You are on page 1of 355
DAI HOC KINH TE QUOC DAN BQ MON THUONG MAI QUOC TE oink Chai bién: TS. Tran Van Hoe Gido trinh THUONG MAI DIEN TU CAN BAN NHA XUAT BAN DAI HOC KINH TE QUOC DAN HANOI- 2007 LOI NOI DAU Thuong mai dign tir dang tré thnk phuong thie kinh doanh mang lai nhiéu loi ich cho nhén loai trén co sé sy phat trién nhanh chéng cia cde nginh céng nghé, tude hét 1a cdng nghé thdng tin. Thuong mai dign tir, vi vay, tro thinh phuong thie Kinh doanh dai dign cho nén kinh té tri thite. Todn cu hoa 120 digu kign dé thuong mai dign tit phat buy nhitag diém manh nbur day nhanh téc dé kinh doanh, gidm thiéu chi phi, vagt qua cde tres ngai vé khong gian va thoi gian, v.v... Hign ti, khong 0 qude gia nao khéng tham gia vio thuong mai dign tir va mize 46 tap qrung cdc ngudn lye dé phat trién thuong mai dign ti ngay cang cao. Sau lan xuat ban thir nhdt (nam 2006 tai Nha xudt ban ‘Théng ké), nhu cdu nghién ciru, hoc tap vé thuong mai dién tir tra cho t§p thé tée gid phi hodn thign mot sO van dé cho lin xuat ban nay. Tap thé tae gid thuge BG mon Thuong mai Quée 18, Dai hoc Kinh té Quée dan gbm: 1. TS. Tran Van Hoé choi bién va viét chong 1 2. TS. Neuyén Van Tuan viét ede chong 2, 10. 3. TS. Neuyén Dinh Tho viét churong 3. 4.ThS. Duong Thi Ngan viét chuong 4, chuong 5, chuong 8. 5. ThS. Nguyén Hai Dot vi6t esc ehuomg 6, 7, 11, 12. 6. TS Trin Van Hoé va ThS. Dang Thi Thuy Hang viér ehuong 9. 7. TS. Trin Ho’ vi TS. Nevyén Dinh Tho suu tap va bign soan cic thuat ngét thuong mai dign wh. Gido trinh Thuong mai dién tir edn ban xudt bin lin nay di duge chinh ly mt sé ndi dung & ee chong 2,3,5,7,11 cho phi, hop véi mic 46 phat trién cua thuong mai dién ta, Cae s6 Ligu va din chimg minh hoa dvoc cap nhat nhim dap mg nhu ciu va nghién cttu, Dé phan biét véi ede gido trinh Thuong mei dign tir khde ¢6 tinh chuyén sdu, tap thé the gid da nhat tri d4i tén gido trinh “Giéo trinh Thuong mai dign tir can bin”, Gido trinh duge sit dung trong viée giang day va hoc tép cia gidng vin vA sinh vién nganh kinh té va quan trj kinh doanh, ddng thoi cé thé ding lam tai ligu tham khao cho eac doanh nhan, ede nha nghién ciu va quan ly. BO mén Thuong mai Quéc té xin chdn thanh cam om su tiép we dong gép ¥ kién cia Hdi ding thim dinh gido trinh Tarimg, ciia cdc gido vién Khoa Thuong mai, BO mon ‘Thuong mei Quéc té, Nha xuat ban Dai hoc Kinh & Quée déin va te gid cia ede tai Ligu ma nhing ngudi bign sogn da tham Khéo. BO mén xin chan thinh cam om su gidp dé ciia Ban Giam higu Truéng Dai hoc Kinh té Quée dan, Phong Quan ly Dio tao Dai hoc cing cae don vj cé lién quan dé gido trinh duge xuat ban. Thu gép ¥ xin giti vé BO mén Thuong mai quéc 18, Khoa Thuong mai, Dai hoe Kinh t8 Qué dan, Phong 37 Nha 7, 207 Durbng Gidi Phong, Ha Noi. Email: kthuongmai@neu.edu.vn B9 mon Thuong mai Quéc té Trudng Bp min Tién si Tran Van Hoe Chuong 1 TONG QUAN VE THUONG MAI BIEN TU LLL. Khai nigm va dife tring cia throng mai dign tir 41.1. Khdi nigm tharong mai dign tie Thuong mai dién tir sé tre thanh mot nhén t6 kinh té c6 ¥ nghia toin edu. Co so ha ting cia thuong mai dién te 1a mang miy tinh khi ma né da dat dén trinh 46 tiéu chuan cho hoat dong kkinh doanh, di séng gia dinh va hoat déng cia cée chinh phi. Mang méy tinh lién két cde may tinh va cde thiét bi dign tir kha théng qua mang vin théng, do dé ngudi sit dung c6 thé tiép can. cae théng tin dug luu trit va giao tiép gitta cfc may tinh véi nhau. Mac di mt sé ngudi van dang sit dung may tinh déc lap nhung dai da sé da ndi két may tinh cia minh voi mang may tinh (oan cau, dé 18 internet, hoe két ndi trong ndi bd cia mot 16 chic, dé 1a intranet. Intranet 1a mang céng ty thue hién chite nang cdag nghé théng tin nur trinh duyét hoge sir dung gino dign internet, Mt moi trudng may tinh khdc Id extranet, 1d mang ndi két intranet ciia cdc déi tac kinh doanh véi intemet, Vay, tai sao céc doanh nghiép Iai quan tim dén thuong mai dign tit? Ly do la & ché céng nghé thong tin ndi chung va thong mai ign tir néi rigng 44 tre thanh nhan 18 thic day co ban hoat dong kink doanh. Thyong mai dién tir di to thanh yéu t6 xtie téc lam. ‘thay ddi co cdu hoat déng va quan Ly ciia ede 16 cinte. Thuong mei dign ur (Electronic commerce - EC or ECommerce) 1a mat khai niém duge ding dé m6 ta qué trinh mma vi ban hoge traa dai sin phim, dich vu va théng tin thong qua mang may tinh, ké ca internet. Thuat ngit “Thuong mai (Commercey” duge nhiéu ngudi_ hiéu la mét s6 giao dich duge thuc hign gitta cdc déi tie kinh doanh. Vi vay, thuong mai dign ur cting thudng duge hiéu theo nghia hep 1a mua va ban tn mang, hay mua ban théng qua cac phyong tin dién tir. Ho déng nghia E. commerce véi E, Trade. Hinh 1.1: Thuong magi dign tir theo mire 46 +6 hod Thame msi Thaongn Senet Gene ale wom tm i sme | “Toro ot ‘ ager ' att Sie gn Sioa | Thong ma wey tng * | 7 Roan sto si pin 1 1 ovata sho ine 4 1 asia a na Tichie ——Taehie bts hac hag fo Coat Neguin: Choi fedit.): Kinh 18 hoc cha thang mai dién ti, NXB kj thud Macmillan, 1997 Trén thue té ob nbiéu ngudi sir dung thudt ngir “Kink doanh dign tt (Electronic business ~ e.business)" 4 chi mét pham vi réng hon cua throng mai dign ti. Dé khong chi la qué trinh mua va bin mi edn la dich vy khach hang, két néi véi cae d6i tée kinh doanh, thuc hign cae giao dich dign tr trong pham vi mot t6 chic, Kinh doanh dign tir (E. business) 14 chu ky kinh doanh, téc dé kinh doanh, ton céu hod, nang cao nang suat, tép can khach hang méi va chia sé kién thie gitta cde 16 chite nhim dat due loi thé cgnh tranh!, Thudt_ngt “Thuong mai (Commerce)” trong cudn sich niy duge hiéu theo nghia rong, ka cde hoat dong kinh té nbim mye tién sinh Joi eta cde chi thé kinh doanh trén thi trung?. Vi vay, thuong mai dién tit (E. commerce) ciing duge hiéu tong duong vis kink doanh dign tir (E. business} «i c6 thé xem xét durdi cde goe d6 sau day: = Xem xét tir géc dé s6 had: Thuong mai dign tr od thé thye bién dudi nhiéu hinh thite phy thude vio mite d sé hoa cia cde san phim/dich vu mua ban, qué tinh mua bén va co quan van chuyén va giao nhan hing. Hinh 1.1. cho thy mite d} 86 hod ciia thuong mai dign tr. Mot san phim c6 thé la san phim vgt chat hoge sin pham s6 hod, mét t8 chite c6 thé la mot co quan cy thé hoge mot cor quan s6 hod va mOt qué trinh cing bin khdi, méi hinh khéi cé ba Khia canh, Trong thuong mai truyén thing, tit ed cdc khia cam nay déu 1 Adu hinh (Hioh hoi phia duéi bén trai). Trong thuong mai dién ti thudn tuy, tit eA cae Khia canh nay déu la sé hod (Hinh khéi phia trén bén Phai). Tat cd cdc hinh khéi con Iai déu 1a hén hgp cha thuong mai truyén théng va thuong mai dign wr thudn tuy, tuy thude vo mite d6 shod cla cae hogt déng trong cac giao dich mi cd thé Theo Lou Gerstner, IBM’s CEO ito tinh Kinh té Thuemg mgi, GS.TS. Bang Dinh Dao - GS.TS. Hodng Die Than (Chi bién), NXB Théng Ké, Treong Pai hoe Kinh té Quée dan, 2003. xem dé [a giao dich throng mai truyén wg hay giao dich thuong mei dign ti, Chang han, mua hing thong qua mang hung vige giao hang Iai duoe thye hign bing phuong tiga v4 tai truyén thong thi 46 khéng phai li thong mai dién ti thu: tuy nhung néu vige mua hang, giao nhin hing va thanh todin déu durge s6 hoa thi dé la thuong mai dign tir thudn tuy. Nem xét tir géc d6 ode lah vec kink doank: Thuong mai dign tir dign ra & haw khip cée linh vue kinh doanh, thic day ede tinh vue d6 phit trién déng thoi two nén bin sie méi cia hoat dong kinh doanh trén phom vi nén kink 1 thé gii ~ Tit gde do kinh doanh vién thong: Thuong mai dign tr a vige chuyén giao théng tin, sin phim hay dich vu heac thanh toan thong qua dién thoai, mang may tinh hoge bat kf phuong (ign dign ut no khée. ~ Tit goc dé qué trink kinh doank: Thuong mai dign ti 1a vige img dung céng nghé dé tu dong hoa cdc giao dich kinh doanh va cée dong chu chuyén san phim. - Tit géc dp kink doanh dich vu: Tewong mei dign tit 1 phuong tign dé cae doanh nghigp, nguii tiéu ding va nha quan ly cét gidm chi phi dich vy trong khi van nang cao chat lung hang hod, ting toc a} chuyén giao dich vu. - Tit g6c d6 wre giip tre tupén: Taurong mai dign tit cung cdp kha ning mua va ban san phém va théng tin trén internet Va dich vu true tuyén khée. 11.2. Diic trung cia thieong mai dign tit - Thuong mai dign tir khdng thé hign cdc van ban giao dich ttén gidy (Paperless transactions). Tat ca cdc van ban du v6 thé thé hign bling cae det ligu tin hoe, cde bang ghi dm, hay ede phuong tign diga tir khée. Dac trmg nay lim thay déi can ban win hod giao dich boi 1é d6 tin cy khong cén phy thude vao cam két bang gidy tg ma bang niém tin Min nhaw site ede tic. Giao dich khdng ding gidy cing lam gidm ding ké chi phi va nhan Iue dé chu chuyén, lum trit vi tim kiém cde van ban khi cdn thiét. Newdi sit dung thong tin co thé tim kiém ngay trong ngan hang dit ligu cia minh ma khong can ngudi khic tham gia nén bao vé duoc bi mae y tuGng va cach thite thye ign y dé kinh doanh, Giao dich khéng ding gidy dai hoi kp thudt bao dam an ninh va an toan dir ligu méi. Dé 1a an ninh va an toin giao dich thuong mai dign tt - Thuong mai dién tir phy thuge cng nghé va tinh 46 cOng nghé théng tin cia ngudi sir dung. Dé phat trién throng mai dign tr can phai xdy dymg va khdng ngiag ning cao trinh 49 céng nghé thdng qua phat tién co sé ha tang ky thuat ctia thuong mai dién tir nhu mang may tinh va kha nang tiép ndi cia mang voi cae co sé dif liu thong tin ton cau. Cing voi co so mang, thong mai dién tit edn ed doi ng nhan vin khong chi thanh thao vé céng nghé ma cin co kién thie va ky nang vé quan 1rj kinh doanh noi chung, vé thong mai néi riéng. + Thuong mai dign nr phy chuge misc 49 s6 hoa (Thuong mai sé hoa). Tay thuge véo mite d6 36 hod ca nén kinh té va kha nang hi nhép sé hoa véi nén kinh té toan edu ma thong, mai dign tir c6 thé dat duoc cae cép dé tir thip dén cao. Cp a6 ‘thap nbdt la sir dung thir dién tir, dén Internet dé tim kiém thong tin, dén dat hang truc tuyén va dich vu tryc tuyén, dén xay dung cdc website cho hoat ding kinh doanh va cudi cing 18 4p dang cdc gidi phip todn dia vé thong mai dign tir (throng mai dién tar thudn ty). - Thuong mai dign ti c6 tée 46 nhanh. Nho dp dung ky thuat sé nén tat cd ede buée cita qua trinh giao dich déu duge tién anh théng qua mang may tinh. Ng6n ngt ea cong nghé théng tin cting cho phép rit ngan dé dai cia céc “van ban” giao dich, Cac dich vu phan mém ngay céng hoan hao, téc a6 dudng. truyén nhanh cho phép rit ngin thoi gian sogn théo, giao tiép vi ky két cdc van ban giao dich dién tir, Té ca nhime diéu nay da jam cho thuong mai dign ur dat téc dé nhanh nhit trong cde phuong thie giao dich, tao nén tinh cdich mang trong giao dich thuong mai. 1.2, Sy khée bigt cia thuung mai dign tir vA thong mai truyén thong Thuong mai dign ti, do nhiing dic trung cia n6, khie voi thong mai trayén théng trén nhiéu phuong dién nur cong nghé thye hién, dic diém thj trudng, tiéo tinh mua hang cia khach hang. 412.1. Khdc bigt vé céng nghé Thuong mai dign tur Hién ket céng nghé truyén thong va cong nghé théng tin véi tién tinh kinh doanh eta doanh nghiép. ‘Méi quan hé nay diroe thé hign & bang 1.1. Bang 1.1. Quan hé gitra cng nghé va qua trinh kinh doanh trong throng mai dign tit Linh vue Céug nghé (Qué trinh kink doank ™MbT Tray cdip thong | Khach han Khich hang bio dam tin (khéch hang | Co’ si dir ligu la tinh kip thai cia co sd cho phép doanh | thdng tin dang tin | dirigu naghigp truy cp | cy Khach hing bdo dim co se dit fiéu Bite tuimg lira dé thOng bdo cho doanh ‘cita minh) kiém soat truy cp tir | nghiép nhtng thay 43 bén ngoai Doanh nghiép dong ¥ sir Doanh nghigp: dung co sé dit ligu May tind wi kd ining tray efip mang. Dich vw vién | Hethdngthist ke) Khach hing va doanh thong (khach | bang mang may tinh | nghigp thoa thuan hop hang vadoanh | c6 thé doc durge céc | tée trong thiée ke files ctia nha ‘Cac img dung kiém Chap nhdn mt bé thng, thiét ké trén mang may tra ban ve tinh phi hop. . ‘Dijo tg0 ce nhém thiét Ké Mua ban hing | Nguoi ban: ‘Ngudi ban: hod qua trang | Trang Web ban hang | Kha nang gitt durge trang Web ‘rye tuyén Web trong méi truimg Bio dim an toan tren | thay di duimg truyén ‘Neudi mua: ‘Newoi mua C6 hé théng dam ahiém Kha mang trinh duygt | hoat dng mus hang tre ‘rang Web, tuyén ‘Cac mé hinh EDI ‘Xy dung tién crinh inh doanh 40 | Email nip dom dat hing va he (He thing cung | Mau bigu dién ar thong mua ban img hop nhat - ‘Sur dyng nhan vién dé Integrated gidi quyét cac cong vige supply) phat sinh 1.2.2, Khée bigt vé tién trink mua bén Bang 1.2: Tién trinh mua bin trong thuong mai truyén théng va thong mai dign tir Tién tri i in thd wn we mu | ‘Phuong mai dign tie Thuong mat truyén thing 1. Thu nan Trang Web, ‘Tap chi, t8 roi, théng tin Catalogue tryc tuyén | Catalogue gidy, vv. 2. Mé ta hang, ‘Céc mau bieu dién | Thu va cac mau biéu in hoa, tit, e-mail, vv. trén gidy 3 Kiem tra kha | Email, Web, EDI, ] Dign thos, the, fax, vv ning cung img va | v.v. hod thudn gid 4.Ta0don hang | Don hang dién wr | Dom hang trén giay, in sin. 5. Trao 461 thong | E.mail, EDI Thur, Fa, tin 6. Kiem hangtai | Cae mau biéu dign | Cac mau bieu in san, ho. ti, EDI,email, viv. | Fax 7.Giao hing | Chnyén wang tre | Phuong tin van fai, twyén, phuung tién van tai, 8.Thing bao Exmail, EDI. ‘Thu, Fax., dign thoi, 9, Chimg tir Chimg tir dién tir ‘Chimg tir in trén gidy 10. Thanh toan | EDI, #180 dién tir, Cheque, H6i phiéu, tien giao dich ngan hing | mit, thanh toin qua sd hod ngan hang Khée voi thuong mai truyén théng, tién trinh mua ban trong, thuong mai dign tr thay déi ca vé hinh thite va ndi dung thy hign (Xem Bang 1.2). 1.2.3, Khie bigt vé thi traing Thi trudng dign tir 1a thi trudng durge phat trién trén co 30° img dyng céng nghé intemet- Do mdi tring intemet Li moi imudng 0, ¥6i nhimg dae wrung riéng, thj truong dién tir c6 nhigu diém khée bigt véi thi trong trong throng mai truyén thing. Su khée bigt dé duge thé hién qua sir so sénh gitta thi ‘trong truyén théng va thj trdng dign ti trong bang 4.3. Sy khée biét gitra thi tradng dign tir va thi trum, truyén théng trutmg troyén thing ‘Thj trutng dién tw Marketing va quing edo rong rai | Marketing va quing cao cé myc tiéu, twong tae mot - mot ‘San xudt dai tr (San pham va Khach hang hod qua trinh sin dich vu tigu chuan) xuat ‘M6 hinh giao tiép mét voi nhiéu | Mo hinh giao tiép nhiéo ngudi nguati vai nhiéu ngubi Tu duy thign vé phia cung. ‘Tu duy nghiéng vé phia cdu Khach hang la muc téu Khach hang la doi tae ‘Thi trudmg phan téch ‘Thi trudng céng dong San phdm va dich vu vat chat ‘San phim va dich vy 56 hod ‘han higu tn hang hoa pmo ta ‘Sir dung trung gian Khong sit dung trung gian hofc Danh myc hang hoa trén gidy Danh myc hang hoa dign tir 1.3, Logi ich va tac Ggng ctta throug mai dign tit 1.3.1. Lgi ch va nhitng vén dé dit ra d6i voi thieong mai Mipn tit Loi ich ciia thacomg mai dign tir: Trong lich six nhan loai chi 6 mot vai ddi méi mang [gi nhiing loi ich tiém nang nh thuong mai dign tk. D6 I8 igo ra ban chat toan cl cha eSng nghé, cit giém chi phi, tao co hoi dé tiép odin hing trigu ngudi trong mt théi gian ngan, tgo ra sy tuomg tic Hin nhau va kich thich tinh ning dng, t20 ra nhiéu kha nding va khai thie ti da cdc nguon lyc, tao ra sy tang truéng nhanh cia co sé ha ting try giup lam tang gi ich tiém nang cia cée 16 chie va c4 phan va oan xa hoi. Nhiing loi ich nay méi chi duge hign thy hod va s8 con duge tang lén ding ké khi thong mai dign tir duroe dp dung, Ong ri hon, Loi (ch aéi vi céie 16 chnte: Loi ich d6i voi cae 18 chite ctia thurong mai dign tir bao gém: - Thuong mai dign itr mo rng pham vi giao dich uén th) ‘trudng toan edu. Voi mét lugng vén tdi thiéu, cde doanh nghiép dé dang va nhanh chéng tiép cfn duge véi nhiéu khéch han, Iva chon duge nha cung img tt nhat va xae dinh duge a8 the: inh doanh phit hop nhat. : ~ Thuong mai diga tir lam giam chi phi thu thap, xi ly, phan phdi, uu trir va sir dung théng tin. Ching han, 4p dung dau thiu mua sim dién ar, doanh nghiép c6 thé cét gidm chi phi quan trj mua sim dén 85%, Trong than ton, nbg sit dung cae phuong tign thanh toan din tir, cong ty 0d thé c&t giam chi phi phat hanh séc bang gidy + Thuong mai dign tir tao ra kha nang chuyén mon hod cao trong kinh doanh, de biét 1a adi voi cdc doanh nghigp thieong mai. Nhiéu siéu thj dién tir qui m6 nhé va vita sé chuyén mon hod vao bin mt hoje mét sé nxt hang, ching han cdc siu thi www dogioys.com, hay www.cattoys.com. + Thuong mai dién tir gép phan gidm lugng tn kho va doi hai vé cot se vat chat ky thugt théng qua viée 4p dung phuong phip quan 1y day chayén cung mg “kéo” C*pull”-type supply chain management). Qué trinh nay bit dau tir dat hing cua khdch hing va sit dung phuong phap sin xuét ding thoi han. Phuong phap kéo thic day sy tuong thich sau sic gitta nhu cau ola kivich hing véi sin phim va dich vu ciia doanh nghiép va tgo ra loi thé canh tranh khi marketing trén thj trong.

You might also like