡ ) nH˚ eqeT÷*ø£ ø√$<é-19 yê´~Û˝À }|æ]‹‘·T\Ô T,
>∑T+&Ó, eT÷Á‘·|æ+&Ü\ ô|’q Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ+∫q≥Tº Á|üø£{Ï+∫+~.
yÓs’ d¡ ªt ì ìs√~Û+#·≥+(Antiviral), dü÷ø£àå Je⁄\qT dü+Vü≤]+#·≥+,
(Antibacterial), yê|ü⁄ ‘·–+Z #·≥+(Anti-Inflammatory), >∑T+&Ó
dü + s¡ ø £ å D (Cardio Protective) , ø±˝Ò j · T dü + s¡ ø £ å D
(Hepatoprotective), ø£åj·Tyê´~Û ìyês¡D (Antitubercular)
$wü<√wü HêX¯q+(Antioxidant), ø£&ÉT|ü⁄˝À qT*|ü⁄s¡T>∑T\T,
m*ø£ b ÕeTT\qT yÓ fi ¯ ¢ > =≥º ≥ + (Anthelmintic Activity) ,
#·s¡àyê´<ÛäT\qT eTTK´+>± |òü+>∑düT ˝≤+{Ï yê´<ÛäT\qT Vü≤]+#˚
>∑TD≤\T (Antifungal Activity) Çìï ø£*–q n&É¶düs¡+ Ä≈£î\
bı&çì ªø√$<éμ s√>∑T\≈£î Ç∫Ã, <ëì Á|üuÛ≤yêìï |ü]o*+#ês¡T.
Ç~ yê&ç‘˚ u≤e⁄+<äì 97% ù|s=ÿq>± 36.4% ‘·eT yê´~Û
|üP]Ô>± ‘·>∑Z{≤ìøÏ Ç<˚ ø±s¡D+>± uÛ≤$+#ês¡ì düπs« Ä<Ûë]‘·
|ü]XÀ<ÛäHê yê´kÕìï á »s¡ï˝Ÿ Á|ü#·T]+∫+~.
60
Sialic Acid ReceptorsqT ìs√~Û+∫, n&É¶düs¡+ Ä≈£î\˝Àì
yêdædæHÓ’Hé Ä\ÿ˝≤sTT&é‡ e÷qe Jeø£D≤˝À¢ ø£s√Hê yÓ’s¡dt Á|üy˚XÊìï
n&ÉT¶ø√>∑\e+≥÷ nH˚ø£ ø=‘·Ô $wüj·÷\qT á H˚bÕ© |ü]XÀ<Ûäq
yÓ\T>∑T˝ÀøÏ ‘Ó∫Ã+~. n&É¶düs¡+ Ä≈£î\T yê´~Ûìs√<Ûäø£ X¯øÏÔì ô|+∫
(Immune Modulatory Properties), }|æ]‹‘·TÔ˝À¢ ø£|òü+‘√
eT÷düT≈£îb˛sTTq yêj·TTÁ|ükÕs¡ e÷sêZ\qT ‘Ó]∫ $bÕŒπs˝≤
(Bronchodilatory Activity) #˚kÕÔj·Tì, ø£bòÕìï, <ä>∑TZì
nD∫y˚kÕÔjT· ì (Antitussive Activity), Bì |ü⁄e⁄«\T düTKyê´<ÛTä \
ìyês¡D≈£î ‘√&ÉŒ&É‘êj·T˙ á ìy˚~ø£ ù|s=ÿ+~.
ˇπø eqeT÷*ø£‘√ Çìï Á|üj÷Ó »Hê\T HÓsy¡ s˚ ‘¡ êsTT ø±ã{Ï,º Bìï
ªyÓ’<äé÷‘·μ nì dü+uÀ~Û+#êsTT Äj·TTπs«<ä Á>∑+<∏ë\T.
‘Ó\T>∑T H˚\ düVü‰ uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘ê n&É¶düs¡+ ‘˚*ø£>± \_ÛdüTÔ+~.
Bì˝À ªyêdædæHÓ’Hé nH˚ Ä\ÿ˝≤sTT&ÉT‘√bÕ≥T ªyêdædHæ √Héμ, ªyêdæHê˝Ÿμ,
ªn<Û{ä À&çHμé nH˚ Ä\ÿ˝≤sTT&é‡,ªªn&Û‘É √&çø˘ ÄeT¢+μ, düT>∑+<Ûä ‘Ó\’ + ≈£L&Ü
ñHêïsTT. nH˚ø£ yÓs’ d¡ Tü \ ô|q’ M{Ï |üìrs¡Tì #ê˝≤ø±\+>± Ä<ÛTä ìø£
XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T ìsê∆]dü÷eÔ #êÃs¡T. ÇHéª|ò⁄ü j
¢ T· +C≤, ∫qïeTàyês¡T, bı+>∑T
˝≤+{Ï yê´<ÛTä \˝À n&Éd¶ sü +¡ Á|üu≤Û e+ >∑T]+∫ M]øÏ ‘Ó\TdüT ≈£L&Ü!
eTq<˚X¯+˝À ø£s√Hê ìyês¡D≈£î ø=ìï yÓTT≈£îÿã&ç dü÷Á‘ê\qT
Á|üø{£ +Ï ∫ Äj·TTπs«<ä |ü]XÀ<ÛHä ê $uÛ≤>±ìï |üøÿ£ ≈£î ‘·|Œæ +#ês¡T. ÁbÕNq
yÓ<’ ´ä yês¡d‘ü «· dü+|ü<ä ø£*–q uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝ÀH˚ Ç˝≤ »]–+~. ø£s√Hê
ìyês¡D $wüj·TyÓTÆ #Ó’Hê kÕ+Á|ü<ësTTø£ yÓ’<ä´ $<ÛëHê\ô|’q nø£ÿ&É
»s¡T>∑T‘·Tqï $X‚wü |ü]XÀ<Ûqä \qT n+‘·sê®rj·T »s¡ï˝Ÿ‡ Á|ü#T· ]dü÷HÔ ˚
ñHêïsTT. eTqy˚T |ü{Ïº+#·Tø√e≥+ ˝Ò<äT.
∫qï<˚X¯+ nsTTHê H˚bÕ˝Ÿ á eTVü≤e÷à] |”&ÉqT e<ä\Ã{≤ìøÏ
Äj·TTπs«<ëìï qeTàø£+˝ÀøÏ rdüTø√>∑*–+~. eTq+ e÷Á‘·+ eTÚq+
eVæ≤düTÔHêï+.
ekÕø£ (n&É ¶ d ü s ¡ + - Adhatoda Vasica Or Justicia
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
61
Adhatoda), ø£qø£(ñyÓTà‘·Ô-Datura Stramonium), ø£+≥ø±]
(yê≈£î&ÉT, H˚\eTT\ø£ - Solanum Xanthocarpum), ‘·T\dæ
(Ocimum Sanctum Linn), |ü⁄Bq(Mentha Arvensis), e#·
(edüø=eTTà-Acorus Calamus Linn) yÓTT<ä˝…’q Wwü<Ûä Á<äyê´\T
ø£s√Hê s√– ‘·«s¡>± ø√\Tø√e{≤ìøÏ m+‘·>±H√ düVü≤ø£]kÕÔsTT.
 ø=ìï Wwü<Ûä Á|üjÓ÷>±\T:
ôd’+<Ûäe \eD+, ø£s¡ø±ÿj·T u…s¡&ÉT, |æ|üŒfi¯ófl, yêeTT, X§+]ƒ á
◊~+{Ï bı&çì s√p eTõ®>∑‘√ Á‘ê>∑e#·TÃ. yê´~Û ìs√<Ûäø£X¯øÏÔ
ô|s¡T>∑T‘·T+~.
‘·T\kÕ≈£î\T, n\¢+, |æ|üŒfi¯ófl, |üdüT|ü⁄ø=eTTà\T düeTuÛ≤>∑+>±
rdüT≈£îì $Tø°‡ |ü≥Tº≈£îì uÛÑÁ<ä|üs¡#·Tø√+&ç. á bı&ç‘√ {° ø±#·T≈£îì
s√p s¬ +&ÉT|üP≥˝≤ ‘ê–‘˚ ø£s√Hêì m<äTs√ÿe{≤ìøÏ X¯Øs¡+ düqï<Û+∆ä
ne⁄‘·T+~.
Á‹|òü˝≤#·÷s¡í+ 100Á>±. ‹|üŒdü‘·TÔ 50 Á>±eTT\T j·Twæº #·÷s¡í+
50 Á>±eTT\T #=|ü⁄Œq ø=ì, á eT÷&ç+{Ï˙ ø£*|æq bı&çì ns¡#+Ó #ê
yÓ÷‘ê<äT˝À >±¢düTbÕ\˝À ø£*|æ rdüT≈£î+fÒ X¯Øs¡+˝À $wü<√cÕ\T
‘·>∑TZ‘êsTT. y˚&ç, »«s¡+ ñ|üX¯$TkÕÔsTT. bı&ç<ä>∑TZ Ä>∑T‘·T+~. ø£|òü+
‘·>∑TZ‘·T+~. }|æ]‹‘·TÔ\T, ù|>∑T\T ã\dü+|üqï+ ne⁄‘êsTT.
ø±´¬s{Ÿ, eTT\¢+–, ø°s¡, @<Ó’Hê ˇø£ |ü+&ÉT á Hê\T–+{Ï p´düT
ˇø£ >±¢dTü #=|ü⁄Œq s√p ‘ê>∑T‘·T+fÒ yê´~Û ìs√<Ûøä £ X¯øÔÏ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
ø£s√Hê bÕõ{Ïyé e´≈£îÔ\≈£î s√p ¬s+&ÉT eT÷&ÉT kÕs¡T¢ á p´düT
‘·|üŒìdü]>± Çe«+&ç
ø=‹ÔMTs¡ s¡kÕìï ˇø£ ∫qï >±¢düT˝À rdüTø=ì n+<äT˝À
$T]j·÷\bı&ç, ‘·–q+‘· ñ|ü⁄Œ ø£*|æ, s√p Ábı<äTq› |üP≥ ‘ê>∑T‘·÷
ñ+fÒ nJ]Ô, ô|‘’ ´· +, ù|>∑T|üP‘· yê´<ÛTä ˝À¢ eT+∫~. ø£|+üò ‘·>T∑ ‘Z T· +~.
ù|>∑T\T, }|æ]‹‘·TÔ\T ã\dü+|üqï+ ne⁄‘êsTT.
|æ|üŒfi¯ófl |ü#êØ ø=≥¢˝À <=s¡T≈£î‘êsTT. yê{Ïì ø=~›>± HÓsTT´ y˚dæ
62
<√s¡>± y˚sTT+∫ $Tø°‡ |ü≥º+&ç. Äs¡T >∑]f…\T |ü+#·<ës¡ bÕø£+,
ˇø£ >∑]f…&ÉT |æ|üŒfi¯¢ bı&ç ìwüŒ‹Ô˝À ø£*|æ ≈£î+≈£î&ÉT –+»+‘·
ñ+&É\T #˚dTü ø=ì d”kÕ˝À uÛÁÑ <ä|sü #¡ T· ø√+&ç. ãT>∑qZ ˇø£ ñ+&É ô|≥Tº≈î£ ì
#·|üŒ]düTÔ+fÒ XÊ«düHêfi¯+ X¯óÁuÛÑ|ü&ç <ä>∑TZ, Äj·÷dü+, ø£|òü+ ø£s√Hê
ñ|üÁ<äyê\T ‘·>∑TZ‘êsTT.
ø=‹ÔMTs¡ s¡kÕìï ˇø£ ∫qï >±¢dTü ˝À rdüTø=ì n+<äT˝À $T]j·÷\
bı&ç, ‘·–q+‘· ñ|ü⁄Œ ø£*|æ, s√p Ábı<äT›q |üP≥ ‘ê>∑T‘·÷+fÒ
yê´~Û ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
<Ûäìj·÷\bı&çì ˙fi¯¢˝À y˚dæ ø±#·T≈£îì Ä ˙{Ïì eT+∫˙{ÏøÏ
ã<äT\T>± Á‘ê>∑T‘·T+fÒ, yê‘· ø£|òü yê´<ÛäT\T ‘·«s¡>± ‘·>∑TZ‘êsTT.
ø£s√Hê yê´~Û˝À Ç~ bÕ{Ï+#·<ä–q dü÷#·q.
<Ûìä j·÷\bı&ç, yêeTT bı&ç düe÷q+>± ø£*|æ nqï+˝À ø±s¡bıŒ&ç
˝≤>± ‹qe#·TÃ. eTõ®>∑˝À ø£*|æ Á‘ê>∑e#·TÃ.
Çe˙ï ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À eTq≈£î ‘√&ÉT>± n+&É>± ì*#˚
e+{Ï+{Ï Wwü<ëÛ \T. Ç$ düV≤ü ∫øÏ‘‡· (adjuvant therapy)>± ñ|üj÷Ó >∑
|ü&É‘êsTT. ø£s√Hê dü+Vü‰sêìøÏ düVü≤ø£]+#˚ ôd’q´+ ˝≤+{Ï$.
ùdHê|ü‹‘√ bÕ≥T ôd’q´+ ≈£L&Ü j·TT<ë∆ìøÏ nedüs¡+.
yÓTT<ä{Ï $&É‘·˝À ø√$<é yê´~Û πøe\+ }|æ]‹‘·TÔ˝À¢ düeTdü´\πø
|ü]$T‘·+>± e∫Ã+~. Ç|ü⁄Œ&ÉT ¬s+&√ $&É‘·˝À X¯Øs¡+˝À ø£fi¯fl
<ä>∑Zs¡qT+&ç bÕ<ë\ <ëø± nìï nej·Tyê\˝Àq÷ düeTdü´\qT
‘Ó∫Ãô|&ÉT‘√+~.
Ç˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT ∫øÏ‘·‡˝À Äj·TTπs«<ä düVü≤ø±s¡+ ≈£L&Ü rdüT≈£î+fÒ
s√–øÏ ‘·«s¡>± dü«düú‘· #˚≈£Ls¡Ã>∑*π> neø±X¯+ ñ+~.
»q kÕe÷q´+ á ∫øÏ‘ê‡ dü÷Á‘ê\qT #·ø£ÿ>± ns¡∆+ #˚düT≈£îì
Äj·TTπs«<ä yÓ’<äT´\ dü\Vü‰MT<ä M{Ïì yê&É≥+ eT+∫~.
y˚T\T #˚kÕÔsTT ø£<ë nì, n‹>± ø£cÕj·÷\T ‘ê>∑≥+, n‹>±
J&ç|ü|ü⁄Œ e¬>’sê ‹q≥+, n‹>± n\¢+ yÓ\T¢*¢ $T+>∑≥+ e\q ø=‘·Ô
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
63
düeTdü´\T ‘·˝…‘·TÔ‘êsTT. n‹ m|ü⁄Œ&É÷ y˚T\T #Ój·T´<äì >∑T]Ô+#·+&ç!
 $wü<√cÕ\qT Vü≤]+#˚ ªy˚düyês¡+μ
ø£s√Hê ªø£wüºø±\+ μ eTT–ùdes¡≈£L ‘·|üŒìdü]>± rdüTø√e*‡q
ÄVü‰s¡ Wwü<Ûä+ ªy˚düyês¡+μ. Bìï MTs¡T Ç+{À¢H˚ Ç˝≤ ‘·j·÷s¡T
#˚düTø√e#·TÃ.
1 #Ó+#ê Ç+>∑Te
2 #Ó+#ê\T Ä]q n\¢+ eTT<ä›
4 #Ó+#ê\ $T]j·÷\ bı&ç
8 #Ó+#ê\ J\ø£Ás¡
16 #Ó+#ê\ |üdüT|ü⁄ bı&ç
32 #Ó+#ê\ <Ûäìj·÷\bı&ç
...M≥ìï+{Ïø° dü]|ü&É ñ|ü⁄Œ #˚]Ã ˇø£ d”kÕ˝À uÛÑÁ<ä|üs¡#·Tø√+&ç.
|üdüT|ü⁄ ø=eTTà\qT eTs¡|ü≥Tº≈£îqï |üdüT|ü⁄bı&ç e÷Á‘·y˚T yê&É+&ç.
á ªy˚düyês¡+μ bı&çì ≈£Ls¡bı&ç>±, kÕ+u≤s¡Tbı&ç>±, #ês¡T (s¡dü+)
bı&ç>±, ø±s¡bıŒ&ç>± yê&ÉTø√e#·TÃ. Bìï ø£*|æq e+≥ø±\T s¡T∫>±
ñ+{≤sTT. eTõ®>˝∑ À ø£*|æ ‘ê>∑e#·TÃ. Bì e\q X¯Øs¡+˝À $wü<√cÕ\T
‘·>T∑ ‘Z êsTT. ø£|+üò Ä>∑T‘·T+~. ù|>∑T\T, }|æ] ‹‘·T\Ô T X¯øeÔÏ T+‘·+
ne⁄‘êsTT. }|æ]‹‘·T˝Ô À¢ yÓs’ d¡ t ô|s¡T>∑T<ä\qT ìs√~Û+#·{≤ìøÏ X¯ØsêìøÏ
dü V ü ≤ ø£ ] dü T Ô + ~. 16e X¯ ‘ ê_› Hê{Ï ÄVü ‰ s¡ y Ó ’ < ä ´ Á>∑ + <∏ ä +
ªªπøeå T≈£î‘·÷Vü≤\+μμ˝À Bìï $wü<√cÕ\≈£î $s¡T>∑T&ÉT Wwü<+äÛ >± #ÓbÕŒs¡T.
ø£s√Hê $s¡T>∑T&ÉT Wwü<ëÛ ˝À¢ Ç~ eTTKýÓTqÆ Wwü<+äÛ .
 ∫+‘·|ü+&ÉT˝Òì |ü|ü⁄Œ#ês¡T- ªªø£≥Tºμμ
á |ü⁄düÔø£+ yÓTT‘·Ô+ MT<ä nH˚ø£ kÕs¡T¢ |ü⁄\T|ü⁄ yê&Éø±ìï
‘·–Z+#ê\ì, eTTK´+>± ∫+‘·|ü+&ÉT ˝Ò≈£î+&Ü ≈£Ls¡, |ü|ü⁄Œ, |ü#·Ã&ç,
#ês¡T, |ü|ü⁄Œ#ês¡T, e¬>’sê e+≥ø±\T ‘·j·÷s¡T #˚düTø√yê\ì
dü÷∫+#·≥+ »]–+~. n+<äTe\q ≈£Ls¡>±j·T\T ‘˚*ø£>± n]–
64
e+≥ã&É‘êsTT. ‘·≈£îÿe nqï+‘√ m≈£îÿe ≈£Ls¡ ‹q≥+ kÕ<Ûä´+
ne⁄‘·T+~. X¯Øs¡ <Ûë‘·Te⁄\qT ô|+∫ ÇeT÷´ì{° ô|]π>+<äT≈£î Ç˝≤
‹q≥+ nedüs¡+. #ês¡T (s¡dü+) ≈£L&Ü ô|’q #Ó|æŒq ªy˚düyês¡+μ
bı&çì ø£*|æ ∫+‘·|ü+&ÉT yÓj·T´≈£î+&Ü (ø=~›>± ≥yÓ÷{≤ s¡kÕìï
ø£*|æ) ‘·j·÷s¡T#˚düTø√+&ç. ≥yÓ÷{≤ì ñ&çøÏ+#·≥+, y˚sTT+#·≥+
eT+∫~ ø±<äT. |ü∫Ã$>± ø£\|ü≥y˚T ñ‘·ÔeT+.
Ç+ø£ |ü|ü⁄Œ#ês¡TqT ≈£L&Ü ∫+‘·|ü+&ÉT yÓj·T´≈£î+&Ü ø±j·T≥y˚T
eT+∫~. ∫+‘·|ü+&ÉT yÓj·T´ì |ü|ü⁄Œ#ês¡Tì (˝Ò<ë kÕ+u≤s¡T) ªø£≥Tºμ
n+{≤s¡T. ô|düs¡ø£≥Tº/ø£+~ø£≥Tº˝À |ü|ü⁄Œ, ≈£Ls¡>±j·TeTTø£ÿ\T, ô|’q
#Ó|æŒq y˚düyês¡+bı&ç ˝Ò<ë MTøÏwüºyÓTÆq kÕ+u≤s¡Tbı&ç y˚dæ ø£eTà>±
ø±#·T≈£î+fÒ n~ b˛wüø±Vü‰s¡+>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉTÔ+~.
$Ts¡|üø±sêìøÏ ã<äT\T>± $T]j·÷\ bı&çì ø£\|ü+&ç. nJ]Ô
‘·>∑TZ‘·T+~. dü÷|ü⁄˝≤>± ‘ê>∑e#·TÃ. eTT\ø±ÿ&É˝≤¢+{Ï$ #˚]Ã
ø±#·Tø√e#·TÃ. ‘˚*ø£>± ns¡T>∑T‘·T+~ ø±ã{Ïº sêÁ‹|üP≥ ø£≥Tº‘√ nqï+
‹H˚ n\yê≥T #ê˝≤ eT+~øÏ ñ+~. Ç~ X¯Øs¡ <ës¡T&ÛÜ´ìï,
ÇeT÷´ì{°ì ô|+#˚+<äT≈£î düVü≤ø£]düTÔ+~.
 nwüº>∑TDeT+&É+ z ÄVü‰s¡ Wwü<Ûä+!
Ç+>∑Te, ôd’+<Ûäe\eD+, <Ûäìj·÷\T, _]j·÷˙ Ä≈£î, X§+]ƒ,
|æ|üŒfi¯ófl, $T]j·÷\T... M≥ìï+{Ï˙ düeTuÛ≤>∑+ rdüT≈£îì yÓT‘·Ô>±
<ä+∫q bı&çì ˇø£ d”kÕ˝À uÛÁÑ <ä|sü #¡ T· ø√+&ç. _j·T´+˝À dü>+∑ ô|düs¡
|ü|⁄ü Œ rdüT≈£îì C≤e˝≤>± ø±j·T+&ç. ˇø£ >±¢dTü C≤e≈£î 1-2 #Ó+#ê\
bı&çì ø£*|æ e+&çq dü÷|ü⁄ì ªnwüº>∑TDeT+&É+μ n+{≤s¡T. Ç~ >=|üŒ
ÄVü‰s¡ Wwü<+äÛ . nJ]Ôì ‘·–+Z ∫, ù|>∑T*ï }|æ]‹‘·T*Ô ï dü+s¡ødåÏ Tü +Ô ~.
ø£bÕò ìï #˚s˙¡ j·T<äT. s√p ‘ê>∑+&ç. ø£s√Hê bÕõ{Ïyé e∫Ãq e´≈£î\Ô ≈£î
ô|≥ºe\dæq ÄVü‰s¡ Wwü<Ûä+.
 |æ\¢\ø√dü+ ø£s√Hê ìyês¡ø£ ÄVü‰s¡+
|æ\\¢ ≈£î ñ<äjT· + |üP≥ ‘√&Éqï+ ô|≥º+&ç. sêÁ‹ e+&çq nqï+˝À
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
65
‘·–qìï bÕ\T b˛dæ,‘√&ÉT ô|{Ïqº nHêïìï ñ<äj÷· H˚ï ô|&ç‘˚ m~π> |æ\\¢ ≈£î
#ê˝≤ y˚T\T #˚dTü +Ô ~ ‘Ó*$‘˚≥\T ô|s¡T>∑T‘êsTT. sê´+≈£î\T kÕ~ÛkÕÔs¡T.
Á|ürs√p πø¬s{Ÿ, eTT\¢+–, ø°s¡, j·÷|æ\T (˝Ò<ë @<Ó’Hê ˇø£ r|æ
|ü+&ÉT) M≥ìï+{Ï eTTø£ÿ\T düe÷q+>± rdüT≈£îì p´dt rdæ s√p
¬s+&ÉT|üP≥˝≤ Çe«+&ç. ñ<äj·T+ dü÷ÿ\T≈£î yÓfi‚¢|ü⁄Œ&ÉT, kÕj·T+Á‘·+
dü÷ÿ\T qT+∫ sê>±H˚ ÇùdÔ n\dü≥ ˝Ò≈£î+&Ü ñ+≥T+~. b˛wüø£
$\Te\T |üP]Ô>± e+≥ã&É‘êsTT.
ÄÁø√≥T-yê\ï{Ÿ‡, m+&ÉT Á<ëø£å, u≤<ä+, |ækÕÔ, J&ç|ü|ü⁄Œ\T s√p
ô|≥º+&ç.
nX¯«>∑+<∏,ä düT>∑+~∏bÕ\, n‹eT<ÛTä s¡+, ‹|üŒdü‘T· ,Ô $T]j·÷\bı&ç
Çe˙ï Äj·TTπs«<ä eT+<äT\cÕ|ü⁄˝À¢ <=]πø Wwü<Ûë˝Ò! M≥ìï+{Ï˙
düe÷q+>± rdüT≈£îì, ns¡#Ó+#ê qT+&ç ˇø£ #Ó+#ê&ÉT bı&çì >±¢düT
bÕ\˝À ø£*|æ ˇø£ bı+>∑T sêì∫Ã s¬ +&ÉT|üP≥˝≤ Çdü÷Ô ñ+fÒ X¯Øs¡+
ã\dü+|üqï+ ne⁄‘·T+~. Ç+<äT˝À ø£*|æqe˙ï ÇeT÷´ì{° ã÷wüºπs¢!
|æ\¢\≈£î ô|<ä›\≈£L n+<ä]ø° y˚T\T#˚kÕÔsTT.
jÓ÷>∑, yê´j·÷eT+ #ê*q+‘· #˚sTT+#·+&ç. ÁbÕD≤j·÷eT+ nìï
ej·TdüT\yê]ø° ñ‘·ÔeT+.
˝≤ø˘&ÍHé ø±s¡D+>± Ç+{À¢H˚ ñ+&É≥+ #˚‘· kÕ<Ûës¡D+>± ∫s¡T‹fi¯¢
MT<ä <Ûë´dü m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. |æ\\¢ ø√dü+ $Tq|üdTü ìï ñ+&É\T,
sê– \&É÷\¶ T, C§qï|æ+&ç‘√ #˚dqæ #·Áø±\T, ø±s¡|Pü Œdü ˝≤+{Ï$ Ç+{À¢H˚
#˚dæ ô|≥º+&ç.
nqedüs+¡ >± X¯q>∑|+æ &ç, yÓT<Æ ë|æ+&ç yê&Éø+£ &ç. á ø£s√Hê >∑+&É+
>∑&ç#˚ es¡≈£L u…’≥ ‘·j·÷¬s’q ÄVü‰s¡|ü<ësêú\T ø=qø£+&ç.
ø£s¡Tã÷», u§bÕŒsTT, |ü⁄#·Ãø±j·T, ô|’Héªj·÷|æ˝Ÿ, j·÷|æ˝Ÿ á
düeTj·T+˝À |æ\¢\≈£î ô|≥º<ä–q$.
|æ\¢\÷ e<äT∆\÷ düe÷qT˝Ò! ejÓ÷ e<äT∆*ï |æ\¢\e÷~πs
#·÷düTø√yê\H˚~ n+<äTπø!
|æ\¢\≈£î ô|≥º<ä–q ÄVü‰s¡ s¡kÕj·THê\˙ï e<äT∆\≈£L e]ÔkÕÔsTT.
düT≈£îe÷s¡T˝…’q Ád”Ô\T ≈£L&Ü á düC≤Á>∑
ø£s√Hê +Vü‰‘s¡·Ô\+T rdüTø√e≥+ eT+∫~.
 
66 
4. ø£s√Hê dü+Vü‰sêìøÏ Äj·TTπs«<ä düVü≤ø±s¡+
Äj·TTπs«<ä Á>∑+<∏ë\˝À yê‘·,|æ‘·Ô, ø£|òü <√cÕ\T düe÷q+>±
e~∆bı+<ä≥+ #˚‘· @s¡Œ&çq ªdüeTdüìïbÕ‘·μ »«sêìøÏ #Ó|Œæ q \ø£Då ≤\T
ø√$<é-19 \ø£åD≤\≈£î dü]>±Z dü]b˛‘·THêïsTT. ø£s√Hê ìs√<ÛëìøÏ
á ∫øÏ‘·‡\T ñ|üjÓ÷–kÕÔsTT ≈£L&Ü!
ªªdüeTdüìïbÕ‘·»«s¡+μμ˝À ñs√uÛ≤>∑+, ø£+sƒ¡eT÷, ø£|òü+‘√ ì+&ç
HÓeTTà≈£îì yê∫b˛‘·T+~(XÀ|ò)ü ø±ã{Ï,º yÓTT<ä≥ ø£bÕò ìï »sTT+#ê\ì,
‘·sT¡ yê‘· Js¡Xí ø¯ ìÔÏ dü]#˚j÷· \ì, Ä‘·sT¡ yê‘· *es¡T, eT÷Á‘·|+æ &Ü\qT
ø±bÕ&Ü\˙ ù|s=ÿHêïs¡T.
ø√$<é yê´~Û ‘·–ZHê nqïVæ≤‘·e⁄ ˝Òø£b˛e≥+(ns¡T∫), <ä>∑TZ,
HÓ‘·TÔs¡T‘√ ≈£L&çq ø£|òü+, ø°fi¯ó¢ •~Û\yÓTÆq≥ºì|æ+#·≥+, ªø£+sƒ¡X¯Sø£+μ
(>=+‘·T˝À eTTfi¯ófl >∑T#·TÃ≈£îqï≥Tº+&É≥+), dü«s¡+ ã\V”≤q+>±
ñ+&É≥+, $|üØ‘·yÓTÆq ˙s¡dü+ Çe˙ï ø=qkÕ>∑T‘·THêïj·Tì &çXÊÃ]®
nsTTq s√>∑T\T ø=+<äs¡T #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T.
ø£s√Hê HÓ¬>{Ïyé sêe≥+‘√ ∫øÏ‘·‡ eTT–dæq≥Tº ø±<ä˙, yê´~Û
e\q X¯Øs¡+˝À »]–q qcÕºìï |ü⁄q]ï]à+#·T≈£îH˚ neø±X¯+ X¯Øsêì
øÏyê«\˙ Bì ns¡ú+. s√>±q+‘·s¡ ∫øÏ‘·‡\T ≈£L&Ü eTTKýÓTÆqy˚!
uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À ø£s√Hê e∫ÃHê X¯Øs¡+˝À ô|<ä›qwüº+ »]– ÁbÕD≤bÕj·T
dæú‹˝ÀøÏ yÓfi¯¢≈£î+&Ü ø±bÕ&˚ Äj·TTπs«<ä Wwü<Ûë\T ø=ìï+{Ï˙ Çø£ÿ&É
|ü]#·j·T+ #˚düTÔHêïqT.
Äj·TTπs«<ä yÓ’<äT´ì dü\Vü‰ MT<ä M{Ïì n+<äs¡÷ yê&ÉTø√e#·TÃ.
eTq C≤Á>∑‘˚Ô eTq≈£î s¡ø£å!
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
67
 <äX¯eT÷\ ø±«<∏ä#·÷s¡í+‘√ ÇeT÷´ìªª{°μμ
eT÷*ø£*ï ˙fi¯¢˝À y˚dæ eTs¡–ùdÔ Ä ˙{Ï˝ÀøÏ eT÷*ø±kÕs¡+
(Decoction) ~>∑T‘·T+~. <ëìï ø±«<∏ä+ ˝Ò<ë ø£cÕj·T+ n+{≤s¡T.
<äX¯eT÷\ø±«<∏ä #·÷s¡í+ |ü~ eT÷*ø£\T ø£*dæq~.
<äX¯eT÷\ s¡kÕj·Tq+, <äX¯eT÷\ ø£≥TÁ‘·j·T ø±«<∏ä+ ù|s¡¢‘√q÷
Bìï neTTà‘ês¡T. Á|ü<Ûëq+>± }|æ]‹‘·TÔ\ yê´<ÛäT*ï ìyê]+#˚
Wwü<Ûä+>± |üì#˚düTÔ+~. Äs√>∑é+‘·T\T ≈£L&Ü <äX¯eT÷\ ø±«<∏ä
#·÷s¡+í ‘√ Á|ü‹s√p {° ø±#·T≈£îì Á‘ê–‘˚, ÇeT÷´ì{° ô|s¡T>∑T‘·T+~.
s¡T∫ ø√dü+ @\≈£î\ bı&ç ø£\|üe#·TÃ.
>∑T+&Ó, }|æ]‹‘·TÔ*ï ã\dü+|üqï+ #˚dæ, ø£|òü+‘√ ≈£L&çq yê|ü⁄
sê≈£î+&Ü á <äX¯eT÷˝≤\T ø±bÕ&É‘êsTT. ø°fi¯¢yê‘·+, wüß>∑s¡Tyê´~Û,
;|”, ÄdüÔe÷, m\Ø® yê´<ÛäT\Tqï e´≈£îÔ\T Bìï s√p yê&ÉT≈£î+fÒ,
<ä>∑TZ, »\TãT\T ‘·>∑TZ‘êsTT. Ç~ e<äT∆\≈£î eT+∫ {≤ìø˘. ø°fi¯¢
H=|ü⁄Œ\≈£î >=|üŒ ìyês¡ø£+ ≈£L&Ü! u≤*+‘·\≈£î ÇùdÔ, ‘·*¢˙, _&É¶qT
≈£L&Ü ø±bÕ&ÉT‘·T+~.
 Áø£eTeB∆ \ø°åà$˝≤düs¡dü+
ªªsê»s√>∑+ ìVü≤HêÔX¯ó ø£åj·T+, bÕ+&ÉT+ $HêX¯j˚T‘Yμ ø√$<éª19
˝≤+{Ï sê»s√>±\qT HêX¯q+ #˚dTü +Ô <äì, ø£så TT+|ü#ù˚ d yê´<ÛTä ˝À¢q÷,
s¡ø£Ô<Ûë‘·Te⁄qT ø°åDÏ+|ü#˚ùd yê´<ÛäT˝À¢q÷ Bì Á|üjÓ÷>∑+ ñ+~.
ø£s√Hê bÕõ{Ïyé e∫Ãqyês¡T, e∫Ã ‘·–Zqyês¡÷ yê&ÉTø√e\dæq
Wwü<Ûä+ Ç~. eTVü‰\ø°à$˝≤düs¡dü+ ù|s¡T‘√ <=]øÏHê yê&ÉTø√e#·TÃ.
Ç~ ã+>±s¡+‘√ #˚dæq jÓ÷>∑+. X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq~. ø£bòÕìï,
}|æ]‹‘·TÔ˝À¢ HÓeTTà˙ ‘·–ZdüTÔ+~. e÷Á‘·\ s¡÷|ü+˝À <=s¡T≈£î‘·T+~.
1-2 e÷Á‘·\ #=|ü⁄Œq s√p 2 kÕs¡T¢ Bìï rdüT≈£îì, Áu≤V”≤à |òüT‘·+
1-2 #Ó+#ê\T >±˙, ekÕø±]wü+º 2-3 #Ó+#ê\T >±˙ nqTbÕq+>±
rdüT≈£î+fÒ eT+∫ |òü*‘·+ ø£ì|ædüTÔ+~.
68
}|æ]‹‘·TÔ˝À¢ m>∑TeuÛ≤>∑+(Upper Respiratory Tract)˝À
#˚]q á yê´~Ûì »sTT+∫, ª}|æ]<ës¡T\Tμ ‘Ós¡T#·T≈£îH˚˝≤ #˚düTÔ+~.
ÁbÕD≤bÕj·Tdæú‹ ‘·|ü⁄Œ‘·T+~. <Ûë‘·T|ü⁄wæºì n+fÒ ÇeT÷´ì{°ì ô|+|ü⁄
#˚düTÔ+~.
Ç+<äTø±+‘· |òüT‘·+ ˝Ò<ë eTVü‰‹ø£Ôø£ |òüT‘·+ Bì‘√bÕ≥T
nqTbÕq+>± rdüT≈£î+fÒ Ç~ kÂeT´+>± |üì#˚düTÔ+~.
 dæ<ä∆eTø£s¡<Ûä«»+ e÷Á‘·\T
eTqà<∏äT&ç‘√ düe÷qyÓTÆq X¯øÏÔj·TT≈£îÔ\T X¯ØsêìøÏ ø£*–düTÔ+<äì
eTø£s<¡ «äÛ »+ nHêïs¡T. ÇeT÷´ì{°ì ô|+|ü⁄ #˚jT· ≥y˚T Bì |üse¡ ÷e~Û.
ˇø£ e÷Á‘· #=|ü⁄Œq ñ<äjT· +, kÕj·T+Á‘·+ U≤∞ ø£&TÉ |ü⁄q Bìï rdüT≈£îì
nX¯«>∑+<∏ä #·÷s¡í+ ø£*|æq y˚&çbÕ\T ‘ê>±*. |æ\¢\≈£î bÕe⁄qT+&ç
ns¡e÷Á‘· es¡≈£L Çe«#·TÃ. $wüVü≤s¡+>± |üì#˚düTÔ+~. ªªdüeTdüÔ >∑<ä
uÛ+Ñ »q+μμ,n˙, uÛj Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ <ä>T∑ Z Äj·÷kÕ\qT ‘·–dZ Tü +Ô ~ ø±ã{Ï,º
ªªÁ|üã\ ø±düø±˝≤q\+μμ n˙ |æ\TkÕÔs¡T.
BìøÏ Áu≤V”≤à|òüT‘·+ nqTbÕq+>± rdüT≈£î+fÒ kÂeT´+>±
|üì#˚düTÔ+~. s√>∑\ø£åD≤\Tqïyê]øÏ ø£qø±düe+, |æ|üŒ˝≤´]wüº,
yêdüø±]wüº $TÁX¯e÷ìï nqTbÕq+>± rdüTø√e≥+ eT+∫~.
 Áu≤V”≤à|òüT‘·+
ªs¡dü+μ n+fÒ b˛wüø±\T(Nutrients) ø£*–q~. ªnj·Tq+μ n+fÒ
rdüT≈£îyÓfi≥¢̄ +, b˛wüø±*ï Jeø£D≤\ kÕúsTTøÏ rdüT≈£î yÓ[¢ n+~+#˚~
s¡kÕj·Tq+! Bìï jÓ÷>∑yêVæ≤ø£ X¯øÔÏ (Catalytic Effect) n+{≤s¡T.
yê‘êìï, y˚&ìç , ø£bÕò ìïdüeTdæ‹ú øÏ ‘ÓdTü +Ô ~. ÇeT÷´ì{°ì ô|+#·T‘·T+~.
ø±ã{Ïº, Áu≤V”≤à|òüT‘êìï ªs¡kÕj·Tq+μ nHêïs¡T. s¡kÕj·THê\˙ï
ÇeT÷´ì{°ì ô|+#˚y˚! kÕs¡dü«‘·|òüT‘·+, kÕs¡dü«‘· s¡kÕj·Tq+,
Áu≤V”≤às¡kÕj·Tq+ M{Ï˝À @<Ó’Hê yê&ÉTø√e#·TÃ.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
69
eTVü ‰ \ø° å à $˝≤dü s ¡ d ü + , eTø£ s ¡ < Û ä « »+ ˝≤+{Ï Wwü < Û ë \‘√
nqTbÕq+>± rdüT≈£î+fÒ Ä Wwü<Ûä+ kÂeT´+>± |üì#˚düTÔ+~.
ªª@ø£Á‘êÁbÕ•‘·e÷Á‘˚D yê–«X¯ó~∆ Á|üC≤j·T‘˚μμ Bìï ø=~›>± Hê\Tø£
MT<ä sêùdÔ #ê\T #·+{Ï|æ\¢\≈£î e÷≥\T y˚>∑+>± e#˚ÃkÕÔsTT nì
Bì Á|üdæ~∆.
 eTVü‰‹ø£Ôø£ |òüT‘·+
#˚<Tä ≈£L&Ü ˇø£ {≤ìπøÿ! ‹ø£ãÔ \´+(bitter tonic) n+{≤s¡T. y˚|,ü
ø£≥Tø£s√Væ≤DÏ, H˚\ ñdæ]ø£, |üdüT|ü⁄ ˝≤+{Ï eT÷*ø£\T ø£*|æ, H˚‹‘√
‘·j·÷¬s’q eTVü‰‹ø£Ôø£ |òüT‘·+ X¯Øs¡+˝À $wü<√cÕ\qT yÓfi¯¢>={Ïº
ˇ+{À¢y&˚ ,ç m˝…Ø,® <ä>T∑ ,Z Äj·÷dü+, »\TãT, ‘·TeTTà\T, m^®e÷, u§*¢,
kı]j·÷dæd,t s¡ø<Ô£ √cÕ\T, *es¡T, }|æ]‹‘·T\Ô yê´<ÛTä ˝À¢ |üì #˚dTü +Ô ~.
ø£s√Hê yê´~Û˝À }|æ]‹‘·TÔ\ yê|ü⁄ ‘·–Z+#·≥+ <ë«sê Ç~
ÁbÕD≤bÕj·T dæú‹ì ‘·|æŒdüTÔ+~. ‘·s¡#·÷ m\Ø®, »\TãT, ‘·TeTTà\T
e#˚Ãyêfi¯ó¢ Á|ürs√p eTVü‰‹ø£Ôø£ |òüT‘·+ yê&ÉTø√e≥+ eT+∫~.
eT÷&ÉT |üP≥˝≤ ˇø£ #Ó+#ê #=|ü⁄Œq rdüT≈£îì, y˚&çbÕ\T ‘ê>±*!
Äs√>∑é+‘·T\T ≈£L&Ü s√p yê&ÉT≈£î+fÒ ÇeT÷´ì{° ô|s¡T>∑T‘·T+~.
 <Ûäq«+‘·] e{Ï
Äj·TTπs«<ä Wwü<Ûë\T Äs√>∑é+‘·T&ç Äs√>±´ìï dü+s¡øÏå+#˚$>±,
yê´~Û ì ìyê]+#˚ $ >± |ü ì #˚ k ÕÔ s TT. n+fÒ , ˇπ ø Wwü < Û ä +
Prevention&Cure ¬s+&ç+{Ïø° ñ|üjÓ÷–düTÔ+<äqïe÷≥. >∑T+&Ó,
}|æ]‹‘·TÔ˝À¢ e#˚Ã yê´<ÛäT˝À¢ ª<Ûäq«+‘·] e{ÏμøÏ á ¬s+&ÉT >∑TD≤\÷
ñHêïsTT. møÏÿfi¯ófl, <ä>∑TZ, Äj·÷dü+, $ø±s¡+, yê+‹, mdæ&ç{°\qT
‘·–ZdüTÔ+~. X¯Øs¡+˝À $wü<√cÕ\qT Vü≤]+∫, X¯ó~∆ #˚düTÔ+~. ø£s√Hê
uÛj
Ñ T· + b˛j˚Tes¡≈L£ Ç+{À¢ n+<äs÷¡ yê&ÉTø√<ä–q bòÕ´$T© yÓT&çdHæ é
Ç~. s√p 1 qT+&ç 2 e÷Á‘·\T 2|üP≥˝≤ y˚düTø√e#·TÃ.
∫qï|æ\\¢ ≈£î bÕe⁄ qT+&ç ns¡e÷Á‘·ì q÷], ‘˚H‘Ó √ ‹ì|æ+#·e#·TÃ.
á e÷Á‘· y˚dTü ≈£îì ÄX¯«>∑+<∏,ä <äXe¯ T÷˝≤]wü,º Á<ëøå±]wü\º $TÁX¯e÷ìï
70
>±˙, Áu≤V”≤à |òüT‘êìï >±˙ nqTbÕq+>± rdüT≈£î+fÒ ø£s√Hê
<ä]#˚s¡<äT. #˚]Hê ‘˚*ø£>± e÷j·TeTÚ‘·T+~.
 #·éqÁbÕX¯ ˝ÒVü≤´+
uÛ≤s¡rj·TT\T >∑]«+#·<–ä q ~yÍ´wü<+äÛ #·éqÁbÕX¯. eTTdü*‘·Hêìï
»sTT+∫q #·éqeTVü≤]¸ ù|s¡T‘√ Bìï |æ\TdüTÔHêïs¡T. e<ë∆bÕ´ìï
»sTTdüT+Ô <ä+fÒ 60 j˚Tfi¯y¢ ê&çøÏ 20 j˚Tfi¯¢ yÓ{’ ≤*{° ìdüT+Ô <äì! ã˝≤ìï,
X¯øìÔÏ , z»düT‡ì (ÇeT÷´ì{°ì) ø£*–düT+Ô ~. <ä>T∑ ,Z Äj·÷dü+ ‘·TeTTà*ï
ìyê]düTÔ+~. Je˙j·TyÓTÆq X¯Øsê+>±\≈£î X¯øÏÔìdüTÔ+~. ø£åj·Tyê´~Û,
msTT&ÉT‡ ˝≤+{Ï ø°Då +Ï |ü#ù˚ d yê´<ÛTä ˝À¢ Bìï yê&çùd,Ô ∫øÏ‘‡· y˚>e∑ +‘·+
ne⁄‘·T+~. Ç+{Ï*¢bÕB yê&ÉTø√<ä–q ÇeT÷´ì{° es¡úø£+ Ç~.
Á|ürs√p ¬s+&ÉT |üP≥˝≤ 1-2 #Ó+#ê\ yÓ÷‘ê<äT˝À rdüT≈£îì
y˚&çbÕ\T ‘ê>±*. |æ\¢\≈£î ej·TdüTì ã{Ïº bÕe⁄ #Ó+#ê qT+&ç
ns¡#Ó+#ê es¡≈£L ô|≥ºe#·TÃ.
 nX¯«>∑+<Ûë]wüº G Á<ëøå±]wüº G <äX¯eT÷˝≤]wüº
Äj·TTπs«<ä XÊÁdüÔ+˝À Ädüyê\T, ˝Ò<ë n]wüº\H˚$ |ü⁄*j·Tu…fÒº
Á|üÁøÏjT· ˝À ‘·j÷· s¬ q’ Wwü<ëÛ \T. Ç$ #ê˝≤ y˚>+∑ >± Jeø£D≤\ ˝À|ü*øÏ
#=#·TÃ≈£î b˛>∑\T>∑T‘êsTT. M{Ï˝À ÇeT÷´ì{°ì ô|+∫, ø£s√Hê yÓs’ d¡ Tü ì
‘·≥Tºø√>∑*>π X¯øÔÏ ì#˚Ã+<äT≈£î nX¯«>∑+<Ûë]wü,º Á<ëøå±]wü,º <äXe¯ T÷˝≤]wüº
ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT. Äj·TTπs«<ä cÕ|ü⁄˝À¢ <=s¡T≈£î‘êsTT. eT÷&É÷
¬s+&˚dæ #Ó+#ê\ #=|ü⁄Œq ˇø£ >±¢düT˝À b˛düT≈£îì ø=~›>± ˙fi¯ó¢ ø£*|æ
‘ê>±*. s√p 2˝Ò<ë 3 |üP≥˝≤ uÛÀ»HêìøÏ eTT+<äT rdüTø√e#·TÃ.
 ø£qø±düe+ G |æ|üŒ˝≤´]wüº G yêdüø±]wüº
á eT÷&ÉT Wwü<Ûë\T }|òæ]‹‘·TÔ˝À¢ |òüP¢ \ø£åD≤\T ñqïyês¡T,
<ä>T∑ »Z \TãT ‘·TeTTà\T, Äj·÷dü+ ñqïyês¡T, ø£s√Hê e∫Ã ‘·–qZ yês¡T
yê&ÉTø√e{≤ìøÏ M\T>± ñ+{≤sTT. M{Ïì ≈£L&Ü ˇø£ÿø£ÿ{Ï 2 #Ó+#ê\
#=|ü⁄Œq ˇø£ >±¢düT˝À b˛dæ, ˙fi¯ó¢ ø£*|æ ‘ê>∑e#·TÃ.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
71
Äj·TTπs«<ä Wwü<Ûë\qT H˚s¡T>± ø√$<é bÕõ{Ïyé e∫Ãq yê]øÏ
Ç∫Ã #·÷ùd neø±X¯+ eTq <˚X¯+˝À ˝Ò<äT. @ yÓ’<ä´ $<ÛëHêì¬ø’Hê
Äj·÷ XÊÁkÕÔ˝Ò Á|üe÷D+. ˇø£ ø=‘·Ô yê´~Û e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT bÕ‘·
nqTuÛyÑ ê\ Ä<Ûës¡+>± ø=ìï Wwü<ëÛ \qT m+|æø#£ d˚ Tü ≈£îì Á|üj÷Ó –+∫
yÓTs¡T¬>’q |òü*‘ê\ ì∫Ãqyê{Ïì ø=qkÕ–+#·≥+ ]yêE.
Äj·TTπs«<ä Wwü<Ûë\≈£Lÿ&Ü Äj·TTπs«<ä XÊÁkÕÔ˝Ò Á|üe÷D+.
Á|üe÷<äøs£ ¡ |ü]dæ‘ú T· \T ˝Òì ø√$<é s√>∑T\≈£î ‘·«s¡>± ø√\T≈£îH˚+<äT≈£î,
n˝≤π> yê´~Û nq+‘·s¡ ∫øÏ‘‡· \≈£î Äj·TTπs«<ä Wwü<ëÛ \qT ñ|üj÷Ó –+∫
q+<äTe\q eT+∫ |òü*‘ê \T+{≤sTT. Ç$ ìs¡bÕj·Tø£s¡+ ≈£L&Ü!
Á|ü j Ó ÷ –+∫ #· ÷ &É ≥ + nH˚ |ü < ä ∆ ‹ ˝ÀH˚ ø√$<é ∫øÏ ‘ · ‡ \qT
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T ø£<ë! yê´~Û ø=‘·Ô~ ø±ã{Ïº <ëìøÏ XÊÁdüÔ Á|üe÷D+
˝Ò<äT. nsTTHê yê&ç+∫ #·÷düTÔHêïs¡T. Ä neø±X¯+ Äj·TTπs«<ä
Wwü<Ûë\≈£î ≈£L&Ü Çyê«*‡ ñ+~.
  
72
5. ø£s√Hê ìC≤\T
Á|ü|+ü #· Äs√>∑´ dü+düú Á|ü|+ü #·yê´|ü+Ô >± ñqï nH˚ø£ nb˛Vü≤\qT,
nyêdüÔyê\qT K+&ç+∫, yê{ÏøÏ düe÷<ÛëHê\T #Ó|æŒ+~. nsTTHê
#ê˝≤ eT+~ yê{Ïì ‘Ó\TdüTø√≈£î+&Ü yê´|æÔ #˚dTü HÔ êïs¡T. m≈£îÿeeT+~
yê{Ï ì qy˚ T à Á|ü e ÷<ä + ñ+~. ø£ s √Hê nb˛Vü ≤ \ >∑ T ]+∫
$es¡D≤‘·àø£+>± ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+:
1. XÊìf…Æ»s¡T¢ ø£s√Hê yÓ’s¡düTqT #·+|ü⁄‘êj·÷?
ø√¢]Hé (;¢∫+>¥ bÂ&ÉsY), Ä\ÿVü‰\T, XÊìf…Æ»s¡T¢ ø£s√Hêì
#·+|ü⁄‘êj·TH˚~ nb˛Vü≤. yê{Ïì X¯ØsêìøÏ |ü{ÏºùdÔ #·sêàìøÏ Vü‰ì
ø£\T>∑T‘·T+~. ø£fi¯¢≈£î ‘·–*‘˚ ø£fi¯ófl mÁs¡ã&ç ø=‘·Ô düeTdü´\T ekÕÔsTT.
Ç$ n+fÒ dü÷ø£åàJ$ HêX¯ø£+(disinfectent) >± |üì#˚kÕÔsTT. ø±˙
yÓ’s¡düTì @MT #˚j·T˝Òe⁄. M{Ïì #·s¡à+ MT<ä ÁùdŒ #Ój·T´≈£L&É<äT.
2. ejÓ÷ e<äT∆\πø ø£s√Hê k˛≈£î‘·T+<ë?
ejÓ÷ e<äT∆\≈£î e÷Á‘·y˚T SARS-CoV-2 ø√$<é-19 yê´~Û
k˛≈£î‘·T+<äqTø√e≥+, e÷≈£î sê<äì ≈£îÁsêfi¯ó¢ uÛ≤$+#·≥+ ¬s+&É÷
nb˛Vü≤˝Ò! ¬s+&Ée $&É‘·˝À #·+{Ï|æ\¢\T, j·TTe≈£î\÷ m≈£îÿe>± á
yê´~ÛøÏ >∑Ts¡j·÷´s¡T. multisystem inflammatory syndrome
(MIS-C), nH˚ yê´~Û \ø£åD≤\T |æ\¢˝À¢ m≈£îÿe ø£ì|ædüTÔHêïj·Tì,
Kawasaki disease and toxic shock syndrome yê´~Û‘√
düe÷qyÓTÆq \ø£åD≤\qT ø£*– ñ+<äì #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T. ø±ã{Ïº á yê´~Û
@ ej·TdüT yê]¬ø’Hê sêe#·TÃ.
wüß>∑s¡T yê´~Û, ;|” yê´~Û, >∑T+&Ó »ãT“\T, ÄdüÔe÷, dü÷ú\ø±j·T+
ñqïyê]øÏ Ç~ Á|üe÷<äø£s¡+>± |ü]D$Tk˛Ô+~. ‘·s¡TD ej·TdüTÿ\≈£î
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
73
á yê´~Û e#˚Ã neø±XÊ\T ‘·≈£îÿy˚ nsTTq|üŒ{Ïø° ìs¡¢ø£å´ <Û√s¡DT\T
yê]˝À m≈£ î ÿe>± ñ+&É { ≤q yês¡ T yê´~Û yê´|æ Ô ø Ï m≈£ î ÿe
ø±s¡≈£î˝Ö‘·THêïs¡T.
3. |òüP¢ »«s¡+ ˝≤+{Ï<˚Hê?
ø√$<é yê´~Û |òüP¢ ˝≤+{Ï<˚ qqTø√e≥+ ≈£L&Ü nb˛ùV≤! SARS-
CoV-2 yÓ’s¡dt e\q e#˚Ã ø√$<é-19 nH˚ á yê´~Û »«s¡+, ˇfi¯ó¢
H=|ü⁄Œ\T, »\TãT, <ä>T∑ Z e¬>s’ ê |òPü ¢ \ø£D
å ≤\‘√ yÓTT<ä˝,’… qTýÓ÷ìj·÷
\ø£åD≤\qT bı+~, ∫e]øÏ yÓ+{Ï˝Ò≥s¡¢qT møÏÿ+#˚ |ü]dæú‹ ‘ÓdüTÔ+~.
ø£s√Hê düeTj·T+˝À e÷eT÷\T |òüP¢ »«s¡y˚T ˝…eTàì nÁX¯<ä∆
#˚j·T{≤ìøÏ M˝Ò¢<äT. SARS-CoV-2 nH˚~ |òüP¢ »«sêìøÏ ˇø£
ø=qkÕ–+|ü⁄ nqTø√e≥+ dü]ø±<äT.
4. ø£s√Hê k˛øÏ‘˚ eTs¡D+ ‘·<∏äé÷?
ø√$<é yê´~Û eùdÔ ø±{ÏøÏ yÓfi¯fl≥y˚T...qqTø√e≥+ nb˛Vü≤. á
yê´~Û k˛øÏqyê]˝À 80% s√>∑T\≈£î e÷eT÷\T ∫øÏ‘‡· dü]b˛‘√+~.
‘·øÿÏ qyê]˝À ø=+<ä]øÏ Á|üe÷<äøs£ ¡ \ø£Då ≤\T @s¡Œ&ÉT‘·THêïsTT. 0.2%
e÷Á‘·y˚T eTs¡DÏdüTÔHêïs¡T.
5. á yê´~Û ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\≈£î edüTÔ+<ë?
≈£îø£ÿ\T, |æ\T¢\T. Ç‘·s¡ ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\≈£î ø£s√Hê yÓ’s¡dt
k˛ø£<Hä ˚ ìsê∆sD¡ »s¡>˝∑ <Ò Tä . ø£s√Hê s√– ‘·q ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\≈£î
<ä÷s¡+>± ñ+&É≥y˚T eT+∫~.
»+‘·Te⁄\≈£î k˛ø£≥+ yÓTT<ä˝Ö‘˚ n~ m\Tø£\MT<ä yÓTT<ä≥>±
Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ+#˚ neø±X¯+ ñ+~. m\Tø£\T, u§~›+ø£\≈£î k˛øÏ‘˚
ù|¢>∑Tø£Hêï y˚>∑+>± ø£s√Hê yê´|æ+#˚ Á|üe÷<ä+ ≈£L&Ü ñ+~. nsTT‘˚
Ç|üŒ{ÏøÏ n˝≤+{Ï Á|üe÷<ä+ ˝Ò<äT.
6. e÷düTÿ\T ø£s√Hêì sê˙j·Tyê?
eT÷r, eTT≈£îÿ\qT >∑{>ºÏ ± |ü{ºÏ ñ+&˚˝≤ eTTK |ü{\º° T (e÷düTÿ\T)
ˇø£kÕ] yê&ç bÕπsùd$ >±˙, >∑T&É›‘√ ≈£î{Ïºq$ >±q #·ø£ÿ>±
74
yê&ÉTø√e#·TÃ. yê{Ïì <Ûä]+∫qyê] qT+&ç ‘·T+|üs¡\T ne÷+‘·+
m<äT{Ï e´≈£îÔ\ MT<ä |ü&É≈£î+&Ü Ä|ü⁄‘êsTT.
uÛÖ‹ø£ <ä÷s¡+ bÕ{Ï+#·˝ìÒ #√≥ e÷düTÿ\T ‘·|Œü ≈£î+&Ü Á|üj÷Ó »q+
ø£*–kÕÔsTT. yÓ’<äT´\≈£î, s√– ùde˝À ñqïyê]ø°, dü]®ø£˝Ÿ e÷düTÿ\T,
N95 s ¬ dæŒsπ ≥sY‡, m≈£îÿe ñ|üjT· Tø£+Ô >± ñ+{≤sTT. »qkÕe÷Hê´ìøÏ
e÷eT÷\T e÷düTÿ\T eTT≈£îÿ‘√ düVü‰ eT÷dæ ñ+&˚˝≤ <Ûä]ùdÔ
dü]b˛‘·T+<äì Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú Á|üø£{Ï+∫+~.
e÷düTÿ\T eTq+ <Ûä]+#·≥+˝À ùdyê <äø£Œ<∏äeT÷ ñ+~. yê´~Û
eTq qT+&ç Ç‘·sT¡ \≈£î n+≥Tø√≈£î+&Ü ñ+&É{≤ìøÏ ≈£L&Ü e÷düTÿ\T
<Ûä]+#·≥+ nedüs¡+.
7. #˚‘·T\T Äs¡u…fÒº j·T+Á‘ê\T ø£s√Hêì #·+|ü⁄‘êj·÷?
ôVA≥fi¯fl˝À #˚‘·T\T ø£&ÉT≈£îÿHêïø£ Äs¡u…fÒº+<äT≈£î y˚&ç>±* e#˚Ã
∫qï j·T+Á‘ê\T neTs¡TkÕÔs¡T. á y˚&çøÏ #˚‘·T\T Äs¡T‘êsTT>±˙,
#˚‘T· \MT<ä ñqï ø£s√Hê yÓs’ d¡ t #êe<äT. düãT“‘√ >∑{>ºÏ ± ‘√$T ø£&–ç ‘˚H˚
ø£s√Hê b˛‘·T+~. ã<äT\T>± XÊìf…Æ»sY yê&ÉT‘·T+{≤s¡T. XÊìf…Æ»s¡T¢
ø£s√Hêì #·+|ü⁄‘êj·Tì mes¡÷ ìsê∆]+#·˝Ò<äT.
8. ø£ s √Hê s√–‘√ dü ì ïVæ ≤ ‘· + >± 10 ì$TcÕ\T >∑ & ç | æ ‘ ˚
n+≥Tø=+≥T+<ë?
ø£s√Hê yê´~Û k˛øÏq e´øÏÔ‘√ m+‘· m≈£îÿe ùd|ü⁄ düìïVæ≤‘·+>±
>∑&ç|æ‘˚ yê´~Û n+≥T≈£îH˚ neø±XÊ\T n+‘· m≈£îÿe>± ñ+{≤sTT.
10 ì$TcÕ\T #ê˝≤ m≈£îÿe düeTj·T+ ø±e#·TÃ n+≥Tø√e{≤ìøÏ!
9. eTT≈£îÿ˝À ñ|ü⁄Œ Á<ëeD+ y˚ùdÔ ø£s√Hê eTs¡DÏdüTÔ+<ë?
eTT≈£îÿ˝À ñ|ü⁄Œ Á<ëeD+ (saline nasal rinse) #·Tø£ÿ\T y˚ùdÔ
ø£s√Hê b˛‘·T+<äH˚~ nb˛Vü≤. eTT≈£îÿ ~ã“&ÉqT ‘·–Z+#·{≤ìøÏ Ç~
düVü≤ø£]düTÔ+~ n+‘·es¡πø! ø£s√Hê ]düTÿì n~ ‘·–Z+#·˝Ò<äT.
10. ;¢∫+>¥ ˙fi¯¢qT |ü⁄øÏÿ*ùdÔ ø£s√Hê b˛‘·T+<ë?
ø√¢]Hé(;¢∫+>¥) bÂ&ÉsY ˙fi¯˝¢ À ø£*|æ |ü⁄øÏÿ*ùdÔ ø£s√Hê #·∫Ãb˛‘·T+<äì
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
75
k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷˝À #ê˝≤ eT+~ ne÷j·Tø£+>± Á|ü#ês¡+ #˚XÊs¡T.
Ç~ #ê˝≤ Á|üe÷<äø£s¡ #·s¡´. >=+‘·T˝Àì nej·Tyê\˙ï Bìe\q
<Óã“‹+{≤sTT Ç˝≤+{Ï nb˛Vü≤\qT ‘=+<äs¡|ü&ç Ç‘·s¡T\≈£î ùwsY
#˚j·T≈£L&É<äT. nb˛Vü≤\ yê´|æÔ˝À eTq+ uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ø±≈£L&É<äT.
11. j·÷+{° ãj·T{Ïø˘‡ ø£s√HêqT #·+|ü⁄‘êj·÷?
j·÷+{°ãj·T{Ï≈£î‡ u≤ø°º]j·÷ì e÷Á‘·y˚T n<äT|ü⁄ #˚j·T>∑\e⁄.
ø£s√Hê yÓ’s¡düTì @MT #˚j·T˝Òe⁄. ø£s√Hêì dü+Vü≤]+#˚ Wwü<Ûä+ nH˚~
Ç+‘·es¡≈£L ˝Ò<äT.
12. »«s¡+ ˝Òø£b˛‘˚ ø£s√Hê ˝ÒqfÒºHê?
cÕ|æ+>¥ e÷˝Ÿ‡, $e÷HêÁX¯j·÷\T, Ç‘·s¡ |ü_¢ø˘ düú˝≤\˝À #·s¡à+
MT<ä ñc˛íÁ>∑‘· #·÷dæ ˝À|ü*øÏ sêìdüTÔ+{≤s¡T »«s¡+ sêe{≤ìøÏ
ø±s¡D≤\T nH˚ø+£ ñHêïsTT. sêø£b˛e{≤ìø° ñHêïsTT. 2-14 s√E\
˝À|ü⁄ ø£s√Hê \ø£åD≤\T ãj·T≥ |ü&Ée#·TÃ. n+<äTø£H˚ 14 s√E\
@ø±+‘·yêkÕìï $~ÛdTü HÔ êïs¡T. \ø£Då ≤\T ˝Òøb£ ˛‘˚ yê´~Û ˝Òq≥Tº ø±<äT.
Ç‘·s¡ \ø£åD≤\THêï »«s¡+ ˝Òø£b˛e#·TÃ. n+<äTø£ì »«s¡+ MT<ä
Ä<Ûës¡|ü&ç ø£s√Hêì ìsê∆]+#·≥+ dü]ø±<äT.
13. n\¢+, yÓ\T¢*¢ ‹+fÒ ø£s√Hê sê<ë?
ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À n\¢+ yÓ\T¢*¢ yê&Éø£+ $|üØ‘·+>± ô|]–+~.
Ç$ ¬s+&É÷ ‹+fÒ ø£s√Hê sê<äH˚ nb˛Vü≤ e\q Ç˝≤ n‹>±
‹+≥THêïs¡T. n\¢+ yÓ\T¢*¢ ¬s+&É÷ u≤´ø°º]j·÷ì ìs√~Û+#·>∑\ X¯øÏÔ
ñqïy˚! |òüP¢ ˝≤+{Ï ø=ìï yÓ’s¡düT yê´<ÛäT˝À¢ ≈£L&Ü |üì#˚kÕÔsTT. ø±˙,
ø£s√Hê yÓ’s¡düTì H˚s¡T>± dü+Vü≤]+#·>∑\ X¯øÏÔ M{ÏøÏ ñqï≥Tº ìsê∆s¡D
»s¡>∑˝Ò<äT. nsTT‘˚, á ¬s+&Ée $&É‘· \ø£åD≤\T m≈£îÿe>± yê‘· ø£|òü
<√cÕ\≈£î dü+ã+~Û+∫q$ edüTÔHêïsTT. yê‘· ø£|òü <√cÕ\qT ‘·–Z+#˚
X¯øÏÔ n\¢+ yÓ\T¢*¢øÏ u≤>± ñ+~ ø±ã{Ïº, Ä y˚Ts¡≈£î ø£s√Hê yê´~Û˝À
M{Ï ñ|üjÓ÷>∑+ ø£ì|ædüTÔ+~. Ç$ nqTbÕq+>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚y˚
76
>±˙ Á|ü<Ûëq ∫øÏ‘ê‡ Á<äyê´\T ø±<äT. Äj·TTπs«<ä Wwü<Ûë\qT ≈£L&Ü
adjuvant therapy>± n<äq|ü⁄ Á|üjÓ÷»Hê\ø√dü+ düVü≤ ∫øÏ‘·‡>±
yê&ÉTø√e≥y˚T ñ‘·ÔeT+. M{Ïì Wwü<Ûä+>± ‘·–q+‘· yÓ÷‘ê<äT˝À
yê&Ü˝Ò >±˙, |üì#˚kÕÔj·THêïs¡+≥÷ n‹>± ‹q≈£L&É<äT. zesY &√dt
nH˚~ ÁbÕD≤+‘·ø£+ ne⁄‘·T+~.
14. e+{Ï+{Ï ∫{≤ÿ\T á yê´~Û˝À ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êj·÷?
e+{Ï+{Ï ∫{≤ÿ\T (home remedies) ø£s√Hê yê´~Û˝À b˛wüø£
Á<äyê´\T>±, Js¡Xí ø¯ ìÔÏ ø±bÕ&˚$>±, rdüT≈£îqï nVü‰sêìï e+≥ã{Ï+º ∫
s√–ã˝≤ìï ô|+#˚ $ >±, ‘· < ë«sê s√>∑ ã ˝≤ìï ‘· – Z + #˚ $ >±
ñ|üj÷Ó >∑|&ü ‘É êsTT. Ç‘·s¡ Ä<ÛTä ìø£ Wwü<ëÛ \T #˚jT· ˝Òì ø=ìï |üqT\qT
á e+{Ï+{Ï ∫{≤ÿ\T #˚j·T>∑\T>∑T‘êsTT. ø±˙, yê{Ïì Äj·TTπs«<ä
yÓ’<äT´ì dü\Vü‰ MT<ä Wwü<Ûä Á|üe÷D+˝À rdüTø√e≥y˚T ñ‘·ÔeT+.
15. |òüP¢ yê´øÏ‡qT ø£s√Hê MT<ä |üì#˚kÕÔj·÷?
Ç~ |òüP¢ ˝≤+{Ï yÓ’s¡ùd >±ì, |òüP¢ yÓ’s¡dt ø±<äT. |òüP¢ yê´øÏ‡Hé,
qTýÓ÷ìj·÷ yê´øÏ‡Hé ø£s√Hê MT<ä m˝≤+{Ï Á|üuÛ≤yê˙ï #·÷|æ+#·e⁄.
k˛wü˝Ÿ MT&çj·÷˝À Ç˝≤+{Ï nb˛Vü≤*ï #ê˝≤eT+~ ùwsY #˚XÊs¡T.
16. eT<ä´bÕq+ #˚ùdyê]øÏ ø£s√Hê yê´~Û sê<ë?
XÊìf…»Æ s¡˝¢ À Ä\ÿVü‰˝Ÿ ñ+≥T+~. <ëìï #·sà¡ + MT<ä ÁùdŒ #ÓjT· ´>±H˚
n~ dü÷ø£åàJ$ HêX¯ø£+>± |üì#˚k˛Ô+~ ø±ã{Ïº, Ä\ÿVü‰˝Ÿ Á‘ê–‘˚
ø£s√Hê sê<äì n&É›+>± yê~+#˚yês¡T >∑D˙j·T+>±H˚ ñHêïs¡T.
Á‘ê>∑TuÀ‘·T\≈£î Á‘êπ>+<äT≈£î ˇø£ e+ø£ ø±yê*. Ç~ ≈£L&Ü
n≥Te+{Ï<˚! Ç<ÛäHê˝Ÿ, $T<ÛäHê˝Ÿ ˝≤+{Ï Ä\ÿVü‰˝Ÿ Á<äyê´\T ø£*dæq
XÊìf…»Æ s¡T¢ Á‘ê– |üs˝¡ Àø£>‘∑ T· ˝…q’ yês¡T #ê˝≤ eT+~ ñHêïs¡T Ç{°e*
ø±\+˝À!
eT<ä´bÕHêìøÏ u≤ìôdq’ e´≈£î˝Ô À¢ ÇeT÷´ì{° düV≤ü »+>±H˚ ‘·≈î£ ÿe>±
ñ+≥T+~. ø±ã{Ïº ø£s√Hê´ yê´~Û yê]øÏ ‘·«s¡>± k˛πø neø±XÊ\T,
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
77
Á|üe÷<äø£s¡ |ü]dæú‘·T\T e#˚Ã neø±XÊ\T m≈£îÿe>± ñ+{≤sTT.
17. Äeq÷HÓ‘√ e+≥ø±\T ø£s√HêqT Ä|ü⁄‘êj·÷?
Äeq÷q÷HÓ‘√ ≈£Ls¡\T e¬>’sê e+&ÉT≈£î+fÒ ø£s√Hê sê<äH˚~
nb˛Vü≤. Äe|æ+&çì ø=~›>± ø£*|æ ≈£Ls¡\T, ô|s¡T>∑T|ü#·Ã&ç e¬>’sê
e+&ÉTø√yê\ì dü÷∫k˛Ô+~, ø£s√Hê yÓ’s¡dt <ëì‘√ #·∫Ãb˛‘·T+<äì
m+‘·e÷Á‘·eT÷ ø±<äT, ø£s√Hê e\q X¯Øs¡+˝À »]–q damageì
dü]#˚düTø√e{≤ìøÏ, Js¡íX¯øÏÔ ô|]–, yê‘· ø£|òü <√cÕ\T ‘·>∑Z≥+ <ë«sê
yê´~Û ‘·«s¡>± HÓeTà~+#·{≤ìøÏ Ç~ <√Vü≤<ä |ü&TÉ +Ô ~. ‘·<ë«sê yê´~Ûì
‘·≥Tº≈£îH˚ X¯øÏÔ X¯ØsêìøÏ ô|s¡T>∑T‘·T+<äì >∑eTì+#ê*.
ˇø£ ã\yÓTÆq yÓ’s¡düTì N|ü⁄s¡T|ü⁄\¢‘√ }&˚Ãj·T>∑\eTqTø√e≥+
nb˛Vü≤. á dü\Vü‰\T ì‘·´+ bÕ{Ï+#·<ä–qy˚! Äs√>∑´ |ü]s¡ø£åD≈£î
ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚y˚ ø±e#·TÃ. ø±˙, yê{Ïì ‘Ó∫Ã ‘êy˚T yÓ’<äT´ì˝≤ k˛wü˝Ÿ
MT&çj÷· ˝À b˛wüß#º d˚ ,æ $wüj÷· ìï |üøÿ£ <ë] |ü{+ºÏ #· ≈£L&É<Tä . Ç˝≤+{Ï
nb˛Vü≤\qT MT≈£î me¬s’Hê b˛wüßº #˚ùdÔ <äj·T#˚dæ MTs¡T eT¬se]ø°
ùwsY #˚j·Tø£+&ç. Ç‘·s¡T\qT ùwsY #Ój·TéTì ø√s¡e<ä›ì Á|ü|ü+#·
Äs√>∑´dü+düú dü÷∫k˛Ô+~.
  
78
6. y˚<ë\˝À yÓ’s¡dt dü+Vü‰s¡+
yÓ’s¡+ n+fÒ $s√<Ûä+, X¯‘·‘·«+, e´‹πsø£‘·, b˛{≤¢≥, ‘·>∑e⁄ Çìï
nsêú\THêïsTT. yÓ’s¡+ ˝Ò<ë yÓ’sêsTT‘êìï eVæ≤+#˚$ yÓ’s¡düT\T nì
nq«sTT+#·T≈£î+fÒ M{Ï dü«s¡÷|üdü«uÛ≤yê\T ns¡ú+ ne⁄‘êsTT.
yÓ’s¡düT\T eTìwæø£Hêï eTT+<˚ |ü⁄{≤ºsTT. yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï @ø£ø£D
Je⁄\ ø±\+ qT+&û yÓ’s¡düT\T ñHêïsTT. ø£s√Hê düVü‰ 214 ø=‘·Ô
yÓs’ d¡ Tü \T nH˚ø£ Äs√>∑é+‘·yTÓ qÆ »\#·sê\˝Àq÷, ñuÛj Ñ T· #·sê˝À¢q÷
ñ+&É{≤ìï ã{Ï,º yê{Ï ÁbÕNq‘·qT dæ&ïû $X¯«$<ë´\j·T |ü]XÀ<Û≈ä î£ \T
n+#·Hê y˚d,æ düwæº |ü]D≤eT Áø£eT+˝À yÓs’ d¡ Tü \T ≈£L&Ü uÛ≤>∑kÕ«eTT\T>±
n_Ûe~∆ #Ó+<äT‘·÷ e#êÃj·Tì ìsê∆]+#ês¡T. Prof. Holmes nH˚
XÊÁdüÔy˚‘·Ô á yÓ’s¡düT\T nH˚ø£ $T*j·Tq¢ dü+e‘·‡sê\ ÁbÕNq‘·
ø£ * –qeì yÓ T T<ä { Ï k Õ]>± ø£ q T>=qï≥Tº ‘Ó * bÕs¡ T . muÀ˝≤,
ÇHé|òü⁄¢jÓT+C≤ ˝≤+{Ï ø=‘·Ô yÓ’s¡düT\T ≈£L&Ü ø=ìï s¡ø±\ #˚|ü˝À¢
ø£qT>=Hêïs¡T. eTq+ Ç+ø± ø£qT>=q e\dæq yÓ’s¡düT\T $T*j·Tq¢
dü+K´˝À á JesêdüT˝À¢ J$düTHÔ êïj·THêïs¡T. á ÁbÕNq dü÷ø£àå Je⁄\
>∑T]+∫ y˚<äø±\|ü⁄ e÷qe⁄&ÉT Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü m˝≤ ñ+&É>∑\&ÉT?
s√>±\≈£î ø±s¡DeTj˚T´ ÁøÏ$Tø°≥ø±<äT\qT ãTTπ>«<ä, j·TEπs«<ë\˝À
ø=+‘· Á|ükÕÔ$+∫q|üŒ{Ïø°, n<Ûäs¡«D y˚<ä+˝À yê{Ï $esê\T
$düÔ ‘·+>± ñHêïsTT. n<Ûsä «¡ D y˚<+ä ˝À ÁãVü≤à ‘=*yÓ<’ Tä ´&ÉT. n<Ûsä «¡ D
n+fÒ Wwü<Ûä+ nH˚ ns¡ú+˝À m≈£îÿe>± Á|üjÓ÷–+#ês¡T. yÓ’<ë´ìøÏ
ˇø£ XÊÁdüÔ s¡÷|üø£\Œq n<Ûäs¡«D y˚<ä+˝À ø£ì|ædüTÔ+~. ªªncÕº+>∑
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
79
$uÛ»Ñ qμμ ≈£L&Ü á y˚<+ä ˝ÀH˚ »]–+~. ‘=* Äs√>∑´Á>∑+<∏+ä n<Ûsä «¡ D
y˚<yä T˚ ! n~ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ XÊÁdü+Ô >± n_Ûe~∆ #Ó+<ëø£ n<Ûsä «¡ D y˚<ëìøÏ
ñbÕ+>∑+>± Äj·TTπs«<ä+ nì eéVü≤]+#ês¡T.
ªªdüπs«cÕ+ #· ÁøÏMTD≤+ düsê«kÕ+ #· ÁøÏMTD+ ∫Ûq<ä´düàHê
dæs<¡ Vä ‰ü eT´–ï Hê+ eTTK+μμ ; ªªÇ‘√sêC≤ ÁøÏ$TD≤ eTT‘˚ÔcÕ+
dæú|ü~s¡Ω‘·' Vü≤‘√Vü≤‘ê e÷‘ê ÁøÏ$Ts¡Ω‘· ÁuÛ≤‘êdü´bÕμμ á eT+Á‘ê\
<ë«sê ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·ì á dü÷øå±à‹ dü÷ø£åàJe⁄\ >∑T]+∫, n$
yê{Ïø£y˚ ¬s+&ÉT>± $uÛÑ»q bı+<ä{≤\ >∑T]+∫ ≈£L&Ü ø=+‘·
ne>±Vü≤q n<Ûäs¡«D y˚<ä ø±˝≤ìøÏ ñ+&˚<äì ns¡ú+ ne⁄‘√+~.
ªªn+‘·]Ω‘· X¯Øsê' eTqTc˛´|üÁ<äeø±]D' >∑D $X‚cÕ' uÛÑ÷‘·'
ñ#·´H˚Ôμμ eTqTc˛´|üÁ<äyê\≈£î ø±s¡DeTj˚T´ M{Ïì ªuÛÑ÷‘·eTT\Tμ nì
|æ\TkÕÔs¡ì X¯óø£¢ j·TEπs«<ä+ ˇø£ eT+Á‘·+˝À ù|s=ÿ+~. M{Ïì
ÁøÏeTT\T, ø£eTT\T nì ¬s+&ÉT s¡ø±\T>± $uÛÑõ+#ês¡T.
ªªø£-Áø±eT‹μμ nH˚ e⁄´‘·Œ‹Ô qqTdü]+∫ ªÁø±eT‹μ n+fÒ bÕπø$
ø£eTT\T. <√eT\T, á>∑\T, q\T¢\T, ù|\T, #Ó<ä\T, qT* |ü⁄s¡T>∑T\T,
m*ø£bÕeTT\T, ã<Ó› |ü⁄s¡T>∑T\T, Hês¡ |ü⁄s¡T>∑T\T e¬>s’ ê ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#˚
ø°≥ø±*ï ø£eTT\T (worm or insect) nHêïs¡T.
ªªÁøÏ-|ü]düsŒ¡ DÒμμ ‘·eT+≥ ‘êy˚T e~∆bı+<˚ dü÷øå±à‹ dü÷ø£àå Je⁄*ï
ªÁøÏeTT\Tμ nì |æ*#ês¡T. ÁøÏ$Tø£ nH˚ Á|üjÓ÷>∑+ ≈£L&Ü ñ+~. á
ìs¡«#·q+ #ê˝≤ eTTKýÓT+Æ ~, $\TyÓq’ ~ ≈£L&Ü! ÁøÏ$T, ø£$T yπ̊s«s¡T
Je⁄\T. ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·ì microbes ÁøÏeTT\T. á ÁøÏeTT\ |ü]H„ êìï
ªªJyêDTyê<ä+ (Microbial science or Microbiology)μμ
nHêïs¡T. yÓ’s¡düT\T, u≤ø°º]j·÷, |òü+>∑dt, Ä˝ÒZ, Áb˛{ÀCÀyê e¬>’sê
dü÷ø£àå Je⁄\ìï+{Ï˙ ø£*|æ n<Ûsä «¡ D y˚<+ä ˝À ªªÁøÏeTT\T (Microbes)
nì eéVü≤]+#ês¡T.
80
n\>∑+&ÉT, XÊ*Hê ˝≤+{Ï ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·ì ÁøÏeTT\˝À ø=ìï
>±*˝À, ø=ìï #Ó≥T¢ #˚eT\MT<ä, ø=ìï »+‘·Te⁄\ ù|>∑T˝À¢
(nD≤«+Á‘·´), ø=ìï nH˚ø£ »+‘·Te⁄\ X¯Øsê+>±\qT ÄÁX¯sTT+∫
J$kÕÔj·Tì n<Ûäs¡«D y˚<ä ø±˝≤ìπø ø£qT>=q >∑*>±s¡T. yê{Ïyê{Ï
kÕúesê\qT, Äø£‹ì ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT≈£îì Á‹o]¸ø£, Á‹ø£ø£+<ä, e‘·Ô
˝≤+{Ï ù|s¡T¢ ô|≥º>∑*>±s¡T.
nÁ‹ (e÷+dü <Ûë‘·Te⁄ì ÄÁX¯sTT+#·T≈£îì J$+#˚$), sêø£då ü (s¡ø±Ôìï
ÄÁX¯sTT+#·T≈£îì J$+#˚$), >∑+<Ûäs¡« (>±*˝À dü+#·]+#˚$ - air
borne), n|ü‡s¡ (˙fi¯¢˝À ô|]π>$ - water borne), |æXÊ#·
(e÷+dü+˝À ô|]π>$), Ä‘·T<Ûëq (H=|æŒì ø£*–+#˚$), ns¡j·T
(X¯‘·s¡÷|ü+ ø£\$) düs¡Œ (yê´|æ+#˚ >∑TD+ ø£*–q$), ø£$T<ä (Ç‘·s¡
dü÷ø£àå Je⁄\qT uÛøÑ +åÏ ∫ J$+#˚$) Ç˝≤ ÁøÏeTT\ $esê\T n<Ûsä «¡ Dy˚<+ä
(5/23/8) ˝À ø£ì|ækÕÔsTT. dü÷s¡´s¡•àì ÁøÏ$THêX¯ø£+ nHêïs¡T. nÁ‹,
n>∑düÔ´, ø£D«, »eT<ä–ï, n<Ûäs¡« Mfi¯¢+‘ê y˚<äø±\+˝À yÓTÆÁø√ãj·÷\
õwüßº\T>± ø£ì|ækÕÔs¡T.
•s¡düT‡˝À #˚] yê´~Ûì ‘Ó#˚Ã dü÷ø£åàuÛÑ÷‘ê*ï ªªos¡¸q´+μμ n˙,
ñs¡dTü ‡˝À yê´|æ+#˚ yê{Ïì ªªbÕsYªùdj Ô T· +μμ n˙ |æ*#ês¡T. nD≤«+Á‘·´
ø£eTT\T ù|>∑T\˝À nes√<Ûëìïø£*–kÕÔsTT. os¡¸D≤´\T yÓ÷Vü‰ìï
ø£*–kÕÔsTT. s¡ø£Ô» ÁøÏeTT\T ≈£îwüß˜e⁄ (˝…Á|üd”)ì ø£*–kÕÔsTT. »«s¡+,
ø£åj·T, H˚Á‘ê_Ûwü´+<ä+ (ø£fi¯¢ ms¡T|ü⁄- conjunctivitis) ˝≤+{Ï
yê´<ÛTä \≈£î á dü÷ø£àå uÛ÷Ñ ‘ê˝Ò ø±s¡D+>± n<Ûsä «¡ Dy˚<+ä $e]+∫+~.
sê»j·Tø£àå ({°;) yê´~Ûì ‘Ó#Ã˚ dü÷ø£àå Je⁄\T >±*˝À |üø˝åÏ ≤ m>∑Ts¡T‘·÷,
Ä >±*ì |”*Ãq yê] X¯Øs¡+˝ÀøÏ Á|üy˚•kÕÔj·Tì ù|s=ÿ+~.
ù|>∑T˝À¢ n\‡s¡T¢ @s¡Œ&É{≤ìøÏ ø±s¡DeTj˚T´ dü÷ø£åàJ$ì ªÄ+Á‘·<äμ
nHêïs¡T. &ÉTý√&çq+, C…Eq+, Á>±Ádæºj·T+\˝À n\‡s¡T¢ sêe{≤ìøÏ
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
81
ø±s¡DeTj˚T´ yê{Ïì ªñ<äs<¡ μä nHêïs¡T. ñ<äsy¡ w˚ »ºü ø£eTT\T yÓTT‘·+Ô
Js¡íø√XÊìï ÄÁX¯sTT+#·T≈£îì πøq‡s¡T ˝≤+{Ï yê´<ÛäT\≈£î ø±s¡D
eTÚ‘êsTT. ôV≤|üf…Æ{Ïdt _ ˝≤+{Ï yÓ’s¡düT\ e\q @s¡Œ&˚ »ãT“*ï
ªÁøÏ$T» bÕ+&ÉTμ yê´~Û>± ù|s=ÿHêïs¡T.
j·T÷ø£, |æ|”*ø£, #·s¡à~, #·s¡Tà´øÏø£, _+<äTøÏ, es¡TÔ\, eT‘·TÿD,
|ü<ÛäTeTT+&É, Ä+Á‘·<ä, <ÛëHê´+≈£îs¡ìuÛÑ, Vü≤<äj·T<ä, dü÷NeTTK,
ñ<äs¡<ä, ∫|æ≥, ñ<äs¡y˚wü˜, øÏ+#·Tø£düìïuÛÑ, #·Ts¡T, nqyê, eTVü‰>∑T&É,
eTVü‰≈£îVü≤, <äs“¡ ≈¤ î£ düTeT, ø±πøs¡Tø£, n»«, e÷πøs¡Tø£, $»´. kÂdüTs¡<,ä
øÏ|´ü , X¯dTü \ø£, X¯\Tq, >∑+&É÷|ü<,ä ˝Ò*Vü≤, ~«eTTK...Çe˙ï ‘·sT¡ yê‹
ø±˝≤\˝À #·s¡ø£ düTÁX¯ó‘ê<äT\T ù|s=ÿqï nH˚ø£ ÁøÏeTT\ (microbes)
ù|s¡T¢.
ÁøÏeTT\T düs¡«Á‘ê yê´|æ+∫ ñ+{≤j·Tì, yê{Ï qT+&ç mes¡÷
‘·|æŒ+#·Tø√˝Òs¡˙ eTVü‰uÛ≤s¡‘·+˝À yê´düT&ÉT ÁyêXÊ&ÉT. ø±[ø±
|ü⁄sêD+˝À m\Tø£\ <ë«sê yê´|æ+#˚ ˇø£ eTVü≤e÷à] (ù|>¢ T∑ ) >∑T]+∫
$e]dü÷Ô m\Tø£\T ô|<ä› dü+K´˝À #·ìb˛‘·T+fÒ, Ä Ç\T¢ e<ä* ‘·øDå£ +
yÓ[flb˛yê\ì dü÷∫+#ês¡T. yê‘ê´j·TqT&ÉT sê»j·Tø£åà ({Ï;) eùdÔ,
n+<ä]˙ $&ç∫ e+≥]>± ø±«s¡+f…ÆH√¢ J$+#ê\Hêï&ÉT.
uÛ≤>∑e‘·+˝À u≤\ø£wüß&í TÉ »sTT+∫q |üP‘·q ˇø£ yÓs’ d¡ t ˝≤+{Ï<!˚
ø±[<ëdüT s¡|òüTTe+X¯+˝À ªÁ>∑Vü≤μ nH˚ yÓ’s¡dt n<ä›+ ˝Àì Á|ü‹_+u≤ìï
ÄeVæ≤+#·{≤ìï e]íkÕÔ&ÉT. yÓ’s¡düT\≈£î Ç˝≤ ˇø£ s¡÷|ü+ ø£*Œ+#ês¡T.
ÁøÏeTT\T k˛ø£{≤ìï ªªuÛ÷Ñ ‘ê_Ûw+ü >∑+μμ nHêïs¡T. <√wü<ëÛ ‘·T eT˝≤\T
düe÷q dæú‹˝À ñqï+‘·ø±\+ á ÁøÏeTT\T @ s√>±ìï ø£*–+#·
˝Òe⁄! ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\˝À ‘˚&Ü\ e\q, d”«j·T n|üsê<Ûë\ e\q
<√wü, <Ûë‘·T, eT˝≤\ düeTdæ‹ú #Ó&,ç X¯Øs¡+ ã\V”≤qyÓT‘Æ ˚ á ÁøÏeTT\T
X¯Øsêìï ÄeVæ≤kÕÔjT· H˚~ n<Ûsä «¡ D y˚<ä dæ<ë∆+‘·+. <√wü<ëÛ ‘·T eT˝≤\T
82
<ä÷wü´+ #Ó+<äø£b˛‘˚ yÓ’s¡dt b˛õ{Ïyé e∫ÃHê yê´~Û k˛ø£<äT. X¯Øs¡
<Ûë‘·Te⁄\ düeTdæ‹ú ì eTq+ #Ó&øÉ =≥Tº≈î£ qï ø£Då ≤q Ç$ eTìwæ X¯Øsêìï
ø£ã[+∫ yê´~Ûì ø£*–kÕÔjT· H˚~ n<Ûsä «¡ Dy˚<ä dæ<ë∆+‘êìøÏ nq«j·T+.
<√wü <Ûë‘·T eT˝≤\T düeTdæú‹˝À ñqï|ü⁄Œ&˚ ÇeT÷´ì{° ã\+>±
ñ+≥T+<äì Bì ‘ê‘·Œs¡´+.
ªªãT<Ûë´ $wüeT $„q+ $wüeT+ #· Á|ües¡Ôø£yéT ˆ
Á|üC≤„|üsê<Ûä+ C≤˙j·÷‘Y eTqk˛ >√#·s¡+ Væ≤‘·yéTˆˆμμ
‘Ó*dæ #˚ùd ‘·|ü⁄Œ\ e\q (Á|üC≤„|üsê<Ûä+) n+≥Tyê´<ÛäT\T
k˛≈£î‘·THêïj·Tì, yê{Ïì e÷Hê\ì #·s¡≈£î&ÉT ù|s=ÿq≥+ yÓqTø£ á
n<Ûäs¡«D y˚<ä ìπs›X¯+ ø£ì|ædüTÔ+~.
yÓ’s¡dt ÁøÏeTT\qT #·+ù| Wwü<Ûë\ dü+>∑‹ düπs... <√wü, <Ûë‘·T,
eT˝≤\ düeTdæú‹ì ø±bÕ&É≥+ <ë«sê ÇeT÷´ì{°ì ô|+#˚ ∫øÏ‘ê‡
dü÷Á‘ê\≈£î ÁbÕ<Ûëq´+ ÇùdÔ, ÁbÕD≤+‘·ø£ |ü]dæú‘·T\T ‘·|ü⁄Œ‘êsTT.
ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À eTq+ ÄVü‰s¡ $Vü‰sê\ $wüj·T+˝À ‘·>∑T
C≤Á>∑ ‘ · Ô \ T rdü T ≈£ î +≥÷ Js¡ í X ¯ ø Ï Ô ì |ü ~ \+>± #· ÷ dü T ≈£ î +≥÷
eTH√ã\+‘√ kÕ–‘˚ ø£s√Hê eTq*ï @MT #˚j·T˝Ò<äì n<Ûäs¡«D y˚<ä+
Vü‰MT Çk˛Ô+~.
  
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
83
7. ñ|üdü+Vü‰s¡+
ªªn~ ˇø£ yÓ’uÛÑy√»«\ eTVü‰j·TT>∑+-e\¢ø±{Ï n<Ûë«qï X¯ø£+—
yÓ*¢$]dæq $C≤„q+-ÁãVü≤àC…eTT&ÉT˝≤ nC≤„q+—
uÛÑø°Ô $XÊ«kÕ\ |üs¡eT|ü]<Ûäq+-|üs¡eT bÕX¯+<ë\ Á|ü\¢<ä
ø£˝À¢\+...μμ
‘ÓH˚ï{Ï dü÷]>±] ª¬s+&ÉT eTVü‰q>∑sê\Tμ nH˚ nqTyê<ä qe\ á
yêø±´\‘√ ÁbÕs¡+uÛeÑ TÚ‘·T+~. <˚X+¯ ˝À ø£s√Hê ø£sêfi¯ q‘·´ s¡÷|üø±ìøÏ
á yêø±´\T eTT+<äTe÷≥˝Ö‘êsTT.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ø£s√Hê eTVü≤e÷à] >∑T]+∫ Áyêj·T{≤ìøÏ m≈£îÿe
ÄøÏ‡»Hé nedüs+¡ ne⁄‘T· +~. Á|üdTü ‘Ô +· n~ ø£s√Hê s√>∑T\πø #ê*q+‘·
<=s¡ø£ì n<Ûë«qï X¯ø£+˝À J$düTÔHêï+. me«]ì |ü\ø£]+∫Hê
dü+‘√wü+>± ñHêïeTì #Óù|Œyêπs ø£ì|æ+#·ì <äTdæú‹.
∫qï^‘· |üø£ÿq ô|<ä› ^‘· ^dæq≥Tº eTqTwüß\T ÇHêïfi¯S¢
eT÷\T>∑T‘·÷, s√E‘·÷, s=|ü⁄Œ‘·÷ ÄdüT|üÁ‘·T˝À¢ |ü&ç>±|ü⁄\T ø±ùd
~qyêØ »ãT“\˙ï á ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À @eTj·÷´jÓ÷ ‘Ó©<äT.
kÕ<Ûës¡D ÄdüT|üÁ‘·T\˙ï eT÷‘·|ü&Ü¶sTT. eTqTwüß\+‘ê Ç|ü⁄Œ&ÉT
@ø£Áê+>± @¬ø’ø£ yê´~Û |”&ç‘·T\T. nqTø£åD+ ø£s√Hê HêeTdüàs¡D‘√
ø±\+ >∑&ç∫b˛‘√+~. yê]˝À ø=+<ä]øÏ ø±\+ r]b˛‘√+~ ≈£L&Ü!
ø£s√Hê ø£wüºø±\+˝À ø±\Twü´+ ‘·–Z >±* X¯ó~∆ nsTT´+<äì
dü+ãs¡|ü&çq+‘· ùd|ü⁄ |ü≥º˝Ò<äT, nø£kÕà‘·TÔ>± ÁbÕDyêj·TTe⁄πø
ø£sT¡ y=∫Ã+~ <˚XÊìøÏ! ø£s√Hê eTT–XÊø£ $T–\Tqïyês¡T uÛ$Ñ wü´‘·sÔ ê\≈£î
ø£<\ä∏ T>± #Ó|⁄ü Œø√e{≤ìøÏ #ê*qìï |”&øÉ \£ \T ñHêïsTT.
84
@MT ms¡T>∑ì Ä~eTø±\y˚T qj·T+... n+≥Tyê´<ÛäT\T k˛øÏHê
eTqTwüß\T ‘·≥Tºø√>∑*>±sê s√E˝À¢! Ç|ü⁄Œ&ÉT |æ≥˝º ≤¢ sê*b˛‘·THêïs¡T.
$„q+ ô|]–+<˚ ø±˙ $y˚ø£+ #ê*q+‘· ô|s¡>∑˝Ò<˚yÓ÷qì uÛÑj·T+
y˚k˛Ô+~. ø£s√Hê s√–øÏ X¯àXÊq+˝À ≈£L&Ü ¬s{Ïº+|ü⁄ πs≥¢qT uÀs¡T¶ô|{Ïº
eTØ edü÷\T #˚ùd Vü‰kÕ´düŒ<ä n_Ûe~∆ ø±\+˝À düJe⁄\T>± eTqT>∑&É
kÕ–düTÔHêï+.
@*ø£\+‘ê eTVü‰eTÚqeTTÁ<ä <ë\TdüTHÔ êïs¡T. Ç|ü⁄Œ&Óes¡÷ eTq#˚‘·
#·|üŒ≥T¢ ø={Ïº+#·≥+ ˝Ò<äT. |üfi≤fl\T ø={Ïº+#·≥+ ˝Ò<äT. >∑+≥\T
ø={Ïº+#·≥+ ˝Ò<äT. Á|ü»˝Ò HÓrÔH√s¡T ø=≥Tºø=+≥THêïs¡T.
Ä |üø£å+, á |üø£å+ nì ˝Ò<äT...@ |üøå±ìø° Á|üC≤|üø£åbÕ‘·+ ˝ÒH˚
˝Ò<äT. sê»ø°j·T eédüú ìÁ<ëedüú˝À $ÁXÊ+‹ rdüT≈£î+{À+~. MT
sêÁwü+º s√>∑T\T e÷ sêÁwü+º ÄdüT|üÁ‘·T˝À¢ #˚s{¡ ≤ìøÏ sê≈£L<ä<ìä ø=ìï
sêÁcÕº\+≥THêïsTT. e÷ sêÁwüº+˝À eT+<äT\T, Ç+C…ø£åqT¢, ÄøÏ‡»Hé
Ç+ø√ sêÁcÕºìøÏ Çe«≈£L&É<ìä eT]ø=ìï sêÁcÕº\+≥THêïsTT. ªnK+&É
uÛ≤s¡‘·+μ nH˚ uÛ≤eq qe⁄«\ bÕ\sTT´+~!
|ü⁄*sêE≈£î msTT&é‡ edüT+Ô <ë?μ ˝≤+{Ï Á|üø≥£ q\T >∑Ts¡THÔ êïj·÷?
msTT&é‡ yê´~Û u≤>± Á|üã*q Ä s√E˝À¢ n<äT“¤‘· Á|üC≤ ñ<äé÷\T
ì]à+∫ yê´~Ûì m<äTs=ÿH˚˝≤ Á|ü»*ï Á|üuÛÑT‘ê«˝Ò düqï<äT∆*ï #˚XÊsTT.
ø±˙, <äTs¡<äwüºeXÊ‘·÷Ô, ø£s√Hê eTVü≤e÷à] $wüj·T+˝À n˝≤
»s¡>∑˝Ò<äT. yÓTT<ä{Ï qT+N bÕ\≈£î\T ‘êeTT e´øÏÔ>∑‘·+>± #˚ùd
düeTs¡+>± Bìï ∫Á‹+#ês¡T. n˝≤π> q$Tà+#ês¡T.ø±˙, yê] #˚‘·T\T
<ë{Ïb˛j·÷ø£ Ç|ü⁄Œ&ÉT øÏeTàHêïdæÔ nj·÷´s¡T. Á|ü»\T me]ø£s¡à≈£î
yêπs u≤<ÛäT´\j·÷´s¡T.
#ê˝≤ eT+~ #·<äTe⁄≈£îqïyê]˝ÀH˚ á yê´~Û |ü≥¢ Ç+ø± |üP]Ô
ne>±Vü≤q ø£\>∑˝Ò<äT. nb˛Vü≤\ Á|üuÛ≤e+ #ê˝≤eT+~ MT<ä ñ+~.
yê{Ïì ‘=\–+∫ ø£s√Hêì m<äTs√ÿyê\H˚ düqï<ä∆‘·ì ø£*–+#ê*.
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
85
Á|üC≤düqï<ä‘∆ ˚ eTTK´+. Ç+<äT≈£î á ø£s√Hê ø£˝À¢\ |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ Á|ü»\
düVü≤ø±s¡+ ˝Ò≈£î+&Ü yê´~Ûì ìj·T+Á‹+#·≥+ nkÕ<Ûä´+ ≈£L&Ü!
Ç≥Te+{Ï eTVü≤e÷à] |ü]dæú‘·T˝À¢ Á|ü»\T dü«#·Ã¤+<ä+>± düVü≤ø£]+#˚
|ü]dæú‹ ñ+&É<äT. Á|üuÛÑT‘·« j·T+Á‘ê+>∑y˚T Á|üC≤ #Ó’‘·Hê´ìï Áb˛~
#˚j·÷*. ø£s√Hê MT<ä b˛sê≥+ ø£s¡TD≤V”≤q+>± Á|ü»\MT<ä #˚ùd
b˛sê≥+>± |ü]D$T+#·≈£L&É<äT.
s¬ +&˚fi≈¢¯ î£ ô|ã’ &çq |æ\\¢ ‘√ düV‰ü Á|ür ˇø£ÿs¡÷ Ç+{≤ ãj·T{≤
e÷düTÿ\T <Ûä]+#·{≤ìï ˇø£ |ü$Á‘·ø±s¡´+>± uÛ≤$+#ê*. ø£s√Hê
yê´|æÔì n]ø£fÒº ñ<äéT+˝À Ç~ yÓTT<ä{Ï #·s¡´. >∑T+|ü⁄\T>±
>∑T$T≈£L&É≥+ ø£s√Hê yê´|æÔøÏ ¬s+&√ ø±s¡D+. uÛÖ‹ø£ <ä÷s¡+
bÕ{Ï+#·≥+˝À eTq ìs¡¢ø£å´+, ì]¢|üÔ‘·, ìsêdüø£Ô‘·\≈£î nÁX¯<ä∆ ‘·|üŒ
Á|ü‘´˚ ø£ ø±s¡D≤˝ÒM ˝Òe⁄! yê]øÏ q#·Ã#Ó|Œæ >∑T+|ü⁄≈£L&É{≤ìï, >∑T+|ü⁄˝À
#˚s{¡ ≤ìï Ä|üøb£ ˛‘˚ ø£s√Hê >∑T+|ü⁄\T>∑T+|ü⁄\T>± eTq*ï ø£ã[+#·≥+
ø=qkÕ–düTÔ+~.
˝≤ø˘ª&ÍqT¢, ø£s¡÷Œ¤´\T Á|üø£{Ï+∫Hê ñ<äj·T+ |üP≥ ø=~›ùd|ü⁄
ø£*Œ+#˚ $sêeT düeTj·T+˝À eTqTwüß\T {Ï|òæHé ãfi¯¢<ä>∑Zs¡, yÓ’Hé
cÕ|ü⁄\ <ä>∑Zs¡, |ü#êØ ø=≥¢ <ä>∑Zs¡ >∑T$T≈£L&çq|ü⁄Œ&˚ á yê´~Û ˇø£]
qT+&ç ˇø£]øÏ dü+Áø£$Tk˛Ô+~. e÷düTÿ y˚düT≈£î+fÒ >∑T+|ü⁄˝À <ä÷]Hê
|òüsê«˝Ò<äT nH˚~ nb˛Vü≤. Äs¡&ÉT>∑T\T <ä÷s¡+ bÕ{Ïdü÷Ô, e÷düTÿ
<Ûä]+#˚yê] e\q e÷Á‘·y˚T ø£s√Hê yê´|æÔ Ä>∑T‘·T+~. á ¬s+&ç{Ï˙
bÕ{Ï+#·ìyês¡T ìdü‡+<˚Vü≤+>± ø£s√Hê yê´|ü≈£î˝Ò!
düe÷»+ >∑T]+∫ eTqTwüß\T Ç+‘·>± Ä˝À∫+∫q düìïy˚X¯+
ãVüQXÊ á 20 j˚Tfi¯¢ ø±\+˝À Ç<˚ ‘=*kÕ]. á $T©ìj·TyéT
X¯‘ê_›˝À eTìwæ yêDÏ»´ dü+düÿ‹øÏ n\yê≥T|ü&ç &ÉãT“‘√ <˚HÓ’ïHê
ø=H˚j·T>∑\qì $Ás¡M>±&ÉT. Ç|ü⁄Œ&ÉT ø=q{≤ìøÏ &ÉãT“Hêï ãC≤s√¢
Äs√>∑´+ <=s¡ø£≥+ ˝Ò<äT. ÁbÕD≤ìøÏ, J$‘êìøÏ, ÄVü‰sêìøÏ <˚ìø°
86
uÛÑÁ<ä‘· ˝Ò<äT. düe÷»+‘√ |üì˝Ò<ä˙, me]øÏ @ #Ó&ÉT »]–Hê ‘·q≈£î
dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<ä˙ nqT≈£îqï eTìwæ á s√E ‘·q J$‘·+ MT<ä
|ü≥Tºø√˝ÀŒsTT ø£s√Hê eTT+<äT ∫qïuÀj·÷&ÉT.
ø£s√Hê nH˚~ kÕs¡«»˙qyÓTÆq~. Bìï kÕeT÷Væ≤ø£+>±H˚
m<äTs√ÿyê*. e´øÏÔ>∑‘· uÛÑÁ<ä‘·ì Á|ür ˇø£ÿs¡÷ bÕ{ÏùdÔ n~ kÕe÷õø£
uÛÁÑ <ä‘>· ± e÷s¡T‘·T+~. n+<ä]˝Àq÷ kÕeT÷Væ≤ø£yTÓ qÆ e÷s¡TŒ sêyê*.
n+<äT≈£î eTq˝À düqï<ä∆‘· #ê˝≤ nedüs¡+.
nXÊÁd”Ôj·TyÓTÆq ∫{≤ÿ\‘√ ÁbÕD≤\ MT<ä≈£î ‘Ó#·TÃø√ ≈£L&É<äT.
ªª>√eT÷Á‘·+ ‘ê–‘˚ Hê≈£î ø£s√Hê HÓ>¬ {Ïyé e∫Ã+~μμ nH˚ ˇø£ Á|üø≥£ qì
Hê≈£î ø£˙dü+ bÕ‹ø£eT+~ ùwsY #˚dæ |ü+|æ+#ês¡T. XÊÁdüÔ Á|üe÷D≤\T
˝Òì ∫{≤ÿ yÓ’<ë´\qT qeTàø£+&ç. ªªá Ä≈£î ˇø£ÿ{Ï q$T*‘˚ MT
X¯Øs¡+˝À+∫ ø£s√Hê bÕ]b˛‘·T+~μμ. ªªá |ü+&ÉT ˇø£ÿ{Ï ‹+fÒ ø£s√Hê
MT <ä]øÏ #˚s¡<äT...μμ Ç˝≤+{Ï ôV≤&ç¶+>∑T\T ô|{Ïº nuÛÑ÷‘· ø£\Œq\qT
Áyêj·Tø£+&ç. m+‘· X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq Wwü<Ûëì ¬ø’Hê <ëì |ü]$T‘·T\T
<ëì≈£î+{≤sTT. ø£s√Hê yÓ’s¡dt >±˙, ø√$<é yê´~Û >±˙ ø£åD≤ìø√
rs¡Tq s¡÷|ü⁄sπ K\qT e÷s¡TÃ≈£î+{Àqï |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ nuÛ÷Ñ ‘· ø£\Œq\qT
yê´|æ#Ô d˚ ,æ ø£s√Hê ô|s¡>{∑ ≤ìøÏ ø±s¡≈î£ \T ø±≈£L&É<Tä . yê{Ïì Ç‘·sT¡ \≈£î
ùwsY #˚dæ q$Tà+#ê\ì #·÷&É≈£L&É<äT.
e÷düTÿ\ <Ûës¡D, uÛÖ‹ø£ <ä÷s¡+ ˝≤+{Ï ø£s√Hê C≤Á>∑‘·Ô*ï ‘·eT≈£î
ÁbÕDs¡ø£åD ø√dü+ e÷Á‘·y˚T qì #Ó|æ‘˚ eTqTwüß˝À¢ ªe÷s¡TŒμ edüTÔ+~.
ø±˙, Ç‘·s¡T\ ÁbÕDs¡ø£åD ø√dü+ eTq+ #˚düTÔqï |òüTqø±s¡´+>±
‘Ó*j·TC…ù|Ô eTqTwüß˝À¢ ª|ü]es¡Ôqμ edüTÔ+~. ø£s√Hê yê´~Û yê´|æÔ˝À
eTq+ ≈£L&Ü eTq≈£î ‘Ó©≈£î+&ÜH˚ uÛ≤>∑kÕ«eTT\+ ne⁄‘·THêïeTH˚
ms¡ T ø£ eTq˝À ø£ * –q|ü ⁄ Œ&É T eTq+ kÕe÷õø£ u≤<Û ä ´ ‘· ‘ √
eéVü≤]+#·>∑\T>∑T‘ê+. kÕe÷õø£u≤<Ûä´‘·H˚ #·s¡≈£î&ÉT ªª<Ûäs¡à+μμ
nHêï&ÉT. n<Ûäs¡à+ e\q ø£s√Hê eTVü≤e÷às¡T\T Á|üã\T‘êsTT!
õ.$.|üPs¡#
í +· <äT
87
ªªHê qT+&ç ˙≈£î, ˙qT+&ç Hê≈£L k˛ø£≈£î+&Ü |üs¡düŒs¡+
düV≤ü ø£]+#·T≈£î+<ë+...μμ nH˚ <Û√s¡DÏ ˇø£ÿfÒ ø£s√Hê u≤]qT+&ç eTq*ï
eTq+ s¡ø+åÏ #·Tø√e{≤ìøÏ <√Vü≤<ä |ü&TÉ +Ô ~. eTqeT÷ eTqeT÷ ø£*ùdÔ
»q+ nH˚ e÷≥ ì»+. Á|üuTÑÛ ‘ê«˝À¢+∫ ñ<äé÷\T |ü⁄≥ºe⁄. Á|ü»˝À¢+∫
e÷Á‘·yT˚ |ü⁄&É‘êsTT. Á|ü»˝Ò yê{Ïì q&ç|+æ #ê*! ø£s√Hê dü+Vü‰sêìøÏ
eTqy˚T ñ<äéT düqï<ä∆‘·qT bı+<äT<ë+!!Á|ü|ü+#· Á|ü»˝≤sê! ø£s√Hê
dü+Vü‰sêìøÏ @ø£+ ø£+&ç. b˛j˚T<˚+ ˝Ò<äT, ÁbÕD≤+‘·ø£ |ü]dæú‘·T\T
‘·|üŒ!
e´≈£îÔ\T düe÷»+ qT+&ç y˚s¡T|ü&ç, ªHê≈£î sê≈£î+&Ü ñ+fÒ #ê\Tμ
nqT≈£ î qï+‘· ø±\+ á yê´~Û eT]+‘· ne÷qMj· T +>±
ne÷qTwü+>± e÷πs Á|üe÷<ä+ ñ+~. eTq Ä˝À#·Hê $<Ûëq+˝À
e÷s¡TŒì ø√s¡T‘√qï |ü]dæú‹ Ç~. ˇø£ ÁøÏ$T(yÓ’s¡dt) ñ‘·Œ]es¡Ôq+
ªª#Ó+<ä>± ˝Òq~ eTq+ eTq+>± |ü]es¡Ôq+ #˚+<ä˝Òe÷? e÷s¡TŒμμ
nH˚ |ü<+ä øπ e\+ ‘ê‘êÿ*ø£‘q· T dü÷∫düT+Ô ~. eTq˝À e÷s¡TŒ ø±<äT,
|ü]es¡Ôq sêyê*. n+<äT≈£î eTq≈£î düqï<ä∆‘· ø±yê*!
  
88

కరోనా సంహారం పూర్తి పుస్తకం

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

కరోనా సంహారం పూర్తి పుస్తకం

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ø£s√Hê dü+Vü‰s¡+

Jeq$<Ûëq+ e÷]‘˚ kÕ<Ûä´y˚T!

ø£ﬁ≤s¡‘·ï &Ü ˆˆ õ. $. |üPs¡í#·+<äT, B.A.M.S.

‘=* eTTÁ<äD : y˚T, 2021

ø£esY &çCH’… é : _. sê»øÏc˛sY

l\T bı+–q Je>∑&É¶≈£î m+‘· ø£wüº+ y=∫Ã+B...!

1. s√>∑ã\+ ‘·>±Z* .............................................. 13

You might also like