You are on page 1of 366

jrefrmh

pG,fpHkusrf;ESpfcsKyf
(2018)
yxrtBudrf yHkESdyfxkwfa0jcif;? 2018 ckESpf? tkyfa&

trSwf 529-531? ukefonfvrf;? &efukefNrdKU


pmayAdrmef? pmwnf;rSL;csKyfu
rSwfyHkwiftrSwf 07429 jzihf yHkESdyfí zdkwkdvpfokdyHkESdyfpuf½HkwGifyHkESdyfí
rSwfyHkwiftrSwf 03911 jzihf xkwfa0onf/

xkwfa0onfh uwfwavmuftñ Tef; - CIP

039.958
jref jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf (2018)^
pDpOfol pmayAdrmef/ ---- &efukef?
pmayAdrmef? 2018/
pm? "mwfyHk? 26 pifwD/

1/ jrefrmhpG,fpHkusrf;
(1) pmayAdrmef - pDpOfol
'dkYwm0efta&;oHk;yg;

à jynfaxmifpkrNydKuGJa&; 'd k Y t a&;


àà wd k i f ; &if ; om;pnf ; vH k ; nD ñ G w f r I r Nyd K u G J a &; 'k d Y t a&;
à tcsK y f t jcmtmPmwnf w H h c d k i f N rJ a &; 'k d Y t a&;
jrefrmh&nfñTef;usrf;pDpOfa&;tzGJU
1/ pnfola'gufwmOD;aomfaumif; Ouú| tzGJU0if? jrefrmordkif;tzGJU
2/ OD;wifc (wuúodkvfwifc) 'kwd,Ouú| OD;aqmifñTefMum;a&;rSL; (Nidrf;)
owif;ESifhpme,fZif;vkyfief;
3/ a'gufwmOD;cifat; 'kwd,Ouú| tzGJU0if? jrefrmpmESifhbmompum;
(armifcifrif-"EkjzL) ynmOD;pD;Xme? ynma&;0efBuD;Xme
4/ a'gufwmwdk;vS tzGJU0if tzGJU0if? jrefrmordkif;tzGJU
5/ a'gufwma':cifodef; tzGJU0if ygarmu© (Nidrf;)? ta&SUwdkif;ynmXme?
&efukefwuúodkvf
6/ OD;ausmf0if; (rEkóausm0f if;) tzGJU0if nTefMum;a&;rSL;csKyf (Nidrf;)
a&S;a[mif;okawoeOD;pD;Xme
7/ a'gufwmOD;pef;0if; tzGJU0if ñTefMum;a&;rSL;csKyf (Nidrf;)
a&S;a[mif;okawoe? trsKd;om;
jywdkufESifh pmMunfhwdkufOD;pD;Xme
8/ OD;armifvdIif (armifaqGi,f) tzGJU0if pmwnf;rSL;csKyf (Nidrf;)? pmayAdrmef½Hk;
yHkESdyfa&;ESifhxkwfa0a&;OD;pD;Xme
9/ OD;at;csKd (r[m0dZÆm) tzGJU0if pmayynm&Sif
10/ a'gufwmpdk;Edkif tzGJU0if ygarmu©^XmerSL;? jrefrmpmXme?
&efukeftaemufydkif;wuúodkvf
11/ a'gufwmrif;aomif tzGJU0if ygarmu©^XmerSL;?
EdkifiHwumqufqHa&;ynmXme?
'*Hkwuúodkvf
12/ OD;pHoif;vdIif tzGJU0if wGJzufygarmu© (Nidrf;)? tbd"r®yd#u
r[mXme? EdkifiHawmfy&d,wdå
omoemhwuúodkvf? &efukef
13/ OD;cifpdk; (pdk;pdk;-yef;awmif;) tzGJU0if pmwnf;rSL; (Nidrf;)? pmayAdrmef½Hk;
yHkESdyfa&;ESifhxkwfa0a&;OD;pD;Xme
14/ a'gufwmat;ausmf tzGJU0if pmayESiahf q;bufqidk &f mynm&Sif
(aq;okawoe)
15/ a'gufwmapmjratmif tzGJU0if wGJzufuxdu? yd#uwfawmfqdkif&m
t*FvdyfpmayXme? EdkifiHawmfy&d,wdå
omoemhwuúodkvf? &efukef
16/ a'gufwmcifarmifndK tzGJU0if pmayynm&Sif
17/ OD;pdefvdIif (ol&aZmf) tzGJU0if pmayynm&Sif
18/ OD;ausmfOD; (ausmfOD;) tzGJU0if pmayynm&Sif
19/ OD;oef;tkef; (armifaZ,sm) tzGJU0if pmayynm&Sif
20/ pmMunhfwdkufrSL; tzGJU0if wuúodkvfrsm;A[dkpmMunfhwdkuf
21/ pmwnf;rSL;csKyf twGif;a&;rSL; pmayAdrmef½Hk;?
yHkESdyfa&;ESifhxkwfa0a&;OD;pD;Xme
22/ pmwnf;rSL; wGJzuftwGif;a&;rSL;(1) pmayAdrmef½Hk;?
yHkESdyfa&;ESifhxkwfa0a&;OD;pD;Xme
23/ pmwnf; (pG,fpHkESpfcsKyfXmepdwf) wGzJ uftwGi;f a&;rSL; (2) pmayAdrmef½Hk;?
yHkESdyfa&;ESifhxkwfa0a&;OD;pD;Xme
pmayAdrmef? pmwnf;Xme
pmwnf;rSL;csKyf OD;ukdukdEdkif

jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf? pmwnf;tzGJU
pmwnf;rSL; OD;pkd;jrihfoef; (aEGoifEdkif)
pmwnf; a':cif0gaqG (0g0g-tif;pdef)
pmwnf; a':tdcdkifZifxG#f (tdcdkif)
OD;ausmfolpkd; (ukdcufa0)
yHkESdyfuRrf;usif-3 (pmjyif) a':MuLMuLoef; (jrwfE;kd OD;-pmayAdrmef)

jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf? uGefys LwmXme


yHkESdyfuRrf;usif - 3 a':oGUJ oGUJ pef;
yHkESdyfuRrf;usif - 3 a':NzKd ;NzKd ;pH
yHkESdyfuRrf;usif - 4 a':pef;pef;aX;
jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf (2018)
rmwdum
þusrf;udkr½Ipm;rD

tydkif; (1)

2017 ckESpfjzpf&yfrsm; 1

tydkif; (2)

ESpf 70 jynhf pmayAdrmef csKdjrEG,f 91-100

jrefrmh½dk;&maus;vufodyÜHynm rEkóausmf0if; 101-106

jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm; xdefvif; (ref;wuúokdvf) 107-114

&moDwkyfauG;a&m*g a'gufwmcifarmifvGif 115-118

tmqD,HESpf 50 c&D; wuúokdvf[efpkd;OD; 119-132

EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm; ukdukdvIdif 133-142

tydkif; (3)

2017 ckESpftaMumif;&yfrsm; (tu©&mpOf) 145


tu©&mpOftñTef;
þusrf;udk r½Ipm;rD
jrefrmhp, G pf u
kH sr;f ESpcf sKyrf sm;onf xkwaf 0Ny;D jrefrmhp, G pf u
kH sr;f twGJ (15) wG\ J tjznfuh sr;f rsm;
jzpfygonf/ jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf (2018) udk ,cifu xkwfa0cJhaom jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf
(2017) yg taMumif;&yfrsm;ESiq hf ufpyfí zwf½EI ikd &f ef pDpOfjyKpxk m;ygonf/ jrefrmhpG,fpHkusrf;wGif
ryg0ifao;aom taMumif;&yfopfrsm;vnf; yg0ifygonf/
þusrf;onf 2017 ckESpftwGif; xif&Sm;onhf tjzpftysuftcsKdUudk jyKpkyHkESdyfxkwfa0jcif;
jzpf y gonf/ 2018 ckESpftwGif; tjzpftysufrsm;udkrl jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf (2019) yHkESdyf
xkwfa0aomtcg qufvufazmfjyrnf jzpfygonf/
þusrf;ukd pm½Iolrsm; vG,fulpGmzwf½IavhvmEdkif&ef tydkif;BuD;oHk;ydkif;cGJjcm;í wifjyxm;
ygonf/ yxrydkif;wGif 2017 ckESpftwGif; xif&Sm;aomjzpf&yfrsm;udk jrefrmhowif;pOf? owif;vTm
rsm;ESihf ndE§ iId ;f í &ufpOfrw S wf rf;tjzpf azmfjyxm;ygonf/ 'kw, d ydik ;f wGif ESpf 70 jynhf pmayAdrmef?
jrefrmh½dk;&maus;vufodyÜHynm? jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;? &moDwkyfauG;a&m*g? tmqD,H ESpf
50 c&D;? Edik if w H umtMurf;zufrt I EÅ&m,frsm;[lonfh taMumif;t&mwdu Yk kd pkpnf;azmfjyxm;ygonf/
'kwd,ydkif;wGif azmfjyxm;aom aqmif;yg;rsm;udk ynm&yftvdkuf uRrf;usifolynm&Sifrsm;u
avhvmokawoejyKí a&;om;xm;jcif; jzpfygonf/ wwd,ydik ;f wGif azmfjyxm;aomtaMumif;t&m
rsm;onf 2017 ckESpfü jzpfay:cJhaom jrefrmEdkifiHESifh EdkifiHwumtaMumif;t&mrsm; jzpfygonf/
taMumif;t&mrsm;udk jrefrmpmvHk;aygif;owfyHkusrf;yg tu©&mpOfpepftwdkif; azmfjyxm;ygonf/
jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyfyg taMumif;t&mrsm;udk tvG,fwul&SmazGzwf½IEdkif&ef tu©&mpOftñTef;
udkvnf; xnfhoGif;azmfjyxm;ygonf/
tw¬KyÜwdårsm;udk azmfjy&mwGif ESpfpOfqufvufxkwfa0aom jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyfrsm;
enf;wl 2017 ckESpftwGif; jrefrmESihfEdkifiHwumwGif uG,fvGefcJhaom xif&Sm;onfhyk*¾dKvfrsm;\
tw¬KyÜwdårsm;udk xnfhoGif;azmfjyxm;ygonf/
taMumif;t&mrsm;wGif tnTef;rsm;udkjyqdk&mü ,cifxkwfa0NyD;aom jrefrmhpG,fpHkusrf;
ESpfcsKyfrsm;udkñTef;vQif pmtkyftrnf (Oyrm- pG,fpHkESpfcsKyf 2017) ESifh pmrsufESmtrSwfudkazmfjyí
nTef;ygonf/ ,ckxkwfa0aom jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyfrS 2017 ckESpfyg taMumif;t&mrsm;ESifh
aqmif;yg;rsm;udkñTef;vQif taMumif;t&mESifhaqmif;yg;trnfukd azmfjyí ñTef;xm;ygonf/
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Zefe0g&v
D

1 trsK;d om;jyefvnf oihjf rwfa&;ESifh Nird ;f csr;f a&;


A[kXd me (NRPC) zGiyfh tJG crf;tem;ukd aejynfawmf
0PÖo'd &d¨ yfuu
G &f dS tqdyk gXmeüusi;f y&m Edik if aH wmf\

oifwef; trSwpf Of (1) zGiyfh uJG dk rEÅav;wdik ;f a'oBu;D


jyifOD;vGifNrdKUe,f A[kd0efxrf;wuúokdvf (txuf
jrefrmjynf)ü usif;y&m 'kwd,or®w OD;jrihfaqG
wufa&muf trSmpum;ajymMum;onf/
A[dk0efxrf;wuúokdvf (atmufjrefrmjynf)
jynfolY0efxrf;tu,f'rDzGihfyGJESihf jynfo0lY efxrf;
pDrHcefYcGJrI bGJUvGef'Dyvdkrmoifwef;trSwfpOf (1)
zGiyfh JG tcrf;tem;ukd &efuek w f ikd ;f a'oBu;D vSnf;ul;
NrdKUe,f azmifBuD;aus;&Gm&Sd A[kd0efxrf; wuúov dk f
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf (atmufjrefrmjynf) üusi;f y&m jynfolYvTwfawmf
a':atmifqef;pkMunf Ouú|OD;0if;jrihw f ufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
trsKd;om;jyefvnfoihfjrwfa&;ESihf
Nidrf;csrf;a&;A[kdXmeukd zGihfvSpfay;pOf 3 &cdkifjynfe,f wnfNidrfat;csrf;rIESihf zGHUNzdK;rI
wd;k wufa&; taumiftxnfazmfa&;A[kad umfrwD
twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef;pkMunf wufa&muf vk y f i ef ; nd § E I d i f ; tpnf ; ta0; (1^2017) ukd
trSmpum; ajymMum;um Xmeqdkif;bkwfukd puf aejynfawmf&Sd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf tpnf;
cvkwEf ydS f zGihfvSpfay;onf/ ta0;cef ; rü usif ; y&m A[k d a umf r wD Ouú |
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfESihf vli,frsm; EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
pum;0dik ;f (Nird ;f csr;f a&;pum;0dik ;f ) ukd aejynfawmf&dS pkMunf wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f A[kXd me (2) ü jynf a xmif p k a &G ; aumuf y G J aumfr&SifESihf
usif;yonf/ Mum;jzwfa&G;aumufyw JG Gif 0ifa&muf,SOfNydKifMurnhf
wl&uDEdkifiH NrdKUawmf tpöwefb&l dS nuvyf Ed k i f i H a &;ygwD r sm;? wpf o D ; yk * ¾ v vT w f a wmf
wpfcük tMurf;zufwdkufcdkufrIjzpfyGm;&m tenf;qH;k ud, k pf m;vS,af vmif;rsm; awGUqHyk u JG dk aejynfawmf&dS
vlaygif; 39 OD;aoqH;k Ny;D 69 OD; xdcdkuf'Pf&m&&SdcJh jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&Sif½Hk; tpnf;
aMumif; tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ ta0;cef;rü usif;yonf/
½k&Sm;-zdvpfydkif ESpfEdkifiH a&wyfzGJUrsm; yxr
2 jynfolY0efxrf; tu,f'rD (Civil Services tBudrf xdawGUqufqHrItjzpf ½k&Sm;ppfoabFm
Academy-CSA) zGihfyGJESihf t&mxrf;avmif;tajccH ESpfpif;ukd reDvmNrdKUokdY apvTwfvdkufNyD; ½k&Sm;EdkifiH
oifwef;? jynfo0Yl efxrf;pDrcH efcY rJG I bGUJ vGe'f yD vdrk m onf tMurf;zufrw I u kd zf suaf &;ESifh yifv,f"m;jy

1
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf *kPfxl;aqmifbGJUrsm; csD;jr§ihftyfESif;jcif; tcrf;tem;okdYwufa&mufí


*kPfxl;aqmifbGJUrsm; ay;tyfcsD;jr§ihfpOf
acsrIef;a&;twGuf zdvpfydkifa&wyfESihfyl;wGJppfa&; pkMunfonf jrefrmEdkifiHr[mAsL[mESihf EdkifiHwum
avhusihf&ef qE´&rdS u
I kd jyovdkufaMumif; ½du k w f m avhvma&;tzGJU Ouú| tNidrf;pm;oHtrwfBuD;
owif;wGif azmfjyonf/ OD;ñGefYarmif&Sdef OD;aqmifaom tzGJU0ifrsm;ukd
aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme {&m0wD
4 *kPfxl;aqmifbGJUrsm; csD;jr§if h t yf E S i f ; jcif ; cef;rü vufcaH wGUqHkonf/
tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd EdkifiHawmfor®w &cdkifjynfe,f pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&Sif
tdraf wmfobifaqmifü usi;f y&m Edik if aH wmfor®w Ouú| 'kw, d or®w OD;jrihaf qG OD;aqmifaom pHpk rf;
OD;xifausmf wufa&muf trSmpum;ajymMum;NyD; ppfaq;a&;aumfr&SiftzGJU0ifrsm;onf armifawm
*kPfxl;aqmifbGJUrsm; ay;tyfcsD;jr§ihfonf/ a'otwGif; jzpfyGm;cJhaom tMurf;zufwdkufcdkufrI
69 ESpfajrmuf vGwv f yfa&;aeY Edik if aH wmf jzpfpOfrsm;ESihfywfoufí 'kwd,tBudrfajrjyif
tvHwiftcrf;tem;ESifh Edik if aH wmftvH tav;jyKyJG uGif;qif;ppfaq;rIrsm;ukd pwifaqmif&Gufonf/
tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd NrdKUawmfcef;ra&SUü
usif;yonf/ 7 trsKd ; om;,mOf t EÅ & m,f ? vrf ; tEÅ & m,f
uif;&Si;f a&; aumifpOD uú| 'kw, d or®w OD;[ife&D
5 armifawma'o pHpk rf;ppfaq;a&;aumfr&Sif AefxD;,lonf &efukef-rEÅav; tjrefvrf;rBuD;
tpnf;ta0; (1^2017) ukd Edik if aH wmfor®w½H;k ay:ü ,mOftEÅ&m,fuif;&Sif;a&;ESihf ,mOfrawmf
tpnf ; ta0;cef;rü usif;y&m aumfr&SifOuú| wqrIrsm; avsmhusa&;twGuf aqmif&GufaerI
'kwd,or®w OD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum; rsm;ukd Munhf½Ippfaq;onf/
ajymMum;onf/ jyef M um;a&;0ef B uD ; Xme\ pmtk y f p may
zGHUNzdK;wdk;wufa&; tpDtpOft& pae-we*FaEG
6 EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; &efukefpmtkyfvrf; (Yangon Books Street) pmtkyf
0efBuD;Xme jynfaxmifp0k efBu;D a':atmifqef; aps;wef;zGiyfh u JG dk &efuek w
f ikd ;f a'oBu;D ? Adv
k w
f axmif

2
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

NrdKUe,f odrfjzLvrf;&Sd yHkESdyfa&;ESihfxkwfa0a&; jynf axmif p k 0 ef BuD ; a':atmif qef ; pk Munf ud k


OD;pD;Xme A[kdyHkESdyfpuf½Hka&SUOypmü usif;yonf/ EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;\
{nhfcef;rüvnf;aumif;? wyfrawmfumuG,fa&;
8 jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf OD ; pD ; csKyf Ad k v f c sKyf r S L ;BuD ; rif ; atmif v I d i f u k d
weoFm&Dwdkif;a'oBuD;vTwfawmfudk,fpm;vS,f aejynf a wmf & S d aZ,smoD & d A d r mef { nh f c ef ; rü
rsm;ukd xm;0,fNrdKU&Sd wdkif;a'oBuD;tpkd;&tzGJU vnf;aumif; oD;jcm;pDoGm;a&muf awGUqHkonf/
{nhf&dyfom tpnf;ta0;cef;rü awGUqHkNyD; Oya'
jyKa&;? a'ozGUH NzKd ;a&;? Nidrf;csrf;a&;ESifh vTwaf wmf 13 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
tawGUtBuKH rsm;ukd &Sif;vif;ajymMum;onf/ 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
pkMunfonf csuo f r®wEdik if H Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme
9 b@ma&;aumf r &S i f (1^2017) tpnf; Oa&myr[kwfonhfEdkifiHrsm; pD;yGm;a&;ESihf zGHUNzdK;
ta0;ukd EdkifiHawmfor®wtdrfawmftpnf;ta0; wdk;wufrI yl;aygif;aqmif&Gufa&;qdkif&m 'kwd,
cef;rüusif;y&m EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf 0efBuD; H.E.Mr.Martin Tlapa ESihftzGJUukd aejynf
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ awmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD ; Xme jynf a xmif p k
0efBuD;\ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
1 0 Ed k i f i H a wmf o r® w ½H k ; onf trd e f Y t rS w f yk*¾vdu u@zGHUNzdK;wdk;wufa&;aumfrwD
(1^ 2017) jzih f jynf a xmif p k t pk d ; &tzG J U \ Ouú| 'kwd,or®w OD;jrihfaqGESihf jrefrmhpD;yGm;a&;
trsKd;om;vHkNcHKa&;qdkif&m tBuHay;yk*¾dKvftjzpf vkyfief;&Sifrsm; 'kwd,tBudrf yHkrSefawGUqHkyGJukd
OD;aomif;xGef;ukd cefYtyfwm0efay;onf/ &efuek Nf rKd U vrf;rawmfNrKd Ue,f&dS jynfaxmifpk or®w
2016 ckESpf or®wa&G;aumufyGJü ½k&Sm; jrefrmEdik if u H ek o
f nfrsm;ESihf pufrIvufrIvkyfief;&Sif
EdkifiHu Mum;0ifpu G zf uf&ef BuKd ;yrf;cJoh nf[laom rsm;toif;csKyf tpnf;ta0;cef;rü usif;yonf/
pGyfpGJcsufrsm;ESihfywfoufí pHkprf;ppfaq;Edkifa&; ukvor*¾\ jrefrmEdik if H vlt Y cGit
fh a&;tajc
txl;aumfr&Sif wpf&yfxlaxmif&ef tar&duef taeqdik &f m txl;tpD&ifcpH mwifoiG ;f ol rpö,ef[v D D
uGef*&uf&Sd 'Drdku&ufwpftrwfrsm;u wdkufwGef; ESit fh zGUJ onf eHeufyikd ;f wGif &efukefwdkif;a'oBuD;?
vdkufaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ urm&GwfNrdKUe,f&Sd trsKd;om;jyefvnf oihfjrwfa&;
ESihf Nidrf;csrf;a&;A[kdXme (NRPC) ü Nidrf;csrf;a&;
11 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; aumfr&SifrS wm0ef&Sdolrsm;ESihf awGUqHkNyD; nae
pk M unf o nf Soros Fund Management Ouú | ydkif;wGif &cdkifjynfe,f ppfawGNrKd UokYd a&muf&u dS m
Mr.George Soros ESit fh zGUJ ukd aejynfawmf&dS Edik if jH cm;a&; &cdkifjynfe,f tpkd;&tzGJU½Hk; tpnf;ta0;cef;rü
0efBu;D Xme {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ jynfe,f0efBuD;csKyfOD;nDyk OD;aqmifaom jynfe,f
tpkd;&tzGJU0ifrsm;ESihf awGUqHkaqG;aEG;onf/
12 ,lu&def;EdkifiH EdkifiHjcm;a&;0efBuD; rpöwm
ygAvdu k vif;uifonf Edik if aH wmfor®w OD;xifausmf 14 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmf ESiZfh eD;a':pkpv k iG f
uk d aejynf a wmf & S d Ed k i f i H a wmf o r® w td r f a wmf wdo Yk nf tzGUJ 0ifrsm;ESit fh wl ppfuikd ;f wdik ;f a'oBu;D
oHwrefaqmif{nhcf ef;rüvnf;aumif;? Edik if aH wmf\ cEÅD;NrdKUESihfv[,fNrdKU a'ozGHUNzdK;a&;vkyfief;rsm;ukd
twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; Xme Munhf½Ippfaq;onf/

3
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

awmifw½kwyf ifv,fa'otwGi;f wnfNidrf


at;csrf;a&;ESihf yifv,fa&aMumif;qdkif&m udpö
&yfrsm;ukd udkifwG,fajz&Sif;&mwGif tjyeftvSef
aph p yf a qG ; aEG ; um Nidrf;csrf;aomenf;vrf;jzihf
ajz&S i f ; rnf [k uwdjyKaMumif; w½kwfEdkifiHESihf
AD,uferfEdkifiHwdkYu yl;wGJaMunmcsufxkwfjyef
onf[k qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/

15 2017 ckEpS f em*½d;k &mESpo f pfu;l yGaJ wmf tcrf;


tem;ukd v[,fNrdKU a&Tjynfomtm;upm;uGif;ü EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunf
usif;y&m EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfESihfZeD; ukvor*¾\ jrefrmEdkifiHvlYtcGihfta&;
a':pkpkvGifwdkY wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ tajctaeqdkif&m txl;tpD&ifcHpm wifoGif;ol
65 ES p f a jrmuf u,m;jynf e ,f a eY t crf ; rpö,ef[DvDukd vufcHawGUqHkpOf
tem;ukd vGKd iaf umfNrKd U uE´a[0efyef;Nc&H dS uE´&0wD
ausmufom;&ifjyifüusi;f y&m trsK;d om;vTwfawmf onf ukvor*¾\ jrefrmEdkifiHvlYtcGihfta&;
Ouú| ref;0if;cdik o f ef; wufa&mufonf/ tajctaeqdkif&m txl;tpD&ifcHpm wifoGif;ol
rpö,ef[DvDESihftzGJUukd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü
17 armifawma'o pHpk rf;ppfaq;a&;aumfr&Sif vufcHawGUqHkonf/
tpnf;ta0; (2^2017) ukd EdkifiHawmf or®w½Hk; 'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf aejynfawmf&Sd
tpnf;ta0;cef;rüusif;y&m aumfr&SifOuú| jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f A[kXd me (2)ü
'kwd,or®w OD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum; usif;yonhf 17 Budrfajrmuf jrefrmhwdkif;&if;aq;
ajymMum;onf/ orm;awmf r sm; nD v mcH z G i h f y G J t crf ; tem;ok d Y
tar&duefr&def;wyfzGJU0if 300 cefYonf wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
ajcmufvMum ppfa&;jzefYMuufrI tpDtpOft& &cdik jf ynfe,farmifawma'opHpk rf;ppfaq;a&;
aemfa0Edik if o
H Ydk qdu
k af &mufvmcJah Mumif;? aemfa0Edik if H aumfr&Sif Ouú| 'kwd,or®w OD;jrihfaqGOD;aqmif
onf 'kw, d urÇmppfaemufyikd ;f yxrqH;k tBurd t f jzpf onh f aumf r &S i f t zG J U 0if r sm;ES i h f uk v or*¾ \
tar&duefwyfzGJU0ifrsm; pcef;csjcif;ukd cGihfjyKay;cJh jrefrmEdkifiHvlYtcGihfta&;tajctaeqdkif&m txl;
aMumif; a'oqdik &f mowif;Xmersm;u xkwjf yefonf/ tpD&ifcHpmwifoGif;ol rpö,ef[DvDOD;aqmifonhf
2014 ckEpS u f aysmufq;kH oGm;cJo h nhf rav;&Sm; ud, k pf m;vS,t f zGUJ wdo
Yk nf Edik if aH wmfor®wtdrfawmf
avaMumif;vdkif;rS MH-370 av,mOfukd &SmazGrI oHwrefaqmif{nhcf ef;rü awGUqHo k nf/
rsm;&yfqikd ;f vdu k Nf yjD zpfaMumif; yl;wG&J mS azGcMhJ uaom awmifolv,form;tcGihfta&;ESihf tusKd;
MopaMw;vs? rav;&Sm;ESihf w½kwft pk d ; &wd k Y u pD;yGm;jri§ w fh ifa&; OD;aqmiftzGJU tzGJUacgif;aqmif
aMunmonf/ 'kw, d or®w OD;[ife&DAefx;D ,lonf rEÅav;wdik ;f
a'oBuD; &rnf;oif;NrdKUe,f&Sd pD;yGm;jzpf pyspf
18 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf Edik if jH cm;a&;0efBu;D pdkufcif;rsm;? &rnf;oif; NrdKUe,f a&T'g;wdkufe,f&Sd
Xme jynfaxmifpk0efBuD;a':atmifqef;pkMunf trSwf (8) txnfpuf½ckH ?JG aejynfawmf-rEÅav;

4
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

jynf a xmif p k v rf ; rBuD ; &rnf ; oif ; vrf ; yd k i f ; &S d a'gufwm azjrihf? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; ausmfaqG?
a&qif;(1) pyfrsKd;aeMumrsKd;aph pdkufxkwfvkyfonhf jynfaxmifpka&SUaecsKyf OD;xGef;xGef;OD;ESihf v,f,m
pdkufcif;? wyfukef;NrdKUe,f pdkufysKd;a&; okawoe ajrESifh tjcm;ajrrsm; odrf;qnf;cH&rIrsm; jyefvnf
NcH E S i h f aejynf a wmf a umif p D e ,f a jr ysOf ; rem; pdppfa&; A[kad umfrwDtzGUJ 0ifrsm;ukd aejynfawmfü
NrdKUe,f&Sd wef 200 us qmwmau;qefpufwu Ykd dk oD;jcm;pD oGm;a&mufawGUqHkonf/
Munhf½Ippfaq;onf/ tar&duefEikd if \
H 45 OD;ajrmuf or®wtjzpf
ukvor*¾\ jrefrmEdkifiH vlYtcGihfta&; a':e,fx&efu Y atmufvw T af wmf a&SUrsuEf mS pmü
tajctaeqdkif&m txl;tpD&ifcHpmwifoGif;ol usrf;opömusdefqdkcJhNyD; tar&duefjynfolrsm;ukd
rpö , ef [ D v D o nf jynf a xmif p k 0 ef B uD ; rsm; rdefYcGef;ajymMum;onf/
jzpfMuonhf OD;ode;f aqG? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; pdef0if;?
'k w d , Ad k v f c sKyf B uD ; &J a tmif ? a'guf w m
0if ; jrwf a t;? a'guf w m rsKd ; od r f ; BuD ; wd k Y u k d
aejynf a wmf & S d ouf q d k i f & m0ef B uD ; Xmersm;ü
oD;jcm;pD awGUqHkonf/

19 ukvor*¾\ jrefrmEdkifiH vlYtcGihfta&;


tajctaeqdkif&m txl;tpD&ifcHpmwifoGif;ol
rpö,ef[DvDonf jynfaxmifpk0efBuD;rsm;jzpfMu
onhf OD;ausmf wihaf qG? Edik o
f ufviG ?f vTwaf wmf
aumfrwDtoD;oD;rS tzGUJ 0ifrsm;ukd aejynfawmfü tar&duefEdkifiH\ 45 OD;ajrmuf
oD;jcm;pDawGUqHkonf/ or®wa':e,fx&efY usrf;opömusdefqdkNyD;aemuf
jynfolrsm;ukd rdefYcGef;ajymMum;pOf
20 awmifiyl nma&;aumvdyf taqmufttHo k pf
zGiyfh t
JG crf;tem;ukd yJc;l wdik ;f a'oBu;D awmifiNl rKd Uü tar&dueftxufvTwfawmfonf a':e,f
usif;y&m 'kwd,or®w OD;jrihfaqGwufa&muf x&efY\ tpdk;&tzG J U 0if r sm;tjzpf tNid r f ; pm;
trSmpum;ajymMum;onf/ AdkvfcsKyfBuD; *sdrf;pfrmwifukd umuG,fa&;0efBuD;
&cdkifjynfe,fw G i f jzpf y G m ;onh f j yóemuk d tjzpf v nf ; aumif ; ? tNid r f ; pm;Ad k v f c sKyf B uD ;
rav;&Sm;EdkifiHu td k t d k i f p D t xl ; tpnf ; ta0; *Ref u ,f v D u k d trd a jrvH k N cH K a&;0ef B uD ; tjzpf
ac:,lusi;f yjcif;twGuf txl;pdwrf aumif; jzpfrNd yD; vnf;aumif; twnfjyKcefYtyfonf/
jrefrmEdik if t H pk;d &\ BuKd ;yrf;aqmif&uG rf rI sm;tay:
EdkifiHwumtodkuft0ef;taejzihf em;vnfrIjzihf 21 NAdwdefEdkifiH atmufvTwfawmfOuú| Rt.Hon
tjyKoabmaqmif yl;aygif;ulnDay;&efvdktyf Mr.John Bercow \ zd w f M um;csuf t & jynf o l Y
ygaMumif; Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xmeu xkwjf yefonf/ vT wf awmf Ouú | OD ; 0if ; jrih f acgif ; aqmif aom
uk v or*¾ \ jref r mEd k i f i H v l Y t cG i h f t a&; ud,
k pf m;vS,t f zGUJ onf NAwd deEf ikd if o
H Ydk cspMf unfa&;
tajcaeqd k i f & m txl ; tpD & if c H p mwif o G i f ; ol c&D ; oG m ;a&muf & ef &ef u k e f t jynf j ynf q d k i f & m
rpö,ef[v D o D nf jynfaxmifp0k efBu;D rsm;jzpfMuonhf avqdyfrS xGufcGmonf/

5
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf Edkb,f-jrefrmpmayyGJawmf 2017? &opmayudk zGihfvSpfay;pOf

22 Edkb,f-jrefrmpmayyGJawmf 2017? &opmay 23 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


zGifhyGJtcrf;tem;ukd &efukefNrdKU NrdKUrausmif;vrf;&Sd pk M unf o nf wpf E d k i f i H v H k ; ypf c wf w d k u f c d k u f r I
trsKd ; om;Zmwf ½ H k ü usif ; y&m Ed k i f i H a wmf o r® w &yfpJa&;oabmwlpmcsKyf (NCA) vufrSwfa&;
OD;xifausmf wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ xd k ; xm;onh f wd k i f ; &if ; om;vuf e uf u d k i f t zG J U
wwd,ajrmuf ukvor*¾ twGif;a&;rSL;csKyf tpnf;rsm;rS Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf OD;aqmiftzGUJ
OD;oefY\ 108 ESpfjynhf ESpfywfvnftcrf;tem;ukd acgif;aqmifrsm;ukd aejynfawmf&dS trsK;d om;jyefvnf
&efukefNrdKU? urm&GwfNrdKUe,f? yef;0gvrf; trSwf oihfjrwfa&;ESihf Nidrf;csrf;a&;A[kdXme ( NRPC)
(31) &Sd OD;oefY\aetdrf0if;twGif;ü usif;yonf/ tpnf;ta0;cef;rü awGUqHkaqG;aEG;onf/
2016 ckEpS ?f 'DZifbmvtwGuf cs;D usL;*kPjf yK wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
xdkufoltjzpf rl;,pfaq;0g;pdw<f u½l;oGyfaq;jym; rif;atmifvidI o f nf NCA vufrw S f a&;xdk;xm;aom
14 oef ; zrf ; qD ; &rd a &;twG u f pG r f ; pG r f ; wrH wd k i f ; &if ; om; vuf e uf u d k i f t zG J U tpnf ; rsm;\
aqmif&Gufay;cJhonhf ukd&mZm[def;ukd a&G;cs,f Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf OD;aqmiftzGJUrS tzGJU0if
vdkufonf[k EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf½Hk;u rsm;ukd aejynfawmf&dS bk&ihaf emif&yd o f m {nhfcef;r
xkwfjyefonf/ aqmif ü vnf ; aumif ; ? xd k i f ; bk & ih f w yf r awmf
2016 ckESpf? 'DZifbmvu usif;ycJhaom Munf;wyfOD;pD;csKyf General Chalermchai Sitthisad
a&G;aumufyw J G iG f ½I;H edrchf haJ omfvnf; &mxl;rSEw
k x
f u
G f ES i h ftzGJUukd aZ,smoD&dAdrmef{nhfcef;raqmif ü
ay;&ef jiif;qefaeonhf *rfbD,mor®w ,m,m vnf;aumif; oD;jcm;pDawGUqHkonf/
*srf;rm;onf tmz&duEdkifiHrsm;rS aphpyfaqG;aEG; tar&d u ef E d k i f i H o nf ypdzdwfork'´&mukd
a&;rSL;rsm;ESifh awGUqHck NhJ y;D aemuf tmPmpGefYvTwf&ef jzwfoef;wnf & S d o nh fE d k i f i H r sm; rd w f z uf j yKa&;
qHk;jzwfvdkufaMumif; a'oqd k i f & mowif ; Xme ukeo f , G af &;oabmwlncD surf S w&m;0ifEkwfxGuf
rsm;u xkwfjyefonf/ vdkufaMumif; xkwjf yefaMunmonf/

6
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

24 wuúokdvf? 'D*&DaumvdyfESihf aumvdyfrsm;rS ajrmufudk&D;,m;EdkifiHokdY ydkYukeftjzpf ydwfyif


ausmif;om; ausmif;olrsm;\ t*Fvdyfbmom wm;jrpf o nh f uk e f y pö n f ; rsm;pm&if ; uk d w½k w f
pGr;f &nfNyKd iyf JG (A[kdtqihf) qkcs;D jri§ yhf t
JG crf;tem;ukd EdkifiHu xkwfjyefaMunmvdkufNyD; ,if;pm&if;wGif
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f tpkvu kd t
f NyHKvdkuf zsufqD;Edkifaom vufeufrsm;
A[k d X me (2) ü usif ; y&m Ed k i f i H a wmf o r® w xkwfvkyf&mwGif toHk;jyKEdkifrnhf ukefypönf;rsm;ESifh
OD;xifausmfESihfZeD; a':pkpkvGifwdkY wufa&muf enf;ynmrsm;yg0ifaMumif; qif[Gmowif;wGif
csD;jr§ihfonf/ azmfjyonf/
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
pkMunfonf jrefrmEdik if o H Ydk tvnftywfa&muf&Sd 27 jyef M um;a&;0ef B uD ; XmeES i f h rEÅav;wdkif;
aeaom blwefEdkifiH bk&ifrif;jrwf\a'G;awmf Her a'oBu;D tpk;d &tzGUJ wdkY yl;aygif;pDpOf usif;yonhf
Majesty the Queen Mother Ashi Dorji Wangmo uav;pmayyGJawmf uav;pmayjyyGJESihf pmtkyf
Wangchuck ESihftwl yk*Ha&S;a[mif;,Ofaus;rI aps;a&mif;yGJawmf (rEÅav;) zGihfyGJtcrf;tem;ukd
e,fajrtwGi;f Munh½f aI vhvmNy;D yk*NH rKd U\ txifu& rEÅ a v;wd k i f ; a'oBuD ; csrf ; jrompnf N rd K Ue,f & S d
bk&m;rsm;ukd zl;ajrmfMunfndKonf/ ,if;aemuf jrefrmhowif;tcsut f vufEiS fh enf;ynmwuúokdvf
Ekid if aH wmf\ twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo
f nf ivsi'f PfaMumihf (MIIT) ü usi;f y&m Edik if aH wmfor®wOD;xifausmfESihf
xdcdkufysufpD;cJhonfh yk*Ha&S;a[mif;bk&m;rsm;ESihf ZeD;a':pkpkvGifwdkY wufa&mufcsD;jr§ihfonf/
apwDykxdk;rsm;okdY oGm;a&mufzl;ajrmfNyD; jyKjyif EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
xd e f ; od r f ; a&;vk y f i ef ; rsm; aqmif & G u f x m;&S d r I 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
tajctaeukd Munhf½Ippfaq;onf/ pkMunfonf *syefEdkifiH ukefonfrsm;ESihf pufrI
armifawma'o pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&Sif vufrIvkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf (JCCI) Ouú|
tpnf ; ta0; (3^2017) uk d aejynf awmf&Sd rpöwmtuDtdkrDrl& OD;aqmifaomudk,fpm;vS,f
Edik if aH wmfor®w½H;k tpnf;ta0;cef;rüusif;y&m tzGJUukd aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme
aumfr&SiOf uú| 'kw, d or®w OD;jrihaf qGwufa&muf {&m0wDcef;rü vufcHawGUqHkonf/
trSmpum;ajymMum;onf/ jynfov Yl w T af wmfOuú| OD;0if;jrihf acgif;aqmif
aom ud k , f p m;vS , f t zG J U onf NAd w d e f E d k i f i H o k d Y
25 jynfov Yl w
T af wmfOuú| OD;0if;jriho f nf NAw d ed f cspfMunfa&;c&D; oGm;a&mufcJhNyD;aemuf &efukefNrdKU
EdkifiH atmufvTwfawmftpnf;ta0;cef;rtwGi;f ü okdY jyefvnfa&muf&Sdonf/
jyKvyk of nhf ar;cGe;f tar;tajzu@wGif NAw d ed Ef ikd if H 'kwd,urÇmppftwGif;ü emZDwdkYu *sL;rsm;ukd
0efBu;D csKyEf iS t
fh pk;d &tzGUJ 0if 0efBu;D rsm;\ ar;cGe;f rsm; tpkvdkuf tNyHKvdkufowfjzwfcH&rI atmufarhzG,f
ajzMum;aerIudk wufa&mufavhvmonf/ tcrf;tem;ukd e,l;a,mufNrKd U&Sd ukvor*¾tzGUJ csKyf
½H;k üusi;f y&m ukvor*¾twGi;f a&;rSL;csKyf tefwekd , D kd
26 tar&d u ef o r® w a':e,f x &ef Y o nf *lwm&ufpf wufa&mufrdefYcGef; ajymMum;onf/
tar&duefEiS rYf uúqu
D Ekd ikd if eH ,fpyf xdpyf aeaom
ae&mwGif e,fpyfpnf;½dk;wpfck wnfaqmufa&; 28 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
or®wtrdefYpmvTmukdvufrSwfa&;xdk;vdkufaMumif; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
a'oqdkif&m owif;Xmersm;u azmfjyonf/ pkMunfonf aejynfawmf&Sd ywf½dGKif&,f[kdw,f

7
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

ydawmufcef;rü usif;yonhf jrefrmEdkifiHqdkif&m Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme jynfaxmifpk0efBuD;\ {nhf


EdkifiHjcm;oHwrefrsm;tzGJU\ ESpfopful;*kPfjyK cef;rü vufcHawGUqHkonf/
aeY v ,f p m pm;yG J o k d Y w uf a &muf í ES p f o pf u l ; Edik if aH wmfor®w½H;k onfowif;xkwfjyefcsuf
EIwfcGef;qufpum; ajymMum;onf/ trSwf (1^2017) jzihf vkyfBuHcH&rIaMumihf aoqHk;
cJhonhf OD;ukdeDESihfw&m;cHzrf;qD;&rda&;BudK;yrf;&if;
29 jrefrm-*syef cspfMunfa&; cs,f&DyifpdkufysKd; aoqH;k cJo h nhf OD;ae0if;wdt Yk wGurf sm;pGmpdwrf aumif;
yG J a wmf u k d aejynfawmfüusif;y&m EkdifiHawmf\ jzpf & NyD ; þjzpf p Of a Mumih f jynf o l r sm;taejzif h
twdik yf ifcyH *k Kd¾ vaf ':atmifqef;pkMunf wufa&muf txdwfwvefYrjzpfbJ xl;jcm;rIrsm; awGU&Sdygu
EI w f c G e f ; quf p um;ajymMum;NyD ; qd k r J a &m&S d wm0ef&Sdolrsm;xH tjrefqHk; qufoG,ftoday;
(Someyoshi) trsK;d tpm; cs,&f yD ifudk pdu k yf sK;d ay;onf/ Mu&ef xkwfjyefonf/
jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf ta&SUtv,fyikd ;f ESifh tmz&dua'o&Sd Edik if aH ygif;
jrefrm-*syef ygvDrefcsif; cspfMunfa&;aumfrwD ckepfEikd if rH S Edik if o H m;rsm; tar&duefEikd if o H Ydk vma&muf
Ouú|ESihf Parliamentary Sakura Promotion Associa- rIukd ydwfyifwm;jrpfonhf or®wa':e,fx&efY\
tion of Japan Ouú| H.E.Mr.Ichiro AISAWA ukd trdeu Yf dk qefu Y sio f nhq f E´jyyGrJ sm; tar&duefEdkifiH
aejynfawmf&Sd vTwfawmftaqmufttHk jynfolY wpf 0 ef ; &S d Nrd K UBuD ; rsm;wG i f jyKvk y f a Mumif ;
vTwfawmf {nhfcef;raqmifü vufcHawGUqHkonf/ tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyf y gwD Oya'
tBuaH y;OD;uked o D nf tif'ekd ;D &Sm;Edik if o H Ydk avhvma&; 31 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
c&D;oGm;a&mufNyD; jyefvnfa&muf&SdpOf &efukef pkMunfonf aejynfawmfüusi;f yonhf wdik ;f &if;om;
tjynf j ynf q d k i f & m avqd y f Terminal-1 a&SUü vlrsK;d rsm;\ tcGit fh a&;umuG,fapmihfa&Smufonhf
aoewform;wpfO;D \ teD;uyfypfcwfrIaMumihf enf;Oya'qdik &f m tvky½f kH aqG;aEG;yGo J w Ydk ufa&muf
aoqHk;oGm;cJhNyD; ypfcwfoludk jrefrmEdkifiH&JwyfzGJU trSmpum;ajymMum;onf/
ESijfh ynforl sm;u vdu k v
f zH rf;qD;&m zrf;qD;rIwGif jynfov Yl w T af wmfOuú| OD;0if;jriho f nf jrefrm
yg0ifol tiSm;,mOfarmif; OD;ae0if;yg xyfryH pfcwf Edik if q H ikd &f m NAw d ed Ef ikd if o
H t H rwfBu;D rpöwm tif'f ½l;
cH&ojzihf aq;½Ho k wYdk ifypYkd Of aoqH;k oGm;NyD;ypfcwf yufx&pf? 'def;rwfEdkifiH oHtrwfBuD; H.E.Mr.Peter
olukd t&Sifzrf;qD;&rdaMumif; jynfwGif;owif; Lysholt Hansen? tar&duefoHtrwfBuD; rpöwm
rD'D,mrsm;wGif azmfjyonf/ paumhrmpD&,fvfESifh Oa&myor*¾ udk,fpm;vS,f
tzGJU½Hk; ,m,Dwm0efcH Mr.Colin Steinbach wdkYukd
30 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf *syefEdkifiH aejynfawmf&SdvTwfawmftaqmufttHk jynfolY
0efBuD;csKyf\ txl;tBuHay;yk*¾dKvf rpöwm[D½dkwdk vTwfawmf{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
tdZkrdukd aejynfawmf&Sd Edik if aH wmfor®wtdraf wmf tar&duefor®w a':e,fx&ef\ Y 'kuo © nf
oHwrefaqmif{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ vufcHrI wm;qD;a&;trdefYrsm;tay: axmufcH
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; umuG,frIrjyK&ef trdefYxkwfjyefcJhonhf EdkifiHawmf
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; a&SUaecsKyf q,fvD,dwfpfukd &mxl;rS z,f&Sm;
pkMunfonf *syefEikd if 0H efBu;D csKy\ f txl;tBuHay; vd k u f a Mumif ; td r f j zLawmf u owif ; xk w f j yef
yk * ¾ d K vf rpö w m[D ½ d k w d k t d Z k r d u k d aejynfawmf&Sd cJhonf[k qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/

8
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Oa&myor*¾rS NAdwdefEdkifiH EkwfxGufEdkifa&;


azazmf0g&v
D twGuf tpysKd;Edkif&ef 0efBuD;csKyf x&Dpmartm;
vk y f y d k i f c G i h f t mPmtyf E S i f ; onh f Oya'rl M urf ;
wpf & yf \ yxrtqih f u d k atmuf v T w f a wmf
1 'kw, d tBurd jf ynfaxmifpv k w T af wmf? jynfolY trwfrsm;u rJcGJqHk;jzwf&ef azazmf0g&Dv 1
vTwaf wmf? trsK;d om;vTwaf wmfw\ Ykd ESpyf wfvnfaeY &ufwGif twnfjyKvdkufaMumif; ½du k wf mowif;
txd r f ; trS w f tcrf ; tem;ukd aejynf a wmf & S d Xmeu azmfjyonf/
vTwfawmfcef;raqmifüusif;y&m jynf a xmif p k
vT w f a wmf e m,u trsKd ; om;vT w f a wmf O uú | 3 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD;a':pkpv k iG f
ref;0if;cdkifoef;? jynfolYvTwfawmf Ouú| OD;0if;jrihf wdkYonf uarÇm'D;,m;EdkifiH bk&ifrif;jrwfy&,f
wdkY wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/ bwf q rf ' uf y &,f b d k ½ d k e pf E d k ½ d k ' G e f oD [ mrd k e D \
,lu&def;EdkifiH ta&SUydkif;ü wdkufyGJrsm;jzpfyGm; zdwMf um;csut f & uarÇm'D;,m;Edik if üH cspMf unfa&;
vsuf&Sd&m ab;tEÅ&m,fusa&mufaeonhf tajc c&D;vnfywf&ef aejynfawmfrS xGufcGmonf/
taeESiyfh wfoufí tvGet f rif;pk;d &dryf yl efrjI zpf&Ny;D wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
wd k u f c d k u f a erI r sm;uk d csuf c sif ; &yf w ef Y M u&ef rif;atmifvdIifESihf 'kwd,wyfrawmf umuG,fa&;
wdkufwGef;aMumif; ukvor*¾vHkNcHKa&;aumifpD\ OD;pD;csKyf umuG,fa&;OD;pD;csKyf (Munf;) 'kwd,
xkwfjyefaMunmcsufukd a'oqdik &f m owif;Xme Ad k v f c sKyf r S L ;BuD ; pk d ; 0if ; wd k Y o nf jref r mEd k i f i H ü
rsm;u owif;xkwfjyefonf/ cspf M unf a &;c&D ; a&muf & S d a eaom ud k & D ; ,m;
wyfrawmf (Munf;) wyf OD;pD;csKyf General JANG
2 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf xdkif;EdkifiH Jun-Gyu udk aejynfawmf&Sd aZ,smoD&dAdrmefü
'k w d , 0ef B uD ; csKyf H.E.Dr.Somkid Jatusripitak oD;jcm;pD vufcHawGUqHkonf/
ESitfh zGUJ udk aejynfawmf&dS EdkifiHawmfor®wtdrfawmf
oHwrefaqmif {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ 4 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmfESihfuarÇm'D;,m;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; EdkifiH0efBuD;csKyf rpöwm qrf'uf[GefqifwdkYonf
pkMunfonf aejynfawmf&d S vlr0I efxrf;? u,fq,fa&; zaemifyifNrdKU&Sd Peace Palace ü ESpfEdkifiHtMum;
ESihfjyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xmeü usif;y ukefoG,frI ydkrdkjri§ w fh ifEikd &f eftwGuf tcGeEf pS x f yf
onhf ucsifjynfe,ftwGif; u,fq,fa&;pcef; raumufcHa&; oabmwlpmcsKyf csKyfqdkEdkifa&;
rsm;ü acwå a jymif ; a&T U aexd k i f & ol r sm;twG u f aqG;aEG;onf/
EdkifiHawmftwdkifyifcH½Hk;0efBuD;XmerS axmufyHhaiG 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
vSL'gef;yGo J Ydk wufa&mufí axmufyahH iGrsm; vSL'gef; csif;jynfe,ftwGif; aqmif&Gufaeonhf zGUH NzKd ;a&;
onf/ vkyif ef;rsm;ukd vSnv fh nfMunh½f pI pfaq;Ny;D wD;wdeNf rKd U
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; ckwif 100 qHh jynfolYaq;½HkBuD;ü aq;0g;uko
0efBuD;Xme jynfaxmifp0k efBu;D a':atmifqef; vsuf&Sdonhf vlemrsm;ukd Munhf½Itm;ay;onf/
pkMunfonf xdkif;EdkifiH 'kwd,0efBuD;csKyf H.E. *syefEdkifiHonf tar&duefEdkifiHESihfvHkNcHKa&;
Dr.Somkid Jatusripitak udk aejynfawmf&dS Edi k if jH cm;a&; qdkif&m r[mrdwf EdkifiHtjzpf qufvufwnf&SdoGm;
0efBuD;Xme {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ rnfjzpfaMumif; *syefumuG,fa&;0efBuD; wdkrdkrD

9
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Edik if aH wmfor®w OD;xi


xiffausmf ESihfuarÇm'D;,m; EdkifiH0efBuD;csKyf
rpöwmqrf'uf[GefqifwdkYzaemifyifNrdKU&Sd Peace Palace ü awGUqHkpOf

tDem'gu tar&duefumuG,af &;0efBu;D *srd ;f pfrmwpf o*F[[kdw,füusif;y&m EdkifiHawmf\ twdkifyifcH


ESiafh wGUqHpk Of ajymMum;cJo h nf[k tifeftdwfcsfau yk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunfwufa&muf trSm
owif;Xmeu azmfjyonf/ pum;ajymMum;onf/
trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef;
5 tBudrf 70 ajrmuf rGeftrsKd;om;aeYtBudK onf zsmyHkNrdKUü usif;yonhf jrefrmhvGwfvyfa&;
npmpm;yGJ tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd jrefrm Adou k m trsK;d om;acgif;aqmifBu;D Adv k cf sKyaf tmifqef;
tjynfjynfqdkif&m uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü aMu;oGe;f ½kyw f k zGiyfh t
JG crf;tem;okYd wufa&mufum
usi;f y&m Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; zJBudK;jzwfzGihfvSpfay;onf/
pkMunf wufa&muf*P k jf yKtrSmpum;ajymMum;onf/
tmz*efppfbk&if a*:bl'if[ufrmwD,m 7 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
tay: csrSwfxm;cJo h nhf ta&;,lydwfqdkYrIrsm;ukd pkMunfonf wdkif;a'oBuD;ESihfjynfe,f tpk;d &tzGUJ
ukvor*¾ vHkNcHKa&;aumifpDu z,f&Sm;ay;vdkufNyD wdrYk S pDru H ed ;f ESifh b@ma&;0efBu;D rsm;ukd aejynfawmf
jzpfaMumif; a'oqdkif&mowif;Xmersm;u azmfjy &Sd Edik if aH wmfor®wtdraf wmf tpnf;ta0;cef;rü
onf/ awGUqHkonf/
qD;&D;,m;Edik if NH rdKUawmf tufpfwmemü typf
6 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmfESihfZeD;wdkYonf tcwf &yfpJa&;apmihfMunhfavhvmrnhf tpDtpOf
uarÇ m 'D ; ,m;Ed k i f i H cspf M unf a &;c&D ; rS j yef v nf qdkif&m uRrf;usifolrsm;\ aqG;aEG;yGJukd usif;y&m
xGucf mG &m aejynfawmfoYdk a&muf&Sdonf/ ½k&mS ;? wl&uD? tD&ef? a*sm'f efEikd if wH rYkd S ud, k pf m;vS,f
jynf a xmif p k N id r f ; csrf ; a&;aqG;aEG;rI yl;wGJ tzGJUrsm;ESihf ukvor*¾rS udk,fpm;vS,ftzGJUrsm;
aumfrwD (UPDJC) tpnf;ta0;ukd aejynfawmf&dS wufa&mufMuNyD; typftcwf&yfpJa&; oabm

10
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

wlnDcsufukd tjynhft0 av;pm;vdkufemjcif; &Sd? 0efBuD; Xmeüusif;y&m 'kwd,or®w OD;jrihfaqG


r&Sd apmihMf unhrf w S w f rf;wifrnhpf epfEiS yfh wfoufí wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
oabmwlnDMuaMumif; ½k&Sm;udk,fpm;vS,ftzGJU q,f p k E S p f i g;ck a usmf M um jzpf y G m ;cJ h a om
acgif;aqmif Adv k cf sKypf wmeDqvyf*wfbrD mvdAk Da'ghAf wdu k cf u
kd rf rI sm; tqH;k owfEikd af &;twGuf ukv d bH , D m
u ajymMum;onf/ EdkifiHü uGefjrLepfolykeftzGJU tD;t,fvftifefESihf
tar&duefjynfaxmifpkonf tdE´d,EdkifiHukd tpkd;&wdkYMum; Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJukd pwif
t"du umuG,fa&;rdwfzufEdkifiHwpfEdkifiHtjzpf vdkufaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/
tod t rS w f j yKonh f t aejzih f jynf y ok d Y y d k Y u k e f
9 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
xd e f ; csKyf a &; Oya'rsm;wG i f jyif q if c suf r sm;
xnho f iG ;f ay;vdu
k Nf yjD zpfaMumif;? ,if;okaYd qmif&u G f
pkMunfonf zifvefEdkifiH EdkifiHjcm;ukefoG,frIESifh
zG H U Nzd K ;wd k ; wuf r I 0 ef B uD ; H.E.Mr. kai Mykkanen
jcif;jzifh enf;ynmvTaJ jymif;ay;jcif;ESifh vufeufrsm;
vTaJ jymif;ay;ydjYk cif;wdw Yk iG f ydrk v
kd ,
G u
f al prnhf tusK;d
ESihftzGJUukd aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBu;D Xme
{nhcf ef;rü vufcHawGUqHkonf/
aus;Zl;ukd tdE´d,EdkifiH &&SdcHpm;Edkifrnf jzpfaMumif;
tar&duefowif;Xmeu owif;xkwfjyefonf/ jrefrmhtxl;pD;yGm;a&;Zkeq f ikd &f m A[kt d zGUJ Ouú|
'kw, d or®w OD;[ife&DAefx;D ,lonf aejynfawmfü
8 armifawma'o pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&Sif usi;f yonhf jrefrmhtxl;pD;yGm;a&;Zkeq f ikd &f m A[kt d zGUJ
tpnf ; ta0; (4^2017) uk d aejynf a wmf & S d tpnf;ta0;okYd wufa&mufaqG;aEG;rSmMum;onf/
EdkifiHawmfor®w½Hk; tpnf;ta0;cef;rü usif;y&m
aumfr&SiOf uú| 'kwd,or®w OD;jrihaf qGwufa&muf 10 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kdv ¾ f Edik if jH cm;a&;0efBu;D
trSmpum; ajymMum;onf/ Xme jynfaxmifp0k efBu;D a':atmifqef;pkMunfonf

ukdvHbD,mtpkd;&ESihf Nidrf;csrf;a&; pwifaqG;aEG;vdkufonhf


uGefjrLepfvufeufudkiftzGJU

yk*v ¾ u
d u@ zGUH NzKd ;wd;k wufa&; aumfrwDEiS fh urÇmvHk;qdkif&m obm0ywf0ef;usif&efyHkaiGtzGJU
vk y f i ef ; aumf r wD r sm; nd § E I d i f ; tpnf ; ta0;uk d ( WWF.US Board Member) Mr. Matthew Carey
aejynfawmf&Sd pD;yGm;a&;ESihf ul;oef;a&mif;0,fa&; Harris ESifh WWF rS jrefrmEdik if qH ikd &f m ñTeMf um;a&;rSL;

11
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

yifvHkNrdKU&Sd jynfrawmifwef;yl;aygif;a&; ausmufwdkifuGif;üusif;yonhf ESpf 70 ajrmuf


jynfaxmifpkaeYtcrf;tem;wGif EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf
rdefYcGef;ajymMum;pOf
Dr.Amir tharaj Christy Williams wdu
Yk dk aejynfawmf&dS 13 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k dK¾ vf a':atmifqef;
Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme {nhcf ef;rü vufcaH wGUqHo
k nf/ pkMunfonf awmifBu;D NrKd U NrKd Uawmfcef;rü usi;f yonhf
102 ESpfajrmuf Adv k cf sKyaf tmifqef;arG;aeY txdrf;
11 tar&duef-*syef xdyfoD;tpnf;ta0;ukd trSwftjzpf rdbrJhuav;rsm;ESifh roefprG ;f uav;
tar&duefjynfaxmifpk 0g&Siw
f efNrKd U&Sd tdrjf zLawmfü rsm;ukd aeYv,fpm tm[m&auR;arG;jcif; tcrf;
usi;f y&m or®wa':e,fx&efEY iS fh *syef0efBuD;csKyf tem;okYd wufa&mufonf/
&SifZdktmab;wdkY a'owGif;vHNk cKH a&;ESifh pD;yGm;a&; ruúqDukd EdkifiHwpf0ef;&Sd NrdKUBuD; 20 wGif
u@rsm;ukd aqG;aEG;MuaMumif; tifeftdwfcsfau tar&duefor®w a':e,fx&efYukd qefYusifonhf
owif;wGif azmfjyonf/ qE´jyyGJrsm;jyKvkyfcJhMuaMumif; a'oqdkif&mowif;
Xmersm;u xkwfjyefonf/
12 ESpf 70 ajrmuf jynfaxmifpkaeYtcrf;tem;
ukd &Srf;jynfe,f? vdGKifvifc½dkif yifvHkNrdKU&Sd jynfr 14 &cdkifjynfe,f pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&Sif
awmifwef;yl;aygif;a&; ausmufwikd u f iG ;f üusi;f y&m Ouú| 'kw, d or®w OD;jrihaf qG OD;aqmifaom pHpk rf;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf ppfaq;a&;aumfr&Sit f zGUJ 0ifrsm;onf azazmf0g&Dv
wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;onf/ ,if;aemuf 3 &ufu xkwjf yefco hJ nhf ukvor*¾ vlt Y cGit
fh a&;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS fh wdik ;f &if;om;rsm;\ qdkif&m r[mrif;BuD;½Hk;\ tpD&ifcHpmygtcsuf
yifvHkNidrf;csrf;a&;pum;0dkif; (Panglong Peace Talk) tvuf r sm;ES i h f p yf v sOf ; í armif a wma'ook d Y
udk yifvHkNrdKUü qufvufusif;yonf/ oG m ;a&muf u m ajrjyif u G i f ; qif ; ppf a q;rI r sm;
ESpf 70 ajrmuf jynfaxmifpkaeY EdkifiHawmf aqmif&Gufonf/
tvHwiftcrf;tem;ukd aejynfawmf&dS NrKd Uawmfcef;r ydik q
f ikd rf t
I jiif;yGm;aeonhf uRef;pkrsm;teuf
Oypm&ifjyifüusif;y&m 'kwd,or®w OD;jrihfaqG uRef ; ig;uRef ; uk d t rnf a y;&ef ½ k & S m ;tpk d ; &u
wufa&mufNyD; EdkifiHawmfor®wxHrS ay;ydkYaom qHk;jzwfvdkufjcif;tay:*syeftpkd;&uw&m;0if
o0PfvTmukd zwfMum;onf/ uefYuGufaMumif;½dkufwmowif;wGifazmfjyonf/

12
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

15 wyfawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D 18 jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;ESihf wwd,


rif;atmifvIdifonf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH tBurd yf rkH eS af wGUqHk aqG;aEG;yGu
J dk &efuek w
f ikd ;f a'oBu;D
umuG,af &;qdik &f m odyeHÜ nf;ynmESifh pufrv I yk if ef; vrf;rawmfNrdKUe,f&Sd jynfaxmifpkor®w jrefrm
pDrHa&;&mXme\ tif*sifeD,mcsKyf Mr.Long Hong EdkifiHukefonfrsm;ESihf pufrIvufrIvkyfief;&Sifrsm;
Shan ESihftzGJUukd aejynfawmf&dS bk&iha f emif&yd o f m toif ; csKyf tpnf ; ta0;cef ; rü usif ; y&m
{nhcf ef;raqmifü vufcHawGUqHkonf/ yk * ¾ v d u u@ zG H U Nzd K ;wdk;wufa&;aumfrwDOuú|
Zefe0g&Dv 29 &ufu &efuek t f jynfjynfqikd &f m 'kwd,or®w OD;jrihfaqGwufa&muftrSmpum;
avqdyüf OD;uked Dypfcwfc&H rIjzpfpOfEiS fh pyfvsO;f onhf ajymMum;onf/
aemuf q uf w G J owif ; xk w f j yef c suf (2) uk d
EdkifiHawmfor®w½Hk;u xkwfjyefonf/ 19 &cd k i f j ynf e ,f armif a wma'opH k p rf ;
tdE,d´ Edik if \
H tmumo okawoetzGUJ onf ppfaq;a&; aumfr&Sif (6^2017) tpnf;ta0;ukd
'Hk;,mOfwpfpif;wnf;jzihf N*dK[fwk 104 vHk;ukd &efukefNrdKU&Sd pdrf;vJhuefom {nhfa*[m tpnf;
tmumotwGif;okdY atmifjrifpGmvTwfwifum ta0;cef ; rü usif ; y&m aumf r &S i f O uú |
'Hk;,mOfwpfpif;wnf;jzihf N*dK[fwkvHk;a& trsm;qHk; 'kwd,or®w OD;jrihfaqG wufa&muf trSmpum;
vTww f ifEikd of nhf tmumoc&D;pOftjzpf pHcsed w f if ajymMum;onf/
cJah Mumif; ½du k wf mowif;wGif azmfjyonf/ *smreD0efBuD;csKyf tdef*svmrmu,fvfonf
Oa&myor*¾tzGJU0if EdkifiHrsm;taejzihf EdkifiHa&;
16 Edik if aH wmfor®w½H;k utrdeaYf MumfjimpmtrSwf cdkvIHcGihf awmif;cHolrsm;tygt0if ppfab;a&Smif
(23^2017)jziht f enf;qH;k tcaMu;aiGowfrSwfa&; 'kuo © nfrsm;ukd vlom;csi;f pmemaxmufxm;rIjzihf
qdkif&m trsKd;om;aumfrwDukd zGJUpnf;onf/ umuG,fapmihfa&Smuf&efvdktyfaMumif; jrL;epf
ygupö w ef E d k i f i H a wmif y d k i f ; qm0ef N rd K U&S d vHkNcHKa&;qdik &f m tpnf;ta0;ü ajymMum;cJhonf[k
bmoma&;qdkif&m AdrmefwpfckwGif AHk;cGJwdkufcdkufrI tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/

69 ESpfajrmuf csif;trsKd;om;aeYukd zvrf;NrdKU &mjynhftm;upm;uGif;ü usif;ypOf

jzpfymG ;cJ&h m vl 100 eD;yg;aoqH;k NyD; trsm;tjym; 20 69 ESpaf jrmuf csi;f trsK;d om;aeYudk zvrf;NrKd U
'Pf&m&&Scd ahJ Mumif; yDwt
D ikd o
f wif;wGif azmfjyonf/ &mjynhf tm;upm;uGif;ü usif;y&m EdkifiHawmf

13
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

or®w OD;xifausmEf iS fh ZeD; a':pkpv k iG w


f Ykd wufa&muf EdkifiHawmfor®w½H;k onf trdefYtrSwf (3^
tm;ay;onf/ 2017) jzihf rGefjynfe,f0efBuD;csKyfESihfrGefjynfe,f
69 ES p f a jrmuf csif ; trsKd ; om;aeY t crf ; tpk;d &tzGUJ pnfyifom,ma&;ESihf aqmufvkyfa&;
tem;ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqdkif&m 0efBu;D Xme 0efBu;D OD;rif;rif;OD;ukd jynfe,f0efBu;D csKyf
uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m EdkifiHawmf\ ESihf jynfe,f0efBuD;&mxl;rS EkwfxGufcGihfjyKonf/
twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf wufa&mufí ukeo f ,G af &;Ncrd ;f ajcmufrrI sm; jyKvyk v
f monhf
EIwcf eG ;f qufpum;ajymMum;onf/ tar&dueftpk;d &ukd wefjyefEdkifaom ukefoG,fa&;
qdkif&mtaxmuftulay;a&; oabmwlncD suu f dk
21 Edkif*sD;&D;,m;? qdkrmvD,m? awmifql'ef? urÇmu h ek of ,G af &;tzGUJ (WTO) tzGJU0ifEdkifiHrsm;u
,DrifEikd if w
H w
Ykd iG f tpmtm[m&jywfvyfum iwfrw G f twnf j yKNyD ; aemuf pwif t mPmouf 0 if
acgif;yg;rIaMumihf ,if;EdkifiHrsm;&Sd uav;wpfoef; vmaMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/
ausmf o nf touf t EÅ & m,f N cd r f ; ajcmufr I E S i h f ydkifeufe,fajrydkifqdkifrI tjiif;yGm;aeonhf
&ifqdkifae&onh f t wG u f ukvor*¾EdkifiHwum uRef;rsm;ay:wGif wyfzGJU0iftiftm;wdk;jr§ihf csxm;
uav;rsm; ta&;ay:&efyakH iGtzGUJ (,leDquf) u vdkufonhf ½k&Sm;EdkifiH\ tpDtpOfukd *syefEdkifiHu
ta&;ay: aMunmcsuw f pf&yf xkwfjyefcJhaMumif; uefYuGufvdkufaMumif; *syeftpkd;&tzGJU xdyfwef;
tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ ajyma&;qdkcGihf&Sdolu ajymMum;onf/

22 jref r mEd k i f i H trsKd ; om;,Of a us;rI A [k d 24 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf qD'G ifEikd if H
aumfrwD\ yxrtBudrf vkyfief;nd§EIdif;tpnf; Riksdag vT w f a wmf O uú | H.E.Mr.Urban Ahlin
ta0;ukd aejynfawmf&dS omoema&;ESifh ,Ofaus;rI OD;aqmifaomud, k pf m;vS,t
f zGJUukd aejynfawmf&Sd
0efBuD;Xme tpnf;ta0;cef;rüusif;y&m A[kd Edik if aH wmfor®wtdraf wmf oHwrefaqmif {nhcf ef;rü
aumfrwDOuú| 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,l vufcHawGUqHkonf/
wufa&muf trSmpum;ajymMum;onf/ EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xme jynfaxmifp0k efBu;D a':atmifqef;
23 Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm; &efyHkaiGqdkif&m pkMunfonf ½k&Sm;-jrefrm cspfMunfa&;ESihfyl;aygif;
aygif;pyfnE§d idI ;f a&;tzGUJ Ouú| Edik if aH wmf\twdik yf ifcH aqmif&u G af &;toif;Ouú| Mr.Mikhail A.Damitriev
yk*Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunfonf aejynfawmf&Sd OD;aqmifonhf udk,fpm;vS,ftzGJUukdvnf;aumif;?
trsKd;om;jyefvnfoihfjrwfa&;ESihfNidrf;csrf;a&;A[kd qD'G ifEikd if H Riksdag vTwaf wmf Ouú| H.E.Mr.Urban
Xmetpnf;ta0;cef;rüusi;f yonhf aygif;pyfnE§d idI ;f a&; Ahlin ukd vnf;aumif; aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;
tzGUJ tpnf;ta0;okYd wufa&mufaqG;aEG;onf/ 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;\ {nhfcef;rü
trsKd ; om;ynma&;r[mAsL[mpD r H u d e f ; oD;jcm;pD vufcHawGUqHkonf/
(2016-2021) pwif aqmif&Gufjcif;tcrf;tem; oDv0gtxl;pD;yGm;a&;Zkef tydik ;f (c) pDru H ed ;f
uk d aejynf a wmf & S d jref r mtjynf j ynf q d k i f & m wnfaqmufrI pwifjcif;tcrf;tem;ukd oDv0g
uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m EdkifiHawmf\ txl;pD;yGm;a&;Zkeüf usi;f y&m jrefrmtxl;pD;yGm;a&;Zkef
twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef;pkMunf wufa&muf qdik &f mA[kt d zGUJ Ouú| 'kw,d or®wOD;[ife&DAefxD;,l
trSmpum; ajymMum;onf/ wufa&mufzGihfvSpfay;onf/

14
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

qD'G ifEikd if H Riksdag


vTwaf wmf Ouú| H.E. tpnf;ta0;cef;rü usif;y&m jynfxJa&;0efBuD;
Mr.Urban Ahlin OD;aqmifaomudk,fpm;vS,ftzGJU Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ; 'k w d , Ad k v f c sKyf B uD ;
onf jynfov Yl wT af wmfOuú| OD;0if;jrihu
f dk vTwaf wmf ausmfaqG? 'kwd,0efBuD; AdkvfcsKyfatmifpkd;ESihf
taqmufttHk ZrÁLoD&{d nhcf ef;raqmifüvnf;aumif;? &JcsKyfaZmf0if;wdkYu &Sif;vif;ajymMum;onf/
trsKd;om;vTwfawmf Ouú| ref;0if;cdkifoef;ukd wd k Y & ef u k e f w d k Y t d r f & m tEk y nm,Of a us;rI
trsK;d om;vTwaf wmf{nhcf ef;raqmifü vnf;aumif; yGJawmf zGihfyGJtcrf;tem;ukd &efukefNrdKU r[mAE¨Kv
oD;jcm;pD vma&mufawGUqHkonf/ yef;NcHüusif;y&m &efukefwdkif;a'oBu;D 0efBu;D csKyf

'kwd,or®w OD;jrihfaqG uarÇm'D;,m;EdkifiH 'kwd,0efBuD;csKyf rpöwm a[mferfa[mifukd


vufcHawGUqHkpOf

Zefe0g&Dv 29 &ufu &efukeftjynfjynf OD;NzdK;rif;odef;? NrdKUawmf0ef OD;armifarmifpkd;ESihf


qdkif&mavqdyfü w&m;vTwfawmfa&SUae OD;ukdeD wm0ef&Sdolrsm;wufa&mufonf/
vkyfBuHowfjzwfcH&rIwGif toufab;tEÅ&m,f
riJuh u
G bf J aoewform;ukd zrf;qD;&rda&;BudK;yrf; 26 jrefrmEdkifiH\ tBuD;qHk;ESifh yxrqHk; Yangon
tm;xk w f c J h a om OD ; ae0if ; uk d 2017 ck E S p f ? Book Plaza zGiy fh t
JG crf;tem;ukd &efuek w
f ikd ;f a'oBu;D
Zefe0g&DvtwGuf csD;usL;*kPfjyKxdkufoltjzpf vrf;rawmfNrdKUe,f oHaps;taqmufttHkig;vTmü
a&G;cs,vf ukd af Mumif; Edik fiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf usif;y&m jyefMum;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk
½Hk;u xkwfjyefonf/ 0ef B uD ; a'guf w mazjrih f ? &ef u k e f N rd K Uawmf 0 ef
OD ; armif a rmif p k d ; ? Yangon Book Plaza Ouú |
25 &efukeftjynfjynfqdkif&mavqdyfü OD;ukdeD a':oufoufcdkifwdkYu zGihfvSpfay;onf/
ypfcwfowfjzwfc&H rIjzpfpOfEiS yfh wfoufí owif;pm ajrmufu&kd ;D ,m;acgif;aqmif uif * sKH t ef \
&Si;f vif;yGu
J dk &efuek w
f dkif;a'oBuD; urm&GwNf rKd Ue,f zatwl? ratuGJ nDtpfukdawmfpyfol uif*sKHerf
rl;,pfaq;0g;yaysmufa&; txdrf;trSwfjywdkuf aoqH;k rIEiS yfh wfoufNy;D oHo,&So d l ajrmufudk&D;,m;

15
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

trsKd;om;av;OD;ukd rav;&Sm;EdkifiHokdY vTJajymif; jzpfpOfESifh&cdkifjynfe,fajrmufydkif;ü 2016 ckESpf?


ay;&ef rav;&Sm;&Jt&m&Sdrsm;u ajrmufudk&D;,m; atmufwdkbmvtwGif;u jzpfyGm;cJhonhf e,fjcm;
EdkifiHukd awmif;qdkxm;aMumif; tifeftdwfcsfau apmih f & J w yf z G J U pcef ; rsm;uk d tMurf ; zuf p D ; eif ;
owif;wGif azmfjyonf/ wdkufcdkufrIjzpfpOfrsm;ESifh pyfvsOf;í owif;pm
&S i f ; vif ; yG J u k d aejynf a wmf & S d umuG , f a &;
27 tar&duefjynfaxmifpk Nidrf;csrf;a&;tzGJU OD;pD;csKyf½Hk; (Munf;) bk&ihfaemif &dyfomüusif;y&m
United States Institute of Peace Ouú| Ms. Nancy nd§EIdif;uGyfuJa&;rSL; (Munf;? a&? av) AdkvfcsKyfBuD;
Lingbory ESit f h zGUJ onf Edik if aH wmf\ twdik yf ifcH yk*Kd¾ vf jrxGef;OD; wufa&muf &Sif;vif;ajymMum;onf/
Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ;
a':atmifqef;pkMunfudk aejynfawmf&dS Edik if jH cm;a&; rwfv
0efBu;D Xmeüvnf;aumif;? jynfov Yl w
T af wmf Ouú|
OD ; 0if ; jrih f ukd aejynfawmf&Sd jynf o l Y vT w f awmf 2
{nhcf ef;raqmifüvnf;aumif; oD;jcm;pDvma&muf 1 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf aejynfawmf&dS
awGUqHkonf/ EdkifiHawmfor®wtdrfawmf tpnf;ta0;cef;rü
'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf uarÇm'D;,m; usif;yonhf tao;pm;ESifh tvwfpm;pD;yGm;a&;
EdkifiH 'kwd,0efBuD;csKyf rpöwm a[mferfa[mif vkyfief;rsm; zGHUNzdK;wdk;wufa&;A[dkaumfrwD (1^
ESit fh zGUJ ukd aejynfawmf&dS Edik if aH wmfor®wtdrfawmf 2017) tpnf;ta0;okdY wufa&muftrSmpum;
oHwrefaqmif {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ ajymMum;onf/
1970 jynhfvGefESpfrsm;wGif tdkiftm&fat EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf a':atmifqef;
olyek t f zGUJ u AH;k cGw J u kd rf rI sm; jyKvyk cf NhJ y;D aemufyikd ;f pkMunfonf UNFC \ EdkifiHa&;qdkif&m nd§EIdif;
kd cf u
rBuHKzl;onhf tMurf;zufrItEÅ&m,fukd NAdwdefEdkifiH aqG;aEG;a&;udk,fpm;vS,ftzGJU (DPN)udk aejynf
&if q d k i f a e&NyD j zpf a Mumif ; w&m;Oya'a&;&m awmf&dS trsK;d om;jyefvnfoihfjrwfa&;ESihf Nidrf;csrf;
uRr;f usio f w l pfO;D u owday;ajymMum;vdkufonf[k a&;A[kdXmetpnf;ta0;cef;rü awGUqHkonf/
½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ Ed k i f i H a wmf o r® w ½H k ; u trd e f Y t rS w f (5^
2017) t& usKdufxdkNrdKUe,f rJqE´e,ftrSwf (2)
28 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf uarÇm'D;,m; rS jynfe,fvTwfawmfudk,fpm;vS,f a'gufwm
EdkifiH 'kwd,0efBuD;csKyf rpöwm a[mferfa[mif at;ZHukd rGefjynfe,ftpkd;&tzGJU 0efBuD;csKyftjzpf
OD;aqmifonhftzGJUukd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf cefYtyfwm0efay;onf/
oHwrefaqmif{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ usyo f ed ;f wpfaomif;csD;jr§ihfrnhf usyf 500 wef
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; atmifbmavxDvufrw S u
f dk pDruH ed ;f ESifh b@ma&;
pkMunfESihf Nidrf;csrf;a&;wGJvufrsm; Wheel Chair 0efBu;D Xme jynfwiG ;f tcGerf sm;OD;pD;Xme atmifbmav
&xm;tzGUJ awGUqHjk cif;tcrf;tem;ukd aejynfawmf&dS odef;qkXmecGJu pwifa&mif;csonf/
trsKd ; om;jyef v nf o ih f j rwf a &;ES i h f N id r f ; csrf ; a&;
A[kdXmeü usif;yonf/ 2 &ef u k e f w d k i f ; a'oBuD ; Ad k v f w axmif
&Srf;jynfe,f ta&SUajrmufa'oü 2016 NrdKUe,fwGif wnf&dSonhf ESpfaygif; 132 ESpf&Sd
ckESpf? Edk0ifbmv twGif;u jzpfyGm;cJhonfh rHk;udk; Adv k w f axmif trSwf (6) tajccHynmtxufwef;

16
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

ausmif;ukd &efuek Nf rKd UjytarGtESpf xdef;odrf;apmihf 6 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo


f nf tm&SzUHG NzKd ;a&;
a&Smufa&;ESihf Royal Philips Corporation wdkYpDpOf bPf (ADB)\ ta&SUtm&S? ta&SUawmiftm&SESihf
onhf&efukefNrdKU tarGtESpftaqmufttHkrsm; ypdzdwfa'oqdkif&m 'kwd,Ouú| Mr.Stephen Groff
txd r f ; trS w f tjyma&mifurÜnf;wyfqifonhf ukd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf {nhfcef;raqmifü
tcrf;tem; usi;f yonf/ vufcaH wGUqHo k nf/

&efukefNrdKUjytarGtESpf pm&if;0if tjyma&mifurÜnf;ESihftwl awGU&onhf


Adkvfwaxmif trSwf (6) tajccHynmtxufwef;ausmif;
3 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH k*¾dKvf a':atmifqef;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; pkMunfonf aejynfawmf&Sd Kempinski [kdw,fü
pkMunfonf qGpfZmvefEdkifiH *sDeDAmNrdKU tajcpdkuf usi;f yonhf jrefrmtrsK;d orD;rsm; &ufowåywfz&kd rf
The Global Fund to fight AIDS, Tuberculosis and zGihfyGJtcrf;tem;okdY wufa&mufí tzGihftrSm
Malaria \ trIaqmif'g½dkufwm Mr.Mark Dybul pum;ajymMum;onf/
OD;aqmifaomudk,fpm;vS,ftzGJUukd EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/ 7 tdik t f ufpf ppfaoG;<ursm;\ vufatmufokdY
a&muf&adS eonhf rdq k ;l NrKd Utaemufyikd ;f a'o&Sd tpk;d &
5 AD,uferfqdk&S,fvpfor®wEdkifiH trsKd;om; tzGJU½Hk;? A[kdbPfESihf jywdkufwdkYukd tD&wftpkd;&
umuG,fa&;0efBuD;Xme 0efBuD; H.E.Mr.Ngo Xun wyfzGJUu jyefvnfodrf;,lEdkifcJhaMumif; ½dkufwm
Lich \ zdwfMum;csuft& wyfrawmfumuG,fa&; owif;wGif azmfjyonf/
OD;pD;csKyf Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D rif;atmifvidI o
f nf tzGUJ 0if
rsm;ESihftwl AD,uferfEdkifiHokdY cspfMunfa&;c&D; 8 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
oGm;a&mufonf/ pkMunfonf jrefrmtjynfjynfqdkif&m uGefAif;&Sif;

17
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

A[kXd me (2) ü usi;f yonhf 2017 ckEpS f tjynfjynf 10 awmifu&dk ;D ,m;Edik if \ H zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'
qdik &f m trsK;d orD;rsm;aeYtcrf;tem;okw Yd ufa&muf qdkif&m w&m;½Hk;u or®wywf*Grfa[;ukd t*wd
tzGihftrSmpum;ajymMum;onf/ vdkufpm;rI pG J c suf j zif h or® w &mxl ; rS z,f & S m ;
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; vdkuaf Mumif; ½duk w
f mowif;wGif azmfjyonf/
0ef B uD ; Xme jynfaxmifp0k efBu;D a':atmifqef;
pkMunfonf tar&duefEdkifiH International Asso- 11 Edik if aH wmf\ twdik yf ifcH yk*Kd¾ vaf ':atmifqef;
ciation of Political Consultants (IAPC) \ Ouú| pk M unf o nf &ef u k e f N rd K U jynf v rf ; &S d jyif o pf
a[mif;ESihf RBI Strategies and Research Inc \ ,Ofaus;rIXmeü jyifopfo½H ;kH ESifh jyifopf,Ofaus;rI
Ouú|jzpfol Mr.Rick Ridder ukd aejynfawmf&Sd XmewdkY pDpOfusif;yonhf 9 Budrfajrmuf &efukef
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/ "mwfyHkn (YANGON PHOTO NIGHT 2017) qk
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf SL;BuD; csD;jr§ihfyGJ tcrf;tem;okdYwufa&muf trSmpum;
rif;atmifvidI Ef iS t fh zGUJ onf AD,uferfEdkifiH [EdGKif; ajymMum;Ny;D qk&&SMd uolrsm;tm; qkrsm;cs;D jri§ o fh nf/
NrdKUrS uarÇm'D;,m;EdkifiHo k d Y xG u f c G m cJ h & m a'o td E ´ d , Ed k i f i H t v,f y d k i f ; cswpf*&mjynfe,f
pHawmfcsed f eHeuf 11 em&D 15 rdepfwiG f uarÇm'D;,m; bD*sm&ma'oü vuf00J g'Demqmvdu k o
f yl ek f tzGUJ u
Edik if H Pochenlong wyfrawmfavqdyo f Ydk a&muf&NdS yD; &JwyfzUJG 0ifrsm;ukd wdkufcdkufcJh&m &JwyfzGJU0if 11 OD;
bk&ihfwyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf Gen-POL aoqHk;cJhaMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/
SAROEUN udkvnf;aumif;? uarÇm'D;,m;EdkifiH
0efBuD;csKyf H.E.Samdach Matha Sera Pedey Techo 12 2017 ckESpf omoemawmfqdkif&m bGJUwHqdyf
HUN SEN ukdvnf;aumif; oGm;a&mufawGUqHk awmfrsm;qufuyfyal ZmfyEJG iS fh qGr;f qefprd ;f avmif;vSL
onf / yGrJ *Fvm tcrf;tem;ukd aejynfawmfOyÜgwoEdaÅ pwD
*syef? tar&duef? awmifukd&D;,m;EdkifiHwdkY\ y&d 0kPf&Sd omoemhAdrmefawmfBuD;ü usif ; y&m
awmif;qdkrIt& ajrmufudk&D;,m;EdkifiH\ 'Hk;usnf EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf? EdkifiHawmf\twdkif
prf;oyfypfvTwfaerIrsm;ukd ta&;,l wkHYjyefa&; yifcHyk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunf? 'kwd,or®w
qdkif&mrsm;ukad qG;aEG;&eftwGuf ukvor*¾vNkH cKH a&; OD ; jrih f a qG ? OD ; [if e &D A ef x D ; ,l E S i h f wm0ef & S d o l
aumifpu D ta&;ay: tpnf;ta0;wpf&yf ac:,l rsm;wufa&mufMunfndKNyD; omoemawmfqdkif&m
aqG ; aEG ;cJhaMumif; tifeftdwfcsfauowif ; wG i f bGJUwHqdyfawmf& q&mawmfrsm;tm; bGJUwHqdyf
azmfjyonf/ quf u yf v S L 'gef ; um qG r f ; qef p d r f ; ES i h f v S L zG , f
ypönf;rsm;avmif;vSLonf/
9 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vaf ':atmifqef;
pkMunfonf aejynfawmf&Sd Kempinski [kw d ,fü 13 2017 ckESpf urÇmha&aeY txdrf;trSwftcrf;
usif;yonhf umuG,fa&;uk d yd k r d k u s,f j yef Y o nh f tem;udk aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqdkif&m
vHkNcHKa&;taetxm;t& pDrHcefYcGJjcif;oifwef; uGefAif;&Sif;A[kdXmeü usif;y&m 'kwd,or®w
(Management of Defences in the Wider Security OD ; [if e &D A ef x D ; ,l wuf a &muf t rS m pum;
Context) rS oifwef;enf;jyrsm;ESihf oifwef;om; ajymMum;onf/
rsm;\ npmpm;yGJ tcrf;tem;okdY wufa&mufum tDoD,dk;yD;,m;EdkifiH t'pftbmbmNrdKU\
EIwcf eG ;f quftrSmpum; ajymMum;onf/ qifajczHk;wGif&Sdaom {&mrtrIdufyHkBuD;twGif;

18
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

trsK;d orD;rsm;ESiu fh av;i,frsm;onf tpm;taomuf Munhf½INyD; jyifO;D vGiNf rKd Ue,f jynfo0Yl efaqmifrI½Hk;ESihf
ESio fh w kd pH rsm; wl;azmf&SmazGaeMupOf trIdufyHk &wemyHNk rKd Uopf pDru
H o H ed ;f vkyif ef;aqmif&uG rf I tajc
½kwfw&ufNydKuscJo h jzifh tenf;qH;k 46 OD; aoqHk; taersm;ukd Munhf½Ippfaq;onf/
cJah Mumif; tifet f w d cf saf uowif;wGif azmfjyonf/

15 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf pifumyl


or®wEdkifiH *kPfxl;aqmif0g&ihf0efBuD; rpöwm
*dak csmufawmifEiS t fh zGUJ ukd aejynfawmf&dS Edik if aH wmf
or®wtdraf wmf oHwrefaqmif {nhcf ef;rü vufcH
awGUqHkonf/
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
pkMunfonf befaumufNrdKU tajcpdkuf jrefrmEdik if H 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,l
qdik &f m blwefot H rwfBu;D rpöwm &S0D rfa&Smzh ,f(vf) 2016 ckESpftwGuf jrefrmh½kyf&Sifxl;cRefqkay;yGJokdY
'dk*sDukd eHeuf 11 em&DcGJtcsdefu ¤if;\aetdrfü wufa&mufcsD;jr§ihfpOf
vnf;aumif;? rGef;vGJ 2 em&DwGif MopaMw;vsEdkifiH w½kwo f r®w&Su D sizfh siEf iS fh aqmf't
D ma&Asbk&if
tjynfjynfqdkif&m zGHUNzdK;wdk;wufa&;ESihf ypdzdwf aqrefbift'lvmZpfwo Ykd nf w½kwEf ikd if H ayusi;f
a&;&m0ef B uD ; ? txuf v T w f a wmf t rwf Hon NrKd UüawGUqHu
k m ESpEf idk if pH ;D yGm;a&;yl;aygif;aqmif&u G rf I
Concetta Fierravanti-Wells ukd EdkifiHjcm;a&;0efBuD; u@rsm; wd;k csUJ vkyaf qmifomG ;&ef oabmwlnDcJh
Xme jynfaxmifpk0efBuD; {nhfcef;rüvnf;aumif; MuaMumif; tifet f w d cf saf uowif;wGif azmfjyonf/
vufcHawGUqHkonf/
17 'kw, d or®w OD;jrihaf qGEiS Zfh eD; a':cifoufaX;?
16 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf a':atmifqef; wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD;
pkMunfonf pifumylor®wEdkifiH *kPfxl;aqmif rif ; atmif v I d i f E S i h f Z eD ; a':MuLMuLvS wd k Y onf
0g&ih0f efBu;D rpöwm*dak csmufawmif ukd aejynfawmf&dS aejynfawmf aZ,smoD&dAdrmef&Sd obifaqmifü
o*F[[kdw,fü vufcHawGUqHkonf/ usif;yonhf 72 ESpfajrmuf wyfrawmfaeY *kPfjyK
yk*¾vduu@ zGHUNzdK;wd k ; wuf a &;aumf r wD jref r moH p Of * D w ES i h f obif t Ek y nm&S i f r sm;\
Ouú| 'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf &efukefNrdKU azsmfajzyGJtcrf;tem;okdY wufa&mufonf/
vrf;rawmfNrdKUe,f&Sd jynfaxmifpkor®wjrefrmEdik if H
ukeo f nfrsm;ESif h pufrv I ufrv
I yk if ef;&Sirf sm;toif;csKyf 18 'k w d , or® w OD ; [if e &D Aef x D ; ,l o nf
tpnf;ta0;cef;rü usif;yonhf jrefrmhpD;yGm;a&; &efukefNrdKU jynfolY&ifjyifü usif;yonhf 2016 ckESpf
vkyif ef;&Sirf sm;ESihf pwkwt
¬ Burd f yHrk eS af wGUqHak qG;aEG; twGuf jrefrmh½yk &f iS xf ;l cReqf k cs;D jri§ yfh o
JG Ydk wufa&muf
yGJokdY wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ tm;ay;onf/
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l onf *syefESihf½k&Sm; wm0ef&Sdolrsm;onf *syefEdkifiH
rEÅav;wdkif;a'oBuD; jyifOD;vGifNrdKUe,f twGif;&Sd wdu
k sKNd rKd Uü awGUqHu
k m ½k&mS ;odr;f ydu
k x f m;aom *syefyikd f
'dk;uGif;aumfzDpuf½HkESihf yk*¾vduaumfzDNcHrsm;ukd uRef ; av;uRef ; ay:wG i f pD ; yG m ;a&;vk y f i ef ; rsm;

19
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf zdvpfydkifor®wEdkifiHor®w


rpöwm ½dk'&D*dk½dk0g'lwmaw;ukd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf oHwrefaqmif{nhfcef;rü vufcHawGUqHkpOf

tusKd ; wl vk y f a qmif & ef aqG ; aEG ; MuaMumif ; 22 jynfolYvTwfawmfOuú| OD;0if;jrihfonf rGef


tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ jynfe,fvw T af wmfu, dk pf m;vS,rf sm;ukd rGejf ynfe,f?
armfvNrdKifNrdKU jynfe,fvTwfawmf½Hk; aqG;aEG;yGJ
19 jrefrmEdkifiHü cspfMunfa&;c&D;vnfywf&ef cef ; rüawG U qH k u m Oya'jyKa&; udpö&yfrsm;ESihf
a&muf&adS eonhf zdvpfyikd o f r®wEdik if H or®w rpöwm ywfoufí &Sif;vif;ajymMum;onf/
½dk'&D*dk½dk0g'lwmaw;onf jrefrmEdkifiH&Sd zdvpfydkif w½kwfESihftpöa&;EdkifiHwdkYtMum; tqihfjrihf
pD;yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm;toif;ESifh zdvpfyikd t
f odkuf enf;ynmqdkif&m wDxGifqef;opfrIESiyhf wfoufí
t0ef;wdkYukd aejynf a wmf & S d Horizon Lake View yl;aygif;aqmif&u G &f ef oabmwlnv D u
kd Mf uaMumif;
[kw d ,füawGUqHkonf/ a'oqdik &f mowif;Xmersm;u owif;xkwjf yefonf/

20 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf zdvpfydkif 23 ppf u d k i f ; wd k i f ; a'oBuD ;twGif; tao;pm;


or®wEdkifiH or®w rpöwm ½dk'&D*dk½dk0g'lwmaw;ukd a&tm;vQyfppf"mwftm; xkwfvkyfrnhf pDrHudef;
aejynfawmf&dS EdkifiHawmfor®wtdrfawmfü *kPfjyK taumiftxnfazmf aqmif&Guf&efESihf vrf;yef;
wyfzGJUjzihf BudKqdkonf/ qufoG,fa&;qdkif&mrsm;ESihfpyfvsOf;onhf nd§EIdif;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; tpnf;ta0;ukd aejynfawmf&Sd Edik if aH wmfor®w
pkMunfonf zdvpfydkifor®wEdkifiHor®w rpöwm tdraf wmftpnf;ta0;cef;rüusi;f y&m Edik if aH wmf\
½dk'&D*dk½dk0g'lwmaw;ukd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunfwufa&muf
oHwrefaqmif {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ trSmpum; ajymMum;onf/
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D pyg;cGaH vmifpmoH;k vQypf pf "mwftm;ay;puf½kH
rif;atmifvidI Ef iS fh zdvpfyikd o
f r®wEdik if H or®w rpöwm zGihfyGJtcrf;tem;ukd ysO;f rem;NrKd Ue,f r,fZvDukef;
½dk'&D*dk½dk0g 'lwmaw;wdkYonf aejynfawmf&Sd Hori- aus;&Gm&Sd jrefrmEdkifiH v,f,mpD;yGm;a&;trsm;ydkif
zon Lake View [kdw,fü awGUqHo k nf/ aumfydka&;&Sif;vDrdwuf 0if;twGif;üusif;y&m

20
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l wuf a &muf usif ; y&m wyf r awmf u muG , f a &; OD ; pD ; csKyf
zGihfvSpfay;onf/ AdkvfcsKyfrSL;BuD; r[moa&pnfol rif;atmifvIdif
wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;onf/
24 w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H bdak tmNrKd Uü usi;f y EsLuvD;,m;vufeuf ydwfyifwm;qD;rnhf
rnhf 2017 ckEpS f tm&Sa'oqdik &f m bdak tmzk&d rfoYdk w&m;0if pnf;urf;csucf srw S rf q
I ikd &f m oabmwlnrD I
wufa&muf&eftwGuf 'kwd,or®w OD;jrihfaqGESihf &&Sad &; ndE§ idI ;f aqG;aEG;rIueG zf &ihu f dk e,l;a,mufNrKd U&Sd
tzG J U 0if r sm;onf w½k w f j ynf o l Y o r® w Ed k i f i H o k d Y ukvor*¾XmecsKyfü pwifusif;yonf/
xGufcGmonf/
&mxl;rSjzKwcf sccH &hJ onhf tD*spf or®wa[mif; 28 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf a':atmifqef;
[kpd eDrbl m&ufonf ajcmufEpS Mf um zrf;qD;xde;f odr;f pkMunfonf tzGJU0ifrsm;ESihftwl ucsifjynfe,f
cHcJh&NyD;aemuf jyefvnfvGwfajrmufvmaMumif; jrpfBuD;em;NrdKUokdYoGm;a&mufNyD; ucsifvlxktzGJU
½du
k wf mowif;wGif azmfjyonf/ tpnf; acgif;aqmifrsm;? Nidrf;csrf;a&; aqG;aEG;a&;

wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD; r[moa&pnfol rif;atmifvIdif


72 ESpfajrmuf wyfrawmfaeY ppfa&;jytcrf;tem;okdY wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;pOf
25 'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf w½kwfjynfolY tusK;d aqmiftzGUJ wdEYk iS fh oD;jcm;pDawGUqHkcJhNyD;aemuf
or®wEdkifiHbdkatmNrdKUü usif;yonhf 2017 ckESpf cwfcsKdwdkufyGJ a&Smifpcef;? KBC rdkif;em;wdkufyGJ
tm&Sa'oqdkif&mbdkatmzdk&rfESpfywfvnf tpnf; a&Smifpcef;? vefq,fa&ab;u,fq,fa&;pcef;ESihf
ta0; zGihfyGJokdYwufa&muf rdefYcGef;ajymMum;onf/ jynfvHk;csrf;omy&[dwa*[mwkdYukd oGm;a&muf
tm;ay;onf/
26 'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf w½kwfjynfolY
or®wEdkifiH bdkatmNrdKUü usif;ycJhonhf tm&Sa'o 29 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
qdkif&m bdkatmzdk&rfokdY wufa&mufcJhNyD;aemuf 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
aejynfawmfokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/ pkMunfonf urÇmhbPf\ ta&SUtm&SESihfypdzdwf
a'oqdkif&m 'kwd,Ouú| Mr.Victroia Kwakwa ESihf
27 72 ES p f a jrmuf wyf r awmf a eY ppf a &;jy tzGJUukd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk
tcrf;tem;ukd aejynfawmfppfa&;jyuGif;BuD;ü 0efBuD;\ {nhfcef;rüvufcHawGUqHkonf/

21
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tjriftm½kHcsKdU,Gif;aeaomfvnf; b0ukd
t½IH;ray;bJ BudK;pm;cJhol rat;csrf;atmifukd {Nyv
D
azazmf0g&DvtwGuf cs;D usL;*kPjf yKxu kd o
f l tjzpf
a&G;cs,fvdkufaMumif; EdkifiHawmf\ twdkifyifcH
yk*¾dKvf½Hk;u xkwfjyefaMunmonf/ 1 2017 ck E S p f Mum;jzwf a &G ; aumuf y G J u k d
NAw
d ed 0f efBu;D csKyf x&Dpmaronf Oa&myor*¾rS EdkifiHwpf0ef;&Sd vpfvyfrJqE´e,f 19 ae&mü
NAdwdefEdkifiH EkwfxGufonhf pmcsKyfwpfapmifukd wpfNydKifeufusif;y&m vpfvyfrJqE´e,frS jynfol
vufrSwfa&;xdk;vdkufaMumif; ½dkufwmowif;wGif rsm;u rJ½HktoD;oD;ü qE´rJay;cJhMuonf/
azmfjyonf/ ukv
d bH ,D mtaemufawmifyikd ;f &Sd rdku&dk mNrKd UwGif
rd;k onf;xefpmG &GmoGe;f um jrpfa&vQrH aI Mumihf &TUH ESihf
30 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; Eke;f ajrrsm;NyKd usc&hJ m vlaygif; 230 ausmf aoqH;k Ny;D
pkMunfonf Edik if aH wmftpk;d &wm0ef,rl I wpfEpS jf ynhf 200 ausmx f cd u
kd 'f Pf&m&&Sad Mumif; tifeftdwfcsfau
txdrf;trSwftjzpf rdefYcGef;ajymMum;onf/ owif;wGifazmfjyonf/
jrefrmEdik if \
H ukeof ,
G rf I u@zGUH NzKd ;wd;k wufa&;
qdkif&m ESpfvwfpDrHudef; (Medium Term Programme
MTP) tpD&ifcHpm xkwfjyefjcif;tcrf;tem;ukd
aejynfawmf&dS Hilton [dw k ,füusi;f y&m 'kw, d or®w
OD;jrihaf qG wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf /

31 trsK;d om;use;f rma&; pDru H ed ;f (2017-2021)


pwif aqmif&GufrI today;jcif;tcrf;tem;ukd
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f
A[kdXme (2) ü usif;y&m EdkifiHawmf\twdkifyifcH
yk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf wufa&muf trSm Mum;jzwfa&G;aumufyGJü rJqE´&Sifjynfolrsm;
pum;ajymMum;onf/ qE´jyKrJay;aepOf
awmifu&kd ;D ,m;or®wtjzpf wm0efxrf;aqmif
aepOftwGi;f tcGit fh mPmuktd oH;k jyKum vmbf,rl I 2 2017 ckESpf Mum;jzwfa&G;aumufyGJ &v'f
jyKcJhjcif;ESihf ta&;BuD;owif;tcsuftvufrsm; rsm;udk aejynfawmf&Sd jynfaxmifpka&G;aumufyGJ
aygufMum;aprItygt0if jypfrIaygif; 13 ckjzihf aumfr&Sif½Hk;u xkwfjyefaMunm&m trsKd;om;
pGJcsufwifcH&onhf or®wa[mif; ywf*Grfa[;ukd 'D r d k u a&pD t zG J U csKyf y gwD u jynf o l Y v T w f a wmf
awmifudk&D;,m;w&m;½Hk;u zrf;qD;&eftrdefYcsrSwf ud,k pf m;vS,if g;OD;? trsK;d om;vTwaf wmfudk,fpm;vS,f
vdkufaMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/ oHk;OD;ESihf jynfe,fvTwfawmf ud, k pf m;vS,w f pfO;D ?
ygupöwefEdkifiHtaemufajrmufa'o&Sd yg&m &Srf;wdkif;&if;om;rsm; 'Drdkua&pDtzGJUcsKyfygwDu
cseD m;rsK;d EG,pf ek ,fajr aps;wpfctk wGi;f ü aygufurJG I jynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,fESpfOD;ESihf jynfe,f
wpf&yfjzpfymG ;&m vlig;OD;xufrenf;aoqH;k Ny;D 25 OD; vT w f a wmf u d k , f p m;vS , f a v;OD ; ? jynf a xmif p k
'Pf&m&&SdaMumif; qif[Gmowif;wGifazmfjyonf/ BuhHcdkifa&;ESihfzGHUNzdK;a&;ygwDu jynfolYvTwfawmf

22
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

udk,fpm;vS,fwpfOD;ESihf jynfe,fvTwfawmfudk,f avaMumif;wdkufcdkufrI wpf&yft wG i f ; 58 OD ;


pm;vS,fwpfOD;? &cdkiftrsKd;om;ygwDu jynfolY aoqHk;um trsm;tjym;xdcdkuf'Pf&m &&SdcJhNyD;
vTwfawmfudk,fpm;vS, f w pf O D ; ? vl r sKd ; aygif ; pH k tqdyk gwdu k cf u kd rf rI mS tqdy"f mwfaiGUjzihf wdkufcdkufrI
'Drdkua&pDygwD (u,m;jynfe,f) u jynfe,f jzpf z G , f & S d a Mumif ; qD ; &D ; ,m;vl Y t cG i h f t a&;
vTwaf wmfu, kd pf m;vS,w f pfO;D wdtYk a&G;cs,cf &H aMumif; apmihfMunhfavhvma&;tzGJU\ ajymMum;csufukd
owif;xkwfjyefonf/ tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/
tif'ekd ;D &Sm;Edik if &H dS uRe;f pkwpf0ef; ae&maygif;
12 ae&mrS ig;cd k ; zrf ; onh f Ed k i f i H j cm;a&,mOf 5 &cdkifjynfe,fwnfNidrfat;csrf;rIESihf zGHUNzdK;rI
81 pif;ukd tmPmydkifrsm;u azmufcGJzsufqD; wd;k wufa&; taumiftxnfazmfa&; A[dak umfrwD
vdkufaMumif; yDwDtdkifowif;wGif azmfjyonf/ vkyfief;nd§EIdif;tpnf;ta0; (2^2017) ukd aejynf
awmf&d S or®wtdraf wmftpnf;ta0;cef;rüusi;f y&m
3 wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyfrLS ;Bu;D A[kad umfrwD Ouú| Edik if aH wmf\ twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf
rif;atmifvIdifonf aejynfawmf&Sd wyfrawmf a':atmifqef;pkMunf wufa&muftzGit fh rSmpum;
wef;jrihaf vhusiafh &;ausmif; txl;wyfzUJG avhusihfa&; ajymMum;onf/
uGif;ü usif;yonhf txl;wyfzGJU (trsKd;orD;) yk*¾vduu@zGHUNzdK;wdk;wufa&;aumf r wD \
oifwef;trSwpf Of (1) oifwef;qif;yGt J crf;tem; yxrtBud r f yk * ¾ v d u u@zG H U Nzd K ;wd k ; wuf a &;
okdY wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;NyD; xl;cRefqk& rl a bmif E S i h f vk y f i ef ; pD r H c suf qd k i f & mtvk y f ½ H k
oifwef;olrsm;tm; qkrsm;csD;jr§ifhonf/ aqG;aEG;yGJukd aejynfawmf&dS Park Royal [kdw,fü
tm&yfapmfbGm;rsm;jynfaxmifpk 'lbdkif;rS usif;y&m 'kwd,or®w OD;jrihfaqG wufa&muf
qdrk mvDEikd if H abmfqmqdNk rKd UokYd OD;wnfcw
k af rmif;vm trSmpum; ajymMum;onf/
onhf tdE, d´ ukeof ,
G af &aMumif; oabFmwpfpif;ukd AifeZD v
JG m;Edik if üH or®w eDudkvyfpfrm'l½dkukd
qdrk mvDyifv,f"m;jyrsm;u jyefay;qGJcJh&m 2012 qefu Y siqf E´jyolrsm;ESifh vHNk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm;Mum;
ckESpfaemufydkif; yxrqHk;oabFmukd jyefay;qGJrI y#dyu©jzpfymG ;cJhNyD; qE´jyolrsm;u vrf;rsm;ay:wGif
jzpfaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/

4 EdkifiHawmftpkd;&\ yxrwpfESpfwmtwGif;
aqmif & G u f c J h r I r sm;ES i h f y wf o uf o nh f owif;pm
&Si;f vif;yGuJ dk jyefMum;a&;0efBuD;Xme pkaygif;tpnf;
ta0;cef;rüusif;y&m jyef M um;a&;0ef B uD ; Xme
jynfaxmifp0k efBu;D a'gufwmazjrihf? jynfaxmifpk
w&m;vTwfawmfcsKyfrS ñTefMum;a&;rSL;csKyfrsm;ESihf
wm0ef&Sdolrsm;? jynfwGif;jynfyowif;rD'D,mrsm;
wufa&mufonf/
qD ; &D ; ,m;Ed k i f i H taemuf ajrmufydkif;wGif AifeDZGJvm;EdkifiHü qE´jyolrsm;ESifh
tpkd;&ukd qefYusifwdkufcdkufaeonhf olykefrsm; vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;tMum; y#dyu©jzpfyGm;pOf
xd e f ; csKyf x m;aom td k u f ' vpf b f jynf e ,f ü

23
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

twm;tqD;rsm;jyKvkyfum ausmufcJrsm;? ykvif; pkaygif;tpnf;ta0;cef;rü usi;f y&m Edik if jH cm;a&;?


rsm;jzihf ypfaygufcJhojzihf trwfwpfOD; 'Pf&m e,fpyfa&;&m? vQyfppfESihfpGrf;tif0efBuD;XmewdkYrS
&cJah Mumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ wm0ef&o dS rl sm;u &Si;f vif;wifjyNy;D owif;axmuf
rsm;\ ar;jref;csurf sm;ukd jyefvnfajzMum;onf/
6 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpkvGif {Nyv D 4 &ufu jzpfymG ;cJo h nhf qD;&D;,m;Edik if H
acgif;aqmifaom udk,fpm;vS,ftzGJUonf w½kwf taemuf ajrmufydkif;a'owGif tpkd;&wyfrsm;u
EdkifiHokdY cspfMunfa&;c&D;oGm;a&mufonf/ olykefwyfrsm;tay: "mwkvufeufrsm;toHk;jyK
EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf EdkifiHjcm;a&; wdkufcdkufrIukd wkHYjyefonhftaejzihf tar&duef
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; ppf o abF m rsm;u qD ; &D ; ,m;Ed k i f i H [k r f ; pf c ½d k i f
pkMunfonf e,l;a,mufNrKd Utajcpdu k f UNICEF Xme tv,fyikd ;f &Sd avwyfpcef;rsm;okYd 'Hk;usnf 59 pif;
csKyf\ Deputy Executive Director Mr.Rebert Justin ypf c wf w d k u f c d k u f c J h a Mumif ; tif e f t d w f c sf a u
Alexander Forsyth ESit fh zGUJ ukd Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme owif;wGif azmfjyonf/
jynfaxmifpk0efBuD;\ {nhfcef;rü awGUqHkonf/
jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf 7 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
e,l;a,mufNrdKU tajcpdkuf UNICEF XmecsKyf\ pkMunfonf Global Commission on Dry Policy
Deputy Executive Director Mr.Robert Justin (GCDP) Ouú| qGpfZmvefEdkifiH or®wa[mif;
Alexander Forsyth udk aejynfawmf&Sd vTwa f wmf Ms.Ruth Dreifuss ukd eHeuf 10 em&DwiG v f nf;aumif;?
taqmufttHk jynfoYl vTwaf wmf{nhcf ef;raqmifü jyifopfEikd if H Total ukrP Ü OD uú| Mr.Patrick Pouyanne
vufcHawGUqHkonf/ ESit
fh zGUJ ukd eHeuf 11 em&DwiG f vnf;aumif; aejynf
trsKd;om;vTwfawmf Ouú| ref;0if;cdkifoef; awmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme? jynfaxmifpk
onf qGpfZmvefEdkifiH *sDeDAmNrdKUtajcpdkuf Global 0efBuD;\ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
Commission on Dry Policy (GCDP) Ouú | jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf
qGpfZmvefEdkifiH or®wa[mif; Ms.Ruth Dreifuss qGpfZmvefEdkifiH *sDeDAmNrdKU tajcpdkuf Global Com-
ukd eHeuf 10 em&DwGifvnf;aumif;? UNICEF mission on Dry Policy (GCDP) Ouú |
XmecsKyf\ Deputy Executive Director Mr.Robert qGpfZmvefEdkifiH or®wa[mif; Ms.Ruth Dreifuss
Justin Alexander Forsyth udk rGef;vGJ 1 em&Dcw JG iG f ukd jynfolYvTwfawmf{nhfcef;raqmifü vufcH
vnf;aumif; aejynfawmf&dS trsK;d om;vTwfawmf awGUqHkonf/
{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D 8 qD;&D;,m;avwyfpcef;rsm;ukd tar&duefu
rif;atmifvIdifonf UNICEF XmecsKyf\ Deputy 'H k ; usnf r sm; ypf c wf w d k u f c d k u f r I E S i h f y wf o uf í
Executive Director Mr.Robert Justin Alexander ukvor*¾vHkNcHKa&;aumifpDu ta&;ay:tpnf;
Forsyth ud k aejynf a wmf & S d bk & ih f a emif & d y f o m ta0;usif;ycJa h Mumif; tifeftdwfcsfauowif;wGif
{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ azmfjyonf/
EdkifiHawmftpkd;&\ yxrwpfESpfwmtwGif;
aqmif&GufcJhrIrsm;ESihfywfoufonhf owif;pm 10 w½k w f j ynf o l Y o r® w Ed k i f i H o r® w rpö w m
&Si;f vif;yGuJ dk aejynfawmf&dS jyefMum;a&;0efBu;D Xme &SDusihfzsifonf cspfMunfa&;c&D;a&muf&Sdaeonhf

24
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfukd w½kwfjynfolYor®wEdkifiH or®w rpöwm &SDusihfzsifu


*kPfjyKwyfzGJUjzihf BudKqdkpOf

Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpv k iG wf u Ykd dk &JcsKyaf Zmf0if;ESifh wm0ef&Sdolrsm; wufa&mufum
ayusi;f NrKd U jynfocYl ef;r ta&SUbuf&ifjyifü *kPjf yK &Sif;vif;ajymMum;MuNyD; rD'D,mrsm;\ ar;jref;csuf
tcrf;tem;jzihf BudKqdkNyD; jynfolYcef;raqmif&Sd Hei rsm;ukd jyefvnfajzMum;onf/
Bei Hall ü jrefrm-w½kwf ESpfEdkifiHaqG;aEG;yGJukd
qufvufusif;yonf/ 11 w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if oH dYk cspfMunfa&;c&D;
'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf &efukefNrdKU oGm;a&mufco hJ nhf Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS fh
rif;&Jausmpf mG vrf;&Sd jynfaxmifpo k r®w jrefrmEdik if H ZeD; a':pkpkvGif OD;aqmifaom udk,fpm;vS,ftzGJU
uk e f o nf r sm;ES i h f puf r I v uf r I v k y f i ef ; &S i f r sm; onf aejynfawmfokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/
toif;csKyfüusif;yonhf jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief; EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfESihf aus;vuf
&Sifrsm;ESihf yÍörtBudrf yHrk eS af wGUqHyk o JG Ydk wufa&muf awm&Gmae vli,frsm;pum;0dkif; (Nidrf;csrf;a&;
trSmpum;ajymMum;onf/ pum;0dkif;) ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynf
EdkifiHawmftpkd;&\ yxrwpfESpfwmtwGif; qdkif&m uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;yonf/
aqmif & G u f c J h r I r sm;ES i h f y wf o uf í owif ; pm jynfaxmifpktpkd;&tzGJU\ trsK;d om;vHNk cKH a&;
&S i f ; vif ; yG J u k d jyef M um;a&;0ef B uD ; Xme tpnf ; qdkif&m tBuHay;yk * ¾ d K vf OD ; aomif ; xG e f ; onf
ta0;cef;rü usi;f y&m vlr0I efxrf;? u,fq,fa&; &efukefNrdKUtajcpdkuf oHwrefrsm;ESihf ukvor*¾
ESijfh yefvnfae&mcsxm;a&; 0efBu;D Xme jynfaxmifpk tzGJUtpnf;rsm;rS udk,fpm;vS,frsm;ukd &efukefNrdKU&Sd
0efBu;D a'gufwm0if;jrwfat;? jynfxaJ &;0efBu;D Xme? trsKd;om;jyefvnfoihfjrwfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;
ydkYaqmifa&;ES i f h quf o G , f a&; 0efBuD;XmeESihf A[kdXmeü awGUqHkí &cdkifjynfe,f tajctae
aqmuf v k y f a &;0ef B uD ; Xmewd k Y r S tNrJ w rf ; rsm;ESifh vwfwavm jzpfay:wdk;wufrIrsm;ukd
twG i f ; 0ef r sm;? jref r mEd k i f i H & J w yf z G J U &J c sKyf &Sif;vif;ajymMum;onf/

25
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

12 jyifopfEdkifiH 'efpuwf yifv,fqdyfurf;NrdKU tmz*efepöwefEikd if H eef*g[mjynfe,f ta&SU


teD;&Sd *&if;qifoD a&TUajymif;tajcpdkuf aexdkif ydik ;f &Sd tdik tf ufpt f zGUJ tcdik t
f rmajcuky, f x l m;onhf
olrsm;pcef;ü tmz*efvlrsKd; cdkvIHolrsm;ESihf umh'f ae&mukd tar&duefbufu AHk;tm;vHk;\ rdcif[k
vlrsK;d cdv
k o
HI rl sm;tMum; cdu
k &f efjzpfymG ;&mrS rD;pwif wifpm;ac:qdkMuonhf GBU-3B Massive Ordnane
avmifuRrf;&m a&TUajymif;tajcpdkufaexdkifol Air Blast (MOAB) AH;k ukd toH;k jyKonhf avaMumif;
1500 cefY cdkvIHaeonhf wJrsm;tm;vHk; rD;avmif wdu k cf u kd rf jI yKc&hJ m tenf;qH;k tkdiftufpfppfaoG;<u
uRrf;cJhaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ 36 OD; aoqHk;cJhaMumif;? tqdkyg AHk;rSm uDvdk*&rf
9800 av;um 2003 ckEpS f tD&wfppfyJG umvtwGi;f
13 aejynfawmfaumifpDe,fajr aejynf a wmf prf ; oyf c J h N yD ; aemuf y d k i f ; yxrqHk;tBudrfBuJcsrI
NrdKUawmf0ef r[moBuFefr@yfzGihfyGJtcrf;tem;okdY jzpfaMumif; tifet f wd cf saf uowif;wGif azmfjyonf/
'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,lESihfZeD; a'gufwm
a&TvTrf;wdkY wufa&muftm;ay;onf/ 17 Edik if aH wmfor®w OD;xifausm?f 'kwd,or®w
u&ifjynfe,f jr0wDNrKd U\ 1378 ckEpS f jrefrmh OD;jrihfaqGESifh OD;[ife&DAefxD;,l? jynfolYvTwfawmf
½dk;&m r[moBuFefA[kdr@yfzGihfyGJtcrf;tem;ukd Ouú | OD ; 0if ; jrih f ? trsKd ; om;vT w f a wmf O uú |
jr0wDNrdKU trSwf (4) &yfuGuf&Sd tqdkygr@yfü ref;0if;cdkifoef;? wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf
usi;f y&m trsK;d om;vTwaf wmfOuú| ref;0if;cdik o f ef; AdkvfcsKyfrSL;BuD;rif;atmifvIdifwdkYonf 1379 ckESpf
wufa&muftm;ay;onf/ jrefrmh½dk;&mESpfopfr*FvmEIwfcGef;qufpum;rsm;ukd
1378 ckESpf jrefrmh½dk;&m r[moBuFefyGJawmf rD'D,mrsm;rSwpfqihf ajymMum;onf/
umuG,fa&; OD;pD;csKyf½Hk; (Munf;? a&? av) rdom;pk wl&uDEikd if üH or®w\ vkyyf ikd cf iG t fh mPmrsm;
a&upm;r@yfzGihfyGJtcrf;tem;ukd aejynfawmf jri§ w fh ifay;&ef &nf&, G o
f nhf zGUJ pnf;yHk tajccHOya'
a*gufuiG ;f &Sd jrufcif;jyifü usif;y&m wyfrawmf jyif q if a &; jynf o l Y q E´ c H , l y G J u k d usif ; y&m
umuG,af &;OD;pD;csKyf Advk cf sKyrf LS ;Bu;D rif;atmifvidI f axmufcHrJ 51 'or 5 &mcdkifEIef;&&SdaMumif;
ESihfZeD; a':MuLMuLvSwYkd wufa&mufonf/ ½dkufwmowif;wGifazmfjyonf/

19 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,l OD;aqmif


onhf udk,fpm;vS,ftzGJUonf e,fomvefEdkifiH
'kwd,0efBuD;csKyfESihf vlrIa&;&mESihf tvkyftudkif
&&Sad &;0efBu;D H.E. Mr.Lodewijk Asscher \ zdwMf um;
csuft& e,fomvefEdkifiHokdY tvkyfoabmc&D;pOf
oGm;a&mufonf/
EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYtrSwf (7^
2017) jzif h OD ; atmif x l ; uk d pD ; yG m ;a&;ES i h f
ul;oef;a&mif;0,fa&;0efBuD;Xme 'kwd,0efBuD;
tar&duefu tmz*efepöwefEdkifiH tjzpf ceft Y yfwm0efay;onf/
eef*g[mjynfe,ftwGif;&Sd tdkiftufpftzGJUukd jynfyrS vkytf m;ccsKo
d maom tvkyo f rm;rsm;
wdkufcdkufcJhonhf MOAB AHk; 0ifa&mufvmNy;D vkyt f m;cusqif;rI jzpfay:aponhf

26
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tdyfcsf-1 bD ADZmtpDtpOfukd jyefvnfo;kH oyf&ef tmz*ef e pö w ef wyf r awmf ,l e D a zmif ;


tar&duefor®w a':e,fx&efu Y vufrSwfa&;xdk; 0wf qif xm;onh f wmvD bef p pf aoG ; <ursm;u
vdkufaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ rmZmtD&Sm&pfzfNrdKU&Sd tmz*efepöweftajcpdkuf
pcef;wpfco k Ydk 0ifa&mufp;D eif;wdu k cf u
kd &f m wyfzUJG 0if
20 e,fomvefEdkifiHüa&muf&Sdaeaom 'kwd, 140 ausmf aoqHk;NyD; 50 ausmf xdcdkuf'Pf&m
or®w OD;[ife&DAefx;D ,lEiS t fh zGUJ onf ½dkwm'rfNrdKU &&SdcJhaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/
&Sd delta work? ½dwk m'rfqyd u f rf;ESihf Maasvlakte I ESihf
II wdkYukd Munhf½IavhvmNyD;aemuf e,fomvefEdkifiH 23 &Srf;jynfe,fa'otvdkuf trsK;d om;tqihf
EdkifiHjcm;a&;0efBu;D rpöwmbmhwu f t dk ef'gpf? tajccH Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ zGiyfh tJG crf;tem;ukd awmifBu;D NrKd U
taqmufttHEk iS fh obm0ywf0ef;usiaf &;&m 0efBuD; NrdKUawmfcef;rüusif;y&m EdkifiHawmftwdkifyifcH½Hk;
rpö p f r D v meD & S p f A ef a [*ef w d k Y E S i h f awG U qH k u m 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; OD;ausmfwihfaqG?
ESpfEdkifiH yl;aygif;aqmif&u G af &;udp&ö yfrsm; aqG;aEG; Nidrf;csrf;a&;aumfr&SifOuú| a'gufwmwifrsK;d 0if;?
Muonf/ &S r f ; jynf e ,f 0ef B uD ; csKyf a'guf w mvif ; xG # f ?
yavmifudk,fydkiftkyfcsKyfcGihf&a'o OD;pD;tzGJUOuú|
21 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; OD;0if;ausmf(c) OD;tdkufrdef;? jynfolYvTwfawmf
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; ud, k pf m;vS,f a'gufwma':oef;aiGEiS fh a'ocHtzGUJ
pkMunfonf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdkifiH China Inter- tpnf;toD;oD;rS wm0ef&o dS rl sm; wufa&mufonf/
national Trust and Investment Company (CITIC) tar&d u ef tpkd;&u od y Ü H y nm&yf q d k i f & m
Group \ Ouú| Mr.Chang Zhenming OD;aqmifaom okawoejyKrIrsm;ESihf ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;
udk,fpm;vS,ftzGJUukd aejynfawmf&Sd Edik if jH cm;a&; qd k i f & m ud p ö & yf r sm;wG i f oH k ; pG J a iG y rmPuk d
0efBu;D Xme jynfaxmifp0k efBuD;\ {nhfcef;rü vufcH avQmch sypf&ef aMunmcJo h nht f ay: odyyHÜ nm&Sirf sm;
awGUqHkonf/ tygt0if jynf o l a xmif a ygif ; rsm;pG m wd k Y u
'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf aejynfawmf&Sd 0g&SifwefNrdKUü qE´xkwfazmfcJhaMumif; tifeftdwfcsf
pD;yGm;a&;ESifh ul;oef;a&mif;0,fa&;0efBuD;Xme auowif;wGif azmfjyonf/
tpnf;ta0;cef;rü usif;yonhf yk*¾vduu@
zGHUNzdK;wdk;wufa&;aumfrwDESifh vkyfief;aumfrwD 24 wpfEdkifiHvHk; ypfcwfwdkufcdkufrI &yfpJa&;
rsm; ndE§ iId ;f tpnf;ta0;okYd wufa&muftrSmpum; oabmwlpmcsKyf taumiftxnfazmfrIqdkif&m
ajymMum;onf/ nd§EIdif;tpnf;ta0;ukd aejynfawmf[w dk ,fZek &f dS
jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHESihf rm&S,f o*F[[kdw,fü usif ; y&m trsKd ; om;jyef v nf
uRe;f pk or®wEdik if w Ykd Mum; oHtrwfBu;D tqihjf zifh oih f j rwf a &;ES i h f Nid r f ; csrf ; a&;A[k d X me Ouú |
H t
oHwreftquftoG,pf wifxal xmifonf/ Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
22 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf e,fomvefEikd if oH Ykd cspMf unfa&;c&D;oGm;a&muf
e,f o mvef E d k i f i trfpwm'rf N rd K U avvD p wwf cJo h nh'f wk ,d or®w OD;[ife&DAefx;D ,lEiS t fh zGUJ onf
p'o&S d & pf * sf 0 g;wm; a&t&if ; tjrpfpDrHcefYcGJrI &ef u k e f tjynf jynf qd k i f & mavqd y f ok d Y jyef v nf
pifwmokYd oGm;a&mufavhvmonf/ a&muf&Sdonf/

27
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tBudrf 30 ajrmuf tmqD,HxdyfoD;tpnf;ta0;zGihfyGJü tmqD,HtzGJU0if EdkifiHrsm;rS tBuD;tuJrsm;


rSwfwrf;wif"mwfyHk½dkuful;pOf

tar&duefor®w a':e,fx&efYESihf *syef 'Hk;vufeufqdkif&m &nfrSef;csufrsm;ukd taMumif;


0efBuD;csKyf &SifZdktmab;wdoYk nf ajrmufu&dk ;D ,m; jyKí tar&duefppfbufu awmifu&kd ;D ,m;Edik if \ H
Ed k i f i H \ EsLuvD ; ,m;vuf e uf prf ; oyf r I E S i h f pcef ; wpfckwGif 'Hk;vufeufumuG,fa&; pepf
ywfoufí wkjYH yefta&;,l&ef w,fvzD ek ;f rSwpfqifh ('H;k cGi;f 'H;k ) ukd pwifwyfqifvu
kd af Mumif; ½dkufwm
aqG;aEG;cJhaMumif; tifeft dwfcsfauowif;wGif owif;wGif azmfjyonf/
azmfjyonf/
27 jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; nDvmcH - (21) &mpk
25 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k ¾dKvf a':atmifqef; yifvu kH sif;ya&; A[k d a umf r wD t pnf ; ta0;uk d
pkMunfonf aejynf a wmf & S d jref r mtjynf jynf EdkifiHawmfor®wtdrfawmf tpnf;ta0;cef;rü
qd k i f & m uG e f A if ; &S i f ; A[k d X me(2)ü usif;yonhf usif ; y&m A[k d a umf r wD O uú | Ed k i f i H a wmf \
Edik if aH wmf\ pGr;f tifr0l g' nd§EIdif;tpnf;ta0;okdY twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf a':atmif q ef ; pk M unf
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
awmifolv,form; tcGihfta&;umuG,f
26 'k w d , or® w OD ; [if e &D Aef x D ; ,l o nf a&;ESihf tusKd;pD;yGm;jr§ifhwifa&; OD;aqmiftzGJU
aejynfawmf&Sd r*FvmoD&d[kdw,füusif;yonhf pHknDtpnf;ta0; (1^2017) ukd aejynfawmf&Sd
trsKd ; om;c&D ; oG m ;vk y f i ef ; zG H U Nzd K ; wd k ; wuf a &; pdkufysKd;a&;? arG;jrL a&;ESihf qnfajrmif;0efBuD;Xme
A[kdaumfrwD nd§EIdif; tpnf;ta0; (1^2017) okdY tpnf ; ta0;cef ; rüusif ; y&m OD ; aqmif t zG J U
wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/ tzGJUacgif;aqmif 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,l
ajrmuf u d k & D ; ,m;Ed k i f i H \ EsLuvD ;,m;ES i h f wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/

28
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

28 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


pkMunfonf zdvpfydkifEdkifiH reDvmNrdKUü usif;yrnhf arv
tBud r f 30 ajrmuf tmqD , H x d y f o D ; tpnf ;
ta0;ES i h f quf p yf x d y f o D ; tpnf ; ta0;rsm;ok d Y 2 trsKd;om;tqihf a&t&if;tjrpfaumfrwD\
wufa&muf&ef aejynfawmfrS xGufcGmonf/ a&SUvkyfief;pOf nd§EIdif;tpnf;ta0;ukd ykdYaqmif
'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf aejynfawmf&Sd a&;ESihfqufoG,fa&;0efBuD;Xme tpnf;ta0;
ydkYaqmifa&;ESihf qufoG,fa&;0efBuD;Xme tpnf; cef;rüusif;y&m aumfrwDOuú| 'kwd,or®w
ta0;cef;rü usif;yonhf jrefrmEdkifiHydkif N*dK[fwk OD ; [if e &D A ef x D ; ,l wuf a &muf t rS m pum;
pcef;wnfaqmufa&; OD;aqmifaumfrwD yxr ajymMum;onf/
tBurd f vkyif ef;ndE§ idI ;f tpnf;ta0;okYd wufa&muf EdkifiHawmftpkd;&\ yxr wpfESpfwmtwGif;
trSmpum; ajymMum;onf/ aqmif&GufcJhrIrsm;ESihfywfoufonhf owif;pm
&Sif;vif;yGJukd jyefMum;a&;0ef B uD ; Xme pk a ygif ;
29 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; tpnf ; ta0;cef ; rüusif ; y&m tvk y f o rm;?
pkMunfonf zdvpfydkifEdkifiH reDvmNrdKUü usif;yonhf vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESihf jynfolYtiftm;0efBuD;Xme
tBurd f 30 ajrmuftmqD,x H yd of ;D tpnf;ta0;ESihf jynfaxmifpk0efBuD; OD;odef;aqG? umuG,fa&;
qufpyftpnf;ta0;rsm;okdY wufa&mufonf/ 0efBuD;XmerS AdkvfcsKyfjrihfEG,f? jrefrmEdkifiHawmf
bmomjyefpmaypmwrf;zwfyGJESihf aEG&moD A[kdbPf 'kwd,Ouú| OD;qufatmif? aejynfawmf
pmtkyf aps;a&mif;yGJawmf zGihfyGJukd &efukefNrdKU aumifpDtwGif;a&;rSL; OD;0if;&SdefwdkYu &Sif;vif;
odrfjzLvrf;&Sd yHkESdyfa&;ESihfxkwfa0a&;OD;pD;Xme ajymMum;onf/
A[kdyHkESdyfpuf½Hka&SUü usif;yonf/
3 2017 ckESpf urÇmhpme,fZif; vGwfvyfcGihfaeY
30 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf a':atmifqef; tcrf;tem;ukd &efukefNrdKU csufx&D,rf[kdw,fü
pkMunfonf Oa&myor*¾XmecsKyf? b,fvf*sD,H? usif;y&m jyefMum;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk
tDwvDEiS NfhAw d ed Ef ikd if w
H o
Ykd Ydk w&m;0if c&D;oGm;a&muf&ef 0efBuD; a'gufwmazjrihf wufa&muftrSmpum;
&efukefNrdKUrS xGufcGmonf/ ajymMum;onf/
½k&mS ;Edik if w
H iG f tusiyfh sujf cpm;rIqefu Y sio f nhf tar&duefor®w a':e,fx&efYESihf ½k&Sm;
qE´jypka0;rIrsm;jyKvkyfcJh&m tqdkygqE´jyyGJwGif or®w Avm'DrmylwifwdkYonf ajrmufudk&D;,m;
yg0ifco hJ l wpf&mausmu f dk zrf;qD;xde;f odr;f cJah Mumif; EsLuvD ; ,m;vuf e uf zG H U Nzd K ;a&;tpD t pOf u k d
tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ xde;f csKyEf ikd af &;twGuf ESpEf ikd if yH ;l aygif;aqmif&u
G &f ef
AifeDZGJvm;EdkifiHwGif Oya'jyKvTwfawmfukd oabmwlncD ahJ Mumif; tifet f w d cf saf uowif;wGif
pDryH ikd cf iG t
fh wGuf a&G;aumufyu JG si;f yay;&ef twdu k f azmfjyonf/
tcHrsm;u qE´jyawmif;qdkcJh&m qlyltHk<urItxd
jzpfymG ;vmcJNh y;D vl 30 ausmf aoqH;k cJ&h um wpf&m 4 tDwvDEdkifiHüa&muf&Sdaeaom EdkifiHawmf\
ausmf zrf;qD;cHxm;&onhftwGuf tMurf;zufrI twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf a':atmif q ef ; pk M unf E S i f h
rsm; tqHk;owfum nd§EIdif;aqG;aEG;rIjyKvkyf&ef yk y f & [ef ; rif ; BuD ; z&ef p pf w d k Y o nf AmwD u ef
ykyf&[ef;rif;BuD; z&efppfu wdkufwGef;onf/ eef;awmfü awGUqHkcJhNyD; jrefrmEdkifiHESihf AmwDuef

29
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

NrdKUjyEdkifiHwdkYtMum; oHwrefqufqHa&; xlaxmif NAdwdefEdkifiH vef'efNrdKUü a&muf&Sdaeaom


onhfaMunmcsufukd xkwfjyefonf/ EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
vlrIuGef&ufpmrsufESmtcsKdUwGif EdkifiHawmf pkMunfonf vef'efNrdKU&Sd Guildhall üusif;yonhf
or® w ? Ed k i f i H a wmf \ twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf w d k Y E S i f h Honorary Freedom of the City Award of London
pyfvsOf;í owif;rSm;rsm;ukd &nf&G,fcsuf&Sd&Sdjzihf qkcsD;jr§ihfyGJokdYwufa&mufum qkvufcH&,lonf/
jzefYcsdaerIrsm;ukd jynfolrsm; txl;owdjyK qifjcif jyifopfEdkifiHor®wa&G;aumufyw
JG iG f tifrif
EdkifMu&ef Ed k i f i H a wmf twdkifyifcH½Hk;0efBuD;Xmeu EsL,,fvfrufc&GeftEdkif&&SdoGm;aMumif; ½dkufwm
owif;xkwfjyefonf/ owif;wGif azmfjyonf/
EdkifiHawmftpkd;&\ yxrwpfESpfwmtwGif;
aqmif & G u f c J h r I r sm;ES i h f y wf o uf o nh f owif;pm 9 oHvGifjrpfukd jzwfoef;NyD; armfvNrdKifNrdKUESihf
&Si;f vif;yGuJ dk jyefMum;a&;0efBuD;Xme pkaygif;tpnf; bD v l ; uRef ; a'o acsmif ; qH k N rd K Uuk d quf o G , f
ta0;cef;rüusi;f y&m jynfaxmifppk m&if;ppfcsKy½f ;kH ? wnfaqmufxm;aom AdkvfcsKyfatmifqef;wHwm;
jynfaxmifpk &mxl;0eftzGUJ ? jynfaxmifpak &SUaecsKyf (bDvl;uRef;) ESifh wHwm;jywdu k zf iG yfh tJG crf;tem;ukd
½Hk;rS wm0ef&Sdolwu Ykd &Si;f vif;ajymMum;onf/ armfvNrdKifbufurf;&Sd r@yfüusif;y&m jynfolY

jynfolYvTwfawmfOuú| OD;0if;jrihf AdkvfcsKyfatmifqef;wHwm; (bDvl;uRef;) zGihfyGJtcrf;tem;wGif


trSmpum;ajymMum;pOf
7 2014 ckESpfu jyefay;qGaJ c:aqmifomG ;onhf vTwfawmfOuú| OD;0if;jrihf wufa&muftrSmpum;
ausmif;ol 200 ausmfteuf 82 OD;ukd bdu k [ d k m&rf ajymMum;onf/
ppfaoG;<ursm;u jyefvwT af y;cJah Mumif; Edik *f s;D &D;,m; wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D
tpkd;&u ajymMum;onf/ rif;atmifvIdifonf xdkif;bk&ihfwyfrawmfa&wyf
OD;pD;csKyf Admiral Na Arreenich ukd aejynfawmf&Sd
8 2017 ckESpf urÇmhMuufajceDaeYtcrf;tem;ukd aZ,smoD&Ad rd mef{nhcf ef;raqmifü vufcaH wGUqHu k m
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqdkif&muGefAif;&Sif; ESpfEdkifiHwyfrawmfa&;&mrsm; aqG;aEG;onf/
A[kdXme (2) ü usif;y&m jrefrmEdkifiHMuufajceD
toif; em,u EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf 10 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ pkMunfonf Oa&myor*¾XmecsKyf? b,fvf*sD,H?

30
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tD w vD E S i h f jyif o pf E d k i f i H w d k Y o k d Y w&m;0ifc&D; 12 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf *sDeDAmNrdKU


oGm;a&mufc J h N yD ; aemuf &ef u k e f N rd K Uok d Y jyef vnf tajcpdkuf International Committee of the Red Cross
a&muf&Sdonf/ (ICRC) Ouú | Mr.Peter Maurer OD ; aqmif a om
trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef; ud,k pf m;vS,t f zGUJ ukd aejynfawmf&dS Edik if aH wmfor®w
OD;aqmifaom ud, k pf m;vS,t f zGUJ onf AD,uferf tdrfawmf {nhfcef;raqmifü vufcHawGUqHkonf/
trsKd;om;vTwfawmfOuú| H.E.Madam Nguyen Thi jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;aqG;aEG;rI yl;wGJ
Kim Ngan \ zdwfMum;csuft& AD,uferfEdkifiHü aumf r wD ( UPDJC ) \ (10) Bud r f a jrmuf
usi;f yrnht f m&S- ypdzw d af 'oqdik &f m aqG;aEG;yGo J Ydk tpnf;ta0;ukd aejynfawmf&Sd o*F[[dkw,fü
wufa&muf&efESihf cspfMunfa&;c&D;oGm;a&muf&ef usif ; y&m yl ; wG J a umf r wD O uú | Ed k i f i H a wmf \
&efukefNrdKUrS xGufcGmonf/ twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf a':atmif q ef ; pk M unf
awmifudk&D;,m;EdkifiH\ or®wopf t jzpf wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
a&G;aumufc&H ol rGeaf *stif;onf or®w&mxl;ü wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
pwifwm0efxrf;aqmif&ef usr;f opömused q f akd Mumif; rif;atmifvIdifonf *sDeDAmtajcpdkuf International
½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ Committee of the Red Cross (ICRC) tzGJUOuú|
or®wa&G;aumufyu JG mvtwGi;f ½k&mS ;tmPm Mr.Peter Maurer ES i h f t zG J U uk d aejynf a wmf & S d
yd k i f r sm;u a':e,fx&efYukd ulnDaxmufyHh&ef bk&ihaf emif&yd o f m {nhcf ef;raqmifü vufcaH wGUqHk
0ifa&mufpGufzufcJhjcif;&Sd? r&Sd pHpk rf;ppfaq;&mwGif onf/
t"duusonhf tufzfbDtdkif 'g½dkufwm *sdrf;bDukdrD awmifudk&D;,m;or®w rGefa*stif;u EdkifiH
ukd or®wa':e,fx&efYu &mxl;rS xkwfy,f wGif;&Sd tajccHynmausmif;rsm;wGif toHk;jyKvsuf
vdkufaMumif; tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjy &Sdonhf tjiif;yGm;zG,f rl0g'rsm;yg0ifaom ordik ;f
onf/ bmom jy|mef;pmtkyrf sm;ukd y,fzsu&f ef aMunm
aMumif; tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/
11 trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef;
onf AD,uferfEdkifiH [dkcsDrif;NrdKU GEM Center ü 13 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
]]Responding to Climate Change- Action of Legis- pkMunfonf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH ayusif;
lators to achieve the SDGS}} acgif;pOfjzihf usif;y Nrd K Uü usif ; yrnh f Belt and Road Ed k i f i H w um
onhf pOfqufrjywfzUHG NzKd ;wd;k wufrEI iS pfh yfvsOf;onhf yl ; aygif ; aqmif & G u f a &;zd k & rf o k d Y w uf a &muf & ef
tm&S-ypdzdwfa'oqdkif&m aqG;aEG;yGJzGihfyGJ tcrf; aejynfawmfrS xGufcGmonf/
tem;okYd wufa&mufonf/ 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
2017 ckESpf Mum;jzwfa&G;aumufyGJqdkif&m wm0ef&Sdolrsm;ESihftwl yJcl;wdkif;a'oBuD;twGif;
jyef v nf oH k ; oyf j cif ; tvk y f ½ H k a qG ; aEG ; yG J u k d obm0ab;tEÅ&m,f BudKwifumuG,af &;vkyif ef;
&ef u k e f N rd K U&S d Park Royal [d k w ,f ü usif ; y&m rsm;aqmif&u G af erIukd Munhf½Ippfaq;onf/
a&SUqufvufaqmif&Gufrnhf a&G;aumufyGJjyKjyif
ajymif;vJa&;qdik &f m vkyif ef;pOfrsm;ESifh a&G;aumufyJG 14 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
rlabmifjyKjyifajymif;vJa&;qdik &f m vkyif ef;pOfrsm;ukd pkMunfonf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H ayusi;f NrKd U&Sd
aqG;aEG;onf/ w½kwftrsKd;om;uGefAif;&Sif;pifwm (CNCC) ü

31
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

usif;yonhf Belt and Road EdkifiHwumyl;aygif;


aqmif&u
G af &;zd&k rf zGiyfh t
JG crf;tem;okYd wufa&muf
onf/

15 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


pkMunfonf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH Yanqi Lake
International Conference Center üusif;yonhf Belt
and Road EdkifiHwumyl;aygif;aqmif&Gufa&;zdk&rf\
EdkifiH? tpkd;&tzGJUtBuD;tuJrsm; pm;yGJ0dkif;aqG;aEG;
yGJokdY wufa&mufonf/
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
{&m0wDwdkif;a'oBuD; usKdufvwfNrdKU&Sd MAPCO
Golden Lace acwfrDqefpufESihf pyg;cGHrS vQyfppf
"mwftm;xkwfvkyfa&;puf½Hk zGihfyGJtcrf;tem;okdY trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef;ukd
wufa&mufonf/ AD,uferftrsKd;om;vTwfawmf Ouú|
H.E.Madam Nguyen Thikim Ngan u
&cdkifjynfe,fqdkif&m tBuHay;aumfr&SifrS
Mr.Ghassan Salame OD ; aqmif o nh f aumf r &S i f
vufcHawGUqHkpOf
tzGUJ 0ifrsm;ESifh &cdik jf ynfe,f wnfNird af t;csr;f rIEiS fh wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
zGHUNzdK; wdk;wufa&;taumiftxnfazmfa&; A[kd rif;atmifvIdifESihf tzGJUonf zdvpfydkifEdkifiH reDvm
aumf r wD r S 'k w d , Ouú | ES i h f t zG J U 0if r sm;onf Nrd K Uü usif ; yrnh f 14 Bud r f a jrmuf tmqD , H
aejynfawmf&dS Edik if aH wmftwdik yf ifc½H ;kH 0efBu;D Xmeü wyf r awmf u muG , f a &;OD ; pD ; csKyf r sm; tvG w f
awGUqHkí tBuaH y;aumfr&Si\ f tBujH yKcsurf sm;ukd oabm tpnf;ta0;wufa&muf&eff &efukefNrdKUrS
taumif t xnf a zmf a qmif & G u f r I E S i h f jzpf a y: xGufcGmonf/
wdk;wufrIrsm;ukd aqG;aEG;onf/ or®wa':e,fx&efo Y nf tdik tf ufppf pfaoG;
<ursm;ESihf oufqdkifonhf xdyfwef;vQKdU0Suf owif;
16 trsKd;om;obm0 ab;tEÅ&m,fqdkif&m pDrH tcsuftvufrsm;ukd ½k&Sm;EdkifiHokdY rQa0ay;cJhonf
cefYcGJrIaumfrwDOuú| 'kwd,or®w OD;[ife&D qdkaom tar&duefrD'D,mrsm;\ a&;om;csuf
Aef x D ; ,l o nf {&m0wD w d k i f ; a'oBuD ; twG i f ; rsm;rSm r[kwfrSefaMumif; tdrfjzLawmfu jiif;qdk
obm0ab;tEÅ&m,f BudKwifumuG,fa&;vkyfief; onf[k tifet f w
d cf saf uowif;wGif azmfjyonf/
rsm; aqmif&Gufxm;&SdrIudk Munhf½Ippfaq;onf/
trsK;d om;vTwaf wmfOuú| ref;0if;cdik of ef;ESifh 17 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
tzGJUonf AD,uferftrsKd;om;acgif;aqmifBuD; pkMunfEiS fh tzGUJ 0ifrsm;onf w½kwjf ynfoYl or®wEdik if H
[dck srD if;\*lArd mefoYkd oGm;a&mufyef;acGcs tav;jyK ulrif;NrdKUrS aejynfawmfokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/
NyD;aemuf AD,uferfEdkifiH 0efBuD;csKyf? AD,uferf trsK;d om;vTwaf wmfOuú| ref;0if;cdik o f ef;ESifh
trsKd;om;vTwfawmfOuú|wdkYESihf awGUqHkaqG;aEG; tzGUJ 0ifrsm;onf AD,uferfEikd if o H Ydk cspMf unfa&;c&D;
onf/ oGm;a&mufc&hJ mrS &efuek Nf rKd UokjYd yefvnfa&muf&o dS nf/

32
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

&cdik jf ynfe,f yl;wGq


J ef;ppf avhvmcsuq
f ikd &f m EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ; \
tvkyf½HkaqG;aEG;yGJukd aejynfawmf&Sd Kempinski {nhfcef;rü oD;jcm;pD vufcHawGUqHkonf/
[kdw,füusif;y&m a'owGif;jyefvnfae&mcsxm; omoema&;ESihf ,Ofaus;rI 0efBuD;Xmeu
a&;ESihf vlrIpD;yGm;b0zGHUNzdK;wdk;wufa&;vkyfief; BuD;rSL;usif;yaom 69 Budrfajrmuf wdyd#u"&
aumfrwDOuú| vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESihf wd y d # uaum0d ' a&G ; cs,f a &; pmar;yG J w G i f
jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk atmifjrifawmfrMl uonfh omoemhtmZmenft&Sif
0efBuD; a'gufwm0if;jrwfat; wufa&muftrSm ol jrwf tyg; 90 wd k Y tm; csD ; usL; yl aZmf y G J E S i h f
pum; ajymMum;onf/ atmifvufrSwf qufuyfvSL'gef;yGJtcrf;tem;ukd
&efukefNrdKU r&rf;ukef;NrdKUe,f&Sd oD&dr*FvmurÇm
18 pm&if;tif;tcsuftvufrsm; rSefuefa&;ESihf at;uke;f ajr r[mygomP vkP d *f o
l drfawmfBuD;ü
t&nftaoG; jynhf0a&;aumfrwD (2^2017) usif ; y&m 'k w d , or® w OD ; jrih f a qG E S i h f Z eD ;
tpnf ; ta0;uk d aejynf a wmf & S d pD r H u d e f ; ES i h f a':cifoufaX;wdkY wufa&mufMunfndKonf/
b@ma&;0ef B uD ; Xme tpnf ; ta0;cef ; rü *syefEdkifiHbk&ifrif;jrwf tmuD[Dwdk xD;eef;
usi;f y&m aumfrwDem,u 'kw, d or®w OD;[ife&D pGefYjcif;ESihf awmf0ifvkyfief;wm0efrsm;ukd tdrfa&SU
AefxD;,l wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ rif ; om; em½l [ D w d k x H vT J a jymif ; ay;a&;Oya'
'k w d , tBud r f jynf a xmif p k vT w f a wmf ? rlMurf;ukd *syeftpkd;&tzGJUu twnfjyKay;vdkuf
jynfov Yl wT af wmfEiS fh trsK;d om;vTwaf wmfyÍöryHrk eS f NyD;,if;uJhokdY xD;eef;pGefYjcif;onf ESpfaygif; 200
tpnf;ta0;rsm;ukd aejynfawmfü pwifusif;y twG i f ; yxrqH k ; tBud r f j zpf a Mumif ; owif ;
onf/ rsm;wGif azmfjyonf/
jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;udpörsm;wGif pD;yGm;a&;
vkyfief;&Sifrsm;ESihf pD;yGm;a&;tzGJUrsm;taejzifh 20 yk * ¾ v d u u@ zG H U Nzd K ;wd k ; wuf a &;twG u f
taxmuftuljyKyg0ifEdkif&ef &nf&G,fcsufjzihf pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;ESihf q|rtBudrfajrmuf
Nidrf;csrf;a&;twGuf pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; (Business yHkrSef awGUqHkaqG;aEG;yGJukd &efukefNrdKU vrf;rawmf
for Peace-B4P) taMumif; owif;rD'D,mrsm;tm; NrdKUe,f&Sd jynfaxmifpkor®wjrefrmEdik if u H ek o
f nf
today;yGJukd &efukefNrdKU&Sd jynfaxmifpk or®w rsm;ESihf pufrIvufrI vkyfief;&Sifrsm; toif;csKyf
jrefrmEdik if u
H ek o
f nfrsm;ESifh pufrv I ufrv
I kyfief;&Sif tpnf;ta0;cef;rü usif;y&m yk*¾vduu@zGHUNzdK;
rsm;toif;csKyfü jyKvkyfonf/ wd;k wufa&;aumfrwDOuú| 'kw, d or®w OD;jrihfaqG
wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
19 EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; 21 tD&efEikd if o
H r®wa&G;aumufyüJG vuf&Sdor®w
pkMunfonf jrefrm? pifumylESihf b*Fvm;a'h&SfEdkifiH [mqef½dk[meD jyefvnfa&G;cs,fcH&aMumif; a'o
qdkif&m tmar;eD;,m;c&pf,mefbkef;awmfBu;D Very qdkif&mowif;Xmersm;u azmfjyonf/
Rev.Fr.Zaven Sargis ukv d nf;aumif;? qm;bD;,m;
Edik if H 0efBu;D csKy\
f txl;ud,
k pf m;vS,f qm;bD;,m; 23 pdkufysKd;a&;? arG;jrLa&;ESihf qnfajrmif; 0efBuD;
EkdifiHacwå vufaxmufEdkifiHjcm;a&;0efBuD; H.E. Xmeu BuD;rSL;usif;yonhf jrefrmEdkifiH aumfzDz&kd rf
Mr.Goran Aleksic ukdvnf;aumif; aejynfawmf&Sd tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd o*F [ [k d w ,f ü

33
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH - (21) &mpkyifvHk ('kwd,tpnf;ta0;) zGihfyGJtcrf;tem;ü


EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf trSmpum;ajymMum;pOf

usif ; y&m awmif o l v ,f o rm;tcG i h f t a&; jypf'PfrS vGwfNidrf;cGihfjyKNyD; trdefYtrSwf (9^


umuG,fa&;ESihf tusKd;pD;yGm;jr§ihfwifa&;OD;aqmif 2017) jzihf EdkifiHjcm;om; tusOf;om; 73 OD;ukd
tzGJU acgif;aqmif'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,l jypf'PfrS vGwNf ird ;f cGijfh yKí jynfEiS 'f Pfay;onf/
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ NAdwdefEdkifiH refcsufpwmNrdKU *DwazsmfajzyGJ
EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYtrSwf (8^ wpfcw k iG f AH;k aygufurJG jI zpfymG ;cJ&h m vl 22 OD;aoqH;k
2017) jzihf tusO;f axmiftoD;oD;wGif tusO;f us Ny;D 59 OD;xdcu kd 'f Pf&m&&Scd ahJ Mumif; tifet f w d cf saf u
cHae&aom EdkifiHom; tusOf;om; 186 OD;ukd owif;wGif azmfjyonf/
c&D;onfwifav,mOf xkwv f yk af &;aps;uGuf
twGif; bd;k &if;ESifhtb J wfpaf v,mOfukrÜPDrsm;u
pk;d rd;k xm;rIudk csK;d azmufEikd &f ef BuKd ;yrf;onht f aejzihf
½k&mS ;ESifh w½kwEf ikd if w H uYkd ud, k x
f nf us,0f ef;onhf
c&D;onfwif *sufav,mOfrsm; yl;wGJxkwfvkyf&ef
zufpyfvkyfief;wpf&yfukd wnfaxmifvu kd af Mumif;
qif[mG owif;wGif azmfjyonf/

24 jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; nDvmcH - (21)


&mpkyifvkH ('kw, d tpnf;ta0;) zGiyfh t JG crf;tem;
uk d aejynf a wmf & S d jref r mtjynf j ynf q d k i f & m
uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m EdkifiHawmf\
twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf? jynfolY
refcsufpwmNrdKU *DwazsmfajzyGJ AHk;aygufuGJrItNyD;
vTwfawmfOuú| OD;0if;jrihf? trsKd;om;vTwfawmf
xdcdkuf'Pf&m&&SdolwpfOD;ukd awGU&pOf
Ouú| ref;0if;cdkifoef;? wyfrawmfumuG,fa&;

34
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrLS ;Bu;D rif;atmifvidI ?f wdik ;f &if;om; jynfov Yl Twfawmf {nhfcef;raqmifü vufcHawGUqHk
vuf e uf u d k i f t zG J U tpnf ; rsm;ud k , f p m; u&if onf/
trsKd ; om; tpnf ; t½H k ; Ouú | apmrl w l ; ap;zd k ; ? jynf a xmif p k N id r f ; csrf ; a&; nD v mcH - (21)
Edik if aH &;ygwDrsm;ud, k pf m; jynfaxmifpBk uchH ikd af &;ESifh &mpkyifvkH ('kw,d tpnf;ta0;) wwd,aeY aqG;aEG;
zGHUNzdK;a&;ygwDOuú| OD;oef;aX;wdkYu trSmpum; yGJrsm;udk aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqdkif&m
ajymMum;onf/ uGefAif;&Sif; A[kdXme (2) ü usif;yonf/
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
rif;atmifvIdifonf edyGefazmifa';&Sif;Ouú|ESihf 27 Public Private Partnership tpD t pOf t &
jrefrmEdkifiH\ trsKd;om;&ifMum;apha&;qdkif&m pufr0I efBu;D Xme\ ulnDrIjzihf jrefrmEdkifiHom;ydkif
*syef t pk d ; &\ txl ; oH w ref H.E.Mr.Yohei Mother Industrial Co.,Ltd u wnfaqmufonhf
SASAKAWA ukd aejynfawmf&Sd bk&ifhaemif&dyfom tayghpm; uGefu&pftkwfESihf zdtm;jrihfcH uGefu&pf
{nhfcef;raqmifü vufcHawGUqHkonf/ tkwfpuf½HkzGihfyGJukd &efukefNrdKU tif;pdefNrdKUe,f
azmhuef&yfuGuf&Sd tqdkygpuf½Hkü usi;f y&m 'kw, d
25 jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; nDvmcH- (21) or®w OD;[ife&DAefxD;,l wufa&mufí puf½Hk
&mpkyifvHk ('kwd, tpnf;ta0;) 'kw, d aeYwGif urÜn;f armfueG ;f ukd pufcvkwEf ydS f zGiv fh pS af y;onf/
Ed k i f i H a &;u@? pD ; yG m ;a&;u@? vl r I a &;u@? tDwvDEdkifiHwGif usif;yvsuf&Sdonhf pufrI
ajr,mESihfobm0 ywf0ef;usifu@ESihf vHkNcHKa&; zGHUNzdK;NyD; ckepf Edik if t
H yk pf k (*s-D 7) xdyof ;D tpnf;
u@aqG ; aEG ; yG J r sm;uk d aejynf a wmf & S d jref r m ta0;wGif *sD-7 acgif;aqmifrsm;u tMurf;zufrI
tjynfjynfqdkif&m uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü vkyf&yfrsm;ukd tjrpfjywfacsrIef;&ef uwdjyKcJhNyD;
usif;yonf/ tMurf ; zuf w d k u f z suf a &;vk y f i ef ; pOf r sm;ES i h f
ywfoufonhf aMunmcsufwpf&yfukd vufrSwf
26 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; a&;xdk;onf/
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
pkMunfonf Oa&myygvDref? ta&SUawmiftm&SESifh 28 11 Budrfajrmuf jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;
tmqD,H qufqHa&;qdkif&m udk,fpm;vS,ftzGJU aqG ; aEG ; rI yl ; wG J a umf r wD ( UPDJC) tpnf ;
Ouú | Dr.Werner Langen OD ; aqmif o nh f ta0;ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqdkif&m
udk,fpm;vS,ftzGJUukdvnf;aumif;? tdE´d,or®w uGeAf if;&Si;f A[kXd me (2) üusi;f y&m UPDJC Ouú|
EdkifiH jynfxJa&;0efBuD;Xme EdkifiHjcm;a&;twGi;f 0ef EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
Dr.S. Jaishankar ukdvnf;aumif; aejynfawmf&Sd pkMunf wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xmeü oD;jcm;pD vufcHawGUqHk
onf/ 29 jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; nDvmcH - (21)
jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf &mpkyifvHk ('kwd, tpnf;ta0;) jynfaxmifpk
Oa&myygvDref? ta&SUawmiftm&SESihf tmqD,H oabmwlpmcsKyftpdwftydkif; (1) tjzpf oabm
quf q H a &;qd k i f & m ud k , f p m;vS , f tzG J U Ouú | wlnDcsuf 37 csuu f dk vufrw
S af &;xd;k csKyq
f dkMuNyD;
Dr.Werner Langen OD;aqmifaom udk,fpm;vS,f jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; nDvmcH - (21) &mpkyifvkH
tzGJUukd aejynfawmf&Sd vTwfawmf taqmufttHk ('kw,
d tpnf;ta0;) atmifjrifpmG usi;f y Ny;D pD;onf/

35
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

oD&dvuFmEdik if w H iG f rd;k onf;xefpGm&GmoGef;NyD;


ajrNydKrIrsm;ESihf a&BuD;a&vQHrIrsm;aMumihf aoqHk;ol ZGefv
169 OD; txd&SdNyD; tdrfajcaygif; 2000 eD;yg;
ysufpD;aMumif; tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjy
onf/ 1 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf &Sr;f jynfe,f
awmifydkif; [J[dk;NrdKU&Sd Prime Farm ü acwfrD
30 obm0ab;tEÅ&m,fqikd &f m ppfwrf; (2016) pdkufenf;pepfrsm;jzihf pdkufysKd;xm;onhf oD;ESpH u kd cf if;
ESihf pyfvsOf;onhf vkyfief;nd§EIdif; tpnf;ta0;ukd rsm;ukd Munh½f aI vhvmonf/
EdkifiHawmfor®wtdrfawmf tpnf;ta0;cef;rü Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
usif;y&m trsKd;om;obm0ab;tEÅ&m,fqikd &f m pkMunfonf w½kwjf ynfolYor®wEdkifiH w½kwfjynfolY
pDrcH efcY rJG I aumfrwDOuú| 'kwd,or®w OD;[ife&D vGwaf jrmufa&;wyfrawmf nd§EIdif;uGyfuJa&;rSL;ESihf
AefxD;,l wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ A[kdppfaumfr&SiftzGJU0ifAdkvfcsKyfBuD; zef;zefa[Gukd
aejynfawmf&dS Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme jynfaxmifpk
31 EdkifiHawmftwdkifyifcH½Hk; 0efBuD;Xme\ 2017 0efBuD;\ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
ck E S p f ? arv 31 &uf p G J j zih f ]]vl Y t cG i h f t a&; 'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf w½kwfjynfolY
csKd ; azmuf r I p G y f p G J c suf r sm;tm; pk H p rf ; ppf a q;í vGwfajrmufa&;wyfrawmf nd§EIdif;uGyfuJa&;rSL;ESihf
Oya'ESihftnD ta&;,loGm;rnf}} jzpfaMumif; A[kpd pfaumfr&Sit f zGUJ 0if Adv k cf sKyBf u;D zef;zefa[GEiS fh
owif;xkwfjyefonf/ tzGJUudk aejynfawmf&Sd Edik if aH wmfor®wtdraf wmf
'k w d , wyf r awmf u muG , f a &;OD ; pD ; csKyf oHwrefaqmif{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
umuG,af &;OD;pD;csKyf (Munf;) 'kw, d Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
pkd;0if;onf tzGJU0ifrsm;ESihftwl qdkifuvHk;rkefwdkif; rif;atmifvidI o f nf w½kwjf ynfoYl vGwaf jrmufa&;
rdk&m\t&SdefaMumihf ysufpD;qHk;½IH;rIrsm; jzpfay: wyfrawmfA[kd ppfaumfr&SiftzGJU0if yl;wGJppfOD;pD;
cJhonfh &cdkifjynfe,ftwGif;&Sd wyfe,frsm;okdY Xme ppf O D ; pD ; csKyf A d k v f c sKyf B uD ; zef ; zef a [G u k d
oGm;a&mufMunhf½Ippfaq;onf/ aejynf awmf & S d aZ,smoD & d A d r mef a&S U ü *k Pf jyK
tar&duefwyfrawmfonf ajrmufudk&D;,m; wyfzGJUjzihf BudKqdkonf/
EdkifiH\ Ncdrf;ajcmufrIrsm;ukd ckcHEdkifrnhf tpDtpOf awmif u d k & D ; ,m;trsKd ; om; vT w f a wmf u
tjzpf wdkufcsif;ypf'Hk;usnfumuG,fa&;pepfukd 0ef B uD ; csKyf & mxl ; twG u f or® w rG e f a *stif ;
yxrqH;k tBurd f prf;oyfatmifjrifcahJ Mumif; ½du k w f m a&G;cs,fxm;ol vDeuf,Gefukd twnfjyKcJhaMumif;
owif;wGif azmfjyonf/ tifeftdwfcsfauowif;Xmeu azmfjyonf/
tmz*efepöwefEdkifiH ubl;vfNrdKUtv,fü
aygufurJG w I pf&yfjzpfymG ;&m vl 80 ausmf aoqH;k Ny;D 2 jyefMum;a&;0efBu;D Xme? ynma&;0efBu;D XmeESihf
'Pf&m&&Sdol 350 ausmftxd &SdaMumif;? tqdkyg &Srf;jynfe,ftpkd;&wdkY yl;aygif;usif;yaom uav;
aygufuGJrIonf *smreDoH½Hk;teD;wGif jzpfyGm;cJhjcif; pmayyGaJ wmf? uav;pmayjyyGEJ iS fh pmtkyaf ps;a&mif;
jzpfNy;D teD;ywf0ef;usi&f dS ½Hk;Xmersm;ukv d nf; ypfrw S f yGJ zGihfyGJtcrf;tem;ukd awmifBuD;NrdKU&Sd awmifBuD;
xm;wdu kd jf cif;jzpfEikd af Mumif; *smreDEikd if jH cm;a&; wuúov
k cf u dk üf jyKvyk &f m Edik if aH wmfor®wOD;xifausmf
0efBuD; qpf*rm*gb&D&,fu ajymMum;onf/ wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/

36
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf &Srf;jynfe,fawmifydkif; awmifBuD;NrdKUüusif;yonhf


uav;pmayyGJawmfokdY wufa&muftm;ay;pOf

jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf &moDOwkajymif;vJjcif; xdef;nd§jcif;qdkif&m


aejynfawmf&Sd vTwfawmftaqmufttHkobif 2015 ckESpf yg&D oabmwlnDcsufrS tar&duef
aqmif c ef ; rüusif ; yonh f vl r I u muG , f a pmih f jynfaxmifpkEkwfxGuf&ef or®w a':e,fx&efY\
a&Smufa&;qdkif&m &Sif;vif;? aqG;aEG; wifjyjcif; qH;k jzwfcsuu
f dk uefu
Y u
G o
f nht
f aejzihf tdrjf zLawmf
tcrf;tem;odYk wufa&muftrSmpum;ajymMum; a&SUwGif vl&maygif;rsm;pGm qE´jycJhMuaMumif;
onf/ a'oqdkif&m owif;Xmersm;u owif;xkwfjyef
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D onf/
rif;atmifvIdifESihf w½kwfjynfolYvGwfajrmufa&;
wyfrawmf? A[kdppfaumfr&SiftzGJU0if yl;wGJppf 3 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf &Sr;f jynfe,f
OD;pD;Xme ppfOD;pD;csKyf AdkvfcsKyfBuD; zef;zefa[G awmifyikd ;f awmifBu;D NrKd Upyfpx
H eG ;f jynfoaYl q;½HBk u;D &Sd
wd k Y o nf aejynf a wmf & S d wyf r awmf w ef ; jrih f "mwfa&mifjcnfaq;ukXmewGif acwfrDpufypönf;
avhusiafh &;ausmif; txl;wyfzUJG avhusiafh &;uGi;f okYd rsm; wyf q if t oH k ; jyKí aq;0g;uk o ay;aerI
oGm;a&mufMunhf½Ionf/ tajctaersm;udk vSnv fh nfMunh½f INy;D aq;½HktkyfBuD;?
*syef-½k&mS ; tjiif;yGm;uRe;f av;uRe;f ay:wGif txl;ukq&m0efBuD;rsm;? q&m q&mrrsm;ESihf
pD ; yG m ;a&;yl ; aygif ; aqmif & G u f & ef oabmwl n D awGUqHkí vdktyfonfrsm;ukd aqG;aEG;rSmMum;
cJhNyD;aemuf ½k&Sm;EdkifiHu tqdkyg uRef;rsm;ay:wGif onf/
ppfpcef;rsm;wnfaqmuf&ef *syefEdkifiHESihf nd§EIdif; jynfwGif;ppfyGJrsm;\ qdk;usKd;wpf&yftaejzihf
vsuf&SdaMumif; tifeftdwfcsfauowif;Xmeu ,DrifEdkifiHwGif umv0rf;a&m*g ul;pufrIrsm;&SdcJhNyD;
azmfjyonf/ ,cktcsed x f d vlaygif; 600 eD;yg;aoqH;k cJ&h aMumif;

37
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

uk v or*¾ Ed k i f i H w umuav;rsm; ta&;ay: A[kdXme (2) ü usif;yonhf 2017 ckESpf urÇmh


&efyHkaiGtzGJU (,leq D ufz)f u ajymMum;onf/ ywf 0 ef ; usif x d e f ; od r f ; a&;aeY tcrf ; tem;ok d Y
tdE´d,EdkifiHonf jynfwGif;ü xkwfvkyfaom wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
y&pfAD-2 trsKd;tpm;yhJxdef;'Hk;usnf wpf p if ; uk d EdkifiHawmfor®w½Hk;u trdefYtrSwf (10^
EdkifiHta&SUydkif; Mo&dójynfe,furf;ajcrS prf;oyf 2017) jzihf OD;ausmfvif;ukd aqmufvkyfa&; 0efBuD;
ypfvTwfcJh&m atmifjrifrI&&SdaMumif;? ,if;'Hk;usnf Xme? 'k w d , 0ef B uD ; tjzpf cef Y t yf w m0ef a y;
onf tPkjrLvufeuf xdyzf ;l ukd o,faqmifEikd pf rG ;f onf /
&SdaMumif; tdE´d,ppfbufu ajymMum;onf/ EdkifiHawmfor®w½Hk;u trdefYtrSwf (11^
ukvor*¾vNkHcHKa&;aumifpu D ajrmufudk&D;,m; 2017) jzihf OD;aX;0if;ukd {&m0wDwdkif; a'oBuD;
EdkifiHtay: pD;yGm;a&;ydwfqdkYrIumv xyfrHwdk;jr§ihf pDrHudef;ESihf b@ma&;0efBuD;Xme 0efBuD;tjzpf
onh f tpD & if c H p m wpf & yf x k w f j yef c J h a Mumif ; cefYtyf wm0efay;onf/
tifeftdwfcsfauowif;Xmeu azmfjyonf/ tm&yfapmfbmG ;rsm; jynfaxmifpk (,lattD;)
ESihftwl aqmf't D ma&As? bm&de;f ESifh tD*spfEdkifiH
4 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k ¾dKvf a':atmifqef; wdkYonf umwmEdkifiHESihf oHwrefqufoG,frIrsm;
pkMunfonf uae'gEd k i f i H 0 ef B uD ; csKyf rpö w m jzwfawmufvdkufaMumif; qif[Gmowif;Xmeu
*sufpwifx½l;'dk;? qDG'ifEdkifiH vTwfawmfOuú| azmfjyonf/
rpöwm atmf&b D eftmvif;ESifh 0efBu;D csKyf rpöwm
pwDzefvdkAefwdkY\ zdwfMum;csufrsm;t& uae'g 6 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
EdkifiHESihf qDG'ifEdkifiHwdkYokdY w&m;0ifcspfMunfa&; pkMunfonf uae'gEdik if w H Gif usihfoHk;vsuf&Sdonhf
c&D;oGm;a&muf&ef &efukefNrdKUrS xGucf mG onf/ zuf'&,fpepfwGif w&m;a&;r@dKif\ tcef;u@
tdE,d´ Munf;wyfrS ppfonfav;OD; yg0ifaom ESifh tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;tMum; qufqHa&;rS
tzGJUwpfzGJUonf atmufqD*sifbl;rsm; toH;k jyKjcif; wpfqihf zuf'&,fpepf? vlraI &;qdik &f m rl0g'rsm;ESihf
r&Sb d J {0&ufawmifay:odYk atmifjrifpmG wufa&muf pD;yGm;a&;zGUH NzKd ;wd;k wufrt I ay: tusKd;oufa&mufrI
cJah Mumif; yDwDtdkifowif;Xmeu owif;xkwfjyef rsm;ESihfpyfvsOf;í uae'gEdkifiHrS ynm&Sifrsm;u
onf/ atmhw0gNrKd U Anda-2 Ottawa Market Hotel ü usi;f y
EsLuvD;,m;pGrf;tif zGHUNzdK;a&;tpDtpOfrsm;ukd onhf aqG;aEG;yGJokdY wufa&mufonf/
tqufrjywf vk y f a qmif v suf & S d o nh f ajrmuf uk v or*¾ vl Y t cG i h f t a&;aumif p D o nf
ud&k ;D ,m;Edik if t
H ay:pm;yG0J ikd ;f ay:aqG;aEG; jcif;xuf jyKjyifajymif;vJa&; tpDtpOfrsm;ukd OD;pD;OD;aqmifjyK
zdtm;rsm;ay;NyD; udkifwG,fxdef;ausmif; oihfonf aqmif&u G jf cif;r&Syd gu tar&duefjynfaxmifpkonf
fqdkonhf tm&SEdkifiHrsm;rS umuG,fa&; 0efBuD;rsm;\ aumifpDrS EkwfxGuf&ef oihfroihfukd qH;k jzwfrnf
oabmxm;tjrif r sm;uk d *syef umuG , f a &; jzpf a Mumif ; uk v or*¾ q d k i f & m tar&d u ef
0ef B uD ; u oabmwl a Mumif ; rD ' D , mrsm;uk d oHtrwfBuD; epfuD[mvDu ajymMum;cJhonf[k
ajymMum;onf/ ½dkufwmowif;Xmeu azmfjyonf/
rG e f w D e D * ½d k E d k i f i H o nf ajrmuf t wå v EÅ d w f
5 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf aejynf pmcsKyftzGJU (aewdk;) wGif 29 EdkifiHajrmuf tzGJU0if
awmf & S d jref r mtjynf j ynf q d k i f & m uG e f A if ; &S i f ; EdkifiHjzpfvmcJh&m ,if;EdkifiHonf ½k&Sm;\ zdtm;

38
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

ay;rIMum;rS taemuftkyfpk\ ppfr[mrdwt f zGUJ 9 EdkifiHawmfor®w½Hk;u trdefYtrSwf (12^


wGif yg0ifvmjcif;twGuf cs;D usL;onf[k tar&duef 2017) jzih f OD ; rif ; ausmf v G i f u k d rG e f j ynf e ,f
tpd;k &tzGUJ u xkwaf zmfajymMum;aMumif; a'oqdik &f m pnfyifom,ma&;ESihf aqmufvkyfa&;0efBuD;Xme
owif;Xmeu owif;xkwfjyefonf/ 0efBuD;tjzpf cefYtyfwm0efay;onf/

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunf uae'gEdkifiH0efBuD;csKyf
rpöwm *sufpwifx½l;'dk;ESihf awGUqHkpOf

7 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; NAdwdefEdkifiHü ZGef 8 &ufu usif;ycJhaom


pkMunfEiS fh uae'gEdik if 0H efBu;D csKyf rpöwm *supf wif taxGaxGa&G; aumufyGJü rnfonhfEdkifiHa&; ygwD
x½l;'d;k wdoYk nf uae'gEdik if NH rKd Uawmf atmhw0gNrKd U&Sd urQ trwfae&mtrsm;pkudk r&&Sjd cif;aMumihf vuf&dS
0efBu;D csKy½f ;kH ü awGUqHpk Of uae'gEdik if u
H jrefrmEdik if H tmPm& uGefqmaA;wpfygwDonf ñGefYaygif;
wnfNird af t;csr;f rI jri§ w fh ifa&;ESifh vlom;csi;f pmem tpkd;& zGJUpnf;Edkifa&; jyifqifvsuf&SdaMumif; a'o
axmufxm;a&;twGuf tar&d u ef a ':vm 8 qdkif&mowif;Xmersm;u owif;xkwfjyefonf/
'or 8 oef; ay;tyfoGm;rnfjzpfaMumif; owif;
xkwfjyefonf/ 10 jrefrmEdik if t H if*sief ,
D mtoif; (aejynfawmf)
½Hk;opfzGihfyGJESihf enf;ynmqdkif&m pmMunhfwdkufzGihfyGJ
8 MYANMAR-EU ECONOMIC FORUM tcrf;tem;ukd aejynfawmf Owå&oD&dNrdKUe,f&Sd
zGihfyGJtcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd KEMP INSKI tqdyk g½H;k taqmufttHak &SUrsuEf mS pmü usi;f y&m
[k d w ,f ü usif ; y&m 'k w d , or® w OD ; jrif h a qG EdkifiHawmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpvk iG w
f Ykd
wufa&mufonf/ wufa&muftm;ay;onf/

39
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf 13 ajrmufudk&D;,m;EdkifiHtay: xm;&S d o nh f


u&ifjynfe,fokdYa&muf&Sd&m u&ifjynfe,fzGHUNzdK; tar&duefEdkifiH\ ppfa&;wkHYjyefcsufonf jyif;xef
wdk;wufa&;vkyfief;rsm;ESihf obm0ab;tEÅ&m,f aom ppfyGJjzpfyGm;&ef OD;wnfaeNyDjzpfaMumif;?
umuG , f a &;vk y f i ef ; rsm;uk d vS n h f v nf M unh f ½ I tar&duefumuG,fa&;0efBuD; *sdrf;rmwpfpfu
ppf a q;NyD ; jyef v nf p G e f Y v T w f a jrrsm;uk d rl v owd a y;ajymMum;cJ h o nf [ k tif e f t d w f c sf a u
awmifolESihf oufqdkifolrsm;xH vTJajymif;ay;tyf owif;Xmeu azmfjyonf/
onh f tcrf ; tem;ok d Y wuf a &muf t rS m pum;
ajymMum;onf/ 14 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
jynf o l Y v T w f a wmf Ouú | OD ; 0if ; jrih f o nf pkMunfonf uae'gEdkifiHESihf qDG'ifEdkifiHwdkYokdY
&S r f ; jynf e ,f vT w f a wmf u d k , f p m;vS , f r sm;uk d w&m;0ifcspfMunfa&;c&D; oGm;a&mufcJhNyD;aemuf
awmifBuD;NrdKU NrdKUawmfcef;rü awGUqHkí a'o &efukefNrdKUokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/
zGHUNzdK;a&;? Nidrf;csrf;a&;ESihf vTwfawmftawGUtBuHK EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYtrSwf (14^
rsm;ukd &Sif;vif;ajymMum;onf/ 2017) jzihf OD;jrihEf ikd Ef iS fh OD;oef;aX;wdu
Yk dk jynfaxmifpk
a&G;aumufyGJaumfr&SiftzGJU0ifrsm;tjzpf cefYtyf
11 'kwd, or®w OD;[ife&DAefxD;,lonf rGef wm0efay;onf/
jynf e ,f o xH k N rd K U&S d puf r I e ,f a jruk d Munh f ½ I ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu EdkifiHawmfOya'
ppf a q;NyD ; pufrIvkyfief;rsm;\ tm;enf;csuf csKd ; azmuf r I j zih f 2016 ck E S p f ? Zef e 0g&D v wGif
tm;omcsuf ? tawG U tBuH K rsm;uk d tajccH N yD ; xde;f odr;f cJoh nhf tar&duefwuúov dk af usmif;om;
taumif;qHk;aqmif&Guf&ef? a'ocHrsm; tvkyf atmfwdk0rfbD,mukd jyef v nf v T w f a y;vd k u f N yD
tudkif&&Sd&efESihf vkyfief;cGiftwGif; 0ifa&muf jzpf a Mumif ; tar&d u ef E d k i f i H j cm;a&;0ef B uD ;
vkyu f ikd Ef ikd &f ef avhusiyfh sK;d axmifay;&ef rSmMum;onf/ &uf p f a wvmqif u ajymMum;onf [ k tif e f
puf r I z G H U Nzd K ;NyD ; jzpf a om *sD - 7 Ed k i f i H r sm;\ tdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/
obm0ywf0ef;usifqdkif&m0efBuD;rsm; xdyfoD;
tpnf;ta0;ukd tDwvDEdkifiH bdkavmemNrdKUü 15 'kw, d r®wOD;[ife&DAefx;D ,lonf ysO;f rem;NrKd U&Sd
yxrqHk;tBudrfusif;yonf/ [if;oD;[if;&Guf opfo;D 0vHat;cJpuf½EkH iS fh v,fa0;
ygupöwefESihf tdE´d,EdkifiHwdkYonf &Sef[dkif; NrdKUe,ftwGif; pepfusv,f,majrrsm; azmfxkwf
yl ; aygif ; aqmif & G u f a &;tzG J U (tuf p f p D t d k ) \ xm;&Srd ?I aygif;avmif;a&aomufpepfEiS afh ygif;avmif;
wif;jynhftzGJU0ifEdkifiHrsm;jzpfvmojzihf tqdkyg a&avSmifwrHwdkYukd Munhf½Ippfaq;onf/
a'oqdkif&m vHkNcHKa&;tzGJUtpnf;rSm awmiftm&S
a'ookdY e,fy,fcsJUxGifaygif;pnf;EdkifNyjD zpfaMumif; 17 wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
yDwt D ikd o f wif;Xmeu owif;xkwfjyefonf/ rif ; atmif v I d i f o nf ½k & S m ;zuf ' a&;&S i f ; Ed k i f i H
umuG,fa&; 0efBuD;Xme0efBuD; Army General
12 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; Sergey K.Shoigu \ zd w f M um;csuf t & ½k & S m ;
pk M unf E S i h f qD G ' if E d k i f i H ? Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; zuf'a&;&Si;f Edik if oH Ydk cspMf unfa&;c&D; xGucf mG onf/
rpörm*wfpf0Jvfpawmif;wdkYonf pawmh[krf;NrKd U&Sd tar&duefa&wyfrS zsufoabFm ,ltufpf
Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xmeü awGUqHkonf/ tufpzf pf*s&,fonf ¤if;\ tajcpdkufpcef;&Sd&m

40
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

,dkukdqlumqdyfurf;okdY jyefvnfckwfarmif;vmpOf 22 Oa&myor*¾ (tD;,l) acgif;aqmifrsm;\


*syefEdkifiH ta&SUydkif;urf;vGefyifv,fü zdvpfydkif xdyfoD;aqG;aEG;yGJukd b,fvf*sD,HEdkifiH b&yfqJNrdKUü
Ed k i f i H tvH v T i h f x l x m;onh f uk e f a owå m wif pwifusif;yonf/
a&,mOfESifh wdkufrd&m a&wyfom;oHk;OD; 'Pf&m
&&SdNyD; ckepfOD;aysmufqHk;aeaMumif; ½dkufwmowif; 23 jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;ESihf owår
wGif azmfjyonf/ tBurd f yHrk eS af wGUqHkaqG;aEG;yGJukd &efukefNrdKU&Sd jynf
axmifpkor®w jrefrmEdkifiHukefonfrsm;ESihf pufrI
19 Oa&myor*¾rS NAw d ed Ef ikd if H Ekwx f u
G af &;qdik &f m vufrIvkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf tpnf;ta0;
aqG ; aEG ; yG J u k d b,f v f * sD , H E d k i f i H b&yf q J N rd K Uü cef;rüusi;f y&m 'kw, d or®w OD;jrihaf qG wufa&muf
pwifusi;f yaMumif; a'oqdik &f m owif;Xmersm;u trSmpum;ajymMum;onf/
xkwfjyefonf/ wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
rif;atmifvIdifESihftzGJUonf ½k&Sm;zuf'a&;&Sif;
20 bl;oD;awmif-armifawma'o ar,kawmif EdkifiHokdY cspfMunfa&;c&D;oGm;a&mufcJhNyD;aemuf
aMumay:ü tMurf;zufoifwef;rsm; aqmif&Guf &efukefNrdKUokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/
aeonhf ae&mrsm;&SdaMumif; owif;t& vHkNcHKa&;
wyf z G J U 0if r sm;u oG m ;a&muf & S m azG & m vl v k y f 24 w½kwfEdkifiH pDcRefjynfe,fwGif rdk;BuD;a&vQH
vdP
k af cgif;wpfc?k aoewfrsm;? vlaewJ? *dak 'gifrsm;? rIrsm; jzpfyGm;cJhjcif;aMumihf ajrNydKrIrsm; jzpfay:NyD;
pm;eyf & d u © m rsm;ES i h f toH k ; taqmif y pö n f ; rsm; vl a ygif ; 141 OD ; aysmuf q H k ; vsuf & S d a Mumif ;
odrf;qnf;&rdcJhNyD; jyefvnfwdkufcdkufolwpfOD;ukd tifet f wd cf saf uowif;wGif azmfjyonf/
taozrf;qD;&rdaMumif; EdkifiHawmftwdkifyifcH½Hk;
owif;xkwfjyefa&;aumfrwDu xkwfjyefonf/
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
rif;atmifvidI u f dk ½k&mS ;zuf'a&;&Si;f Edik if H umuG,af &;
0efBu;D Xme 0efBu;D Army General Sergey K.Shoigu u
*kPfjyKwyfzGJUjzihf BudKqdkNyD; ,if;aemuf wyfrawmf
umuG,fa&;OD;pD;csKyfESihf ½k&Sm;umuG,fa&;0efBuD;
wdkYonf umuG,af &;0efBu;D Xme½H;k tpnf;ta0;
cef;rü awGUqHkaqG;aEG;onf/

21 aqmf't D ma&Asb&k ifu vuf&t dS rd af &SU rif;om;


tjzpf cefYtyfxm;onhf wlawmfpyfol rdk[mruf
bifem&ufZu f dk &mxl;rSz,f&mS ;um om;t&if;jzpfol
rdk[mrufbifq,fvfrefukd tdrfa&SUrif;om; &mxl;
tyfESif;cJhNyD; ,if;uJhodkY tyfESif;jcif;onf ¤if;\ aqmf'Dtma&Astdrfa&SUrif;om;tjzpf
&mxl;tyfESif;cH&onhf rdk[mrufbifq,fvfref
tmPmuk d a&&S n f w nf w H h a p&ef Bud K ;yrf ; jcif ;
jzpfonf[k tifet f w
d cf saf uowif;wGif azmfjyonf/

41
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

25 ygupöwefEdkifiH ta&SUydkif; bm[m0gyl&fNrdKU Aif e D Z G J v m;Ed k i f i H N rd K Uawmf um&muwf p f ü


qifajczHk;a'o&Sd ta0;ajy;vrf;ay:ü a&eHwif &J w yf z G J U &[wf , mOf w pf p if ; u w&m;½H k ; csKyf
,mOfwpfpD;wdrf;arSmufrIjzpfyGm;cJhNyD;aemuf ,if; taqmufttHEk iS fh jynfxaJ &;0efBu;D Xme taqmuf
,mOfay:wGif wifaqmifvmaom pufoHk;qDukd ttHw k uYkd dk wdu k cf u
kd cf ahJ Mumif;? ,if;wdu k cf u
kd rf o
I nf
&,l&ef &Gmol&Gmom;rsm; pka0;a&muf&SdvmpOf tmPmod r f ; &ef Bud K ;yrf ; rI j zpf o nf [ k or® w
rD;avmifaygufucJG &hJ m vlaygif; 146 OD;xufrenf; eDukdvyfpfrm'l½dku jypfwif½IwfcscJhaMumif; a'o
aoqH k ; NyD ; 130 'Pf & m&&S d a Mumif ; ½d k u f w m qdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/
owif;wGif azmfjyonf/
ajrmufudk&D;,m;EdkifiHtaejzihf 'Hk;usnfESihf 28 ukvor*¾tzGUJ \ vufeuf zsufodrf;a&;Xme
EsLuvD;,m; enf;ynmzGHUNzdK;a&;tpDtpOfrsm; tBuD;tuJu EsLuvD;,m;vufeufESihf tjcm;
taumif t xnf a zmf a erI u k d tqH k ; owf y g&ef vuf e uf r sm; xk w f v k y f & mwG i f toH k ; jyKonh f
ukd&D;,m;ppfyGJ pwifcJhonhf ESpfywfvnfaeYwGif ukeMf urf;ypön;f rsm; wifyrYkd u I dk xde;f csKyu f efo Y wf&ef
awmifudk&D;,m;EdkifiHu wdkufwGef;vdkufaMumif; tzG J U 0if E d k i f i H r sm;uk d wd k u f w G e f ; vd k u f a Mumif ;
a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/ tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/

26 tjynfjynfqikd &f m rl;,pfaq;0g;tvGo J Hk;rIESihf 29 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;


w&m;r0if a&mif;0,frIwdkufzsufa&;aeY tcrf; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
tem;ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqdkif&m pkMunfonf tjynfjynfqdkif&m tPkjrLpGrf;tif
uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m 'kwd,or®w at*sifpD (IAEA) ñTefMum;a&;rSL;csKyf Mr.Yukiya
OD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ Amano ukd aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme
jynfaxmifp0k efBu;D \ {nhcf ef;rü vufcaH wGUqHo k nf/
arG;&myg udk,ft*FgcsKdU,Gif;rIrsm;jzihf arG;zGm;
BuD ; jyif ; vmaomfvnf; ravQmhaomZGJvkYHvjzihf
BudK;pm;tm;xkwfrIaMumihf 2016-2017 ynmoif
ESpwf iG f wuúov dk 0f ifwef;pmar;yGJatmifjrifcJhol
rxl ; xl ; rG e f u k d 2017 ck E S p f ? ZG e f v twG u f
csD;usL;*kPfjyKxdkufoltjzpf a&G;cs,fvdkufaMumif;
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf½Hk;u xkwfjyefonf/

vmbfay;vmbf,lrIjzihf tpkd;&a&SUaecsKyf½Hk;\ 30 &cdkifjynfe,fta&;udpöqdkif&m txl;tpnf;


pGJcsufwifcH&onhf b&mZD;or®w rdkufu,fwDrm ta0;ukd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf {nhfcef;rü
usi;f y&m Edik if aH wmfor®w OD;xifausmf wufa&muf
27 b&mZD;or®w rdkufu,fwDrmukd a':vm onf/
aiGoef;aygif;rsm;pGm vmbfaiG,lrIjzihf zuf'&,f tar&dueftpd;k &tzGUJ u w½kwf (wdik af y) ukd
tpk d ; &a&S U aecsKyf u pG J c suf w if v d k u f a Mumif ; yxrqH;k tBurd t f jzpf vufeufrsm;a&mif;cs&ef qH;k jzwf
a'oqdik &f m owif;Xmersm;u xkwfjyefonf/ cJah Mumif; tifet f wd cf saf uowif;wGif azmfjyonf/

42
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

vTwfawmfu, kd pf m;vS,f Mr.Madhav Kumar Nepal


Zlvdkifv OD;aqmifaomudk,fpm;vS,ftzGJUudkvnf;aumif;
aejynfawmf&dS EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü oD;jcm;pD
vufcHawGUqHkonf/
jrefrmEdkifiHydkif N*dK[fwkpepf wnfaxmifa&;
1 tjynfjynfqik d &f m or0g,raeY tcrf;tem;ukd OD;aqmifaumfrwD\ 'kwd,tBudrfvkyfief;nd§EIdif;
aejynfawmf&Sd or0g,rOD;pD;Xmeü usif;y&m tpnf;ta0;ukd aejynfawmf&Sd ydkYaqmifa&;ESihf
'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,l wufa&muftrSm qufoG,fa&;0efBuD;Xme tpnf;ta0;cef;rü
pum;ajymMum;onf/ usif;y&m OD;aqmifaumfrwDOuú| 'kwd,or®w
OD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
2 ukvor*¾ 'ku©onfrsm;qdkif&m r[mrif;BuD; ukvor*¾'ku©onfrsm;qdkif&m r[mrif;BuD;
Mr.Filippo Grandi ES i h f ud k , f p m;vS , f t zG J U onf Mr.Filippo Grandi ESihftzGJUonf armifawmNrKd UokYd
ppf a wG N rd K Uok d Y a &muf & S d N yD ; ppf a wG N rd K U 'g;yd k i f a&muf&SdNyD; a'otkyfcsKyfa&;tzGJUtpnf;rsm;ESihf
u,fq,fa&;pcef;ukd Munhf½Iavhvmonf/ awGUqHkaqG;aEG;onf/
MMA rpf',f0w d w
f ef; urÇmch seyf ,D aH &Tcg;ywf
3 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; vkyGJwGif vuf&SdurÇmhcsefyD,H ½k&Sm;EdkifiHom;ukd
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; tEdik &f &Scd ahJ om jrefrmtrsK;d om; ucsiw f ikd ;f &if;om;
pk M unf o nf jref r mEd k i f i H a usmuf r suf & wem wpfOD;jzpfol atmifvtefqeftm; wyfrawmf
vkyfief;&Sifrsm; toif;Ouú|? 'kwd,Ouú|rsm;ESifh umuG,fa&;OD;pD;csKyf\ *kPfjyKpmvTmESihf*kPfjyK
A[kdtvkyftrIaqmifrsm;ukd vnf;aumif;? eDayg csD;jr§ihfaiG aiGusyf odef; 100 *kPfjyKcsD;jr§ihfonhf

ukvor*¾'ku©onfrsm; qdkif&m r[mrif;BuD; Mr.Filippo Grandi ESihftzGJU


armifawm NrdKUUa'ocH
wmNrd a'ocHrsm;ESihfawGUqHkpOf

43
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tcrf;tem;ukd &efukefNrdKU&Sd uefawmfBuD;yJavhpf aemf a 0Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; H.E.Mr.Borye


[dkw,fü usif;yonf/ Brende ESit fh zGUJ onf rGef;vGJydkif;wGif wdkif;&if;om;
vufeufudkiftzGJUacgif;aqmifrsm;? &cdkifjynfe,f
4 trsKd;om;tqihf a&t&if;tjrpfaumfrwD\ qdkif&m tBuHay;aumfr&SiftzGJU0ifrsm;ukd aejynf
'kwd,tBudrf a&SUvkyfief;pOfrsm; nd§EIdif;tpnf; awmf&Sd Kempinski [kdw,fü oD;jcm;pDawGUqHkNyD;
ta0;ukd aejynfawmf&dS ydaYk qmifa&;ESifh qufoG,fa&; naeydkif;wGif trsKd;om;jywdkuf (aejynfawmf) ü
0efBu;D Xme tpnf;ta0;cef;rüusi;f y&m aumfrwD jref r mh a &S ; a[mif ; Ak ' ¨ q if ; wk a wmf w pf q l u k d
Ouú| 'kw, d or®w OD;[ife&DAefx;D ,l wufa&muf omoema&;ESihf ,Ofaus;rI0efBu;D Xme jynfaxmifpk
trSmpum;ajymMum;onf/ 0efBuD;xH vTJajymif;ay;tyfonf/
ukvor*¾ 'ku©onfrsm;qdkif&m r[mrif;BuD;
5 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; Mr.Filippo Grandi onf eHeufydkif;wGif &efukefNrdKU&Sd
0ef B uD ; Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; EdkAdkw,f[kdw,fü &efukefNrdKU&Sd EdkifiHjcm;oH½Hk;rsm;rS
pk M unf o nf uk v or*¾ ' k u © o nf r sm;qd k i f & m oHtrwfBuD;rsm;? oHwrefrsm;ESihfvnf;aumif;?
r[mrif;Bu;D Mr.Filippo Grandi ukdvnf;aumif;? naeydkif;wGif UN ESihf ukvor*¾vufatmuf&Sd
urÇmhbPf\ jrefrm? vmtdkESihf uarÇm'D;,m; vlom;csi;f pmemrI at*sipf rD sm;? vlom;csi;f pmemrI
EdkifiHqdkif&m ñTefMum;a&;rSL; Ms.Ellen Goldstein tultnDay;a&;vkyfief;rsm; aqmif&GufaeMu
udkvnf;aumif; EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü oD;jcm;pD onhf jynfwiG ;f tzGUJ tpnf;rsm;rS ud, k pf m;vS,rf sm;ESifh
vufcHawGUqHkonf/ vnf;aumif; awGUqHNk y;D ¤if;\c&D;pOfEiS fh pyfvsO;f í
xdik ;f Edik if EH iS fh rav;&Sm;Edik if o H Ydk a&muf&adS eaom
&Sif;vif;ajymMum;onf/
tvk y f o rm;ta&;ud p ö r sm;ES i h f y wf o uf o nh f wl & uD E d k i f i H tpö w ef b l N rd K UteD ; &S d uRef ;
owif;pm&Si;f vif;yGu J dk aejynfawmf&Sd tvkyform;? wpfuRef;ay:wGif jyKvkyfcJhonhf aqG;aEG;yGJwpfckü
vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESihfjynfolYtiftm;0efBuD;Xmeü EdkifiHwum vGwfNidrf;csrf;omrItzGJUrS a'oqdkif&m
usif;yonf/ 'g½dkufwmwpfOD;ESihf vlYtcGihfta&;wuf<uvIyf&Sm;
'l b d k i f ; ES i h f t pö w ef b l w d k Y r S tar&d u ef o k d Y
olrsm;tygt0if vl 12 OD;ukd wl&uD&w J yfzUJG uzrf;qD;
0ifa&mufvmrnhf avaMumif;c&D;pOfrsm;ü vufawmhyf xde;f odr;f vduk af Mumif; ½du k w
f mowif;wGif azmfjyonf/
ESit f h Bu;D pm;tDvufx&Ge;f epfypön;f rsm;o,faqmifciG fh
ydwyf ifxm;rIudk z,f&mS ;vdu k Nf yjD zpfaMumif; tDz&dwEf iS hf 7 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmof nf EdkifiHawmf
wl&uDavaMumif;vdkif;rsm;u ajymMum;onf[k or®wtdrfawmf tpnf;ta0;cef;rü eHeuf 10
½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ em&DwGifusif;yonhf trsKd;om; pDrHudef;aumfr&Sif
(2^2017) tpnf;ta0;okdYvnf;aumif;? rGef;vGJ
6 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; 1 em&D w G i f u sif ; yonh f b@ma&;aumf r &S i f
0ef B uD ; Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; (2^2017) tpnf;ta0;okv Yd nf;aumif; wufa&muf
pkMunfonf aemfa0EdkifiH EdkifiHjcm;a&;0efBuD; H.E. trSmpum;ajymMum;onf/
Mr.Borye Brende udk aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;
0efBu;D Xmeü vufcaH wGUqHNk y;D aemuf jrefrm-aemfa0 8 tvkyform;? vl0ifrI BuD;Muyfa&;ESihf jynfolY
ESpfEdkifiH owif;pm&Sif;vif;yGJukd usif;yonf/ tiftm;0efBu;D Xme jynfaxmifp0k efBu;D OD;ode;f aqG

44
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

onf xdik ;f Edik if t H vkyform;0efBu;D Xme 0efBu;D Gen. 10 jrefrmEdkifiH EdkifiHh0efxrf; jyKjyifajymif;vJrI
Sirichai Distakul OD;aqmifaom udk,fpm;vS,ftzGJU qdkif&m r[mAsL[mpDrHcsuf xkwfjyefaMunmonhf
ESihf0efBuD;Xme tpnf;ta0;cef;rü awGUqHkum tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynf
xdik ;f Edik if &H dS jrefrma&TUajymif;tvkyo f rm;rsm; jrefrm qdkif&m uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m
EdkifiHokdY jyefvnfa&muf&SdvmrItajctaersm;ukd Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf
aqG;aEG;onf/ wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
*smreDEdkifiH [rf;bwfNrdKUü usi;f yonhf *s-D 20 tar&duef? ½k&Sm;ESihfa*smf'efEdkifiHwdkY csKyfqdk
xdyo f ;D tpnf;ta0;wGif tMurf;zufrI qefYusif cJhaom qD;&D;,m;taemufawmifydkif; typftcwf
wdkufzsuf&ef yl;aygif;aqmif&GufrI wdk;jr§ihfa&;ESihf &yfpJa&;oabmwlnDcsufonf Zlvdkifv 9 &uf
b@ma&;qdkif&m udpö&yfrsm;zGHUNzdK;wdk;wuf&ef rGef;wnhf 12 em&D wGif touf0ifNyDjzpfaMumif;
aqG;aEG;cJah Mumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/ qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/
tD&wfwyfzUJG 0ifrsm;onf rdq k ;l NrKd Uukd tdik t
f ufpf
wdkY\vufrS tjynhft0 jyefvnfxdef;csKyfEdkifcJhNyD 11 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf uarÇm'D;,m;
jzpfaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ EdkifiH\ 0g&ihf0efBu;D ? Edik if jH cm;a&;ESifh tjynfjynf
qd k i f & m yl ; aygif ; aqmif & G uf a&;0ef BuD ; rpö wm
y&wfqw k cf eG ;f OD;aqmifonhf ud, k pf m;vS,t f zGJUukd
aejynfawmf&Sd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf oHwref
aqmif{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
pk M unf o nf uarÇ m 'D ; ,m;Ed k i f i H 0g&ih f 0 ef B uD ; ?
Ed k i f i H j cm;a&;ES i h f tjynf j ynf q d k i f & m yl ; aygif ;
aqmif&Gufa&;0efBuD; rpöwm y&wfqkwfcGef;ukd
aejynfawmf&Sd Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme jynfaxmifpk
0efBuD;\ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
2017 ckESpf urÇmhvlOD;a&aeY txdrf;trSwf
tcrf;tem;ukd aejynfawmf[kdw,fZkef&Sd o*F[
[k d w ,f ü usif ; y&m 'k w d , or® w OD ; jrih f a qG
tD&wfEdkifiH rdkql;NrdKUukd tdkiftufpfwdkYvufrS
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
tD&wfwyfzGJU0ifrsm; jyefvnfodrf;ydkufNyD;aemuf
awGU&pOf *syef? tar&duefjynfaxmifpkESihf tdE´d,EdkifiH
wdkYonf tdE´d,ork'´&mtwGif;ü yl;wGJa&aMumif;
9 *smreDEdkifiH [rf;bwfNrdKUü usif;yonhf *sD- ppf a &;avh u sih f r I w pf & yf u k d jyKvk y f c J h a Mumif ;
20 xdyfoD; tpnf;ta0;wGif &moDOwkqdkif&m tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/
rl0g'ESiyfh wfoufí tar&duefor®w a':e,fx&efY
ESi h f urÇ m h a cgif ; aqmif r sm; oabmxm;uG J v G J 12 yk*¾vduu@ zGHUNzdK;wdk;wufa&;aumfrwD\
cJhaMumif; ½dkufwmowif;u azmfjyonf/ pwk w ¬ t Bud r f vk y f i ef ; nd § E I d i f ; tpnf ; ta0;uk d

45
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

aejynfawmf&Sd pD;yGm;a&;ESihf ul;oef;a&mif;0,fa&; 15 a&Teo YH mwefz;kd rQwtdr&f m zGiyfh t


JG crf;tem;ukd
0efBu;D Xme tpnf;ta0;cef;rü usi;f y&m aumfrwD aejynfawmf Owå&oD&dNrdKUe,f a&Teo YH m&yfuu
G &f Sd
Ouú| 'kwd,or®w OD;jrihaf qG wufa&muftrSm a&TeHYomtdrf&m pDrHudef;twGif; usi;f y&m 'kw, d
pum; ajymMum;onf/ or®w OD ; [if e &D A ef xD ; ,l wuf a&muf c sD ; jr§ i h f
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf onf/
rEÅ a v;wd k i f ; a'oBuD ; jyif O D ; vG i f c ½d k i f rwå & m
NrdKUe,f bk&ihfaemifcef;rü usif;yonhf rwå&m 16 trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef;
NrdKUe,f a&eHYomaus;&Gmtkyfpk temBuD;a&m*g onf jr0wDNrdKU a&TUajymif;tvkyform;½Hk;ü zGihf
aq;½Hrk S jyefvnfpeG v Yf wT of nhf ajrrsm;ukd eHo Y mNrKd if vSpfxm;onhf tvkyform;rsm; jyefvnfBudKqdk
aus;&G m rl v awmif o l 318 OD ; xH o k d Y ,m,D vufcHa&;pcef;okdY a&muf&Sdí xdkif;EdkifiHrS jyefvnf
vkyfydkifcGihfjyKvufrSwf (yHkpH-3) ay;tyfyGJtcrf; 0if a &muf v monh f jref r mtvk y f o rm;rsm;uk d
tem;okdY wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/ BudKqdktm;ay;pum; ajymMum;NyD;aemuf jr0wDNrdKU
tdE, d´ or®wEdik if üH cspMf unfa&;c&D; a&muf&dS tmZmenf y ef ; NcH ü usif ; yonh f tmZmenf
aeaom wyf r awmf u muG , f a &;OD ; pD ; csKyf acgif;aqmifBuD;rsm;\ aMu;½kyfwkrsm; yEéufwif
AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvIdif OD;aqmifonfh wyfqifyGJtcrf;tem;okdY wufa&mufonf/
jrefrmhwyfrawmf cspfMunfa&;udk,fpm;vS,ftzGJU
onf tdE´d,EdkifiH ADZmcgywfwerfNrdKU&Sd tdE´d, 17 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
ta&SUydkif; a&wyfuGyfuJrIXmecsKyfokdY oGm;a&muf 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
avhvmonf/ pkMunfonf tar&duefjynfaxmifpk EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;XmerS tm&SESihfypdzdwfa&;&mAsL½dk? udk&D;,m;
13 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf ESifh *syefEikd if q
H ikd &f m 'kw,
d vufaxmufEikd if jH cm;a&;
ppf u d k i f ; wd k i f ; a'oBuD ; a&T b d k c ½d k i f wefYqnf 0efBuD; oHtrwfBuD; rpöwm *sKd;Zuf0dkif? ,Gef;ukd
NrdKUe,fcef;rü usi;f yonhf pdkufysKd;a&;? arG;jrLa&;ESihf aejynfawmf&dS Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme jynfaxmifpk
qnfajrmif;0efBuD;Xme pdkufysKd;a&; OD;pD;XmerS 0efBuD;\ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
jyefvnfpGefYvTwfonhf ajrrsm;ukd rlvawmifolrsm; 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
xHoYdk ,m,Dvyk yf ikd cf iG jfh yKvufrwS f (yHpk -H 3) ay;tyfyJG tar&duefjynfaxmifpkü usif;yrnhfa&o,HZmw
tcrf;tem;okdY wufa&muftrSmpum; ajymMum; ES i h f a b;tEÅ & m,f r sm;qd k i f & m wwd , tBud r f
onf/ ukvor*¾txl;tpnf;ta0;okdY wufa&muf&ef
&efukefNrdKUrS xGufcGmonf/
14 'pf * spf w ,f pD ; yG m ;a&; zG H U Nzd K ;wd k ; wuf r I wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
aumfrwD (Digital Economy Development Commit- rif ; atmifv I d i f o nf tar&d u ef j ynf a xmif p k
tee) tpnf;ta0; (1^2017) ukd aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;XmerS ta&SUtm&SESihfypdzdwf
pDrHudef;ESihf b@ma&;0efBuD;Xme tpnf;ta0; a&;&m AsL½dk? ud&k ;D ,m;ESi*fh syefEikd if qH ikd &f m 'kwd,
cef;rüusif;y&m aumfrwD em,u 'kwd,or®w vuf a xmuf E d k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; oH t rwf B uD ;
OD;[ife&DAefx;D ,l wufa&muftrSmpum; ajymMum; rpöwm*sK;d Zuf0ikd ?f ,Ge;f ukd bk&ihaf emif&yd o
f m {nhcf ef;r
onf/ aqmifü vufcHawGUqHkonf/

46
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

'kwd,or®w OD;jrihfaqG? jynfolYvTwfawmf Ouú| OD;0if;jrihf? trsKd;om;vTwfawmfOuú|


ref;0if;cdkifoef;? jynfaxmifpkw&m;olBuD;csKyf OD;xGef;xGef;OD;? wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf
AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIif ESpf 70 jynhf tmZmenfaeYtcrf;tem;okdY wufa&muftav;jyKpOf
2017 ckESpf\ yxrajcmufvwmtwGif; 19 tmZmenfacgif;aqmifBuD;rsm;tm; &nfpl;í
ppfywJG iG f yg0ifjcif;r&So
d nhf t&yfom;jynfol 5000 ukov dk jf yKtrQay;a0jcif; tcrf;tem;ukd aejynfawmf
ausmf aoqH k ; cJ h & NyD ; aemuf t&yf o m;rsm;uk d aumifp½D ;kH ZrÁLoD&cd ef;rüusi;f y&m Edik if aH wmfor®w
wdkufcdkufaerIrsm; xdef;csKyfMu&ef ukvor*¾u OD;xifausmfESihfZeD; a':pkpkvGifwdkY wufa&muf
tmz*efepöwef&Sd ppfaoG;<ursm;ukd wdkufwGef; onf/
cJhaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ ESpf 70 jynhf tmZmenfaeY tcrf;tem;ukd
&efuek Nf rKd U A[ef;NrdKUe,f&dS tmZmenfArd mefüusi;f y&m
18 Edik if aH wmftwdik yf ifc½H ;kH 0efBu;D Xme jynfaxmifpk EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
0ef B uD ; OD ; ausmf w ih f a qG E S i h f t rsKd ; om;vH k NcH Ka&; pkMunfwufa&mufí AdkvfcsKyfatmifqef;ESihfwuG
qd k i f & mtBuH a y;yk * ¾ d K vf OD;aomif;xGef;wdkYonf tmZmenfacgif;aqmifBuD;rsm;\ txdrf;trSwf
&efukefNrdKU&Sd trsKd;om;jyefvnfoihfjrwfa&;ESihf *lAdrmefü vGrf;olYyef;acGcs*g&0jyKNyD; arwåmydkYo
Nidrf;csrf;a&;A[kdXmeü &efukefNrdKUtajcpdkufoH½Hk; trQay;a0onf/
rsm;rS oHwrefrsm;? ukvor*¾ESihf EdkifiHwumtzGJU 'kwd,or®w OD;jrihfaqG? jynfolYvTwfawmf
tpnf;rsm;rS ud k , f p m;vS , f r sm;uk d awG U qH k N yD ; Ouú | OD ; 0if ; jrih f ? trsKd ; om;vT w f a wmf O uú |
jrefrmEdkifiH\ jzpfay:wdk;wufrI aemufqHk;tajc ref;0if;cdkifoef;? jynfaxmifpkw&m;olBuD;csKyf
taersm;ukd &Sif;vif;ajymMum;onf/ OD;xGef;xGef;OD;? wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf
ZGev
f 7 &ufu wyfrawmfo,f,yl dkYaqmifa&; AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIifESihf jynfaxmifpk
av,mOf (Y-8 F 200 W) ysuu f scrhJ EI iS yfh wfoufí 0efBu;D rsm;onf &efuek Nf rKd U A[ef;NrKd Ue,f&dS tmZmenf
yl;aygif;pHkprf;azmfxkwfa&;tzGJUjzihf tao;pdwf Adrmefüusif;yonhf ESpf 70 jynhf tmZmenfaeY
pdppfoHk;oyfazmfxw k &f m av,mOfysuu f sjcif;onf tcrf;tem;okdY wufa&muftav;jyKonf/
qdk;&Gm;aom &moDOwkESihfBuHKawGU cJh&NyD; Lost Con- awmifq'l efwiG f Nird ;f csr;f a&;vkyfief;pOfrsm;
trol jzpfay:cJhí ysuu f scjhJcif;jzpfaMumif; wyfrawmf aqmif&u G af eaom *syefajrjyifu, kd yf ikd u
f muG,af &;
owif;rSejf yefMum;a&;tzGUJ u owif;xkwjf yefonf/ wyfzGJUESihfoufqdkifaom owif;tcsuftvuf

47
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

rsm;ukd zH;k uG,&f ef oabmwlco hJ nf[al om rD', D m EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;


rsm;\ azmfjycsufukd *syefumuG,f a &;0ef B uD ; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
wdrk rkd tD eD m'gu jiif;qdv k ukd af Mumif; tifet
f w
d cf saf u pkMunfonf ukvor*¾\ jrefrmEdkifiHvlYtcGihf
owif;wGif azmfjyonf/ ta&;tajctaeqd k i f & m txl ; tpD & if c H p m
jyifopfEikd if w
H iG f umuG,af &;qdkif&m bwf*suf wif o G i f ; ol rpö , ef [ D v D u k d aejynf a wmf & S d
toHk;jyKrIukd or®wrufc&Gefu avQmhcsvdkufonhf EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/
twGuf tjiif;yGm;rIrsm; ay:aygufvmNy;D aemuf jyifopf 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfyD,J'DADvD&m &mxl;rS tar&duefEdkifiH e,l;a,mufNrdKU&Sd ukvor*¾
Ekwx f u G of mG ;aMumif; ½du k w f mowif;wGif azmfjyonf/ XmecsKyüf usi;f yonhf a&o,HZmwESiafh b;tEÅ&m,f
rsm;qdik &f m wwd,tBurd f ukvor*¾txl;tpnf;
20 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; ta0;okdY wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;onf/
pkMunfonf &efukefwuúokdvf&Sd wuúokdvfrsm; ukvor*¾txl;tpD&if cHpmwifoGif;ol\
A[kpd mMunhw f u kd u
f d k Munh½f pI pfaq;í pmMunhfwdkuf jrefrmEdik if H c&D;pOftqH;k xkwjf yefcsuo f nf a,bk,s
,Ofaus;rIESifh pmMunhfwdkufokdY oGm;a&mufonhf qefaom pGyfpGJcsufrsm;ESihf rSm;,Gif;aomtcsuf
tavhtx xlaxmif&efvdktyfaMumif; rSmMum; tvuf r sm;pG m yg0if a eaMumif ; Ed k i f i H a wmf
onf/ twd k i f y if c H ½ H k ; 0ef B uD ; Xmeu owif ; xk w f j yef
jrefrmhp;D yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm;ESifh t|rtBurd f onf /
yHkrSefawGUqHkaqG;aEG;yGJukd &efukefNrdKU&Sd jynfaxmifpk
or®wjrefrmEdkifiH ukefonfrsm;ESihf pufrIvufrI
vkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf tpnf;ta0;cef;rü
usi;f y&m yk*v ¾ u d u@ zGUH NzKd ;wd;k wufa&;aumfrwD
Ouú | 'k w d , or® w OD ; jrih f a qG wuf a &muf
trSmpum;ajymMum;onf/
*smreDEdkifiHjcm;a&;0efBuD; qpf*rm*gb&D&,f
onf *smref v l Y t cG i h f t a&;wuf < uvI y f & S m ;ol
wpfOD;ukd wl&uDu zrf;qD;xdef;odrf;vdkufonhf
tay: wkjYH yefonhftaejzihf wl&uDEikd if u H dk uefu
Y uG f
qefYusifonhfaqmif&GufrIrsm; t&Sdeft[kefjr§ihf
vkyaf qmifomG ;rnf[k aMunmvdu k af Mumif; ½du
k wf m
owif;wGif azmfjyonf/ tdE´d,EdkifiH\ 14 OD;ajrmuf or®wtjzpf
a&G;cs,fcH&onhf &rfeufofukdAihf'f
21 EdkifiHh0efxrf;tdrf&m yEéufwifr*Fvmtcrf;
tem;ukd 'u© d P oD & d N rd K Ue,f tjref v rf ; rBuD ; tdE,
d´ Edik if o
H r®w a&G;aumufyw
JG iG f trsK;d om;
&J w yf z G J U rS L ;½H k ; teD ; &S d td r f & maqmuf v k y f r nh f 'Drdku&ufwpfr[mrdwfygwDrS &rfeufofukdAihf'fu
ajrae&müusif;y&m EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf tdE´d,Edik if \ H 14 OD;ajrmuf or®wtjzpf a&G;cs,f
wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ wifajr§mufcH&onf/

48
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmf\twdkifyifcykHy*k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf ucsifESpfjcif;c&pf,meftzGJUcsKyf (KBC)


Ouú|ESihftzGJUwdkY pkaygif;rSwfwrf;wif"mwfyHk½dkuful;pOf

23 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf 'k w d , or® w OD ; jrih f a qG onf rEÅav;wdkif;


tar&duefjynfaxmifpk e,l;a,mufNrdKUü usif;y a'oBu;D twGi;f taumiftxnfazmfwnfaqmuf
cJhonhf ukvor*¾txl;tpnf;ta0;okw Yd ufa&muf rnhf atmifajrrEÅvm EdkifiHh0efxrf;td r f & mES i h f
cJhNyD;aemuf &efukefNrdKUokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/ tiS m ;td r f & mpD r H u d e f ; yEé u f a wmf w if r *F v m
tcrf;tem;okYd wufa&mufcNhJ y;D aemuf &J&mG a&tm;
24 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf a':atmifqef; vQyfppfpDrHudef; taumiftxnfazmfaqmif&Guf
pkMunfonf ucsiEf pS jf cif;c&pf,meftzGUJ csKyf (KBC) aerIrsm;ukd Munh½f pI pfaq;onf/
Ouú|ESihftzGJUukd aejynfawmf&Sd trsKd;om;jyefvnf
oifhjrwfa&;ESihfNidrf;csrf;a&;A[kdXme tpnf;ta0; 27 Ed k i f i H a wmf t wd k i f y if c H ½ H k ; 0ef B uD ; Xme\
cef;rü awGUqHkonf/ ESpfywfvnfaeY tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd
trsKd;om;jyefvnfoihfjrwfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;
26 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; A[kdXmeüusif;y&m EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; a':atmifqef;pkMunfwufa&muf csD;jr§ifhonf/
pkMunfonf ukvor*¾ zGHUNzdK;rItpDtpOf (UNDP) rD ' D , mu@ zG H U Nzd K ;wd k ; wuf a &;twG u f
\ jrefrmEdkifiHqdkif&m Country Director, Mr.Peter wyf r awmf owif ; rS e f j yef M um;a&;tzG J U ES i h f
Batchelor udk vnf;aumif;? tpöa&;Edi k vif jyefMum;a&;0efBuD; Xmeajyma&;qdkcGihfESihf owif;
k if H a*s½q
NrdKU [Db½l;wuúodkvf pdkufysKd;a&;abm*aA'Xme xkwfjyefa&;tzGJUwdkY yl;aygif;NyD; jrefrmEdkifiHowif;
ygarmu© Prof. Ayal Kimhi OD;aqmifonhf ukd,f rD', D maumifpD tygt0if owif;rD', D mtzGUJ tpnf;
pm;vS , f t zG J U uk d v nf ; aumif ; aejynf a wmf & S d rsm;rS udk,fpm;vS,frsm;ESihf awGUqkHaqG;aEG;yGJukd
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;\ {nhf jyefMum;a&;0efBu;D Xme pkaygif;tpnf;ta0;cef;rü
cef;rü oD;jcm;pDvufcHawGUqHkonf/ usif;yonf/

49
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

28 vmbfay;vmbf,jl yKvyk rf rI sm;jzihf tjypf&o dS nhf


twGuf 0efBuD;csKyftjzpf qufvufwm0ef,l Mo*kwfv
aqmif&Guf&ef t&nftcsif;rjynhfrD[k ygupöwef
w&m;½H k;u qHk;jzwfvdkufNyD;aemuf ygupö w ef
0efBuD;csKyf em0ufZf&Sm&pfzfonf &mxl;rS EkwfxGuf 1 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
cJhaMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/ pkMunfonf aejynfawmf&dS Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme
Edkif*sD;&D;,m;EdkifiH ta&SUajrmufydkif; abmf'dk {&m0wD c ef ; rüusif ; yonh f (13) Bud r f ajrmuf
jynfe,fü a&eH&SmazGaeaom Edkif*sD;&D;,m; a&eH atqrfEdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm; tpnf;ta0;ESihf
ukrP Ü rD S tzGUJ 0ifrsm;ukd bdu
k [
dk m&rfppfaoG;<uwduYk qufpyftpnf;ta0;rsm; atmifjrifpGmusif;ya&;
wdkufcdkufcJh&m vlaygif; 50 ausmf aoqHk;cJhaMumif; A[kdaumfrwDtpnf;ta0;okdY wufa&muftrSm
qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/ pum; ajymMum;onf/
EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYtrSwf (21^
29 Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfqdkif&m tvGwfoabm 2017) jzih f vQyf p pf E S i h f p G r f ; tif 0 ef B uD ; Xme
aqG;aEG;yGJ (Stakeholder Meeting) ukd &efukefNrdKU jynf a xmif p k 0 ef B uD ; OD ; azZif x G e f ; uk d &mxl ; rS
a&TvDvrf;&Sd trsKd;om;jyefvnf oihfjrwfa&;ESihf EkwfxGufcGihfjyKNyD; trdefYtrSwf (22^2017) jzihf
Nird ;f csr;f a&;A[kXd meüusi;f y&m Edik if aH wmftwdik yf ifcH aqmufvkyfa&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;
½Hk;0efBu;D Xme jynfaxmifp0k efBu;D OD;ausmfwihfaqG? OD ; 0if ; cd k i f u k d vQyf p pf E S i h f pG r f ; tif 0 ef B uD ; Xme
Nidrf;csrf;a&;aumfr&SifOuú| a'gufwm wifrsKd;0if;? jynfaxmifpk0efBuD;\wm0efukd yl;wGJxrf;aqmif
yifvpkH mcsKyw f iG f vufrw S af &;xd;k cJMh uolrsm;\ aqGrsK;d apaMumif; xkwfjyefaMunmonf/
rsm;ESihf ynm&Sifrsm; wufa&mufaqG;aEG;onf/ wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
'H k ; usnf p D r H u d e f ; zG H U Nzd K ;wd k ; wuf a tmif rif;atmifvIdifOD;aqmifaom jrefrmhwyfrawmf
aqmif&u G jf cif;onf tD&efEikd if \ H rlyikd t f cGit
fh a&; cspf M unf a &; ud k , f p m;vS , f t zG J U onf eD y G e f
jzpf aomaMumihf rnfonhfEdkifiH\ cGihfjyKcsufrQ azmif a ';&S i f ; Ouú | Mr. Yohei SASAKAWA \
rvdktyfaMumif; tD&efEdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeu zdwfMum;csuft& *syef E d k i f i H o k d Y tvk y f o abm
ajymMum;onf/ cspfMunfa&;c&D;oGm;a&mufonf/

31 EdkifiHawmfor®w½Hk;u trdefYtrSwf (19^ 2 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfxH jrefrmEdkifiH


2017) jzihf OD;qufatmifudk pDru H ed ;f ESifh b@ma&; qd k i f & m ygupö w ef t pö v mr® p f o r® w Ed k i f i H
0efBu;D Xme 'kw, d 0efBu;D tjzpfvnf;aumif;? trdeYf oHtrwfBuD; tjzpfcefYtyf&ef oabmwlnDNyD;
trSwf (20^2017) jzihf OD;pkd;rif;? OD;pkd;odef;ESihf jzpf a om oH t rwf B uD ; a'guf w mcgvpf [ l p d e f
OD;bdb k ik d ,fwu
Y k d d k jrefrmEdik if aH wmfA[kb
d Pf 'kw, d Ouú| refrGefonf rGef;vGJ 2 em&DcGJwGif vnf;aumif;?
rsm;tjzpfvnf;aumif; cefYtyfwm0efay;onf/ jref r mEd k i f i H q d k i f & m tD o D , d k ; yD ; ,m;zuf ' &,f
AifeDZGJvm;EdkifiHwGif zGJUpnf;yHktajccHOya' 'D r d k u &uf w pf o r® w Ed k i f i H oH t rwf BuD;tjzpf
qdik &f m &mxl;ae&m 545 ae&mtwGuf a&G;aumufyJG ceftY yf&ef oabmwlnND yD;jzpfaom oHtrwfBuD;
usif;y&m qE´jyqlylrIjzpfyGm;NyD; vl 7 OD;aoqHk; rpöwmtufpfpazm'if *rdu k mrDonf nae 3 em&D
aMumif; tifeftdwfcsfauowif;wGifazmfjyonf/ 5 rdepfwGifvnf;aumif;? aejynfawmf&Sd or®w

50
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf tDoD,dk;yD;,m; zuf'&,f 'Drdku&ufwpfor®wEdkifiH


oHtrwfBuD;rpöwmtufpfpazm'if *rdkumrDuk udk vufcHawGUqHkpOf

td r f a wmf ü vma&muf a wG U qH k u m ¤if ; wd k Y \ 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf


oHtrwfcefYtyfvTmrsm;ukd ay;tyfonf/ aejynf a wmf & S d rPd & wemausmuf p d r f ; cef ; rü
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf usi;f yonhf yxrtBurd f jrefrmhausmufrsu&f wem
aejynf a wmf & S d rPd & wemausmuf p d r f ; cef ; rü aeYtcrf;tem;ukd wufa&muftm;ay;cs;D jri§ o fh nf/
usif;yonhf 54 Budrfajrmuf jrefrmhausmufrsuf jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf
&wemjyyGJokdY wufa&muftm;ay;onf/ jrefrmEdik if q
H ikd &f m zdvpfyikd o
f r®wEdik if H oHtrwfBu;D
tar&duefjynfaxmifpk\ pHkprf;ppfaq;a&; H.E.Mr.Eduardo E.Kapunan Jr ukd aejynfawmf&dS
tzGJU (tufzfbDtdkif) 'g½dkufwm *sdrf;pfukdrD\ vT wf awmf taqmuf t tH k jynf o l Y v T w f a wmf
ae&mwGif rpöwmc&pöwzkd ma0;ukd qD;edwv f Twfawmf {nh f c ef ; raqmif ü vnf ; aumif ; ? trsKd ; om;
trwfrsm;\ axmufcHrIjzihf wm0efcefYtyfaMumif; vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef;onf *syefEdkifiH
tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ NPO Asia Environmental Technology Promotion
Institute rS Executive Director. Mr. Akio Kawakami
3 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; ukd aejynfawmf&dS trsK;d om;vTwaf wmf {nhfcef;r
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; aqmifüvnf;aumif; toD;oD;vufcaH wGUqHo k nf/
pkMunfonf jrefrmEdkifiHqdkif&m tDoD,dk;yD;,m;
zuf'&,f 'Drdku&ufwpfor®wEdkifiH oHtrwfBuD; 4 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf a':atmifqef;
rpöwm tufppf azm'if*rdu k mrDudk aejynfawmf&dS pkMunfonf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H uGejf rLepfygwD
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme {nhfcef;rü vufcHawGUqHk EdkifiHwumqufqHa&;0efBuD; H.E.Mr.Song Tao ukd
onf/ aejynfawmf& S d Ed k i f i H a wmf \ twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf

51
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

aetdrfü vufcHawGUqHkum ESpfEdkifiHqufqHa&;ESihf vQKdU0Suf qE´rJay;a&G;cs,fvsuf&SdNyD; trsKd;om;'Drdk


yl;aygif;aqmif&Gufa&;udpö&yfrsm; aqG;aEG;onf/ u&uf w pf r [mrd w f r sm;tzG J U rS ud k , f p m;jyK
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf trfAefuD&efYEdkif'l;ESihf twdkuftcH ñGefYaygif;tzGJUrS
aejynfawmf&Sd 0PÖod'¨dtm;upm;½Hk B ü usif;y *dky,fvfc&D&Sem*E´DwdkY 0ifa&muf,SOfNydKifta&G;cH
onhf 29 Burd af jrmufta&SUawmiftm&Stm;upm; MuaMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/
NydKifyGJokdY 0ifa&muf,SOfNydKifrnhf jrefrmtm;upm;
tzG J U uk d vrf ; ñT e f t rS m pum;ajymMum;jcif ; ES i h f 6 armifawma'o pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&Sif
atmif E d k i f a &;tvH a y;tyf j cif ; tcrf ; tem;uk d Ouú| 'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf &efukefNrdKU
wuf a &muf t rS m pum;ajymMum;NyD ; jref r mh pdrf;vJhuefom EdkifiHawmf{nhfa*[mausmufpdrf;
tm;upm;tzGUJ ud, k pf m; jrefrmEdik if t
H v
kd yH pf aumfrwD cef;rüusi;f yonhf pHpk rf;ppfaq;a&;aumfr&Sit f zGUJ \
Ouú| jynfaxmifpk0efBuD; a'gufwmjrihfaxG;xH owif;pm&Si;f vif;yGo J wYdk ufa&mufum aumfr&Si\ f
atmifEdkifa&;tvHay;tyfonf/ tpD&ifcpH mESiyfh wfoufí &Si;f vif;ajymMum;onf/
EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYtrSwf (23^ urÇmhNidrf;csrf;a&;? nDñGwfa&;ESihf vHkNcHKa&;
2017) jzih f csif ; jynf e ,f w &m;vT w f a wmf qdik &f m bmomaygif;pHn k v
D mcHywd yf t
JG crf;tem;ukd
w&m;olBuD;tjzpf OD;&JwihfpfpHrdGKif;eDyGJukd cefYtyf oDw*lA'k w ¨ uúov kd üf usi;f y&m Nird ;f csr;f a&;nDvmcH\
wm0efay;aMumif; xkwfjyefaMunmonf/ aMunmpmwrf;ukd oDw*lA'k w ¨ uúokdvf ygarmu©
jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf OD;ausmfpkd;vGifu zwfMum;onf/
w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H uGejf rLepfygwD Edik if w
H um &efuek Nf rKd U? rEÅav;NrKd UESifh awmifBu;D NrKd Uwdw Yk iG f
qufqHa&;0efBuD; H.E.Mr. Song Tao ESihftzGJUukd rsKd;cspftzGJU trnfcHoHCmtcsKdUESihf vlyk*¾dKvftcsKdU
aejynfawmf &Sd vTwfawmftaqmufttHk ZrÁL wd k Y u Ed k i f i H a wmf \ wnf N id r f a t;csrf ; a&;ES i h f
oD&daqmif{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ysufjym;ap&ef xd k i f o yd w f
*syefEikd if üH cspfMunfa&;c&D; a&muf&Sdaeonhf jyKvkyfum qE´jyrIrsm; aqmif&GufcJhaomfvnf;
wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD; jynfolrsm;u EdkifiH\a&&SnftusKd;ukdarQmfudk;NyD;
rif;atmifvIdifonf *syefEdkifiH0efBuD;csKyf rpöwm axmufcHjcif;? yl;aygif;yg0ifjcif;rsm; rjyKcJhonhf
&SifZdktmab;ukd a'opHawmfcsdef nae 5 em&DwGif twGuf aus;Zl;wif&adS Mumif; Edik if aH wmf\twdik yf ifcH
0efBuD;csKyf\ aetdrfokdY oGm;a&mufawGUqHkonf/ ½Hk;u xkwfjyefaMunmonf/
trsK;d om;vTwaf wmf Ouú| ref;0if;cdik o f ef;ESifh
5 urÇmhNidrf;csrf;a&;? nDñGwfa&;ESihf vHkNcHKa&; rGefjynfe,f 0efBuD;csKyf a'gufwmat;ZHwdkYonf
qdkif&m bmomaygif;pHknDvmcHukd &efukefwdkif; rGefjynfe,f? oxHkNrdKU a&Tpm&HapwD0if;twGif;&Sd
a'oBu;D ? '*HNk rKd Uopf (ajrmufydkif;) NrKd Ue,f&dS oDw*l ok0PÖbrl o d moemhArd mefü usif;yonhf oxHkNrdKU
urÇ m h A k ' ¨ w uú o k d v f ü 2 &uf M um usif ; y&m twGif;&Sd ausmif;rsm;wGif wufa&mufaeonhf
urÇmEh ikd if H 32 Edik if rH S bmoma&;acgif;aqmifrsm;ESifh ausmif;ae uav;rsm;twGuf ausmif;0wfpHkrsm;
ynm&Sif 100 ausmf wufa&mufonf/ rQa0jcif; tcrf;tem;ukd wufa&muftm;ay;onf/
tdE, d´ or®wEdik if H 'kw,
d or®wa&G;cs,yf u JG dk *syefEikd if H [D½&kd ;DS rm;NrKd U tPkjrLAH;k BuwJ u kd cf u
kd f
pwifusi;f y&m tdE, d´ txufvw T af wmf trwfrsm; cH&rI 72 ESpfjynhf tcrf;tem;ukd Nidrf;csrf;a&;
ESihf atmufvTwfawmf&Sd Oya'jyKtrwfrsm;u txdrf;trSwfO,smOfü usif;yonf/

52
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunf 0rf;wGif;NrdKUe,f ajrwdkifuefaus;&GmrS


a'ocHbdk;bGm;rsm;ESihf awGUqHkpOf

7 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; a&;rSL; Mr.Achim Steiner ESihftzGJUukd aejynfawmf&Sd
pkMunfonf rEÅav;wdkif;a'oBuD; rdw¬Dvmc½dkif EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/
0rf;wGif;NrdKUe,f ajrwdkifuefaus;&Gmü usif;yonhf
aus;vufjynfolrsm; Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;okdY 9 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
wufa&mufum &yfrd&yfzrsm;ESihf aus;&GmzGHUNzdK;a&; pkMunfonf EdkifiHawmfor®wtdrfawmf tpnf;
udpö&yfrsm;aqG;aEG;onf/ ta0;cef;rüusi;f yonhf &cdik jf ynfe,fwiG f vHNk cKH a&;
tD&efEdkifiH&Sd NrdKUBuD;rsm;ESihfbmoma&;t& qdkif&m aqmif&Gufxm;&SdrItajctaeESihfywfouf
txGwftjrwfjyK&mNrdKUBuD;rsm;wGif tMurf;zuf onhf tpnf;ta0;okdYwufa&muftrSmpum;ajym
wdkufcdkufrIjyKvkyf&ef pDpOfvsuf&Sdonhf tpövmr®pf Mum;onf/
EdkifiHawmf xlaxmifa&;tzGJU(tdkiftufpf) tpGef; wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
a&muftzGJU0if 27 OD;ukd tD&efaxmufvSrf;a&;u rif ; atmif vI d i f onf &cd k i f t rsKd ; om;ygwD O uú |
zrf;qD;&rdaMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/ a'gufwmat;armifEiS t fh zGUJ 0ifrsm;ukd aejynfawmf&dS
bk & ih f a emif & d y f o m {nh f c ef ; raqmif ü vuf c H
8 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf ESpf 50 awGUqHkum &cdkifa'ownfNidrfat;csrf;a&;ESihf
jynhf a&T&wkEpS yf wfvnf tmqD,aH eYoYdk o0PfvmT zGHUNzdK;wdk;wufa&;qdkif&mrsm; aqG;aEG;onf/
ay;ydkYonf/ w½kwfEdkifiH taemufawmifydkif;&Sd pDcRrf;
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; jynfe,furG v f ef;NrKd U\ taemufajrmufbuf uDvkd
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; rDwm 200 tuGm&Sd vlaeusJyg;aoma'owGif
pkMunfonf ukvor*¾zGHUNzdK;a&; tkyfpkOuú|ESihf jyif;tm;r*¾eDusK 7 tqihf&Sd ajrivsifvIyfcwfcJh&m
ukvor*¾zGHUNzdK;rItpDtpOf (UNDP) \ tkyfcsKyf urÇmvSnhfc&D;oGm;&SpfOD;tygt0if vl 19 OD;

53
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

aoqH;k Ny;D 247 OD;xdcu kd 'f Pf&m&&Scd ahJ Mumif; qif[mG 15 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
owif;wGif azmfjyonf/ pkMunfonf jrefrmEdkifiH&Sd yk*¾vduydkifbPfrsm;rS
Ouú|rsm;ukd rGef;vGJ (2) em&Du aejynfawmf&Sd
10 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf ukd&D;,m; EdkifiHawmftwdkifyifcH½Hk; 0efBuD;Xme tpnf;ta0;
or®wEdik if H trsK;d om;vTwaf wmfOuú| H.E.Mr. Chung cef;rüawGUqHkum pD;yGm;a&;vkyfief;qdkif&mrsm;ukd
Sye-kyun ESit fh zGUJ ukd aejynfawmf&dS Edik if aH wmfor®w aqG;aEG;cJhNyD; nydkif;wGif aejynfawmf&Sd Park Royal
tdraf wmfow H refaqmif{nfch ef;rü vufcaH wG U qH k [kdw,fü usif;yonhf jrefrm-tdE´d, ESpfEdkifiH
onf/ oHwrefqufoG,frI ESpf 70 jynhf txdrf;trSwf
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; tcrf;tem;ESihf tdE´d,EdkifiH\ ESpf 70 ajrmuf
pkMunfonf aejynfawmf&Sd Sofitel Hotel (The Lake vG w f v yf a &;aeY txd r f ; trS w f t crf ; tem;ok d Y
Garden Hotel) ü usif;yonhf jrefrm-qGpfZmvef wufa&muf*kPfjyKqkawmif;pum;ajymMum;onf/
ESpfEdkifiHoHwrefqufoG,frI ESpf (60) jynhf txdrf; jynf o l Y v T w f a wmf Ouú | OD ; 0if ; jrih f o nf
trSwftcrf;tem;okdY wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ ukvor*¾vufaxmuftwGif;a&;rSL;csKyfESihf tm&S
ypdzdwfqdkif&mpD;yGm;a&;ESihf vlrIa&;aumfr&Sif\
11 jrefrmh'Drdkua&pD ul;ajymif;rIjzpfpOf oHk;oyf trIaqmiftwGif;a&;rSL; Ms.Shamshad Akhtar ukd
aqG;aEG;yGJ (Forum on Myanmar Democratic Transi- eHeuf 11 em&Dcw JG iG f vnf;aumif;? jrefrmEdik if q H ikd &f m
tion) zGihfyGJtcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd jrefrm eDaygoHtrwfBuD; H.E.Mr.Bhim K.Vdas ukd rGef;vGJ
tjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f A[kXd me (2) (MICC- 2 em&DwGifvnf;aumif; aejynfawmf&Sd vTwfawmf
II) ü usif;y&m EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf taqmuf t tH k jynf o l Y v T w f a wmf {nh f c ef ; rü
a':atmifqef;pkMunf wufa&mufred cYf eG ;f ajymMum; oD;jcm;pDvufcHawGUqHkonf/
onf/ tdE´d,EdkifiH\ ESpf 70 jynhf ESpfywfvnf
jrefrmtxl;pD;yGm;a&;Zkefqdkif&m A[kdtzGJU vG w f v yf a &;aeY t xd r f ; trS w f t crf ; tem;uk d
Ouú| 'kw, d or®wOD;[ife&DAefx;D ,lonf &efuek Nf rKd U e,l;a'vD&Sd cHwyfeDüusif;y&m tdE´d,0efBuD;csKyf
oDv0gtxl;pD;yGm;a&;ZkefpDrHudef;okdY oGm;a&muf e&d`E´mrdk'Dwufa&muf rdefYcGef;ajymMum;onf/
Munhf½Ippfaq;onf/
Mo*kwfv 8 &ufu usif;yonhf tdE´d,EdkifiH 16 aqmufvyk af &;0efBu;D Xme\topfw;kd csUJ zGUJ pnf;
'kwd,or®w a&G;cs,fyGJwGif tEdkif&&SdcJhol tpkd;& aom aus;vufvrf;zGUH NzKd ;a&;OD;pD;Xme½H;k opf zGiyfh t JG crf;
tzGJU0if 0efBuD;a[mif; trfAefuD&efEdkif'l;onf tem;ukd aejynfawmf&dS ½Hk;trSwf (11) aqmufvyk f
'kwd,or®wtjzpf usrf;opömusdefqdkcJhaMumif; a&;0efBu;D Xme pka0;cef;raqmifüusi;f y&m trsK;d om;
qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/ vTwaf wmfOuú| ref;0if;cdik o f ef; wufa&mufonf/
Edik *f s;D &D;,m;Edik if H ta&SUajrmufyikd ;f rm'l*&l D NrKd U\
14 tmqD,H ESpf 50 jynhf txdrf;trSwf tcrf; aps;wpfae&mtygt0if 'ku©onfpcef;wpfck\
tem;udk aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqdkif&m *dwaf ygufo;kH ae&mwGif bdu k [dk m&rfppfaoG;<utzGUJ u
uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m EdkifiHawmf\ taocHAHk;azmufcGJrIrsm; jyKvkyfcJh&m 27 OD;aoqHk;
twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunfwufa&muf cJNh y;D 83 OD;ausmf 'Pf&m&&Sad Mumif; tifet f w
d cf saf u
trSmpum;ajymMum;onf/ owif;wGif azmfjyonf/

54
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

17 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf wm0ef rav;&Sm;EdkifiHu tdrf&Siftjzpf vufcHusif;y


Ny;D qk;H í jyefvnfxu G cf mG awmhrnfh Oa&myor*¾tzGUJ ½H;k onhf 29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&Stm;upm;
oHtrwfBu;D rpöwm ½dv k efubkd ,D mukd aejynfawmf&dS NydKifyGJ zGihfyGJukd NrdKUawmfuGmvmvrfyl&Sd blupf*smvD
Edik if aH wmfor®wtdraf wmf {nhcf ef;raqmifü vufcH trsKd;om;tm;upm;uGif;ü usif;yonf/
awGUqHkonf/
ajrmuf u d k & D ; ,m; EsLuvD ; ,m;ta&;ES i h f 21 wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyf
ywfoufí w½kwf-tar&duef nd§EIdif;aqG;aEG;yGJ rS L ;BuD ; rif ; atmif v I d i f o nf jref r mEd k i f i H q d k i f & m
jyKvkyf&m tar&dueftaejzihf ajrmufudk&D;,m; uufovpf*P k d ;f csKyqf &mawmfBu;D um'De,fcsm;vfbkd
tay: ppfa&;Ncdrf;ajcmufrIrsm; jyefvnfwkHYjyef&ef OD;aqmifaom ud, k pf m;vS,t
f zGUJ ukd aejynfawmf&dS
aqG;aEG;rIudk w½kwEf ikd if AH [ku d muG,af &;aumfr&Sif bk&ihfaemif&dyfom{nhfcef;rü vufcHawGUqHkum

rav;&Sm;EdkifiHüusif;yonhf 29 Budrfajrmuf
ta&SUawmiftm&S tm;upm;NydKifyGJ zGihfyGJtcrf;tem;
'kw,
d tBu;D tuJ zefcseaf vmif;u y,fcscJhaMumif; Nird ;f csr;f a&;vkyif ef;pOfrsm;? wdik ;f &if;om;a&;&mrsm;
tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ ESihf pyfvsOf;í aqG;aEG;onf/

19 trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef; 22 Edik if aH wmf\ twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


onf aejynfawmfaumifpeD ,fajrtwGi;f &Sd a&tm; pk M unf o nf rav;&S m ;Ed k i f i H ü usif ; yonh f 29
vQypf pf"mwftm;ay;puf½rkH sm;ukd Munh½f pI pfaq;um Budrfajrmuf ta&SUawmiftm&Stm;upm;NydKifyGJ0if
vQypf pf"mwftm;rsm;ukd tjynht f 0 toH;k csa&;ESifh jrefrmtm;upm;armifr,frsm;xHokdY o0PfvTm
tavtvGihfr&Sdatmif xdef;odrf;a&;wdkYukd rSmMum; ay;ydkYonf/
onf/ jynfaxmifpv k w
T af wmf? Oya'a&;&mESifh txl;
NAw
d o
d Qtyk pf ;dk rIrS vGwaf jrmufco
hJ nhf tmz*ef udpö&yfrsm;avhvmqef;ppfoHk;oyfa&;aumfr&Sif
epöwefEdkifiH\ 98 ESpfajrmuf vGwfvyfa&;aeY Ouú| ol&OD;a&Tref;onf jrefrmEdkifiHqdkif&m w½kwf
tcrf;tem;ukd NrKd Uawmfubl;vfü usi;f y&m or®w oHtrwfBu;D rpöwm [kev f seu f dk eHeuf 9 em&Dcw JG iG f
tm&Sufzf*geDwufa&muf *kPfjyKonf/ vnf;aumif;? jrefrmEdkifiHqdkif&m e,fomvef

55
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

oHtrwfBuD; H.E.Mr.Wouter Jurgens ukd eHeuf 10 (1^2017) jzihf &cdkifjynfe,f? armifawmNrdKUe,f


em&DcGJwGifvnf;aumif; aejynfawmf&Sd vTwfawmf twGi;f &Sd trSwf (1) e,fjcm;apmih&f u J yG u
f rJ XI mecsKyf
a&;&maqmif trSwf (I-11) ü oD;jcm;pD vufcH (us;D uef;jyif)? ud;k wefaumuf&u J if;pcef;ESifh ig;cl&
awGUqHkonf/ e,fajr½H;k rsm;ukd tvpftidu k t f Murf;zuf 0ifa&muf
pD;eif;wdu k cf ukd cf o
Jh nhf tpGe;f a&mufb*FgvDtMurf;
23 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf &cdkif zuform;rsm;ESihf Arakan Rohingya Salvation Army
jynfe,fqikd &f m tBuaH y;aumfr&SiOf uú| a'gufwm (ARSA) wdkYukd tMurf;zuftkyfpktjzpf xkwfjyef
udkzDtmeefOD;aqmifonhf aumfr&SiftzGJU0ifrsm;ukd aMunmonf/
Edik if aH wmfor®wtdraf wmfow
H refaqmif {nhcf ef;rü Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
vufcHawGUqHkonf/ pkMunfonf &cdkifjynfe,ftwGif;jzpfay:cJhonhf
tMurf;zuform;rsm;\ wdkufcdkufrIvkyf&yfrsm;ESihf
24 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf cspMf unfa&; pyfvsOf;í jyif;xefpGm ½IwfcsaMumif;? EdkifiHtwGuf
c&D;a&muf&v dS monhf AD,uferfq&kd ,S vf pfor®wEdik if H toufay;vSLoGm;onhf &JwyfzGJU0ifrsm;? vHkNcHKa&;
uGejf rLepfygwD A[kad umfrwDtaxGaxGtwGi;f a&;rSL; wyf z G J U 0if r sm;ES i h f ¤if ; wd k Y \ rd om;pk 0 if r sm;ES i h f
rpöwm ik,ifz;l avsmifudk Edik if aH wmfor®wtdraf wmfü wpfom;wnf;&yfwnfvsuf&Sdum xyfwlxyfrQ
*kPfjyKtcrf;tem;jzihf BudKqdkonf/ 0rf;enf;aMumif; xkwfjyefaMunmonf/
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; 26 'k w d , or® w OD ; jrih f a qG E S i f h AD , uf e rf
pkMunfonf &cdik jf ynfe,fqikd &f m tBuaH y;aumfr&Sif qd&k ,S v f pfor®wEdik if u H eG jf rLepfygwD A[kdaumfrwD
Ouú| rpöwm ukzd t D meefEiS afh umfr&Sitf zGUJ 0ifrsm;ukd taxGaxGtwGif;a&;rSL; rpöwm ik,ifzl;avsmifwdkY
aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcH onf &efuek Nf rKd U '*HNk rKd Ue,f&dS rdik w
f v
J u
f rk P
Ü XD mecsKyüf
awGUqHkonf/ usif ; yonh f Telecom International Myanmar
Co.,Ltd.(Mytel) zGihfyGJtcrf;tem;okdYwufa&muf
25 tpG e f ; a&muf tMurf ; zuf o rm;rsm;onf zJBudK;jzwfzGihfvSpfonf/
&cdkifjynfe,f armifawmNrdKUe,f? bl;oD;awmif tpG e f ; a&muf tMurf ; zuf orm;rsm;onf
NrdKUe,fESihf &aohawmifNrdKUe,ftwGif;&Sd vHkNcHKa&; &cdik jf ynfe,ftwGi;f vHNk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm;oGm;vm
aqmif&u G af eaom &Juif;pcef; 30 ESifh awmifbZm vIy&f mS ;rIudk t[eft Y wm;jzpfap&ef rdik ;f axmifjcif;?
aus;&Gm&Sd e,fajrcHwyf&if;XmecsKyfwdkYukd wpfcsdef armifawmNrKd Ue,fajrmufyikd ;f &Sd vdy&f aus;&Gm acwå
wnf ; tvpf i d k u f t Murf ; zuf wd k u f c d k u f c J h & m aus;&GmtkyfcsKyfa&;rSL;? &mtdrfrSL;? aus;&GmtkyfcsKyf
jrefrmEdik if &H wJ yfzUJG 0if 10 OD;? wyfrawmfom;wpfO;D ? a&;rSL; ½Hk;tulESihfowif;ay;ol[k oHo,&Sdolrsm;
vl 0 if r I B uD ; Muyf a &;0ef x rf ; wpf O D ; usqH k ; cJ h N yD ; ukd owfjzwfjcif;? wkw?f "m;? aoewfEiS fh bufx&Djzihf
vufeuf 6 vufqHk;½IH;cJhaMumif; jrefrmEdkifiH a&Smhwdkufypfcwfonhf AHk;ypfavmifcsmuJhokdYaom
tMurf;zufrIwdkufzsufa&;A[kdtzGJUu xkwfjyef vufeufrsm;jzihf wdkufcdkufrIrsm; jyKvkyfvsuf&Sd&m
aMunmonf/ vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;u jyefvnfckcHrIrsm; aqmif
jynfaxmifpo k r®wjrefrmEdik if aH wmf tMurf;zuf &Guv f su&f adS Mumif; Edik if aH wmftwdik yf ifc½H ;kH owif;
wdu k zf suaf &;A[kt d zGUJ onf trdeaYf MumfjimpmtrSwf xkwfjyefa&;aumfrwDu xkwfjyefaMunmonf/

56
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

pmayAdrmef ESpf 70 jynhf tcrf;tem;ukd twdkifyifcH½Hk; owif;xkwfjyefa&;aumfrwDu


&efukefNrdKU ukefonfvrf;ESihf (37) vrf;axmihf&Sd owday;csufwpf&yfxkwfjyefaMunmonf/
yH k E S d y f a &;ES i h f x k w f a 0a&;OD ; pD ; Xme pmayAd r mef
taqmufttHküusif;y&m jyefMum;a&;0efBuD;Xme 28 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
jynfaxmifp0k efBu;D a'gufwmazjrihEf iS Xfh meqdik &f m 0efBuD;Xme jynfaxmifp0k efBu;D a':atmifqef;pkMunf
wm0ef&Sdolrsm; wufa&mufonf/ onf International Commission on Financing Glo-

pmayAdrmef ESpf 70 jynhf txdrf;trSwf tcrf;tem;wGif trSmpum;ajymMum;aeonhf


jynfaxmifpk0efBuD; a'gufwmazjrihfESihf tcrf;tem;okdYwufa&mufvmonhf
pmayynm&Sifrsm;? Xmeqdkif&mwm0ef&Sdolrsm;ukd awGU&pOf

tpövmr®pEf ikd if x
H al xmifa&;tzGUJ (tdik t
f ufp)f bal Education Opportunity rS aumfr&Sief m ukd&D;,m;
u tajcpd k u f w yf p G J x m;onh f tD & wf E d k i f i H or®wEdik if H ynma&;? odyEHÜ iS efh nf;ynm 0efBu;D a[mif;
w,fvftzmNrdKU\ 70 &mcdkifEIef;ukd tD&wftpdk;& ygarmu© Ju.Ho Lee ukd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme
wyfzGJUrsm;u jyefvnfodrf;,lEdkifcJhaMumif; qif[Gm jynfaxmifpk0efBuD;\{nhfcef;rü vuf c H a wG U qH k
owif;wGif azmfjyonf/ onf/
yk*v
¾ ud u@zGUH NzKd ;wd;k wufa&;aumfrwD Ouú|
27 &cdkifjynfe,ftwGif; jzpfyGm;vsuf&Sdonhf 'kw, d or®w OD;jrihaf qGonf &efuek Nf rKd U&Sd jrefrmEdik if H
tpGef;a&muf tMurf;zuform;rsm;ESihf ARSA uk e f o nf r sm;ES i h f puf r I v uf r I v k y f i ef ; &S i f r sm;
tMurf ; zuf t k y f p k u k d axmuf c H j cif ; ? tm;ay; toif;csKyf (UMFCCI) tpnf;ta0;cef;rü usi;f y
ulnD&m a&mufapaom jyKrlvkyfaqmifcsufrsm; onhf jrefrmhp;D yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm;ESifh e0rtBurd f
vk y f a qmif j cif ; ? axmuf y H h j cif ; ? rD ' D , mrsm;rS yHkrSefawGUqHkaqG;aEG;yGJtcrf;tem;okdY wufa&muf
axmufcHa&;om;jcif;wdkYukd rjyKvkyf&ef EdkifiHawmf trSmpum;ajymMum;onf/

57
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tdE´d,ESihf w½kwfESpfEdkifiH e,fpyfa'oü trsKd ; om;,mOf t EÅ & m,f ? vrf ; tEÅ & m,f
ydkifeufe,fajr tjiif;yGm;rIaMumihf ppfa&;t& uif;&Sif;a&;aumifpDOuú| 'kwd,or®w OD;[ife&D
wif;rmrIrsm;jzpfyGm;vsuf&Sd&m oHwrefa&;t& AefxD;,lonf aejynfawmf&Sd ydkYaqmifa&;ESihf
nd§EdIif;aqG;aEG;cJhNyD;aemuf wif;rmrItqHk;owfa&; qufoG,fa&;0efBuD;Xme tpnf;ta0;cef;rü
oabmwlnrD &I &Scd NhJ yjD zpfaMumif; tdE,
d´ Edik if jH cm;a&; usif ; yonh f trsKd ; om;,mOf t EÅ & m,f ? vrf ;
0efBuD;Xmeu xkwfjyefaMunmonf/ tEÅ&m,f uif;&Sif;a&;aumifpD (National Road
Safety Council-NRSC) \ wwd,tBudrfajrmuf
29 v,f,majrrsm;ESihf tjcm;ajrrsm; odrf;qnf; tpnf;ta0;okdY wufa&muftrSmpum;ajymMum;
jcif;cH&rIrsm; jyefvnfpdppfa&;A[kdaumfrwDOuú| onf/
'kw, d or®w OD;[ife&DAefx;D ,lonf aejynfawmf&dS EdkifiHwum tPkjrLpGrf;tifat*sifpDonf
jynfxJa&;0efBuD;Xme tpnf;ta0;cef;rü usif;y tdkifattD;attzGJU0ifEdkifiHrsm;taejzihf tPkjrL
onhf v,f,majrrsm;ESihf tjcm;ajrrsm; odrf;qnf; vQypf pf"mwftm;xkwv f yk rf t
I wGuf vdt
k yfvmygu
cH&rIrsm; jyefvnfppd pfa&;A[kad umfrwD\ (2^2017) a&mif;csEdkif&ef&nf&G,fí ,la&eD,HowåKbPfukd
tpnf;ta0;okdY wufa&muftrSmpum;ajymMum; umZufpwefEdkifiHü pwifzGihfvSpfvdkufaMumif;
onf/ ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/
&cdkifjynfe,f ajrmufydkif;ü jzpfyGm;cJhonhf
ARSA tpG e f ; a&muf t Murf ; zuf o rm;rsm;\
tMurf;zufwdkufcdkufrIjzpfpOfrsm;ESihfywfoufí pufwifbmv
owif;pm&Sif;vif;yGJukd aejynfawmfbk&ihfaemif
&dyfomüusif;y&m umuG,fa&;OD;pD;csKyf½Hk; (Munf;)
rS AdkvfcsKyfoef;xG#fodef;? wyfrawmfowif;rSef 1 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
jyefMum;a&;tzGJUOuú| AdkvfcsKyfpkd;EdkifOD;ESihfwm0ef pkMunfonf rGefjynfopfygwDOuú| Edkif[Hom
&Sdolrsm;? jynfwGif;? jynfyrS owif;axmufrsm; OD;aqmifonhf ud, k pf m;vS,t f zGUJ ukd aejynfawmf&Sd
wufa&mufonf/ trsK;d om;jyefvnf oihjf rwfa&;ESifh Nird f;csr;f a&;A[kd
Xme (NRPC) {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
30 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Akv d cf sKyrf LS ;Bu;D
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; rif;atmifvIdifonf aejynfawmf&Sd bk&ihfaemif
pkMunfonf tar&duefjynfaxmifpk The Richardson &dyo f müusi;f yonhf &cdik jf ynfe,ftwGi;f EdkifiHawmf
Center Ouú | e,l ; ruú p D u k d j ynf e ,f t k y f c sKyf vHNk cHKa&;ESiu
fh muG,af &;wm0efrsm;ukd aqmif&u G v f suf
a&;rSL;a[mif; Mr.Bill Richardson ukd eHeuf 10 &Sdaom vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;? Xmeqdkif&m 0efxrf;
em&DwGifvnf;aumif;? Gavi-The Vaccine Allicance rsm;ESihf ae&yfpGefYcGm wdrf;a&Smifae&onhf a'ocH
tzGJUtpnf;\ 'kwd,trIaqmift&m&SdcsKyf Mrs. jynfolrsm;twGuf tvSLaiGay;tyfyGJ tcrf;tem;
Anuradha Gupta ESihf 'def;rwfESihfqDG'ifEdkifiHwdkYrS okdY wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
vTwfawmftrwfrsm;ukd eHeuf 11 em&DwGifvnf;
aumif; aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü 2 &cdkifjynfe,f armifawma'owGif ARSA
oD;jcm;pDvufcHawGUqHkonf/ tpGef;a&muf tMurf;zuform;rsm;\ tMurf;

58
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

zufvyk &f yfrsm;aMumifh jynforl sm;ab;uif;vHkNcHKa&;? jynfov Yl w


T af wmfOuú| OD;0if;jrihf acgif;aqmif
wnf N id r f a t;csrf ; a&;ES i h f w&m;Oya'pk d ; rd k ; a&; aom vTwfawmfudk,fpm;vS,ftzGJUonf w½kwf
aqmif&GufaepOf y#dyu©rsm;rjzpfyGm;&eftwGuf jynfolYor®wEdkifiH? trsKd;om;jynfolYuGef*&uf
aumvm[vxkwfvTi hfj cif ; ES i h f vk y f B uH o wif ; tNrJwrf;aumfrwDOuú| H.E. Mr.Zhang Dejiang \
rSm;rsm; jzefYcsdjcif;rjyKvkyMf u&ef owif;xkwjfyefa&; zdwfMum;csuft & w½k w f j ynf o l Y o r® w Ed k i f i H o k d Y
aumfrwDu xkwfjyefonf/ cspfMunfa&;c&D;oGm;a&muf&ef xGufcGmonf/
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf SL;BuD;
rif;atmifvIdifonf tif'dkeD;&Sm;EdkifiH EkdifiHjcm;a&;
0efBuD; rpö&ufEdkt,fvfyDrmql'Dukd aejynfawmf&Sd
aZ,smoD&Ad rd mef{nhcf ef;raqmifü vufcaH wGUqHo k nf/

5 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf jrefrmEdik if üH


w&m;0if cspfMunfa&;c&D;a&muf&Sdaeaom tdE´d,
or®wEdkifiH 0efBuD;csKyf e&d`E´mrdk'Dukd aejynfawmf&Sd
Edik if aH wmfor®wtdraf wmfü *kPjf yK tcrf;tem;jzihf
&cdkifjynfe,farmifawma'otwGif; ARSA
BudKqdkonf/
tpGef;a&muftMurf;zuform;wdkY\
vkyf&yfrsm;ESihfywfoufí rD'D,mrsm;u Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
owif;&,lpOf pkMunfonf wl&uDEdkifiHor®w aw,pfyt f m'd*k ef\
w,fvDzkef;ac:qdkrIukd vufcaH jymMum;cJNh y;D &cdik f
ajrmufudk&D;,m;EdkifiH\ &efprIrsm;ukd &yfwefY jynfe,f ajrmufyikd ;f jzpfpOfrsm;ESipfh yfvsO;f í tjyef
Edkif&eftwGuf BuD;rm;aompD;yGm;a&;ydwfqdkYrIrsm; tvSefaqG;aEG;onf/
csrSwf&ef tar&duefor®w a':e,fx&efYESihf wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
awmifudk&D;,m;or®w rGeaf *stif;wdYk oabmwlnD rif;atmifvIdifonf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH
cJah Mumif; tifet
f wd cf saf uowif;wGif azmfjyonf/ Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; Xme ta&S U tm&S t xl ;
udk,fpm;vS,f rpöwmpGef;a*:&Sef;ukd aejynfawmf&Sd
4 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; bk&ihaf emif&yd o f mü vufcHawGUqHkonf/
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; w½kwEf ikd if H &Sm;rif;NrKd Uü usi;f ycJo
h nhf b&mZD;?
pkMunfonf tif'dkeD;&Sm;EdkifiH Edik if jH cm;a&;0efBu;D ½k&Sm;? tdE, d´ ? w½kwEf iS fh awmiftmz&duEdkifiHwdkY
rpö&ufEt kd ,fvf yDrmql'DESihftzGJUukd EdkifiHjcm;a&; yg0ifaom BRICS tkyfpk xdyfoD;tpnf;ta0;wGif
0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/ urÇmhawmifjcrf;EdkifiHrsm;tMum; t&if;tjrpf?
'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf w½kwfjynfolY enf;ynmESihf tawGUtBuHK A[kokwwdkY tjyef
or®wEdkifiH EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme tm&Sa&;&m tvSefzvS,frIrsm;wdk;jr§ihf&ef oabmwlnDvdkuf
txl;udk,fpm;vS,f rpöwmpGef;a*:&Sef; OD;aqmif aMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/
onhf ud,k pf m;vS,t f zGUJ udk aejynfawmf&dS Edik if aH wmf
or®wtdraf wmf oHwrefaqmif{nhcf ef;rü vufcH 6 &cdkifjynfe,fta&;udpörsm;ESihf w&m;Oya'
awGUqHkonf/ pkd;rdk;a&;qdkif&mrsm; &Sif;vif;wifjyonhf tcrf;

59
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tem;ukd EdkifiHawmfor®w tdrfawmfüusif;y&m jynfolYcef;raqmifBuD;ü awGUqHkaqG;aEG;onf/


EdkifiHawmf or®wOD;xifausmf wufa&muftrSm ruúqu D Edk ikd if aH wmifyikd ;f yifv,furf;½d;k wef;
pum;ajymMum;onf/ vGefü &pfcsfwmpau; tqihf&Spf&Sd tiftm;jyif;
Edik if aH wmf\ twdik yf ifcyH *k Kd¾ vaf ':atmifqef; ajrivsiw f pfcv
k yI cf &hJ m vlu;kd OD;xufrenf; aoqH;k
pkMunfESihf tdE´d,or®wEdkifiH0efBuD;csKyf e&d`E´mrdk'D aMumif; a'oqdik &f mtmPmydik rf sm;u ajymMum;onf/
wdkYOD;aqmifonhf jrefrm-tdE´d,ESpfEdkifiH awGUqHkyGJ
tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd EdkifiHawmfor®w 8 Edik if aH wmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
tdrfawmfoHwrefaqmifü usif;yonf/ pkMunfonf zdvpfydkifEdkifiHatmufvTwfawmfOuú|
vlr0I efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&m a[mif; Hon.Jose de Venecia udk EdkifiHjcm;a&;0efBuD;
csxm;a&;0efBu;D Xme jynfaxmifp0k efBu;D a'gufwm Xmeü vufcHawGUqHkonf/
0if;jrwfat;ESihf trsK;d om;vHNk cKH a&;qdik &f m tBuaH y; jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f
yk * ¾ d K vf O D ; aomif ; xG e f ; wd k Y u &cd k i f j ynf e ,f w G i f acgif;aqmifaom vTwaf wmfu, kd pf m;vS,t
f zGUJ onf
vwf w avm jzpf y G m ;aeonh f ud p ö & yf r sm;ES i h f w½k w f j ynf o l Y o r® w Ed k i f i H o k d Y cspf M unf a &;c&D ;
ywfoufí owif;pm&Sif;vif;yGJukd EdkifiHawmf oGm;a&mufcJhNyD;aemuf &efukefNrdKUokdY jyefvnf
twdkifyifcH½Hk;0efBuD;Xmeü usif;yonf/ a&muf&Sdonf/
½k&mS ;or®w Avm'Drmylwifonf awmifu&kd ;D ,m;
or®w rGefa*stif;ESihfawGUqHkcJhNyD;aemuf a'o 10 rauG;wdkif;a'oBuD; awmifwGif;BuD;NrdKUe,f
wGif;vHkNcHKa&;twGuf ajrmufudk&D;,m;acgif;aqmif tkef;awm (1) &yfuGuf&Sd qdwfom;owfvkyfief;
ESifh awGUqHak qG;aEG;&efqE´&adS Mumif; tifeftdwfcsfau vkyfuikd o
f l uk*d si;f em;\ aetdru f dk vli,f 50 cefu Y
owif;wGif azmfjyonf/ cJrsm;jzihfypfaygufcJhNyD;aemuf a&TMumtif; (1)
&yfuGuf&Sd AvDbufokdY qufvufxGufcGmoGm;um
AvD0ef;usiw f iG f vlpv k al 0;jzpfay:cJoh jzifh &JwyfzUJG 0if
rsm;u wm;qD;ta&;,lrIrsm; jyKvkyfcJh&aMumif;
jynfwGif;rD'D,mrsm;wGifazmfjyonf/
ruúqu D Edk ikd if w
H iG f vIycf wfcohJ nhf ivsiaf Mumifh
aoqH k ; ol t a&twG u f 90 OD ; txd j rih f w uf
cJhaMumif; tifet f w d cf saf uowif;wGif azmfjyonf/

11 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


ruúqDukdEdkifiHwGif tiftm;jyif;ivsif
pk M unf o nf &S r f ; jynf j yef v nf x l a xmif a &;
vIyfcwfcJhNyD;aemuf NydKusysufpD;vsuf&Sdonhf
aumifpD^&Srf;jynfwyfrawmf (RCSS/SSA) Ouú|
taqmufttHkrsm;ukd awGU&pOf
OD;,GufppfOD;aqmifonhf udk,fpm;vS,ftzGJUukd
7 jynfolYvTwfawmf Ouú| OD;0if;jrihEf iS fh w½kwf aejynfawmf&Sd trsKd;om; jyefvnfoihfjrwfa&;ESihf
jynfolYor®wEdkifiH trsKd ; om;jynf o l Y u G e f * &uf Nird ;f csr;f a&;A[dXk me (NRPC) ü vufcaH wGUqHo k nf/
tNrJwrf;aumfrwDOuú| H.E. Mr.Zhang Dejiang uGrf;,mESihfaq;&GufBuD;xGuf ypö n f ; rsm;
wdo
Yk nf ayusif;NrdKU&Sd w½kwfjynfolYor®wEdkifiH xde;f csKyaf &;twGuf rD', D mrSwpfqihf vlxv k aYHI qmfyJG

60
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

pwifzGihfvSpfjcif;txdrf;trSwf tcrf;tem;okdY rav;&Sm;vlrsKd; trsKd;orD;or®wwpfOD;jzpfvm


EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef; aMumif; tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/
pkMunf o0PfvTmay;ydkYonf/ ½k&Sm;EdkifiHNrdKUawmf armfpudkwpf0ef;&Sd ae&m
pufwifbmv 11 &uf tMurf;zufwu kd cf u
kd f trsm;tjym;ü wpfNydKifeufwnf; AHk;cGJwdkufcdkuf
cH&rI ESpyf wfvnfaeYtcrf;tem;ukd e,l;a,mufNrKd U&Sd rnf [ k Ncd r f ; ajcmuf r I x G u f a y:vmNyD ; aemuf
trSwfw&AdrmefESihfj ywd k u f ü usif ; ycJ h a Mumif ; ae&maygif; 30 cefw Y iG f &Sad eaom vlaygif; 20ç000
yDwDtdkifowif;wGif azmfjyonf/ ausmfukd ab;vGwf&mokdYa&TUajymif;ay;cJh&aMumif;
yDwDtdkifowif;wGif azmfjyonf/
12 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
rauG;wdik ;f a'oBu;D yckuLú c½dik f NrKd iNf rKd Ue,f eHo
Y mNrKd if 14 uarÇm'D;,m;? tD&x
D &D;,m;? *DeED iS fh qD&mvD,eG f
cef;rüusi;f yonhf ynma&;0efBu;D XmerS Edik if aH wmfEiS fh EdkifiHwdkYonf jynfESif'Pfay;cH&onhf ¤if;wdkY\
oufqikd &f mrlvawmiforl sm;xHoYdk ajr{&d,m 2665 EdkifiHom;rsm;ukd jyefvnfvufcH&ef jiif;qefcJhonhf

pifumylEdkifiH\ &SpfOD;ajrmufor®wtjzpf a&G;cs,fwifajr§mufcH&onhf


vTwfawmfOuú Ouú|a[mif; [mvDrufuGwfpf usrf;opömusdefqdkpOf
G crf;tem;ok d Y twGuf ,if;Edik if rH sm;ukd tar&duefjynfaxmifpu
{uukd jyefvnfvaJT jymif;ay;tyfyJt k
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ jynf0ifcGihfADZm uefYowfvdkufaMumif; qif[Gm
owif;wGif azmfjyonf/
13 yÍörtBudrfajrmuf jrefrmEdkifiHvlukeful;rI
wdkufzsufa&;aeY tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd 15 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
o*F[[dw k ,füusi;f y&m 'kwd,or®w OD;[ife&D pkMunfonf a[mifaumiftxl;tkyfcsKyfcGihf&a'o
AefxD;,l wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;onf/ tkyfcsKyfa&;rSL; Mrs. Carries Lam OD;aqmifonhf
pifumylEdkifiH\ &SpfOD;ajrmufor®wtjzpf udk,fpm;vS,ftzGJUukd EdkifiHawmfor®w tdrfawmfü
vT w f a wmf O uú | a[mif ; [mvD r uf u G w f p f u k d vnf;aumif;? tar&duefvTwfawmfokawoe
cefYtyfcJh&m ¤if;onf pifumylEdkifiH\ yxrqHk; Xme tm&Sa&;&muRrf;usifol rpöwm rdkufu,f

61
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

rmwifukd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeüvnf;aumif; urÇ m ay:wG i f 'k w d , tBuD ; qH k ; jzpf N yD ;


oD;jcm;pD vufcaH wGUqHo k nf/ tdE,d´ Edik if \
H tBu;D qH;k qnfjzpfonhf taemufydkif;
2017 ckESpf tjynfjynfqdkif&m 'Drdkua&pDaeY *l*sm&wfjynfe,f&dS qm'g;qm½dAk mqnfudk 0efBu;D csKyf
tcrf;tem;ukd aejynfawmf&dS vTwaf wmftaqmuf e&d`E´mrdk'Du pufwifbmv 17 &ufwGif zGihfvpS f
ttH k obif a qmif ü usif ; y&m jynf a xmif p k ay;cJah Mumif; ½duk w
f mowif;wGif azmfjyonf/
vTwaf wmfem,u ref;0if;cdik o f ef;? jynfov Yl w
T af wmf
Ouú| OD;0if;jrihEf iS fh wm0ef&o dS rl sm;wufa&mufonf/ 19 EdkifiHawmf\twdkifyifcHy*k Kd¾ vf a':atmifqef;
jrefrmh'rD u kd a&pD½yk &f iS yf aJG wmf zGiyfh t
JG crf;tem; pkMunfonf Edik if aH wmftpk;d &\ trsK;d om; jyefvnf
rsm;ukd eHeufydkif;wGif &efuek Nf rKd UtvHjybk&m;vrf;&Sd oihjf rwfa&;ESifh Nird ;f csr;f a&;qdik &f m BuKd ;yrf;rIrsm;ESifh
or®w½ky&f iS ½f ükH vnf;aumif;? JCGV (Junction City) ywf o uf í aejynf a wmf & S d jref r mtjynf j ynf
üvnf;aumif;? rGef;vGJydkif;wGif e0a';½kyf&Sif½Hkü qdkif&m uGeAf if;&Si;f A[dXk me (2) ü rdecYf eG ;f ajymMum;
vnf;aumif; usif;y&m jyefMum;a&;0efBuD;Xme onf/
jynfaxmifpk0efBuD; a'gufwmazjrihfwufa&muf EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
trSmpum;ajymMum;onf/ 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
pkMunfonf tar&duef Edik if jH cm;a&;0efBuD;Xme
16 14 Burd af jrmuf urÇmw h ½kwu f ek o
f nf Bu;D rsm; ta&SUawmif tm&Sqdkif&m 'kwd,vufaxmuf
nDvmcHzGihfyGJtcrf;tem;ukd &efukefNrdKU r&rf;ukef; EdkifiHjcm;a&;0efBuD; Mr.Patrick Murphy ukd aejynf
NrdKUe,f&Sd jrefrmuGefAif;&Sif;A[dkXmeü usif;y&m awmf&dS Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xmeü vufcaH wGUqHo k nf/
'kwd,or®w OD;jrihfaqGwufa&muf trSmpum; 'kw, d or®w OD;[ife&DAefx;D ,lO;D aqmifonhf
ajymMum;onf/ jref r mudk,fpm;vS,ftzGJUonf tar&duefE d k i f i H
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf e,l;a,mufNrdKU ukvor*¾XmecsKyf&Sd taxGaxG
tar&duefEdkifiH e,l;a,mufNrdKUü usif;yrnhf 72 nD v mcH c ef ; rü usif ; yonh f 72 Bud r f a jrmuf
Bud r f a jrmuf uk v or*¾ taxG a xG n D v mcH uk v or*¾ t axG a xG n D v mcH taxG a xG r l 0 g'
rl0g'a&;&m aqG;aEG;yGoJ w
Ydk ufa&muf&ef &efuek Nf rKd UrS a&;&m aqG;aEG;yGJ zGihfyGJtcrf;tem;okdY wufa&muf
xGufcGmonf/ onf/
ruúqDukdEdkifiH tv,fydkif;wGif tiftm; 7
18 'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf xdkif;bk&ihf 'or 1 tqih&f dS ajrivsiv f yI cf wfraI Mumihf vlaygif;
wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyf General Surapong 226 OD;xufrenf; aoqHk;cJhNyD; taqmufttHk
Suwanadth OD;aqmifonhf udk,fpm;vS,ftzGJUukd aygif;rsm;pGm NydKusysufpD;cJhaMumif; qif[Gmowif;
aejynf a wmf & S d Ed k i f i H a wmf o r® w td r f a wmf wGif azmfjyonf/
oHwrefaqmif{nhcf ef;rü vufcHawGUqHkonf/
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D 20 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
rif ; atmif v I d i f o nf xd k i f ; bk & ih f w yf r awmf e,l;a,mufNrdKU ukvor*¾XmecsKyf&Sd taxGaxG
umuG,fa&;OD;pD;csKyf General Surapong Suwanadth nD v mcH c ef ; rü usif ; yonh f 72 Bud r f a jrmuf
ukd aZ,smoD&Ad rd meftwGi;f ü *kPjf yKwyfzUJG jzihf BuKd qkd uk v or*¾ t axG a xG n D v mcH w G i f taxG a xG
Ny;D aemuf {nhfcef;raqmifü awGUqHkaqG;aEG;onf/ rl0g'a&;&m rdefYcGef;ajymMum;onf/

62
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tar&duefjynfaxmifpku tpöa&;EkdifiHwGif NrdKUawmfreDvmü pka0;qE´jycJhaMumif; ½dkufwm


tNrJwrf;ppf tajcpdkufpcef;wpfckukd yxrqHk; owif;wGif azmfjyonf/
tBudrf w&m;0ifxlaxmifzGihfvSpf vdkufaMumif;
a'oqdkif&mowif; Xmersm;u owif;xkwfjyef 22 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
onf/ pkMunfonf &cdkifjynfe,fqdkif&m tBuHjyKcsurf sm;
2015 ckESpfwGif tD&efEdkifiHESihf &&SdcJhaom tay: taumif t xnf a zmf a qmif & G u f a &;
Ed k i f i H w um EsLuvD ; ,m;oabmwl n D c suf u k d aumfrwD0ifrsm;ukd aejynfawmf&dS Edik if aH wmfor®w
jyefvnfo;kH oyf&ef qH;k jzwfvu kd af Mumif; tar&duef tdrfawmf tpnf;ta0;cef;rü awGUqHktrSmpum;
or®w a':e,fx&efYu ajymMum;onf/ ajymMum;onf/

rl;,pfaq;0g;wdkufzsufa&;tygt0if or®w'lwmaw;\ rl0g'rsm;ukd uefYuGufonhftaejzihf


zdvpfydkifjynfolrsm;u pka0;qE´jyMupOf

21 ukvor*¾taxGaxGnv D mcHoYdk wufa&muf 23 jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;ESihf 'or


vsuf&adS om jynfaxmifpt k pk;d &tzGUJ \ trsK;d om; tBudrf yHkrSefawGUqHkyGJudk &efuek Nf rKd U&Sd jynfaxmifpk
vHNk cHKa&;qdik &f m tBuaH y;yk*¾dKvfO;D aomif;xGe;f onf or®w jrefrmEdkifiHukefonfrsm;ESihf pufrIvufrI
w½kwEf dkifiHjcm;a&;0efBu;D Mr.Wang Yi? b*Fvm;a'h&fS vkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf tpnf;ta0;cef;rü
Edik if jH cm;a&;0efBuD; Mr.Abul Hassan Mahmud Ali? usif ; y&m 'kwd,or®w OD;jrihfaqGwufa&muf
tar&duefEdkifiH ta&SUtm&SESihf ypdzdwfa&;&m trSmpum; ajymMum;onf/
vuf a xmuf E d k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; Ms. Susan tD & ef E d k i f i H o nf EsLuvD ; ,m;vuf e uf
Thornaton wdkYESihf oD;jcm;pDawGUqHkonf/ prf;oyfrIwpf&yftjzpf yhx J ed ;f 'H;k usncf dk&mrm&Smukd
rl;,pfaq;0g;wdkufzsufa&; ppfyGJtygt0if prf ; oyf y pf c wf c J h & m uD v d k r D w m 2000 txd
or®w'lwmaw;\ rl0g'rsm;ukd uefYuGufonhf ypfvTwfEdkifaMumif; tD&ef½kyfjrifoHMum; owif;
taejzihf zdvpfydkifjynfolaxmifaygif;rsm;pGmonf Xmeu xkwfjyefonf/

63
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

24 tifwmeufukd tMurf;zuform;rsm; toHk; xdik ;f Edik if 0H efBu;D csKyt


f jzpf wm0efxrf;aqmif
jyKjcif;rS wm;qD;Edkifa&;twGuf urÇmhEdkifiHrsm; aepOf t wG i f ; v,f o rm;rsm;tm; trawmf
yl;aygif;aqmif&Guf&efvdktyfonf[k ukvor*¾ aMu;aiGrsm;xkwfay;cJhojzihf EdkifiHhb@maiGrsm;
XmecsKyfüusif;yonhf aqG;aEG;yGw J pf&yfwiG f tdE, d´ xdcdkufonfukd vspfvsL½IcJhonhftwGuf w&m;½Hk;
Ed k i f i H j cm;a&;twG i f ; 0ef tuf p f a *s&S e f u mu csKyfu 0efBu;D csKyaf [mif; &ifvwf&iS ef m0yfx&mukd
ajymMum;vdu k af Mumif; yDwDtdkifowif;wGif azmfjy axmif'Pfig;ESpf csrSwfvdkufaMumif; tifeftdwfcsf
onf/ auowif;wGif azmfjyonf/

25 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,lonf 72 28 Ed k i f i H w um&J w yf z G J U (tif w myd k ) onf


Burd af jrmuf ukvor*¾taxGaxGnv D mcHtaxGaxG ygvufpwdkif;ukd wif;jynhftzGJU0iftjzpf 0ifa&muf
rl0g'a&;&m aqG;aEG;yGJokdY wufa&mufcJhNyD;aemuf cGiafh y;&ef rJcqJG ;kH jzwfvu
kd af Mumif; ½dkufwmowif;
&efukefNrdKUodkY jyefvnfa&muf&Sdonf/ wGif azmfjyonf/
e,l ; a,muf N rd K U uk v or*¾ XmecsKyf ü
usif;yonhf taxGaxGrl0g'a&;&m aqG;aEG;rI
aemufqHk;aeYwGif jrefrmtNrJwrf;udk,fpm;vS,f atmufwdkbmv
oHtrwfBuD; OD;a[muf'dkqGrf;u jrefrmEdkifiHtay:
pGyfpGJajymMum;csufrsm;ukd jyefvnf wkHYjyefacsyonhf
rdefYcGef; (Right of Reply) wpf&yfudk ajymMum;onf/
1 53 ESpfajrmuf jrefrmEdkifiH&JwyfzGJUaeY tcrf;
26 w½kwfjynfolYor®wEdkifiH wnfaxmifonhf tem;ukd aejynfawmf&Sd o*F[[kdw,fü usi;f y&m
68 ESpfajrmuf txdrf;trSwf{nhfcHyGJtcrf;tem; 'kwd,or®wOD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum;
uk d aejynf a wmf & S d jref r mtjynf jynf q d k i f & m ajymMum;onf/
uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m 'kwd,or®w pydeEf ikd if H umwmvdek ;D ,m;a'oü pydeEf ikd if rH S
OD;jrihfaqG wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ cG J x G u f u m vG w f v yf a &;aMunm&ef jynf o l Y
qE´cH,lyGJusif;yjcif;ukd pydef&JwyfzGJUu wm;qD;&ef
27 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; BudK;yrf;cJh&mrS umwmvdkeD;,m;rJqE´&Sifrsm;ESihf
0ef B uD ; Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; &JwyfzGJUMum; ½kef;&if;qefcwfrrI sm;jzpfymG ;cJah Mumif;
pkMunfonf NAw d ed Ef ikd if H Edik if jH cm;a&;ESifh "eo[m,a'oqdkif&m owif;Xmersm;u xkwjf yefonf/
a&;&m½Hk;rS tm&Sa&;&mESifh ypdzw d af 'oqdik &f m Min- tar&duefjynfaxmifpk vufpfAD;*pfNrdKUü
ister of State? The Rt. Hon Mark Field MP ud k aus;vuf ½dk;&m*DwazsmfajzyGJusif;yaepOf vltyk f
aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcH twGif;odkY aoewfypfcwfrI jzpfyGm;cJh&m vl 50
awGUqHkonf/ cefaY oqH;k Ny;D 400 ausmf 'Pf&m&&Sad Mumif; qif[mG
EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYtrSwf (25^ owif;wGif azmfjyonf/
2017) jzihf vlr0I efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnf
ae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme 'kwd,0efBuD;tjzpf 2 b@ma&;aumfr&Sif (3^2017) tpnf;
OD;pkd;atmifukd cefYtyfwm0efay;onf/ ta0;ukd aejynfawmf&Sd EdkifiHawmfor®wtdrfawmf

64
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

tpnf ; ta0;cef ; rüusif ; y&m Ed k i f i H w mf o r® w tMurf;zuf wdu


k cf u
kd rf rI sm;jzpfymG ;cJrh EI iS fh vlom;csi;f
OD;xifausmf wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/ pmemaxmufxm;rIvyk if ef;rsm; aqmif&u G af eonhf
Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf AD,uferf tajctaersm;ukd &Sif;vif;ajymMum;onf/
qd&k ,
S v f pfor®wEdik if H aygvpfAsL½dak umfrwDtzGUJ 0ifEiS fh
trsKd;om;umuG,fa&;0efBuD;Xme0efBuD; H.E. Gen- 4 jyefMum;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;
eral Ngo Xuan Lich OD;aqmifonhf udk,fpm;vS,f a'gufwm azjrihfonf &cdkifjynfe,fajrmufydkif;
tzGJUukd aejynfawmf&Sd Edik if aH wmfor®wtdraf wmf ta&;ud p ö r sm;ES i h f y wf o uf í Ed k i f i H w umwG i f
oHwrefaqmif{nhcf ef;rü vufcHawGUqHkonf/ owif;rSm;rsm; ysHUESHYaerIukd wkHYjyefaqmif&Gufa&;
jynfaxmifpk0efBuD;rsm;jzpfMuonhf 'kwd, twG u f &ef u k e f N rd K U&S d yH k E S d y f a &;ES i h f x k w f a 0a&;
Adv
k cf sKyBf u;D &Jatmif? OD;0if;cdik ?f a'gufwm jrihaf xG;? OD;pD;Xme tpnf;ta0;cef;rü owif;rD'D,mtzGJU
'kwd,0efBuD;rsm;jzpfMuonhf OD;cifarmifwifESihf tpnf;rsm;? jynfwGif;tajcpdkuf rD'D,mrsm;ESihf
OD;pkd;atmif? jynf e ,f 0 ef B uD ; rsm;? &ef u k e f N rd K U awGUqHkaqG;aEG;onf/
tajcpdkufEdkifiHjcm;oH½Hk;rsm;rS oHtrwfBu;D rsm;ESifh wl&uDEdkifiHü 2016 ckESpfu jzpfyGm;cJhonhf
oH½Hk;tBuD;tuJrsm;? ukvor*¾vufatmufcH tmPmod r f ; &ef B ud K ;yrf ; rI w G i f yg0if c J h o nh f
tzGUJ tpnf;rsm;rS wm0ef&o dS rl sm;onf &cdik jf ynfe,f wl&uDwyfzGJU0ifa[mif;rsm;ukd w&m;½H k ; csKyf u
armifawma'ookdYoGm;a&mufí a'ocHrsm;ESihf axmif'PfwpfoufwpfuRef; csrSwfvdkufaMumif;
awGUqHkonf/ tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/

6 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


pkMunfonf b½lEdkif;'g½lqvrfEdkifiH bef'gq&DbD
*g0efNrdKU Istana Nurul Imam bk&ihfeef;awmfüusif;y
onh f b½l E d k i f ; 'g½l q vrf E d k i f i H bk & if r if ; jrwf
qlvfwef[m*sD[mqme,fvf bdkvfuD;,m;rltpf
Zm'if0g'lvm eef;arGqufcHonhf ESpf (50) jynhf
a&T & wk t xd r f ; trS w f * k P f j yKnpm pm;yG J t crf ;
tem;okdY wufa&mufonf/

trsKd;om;vHkNcHKa&;qdkif&m tBuHay;yk*¾dKvf
8 umwmvdkeD;,m;a'oonf wpf z uf o wf
OD;aomif;xGef; &cdkifjynfe,fta&;ESihfywfoufí vGwfvyfa&;aMunmygu ,if;a'o\ udk,fydkif
ukvor*¾vHkNcHKa&;aumifpDwGif tkyfcsKyfcGihf&a'o tqihftwef;ukd qdkif;iHhxm;a&;
&Sif;vif;ajymMum;pOf tygt0if enf;vrf;tm;vHk;ukd vkyfaqmifrnf
jzpfaMumif; pydef0efBuD;csKyf rm&D,mEdka&*dRKif;u
3 jynfaxmifpt k pk;d &tzGUJ \ trsK;d om;vHNk cKH a&; ajymMum;onf[k ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/
qdik &f m tBuaH y;yk*Kd¾ vOf ;D aomif;xGe;f onf ukvor*¾
vHkNcHKa&;aumifpDwGif usif;yonhf jrefrmEdkifiH &cdkif 9 jrefrmEdik if H ab;tEÅ&m,faMumihf xdcu kd q
f ;kH ½I;H
jynfe,fta&;ESihfywfoufonhf tpnf;ta0;ü Ed k i f a jcavQmh c s a&;vk y f i ef ; pD r H c suf (2017)

65
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

twnfjyKrdwfqufyGJtcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd 11 &cdkifjynfe,fqdkif&m nd§EIdif;tpnf;ta0;ukd


o*F[[kdw,füusif;y&m 'kwd,or®w OD;[ife&D aejynfawmf&Sd trsKd;om;jyefvnfoihfjrwfa&;ESihf
AefxD;,l wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/ Nid r f ; csrf ; a&;A[k d X me ( NRPC ) ü usif ; y&m
urÇmhc&D;oGm;vkyfief;aeY ( World Tourism EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
Day) txdrf;trSwt f crf;tem;ukd aejynfawmf&dS pkMunf wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f A[kXd me (2)ü jrefrmEdik if t H rsK;d om; vlt
Y cGit
fh a&;aumfr&Siu f
usif ; y&m 'k w d , or® w OD ; [if e &D Aef x D ; ,l OD;aqmif usi;f yonhf &cdik jf ynfe,fta&;udp?ö pdeaf c:
wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ rIrsm;ESifh a&SUquftvm;tvmrsm;qdik &f m aqG;aEG;
wl&uDEdkifiHü tar&duef aumifppf0ef½Hk; yGJukd &efukefNrdKU&Sd Summit Parkview [kdw,fü
0efxrf;wpfOD; zrf;qD;cHcJh&NyD;aemuf ,if;EdkifiH&Sd usif;yonf/
tar&duefo½H Hk;u jynf0ifAZD m 0efaqmifrv I yk if ef;ukd xdik ;f Edik if üH ygwDpakH &G;aumufyGJudk 2018 ckESpf?
qdik ;f iHx
h m;vdu k &f m wl&uDEikd if u H vnf; jynf0ifAZD m Ed0k ifbmvwGif usi;f yrnfjzpfaMumif; xdik ;f 0efBu;D csKyf
vk y f i ef ; uk d qd k i f ; iH h x m;vd k u f a Mumif ; ½d k u f w m y&m,kcset f ckd smu ajymMum;onf[k tifet f w
d cf saf u
owif;wGif azmfjyonf/ owif;wGif azmfjyonf/

jynfaxmifpk0efBuD;rsm;? oHtrwfrsm;? oHwrefrsm; &cdkifjynfe,f&aohawmifESihf armifawma'ookdY


uGif;qif;Munhf½IavhvmpOf

10 jynfaxmifpk0efBuD;rsm;jzpfMuonhf OD;ausmf 12 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


wihfaqG? a'gufwm0if;jrwfat;? OD;odef;aqGESihf pkMunfonf &cdkifjynfe,fjzpf&yfrsm;ESihfywfouf
tpkd;&tzGJU0ifrsm;? jrefrmEdkifiHqdkif&m w½kwfEdkifiH? onhf jynfolokdYwifjycsufukd EdkifiHydkifrD'D,mrsm;rS
tdE´d,EdkifiH? xdkif;EdkifiH? vmtdkEdkifiH? b*Fvm; wpfqihfxkwfvTihfonf/
a'h&SfEdkifiH oHtrwfBuD;rsm;ESihf oHwrefrsm;onf ukvor*¾ynma&;? odyÜHESihf,Ofaus;rItzGJU
&cdkifjynfe,f &aohawmifNrdKUe,fESihf armifawm (,leufpudk) onf bufvdkufrI&Sdonf[kqdkum
NrdKUe,fwdkYokdY uGif;qif;Munhf½Iavhvmonf/ tar&duefjynfaxmifpkESihf tpöa&;EdkifiHwdkYu

66
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

,leufpukt d zGUJ rS Ekwx


f uG rf nf[k xkwjf yefaMunm 2017 ckESpf urÇmhpm;eyf&du©maeY txdrf;
vdkufaMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ trSwf tcrf;tem;ukd aejynfawmfaZ,smoD&d
NrdKUe,f&Sd a&qif;pdkufysKd;a&;wuúokdvf bGJUESif;
13 tjynfjynfqikd &f mobm0ab;avsmyh g;a&;aeY obifcef;rüusif;y&m 'kwd,or®wOD;[ife&D
tcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynf AefxD;,l wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
qdkif&m uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m atmuf w d k b mv 15 &uf nyd k i f ; wG i f
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l wuf a &muf jrefrmtrsKd;om;avaMumif;vdik ;f jzihf aejynfawmfrS
trSmpum;ajymMum;onf/ &efukefokdYvkdufygrnhf c&D;onf NzdK;ukdukdwihfqef;?
aZmf 0 if ; xd k u f E S i h f &J r if ; aqG w d k Y \ c&D ; aqmif
15 wpfEikd if v H ;kH ypfcwfwu kd rf &I yfpaJ &; oabmwl tdwfrsm;ukdppfaq;&m pdwf<u½l;oGyfaq;jym;rsm;?
kd cf u
pmcsKyf vufrw S af &;xd;k jcif; 2 ESpaf jrmuf ESpyf wfvnf ypöwdkaoewfESpfvuftygt0if vufeufcJ,rf;
txdrf;trSwf tcrf ; tem;uk d aejynf a wmf & S d rsm;ukd od r f ; qnf ; &rd N yD ; quf v uf í ¤if ; wd k Y
jref r mtjynf j ynf q d k i f & m uG e f Aif;&Sif;A[kdXme wnf;cdkonhf [kdw,fACE okdY 0ifa&muf&SmazG&m
(1) ü usi;f yonf/ ypöwdkaoewf ckepfvufESihf usnfawmihfrsm;ukd
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; xyfrHodrf;qnf;&rdcJhaMumif; jynfwGif;rD'D,mrsm;
pk M unf u wnf c if ; {nh f c H o nh f &cd k i f j ynf e ,f wGif azmfjyonf/
twGi;f vlom;csi;f pmemrItultnDtaxmuftyhH
ay;a&;? jyefvnfae&mcsxm;a&;zGHUNzdK;a&;pDrHudef;
( UEHRD ) \ npmpm;yG J tcrf ; tem;uk d
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f
A[dkXme (1) ü usif;yonf/

16 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


pk M unf o nf NCA vuf r S w f a &;xd k ; xm;onh f
wd k i f ; &if ; om;vuf e uf u d k i f tzG J U tpnf ; rsm;\ aejynfawmfavqdyfü zrf;qD;&rdonhf
Nid r f ; csrf ; a&; vk y f i ef ; pOf O D ; aqmif t zG J U uk d qufoG,fa&;pufESifh vufeufrsm;ukd awGU&pOf
aejynfawmf&dS trsK;d om;jyefvnf oihfjrwfa&;ESihf
Nidrf;csrf;a&;A[kdXmeü awGUqHkonf/ 17 EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYaMumfjimpm
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; trSwf (86^2017) jzihf &cdkifjynfe,ftwGif;
pkMunfonf ukvor*¾Eikd if aH &;&mXme tBu;D tuJ vlom;csif;pmemrIjzihf tultnDtaxmuftyHh
'kwd,twGif;a&;rSL;csKyf rpöwm*sufz&DzJvfref ay;a&;? jyefvnf ae&mcsxm;a&;? zGUH NzKd ;a&;pDru
H ed ;f
OD;aqmifaomtzGJUukdvnf;aumif;? w½kwfjynfolY aumfrwD (Union Enterprise for Humanitarian As-
or®wEdkifiH EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme\ tm&Sa&;&m sistance, Resettlement and Development in
txl;udk,fpm;vS,f rpöwmpGef;a*:&Sef;ESihftzGJUukd Rakhine)ukd zGJUpnf;onf/
vnf;aumif; aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD; ukvor*¾Eikd if aH &;&mXme tBu;D tuJ 'kw, d
Xmeü oD;jcm;pDawGUqHkonf/ twGif;a&;rSL;csKyf rpöwm*sufz&DzJvfref OD;aqmif

67
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

aom udk,fpm;vS,ftzGJUonf &cdkifjynfe,f&aoh pydefEdkifiH umwmvdkeD;,m;a'o\ ud, k yf ikd f


awmifNrKd Ue,fEiS fh armifawmNrKd Ue,f&dS aus;&Gmrsm;okdY tkycf sKycf iG &fh a'o tqihftwef;ukd qdkif;iHhxm;&ef
oGm;a&mufí a'ocH&mG ol&mG om;rsm;ESiafh wGUqHk um pyd e f A [k d t pk d ; &tzG J U u qH k ; jzwf v d k u f a Mumif ;
od&Sdvdkonfrsm;ukd ar;jref;onf/ ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/

18 aejynfawmfavqdyfü vufeufrsm;? rl;,pf 20 &cdik jf ynfe,ftwGi;f vlom;csi;f pmemrI tul


aq;0g;rsm; zrf;qD;&rdonhf jzpfpOfaemufquf tnDtaxmuftyHah y;a&;? jyefvnfae&mcsxm;a&;?
wG J t jzpf jref r mEd k i f i H & J w yf z G J U u OD ; Nzd K ;uk d u d k zGHUNzdK;a&; pDrHudef; (UEHRD) twGuf tvSLaiG
wih f q ef ; yd k i f aejynf awmf&Sd ACE [k d w,f E S i h f ay;tyfyGJtcrf;tem;ukd aejynfawmf&dS trsK;d om;
&efukefNrdKU&Sd ACE ½Hk;wdkYukd 0ifa&muf&SmazG&m jyefvnfoih f j rwf a &;ES i h f Nid r f ; csrf ; a&;A[k d X me
vufeufrsm;? qufoG,fa&;pufrsm;ESihf Drone (NRPC) ü usi;f y&m Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf
rsm;ukd xyfrHodrf;qnf;&rdNy;D trIEiS yfh wfoufonhf a':atmifqef;pkMunf wufa&muftrSmpum;
vlyk*¾dKvf 12 OD;ukd zrf;qD;ppfaq;vsuf&SdaMumif; ajymMum;onf/
jynfwGif;rD'D,mrsm;wGif azmfjyonf/ qD;&D;,m;EdkifiH&Sd tdkiftufpftzGJU\ trmcH
w&m;r0if vuf0,fxm;&Sdaom vufeuf? ajcukyfpcef;jzpfonhf &mumNrdKUukd tar&duefu
cJ,rf;rsm;? qufoG,fa&;pufrsm;? vdkifpifrJh ,mOf axmufcHtm;ay;onhf qD;&D;,m;'Drdku&ufwpf
rsm;ukd eD;pyf&m wyf? &Jpcef;? &JwyfzGJUrSL;½Hk;rsm;okdY wyfzGJUu jyefvnfodrf;ydkufEdkifcJhaMumif; ½dkufwm
tjrefqHk; vma&muftyfESHMu&efESihfvma&muf owif;wGif azmfjyonf/
tyfESHjcif;rjyKbJ vuf0,fxm;&SdaMumif; pHkprf;od&Sd
ygu w&m;Oya't& ta&;,loGm;rnfjzpfaMumif; 22 pydeAf [kt d pk;d &tzGUJ u umwmvdek ;D ,m;a'o
jynfxJa&;0efBuD;Xmeu xkwfjyefaMunmonf/ tay:wdu k ½f u
kd tf yk cf sKyjf cif;ukd vufcEH ikd rf nf r[kwf
avxknpfnrf;rIavQmhcsonhf vkyfief;pOf aMumif; umwmvdkeD;,m;a'oacgif;aqmifrsm;u
wpf&yftjzpf urÇmhvlOD;a&txlxyfqHk;NrdKUBuD; ajymMum;onf[k ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/
rsm;teuf wpf N rd K Ujzpf o nh f e,l ; a'vD N rd K U&S d
ausmuf r D ; aoG ; jzih f vnf y wf o nh f vQyf p pf 23 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
"mwf t m;ay;puf ½ H k w pf ½ H k t ygt0if yk * ¾ v d u pkMunfonf umwmEdkifiH EdkifiHjcm;a&; 0efBuD;Xme
'DZ,fr;D pufBu;D rsm; armif;ESirf u I dk ydwyf ifvu kd af Mumif; 'kwd,0efBuD; H.E. Soltan Bin Saad Al Muraikhi
tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ OD;aqmifonhf ud, k pf m;vS,t f zGUJ ukd aejynfawmf&dS
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/
19 &efuek w f ikd ;f a'oBu;D r*FvmawmifñeG NYf rKd Ue,f *syefEikd if aH tmufvw T af wmf a&G;aumufyGJwGif
O,smOf&yfuu G f uefawmfBu;D ywfvrf;&Sd uefawmfBu;D tmPm&vpfb&,f'rD u kd &ufwpfygwDOD;aqmifaom
yJavhpf[kdw,fü rD;avmifrjI zpfymG ;&m [dkw,fwGif ñGefYaygif;tpkd;&tzGJUu tEdkif&&SdaMumif; ½dkufwm
wnf;cdkaeonhf *syefEdkifiHom; wpfO;D tygt0if owif;wGif azmfjyonf/
ESpOf ;D aoqH;k cJNh y;D w½kwfEdkifiHol wpfOD;ESihfrD;owf
wyfzUJG 0ifwpfO;D xdcu kd 'f Pf&m &&Scd ahJ Mumif; jynfwGif; 24 72 Burd af jrmuf ukvor*¾aeYtxdr;f trSwf
rD'D,mrsm;wGif azmfjyonf/ {nhcf HyGJukd aejynfawmf&Sd o*F[[kdw,füusi;f y&m

68
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf yk*v¾ ud u@ zGHUNzdK;wdk;wufa&;aumfrwDESihf


wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/ jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm; 11 Budrfajrmuf
jynfaxmifpo k r®w jrefrmEdik if EH iS fh b*Fvm;a'h&fSyHrk eS af wGUqkyH tJG crf;tem;ukd &efuek Nf rKd U&Sd jynfaxmifpk
jynfolYor®wEdkifiH\ e,fpyfa'ovHkNcHKa&;ESihf or®w jrefrmEdkifiHukefonfrsm;ESihf pufrIvufrI
w&m;Oya'pk;d rd;k a&;? yl;aygif;aqmif&u G rf w vkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf tpnf;ta0;cef;rü
I ;kd jri§ afh &;
qdik &f m jynfxaJ &;0efBu;D Xme 0efBu;D tqiht f pnf;usi;f y&m 'kw, d or®w OD;jrihaf qG wufa&muftrSm
ta0;ukd aejynfawmf&Sd jynfxJa&;0efBuD;Xme pum;ajymMum;onf/
0efBu;D ½H;k pkaygif;tpnf;ta0;cef;rü usi;f yonf/ urÇmrh w S wf rf;tarGtESpt f wGuf tjynfjynf
qdkif&m tBuHay;aumfrwD\ 13 Budrfajrmuf
25 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpv k iG f tpnf;ta0;ü jrefrmEdkifiHrS yk*Ha&Tpnf;cHkbk&m;
wdoYk nf ewf&GmpH xdkif;EdkifiHbk&ifblrdabmt'lvsm &if jyif awmf ay:&S d bk & ih f aemif r if ; w&m;BuD ; \
'uf*s\ f awmf0ifpsmyetcrf;tem;odYk wufa&muf acgif;avmif;pmukd urÇmrh w S w
f rf;tarGtESpt f jzpf
&ef aejynfawmfrS xGufcGmonf/ owfrSwfonf/
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; 28 22 Budrfajrmuf World Police Band Concert
pkMunfonf b*Fvm;a'h&SfjynfolY or® w Ed k i f i H azsmaf jzyGu J dk &efuek Nf rKd Uü yxrqH;k tBurd f usi;f y&m
jynfxJa&;0efBuD; H.E.Mr.Asaduzzaman ESihftzGJUukd jrefrm? pifumyl? AD,uferfESihf *syefEdkifiHwdkYrS Po-
aejynfawmf&dS Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme jynfaxmifpk lice Band tzGJUrsm;u ql;avbk&m;vrf;twdik ;f
0efBuD;\ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/ urf;em;vrf;rS Adv k cf sKyv
f rf;txd pkaygif;vrf;avQmuf
wD;cwfazsmfajzonf/
26 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpv k iG f
wdo Yk nf xdik ;f Edik if H befaumufNrKd U Sanam Luang ü 29 vljzLtrsKd;om;a&;0g'Drsm;u 'ku©onfrsm;
jyKvkyfonhf ewf&GmpH xdkif;EdkifiHbk&ifrif;jrwf tajcpdkufaexdkifrItay: uefYuGufonhfqE´jyyGJ
blrdabmt'lvsm'uf*sf\ awmf0ifpsmyetcrf; rsm;uk d tar&d u ef j ynf a xmif p k w if e uf q D
tem;okdY wufa&mufonf/ jynfe,f&Sd NrdKUBuD;rsm;ü jyKvkyfcJhaMumif; ½dkufwm
ajrmufudk&D;,m;vuf0,f&S d EsLuvD ; ,m; owif;wGif azmfjyonf/
vufeufrsm;ukd &Sif;vif;z,f&Sm;Edkifa&;twGuf
tar&duefEdkifiH\ aqmif&Gufcsufrsm;ukd ysufpD; 30 12 Budrfajrmuf jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;
ap&ef ½k&mS ;Edik if u H vkyaf qmifaeonf[k tar&duef aqG;aEG;rI yl;wGJaumfrwD (UPDJC) tpnf;ta0;
or®wa':e,fx&efYu ajymMum;vd k u f a Mumif ; ukd aejynfawmf&dS trsK;d om; jyefvnfoihjf rwfa&;ESifh
½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ Nidrf;csrf;a&;A[kdXme (NRPC) ü usif;y&m UPDJC
Ouú| Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
27 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpv k iG f pkMunfwufa&muf trSmpum; ajymMum;onf/
wdo Yk nf ewf&mG pHxikd ;f Edik if b
H &k ifrif;jrwf\ awmf0if EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EkdifiHjcm;a&;
psmyetcrf ; tem;ok d Y wuf a &muf c J h N yD ; aemuf 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
aejynfawmfokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/ pkMunfonf xdik ;f Edik if EH ikd if jH cm;a&;0efBu;D Xme0efBu;D

69
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf 12 Budrfajrmuf jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;


aqG;aEG;rI yl;wGJaumfrwD (UPDJC) tpnf;ta0;okdY wufa&muftrSmpum;ajymMum;pOf

H.E.Mr. Don Pramudwinai OD;aqmifaom udk,fpm; EdkifiHawmfor®w½Hk;onf trdefYtrSwf (26^


vS,ftzGJUukdaejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme 2017) jzihf weoFm&Dwikd ;f a'oBu;D w&m;vTwaf wmf
jynfaxmifpk0efBuD;\ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkNyD; w&m;olBu;D a':cifrmaX;ukd ¤if;\oabmqE´
ESpfEdkifiHa&;&mrsm; aqG;aEG;onf/ tavsmuf &mxl;rSEkwfxGufcGihfjyKonf/
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
rif ; atmif v I d i f o nf xd k i f ; Ed k i f i H Ed k i f i H j cm;a&;
0efBuD;Xme 0efBuD; H.E.Mr. Don Pramudwinai ukd Edk0ifbmv
vnf;aumif;? tdE´d,a&wyfrS Vice Admiral Bimal
K Verma, AVSM, Commander in Chief of Andaman
and Nicobar Command ESihftzGJUukdvnf;aumif; 1 tar&duefjynfaxmifpk e,l;a,mufNrdKUü
aejynfawmf&dS aZ,smoD&Ad rd mef{nhcf ef;raqmifü atmufwdkbmv 31 &ufwGif tMurf;zuf wdkuf
oD;jcm;pDawGUqHkonf/ cdkufolwpfOD;u x&yf,mOfukdtoHk;jyKí [wfqef
jrpf½dk;wpfavQmuf vrf;avQmufolrsm;ESihf pufbD;
31 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; pD;eif;olrsm;ukd 0ifa&mufwdkufcdkufcJh&m vl&SpfOD;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; aoqH;k Ny;D trsm;tjym; 'Pf&m&cJah Mumif; ½du k w
f m
pkMunfonf 'def;rwfEdkifiH zGHUNzdK;wdk;wufa&;ESifh owif;wGif azmfjyonf/
yl ; aygif ; aqmif & G u f a &;0ef B uD ; H.E.Ms.Ulha
Toernaes acgif;aqmifaom udk,fpm;vS,ftzGJUukd 2 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/ pkMunfonf wm0ef&Sdolrsm;ESihftwl &cdkifjynfe,f

70
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

ajrmufyikd ;f armifawmc½dik f yef;awmjyif? cHw k ikd f (NrKd ) vlrIrD'D,m}} jynfolYpum;0dkif;ukd &efukefwuúokdvf


&Gmopf? awmifNydKvuf0J? usD;uefjyifa'owdkYukd Recreation Centre ü usif;yonf/
oGm;a&mufMunhf½INyD; a'ocHjynfolrsm;? e,fjcm; 1979 ckEpS u
f tD&efEikd if &H dS tar&duefo½H ;kH ukd
apmihw f yfzUJG rS wyfzUJG 0ifro
d m;pkrsm;ukd awGUqHo
k nf/ 0ifa&mufpD;eif;cJhrI ESpfywfvnfaeYtxdrf;trSwf
'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf tjzpf Nrd K Uawmf w D [ D & ef ü tD & ef j ynf o l r sm;u
&ef u k e f N rd K U omauwNrd K Ue,f & S d jynf a xmif p k tar&duefqefu Y siaf &;qE´jyyGrJ sm; jyKvyk cf ahJ Mumif;
wdik ;f &if;om;aus;&Gm pdr;f vef;pkjd ynfom,mvSya&; a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/
ESihf a&&SnfzGHUNzdK;a&;twGuf aqmif&Gufxm;&SdrIrsm;
ukd Munhf½Ippfaq;onf/ 5 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,lonf MMA
2011 ckESpfu tdkprmbifvm'ifukd zrf;qD;cJh (urÇmhudk,fcHynmaygif;pHk) One Hero's Dream NydKifyGJ
onhf ppfqifa&;vkyfief;twGif; odrf;qnf;&rdcJh wGif tEdik &f &Scd o
hJ nhf atmifvtefqefudk &efuek Nf rKd U&Sd
aom uGefysLwmwpfvHk;rS AD'D,dkrSwfwrf;rsm;ukd ¤if;\aetdrfü vufcHawGUqHkí *kPfjyKtrSwfw&
jynfolwdkYavhvmMunhf½IEdkif&ef tar&duefpHkprf; vufaqmifay;tyfonf/
ppfaq;a&; at*sifpD (pDtdkifat) u xkwfjyef wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
vduk af Mumif; a'oqdik &f mowif;Xmersm;u xkwjf yef rif;atmifvIdifESihftzGJUonf xdkif;EdkifiHüusif;yrnhf
onf/ tmqD,EH ikd if rH sm;\ umuG,af &;ESifh vHNk cKH a&;qdik &f m
jyyGJokdY wufa&muf&ef &efukefNrdKUrS xGufcGmonf/
3 qD;&D;,m;EdkifiHta&SUydkif;&Sd tdkiftufpftzGJU\ vli,frsm;bufpHkzGHUNzdK;wdk;wufa&;twGuf
aemufq;kH ajcukypf cef;jzpfonhf 'D&mt,faZmNrKd Uukd vli,frsm;ESihfoufqdkifonhf ]]vli,fESihftvkyf
jyefvnfodrf;ydkufEdkifcJhaMumif; qD;&D;,m;tpkd;&u tudkiftcGihftvrf;}} jynfolYpum;0dkif;ukd &efukef
xkwfjyefaMunmonf/ wuúokdvf Recreation Centre ü usif;yonf/
wl&uDEdkifiHü 2016 ckESpfu jzpfyGm;cJhonhf tar&duefjynfaxmifpk wuúqufjynfe,f
tmPmodrf;&efBudK;yrf;rIukd pDpOfcJhol w&m;a[m &S,fwmvef;py&if;&Sd bk&m;&Sdcdk;ausmif;twGif;ü
q&m zmwlvm*lvefukd tm;ay;axmufcHonf[k 0wfjyKu;kd uG,af eonhf vltyk t f wGi;f okYd trsK;d om;
oHo,&Sdol 98 OD;ukd zrf;qD;cJhaMumif; qif[Gm wpfOD;u aoewfjzifhypfcwfcJhojzihf vl 26 OD;
owif;wGif azmfjyonf/ aoqHk;NyD; 20 cefY 'Pf&m&&SdcJhaMumif; ½dkufwm
owif;wGif azmfjyonf/
4 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,lonf &cdkif
jynfe,f ausmufjzLNrdKUokdYa&muf&SdNyD; r'JuRef; 6 wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
qdyu f rf;? ausmufjzLtxl;pD;yGm;a&;Zkef wnfaqmuf rif;atmifvIdifonf xdkif;EdkifiH befaumufNrdKU IM-
rnhfajrae&mESihf obm0"mwfaiGUpcef; (OGT) ukd PACT Exhibition Center ü usif;yonhf tmqD,H
Munhf½Ippfaq;onf/ Edik if rH sm;\ umuG,af &;ESifh vHNk cKH a&;qdik &f mjyyGJ zGiyfh JG
jyefMum;a&;0efBuD;Xme? ynma&;0efBuD;Xme tcrf;tem;okdY wufa&mufonf/
ESifh &efukefwdkif;a'oBuD; tpkd;&tzGJUwdkY yl;aygif;
usif;yaom vli,frsm; bufpHkwdk;wufapa&; 7 62 ESpaf jrmuf u&ifjynfe,faeYtcrf;tem;
twGuf vli,frsm;ESihfoufqdkifonhf ]]vli,fESihf ukd u&ifjynfe,f bm;tHNrdKU u&ifjynfe,f tpkd;&

71
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

'kwd,or®wOD;jrihfaqG 62 ESpfajrmuf u&ifjynfe,faeY zGihfyGJtcrf;tem;okdY


wufa&mufzJBudK;jzwfzGihfvSpfay;pOf

tzGJU½Hk; jrufcif;jyifü usif;y&m 'kwd,or®w 9 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;


OD;jrihaf qGwufa&mufNy;D txdr;f trSwjf ycef;rsm;ukd pk M unf o nf AD , uf e rf q d k & S , f v pf o r® w Ed k i f i H
zGihfvSpfay;onf/ or® w \ zd w f M um;csuf t & tmqD , H E d k i f i H
Edk0ifbmv 6 &ufu xkwfjyefcJhonhf ukv acgif;aqmifrsm;ESifh tm&S-ypdzw d pf ;D yGm;a&;yl;aygif;
or*¾vNkH cKH a&;aumifpOD uú|\ &cdik jf ynfe,fqikd &f m aqmif&u G rf (I atyuf) tzGUJ 0if Edik if aH cgif;aqmifrsm;
xkwfjyefaMunmcsufukd jrefrmtpkd;&taejzihf oD;oefYawGUqHkyGJokdY wufa&muf&ef AD,uferfEdkifiH
vufcaH useyfjcif;r&Sad Mumif; Edik if aH wmftwdik yf ifc½H ;kH
'geef;NrKd UokYd xGucf mG onf/ naeydik ;f wGif 'geef;NrKd U&Sd
0efBuD;Xmeu owif;xkwfjyefonf/ 'geef; Administration Center {nhfcef;rü AD,uferf
tdE, ´d Edik if NH rKd Uawmf e,l;a'vDü jrLrsm;xlxyf Edik if o
H r®w rpöwmx&ef'ikd u f rG Ef iS fh awGUqHak qG;aEG;
odyo f nf;pGmusqif;cJNh y;D avxknpfnrf;rIxed ;f csKyf onf/
a&;bkwt f zGUJ \xkwjf yefcsut f & avxknpfnrf;rI Edkif*sD;&D;,m;ESifh Edkif*smEdkifiHwdkYrS q,fausmf
tñTef;udef;rSm jyif;xefaomtqihf 411 okdY ouft&G,f rdef;uav; 26 OD;onf Oa&myokdY
a&muf&adS eaMumif; qif[mG owif;wGif azmfjyonf/ w&m;r0if 0ifa&muf&ef ajrxJyifv,ftwGif;
a&mfbmavSjzihf jzwfoef;pOf avSepfjr§KyfrIaMumihf
8 wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D ¤if;wdt Yk m;vH;k aoqH;k cJah Mumif; a'oqdkif&mowif;
rif;atmifvIdifOD;aqmifonhf udk,fpm;vS,ftzGJU Xmersm;u xkwfjyefonf/
onf xdkif;EdkifiHüusif;yonhf tmqD,HEdkifiHrsm;\
umuG,fa&;ESihf vHkNcHKa&;qdkif&mjyyGJokdY wufa&muf 10 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
cJhNyD;aemuf &efukefNrdKUokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/ pkMunfonf AD,uferfEdkifiH 'geef;NrdKU&Sd 'geef;

72
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Furama Resort ü usif ; yonh f tmqD , H E d k i f i H &nf&G,fonfh umuG,fa&;qdkif&m yl;aygif;aqmif


acgif;aqmifrsm;ESifh tm&S-ypdzw
d pf ;D yGm;a&;yl;aygif; &Gufa&;oabmwlnDcsufwpf&yfukd tD;,ltzGJU0if
aqmif&GufrI (atyuf) tzGJU0if EdkifiHacgif;aqmif Edik if rH sm;u b,fv*f s,
D EH ikd if H b&yfqNJ rKd Uü vufrw
S f
rsm; tvGwfoabmaqG;aEG;yGJokdY wufa&muf a&;xdk;onf/
rdefYcGef;ajymMum;onf/
14 ukvor*¾vHkNcHKa&;aumifpDü AifeDZGJvm;
11 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; jyóemES i h f y wf o uf í trsm;jynf o l q d k i f & m
pkMunfonf 31 Budrfajrmuf tmqD,HxdyfoD; tvGwfoabm aqG;aEG;yGJusif;yjcif;ukd ½k&Sm;?
tpnf;ta0;wufa&muf&eftwGuf AD,uferf w½kw?f tD*spEf iS b fh v
kd ;D AD;,m;Edik if w
H u
Ykd oydwaf rSmuf
EdkifiHrS zdvpfydkifor®wEdkifiHokdY xGufcGmonf/ aMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/
&cd k i f j ynf e ,f jyef v nf x l a xmif a &;ES i h f
zGUH NzKd ;a&;vkyif ef;rsm;twGuf jrefrmEdik if &H dS c&pf,mef 15 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
toif;awmfrsm;ESifh tzGJUtpnf;rsm;u pkaygif; pkMunfonf zdvpfyikd Ef ikd if H reDvmNrKd Uü usi;f ycJo h nhf
tvS L aiG a y;tyf y G J t crf ; tem;uk d &ef u k e f N rd K U 31 Budrfajrmuf tmqD,HxdyfoD;tpnf;ta0;ESihf
vrf;rawmfNrdKUe,f&Sd jrefrmEdkifiH ESpfjcif;c&pf,mef qufpyftpnf;ta0;rsm;odYk wufa&mufcNhJ y;D aemuf
toif;csKyfüusif;y&m trsKd;om;vTwfawmf Ouú| aejynfawmfokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/
ref;0if;cdkifoef; wufa&mufonf/ EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
12 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; pkMunfonf tar&duefjynfaxmifpk EdkifiHjcm;a&;
pkMunfonf zdvpfydkifEdkifiH reDvmNrdKUüusif;yonhf 0ef B uD ; Hon.Rex Tillerson uk d aejynf a wmf & S d
tmqD,HpD;yGm;a&;ESihf &if;ESD;jr§KyfESHrIxdyfoD;tpnf; EdkifiHjcm;a&; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;\
ta0;okdY wufa&mufonf/ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkNyD; ,if;aemuf ESpfEkdifiH
yl;wGJowif;pm &Sif;vif;yGJukd usif;yonf/
13 Ed k i f i H a wmf o r® w OD ; xif a usmf o nf 97 wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
ESpfajrmuf trsKd;om;aeYtxdrf;trSwftcrf;tem; rif ; atmif v I d i f o nf tar&d u ef j ynf a xmif p k
okdY o0PfvTmay;ydkYonf/ Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; Hon.Rex Tillerson uk d
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; aejynfawmf&Sd aZ,smoD&dAdrmef{nhfcef;raqmifü
pkMunfonf zdvpfydkifEdkifiH reDvmNrdKUüusif;yonhf vufcHawGUqHkonf/
31 Budrfajrmuf tmqD,HxdyfoD;tpnf;ta0;ESihf ZifbmabGwyfrawmfonf EdkifiHukd xdef;csKyf
qufpyftpnf;ta0;rsm;okdY wufa&mufonf/ vdkufNyDjzpfaMumif; ppfbufqdkif&m ajyma&;qdkcGihf
tD&ef-tD&wfe,fpyfwGif r*¾eDusL 7 'or &SdolwpfOD;u EdkifiHydkif ½kyfjrifoHMum;rSwpfqihf
3 &Sd tiftm;jyif;ajrivsiv f yI cf &hJ m vlaygif; 336 OD; xk w f j yef a Munmonf [ k ½d k u f w mowif ; wG i f
aoqHk;NyD; 3900 ausmf'Pf&m&&SdaMumif; qif[Gm azmfjyonf/
owif;wGif azmfjyonf/
Oa&myor*¾rS NAw d ed Ef ikd if H Ekwx G cf NhJ y;D aemuf 16 ZifbmabGwyfrawmfu EdkifiHukd xdef;csKyf
f u
Oa&mywdu k \ f umuG,af &;aygif;pnf;rIudk tpjyK&ef cJNh y;D aemuf or®wa&mbwfr*l gbDonf Edik if w H iG ;f rS

73
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

'kwd,or®w OD;jrihfaqG 2016 ckESpftwGuf trsKd;om;pmaywpfoufwmqk? trsKd;om;pmayqkESihf


pmayAdrmefpmrlqk qkESif;obiftcrf;tem;okdY wufa&mufcsD;jr§ihf&mwGifqk&&Sdolrsm;\
rSwfwrf;"mwfykHrsm;ukdMunfY½IpOf
xGucf mG oGm;Edik af &;twGuf Mum;0ifnE§d idI ;f ay;jcif;ukd 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a'gufwmazjrihf
vufrcHbJ ¤if;om ZifbmabGEdkifiH\ w&m;0if wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
tkyfpkd;oljzpfaMumif; tcdkiftrmajymMum;onf[k
a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/ 19 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf w½kwf
jynfoo Yl r®wEkid if H Edik if jH cm;a&;0efBu;D rpöwm 0rf,d
17 13 Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&; OD;aqmifaomudk,fpm;vS,ftzGJUukd aejynfawmf&Sd
0efBuD;rsm; tpnf;ta0;\ qufpyftpnf;ta0; Edik if aH wmfor®wtdraf wmf oHwrefaqmif{nhcf ef;rü
rsm;jzpfonhf tqihjf riht f &m&SBd u;D rsm; tpnf;ta0; vufcHawGUqHkonf/
ESifh rdwzf ufEikd if rH sm;\ a'otvdu k f tpnf;ta0; EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf? EdkifiHjcm;a&;
rsm;ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqdkif&m 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
uGefAif;&Sif;A[kdXme (1) owfrSwfae&mrsm;ü pkMunfonf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H Edik if jH cm;a&;
pwifusif;yonf/ 0efBuD; rpöwm 0rf,dESihftzGJUukd aejynfawmf&Sd
2030 jynhfESpfxufaemufrusbJ vQyfppf EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme {nhfcef;rü vufcHawGUqHk
"mwftm;xkwfvkyfa&;ü ausmufrD;aoG;oHk;pGJrIukd NyD;aemuf ESpfEdkifiHyl;wGJowif;pm&Sif;vif;yGJukd
tqihfvdkufzsufodrf;oGm;&ef&nf&G,fonhf EdkifiH usif;yonf/
wumr[mrdwt f zGUJ ukd xlaxmifvu kd af Mumif; *smreD 2016 ckEpS t f wGuf trsK;d om;pmay wpfouf
Edik if H bGe;f NrKd Uü usi;f yvsu&f o d S nhf ukvor*¾ &moDOwk wmqk? trsK;d om;pmayqkEiS fh pmayAdrmefpmrlqrk sm;
qdik &f m nDvmcHu, kd pf m;vS,rf sm;u ajymMum;onf/ csD;jr§ihfyGJtcrf;tem;ukd &efukefNrdKU&Sd jynfaxmifpk
or®wjrefrmEdkifiH ukefonfrsm;ESihf pufrIvufrI
18 11 Budrfajrmuf tm&S-Oa&my owif;pm vkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf r*Fvmcef;rüusif;y&m
q&mrsm;ES D ; aES m zvS , f y G J zG i h f y G J t crf ; tem;uk d 'kwd,or®w OD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum;
aejynfawmf&dS wH*k yl&[ D wdk ,fü usi;f y&m jyefMum;a&; ajymMum;onf/

74
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

20 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf vmtdk BudKqdkNyD; qufvufí Ba Yi cef;raqmif&Sd tpnf;


jynfolYwyfrawmf vmtdktrsKd;om;umuG,fa&; ta0;cef;rü awGUqHkaqG;aEG;onf/
0ef B uD ; Lt.General Chansamone Chanyalath ZifbmabGEdkifiHü a&mbwfrl*gbDu or®w
OD;aqmifonhf ud, k pf m;vS,t
f zGUJ ukd aejynfawmf&dS &mxl;rS Ekwx f u
G v
f u
kd of nht
f wGuf Edik if u
H dk 37 ESpf
Edik if aH wmfor®wtdraf wmf oHwrefaqmif{nhcf ef;rü Mumtk y f p k d ; rI tqH k ; owf o G m ;NyD jzpf a Mumif ;
vufcHawGUqHkonf/ a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/
13 Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&;
0ef B uD ; rsm; tpnf ; ta0;zG i h f y G J t crf ; tem;uk d 23 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqikd &f muGeAf if;&Si;f 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
A[kdXme (1) ü usif;y&m EdkifiHawmf\twdkifyifcH pkMunfonf b*Fvm;a'h&EfS ikd if jH cm;a&;0efBu;D rpöwm
yk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; tblvf[wfqef rmrGwftvDukd EdkifiHjcm;a&;
a':atmifqef;pkMunf wufa&mufí tzGirfh ed cYf eG ;f 0efBuD;Xme {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
ajymMum;onf/ usef ; rma&;ES i h f t m;upm;0ef B uD ; Xme\
OD;pm;ay;u@wpfcjk zpfaom use;f rma&;todynm
21 13 Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&; jrihfrm;vma&;twGuf ynmay;vkyfief;rsm; ydkrdk
0efBuD;rsm; tpnf;ta0;ukd aejynfawmf&Sd jrefrm xda&mufpmG aqmif&u G Ef ikd af p&ef jyKpak &;qGx J m;aom
tjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f A[kXd me (1) ywåjrm; usef;rma&;qdkif&m pHjyKtcsuftvufrsm;pmtkyf
cef;rü usif;yNyD;pD;cJhNyD; tpnf;ta0;tNyD;wGif rdwq f ufjcif;tcrf;tem;okYd Edik if aH wmf\twdik yf ifcH
owif;pm&Sif;vif;yGJukd jrefrmtjynfjynfqdkif&m yk*Kdv
¾ af ':atmifqef;pkMunfu o0PfvmT ay;ydo Yk nf/
uGefAif;&Sif;A[kdXme (1) oEÅmcef;rü jyKvkyfonf/ Edik if aH wmftwdik yf ifc½H ;kH 0efBu;D Xme? jynfaxmifpk
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D 0efBuD; OD;ausmfwihfaqGESihf b*Fvm;a'h&SfEdkifiHjcm;
rif;atmifvIdifOD;aqmifaom jrefrmhwyfrawmf a&;0efBuD; rpöwm tblvf[wfqefrmrGwftvD
cspfMunfa&;udk,fpm;vS,ftzGJUonf w½kwfjynfolY wd k Y o nf Ed k i f i H a wmf t wd k i f y if c H ½ H k ; 0ef B uD ; Xme
or®wEdkifiH A[kdppfaumfr&SiftzGJU0ifESihf yl;wGJ tpnf;ta0;cef;rü &cdkifjynfe,frS ae&yfpGefYcGm
ppfOD;pD;Xme ppfOD;pD;csKyf Gen.Li Zuocheng \ oGm;olrsm;ESipfh yfvsO;f í pepfwus pdppfvufcaH &;
zdwfMum;csuft& w½kwfEdkifiHokdY xGufcGmonf/ tpDtpOfukd vufrSwfa&;xdk;onf/
tD&wfEdkifiH um'pöwefa'oü vGwfvyfa&; Edik if aH wmfor®w½H;k u trdet Yf rSwf (29^2017)
aMunm&eftwGuf jynfoq Yl E´c,H yl u
JG si;f yjcif;onf jzihf jynfaxmifpt k pk;d &tzGUJ ½H;k 0efBu;D Xme jynfaxmifpk
zGJUpnf;yHktajccHOya'ESihfudkufnDrIr&Sd[k tD&wf 0efBu;D tjzpf OD;aomif;xGe;f ukv d nf;aumif;? tjynfjynf
zuf'&,fw&m;½Hk;u qHk;jzwfvdkufaMumif; qif[Gm qdik &f myl;aygif;aqmif&u G af &;0efBu;D Xme jynfaxmifpk
owif;wGif azmfjyonf/ 0efBu;D tjzpf OD;ausmfwifudkvnf;aumif; cefYtyf
wm0efay;onf/
22 wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
rif;atmifvIdifukd w½kwfEdkifiH A[kdppfaumfr&Sif 24 yk*¾vduu@ zGHUNzdK;wdk;wufa&;aumfrwDESihf
tzGJU0ifESihf yl;wGJppfOD;pD;csKyf Gen.Li Zuocheng u jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm; 12 Budrfajrmuf
ayusif;NrdKU&Sd Ba Yi cef;raqmifü *kPfjyKwyfzGJUjzihf yHkrSefawGUqHkyGJukd &efukefNrdKU&Sd jynfaxmifpkor®w

75
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

jrefrmEdkifiHukefonfrsm;ESihf pufrIvufrIvkyfief; 26 jynfolYvTwfawmfOuú| OD;0if;jrihfOD;aqmif


&Sifrsm;toif;csKyf tpnf;ta0;cef;rü usif;y&m aom udk,fpm;vS,ftzGJUonf *syefEdkifiH atmuf
'kwd,or®w OD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum; vT w f a wmf O uú | H.E.Mr.Tadamori Oshima \
ajymMum;onf/ zdwfMum;csuft& *syefEdkifiHokdY cspfMunfa&;c&D;
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D oGm;a&mufonf/
rif;atmifvIdifonf w½k w f j ynf o l Y o r® w Ed k i f i H wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyf
or®w rpöwm&SDusihfzsifESihfayusif;NrdKU jynfolY rSL;BuD;rif;atmifvIdifESihftzGJUonf w½kwfjynfolY
cef;raqmifBu;D &Sd {nhcf ef;rü awGUqHak qG;aEG;onf/ or®wEdkifiHokdY cspfMunfa&;c&D;oGm;a&mufcJh&mrS
ZifbmabGEikd if \ H or®wtjzpf trfeef*g*Ggu &efukefNrdKUokdY jyefvnfa&muf&Sdonf/
usr;f opömused q
f vkd ukd af Mumif; a'oqdik &f m owif; olvQKjd yKvyk &f mwGif toH;k jyKonhf enf;ynmoHk;
Xmersm;u xkwfjyefonf/ ud&d,mrsm; jynfyokdY wifydkYa&mif;csjcif;tay:
xdef;csKyfrnhf tpDtpOfrsm;ukd Oa&myygvDrefu
wpfcJeufaxmufcHaMumif; ½dkufwmowif;wGif
azmfjyonf/

27 6 Burd af jrmuf wpfEikd if v H ;kH ypfcwfwu kd cf u kd rf I


&yfpJa&;oabmwlpmcsKyf taumiftxnfazmfrI
qdik &f m ndE§ idI ;f tpnf;ta0; (JICM) ukd aejynfawmf
&Sd trsK;d om;jyefvnfoihjf rwfa&;ESiNfh ird ;f csr;f a&;A[kd
Xme (NRPC) ü usif;y&m EdkifiHawmf\twdkifyifcH
yk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunf wufa&mufEIwfcGef;
qufpum;ajymMum;onf/
trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef;
ZifbmabGor®wopf trfeef*g*Ggudk
OD;aqmifaom udk,fpm;vS,ftzGJUonf udk&D;,m;
usrf;opömusdefqdkNyD;aemuf awGU&pOf
or®wEdik if H trsK;d om;vTwaf wmfOuú| H.E.Mr. Chang
tD*spfEdkifiH ajrmufydkif; qdkif;Edkif;uRef;qG,f Sye Kyun \ zdwfMum;csuft& udk&D;,m;or®w
a'o&Sd tpövmrfb&k m;ausmif;wpfcu k dk ppfaoG;<u EdkifiHokdY w&m;0ifcspfMunfa&;c&D;oGm;a&mufonf/
rsm;u 0ifa&mufwdkufcdkufcJh&m vlaygif; 305 OD; Edik if aH wmfor®w OD;xifausm\ f zdwMf um;csuf
aoqH k ; NyD ; 100 ausmf 'Pf & m&&S d c J h a Mumif ; t& ykyf&[ef;rif;BuD;z&efppfonf jrefrmEdkifiHodkY
tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ w&m;0ifcspfMunfa&;c&D;tjzpf rGef;vGJydkif;wGif
a&muf&Sdonf/ naeydkif;wGif ykyf&[ef;rif;BuD;ukd
25 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpv
k iG f &efukefNrdKUodrfjzLvrf;&Sd pdefYar&Dbk&m;ausmif;ü
onf aqmufvkyfa&;0efBuD;Xmeü usif;yonhf wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD;
aqmufvkyfa&;0efBuD;Xme Public Works Depart- rif;atmifvIdifu vma&mufawGUqHkonf/
ment \ 131 ESpfajrmuf ESpfywfvnftcrf;tem; ig;vdyaf usmufig;rsm;? a0vig;rsm;ESiv fh yd rf sm;
okdY wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ udk xdef;odrf;apmihfa&SmufEdkif&ef &nf&G,fonhf

76
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

ajrmuftar&duwdkuf&Sd tBuD;qHk; tPÖ0gO,smOf


wpfcu
k kd ruúqu
D dk tpk;d &u xlaxmifvdkufaMumif;
a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/

28 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf ykyf&[ef;


rif;BuD; z&efppfukd aejynfawmf&Sd EdkifiHawmfor®w
tdrfawmfü *kPfjyKtcrf;tem;jzihf BudKqdkonf/
,if ; aemuf Ed k i f i H a wmf \ twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf
a':atmifqef;pkMunfEiS fh yky&f [ef;rif;Bu;D wdo Yk nf
Edik if aH wmfor®wtdraf wmf oHwrefaqmifü awGUqHk
onf/
jrefrmEdik if o
H Ydk a&muf&adS eonhf yky&f [ef;rif;Bu;D
z&efppf rdefYcGef;ajymMum;onhf tcrf;tem;ukd jrefrmEdkifiHokdY cspfMunfa&;c&D;a&muf&Sdvmonhf
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f ykyf&[ef;rif;BuD; z&efppfukd vdIufvSJpGm
A[kdXme (2) ü usif;y&m EdkifiHawmfor®w\ ZeD; BudKqdkaeonhf jynfolrsm;ESihftwl awGU&pOf
a':pkpv k iG ?f 'kw, d or®w OD;[ife&DAefx;D ,l\ZeD;
a'gufwma&TvTrf;? jynfaxmifpk0efBuD;rsm;? wm0ef tzGUJ wdaYk wGUqHyk u
JG dk urÇmat;uke;f ajr&Sd 0dZ,r*Fvm
&Sdolrsm; wufa&mufonf/ "r®obifü usif;yonf/
jynfolYvTwfawmfOuú| OD;0if;jrihfESihftzGJU tar&duefEdkifiH\ rnfonhfae&mukdrqdk
onf *syefEdkifiHatmufvTwfawmfOuú| H.E.Mr. a&muf&EdS ikd o
f nhf EsLuvD;,m;xdyzf ;l wyfwu kd cf si;f ypf
Tadamori Oshima uk d *syef a tmuf v T w f a wmf & S d 'Hk;usnftrsKd;tpm;opf the Hwasong-15 ukd ajrmuf
txl;{nhfcef;raqmifüvnf;aumif;? *syefEdkifiH ud&k ;D ,m;Edik if u
H atmifjrifpmG ypfvw T Ef idk cf ahJ Mumif;
txufvTwfawmfOuú| H.E.Mr.DATE Chuichi ukd tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/
txuf v T w f a wmf & S d txl ; {nh f c ef ; raqmif ü
vnf;aumif; awGUqHkaqG;aEG;onf/ 30 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef; 0efBu;D Xme jynfaxmifp0k efBu;D a':atmifqef;pkMunf
onf ukd&D;,m;or®wEdkifiH trsKd;om;vTwfawmf onf w½kwfjynfolYor®wEdkifiHokdY tvkyfoabm
Ouú | H.E.Mr.Chang Sye Kyun ud k uk d & D ; ,m; cspMf unfa&;c&D;oGm;a&muf&ef &efukeftjynfjynf
vTwaf wmftaqmufttH{k nhcf ef;raqmifü awGUqHk qdkif&mavqdyfrS xGufcGmonf/
aqG;aEG;onf/ trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef;
onf udk&D;,m;or®wEdkifiH 0efBuD;csKyf H.E.Mr. Lee
29 yky&f [ef;rif;Bu;D z&efppfuBu;D rSL;í oef&Y iS ;f Nakyeon ES i h f 0ef B uD ; csKyf \ {nh f c ef ; raqmif ü
aomrpäm;w&m;awmfjrwf ylaZmfqak wmif;jcif;tcrf; awGUqHkaqG;aEG;onf/
tem;ukd eHeufydkif;wGif &efukefNrdKUusKduúqHuGif;ü jrefrmEdik if üH w&m;0ifcspMf unfa&;c&D; a&muf
usi;f yNy;D naeydik ;f wGif Edik if aH wmfoC
H r[mem,u &Sad eaom yky&f [ef;rif;Bu;D z&efppfonf &efuek Nf rKd UrS
q&mawmfBuD;rsm;ESihf ykyf&[ef;rif;BuD;z&efppfESihf jyefvnfxGufcGmonf/

77
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

zm*sLNrKd U&Sd yef;rGe;f a*smif (awmifajrmuf ppf&yfpaJ &;


'DZifbmv aqG;aEG;cJhonhfaus;&Gm) okdY oGm;a&mufavhvm
MuNyD; nydkif;wGif &efukefNrdKUodkY jyefvnfa&muf&Sd
onf/
1 Edik if aH wmf\ twdik yf ifcyH *k Kd¾ vaf ':atmifqef; ppfwuúodkvfAdkvfavmif;oifwef;trSwfpOf
pkMunfonf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H ayusi;f NrKd U&Sd 59 oifwef;qif;*kPfjyKppfa&;jytcrf;tem;ukd
jynf o l Y c ef ; raqmif ' k w d , xyf ü usif ; yonh f jyifO;D vGiNf rKd U ppfwuúov dk f ppfa&;jyuGi;f üusi;f y&m
w½kwfuGefjrLepfygwDESihf jynfyEdkifiHa&;ygwDrsm;\ wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD;
tqihfjrihfacgif;aqmifrsm; aqG;aEG;yGJzGihfyGJtcrf; r[moa&pnforl if;atmifvidI f wufa&mufrdefYcGef;
tem;okdY wufa&mufrdefYcGef; ajymMum;onf/ ajymMum;onf/

'kwd,or®w OD;jrihfaqG vli,fbufpHkzGHUNzdK;a&;yGJawmftwGif; cif;usif;jyoxm;rIrsm;ukd


Munhf½Itm;ay;pOf
vli,fbufpHkzGHUNzdK;a&;yGJawmf zGihfyGJtcrf; *syef{u&mZftmuD[Dwdkonf 2019 ckESpf?
tem;ukd &efukefwuúokdvfbGJUESif;obifcef;ra&SU {NyDv 30 &ufwGif eef;pGefYrnfjzpfaMumif; *syef
Oypmüusif ; y&m 'k w d , or® w OD ; jrih f a qG tpkd;&tzGJUu ajymMum;onf/
wufa&mufí zJBudK;jzwfzGihfvSpfay;onf/
jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf 2 w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H ayusi;f NrKd Uü tvkyf
*syef t pk d ; &td r f a wmf t xl ; {nh f o nf a wmf r sm; oabmcspMf unfa&;c&D;oGm;a&mufco hJ nhf Edik if aH wmf
cef;raqmifü *syefEdkifiH0efBuD;csKyf rpöwm&SifZdk \ twdkifyifcHyk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunfonf
tmab;ESihfawGUqHkaqG;aEG;onf/ ayusi;f NrKd UrS aejynfawmfoYdk jyefvnfa&muf&o dS nf/
trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef; jrefrmtxl;pD;yGm;a&;ZkeAf [kt d zGUJ Ouú| 'kwd,
OD;aqmifaom cspMf unfa&;ud, k pf m;vS,t f zGUJ onf or®w OD;[ife&DAefxD;,lonf xm;0,ftxl;

78
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

pD;yGm;a&;ZkeftaumiftxnfazmfaerI tajctae 3 'kw, d or®w OD;[ife&DAefx;D ,lonf wm0ef


ukd Munhf½Ippfaq;onf/ &Sdolrsm;ESihftwl o&ufacsmif;NrdKUe,f qifjzLjyif
jynfolYvTwfawmfOuú| OD;0if;jrihf OD;aqmif qd y f u rf ; teD ; wnf a qmuf & ef v smxm;onh f
aom vTwaf wmfu, kd pf m;vS,t f zGUJ onf *syefEikd if rH S ig;avvHaps;ajrae&mukd Munhf½Ippfaq;onf/
&efukeftjynfjynf qdkif&mavqdyfokdY jyefvnf tpöa&;EdkifiH\ NrdKUawmftjzpf a*s½kqvifukd
a&muf&Sdonf/ tod t rS w f j yK&ef tar&d u ef j ynf a xmif p k \
jyefMum;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; aqmif & G u f c suf r S e f o rQonf tpG e f ; a&muf
a'gufwmazjrihfOD;aqmifaom udk,fpm;vS,ftzGJU vIy&f mS ;rIEiS fh tMurf;zufrw
I u
Ykd o
dk m jzpfapEdik of nf[k
onf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH ZDusef;jynfe,f tm&yftzGJUcsKyftaxGaxGtwGif;a&;rSL; tmruf
0lusihfNrdKUü 'DZifbmv 2 &ufrS 8 &uftxd tblvfa*,pfu owday;ajymMum;vdkufaMumif;
usif;yonhf The Fourth World Internet Conference a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/
odkYwufa&muf&ef &efukefNrdKUrSxGufcGmonf/ w½k w f t rsKd ; om;a&eH a umf y d k a &;&S i f ; onf
ajrmuf u d k & D ; ,m;Ed k i f i H o nf ¤if ; \ the a&eHprd ;f wefcsed f oef; 520 cefY ude;f atmif;aeaom
Hwasong-15 'Hk;usnf atmifjrifpGmprf;oyfypfvTwf a&eHodkufwpfckukd EdkifiHtaemufydkif; &Sifusef;a0*g
Ed k i f c J h o nh f t wG u f atmif y G J c H v suf & S d a Mumif ; a'oü &SmazGawGU&Scd ahJ Mumif; qif[mG owif;Xmeu
tifeftdwfcsfauowif;wGif azmfjyonf/ xkwfjyefonf/
uarÇm'D;,m;EdkifiH&Sd EdkifiHjcm;om;c&D;oGm;
{nhfonfrsm; trsm;qHk;vnfywf&mae&m wpfck 4 w½kwfjynfolYor®wEdkifiH ZDusef;jynfe,f
jzpfonhf tefauma&S;a[mif;tarGtESpfO,smOf\ 0lusihfNrdKUü usif;yonhf 4 Budrfajrmuf urÇmh
2017 ckEpS ?f Zefe0g&DvrS Ed0k ifbmvtwGi;f 0ifciG fh tifwmeuf nDvmcH Developing through Innova-
vufrw S af &mif;cs&aiGonf tar&duefa':vm 95 tion and Sharing Digital Dividend tpDtpOfwGif
oef;txd &&SdcJhaMumif; uarÇm'D;,m;tpkd;&u jyef M um;a&;0ef B uD ; Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ;
BuD;Muyfvkyfaqmifonhf tefaumtifwmy½du k u f a'gufwmazjrihfu The Effect of Social Media on
xkwfjyefonf/ Myanmar Society acgif;pOfjzihf yg0ifaqG;aEG;onf/
tcGet f wkwq f ikd &f m jyKjyifajymif;vJa&;Oya'
rlMurf;wpf&yfukd tar&dueftxufvTwfawmfu
twnf j yKay;cJ h j cif ; onf or® w x&ef Y t wG u f
atmifyw JG pf&yfjzpfapcJah Mumif; a'oqdik &f mowif;
Xmersm;u xkwfjyefonf/
ukvor*¾Nidrf;csrf;a&;xdef;odrf;rIwyfzGJUwGif
b*Fvm;a'h&t d S rsK;d orD;wduk af v,mOfrLS ;rsm;ukd yxrqHk;
tBudrftjzpf wm0efxrf;aqmifcGihfjyKcJhaMumif;
b*Fvm;a'h&pfS pfbufwm0ef&o dS rl sm;uajymMum;onf/
a&eHwifydkYa&mif;csaom EdkifiHrsm;toif;
c&D;oGm;{nhfonfrsm;jzihf pnfum;vsuf&Sdaom
(tdkyuf) ESihf ½k&Sm;OD;aqmifaom tdkyuftzGJU0if
tefaum0yfbk&m;ausmif;
r[kwfonhfEdkifiHrsm;onf 2018 ckESpf ukefqHk;csdef

79
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

txd a&eHxkwfvkyfrIukd qufvufavQmhcsxm;&ef eDaygEdik if üH jynfwiG ;f ppfNy;D qH;k cJNh y;D bk&ifpepfudk
oabmwlnDMuaMumif; a'oqdkif&mowif;Xme zsuf o d r f ; cJ h N yD ; csd efaemufydkif; yxrqH k ; tBud r f
rsm;u xkwfjyefonf/ taxG a xG a &G ; aumuf y G J B uD ; uk d tqih f t vd k u f
usif;yvsuf&SdaMumif;? eDaygEdkifiH\ uka#<u,f
5 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; olaX;BuD; bDaemhacsmif'&Donf a&G;aumufyGJü
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; yg0if,OS Nf yKd i&f ef tmPm&eDayg vdueG *f &ufygwDEiS fh
pkMunfonf bif;rfpwuftwGi;f a&;rSL;csKyf rpöwm yl;aygif;vdkufNyDjzpfaMumif; a'oqdkif&mowif;
trf & S [ D ' l t pö v mrf E S i h f t zG J U uk d aejynf a wmf & S d Xmersm;u xkwfjyefonf/
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;\
{nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
'kwd,or®w OD;jrihfaqGonf bif;rfpwuf
twG i f ; a&;rS L ;csKyf rpö w mtrf & S [ D ' l t pö v mrf
OD;aqmifaomudk,fpm;vS,ftzGJUukd aejynfawmf&Sd
EdkifiHawmfor®wtdrfawmf oHwrefaqmif{nhf
cef;rü vufcHawGUqHkonf/
jrefrmtxl;pD;yGm;a&;Zkefqdkif&m A[kdtzGJU
(2^2017) vkyfief;nd§EIdif;tpnf;ta0;ukd aejynf
awmf&Sd EdkifiHawmfor®w½Hk; tpnf;ta0;cef;rü
usif;y&m A[kdtzGJU Ouú| 'kwd,or®w OD;[ife&D bk&ifpepfzsufodrf;NyD;aemuf
AefxD;,l wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/ yxrtBudrfusif;yonhf a&G;aumufyGJwGif
trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef; rJay;aeaom eDaygjynfolrsm;
onf vef ' ef t ajcpd k u f International Bar
Association's Human Rights Institute (IBAHRI) td E ´ d , ork ' ´ & mtwG i f ; jzpf a y:cJ h a om
ñTefMum;a&;rSL; Mr.Phillip Tahmindjis ESihftzGJUukd qdkifuvkef;rkefwdkif;wdkufcwfrIaMumihf tif'dkeD;&Sm;
aejynf a wmf & S d trsKd ; om;vT w f a wmf { nh f c ef ; r EdkifiH *sAm;uRef;wGif ajrNydKrIrsm;ESihf a&BuD;rIrsm;
aqmifü vufcHawGUqHkonf/ jzpfyGm;cJh&m vl 41 OD;aoqHk;NyD; 13 OD; xdcdkuf
jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmftpkd;& 'Pf & m&cJ h a Mumif ; ? vl a xmif a ygif ; rsm;pG m uk d
jyefMum;a&;0efBu;D XmeESifh w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H ab;vGw&f mokaYd &TUajymif;ay;cJ&h aMumif; trsK;d om;
EdkifiHawmfaumifpDowif;ESihfjyefMum;a&;XmewdkY obm0ab;pDrHcefYcGJa&;at*sifpDrS wm0ef&Sdol
tMum; rD', D myl;aygif;aqmif&u G rf qI ikd &f m em;vnfrI wpfOD;u ajymMum;onf/
pmcRefvTmukd uGrfwHk;jynfe,fuGrfusKd;NrdKU Zhudao
tpk d ; &{nh f a *[mü jyef M um;a&;0ef B uD ; Xme 6 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
jynfaxmifpk0efBuD; a'gufwmazjrihfESihfw½kwf 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
Edik if aH wmfaumifpo D wif;ESihf jyefMum;a&;0efBu;D Xme pkMunfonf aemfa0EdkifiH tajcpdkuf Rafto Foun-
0efBu;D Mr.Jiang Jianguo wdu Yk vufrw S af &;xd;k MuNyD; dation for Human Rights \ trIaqmift&m&Sd Mr.
tjyeftvSefvJvS,fonf/ Jostein Hotel Kobbeltvedt ESihf Norwegian Burma

80
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Committee (NBC Myanmar ) \ ñTefMum;a&;rSL; a&ESpfoG,farmif;ESifEdkifaom av,mOfukd prf;oyf


Mr.Audun Aagre wdkYukdvnf;aumif;? jrefrmEdkifiH ysHoef;apNyD; enf;ynmtqiht f wef;ESifh udu k n
f D
qdkif&m ukvor*¾,m,DXmaend§EIdif;a&;rSL;ESihf jcif;&Sd? r&Sd ppf a q;prf ; oyf c J h & m atmif j rif r I
ukvor*¾ zGHUNzdK;rItpDtpOf UNDP \ ,m,D &&SdaMumif; ,if;av,mOfukd wnfaqmufol
Xmaeud, k pf m;vS,f Mr Knut Ostby ukdvnf;aumif; rsm;u ajymMum;onf/
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcaH wGUqHkonf/
tar&duefjynfaxmifpk u,fvDzdk;eD;,m; 8 ynma&;zGHUNzdK;wdk;wufrI taumiftxnf
jynfe,fwGif BuD;rm;aom awmrD;avmifuRrf;rI azmfa&; ESD;aESmzvS,fyGJ (tajccHynmu@) ukd
aMumihf jynfe,ftkyfcsKyfa&;rSL;u 'DZifbmv 5 aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f
&ufwGif Aefwl;&mpD&ifpkü ta&;ay:tajctae A[kdXme (2) ü usif;y&m EdkifiHawmf\twdkifyifcH
aMunmvdkufaMumif;? awmrD;avmifuRr;f rIaMumihf yk*Kd¾ vaf ':atmifqef;pkMunf wufa&muftrSmpum;
aetdrf&maygif;rsm;pGm ysufpD;cJh&NyD; a'ocHjynfol ajymMum;onf/
axmifaygif;rsm;pGmukd ab;vGw&f mokYd ajymif;a&TUay;cJ&h EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
aMumif; a'oqdik &f mowif;Xmersm;u xkwjf yefonf/ 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
ukvor*¾Eikd if aH &;&m 'kw,
d twGi;f a&;rSL;csKyf pk M unf o nf tar&d u ef - tmqD , H pD ; yG m ;a&;
*suzf &DzJvfrefu ajrmufu&dk ;D ,m;'kw, d Edik if jH cm;a&; aumifpDrS Senior Vice President ESihf Regional Man-
0efBuD; ywfajrmif*wfESihf NyHK,rf;NrdKUü awGUqHkcJhum aging Director jzpf o l oH t rwf B uD ; Michael
ukvor*¾vHkNcHKa&;aumifpDu NyHK,rf;tay:csrSwf Michalak OD;aqmifaom pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;
xm;onhf pD;yGm;a&;ydwfqdkYrIrsm;ESihfywfoufNyD; udk,fpm;vS,ftzGJUukd aejynfawmf&Sd EdkifiHjcm;a&;
aqG;aEG;cJhaMumif; tifeftdwfcsfauowif;wGif 0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/
azmfjyonf/ wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D
r[moa&pnfol rif;atmifvidI o f nf jyifO;D vGiNf rKd U
7 *syefEdkifiH Trust Fund for Restoration and wyfrawmfenf;ynmwuúokdvf ppfa&;jyuGif;ü
Maintenance of the Peace Bell u uk v or*¾ usif ; yonh f wyf r awmf e nf ; ynmwuú o k d v f
Nird ;f csr;f a&;acgif;avmif; yHpk iH ,fwpfv;kH ukd jynfoYl Adkvfavmif;oifwef;trSwfpOf (19) oifwef;qif;
vTwaf wmfoYdk vTaJ jymif;vSL'gef;onhf tcrf;tem;ukd *kPfjyKppfa&;jytcrf;tem;okdY wufa&mufrdefYcGef;
aejynfawmf&Sd vTwfawmftaqmufttHk jynfolY ajymMum;onf/
vTwfawmf{nhfcef;rü usif;yonf/
tpöa&;ESihfygvufpwdkif;wdkY\ Nidrf;csrf;a&; 9 jrefrmEdkifiHvli,fpGefYOD;wDxGifvkyfief;&Sifrsm;
vkyfief;pOfudk xdcdkufapEdkifrnhf tpDtrHrsm;tm; toif;u BuD;rSL;usif;yonhf 'kwd,tBudrf jrefrm
wpfzufowfaqmif&Gufjcif;ukd uefYuGufaMumif; EdkifiH vli,fpGefYOD;wDxGifvkyfief;&Sifrsm;\ xdyfoD;
ukvor*¾twGi;f a&;rSL;csKyf tefwekd , D *kd w
l m&ufpu f nDvmcH 2017 zGihfyGJtcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd
ajymMum;vdu k o
f nf[k a'oqdik &f mowif;Xmersm;u jref r mtjynf jynf qd k i f & m uG e f A if ; &S i f ; A[k d X me
xkwfjyefonf/ (2)ü usif;y&m EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf
w½kwfEdkifiHwGif okawoejyKwnfaqmuf a':atmifqef;pkMunfwufa&muf trSmpum;
xkwfvkyfxm;onhf at*sD-600 trnf&Sd ukef;? ajymMum;onf/

81
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf vli,fpGefYOD;wDxGif vkyfief;&Sifrsm;\


xdyfoD;nDvmcHzGihfyGJü cif;usif;jyoxm;onhf jycef;rsm;ukd Munhf½Itm;ay;pOf
jref r mEd k i f i H trsKd ; om;vl Y t cG i h f t a&; Munf;wyfOD;pD;csKyfwdkYonf tpnf;ta0;cef;rü
aumfr&Sifu 2017 ckESpf? 'DZifbmv 10 &ufwGif awGUqHkaqG;aEG;onf/
usa&mufrnhf tjynfjynfqikd &f m vlt Y cGit fh a&;aeY eDaygEdkifiHü atmufvTwfawmfa&G;aumufyGJ
ukd BuKd q*kd P
k jf yKonht f aejzihf owif;xkwjf yefcsuf ESihf jynfe,fvTwfawmfrsm; a&G;aumufyGJwdkYukd
trSwf (13^2017) ukd xkwfjyefonf/ usif;yEdkifcJhjcif;onf ,if;EdkifiH\ 2015 ckESpf
,DrifEdkifiHNrdKUawmf qm;em;&Sd EdkifiHydkifN*dK[fwk zGJUpnf;yHktajccHOya'ukd taumiftxnfazmf
½kyfjrifoHMum;xkwfvTihf½Hkukd aqmf'DOD;aqmifonhf onho f rdik ;f rSww
f ikd w
f pf&yf pdu
k x
f El ikd jf cif;jzpfaMumif;
ñGefYaygif;wyfzGJUu avaMumif;rS pD;eif;wdkufcdkuf Oa&myor*¾ (tD;,l) a&G;aumufyGJ apmihfMunhf
cJh&m owif;orm;av;OD;aoqHk;aMumif; [loD avhvma&;tzGJUu ajymMum;onf[k a'oqdik &f m
olykefrsm; xdef;csKyfxm;onhf qmbm;owif;XmerS owif;Xmersm;u xkwfjyefonf/
xkwfjyefonf/
11 wwd,tBurd f tm&S-ypdzw d af &nDvmcH (The
10 eD a ygwyf r awmf Munf ; wyf O D ; pD ; csKyf 3rd Asia-Pacific Water Summit-3rd APWS) zGihfyGJukd
Gen.Ranjendra Chhetri \ zd w f M um;csuf t & &efukefNrdKUqD'dk;em;[kdw,füusif;y&m EdkifiHawmf\
wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD; twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf wuf
rif;atmifvIdifOD;aqmifaom jrefrmhwyfrawmf a&muftrSmpum;ajymMum;onf/
cspfMunfa&;ud, k pf m;vS,t f zGUJ onf aejynfawmfrS 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l o nf
eDaygzuf'a&;&Sif;or®wEdkifiHokdY xGufcGmonf/ wwd,tBudrf tm&S-ypdzdwf a&nDvmcHokdY wuf
eD a ygEd k i f i H cwå r E´ L Nrd K Uok d Y a&muf & S d N yD ; aemuf a&mufvmonhf *syefEdkifiHrS H.E.Mr.Keiichi Ishii,
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyEf iS fh eDaygwyfrawmf Minister of Land, Infrastructure, Transport and

82
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Tourism ESihftzGJUukd &efukefNrdKU qD'dk;em;[kdw,fü 2017 ckESpf ESpfv,fausmufrsuf&wem


vufcHawGUqHkonf/ jyyGu
J dk aejynfawmf&dS rPd&wemausmufprd ;f cef;rü
wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D usif ; y&m 'k w d , or® w OD ; [if e &D A ef x D ; ,l
rif ; atmif v I d i f E S i h f t zG J U 0if r sm;onf [d r 0EÅ m wufa&mufcsD;jr§ihfonf/
awmifwef;ay:&Sd urÇmhtjrihfqHk; [kdw,ftjzpf wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;BuD;
*if;epfpm&if;0ifaom Hotel Everest View okaYd &muf&dS rif;atmifvidI Ef iS t
fh zGUJ onf vkreDÁ ND rKd U&Sd Ak'j¨ rwfpGm
MuNyD; {0&ufawmifxdyfESihf [dr0EÅmawmifwef; bk&m; zGm;jrifawmfr&l m vkreÁD OD ,smOfoYdk oGm;a&muf
rsm;ukd Munhf½Iavhvmonf/ Munfh½IavhvmMuNyD; tvSLaiGrsm;vSL'gef;onf/
'Hk;usnfypfcwfrIvrf;aMumif;ukd ajc&mcHum
vdu k v f zH suq f ;D onhf zsu'f ;kH usnpf epfqikd &f mppfa&; 13 tao;pm;ESit fh vwfpm;pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm;
avhusihfrIukd tar&duef? *syefESihf awmifukd&D;,m; zGHUNzdK;wdk;wufa&;vkyfief;aumfrwD (1^2017)
Edik if w
H uYkd ESp&f ufMumyl;wGv J yk af qmifrI pwifonf/ tpnf;ta0;ukd aejynfawmf&Sd pufrI0efBuD;Xme

pmaynDvmcH (2017) zGihfyGJtcrf;tem; usif;ypOf

12 Ed k i f i H a wmf o r® w OD ; xif a usmf E S i h f Z eD ; tpnf;ta0;cef;rü usif;y&m vkyfief;aumfrwD


a':pkpv k iG w f o
Ykd nf *syefEikd if w
H ukd sKNd rKd Uü usi;f yrnhf Ouú| 'kw, d or®w OD;jrihfaqGwufa&muf trSm
Universal Health Coverage Forum tqihfjrihftpnf; pum; ajymMum;onf/
ta0;okdYwufa&muf&efESihf cspfMunfa&;c&D;oGm; awmif u d k & D ; ,m;or® w rG e f a *stif ; onf
a&muf&eftwGuf *syefEdkifiHokdY xGufcGmonf/ w½k w f E d k i f i H o k d Y av;&uf M umtvnf t ywf c &D ;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; oGm;a&muf&eftwGuf xGufcGmonf/
pk M unf o nf &ef u k e f N rd K U? Nrd K Uawmf c ef ; ra&S U ü
usif;yonhf pmaynDvmcH (2017) zGihfyGJtcrf; 14 EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf *syefEdkifiH
tem;okdY o0PfvTmay;ydkYonf/ wdkusKdNrdKU&Sd Tokyo Prince [kdw,fü usif;yonhf

83
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

Universal Health Coverage Forum tqih f j rih f wyfawmf0iftcrf;tem;odkY wyfrawmfumuG,fa&;


tpnf;ta0;zGiyfh t JG crf;tem;okYd wufa&mufred cYf eG ;f OD;pD;csKyf Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D rif;atmifvidI f wufa&muf
ajymMum;onf/ trSmpum;ajymMum;onf/
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&; tdE, d´ Edik if rH S t"dutwdu k tf cHygwDjzpfonhf
0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef; uGe*f &ufygwD\ acgif;aqmif&mxl;rS tem;,lrnf
pk M unf o nf uk v or*¾ t wG i f ; a&;rS L ;csKyf \ jzpfaMumif; qdkeD,m*E´Du xkwfjyefaMunmonf/
y#dyu©twGif; trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI
qdik &f m txl;ud, k pf m;vS,f rpöy&mrDvmywfwefudk 16 a,½Ic&pfawmf\ arG;aeYawmf (c&pörwf)
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/ tBuKd 0wfjyKnpmpm;yGt J crf;tem;ukd aejynfawmf
jynfvHk;uRwfvlOD;a&ESihf tdrftaMumif;t&m &Sd jrefrmtjynfjynfqikd &f muGeAf if;&Si;f A[kXd me (2)
oef;acgifpm&if; atmifjrifNyD;ajrmufjcif;txdrf; ü usif;y&m 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,lESihf
trSwftcrf;tem;ukd aejynfawmf&Sd jrefrmtjynf ZeD;a'gufwma&TvTrf;wdkY wufa&mufonf/
jynfqdkif&m uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m pmaynDvmcH (2017) ukd 'DZifbmv 13
'kwd,or®w OD;jrihfaqG wufa&muftrSmpum; &ufrS 16 &uftxd av;&ufMum usif;ycJhNyD;
ajymMum;onf/ atmifjrifpGm usif;yNyD;pD;onf/
trsKd;om;vTwfawmfOuú| ref;0if;cdkifoef; ajrmufu&kd ;D ,m;\ aemufq;kH tBurd f prf;oyf
onf National Democratic Institute (NDI) rS Re- ypfvw T cf o hJ nfh EsLuvD;,m;xdyzf ;l wyfqifEikd o
f nhf
gional Director for Asia, Mr Peter M.Manikas ESihf toGifopfwdkufcsif;ypf'Hk;usnfonf tar&duef
tzG J U uk d aejynf a wmf & S d trsKd ; om;vT w f a wmf jynfaxmifpk ydkifeufe,fajrtwGif;okdY a&muf&Sd
{nhfcef;raqmifü vufcHawGUqHkonf/ Edik o
f nhf cdik rf maom taxmuftxm;r&Sad o;aMumif;
*syef0efBuD;csKyf &SifZdktmab;ESihf ukvor*¾ tar&d u ef u muG , f a &;0ef B uD ; *sd r f ; rmwpf u
twGif;a&;rSL;csKyf tefwdkeD,dk*lwm&ufpfwdkYonf ajymMum;cJo h nf[k owif;Xmersm;u xkwjf yefonf/
*syef E d k i f i H wd k u sKd N rd K Uü awG U qH k c J h N yD ; uk d & D ; ,m;
uRef;qG,fa'otwGif; wnfNidrfat;csrf;rI &&Sda&; 17 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD; a':pkpv k iG f
twGuf EsLuvD;,m;vufeuf yaysmufrIonf ESitfh zGUJ onf *syefEikd if üH usi;f ycJo
h nhf aqG;aEG;yGo
J Ydk
t"duusaomtcsujf zpfaMumif; oabmwlnDonf/ wufa&mufcNhJ y;D aemuf &efuek Nf rKd UokYd jyefvnfa&muf
&Sdonf/
1 5 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD;a':pkpv
k iG f
wd k Y OD ; aqmif a om cspf M unf a &;ud k , f p m;vS , f 18 u&iftrsK;d om;ESpo f pfu;l aeYudk aejynfawmf&dS
tzGJUonf tdkqmumwuúokdvfü jrefrmpmXmerS jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f A[kXd me (2) ü
q&m? q&mrrsm;ESihf ausmif;om; ausmif;olrsm;? usi;f y&m Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kdv
¾ f a':atmifqef;
jrefrmEdik if rH S ynmawmfoif ausmif;om; ausmif;ol pkMunf wufa&mufí ESpfopful;rdefYcGef; ajymMum;
rsm;ESihf awGUqHkonf/ onf/
rd w ¬ D v mwyf e ,f & S d a vaMumif ; twwf o if ]]a&TUajymif;rsm;pGm þurÇm ab;&efuif;atmif
avwyfpcef;XmecsKyfü usif;yonhf ESpf 70 jynhf vkyfaqmifyg}} aqmifyk'fjzihf 2017 ckESpf tjynf
wyfrawmf (av) ESpfywfvnfaeYESihf av,mOfrsm; jynfqikd &f m a&TUajymif;oGm;vmolrsm;aeYtcrf;tem;

84
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

uk d aejynf a wmf & S d jref r mtjynf j ynf q d k i f & m olaX;Bu;D qDbuf&eS yf eD &J m;onf or®w&mxl;wGif
uGefAif;&Sif;A[kdXme (2) ü usif;y&m 'kwd,or®w 2018 ckESpf? rwfvrSpí wm0efxrf;aqmifrnf
OD;jrihfaqG wufa&muf rdefYcGef;ajymMum;onf/ jzpfaMumif; a'oqdik &f mowif;Xmersm;u xkwjf yef
w½kwfEdkifiHü ywf0ef;usifnpfnrf;rI jzpfay: onf/
atmifjyKvyk yf gu jyKvyk o f ul kd avsmfaMu;ay;apjcif; 2017 ckEpS t f wGi;f urÇmwpf0ef;vH;k ü owif;
ok d Y r [k w f jyef v nf j yKjyif a pjcif ; wd k Y & S d a prnh f orm; 65 OD;cefYonf wm0efxrf;aqmifaepOf
pepfwpf&yfukd 2020 jynhfESpfxufaemufrusbJ twGi;f aoqH;k cJMh u&aMumif; e,fpnf;rjcm;owif;
EdkifiHwpf0ef;ü usihfoHk;ap&ef tpkd;&tzGJUu tpD axmufrsm;tzGJUu xkwfjyefaMunmonf/
tpOfrsm; a&;qGJvsuf&SdaMumif; ½dkufwmowif;
Xmeu xkwfjyefonf/ 20 EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;
awmiftmz&duEdik if w H iG f tdraf rG;Edw
Yk u kd fowå0g 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a':atmifqef;
ESihf awm½dkif;iSufrsm;rSwpfqihf ul;pufjyefYyGm;onhf pkMunfonf tdE´d,EdkifiH jynfya&;&m0efBuD;XmerS
vpfpwm½dk;qpfAufwD;&D;,m;a&m*gwpfrsKd;aMumihf Foreign Secretary a'guf w mtuf p f * sKd i f & S e f u m
aoqH;k ol 41 OD;xdjrihw f ufvmaMumif; usef;rma&; OD;aqmifaomudk,fpm;vS,ftzGJUukd EdkifiHjcm;a&;
Xmewm0ef&Sdolrsm;u ajymMum;onf/ 0efBuD;Xmeü vufcHawGUqHkonf/

19 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; 21 trsKd;om;c&D;oGm;vkyfief; zGHUNzdK;wdk;wufa&;


pkMunfonf a':cifMunfazmifa';&Si;f u aqmufvkyf A[kdaumfrwD (2^2017) nd§EIdif;tpnf;ta0;udk
vS L 'gef ; rnh f aus;vuf t d r f y H k p H e rl e mES i h f vl r I aejynfawmf&Sd Horizon Lake View Resort [kdw,fü
0efxrf;? u,fq,fa&;ESihfjyefvnfae&mcsxm;a&; usi;f y&m A[kad umfrwDOuú| 'kw, d or®wOD;[ife&D
0efBuD;Xmeü zGihfvSpfxm;onhf aeYuav;xdef;Xme AefxD;,lwufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
wdkYukd Munhf½Ippfaq;onf/ jynf o l Y v T w f a wmf O uú | OD ; 0if ; jrih f o nf
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vaf ':atmifqef; w½kwv f rl aI &;odyt HÜ u,f'rD (ASS) Ouú| H.E.Mr.
pkMunfonf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H Edik if jH cm;a&; Wang Weiguang ESihftzGJUukdvnf;aumif;? UNICEF
0efBuD;Xme tm&Sa&;&m txl;udk,fpm;vS,frpöwm \ jrefrmEdkifiHqdkif&mXmaeudk,fpm;vS,f Ms.June
pGef;a*:&Sef;ESihftzGJUukd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme Kunugi ESihftzGJUukdvnf;aumif; jynfolYvTwfawmf
jynfaxmifp0k efBu;D \{nhcf ef;rü vufcaH wGUqHo k nf/ {nhfcef;rü vufcHawGUqHkonf/
tpöa&;Edik if \H NrKd Uawmftjzpf a*s½kqvifukd wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D
todtrSwjf yKonhf tar&duefor®w a':e,fx&efY r[moa&pnfolrif;atmifvIdifonf &efukefNrdKU
\ qH k ; jzwf c suf u k d jyef v nf ½ k y f o d r f ; ap&ef wyfrawmf (Munf;) Adkvfoifwef;ausmif; (arSmfbD)
&nf & G , f í uk v or*¾ v H k N cH K a&;aumif p D u ü usif;yonhf bGJU&trsKd;orD;Adkvfavmif;oifwef;
qHk;jzwfcsufrlMurf;wpf&yfukd rJcGJqHk;jzwf&mwGif trSwfpOf (4) oifwef;qif; *kPfjyKppfa&;jytcrf;
tar&duefu ADwt kd mPmoH;k í y,fcsvu kd af Mumif; tem;okdY wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;onf/
a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/ 'def;rwfEdkifiHonf topfjy|mef;vdkufaom
csDvDEdkifiHü 'DZifbmv 17 &ufu usif;ycJh Oya't& ukvor*¾\ jyefvnfae&mcsxm;a&;
aom a&G;aumufyGJü atmifyGJcHcJhol uka#<u,f tpDtpOfESihftnD 'ku©onfrsm;tm; urÇmhEdkifiH

85
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD; r[moa&pnfol rif;atmifvIdif


bGJU&trsKd;orD; Adkvfavmif;oifwef; trSwfpOf (4) oifwef;qif;Adkvfavmif;wyfcGJukd ppfaq;pOf

rsm;u cGJwrf;owfrSwfcsuft& vufcHae&rIukd usL;bm;EdkifiHor®w a&mvfuufpx½dkonf


tqHk;owfawmhrnfjzpfaMumif; ½dkufwmowif; 2018 ckEpS ?f {Nyv
D wGif &mxl;rStem;,lawmhrnf[k
Xmeu azmfjyonf/ 'DZifbmv 21 &ufwGif twnfjyKajymMum;vdkuf
AD,uferfEikd if o H nf 2017 ckEpS w f iG f Edik if jH cm; aMumif; a'oqdik &f mowif;Xmersm;u xkwjf yefonf/
wdkuf½dkuf&if;ESD;jr§KyfESHrI (tufzf'Dtkdif) tar&duef
a':vm 35 bDv, D t H xd qGaJ qmif&ef wmplaejcif; 23 c&pfawmfarG;aeY (c&pörwf) tBudK 0wfjyK
onf 10 ESpftwGif; tjrihfqHk;yrmPjzpfaMumif; qkawmif;jcif;ESihf aus;Zl;awmfcsD;rGrf;jcif;txdrf;
Ed k i f i H j cm;&if ; ES D ; jr§ K yf E S H r I a t*sif p D \ xk w f j yef trSwfrdwfqHkpm;yGJukd trsKd;om;vTwfawmfOuú|
aMunmcsuf u k d ud k ; um;vsuf qif [ G m owif ; ref;0if;cdik o f ef;\aetdrüf usi;f y&m Edik if aH wmfor®w
Xmeu xkwfjyefonf/ OD;xifausmfESihfZeD; a':pkpkvGifwdkYwufa&muf
csD;jr§ihfonf/
22 Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zfh eD;a':pkpv
k iG f jref r m-w½k w f cspf M unf a &;aq;½H k t jzpf
wdoYk nf 'kw, d or®wOD;[ife&DAefx;D ,l\aetdrüf jrefrmEdik if q H ikd &f m w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if oH ½H ;kH ESifh
usif;yonhf c&pörwfyGJawmfESihfaus;Zl;awmfcsD;rGrf; China Foundation for Peace and Development wdkYu
jcif;tcrf;tem;okdY wufa&mufonf/ vSL'gef;onhf a':cifMunftrsK;d orD;aq;½Hv k aJT jymif;
trsKd ; om;obm0ab;tEÅ & m,f q d k i f & m ay;tyf y G J E S i h f a q;½H k z G i h f v S p f j cif ; tcrf ; tem;uk d
pDrHcefYcGJrIaumfrwD (2^2017) tpnf;ta0;ukd &efuek w f ikd ;f a'oBu;D ? A[ef;NrKd Ue,f Adv k cf sKyjf ywdu k f
aejynfawmf&Sd vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESihf vrf;&Sd tqdyk gaq;½Hük usi;f y&m Edik if aH wmf\twdik f
jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme tpnf;ta0; yifcyH *k Kd¾ vaf ':atmifqef;pkMunf wufa&muftrSm
cef;rüusif;y&m aumfrwDOuú| 'kwd,or®w pum;ajymMum;onf/
OD;[ife&DAefx;D ,l wufa&muftrSmpum; ajymMum; *syef{u&mZf tmuD[Dwdk\ 84 ESpfajrmuf
onf/ arG;aeYyGJukd wdkusKdNrdKU&Sd awmf0if{u&mZfeef;awmfü

86
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

usif;ycJh&m jynfolaxmifaygif;rsm;pGmwufa&muf &efukefNrdKU jynfvrf; tif;vsm;uefaygifteD;&Sd


cJhMuaMumif; owif;rsm;wGif azmfjyonf/ tqdkygaq;½Hküusif;y&m wyfrawmfumuG,fa&;
OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD;rif;atmifvIdifwufa&muf
24 jrefrmEdkifiH{0Ha*vdc&pf,mefr[mrdwftzGJU zGihfvSpfay;onf/
csKyf (MECA) \ c&pfawmfarG;aeY (c&pörwf) tpöa&;ESihfygvufpwdkif; y#dyu© tqHk;owf
tBuKd 0wfjyKqak wmif;jcif;ESiafh us;Zl;awmfcs;D rGr;f jcif; apa&;twGuf ESpfEdkifiH twl,SOfwGJaexdkifa&;
tcrf;tem;ukd &efukefNrdKU? r&rf;ukef;NrdKUe,f&Sd nd§EIdif;aqG;aEG;Mu&ef ykyf&[ef;rif;BuD; z&efppfu
{0Ha*vdtoif;awmfü usif;y&m 'kwd,or®w c&pörwfyGJawmf (emwmvl;yGJawmf) txdrf;trSwf
OD;[ife&DAefxD;,l wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ EIwcf eG ;f qufo0PfvmT wGif wdkufwGef;xm;aMumif;
&efukefNrdKU trSwf (3) a&wyfqdyfcHwHwm;ü a'oqdkif&m owif;Xmersm;u xkwfjyefonf/
usif ; yonh f ES p f 70 jynh f wyf r awmf (a&) tvsm; 488 rDwm? tjrihf 218 rDwm&SdNyD;
ES p f y wf v nf a eY t xd r f ; trS w f ppf a &,mOf r sm; zefom;jzihfwnfaqmufxm;aom oHrPdBudK;qdkif;
wyf a wmf 0 if j cif ; tcrf ; tem;ok d Y wyf r awmf wH w m; wpf p if ; uk d w ½k w f E d k i f i H ajrmuf y d k i f ;
umuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D rif;atmifvidI f [mbJhjynfe,fyif;&Sefc½dkifü zGihfvSpfvdkufaMumif;
wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/ qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/
,l u &d e f ; Ed k i f i H \ umuG , f a &;pG r f ; tm;
wd;k wufapa&;twGuf tar&duef jynfaxmifpu k 27 AD,uferfEikd if o H nf tifwmeufay:rS owif;
tul t nD a y;rnf j zpf a Mumif ; tar&d u ef rSm;rsm;ukd acszsufoGm;Edkif&ef wyfzGJU0iftiftm;
EdkifiHjcm;a&;Xmeu ajymMum;onf[k a'oqdkif&m 10ç000 &Sdonhf ppfbufqdkif&m qdkufbmppfyGJ
owif;Xmersm;u xkwfjyefonf/ ,lepfudk xlaxmifvu kd af Mumif; a'oqdik &f mowif;
Xmersm;u xkwfjyefonf/
25 vlYtcGihfta&;csKd;azmufrIESihf t*wdvdkufpm;
rIwjYkdzihf jypf'PfuscaH e&aom yD½;l tmPm&Siaf [mif; 28 roefpGrf;olrsm;\ tcGihfta&;rsm;qdkif&m
t,fvfbmwdkzl*sDrdkwdkukd yD½l;or®w yD'½dkygbvdk trsKd;om;aumfrwD yxrtBudrftpnf;ta0;ukd
ulZifpuD;u vGwfNidrf;csrf;omcGihfay;vdkufaMumif; aejynfawmf&dS vlr0I efxrf;? u,fq,fa&;ESijfh yefvnf
a'oqdkif&mowif;Xmersm;u xkwfjyefonf/ ae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme tpnf;ta0;cef;rü
w½kwEf iS *fh syefEikd if w H \Ykd pGr;f tifacRwma&;ESifh usif;y&m aumfrwDOuú| 'kwd,or®w OD;[ife&D
ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;qdik &f m 11 Burd af jrmufzdk&rf AefxD;,lwufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
aqG;aEG;yGJukd *syefEdkifiHNrdKUawmfwdkusKdü 'DZifbmv wyfrawmfolemjyKESihf aq;bufynmodyÜHbGJU
24 &ufu usif;ycJhaMumif;? tqdkyg aqG;aEG;yGJwGif oifwef; trSwfpOf (15) ESihf trsKd;orD;olemjyK
ESpEf ikd if yH ;l aygif;aqmif&u G rf rI sm;jyKvyk rf nhf pDru
H ed ;f odyÜHbGJUoifwef; trSwfpOf (2) oifwef;qif;
23 &yftwGuf oabmwlncD surf sm;ukd vufrSwfa&; *kPjf yKppfa&;jytcrf;tem;ukd &efuek Nf rKd Uwyfrawmf
xd;k cJMh uaMumif; qif[mG owif;Xmeu azmfjyonf/ aq;wuúov dk f ppfa&;jyuGi;f üusi;f y&m wyfrawmf
umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD; r[moa&
26 jrefrmhp;D yGm;a&;aumfyakd &;&Si;f \ Kan Thar Yar pnforl if;atmifviId f wufa&mufred cYf eG ;f ajymMum;Ny;D
International Specialist Hospital zGihfyGJtcrf;tem;ukd xl;cReq f &k oifwef;om;rsm;ukd qkrsm;ay;tyfonf/

87
2 01
0177 ckESEpS f jzpf & yfrsm;
rsm;

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf u,m;jynfe,f a'ocHvli,frsm;ESihf


Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;aqG;aEG;pOf

29 Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; tpnf;ta0;cef;rüusi;f y&m 'kw, d or®w OD;jrihaf qG
pkMunfonf wm0ef&o dS rl sm;ESit
fh wl u,m;jynfe,f wufa&muftrSmpum;ajymMum;onf/
vdGKifaumfNrdKUokdYa&muf&SdNyD; jynfe,ftpkd;&tzGUJ ½H;k ü w½kwfEdkifiH\ qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;
a'ocHu, kd pf m;vS,rf sm;ESihf awGUqHo
k nf/ ,if;aemuf tpDtpOf &efyakH iGrsm;rS ravsmrf ueftoH;k jyKco
hJ nhf
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfESihf u,m;jynfe,f ,Graf iG oef; 730 ukd tmPmydik rf sm;u odr;f qnf;
a'ocHvil ,frsm; Nird ;f csr;f a&;pum;0dik ;f ukd vdKG iaf umf EdkifcJhaMumif; qif[Gmowif;wGif azmfjyonf/
NrdKU&Sd jynfe,fcef;rü usif;yonf/
jynfaxmifpw k &m;vTwaf wmfcsKyo f nf trd e f Y 31 Ed k i f i H w um\ ta&;,l y d w f q d k Y r I r sm;uk d
aMumfjimpmtrSwf (1018^2017) jzihf jynfaxmifpk csK;d azmufum ajrmufu&kd ;D ,m;okYd a&eHxu G uf ek rf sm;
Oya'qdkif&m taxmuftuljyKay;a&;tzGJUukd wifydkYonf[k oHo,&Sdonhf yem;rm;tvHvTihfxl
jyifqifzGJUpnf;onf/ xm;aom oabFmwpfpif;ukd awmifukd&D;,m;
tdE´d,EdkifiHatmufvTwfawmfu ZeD;r,m; tmPmydkifrsm;u odrf;qnf;vdkufaMumif; ½dkufwm
rsm;ukd uGm&Sif;onhf rGwfqviftrsKd;om;rsm;tm; owif;wGif azmfjyonf/
w&m;pGJqdkEdkifa&; Oya'wpf&yfukd twnfjyKEdkifcJh tD&efEdkifiH ruf&Sf[ufta&SUajrmufydkif;NrdKUü
aMumif; ½dkufwmowif;wGif azmfjyonf/ tvkyv f ufryhJ rmP jrihw
f ufvmrIEiS fh ukeaf ps;EIe;f
Bu;D jrihrf u
I t
dk ajccHí tD&efacgif;aqmift,mwdv k m
30 yk*¾vduu@ zGHUNzdK;wdk;wufa&;aumfrwDESihf cgareDudk qE´jycJMh u&m &JwyfzUJG ESifh y#dyu©jzpfymG ;Ny;D
jrefrmhp;D yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm; 13 Burd af jrmuf yHrk eS f qE´jyolEpS Of ;D xufrenf; aoqH;k cJah Mumif; qif[mG
awGUqHyk u JG dk &efuek Nf rKd U&Sd jynfaxmifpo k r®w jrefrmEdik if H owif;wGif azmfjyonf/
ukeof nfrsm;ESipfh ufrv I ufrv I yk if ef;&Sirf sm; toif;csKyf H
88
tydkif; (2)
rmwdum
1 ESpf 70 jynhf pmayAdrmef csKdjrEG,f 91-100

2 jrefrmh½dk;&maus;vuftEkynm rEkóausmf0if; 101-106

3 jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm; xdefvif; (ref;wuúokdvf) 107-114

4 &moDwkyfauG;a&m*g a'gufwmcifarmifvGif 115-118

5 tmqD,HESpfig;q,fc&D; wuúokdvf[efpkd;OD; 119-132

6 EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm; ukdukdvIdif 133-142


ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

pmayAd r mef t rnf j zif h &yf w nf c J h a om 1947 ck E S p f ? Zl v k d i f v 19 &uf w G i f


jrefrmEkid if H bmomjyefpmaytoif;Bu;D onf 2017 Akvd cf sKyaf tmifqef;ESit hf mZmenfBu;D rsm;usq;kH cJNh y;D
ckESpf? Mo*kwfv 26 &ufwGif ESpfaygif; 70 c&D;odkY Akv
d cf sKyaf tmifqef; OD;aqmifa&;qGcJ ahJ om pDru H ed ;f
a&mufcJhayNyD/ ukd xkdpOfu EkdifiHawmf0efBuD;csKyfOD;Eku qufvuf
jrefrmhvGwfvyfa&;tBudKumv 1947 ckESpf? taumiftxnfazmfcJhonf/
ZGefv 7 &ufwGif jrefrmhvGwfvyfa&;zcifBuD; 1947 ckEpS ?f Mo*kwv f 26 &ufwiG f Ekid if aH wmf
AkdvfcsKyfatmifqef;onf &efukefNrdKU? jynfvrf; 0ef B uD ; csKyf O D ; Ek \ aetd r f ü b@ma&;0ef B uD ;
trSw(f 361) &Sd qk&d efwAdk v D mtaqmufttHk (,ck OD;wifxGwf? jyefMum;a&;Xme? 'kwd,twGif;0ef
qufoG,fa&;ESifhenf;ynmXme) ü vGwfvyfa&; OD;oefY(yef;waemf)? t*Fvdyfpmuxdu OD;rsdK;rif;
&&S d N yD ; ygu a&S U quf í Ek d i f i H z G H Y N zd K ;a&;twG u f (EG,pf ;dk -aemif-ygarmu©)? jyefMum;a&;XmetwGi;f 0ef
jyefvnfxlaxmifa&;vkyfief;rsm; aqmif&GufMu OD;cifarmifvwfwkdY twlpnf;a0;um jrefrmEkdifiH
rnfhtpDtpOf(qkd&efwkdADvmpDrHudef;) ukd a&;qGJ&ef bmomjyefpmaytoif;BuD;ukd pwifwnfaxmifcJh
jrefrmynm&Sdokcrdefrsm;ukd zdwfac:í pnf;a0; onf/
wk d i f y if c J h & mrS jref r mEk d i f i H b momjyef p may toif ; BuD ; \aqmif y k ' f r S m jynf a xmif p k
toif;BuD;ukd wnfaxmif&ef qHk;jzwfcJhMuonf/ jrefrmEdik if tH wGuf tusKd ;aqmif&ef (Service for the
xkdtpnf;ta0;wGif AdkvfcsKyfatmifqef;u Union of Burma) jzpfNyD; toif;BuD;\ &nf&G,fcsuf
]]jyef v nf x l a xmif z k d Y u d p ö r S m ynma&;buf r S rsm;rSm-
tvkdtyfqHk;jzpfw,f/....pmtkyfawG xkwfwJh (1) jrefrmwkdif;&if;om;rsm; todÓPfynm
ae&mrSm vltrsm;twGuf ta&;wBuD;vkdtyfwJh A[k o k w wk d ; yG m ;aMumif ; jzpf a om
pmtkyfawG? toHk;usr,fhpmtkyfawGukd bmom t*Fvyd b f mom? tjcm;Ekid if jH cm; bmom
jyefNyD; yHkEdSyfxkwfa0zkdYukd pdwfxJrSmpGJxm;&r,f? jzif h yH k E S d y f x k w f a 0xm;aom pmtk y f
bmomjyefXmeBuD;BuD;wpfckukd zGJU&r,f...}} [k pmwrf;rsm;ukd jrefrmbmomodkYjyeffqkd
ajymMum;cJhonf/ &ef/

91
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

(2) jref r mbmomjzif h jyKpk x m;aom


(okdYr[kwf) jrefrmwkdif;&if;om; bmom
wpfckckjzifh jyKpka&;om;xm;aom pHrD
pmtkyfpmwrf;rsm;udk EkdifiHjcm;bmom
rsm;okdY jyefqkd&ef okdYr[kwf jyefqkdjcif;ukd
ulnDtm;ay;&ef/
(3) vlxkynma&; wkd;wufaumif;rGefvm
ap&efESifh jrefrmEkdifiHwGif ynmwwf
tqif h t wef ; jrif h w uf v map&ef
&nf&G,fcsufjzifh jrefrmpmayESifh jrefrmh
tEk y nm&yf r sm;uk d pl ; prf ; &S m azG & ef
odkYr[kwf pl;prf;&SmazGrIrsm;ukd ulnD
tm;ay;&ef/ ESpf 70 jynhf pmayAdrmeftxdrf;trSwfvdk*dk
(4) pmtk y f p mwrf ; rsm;? pmapmif r sm;ES i f h
tjcm;zwf ½ I z G , f & mrsm;ud k a&;om; 125ç000d^-(wpfodef;ESpfaomif;ig;axmif) jzifh
yHkESdyfxkwfvkyfjzeYfcsda0iS&ef ?okdYr[kwf 0,f,l&ef oabmwlnDcJhMuNyD; qkd&efwkdADvmukd
a&mif ; &ef ? xk d & nf & G , f c suf r sm;jzif h 0,f,pl mcsKyf csKyq f Ndk y;D aMumif;ukd 1949 ckEpS ?f arv
½kyfyHkrsm;? tEkynm&yfrsm;? pmapmifrsm; 24 &uf tpnf;ta0;wGif rSwfwrf;wifcJhonf/
ESihf tjcm;zwf½zI , G &f mpmtkyrf sm;ukd yHEk ydS f aemufydkif;wGif tzGJUBuD;onf jrefrmEkdifiH
xkwfvkyfjzefYcsda0iS&eftwGuf pmyHkESdyf bmomjyef p maytoif ; (pmayAd r mef ) [l a om
puf u d & d , mrsm;ES i f h t vk y f o rm;rsm; trnfjzifh &yfwnfco hJ nf/ pmayAdrmef\aqmify'k f
&,lwnfaxmif cefYtyfxm;&Sd&efwkdY rSm ]]tarSmifciG ;f í tvif;aqmift}hH } (Light,Where
jzpfonf/ Darkness was) jzpfNy;D tqky d gaqmify'k u f dk q&mBu;D
xk&d nf&, G cf surf sm;jzifh jrefrmEkid if H bmomjyef rif;ok0Pf (OD;0ef) u tBuHjyKcJhonf[k od&onf/
pmaytoif;Bu;D ukd wnfaxmifcNhJ y;D tkycf sKyaf &;tzGUJ pmayAd r mef o nf aiG a Mu;oH k ; pG J r I w G i f
pnf;rsOf;rsm;ukd a&;qGJcJhMuonf/ 1947 ckESpf? Ekid if aH wmftpk;d &\axmufyahH iG? tpk;d &xHrS twk;d rJh
pufwifbmv 18 &ufwGif Cooperation Building acs;aiGwkdYjzifh rwnfcJhNyD; pmaytoif;0ifrsm;xHrS
ukrÜPDtoif;tzGJUrsm; rSwfyHkwif½Hk;ü aiGpm&if; 0if a Mu;ES i f h ES p f p Of a Mu;aiG 5d ^ -(ig;usyf ) pD
t&m&Sd OD;nGefYatmifu jrefrmEkdifiHbmomjyef owfrSwfaumufcHcJhonf/ toif;xkwfpmtkyf
pmaytoif;BuD;ukd 1860 jynhf tdE´d,tufOya' rsm;ukd 25 &mckdifEIef;avQmhí a&mif;csay;um
yk'fr (21) t& rSwfyHkwifcJhonf/ rSwfyHkwiftrSwf tcsd K Uuk d tcrJ h a 0iS o nf / 1948 ck E S p f w G i f
rSm (1946-1947) trSwf(11)jzpfonf/ pmtkyfrsm; pwifxkwfa0cJhonf/ wnfaxmifNyD;
1948 ckESpf? arvwGif qkd&efwkdADvmodkY 10 ESpfwmumvwGif pmtkyftrsdK;aygif; 370
iSm;&rf;ajymif;a&TUcJhNyD; 0,f,l&efaps;EIef;nd§EIdif;Mu ausmfjyKpkxkwfa0cJhNyD; tkyfa&tm;jzifh 15 oef;
onf / 1948 ck E S p f ? Mo*k w f v 8 &uf a eY rQ&Sdonf/ pmzwfolonf ausmif;wpfausmif;?
tk y f c sKyf a &;tzG J U tpnf ; ta0;wG i f aiG u syf pmMunh f w k d u f w pf w k d u f ? vl x k & d y f o mwpf c k o d k Y

92
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

pmayAdrmef ESpf 70 jynhf txdrf;trSwftcrf;tem;okdY wufa&mufvmonhf jynfaxmifpk0efBuD;


a'gufwmazjrihfESihf wm0ef&Sdolrsm;? pmayynm&Sifrsm;ukd awGU&pOf
oGm;onfqv dk Qif xkad e&mü ]]tarSmifciG ;f í tvif; pG,fpHkusrf;BuD;twGuf odyÜHtaMumif;&yfrsm;ukd
aqmiftHh}} [laom aqmifyk'fjzifh pmayAdrmef vnf;jyKpkay;cJhonf/ vlxkodyÜHusrf;vkyfief;ukd
xk w f a usmif ; oH k ; pmtk y f r sm;? vpOf r *¾ Z if ; rsm;? 1954 ckESpfwGif pwifcJhNyD; 1956 ckESpfwGif vlxk
jrefrmhpG,fpHkusrf;BuD;rsm;? vlxkodyÜH usrf;rsm;ESifh odyXHÜ me[k topfzUJG pnf;cJo h nf/
tjcm; taxGaxGpmtkyf pmwrf;rsm;ukd awGU&rnf 1952 ckESpfwGif pmayAdrmefr*¾Zif;udk pwif
jzpfonf/ xkwfa0cJhonf/ ynm&yftzHkzHkpHkvifpGm &SmazG
pmayAdrmefonf 0dZÆmXme? odyÜHXme[laom pkaqmif;í a&;om;xm;aomaqmif;yg;rsm;jzifh
pmwnf;XmeESpfckzGJUpnf;cJhNyD;? 0dZÆmXmeonf vlxk vpOfxkwf pG,fpHkusrf;i,fyrmxkwfa0EkdifcJhonf/
tvif;? vlxt k w
d af qmifEiS hf vlxw
k uúov dk pf mpOf 1959 ckESpf? rwfvwGif (twGJ7? trSwf 10)
pmtkyfrsm; jyKpkwnf;jzwfxkwfa0cJhonf/ 1952 xkwfa0cJhNyD;aemuf &yfpJcJhonf/
ckESpfwGif taxGaxG0dZÆmXme[lí zGJUpnf;vkdufNyD; 1952 ckESpf? {NyDvwGif EkdifiHawmf0efBuD;csKyf
urÇmh*E¦0ifpmpOf? orkdif;pmpOf? ESpf 50 pmpOf OD;Ek? pnfolOD;oefY? pnfolOD;aumif; ponhfyk*¾dKvf
wkdYudkvnf; xkwfa0cJhonf/ jrefrmhpG,fpHkusrf;BuD; rsm;u EkdifiHawmf&Sd &[ef;&Sifvljynfoltaygif;wkdY
twGuf 0dZÆmqkdif&mtaMumif;&yfrsm;? jrefrmrI ukd bmomjyefpmtkyftoif;\ ausmif;oifcef;pm
taMumif;&yfrsm;ukdvnf; wm0ef,ljyKpk&onf/ xkwfa0a&;vkyfief;rsm;ukd wwfEkdiforQ 0kdif;0ef;
od y Ü H X meonf taxG a xG o d y Ü H X me? vl x k ulnDtm;ay;Mu&ef jrefrmhtoHrS ckepf&ufqufí
odyÜHXmetjzpfokdY tqifhqifhajymif;vJcJhonf/ toHvTifharwåm&yfcHcJhonf/
odyb HÜ momjyef pdppfa&;aumfrwDuzkd UJG í Basic Sci- xkdYaemuf ynm&Sifrsm;ESifhyl;aygif;í ausmif;
ence Series pmtk y f r sm;uk d od y Ü H p mpOf t jzpf oifcef;pmrsm;a&;om;jcif;? oif½kd;ñTef;wrf;rsm;ESifh
xkwfa0&ef pDpOfcJhonf/ ESpf 50 odyÜHqkdif&m pmpOf uk d u f n D a tmif p d p pf w nf ; jzwf j cif ; ? taxmuf
rsm;ukd a[mfvefEkdifiHwGif ½kdufESdyfcJhonf/ jrefrmh tuljyK"mwfyHkrsm; &SmazGxnhfoGif;yHkESdyfjcif;wkdY

93
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

aqmif&u G u
f m Ekid if w H pf0ef;xkwaf 0rIyrmP\ 80 rsm;ukd zdwaf c:a[majymapcJo h nf/ a[majymcsuf
&mckdifEIef;ukd pmayAdrmefu xkwfa0EkdifcJhonf/ rsm;ukd pmtkyfrsm;xkwfa0cJhNyD; ,Ofaus;rIuyGJ
ok c rd e f t zG J U uk d z G J U pnf ; í a0g[m&bPf rsm;vnf; cif;usif;jyocJhonf/
vkyfief;ukdvnf; 1950 jynhfESpfrSpí ckepfESpf tkyfcsKyfa&;tzGJUonf ukefonfvrf;ESifh 37
twGif; pmvHk;a& 66ç000 ausmfjyKpkEkdifcJhonf/ vrf;axmifh&Sd tvsm;ay 200? teH 57 aycGJ&Sd
pmtkyf 24 tkyf xkwfa0EkdifcJhonf/ ajruGufukd 125ç000d^- (wpfodef;ESpfaomif;
bmomjyefpmaytoif;Bu;D onf jrefrmpmay ig;axmifusyf) jzifh 0,f,lNyD; jynfolYtkd;tdrf
ESifh jrefrmtEkynm&yfrsm;ukd pl;prf;&SmazG&ef jyef v nf x l a xmif a &;tzG J U tif * sif e D , mrsm;u

pmayAdrmef ESpf 70 jynhftxdrf;trSwftcrf;tem;wGif jynfaxmifpk0efBuD; a'gufwmazjrihfu


q&mBuD;a'gufwmcifat; (armifcifrif-"EkjzL) tm; trSwfw&vufaqmifay;tyfpOf
odkYr[kwf pl;prf;&SmazGrIukd tm;ay;&ef[laom wm0ef,u
l m (26-7-1953) &ufwiG f tkwfjrpfcscJhNyD;
&nf&G,fcsufjzifh pmayAdrmefv[mjyif Zmwf½HkwGif av;xyftaqmufttHkukd (5-5-1955) &ufwGif
aomMumaeYwkdif; ,Ofaus;rIa[majymyGJrsm;ukd tcrf;tem;jzifh zGifhvSpfEkdifcJhonf/ xkdtaqmuf
usif;yay;cJhonf/ *Dw? obif? yef;csD ponfh ttHk\ aqmufvkyfcukefusaiGrSm 1ç685ç000d^-
tEkynm&yfrsm;taMumif;udk uRr;f usiof yl nm&Sif (wpfq,fhajcmufodef;&Spfaomif;ig;axmifusyf)

94
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

jzpf o nf / xk d t aqmuf t tH k o k d Y pmwnf ; Xme? 0ufrQ qifjcifoHk;oyfyg/ þodkY wpf a eY v Qif


ta&mif;Xme? jynfolYpmMunhfwkdufESifh tkyfcsKyfrI ESpfem&DrQig;ESpfcefY pGJpGJNrJNrJ BudK;pm;yg/ þodkY
(pDrH)Xme? aiGpm&if;XmewkdY ajymif;a&TUcJhonf/ BudK;pm;ol\ tarSmif"mwfonf rnfrQyif BuD;rm;
1963 ckESpfwGif pmayAdrmeftkyfcsKyfa&;tzGJU apumrl þpG , f p H k u srf ; BuD ; onf xk d t arS m if
Oya'udk jy|mef;cJo h nf/ ,if;Oya't& 1965 ckEpS f "mwf u k d c G i f ; í tvif ; uk d a qmif u k e f v wå H / xk d
Zefe0g&DvwGif pmayAdrmeftkyfcsKyfa&;tzGJUukd olonfzkd;oknyif jzpfapumrl þpG,fpHkusrf;
zGUJ pnf;onf/ 1972 ckEpS ?f rwfvwGif A[kyd EkH ydS w f u
dk f BuD;onf zkd;oknukd zkd;&mZmtjzpfokdY ajymif;vJ
ES i f h y l ; aygif ; í yH k E S d y f a &;ES i f h p mtk y f x k w f a 0a&; ay;uk e f v wå H U}} [ka&;om;cJhonf/
aumfykda&;&Sif;\ vufatmufodkY xnfhoGif;zGJUpnf; pG,pf u
kH sr;f ? twGJ 1?2?3?4 wku
Yd dk t*FvefEidk if üH
cJo h nf/ 1992 ckEpS ?f azazmf0g&DvwGif pmayAdrmef yHkESdyfNyD; useftwGJrsm;ukd jynfwGif;ü yHkESdyfcJhonf/
tkyfcsKyfa&;tzGJUOya'ukd zsufodrf;cJhonf/ 1976 ckESpfwGif twGJ 15 txdxkwfa0NyD;pD;

ESpf 70 jynhf pmayAdrmeftxdrf;trSwf tcrf;tem;okdY wufa&mufcsD;jr§ifhMuonhf


jynfaxmifpk0efBuD;a'gufwmazjrihfESihf pmayynm&Sifrsm;

t"d u pmtk y f x k w f a 0a&;vk y f i ef ; rsm; cJo


h nf/ 1978 ckEpS rf pS í pG,pf u kH sr;f tjznhf ESpcf sKyf
jref r mh p G , f p H k u srf ; usrf;rsm;ukd ESpfpOfxkwfa0cJhonf/ pG,fpHkESpfcsKyf
jrefrmhpG,fpHkusrf;BuD; xkwfa0a&;twGuf usrf;wGif jynfwGif;jynfyjzpfpOfrsm;? xl;jcm;jzpfpOf
1948 ckESpf? arvwGif aqG;aEG;qHk;jzwfcJhonf/ rsm;? rS w f w rf ; rsm;? 0d Z Æ m ? od y Ü H t aMumif ; &yf
1954 ck E S p f w G i f jref r mh p G , f p H k u srf ; twG J (1)uk d aqmif ; yg;&S n f B uD ; rsm; xnf h o G i f ; azmf j yvsuf
xk w f a 0aomtcg tzG i f h t rS m uk d Ed k i f i H a wmf &Sdonf/ pG,fpHkusrf;jyKpka&;twGuf &nfnTef;usrf;
0efBu;D csKyu f , dk w f idk f vufrw
S af &;xk;d xkwaf 0cJo h nf/ pDpOfa&;aumfrwDukd zGJUpnf;aqmif&Gufonf/
0efBuD;csKyf\trSmpmwGif ]]þpG þpG , f p H k u srf ; ,cktcg pG,fpHkusrf;BuD;rsm;ukd acwfESifhtnD
BuD;ukd wpfaeYvQifwpfem&Dzwfyg/ zwfNyD;orQukd jyefvnfjyifqifxkwfa0a&;twGuf xGef;azmifa';
em&D0ufcefY rSwfom;yg/ rSwfom;NyD;orQukd em&D &Sif;\ ulnDaxmufyHhrIjzifh aqmif&Gufvsuf&Sd&m

95
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

a'gufwmOD;aomfaumif;u Ouú|tjzpfaqmif&u G f q&mBuD ; ? umwG e f ; q&mBuD ; rsm;jzpf M uaom


aom jrefrmhp,
G pf u
kH sr;f Bu;D rsm; jyefvnfxw
k af 0a&; OD;bMunf? OD;ausmfqef;(u-q)? OD;oef;<u,f?
aumfrwDu ody?HÜ 0dZmÆ taMumif;&yfaqmif;yg;rsm;ukd OD ; atmif & S d e f ? OD ; armif p d e f E S i f h OD ; azod e f ; wk d Y \
pdppfa&;om;wnf;jzwfvsuf&Sdonf/ vuf&mrsm;jzifh a0a0qmqmxkwaf 0cJNh y;D aemifwiG f
OD;at;wifukdyg jznfhí q&mckepfOD;\vuf&m
jynf o l Y v uf p G J p mpOf r sm; rsm;jzifhxkwfa0&m tvGefvlBudKufrsm;cJhonf/
pmayAd r mef o nf vl x k o d y Ü H p mpOf ? vl x k 1979 ck E S p f ? Zef e 0g&D v 27 &uf w G i f
tvif;pmpOfESifh vlxktdwfaqmifpmpOfrsm;ukd t*F v d y f b momjzif h (Golden Child) ud k
xk w f a 0cJ h N yD ; ? 1958 ck E S p f w G i f jynf o l Y v uf p G JoD;jcm;xkwfa0NyD; 1980 jynhfESpf? Mo*kwf 16 &uf
pmpOftrnfjzifh xkwfa0cJhonf/ xkdodkY xkwfa0&m wGif a&TaoG;trnfjzifh wpfaygif;wnf; xkwfa0
wGif ynm&Sifrsm;xH Book Idea ac: xkwfa0oifh cJhonfrSm ,ckwkdifjzpfonf/ ,cifu a&TaoG;
onfhpmtrsdK;tpm;ay:rlwnfí tBuHÓPfay; *sme,fonf apmifa&ESpfodef;cefY ½kdufcJh&zl;NyD;
umtyfESHjcif;? pma&;q&mrsm;u rdrdwkdYukd,fykdif a&TaoG;*sme,f ESpfywfvnf txl;xkwfrsm;vnf;
tBuHÓPfjzifha&;om;NyD; wifvmonfh pmrlrsm;ukd xkwfa0cJhonf/
a&G;cs,fyHkESdyfxkwfa0cJh&mrS ,cktcg pmayAdrmef
pmrlNydKifyGJrS ESpfpOfqk&&Sdaom pmrlrsm;? yckuúL ok w ya'ompmapmif
OD;tH;k az pmayNyKd iyf JG (yckuLú pmayqk) rS qk&&Sad om jyefMum;a&;0efBu;D Xmeu xkwaf 0cJah om OM
pmrlrsm;ukd yHkESdyfxkwfa0vsuf&Sdonf/ (Open Mind) trnf & S d p mapmif u k d Spectrum
trnfajymif;cJNh y;D xkd Spectrum pmapmifyg t*Fvyd f
a&T a oG ; *sme,f aqmif;yg;rsm;ukd jrefrmbmomjyefqu dk m okwya'om
a&TaoG;*sme,fonf 1968 ckESpfukefykdif;wGif pmapmif [ l í oH k ; vwpf B ud r f xk w f a 0cJ h o nf /
jyefMum;a&;0efBuD;Xme 0efBuD; AkdvfcsKyfaomif;'ef pwif y H k E S d y f p Of u apmif a & 5000? wef z k d ;
ES i f h p mayAd r mef nT e f M um;a&;rS L ; OD ; xif B uD ; 3d^(oH;k usy)f jzifah &mif;csco hJ nf/ okwya'omwGif
(wuúokdvfxifBuD;)wkdY uav;pmayxkwfa0a&; pmay? ,Ofaus;rI? orkdif;? EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrI
aqG;aEG;&mrS pwifarG;zGm;cJo h nf/ xkEd pS f rEÅav;NrKd U a&;ESihf odyb HÜ mom&yfqidk &f m wDxiG rf ?I use;f rma&;?
wGif usif;yaom ynma&;ESD;aESmzvS,fyGJrS tjyef aq;ynm? pku d yf sKd ;a&;? arG;jrLa&;? ukex f w k vf yk rf w
I Ydk
&xm;ay:wGif ynma&;twGi;f 0ef a'gufwmnDn?D tjyif &oaESmaomokwjzpf&yfreS rf w S wf rf;? [mo?
jyef M um;a&;XmetwG i f ; 0ef 'k w d , Ak d v f r S L ;BuD ; uav;tawG;ponfhtrnfpHkpGm t*Fvdyfbmom
wifxGef;(OW)? [Hom0wDOD;0if;wifESifh OD;xifBuD; rS jrefrmbmomjyefpmrlrsm;jzpfonf/ 1999 ckESpf?
wkdYaqG;aEG;cJhMuum pmwnf;rSL; OD;wifatmif? atmufwkdbmvrSpí ESpfvwpfBudrfESifh 2000
pmwnf;OD;ausmfvif; (xm;0,f ausmfvif;)wkdYu jynhfESpf? ZGefvrSpí wpfvwpfBudrfxkwfa0vsuf
taumiftxnfazmfcJhMuonf/ &Sdonf/ oHk;vwpfBudrf xkwfa0pOfu tkyfa&
1969 ck E S p f ? Zef e 0g&D v 4 &uf w G i f 40ç000 cefY yHkESdyfcJh&onf/
a&TaoG;*sme,fukd pwifxkwfa0onf/ tywfpOf tjcm;pmapmifrsm;taejzifh 1970 jynhfESpf?
xkwf*sme,fjzpfí wpfapmifvQif 25 jym; EIef;jzifh Zef e 0g&D v rS pwif í ynmavmupmapmif u k d
paeaeYwkdif; jzefYcsdcJhonf/ EkdifiHausmf yef;csD oH;k vwpfBurd f xkwaf 0cJNh y;D 1983 ckEpS w f iG f &yfem;

96
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

cJo
h nf/ 2011-2012 ckEpS rf pS í bmomjyef XmecGJ tif*sifeD,mvufpGJ? csdefEIef;jr§ifh'DZ,ftif*sif?
wpf c k oD ; jcm;zG J U pnf ; um ud k & D ; ,m;rD ' D , mES i f h ykpGefarG;jrLenf;? vQyfppfu&d d,mwyfqif toHk;jyKrI
tif'kdeD;&Sm;rD'D,mpmtkyfrsm;ukd bmomjyefqkd ESifhwkdif;wmrI? owåKyHkoGef;enf;? ½kyfjrifoHMum;
xkwfa0cJhonf/ jyKjyifxdef;odrf;enf; ponfhpufrIvufrIqkdif&m
pmtkyfrsm;udk xkwfa0cJhonf/
Ek d i f i H w umES i f h y l ; aygif ; xk w f a 0jcif ;
pmayAd r mef p mtk y f t oif ;
pmayAd r mef o nf *syef E k d i f i H wk d u sd K Nrd K U&S d
,l e uf pukd tm&S,Ofaus;rI&dyfom jrefrmEkdifiH 1960 jynhfESpf? ZlvkdifvwGif pmayAdrmef
ukd,fpm;vS,f tjzpf&yfwnfcJhonf/ pmayAdrmefrS pmwnf;rSL; q&mBuD; OD;pHxGm;\tBuHjyKcsufjzifh
pmwnf;rSL;csKyf? pmwnf;rSL;rsm;onf pDrHudef; pmayAdrmefpmtkyftoif;ukd pwifwnfaxmif
tpnf;ta0;rsm; wufa&muf&Ny;D pmwnf;rsm;onf onf/ 1990 jynhfumvrsm;wGif toif;om;
yHkESdyfxkwfa0a&;qkdif&moifwef;rsm; wufa&muf 20ç000 ausmf&SdcJhonf/ toif;0ifaMu;rSmvnf;
cJhMuonf/ xkd tpDtpOft& tm&S 19 EkdifiHrS pmrl 10 usyf rSpcJo h nf/ pmayAdrmefjynfov
Yl ufppJG mtkyf
rsm;ukd vpOftoif;ay;ESifh oD;jcm;a&mif;ESpfrsdK;
rsm;ukd aygif;í xkwaf om ]]tm&S½;dk &m yHjk yifrsm;}}
twGJ ajcmufwu JG dk jrefrmbmomjyefqx xkwfa0NyD; toif;ay;pmtkyfukd pmtkyftoif;0if
dk w
k af 0cJo
h nf/
rsm;okdY jzefYcsday;onf/ qk&pmrlrsm;ukd yHkESdyf&m
xkdYjyif *syefEkdifiH tjynfjynfqkdif&m pufrI
vufrIenf;ynmtzGJU (Association of International yxrqk&pmtkyo f nf toif;ay;jzpfonf/ toif;
Technical & Education Programme- AITEP ) wnfaxmifpu pmayAdrmefjyu©'defrsm;ukd toif;
tzGJUESifhyl;aygif;í armfawmf,mOfvufpGJ? vQyfppf 0ifrsm;tm; vufaqmifay;onf/

pmayAdrmefyxrxyfwGif zGihfvSpfxm;&Sdonhf jynfolYpmMunhfwdkuftwGif;


pmayavhvmzwf½Iaeolrsm;ukd awGU&pOf

97
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

pmayAd r mef j ynf o l Y p mMunh f w k d u f wpftkyfukda&G;cs,fí trsdK;om;pmayqkay;&efESifh


pmayAdrmefpmMunhfwkdufukd 1956 ckESpf? usefpmrlrsm;ukd pmayAdrmefpmrlqktrnfjzifh cGJjcm;
rwfvwGif pwifwnfaxmifcJhonf/ rnfolrqkd csD;jr§ifh&ef qHk;jzwfNyD; bmom&yf 11 rsdK;ay;tyfcJh
tcrJhiSm;&rf;zwf½IcGifh&SdcJhonf/ ,cktcg 0ifaMu; onf/ 1970 jynfhESpfwGif 12 rsdK; 1979 ckESpfwGif
1000 usyf owfrSwfxm;onf/ &efukefwuúokdvf 13 rsdK;? 1989 ckESpfwGif 14 rsdK;ESifh 2012 ckESpfwGif
pmMunhfwkdufynmXme\ vkyfief;cGifvufawGU 16 rsdK; jzpfvmonf/ trsdK;om;pmayqktwGuf
qif ; &mXmejzpf o nf / uav;pmMunh f w k d u f ? pmtkyfaygif; 556 tkyfcsD;jr§ifhcJhNyD;jzpfonf/
&nfñTef;pmMunhfwkdufwkdYvnf; zGifhvSpfxm;onf/ 2001 ck E S p f r S p í b0wpf a vQmuf v H k ;
pmaya&;om;cJhMuol q&mBuD;? q&mrBuD;rsm;
pmayAd r mef j yyG J r sm; ukv d nf; wpfoufwmpmayqk a&G;cs,cf s;D jri§ v hf suf
1957 ckESpfu yef;csDjyyGJjyocJhaMumif;ukd &Sdonf/ ,cktcg q&mBuD;? q&mrBuD; 22 OD;udk
yef;csaD 0zefa&;q&m ay:opf(OD;0if;wif) u 1958 csD;jr§ifhay;EkdifcJhonf/
ckESpf? Zefe0g&Dv 13 &ufxkwf aMu;rHkowif;pm jyifyrSapwem&Sif yckuúLOD;tHk;azu 1992
wGif aqmif;yg;a&;om;cJhonf/ ckEpS wf iG f Ekid if aH wmfoaYkd iG 7ç601ç279d^-(ckepfq,fh
pmayAd r mef u BuD ; rS L ;í 1972 ck E S p f ? ajcmufodef;wpfaxmifhESpf&mckepfq,fhukd;usyf)ukd
'DZifbmvwGif ,leufpukd\axmufyHhrIjzifh ]]EkdifiH vSL'gef;&mrS yckuúLOD;tHk;azpmayqkukd 1993 ckESpf
wumpmtkyfESpfjyyGJ}}? 1975 ckESpf rwfvwGif wGif pwifcsD;jr§ifhcJhonf/
]]pme,fZif;wkdif;acwforkdif;jyyGJESifh 1983 ckESpf?
arvwGif ]]pme,fZif;rsufESmzHk;? yef;csD"mwfyHkjyyGJ pmwrf ; zwf y G J r sm;ES i f h p mayES D ; aES m zvS , f y G J r sm;
(pme,fZif;pHkacwfaMu;rHk) jyyGJ}} wkdYukd jyocJhonf/ pmayAd r mef o nf pmayzG H Y N zd K ;a&;twG u f
pmwrf ; zwf y G J r sm;? pmayED S ; aES m zvS , f y G J r sm;
pmayqk r sm; csD ; jr§ i f h j cif ; usif;ycJhonf/ 1965 ckESpf? pufwifbmvwGif
1948 ckEpS t f wGuf pmayAdrmef usyf 1000d^- uav;pmayES D ; aES m zvS , f y G J ? 1967 ck E S p f ?
(wpf a xmif ) qk uk d 1949 ck E S p f w G i f pwif azazmf0g&DvwGif odypHÜ mayED;S aESmzvS,yf ?JG 1968
csD;jr§ifhonf/ wpfESpftwGif;&&Sdaom pmtkyfrsm;rS ckESpf? pufwifbmvwGif pmMunhfwkduf ESD;aESm
taumif;qHk;pmtkyfwpftkyfukd csD;jr§ifh&m pma&; zvS , f y G J ? 1969 ck E S p f ? puf w if b mvwG i f
q&mrif ; atmif \ rk d ; atmuf a jrjyif u qk & &S d bmomjyefpmayESD;aESmzvS,fyGJ? 1970 jynfhESpf?
cJhonf/ xkdrS 1961 ckESpftxdwGif qk ckepfqk puf w if b mvwG i f jyZmwf E S i f h jyZmwf p may
csD;jr§ifhcJhonf/ 1962 ckESpfwGif tEkynmqkdif&m ES D ; aES m zvS , f y G J ? 1971 ck E S p f ? Zl v k d i f v wG i f
pmayqktrnfjzifh qkta&twGuf ukd;rsdK;jzpfvm tw¬ K yÜ w å d p mayES D ; aES m zvS , f y G J ? 1972 ck E S p f ?
onf/ 1963 ckESpfwGif pmtkyfomru pmrludkyg 'DZifbmvwGif EkdifiHwumpmtkyfESpf pkaygif;
qkay;&efqHk;jzwfí yxr? 'kwd,? wwd,? pwkw¬ pmwrf;zwfyGJ? 1973 ckESpf? pufwifbmvwGif
txday;tyfcJhonf/ uav;vli,fpmay pmayESD;aESmzvS,fyGJ? 1975
1965 ck E S p f w G i f trsd K ;om;pmayqk ckESpf? rwfvwGif pme,fZif;wkdif;acwforkdif;
trnfajymif;í pmayqk 10 rsKd ;cs;D jri§ o hf nf/ 1969 pkaygif;pmwrf;zwfyGJ? 1977 ckESpf? Zefe0g&DvwGif
ck E S p f w G i f yH k E S d y f N yD ; pmtk y f r sm;rS t aumif ; qH k ; okwpmaypmwrf;zwfyGJ? 1978 ckESpf? rwfvwGif

98
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

0w¬Kwkdpmwrf;zwfyGJ? 1979 ckESpf? rwfvwGif csuf w pf c k t jzpf pmaypum;0k d i f ; rsm;uk d v nf ;


c&D ; oG m ; pmaypmwrf ; zwf y G J ? 1979 ck E S p f ? tcgtm;avsmfpGm usif;ycJhonf/ jyifypma&;q&m
'DZifbmvwGif 0w¬K&n S pf mwrf;zwfy?JG 1981 ckEpS ?f rsm;ukd zdwfac:í 0w¬K&Snfpum;0kdif;ESifh0w¬Kwkd
azazmf0g&DvwGif jrefrmuAsm pmwrf;zwfy?JG 1981 pum;0kdif;wkdYukd usif;ycJhonf/

pmayAdrmefu BuD;rSL;usif;yonhf pmwrf;zwfyGJrsm;rS ½dk;&myHkjyifpmaypmwrf;zwfyGJukd awGU&pOf

ckEpS ?f 'DZifbmvwGif jrefrmpum;ajypmwrf;zwfy?JG oif w ef ; rsm;yk d Y c say;jcif ;


1983 ckESpf? Zefe0g&DvwGif ynm&yfqkdif&m jrefrm pmayAdrmefonf a&S;a[mif;pmay,Ofaus;rI
pmaypmwrf;zwfyGJ? 1984 ckESpf? Zefe0g&DvwGif ukd xdef;odrf;ae½HkrQr[kwf? jynfolvlxk\ ynm
jrefrm&nfnTef; pmtkyfpmwrf;zwfyGJ? 1985 ckESpf? A[kow k t&mü topfopfjzpfxeG ;f vma&;twGuf
Zefe0g&DvwGif a0zefa&;pmaypmwrf;zwfy?JG 1986 aqmif&u G &f rnf[al om&nf&, G cf sujf zifh pmMunhw f udk f
ckESpf? rwfvwGif pmwrf;i,fpmaypmwrf;zwfyGJ? vkyif ef;? pmyHEk ydS v
f yk if ef;? owif;pmvkyif ef;wkw Yd ;dk jri§ hf
1987 ckESpf? rwfvwGif bmomjyef pmay pmwrf; vmapa&;twGuf oifwef;rsm; zGifhvSpfay;cJhNyD;
zwfy?JG 1987 ckEpS ?f 'DZifbmvwGif ½k;d &myHjk yifpmay aemufyidk ;f wGif XmewGi;f oifwef;rsm; zGiv hf pS yf cYdk sjcif;?
pmwrf;zwfyGJ? 1991 ckESpf? rwfvwGif *E¦0ifpmay rdrXd me0efxrf;rsm;ukd jynfwGif;jynfy oifwef;rsm;
pmwrf;zwfy?JG 1992 ckEpS ?f Zefe0g&DvwGif Zmwdrmef wufa&mufapjcif;rsm; jyKvkyfay;cJhonf/
pmaypmwrf;zwfyGJ? 2000 jynhfESpf ZGefvwGif aemufykdif;umvrsm;wGifvnf; XmewGif;
bmomjyef p mayES D ; aES m zvS , f y G J ? 2016 ck E S p f ? oifwef;rsm; zGiv hf pS yf cYdk sjcif;? rdrXd me0efxrf;rsm;ukd
ZlvdkifvwGif EdkifiHa&;pmaypmwrf;zwfyGJ? 2016 jynfwiG ;f jynfyoifwef;rsm; wufa&mufapjcif;rsm;
ck E S p f ? 'D Z if b mvwG i f acwf N yd K if o rd k i f ; qd k i f & m jyKvkyfay;cJhonf/
pmaypmwrf;zwfyGJESihf 2017 ckESpf? {NyDvwGif ,leufpukdrS BuD;rSL;í 1975 ckESpfwGif Mo-
bmomjyefpmaypmwrf;zwfyGJwkdYukd usif;ycJhonf/ bile Training for Book Production pmtk y f
pmayzG H U Nzd K ;a&;twG u f Bud K ;yrf ; aqmif & G u f xkwfa0a&;oifwef;udk pmayAdrmefü zGifhvSpf

99
ESpf 70 jynfhpmayAdrmef

pmayAdrmef
aqmifyk'fESihf
vdk*dk

oifMum;cJhonf/ jynfwGif;yHkESdyfxkwfa0olrsm; vma&muftwk,lí Dewan Babasa dan Pustaka


wufa&mufEkdifcJhMuonf/pmayAdrmef pmwnf; (Institute of Malay Literature ) pmtkyfxkwfa0a&;
rsm;uvnf; jyifyXme oifwef;rsm;odkY oGm;a&muf vkyfief;BuD;ukd wnfaxmifcJh&m xkdvkyfief;BuD;rSm
oifMum;ykdYcsay;vsuf&Sdonf/ rsm;pGmzGHYNzdK;wkd;wufvsuf&SdaMumif; od&onf/
2017 ck E S p f ? Mo*k w f v 26 &uf w G i f
pmtk y f t a&mif ; qk d i f z G i f h v S p f j cif ; pmayAdrmef ESp(f 70) jynht f crf;tem;ukd oku
d Nf rKd Uuf
ukefonfvrf; pmayAdrmeftaqmufttHk pnf u m;pG m usif ; ycJ h o nf / tcrf ; tem;wG i f
atmufq;kH xyf (ukeo f nfvrf;ESihf 37 vrf;axmif)h jyef M um;a&;0ef B uD ; Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ;
wGif pmtkyq f idk u
f dk zGiv
hf pS x
f m;&m pmayAdrmefxw k f a'gufwmazjrifhu pmayzGHUNzdK;a&;vkyfief;rsm;
omru jyif y pmtk y f w k d u f r sm;rS x k w f a 0aom qufvuf aqmif&Guf&efajymMum;cJhNyD; jrefrmpm
pmtk y f r sm;uk d y g a&mif ; csay;vsuf & S d o nf / ygarmu©(Nird ;f ) a'gufwm OD;cifat; (armifcifrif-
XmerSL;wpfOD;u BuD;Muyfwm0ef,lonf/ ,cifu "EkjzL)u ]]pmayAdrmefESifh uRefawmf}}? pmwnf;
xkXd merSL;wko Yd nf *smreDEidk if H z&efzY wfpmtkyjf yyGEJ iS hf (Nidrf;)?OD;nGefY[H(nGefY[H-MuLawm)u ]]tawG;ay;
td E ´ d , Ek d i f i H pmtk y f j yyG J r sm;ok d Y oG m ;a&muf í aompm tjrif a y;aompm}}acgif ; pOf j zif h
jrefrmEkdifiHxkwfpmtkyfrsm;ukd jyocJhzl;onf/ pmayAdrmef\orkdif;aMumif;ESifh pmayukdawG;yHk
pmayAd r mef o nf touf t &G , f toD ; oD ; jrifyHka&;om;yHkwkdYukd pdwf0ifpm;zG,fa[majymMu
twGuf ESpfpOf? vpOf? tywfpOfxkwf pmtkyf onf/
pmwrf ; rsm; yH k E S d y f x k w f a 0jcif ; ? pmMunh f w k d u f pmayAdrmefwGif acwftqufqufwm0ef
zG i f h v S p f x m;jcif ; ? pmtk y f t oif ; wnf a xmif xrf ; cJ h M uaom t&mxrf ; ? trI x rf ; wk d Y o nf
xm;jcif;? pmtkyfta&mif;qkdif zGifhvSpfa&mif;csjcif;? &mxl;*kPfodefxuf pmaytay: wG,fwmaom
pmayqk rsm; csD;jr§ifhjcif;? pmayESSD;aESmzvS,fyGJ? oHa,mZOfjzifh wm0efxrf;&GufcJhMuonf/ xkdYtwl
pmwrf;zwfyGJrsm;usif;yjcif;ponfh pmayzGHUNzdK;a&; rsd K ;quf o pf w k d Y u vnf ; ES p f c k e pf q ,f j ynh f c &D ;
vkyfief;rsm;ukd aqmif&GufcJhonfh ta&SUawmif rSonf &mjynhfxufausmfvGefí pmayAdrmef\
tm&SEkdifiHrsm;wGif yxrqHk;XmeBuD;jzpfcJhonf/ *kPfukd jr§ifhwifEkdifMu&ef vkdtyfayonf/
jrefrmEkdifiH\aemuf 10 ESpfcefYMumrS vGwfvyfa&;
&cJ h a om rav;&S m ;Ek d i f i H o nf pmayAd r mef o k d Y csd K jrEG , f

100
jrefrmh½dk;&m aus;vufodyÜHynm

1970 jynfhESpf? Ekd0ifbmvwGif &efukef rsm;ukd teuft"dyÜm,fazmfNyD; tusdK;&Sdatmif


qdyfurf;rS 'vbufqDodkY vufcwf orÁefpD;í toHk;csonfh odyÜHynmjzpfonf/ acwfrDodyÜH ynm
ul;cJh\/ orÁefpD;eif;aepOf 'Da&wufrnfhtcsdefukd tvG e f w k d ; wuf x G e f ; um;vmonf h 19 &mpk
odvkdí orÁeform;BuD;ukd ar;jref;rd\/ xkdtcg aESmif;ykdif;umvrSpí jrefrmh½kd;&modyÜHynm\
orÁ e f o rm;BuD ; u acwå r Q pOf ; pm;NyD ; aemuf tcef;u@onf wpfpwpfpESihf arS;rSed v f mcJ&h onf/
,aeYonf wefaqmifrkef;vqef; wpf&ufaeY vH k ; 0aysmuf u G , f o G m ;&awmh r nf h tajctae
jzpf&m wpfusyfwGif wpfrwfEkwfvQif oHk;rwfusef rsdK;okdYyif a&muf&Sdvmonf/
rnfjzpfaMumif;? xdkYaMumifh ,aeYrGef;vGJwpfem&D a&S;acwfjrefrmbk;d bGm;wku
Yd rdrw d \ Ydk tawGU
rxk d ; rD wpf q ,f h i g;rd e pf t vk d w G i f 'D a &wuf tBuHKt& wwfajrmufcJhaom ½kd;&maus;vuf odyÜH
vdrfhrnfjzpfaMumif; ajzMum;\/ wu,fvnf; ynmukd om;pOfajr;quf vufqifhurf;cJhMuonf/
xkdaeYwGif olajymcJhonfhtcsdefü 'Da&wufaMumif; acwftqufqufwiG f toH;k csNy;D rdrw d \ Ydk vlUtzGUJ
awGU&Sd&\/ tpnf;twGuf tusdK;jyKcJhMuonf/ jrefrmwkdY\
txufazmfjyyg jzpfpOfESifhBuHKBudKufNyD;csdefrS j'yf r J h , Of a us;rI tarG t ES p f w pf & yf j zpf a om
pí jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynmukd pdwf0if ]]jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynm}} ukd azmfxkwf
pm;cJhonf/ odkYjzifh jrefrmEkdifiHa'ot&yf&yfokdY xdef;odrf;&ef &nfoefí þaqmif;yg;ukd a&;om;
a&mufonfhtcgwkdif; jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜH wifjy&jcif;jzpfonf/
ynmtaMumif; vufvSrf;rDorQ avhvmpl;prf;cJh
onf/ rSwfwrf;wifcJhonf/ rkd;av0oESifh obm0ab;tEÅ&m,frsm; r sm;
jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynm (Myanmar aeMuwfjcif;? vMuwfjcif;? xl;uJ'Da&wuf
Traditional Folk Science) qkdonfrSm jzpfpOfwkdYukd jcif;? rkefwkdif;wkdufcwfjcif;tygt0if obm0ab;
Munhfjrifí twdwfedrdwfaumuf,ljcif;rsdK;r[kwf tEÅ&m,ftcsdKUESifhywfoufí odyÜHynm&Sifrsm;u
ovkd aA'ifwGufcsufNyD; a[mudef;xkwfjcif;rsdK; BudKwifwGufcsufod&SdEkdifMu\/ okdY&mwGif rnfonfh
vnf; r[kwfay/ obm0w&m;\ t&dyftuJjyrI tcsdefwGif ivsifvIyfrnfqkdonfukd BudKwifrodEkdif

101
jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynm

yg[k ynm&Sirf sm;u 0efccH MhJ u\/ wd&pämeftcsKd Uurl NrdKUjy,Ofaus;rIpwifxGef;um;cJhonfh vGefcJh
ivsifvIyfrnfhab;tEÅ&m,fwkdYukd BudKwifod&Sdum aom ESpfaygif; 5000 cefYumvrSpí vlom;
tEÅ&m,fvw G u f if;rnfah e&mokYd ajy;vTm;wdrf;a&Smif wk d Y o nf rd r d w d k Y t wG u f taxmuf t ul j yKrnf h
Ekid cf MhJ uaMumif; jzpf&yfom"ursm;&Sad eonf/ xko d Ydk odyÜHud&d,mtawmfrsm;rsm;ukd wDxGifvmEkdifcJh
BuKd wifo&d EdS idk Mf ujcif;rSm ,if;owå0gwk\ Yd ADZtod onf / ,if ; od y Ü H u d & d , mwk d Y u k d trS D o [J j yKNyD ;
(Instinct) pGrf;&nfaMumifh[kqkdonf/ touf & S i f & yf wnf aexk d i f vmMuaomaMumif h
vG e f c J h a om ES p f a ygif ; 3780 cef Y u ADZtodpGrf;&nfu wjznf;jznf; tm;enf;usqif;
tDwvDjynf yGefyDtkdifNrdKUBuD;teD;&Sd ADqlAD;,yf(pf) vmcJh&onf/ ,cktDvufx&Gef;epfacwfwGifrlum;
rD;awmifBuD; aygufuGJNyD; acsmf&nfESifhjymylrsm; ,if;ADZpGrf;&nfonf aysmufuG,foavmufeD;yg;
atmufepfjrKyfcgeD;wGif wd&pämefrsm;u BudKwif jzpfoGm;&avNyD/ obm0w&m;u vlom;wkdY\
od&SdcJhMu\/ xkdokdYab;tEÅ&m,frusrD wpfn ADZpGr;f &nfudk jyefvnf½yk o f rd ;f vku
d jf cif;jzpfonf[k
tvkdwGif acG;rsm;u tlMuonf/ usD;uef;rsm;u qkd&ayrnf/ wd&pämefwkdYwGifrl ADZtodpGrf;&nf
tkyfpktvkdufatmfMuonf/ csnfwkdifwGifcsnfxm; tm;ukd;jzifhom rsdK;okOf;aysmufuG,froGm;a&;
onfh EGm;rsm;uvnf; BudK;jywfatmif ½kef;xGufNyD; twGuf qufvuftouf&Sif&yfwnfaeMu&\/
xGufajy;vGwfajrmufoGm;cJhMu\/ xkda'owGif a&S ; acwf u mv aus;vuf a 'owk d Y w G i f
aexkdifaom vlom;wkdYurl wd&pämefrsm;jyoae aexkdifcJhMuaom jrefrmawmifolv,form;rsm;
onfh edrw d u f dk teuft"dymÜ ,f razmfwwfMuaom onf ½k d ; &maus;vuf o d y Ü H y nm tm;ud k ; jzif h
aMumifh trIrJhtrSwfrJhaexkdifrdcJhMuojzifh aemuf &moD O wk t ajctaeud k cef Y r S e f ; wG u f c suf
wpfaeYwGif tpkvkduftNyHKvkduf aoyGJ0ifcJhMu&\/ EkdifcJhMu\/ olwkdY t"dutrSDo[J jyKcJhMuonfum;

obm0ab;tEÅ&m,fukd teD;pyfqHk; cefYrSef;azmfjyavh&Sdonhf a&aysmfiSufrsm;

102
jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynm

bufrS rkd;vmavhr&SdbJ tayguf\ qefYusifbuf


t&yfrSom rkd;vmavh&Sd\/
ESpfwpfESpfwGif a&BuD;rnf? rBuD;rnfqkdonf
ukd BudKwifodEkdifaom enf;vrf;rsm;vnf;&Sdao;
\/ jrpfem;acsmif;em;wGif&Sdaom ukdif;yifESifhcsHKykwf
rsm;ay:ü todkufaqmufavh&Sdonfh pm0giSuf
uav;rsm;onf tyif \ tud k i f ; xd y f e m;wG i f
tokdufaqmufMuvQif xkdESpfa&tvGefBuD;rnf/
tukdif;\ tv,fwGif todkufaqmufMuvQif
a&toif h t wif h B uD ; rnf / cyf e d r f h e d r f h w G i f
tokdufaqmufvQif xkdESpfa&BuD;rnfhtEÅ&m,f
rdk;vmrnhf t&yfa'oukd todkufjzihf vHk;0uif;&Sif;rnf[k odEdkifMu\/
ñTefjyEdkifonhf bDvHk;iSuf ykpOf;xk;d iSurf sm;ukd avhvmNy;D ESpw f pfEpS w f iG f
a&Bu;D ? rBu;D qko d nfuv dk nf; cefrY eS ;f od&EdS ikd Mf uav
aus;iS u f r sm;? td r f a rG ; wd & pä m ef E S i f h awm½k d i f ; \/ xk d i S u f r sm;onf jrpf a csmif ; urf ; yg;wk d Y ü
wd&pämefrsm;\ xl;jcm;aomvIyf&Sm;rIukd tuJcwf taygufazmufí todu k af qmufavh&MdS u&m olwYdk
Mujcif;yifjzpf\/ tokdufaqmufonfhae&mukd MunfhNyD; xkdESpfwGif
om"utm;jzifh ]]uGefua&mifiSuf}} tzkdESifh a&BuD;rBuD;qkdonfukd odEkdif\/ urf;yg;tjrifhwGif
trwkdY NydKifwlatmfaeMuNyDqkdvQif rkd;BuD;avBuD; taygufazmufNyD; todkufaqmufvQif xkdESpf
usawmhrnf[k odMu\/ ]]rk;d pmiSu}f } rsm; cyfjrifjh rifh a&BuD;rnf/ tedrfhykdif;wGif taygufazmufNyD;
wG i f ysH oef ; aeMuvQif rMumrD r k d ; &G mawmh r nf ? toku d af qmufvQif vH;k 0a&rBu;D / toku d rf aqmuf
cyfedrhfedrfhwGif ysHoef;aeMuvQifvnf; rkd;rukefao; awmhbJ ae&majymif;oGm;vQif xkdESpfurf;yg;NydK
aMumif;odMu\/ yef;&nfpkyfonfh rkd;apGiSufrsm; atmif a&BuD;rnf[k odMu\/
atmfvQif rMumrD rk;d &Gmawmhrnf/ tenf;qH;k ESp&f uf iSufusm;? iSufBuD;0efykdESifh 'Hk;pyfiSufrsm; tpk
oH;k &ufcefY rk;d apGaevdrrhf nf[k odEidk Mf u\/ ief;rsm;? tzGJUjzifh rnfonfht&yfqDodkY ysHoef;aMumif;ukd
0rf;bJEiS hf a&Muufrsm; nbufwiG f qlqn l n H HatmfMu Munh f N yD ; ol w k d Y O D ; wnf y sH o ef ; aom t&yf ü
ysHMuvQif rkd;oufavjyif;usawmhrnfudk odEkdif\/ xkEd pS wf iG rf ;dk Bu;D rnf? a&vQrH nfqo dk nfudk odEidk \ f /
rk;d &moDumvü uke;f wGi;f ykid ;f &Sd v,fuiG ;f rsm; usD;uef;rsm; tcsdefapmpGm todkufaqmufonfukd
qDodkY AsdKif;ajrmufjrm;pGmvmMuvQif xkdESpfwGif awGUjrif&vQif xkdESpfwGif rkd;OD;apmvdrfhrnf[k od&Sd
rk d ; tvG e f a umif ; rnf [ k Bud K wif o d & S d E k d i f M u\/ Edkif\/
bDvHk;iSufonf O½kd;OpOftwkdif; iSufusif;xJOvQif apmif;q&mESifh ,m;emayG;uGuf? yg'&ufu
xkEd pS w
f iG f rk;d tvGeaf umif;rnf/ uke;f ay:wGiOf vQif yk&Gufyvl? tEljy'g; aygif;&Spfyg;[lonfh vuFm
rk d ; enf ; vd r f h r nf / bD v H k ; iS u f \ tod k u f w G i f udkvnf; a&S;jrefrmBuD;wkdYu ½kd;&maus;vufodyÜH
azmufxm;aom taygufudkMunfhNyD; rkd;rnfonfh ynmtwGuf azmfjrLvmwpfcktjzpf vufudkifjyK
t&yf u vmrnf u k d o d E k d i f M u\/ xk d i S u f w k d Y \ cJhMu\/ rkd;&GmawmhrnfqkdvQif apmif;BudK;rsm;onf
todkufwGifazmufxm;aom tayguf\rsufESmpm tvkdvkdavsmhvmMu\/ xkdtcg apmif;q&mu

103
jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynm

rk;d &Gmawmhrnfudk BuKd wifo&d \dS / ,m;em&So d rl sm;ESihf ykpOf;&ifuaJG umifrsm;atmfvQi?f bl;yg;aumif
ayG;&Sdolrsm;uvnf; rkd;&GmcgeD;wGif BudKwifod&SdMu rsm;tjyifxGufvmvQif rkd;usawmhrnf? rkd;&moD
\/ tb,faMumifhqkdaomf olwkdYonf rkd;&GmcgeD;ü a&mufawmhrnfukd odMu\/ 0gqkdykpOf;atmfvQif
rcHr&yfEdkifatmif ,m;,HvmwwfMuaomaMumifh 0gqkdvü 0gqkdrkd;BuD;&Gmwwfonf/ rkd;wGif;ü wGif;
jzpf\/ 'lvmyg'&uform;rsm;url rkd;&GmcgeD;vQif atmif;aom yk&pfrsm;xGufvmvQif rkd;BuD;wwf
rcHr&yfEikd af tmif taMumtjcifrsm;wif;vmMu\/ onf[k od&MdS u\/ pku d yf sKd ;csed üf yk&pfwiG ;f rSy&k pfrsm;
wGi;f atmif;aom yk&u G q
f w
d rf sm;tHzk UJG Ny;D wGi;f jyifoYdk xGufvmvQif aumufyJoD;ESHratmifjrifwwf[k
xGufvmvQif? yvlaumifrsm; awmifykdYtjyifbuf odMu\/
okdY tHkzGJUysHwufvmvQif rkd;&Gmawmhrnfukd BudKwif vxD;aqmif;vQifaeylNyD; &moDOwkom,m
od&SdEdkifMu\/ wwfonf/ aexD;aqmif;vQif rkd;&Gmwwfonf[k
odMu\/ aA'grsm;urf;uyfvmvQif a&BuD;wwf
onf/ yk&Gufqdwfrsm;rkd;wGif;umvü tdrfay:
(okdYr[kwf) tjrifhokdYwufvQif a&BuD;a&vQHwwf
onf[k odMu\/ rkd;wGif;umvü zm;owå0grsm;
tdrfay: (okdYr[kwf) tjrifhykdif;okdYwufMuvQif
a&BuD;wwfonf/ qifESmarmif;yifrsm; rkd;ay:
axmif y G i f h v Qif a&BuD ; wwf o nf [ k od M u\/
refusnf;yifrS toD;tyGifhrsm;rsm;yGifhvQif? oD;vQif
xkdESpfwGif udkif;uRef;v,f,mrsm; oD;ESHtxGuf
aumif;rnf[k odMu\/
'efYuRJyiftoD;oD;NyD; &ifhvmvQif rkd;us&ef
eD;vmNy/D rk;d umvü 'efu Y RyJ iftoD;rsm;auG;vmvQif
]]'efYuRJvnf;auG;? rkd;vnf;ajy;}} [lí odMu\/
us;D uef;rsm; tyifjrifjh rifw h iG f toku d af qmuf
rdk;&Gmrnhf vu©Pmukd BudK;tavsmhtwif;jzihf MuvQif xkdESpfwGif avrkefwkdif;rusEkdif? avrxef
ñTefjyEdkifonhf jrefrmhapmif; Ekid ?f tyiferd efh rd w
hf iG f toku d af qmufvQirf l avxef
rnf? rkefwkdif;usrnf[k odMu\/ o&ufyifrsm;rsm;
uk|ElempGJuyfaeolrsm;onf rkd;&GmcgeD;ü yGifhvQif oD;vQif xkdESpfwGif avxefwwfonf[k
temrsm; xl t rf ; trf ; ysOf ; wG J w G J j zpf v monf / odMu\/
t&nfrsm;vnf;pkd½TJvmonf/ xkdtcg ¤if;wkdYonf oBuF e f u sonf h a eY w G i f &S m ;yif u k d " m;jzif h
rkd;&Gmawmhrnfukd BudKwifod&SdMu\/ jy'g;rlum; wpfxpfcsif; oHk;xpfxpfMunhfonfhtcg yxr
tyl"mwfvGefuJvQif jyefYwefYwefYusJwJwJ jzpfae txpfrS &Sm;ap;txGufrsm;vQif rkd;OD;aumif;rnf/
wwf \ / tat;"mwf & aomtcgü od y f o d y f 'kwd,txpfrS tap;ykdxGufvQif rkd;v,faumif;
onf;onf;usHKUoGm;wwf\/ xkdYaMumifh jy'g;usHKU rnf/ wwd,txpfrS tap;ykdxGufvQif rkd;aESmif;
oG m ;onf u k d awG U jrif & vQif rk d ; &G m awmh r nf [ k aumif ; rnf [ k od M u\/ oBuF e f u sonf h a eY
BudKwifod&SdMu\/ eHeufcif;wGif tdrfMuufu t&ifOD;pGmwGefvQif

104
jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynm

rdk;aumif;rnhf edrdwfukd ukef;wGif;ydkif; v,fuGif;rsm;qDokdY


pka0;vma&mufjcif;jzihf azmfjywwfonhf AsKdif;rsm;

rkd;OD;aumif;rnf/ awmMuufu t&ifwGefvQif &nf&G,fcsufrSm jrefrmwkdYukd ppfatmifEdkifcJhjcif;


rkd;aESmif;aumif;rnf/ tdrfMuufa&m awmMuufyg txdrf;trSwftjzpf ,if;acgif;avmif;awmfBuD;ukd
NydKifwlwGefvQif rkd;v,faumif;rnf[k odEkdifMu\/ ¤if;wkdY\bk&ifrtm; qufo&efjzpf\/ a&Twd*Hk
oBueF u f sNy;D aemuf rk;d OD;tpü&Gmaom rk;d a&ukd vQm &ifjyifawmfay:rS xkdacgif;avmif;awmfBuD;ukd
jzifhwkdYMunhfí csdKvQif xkdESpfwGif pyg;oD;ESHaumif; od*Fkwå&ukef;ay:rS cJ&mcJqpfcsNyD;aemuf &efukef
rnf/ cg;vQif ykd;rTm;usNyD; pyg;oD;ESHysufvdrfhrnf[k qdyfurf;okdY o,faqmifMuonf/ ,if;aemuf
odMu\/ oabFmay:odYk acgif;avmif;awmfBu;D ukw d ifaqmif
Muonf/ odkY&mwGif qdyfurf;rSoabFmcGmoGm;NyD;
jref r mh ½ k d ; &maus;vuf o d y Ü H y nmES i f h pOf h u l ; rif ; rMumrDrmS yif oabFmwdr;f apmif;oGm;um acgif;avmif;
acgif ; avmif ; awmf BuD; a&xJokdYusa&mufcJh&\/ a&xJwGifepfjrKyf
at'D 1824 ckESpf? yxrjrefrm-t*FvdyfppfyGJ aeaom acgif;avmif;Bu;D ukd t*Fvyd w f u
Ydk jyefvnf
wGif ppfolBuD;r[mAE¨KvusqHk;cJhNyD; jrefrmwkdY q,f,&l ef BuKd ;yrf;Muaomfvnf; ratmifjrifcahJ cs/
ta&;edrhfcJh&onf/ ]]&EÅykdpmcsKyf}}jzifh ppfajyNidrf;cJh& &efukefqdyfurf;teD;wpf0kdufwGif aexkdif
onf/ t*Fvdyfppfwyfu a&Twd*HkapwD&ifjyifwGif vsu&f MdS uaom Ak'b ¨ mom0if Arm? rGe?f u&if? &Sr;f
&S d a om pOf h u l ; rif ; \aumif ; rI aMu;oG e f ; ponfhwkdif;&if;om;rsm;u a&xJrS xkdacgif;avmif;
acgif;avmif;awmfBuD;ukd t*FvefokdYoabFmjzifh awmfBuD;ukd rdrdwkdY\ tpGrf;jzifh jyefvnfq,f,lvkd
o,f a qmif o G m ;&ef pD p Of t m;xk w f M uonf / ygaMumif;? tu,fí q,f,lEkdifcJhvQif ,if;acgif;

105
jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynm

avmif;awmfBuD;udk a&Twd*Hk&ifjyifay:&Sd rlvZ&yf? jrefrma'ocHwkdYu ½kd;&maus;vufodyÜHynm


rlvae&mwGif jyefvnfcsdwfqGJcGifhjyKapvkdaMumif; t& 'Da&twuftusukd wGufcsufMuNyD;vQif
t*Fvdyfppfwyf\ tBuD;tuJukd wifjycJhMu\/ 'D a &uscsd e f ü aomif c H k a y:wG i f a y:aeaom
tBuD ; tuJ u rd r d w d k Y \ ppf w yf w G i f acwf r D acgif;avmif;BuD;ukd opfvHk;rsm;ESifhwGJí BudK;jzifh
tif*sifeD,mrsm; ygvmcJhaomfvnf; acgif;avmif; ck d i f c k d i f c snf aES mif Mu\/ 'D a&jyef w uf vmcsd e f ü
BuD ; q,f , l a &;twG u f rpG r f ; aqmif E d k i f c J h M u opfwHk;rsm;\ oabmobm0t& a&rsufESmjyif
aMumif;? jrefrmaus;awmom;rsm;u pGrf;aqmif ay:od k Y wuf v mMuonf / xk d t cg ¤if ; wk d Y E S i f h
Ek d i f M urnf q k d v Qif rd r d w d k Y t vG e f y if tH h M ornf wGJqufcsnfaESmifxm;aom acgif;avmif;BuD;yg
jzpf a Mumif ; ? tu,f í q,f , l E k d i f M uvQif jrpf\ Murf;cif;rS <uwufvm&onf/ t&m0w¬KwkdY
acgif;avmif;BuD;ukd q,f,lolwkdY\ oabmus \ tav;csdefonf a&xJü ayghonhfoabm&Sd&m
xm;vko d nfah e&mwGif xm;Ekid yf gaMumif; vku d af vsm opfw;kH rsm;u acgif;avmif;Bu;D ukd jrpf\Murf;cif;rS
cGifhjyKcJh\/ vGwfatmif csDrxm;EkdifMu\/ azmifuJhokdYjzpfae
aom xko d pfw;kH rsm;ukd avSrsm;? azmifrsm;jzifh qG,
J l
vmMuum a&Tw*d b kH &k m;\ awmifbufwnfw h nf&h dS
qdyfurf;a&wdrfykdif;ü acgif;avmif;BuD;udk csxm;
vkdufMu\/ 'Da&jyefusoGm;csdefü aomifcHkay:wGif
wifaeaom acgif;avmif;BuD;ukd opfvHk;wkdifrsm;
tm; ukwftjzpfoHk;í 0kdif;uavmfwGef;a&TUjcif;?
uRJ r sm;? qif r sm;\tif t m;jzif h q G J , l j cif ; ?
ukef;jrifhay:odkYwifjcif;rsm;jyKvkyfMu\/ vG,ful
aom tvkyfum;r[kwfay/ apwemo'¨gt[kef
aMumif h yif y ef ; pG m a&T U ajymif ; o,f , l c J h M u&m
aemufqHk;wGif acgif;avmif;BuD;ukd rlvZ&yfü
jyefvnfcsdwfqGJxm;EkdifcJhMu\/ Murf;wrf;cufcJpGm
o,f,l a&TUajymif;cJh&ojzifh acgif;avmif;BuD;wGif
yGef;yJh'Pf&mtcsdKU&&SdcJhaomfvnf; orkdif;0ifjrefrmh
,Of a us;rI t arG t ES p f y pö n f ; pOf Y u l ; rif ;
acgif ; avmif ; awmf B uD ; uk d ypö n f ; rS e f a e&mrS e f
jyefvnfxm;&SdEkdifcJhjcif;rSm wpfrsdK;om;vHk;twGuf
*kPf,lzG,f&myif jzpfawmhonf/

jrefrmh½kd;&maus;vufodyÜHynmtpGrf;jzihf
'Da&twuftus wGufcsufum OD ; ausmf 0 if ; (rEk ó ausmf 0 if ; )
jyefvnfq,f,lEdkifcJhonhf
pOfhul;rif;acgif;avmif;awmf

106
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

jrefrmEkdifiHonf pdkufysKd;a&;ukd tajccHonfh twGurf mS a&avSmifwrHvyk if ef; 10 ck? a&vTq J nf


EkdifiHjzpfonfhtm;avsmfpGm pkdufysKd;a&;wGif r&Sdrjzpf 13 ck pkpkaygif; 23 ckjzpfonf/ qnfa&aomuf
vdktyfonfha&twGuf obm0acsmif;? ajrmif;a& {&d,m ({u) 9ç41ç432 &So d nf/ ,if; qnfajrmif;
wkdYukd wrHzdkYqD;wm;um vdktyfonfhtcg ajrmif; 23 ck teuf t "d u tusqH k ; [k q k d E k d i f o nf h
oG,fa&ykdYvTwfonfh qnfajrmif;vkyfief;rsm;ukd qnfajrmif;rsm;rSm atmufygtwkdif; jzpfonf-
yk*aH cwfrwkid rf uD yif pwifvyk u f idk cf MhJ uNy;D a&S;rif;
tqufquf jyKjyifxdef;odrf;cJhMuonf/ umbk d ; a&vT J q nf
vGwfvyfa&;r&rD 1902 ckESpfrS 1906 ckESpf rl;jrpfonf jrefrmEkdifiHtxufykdif; uabmf
twGi;f NAw d od Quv dk edk t
D pk;d &onf a&S;jrefrmrif;rsm; csdKifh0Srf;Aef;armufNrdKUe,f a&Tausmif;&GmteD;wGif
vufxufu wnfaqmufcJhonfh a&vTJqnfrsm; pwifjzpfzsm;cH pD;qif;vmNy;D ppfuidk ;f wkid ;f a'oBu;D
ae&mwGif uGefu&pfa&vTJqnfrsm;jzifh tpm; twGif; ajrmufrSawmifodkY 285 rkdifcefY jzwfoef;
xkd;um tckdiftrmwnfaqmufcJhonf/ pD;qif;um jrif;rlNrdKUteD;ü {&m0wDjrpftwGif;odkY
t"duusaom a&vTJqnfrsm;rSm ppfukdif; pD;0ifonf/ tqkdyg pD;qif;vmaom rl;jrpfrSa&ukd
wkdif;a'oBuD;? rl;jrpfay:&Sd umbkd;a&vTJqnf? pkdufysdK;a&tjzpf a&S;jrefrmrif;rsm; tqufquf
rEÅav;wkdif;a'oBuD;? acsmif;rBuD;acsmif;ay:&Sd uyif BuHqtoHk;jyKcJhMuonf/
qnf a wmf a &vT J q nf ? ausmuf q nf c ½k d i f & S d tavmif;pnfolrif;vufxufwGif 0ufwkd;
yef;avmifjrpfESifh aZmf*sDjrpfay:&Sd a&vTJqnfrsm;? &G m teD ; rl ; jrpf a y:ü a&vT J q nf w pf q nf
ref;acsmif;ay:&Sd tkid ;f ra&vTq J nf? rke;f acsmif;ay:&Sd wnfaqmufum rkdif 50 t&Snf rl; wl;ajrmif;ukd
rJZvDa&vTq J nf? pvif;acsmif;ay:&Sd vif;Zif;a&vTJ wl;í a&oGif;pkdufysdK;cJhonf/
qnfwkdYjzpfMuonf/ jrefrmouú&mZf 1115 ck (at'D 1753)
jrefrmEkdifiHwGif a&S;jrefrmrif;rsm;vufxufrS tavmif;bk&m;rif;w&m;vufxuf jrif;cGmawmif
pí vGwfvyfa&;r&rDumvtxd wnfaqmuf teD; rl;jrpfukd opfcwfqnfydwfí rl; wl;ajrmif;
NyD;pD;cJhaom qnfajrmif;trsdK;tpm;ESifh ta& a[mif ; uk d jyKjyif u m r[meE´ m uef a wmf o k d Y

107
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

a&jznfhjcif;ESifh a&oGif;pkdufysKd;jcif; jyKcJhaMumif; yif pwiftoHk;jyKcJhonf/ qufvufí 1911-


od&onf/ 1912 ckESpfwGif a&OD;wl;ajrmif;ukd azmufvkyfcJh&m
,if; rl; wl;ajrmif;ukd ukef;abmifrif;tquf 1918-1919 ckESpfwGifNyD;pD;cJhNyD; a&pwifay;a0
quf qufvufjyKjyifxdef;odrf;oHk;pGJcJhMuaomf cJhonf/
vnf; acwfumv Mumjrifhvmonfhtavsmuf umbk d ; a&vT J qnf \ yif r qnf tvsm;rS m
wjznf;jznf; wdrfaumysufpD;vmcJhonf/ 455 ayus,f NyD ; tjrih f 12 aycef Y jrif h o nf /
wnf&NdS y;D rl; wl;ajrmif;a[mif;\tlaMumif;rSm a&Tbdkbufurf;okdYa&ay;a0Ekdif&ef 19ay _ 7
acsmif;aygif; rsm;pGm jzwfoef;azmufvkyf&rnf 'or 5 ay a&oGif;wHcg;BuD; ig;ayguf wyfqif
jzpf&m ukefusp&dwf vGefpGmrsm;jym;rnfjzpfojzifh xm;NyD; atmufajctus,fay 100 &Sdonfhtvsm;
t*Fvdyftpkd;&vufxufwGif ajrmif;tlaMumif; 26 'or 86 rkdif&Snf a&Tbkdajrmif;rawmf? tvsm;
topfukd xyfrH&SmazGcJhonf/ 20 'or 1 rkdif&Snf vSawm ajrmif;cGJ? tvsm; 21
uefYbvlNrdKUe,f umbkd;aus;&GmteD; rl;jrpf 'or 6 rkdif&Snf rkqkd;NcHKajrmif;cGJwkdYukd wl;azmf
ay:wGif umbkd;a&vTJqnf wnfaqmufNyD; ,if; azmufvkyfcJhonf/
tlaMumif;topft& wl;ajrmif;topfwl;azmf&ef a&OD;bufurf;wGifvnf; 18 'or 33 ay_
pOf;pm;wGufcsufcJhonf[k od&onf/ 5'or 8 ay a&oGif;wHcg;BuD; ESpfaygufwyfqif

rsufarSmufacwfwGif jrifawGU&onhf umbdk;qnf

,if;okdYjzifh 1901-02 ckESpfwGif umbkd;a&vTJ xm;NyD; atmufajctus,f 80 ayus,fonf/ 44


qnf u k d ausmuf y ef ; &ef trsd K ;tpm;jzif h 'or 6 rkdif&Snf a&OD;ajrmif;rawmfESifh tvsm;
wnfaqmufí a&Tbdkwl;ajrmif;ukd pwifwl;azmf 19 'or 1 rk d i f & S n f r&uef a jrmif ; cG J w k d Y u k d
cJh&m 1906-1907 ckESpfwGif NyD;pD;cJhNyD; ,if;ESpfü azmufvkyfxm;onf/

108
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

umbk d ; qnf E S i f h a&T b k d a jrmif ; rawmf iEk d i f a oOf q nf


azmufvyk w f ;l azmfjcif;twGuf ukeu f sp&dwrf mS ½ly;D yef ; avmif j rpf w G i f taemf & xmbk & if
76 'or 09 odef;? a&OD;ajrmif;rawmf azmufvkyf wnfaqmufcJhaom 'kwd,qnfjzpfonf/ r&Suf
jcif;twGuf ukefusp&dwf ½lyD; 62 'or 09 odef; ajrmif;rawmfatmufwGif uRefawmfiEkdifaoOf
ukefusonf[k od&onf/ BuD ; Muyf q nf & aomaMumif h iEk d i f a oOf q nf
ajrmif;rawmf wl;ajrmif;rBuD; ESpfajrmif;rS trnfwGifcJhjcif;jzpfonf[k tqkd&Sdonf/
rk d ; pyg;{u 2ç50ç000 cef Y pd k u f y sd K ;a&ay;a0 qnfawmfeHbk&m;um; ]]yef;wif*l}} jzpfonf/
tusdK;jyK EkdifcJhonf[k rSwfwrf;rsm;t& od&onf/ qnf r NrJ w pf p H k w pf c k j zpf v Qif yef ; wif * l b k & m;
ta&SUawmifaxmifw h iG f a&TouFe;f ESiq hf rG ;f oifywk f
uif ; wm;qnf wif & ef nT e f ; xm;onf / 0wf vJ awmf atmuf ü
yef;avmifjrpf trSDjyKqnfjzpfonf/ taemf qif½yk &f o dS nf/ xku
d mvu ]uefpeG ;f &Guu f kd pyg;ESihf
&xmbk&ifonf yxrOD;qHk;qnfwnfaqmuf&ef 0,fr&atmif pyg;aygrsm;\} [k awGU&avonf/
aemufyga>c&Hrsm;ukd uRJacgif;awmiftaemufü qnfawmfOypme,fajrum; ta&SUtvm;
ajrmif;wl;azmfap&m ratmifjrifbJ odMum;rif;u ajrmif ; rawmf a [mif ; / taemuf t vm;0wf v J
AsKdif;a,mifaqmifNyD; jyaomae&mwpfavQmufwGif awmifajc? ajrmuftvm;yef;a&mif (yef;avmif)
ajrmif;wl;azmfapawmhrS atmifjrifawmfrlonf/ wpf b uf b D v l ; oif ½ k d ; wmES p f & mh o H k ; q,f h w pf /
qnfawmfpwifwnfaqmufonhfae&mukdvnf; qnfa&aomufv,fum; 44444 y,f[ak zmfjyxm;onf/
]]uif;wm;}} [k trnfay;í qnfawmfeHbk&m;ukd
]]raxmif;wm}} [k orkwfawmfrlcJhonf/ ajymif ; jymqnf
qnfawmfOypme,fajrum; ta&SUvm;aomf yef ; avmif j rpf w G i f taemf & xmbk & if E S i f h
yef;a&mif (yef;avmif) jrpf? taemufvm;aomf yk*Hom;wkdY wwd,ajrmuf wnfaqmufcJhaom
ausmufyef;awmifajc wmESpfq,fhESpf? qnfum; ]]ajymif;jymqnf}} jzpfonf/ iEkdifaoOf
ESpfawmif ESpfrkduf? awmiftvm;um; qifMunhf qnfatmuf uRefawmfiajymif jyonhfae&mukd
awmif ausmufyHk/ ajrmuftvm;um; ausmuf qnf&aomaMumif]h ]iajymifjyqnf}}[k wGicf o hJ nf/
wef ; atmuf ? oif ½ k d ; wmES p f q ,h f c k e pf oH k ; aemufrSajymif;jymqnfjzpfvmonf[kqkdonf/
awmif w pf r k d u f / qnf a &aomuf v ,f u m; qnfawmfeb H &k m;um; ]]a&TyiG vhf if;}}jzpfonf/
66666 y,f[k azmfjyxm;onf/ qnfysuv f Qif a&TyiG v
hf if;bk&m;ukd a&TouFe;f uyfvLS &ef
uif ; wm;qnf a [mif ; uk d 1925-1926 &nfneT ;f xm;onf/ pyg;aMu;zk;d um; aiGwpfusyu f dk
ckEpS wf iG f acwfraD &vTq
J nfrsm;tjzpf jyefvnfjyKjyif 15 jynf0if awmif;ESi1hf 0wif; &\[kawGU&avonf/
wnfaqmufcJhonf/ a&vTJqnftvsm; 394 ay qnfawmfOypm e,fajrum; ta&SUtvm;
&So
d nf/ wl;ajrmif;rBu;D tvsm;pkpak ygif; 29 'or qnfawmf taemuftvm; a&TawmifOD;bk&m;
31 rkdif&SdNyD; vufwHajrmif;cGJrsm; tvsm;pkpkaygif; oif½kd;wmukd;q,hfig;/ awmiftvm;yef;a&mifjrpf/
88 'or 76 rkdif&Sdonf/ qnfa&aomuf{&d,m ajrmuftvm; ajrmif;rawmftxdwm&Spfq,hfig;/
42ç400 {u[kod&NyD; ausmufqnfNrdKUe,ftwGif; qnfa&aomufv,fum; 77777 y,f[kazmfjy
ü wnf&Sdonf/ xm;onf/

109
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

a&S;acwfjrefrmbk&ifrsm;vufxuf qnfwnfaqmufaerIukd
bk&ifrif;jrwfudk,fwdkif BuD;Muyfaeonfukd o½kyfazmfxm;yHk

usD ; rnf ; qnf EG m ;wuf q nf


yef;avmifjrpfwGif taemf&xmbk&if pwkw¬ aZmf*sjD rpf trSjD yKqnfjzpfonf/ aZmf*sjD rpfwiG f
ajrmuf wnfaqmufcJhaom qnfrSm usD;rnf;qnf yxrqHk;wnfaqmufaom qnfrSm EGm;wufqnf
jzpfonf/ MuufOukd usD;csDí awmift&yfysH&mwGif jzpfonf/ EGm;ESifhomwufí qnf&aomaMumifh
uRef a wmf i jynh f u d k rem;rae trD v k d u f a pNyD ; EGm;wufqnfac:wGifaMumif; tqkd&Sdonf/
Munhfckdif;pOf usD;iSufMuufOcsonhfae&m ijynhfu qnfawmfeHbk&m;um; ]]a&Tjrifrd? a&Tjrifwif}}
jyonfukd qnfwnfaomaMumifh usD;rnf;qnf jzpfonf/ qnfysufvQif qnfawmfeHbk&m;wGif
ac:wGifaponf[k awGU&onf/ jrpfom;NrdKUESifh qG r f ; oif y k w f a &T o uF e f ; rsm;uyf v S L &ef ? ta&S U
ig;rkid cf efaY 0;aom(,ckurl NJ rKd UwGi;f &S)d qnf jzpfonf/ awmift&yfü anmifpkduf&ef nTef;xm;avonf/
qnf a wmf e H b k & m;uk d ]]a&T u l r nf ; }} [k qnfawmf Oypme,fajrum; ta&SUtvm;
orkwfawmfrlcJhonf/ qnfysufvQif qnfawmf ajrmif ; rawmf x D ; awmf & S n f / taemuf t vm;
a&Tulrnf;bk&m;wGif qGrf;oifykwfouFef;rjywf awmufwJh awmifajc wmoHk;&mckepfawmiftvm;
wif v S L &ef nT e f ; xm;onf / pyg;aMu;zk d ; um; ajrmif;rawmf?ajrmuftvm; qifwufawmifajc?
aiGwpfusyfukd21wif;&\ [kawGUavonf/ wmoHk;&mckepfckepfawmif/ qnfa&aomufv,f
qnfawmfOypme,fajrum; ta&SUtvm; um; 30ç000 y,f[kqkdxm;onf/
yef;a&mifjrpf/ taemuftvm; ajrmufajrmif;
rawmf wpfzufvif;Zif;ajctxdwm ckepfq,fh iajymif q nf
ajcmufwm?awmiftvm; ajrmif;awmf/ aZmf*sDjrpfü taemf&xmbk&if wnfaqmuf
ajrmuftvm; qnfeHa&Tulrnf;bk&m; cJ h aom 'k wd ,qnf r S m iajymif q nf jzpf onf /
ajrmufoif½kd; tjcm;wmoHk;q,fESifhoHk;awmif/ uRef a wmf i ajymif acgif ; aqmif t k y f c sKyf N yD ;
qnf a &aomuf v,f u m; 77777 y,f [ k wnfaqmufapcJhaomaMumifh iajymifqnfac:
azmfjyxm;avonf/ aMumif; tqkd&Sdavonf/

110
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

qnfawmfeHbk&m;um; ]]qkawmif;jynhf}} [k qnfawmfeHbk&m;? qnf;awmfOypme,fajr


qnfppfwrf;wGif awGU&Sd&NyD; q&mtkd\ bkd;c½kdif rawG U rd a y/ qnf a &aomuf v ,f u m; 7777
orkdif;awmftw¬KyÜwådwGif ]]awmifawmfbk&m;}}[k y,f[k azmfjyxm;avonf/
rluGJawGU&onf/
qnfawmfOypme,fajrum; ta&SUtvm; uk d v k d e D a cwf t*F v d y f t k y f c sKyf a &;acwf u mv
qifwufawmifajc? wmESpf&mhig;q,f/ jyKjyif a jymif ; vJ r I r sm;
taemuf tvm;ausmuf t vm;ausmuf y H k ? wmck e pf q ,f taemf&xmbk&ifonf yef;avmifjrpfay:wGif
ajcmufav;awmif? awmiftvm; ig;c½kdifjrpf uif;wm;a&vTq J nfwnfaqmufí uif;wm;ajrmif;
wpf z uf M unf ; ajrmif ; / ajrmuf t vm; &if u yf BuD;azmufcJhonf/ ,if;uif;wm;ajrmif;rawmf
awmif a jc? wmig;&moH k ; q,h f o H k ; ? ES p f a wmif ay 19ç000 ta&mufwGif iEkdifaoOftrnfjzifh
ES p f r k d u f ? qnf a &aomuf v ,f u m; 4ç444 qnfedrhfcHí vuf0JbufodkYajrmif;wpfoG,f cGJxGuf
y,f [ k azmfjyxm;avonf/ apcJoh nf/ ,if;ajrmif;um; ajymif;jymajrmif; jzpfonf/
wpfzef uif;wm;ajrmif;rBuD;ü iEkdifaoOf
uG r f ; aq;qnf qnfedrfhcHNyD;aemuf a&SUqufvufpD;qif;oGm;aom
aZmf*sjD rpfü taemf&xmbk&if wwd,ajrmuf ajrmif;ukd iEkdifaoOfajrmif;[kac:wGifapcJo h nf/
wnfaqmufcJhaomqnfrSm uGrf;aq;qnfjzpf ,aeYacwfwiG f taemf&xmbk&if vufxufu
onf/ bk&ifESifhtwlygvmMuaom ukd,fvkyfawmf qnfcJhaom ajymif;jymajrmif;&if;ESifh ajymif;jym
armif ; rrd ó H r sm;onf a&tvsOf w pf a e&mü qnf e d r f h w d k Y r &S d a wmh a y/ iEk d i f a oOf q nf e d r f h u d k
pm;awmfurG ;f cGurf sm;ukd a&aq;cspOf a&wGiaf rsmyg ausmfí iEkdifaoOfajrmif;trnfjzifhqufvuf
oG m ;aom uG r f ; zwf r sm;ES i f h azmif ; yjym;yif wk d Y azmufvyk o f mG ;&m ay19000ta&mufwiG f t*Fvyd f
Niduyfí a&0yfonfhae&mwGif qnfukd wnfaom wkuYd a&wHcg;ajcmufaygufcí H atmifaoma&ukd
aMumifh uGrf;aq;qnfac:avonf/ vuf0b J ufoYdk ,if;a&wHcg;jzifyh if ajrmif;wpfo, G f

aZmf*sDjrpfay:wGif wnfaqmufxm;onhf aZmf*sDa&vTJqnf

111
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

yGihfjzLNrdKUe,f rJZvDaus;&GmteD; rkef;acsmif;ay:wGifwnfaqmufxm;onhf


rJZvDa&vTJqnf
cGJxGufapcJhavonf/ ,if;ajrmif;um; taemf aygif ; ,l v k d u f o jzif h taemf & xmvuf x uf u
&xmbk&if\ ajymif;jymajrmif;&if;jzpfonf/ EGm;wufwl;ajrmif;&if;&Sd uGrf;aq;qnfrSm ysuf&
xkad &wHcg; ajcmufayguftxufudk iEkid af oOf avonf/ uGrf;aq;ajrmif;ukdum; e*kdrlvtwkdif;
ajrmif;[lívnf;aumif;? atmufbuf ayaygif; EGm;wufajrmif;opfrS a&ausmfcH a&vTJaygufay;í
48ç000 ukd iEkid af oOfajrmif;opf[í l vnf;aumif; pD;qif;apcJhavonf/
,aeYac:a0:Muonf/ iEkdifaoOfqnf? ajymif;jym ,if;aMumifh aZmf*sDjrpftajcjyK aZmf*sDqkdif&m
qnf[lí rac:a0:Muawmhacs/ taemf & xmqnf [ l í jy&ef iajymif q nf
aZmf * sD j rpf w G i f taemf & xmbk & if o nf wpfqnfom usef&Sdawmhonf/
EG m ;wuf a &vT J q nf w nf a qmuf í EG m ;wuf
wl;ajrmif;azmufcJhonf/ ,if;wl;ajrmif;tay:rSm tk d i f ; ra&vT J q nf
yif uGrf;aq;qnftrnfjzifh qnfedrfhwpfckcHí rauG;wkdif;a'oBuD; rif;bl;(puk)NrdKUe,f
vuf,mbufodkY ajrmif;wpfoG,fcGJxGufxm;onf/ twGif;wnf&Sdí a&S;jrefrmrif;rsm;vufxufwGif
uGrf;aq;ajrmif;[kac:onf/ taemf&xm wnfcJh ref;acsmif;ay:ü wnfaqmufcJhaom a&vTJqnf
aom ,if;EGm;wufqnfESifh EGm;wufwl;ajrmif;ukd jzpfonf/ 1891-1925 ckEpS w f iG f uGeu
f &d^ausmuf
t*FvdyfwkdYu 1891 ckESpfwGif zkdYypfcJhonf/ yef;&efqnftrsK;d tpm;tjzpf wnfaqmufco hJ nf/
EGm;wufqnf\ awmifbufteD;wGif taemf 1925-1926 wGif tckdiftrmwnfaqmufNyD;pD;
&xmbk&ifonf iajymifqnfESifh iajymifajrmif; cJhonf/
i,fwl;azmfcJhonf/ okdYaomf t*FvdyfwkdYvufxuf a&qif;{&d,m 570 pwk&ef;rkdif&Sd ref;acsmif;
1891 ckESpftwGif;rSmyif ,if;iajymifqnfukd ay:wGif wnfaqmufxm;NyD; qnftvsm; 580
vuf0Jbuf EGm;wufwl;ajrmif;&if;odkY a&TUajymif; ay &So d nf/ pkpak ygif; wl;ajrmif;tvsm; 100 'or

112
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

14 rkid &f NdS y;D pdppfNy;D a&aomuf{&d,m 36ç189 {u a&S;a[mif;a&vTJqnf a&ay;ajrmif;pHepftwGif;rS


[k od&onf/ aeí rkd;pyg;omru aEGpyg;tjyif qDxGufoD;ESH?
yJrsdK;pHk? [if;oD;[if;&Guf? pm;zkdaqmifoD;ESH? opfoD;
rJ Z vD a &vT J q nf 0vH yef;ref? pufrIukefMurf;oD;ESHrsm;ukdyg pkdufysdK;
rauG;wkdif;a'oBuD;? yGifhjzLNrdKUe,f rJZvD aeNyD jzpfonf/
aus;&G m teD ; wnf & S d o nf / rk e f ; acsmif ; ay:ü umbk d ; a&vT J q nf t xuf w G i f uif ; wyf ?
wnfaqmufxm;aom a&vTJqnfjzpfonf/ 1903 a&vTJqnfESifh ozef;qdyfa&avSmifwrH? qnfawmf
ckEpS wf iG f pwifjyKjyifcNhJ y;D 1910 jynfEh pS w f iG f Ny;D pD;cJh BuD;a&vTJqnftxufwGif qnfawmfBuD;a&avSmif
onf/ wrH? yef;avmifaZmf*sD a&vTJqnfrsm;txufwGif
a&qif;{&d,m 2070 pwk&ef;rkid &f dS rke;f acsmif; uif;wm;a&avSmifwrH? aZmf*saD &avSmifwrH? NrKd UBu;D
ay:wGif wnfaqmufxm;NyD; qnftvsm; 838 a&avS m if w rH ? rJ Z vD a &vT J q nf t xuf w G i f
ay&Sdonf/ pkpkaygif; wl;ajrmif;tvsm; 222 'or Bu;D tHBk u;D 0a&avSmifwrH? rke;f acsmif;a&avSmifwrH
52 rkdif&Sdonf/ pdppfNyD;a&aomuf{&d,m 82ç623 wkdYukd wnfaqmufNyD; &Sd&if;pGJjrefrmha&S;a[mif;
{u&Sdonf/ a&vTJqnftoD;oD;\ a&aomufpHepfrsm;rSaeí
a&rsm;ay;a0pkdufysdK;vsuf&Sdonf/ acwfa[mif;ESifh
vif ; Zif ; a&vT J q nf acwfopfqnfajrmif;wkdY csdwfqufvkyfukdifvsuf
rauG;wkdif;a'oBuD; pvif;NrdKUe,fwGifwnf&Sd &Sd&m tkdolESifhysdKolwkdY wufnDvufnDvkyfukdifvsuf
onf / a&qif ; {&d , m 810 pwk & ef ; rk d i f & S d &SdouJhokdYjzpfayonf/
pvif ; acsmif ; ay:wG i f wnf a qmuf x m;onf h uif;wyfa&xdef;wrHukd 1996 ckESpfwGif
a&vTq J nfjzpfonf/ uGeu f &d^ausmufyef;&efqnf vnf;aumif;? ozef;qdyfa&avSmifwrHukd 2001-
trsdK;tpm;jzpfonf/ 2002 ckESpfwGifvnf;aumif; wnfaqmuf NyD;pD;
vif ; Zif ; qnf E S i f h p vif ; ajrmif ; rawmf cJhonf/ ozef;qdyfa&avSmifwrHrS ajrmif;BuD;
wl;ajrmif;rBuD;ukd a&S;jrefrmrif;rsm;vufxufwGif ES p f a jrmif ; jzif h v nf ; aumif ; ? uif ; wyf a &xd e f ;
pwif w nf a qmuf c J h o nf / 1927 ck E S p f w G i f wrHrScsay;aom a&tm;rlvumbkd;a&vTJqnfrS
tckdiftrm jyefvnfwnfaqmufcJh&m 1934 ckESpf ajrmif;BuD;ESpfajrmif;jzifhvnf;aumif; a&ay;a0
wGif NyD;pD;cJhonf/ pkdufysdK;vsuf&Sdonf/ umbkd;a&vTJqnfrS 321ç667
pkpk ak ygif; wl;ajrmif;tvsm; 73 'or 44 rkid f {u a&ay;a0pkdufysdK;aeouJhokdY uif;wyfESifh
&SdNyD; pdppfNyD; a&aomuf{&d,m 34ç332 {u umbkd;rS pkpkaygif;v,f{u 737ç903 {u (2016
&Sdonf/ ckESpf) pkdufysdK;vsuf&Sdonf/
xkdenf;wl jrefrmrif;rsm;vufxufu a&ay;
,aeY a cwf j ref r mh a &S ; a[mif ; a&vT J q nf r sm; a0pk d u f y sd K ;cJ h a om qnf a wmf B uD ; a&vT J q nf u k d
wkd;wufvmonfh vlOD;a&ESifhpm;eyf&du©m 1901 ckESpf u a&aomuf{&d,m 95ç000 {u
vkdtyfcsuft& jrefrmha&S;a[mif;a&vTJqnfBuD; quf v uf a &ay;a0pk d u f y sd K ;ae&mrS 1986-87
rsm; txufwiG f a&avSmifwrHrsm; wnfaqmufNy;D ck E S p f w G i f qnf a wmf B uD ; a&avS m if w rH t jzpf
,cktcg rk;d a&maEGyg a&ay;a0pku d yf sKd ;vsu&f o dS nf/ NyD;pD;onfhtcg ,if;qnfawmfBuD;a&vTJqnfrS
a&avSmifwrHrsm;u csay;aoma&rsm;ukd jrefrmh 127ç000 {utxd a&ay;a0pkdufysdK;vsuf&o Sd nf/

113
jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm;

jrefrmrI jrefrmh[ef jrefrmhtwwfynmjzifh pepfwuswnfaqmufxm;onhf


qnf&Hwmjy ajryHkukd awGU&pOf

tvm;wl yk*Hacwfu qnfa&aomuf v,f uef BuD ; rsm;? acsmif ; ajrmif ; BuD ; rsm;? Nrd KU½k d ; ywf
66666 y,fpkdufysdK;EdkifcJhaom uif;wm;a&vTJqnf usHK;BuD;rsm;? a&umwmBuD;rsm;ukd wnfaqmifcJhMu
rSmvnf; 1989-90 ckESpfwGif uif;wm;a&avSmif onfh enf;ynmrsm;onf orkdif;rSwfwkdifBuD;rsm;
wrHwnfaqmufNyD;pD;onfhtcg 201ç500 {u tjzpf txift&Sm;&Sdonf/ ¤if;enf;ynm&yfESifh
txd a&ay;a0pku d yf sKd ;Edik v
f monf/ rlvu 66666 ywfoufí NAdwdoQwkdYuyif csD;usL;cJh&ouJhokdY
y,f (117ç998 {u) pku d yf sKd ;Ekid &f mrS 201ç500 {u ,if;qnfBuD;rsm;? uefacsmif;BuD;rsm;ukd qufvuf
pkdufysdK;Ekdifvmonfhtjyif a&BuD;a&vQHa&epfjrKyf toHk;jyKcJhMuonfrSm jrefrmha&S;a[mif; qnforkdif;
rIrSvnf; umuG,fEdkifcJhonf/ ü txift&Sm;&Sdaeonf/
t&if;ppftjrpfajru[k qko d uJoh Ykd a&S;jrefrm
jrefrmrif;rsm;ac
rsm;acwfwf qnfajrmif;wnfaqmufa&; a&; rif;rsm; vufxufu qnfrsm;wnfaqmufcJhí
enf ; ynmtay:tjrif omvQif ¤if;qnfrsm;ukd tajccHí acwftqufquf
jrefrmwkdif;&if;om;wkdYonf a&S;ya0oPDu jyKjyifrGrf;rHwkd;wufatmif wnfaqmufvkyfukdif
yif a&t&if;tjrpfxdef;odrf;a&;? a&t&if;tjrpf EkdifcJhojzifh ,ckuJhokdY qnfa&aomuf{&d,mrsm;
toH k ; csa&;jzpf a om qnf a jrmif ; uef a csmif ; wkd;wufvmNyD; pm;eyf&du©mrsm; wkd;wufxkwfvkyf
wnfaqmufa&;? jyKjyifxdef;odrf;apmifha&Smufa&; Ekid cf jhJ cif;jzpfonf/ bk;d bGm;tarGppfjzpfonfh jrefrmh
twwfynmrsm;ukd wwfuRrf;cJhMuNyD; jzpfonf/ a&S;a[mif; qnfBuD;rsm;xm0&ckdifcHh wnfNrJap&ef
a&S;jrefrmrif;wkYd acwftqufqufwiG f qnfajrmif; 0kid ;f 0ef;umuG,x f ed ;f odr;f apmifah &SmufMu&ef vdt k yf
uefacsmif;rsm;? a&umwmBuD;rsm;ukd jrefrmrI ayonf/
jrefrm[ef jrefrmhtwwfynmrsm;jzifh wnfaqmuf
cJhMuonf/ yk*HacwfrwkdifrDESifhyk*H? yif;,? tif;0?
[Hom0wD? ukef;abmifacwfwkdYwGif jrefrmrif; xd e f v if ; (ref ; wuú o d k v f )
wk d Y o nf BuD ; us,f c rf ; em;aom qnf B uD ; rsm;?

114
&moDwyk af uG;a&m*g

2017 ckESpftwGif; jrefrmEkdifiH\usef;rma&; aoqHk;rIrSm ESpfodef;ig;aomif;rS ig;odef;txd


u@wG i f trsm;jynf o l E S i f h o uf q k d i f o nf h &SdaMumif; cefYrSef;xkwfjyefxm;onf/
xl;jcm;rIjzpfpOftaeESihf &moDwyk af uG;jzpfymG ;cJjh cif; wkyaf uG;Akid ;f &yfpaf tukd ,if;wk\ Yd tay:,H&dS
jzpfonf/ Zlvkdifvqef;rS pufwifbmvukeftxd "mwfypönf;trsdK;tpm;ay:rlwnfí trsdK;tpm;
oHk;vtwGif; EkdifiH\ae&mtESHUtjym;ü &moD rsm; xyfrHcGJjcm;xm;onf/ tqkdyg"mwfypönf;rSm
wkyaf uG; ul;pufjyefyY mG ;cJah omfvnf; use;f rma&;ESihf ESpfrsdK;&SdNyD; ,if;wkdYukd H(Haemagglutinin) ESifh N
tm;upm;0efBuD;Xme\ BudK;yrf;tm;xkwfrIESifh (Neuraminidase) [l í trnf a y;xm;onf / H
jynfolvlxk\ yl;aygif;aqmif&GufrIjzifh vltao trsdK;tpm; 16 rsdK;&Sd&m H1 rS H16 [lí owfrSwf
taysmuf t enf ; qH k ; jzpf c J h N yD ; atmif j rif r I & &S d ay;xm;Ny;D N rSm uk;d rsKd ;&Sí d N1 rS N9 [lí ac:a0:
cJo
h nft h wGuf wpfrsKd ;om;vH;k twGuf *kP, f zl , G &f m owfrSwfay;xm;onf/
jzpfcJhonf/ xkdYaMumifh tqkdyg H ESihf N yg0ifraI y:rlwnf
&moD w k y f a uG ; qk d o nf r S m í H1N1 ? H5N1 ? H3N1 ponfjzifh wkyfauG;
wkyfauG;Akdif;&yfpfykd;rsm;udk ,if;wkdY\twGif; Ak d i f ; &yf p f t rsd K ;tpm;rsm; uG J j ym;oG m ;onf /
ykdif;&Sd y½kdwif;trsdK;tpm;ESifh wnfaqmufyHkay: ,if;wkdYteuf a&m*gjyif;xefapaom trsdK;tpm;
rlwnfum at? bD? pD[í l t"duoH;k rsKd ; cGjJ cm;xm; rSm H wGif H5 ESifh H7 jzpfNyD; N wGif N1 ESifh N2 wkdY
onf/ vlwiG f atESib hf t
D rsKd ;tpm;omjzpfavh&NdS y;D jzpfMuonf/ xkdYaMumifh H5N1 ? H5N2 ? H7N1 ?
t"d u tm;jzif h attrsd K ;tpm;om tjzpf r sm; H7N2 wkr Yd mS a&m*gjyif;xefapaom trsKd ;tpm;rsm;
onf / &moD w k y f a uG ; rS m attrsd K ;tpm;wG i f jzpf o nf [ k qk d E k d i f o nf / 2017 ck E S p f t wG i f ;
yg0ifonf/ jref r mEk d i f i H w G i f j zpf y G m ;cJ h o nf h &moD w k y f a uG ;
urÇmhusef;rma&;tzGJUBuD;\ xkwfjyefcsuf trsdK;tpm;rSm H1N1 jzpfí H taeESifh rqkd;vS
t& urÇmwpf0ef;ü ESppf Of&moDwyk af uG;jzpfymG ;rIrmS aomfvnf; N taeESifhqkd;ojzifh aoaysmufrI
oH k ; oef ; rS ig;oef ; tMum;&S d N yD ; ,if ; wk d Y t euf &SdcJhjcif;? *½kpkdufukorIrsm;ay;cJh&jcif; jzpfonf/

115
&moDwkyfauG;a&m*g

H1N1 \ orkdif;aMumif;ukd jyefMunhfvQif 2017 ck E S p f t wG i f ; &moD w k y f a uG ; rS m


1918-1920 ckESpftwGif; pydefEkdifiHrStpjyKum rkd;umv ZlvkdifvrSpwifjzpfyGm;cJhNyD; trsm;pkrSm
Oa&mywdkufwpfwkdufvHk;odkY ysHUESHUa&muf&SdcJhonfh ckctH m;pepfaumif;rGerf aI Mumifh oufqidk &f mrdom;pk
pydefwkyfauG;[k trnfwGifcJhonfh a&m*gaMumifh q&m0ef E S i f h j yoí aysmuf u if ; oG m ;Muonf /
vlOD;a&oef; 500 ausmfukd ul;pufcJhum oef; 40 tcsKd UrSm jyif;xefaomtouf½LS vrf;aMumif;qkid &f m
aoqHk;cJhMu&ojzifh aoqHk;rIEIef;rsm;jym;cJhaom a&m*gvu© P mrsm;jzpf y G m ;ojzif h aq;½H k o d k Y
aMumifh ,cifuuJhokdY rjzpfap&ef txl;Muyfrwf wuf a &muf u k o rI c H , l c J h M u&m ,if ; wk d Y t euf
vkyfaqmifae&jcif; jzpfonf/ tcsd K UrS m jyef v nf a umif ; rG e f v maomf v nf ;
tcsdKUrSm aoqHk;rIrsm;&SdcJhonf/ usef;rma&;ESifh
jref r mEk d i f i H E S i f h & moD w k y f a uG ; tm;upm;0efBu;D Xme\ w&m;0ifxw k jf yefcsutf &
jrefrmEkid if w H iG f a&S;,cifuwnf;u rk;d umv Zlvkdifv 21 &ufrS pufwifbmv 26 &uftxd
ES i f h aqmif ; umvwk d Y w G i f &moD w k y f a uG ; rsm; &moDwkyfauG;jzpfyGm;í touf½SLvrf;aMumif;
ES p f w k d i f ; vk d v k d jzpf y G m ;avh & S d a omf v nf ; ,ck a&m*gjzifh aq;½Hkwufa&muffukorIcH,lol vlem
umvuJhokdY a&m*gukd wduspGmazmfxkwfEkdifaom pkpkaygif; 1180 teuf H1N1 ykd;awGUolrSm 400
taxmuftuljyKypön;f ud&, d mrsm; ay:aygufcjhJ cif; &SdcJhNyD; ,if;wkdYteuf 38 OD; aoqHk;cJhaMumif;
r&Sdí rnfonfhwkyfauG;Akdif;&yfpfykd;trsdK;tpm; od&onf/
jzpfymG ;cJah Mumif; rod&cdS MhJ u&yg/ ,ckaemufyidk ;f rSom xl;jcm;rItaeESihf a&m*gjzpfyGm;onfh tcsdefrS
H1N1 ? H5N1 tp&So d nfh a&m*gyk;d ukad wGU&Sd prf;oyf pí usef ; rma&;ES i h f t m;upm;0ef BuD ; Xmeonf
azmfxkwfEkdifcJhjcif;? rD'D,mrsm;\ wkd;wufyGifhvif; tqkdyg a&m*gESihf ywfoufonfh owif;tcsuf
vmjcif;wdkYaMumifh ykdíwduspGm od&SdEkdifcJhonf/ tvufrsm;udk rD'D,mrsdK;pHkrSwpfqifh aeYpOfxkwf
jyef½HkrQru xda&mufaomusef;rma&; ynmay;
vkyfief;rsm;aqmif&Gufay;EkdifcJhjcif;aMumifh ukorI
rsm;ay;Ekid cf jhJ cif;? jynfov
l x
l w k pf&yfv;kH \ yl;aygif;
ulnDrIjzifh tqkdyga&m*gukd aumif;pGmxdef;csKyf
xm;EkdifcJhjcif;wkdYaMumifh aoaysmufEIef; vGefpGm
enf;cJhaMumif; awGU&SdcJh&onf/

&moD w k y f a uG ; ul ; puf y sH U ES H U yH k
t"d u tm;jzif h a&m*g&S d o l \ touf ½ S L
vrf;aMumif;rS Akdif;&yfpfykd;rsm;onf ESmacsjcif;?
acsmif;qkd;jcif;wkdYrSwpfqifh avxJodkYysHUESHUa&muf&Sd
oGm;onf/ tqkyd ga&m*g&So d El iS hf eD;eD;uyfuyfaeol
&moDwkyfauG;a&m*gjzpfyGm;aponhf H1N1 rsm;\ touf½SLvrf;aMumif;twGif;odkY 0ifa&muf
Adkif;&yfpfydk;rTm;ukd teD;uyfawGU&pOf um ul;pufEkdifonf/ tqkdygAkdif;&yfpfrsm;onf
ESmacs? acsmif;qkd;jyKvkyfol\ywf0ef;usif&Sd ypönf;
rsm;ay:usa&mufum tcsdeftwkdif;twmwpfck

116
&moDwkyfauG;a&m*g

2017 ckESpfwGif jrefrmjynfolrsm;tMum; wkefvIyfacsmufcsm;apcJhonhf


H1N1 Adkif;&yfpfydk;rTm;rsm;

txd touf&Sifvsufwnf&SdaeEkdifonf/ (Oyrm- wuf j cif ; ? csrf ; wk e f j cif ; ? vnf a csmif ; emjcif ; ?
wHcg;vufudkifrsm;? xkdifcHkrsm;? vlYtoHk;taqmif acsmif;ajcmufqkd;jcif;? ESm&nf,kdjcif;? acgif;ukduf
ypönf;rsm;ponfjzifh) tqkdyg Akdif;&yfpfykd;wnf&Sd jcif;? ukd,fvufukdufcJjcif;? EkH;acGjcif; tp&Sdonfh
aeaomypönf;rsm;ukd vufjzifhukdifwG,frdygu vu©Pmrsm; cHpm;&avh&Sdonf/ omreftm;jzifh
ukdifol\vufwGif Akdif;&yfpfykd;rsm; wG,fuyfvm rd o m;pk q &m0ef E S i f h j youm wk y f a uG ; twG u f
onf / tqk d y gvuf j zif h rsuf E S m ES i f h E S m acgif ; td r f o H k ; aq;0g;rsm;toH k ; jyKjcif ; ? taetxk d i f
ywf0ef;usifukd yGwfrdjcif;jzifh Akdif;&yfpfykd;rsm;onf tpm;taomufrSefuefatmifjyKvkyfjcif;ESifh tem;
touf½LS vrf;aMumif;odYk 0ifaf &mufomG ;avh&o dS nf/ ,ljcif;wkdYjyKvkyfygu wpfywftwGif; oufom
tqkdygenf;jzifh ul;pufrIrsm;ykdrkdrsm;jym;ojzifh aysmufuif;oGm;avh&Sdonf/
(txl;ojzifh trsm;oH;k ypön;f rsm; ukid wf ,G Nf y;D wkid ;f ) od k Y & mwG i f tcsd KUol r sm;wG i f a&m*grS myk d r k d
vufukdrMumcP aq;ay;&efvkdtyfonf/ jyif;xefvmNyD; tqkwfa&mifjcif;? AufwD;&D;,m;
ykd;rsm; xyfqifh0ifa&mufjcif;aMumifh tqkwfa&mif
&moD w k y f a uG ; \a&m*gvu© P mrsm; a&m*g ykdrkdjyif;xefvmjcif;? em;jynf,kdjcif;wkdY
&moDwkyfauG;Akdif;&yfpfykd; 0ifa&mufolwkdif; jzpfvmwwfonf/ txl;ojzifh a&m*gtcH&o dS rl sm;
a&m*gvu©Pmjyjcif;r&Sday/ tcsdKUukd,fcHtm;pepf (Oyrm-yef ; em&if u syf a &m*g? ES v H k ; a&m*g?
aumif;olrsm;wGif 0ifa&mufvmaomAkid ;f &yfpyf ;dk ukd qD ; csd K a&m*g)? aq;vd y f a omuf o l r sm;jzpf y gu
wk d u f c k d u f E S d r f e if ; vk d u f j cif ; jzif h Ak d i f ; &yf p f y k d ; rsm; ykdrkdqkd;&Gm;avh&Sdírjzpfrae aq;½Hkwuffa&muf
apmapmpD;pD;aoqHk;ukefí rnfonfhvu©PmrS uk o rI c H , l & ef v k d t yf o nf / aq;½H k o k d Y tcsd e f r D
rjybJ & S d w wf o nf / tu,f í a&m*gyk d ; rsm; wuf a&muf uk orI r cH ,l r d y gu touf aoqH k ;
quf v uf j zpf y G m ;vmygu ½k w f w &uf tzsm; onftxd jyif;xefaoma&m*gjzpfí rayghqoifah y/

117
&moDwkyfauG;a&m*g

a&m*grjzpfap&ef umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm; aq;bufqkdif&m0efxrf;rsm;onf ESmacgif;pnf;


&moD w k y f a uG ; jzpf y G m ;aeonf h a 'owG i f wyf&efvkdtyfonf/
aexk d i f o l r sm;onf vl p k v l a 0;ae&mrsm;uk d a&m*g&SdoltaeESifh wjcm;olrsm;okdY rul;puf
twwfEkdifqHk;a&SmifMuOf&rnf/ (Oyrm-pwdwf½Id;yGJ ap&ef ES m acsjcif ; ? acsmif ; qk d ; jcif ; jzpf y gu
rsm;? ZmwfobifyGJrsm;? ½kyf&Sif½Hkrsm;) ,if;odkY vufuidk yf 0g (okrYd [kw)f wpfcgoH;k puúLrsm;ukd pepf
a&SmifMuOfjcif;jzifh a&m*gjzpfaeolrSwpfqifh wjcm; wuspGefYypfjcif;? vufukdify0grsm;ukd pepfwus
vltrsm;pkokdY wpfNydKifwnf;ul;pufrIukd umuG,f avQmfzGyfjcif;wkdY jyKvkyf&rnf/
wm;qD;&ma&mufonf/ tu,fí rdrdwGif &moDwkyfauG;\vu©Pm
trsm;oH k ; ypö n f ; rsm;uk d uk d i f w G ,f NyD ; wk d i f ; rsm; pwifay:aygufvmygu rdom;pkq&m0efESifh
vufaq;&efvkdtyfonf/ (Oyrm-bwfpfum;wHcg; tjrefqHk;jyoNyD; ukorIcH,ljcif;jzifh a&m*gykdqkd;
vufudkifrsm;? xkdifcHkrsm;? trsm;oHk;tdrfomrSypönf; rvmap&ef aqmif&Gufoifhonf/

&moD w k y f a uG ; a&m*gumuG , f a q;
umuG,faq;rsm;vnf; xGuf&SdaeNyDjzpfí
vk d t yf r nf h o l r sm; Bud K wif x k d ; ES H j cif ; jzif h &moD
wkyfauG;ukdumuG,fEkdifonf/ umuG,faq;rsm;rSm
wkyfauG;a&m*gydk; wpfrsdK;rS av;rsdK;txd umuG,f
Ekid af omaq;rsm;jzpfonf/ &moDwyk af uG;rSm ESppf Of
ESifhtrQ Akdif;&yfpfykd;trsdK;tpm; ajymif;vJrI&Sdae
ojzifh ykd;trsdK;tpm;rwlnDygu rESpfuxkd;onfh
aq;ukd ,ckEpS w f iG f toH;k jyKír&Ekid af y/ xkaYd Mumifh
wkyfauG;pwifjzpfyGm;NyD; ykd;trsdK;tpm;od&SdNyD;rS
tqkdygykd;twGuf oD;oefYxkwfxm;aom umuG,f
aq;uko d m xk;d ay;&rnfjzpfonf/ umuG,af q;ukd
urÇmhusef;rma&;tzGJUBuD;u xkwfjyefxm;onhf
rjzpfraexkd;oifhaomolrsm;rSm wkyfauG;vlemukd
H1N1 Adkif;&yfpfqdkif&m ynmay;vufurf;pmapmif
jyKpkae&onfh aq;bufqkdif&m0efxrf;rsm;? aq;½Hk
rsm;) jyifyrS tdrfokdYjyefa&mufwkdif; tenf;qHk; aq;cef;rsm;ü vkyfukdifae&olrsm;? a&m*g&Sdolrsm;
vuf a q;ajcaq;jyKvk y f & ef v k d o nf / a&csd K ;NyD ; ESifhtwlaerdom;pk0ifrsm;? wpfaqmifwnf;twl
t0wftpm;vJvS,fay;oifhonf/ t0wftpm; aeolrsm;jzpfonf/ okdY&mwGif umuG,faq;ESifh
rsm;ay:wGif jyifyrSa&m*gykd;rsm;uyfNidygvmEkdif "mwfrwnfholrsm;? OD;aESmufESifh tm½HkaMumqkdif&m
ojzifh tdrf&Sduav;i,frsm;ukd rul;pufap&ef a&m*g&Sdolrsm;? yef;em&ifusyf&Sdolrsm;? MuufObJO
vkyfaqmifoifhonf/ ESifh rwnfholrsm; umuG,faq;xkd;rnfqkdygu
vd k t yf y gu ES m acgif ; pnf ; wyf & rnf / q&m0efEiS w hf idk yf ifNy;D rS xk;d &rnfjzpfonf/ q&m0ef
,if;odw Yk yf&mwGiv f nf; Akid ;f &yfpyf ;dk rsm;r0ifa&muf u xkd;&efroifh[k qHk;jzwfvQif rxkd;oifhay/
f nfh N95 trsKd ;tpm;ukd a&G;cs,t
Ekid o f oH;k jyK&rnf/
txl ; ojzif h vl e mrsm;uk d Munh f ½ I a e&onf h a'gufwmcifarmifvGif (FAME)

118
tmqD,H ESpf 50 c&D;

ta&S U awmif t m&S E d k i f i H r sm;toif ; - owå r ajrmuf tif t m;tBuD ; qk H ; jzpf o nf /


tmqD,H (Association of Southeast Asian Nations- vlO;D a&oef;aygif; 600 ausm&f o dS nhf tmqD,o H nf
ASEAN ) uk d 1967 ck E S p f w G i f pwif z G J U pnf ; urÇmay:wGif zGUH NzKd ;wd;k wufrt I jrefq;Hk aps;uGuBf u;D
wnfaxmifcJh&m 2017 ckESpfwGif ESpfaygif; (50) wpfcjk zpfouJo h Ydk w½kwEf SifhtEd , d´ Ny;D vQif wwd,
jynfhajrmufcJhonhftwGuf tmqD,Htoif;BuD;\ ajrmuf tBu;D qk;H vkyo f m;tiftm; &SdonhftwGuf
a&T&wktcrf;tem;rsm;ukd tmqD,HtzGJU0ifEdkifiH tvm;tvmaumif;rsm;ESijfhynfah eonfh a'oBu;D yif
wdkif;wGif usif;ycJhMuonf/ tmqD,Htoif;BuD; jzpfonf/ tmqD,t H oif;Bu;D onf ESpaf ygif; 50
onf ESpfaygif; (50) twGif; tzGJU0ifEdkifiHrsm; twGi;f ta&SUawmiftm&Sa'otwGi;f ü Nird ;f csr;f a&;
tMum; tcsKyftjcmtmPmydkifqdkifrI? e,fajr ESifhwnfNidrfrIudk xdef;odrf;EdkifcJhNyD;? a'ojyify
wnfwrhH EI iS hf jynfwiG ;f a&; 0ifa&mufrpGuzf ufa&; tiftm;Bu;D Edik if rH sm;\ Edik if aH &;ESihf ppfa&;NyKd iq
f ikd rf I
[lonhf rlrsm;udk cdkifcdkifrmrmumuG,fEdkifcJhonfh rsm;tMum;ü ajrpmyiftjzpfrcHbJ a&Smif&mS ;Edik cf ahJ y
atmifjrifrIrsm; &&SdcJhonf/ wpfcsdefwnf;rSmyif onf/
urÇmhEdkifiHa&;tajymif;tvJrsm;aMumifh arQmfvifh
rxm;onhf tcuftcJrsm;pGmudkvnf; aqG;aEG; ta&SUawmiftm&Sa'owGif; aygif;pnf;a&;tp
n§dEdIif;NyD; wlnDqE´&,ljcif; (Consultation and 'kwd,urÇmppfBuD;tNyD; ta&SUawmif
Consensus) [laom tmqD,H enf;vrf; (ASEAN tm&Sa'oonf ordik ;f aMumif; tarGtESpftjzpf
Way) ESifhtnD atmifjrifpGm jzwfausmf EdkifcJhNyD; e,fajrydkifqdkifrItjiif;yGm;rIrsm;? tjyeftvSef
&v'faumif;rsm;udk azmfaqmifay;Edik cf o hJ nf/ r,kHMunfrIrsm;ESifh tuGJuGJtjym;jym; usef&pfcJh
tmqD , H t oif ; BuD ; onf pD ; yG m ;a&;? onf/ 'kw, d urÇmppfNy;D aemufyikd ;f umvwGif Edik if H
ukeof , G af &;ESi&hf if;ES;D jrK§ yEf rHS t
I &vnf; urÇmay:wGif acgif;aqmiftrsm;pk t"dutm½kHpdkuf aqmif&u G f
ta&;ygaom toif;Bu;D wpfoif;tjzpf ay:xGuf cJhM uonfrSm EdkifiHjyefvnfwnfaqmufa&;ESihf
vmcJo h nf/ tmqD,\ H pkpak ygif; *s'D yD rD mS 2 'or 4 trsK;d om;vkNH cKH a&;udprö sm;jzpfonf/ xdaYk Mumifah 'o
x&Dv, D H a':vm&SNd y;D urÇmay:wGif pD;yGm;a&;t& wGi;f &Sd useEf ikd if rH sm;ESiyfh ;l aygif;aqmif&u
G &f ef tcsed f

119
tmqD,H ESpf 50 c&D;

ta&SUawmiftm&SEdkifiHrsm;toif; pwifwnfaxmifcJhonhf tif'dkeD;&Sm;? rav;&Sm;? xdkif;? zdvpfydkif?


pifumylEdkifiHwdkYrS EdkifiHtBuD;tuJrsm;ukd awGU&pOf
ray;Edik o f nhtf wGuf xdt k csed u f a'owGi;f yl;aygif; tif'ekd ;D &Sm;Edik if EH iS hf rav;&Sm;Edik if w H t Ykd Mum;
aqmif&GufrI[lonf qefYusifbuf t,ltq jzpfyGm;cJhaom wdkufyGJrsm;rSm tmqD,Htoif;BuD;
wpf&yf (Alien concept) jzpfco hJ nf/ ay:aygufvmap&ef pwifcJhaom taMumif;&if;
a'owGi;f yl;aygif;aqmif&u G af &;twGuf rsm;rS wpfcyk ifjzpfonf/ 1963 ckEpS ?f pufwifbmv
rlvueOD; pwifBudK;yrf;cJhrIrsm;rSmvnf; Mum&Snf 16 &ufwGif rvm,m? qmbm;? qm&m0yfESifh
rcH o nf u d k awG U &onf / zd v pf y d k i f ? xd k i f ; ES i f h pifumyljynfe,frsm;yg0ifonhf rav;&Sm;EdkifiH
rvm,mzuf'&,fjynfaxmifpk (pifumylyg0ifaom) pwifwnfaxmifcJhonfudk tif'dkeD;&Sm;EdkifiHu
oH;k Edik if aH ygif;Ny;D 1961 ckEpS w f iG f ta&SUawmiftm&S tjyif;txef qefYusifcJhNyD; or®wqlumEdkonf
toif; (The Association of Southeast Asia-ASA) rav;&Sm; acsrIef;a&;pDrHudef; (Crush Malaysia
udk wnfaxmifcahJ omfvnf; zdvpfyikd Ef ikd if EH iS hf rvm,m Campaign) wpf&yfuc kd srw
S uf m Edik if aH &;? pD;yGm;a&;
zuf'&,fjynfaxmifpt k Mum; qbm;a'o e,fajr 0g'jzefcY srd rI sm;ESihf pwifaqmif&u G cf ohJ nf/ odaYk omf
ydkifqdkifrItay: tajccHNyD; wif;rmrIrsm; jrifhrm; xd k a qmif & G u f r I r sm;rS m atmif j rif r I r &onf u k d
vmonhftwGuf tcsdefumvtm;jzifh ESpfESpfom awGU&S&d onht f csed w f iG f rav;&Sm;Edik if u H kd ppfa&;t&
wnf w H h c J h o nf / tvm;wl rvm,mzuf ' &,f 0ifa&mufwdkufcdkufcJhonf/
jynf a xmif p k ? zd v pf y d k i f E d k i f i H E S i f h tif ' d k e D ; &S m ; tif'ekd ;D &Sm;wyfzUJG 0ifrsm;onf tif'ekd ;D &Sm;
EdkifiHwdkYtMum; 1963 ckEpS w f iG f wnfaxmifco hJ nhf EdkifiH? umvDrefwefa'orSaeNyD; rav;&Sm;EdkifiH?
rmzDvif'kd tzGUJ (Maphilindo) onfvnf; 1963 qm&m0yfESihf qmbm;jynfe,frsm;qDodkY e,fpyf
ckESpfrS 1966 ck E S p f t xd tif ' d k e D ; &S m ;Ed k i f i H E S i f h jzwfausmw f u kd cf u
kd rf rI sm; jyKvyk cf ohJ nf/ 1965 ckEpS f
rvm,m^ rav;&Sm;Edik if w H t Ykd Mum; jzpfymG ;cJah om ES p f u k e f y d k i f ; wG i f or® w ql [ mwd k tmPm&
e,fpyfwdkufyGJrsm;aMumifh wpfvcefYom wnfwHh vmNy;D aemuf rav;&Sm;Edik if t H ay: wdu k cf ukd af erIukd
cJhonf/ Ed k i f i H w umu axmuf c H r I r &jcif ; ? tqk H ; t½I H ;

120
tmqD,H ESpf 50 c&D;

rsm;jym;jcif;wdaYk Mumifh ESpEf ikd if t H Mum; Nird ;f csr;f a&; ig;Ed k i f i H r S m tmqD , H t oif ; BuD ; \ yxrqk H ;
aqG;aEG;yGrJ sm;pwifum 1966 ckEpS ?f Mo*kwv f 11 &nfrSef;csuftjzpf ]]tzGJU0ifEdkifiHrsm;\ pkaygif;
&ufwGif ESpfEdkifiHtMum; Nidrf;csrf;a&;oabmwl tm;xk w f B ud K ;yrf ; rI E S i h f a'owG i f ; pD ; yG m ;a&;?
pmcsKyfvufrSwfa&;xdk;jcif;jzifh Confrontasi [k vlrIa&;ESifh ,Ofaus;rIt& zGHUNzdK;wdk;wufa&;udk
vlodrsm;aom wdkufyGJrsm;tqkH;owfcJhonf/ t&Sed jf ri§ w hf ifomG ;&ef? a'owGi;f &Sd Edik if rH sm;tMum;
tif'ekd ;D &Sm;Edik if EH iS hf rav;&Sm;Edik if w H t Ykd Mum; qufq&H mrSm w&m;rQwrIEiS hf w&m;Oya'pd;k rd;k a&;udk
wd k u f y G J r sm;NyD ; qH k ; oG m ;NyD ; aemuf ta&S U awmif av;pm;vdkufemjcif;jzifh a'owGif;Nidrf;csrf;a&;ESifh
tm&Sa'otwGif; yl;aygif;aqmif&Gufa&;twGuf wnfNidrfa&;udk jr§ifhwif&ef? ukvor*¾ y#dnmOf
tcGit hf vrf;opfrsm; ay:aygufvmcJo h nf/ xdpk Ofu pmwrf;ygrlrsm;udk vdkufemusifhokH;oGm;&ef}} [k
xd k i f ; Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; jzpf a om a'guf w m azmfjycJhMuonf/
xewfcrkd ef (Dr. Thanat Khoman) onf ta&SUawmif
tm&SEdkifiHrsm;tMum; wpfEdkifiHESihf wpfEdkifiH ydkrdk AD , uf e rf p pf y G J
odem;vnfrI&Sdvmap&ef? a'o\ bkHtusKd;pD;yGm; tmqD,t H oif;Bu;D pwifarG;zGm;vmaom
twG u f twl v uf w G J aqmif & G u f M u&ef E S i h f tcsd e f w G i f AD , uf e rf E d k i f i H ü ppf y G J r sm; t&S d e f
Nidrf;csrf;pGm twl,SOfwGJ aexdkifEdkif&eftwGuf jrifhrm;aeqJjzpfonf/ tmqD,HtzGJU0if ESpfEdkifiH
a'oqdkif&mtzGJUBuD;wpfck wnfaxmifoGm;&ef jzpfaom xdik ;f Edik if EH iS fh zdvpfyikd Ef ikd if wH o Ykd nf ajrmuf
pwiftqdjk yKco hJ nf/ xdpk Ofu tif'ekd ;D &Sm;? rav;&Sm;? AD,uferfEikd if EH iS hf AD,ufaumif;wdt Yk ay: wdu k cf ukd f
xdkif;EdkifiHESifh zdvpfydkif av;EdkifiHtMum; pwif aeMuaom tar&duefEdkifiHESifh awmifAD,uferf
aqmif&Guf&ef pdwful;cJhjcif;jzpfonf/ odkYaomf Edik if t
H ay: wyfzUJG 0ifrsm;apvTwNf y;D wufwuf<u<u
rav;&Sm;EdkifiHrS 1965 ckESpfwGif cGJxGufcJhNyD; axmufct H m;ay;cJMh uouJo h Ydk ¤if;wd\ Yk a&jyifEiS hf
oD;jcm;vGwfvyfonhf EdkifiHwpfEdkifiHjzpfvmaom a0[ifyikd ef ufrsm;? qdyu f rf;rsm;? avwyfpcef;rsm;
pifumylonf ¤if;\Edik if jH cm;a&;0efBu;D tufp&f m udkvnf; tar&duefppfa&,mOfESifh av,mOfrsm;
*smeufoef (Mr. S. Rajanathan) udk befaumufNrKd UokdY tokH;jyKcGifh ay;cJhMuonf/ AD,uferfppfyGJonf
apvTwcf NhJy;D pifumylEikd if u H v kd nf; xnfo h iG ;f zGUJ pnf;&ef ta&SUawmiftm&Sa'oü uGefjrLepf0g'jyefYyGm;
arwåm&yfccH o hJ nf/ xdak rwåm&yfccH sut f ay: usef vmrIudk wm;qD;&ef tar&duefjynfaxmifpk\
av;Edik if pH vk;H u oabmwlco hJ nfth wGuf ig;Edik if H BudK;yrf;tm;xkwfrIrS xGufay:vmaom &v'f
jzifh pwifwnfaxmifco hJ nf/ wpfck[k EdkifiHa&;avhvmolrsm;u ,lqMuonf/
xdkig;EdkifiHrS EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;onf 1969 ckEpS w f iG f &pfcswef pfqif tar&duefor®w
xdkif;EdkifiH? befaumufNrdKUESifh yifv,furf;ajcNrdKU jzpfvmNy;D aemuf AD,uferfppfyüJG yg0ifwu kd cf ukd rf rI S
jzpfaom befqefNrKd Uü 1967 ckEpS ?f Mo*kwv f twGi;f tar&duefwyfzUJG rsm;udk pwif½yk o f rd ;f cJo h nf/ 1973
awG U qk H u m ta&SUawmiftm&SEdkifiHrsm;toif ; ckESpfwGif awmifAD,uferf? ajrmufAD,uferfESifh
(tmqD , H ) ( Association of Southeast Asian tar&duefwt Ykd Mum; typftcwf&yfpaJ &;oabm
Nations-ASEAN) udk wnfaxmif&ef oabmwlnD wlncD sucf sKyq f Ekd ikd cf NhJ y;D aemuf tar&duefwyfzUJG rsm;
cJhMuonf/ 1967 ckESpf? Mo*kwfv 8 &ufwGif tm;vk;H AD,uferfEikd if rH S jyefvnf½yk o f rd ;f cJo h nf/
xkwjf yefaom befaumufaMunmcsuüf tmqD,H 1973 ckEpS w f iG f AD,uferfppfyNJG y;D qk;H cJNh y;D uGejf rLepf
toif;Bu;D udk pwifwnfaxmifcMhJ uonhf tzGUJ 0if ajrmufAD,uferfEdkifiHu tEdkif&&SdcJhonf/ uarÇm

121
tmqD,H ESpf 50 c&D;

'D;,m;ESifh vmtdkEdkifiHwdkYwGifvnf; uGefjrLepfrsm; trsKd;om;a&; wnf&SdrItay: jyifyrS0ifa&muf


tEdkif&&SdvmcsdefwGif ta&SUawmiftm&Sa'oü pGuzf ufr?I zsuq f ;D rIEiS hf zdtm;ay;rIrsm;rS uif;&Si;f
uGejf rLepf0g'jyefyY mG ;vmrItEÅ&m,f BuKaH wGUvm&Ny[
D k pGmjzifh aqmif&GufEdkifonfh tcGifhta&;rsm;udk
tmqD,Htoif;0if EdkifiHrsm;tMum; ydkrdk BudK;yrf; av;pm;a&;? wpfEikd if EH iS hf wpfEikd if t H Mum; jynfwiG ;f
tm;xkwfoGm;&ef aphaqmfrIrsm; jzpfay:vmapcJh a&;wGif 0ifa&mufrpGuzf ufa&;? tjiif;yGm;rIrsm;udk
onf/ 1976 ckESpf? azazmf0g&DvwGif tmqD,H Nidrf;csrf;aomenf;vrf;jzifh ajz&Sif;a&;? tiftm;
tzGJU0ifEdkifiH tBuD;tuJrsm;\ yxrqkH;tBudrf ok;H pGjJ cif;? tiftm;tok;H jyK&ef Ncrd ;f ajcmufjcif;rsm;
xdyfoD;tpnf;ta0;udk tif'dkeD;&Sm;EdkifiH? bmvD rjyKvyk af &;? Edik if t
H csi;f csi;f tMum; xda&mufaom
uRe;f ü ESp&f ufwm usi;f yjyKvyk cf o
hJ nf/ xdt k pnf; yl;aygif;aqmif&u G rf rI sm; jyKvyk af &;wdYk jzpfonf/
ta0;rS tmqD , H t oif ; BuD ; \ xif & S m ;aom 1978 ckESpf? 'DZifbmv 25 &ufwGif
cspfMunfa&;ESifh yl;aygif;aqmif&Gufa&;pmcsKyf AD,uferfwyfzUJG rsm; urfy;l csm;Edik if H (uarÇm'D;,m;
( Treaty of Amity and Cooperation-TAC ) ud k EdkifiH) udk 0ifa&mufodrf;ydkufNyD; crmeDtpdk;&udk

1976 ckESpfu tif'dkeD;&Sm;EdkifiH bmvDuRef;wGif usif;ycJhonhf


tmqD,HEdkifiHtzGJU0ifEdkifiHtBuD;tuJrsm;\ yxrtBudrf xdyfoD;tpnf;ta0; usif;ypOf

oabmwlvufrSwfa&;xdk;EdkifcJhonf/ pmcsKyfwGif jzKwcf sco hJ nhaf emufyikd ;f ta&SUawmiftm&Sa'o\


a'owGif;&Sd EdkifiHrsm;tMum; qufqHa&;twGuf tajctaerSm ydkrdkqdk;0g;vmcJhonf/ tmqD,H
t"duusaom rl0g'rsm;udk csrw S af y;cJo
h nf/ tzGJUBuD;onf AD,uferfEdkifiH\ usL;ausmfrIudk
TAC pmcsKyfr S m ¤if ; \0if a&mufrpGuf cdik cf ikd rf mrm qefu Y si½f w
I cf scMhJ uonf/
zufa&;rlaMumifh vlord sm;aomfvnf; Nird ;f csr;f a&; tmqD , H t oif ; BuD ; wjznf ; jznf ; ES i f h
udk tajcjyKaom rl0g'rsm;vnf; trsm;tjym;yg0ifae &&Sv d maom atmifjrifraI Mumifh AD,uferfEikd if o H nf
onf/ txl;ojzifh EdkifiHwdkif;\ vGwfvyfa&;? tmqD,t H oif;Bu;D ü tzGUJ 0iftjzpf yg0ifjcif;jzifh
tcsKyftjcmtmPmydkifqdkifa&;? wef;wlnDrQa&;? ¤if;&&SdEdkifrnfh tusKd;tjrwfrsm;udk odjrifvmcJh
e,fajrwnfwchH ikd Nf raJ &;ESihf trsK;d om;a&;vu©Pm NyD;aemuf AD,uferfEdkifiHonfvnf; tmqD,H
rsm;udk tjyeftvSeaf v;pm;a&;? tzGUJ 0ifEikd if wH ikd ;f \ toif;Bu;D ü yg0if&efq;Hk jzwfco hJ nf/ 1992 ckEpS ?f

122
tmqD,H ESpf 50 c&D;

ZlvdkifvwGif tmqD,t H oif;Bu;D \ TAC pmcsKyüf tmqD,\ H tqift h jrifq h ;Hk tpnf;ta0;jzpfonf/
yg0ifvufrw S af &;xd;k cJNh y;D 1995 ckepS ?f Zlvikd v f wGif
tmqD,H\ wpfESpfwmumvtwGif; aqmif&Guf
toif;0iftjzpf pwifyg0ifvmcJo h nf/ AD,uferf
&rnfh udpörsm;ESifhywfoufí tmqD,HtNrJwrf;
Edik if H tmqD,t H oif;okYd r0ifa&mufrD 1984 ckEpS ?f aumf r wD t pnf ; ta0;? tmqD , H t qif h j rif h
Zefe0g&Dvü b½lEikd ;f Edik if u H vnf; toif;0iftjzpft&m&SdBuD;rsm;tpnf;ta0;? tmqD,aH 'oqdik &f m
0ifa&mufcJhNyD;jzpfonf/ b½lEdkif;EdkifiHonf NAdwdef aqG;aEG;yGrJ sm;wGif aqG;aEG;cJah om vkyif ef;pOfrsm;?
EdkifiHvufatmufrS vGwfvyfa&;&&SdNyD; wpfywf tmqD,q H ikd &f moabmwlncD surf sm;? aMunmcsu?f
twGif; tmqD,t H oif;0iftjzpf 0ifa&mufcJhjcif; em;vnfrIpmcRefvTmrsm;ESifhywfoufí tmqD,H
jzpfonf/ tmqD,Htoif;BuD;ü 1997 ckESpf? EdkifiHrsm;rS EdkifiHhacgif;aqmifrsm;ESifh tpdk;&tzGJU
Zlvikd v f wGif jrefrmEdik if EH iS fh vmtdEk ikd if wH yYkd g tzGUJ 0if
acgif;aqmifrsm;tMum; aqG;aEG;twnfjyKvufrw S f
tjzpf yg0if v mcJ h N yD ; yd k r d k u s,f j yef Y v mcJ h o nf /
a&;xd;k onhf tpnf;ta0;BuD;jzpfonf/ tmqD,H
uarÇm'D;,m;EdkifiHonf 1999 ckESpf? {NyDvü toif;BuD;\ yxrqkH;xdyfoD;tpnf;ta0;udk
tzG J U 0if j zpf v mcJ h o nf / wD a rmvuf p f a wEd k i f i H
1976 ckEpS w f iG f tif'ekd ;D &Sm;Edik if ?H bmvDNrKd Uü usi;f y
uvnf; 2011 ckESpf? rwfvü tmqD,HtzGJU0if jyKvkyfcJhonf/ rlvu tmqD,Hacgif;aqmifrsm;
Ed k i f i H t jzpf yg0if c G i f h & &S d & ef avQmuf x m;cJ h N yD ;
ig;ESpw f pfBurd f awGUqkMH u&ef qk;H jzwfcahJ omfvnf;
avQmuf x m;rI t ay: pOf ; pm;aqmif & G u f a eqJ aemufyikd ;f wGif oH;k ESpw f pfBurd f avQmch scNhJ y;D 2001
tqifhüom&Sdaeao;onf/ ck E S p f wG i f ta&S U awmif tm&S a'oud k ½d k uf c wf
tmqD , H E d k i f i H r sm;tMum; rwl u G J j ym;
vmEdik o f nhf ta&;udprö sm;udk tcsed Ef iS w hf pfajy;nD
jcm;em;rIrsm; &Sdaejcif;aMumifh tmqD,H tzGJUBuD; aqG;aEG;ajz&Sif;Edkifa&;twGuf wpfESpfwpfBudrf
twGif; tcsKyftjcmtmPmydkifEdkifiHrsm;twGif; awGUqkMH u&efq;Hk jzwfco hJ nf/ 2008 ckEpS w f iG f pwif
aqG;aEG;ndE§ iId ;f Ny;D wlnq D E´ (Consensus) &,lum touf0ifvmaom tmqD,Hy#dnmOfpmwrf;t&
qkH;jzwfcsuf csrSwfonf/ tmqD,HtzGJUBuD;\ ,ck t cg xd y f o D ; tpnf ; ta0;rsm;ud k wpf E S p f
Ouú|tjzpf tzGUJ 0ifEikd if rH sm;u jyu©'ed Ef pS t f vdu
ESpBf urd u k f
f si;f yvsu&f o dS nf/ tmqD,t H Bu;D tuJrsm;
t*F v d y f tu© & mpOf t & tvS n f h u swm0ef , l taejzifh tmqD,HjyifyEdkifiHrsm;rS acgif;aqmif
xrf;aqmifMuonf/ jrefrmEdik if o H nf 2014 ckEpS f
rsm;ESifh xdyo f ;D tpnf;ta0;rsm; usi;f yjyKvyk v f suf
u tmqD,t H vSnu hf s Ouú|wm0efukd xrf;aqmifchJ &S&d mwGif aqG;aEG;bufo;kH Edik if jH zpfaom *syef? w½kw?f
onf/ 2017 ckEpS w f iG f zdvpfyikd Ef ikd if uH tmqD,\ H
awmifudk&D;,m;wpfEdkifiHcsif;pDESifh tmqD ,H +1
tvSnu hf s Ouú|wm0efukd xrf;aqmifcNhJ y;D 2018 xdyfoD;tpnf;ta0;rsm;&SdouJhodkY xdkoHk;EdkifiHrS
ckEpS w f iG f pifumylEikd if ?H 2019 ckEpS w f iG f AD,uferf
acgif;aqmifrsm;ESifhtwl tmqD,H+3 xdyfoD;
EdkifiHwdkYu tvSnfhusOuú|wm0efudk toD;oD; tpnf;ta0;rsm;vnf; jyKvkyfvsuf&Sdonf/ xdkY
xrf;aqmifoGm;&ef&Sdonf/ tjyif tmqD,H 10 Edik if rH S acgif;aqmifrsm;ESihf *syef?
w½kwf? awmifudk&D;,m;? tdE´d,? MopaMw;vs?
xdyfoD;tpnf;ta0; (ASEAN Summit) e,l;ZDvef? tar&duef? ½k&mS ;Edik if w H rYkd S acgif;aqmif
tmqD,x H yd o
f ;D tpnf;ta0;onf tmqD,H rsm;yg0ifaom ta&SUtm&S xdyfoD;tpnf;ta0;
tzGUJ 0if 10 Edik if u
H Edik if t H Bu;D tuJrsm;ESihf tpd;k & (East Asia Summit-EAS) udv k nf; tmqD,x H yd o
f ;D
tzG J U tBuD ; tuJ r sm; yg0if w uf a &muf M uonf h tpnf;ta0;ESihftwl ESpfpOfusif;yvsuf&Sdonf/

123
tmqD,H ESpf 50 c&D;

tmqD,Htqihfjrihf xdfyfoD;tpnf;ta0;yGJokdY wufa&mufaqG;aEG;aeonhf


EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf

0efBuD;tqifh tpnf;ta0; (ASEAN Ministerial tmqD,Htqifhjrifht&m&SdBuD;rsm; tpnf;ta0;


Meeting-AMM) ( Senior Officials Meeting-SOM)
tmqD,0H efBu;D tqifh tpnf;ta0;onf tmqD,t H qifjh rift h &m&SBd u;D rsm; tpnf;
tmqD,HtzGJUBuD;\ vkyfief;pOfrsm;udk aygif;pyf ta0;onf tmqD,t H zGUJ Bu;D \ vkyif ef;tpDtpOf
n§Ed iId ;f &efEiS hf rl0g'vrf;ñTecf surf sm;udk aqG;aEG;jyKp&k ef rsm;? Edik if aH &;ESiv
hf NHk cKH a&;udp&ö yfrsm;udk aqG;aEG;aom
tmqD,EH ikd if jH cm;a&;0efBu;D rsm;\ wpfEpS w f pfBurd f tpnf;ta0;wpfck jzpfonf/ tpnf;ta0;&v'f
ykrH eS u
f si;f yaom tpnf;ta0;jzpfNy;D ESppf OfZv l ikd vf rsm;ud k tmqD , H 0 ef B uD ; tqif h t pnf ; ta0;ok d Y
wGif usif;yjyKvkyfavh&Sdonf/ tmqD,Hy#dnmOf wm0efcH wifjy&onf/ xdkYtjyif vkyfief;tzGJU
pmwrf;t& tmqD,H Edik if jH cm;a&;0efBu;D rsm;yg0ifaom tpnf ; ta0; (SOM Working Group Meeting-
tmqD , H y l ; aygif ; nd § E I d i f ; a&;aumif p D (ASEAN SOMWG) rsm;ukd tcgtm;avsmp f mG usi;f yonf/
Coordinating Council-ACC) udk zGUJ pnf;xm;&So d nf/
tmqD,yH ;l aygif;ndE§ iId ;f a&;aumifpo D nf tmqD,H tmqD , H p D ; yG m ;a&;0ef B uD ; rsm;tpnf ; ta0;
xdyfoD;tpnf;ta0;rsm;twGuf jyifqifrIrsm; ( ASEAN Economic Ministers Meeting-AEM)
aqmif&u G jf cif;? xdyo f ;D tpnf;ta0;rsm;rS csrw S f tmqD,aH 'otwGi;f pD;yGm;a&;u@rsm;
vdkufaom qkH;jzwfcsufrsm;ESifh oabmwlnDcsuf tvdkuf &if;ESD;jr§KyfESHrIudpö&yfrsm;? ukefoG,fa&;
rsm;ud k vuf a wG U taumif t xnf a zmf a &;ES i h f qdik &f m udp&ö yfrsm;? Common Effective Preferential
ywfoufí nd§EIdif;aqmif&Gufay;jcif;? tmqD,H Tariff (CEPT Scheme) udk tokH;jyKNyD; tmqD,H
xd y f o D ; tpnf ; ta0;rS owf r S w f a om tjcm; vGwv f yfaomukeo f , G rf {I &d,mudp?ö taumufceG f
vkyif ef;wm0efrsm;udk aqmif&u G v
f su&f odS nf/ qd k i f & m yl ; aygif ; aqmif & G u f r I u d p ö & yf r sm;ES i h f

124
tmqD,H ESpf 50 c&D;

0efaqmifrq I ikd &f mudp&ö yfrsm;tay: ndE§ idI ;f aqG;aEG; zGUH NzdK;wd;k wufreI nf;yg;aom tzGUJ 0ifEikd if rH sm;
Ed k i f & ef t wG u f tmqD , H p D ; yG m ;a&;0ef B uD ; rsm; twGuf zGHUNzdK;rItqifhay:rlwnfNyD; enf;ynmESifh
tpnf;ta0;udk ESpfpOfusif;yjyKvkyfonf/ zGHUNzdK;wdk;wufa&; yl;aygif;aqmif&GufrItpDtpOf
rsm;ESifh tmqD,Haygif;pnf;a&;udk t&Sdeft[kef
tmqD , H u muG , f a &;0ef B uD ; rsm;tpnf ; ta0; jr§ifhwifoGm;&ef jzpfonf/ xdkYtjyif tmqD,H 6
( ASEAN Defence Ministers Meeting-ADMM) EdkifiHtaejzihf tmqD,Haygif;pnf;a&;tpDtpOfudk
2004 ckESpf? Edk0ifbmvtwGif; usif;y quf v uf t axmuf t yH h a y;&ef E S i f h tmqD , H
jyKvkyfcJhonhf 10 Budrfajrmuf tmqD,HxdyfoD; aygif;pnf;a&;tpDtpOf taumiftxnfazmfa&;
tpnf;ta0;rS twnfjyKcahJ om tmqD,v H NHk cKH a&; twGuf urÇmb h PfEiS hf tm&SzUHG NzKd ;a&;bPfwu Ykd ohJ Ydk
todkuft0ef;\ vkyfief;tpDtpOft& tmqD,H tjynfjynfqikd &f m tzGUJ tpnf;rsm;ESifh aqG;aEG;buf
Edik if rH sm;rS umuG,af &;0efBu;D rsm;\ tpnf;ta0; EdkifiHrsm;rS vkHavmufpGm axmufyHhrI&&Sda&;wdkYudk
rsm;udk 2006 ckEpS rf pS í usi;f yjyKvyk v f suf &So d nf/ aqmif&Gufvsuf&Sdonf/
tmqD,u H muG,af &;0efBu;D rsm;\ tpnf;ta0;rSm tmqD,HtzGJY0ifEdkifiHrsm;tMum; zGHUNzdK;
a'otwGi;f rS umuG,af &;qdik &f m ndE§ iId ;f aqG;aEG; wdk;wufrIuGm[csufrsm; usOf;ajrmif;vmapa&;
rIEiS hf yl;aygif;aqmif&u G rf I tqift h jrifq h ;Hk aqG;aEG;yGJ aqmif&u G &f mwGif IAI Work-plan vkyif ef;pDrcH sut f &
wpf&yfjzpfonf/ ADMM aqG;aEG;yG\ J &nf&, G cf suf t"d u OD ; pm;ay;u@BuD ; 4 &yf & S d & m tajccH
rSm a'owGi;f &ifqikd Bf uKH awGUae&aom umuG,af &;ESifh taqmufttkH? vlYpGrf;tm;t&if;tjrpfzGHUNzdK;a&;?
vkNH cKH a&;qdik &f m pdeaf c:rIrsm;udk ydrk o kd &d edS m;vnfjcif;? owif ; tcsuf t vuf q uf o G , f a &;enf ; ynm?
yGiv hf if;jrifomrI&jdS cif;rSonf tjyeftvSe, f MHk unfrI a'oqdkif&m pD;yGm;a&;aygif;pnf;rIu@wdkYjzpf
wdk;jr§ifhoGm;Edkif&efjzpfNyD; ADMM aqG;aEG;yGJrsm;udk onf / xd k u @BuD ; rsm;rS m zG H U Nzd K ;wd k ; wuf a &;
ESppf Of usi;f yjyKvyk v f su&f o dS nf/ twGuv f yk if ef;pDru H ed ;f rsm;ESihf taumiftxnfazmf
aqmif&Gufvsuf&Sdonf/
tmqD,Haygif;pnf;rIqdkif&m BudK;yrf;aqmif&GufrI IAI tpDtpOft& yl;aygif;aqmif&GufrI
tpDtppOOf (Initiatives for ASEAN Integration-IAI) rsm;aMumifh uarÇm'D;,m;? vmtd?k jrefrmESihf AD,uferf
tmqD,t H zGUJ Bu;D BuKH awGUae&aom pdeaf c:rI Edik if w H \
Ykd pD;yGm;a&; zGUH NzKd ;wd;k wufrrI mS wd;k wufrrI sm;
wpfcrk mS tmqD,t H zGUJ 0ifEikd if rH sm;tMum; &Sad eaom &&Sv d mcJo h nf/ 2006 ckEpS rf S 2015 ckEpS f umv
zGUH NzKd ;rIumG [csuf (Development Gap) yif jzpfonf/ twGi;f xdak v;Edik if \ H ysr;f rQ*s'D yD w D ;kd wufrEI eI ;f rSm
tmqD,HtzGJUBuD;onf tzGJU0ifEdkifiHrsm;tMum; 6 &mcdik Ef eI ;f rS 7 'or 8 &mcdik Ef eI ;f txd &Sv d mcJh
zGHUNzdK ;rIuGm[csuf avsmhenf;vmapa&;twG u f onf/ 2007 ckESpfrS 2015 ckESpfumvtwGif;
tmqD , H a ygif ; pnf ; a&; Bud K ;yrf ; aqmif & G u f r I xdak v;Edik if \ H Edik if jH cm;&if;ES;D jrK§ yEf rHS pI ;D 0ifrrI mS 2007
tpDtpOf (Initiatives for ASEAN Integration–IAI) ckESpftwGif; tmqD,HtzGJUBuD;&&SdcJhaom EdkifiHjcm;
jzih f aqmif & G u f v suf &S d o nf / tzG J U 0if E d k i f i H &if;ES;D jrK§ yEf rHS I pkpak ygif;\ 10 'or 9 &mcdik Ef eI ;f &S&d mrS
topfrsm;jzpfMuaom uarÇm'D;,m;? vmtd?k jrefrm 2015 ckESpfwGif tmqD,HtzGJUBuD; &&SdcJhaom
ESifh AD,uferfEdkifiHrsm;taejzihf zGHUNzdK;rIrSm rlv EdkifiHjcm;&if;ESD;jr§KyfESHrIpkpkaygif;\ 14 'or 6
tmqD,H tzGJU0if 6 EdkifiHESihf trDvdkufEdkifa&;udk &mcdkifEIef;txd &SdvmcJhNyD; a':vm 17 'or 4
&nfreS ;f azmfaqmif&ef jzpfonf/ bDvsH&&SdcJhonf/

125
tmqD,H ESpf 50 c&D;

,cktcg IAI Work-plan III udk 2016 ckEpS ?ftmqD,t H zGUJ 0ifEikd if rH sm;tMum; ydrk akd ygif;pnf;Edik af &;
pufwifbmvtwGi;f vmtdEk ikd if ?H AD,ifuse;f NrKd Uü
twGuf wpfcw k nf;aom tjrif? wpfcw k nf;aom
usif;yjyKvkyfcJhaom 28 Budrfajrmuf tmqD,H toGifvu©Pm? wpfckwnf;aomtodkuft0ef;
xdyfoD;tpnf;ta0;ü tmqD,HtBuD;tuJrsm;u ( One Vision, One Identity, One Community )
twnf j yKay;cJ h N yD ; IAI Work-plan III onf [lonhf tmqD,\ H aqmify'k Ef iS hf pdwt f m;xufoef
tmqD,HarQmfrSef;csuf 2025 \ tpdwftydkif; rIudkazmfjyNyD; 2007 ckESpf? Edk0ifbmvtwGif;
wpf&yfjzpfvmcJhonf/ pifumylEikd if üH usi;f yjyKvyk cf ahJ om 13 Burd af jrmuf
tmqD , H xd y f o D ; tpnf ; ta0;umvtwG i f ;
tmqD , H y #d n mOf p mwrf ; tmqD,Hacgif;aqmifrsm;onf (20-11-2007)
tmqD,HtzGJUBuD;udk pwifzGJUpnf;cJhaom &ufwiG f tmqD,yH #dnmOfpmwrf; (ASEAN Charter)
tcsed u
f yl;aygif;aqmif&u I qifh (Cooperation) udk vufrw
G rf t S af &;xd;k cJMh uonf/ tmqD,H y#dnmOf

tmqD,HtzGJU0ifEdkifiHrsm; wnfae&mjyajryHk

rSpwifcNhJy;D aemufyikd ;f umvrsm;wGif aygif;pnf;a&; pmwrf;onf tmqD,t H zGUJ Bu;D \ tESpf 40 jynfh
vkyif ef;pOf (Integration) udk OD;wnf avQmufvrS ;f umvwG i f a y:xG u f v maom ord k i f ; rS w f w d k i f
vmonh f t csd e f ü toif ; tzG J U tajccH p nf ; rsOf ; wpf&yfvnf; jzpfonf/
r&Sdao;onfhtwGuf tmqD,Hy#dnmOfpmwrf; tmqD,yH #dnmOfpmwrf;onf tmqD,\ H
(ASEAN Charter) jyKpak &;om;&ef rav;&Sm;Edik if ?H aemufqkH;jzpfay:wdk;wufrI tajctaersm;udk
uGmvmvrfyNl rKd Uü 2005 ckEpS ?f 'DZifbmvtwGi;f xif [ yf a zmf j yaeonh f t jyif tmqD , H t od k u f
usif;yjyKvkyfcJhaom 11 Budrfajrmuf tmqD,H t0ef;udk 2015 ckEpS w f iG f xlaxmifEikd &f eftwGuf
xdyfoD; tpnf;ta0;rS tmqD,Hy#dnmOfpmwrf; taxmuf t ul j yKaom ,EÅ & m;topf r sm;ud k
a&;qG J a &;qd k i f & m uG m vmvmrf y l a Munmcsuf zGJUpnf;ay;cJhonf/ tmqD,Hy#dnmOfpmwrf;onf
(Kuala Lumpur Declaration) udk xkwfjyefcJhonf/ tmqD,t H zGUJ Bu;D pwifxal xmifco hJ nhf befaumuf

126
tmqD,H ESpf 50 c&D;

aMunmpmwrf;NyD;vQif tmqD,HtwGuf ta&; EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;tpnf;ta0;ESifh tmqD,H


tBu;D qk;H toif;tzGUJ pnf;rsO;f wpfcjk zpfvmouJo h Ydk a'oqdkif&maqG;aEG;yGJrsm;tNyD; aqG;aEG;buf
tmqD,o H nf ydrk ckd ikd rf mNy;D pnf;rsO;f pnf;urf;rsm;ESihf EdkifiHrsm;ESifh 0efBuD;tqifhtpnf;ta0;rsm;udk
pepfwus zGJUpnf;xm;onhf tzGJUtpnf;tjzpf oD;jcm;pD usif;yavh&Sdonf/ tpnf;ta0;rsm;\
topfwpfzef &Sio f efvmapcJo h nf/ &nf&G,fcsufrSm EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;
2007 ckEpS w f iG f vufrw S af &;xd;k cJNh y;D 2008 yl;aygif;aqmif&GufrIvkyfief;rsm;wGif tmqD,H
ckESpfwGif twnfjyKEdkifcJhonhftwGuf tmqD,H a'owGi;f Edik if rH sm; tcsi;f csi;f omru tjcm;Edik if H
y#dnmOfpmwrf;onf tmqD,t H oif;Bu;D udk tpd;k & rsm;ES i f h yl ; aygif ; aqmif & G u f j cif ; jzif h Ed k i f i H a &;?
tcsi;f csi;f qdik &f m tzGUJ tpnf;wpf&yf\ w&m;0if pD;yGm;a&;? vlraI &;e,fy,fww Ykd iG f ydrk akd umif;rGeaf om
Oy"d½yk f (Legal Personality) udk &&Sv d mapouJo h Ykd tcG i f h t vrf ; rsm;ud k azmf x k w f E d k i f & ef j zpf o nf /
tzGJUBuD;\ wnfaqmufrIykHoP²mefudkvnf; ydkrdk tmqD,t H oif;Bu;D onf tar&duefEikd if EH iS hf 1977
cdik rf mvmapcJo h nf/ ckEpS ?f MopaMw;vsEikd if EH iS hf 1974 ckEpS ?f e,l;ZDvef
2008 ckESpf? 'DZifbmv 15 &ufrSpNyD; Edik if EH iS hf 1975 ckEpS ?f uae'gEdik if EH iS hf 1977 ckEpS ?f
tmqD,yH #dnmOfpmwrf; touf0ifvmcJNh y;D aemuf tD;,ltzGUJ Bu;D ESihf 1977 ckEpS ?f *syefEikd if EH iS hf 1977
tmqD,t H zGUJ Bu;D onf Oya'ydik ;f qdik &f m tzGUJ tpnf; ck E S p f ? awmif u d k & D ; ,m;Ed k i f i H E S i f h 1991 ck E S p f ?
qdik &f mrlabmifrsm; ydrk ckd ikd rf map&ef aqmif&u G v f mcJh ½k&mS ;Edik if EH iS hf 1996 ckEpS ?f tdE, d´ Edik if EH iS hf 1995 ckEpS ?f
onf/ tzGJUtpnf;topfrsm;jzpfaom tmqD,H w½kwEf ikd if EH iS hf 1996 ckEpS ?f ukvor*¾tzGBYJ u;D ESihf
n§Ed idI ;f a&;aumifpD (ASEAN Coordinating Council- 1970 jynfEh pS u f pNy;D rdwb f ufrsm;tjzpf yl;aygif;
ACC)? todu k t f 0ef;oH;k &yfqikd &f maumifpD (ASEAN aqmif&Gufvsuf&Sdonf/
Community Council)? *sumwmNrKd Uü tajcpdu k o f nhf
tmqD,q H ikd &f m tNrw J rf;ud, k pf m;vS,rf sm;aumfrwD tmqD , H a ygif ; pnf ; a&;vk y f i ef ; pOf r sm;
(The Committee of Permanent Representatives to tmqD , H t oif ; BuD ; pwif z G J U pnf ; NyD ;
ASEAN-CPR)? tmqD,H vlt Y cGit hf a&;qdik &f mtpd;k & q,fpkESpf ESpfckcefYtxd pD;yGm;a&;? EdkifiHa&;?
tcsi;f csi;f aumfr&Sif (ASEAN Intergovernmental vkNH cKH a&;udp&ö yfrsm;wGif yl;aygif;aqmif&u G rf rI &Scd b
hJ J
Commission on Human Rights-AICHR ) wd k Y u d k tzGJU0ifEdkifiHrsm;\ jynfwGif;a&;wGif 0ifa&muf
zG J U pnf ; cJ h o nf / tmqD , H y #d n mOf p mwrf ; t& rpGufzufa&;udkom tav;ay;cJhMuonf/ 1990
tmqD,t H wGi;f a&;rSLcsKyf (Secretary-General) udk jynfEh pS w f iG f tmqD,t H oif;Bu;D onf tzGt YJ wGi;f
ig;ESpw f pfBurd o f ufwrf;twGuf tzGUJ 0ifEikd if rH sm;rS aygif;pnf;a&;BudK;yrf;rItay: pwiftm½kHpdkuf
pGr;f &nf&o dS ?l *kPo f u d m© Bu;D jrifoh ?l tmqD,q H ikd &f m aqmif & G u f v mcJ h a omf v nf ; pD ; yG m ;a&;t&
tawGUtBuHK&Sdolrsm;udk tmqD,HxdyfoD;tpnf; aygif;pnf;a&;udkom t"dutav;ay;cJhMuonf/
ta0;rS twnfjyKcefYtyfcJhonf/ 1997 ckESpfwGif tm&SaiGaMu;tusyf
twnf;jzpfymG ;Ny;D ta&SUawmiftm&SEikd if H trsm;pk\
aqG;aEG;bufEdkifiHrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&GufrIrsm; pD;yGm;a&;udk tajccHupNyD; NydKvJrIjzpfaprnfh
tmqD,aH 'owGi;f Edik if rH sm;\ Edik if aH &;? tajctaersm; BuHKawGUcJh&NyD;aemuf tmqD,H
vkHNcHKa&;? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&; jzpfay:wdk;wuf tzGUJ 0ifEikd if rH sm;onf w½kw?f *syef? awmifu&kd ;D ,m;
ajymif;vJrIrsm;udk nd§EdIif;aqG;aEG;onhf tmqD,H Edik if wH EYkd iS t
hf wl csi;f rdik tf pDtpOf[k vlord sm;aom

127
tmqD,H ESpf 50 c&D;

aiGaMu;zvS,af &;vkyif ef;pOfwpf&yfukd pwifwnf tmqD,Htodkuft0ef;rSm r@dKifBuD;oHk;&yfyg&SdNyD;


axmifcJhonf/ tmqD,Htoif;BuD;onf w½kwf? tmqD,EH ikd if aH &;ESihf vkNH cKH a&;todu k t f 0ef; (ASEAN
tdE, d´ ? awmifu&kd ;D ,m;Edik if w
H EYkd iS v
hf nf; vGwv f yfpmG Political-Security Community)? tmqD,p H ;D yGm;a&;
ukeo f ,
G af &;oabmwlncD surf sm; vufrw S af &;xd;k todu k t f 0ef; (ASEAN Economic Community) ESihf
EdkifcJhonhftwGuf tzGJU0ifEdkifiHrsm;tMum; ydkrdk tmqD,HvlrIa&;ES i f h ,Ofaus;rItodkuft0ef;
yl;aygif;aqmif&GufEdkifa&; ajcvSrf;wpfvSrf;xyfrH (ASEAN Socio-Cultural Community) wdjYk zpfonf/
vSrf;EdkifcJhonf/ tmqD,Htodkuft0ef;xlaxmif&mwG i f 2020
jynfEh pS t f pm; 2015 ckEpS w f iG f pwif wnfaxmif
tmqD,H vGwfvyfpGmukefoG,frIa'o (AFTA - Edik &f ef zdvpfyikd Ef ikd if üH usi;f ycJo h nhf 14 Burd af jrmuf
ASEAN Free Trade Area) tmqD,x H yd of ;D tpnf;ta0;u ajymif;vJtwnf
tmqD,Htoif;BuD;onf 1992 ckESpf? jyKcJhonf/
Zefe0g&DvtwGif; pifumylEdkifiHü usif;ycJhaom tmqD,HEdkifiHa&;ESifhvkHNcHKa&; todkuf
pwkw¬tBudrf tmqD,HxdyfoD;tpnf;ta0;wGif t0ef;onf tmqD,t H zGUJ 0ifEikd if rH sm;tMum; Edik if aH &;
pifumylaMunmcsufudk xkwfjyefNyD; pD;yGm;a&; ESifhvkHNcHKa&;u@rsm;ü yl;aygif;aqmif&GufrIrsm;
yl;aygif;aqmif&u G rf rI al bmif (Framework Agreement tqifhwpfqifhodkY wdk;jr§ifhaqmif&GufEdkifjcif;rSonf
on Economic Cooperation ) t& tmqD , H tzGJY0ifrsm;tMum;? urÇmhedkifiHrsm;tMum; wef;wl
vGwv f yfpmG ukeo f , G rf aI 'o (ASEAN Free Trade nDrQaom? 'Dru kd a&pDenf;vrf;usaom? o[Zmw
Area- AFTA) ud k xl a xmif c J h o nf / AFTA ud k rQwaomywf 0 ef ; usif z ef w D ; um Nid r f ; csrf ; pG m
xlaxmifvu kd jf cif;jzihf tmqD,pH ;D yGm;a&;aygif;pnf;rI aexdik o f mG ;Edik af &;udk &nfreS ;f xm;&So d nf/
a'o ( Integrated ASEAN Economic Region) tmqD,H pD;yGm;a&;todkuft0ef;onf
wnfaxmifjcif;\ atmifjrifrw I pf&yfjzpfvmonf/ ta&S U awmif t m&S a 'oud k wpf c k w nf ; aom
AFTA udk xlaxmif&mwGif tmqD,t H zGUJ 0if aps;uGuEf iS hf xkwv f yk rf t
I ajccHa'o jzpfvmapa&;?
wpfEikd if EH iS hf wpfEikd if t H Mum; ukeo f , G rf t
I wm;tqD; pD;yGm;a&;t& ,SOfNydKifEdkifpGrf;jrifhrm;onhf a'o
rsm;udk z,f&mS ;Edik &f efEiS hf tcGet f aumufrsm; avQmch s jzpf v mapa&;? wef ; wl n D r Q pD ; yG m ;a&; zG H U Nzd K ;
jcif;tjyif tcGet f aumuf r[kwo f nhf ukeof ,
G rf I wdk;wufrI&&Sdaom a'owpfck jzpfvmapa&;ESifh
twm;tqD ; rsm; ( Non-Tariff Trade Barriers ) urÇ m h p D ; yG m ;a&;twG i f ; rS m tjynf h t 0 yg0if
avQmch s&ef jzpfonf/ aygif;pnf;vmEdkifonhf a'owpfckjzpfvmapa&;
[lonhf &nfrSef;csufrsm;ESihf wnfaxmifcJhjcif;
tmqD,HtzGJUBuD;\ todkuft0ef; 3 &yf jzpfonf/
tmqD,HtzGJUBuD;\ arQmfrSef;csuf 2020 tmqD,HvlrIa&;ESifh ,Ofaus;rItodkuf
(ASEAN Vision 2020) udk ydkrdkcdkifrmvmap&ef t0ef;onf tmqD,EH ikd if rH sm;ESifh jynforl sm;tMum;
tmqD,aH cgif;aqmifrsm;taejzifh 2020 jynfEh pS w
f iG f pnf;vkH;nDñGwfrIESifh aoG;pnf;cdkifrmrI ydkrdkcdkifrm
tmqD,t H odu k t f 0ef; wnfaxmifEikd af &;twGuf vmap&ef jynfov l x l uk kd tajcjyKNy;D vlraI &;t&
2003 ckEpS w
f iG f bmvDueG af umhaMunmcsuf (2) wm0efow d wfaom tmqD,t H odu k t f 0ef;wpf&yf
(ASEAN Vision 2020) [k vlord sm;aom tmqD,H jzpfay:vmapa&;twGuf taxmuftuljyKap&ef
uGefaumh aMunmcsuf (2) udk xkwfjyefcJhonf/ &nf&G,fonf/

128
tmqD,H ESpf 50 c&D;

tmqD , H t wG i f ; a&;rS L ;csKyf ½ H k ; wpfcktay: wlnDqE´&&SdEdkif&eftwGuf tzGJU0if


tmqD,\ H vkyif ef;rsm;udk taxmuftul Ed k i f i H r sm;tMum; tjyef j yef t vS e f v S e f n§ d E d I i f ;
jyKEdkif&eftwGuf tmqD,HtwGif;a&;rSL;csKyf½kH;udk aqG;aEG;rI? tzGJU0ifwpfEdkifiHcsif;pD\ qE´oabm
tif'ekd ;D &Sm;Edik if ?H *sumwmNrKd Uü wnfaxmifxm;&Sd xm;rsm;udk &,lNyD; qifjcifwkHw&m;ESihf qkH;jzwf
onf/ tmqD,HtwGif;a&;rSL;csKyfudk tmqD,H Mu&jcif;jzpfonf/
0efBuD;tqifhtpnf;ta0;\ axmufcHcsuft&
tmqD,aH cgif;aqmifrsm;u ig;ESpo f ufwrf;twGuf tmqD,Ha'oqdkif&maqG;aEG;yGJ (ASEAN Regional
twnf j yKcef Y t yf o nf / twG i f ; a&;rS L ;csKyf u d k Forum-ARF)
taxmuftuljyKEdkif&ef 'kwd,twGif;a&;rSL;csKyf tmqD , H a 'oqd k i f & mzd k & rf ( ARF) ud k
av;OD ; ud k cef Y t yf x m;&S d o nf / 'k w d , twG i f ; 1994 ckEpS w f iG f a'owGi;f Edik if aH &;ESihf vkNH cKH a&;udpö
a&;rSL;csKyEf pS Of ;D udk tu©&mpOftvdu k f tzGUJ 0ifEikd if H &yfrsm;udk yGifhyGifhvif;vif; aqG;aEG;nd§EdIif;wdkifyif
rsm;rS tvSnfhuscefYtyfNyD; usefESpfOD;udkrl oHk;ESpf Edik &f efEiS hf ARF tzGUJ 0ifEikd if rH sm;tMum; t,ltq
oufwrf; (trsm;qk;H ESpBf urd )f twGuf wwfajrmuf uGmjcm;rIrsm;udk wdkuf½dkufaqG;aEG;ajz&Sif;jcif;
uRr;f usirf t I & vGwv f yfpmG a&G;cs,cf efx Y m;onf/ tm;jzifh vkHNcHKa&;qdkif&mpGefYpm;rIudk avQmhcsEdkif&ef
xdkYtjyif y#dnmOfpmwrf;t& tmqD,H &nf&, G cf surf sm;jzifh xlaxmifcjhJ cif; jzpfonf/ ARF
twGif;a&;rSL;csKyf½kH;wnf&Sdaom *sumwmNrdKUü onf a'owGi;f Nird ;f csr;f a&;ESihf zGUH NzKd ;wd;k wufa&;udk
tmqD,t H zGUJ 0if wpfEikd if pH uD oHtrwfBu;D tqifh xdef;odrf;xm;Edkif&eftwGuf a'owGif;pdefac:rI
tNrJwrf;udk,fpm;vS,ftzGJU0if wpfOD;pDyg0ifonhf rsm;udk avhvmokH;oyfjcif;? tm&S-ypdzdwfa'o
tmqD , H tNrJ w rf ; ud k , f p m;vS , f r sm;aumf r wD wG i f ; &S d Ed k i f i H r sm;\ ,Of a us;rI ? vl r sKd ; a&;ES i f h
(Committee of Permanent Representatives-CPR) bmoma&;t,l t q uG m jcm;csuf B uD ; rm;rI u d k
wpf&yfudkvnf; zGJUpnf;xm;&Sdonf/ em;vnfvufcHNyD; uGm[csufrsm;udk vkHNcHKa&;
tmqD , H t oif ; BuD ; \ vuf & S d t wG i f ; ½Iaxmifrh S ndE§ iId ;f aqmif&u G af y;jcif;? tm&S-ypdzw d f
a&;rSL;csKyrf mS b½lEikd ;f Edik if o
H m; rpöwm vif*sKw[ f KdG if a'owGi;f Edik if rH sm;\ e,ferd w d t f jiif;yGm;rIrsm;ESihf
jzpfNyD; 2018 ckESpf? Zefe0g&Dv 1 &ufrS pwif t,ltquGmjcm;rIrsm; ydkrdkBuD;xGm;rvmapa&;
wm0efxrf;aqmifvsuf&Sdonf/ twGuf ndE§ idI ;f ajz&Si;f ay;&ef jzpfonf/
vuf&SdtcsdefwGif tmqD,Ha'oqdkif&m
tmqD,HtzGJUBuD;\ wlnDqE´jzifh qkH;jzwfrI zd&k rfü tzGUJ 0if (27) Edik if H yg0ifvsu&f o dS nf/ ¤if;
tmqD,t H oif;Bu;D \ qk;H jzwfcsurf sm;udk (27) EdkifiHrSm tmqD,H (10) EdkifiH? tmqD,H\
aqG;aEG;nd§EdIif;jcif; (Consultation) ESifh wlnDqE´ aqG;aEG;buf (10) EdkifiHjzpfaom Oa&myor*¾
(Consensus) rsm;ESifh csrSwfaom tajccHrl0g'udk (tD ; ,l ) ? tar&d u ef ? uae'g? MopaMw;vs?
usifhokH;onf/ wlnDqE´&,ljcif;rSm tm;vkH;u e,l;ZDvef? ½k&mS ;? w½kw?f *syef? tdE, d´ ? awmifudk
wnD w ñG w f w nf ; axmuf c H o nh f (unanimity) &D;,m;wdkYeJYtwl ygyl0ge,l;*DeD? rGef*dkvD;,m;?
oabmrsK;d r[kwb f J tm;vk;H oabmwl vufcEH ikd f uk&d ;D ,m;'Dru kd &ufwpfjynfoo Yl r®wEdik if H (ajrmuf
onhf taetxm;wpfcktxd a&muf&Sdvmap&ef uk d & D ; ,m;)? ygupö w ef ? wD a rmvuf p f a w?
tBudrfBudrfnd§EdIif;aqG;aEG;Mu&onhf vkyfief;pOf b*Fvm;a'h&SfE S i f h oD&dvuFmEdkifiHwdkY jzpfonf/
wpfckjzpfonf/ tmqD,HtzGJUBuD;twGif; udpö&yf ,cktcg jyifopfEikd if ?H NAw d ed Ef ikd if ?H um*spo f r®wEdik if ?H

129
tmqD,H ESpf 50 c&D;

umZufpwefEikd if ?H tmz*efepöwefEikd if ?H csv D ED ikd if EH iS hf Partnership-RCEP) aqG;aEG;yGrJ sm; atmifjrifr&I &S&d ef


,lattD;EdkifiHwdkYonf ARF tzGJU0ifrsm;tjzpf quf v uf a qmif & G u f o G m ;a&;jzpf o nf / RCEP
0ifa&mufvdkaMumif; avQmufxm;Muonf/ aqG;aEG;yGrJ sm;onf aemufq;kH twnfjyKcsu&f &S&d ef
owfrw S cf o hJ nhf tcsed u f mvESp&f yfjzpfaom 2015
EdkifiHwumqufqHa&;ESihf tmqD,H\ ta&;ygrI ckEpS Ef iS hf 2016 ckEpS w f iG f atmifjrifrI r&&Scd o hJ nfudk
tmqD , H + 3 vk y f i ef ; pOf r sm;rS xyf r H awGU&onf/ xdo k aYdk tmifjrifrI r&&Scd &hJ onhf t"du
ay:xG u f v monh f aqG ; aEG ; yG J r S m ta&S U tm&S taMumif;&if;rSm tmqD,Htoif;BuD;taejzihf
xdyo f ;D tpnf;ta0; (The East Asia Summit-EAS) ¤if;\rdwfzufEdkifiH ajcmufEdkifiHjzpfaom w½kwf?
jzpfonf/ yxrqHk;tBudrf ta&SUtm&SxdyfoD; *syef? awmifukd&D;,m;? tdE´d,? MopaMw;vs?
tpnf;ta0;ukd rav;&Sm;Edik if ?H uGmvmvrfyNl rKd Uü e,l;ZDvef EdkifiHwdkYESihf vGwfvyfpGmukefoG,fa&;
2005 ckEpS ?f 'DZifbmvtwGi;f u usi;f yjyKvyk cf hJ oabmwlncD surf sm; vufrw S af &;xd;k xm;aomfvnf;
onf/ yxrtBudrftpnf;ta0;wGif tmqD,H xdkajcmufEdkifiHtMum;wGif ESpfEdkifiHcsif;tvdkuf
tzGJU0ifEkdifiHrsm;? w½kwf? *syef? awmifukd&D;,m;? vGwfvyfpGm ukefoG,fa&;oabmwlnDcsufrsm;
MopaMw;vs? e,l;ZDvefEiS hf tdE, H Ykd yg0ifcNhJ y;D r&Sad o;jcif;yif jzpfonf/ Oyrmtm;jzifh w½kwEf iS fh
d´ Edik if w
2011 ckESpf? Edk0ifbmvtwGif; tif'dkeD;&Sm;EdkifiH? tdE´d,EdkifiHtMum;? *syefESihf w½kwfEdkifiHtMum;
bmvDü usif;ycJhaom q|rtBudrf ta&SUtm&S vGwfvyfpGm ESpfEdkifiHcsif;tvdkuf ukefoG,fa&;
xdyo f ;D tpnf;ta0;wGif ½k&mS ;Edik if EH iS hf tar&duef oabmwlnDcsufrsm; r&Sdao;jcif;rsKd; jzpfonf/
Edik if w H Ykd yg0ifvmcJoh nf/ wpf c sd e f w nf ; rS m yif tmqD , H t zG J U 0if E d k i f i H r sm;
tmqD , H t oif ; BuD ; \ OD ; aqmifr I j zif h tMum; tjyeftvSef ajzavQmrh rI sm; jyKvyk Mf u&ef
pwifaom vkyif ef;pOfrsm;wGif tmqD,t H oif;Bu;D vdktyfaeouJhokdY aqG;aEG;yGJwGif yg0ifaom 16
taejzihf ta&;ygonhf OD;aqmiftcef;u@rS Edik if t H Mum; trsm;oabmwlvufcEH ikd o f nhf rlabmif
qufvuf yg0ifomG ;&ef arQmrf eS ;f csu&f adS Mumif;ukd wpf&yf&&Sda&;rSm vufawGUwGif tcuftcJrsm;
tmqD,yH #dnmOfpmwrf;\ pmyd'k f 41? tyd'k cf JG 3 &SdaeqJjzpfonf/
wGif ]]tmqD,Htoif;BuD;onf ¤if;\OD;aqmif tmqD , H t oif ; BuD ; &if q d k i f a e&onh f
tpDtpOfjzifhpwifaom a'oqdkif&mvkyfief;pOf aemuf x yf p d e f a c:rI w pf c k r S m w½k w f E d k i f i H E S i h f
rsm;ü t"duarmif;ESit f m; wpf&yftjzpf qufvuf tar&duefEdkifiHtMum; tiftm;NydKifqdkifrI ydkrdk
&yfwnfomG ;Ny;D a'oqdik &f m yl;aygif;aqmif&u G af &;eJY jyif;xefvmjcif;rSm taumif;qHk; Mum;aeEdkifrnhf
todu k t f 0ef;wnfaxmifa&; vkyfief;pOfrsm;wGif enf ; vrf ; onf tmqD , H t usKd ; pD ; yG m ;uk d o m
ta&;ygonhf A[kcd suaf e&mwGif qufvufwnf&dS OD;wnfaqmif&u G jfcif;yifjzpfonf/ xdo k aYdk qmif&u G Ef ikd f
aqmif&u G o
f mG ;rnfjzpfonf}} [k azmfjyxm;onf/ &eftwGuf tmqD,t H zGUJ Bu;D \ &nfreS ;f csujf zpfaom
tmqD,t H odu k tf 0ef; atmifjrifr&I &Sad p&ef BuKd ;yrf;
tmqD , H t oif ; BuD ; twG u f pd e f a c:rI rsm; Mu&rnfjzpfonf/ pD;yGm;a&;t& zGHUNzdK;wdk;wufNyD;
tmqD,t H oif;Bu;D twGuf yxrpdeaf c:rI Mum;aerl0g'ukd udkifpGJxm;onhf tmqD,Honf
wpf&yfrSm 2012 ckEpS u f pwifco hJ nhf a'oqdik &f m w½kwfEdkifiHESihf tar&duefEdkifiHtwGufyg tusKd;
pD;yGm;a&;bufpHkyl;aygif;aqmif&Gufa&; rdwfzuf jzpfxeG ;f aprnf jzpfonf/ xd0k g'ukd udik pf x JG m;aom
tpDtpOf (Regional Comprehensive Economic tmqD,o H nf rnfou Yl rdk S Ncrd ;f ajcmufjcif;rjyKaom

130
tmqD,H ESpf 50 c&D;

zdvpfydkifEdkifiHwGifusif;yonhf tmqD,H ESpf 50 jynhf txdrf;trSwftcrf;tem;wGifawGU&onhf


tmqD,HEdkifiHtBuD;tuJrsm;
tzGJUtpnf;tjzpf &yf w nf E d k i f r nf jzpf o nf / wdik f a'owGi;f y#dyu©rsm; jzpfay:vmjcif;r&S&d ef
tmqD , H t zG J U BuD ; onf a'o\Nid r f ; csrf ; a&;? xdef;odrf;cJhjcif;onf tmqD,H\ ta&;tBuD;qHk;
wnfNird af &;? vHNk cKH a&;ESihf zGUH NzKd ;wd;k wufa&;twGuf atmifjrifrw I pf&yf[k qdEk ikd of nf/
ta&;ygaom A[kdcsufae&mrS yg0ifaqmif&Guf tmqD,t H zGUJ Bu;D onf pwifzUJG pnf;csed u f
aejcif;jzifh ta&SUawmiftm&Sa'otwGi;f ü tiftm; ig;EdkifiHESifh pwifcJhaomfvnf; aemufydkif;wGif
av[me,fwpf&yfjzpfay:vmaprnf r[kwo f nhf a'owGif;&Sd EdkifiHrsm;tm;vHk; yg0ifvmcJhonhf
twGuf jyifytiftm;pkrsm; a'owGif;tpm;xdk; twGuf a'oukdtjynhft0 udk,fpm;jyKEdkifaom
0ifa&mufae&m,lvmrnfh tEÅ&m,fukd a&SmifvTJ toif;Bu;D wpf&yf jzpfvmcJo h nf/ xdt k csuof nf
Edkifrnfjzpfonf/ tmqD,t H oif;Bu;D taejzihf Oa&myor*¾xufyif
tmqD,t H zGUJ Bu;D onf 'kw, d urÇmppfBu;D tm;omonht f csuf jzpfonht f wGuf *kP, f zl ,G f
Ny;D qH;k Ny;D aemuf ppfat;wdu k yf JG t&Sed jf rihrf m;vmonhf jzpfonf/
tcsed w f iG f a'owGi;f y#dyu©rsm;? jyifytiftm;Bu;D tmqD,Htoif;BuD;\ pkpkaygif;*sD'DyDrSm
EdkifiHBuD;rsm;\ a'owGif; pGufzufNyD; wnfNidrf oH;k x&DvsaH ':vmeD;yg;&SNd y;D urÇmay:wGif pD;yGm;a&;
at;csr;f rItay: Ncrd ;f ajcmufvmrIrsm;ukd xde;f csKyf t& owå r ajrmuf tif t m;tBuD ; qH k ; a'o
Edik &f ef 1967 ckEpS w f iG f pwifzUJG pnf;cJjh cif;jzpfonf/ jzpfonf/ xdktaetxm;onf vmrnfh 10 ESpf
tmqD,t H oif;Bu;D onf ta&SUawmiftm&S twGi;f tar&duef? w½kw?f *syefEiS fh *smreDEikd if H
a'oukd ]]Nidrf;csrf;rI? vGwfvyfrIESifh bufvdkufrI rsm;NyD;vQif pD;yGm;a&;t& yÍörajrmuftiftm;
r&So d nhZf ek }f } (Zone of Peace, Freedom and Neutrality- tBu;D qH;k jzpfvmrnfh tvm;tvmrsm; &Sad eonf/
ZOPFAN) tjzpf zefw;D Ny;D ta&SUtkyp f Ek iS hf taemuf Oa&myor*¾? ajrmuftar&dua'oESifh
tkypf t k Mum; tm;NyKd irf w I iG f ryg0ifbJ oD;jcm;&yfwnf w½kwf^a[mifaumifNyD;vQif urÇmay:ü pwkw¬
aexdik cf o hJ nf/ tmqD,t H oif;Bu;D onf ta&SUawmif ajrmuftBu;D rm;qH;k yku dY ek w
f ifyo Ykd nhf a'oBu;D jzpf
tm&Sa'otwGi;f e,fajrtjiif;yGm;rIrsm; &Sad eonhf onf/ urÇmhydkYukef pkpkaygif;\ 7 &mcdkifEIef;&SdNyD;

131
tmqD,H ESpf 50 c&D;

ajymif;a&TUvmaeonhftwGuf urÇmhpD;yGm;a&;wGif
tmqD , H t zG J U BuD ; \ ta&;ygrI o nf vmrnf h
q,fpEk pS t f xd qufvufjrihrf m;vmaernfh tae
txm;&Sdonf/
urÇmt h iftm;Bu;D Edik if rH sm;jzpfaom tar&duef?
w½kw?f tdE, d´ ? *syefEiS hf awmifu&dk ;D ,m;Edik if w H rYkd S
acgif ; aqmif r sm;tm;vH k ; uk d ae&mwpf a e&mü
tmqD,Htoif;\ vdk*dk pkpnf;Edkifapjcif;rSm toif;BuD;\ xl;jcm;aom
0daoovu©Pmwpf&yf[q k &kd rnf/ tmqD,aH 'o
tzGUJ 0ifEikd if rH sm;\ enf;ynmzGUH NzKd ;wd;k wufrt I vdu k f qdkif&mzdk&rfwGif ukd&D;,m;'Drdku&ufwpf jynfolY
ydkYukefypönf;rSmvnf; trsKd;trnfpHkvifvSonf/ or®wEdik if H (ajrmufu&kd ;D ,m;Edik if )H tzGUJ 0iftjzpf
ukeyf pön;f xkwv f yk Nf y;D jynfyydu Yk ek w
f ify&Ykd ef yg0ifaeonht f wGuf xl;jcm;&Sm;yg;aom aqG;aEG;yGJ
twGuf t"duusaom txl;pD;yGm;a&;Zkefrsm;rSm wpf&yf jzpfonf/ ,cktcg tm&Sa'o jyifyEdik if H
vnf; ,cifu w½kwEf ikd if u H om Bu;D pk;d xm;cJ&h mrS tcsKdUonf ta&SUtm&SxdyfoD;tpnf;ta0;wGif
,cktcg txl;pD;yGm;a&;Zkefrsm;udk tmqD,HEdkifiH yg0if c G i h f & &S d a &;twG u f tmqD , H E d k i f i H r sm;uk d
rsm;üvnf; yDyjD yifjyifxal xmifvmEdik cf NhJ yD jzpfonf/ csOf;uyfpnf;½Hk;rIrsm; jyKvkyfvsuf&SdaeMuonf/
Oyrmtm;jzihf pifumylESifh tif'dkeD;&Sm;zufpyf xd k tcsuftvufr sm;u tmqD , H tzG J U BuD ; \
bmwrfvGwfvyfpGm ukefoG,frIZkef (Batam Free aqG;aEG;yGrJ sm; ta&;ygrIudk taumif;qH;k xif[yf
Trade Zone)? xdi k ;f Edik if u H awmifyikd ;f a'opufrZI ek f azmfjyaeonhf om"ursm;yif jzpfonf/
( The Southern Regional Industrial Estate )? tmqD,t H zGUJ Bu;D ydrk akd ygif;pnf;vmonfEiS hf
tif'ekd ;D &Sm;u wef*Ret f ;D rm;pf ydu Yk ek x
f wk v f yk af &;Zkef trQ tmqD,EH ikd if rH sm;\ pD;yGm;a&;? vlraI &;tajc
( Tanjung Emas Export Processing Zone )? taewdkYvnf; vdkufygwdk;wufvmrnfjzpfouJhokdY
rav;&Sm;Edik if u H ydu Yk vrf vGwv f yfpmG ukeo f ,G rf ZI ek f Edik if w
H umwGiv f nf; cdik rf maom tzGUJ tpnf;tjzpf
( Port Klang Free Trade Zone )? jref r mEd k i f i H u ay:xGef;vmrnf jzpfonf/ tzGJU0ifrsm;tMum;
oD v 0gtxl ; pD ; yG m ;a&;Zk e f (Thailawa Special tmqD , H e nf ; vrf ; ES i h f t nD aqmif & G u f c J h r I r S m
Economic Zone) ESifh AD,uferfEdkifiHu wefxGrf; toif;BuD;\ &nfrSef;csufrsm; &&SdapcJhaMumif;
yd k Y u k e f x k w f v k y f a &;Zk e f ( Tan Thuan Export tmqD,t H oif;Bu;D \ ESpf 50 wdik w f ikd f &yfwnf
Processing Zone) wdo Yk nf oufqikd &f mEdik if rH sm;\ vmEdik rf uI taumif;qH;k oufaojycJNh y;D jzpfonf/
jynfyydkYukefjr§ihfwifa&;twGuf armif;ESiftm;rsm; tem*wfumvwGiv f nf; þokYd pnf;pnf;vH;k vH;k jzifh
jzpfonf/ vufwaJG qmif&u G of mG ;Murnfqv kd Qif urÇmEh ikd if aH &;
vlO;D a& 635 oef;&SNd y;D pkpak ygif; *s'D yD D 2 ESihf pD;yGm;a&;rsufESmpmwGif xdyfwef;tzGJUtpnf;
'or 6 x&DvsHa':vm&Sdonhf tmqD,HtzGJUBuD; wpf&yftjzpf ay:xGuv f mrnfjzpfaMumif; oH;k oyf
onf zGUH NzKd ;qJEikd if rH sm;tMum; pD;yGm;a&;t& tiftm; wifjytyfayonf/
tBuD;rm;qHk; tzGJUtpnf;wpf&yf jzpfonf/ ,ck
tcsed w f iG f urÇmBu;D \ Edik if aH &;? pD;yGm;a&;ESihf ppfa&; wuú o k d v f [ef p k d ; OD ;
tiftm;rSm Oa&mya'orS tm&S-ypdzw d af 'oqDoYkd

132
EdkifiHwum tMurf;zufrI
tEÅ&m,frsm;

tMurf ; zuf r I [ l a oma0g[m&uk d ,ck vufwifbmompum; ]Terrere} [laom Bu, d myk'rf S


aemufydkif;umvrsm;wGif toHk;rsm;vmjcif;jzpfNyD; qif;oufvmjcif;jzpfum ]aMumuf&GHUxdwfvefYap
t*Fvyd b f mom ]Violence}, ]Terrorism} wdu Yk dk jyefqkd onf} [laom t"dyÜm,fudkaqmifonf/ rlvu
oH;k EIe;f jcif;jzpfonf/ rSeo f nfqakd omfvnf; wdusrI tkyfcsKyfolbufrS taMumufw&m;ukd toHk;jyKí
tm;enf;onf/ Violence [lonf tMurf;ywrf; pkd;rdk;tkyfcsKyf&mü toHk;jyKcJhjcif;jzpfaomfvnf;
tiftm;toH;k jyKru I qdk vkd okd nf/ rdrdtdrfwGif;rSmyif aemufydkif;wGif tkyfcsKyfcHwdkYu tkyfcsKyfolrsm;ukd
rd r d \ td r f o l u k d j zpf a p? uav;rsm;uk d j zpf a p? tiftm;enf;olu tiftm;BuD;olukd wGef;vSef
tdrfazmfukdjzpfap ½dkufarmif;ykwfarmif;jyKvkyfygu wdkufcdkuf&mü taMumufw&m;ukdtoHk;jyKum vl
tdrfwGif;tMurf;zufrI (Domestic Violence) [k trsm;xdwfvefYaMumuf&GHUapNyD; EdkifiHwnfNidrf
qdkMuonf/ Terrorism qdkonfrSm xdkxufydkí vHkNcHKrIysufjym;atmifjyKvkyfvmcJhMuonf/ 1869
t"dyÜm,feuf½Idif;onf/ tMurf;ywrf;jyKvkyfwdkuf ckESpfwGif ½k&Sm;Zmbk&ifukdqefYusifonhf ]jynfolY
cdkufrIoabmygaomfvnf; ,if;ü aMumufvefY uvJph m;}} tzGUJ ukx d al xmifcahJ om qm*seD cD sm,ufAf
wkefvIyfoGm;apaom &nf&G,fcsufyg0ifaeonf/ onf rdru d ,kd u kd f tMurf;zuf0g'D ]Terrorist} [lí
f ,
wpfOD;wpfa,mufudk ypfrSwfxm;wdkufcdkufonfh pwifa<u;aMumfcH,lcJhonf[k qdkonf/
wdik af tmif ,if;rSm pHerlemjyvkyjf yjcif;jzpfNy;D tjcm;
olrsm;ukdyg aMumufvefYoGm;ap&ef oifcef;pmay; tMurf ; zuf r I \ t"d y Ü m ,f
jcif;? owif;pum;ay;jcif;rsKd;jzpfonf/ tMurf;zufrI (Terrorism) ESihfywfoufí
tMurf;zufrI (Terrorism) \ a0g[m& Edik if t
H oD;oD;u ,if;wd\ Yk qdik &f mEdik if OH ya'rsm;wGif
&if;jrpfukd &SmazGygu ]Terronsm} [laom jyifopf trsKd;rsKd;t"dyÜm,fzGihfqdk jy|mef;cJhMuaomfvnf;
pum;vH k ; rS qif ; ouf v mjcif ; jzpf N yD ; jyif o pf ukvor*¾uo hJ aYdk om Edik if w
H umtzGUJ tpnf;rsK;d wGif
awmfvSefa&;acwf (1793-1794) wpf0dkufwGif tMurf;zufrI[laom a0g[m&ukd tvHk;pHkNcHKiHkrdNyD;
taMumufw&m;jzihf pk;d rd;k rI (Reign of Terror) umvü Oya't& pnf;aESmifrI&Sdaom t"dyÜm,fzGihfqdkrIukd
pwifoHk;pGJcJhjcif;jzpf\/ ,if; ]Terrorism} rSmvnf; ,aeYxufwdkif rjyKvkyfEdkifao;ay/ 1994 ckESpfrS

133
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

pí ukvor*¾taxGaxGnDvmcHu tMurf;zuf (i) tpk;d &r[kwaf om? Edik if w


H pfcu
k dk ud,
k pf m;
vkyf&yfrsm;ukd ½Iwfcs&mwGif toHk;jyKavh&Sdaom rjyKaom tzGJUtpnf;wpf&yf&yfu OD;pD;
t"dyÜm,fzGihfqdkrIrSm atmufygtwdkif;jzpfonf- vkyfaqmifjcif;/
]]Edik if aH &;? tawG;tac:t,ltq? oabm
w&m;a&;? rsKd;EG,fpkta&;? vlrsKd;a&;? bmoma&; tMurf ; zuf r I t rsKd ; tpm;rsm;
okdYr[kwf tjcm;aom tvm;wlta&;udpörsm;ukd txuf y g t"d y Ü m ,f z G i h f q d k c suf r sm;uk d
toHk;csí trSefwu,fw&m;rQwrI r&SdygbJvsuf tajcjyKí vlYordkif;wpfavQmuf ay:aygufcJhaom
w&m;rQwrSefuefrI&Sdavoa,mif [efjytoGif tMurf ; zuf r I j zpf p Of r sm;uk d a,bk , stm;jzih f
aqmifum Edik if aH &;&nf&, G cf surf sm;jzifh jynfov l xl k atmufygtwdkif; trsKd;tpm;cGJjcm;avh&Sdonf -
twG i f ; üjzpf a p? vl w pf p k ü jzpf a p? vl w pf O D ; (u) EdkifiHa&;tMurf;zufrI
wpfa,mufüjzpfap taMumufw&m;rsm; jzpfay: (1) vl r sKd ; a&;ES i h f cG J x G u f a &;twG u f
vmap&ef wrif&nf&, G w f u G cf suv f yk af qmifonhf tMurf;zufwdkufcdkufrI?
jypfrIajrmufaom vkyf&yf}} (2) bmoma&;tajccHjzihf tMurf;zufr?I
tar&duefEdkifiH\ ukd"Oya' trSwf 22? (3) vuf0o J abmw&m;tajccH tMurf;
tcef; (38) tydk'f 2656 (p)(C) wGifrl aMumuf zufrI?
wwfrIukd atmufygtwdkif;zGihfqdkxm;onf/ (4) vuf,moabmw&m;tajccH tMurf;
]]a,bk,stm;jzihf ypfrSwfvltkyfpkwpfpk zufrI?
ukd vTrf;rdk;&ef&nf&G,fvsuf ukefonfvkyfief;vkyf (c) 'kp½dkuf*kdPf;rsm;\ tMurf;zufrI?
aqmiforl sm;? okrYd [kwf Edik if t H pk;d &r[kwaf om tpk (*) pdwf½l;aygufolrsm;\ tMurf;zufrI/
tzGJUrsm;u vufeufudkifr[kwfaom t&yfom; ,ckaqmif;yg;wGif EdkifiHa&;ESihfywfouf
ypfrSwfrsm;ukd EdkifiHa&;taMumif;&if;cHjzihf BudKwif onhf tMurf;zufrIrsm;ukdom avhvmwifjyoGm;
BuHpnfjyKvkyfaomtMurf;zufwdkufcdkufrI}} rnfjzpfonf/
ynm&Sif onfa[mhzfrif;\ tqdkt&rl EdkifiHa&;tMurf;zufrIrsm;rSm vltkyfpk
tMurf;zufrIwGif yg0ifavh&Sdonfhtcsufrsm;rSm wpfpk\ oabmw&m;a&; ,HkMunfrIESihf txdrf;
atmufygtwdkif;jzpfonf - trSwv f u©Pmwdt Yk ay:wGif tajcjyKavh&o dS nfudk
(u) Edik if aH &;&nf&, G cf su?f Edik if aH &;cHpm; jcm;em; awGU&Sd&onf/ rdrdtkyfpk\ txdrf;trSwfvu©Pm
csuf&Sdjcif;? ( Identity) ES i h f ,H k M unf r I (Faith) tay:wG i f
(c) tMurf;ywrf;wdkufcdkufrI? wdkufcdkuf&ef eufeuf½idI ;f ½Iid ;f pGNJ ruJ ikd ;f ñGwrf &I adS vav ,if;pHEeI ;f
Ncdrf;ajcmufrI&Sdjcif;? wefzdk;rsm;ukd umuG,f&eftwGuf tMurf;enf;oHk;
(*) wdu k ½f u kd w
f u
kd cf u
kd rf rI sm;tjyif tjcm;olrsm; wkHYjyef&ef tqifoihf&Sdavavjzpfonf/
ukdyg pdwfydkif;qdkif&mt& eufeuf½Idif;½Idif; Oyrm vlrsK;d a&;? cGx J u G af &;wdEYk iS yfh wfouf
xdcdkufcHpm;&ap&ef pDrHxm;jcif;? vQif NAdwdefrS tdkif,mvefcGJxGufa&;vIyf&Sm;rIonf
(C) tqihfqihfuGyfuJrI&Sdaom tzGJUtpnf; xif&mS ;aomom"uwpfcjk zpfonf/ ,if;cGx J u G af &;
wpf&yf? okdYr[kwf 0wfpHk trSwfwHqdyf vIyf&Sm;rIwGif t*Fvdyf (t*Fvdk quúqGef) ESihf
ryg&So d nhf ajratmufuvmyfpnf;wpfcck u k tdik ;f &pf[al omvlrsK;d a&;oGijf yifvu©Pm uGJjym;rI?
aqmif&Gufjcif;? t*FvDuefomoemESihf ½dkrefuufovpfomoem

134
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

[lí ud;k uG,, f MHk unfaom c&pf,mef*P kd ;f ESp*f P kd ;f eu©wåaA'ynm&Sif *,fvDvD,dkonf urÇmu
uGJjym;rI? ordkif;aMumif;t& t*FvdyfwdkYu tdkif;&pf aeuk d v S n h f y wf a eonf [ l a om t,l t quk d
e,fajrukd odrf;ydkufxm;rIponhf aemufcHordkif; xkwfazmfcJhí usrf;pmESihfqefYusifonf[kqdkum
aMumif;rsm;yg0ifonf/ xdkYaMumihf tdkif;&pfwdkYu okwfoifjcif;cHcJh&onf/ trsKd;ZmwfcGJjcm;rIjyif;xef
'kwd,urÇmppfaemufydkif;rSpí cGJxGufa&;twGuf onhf bmomrsm;wGifvnf; Zmwfysufrnfukdpdk;&drf
pwifvyI &f mS ;cJMh uonf/ 1970 jynhv f eG Ef pS rf sm;wGif onh f t wG u f Zmwf r wl o l c sif ; aygif ; zuf y gu
td k i f ; &pf v G w f a jrmuf a &;wyf z G J U \ tMurf ; zuf t&yf r S 0 d k i f ; í *k P f o d u © m twG u f owf j zwf r I
wdkufcdkufrIESihf AHk;cGJrIrsm; t&Sdefjr§ihfvmcJhonf/ (Honour Killing) jyKvkyfwwfMuonf/ bmom
t*Fvefjynh&f iS f bk&ifrBu;D ESifh armifESr 0rf;uGJ ud k ; uG , f , H k M unf o l E S i h f r,H k M unf o l w d k Y t Mum;
awmfpyfonhf AdkvfcsKyfBuD;armihfbufwef onf cGJjcm;rItvGefBuD;rm;onhf bmomrsm;wGifvnf;
yifvQif tdkif;&pfvGwfajrmufa&;wyfzGJU\ AHk;cGJ r,HkMunfrIonfyif tBuD;qHk;bmoma&;jypfrI[k
wduk cf u kd rf aI Mumihf 1979 ckEpS wf iG f uG,v f eG cf o
hJ nf/ ,lqolrsm;u bmom0ifr[kwfolrsm;ukd ypfrSwf
bmoma&;tajccHtm;jzihf tMurf;zuf xm;í wdkufcdkufjcif;? bmomrwlolESihfpHkzufygu
rIrSm bmomw&m;wpfckukd tvGeftuRHpGJvrf; tMurf;zufwdkufcdkufjcif;? rdrdwdkYudk;uG,fonhf
udkif;½Idif;um trSm;trSef ra0cGJEdkifavmufatmif bmomrS bmomajymif;ygu ao'Pfay;jcif;? 0dik ;f 0ef;
t,ljyif;xefvmcsdefwGif jzpfay:avh&Sdonf/ xdkokdY owfjzwfjcif; ponfwdkYukd jyKvkyfwwfMuonf/
aomtMurf;zufrrI sm;rSm vlo Y rdik ;f wpfavQmufwiG f bmoma&;tajccH tMurf ; zuf r I w G i f
vlom;rsm;ukd owfjzwfpaw;í ,pfZfylaZmfonhf vuf0JtajccHESihf vuf,mtajccH[lí cGJjcm;xm;
"avhrsm;rSpí a&wGuv f Qif umv&Snv f sm;cJo h nf aomfvnf; rdrdwdkY\ EdkifiHa&;,HkMunfcsuf atmif
jzpf o nf / om"utm;jzih f tv,f a cwf w G i f jrifa&;twGuf bmrqdkvkyf&J&rnf[laom tpGef;
pkef;r[kpGyfpGJum rD;½IdUowfjzwfypfjcif;rsKd;jzpfonf/ a&muftawG;tac:rSmrl twlwlyifjzpfonf/

tdkiftufpftpjyK&mtpövmrfnDaemiftzGJU0iftcsKdU

135
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

rsm;aomtm;jzihf vuf0JtajccHoabmw&m;rSm olukdvnf; tm;enf;olu tjcm;enf;jzihf txd


vlwef;pm;0da&m"dtay:rlwnfí ay:aygufvmNy;D ematmif wdkufcdkufEdkifonf/
vuf , mtajccH o abmw&m;rS m vl r sKd ; a&;? tMurf;zufwu kd cf u
kd o
f nht
f aMumif;w&m;
bmoma&;t,ltpGJrSwpfqihf vltkyfpky#dyu©rsm; ukd vlrIaA'tjrifjzihf qef;ppfvQif vlYtzGJUtpnf;
tay:ü tajccHum aygufzGm;vmcJhjcif;jzpfonf/ twGif; tvTmwpfckESihfwpfcktMum;jzpfap? tkyfpk
vuf0t J ajccHtMurf;zuftyk pf rk sm;wGif *syefwyfeD wpfckESihfwpfcktMum;jzpfap tusKd;pD;yGm;csif;
ESihf csDvDrS Shining Path wdkYrSm vlodrsm;onf/ y#dyu©jzpfaecJNh y;D tiftm;Bu;D uGm[rI&adS eonht f cg
vuf,mtMurf;zuftyk pf w k iG f emZDvufopfrsm;u tm;enf;olu jzpfEikd o f nhf bufrnDppfyt JG oGijf zihf
emrnfBu;D onf/ vljzLvlrnf;cGjJ cm;rI jyif;xefaom ppfqifwu kd cf u
kd af vh&odS nfudk awGU&onf/ okaYd omf
acwfwGif tar&duefrS auoHk;vHk; (Ku klex Klan) taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf orm;½dk;ustiftm;
tzGJYrSm vlrnf;rsm;ukd ypfrSwfxm;wdkufcdkufonhf &Sdaomfvnf; tMurf;zufwdkufcdkufrIenf;vrf;rsm;
tMurf;zuftzGJUwpfzGJUjzpfonf/ ukd oHk;wwfonfvnf;&Sdonf/ Oyrm EdkifiHwpfcku

tMurf;zuftzGJUtpnf;wdkY\ ajrpmyifjzpfae&onhf NrdKUjyrsm;

acwf t quf q uf t Murf ; zuf r I r sm; tjcm;EdkifiHwpfckudk taESmihft,Sufay;vdkaom


tMurf;zufwdkufcdkufrIrsm;onf ppfa&; tcg xd k E d k i f i H \ axmuf v S r f ; a&;tzG J U tpnf ;
tjrifjzihMf unhyf gu bufrnDppfqifrI (Asymmetric uJo h aYkd omXmewpfcu k ud,
k w
f ikd jf zpfap? tjcm;tzGUJ
War Fare) yH k p H w pf & yf j zpf o nf / buf r nD p pf y G J tpnf;wpfckukd toHk;jyKíjzpfap tMurf;zuf
qdo k nfrmS orm;½d;k usppfqifryI pkH rH S cGxJ u G íf &efol wdkufcdkufrIzefwD;wwfonf/
tay: wpfzufowftompD;&Edkifaom enf;vrf; acwf t quf q uf t Murf ; zuf r I r sm;ud k
rsK;d pHrk S wpfenf;enf;udk toH;k jyKwu kd cf u
kd af omenf; Edik if aH &;tjrifjzihaf vhvmygu xdak cwfxu kd mvwGif
jzpfonf/ þenf;jzihf orm;½d;k ustjrift& tm;Bu;D ay:aygufcahJ om vlrpI ;D yGm;a&;ESiEfh ikd if aH &; qufqrH I

136
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

urÇmukd wkefvIyfapcJhonhf 9^11 tMurf;zufrIjzpfpOfESihf ,if;ukdBudK;udkifcJhol tdkprmbifvm'if

tajctaersm;ESifh qufpyfaeonfudk awGU&onf/ tMurf;zufwdkYacwfpm;vmonf/ Oa&myü vuf0J


taMumufw&m;ESihfpkd;rdk;rIukd pwifusihfoHk;cJhonfh tpGef;a&muftMurf;zufrIrsm;ukd pydef? jyifopf?
jyifopfawmfvSefa&;bufom; *sufukdbiftkyfpk *smreD? tDwvD ponhfEdkifiHrsm;ü awGU&onf/
onf rlvu tmPmydkifpkd;xm;onhf oufOD;qHydkif Oa&myESihf tar&du&Sd vuf,mtpkd;&rsm;uvnf;
ya'o&mZfpepfudk tMurf;enf;jzihf awmfveS jf zKwcf s vuf0JpGef;rsm;ukd tMurf;zufenf;jzihf wdkufcdkufcJh
cJhNyD; awmf0iftiftm;pk\ qefYusifckcHrIukdvnf; onf/ rmzD;,m;'kp½du k *f P kd ;f rsm;onfyif ,if;ppfyüJG
acgif;jzwfpufjzihf owfjcif;uJhokdYaom &ufpuf vufudkifwkwftjzpf toHk;cscH&onf/ uGefjrLepf
onhf tMurf;zufenf;jzihf aMumufvefYatmif qef Y usif a&; emZD v uf opf ? zuf qpf vuf opf
jyKvkyfum tkyfcsKyf&efBudK;pm;cJhjcif;jzpfonf/ acgif;wHk;qHyifjzihf vrf;ay:vlrdkuf*dkPf;qefqef
tvm;wlyif oufO;D qHyikd yf a'o&mZfpepf tkyfpkrsm;vnf;&Sdonf/
ukd qefYusifwdkufcdkufrIrsm; ay:aygufcJhonhf 18 tcsKdUrSm r[mvlrsKd;BuD;0g'jzihf aemuf
&mpk? 19 &mpkumvrsm;wGif ay:aygufcahJ om rif;rJh 0ifvmolrsm;ukd wdu k cf u
kd Mf uonf/ 1970 jynhv f eG f
0g'D (Anarchish) rsm;onf tMurf;zufwdkufcdkufrI ESpfrsm;wGif vlrsKd;a&;ESihfET,faom tMurf;zufrI
ukd enf;vrf;wpf&yftjzpf tav;xm;oHk;pGJcJhMu rsm;vnf;ay:aygufcJhonf/ txl;ojzihf ta&SU
onf/ ½k&mS ;wGif ya'o&mZfqefu Y siaf &;ü rif;rJ0h g'D tv,fydkif;ü ygvufpwdkif;EkdifiH xlaxmifa&;
rsm;udk qufco H nhf aAmfv&f ADS pfwuYkd vnf; ]]MuufO vIyf&Sm;rIESihf awmiftm&SrS oD&dvuFmEdkifiHwGif
rsm;ukdcGJrS MuufOaMumf&Edkifonf/ wdkufyGJrsm;rsm; wrD;vfusm;vIy&f mS ;rIwo Ykd nf tMurf;zufwu kd cf ukd rf I
&SdrS atmifyGJBuD;BuD;&Edkifrnf}} [laoma<u;aMumf rsm;ESihf aqmif&GufaecJhonf/ tvm;wl xdkif;EdkifiH
oHjzihf tMurf;zufrIrsm;jyKcJhonf/ 'kwd,urÇmppf awmifyikd ;f cGx J u G af &;? zdvpfyikd af wmifyikd ;f cGx
J u G af &;
aemufyikd ;f vuf0EJ iS v
fh uf,mtkypf t k Mum; ppfat; vIy&f mS ;rIwrYkd mS ,aeYxufwikd f tMurf;zufrIrsm;ukd
wdkufyGJjyif;xefcsdefwGif vuf0JpGef;ESihf vuf,mpGef; zefwD;aeqJjzpfonf/

137
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

vl, Y Ofaus;rItzGUJ tpnf;rsm; wGe;f wdu k rf ?I *vdb k ,f &onhf tD*spfvlrsKd;rsm;ukd umuG,fapmihfa&Smuf&ef


vdkufaZ;&Sif;ESihf bmoma&;tMurf;zufrI &nf&, G of nhf vlraI &;tzGUJ tpnf;jzpfonf/ ok&Yd mwGif
1980 jynhfvGefESpfrsm;wGif urÇmay:ü aemufydkif;ü oabmxm;wif;rmolrsm;u taemuf
enf;ynmwd;k wufrEI iS t fh wl *vdbk ,fvu kd af Z;&Si;f wdkif;qefYusifa&;ESihf *sD[wfbmoma&; ppfyGJt,l
jzpfpOf us,fjyefYvmcJhonf/ *vdkb,fvdkufaZ;&Sif; tqrsm;uk d y g wif o G i f ; vmum Ed k i f i H w um
rSmvnf; pD;yGm;a&;ysHUESHYa&muf&SdrIomru taemuf tMurf;zuf tzGJUtpnf;tjzpf a&muf&Sdvmonf/
wdkif;vpfb&,fpHEIef;? tawG;tac:ESihf taemuf t,f v f a u'guk d pwif w nf a xmif o l
wdkif;,Ofaus;rIrsm;yg urÇmt&yf&yfokdY jzefYMuuf tdpk rmbifvm'ifrmS aqmf't D ma&AsrS xif&mS ;aom
csJUxGifvmcJh&m &Sd&if;pGJbmomw&m;? ,Ofaus;rI? aqmufvkyfa&;vkyfief;&Sif bifvm'ifrdom;pkrS
tawG;tac:rsm;ESihf wGef;wdkufrIjzpfvmcJhonf/ qif ; ouf v mol j zpf o nf / tpö v mr® p f n D a emif
,if;udpEö iS yfh wfoufí ordik ;f ynm&Sif [efwifwefu tzG J U rS oabmxm;jyif ; xef a om bmoma&;
]vl, Y Ofaus;rItzGUJ tpnf;wd\ Yk wGe;f wdu
k rf }I [laom acgif;aqmifrsm;\ oabmw&m;½du k o
f iG ;f jcif;cH&Ny;D
pmtkyfukd a&;om;jyKpkcJhonf/ *sD[wf0g'DjzpfvmcJhonf/ 1980 jynhfvGefESpfrsm;
[efwifwef BudKwifwGufqcJhouJhodkY wGif tmz*efepöwefü 0ifa&mufwyfpGJxm;aom
1990 jynhfvGefESpfrsm;rSpí taemufwdkif;bmom qdAk ,D ufwyfrsm;ukd wdu k cf u kd &f eftwGuf tar&duef
a&;ESihf ,Ofaus;rIukd qefYusifaom bmoma&; pDtdkifat axmufvSrf;a&;tzGJUESihf yl;aygif;cJhNyD;
tpGef;a&muf tMurf;zufvIyf&Sm;rIrsm; pwif tmz*ef e pö w ef E d k i f i H w G i f tm&yf v l i ,f r sm;ud k
us,fjyefYvmcJhonf/ txl;ojzihf a&S;,cifuyif udk,fwdkifOD;aqmifwdkufyGJ0ifcJhonf/ qdkAD,ufrsm;
&[l'Dbmom? c&pf,mefbmomwdkYESihf xdyfwdkuf tmz*efrq S w k cf mG oGm;Ny;D use&f pfcahJ omtm&yfwu Ykd dk
awGUcJhaom tpövmrfbmomrS tpGef;a&muftkyfpk pkpnf;í t,fvfau'gtzGJUukd pwifzGJUpnf;onf/
rsm;rS tMurf;zufvIyf&Sm;cJhjcif;jzpfonf/ ,if; t,fvfau'gqdkonfrSm pcef;[kt"dyÜm,f&NyD;
tkyfpkrsm;rSm bmomrwlol (r,HkMunfol) rsm;udk tm&yf r l * sm[pf r sm; pk p nf ; aexd k i f & mpcef ; uk d
okwo f ifz,f&mS ;&rnf[al om a&S;½d;k pGt J pGe;f a&muf &nfñTef;jcif;jzpfonf/
*sD[wf (bmoma&;ppfyGJ) t,l0g'ukd vufcH bifvm'ifonf ol\ t,fvaf u'g&Jabmf
,HkMunfolrsm;jzpfMuonf/ rsm;ukd OD;aqmifí yifv,fauGU yxrppfyGJtNyD;
xdktkyfpkrsm;rSm rlvu rdrdwdkYae&if;a'o aqmf ' D t ma&Asü quf v uf w yf p G J xm;aom
rsm;üom tajcjyKvyI &f mS ;Muaomfvnf; aemufyikd ;f r,H k M unf o l tar&d u ef w yf r sm;uk d 1990
wGif EdkifiHwumtqihftxd wdk;csJUí uGef&uf jynh f v G e f E S p f r sm;rS p í tMurf ; zuf w d k u f c d k u f
jzefEY ikd v
f mcJo
h nf/ ,ckEikd if w H umwGif vlord sm;aom vmcJhonf/ aemufydkif;wGif tar&duefwdkY\ zdtm;
tMurf;zuftzGJUtpnf;rsm;jzpfonhf tdkiftufpf ay;rIaMumihf ta&SUtv,fyikd ;f ukd pGecYf mG Ny;D r[mrdwf
(Islamic State) ESifh t,fvaf u'g paomtzGUJ rsm;rSm wmvDbefrsm;&Sd&m tmz*efepöwefokdY xGufajy;
rlvu tD*spEf ikd if w H iG f pwifzUJG pnf;cJo
h nhf tpövmr®pf ykef;a&SmifcJh&onf/ tmz*efü ykef;cdkaepOftwGif;
nDaemiftzGJU (Islamic Brother Hood) rS qif;ouf urÇmtESHYuGef&ufjzefYMuufNyD; tMurf;zufwdkuf
vmcJjh cif;jzpfonf/ pwifzUJG pnf;onhf 1950 jynhv f eG f cdu
k rf rI sm;ukd aqmif&u G cf &hJ m 2001 ckEpS ?f pufwifbm
umvrsm;twGif; ,if;tzGJUrSm pl;tufwl;ajrmif; 11 &ufwGif tar&duefEdkifiH&Sd t"duypfrSwf
vkyif ef;cGiw f iG f Edik if jH cm;om;rsm;\ cGjJ cm;zdEydS rf I cHae oHk;ckukd OD;wnfwdkufcdkufaom 9^11 tMurf;zuf

138
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

rIrmS t,fvaf u'gtzGUJ ukd urÇmuodomG ;apcJo h nf/ vd k ol r sm;jzih f tif tm;awmih f wif ; oG m;cJ h onf /
tqdyk gwdu k cf u kd rf rI mS vloHk;axmifcefY aoqHk;cJh& ,if;rSm urÇmhordkif;wGif yxrqHk;tBudrftjzpf
ojzihf xdcu kd qf ;kH ½I;H rIBu;D rm;onf[k qdEk ikd af omfvnf; tpk d ; &r[k w f a om tzG J U tpnf ; wpf c k u r[m
pdwfydkif;qdkif&mxdcdkufoufa&mufrIu ½kyfydkif; tiftm;BuD;EdkifiHwpfckukd zufNydKifwdkufcdkufvmcJh
qdkif&mxdcdkufrIxuf tqrsm;pGm rEIdif;omatmif jcif;vnf;jzpfonf/
ydrk Bkd u;D rm;cJo h nf/ e,l;a,mufNrKd U&Sd urÇmu h ek of , G af &; 2001 ck E S p f r S p í tar&d u ef u
XmetaqmufttHkESpfckudk av,mOfjzihf 0ifwdkuf tmz*efepöwefukd wdkufcdkufodrf;ydkufcJhNyD; tdkprm
cJhojzihf rD;avmifNydKusysufpD;yHkukd wpfurÇmvHk;u bifvm'ifudk vufa&mufzrf;qD;Edkifa&;twGuf
½kyfjrifoHMum;rSwpfqihf wdkuf½dkufMunhf½IcJh&NyD; aiGtm;? vltm;oH;k um zdtm;ay;aqmif&u G cf ohJ nhf
rsm;pGmwkefvIyfacsmufcsm; oGm;cJh&onf/ xdkYaMumihf twGuf bifvm'ifonf ygupöwefodkY xGufajy;
wpfurÇmvH;k ukd t,fvaf u'gwdaYk y;vdak om pum; ykef;a&SmifcJh&jyefonf/ xdkYaemufydkif;rSpí 2011
jzpfonhf taMumufw&m;ukd aumif;pGmzefwD;EdkifcJh ckESpfwGif bifvm'ifukd ygupöwefü taozrf;rdcJh
ojzihf ,if;wdkY\&nfrSef;csuf atmifjrifonf[k onftxd t,fvaf u'g\vIy&f mS ;rIrmS wjznf;jznf;
qdkEdkifonf/ avsmhusvmcJhonf/ bifvm'ifaoqkH;NyD;aemuf
t,fvaf u'gwdu Yk ,if;wd\ Yk &efol tjzpf t,fvaf u'gtMurf;zuftzGUJ rSm vH;k 0csKyNf ird ;f oGm;rI
c½l ; qd w f ' g (c&pf , mef b mom0if r sm;ES i h f r&Sdaomfvnf; urÇmhEdkifiHa&;bufpHkwGif arS;rSdef
tar&duefOD;aqmifonhf) taemuftkyfpk? &[l'D avsmhyg;vmonf[k qdkEdkifonf/
(*sL;-tpöa&;EdkifiH) ESihf tjcm;bmom0ifrsm;ukd arS;rSdefoGm;aomt,fvfau'gae&mwGif
owfrw S xf m;onf/ a&&Sn&f nfreS ;f csurf mS urÇmukd tpm;xdk;ae&m,lvmaomtzGJUrSm tdkiftufpftzGJU
BuD;pdk; tkyfcsKyfonhf Nidrf;csrf;e,fajr ('g½kqvrf) ac: tpövmr®pEf ikd if aH wmftrnfcH tMurf;zuftzGUJ
xlaxmif&efjzpfonf/ xdk&nfrSef;csufukd taumif jzpfonf/ tdik t f ufpt
f zGUJ onf t,fvfau'gtzGJUrS
txnfazmf&ef tar&duefuo hJ aYdk om r[mtiftm; qif ; ouf v mjcif ; jzpf N yD ; 2006 ck E S p f w G i f
BuD;EdkifiHukd orm;½dk;us ppftiftm;jzihf rwdkufEdkif t,f v f a u'gtzG J U \ tD & wf t zG J U cG J u k d tD & wf
onhftwGuf udk,faysmuf&efoltjzpf tcsKd;rnD
ppfyq JG ifEu JT m tar&duefjynforl sm; t&dyu f dk &efol
xifvmap&ef enf;AsL[mcsaqmif&GufcJhjcif;jzpf
onf/ pm&Gufjzwfprsm;ukd toHk;jyKí av,mOf
tydik pf ;D um rd;k arQmt f aqmufttHu k dk wdu k cf u kd Nf zKd cs
zsufqD;cJhaom 9^11 tMurf;zufvkyf&yfonf
,if;enf;AsL[mukd azmfaqmifvdkufjcif;jzpfonf/
xdkvkyf&yfaMumihf t,fvfau'gukd wpfurÇmvHk;u
od o G m ;NyD ; aMumuf & G H U rI r sm; zH k ; vT r f ; oG m;onf /
bmoma&;tpG e f ; a&muf tk y f p k r sm;twG i f ; ürl
tdkprmbifvm'ifonf aeYcsif;ncsif; ol&Jaumif;
t,fvfau'gtzGJUrS qif;oufvmonhf
jzpfoGm;cJhonf/ t,fvfau'gtMurf;zuftzGJYrSm
tdkiftufpftzGJUukdxlaxmifol Zmum0D
vnf; aiGaMu;axmufyo hH ?l ud,k w f ikd yf g0ifwu kd cf u kd f

139
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

tpövmr®pEf ikd if aH wmftzGUJ [k cGx J u G zf UJG pnf;cJjh cif;jzpf &ufpufrIESihf owif;rD'D,menf;ynmxda&mufpGm


onf / td k i f t uf p f t zG J U uk d p wif w nf a xmif o l toHk;jyKrIwdkYaMumihf urÇmwpf0ef; xdwfvefYacsmuf
tbl,lqefZmum0DrSm oabmxm;jyif;xefol csm;apouJhokdY urÇmt&yf&yfrS tpGef;a&muft,l
t,f v f a u'gtzG J U 0if a [mif ; wpf O D ; jzpf N yD ; tq&S d o l vl i ,f r sm;uk d v nf ; tzG J U twG i f ; ok d Y
t,fvaf u'gtzGUJ ukyd if aysmn h v hH eG ;f onf[k xifjrif 0ifa&mufvmap&ef qGaJ qmifEikd cf o hJ nf/ tdik t f ufpf
oljzpfonf/ ,if;\t,ltqrSm t,fvfau'g wd\Yk e,fajrodr;f ppfqifraI Mumifh odr;f ydu k ef ,fajr
uJhokdY a&&Snfajymufusm;qefqef tMurf;zuf rsm; NrdKUrsm;rS &vmonhf tarGrsm;? a&eHwGif;rsm;?
wdkufcdkufrIrsKd;r[kwfbJ a&S;,cif cgvpfapmfbGm; tzdk;wefypönf;rsm;&&Sdum 0ifaiGawmihfwif;vm
rsm;\ cgvDzdwfEdkifiHawmfyHkpHrsKd; EdkifiHwpfckukd ouJhodkY xGufajy;oGm;onhf tD&wfwyfzGJUrsm;xHrS
tiftm;oHk;wnfaxmifoGm;&efjzpfonf/ odaYk omf ppf v uf e uf y pö n f ; rsm;pG m uk d v nf ; &&S d c J h o nf /
ol\t,ltqukd taumiftxnf razmfEdkifrD tcsed w
f t kd wGi;f tdik t
f ufpx f ;kd ppfu tD&wfNrdKUawmf

tD&wfEdkifiH rdkql;vfNrdKUukd tdkiftufpfwdkYvufrS jyefvnfwdkufcdkufaeonhf tD&wfwyfzGJU0ifrsm;

2006 ckEpS üf tar&duefw\ Ykd avaMumif; wdu k cf u kd f b*¾'ufteD;okYd a&muf&v dS mcJ&h m raeomawmhonhf
rIaMumihf tD&wfwGifaoqHk;oGm;cJhonf/ ,if;ukd tqH;k tar&duefEiS t fh aygif;tygwdu Yk avaMumif;
qufcaH om tblabumt,fvb f *¾'g'D vufxuf ypfut l ygt0if tiftm;jznhpf pfurl sm;ay;tyfum
wGif qD;&D;,m;jynfwGif;ppfESihf tD&wfEdkifiHa&; wGef;vSefcJh&onf/ ½k&Sm;wdkYuvnf; qD;&D;,m;
tm;enf ; csuf w d k Y u k d tcG i h f a umif ; ,l í 2013 tpkd;&ukd av,mOf? wihfum;? tajrmufBuD;rsm;jzihf
ckEpS w
f iG f tD&wfEiS q
fh ;D &D;,m; tpövmr®pEf ikd if aH wmf ypfulay;cJhonf/ xdkokdY EdkifiHwumrS tvHk;t&if;
tzGJUtjzpf wdk;csJUzGJUpnf;um 2014 ckESpfwGif jzihf 0ifa&mufx;kd ESuw f u
kd cf u
kd rf aI Mumihf 2017 ckEpS f
qD ; &D ; ,m;ta&S U yd k i f ; ES i h f tD & wf a jrmuf y d k i f ; ü tukefydkif;wGif tD&wfESihfqD;&D;,m;&Sd tdkiftufpf
vQyfwpfjyufxdk;ppfqif wdkufcdkufodrf;ydkufcJhonf/ wyfzGJUrsm; wyfysufNydKuGJoGm;cJhonf/
xdktcsdefrSpí tdkiftufpftzGJUonf wpf[kefxdk; okdYaomf 2014 ckESpfrS 2017 ckESpftxd
vlodrsm;vmcJhonf/ tdkiftufpftzGJU\ Murf;wrf; oHk;ESpfcefYtwGif; tdkiftufpfwdkY\uGef&ufrSm urÇm

140
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

wpf0ef;jzefYMuufEdkifcJhonf/ tmz&duwdkufwGif av,mOfrsm;jzihf wdu k cf u kd jf cif;? tMurf;zuftzGUJ ukd


Edik *f s;D &D;,m;rS bdu k [ kd m&rf? qdrk mvDrS t,fv&f mS Auf aiGaMu;axmufyo hH El iS fh tzGJUtpnf;rsm;ukd ydwfqdkY
paomtpGef;a&muf ppfaoG;<ursm;? aumhau;qyf ta&;,ljcif;? tMurf;zuftzGUJ ESit fh quf toG,&f o dS l
a'orS acscsifESihf wmwmppfaoG;<ursm;? tmz*ef rsm;udk axmufvSrf;azmfxkwfta&;,ljcif;rsm;
epöwefrS tcsKdUwmvDbeftkyfpkrsm;? ygupöwef? yg0ifonf/
b*Fvm;a'h&Sf ponhf ta&SUawmiftm&SEdkifiHrsm;rS okaYd omf enf;ynmwd;k wufvmonfEiS t fh rQ
*srm;tpövmrDppfaoG;<uESihf tjcm;tpGef;a&muf tifwmeufqufoG,fa&;uGef&ufukd NyD;jynhfpHk
tkyfpkrsm;? zdvpfydkifawmifydkif;rS tblaq,ufzf atmifaxmufvSrf;azmfxkwf ydwfqdkYEdkifjcif;r&Sd
tkypf pk onhf ppfaoG;<ursm;u tdik t f ufpu
f dk opömcH awmhacs/ tvm;wl bmoma&;ESiv fh rl aI &;trnfcH
cJhMuonf/ xdkYtjyif urÇmwpf0ef;vHk;&Sd ppfaoG;<u y&[dw&efyHkaiGrsm;rS tMurf;zuftkyfpkrsm;okdY
wpfOD;csif;uvnf; tifwmeufuGef&ufrSwpfqihf wdwfwqdwfpD;0ifoGm;rIrsm;ukdvnf; azmfxkwf
td k i f t uf p f E S i h f c sd w f q uf r d u m wpf u d k , f a wmf ? wm;qD;&ef cufco J nf/ urÇmtESüYH tifwmeufrS
okdYr[kwf tpktzGJUi,frsm;jzihf tMurf;zufrIrsm; wpfqihf tpGe;f a&muf*sD[ufbmoma&;t,ltq
jyKvkyfvmcJhonf/ þokdYjzihf ,cktcg bmoma&; rsm;ukd pdr0hf ifaeatmif rIid ;f wdu k cf x H m;&olrsm; &Sad e
tpGef;a&muftMurf;zufrIonf urÇmvHk;qdkif&m ouJhokdY bmoma&;ESihfvlrIa&;vGwfvyfcGihfrsm;pGm
twdkif;twmtqihf a&muf&SdvmcJhonf/ &Sdonfh vpfb&,fEdkifiHrsm;ü tpGef;a&muf0g'D
Ed k i f i H a &;acgif ; aqmif r sm;\ wd k ; wd k ; wd w f w d w f
tMurf;zufacsrIef;a&;ESihf tem*wftvm;tvm pnf;½H;k cHxm;&olrsm;vnf; &So d nf/ bmoma&;t&
2001 ckEpS f (9^11) jzpf&yfaemufyikd ;f wGif xdyw f u kd af wGUaeonhf Edik if EH pS cf t k Mum; bmoma&;
tar&duefu (War on Terror) [laomtrnfjzihf tpGe;f a&muftMurf;zufrsm;ukd vQKUd 0Supf mG tm;ay;
tMurf;zufqefu Y siaf csreI ;f a&;ukd vkyaf qmifco
hJ nf/ axmufyí hH wpfzufEikd if üH tMurf;zufvyk if ef;rsm;
,if;ppfyw
J G iG f tMurf;zufacgif;aqmifrsm;ukd armif;olrhJ vkyfaqmif&ef apvTwfrIrsm;vnf;&Sdonf/

rD'D,mrSwpfqihf urÇmukd Ncdrf;ajcmufjycJhonhf tdkiftufpfwyfzGJUrsm;ESihf "m;pm;cHrsm;

141
EdkifiHwumtMurf;zufrItEÅ&m,frsm;

okdYjzpf&m bmoma&;t& tpGef;a&muf onf/ awmawmifxlxyfí cdkvIH&ef uRef;i,fayg


tawG;tc:rsm;ukd rIid ;f wdu k cf x
H m;&olrsm;&Sad eorQ rsm;aom rav;&Sm;? tif'dkeD;&Sm;ESihf zdvpfydkif
¤if;wdkYukd aemufuG,frS taMumif;trsKd;rsKd;jzihf awmifyikd ;f Bw*d aH 'orSmvnf; tenf;i,ftvSrf;a0;
axmufyHhtm;ay;aeolrsm;&SdaeorQ tMurf;zuf onhfwdkif ykef;atmif;cdkvIH&eftwGuf tkyfcsKyf
rIrsm; vH;k 0aysmufu, G o
f mG ;atmif z,f&mS ;okwo f if axmufyHhrIESihf e,fajrcHtzGJUtpnf;wdkY\ tm;ay;
Ed k i f r nf r [k w f a y/ wpf a e&mwG i f zd t m;ay; ulnDrI tqifajyaomae&mjzpfonf/
&Si;f vif;vdu k v f Qif acwåcPud, k af &mifazsmufum okjYd zpf&m vuf&t
dS ajctaewGif tdik t
f ufpf
tjcm;oih f a vsmf o nh f a e&mwG i f vl o l p k p nf ; í tMurf;zuftzGJUtaejzihf ta&;edrfhyg;aeonf[k
emrnftopf? taMumif;t&mtopfjzihf aemuf qdEk ikd af omfvnf; aemifumvwGif ,if;\ urÇmvH;k

tMurf;zuftEÅ&m,fukd tpOfowdjyKaeap&ef oifcef;pmay;cJhonhf


9^11 wdkufcdkufcH&rIjrifuGif;

wpfzGJUay:xGufvmOD;rnfomjzpfonf/ tdkiftufpf qdik &f m&nfreS ;f csuuf dk wpfenf;enf;jzihf azmfaqmif


taejzih f vuf & S d t aetxm;wG i f tD & wf E S i h f Ekdif&ef jyefvnfBudK;yrf;vmOD;rnf[k rSef;q&onf/
qD;&D;,m;wdkYü tifjynhftm;jynhf &SdraeEdkifawmh jref r mEd k i f i H \ taemuf z sm;a'orS m vnf ;
onhw f ikd f tar&duefwzYkd UJG pnf;xm;aom qD;&D;,m; tMurf;zufvkyfief;rsm;twGuf a&cHajrcH aumif;
vGwaf jrmufa&;wyfzUJG wGi;f okYd jyefvnfprd 0hf ifvmEdik f rG e f a oma'ojzpf & m tMurf ; zuf t EÅ & m,f r S
ouJhokdY vpfAsm;? wleD;&Sm;? Edkif*sD;&D;,m;? rmvD umuG,fEdkif&ef BudKwifjyifqifpDrHaqmif&Gufxm;
ponh f tmz&d u Ed k i f i H r sm;ok d Y v nf ; aumif ; ? oihfaMumif; oHk;oyfwifjy&ayonf/
uufpyD,efEiS fh aumhau;qyfa'ookv Yd nf;aumif;
tzGUJ cGu
J m oGm;a&mufcdkvIHzG,f&Sdonf/ Oa&myEdkifiH ud k u k d v I d i f
rsm;okv Yd nf; 'kuo
© nftoGi, f ul m wzGzJ pJG drfh0ifum
vlopfp½k ;kH í tMurf;zufvyk if ef;rsm; vkyaf qmifEikd f

142
umwmEdkifiH

umwmEd k i f i H / / umwmEdik if o H nf tm&Swu dk f Edik if aH &;


&;- tdref ;D csi;f Edik if rH sm;jzpfonfh aqmf't D ma&As?
taemufyikd ;f wGif wnf&o Sd nf/ ajrrsufESm tae ,lattD;? tD*spEf iS b hf m&de;f Edik if w H u
Ykd umwmEdik if \
H
txm;t& ajcmufaoGUaomoJuEÅm&yg0ifonf/ rl0g'rsm;onf a'owpfcv k ;Hk udk Ncdrf;ajcmufvsuf
EdkifiH\awmifbufwGif aqmf'Dtma&AsEdkifiHESifh &dSonf[kpGyfpGJum umwmudk 0dkif;y,fcJhMuonf/
xdpyfaeNyD; useef ,fajrrsm;udk yg&Seyf ifv,fauGUu umwmEd k i f i H u pG y f p G J c suf r sm;ud k jiif ; qd k c J h N yD ;
0dik ;f &Hxm;onf/ Edik if \H tus,t f 0ef;rSm 11,581 ¤if ; uk d 0 d k i f ; y,f & ef qH k ; jzwf jcif ; onf Ed k i f i H a&;
pwk&ef;uDvdkrDwm&dSonf/ 2016 ckESpf pm&if;rsm; aphaqmfrIomjzpfonf[k wHkYjyefajymqdkonf/
t& vlOD;a& 2 'or 6 oef;ausmf &dSonf/ umwmEdkifiHonf tMurf;zuftkyfpkrsm;udk
NrKd UawmfrmS 'd[
k mjzpfonf/ ½Hk;oHk;bmompum;rSm aiGaMu;axmufyHhaeonf[k tm&yftdrfeD;csif;
tma&AsbmomjzpfNy;D t*Fvyd b f momudv k nf; ajymqdk EdkifiHrsm;upGyfpGJNyD; avaMumif;? a&aMumif;ESifh
Muonf/ tpövmrfbmomudk t"duudk;uG,fonf/ ukef;vrf;qufoG,fa&;tm;vHk;udk 2017 ckESpf
atmfwrkd eftifyg,m vufatmufcHe,fajr arvtwGif;u pwifydwfyifvdkufonf/ ZGefv 5
tjzpfrS 20 &mpk tapmydik ;f wGif NAw d od Qw\Ykd tapmihf &ufupwifí oHwrefqufqaH &;rsm; jzwfawmuf
ta&SmufceH ,fajrjzpfco hJ nf/ 1971 ckEpS üf NAwd od Q vdkufonf/

umwmESihfywf0ef;usif EdkifiHrsm;jyajryHk
wdkYxHrS vGwv f yfa&;&&dcS í
hJ 1971 ckEpS ?f pufwifbm a'owG i f ; tusyf t wnf ; BuD ; rm;aepOf
1 &ufwiG f umwmEdik if v H w
G v
f yfa&;udk aMunmcJh umwmEdkifiHudk u½kPmoufaMumif; xkwfazmf
onf/ tkycf sKyaf &;rSm pnf;rsO;f cHb&k ifpepfjzpfonf/ ajymqdkol rnfolYudkrqdk axmif'Pf 15 ESpftxd
umwmEdkifiHonf a&eHESifhobm0"mwfaiGU <u,f0 jypf'Pf csrw S cf &H rnfjzpfaMumif; tm&yfapmfbmG ;rsm;
rIaMumifh urÇmay:wGif wpfO;D csi;f 0ifaiG tjrifq h ;kH Edik if H (,lattD;) u owday;xm;onf/ tm&yf
Edik if jH zpfonf/ EdkifiHrsm;u qufqHa&; jzwfawmufvdkufaomfjim;

145
umwmEdkifiH

¤if;wdkY\ EdkifiHjcm;a&;rl0g'wGif tavQmrh ay;Edkif a'oqdkif&mjyóemrsm;udk ajz&Sif;Edkifvdrfhrnf


aMumif ; umwmEdkifiHu oEéd|mefcsxm;onf / r[kwfaMumif;? jyóemudk tqH;k owfa&;twGuf
tm&yfEikd if rH sm;ESihf qufqaH &;wif;rmrIukd oHwrefa&; tpGr;f ukeBf uKd ;yrf;&ef qH;k jzwfxm;aMumif;udkvnf;
enf;vrf;jzifhajz&Sif;&ef vdv k m;aMumif;? ppfa&;t& tm'dk*efu ajymMum;onf/
ajz&Si;f rnfr[kwaf Mumif; umwmEdik if jH cm;a&; 0efBu;D tm&yfav;Edik if u H umwmEdik if tH ay: wm;jrpf
ydwq f rYkd rI sm; z,f&mS ;ay;&eftwGuf tjyeftvSet f ae
jzifh awmif;qdak omtcsurf sm;wGif tcsKUd rSm vdu k af vsm&ef
cufcJvdrfhrnf[k tar&duefEdkifiHjcm;a&;0efBuD;
&wfpaf wvmqifu qdo k nf/ odaYk omf ,if;tqdjk yK
awmif;qdck surf sm;onf jyóemajz&Si;f a&;udk OD;wnf
aprnfhaqG;aEG;rIrsm;twGuf tajccHrlwpf&yfudk
taxmuftuljzpfaponf[k rpöwmawvmqif
u ajymonf/ 2017 ckESpf? ZGefv 24 &ufwGif
aqmf ' D t ma&AsES i f h ¤if ; \rd w f z uf E d k i f i H r sm;u
awmif;qdkaom tcsuf 13 csufudk umwmEdkifiHu
umwmEdkifiHtay: axmufcHrIay;vsuf&Sdonhf
y,fcscJhNyD; tMurf;zufvkyf&yfrsm;udk axmufcHae
wl&uDor®wESihftwl awGU&aom
onf[laom pGyfpGJcsufudkvnf; jiif;qdkvdkufonf/
umwmacgif;aqmif&Sdwfwmrifbif[mruft,fvfeD
umwmEdik if H tusyt f wnf;ajz&Sif;a&;ud k
&d S w f r d k [ mruf b if t AÁ ' l & mref t,f o meD u OD;wnfjcif;r&dyS gu yifv,fauGUEdik if rH sm;odYk vufeuf
ajymMum;onf/ rsm; a&mif;cscGifhay;jcif;udk xdef;csKyfxm;rnfjzpf
a'owGi;f Edik if rH sm;taejzifh tcsi;f csi;f vufwJG aMumif; tar&duef&Sd MoZmwdurú Bu;D rm;aom txuf
aqmif&GufMu&ef ta&;BuD;onf[k tar&duef vTwaf wmftrwfwpfOD;u ajymMum;onf/
or®wa':e,fx&efu Y wdu k w
f eG ;f aMumif; tdrjf zLawmf umwmEdkifiHtay: w&m;r0ifydwfqdkYjcif;
u aMunmonf/ onf tMurf ; zuf r I u d k wk d u f z suf & ef r [k w f b J
rnfodkYqdkapumrl yifv,fauGUEdkifiHrsm; umwmEdkifiH\ tcsKyftjcmtmPmudk csKyfcs,f
taejzihf umwmEdkifiHtay: wm;jrpfydwfqdkYrIrsm; uef Y owf&efjzpfaMumif; yifv,fauGUEdkifiHrsm;\
udk avQmhcs&rnf[k tar&duef EdkifiHjcm;a&;0efBuD; awmif;qdkcsufrsm;u twnf j yKay;aeonf [ k
&wfpfawvmqifu ajymMum;vdkufonf/ umwmtpd;k & ajyma&;qdck iG &hf o Sd u
l ajymMum;onf/
,if;tajctaewGif wl&uDwyfzGJUrsm;udk ukvor*¾qidk &f m w½kwEf ikd if H oHtrwfBuD;
umwmEdik if üH jzefMY uuf xm;&daS &;udk wl&uDor®w vsLus&D u D tm&yfav;Edik if EH iS hf yg&Seyf ifv,fauGU
pDaw,pftm'dk*efu twnfjyKNyD;aemuf umwm umwmEdkifiHwdkYtMum; jzpfay:aeonfhjyóemudk
EdkifiHtay: aqmf'Dtma&As OD;aqmifonfh ydwfqdkY ajz&Si;f &ef taumif;qHk;enf;vrf;rSm ¤if;EdkifiHrsm;
rIrsm;tm;vHk;udk z,f&mS ;&ef arwåm&yfcv H u
kd o f nf/ tMum; ajz&Si;f csuw f pf&yf&&do
S nftxd twlwuG
aqmf't D ma&Astaejzihf rvdrk ek ;f wD;rIxm;jcif;xuf vkyaf qmifomG ;&efomjzpfaMumif; 2017 ckEpS ?f Zlvikd v f
nDtpfuk d pdw"f mwfarG;jrL&efvt kd yfaMumif; ajymMum; 3 &ufu ukvor*¾XmecsKyüf jyKvyk o f nfh owif;pm
onf / umwmEdkifiHudk txD;usefxm;jcif;jzifh &Sif;vif;yGJwGif ajymMum;onf/

146
umwmEdkifiH

awmif;qdrk rI sm;twGuf aemufq;k H owfrw S &f uf


oabmxm;rsm; ododomom uJGjym;jcm;em;aerI
ukev f eG cf NhJ y;D aemuf umwmEdkifiHtay: aemufxyf aMumihf ESpEf ikd if q H ufqaH &;rajyrvnfjzpfMu&onf/
ydwq f Ykd ta&;,lrIrsm;jyKvkyf&ef tm&yfEdkifiHrsm;rS a'oqdkif&mtusyftwnf;wGif umwm
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;onf Zlvkdif 5 &ufwGif EdkifiHt m; txD ; usef jzpf & ef tm&yf E d k i f i H r sm;\
udik ½f ükd awGUqHck MhJ upOf ajymMum;cJhonf/ BudK;yrf;csufudk wHkYjyefonfhtaejzihf tD&efEdkifiHESifh
tD*spEf ikd if jH cm;a&;0efBu;D qmruf½u Id &Donf
oHwrefqufqaH &;udk 2017 ckEpS ?f Mo*kwf 25 &uf
½k&mS ;Edik if jH cm;a&;0efBu;D qm*Dvufa&mAfEiS hf 2017 wGif jyefvnfpwifvu kd Nf y;D umwmoHtrwfuv kd nf;
ckEpS ?f Zlvidk v f 6 &ufu w,fvzD ek ;f jzifh qufo, G f
tD&efEikd if o H jYkd yefvnfapvTw&f ef uwdjyKxm;onf/
í aqmf't D ma&As? tm&yfapmfbmG ;rsm;Edik if ?H tD*sp?f tD&efEdkifiHu umwmEdkifiH\qHk;jzwfcsufudk
bm&de;f wdEYk iS u hf mwmwdYk oabmxm;uGv J rJG u
I kd aqG;aEG;
BuKd qv kd u kd Nf y;D umwmEdik if o H t Ykd pm;tpmrsm; ydaYk y;
cJah Mumif; tD*spEf ikd if jH cm;a&;0efBu;D Xme ajyma&;qdck iG hf um umwmavaMumif;ydkifeufwGif av,mOfrsm;
&do S l tmruftblZw d u f ajymMum;onf/ ydkrdkwdk;jr§ifhoHk;cGifhjyK&ef cGifhjyKxm;onf/
aqmf'Dtma&As OD;aqmifonfh EdkifiHrsm;u tD&efEikd if &H Sd aqmf'o D t H rwfEpS Of ;D udk wku d cf ukd f
umwmEdik if u H kd 0dik ;f y,fxm;onfrmS ajcmufveD;yg; cJo
h nfh xif&mS ;aom &S;D ,du k b f moma&; acgif;aqmif
&daS eonfw h ikd f ¤if;wdt Yk Mum; aqG;aEG;yGrJ sm; rjyKvyk f
wpfO;D udk aqmf't D ma&AsEikd if u H tqH;k pD&ifcJhNyD;aemuf
Edkifao;aMumif; tar&duefEdkifiHjcm;a&;0efBuD; 2016 ckESpftapmydkif;rSpwifí umwmEdik if o H nf
&ufpfawvmqifu 2017 ckESpf? atmufwdkbm ¤if;\oHtrwfudk jyefvnfac:,lcJhjcif;jzpfonf/
22 &ufwGif ajymqdkonf/ aqG;aEG;yGJrsm;usif;y&ef umwmEdik if \ H oHtrwfrmS tD&efEikd if o H Ykd jyefvnf
tqifoihfr&dSao;onfh EdkifiHrsm;tMum; rdrdwdkY a&muf&v Sd mawmhrnf[k umwmEdik if jH cm;a&;0efBu;D u
taejzihf twif;tusyfaqG;aEG;yGrJ sm; rjyKvyk af pvdk Mo*kwf 24 &ufü aMunmcsuf xkwfjyefonf/
[k awvmqifu 'd[ k mwGijf yKvyk o
f nfh owif;pm wif;rmrIrsm;udk tvsiftjrefavQmhcs&efESifh
&Sif;vif;yGJü ajymMum;cJhonf/ aqG;aEG;yGJrsm; jyefvnfpwif&ef NAdwdef0efBuD;csKyf
x&Dqmaru aqmf'Dtma&Asbk&if? bm&def;bk&if?
pm;eyf & d u © m axmuf y H h j cif ; - umwmEd k i f i H ü umwmapmfbmG ;wdu Yk kd wdu k w f eG ;f aMumif; 2017 ckEpS ?f
tpm;tpm jywfvyfrIrsm;jzpfay:vmrnfudk pdk;&drf ZGef 15 &ufwGif a'gif;eif;vrf;rS xkwfjyefonf/
rIrsm;ay:aygufvmcsdefwGif tD&efonf pm;aomuf
ukefrsm;yg&dSonfh ukefwifav,mOf av;pif;udk ppfa&; - umwmEdik if o H nf Edik if u H muG,af &;twGuf
umwmodYk ydaYk qmifco hJ nf/ ao;i,fonfh uRe;f qG,f tar&duefEikd if rH S tufzf - 15 *suw f u
dk af v,mOfrsm;
Edik if w
H pfcjk zpfonfh umwmonf Edik if \ H 80 &mckid Ef eI ;f 0,f,l&ef a':vm 12 bDvsHwefzdk;&dS oabmwl
aom tpm;tpmvdt k yfcsut f wGuf tm&yfyifv,fauGU pmcsKyfudk 2017 ckESpf? ZGef 16 &ufu vufrSwfa&;
tdref ;D csi;f Edik if rH sm;tay: tm;xm;ae&onfjzpf&m xdk;cJhonf/
,if;Edik if rH sm;u ukepf nfwifoiG ;f rIukd jzwfawmuf tar&duefumuG,af &;0efBu;D Xme tBu;D tuJ
vdu k o f nft h wGuf tusyt f wnf;ESihf &ifqidk cf &hJ onf/ *sdrf;pfrmwpfESifh umwmEdkifiHumuG,fa&;Xme
tBuD;tuJwdkYonf tqdkygav,mOfa&mif;csrIudk
EdkifiHwumqufqHa&; &;-- umwmEdik if EH iS hf ywfouf 0g&Sifwefü twnfjyKcJhMujcif; jzpfonf/
í aqmf'Dtma&AsESifhwl&uDEdkifiHwdkY rl0g'rsm; od e f ; 0if ; aZmf

147
udkeD? OD;

udkeD? OD; (1953-2017)


(1953-2017)// / OD;udek u
D kd 1953 udkvnf; jyKvkyfay;cJhonf/ 1995 ckESpfwGif Lau-
ckESpf? azazmf0g&Dv (10) &ufwGif ppfudkif;wdkif; rel Law Firm udk w&m;0ifrSwfyHkwif wnfaxmif
a'oBuD;? uomc½dkif tif;&Gmü OD;plvfwefESifh cJhNyD; Ouú|tjzpf aqmif&GufcJhonf/ uG,fvGefcsdef
a':cifvS (ac:) a':[vDrmwdkYu arG;zGm;cJhonf/ txd ESpfaygif; 40 twGif; &mZ0wfrI 900 ausmf
ESihf w&m;rrI 1400 ausmf vdu k yf gaqmif&u G cf o
hJ nf/
OD;udek o D nf jrefrmEdik if H vGwv f yfaoma&SUae
rsm;toif; zGJUpnf;a&;udpöudk OD;pD;aqmif&GufcJhNyD;
toif;\tvkyftrIaqmiftzGJU0if wpfOD;vnf;
jzpfum ajyma&;qdkcGifh&dSoltjzpfvnf; vIyf&Sm;
aqmif&GufcJhonf/ OD;udkeDonf EdkifiHwum a&SUae
toif;\ toif;0ifwpfOD;vnf; jzpfonf/ 2012
ckEpS f Mum;jzwfa&G;aumufyJG tBudKumvrS pwifí
zGJUpnf;yHktajccHOya'? a&G;aumufyGJ? w&m;Oya'
pdk;rdk;a&;? rD'D,mOya'wdkYESifhpyfvsOf;NyD; ynmay;
ydcYk srrI sm;aqmif&GufcJhonf/
2013 ckEpS w f iG f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGUJ csKyf
odkY0ifa&mufcJhNyD; Oya'a&;&mtMuHay;aumfrwD
OD;ukdeD
tzGUJ 0if? zGUJ pnf;yHt k ajccHOya'jyifqifa&;A[dak umfrwD
i,fpOfu ppfuikd ;f wkid ;f ? uomNrKd U? trSwf (1) tzGJU0if? A[dkOya'taxmuftuljyK aumfrwD
tajccHynmtxufwef;ausmif;wGif ynmoifMum; tzGUJ 0if tp&do S nfw h m0efrsm;udk xrf;aqmifco hJ nf/
cJhNyD; 1971 ckESpfwGif wuúodkvf0ifwef;udk tqdkyg OD;udkeDonf Oya'qkdif&mpmtkyf 6 tkyf
txufwef;ausmif;rSyif atmifjrifco hJ nf/ xdaYk emuf a&;om;xkwaf 0cJo h nf/ ,if;pmtkyrf sm;rSm w&m;cGirf S
&efukef0dZÆmESifhodyÜHwuúodkvf Oya'ynmXmewGif wku d yf rJG sm; (vufaAG&iS b f ,fov l )J (2010 jynfEh pS )f ?
qufvufynmoif,lcJhonf/ 1975 ckESpfwGif vmrnfah &G;aumufyrJG mS rJb,fvakd y;&rSmvJ (2012
B.A(Law) bGUJ udv k nf;aumif;? 1976 ckEpS w f iG f LL.B ckEpS )f ? *VKeq f &mpH &mZ0wfw&m;cHvm;ESihf w&m;
(Oya'bGUJ ) udv k nf;aumif; &&dcS o hJ nf/ Oya'bGUJ Oya'pd k ; rd k ; a&; aqmif ; yg;rsm; (2012 ck E S p f )?
&&dSNyD;aemuf &efukefta0;oifwuúodkvf? Oya' zGUJ pnf;yHt k ajccHOya'udk b,fvjkd yifMurSmvJ (2013
XmewGif tcsed yf ik d ;f enf;jyq&mtjzpf wm0efxrf;aqmif ckEpS )f ? PR qdw k mbmvJEiS hf uifwm;em;? jrefrmEdik if H
cJNh y;D wpfzufwiG f a&SUaeBu;D OD;ud, k \ k a&SUae½H;k cef; ESifh 1982 jrefrmEdkifiHom;Oya' (2013 ckESpf)?
wGif tvkyo f ifa&SUaetjzpfvnf;aumif;? txufwef; 'Drdku&ufwpfa&G;aumufyGJrsm;? rJvdrfrIrsm; ESifh
sm;ES
a&SUaetjzpfvnf;aumif; vkyfudkifcJhonf/ 1979 jynfot Yl cGit hf a&; (2015 ckEpS )f wdu Yk dk a&;om;
ckESpfwGif ta0;oifwuúodkvfenf;jyq&m tjzpfrS xkwaf 0cJNh y;D wpfygwDtmPm&Sipf epfaMumufv.Ykd ..
tem;,lcJhNyD; w&m;½Hk;csKyfa&SUae? trIvdkufa&SUae PR vm vm;; ? rSwyf w kH ifjyKvyk jf cif;ESihf 1982 Edik if o H m;
tjzpf aqmif&GufcJhonf/ 1983 ckESpfrSpwifí Oya'pmtk y fwdkYwGif yg0ifa&;om;cJhonf/
tvkyfoifa&SUaersm;udk avhusio hf ifMum;ay;cJhNyD; OD;udkeDonf jrefrmEdkifiHpma&;q&mtoif;
Oya'oifwef;rsm;ü arwåmjzifha[majymydkYcsrIrsm; \ tzGUJ 0ifwpfO;D vnf; jzpfonf/ zGUJ pnf;yHktajccH

148
udkeD? OD; 9 Budrfajrmufta&SUawmiftm&S ...

Oya'jyifqifa&;qGJa&;tygt0if Oya'a&;&m xdkifvsuf abmfvDabmESifh bwfpuufabmwdkY


udp&ö yfrsm;ESiphf yfvsO;f Ny;D pifumyl? tdE,´d ? b*Fvm;a'h&?S f jzpfonf/
MopaMw;vs? tar&duefjynfaxmifp?k e,fomvef? NydKifyGJzGihfyGJtcrf;tem;ukd pufwifbmv
Oa&myor*¾? aemfa0? tif'dkeD;&Sm; tp&dSonfh (17) &uf nyd k i f ; wG i f bl u pf * smvD t rsKd ; om;
Ed k i f i H r sm;rS zd w f M um;aomtpnf ; ta0;rsm;? tm;upm;uGif;ü usif;yonf/ trsKd;om;a&ul;
aqG;aEG;yGJrsm;odkY wufa&mufaqG;aEG;cJhonf/ NyKd iyf rJG sm;ukd pufwifbmv (18) &uf eHeufyikd ;f wGif
OD;udkeDonf a*gufoD;½dkufNydKifyGJrsm; wGif National Aquatic Center Bukit Jalil a&ul;uefü
qkwHqdyfrsm;vnf;&&dScJhNyD; jrefrma*gufoD;½dkuf usif;y&m trsKd;om;rDwm 100 tvGwful;NydKifyGJü
toif;wGif 2003 ckEpS rf S 2005 ckEpS t f xd *kPx f ;l atmifjrihfjrwfu a&Twpfck? rDwm 50 yufvuful;
aqmif twGi;f a&;rSL;tjzpf aqmif&GufcJhonf/ Nyd Kif y G J ü Ed k i f p pf atmif u a&T w pf c k ? rD w m 50
2017 ckEpS ?f Zefe0g&Dv (22) &ufrS (29) &uf yufvufu;l NyKd iyf üJG atmifNird ;f OD;u aiGwpfc?k rDwm
txd tif'ekd ;D &Sm;Ekid if w H iG u
f si;f yonfh tpnf;ta0; 50 yufvuful;NydKifyGJü &JxGef;u aMu;wpfck?
odYk jyefMum;a&;0efBu;D a'gufwmazjrifh OD;aqmif eE´pkd;rif;u aMu;wpfck? oHvHk;ypfNydKifyGJü wifndKu
onft h zGUJ wGif tzGUJ 0ifwpfO;D tjzpf vdu k yf gaqG;aEG; aMu;wpfck &&SdMuonf/
cJhonf/ tqdkygc&D;pOfrStjyef Zefe0g&Dv (29) pufwifbmv (19) &ufwGif trsKd;om;
&ufaeY nae 5 em&DcefYwGif &efukeftjynfjynf rDwm 200 tvGwful;NydKifyGJü atmifjrihfjrwfu
qkdif&mavqdyfü aoewform;wpfOD;\ vkyfMuH a&Twpfck? atmifNidrf;OD;u aMu;wpfck &&Sdonf/
owfjzwfrIaMumifh uG,fvGefonf/ uG,fvGefcsdef rD w m 50 vd y f j ymul ; Nyd K if y G J ü Ed k i f p pf a tmif u
wGif ZeD; a':wifwifat;ESihf orD; 2 OD;? om; 1 OD; a&Twpfck? rDwm 100 &ifaygifwef;ul;NydKifyGJü
usef&pfonf/ atmifzek ;f u a&Twpfc?k rDwm 100 &ifaygifwef;ul;
NydKifyGJü pkd;0if;u aiGwpfck? rDwm 50 vdyfjymul;
atmif a usmf NyKd iyf üJG armifarmifp;dk u aiGwpfc?k rDwm 50 vdyjf ym
ul;NydKifyGJü ausmfxl;u aiGwpfck? rDwm 100
9 Budrfajrmufta&SUawmiftm&S roefpGrf; &ifaygifwef;ul;NydKifyGJü &JxGef;u aMu;wpfck? rDwm
tm;upm;NydKify/GJ / 9 Burd af jrmufta&SUawmif 50 &ifaygifwef;ul;NyKd iyf üJG eE´p;kd rif;u aMu;wpfc?k
tm&S roefpGrf;tm;upm;NydKifyGJukd pufwifbmv vSw H yH pfNyKd iyf üJG wifnKd u a&Twpfc?k oHv;kH ypf NyKd iyf üJG
(17) &ufrS (23) &ufxd rav;&Sm;Edik if ?H uGmvmvrfyNlrKdU atmifzek ;f jrwfu aiGwpfc?k rDwm 400 tajy;NyKd iyf üJG
&Sd blupf*smvDtrsK;d om;tm;upm;uGi;f ü usi;f y&m ausmfausmf0if;u aiGwpfck? rDwm 200 tajy;
ta&SUawmiftm&S 11 EdkifiH 0ifa&muf,SOfNydKif NydKifyGJü reE´mvif;u aMu;wpfck &&SdMuonf/
Muonf/ NyKd iyf w
JG iG f tm;upm;enf; 16 rsK;d xnho
f iG ;f pufwifbmv (20) &ufwGif a&ul;rDwm
usif;y&m jrefrmEdkifiHu tm;upm;enf; 12 rsKd; 400 tvGwu f ;l NyKd iyf üJG atmifjrihjf rwfu a&Twpfc?k
twGuf roefpGrf;tm;upm;orm; 120 yg0if oHvHk;ypfNydKifyGJü atmifcGefu a&Twpfck? tav;r
,SOfNydKifonf/ jrefrmEdkifiHu yg0if,SOfNydKifonhf 79 uDvdkwef;NydKifyGJü rNidrf;pE´matmifu aiGwpfck?
tm;upm;enf;rsm;rSm jrm;ypf? ajy;ckeyf pf? bdpk , D m? trsK;d om;toif;vdu k pf pfw&k if B1 NyKd iyf üJG jrefrm
rsurf jrif ppfw&k if? ckepfa,muf abmvH;k ? Goal ball? toif;u aiGwpfck? vSHwHypfNydKifyGJü pkd;oef;u
tav;r? a&ul ; ? bdk;vif;? pm;yGJwifwif;epf? aMu;wpfck? oHjym;ypfNydKifyGJü wifndKu aMu;wpfck?

149
9 Budrfajrmufta&SUawmiftm&S ... Mum;jzwfa&G;aumufyGJ (2017)

rDwm 400 tvGwu f ;l NyKd iyf üJG eE´p;dk rif;u aMu;wpfck Mum;jzwf a &G ; aumuf y G J (2017) / /
&&SdMuonf/ 2017 ck E S p f ? {NyDv (1) &ufwGifusif;yonfh
pufwifbmv (21) &ufwiG f trsKd;om; Mum;jzwf a &G ; aumuf y G Jü vpf v yf v suf & S d o nf h
oH v H k ; ypf F44 Nyd K if y G J ü rsKd ; aqG u a&T w pf c k ? jynfov Yl w
T af wmfu, kd pf m;vS,f ud;k ae&m? trsK;d om;
trsKd;orD; rDwm 400 T 47 NydKifyGJü reE´vif;u vTwaf wmfu, kd pf m;vS,f oH;k ae&mESihf wdik ;f a'oBu;D
aiGwpfck? a&ul; rDwm 50 tvGwful; S 10 NydKifyGJü odrYk [kwf jynfe,fvw T af wmfu,kd pf m;vS,f ckepfae&m
atmifzkef;u aiGwpfck? trsKd;orD; oHjym;ypf F 55 pkpak ygif; 19 ae&mtwGuf Edik if aH &;ygwD 24 ygwDrS
NydKifyGJü xufxufat;u aiGwpfck &&SdMuonf/ udk,fpm;vS,favmif; 87 OD;ES i f h wpf o D ; yk * ¾ v
pufwifbmv (22) &ufwGif xdkifvsuf udk,fpm;vS,favmif; ckepfOD; pkpkaygif; 94 OD;wdkYu
abmfvDabmNydKifyGJü jrefrmxdkifvsuf abmfvDabm 0ifa&muf,SOfNydKifMuonf/
toif;u uarÇm'D;,m;xdkifvsuf abmfvDabm
toif;ukd oHk;yGJwpfyGJjzihf tEdkif&um a&Twpfck &&Sd
onf/ a&ul;rDwm 200 tpHkul;aq;tqihf SM 6
NydKifyGJü Edkifppfatmifu a&Twpfck? ausmfxl;u aiG
wpf c k &&S d o nf / aq;tqih f SM 10 Nyd K if y G J ü
atmifzkef;u aiGwpfck &&Sdonf/ oHvHk;ypfaq;
tqihf F 55 NydKifyGJü xufxufat;u aiGwpfck
&&Sdonf/ ajy;ckefypfrDwm 200 aq;tqihf T 42/
43/44 NydKifyGJ ü ausmfausmf0if;u aiGwpfck&&Sdonf/
pufwifbmv (23) &ufwGif trsKd;om;
pm;yGJwifwif;epf wpfOD;csif;NydKifyGJü apmazmxl;u Mum;jzwfa&G;aumufyGJ&v'frsm;ukd jynfaxmifpk
aMu;wpfck&&Sdonf/ NydKifyGJyGJpOfrsm;tNyD;wGif jrefrm a&G;aumufyGJaumfr&Sifu xkwfjyefaMunmpOf
EdkifiHroefpGrf;tm;upm;tzGJUu a&ul;NydKifyGJrS
a&TwHqdyf ckepfck? aiGwHqdyfckepfck? aMu;wHqdyf 2017 ckEpS f Mum;jzwfa&G;aumufy&JG v'frsm;
ajcmufck? ajy;ckefypfNydKifyGJrS a&TwHqdyf oHk;ck? aiG ud k aejynf a wmf & d S jynf a xmif p k a &G ; aumuf y G J
wHqdyf ajcmufck? aMu;wHqdyf av;ck? xdkifvsuf aumfr&Siu f {Nyv D (2) &uf eHeuf (9) em&DrS pwif
abmvDabmNydKifyGJrS a&TwHqdyfwpfck? ppfwk&if í xkwjf yefaMunm&m trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGUJ csKyf
NydKifyGJrS aiGwHqdyfwpfck? aMu;wHqdyfajcmufck? ygwDu jynfov Yl w
T af wmfu, kd pf m;vS,f ig;OD;? trsK;d om;
tav;r NydKifyGJrS aiGwHqdyf wpfck? pm;yGJwif vTwaf wmf ud, k pf m;vS,o f ;kH OD;ESihf jynfe,fvw T af wmf
wif;epfNyKd iyf rJG S aMu;wHqyd w f pfck pkpak ygif; qkwq H yd f ud,k pf m;vS,f wpfO;D ? &Sr;f wkid ;f &if;om;rsm; 'Dru kd a&pD
43 ckjzihf EdkifiH tvdkuf tqihf 6 wGif &yfwnf tzGJUcsKyfygwDu jynfolYvTwfawmfu, kd pf m;vS,f
vsuf&Sdonf/ 9 Budrfajrmuf ta&SUawmiftm&S ESpOf ;D ESihf jynfe,fvw T af wmfu, dk pf m;vS,f av;OD;?
roefprG ;f tm;upm;NydKifyGJwGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHu jynfaxmifpkBuHhcdkifa&;ESifhzGHYNzKd;a&;ygwDu jynfolY
a&TwHqdyf 126 ck? aiGwHqdyf 75 ck? aMu;wHqdyf vTwaf wmfu, kd pf m;vS,w f pfO;D ESihf jynfe,fvw T af wmf
50 jzihf yxr &&Sdonf/ udk,fpm;vS,fwpfOD;? &cdik t f rsK;d om;ygwDu jynfoYl
pkd;atmif vT w f a wmf u d k , f p m;vS , f w pf O D ; ? vl r sKd ; aygif ; pH k

150
Mum;jzwfa&G;aumufyGJ (2017)

'Druk d a&pDygwD (u,m;jynfe,f) u jynfe,fvw T af wmf udk;OD;u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay;ydkifcGifh


udk,fpm;vS,fwpfOD;wdkY a&G;cs,fcH&onf/ &dSol 94,698 OD;teuf 56,141 wdkY vma&muf
jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&Sif Ouú| qE´rJay;Mu&m cdkifvHkaomqE´rJ 54,348 rJ &&dS
OD;vSodef;u eHeuf 9 em&D? rGef;wnfh 12 em&DESifh onf/ ¤if;wdt Yk euf jynfov Yl w T af wmf ud, k pf m;vS,f
nae 4 em&D rdepf 50 wGif oufqikd &f m rJqE´e,f tjzpf trsK;d om;'Dru k d a&pDtzGUJ csKyyf gwDrS OD;ausmaf qG0if;
tvdu k f Mum;jzwfa&G;aumufy&JG v'frsm;udk xkwjf yef (c) OD;tmvl;u qE´rJaygif; 38,028 rJ (69 'or
aMunmonf/ &efukefwdkif;a'oBuD; '*HkNrdKUopf 97 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/
(ta&SUydkif;) NrdKUe,fü jynfolYvw T af wmfu, k d pf m;vS,f ppfudkif;wdkif;a'oBuD; rHk&GmNrdKUe,fü jynfolY
twGuf vTwfawmfudk,fpm;vS,f a vmif ; ig;OD ; u vTwfawmfudk,fpm;vS,ftwGuf udk,fpm;vS,f
yg0if,OS Nf yKd iMf uNy;D qE´raJ y;ydik cf iG hf &do S l 99,631 OD; avmif; ig;OD;u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; qE´rJ
teuf 41,504 OD;wdkY vma&mufqE´rJay;&m ay;ydkifcGifh&dSol 250,040 OD;teuf 119,272 wdkY
cdkifvHkaom qE´rJ 40,320 &&dSonf/ ¤if;wdt Yk euf vma&mufqE´raJ y;Mu&m cdik v f akH omqE´rJ 117,428
jynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,ftjzpf trsKd;om; rJ &&doS nf/ ¤if;wdt Yk euf jynfov Yl w T af wmfu, kd pf m;
'Dru kd a&pDtzGUJ csKyyf gwDrS OD;aeausmu f qE´raJ ygif; vS,ftjzpf trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyfygwDrS
27,357 rJ (67 'or 85 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,f OD;nGefYatmifu qE´rJaygif; 95,923 rJ (81 'or
cH&onf/ 69 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/
&efukefwdkif;a'oBuD; vdIifom,mNrdKUe,fü rGejf ynfe,f acsmif;qHNk rKd Ue,fü jynfov Yl w T af wmf
jynfov Yl wT af wmfu, kd pf m;vS,t f wGuf ud, k pf m;vS,f udk,fpm;vS,ftwGuf udk,fpm;vS,favmif; ig;OD;
avmif; &SpOf ;D u yg0if,OS Nf yKd iMf uNy;D qE´raJ y;ydik cf iG hf u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay;ydkifcGifh&dSol
&dSol 378,516 OD;teuf 46,418 OD;wdkY vma&muf 126,225 OD;teuf 48,535 wdkY vma&mufqE´rJ
qE´rJay;&m cdkifvHkaomqE´rJ 44,989 rJ &&dSonf/ ay;Mu&m cdkifvHkaomqE´rJ 47,167 rJ &&dSonf/
¤if;wdt Yk euf jynfov Yl wT af wmf ud, k pf m;vS,t f jzpf ¤if ; wd k Y t euf jynf o l Y vT wf awmf ud k ,f p m;vS ,f
trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyfygwDrS OD;0if;rif;u tjzpf jynfaxmifpkBuchH dkifa&;ESifhzGHUNzdK;a&;ygwDrS
qE´raJ ygif; 31,369 rJ (69 'or 73 &mcdik Ef eI ;f ) jzifh OD;atmifMunfodef; u qE´rJaygif; 19,667 rJ
a&G;cs,fcH&onf/ (41 'or 70 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/
&efukefwdkif;a'oBuD; '*HkNrdKUopf (qdyfurf;) &cdik jf ynfe,f trf;NrKd Ue,fü jynfov Yl w T af wmf
NrdKUe,fü jynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,ftwGuf ud,k pf m;vS,t f wGuf ud, k pf m;vS,af vmif; av;OD;
udk,fpm;vS,favmif; ig;OD;u 0ifa&muf,SOfNydKif u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay;ydkifcGifh&dSol
MuNyD; qE´rJay;ydkifcGifh&dSol 89,807 OD;teuf 76,086 OD;teuf 46,669 wdkY vma&mufqE´rJ
26,250 wdkY vma&mufqE´rJay;Mu&m cdkifvHkaom ay;Mu&m cdkifvHkaomqE´rJ 44,304 rJ &&dSonf/
qE´rJ 25,271 rJ &&dSonf/ ¤if;wdkYteuf jynfolY ¤if;wdkYteuf jynfolYvw T af wmfu, kd pf m;vS,t f jzpf
vTwaf wmfu, kd pf m;vS,t f jzpf trsK;d om;'Dru kd a&pD &cdkiftrsKd;om;ygwDrS a'gufwmat;armifu qE´
tzGJUcsKyfygwDrS OD;jrpdefu qE´rJaygif; 15,756 rJ rJaygif; 21,794 rJ (49 'or 19 &mcdkifEIef;) jzifh
(62 'or 35 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/ a&G;cs,fcH&onf/
&efuek w f ikd ;f a'oBu;D aumhrLS ;NrKd Ue,fü jynfoYl &Sr;f jynfe,f rdik ;f ½SL;NrKd Ue,fü jynfov Yl w T af wmf
vTwaf wmfu, kd pf m;vS,t f wGuf ud, k pf m;vS,af vmif; ud,k pf m;vS,t f wGuf ud, k pf m;vS,af vmif; av;OD;

151
Mum;jzwfa&G;aumufyGJ (2017)

u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay;ydkifcGifh&dSol
43,964 OD;teuf 21,109 wdYk vma&mufqE´rJ ay;Mu
&m cdkifvHkaomqE´rJ 17,758 rJ &&dSonf/ ¤if;wdkY
teuf jynfolYvw T af wmfu, kd pf m;vS,tf jzpf &Srf;
wdik ;f &if;om;rsm; 'Dru kd a&pDtzGUJ csKyyf gwDrS pdik ;f 0if;at;
(c) pdik ;f xGe;f at;u qE´raJ ygif; 10,216 rJ (57
'or 53 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/
&Srf;jynfe,f aus;oD;NrdKUü jynfov Yl w T af wmf
ud, k pf m;vS,t f wGuf ud, k pf m;vS,af vmif; av;OD;
u 0ifa&muf,SOfNydKifMu&m cdkifvHkaomqE´rJ
2017 Mum;jzwfa&G;aumufyGJü qE´rJay;&ef
24,521 rJ &&do S nf/ ¤if;wdt Yk euf jynfov Yl w T af wmf
rJvufrSwf xkwf,laeonhf jynfolwpfOD;ukd
ud, k pf m;vS,t f jzpf &Sr;f wdik ;f &if;om;rsm; 'Dru kd a&pD
awGU&pOf
tzGJUcsKyfygwDrS pkdif;atmifausmfu qE´rJaygif;
18,882 rJ (77 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/ vma&muf qE´ r J a y;Mu&m cd k i f v H k a omqE´ r J
csi;f jynfe,f trsK;d om;vTwaf wmf rJqE´e,f 92,161 rJ &&dSonf/ ¤if;wdt Y k euf trsK;d om;vTwaf wmf
trS w f (3) twG u f vT w f a wmf u d k , f p m;vS , f ud,k pf m;vS,f tjzpf trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyf
avmif;oHk;OD;u yg0if,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay; ygwDrS a'gufwmarmifarmifu qE´raJ ygif; 75,299
ydkifcGifh&dSol 28,027 OD;teuf 21,124 OD;wdkY rJ (81 'or 70 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/
vma&mufqE´raJ y;Mu&m cdik v f akH omqE´rJ 20,674 u,m;jynfe,f z½lqdkNrdKUe,f rJqE´e,f
rJ &&dSonf/ ¤if;wdkYteuf trsKd;om;vTwfawmf trSwf (1) ü jynfe,fvw T af wmf udk,fpm;vS,f
udk,fpm;vS,ftjzpf trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyf twGuf ud, k pf m;vS,af vmif; oHk;OD;u 0ifa&muf
ygwDrS OD;bGUJ cde;f u qE´raJ ygif; 9,242 rJ (44 'or ,SONf yKd iMf uNy;D qE´raJ y;ydik cf iG &hf o Sd l 9,570 OD;teuf
70 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/ 6,710 wdkY vma&mufqE´rJay;Mu&m cdkifvHkaom
yJ c l ; wd k i f ; a'oBuD ; trsKd ; om;vT w f a wmf qE´rJ 6,286 rJ &&do S nf/ ¤if;wdt Yk euf jynfe,f
rJqE´e,ftrSwf (4) twGuf udk,fpm;vS,af vmif; vTwfawmf u d k , f p m;vS , f t jzpf vl r sKd ; aygif ; pH k
ajcmufO;D u 0ifa&muf,OS Nf yKd iMf uNy;D qE´raJ y;ydik cf iG hf 'Drdkua&pDygwD (u,m;jynfe,f) rS OD;oJ&,fu
&dSol 320,338 OD;teuf 129,187 OD;wdYk vma&muf qE´raJ ygif; 3,351 rJ (53 'or 31 &mcdkifEIef;)
qE´rJ ay;Mu&m cdik v f ak H omqE´rJ 123,960 rJ &&do S nf/ jzifh a&G;cs,fcH&onf/
¤if;wdt Yk euf trsKd;om;vTwfawmfudk,fpm;vS,f &Srf;jynfe,f anmifa&TNrdKUe,f rJqE´e,f
tjzpf trsK;d om;'Dru k d a&pDtzGUJ csKyyf gwDrS a':pef;pef;jrifh trSwf (1) ü jynfe,fvTwfawmf udk,fpm;vS,f
u qE´raJ ygif; 71,042 rJ (57 'or 31 &mcdik Ef eI ;f ) twGuf ud, k pf m;vS,af vmif; oH;k OD;u 0ifa&muf
jzifh a&G;cs,fcH&onf/ Sd l 62,705 OD;teuf
,SONf yKd iMf uNy;D qE´raJ y;ydik cf iG &hf o
&efukefwdkif;a'oBuD; trsKd;om;vTwfawmf 35,077 OD;wdYk vma&mufqE´raJ y;Mu&m cdik v f akH om
rJqE´e,ftrSwf (6) twGuf vTwaf wmfu, kd pf m;vS,f qE´rJ 33,640 rJ &&do S nf/ ¤if;wdt Yk euf jynfe,f
avmif; ajcmufOD;u yg0if,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay; vTwaf wmfu, kd pf m;vS,tf jzpf trsKd;om;'Drdkua&pD
ydkifcGifh&dSol 343,600 OD;teuf 93,279 OD;wdkY tzG J U csKyf y gwD r S OD ; cif a rmif 0 if ; u qE´rJaygif;

152
Mum;jzwfa&G;aumufyGJ (2017) urÇmhNidrf;csrf;a&;bmomaygif;pHknDvmcH

17,204 rJ (51 'or 14 &mcdik Ef eI ;f ) jzifh a&G;cs,cf H &Srf;jynfe,f aus;oD ; Nrd K Ue,fü jynfe,f
&onf/ vTwaf wmfrq J E´e,f trSwf (2) twGuf ud, k pf m;vS,f
&Sr;f jynfe,f usKid ;f wHNkrKdUe,fü jynfe,fvw T af wmf avmif; ig;OD;u 0ifa&muf,OS Nf yKd iMf u&m cdik v f akH om
rJqE´e,f trSwf (2) twGuf vTwfawmfu, kd pf m; qE´rJ 11,836 rJ &&do S nf/ ¤if;wdt Yk euf jynfe,f
vS,af vmif; ajcmufO;D u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; vTwaf wmf ud, k pf m;vS,t f jzpf &Srf;wdkif;&if;om;rsm;
qE´rJay;ydkifcGifh&dSol 56,136 OD;teuf 22,762 OD; 'D r d k u a&pD tzG J U csKyf y gwD r S OD ; cif a rmif n G e f Y u
wdkY vma&mufqE´rJay;Mu&m cdkifvHkaomqE´rJ qE´raJ ygif; 7,832 rJ (66 'or 17 &mcdkifEIef;)
20,628 rJ &&do S nf/ ¤if;wdt Yk euf jynfe,fvw T af wmf jzifh a&G;cs,fcH&onf/
udk,fpm;vS,ftjzpf jynfaxmifpkMuHYcdkifa&;ESifh jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifOuú|
zGHUNzdK;a&;ygwDrS OD;&SmarGv&SJefu qE´raJ ygif; 7,026 u 2017 ckEpS f Mum;jzwfa&G;aumufyJG atmifjrifpmG
rJ (34 'or 16 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/ usi;f yEdik af &;twGuf jynforl sm;ESihf yg0ifaqmif&u G f
&Sr;f jynfe,f rdik ;f ½SL;NrKd Ue,fü jynfe,fvw T af wmf Muolrsm;udk aus;Zl;wif&dSygaMumif;ESifh Mum;jzwf
rJqE´e,f trSwf (1) twGuf ud, k pf m;vS,af vmif; a&G;aumufyGJ atmifjrifpGmusif;yNyD;pD;aMumif;
av;OD;u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay;ydkifcGifh aMunmonf/
&dSol 24,008 OD;teuf 10,765 OD;wdkY vma&muf pd k ; atmif
qE´rJay;Mu&m cdkifvHkaomqE´rJ 8,236 rJ &&do S nf/
¤if;wdt Yk euf jynfe,fvw T af wmfudk,fpm;vS,ftjzpf urÇmhNidrf;csrf;a&;bmomaygif;pHknDvmcH/ /
&Srf;wdkif;&if;om;rsm; 'Drdkua&pDtzGJUcsKyfygwDrS jrwfAk'¨onf rdrd&SmazGawGU&dScJhaom opö"r®ESifh
pdkif;vif;jrwfu qE´raJ ygif; 4,764 rJ (57 'or oEdo Å ck udk owå0grsm; od&cSd pH m;Edik &f ef ppfreS af om
84 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/ Nidrf;csrf;enf;jzihf trSefwu,fNidrf;csrf;rI&&Sdap&ef
&Sr;f jynfe,f rdik ;f ½SL;NrKd Ue,fü jynfe,fvw T af wmf rZÑdry#dy'genf;us r*¾iv f rf;udk ñTejf yawmfrcl \ hJ /
rJqE´e,f trSwf (2) twGuf ud, k pf m;vS,af vmif; ,aeY acwfopfvlom;wdkY &SmazGaeaom jyóem
ig;OD;u 0ifa&muf,SOfNydKifMuNyD; qE´rJay;ydkifcGifh aygif;rsm;pGmajz&Si;f enf;ESihf oHo,twm;tqD;Bu;D
&dSol 19,956 OD;teuf 10,344 OD;wdkY vma&muf ausmfjzwfenf;tajzukd twdtus yg&SdaMumif;
qE´rJay;Mu&m cdkifvHkaomqE´rJ 8,605 rJ &&do S nf/ jrwfAk'¨\ "r®pmayrsm;wGif awGUEdkifayonf/
¤if;wdt Yk euf jynfe,fvw T af wmfudk,fpm;vS,ftjzpf
&Srf;wdkif;&if;om;rsm; 'Drdkua&pDtzGJUcsKyfygwDrS bmomaygif ; pH k y g0if r I E S i f h ae&ma&G ; cs,f r I -
a':eef;aumifcrf;u qE´raJ ygif; 5,753 rJ (66 'or jrwf A k ' ¨ \ w&m;awmf t ajcjyK Ak ' ¨ b momü
86 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,fcH&onf/ &Sr;f jynfe,f ,if;jyóemajz&Sif;enf;? twm;tqD;ausmfjzwf
aus;oD;NrdKUe,fü jynfe,fvTwfawmf rJ q E´ e ,f enf;rsm;&dSaomfvnf; þurÇmavmuBuD;wpfckvHk;
trSwf (1) twGuf ud, k pf m;vS,af vmif;av;OD;u Nidrf;csrf;a&;? nDnGwfa&;ESifh vHkjcHKa&;twGuf
0ifa&muf,OS Nf yKd iMf u&m cdik v f akH om qE´rJ 13,406 OD;wnfcsux f m;ojzihf ,if;OD;wnfcsuu f kd Ak'b
¨ mom
rJ & &d S o nf / ¤if ; wd k Y t euf jynf e ,f v T w f a wmf wpf c k w nf ; jzih f rnf o d k Y r Qtaumif t xnf a zmf
ud, k pf m;vS,t f jzpf &Sr;f wdik ;f &if;om;rsm; 'Drdkua&pD Ed k i f r nf r[k w f a y/ wpf u rÇ m vH k ; wG i f & d S a om
tzGJUcsKyfygwDrS pdkif;pHrdkif;u qE´rJaygif; 11,542 bmomaygif;pH\ k tm;udk ,lzv Ykd t
dk yfonft h avsmuf
rJ (86 'or 10 &mcdkifEIef;) jzifh a&G;cs,f cH&onf/ bmomaygif;pHyk g0ifaom nDvmcHBu;D jzpfajrmufa&;

153
urÇmhNidrf;csrf;a&;bmomaygif;pHknDvmcH

pnf;½Hk;aqmif&GufcJhjcif; jzpf\/ ]]urÇmhNidrf;csrf;a&;? um pnf;½Hk;odrf;oGif;cJh\/ pnf;vHk;nDnGwfrIwGif


nDnGwfa&;ESifh vHkNcHKa&;qdkif&m bmomaygif;pHk ryg0ifbJ ykeu f eforl sm;udv
k nf; rdrad emufyg wdik ;f om;
nDvmcH}} [k nDvmcH\ trnfemra0g[m&udk jynfol &[ef;&Sifvlrsm;\ vuf½Hk;&nfESvHk;&nf
oHk;EIef;&jcif;jzpf\/ pGrf;tm;jzihf pkpnf;EdkifcJh\/ &efoltaygif;wdkYudk
þnDvmcHBuD;udk oDw*lurÇmhAk'¨omoemjyK atmifjrif&m tajcjyKonfah jrudv k nf; &efuek [ f k
tzGJU? tdEd´,EdkifiHtjynfjynfqdkif&m 0da0umeE´ trnfowfrw S f orkwt f yfcahJ y\/ þurÇmNh ird ;f csr;f
azmifa';&Si;f ? jrefrmEdik if H r[mAsL[mESihf Edik if w H um a&;bmomaygif;pHk nDvmcHBuD;udk oDw*lurÇmh
avhvma&;tzGUJ wdu Yk *syefazmifa';&Si;f ESiyhf ;l aygif; wuúodkvfwnf&dS&m &efukefNrdKUü usif;yjcif;onf
Ny;D urÇmEh ikd if aH ygif; (30) wkrYd S Ak'b
¨ mom? [dEL´ bmom? þuJo h aYkd v;eufaomt"dymÜ ,fukd azmfaqmifay\/

urÇmhNidrf;csrf;a&;bmomaygif;pHknDvmcHü
oDw*lq&mawmfb'´EÅ&SifÓPdó&tzGihfMo0g'pum;>rufMum;pOf

c&pf,mefbmom? tpövmrfbmom? qpfcfbmom nDvmcHtwGif; rdefYMum;jcif;rsm; - 2017 ckESpf?


ESi*hf sed ;f bmom acgif;aqmiftoD;oD;ESihf uRr;f usio f l Mo*kwfv (5) &uf? (6) &ufwdkYwGif usif;ycJhonfh
ynm&Sif (100) ausmfwdkYtiftm;jzihf usif;ycJhjcif; nDvmcHwiG f oDw*lq&mawmfBu;D t*¾r[my@dw
jzpfaomfvnf; tjcm;EdkifiH? tjcm;tzGJUtpnf;rsm; b'´EÅ&SifÓPdó&u BudKqdkEIwfcGef;qufrdefYcGef;
wnf&&Sd m tjcm;NrKd UwdüYk rusi;f ybJ oDw*lA'k w ¨ uúov kd f rdefYMum;&mwGif udk;uG,f&mbmomw&m;tm;vHk;\
wnf&&Sd m &efuek Nf rKd Uü usi;f yjcif;onf av;eufaom &nf&G,fcsufrSm vlom;tm;vHk;wdkY\ b0wnfNidrf
t"dyÜm,fudk aqmif\/ a&;? vH k N cH K a&;ES i f h N id r f ; csrf ; a&;yif j zpf a Mumif ; ?
tavmif;rif;w&m; OD;atmifaZ,sonf rsuf a rS m uf u rÇ m BuD ; wG i f vl o m;trsm;pk [ m
tpdwpf w d ft`rmT `rmT uGaJ eaom jrefrmEdik if aH wmfBu;D udk Nird ;f csr;f a&;vnf; r&? vHkNcHKrIvnf; r&dS? wnfNidrfrI
wpfpnf;wpfvHk;wnf;jzpfap&ef BudK;yrf;tm;xkwf vnf; r&dS? trsKd;rsKd;aom EdkifiHa&;? vlrsKd;a&;?
cJh\/ aemifwiG f &efuek jf zpfvmrnfh '*Hak jrudt k ajc bmoma&; y#d y u© r sm;aMumif h urÇ m BuD ; wG i f
jyKíwdik ;f &if;om;pnf;vH;k nDñw G af &;udk wnfaqmuf acsmif;ajrmif; vkyBf urH ?I qlyal omif;use;f rI? e,fajr

154
urÇmhNidrf;csrf;a&;bmomaygif;pHknDvmcH

usL;ausmfrI ponfwdkYjzifh wkefvIyfacsmufcsm;vsuf xif&mS ;vmcJah Mumif;? tcsKUd wm0ef&Sd bmom0ifrsm;


&dSaMumif;? tqdkyg ted|m½Hk tm;vHk;wdkY\ t&if; rSm ¤if;wdbYk momw&m;u nTejf yaomrl&if; a'oem
tjrpf r S m ,aeY E d k i f i H w k d i f ; ? bmomwd k i f ; wG i f oif M um;csuf r sm;ud k xyf q if h o if M um;ay;&ef
ud;k uG,&f m bmomrJt h a&twGurf sm; wpfaeYwjcm; pdwrf 0ifpm;awmhaMumif;? tcsKUd qdvk Qif bmomtrnf
wkd;yGm;vmjcif;aMumifh[k ,HkMunfaMumif;? uREykf w f Ykd cH,lNyD; r½dk;om;aom twkta,mifbmoma&;
bmoma&;acgif;aqmifrsm;twGuf ta&;BuD;qHk; oifMum;csurf sm;jzihf ¤if;bmom0ifrsm;udk vrf;rSm;
vk y f a qmif & rnf h t &mrS m rd r d w d k Y o uf q d k i f & m odkY ydkYaqmifMuaMumif;? þenf;tm;jzihf bmom0if
bmom0ifrsm;taeeJY bmomw&m;\ tESpo f m&udk trsm;pkrSm ¤if;wdkY\bmoma&;ausmif;rsm;ESifh
em;vnfoabmaygufNyD; trSefwu,f vkdufem uif;uGmvmNy;D wjznf;jznf; ¤if;wd\ Yk bmomtay:
usifhoHk;wwfatmif oifMum;ay;zdkYyifjzpfaMumif;? rSm ,HkMunfcsufuif;rJhvmaMumif;? tusKd;qufrSm
uREfkyfwdkY bmoma&;acgif;aqmifawG tm;vHk; bk&m;rJh0g'Drsm;? bmomrJhrsm;? r,HkMunfolrsm;?
rwlnDaom? uGJjym;aomtaMumif;t&mrsm;udk t"duud;k uG,rf b I momrS tjcm;t,l0g' ouf0ifol
ab;z,fxm;í Nird ;f csr;f a&;? vHNk cKH a&;? wnfNird af &; Am[d&0g'Drsm;? rdpmä 'd|rd sm;rSm ,cifumvrsm;xuf
[laom wlnDaomvrf;ay:wGif vufwGJavQmuf ta&twGuftm;jzihf ydkíydkí BuD;xGm;vmjcif;
vSrf;MuygpdkY[k t"d|mefjyKtyfygaMumif; xnfhoGif; jzpfaMumif;? tajccHudk,fusifhpm&dwårsm;ESifh jynfhpHk
rdefYMum;awmfrlcJh\/ apNy;D bmom0ifrsm;udk oifMum;ay;jcif;? vufawGU
tqdkygnDvmcHwGif tdEd´,EdkifiH0efBuD;csKyf usihfoHk;apjcif;wdkYudk OD;aqmifvrf;jyay;&rnf
oQ&Dem&dE´&mrdk'D? *syefEdkifiH0efBuD;csKyf rpöwm jzpfygaMumif; xnfhoGif;ajymMum;cJh\/
&SiZf tkd mab;wdu Yk nDvmcHziG yhf oJG Ykd AD',
D jkdzihf o0PfvmT
rsm;ay;ydcYk MhJ uNy;D jynfaxmifpo k r®wjrefrmEdik if aH wmf xk w f j yef a Munmcsuf
omoema&;ESi, hf Ofaus;rI0efBu;D Xme jynfaxmifpk nDvmcHusif;yonfh 2 &ufwmumvtwGif;
0efBu;D ol&OD;atmifu?kd trsK;d om;vHNk cHKa&; tBuaH y; wufa&mufvmonfh bmoma&;acgif;aqmifrsm;?
yk*Kd¾ vf OD;aomif;xGe;f ? tdE, ´d Edik if H Owå&my&m'uf&Sf uRr;f usiyf nm&Sirf sm;? okawoDrsm;u Nird ;f csr;f a&;?
jynfe,ftyk cf sKyaf &;rSL; H.E. Shri Ram Naik? *syefEikd if H nDnw G af &;ESihf vHNk cKH a&;qdik &f mpmwrf;rsm; zwfMum;
'kwd,EdkifiHjcm;a&;0efBuD; H.E. Nobuo Kishi wdkYu wifoGif;jcif;? tjyeftvSefaqG;aEG;jcif;rsm; jyKvyk f
nDvmcHtzGifhrdefYcGef;rsm; ajymMum;cJhMu\/ cJMh u\/ bmomaygif;pHrk S acgif;aqmifrsm;ESihf okawoD
jynfaxmifp0k efBu;D ol&OD;atmifu\ kd tzGifh rsm;onf nDvmcHwiG f wuf<upGmyg0if aqG;aEG;cJMh u
rdecYf eG ;f wGif ud;k uG,&f mbmomwdik ;f tNyKd ijf zpfaom NyD; (6-8-2017) &ufwGif atmufygtcsurf sm;udk
enf;vrf; 2 rsKd;jzifh urÇmay:wGif taumif;wumh wnDwñGww f nf; oabmwlxw k jf yefaMunmcJhMu\-
taumif;qHk;wdkYudk oifMum;jyoay;ygaMumif;? (1) urÇmjh ynfot l aygif; pd;k &GUH xdwvf efrY I uif;&Si;f
wpfenf;rSm aumif;rGejf ynfph ak H om b0aeenf;oifMum; pGm twlwuGvufwGJyl;aygif; aqmif&Guf
ay;jcif; t,ltqoabmw&m;jzpfNyD; tjcm; jcif;jzifh b0vHkjcHKrItmrcHcsuf tjynfht0
wpfenf;rSm xdkoabmw&m;t,ltqESifhtnD &dSEdkifrnfh nDnGwfonfh vlrIb0zefwD;
vufawGUusus usiahf qmiftm;xkwjf cif; jzpfygaMumif;? azmfaqmifoGm;rnf/
tusKd;quftaejzihf ,Ofaus;odrfarGUí tusifh (2) bmoma&;udkckwHk;vkyfvsuf trkef;pum;
odum© jrifrh m;aom vlrt I odik ;f t0dik ;f rsm; ay:vGif ajymMum;jcif ; ? r[k w f r rS e f 0 g'jzef Y j cif ; ?

155
urÇmhNidrf;csrf;a&;bmomaygif;pHknDvmcH uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

,if;wdkYtay:tajcwnfí cdkuf&efjzpfyGm; (9) tcsi;f csi;f tjyeftvSeef m;vnfr?I ,HMk unfrI


jcif;? qlylaomif;usef;jcif;? ppfrufjzpfyGm; wdk;jr§ifha&;twGuf bmomaygif;pHkw&m;
jcif;rSeforQudk vnf;aumif;? ,if;vkyf&yf pcef; (Meditation Camp) wpfck zGJUpnf;
rsm;twGuf axmufyHhulnDolrsm;udkvnf; wnfaxmifoGm;rnf/
aumif; jyif;xefpGmjypfwif½Iwfcsonf/ (10) bmomtoD;oD;\vrf;pOfEiS hf tpOftvm
(3) urÇmay:&dS bmoma&;acgif;aqmifrsm; rsm;udk wef;wlnrD QpmG todtrSwjf yK&rnf/
tm;vHk; bmomw&m;\ tqHk;trrsm;udk nDvmcHBuD;odkY wufa&mufvmMuonfh
vdkufemcH,lNyD; nDnGwfaomvlYabmifb0 bmoma&;acgif ; aqmif r sm;? Ed k i f i H t oD ; oD ; rS
wnf a qmuf o l r sm;tjzpf urÇ m h N id r f ; udk,fpm;vS,fawmfBuD;rsm;? urÇmay:&dS bmom0if
csrf;a&;ESifh vHkNcHKa&; ydkrdkwdk;wufcdkifrm rsm;tMum; tjyeftvSefem;vnfrI? av;pm;rI?
apa&;udk BudK;yrf;aqmif&GufoGm;Murnf/ ud,
k cf si;f pmw&m;xm;rI? ,HMk unfrw I nfaqmufEikd f
(4) rwl u G J j ym;onf h bmom0if r sm;tMum; MuNyD; Nidrf;csrf;vHkjcHKonfh om,maomvlYabmif
tjyef t vS e f e m;vnf r I ? av;pm;rI E S i f h avmuBu;D udk xlaxmifEikd of nfEiS t
hf rQ? þnDvmcHBu;D
,HMk unfrw I nfaqmufNy;D Nird ;f csr;f vHjk cKH onfh u csrSwfcJhaomaMunmcsuftwkdif; qufvuf
om,maomvlYabmifb0 wnfaqmuf taumiftxnfazmf aqmif&GufEdkifonfESifhtrQ
oGm;&ef vdktyfonf/ þurÇmavmuBuD; Nidrf;csrf;om,m&dSvdrfhrnf[k
(5) tjcm;ud;k uG,&f mrsm;\ ta&;udprö sm;wGif ,HkMunfrdayonf/
0ifa&mufpGufzuf aESmifh,Sufjcif;rjyKa&; yxrausmf O D ; pH o if ; vd I i f
udk xdef;odrf;aqmif&GufNyD; Nidrf;csrf;a&;
twGuf yl;aygif;aqmif&GufoGm;Murnf/
(6) vlom;xk qufvuf&Sifoef&yfwnfa&; uG , f v G e f x if & S m ;yk * ¾ d K vf r sm;
twGuf rsm;pGmaemufusjcif;rjzpfrD obm0
ywf0ef;usifumuG,fapmifha&Smufa&;udk &[ef ; awmf r sm;
bmomaygif;pHk\ tarGcHwm0ef0wå&m;
tjzpf aqmif&GufoGm;Murnf/ uvsmP? b'´EÅ
(7) bmomaygif;pHk nDvmcH (SAMVAD II) odkY oufawmf 100? odu©mawmf 80 0g
wufa&mufcMh u J onfh tdE, ´ d Edik if rH S bmoma&; EdkifiHawmfMo0g'gp&d,? bk&m;eDjrwfpGmbk&m;ESifh
acgif ; aqmif r sm;u ud k ; uG , f & mbmom &wemrOÆLjrwfpGmbk&m; a*gyutzGJUwdkY\ Mo0g'g
rsm;tMum; nDnGwfcspfMunfrI&&dSapa&; p&d,? rEÅav;atmifajrompHNrKd Ue,f a&T'g;y&d,wdå
twGuf vkt d yfygu 2017 ckEpS ?f 'DZifbmv pmoifwdkuf y"mer[mem,u
(4) &ufrS pwifí (4) v wpfBurd f awGUqHk (1379 ckESpf? uqkefvqef; (1) &ufwGif ysHvGef
aqG;aEG;oGm;&ef qHk;jzwfMuonf/ awmfrlonf/)
(8) obm0ywf0ef;usif umuG,af pmifah &Smuf
a&;todpw d "f mwf wk;d jri§ rhf t
I pDtpOfrsm;udk u0d E ´ ? b'´ E Å
pkaygif;csrSwfNyD; vufawGUaqmif&GufoGm; oufawmf 79 ESpf? odu©mawmf 60
rnf/ r[m*E¦0gpuy@dw? omoe"Z od&Dy0& "r®m

156
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

p&d,? L.L.B ? EdkifiHawmfA[dk oHCmh0efaqmif? ausmif;wdkY\ y"meem,u


ppfuikd ;f NrKd U r[modraf wmfausmif;wdu
k f y"me em,u (1379 ckESpf? uqkefvjynfhausmf (10) &ufwGif
(1379 ckESpf? e,kefvqef; (14) &ufwGif ysHvGef ysHvGefawmfrlonf/)
awmfrlonf/)
acrm0H o ? b'´ E Å
ukov? b'´EÅ oufawmf 80 ESpf? odu©mawmf 60 0g
oufawmf 71 ESpf? odu©mawmf 50 r[mo'¨r®aZmwdu"Z? "r®0de,Elavmr rlv'Gg&?
t*¾r[m*E¦0gpu y@dw? jynfNrdKU rif;zl;y&d,wdå &rf;NAJNrdKUe,f oHCem,utzGJUOuú|? omauw
pmoifwdkuf y"meem,u NrKd Ue,f r[mapwDwukd f &efuek af usmif; q&mawmf
(1379 ckESpf? e,kefvqef; (14) &ufwGif ysHvGef (1379 ckESpf? 0gacgifvqef; (14) &ufwGif ysHvGef
awmfrlonf/) awmfrlonf/)

auo&d E ´ ? b'´ E Å *Pao|d ? b'´ E Å


oufawmf 82 ESpf? odu©mawmf 62 0g oufawmf 98 ESpf? odu©mawmf 78 0g
EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmif? jynfe,f0denf;"dk&f? t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"Z? "r®0de,mEkavmr
omomemh"Z"r®mp&d,? bDat? oHwNJG rKd Ue,f uif;armf rl v 'G g &ed u m, omoemyd k i f ? &cd k i f j ynf e ,f
aus;&Gm "r®m&udw© (&Gmv,f)ausmif; y"me em,u awmifukwfNrdKUqkawmif;jynfhy&d,wdå pmoifwdkuf
(1379 ckESpf? uqkefvqef; (1) &ufwGif ysHvGef y"meem,u
awmfrlonf/) (1379 ckESpf? 0gqdkvuG,faeYwGif ysHvGefawmfrl
onf / )
aum0d ' om&? b'´ E Å
oufawmf 66 ESpf? odu©mawmf 46 0g pE´ 0 H o ? b'´ E Å
r[m*E¦ 0 gpuy@d w ? omoe"Z "r® m p&d , ? oufawmf 94 ESpf? odu©mawmf 74 0g
NrdKUe,foHCem,utzGJU Mo0g'gp&d,? rEÅav; tbd"Zr[m&|*k½k? t*¾r[my@dw? EdkifiHawmf
atmifajrompHNrdKUe,f csrf;omBuD;ajrmufwdkuf Mo0g'gp&d,? *P0drw k u
f ;l wd*Yk P
kd ;f 'kw,
d *dP
k ;f csKyf
oD&drmvmausmif; y"meem,u q&mawmf? xm;0,fNrdKU aZ,s0wDpmoifwdkuf
(1379 ckESpf? uqkefvuG,faeYwGif ysHvGefawmfrl wkduftkyfq&mawmf
onf/) (1379 ckESpf? ewfawmfvqef; (5) &ufwGif ysHvGef
awmfrlonf/)
aum0d ' gbd 0 H o ? b'´ E Å
oufawmf 74 ESpf? odu©mawmf 53 0g pE´ m vuF m &? b'´ E Å
t*¾ r [m*E¦ 0 gpuy@d w ? yOö e d u m,PÖ 0 - oufawmf 74 ESpf? odu©mawmf 53 0g
yd#uwå,yg&*l? apwd,*FP omoe"Z od&yD 0& r[m*E¦0gpuy@dw? &cdkifjynfe,f oHCem,u
"r® m p&d , ? yJ c l ; Nrd K U omoemh v if ; a&mif M unf tzGJUOuú| (a&Tusif)? *dkPf;vHk;0efaqmif? ppfawG
pmoif w d k u f E S i f h cif O D ; Nrd K Ue,f rl ; omaus;&G m NrdKUe,f Muufudkif;wefaus;&Gm pE´m&mry&d,wdå
Owå & m½H k a usmif ; ? uk e f ; ausmif ; a&xG u f a pwD ausmif;wdkuf y"meem,u

157
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

(1379 ckEpS ?f ewfawmfvqef; (10) &ufwiG f ysv H eG f ÓPm0H o mbd 0 H o ? b'´ E Å


awmfrlonf/) oufawmf 80 ESpf? odu©mawmf 60 0g
Edik if aH wmfA[do k C
H mh0efaqmif? omoe"Z od&yD 0&
paE´ m bmo? b'´ E Å "r®mp&d,? yd#uwåyg&*l? weoFm&Dwkdif;a'oBuD;
oufawmf 69 ESpf? odu©mawmf 32 0g avmif;vHNk rKd Ue,f? armif;ruefpjH yaus;&Gm? armif;ruef
r[m*E¦ 0 gpuy@d w ? omoe"Z "r® m p&d , ? a0VK0efausmif;wdkuf y"meem,u
Edik if aH wmfor®Kwd wdik ;f oHCmh0efaqmif? oeyfyifNrKd U (1379 ckESpf? jymodkvqef; (11) &ufwGif ysHvGef
"r®&ud©wpmoifwdkuf y"meem,u awmfrlonf/)
(1379 ckESpf? e,kefvqef; (11) &ufwGif ysHvGef
awmfrlonf/) "r® o mrd ? b'´ E Å (aZ,sausmfxif AdkvfrSL;BuD;
xGef;aemif-Nidrf;)
aZmwdu? b'´EÅ oufawmf 94 ESpf? odu©mawmf 30 0g
oufawmf 68 ESpf? odu©mawmf 48 0g vGwv f yfa&;armfueG ;f 0if ('kw,
d qif)h ? ol&aJ umif;
r[m*E¦ 0 gpuy@d w ? omoe"Z "r® m p&d , ? rSwfwrf;0if? Adkvfoifwef;tywfpOf (2)
Oyawm0db*f"&? rEÅav;wdkif;a'oBuD; anmifOD; (1379 ckESpf? wefaqmifrkef;vqef; (2) &ufwGif
NrdKU aZ,s0wDpmoifwdkuf y"meem,u ysHvGefawmfrlonf/)
(1379 ckESpf? jymodkvqef; (3) &ufwGif ysHvGef
awmfrlonf/) "r® m eE´ ? b'´ E Å
oufawmf 98 ESpf? odu©mawmf 78 0g
ÓP? b'´EÅ t*¾r[my@dw? Edik if aH wmfMo0g'gp&d,? awmifBu;D NrKd U
oufawmf 94 ESpf? odu©mawmf 74 0g atmifajrompnf (a&Tusif) ausmif;wdkuf OD;pD;
t*¾ r [mur® | memp&d , ? omoe"Zod & D y 0& y"meem,u
"r®mp&d,? 'DCedum, ygVdyg&*l? A[ef;NrdKUe,f (1378 ckESpf? wydkYwGJvqef; (6) &ufwGif ysHvGef
rif;uGif;awm&ausmif;wdkuf y"meem,u awmfrlonf/)
(1379 ckESpf? jymodkvqef; (7) &ufwGif ysHvGef
awmfrlonf/) "r® d u ? b'´ E Å
oufawmf 86 ESpf? odu©mawmf 66 0g
ÓPrÍÆ L ? b'´ E Å t*¾r[mo'¨r® aZmwdu"Z? *E¦0gpu y@dw?
oufawmf 90 ESpf? odu©mawmf 70 0g a&Tusif e d u m, &wå n Lr[mem,u? Nrd K Ue,f
t*¾r[my@dw q|od*Ð wdum&u? q|o*Ðwd oHCem,u tzGJUOuú| (a&Tusif)? oHCor®Kwd&?
ygax,s ygVdbmPu? omoe"Z od&Dy0& "r®m a&Trka|m apwDawmfMo0g'gp&d,? yknukov
p&d, EdkifiHawmfA[kdoHCmh0efaqmif (a[mif;) tEk & ud © w Avig;wefvlrIulnDapmifha&Smufa&;
wmarGNrKd Ue,f r*FvokcygVdwuúov dk af usmif;wdu
k f toif ; OD ; pD ; y"me? rEÅ a v;wk d i f ; a'oBuD ;
y"meem,u rvd I i f N rd K U omoea0ykv’ av;rsufESmy&d,wdå
(1378 ckESpf? waygif;vjynhfausmf (2) &ufwGif pmoifwdkufESifh &SpfrsufESm y&d,wdåpmoifwdkuf
ysHvGefawmfrlonf/) OD;pD;y"meem,u

158
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

(1378 ckESpf? wydkYwGJvqef; (4) &ufwGif ysHvGef oH C ud k , f p m;vS , f ? Nrd K Ue,f M o0g'gp&d , ?
awmfrlonf/) rEÅ a v;wd k i f ; a'oBuD ; pOf h u d k i f N rd K U zm;vif y d k ;
y&d,wdåpmoifwdkuf y"meem,u
em*? b'´ E Å (1379 ckESpf? e,kefvqef; (8) &ufwGif ysHvGef
oufawmf 73 ESpf? odu©mawmf 54 0g awmfrlonf/)
*E¦0gpu y@dw? Edik if aH wmfoCH or®Kw&d ud,
k pf m;vS,?f
anmifav;yifNrdKUe,f >yefwefqmNrdKU unifESpfyif ynm0H o ? b'´ E Å
aus;&Gm [HompHkausmif;wdkuf y"meem,u oufawmf 90 ESpf? odu©mawmf 70 0g
(1379 ckESpf? uqkefvjynfhausmf (8) &ufwGif t*¾r[my@dw? t*¾r[mo'¨ra® Zmwdu"Z? urÇmh
ysHvGefawmfrlonf/) Ak'¨omoemjyK yDeefq&mawmf? wmarGNrdKUe,f
r[moEdÅokc Ak'¨omoemjyKausmif;q&mawmf
em*d E ´ ? b'´ E Å (1379 ckESpf? ewfawmfvqef; (6) &ufwGif ysHvGef
oufawmf 103 ESpf? odu©mawmf 83 0g awmfrlonf/)
t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"Z? rGefjynfe,fESifh u&if
jynfe,f a&Tusif*dkPf;csKyfq&mawmf? acsmif;qHk ynm0H o ? b'´ E Å
NrdKUe,f usKduf'dk;awm&ausmif;wdkuf y"meem,u oufawmf 81 ESpf? odu©mawmf 64 0g
(1379 ckESpf? 0gqdkvqef; (6) &ufwGif ysHvGef r[m*E¦ 0 gpuy@d w ? omoe"Z"r® m p&d , ?
awmfrlonf/) a&TapwDy0g&Pm*dkPf;*Pmp&d,? &cdkifjynfe,f
ausmufawmfNrdKUe,f 'kuúefacsmif;ausmif;wdkufESifh
eE´ 0 H o ? b'´ E Å r*Fvm'HkNrdKUe,f teEÅ*kPf&nfausmif;wdkuf y"me
oufawmf 89 ESpf? odu©mawmf 70 0g em,u
t*¾r[my@dw? yJc;l wdik ;f a'oBu;D aygufacgif;NrKd U (1379 ckESpf? jymodkvqef; (4) &ufwGif ysHvGef
ynmaZmwm½Hkpmoifwdkuf y"meem,u awmfrlonf/)
(1379 ckESpf? ewfawmfvqef; (7) &ufwGif ysHvGef
awmfrlonf/) ynmomrd ? b'´ E Å
oufawmf 86 ESpf? odu©mawmf 65 0g
ynmpuú ? b'´ E Å EdkifiHawmfMo0g'gp&d,? oJukef;NrdKUe,f tif;r
oufawmf 96 ESpf? odu©mawmf 70 wdkufe,f xef;yifarSmftkyfpk aus;om;aus;&Gm
t*¾r[mur®|memp&d,? awmifiNl rKd Ue,f ig;z,ftif; aus;om;ausmif;wdkuf y"meem,u
aus;&Gmtkypf k aomifuek ;f omoemh&yd o
f mr[mem,u (1379 ckESpf? uqkefvqef; (11) &ufwGif ysHvGef
(1379 ckEpS ?f e,kev f jynfah usmf (1) &ufwiG f ysv
H eG f awmfrlonf/)
awmfrlonf/)
ynmom&? b'´ E Å
ynmAv? b'´ E Å oufawmf 94 ESpf? odu©mawmf 74 0g
oufawmf 80? odu©mawmf 60 t*¾r[my@dw? Edik if aH wmfMo0g'gp&d,? taemuf
t*¾r[m*E¦0gpuy@dw? Edik if aH wmfoC H or®Kw&d acsmif;'Gg&*Pm "dywdomoemydkif? {&m0wDwdkif;

159
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

a'oBuD; ig;odkif;acsmif;NrdKU bk&m;BuD; y&d,wdå p&d,? ygVdyxrjyefqrG ;f auR;toif; Mo0g'gp&d,?


pmoifwdkuf y"meem,u ucsifjynfe,f a&TulNrdKUr*Fvmy&d,wdåpmoifwdkuf
(1379 ckESpf? 0gacgifvjynfhaeYwGif ysHvGefawmfrl y"meem,u
onf/) (1379 ckESpf? 0gqdkvqef; (13) &ufwGif ysHvGef
awmfrlonf/)
ynmod & D b d 0 H o ? b'´ E Å
oufawmf 88 ESpf? odu©mawmf 68 0g y@d w mbd 0 H o ? b'´ E Å
t*¾r[my@dw? t*¾r[m*E¦0gpuy@dw? a&Tusif oufawmf 80 ESpf? odu©mawmf 60 0g
edum,&wånLr[mem,u? rEÅav;NrdKU r[m t*¾ r [my@d w ? t*¾ r [m*E¦ 0 gpuy@d w ?
atmifajrNrdKUe,f r[m0dok'¨g½Hkwdkufopf r*Fvm a&T u sif e d u m, *d k P f ; vH k ; 0ef a qmif em,u?
Adrmefausmif;q&mawmf &efukefwdkif;a'oBuD;? &efuif;NrdKUe,f? 14 &yfuGuf?
(1378 ckEpS ?f wydw Yk v
JG qef; (12) &ufwiG f ysv
H eG f rdk;aumif;vrf;? r[maAm"d y&d,wdåpmoifwdkuf
awmfrlonf/) OD;pD;y"me em,u
(1378 ckESpf? aESmif;wefcl;vqef; (3) &ufwGif
y'k r mbd 0 H o ? b'´ E Å ysHvGefawmfrlonf/)
oufawmf 82 ESpf? odu©mawmf 62 0g
tbd " Zr[m&|*k ½ k ? Ed k i f i H a wmf M o0g'gp&d , ? rmP0? b'´ E Å
rEÅav;NrdKU r[matmifajrNrdKUe,f rpdk;&drfausmif; oufawmf 94 ESpf? odu©mawmf 74 0g
wdkuf r[mem,u o'¨r® e,lya'oausmif; EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmif? omoemh"Z "r®m
q&mawmfBuD; p&d,? 0de,yg&*l? u&ifjynfe,f aumhu&dwfNrdKU
(1378 ckEpS ?f waygif;vqef; (2) &ufwiG f ysv H eG f a&TMuufrif;ausmif;wdkuf y"meem,u
awmfrlonf/) (1379 ckEpS ?f jymodv
k qef; (2) &ufwiG f ysv
H eG af wmfrl
onf/)
y@0H o ? b'´ E Å
oufawmf 90? odu©mawmf 70 a&0w? b'´EÅ
t*¾ r [my@d w ? t*¾ r [mo'¨ r ® a Zmwd u "Z? oufawmf 84 ESpf? odu©mawmf 64 0g
q|rtBudrf EdkifiHawmfoHCem,utzGJU 'kwd, t*¾r[my@dw? EdkifiHawmfMo0g'gp&d,? a&Twd*Hk
Ouú|? awmifiNl rKd U jrpnf;cHpk moifwu
kd f y"meem,u apwDawmfESifh OuúvmyapwDawmfwdkY\ Mo0g'g
(1379 ckESpf? e,kefvqef; (11) &ufwGif ysHvGef p&d,? awmifOuúvmyNrdKUe,f aiGMum&Hy&d,wdå
awmfrlonf/) pmoifwdkuf y"meem,u
(1379 ckEpS ?f ewfawmfvqef; (15) &ufwiG f ysv
H eG f
y@d w ? b'´ E Å awmfrlonf/)
oufawmf 66 ESpf? odu©mawmf 46 0g
t*¾r[m*E¦0gpuy@dw? omoe"Z"r®mp&d,? 0g,r? b'´ E Å
LL.B? EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmif? aZ,smbkrd® oufawmf 82 ESpf? odu©mawmf 62 0g
a&Tay:uRe;f apwDawmfjrwfBu;D a*gyutzGUJ Mo0g'g "r®uxdu A[kZe[dw"&? 'DCbmPu? omoemh

160
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

"Z"r®mp&d,? A[ef;NrdKUe,f ig;xyfBuD;ausmif; (1378 ckESpf? waygif;vjynhfausmf (12) &ufwGif


wdkuf em,u ysHvGefawmfrlonf/)
(1379 ckEpS ?f ewfawmfvqef; (10) &ufwiG f ysv H eG f
awmfrlonf/) oD v 0H o ? b'´ E Å
oufawmf 92 ESpf? odu©mawmf 72 0g
0d p d w å Ó P? b'´ E Å tbd"Zr[m&|*k½k? t*¾r[my@dw? tbd"Z
oufawmf 90? odu©mawmf 70 0g t*¾r[mo'¨r®aZmwdu t*¾r[mo'¨r® aZmwdu
t*¾r[mo'¨ra® Zmwdu"Z? omoe"Z "r®mp&d,? "Z? Edik if aH wmfMo0g'gp&d,? jrpfBu;D em;NrKd U "r®&udw ©
EdkifiHawmfMo0g'gp&d, awmifwGif;BuD;NrdKUe,f 0ef;odkausmif;wdkuf y"meem,u
a&Ta&mifawmf bk&m;BuD;ausmif;q&mawmf (1379 ckEpS ?f e,kev f jynfah usmf (9) &ufwiG f ysv
H eG f
(1379 ckEpS ?f aESmif;wefc;l vjynhaf usmf (5) &ufwiG f awmfrlonf/)
ysHvGefawmfrlonf/)
oD v 0H o ? b'´ E Å
0d Z ,? b'´ E Å oufawmf 49 ESpf? odu©mawmf 29 0g
oufawmf 80? odu©mawmf 60 0g *E¦0gpuy@dw? oHCkw¬edum,0d'lbGJU? omoe
t*¾r[my@dw? t*¾r[m*E¦0gpuy@dw? r[m*E¦ "Z"r®mp&d,bGJU? t*Fkwå&edum,0d'lbGJU? rZdÑr
0gpuy@dw? &Sr;f yd#uwfbmomjyef oHCem,u edum,0d'lbGJU? 'DCedum,0d'lbGJU? 0de,0d'lbGJU?
tzGUJ csKyt f Ekem,u? usr;f jyK*E¦um&u? 0de,*½ku? &Srf;jynfe,foHCem,utzGJU tzGJU0if? erfhcrf;NrdKU
awmifBuD;NrdKU a0VK0efy&d,wdå pmoifwdkuf y"me omoemh0dykv’ y&d,wdåpmoifwdkuf wdkuftkyf
em,u (1379 ckEpS ?f e,kev f jynfah usmf (8) &ufwiG f ysv
H eG f
(1378 ckESpf? jymodkvqef; (8) &ufwGif ysHvGef awmfrlonf/)
awmfrlonf/)
ok p d w å ? b'´ E Å
0d Z ,? b'´ E Å oufawmf 86 ESpf? odu©mawmf 66 0g
oufawmf 91 ESpf? odu©mawmf 72 0g tbd"Zt*¾r[mo'¨r®aZmwdu? t*¾r[mo'¨r®
t*¾r[mo'¨ra® Zmwdu"Z? {&m0wDwikd ;f a'oBu;D aZmwdu"Z? t*¾r[mur®|memp&d,? omoe"Z
omaygif;NrKd U unifacsmif; ("r®Ard m® ef) ausmif;wdu k f od&Dy0&"r®mp&d,? rauG;wdkif;a'oBuD; NrdKUopfNrdKU
y"me em,u rkd;ukwf0dyóemwdkufcGJ trSwf (178) vdIifeHYom
(1379 ckESpf? ewfawmfvqef; (1) &ufwGif ysHvGef "r®&dyfomausmif;wdkufq&mawmf
awmfrlonf/) (1379 ckESpf? wefaqmifrkef;vqef; (2) &ufwGif
ysHvGefawmfrlonf/)
od & d E ´ ? b'´ E Å
oufawmf 89 ESpf? odu©mawmf 69 0g ok r emeE´ ? b'´ E Å
Ed k i f i H a wmf M o0g'gp&d , ? rG e f j ynf e ,f o xH k N rd K U? oufawmf 83 ESpf? odu©mawmf 63 0g
v,f 0 ef y &d , wd å p moif w d k u f E S i h f rl v rif ; uG e f ; t*¾r[my@dw? t*¾r[m*E¦0gpuy@dw? r[m*E¦
aZw0ef y#dywådur®|mef;wdkuf y"meem,u 0gpuy@dw? omoe"Z od&Dy0& "r®mp&d,?

161
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

r*FvmawmifneT NYf rKd Ue,f qkawmif;jynfh ausmif;wdu k f y&d,wdåpmoifwdkuf y"meem,u


y"mer[mem,u (1378 ckESpf? jymodkvqef; (14) &ufwGif ysHvGef
(1378 ckESpf? jymodkvjynfhausmf (10) &ufwGif awmfrlonf/)
ysHvGef awmfrlonf/)
tm'd p ö ? b'´ E Å
aombP? b'´EÅ oufawmf 90? odu©mawmf 71 0g
oufawmf 95 ESpf? odu©mawmf 73 0g t*¾r[mur®|memp&d,? omoe"Zod&yD 0& "r®m
t*¾r[mo'¨ r ® a Zmwd u "Z? tar&d u ef E d k i f i H p&d,? armfvNrdKifNrdKU awmif0dkif;uav; r[mpnf
u,fvDzdk;eD;,m;jynfe,f [mhzfrGef;ab;NrdKU "r®meE´ omoemh&dyfom y"meem,u
0d[m&ausmif;q&mawmfBuD; (1378 ckESpf? jymodkvjynfhausmf (11) &ufwGif
(1378 ckESpf? jymodkvqef; (13) &ufwGif ysHvGef ysHvGefawmfrlonf/)
awmfrlonf/)
t*d ¢ , ? b'´ E Å
aombP? b'´EÅ oufawmf 100? odu©mawmf 81 0g
oufawmf 83 ESpf? odu©mawmf 63 0g tbd"Zr[m&|*k½k? t*¾r[my@dw? tbd"Z
t*¾r[m*E¦0gpuy@dw? jrif;NcNH rKd U ud;k aqmifwu dk f t*¾r[mo'¨r®aZmwdu? EdkifiHawmfMo0g'gp&d,?
yckuúLausmif;opf y"meem,u r[mjrwf r k e d b k & m; a*gyutzG J U Mo0g'gp&d , ?
(1379 ckESpf? wefaqmifrkef;vuG,faeYwGif ysHvGef pk'´ór a&Tusifomoemydkif? rEÅav;NrdKU r[m
awmfrlonf/) atmifajrNrdKUe,f r[m0dok'¨g½Hkwdkufopf r[m
em,u? Z,ar'eD0gqdkausmif;q&mawmfBuD;
tmaZ,s? b'´EÅ (1378 ckESpf? wydkYwGJvjynfhausmf (3) &ufwGif
oufawmf 91 ESpf? odu©mawmf 71 0g ysHvGefawmfrlonf/)
tbd"Zr[m&|*k½?k t*¾r[my@dw? t*¾r[mo'¨r®
aZmwdu"Z? &Sr;f jynfe,fv;kH qdik &f m oHCr[mem,u £`Ed ´ ,mob? b'´ E Å
tzGUJ Ouú|? q|rajrmuf q&mawmfBu;D ? &Sr;f jynfe,f oufawmf 101 ESpf? odu©mawmf 81 0g
(ta&SUydik ;f ) a&Tusief u d m, Mo0g'gp&d,? usKid ;f wHNk rKd U tbd " Zr[m&|*k ½ k ? tbd " Zt*¾ r [mo'¨ r ®
"ar®m',y&d,wdåpmoifwdkuf y"meem,u aZmwdu? r[m'Gg&edum,aw&or omoemydkif?
(1379 ckESpf? 0gqdkvjynfhausmf (3) &ufwGif ysHvGef "r®mEl"r® r[m'Gg&edum,*dP k ;f y"mer[mem,u?
awmfrlonf/) [oFmwNrKd U r[dwm½kPaf usmif;wdu k f y"meem,u
(1379 ckESpf? 0gacgifvjynfhausmf (8) &ufwGif
tm'd p ö ? b'´ E Å ysHvGefawmfrlonf/)
oufawmf 99 ESpf? odu©mawmf 80 0g
tbd"Zr[m&|*k½k? t*¾r[my@dw? tbd"Z oD v &S i f q &mBuD ; rsm;
t*¾r[mo'¨r®aZmwdu? EdkifiHawmfMo0g'gp&d,?
"r® , k w d å u ed u m,-r[m&if * d k P f ; *Pm"d y wd ? acrmpm&D? a':
armf v Nrd K if N rd K Ue,f uwd k ; pH j yaus;&G m r[m&if oufawmf 62 ESpf? odu©mawmf 48 0g

162
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

r[mo'¨ r ® a Zmwd u "Z? oCF e f ; uRef ; Nrd K Ue,f ud k e D ? OD ;


omoemh*kPf&nf oDv&Sifoifynma&; y&[dw touf 64 ESpf
ausmif;wdkuf y"meem,u pma&;q&m armifudkeD (w&m;½Hk;csKyfa&SUae)? w&m;
(1379 ckEpS ?f e,kev
f jynfah usmf (5) &ufwiG f ysv
H eG f vT w f a wmf a &S U aeES i f h Ed k B wD y AÁ v pf ? trsKd ; om;
awmfrlonf/) 'Drdkua&pDtzGJUcsKyf Oya'tMuHay;
(2017 ckESpf? Zefe0g&Dv (29) &ufwGif uG,fvGef
ÓaPoD? a': onf/)
oufawmf 62 ESpf? odu©mawmf 38 0g
r[m*E¦0gpuy@dw? omoe"Z"r®mp&d,? yxr uHnGefY? a'gufwm? ygarmu©
ausmf? ynma&;bGJU (B.Ed) tywfpOf 13? ucsif touf 72 ESpf
jynfe,f oDv&Sit f rIaqmiftzGUJ Ouú|? jrpfBu;D em;NrKd U? pma&;q&m armifrsupf ?d a'gufwm uHñeG ?Yf aq;ynm
orda'¨g',oDv&Sifpmoifwdkuf y"meem,u? qdkif&mowif;qef;rsm; tygt0if usef;rma&;ESifh
orda'¨g', or*¾'g,DtzGJUem,u aq;ynmqdik &f maqmif;yg;rsm; yifwikd af qmif;yg;&Sif
(1378 ckEpS ?f jymodv
k qef; (7) &ufwiG f ysv H eG af wmf (2017 ckESpf? Zefe0g&Dv (13) &ufwGif uG,fvGef
rlonf/) onf/)

edrvÓPD? a': ausmfqef;? OD; (okcdatmif)


oufawmf 65 ESpf? odu©mawmf 43 0g touf 95 ESpf
*E¦0gpuy@dw? rEÅav;atmifajrompHNrdKUe,f jrefrmhtoHñeT Mf um;a&;0ef (Nird ;f )? 'kw,
d Adv
k rf LS ;Bu;D
oDv&Sifpmoifwdkuf 'kwd,y"meem,u (Nidrf;)? okcdatmifuavmifemrnfjzifh pmtkyfrsm;?
(1379 ckESpf? 0gqdkvqef; (9) &ufwGif ysHvGefawmf jyZmwfESifh ½kyf&SifZmwfvrf;rsm;? aw;oDcsif;rsm;
rlonf/) a&;om;ol
(2017 ckEpS ?f {Nyv
D (29) &ufwiG f uG,v f eG o
f nf/)
vl y k * ¾ d K vf r sm;
ausmfxGef;? OD; (tazsmufajr armifaqGrGef)
udkudkNrdKif? OD; (wuúodkvf oQifoD&d) touf 75 ESpf
touf 76 ESpf ]]jcaoFhqDESifhod*Ða&TcGuf}} uAsmrsm;pmrljzifh 1993
r[mo'¨ r ® a Zmwd u "Z? "r® m p&d , ? bD a t? ckESpf pmayAdrmefpmrlqk uAsmaygif;csKyfwwd,qk?
EdkifiHawmfy&d,wdå omoemhwuúodkvf (&efukef) ]]opfEk&Gufpnfjra&T&nf}} jzifh 1995 ckESpf yckuúL
wGJzufygarmu©? oHCwuúodkvf (a&ul;) uxdu pmayqk uAsmaygif;csKy'f w k ,
d qk? ]]a&csr;f wpfcuG f
q&mBuD ; ? omoemawmf x G e f ; um;jyef Y y G m ;a&; yef;wpfcuf}} jzifh 2008 ckESpf yckuúLpmayqk
OD;pD;Xme 'kwd,nTefMum;a&;rSL; (Nidrf;) uAsmaygif;csKyf wwd,qk&&dSol
(2017 ckESpf? Zefe0g&Dv (19) &ufwGif uG,fvGef (2017 ckEpS ?f azazmf0g&Dv (23) &ufwiG f uG,v f eG f
onf/) onf/)

163
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

ausmfrif;? OD; (rif;ausmfrif;) pnfol? vGwfvyfa&;armfuGef;0if (yxrqifh)?


touf 82 ESpf tNidrf;pm;oHtrwfBuD;
uefawmhco H ufBu;D pmayynm&Si?f jyefMum;a&;0efBu;D (2017 ckEpS ?f 'DZifbmv (9) &ufwiG f uG,v
f eG f
Xme? The New Light of Myanmar pmwnf;rSL;csKyf (Nidrf;) onf/)
(2017 ckEpS ?f Ed0k ifbmv 30 &ufwiG f uG,v
f eG o
f nf/)
cspfvdIif? AdkvfcsKyf (Nidrf;) (a&^3011)
ausmfaomif;? AdkvfBuD; (Nidrf;) touf 93 ESpf
touf 81 ESpf Edik if *hH P
k &f nfbUJG (yxrtqif)h ? ppfrIxrf;aumif;
jrefrmvli,fvufa&G;pifabmvHk;orm;? jrefrmh wHqdyf? Edik if aH wmfaumifp0D if (Nird ;f )? vlrI0efxrf;
vufa&G;pifabmvHk;orm;? wyfrawmf (Munf;) 0efBuD;XmeESit hf vkyo f rm;0efBu;D Xme 0efBu;D (Nird ;f )?
abmvHk;toif;enf;jy Edik if jH cm;a&;0ef B uD ; Xme 0ef B uD ; (Nid r f ; )? 'k w d ,
(2017 ckEpS ?f 'DZifbmv (10) &ufwiG f uG,v f eG f umuG,fa&;OD;pD;csKyf (a&) (Nidrf;)
onf/) (2017 ckEpS ?f azazmf0g&Dv (28) &ufwiG f uG,v f eG f
onf/)
cif a rmif w nf ? Ad k v f r S L ;BuD ; (Nid r f ; )
touf 92 ESpf csrf;at;? OD; (pma&;q&m armifpl;prf;)
jynf x J a &;ES i f h o moema&;0ef B uD ; Xme 'k w d , touf 91 ESpf
0efBuD; (Nidrf;) vGwv f yfa&;armfueG ;f 0if 'kw, d tqif?h 1963 ckEpS f
(2017 ckEpS ?f Zlvikd v f (22) &ufwiG f uG,v f eG o f nf/) wGif tEkynmqdkif&mpmayqk (trsKd;om;pmayqk)
EdkifiHa&;qdkif&mpmay yxrqkudk ]abm*aA'
cif j rif h O D ; ? a':? a'guf w m (pma&;q&mr vufa&G;pif} pmtkyfjzifh&&dSol? pmayynm&Si?f A[dk
cif y ef E S i f ; ) w&m;½H;k a&SUae? bDatbDt,fvf
touf 68 ESpf (2017 ckESpf? Zlvdkifv (18) &ufwGif uG,fvGef
M.B.B.S &efukefaq;wuúodkvf (1)? 0w¬Kwdkrsm;ESifh onf/)
a0zefa&;aqmif;yg;rsm; a&;om;ol? jynfaxmifpk
aeYpOf owif;pm t,f'Dwm apmarmif? OD; (ppfawGapmaemif)
(2017 ckEpS ?f {Nyv D (26) &ufwiG f uG,v f eG o f nf/) touf 76 ESpf
1964 ckEpS w f iG f tEkynmqdik &f mpmayqk (trsK;d om;
cdkifxl;? OD; (aw;oH&Sif) pmayqk) uAsmpwkw¬qkudk ]aMumifvdrfavSum;
touf 61 ESpf uAsmrsm;} jzif&h &do S ?l ausmif;q&m (Nird ;f )? txufwef;
Phoenix aw;*D w tzG J U wnf a xmif o l ? pwD & D , d k a&SUae? B.A, B.L, LL.M
aw;oH&Sif (2017 ckEpS ?f ZGev f (18) &ufwiG f uG,v f eG o
f nf/)
(2017 ckEpS ?f Mo*kwv f (9) &ufwiG f uG,v f eG o f nf/)
pd k ; jrif h v G i f ? OD ;
cspf N rd K if ? Ad k v f r S L ;BuD ; (Nid r f ; ) touf 72 ESpf
touf 96 ESpf vQyfppfESifhpGrf;tif0efBuD;Xme M.E.P.E 'kwd,

164
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

D mcsKyf (Nird ;f )? B.E (E.P)? jrefrmhvufa&G;pif


tif*sief , wifjrifh? OD; (pma&;q&m aersKd;oefY)
abmvHk;orm;a[mif; touf 77 ESpf
(2017 ckESpf? ZGefv (6) &ufwGif uG,fvGefonf/) pmayAdrmefpmrlqEk iS fh trsK;d om;pmayqk&iS ?f trSwf
(2) tajccHynmOD;pD;Xme 'kwd,ñTefMum;a&;rSL;
pd k ; od r f ; ? OD ; ('g½d k u f w mpd k ; od r f ; xG # f ) (Nidrf;)
touf 71 ESpf (2017 ckEpS ?f 'DZifbmv (31) &ufwiG f uG,v
f eG of nf/)
½kyf&Sifo½kyfaqmif qdk;ay? 1999 ckESpftwGuf
jrefrmh½yk &f iS xf ;l cReq
f k taumif;qH;k ½ky&f iS 'f g½du k w
f mqk wif 0 if ; ? OD ; (ysOf ; rem;-armif e D o if ; )
(tu,f'rD) udk ]]tazhae&m}} ½kyf&SifZmwfum;jzifh touf 70 ESpf
'g½du k wf m cifarmifO;D (½ky&f iS o f ½kyaf qmif armifr)J trsK;d om;pmayqk&iS f jrefrmEdik if yH nma&;okawoe
ESifh yl;wGJ&&dS? 2010 jynfhESpftwGuf jrefrmh½kyf&Sif tzGJU OD;pD;Xme vufaxmufñTefMum;a&;rSL; (Nidrf;)?
xl ; cRef q k taumif ; qH k ; ½k y f & S i f Z mwf ñ T e f ; qk (2017 ckESpf? ZGefv (2) &ufwGif uG,fvGefonf/)
(tu,f'rD) ESifh taumif;qHk;½kyf&Sif'g½dkufwmqk
(tu,f'rD) udk ]]yifv,fxufu ae0ef;eD}} ½kyf&Sif wifoed ;f ? a'gufwm «a'gufwmwifoed ;f (blrdaA')»
touf 76 ESpf
Zmwf u m;jzif h 'g½d k u f w mcif a rmif O D ; (½k y f & S i f
o½kyfaqmif armifrJ) ESifhyl;wGJ&&dSol 2001 ckEpS f trsK;d om;pmay okwya'om (toH;k cs
(2017 ckESpf? Zlvdkifv (10) &ufwGif uG,fvGef odyÜH) qkudk ]vlom;tp jrefrmu} pmtkyfjzifh
onf/) vnf;aumif;? 2010 jynhfESpf yckuúLOD;tHk;az
pmayqk usr;f pmay 'kw, d qkudk jrefrmhausmufacwf
wifrdk;cdkif? a': (c) Marie Conway ,Ofaus;rIjzihv f nf;aumif; &&do S l &efuek w
f uúov kd f
touf 68 ESpf blrdaA'Xme ygarmu©XmerSL; (Nidrf;)? odyÜHynm
jrefrmhtoHEiS hf ½kyjf rifoMH um; t*Fvyd yf ikd ;f tpDtpOf? xl;cRefqk? Ph.D (Sorbonne University Paris )
Local Talents u@ü taemufwi kd ;f aw;oDcsi;f rsm; (2017 ckEpS ?f 'DZifbmv (29) &ufwiG f uG,v f eG f
oDqdkcJhol? jrefrmhtoHacwfay:aw;*DwtzGJU\ onf/)
yifwdkiftqdk&Sif
(2017 ckEpS ?f ZGevf (18) &ufwiG f uG,v f nf/) wif O D ; ? Ad k v f r S L ;csKyf (Nid r f ; )
f eG o
touf 94 ESpf
wifarmif? OD; (wuúodkvf aZmfrif;) Edik if *hH P
k &f nf (yxrqif)h ? vGwv f yfa&;armfueG ;f 0if
touf 94 ESpf ('k w d , qif h ) ? *syef a cwf a ,meif ; wwd , ywf
uefawmhco H ufBu;D pmayynm&Si?f vlxyk nma&;rSL; ausmif ; om;a[mif ; ? Ed k i f i H a wmf u muG , f a &;
(yxrywf)? vlxyk nma&; vufaxmufwkdif;rSL;? wuúodkvf ausmif;tkyfBuD; (Nidrf;)
txufwef;jy? tv,fwef;ausmif;tky?f txufwef; (2017 ckEpS ?f ZGev f (16) &ufwiG f uG,v f eG o
f nf/)
ausmif;tkyfBuD; (Nidrf;)
(2017 ckESpf? atmuf w d k b mv (23) &ufwGif zd k ; axmif ? OD ; (yef ; om½k y f & S i f )
uG,v f eG o
f nf/) touf 97 ESpf

165
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

2002 ckESpftwGuf ½kyf&Sifxl;cRefqk (tu,f'rD) pmayAdrmefpmrlqkESihf yckuLú pmayqkrsm;&Sif


wGif taumif;qH;k toHx;l cReq f u
k kd ]qefa&} ½ky&f iS f (2017 ckESpf? rwfv (7) &ufwGif uG,fvGef
Zmwfum;jzihf &&dSol onf / )
(2017 ckEpS ?f azazmf0g&Dv (19) &ufwiG f uG,v f eG f
onf/) jrwfol? OD; (pma&;q&m Bio rif;opf)
touf 72 ESpf
b0if;? OD; (yef;csDq&mBuD;) odyÜHbGJU (ZD0aA')? txufwef;jyq&m? tvGwf
touf 91 ESpf ynmoifq&m? ½ky&f iS f ZmwfñeT ;f a&;om;ol? oDcsi;f
yef;cseD nf;jy? jrefrmEdik if yH nma&; okawoetzGJUwGif a&;om;ol
okawoevufaxmuf? yef;csD'DZdkif;ynm&Sif (2017 ckEpS ?f Edk0ifbmv (8) &ufwiG f uG,v f eG f
(2017 ckEpS ?f Zlvikd v
f (31) &ufwiG f uG,v f eG o
f nf/) onf/)

rsKd ; nG e f Y ? 'k w d , Ad k v f c sKyf B uD ; (Nid r f ; ) &Jcspf? Adkvf? oD[ol&


touf 90 ESpf touf 95 ESpf
Ed k i f i H a wmf N id r f 0 yf y d j ym;rI w nf a qmuf a &;tzG J U vGwfvyfa&;armfuGef;0if (yxrqifh)
tzGJU0if (Nidrf;)? omoema&;0efBuD;Xme 0efBuD; (2017 ckEpS ?f arv (30) &ufwiG f uG,v
f eG o
f nf/)
(Nidrf;)? &efukefwdkif;ppfXmecsKyfwkdif;rSL; (Nidrf;)
(2017 ckEpS ?f arv (26) &ufwiG f uG,v f eG o
f nf/) a&Tzkef;? AdkvfBuD; (Nidrf;)
touf 92 ESpf
rsKd;jrifh? a'gufwm? ygarmu© vGwfvyfa&;armfuGef;0if (yxrqifh)
touf 64 ESpf (2017 ckEpS ?f Zlvikd v
f (30) &ufwiG f uG,v
f eG o
f nf/)
trsK;d om;ynma&;rl0g' aumfr&SiOf uú|? Edik if jH cm;a&;
0efBuD;Xme 'kwd,0efBuD; (Nidrf;)? ynma&;0efBuD; vScif? a':? ocifrBuD;
Xme'k w d , 0ef B uD ; (Nid r f ; )? Ed k i f i H j cm;bmom touf 96 ESpf
wuúodkvfygarmu©csKyf (Nidrf;)? Ph.D (Scotland, vGwfvyfa&;armfuGef;0if ('kwd,qifh)? wdkYArm
Edinburgh, UK) tpnf;t½Hk;0if? yxrOD;qHk;jrefrmtrsKd;orD;wyfzGJU
(2017 ckEpS ?f ZGev f (20) &ufwiG f uG,v f eG of nf/) 'k-acgif;aqmif
(2017 ckEpS ?f azazmf0g&Dv (16) &ufwiG f uG,v
f eG f
rsKd ; 0if ; nG e f Y ? OD ; onf/)
touf 72 ESpf
taumufcGefOD;pD;Xme tBuD;wef;taumufcGefrSL; vS xG e f ; ? OD ; (armif p d r f ; eD )
(Nidrf;)? jrefrmhvufa&G;pif abmvHk;orm;a[mif; touf 78 ESpf
(2017 ckEpS ?f arv (31) &ufwiG f uG,v f eG of nf/) uAsmq&m? pma&;q&m? ydawmufyGifhopfr*¾Zif;
t,f'DwmcsKyf?
jrif h p d k ; ? OD ; (eE´ m pd k ; -qif j zLuRef ; ) (2017 ckESpf? azazmf0g&Dv (1) &ufwGif uG,fvGef
touf 55 ESpf onf/)

166
uG,fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm;

vSjrifh? a'gufwm? ygarmu© 1970 jynfhESpf tm&ScsefyD,H jrefrmhvufa&G;pif


touf 96 ESpf abmvHk;orm;? 1972 ckESpf jrL;epftdkvHypf NydKifyGJ
pD;yGm;a&;ynm&Sif? &efukefwuúodkvf pD;yGm;a&; toefY&Sif;qHk;qk&onfh jrefrmhvufa&G;pifabmvHk;
ygarmu© (1945-1952)? &ef u k e f w uú o d k v f orm;? trsKd;orD;vufa&G;pif abmvHk;toif;
ygarmu© c sKyf (1958-1962)? *k P f x l ; aqmif enf;jy? wyfrawmf (av) abmvHk; toif;enf;jy?
ygarmu© (1962-1985) tm;upm;ESifhum,ynmOD;pD;Xme vufaxmuf
(2017 ckEpS ?f rwfv (9) &ufwiG f uG,v
f eG o
f nf/) ñTefMum;a&;rSL; (Nidrf;)
(2017 ckEpS ?f Edk0ifbmv (25) &ufwiG f uG,vf eG f
vSjrihfaqG? AdkvfcsKyf (Nidrf;) onf/)
touf 80 ESpf
ydkYaqmifa&;0efBuD;Xme0efBuD; (Nidrf;)? trSwf (2) tHhBuD;? OD;? (tqdkawmfudktHhBuD;)
pufr0I efBu;D Xme0efBu;D (Nird ;f )? taemufajrmufwidk ;f touf 95 ESpf
ppfXmecsKyfwkdif;rSL; (Nidrf;) *E¦0iftqdkawmf uefawmhcHoufBuD;*Dwynm&Sif?
(2017 ckEpS ?f Edk0ifbmv (13) &ufwiG f uG,v f eG f (2017 ckEpS ?f ZGev
f (23) &ufwiG f uG,v
f eG o
f nf/)
onf/)
atmif a&T ? Ad k v f r S L;csKyf (Nid r f ; )
0if;xGef;? OD; (c) udkaygufBuD; touf 101 ESpf
touf 44 ESpf pnfol? oa&pnfol? EdkifiHh*kPf&nf (yxrtqifh)?
½kyf&SifESifhAD'D,dko½kyfaqmif vGwfvyfa&;armfuGef;0if (yxrqifh)? AdkvfrSL;csKyf
(2017 ckEpS ?f Mo*kwv f (8) &ufwiG f uG,vf eG of nf/) (a[mif;)? oHtrwfBuD; (tNidrf;pm;)? trsKd;om;
'Drdkua&pDtzGJUcsKyfOuú| (a[mif;)? 1990 jynfhESpf
omvS? OD;? 0PÖausmfxif r&rf;ukef;NrdKUe,f rJqE´e,ftrSwf (1) vTwfawmf
touf 93 ESpf udk,fpm;vS,f
r[mo'¨ra® Zmwdu"Z? wdy#d u edum, omoemjyK (2017 ckEpS ?f Mo*kwv f (13) &ufwiG f uG,v f eG o
f nf/)
tzGJU yifrOuú|? ta&jym;ESifhumvom;a&m*g
txl;ukq&m0efBuD; tk e f ; jrif h ? OD ;
(2017 ckEpS ?f Zlvikd v
f (5) &ufwiG f uG,vf eG of nf/) touf 78 ESpf
v,f,mpdu k yf sK;d a&;ESiq
hf nfajrmif;0efBu;D Xme 'kw, d
aomif;[ef? OD; 0efBuD; (Nidrf;)? trsKd;om;tqifh a&t&if;tjrpf
touf 84 ESpf aumfrwDtMuHay;tzGJU Ouú|? {&m0wD-jrpfqHk
yef;csDq&mBuD;? ½dk;&myef;ynm&Sifrsm; tpnf;t½Hk; jrpfnmjrpf0rS ;f a&tm;vQypf pfprD u H ed ;f rsm;? avhvm
(A[dk) Ouú| (Nidrf;)? &moufyef em,u pdppfoHk;oyfa&; aumfr&SiftzGJU0if? jrefrmEdkifiH
(2017 ckESpf? arv (3) &ufwGif uG,fvGefonf/) wrHBuD;rsm;qdkif&m trsKd;om;aumfrwD em,u?
B.Sc (Engg;), M.Sc (Water Resources), (University
at;armifav;? AdkvfBuD; (Nidrf;) of Newcastle Upon Type)
touf 71 ESpf (2017 ckEpS ?f Zlvikd v
f (14) &ufwiG f uG,v
f eG o
f nf/)

167
cd k ; vf ? [,f v f r G w f cdkifxl;? OD;

cd k ; vf ? [,f v f r G w f / / ta&SU*smreDESifh aMumifh y#dyu©rsm;jzpfyGm;cJhNyD; tpdk;&opfzGJUEdkifa&;


taemuf*smreDudk jyefvnfaygif;pnf;ay;cJhol twGuf FDP ygwDu CDU ESifh aqG;aEG;nd§EdIif;cJh
*smreDEikd if H 0efBu;D csKyaf [mif; [,fvrf Gwcf ;kd vfonf onf/ 1982 ckESpf atmufwdkbm 1 &ufwGif FDP
1982 ckEpS f rS 1998 ckESpftxd 0efBuD;csKyfwm0ef ygwD\axmufcHrIjzifh CDU ygwDu tpdk;&tzGJU
xrf;aqmifco hJ jl zpfonf/ ckd;vfukd 1930 jynfEh pS f tay: t,HktMunfr&dS tqdkwifoGif;cJhonf/
{Nyv
D (3) &ufwiG f *smreDEdkifiHü a&S;½dk;pGJ ½dkrif tqdak tmifjrifNyD;aemuf oHk;&uftMumwGif CDU
uufovpfbmom0if rdom;pku arG;zGm;onf/ ESihf FDP ygwDwYkd ñGeaYf ygif;tpd;k &tzGUJ opfuzkd UJG Edik cf NhJ y;D
0efBu;D csKyf jzpfvmcJo h nf/ 1983 ckEpS f a&G;aumufyJG
wGirf l CDU ygwDu qE´rJ 48 &mcdik Ef eI ;f &&dSNyD; FDP
ygwDu ckepf &mcdkifEIef;om &&dSonf/
cd;k vfonf Edik if w
H iG ;f pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrI
rsm;vk y f aqmif c J h NyD ; ta&S U *smreD E S i f h jyef vnf
aygif;pnf;a&;vkyfief;udk aqmif&GufcJh&m *smreD
jyefvnfaygif;pnf;a&; zcifBuD;tjzpf todtrSwf
jyKcMhJ uonf/ 1990 jynfEh pS ?f Mo*kwv f 31 &ufwiG f
jyefvnfaygif;pnf;a&;pmcsKyfudk vufrSwfa&;xdk;
EdkifcJhNyD; pufwifbmvwGif ygvDrefu twnfjyK
ay;cJo h nf/ 1990 jynfEh pS ?f atmufwb kd mv 3 &uf
[,fvfrGwfcdk;vf
wGif ta&SU*smreDEdkifiH w&m;0ifwnf&dSrI&yfpJcJhNyD;
1946 ckESpfwGif c&pf,mef'Drdku&ufwpf *smreDEpS Ef ikd if H jyefvnfaygif;pnf;cJo h nf/ Edik if \
H NrKd U
,leD,H (CDU) ygwDodkY0ifa&mufonf/ 1958 ckESpf awmfukd bGe;f NrKd UrSbmvifNrKd UodYk ajymif;a&TUowfrw S f
wGif Heidelberg wuúov kd rf S ordik ;f bmom&yfyg&*l cJhonf/ cdk;vfudk ]]20 &mpk 'kwd,ESpf0ufrsm;\
bGUJ &&do S nf/ Edik if aH &;avmuodrYk 0ifa&mufrD pD;yGm;a&; tBu;D us,q f ;kH Oa&myacgif;aqmif}} tjzpf tar&duef
vkyfief;rsm; vkyfaqmifcJhonf/ 1959 ckESpfwGif or®wa[mif;rsm;jzpfonfh a*smhbGwf&SfESifhbDvf
½dik ;f e,fygvDreftrwftjzpf a&G;aumufccH &hJ ojzifh uvifwefwdkYu rSwfcsufjyKajymqdkcJhMuonf/
toufti,fq;kH trwf jzpfvmcJo h nf/ 1973 ckEpS f [,fvfrGwfcdk;vfonf tdrfaxmifESpfBudrfjyK
wGif CDU ygwD\Ouú|tjzpf wifajrm§ ufc&H onf/ cJNh y;D om;orD;ESpOf ;D xGe;f um;onf/ touf 87 ESpf
1976 ckEpS f a&G;aumufyGJ wGif CDU ygwDu qE´rJ t&G,f 2017 ckEpS f ZGev f (16) &ufwiG f *smreDEikd if H
48 'or 6 &mcdkifEIef; &&dScJhaomfvnf; qd&k , S f ü uG,fvGefonf/
'Dru kd &uf [,frGw&f zS pftpd;k &tzGUJ u tmPmudk td c d k i f
xdef;csKyfxm;EdkifcJhonf/
1980 jynf h E S p f a&G ; aumuf y G J & v'f t & cd k i f x l ;? OD; (aw;oH & S i f) (19 56
(1956 -2017) /
56-2017)
qd&k , kd &ufwpfygwD (SPD) ESihf vGwv
S 'f rD u f yfaom / aw;oH & S i f c d k i f x l ; ud k ygarmu© OD ; omxd k ?
'Drdku&ufwpfygwD (FDP) wdkY ñGefYaygif;tpdk;&zGJU a':wifjrihjf rifh wdkYu 1956 ckESpf? Zefe0g&Dv (28)
cJhonf/ 1982 ckESpf pufwifbmvwGif ygwDESpfck &uf w G i f &ef u k e f N rd K Uü arG ; zG m ;onf / arG ; csif ;
tMum; pD;yGm;a&;rl0g'ydkif;qdkif&m oabmuGJvGJrI om;oHk;OD;teuf 'kwd,om; jzpfonf/

168
cdkifxl;? OD;

1974 ck E S p f w G i f 'orwef ; pmar;yG J u d k ]tÍÆvD} aw;pD;&D;xGufvmNyD;aemuf cdkifxl;udk


urm&GwNf rKd Ue,f trSwf (2) tajccHynm txufwef; EdkifiHausmf tqdkawmftjzpf a&mufapouJhodkY
ausmif;rS ajzqdkatmifjrifonf/ 1979 ckESpfwGif aw;a&;q&m udkarmifarmifudkvnf; aw;a&;
&efuek 0f Zd mÆ ESio
hf yd w
HÜ uúov
kd rf S odyb
HÜ UJG udk "mwkaA' q&m tÍÆvaD rmifarmiftjzpf ausmMf um;aponf/
t"dujzihf &&dSonf/ aw;oH & S i f c d k i f x l ; \ wwd , aw;pD ; &D ; jzpf o nf h
]oDcsi;f wpfy'k f yef;wpfqyk }f udk py,fO;D aw;oHoiG ;f
u quf w d k u f j zef Y c sd a y;onf / xd k a w;pD ; &D ;
onfvnf; ]tÍÆv}D aw;pD;&D;uJo h Ykd atmifjrifausmf
Mum;onf / pwk w ¬ a w;pD ; &D ; tjzpf ]rd k ; &J & if
aqmif;&J&r,f} udk qufvufxkwfvkyfjzefYcsdonf/
xdkaw;pD;&D;wGif aw;a&;udkae0if;a&;om;onfh
]jrwfaomtusifh} oDcsif;udk BudKufESpfouf Mu
onf/ yÍöraw;pD;&D; ]qdk} udkvnf; vlBudKufrsm;
onf/ rauseyfbl;odvm;? raumif;vnf;udk,f
aumif;vnf;ud, k ?f tapmqH;k jyefchJ ESi;f oufoufa0?
a&Tvnfwikd ?f 39? urf;vufoif&h m? trke;f qkyefr,fh
OD;cdkifxl;
vlom;? wGJzufacR;? tm;vHk;udkausmfjzwf&r,f
aw;oH&Sifcdkifxl;onf i,fpOfuwnf;u ponfh wpfudk,fawmftacGrsm;tjyif wGJzuftacG
*Dwm (Guitar) wD;jcif;udk 0goemygonf/ *DwmwD;jcif; tcsKdUudkvnf; oDqdkcJhonf/
udk oifMum;ay;olrSm vef'eftwf OD;tkef;armif\ aw;oH&iS cf ikd x f ;l onf *Dwavmujzwfoef;rI
om; *Dwmtkef;armifjzpfonf/ wuúokdvf0if; ESpf 40 ausmftwGif; udk,fydkifoHpOf aw;oDcsif;
twGif; aexdkifjcif;aMumifh taqmifrsm;a&SUwGif rsm;pGm oDqckd NhJ y;D ppfuikd ;f vrf;? cwåm? ta0;qH;k ? odEiS hf
oli,fcsi;f rsm;ESit hf wl npOf *DwmwD;í oDcsi;f qdk aeom;? pysp&f nfcsKad emufu arhrsu&f nf? b,forl S
Mu&m *DwtEkynmydk; pwif0ifa&mufvmjcif;jzpf raumif;bl;? vGrf;&cufcuf? odkYwpf&HwpfcgqD?
onf/ tdrftvGrf;? aemufqHk;tdyfruf? tcspfoDcsif;?
cdkifxl;onf 1978 ckESpfwGif oli,fcsif;rsm; wdkYvmw,f? aoawmifacgif;riHkYeJY oDcsif;rsm;udk
pkí Phoenix Band wD;0dkif;udk pwifzGJUpnf;wnf y&dowf txl;BuKd uEf pS o f ufMuonf/ oDcsi;f yk'af &
axmifonf/ xdw k ;D 0dik ;f ESit
hf wl cdik x
f ;l \yxrOD;qH;k 300 ausmfoDqdkcJhNyD; aw;pD;&D;acG 30 ausmfxGuf&dS
pD ; &D ; wd y f a cG u d k ol i ,f c sif ; &D a Zmf E S i f h w G J z uf í NyD;jzpfonf/ aemufydkif;wGif cdkifxl;&JU cdkifxl;
]aw;jrKH iu S }f trnfjzifh 1979 ckEpS w f iG f yJc;l aw;oHoiG ;f aw;pD;&D;? cdkifxl;&JUacgif;pD;aw;rsm;? cdkifxl;&JU
u xkwfvkyfjzefYcsdonf/ cdkifxl; wpfudk,fawmf taumif;qHk;aw;rsm; xGuf&dSonf/
oDqdkonfh ]tOÆvD} aw;pD;&D;udk Phoenix aw;*Dw aw;oH & S i f c d k i f x l ; ES i f h rD r D 0 if ; azwd k Y \
0dik ;f jzihf arpwl', D ükd toHoiG ;f í py,fO;D aw;oHoiG ;f ],HMk unfjcif; rsm;ESit hf wl}? cdik x
f ;l ESiphf ;kd vGiv
f iG w
f \ Ykd
u 1980 jynfhESpf? rwfvwGif 'kwd,pD;&D;tjzpf ]xm;&pf c J h aeawmhr,f}? cdkifxl;? om;axG;ESifh
xk w f v k y f j zef Y c sd o nf / ]tOÆ v D } aw;pD ; &D ; wG i f atmif a usmf a usmf w d k Y \ ]vG r f ; &pf a vatmif }
cdkifxl;a&;om;onfh oDcsif;av;yk'f yg0ifonf/ aw;pD;&D;rsm;udk twGJtacGrsm;tjzpf qufvuf

169
cdkifxl;? OD; cspfvdIif (Nidrf;)? AdkvfcsKyf

xkwfa0onf/ cdkifxl;wpfu, dk af wmf One Man Show &J & J a wmuf tpnf ; t½H k ; twG i f ; a&;rS L ;tjzpf
ud k qD ' d k ; em;[d k w ,f ü The Best Khine Htoo OD ; aqmif v I y f & S m ;cJ h & m &J & J a wmuf c spf v d I i f [ k
acgif;pOfjzihf usif;y&m cdkifxl;\ oDcsif;rsm;udk ausmif;om;rsm;tMum;wGif xif&Sm;onf/ e,fcsJU
emrnfBuD; tqdkawmfrsm;u oDqdkay;Muonf/ qefYusifa&;pdwf"mwf jyif;xefoljzpfonf/
cdkifxl;wpfudk,fawmfyGJudk 2014 ckESpf? Mo*kwfv Advk cf sKycf spv f idI o f nf 1939 ckEpS ?f Zefe0g&Dv
9 &uf w G i f *D w ouf w rf ; 34 ES p f & d S N yD j zpf í wGif &efukefqdyfurf;½Hk;BuD;\ ynmoifqkjzifh
]cdkifxl;...34} trnfjzifh &efukefNrdKU trsKd;om; tdEd´,EdkifiH? rGrfbkdif; (bHkab) NrdKUü a&aMumif;
uZmwf½Hkü usif;yonf/ a*sarmifarmifESifh wGJzuf ynmudk oHk;ESpfMum oif,latmifjrifonf/ 1942
í ]60-64} trnfjzifh azsmfajzyGJudk usif;yonf/ ckESpfwGif wyfrawmfodkY0ifa&mufcJhNyD; 1945 ckESpf
2015 ckESpf? Zlvdkifv 11 &ufwGif ]owd&aewJh wGif *syefEdkifiHodkY a&aMumif;ynmawmfoiftjzpf
oDcsif;} udk pHvif;? a*sarmifarmif? bdkbdk[ef? apvTwfjcif;cH&onf/ a&aMumif;ynmoifausmif;
cspfaumif;wdkYESifh wGJzufoDqdkonf/ rGef;atmifESifh enf;jytjzpf ppfNy;D qH;k onftxd xrf;aqmifonf/
wGJzufí Two Men Show usif;y&ef pDpOfaeqJjzpf Adv
k cf sKycf spv f iId o f nf 1946 ckEpS ?f Ed0k ifbmv
onf/ (20) &ufwiG f wyfrawmfa&wyfoYkd Adkvt f qifhjzifh
pwD&D,dk udk,fydkifoHpOftqdk&SifwpfOD;jzpfNyD; 0ifa&mufonf/ a&aMumif;ynm uRr;f usio f jl zpfí
aw;oDcsif;aygif;rsm;pGmudk 1979 ckESpfrS 2017 rMumrDEpS rf sm;wGif Adv k Bf u;D tqifo h Ykd wk;d jri§ chf &H onf/
ckESpftxd oDqdkcJhol aw;oH&Sif cdkifxl;onf 2017 1949 ckESpfwGif EdkifiHawmfor®w pyfa&Todkuf\
ckESpf? Mo*kwfv (9) &ufwGif &efukefNrdKUü uG,fvGef ud, k &f aH wmfAv kd Bf u;D ? Advk rf LS ;? tqifjh rifh ppfa&,mOfrLS ;?
onf/ uG,fvGefcsdefwGif ZeD; a':apmEG,fEG,fxGef; ppfOD;pD;rSL;wm0efrsm;udk xrf;aqmif&onf/ 1959
ESifh om;orD;oHk;OD; usef&pfonf/ ckESpfwGif jynfwGif;a&aMumif; o,f,lydkYaqmifa&;
tzGJUü 'kwd,rif;BuD;tjzpf wm0efay;tyfjcif;cH&
aZmf O D ; onf / 1961 ck E S p f ? Mo*k w f w G i f tar&d u ef
jynfaxmifpkü zGifhvSpfaom EdkifiHjcm;a&wyft&m&dS
cspfvdIif? AdkvfcsKyf (Nidrf;) (1924-2017)/ / rsm;twGuf a&wyfuyG u f aJ &;oifwef;odYk wufa&muf
AdkvfcsKyf cspfvdIif(Nidrf;) udk OD;zdk;pH? a':yGJrSDwdkYu onf/
1924 ckESpf? arv (19) &ufwGif ppfudkif;NrKd Ue,f? Adv k cf sKycf spv f iId o f nf 1962 ckEpS w f iG f 'kw, d
v,f B uD ; aus;&G m tk y f p k ? anmif y if v S a us;&G m ü AdkvfrSL;BuD;tqifhjzifh wyfrawmf (a&) avhusifha&;
arG;zGm;onf/ arG;csif;av;OD;teuf ti,fqHk;jzpf oifwef;ausmif; ausmif;tkyBf u;D ? XmecsKyrf LS ;? c½dik f
onf/ vHkjcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrIaumfrwD Ouú|? wdkif;vHkjcHK
i,f&G,fpOfuyif rdbESpfyg;uG,fvGefojzifh a&;ESihf tkycf sKyrf aI umfrwD tzGUJ 0if? wdik ;f vHjk cKH a&;ESihf
toufajcmufESpft&G,frSpí rdcif\armifjzpfol tkycf sKyrf aI umfrwD Ouú|wm0efrsm;udk xrf;aqmif
&JtifpyufawmfO;D &deS \ f tkyx f ed ;f rIjzifh &efuek Nf rKd UodYk onf/ 1972-1974 ckEpS w f iG f {&m0wDwikd ;f jynfoYl
ajymif;a&TUaexdkifonf/ &efukefNrdKU NrdKUrtrsKd;om; aumifpDOuú|tjzpf a&G;cs,f wifajr§mufjcif;cH&
txufwef;ausmif;rS 10 wef;atmifjrifonf/ onf/ 1974 ckESpf? rwfv (8) &ufwGif AdkvfrSL;csKyf
ausmif;aumifpDtwGif;a&;rSL;tjzpf aqmif&Guf tqifjh zifh 'kw, d umuG,af &; OD;pD;csKyf (a&) tjzpf
onf / 1936 ck E S p f w G i f ausmif ; om;oyd w f ü cefYtyfjcif;cH&onf/ 1979 ckESpf? Zefe0g&Dv (1)

170
cspfvdIif (Nidrf;)? AdkvfcsKyf 69 Burd fajrmuf wdy#d u"&? wdyd#uaum0d'...
u"&?

vTwfawmftpnf;ta0;ü EdkifiHawmfaumifpD0if
tjzpf a&G;cs,jf cif;cH&Ny;D 1988 ckEpS ?f pufwifbmv
(18) &ufwGif tNidrf;pm;,lcJhonf/
AdkvfcsKyfcspv f iId o f nf wyfrawmf (a&) wGif
35 ESpf wdkif EdkifiHawmfvHkNcHKa&;ESifh EdkifiHawmf
umuG , f a &;wm0ef r sm;ud k Bud K ;yrf ; aqmif & G u f
cJhonfhtjyif EdkifiHawmfwnfaqmufa&;wGifvnf;
pGr;f pGr;f wrHaqmif&u G Ef ikd rf rI sm;aMumifh Edik if aH wmfu
1981 ckESpf? Zefe0g&Dv (4) &ufwGif ppfrIxrf;
aumif;wHqdyfESifh 1982 ckESpf? Zefe0g&Dv (4)
AdkvfcsKyfcspfvdIif (Nidrf;) &ufwGif EdkifihH*kPf&nf (yxrqifh) wdkYudk csD;jr§ifhcJh
?
onf/
&ufwGif AdkvfcsKyftqifhodkY wdk;jr§ifhjcif;cH&onf/ Adv
k cf sKycf spv f iId of nf pmaya&;om;rI 0goem
1979 ckESpfwGif NAdwdoQa&wyfrawmfAdkvfcsKyfBuD; ygol jzpfí 2008 ckEpS w f iG f ]arSmifcw
kd ref} bmomjyef
armifhbufwef\psmyeodkY jrefrmEdkifiHudk,fpm; pmtkyfudk a&;om;xkwfa0cJhNyD; a&wyfr*¾Zif;?
AdkvfcsKyfcspfvdIif (a&) ESifhtzGJUu vku d yf gydaYk qmif ydkYaqmifa&;r*¾Zif;ESifh Mu,fig;yGifhr*¾Zif;wdkYwGif
onf/ 1980 jynfEh pS ?f atmufwb kd mv (15) &uf aqmif;yg;rsm; a&;om;onf/
wGif 'kwd,umuG,fa&; OD;pD;csKyf (a&) wm0efrS AdkvfcsKyfcspfvdIifonf a':cifndrf;ndrf;ESifh
tNidrf;pm;,lonf/ vufxyfcNhJ y;D om;wpfO;D ? orD;av;OD; xGef;um;
Ad k v f c sKyf c spf v d I i f o nf 1980 jynf h E S p f ? onf/ Adv k cf sKycf spv
f iId f (a&) (Nird ;f ) onf 2017 ckEpS ?f
atmufwkdbmv (16) &ufwGif 'kwd,tBudrf azazmf0g&Dv (28) &ufwiG f &efuek Nf rKd Uü uG,v f eG f
jynfov Yl w T af wmfq|rtpnf;ta0;ü vlr0I efxrf; onf/
0efBu;D XmeESihf tvkyo f rm;0efBu;D Xme 0efBu;D tjzpf pd k ; atmif
a&G;cs,jf cif;cH&onf/ wwd,tBurd f jynfov Yl w
T af wmf
1981 ckESpf? Zefe0g&Dv (9) &uf yHkrSeftpnf;
ta0;wGif EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme 0efBuD;tjzpf 69 Burd fajrmuf wdy#d u
u"&?"&? wdyd#uaum0d'
a&G;cs,fjcif;cH&onf/ 1984 ckEpS ?f pufwifbmv a&G ; cs,f a &;pmar;yG J r S ay:xG e f ; vmonh f
(19) &ufwiG f 38 Burd af jrmuf ukvor*¾taxGaxG wdyd#u"& q&mawmf/ / tm*HkjyefqdkESifh
nDvmcHoYkd jrefrmud, k pf m;vS,t f zGUJ udak cgif;aqmifí oabma&;ajzyGw J iG f &efuek w
f ikd ;f a'oBu;D ? '*HNk rKd Ue,f?
wufa&mufNy;D jrefrmEdik if u H , kd pf m; rdecYf eG ;f ajymMum; pum;0gvrf;? wdy#d uedum, ausmif;wdu k rf S b'´EÅ
onf/ xdkYjyif xdik ;f ? pifumyl? tif'ekd ;D &Sm;? w½kw?f 0D&,
d meE´ (oufawmf 47 ESp?f odum© awmf 27 0g) onf
awmifu&kd ;D ,m;? ajrmufudk&D;,m;? *syef? rav;&Sm; 14 yg;ajrmuf wdy#d u"&? wdy#d u aum0d'tjzpf
ESifh zdvpfydkif ponfhEdkifiHrsm;odkY jrefrmcspfMunfa&; ay:xGe;f vmcJhonf/
udk,fpm;vS,ftzGJUudk acgif;aqmifí oGm;a&muf t&Sif0D&d,meE´udk &Srf;jynfe,fajrmufydkif;?
onf/ Adv k cf sKycf spvf iId of nf 1985 ckEpS ?f Zefe0g&Dv aemifcsKdNrdKUe,f? awmifcrf;aus;&Gmae crnf;awmf
(4) &ufwGifusif;yaom pwkw¬tBudrfjynfolY OD;bausm?f r,fawmfa':wifMunfwu Ykd 1331 ckEpS ?f

171
69 Budrfajrmuf wdy#d u"&? wdyd#uaum0d'a&G;cs,fa&;pmar;yGJrS ...
u"&?

yxrq&mawmf OD;pE´aZmwd? 'kwd,q&mawmf


OD;,kZe? OD;oEÅmeE´? OD;awZdó&? rk;d ukwNf rKd U yef;r
txufwef;ausmif; q&mawmfO;D *E¨rmESihf em,u
q&mawmfrsm;? tr&yl&NrdKU r[m*E¨m½Hkausmif;
q&mawmfEiS hf pmcsq&mawmfrsm;? qyfomG ;bHak usmf
awm&q&mawmf OD;0dvmo? OD;u0dom&mvuFm&?
&efuek Nf rKd U oCFe;f uRe;f NrKd Ue,f usKu d q ú H a&Tusiw f ukd f
opf q&mawmf b '´ E Å acrd E ´ b d 0 H o ES i f h pmcs
q&mawmfrsm;? em*vdP k *f ul av;0awm& ausmif;wdu k f
q&mawmf t*¾r[my@dw? 'dGyd#u"& b'´EÅ
b'´EÅ 0D&,
d meE´ Zm*&mbd0Ho? wdyd#u"& wdyd#uaum0d'"r®
b@m *g&du q&mawmfb'´EÅaumov’ (jynf
jymodkvqef; (14) &uf (Ak'¨[l;aeY) wGif zGm;jrifNyD; q&mawmf)? wdy#d u"& wdy#d u aum0d' "r®b@m
arG;csi;f av;a,mufteuf wwd,ajrmuf om;&wem *g&du? tbd"Zr[m&|*k½k? tbd"Zt*¾r[m
jzpfonf/ o'¨ r ® a Zmwd u q&mawmf b '´ E Å 0d p d w å o m&m
t&Si0f &D , d meE´onf 1351 ckEpS ?f uqkev f qef; bd 0 H o ? Ed k i f i H a wmf o H C r[mem,utzGJUOuú|
(6) &uf (t*FgaeY) wGif &efuek Nf rKd U? usKu d q
ú aH &Tusif rEÅav;NrKd U Aef;armfausmif;wdu k q
f &mawmf tbd"Z
wdu k o
f pf? c@odraf wmfü usKu d q
ú aH &Tusiw
f u kd o
f pf r[m&|*k½k? tbd"Zt*¾r[mo'¨r®aZmwdu
q&mawmf b'´EÅacrdE´mbd0Houdk OyZÑm,fjyKí a'gufwmb'´EÅukrm&bd0Ho? rif;uGef;wdyd#u
awmifOuúvmyNrdKUae OD;tkef;armif? a':at;Munf edum,ausmif;wdkuf pDrHtkyfcsKyfrI r[mem,u
rdom;pk? aemifcsKdNrdKUe,f awmifcrf;aus;&Gmae wdyd#u"& wdyd#uaum0d' q&mawmfrsm;xHü
OD;bausm-f a':wifMunf? om; armifatmifrif; rdom;pk? y&d,wdåpmayrsm;udk oif,lqnf;yl;awmfrlonf/
a':cspn f rd ;f ? wl armifaZmfrif;rdom;pk? rtlyifNrKd Ue,f t&Si0f &D , d meE´onf 1353 ckEpS w f iG f tpd;k &
xeD;aus;&Gmae OD;wdk;armif-a':oef;&Drdom;pk? "r®mp&d,bGJU? 1354 ckESpfwGif Obawm0db*F"&
OD;atmifcifodef;-a':ararwif? orD;a'gufwm vufrw S f ? 1356 ckEpS w f iG f 0de,"&bGUJ ? 1357 ckEpS f
wifZmatmif rdom;pk? OD;apmEGUJ oef;pde-f a':pGUJ y'krm® wGif Obawm0db*Faum0d'vufrSwf? 1358 ckESpf
rdom;pk? udo k efZY if-rwd;k wd;k rdom;pk? udak tmifoef;- wGif 0de,aum0d'bGUJ ? 1359 ckEpS w f iG f 'DCbmPubGUJ ?
rat;at;EG,f rdom;pk? awmif&Snfaus;&Gmae 1360 jynfhESpfwGif 'DCedum,aum0d'bGJU? 1362
a':pef;? om; armifatmifrif;-r&DaX; rdom;pk? ckEpS w
f iG f rlvtmbd"r®uvufrw S ?f 1365 ckEpS w f iG f
OD;MunfxeG ;f -a':cifat;rl rdom;pk? udak tmifausmcf ikd -f rlvtbd"r®aum0d'vufrSwf? 1370 jynfhESpfwGif
a'gufwmvJv h chJ ikd f rdom;pk? udo
k ef;at;-rMunfoef; tmbd"rd®ubGJU? wdyd#u"&bGJU? 0de,0d'lbGJU? edum
rdom;pk? OD;0if;wif-a':cifoef;rm rdom;pkwdkY\ ,k a ZÆ m wu tw¬ 0 d o m&'0d e d , "&bG J U ? ed u m
ypö,mEk*¾[udkcH,lum jrihfjrwfaom&[ef;tjzpf ,k a ZÆ m wu 'D C ed u m, t*¾ " r® m p&d , bG J U ud k
odkY a&muf&dSawmfrlonf/ atmifjrifawmfrlonf/
t&Si0f &D , d meE´onf &Sr;f jynfe,fajrmufyikd ;f t&Sif0D&d,meE´onf 1378 ckESpf (69) Budrf
aemifcsKdNrdKUe,f? awmifcrf;aus;&Gm? &GmOD;ausmif; ajrmuf tbd " r® y d # utbd " r® m aemuf y d k i f ; ES p f

172
69 Burd fajrmuf wdy#d u"&? wdyd#uaum0d'...
u"&? *Pao|d? b'´EÅ

usrf;oabma&;ajzyGJudk ajzqdkatmifjrifawmfrl pma&;BuD; OD;vSarmif a':ykwdkY\ ypö,mEk*¾[jzihf


ojzifh ] tbd"r®aum0d'bGUJ wq H yd af wmf} EiS h f atmifvufrw
S f yef;awmif;NrdKU? armif;uef&yfuGuf? a&Tanmifyif
wdkYudk cH,l&&dSawmfrlrnf jzpfonf/ xdjYk yif oif½;kd ausmif;wdkuf? c@odrfü jrifhjrwfaom&[ef;tjzpf
yd#u oH;k yHpk vH;k udk tm*Hjk yefqEkd iS hf oabma&;ajzyg odkY a&muf&dScJhonf/
atmifjrifawmfrNl y;D jzpfojzifh ]]wdy#d u"&? wdy#d u q&mawmfonf yef;awmif;NrKd U? qkawmif;jynfh
aum0d'}} bGJUwHqdyfawmf? atmifvufrSwfawmf? ausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅ0go0 (t*¾r[m
t½dk;0gueuú'Pf xD;jzLawmfoHk;vufwHqdyfyg&dS y@dw) ESifh pmcsq&mawmfrsm;? u&ifjynfe,f?
aom omoemhatmifvaH wmfrsm;tjyif jynfaxmifpk bm;tHNrKd U? &Jausmif;wdu k f q&mawmfb'´EÅ ÓPkw&å
or®wjrefrmEdkifiHawmfu qufuyfvLS 'gef;aom (t*¾ r [my@d w )? yJ c l ; wk d i f ; ? yef ; awmif ; Nrd K U?
uke;f ? a&? av oH;k Xme tcrJt h xufwef;c&D;oGm; tkwfausmif;wdkuf q&mawmf b'´EÅpE´ukrm&?
vufrw S f (&moufyef) (wynfEh pS Of ;D tygt0if)? vpOf yJc;l wdik ;f ? a&TawmifNrKd U? puúyaZÆmwm½Hak usmif;wdu k f
qGr;f qefawmfponfwu Ykd kd tvSLcH&&daS wmfrrl nf jzpf EdkifiHawmf Mo0g'gp&d,q&mawmf b'´EÅpuú0k"
onf/ (t*¾r[mo'¨ra® Zmwdu"Z) tp&do S nfh pmcstausmf
q&mawmfrsm;xHwGif y&d,wdåpmayrsm; oif,l
pd k ; atmif qnf;yl;cJhNyD; avmuDavmukwå&m usrf;pmrsm;
wwfajrmufí ygVdawmft|uxm#Dumusr;f rsm;udk
*Pao|d? b'´ E Å ((t*¾
t*¾r[mo'¨r® aZmwdu usrf;½dk;ayguf oif,lwwfajrmufcJhonf/
"Z) (jrefrm 1282 -1379) / / &cdkifjynfe,f? q&mawmfonf awmifuw k Nf rKd U? qkawmif;jynfh
awmifukwfNrdKU? odrfawmif&yfuGuf? qkawmif;jynfh ausmif;wdkufBuD;wGif wynfh&[ef;omraPwdkYudk
ausmif;wdu k f OD;pD;y"meem,u? "r®0ed ,m Elavmr y&d,wdåqdkif&m pm0grsm;ydkYcsay;cJhNyD; o½kyfjyo*F[
rlv'Gg&edum, omoemydik ?f t*¾r[mo'¨r® aZmwdu usrf;? ½kyfwGufenf;jyo'´grSwfpk? acwfrDaA'if?
"Zb'´ E Å * Pao|d u d k crnf ; awmf O D ; bd k ; Nid r f ; ? ememe,yudPÖ A[kow k usr;f tp&daS om usr;f pm
r,fawmfa':aus;OwdkYu 1282 ckESpf? wefcl;v rsm;udkvnf; a&;om;jyKpkcJhonf/
jynfhausmf (3) &uf? wevFmaeYwGif yJcl;wdkif; q&mawmfonf 1345 ckEpS rf S 1350 jynfEh pS f
a'oBuD; (taemufydkif;)? yef;awmif;NrdKUü zGm;jrif txd 4 ESpw f ikd w
f idk f oifwef;ol? oifwef;om; 600
awmfrlonf/ ausmw f u Ykd kd ,Ofaus;rIoifwef;rsm; ydcYk say;cJh onf/
q&mawmfavmif;vsmonf 1296 ckESpf? awmifukwfNrdKU qkawmif;jynfhausmif;wkdufwGif
touf 14 ESpo f m;t&G,w f iG f yJc;l wdik ;f (taemuf 1337 ckEpS rf S 1345 ckEpS t f xd wGzJ ufqak wmif;jynfh
ydik ;f )? yef;awmif;NrKd U? Mucwf&yfuu G ?f qkawmif;jynhf rlvwef;ausmif;zGiv hf pS u
f m pwkww ¬ ef; atmifjrif
ausmif;wdu k ?f rlv'Gg& q|omoemydik ?f q|o*Fg,em onftxd ynmoifMum;ay;cJh&m 17 ESpftwGif;
Mo0g'gp&d, q&mawmfb'´EÅ0go0 (t*¾ r [m ausmif;om; 1000 ausmf&dScJhonf/ 1345 ckEpS rf S
y@dw) udkOyZÑm,fjyKí crnf;awmf? r,fawmfwdkY ,aeYtxd bkef;awmfBuD;oif rlvwef;ausmif;
\ ypö,mEk*¾[udkcH,lum &SifomraPtjzpfodkY zGifhvSpfum ESpfpOfausmif;om; 30 ausmfwdkYudk
a&muf&cSd NhJ y;D 1301 ckEpS ?f oDwif;uRwv f jynfah usmf ynmoifMum;ay;vsuf&dSonf/
(11) &uf t*FgaeYwiG f b'´E0Å go0 (t*¾r[my@dw) q&mawmf o nf ES p f a ygif ; 60 eD ; yg;
udk OyZÑm,fjyKí &efukefNrdKU? tif;pdef&mZ0wf½Hk; awmifukwfNrdKU? qkawmif;jynfhausmif;wdkufwGif

173
*Pao|d? b'´E Å *kPfxl;aqmifbGJU? *kPfxl;aqmif wHqdyfESifh ...

oDwif;oHk;aexdkifNyD; aus;&Gmrsm;rS ewfudk;uG,fol Edik if aH wmfor®w OD;xifausmo f nf oD[ol&


csi;f vlrsK;d tdraf xmifpk 300 ausmw f u
Ykd dk Ak'b¨ mom0if bGUJ &ol Adv k Bf u;D wpfO;D ESifh ol&bGUJ &&So d l Adv k rf LS ;ESpOf ;D ?
jzpfatmif pnf;½Hk;cJhonf/ q&mawmfonf q| AdkvfBuD;ajcmufOD;? AdkvfwpfOD;? 'kwd,t&mcHAdkvf
o*Fg,emwif y G J ü q|o*Ð w d u m&u? oH C mh wpfOD;? 'kwd,wyfMuyfoHk;OD;? wyfom;wpfOD;ukd
tzGJUtpnf;tqifhqifhwGif awmif u k w f N rd K Ue,f vnf;aumif;? wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf
oHCem,u tzGJUOuú| (rlv'Gg&)? awmifukwfNrdKU AdkvfcsKyfrSL;BuD; r[moa&pnfol rif;atmifvIdifu
usuf o a&aqmif azmif a wmf O D ; apwD a wmf ? ol&Jaumif;rSwfwrf;0ifwHqdyf&&Sdol AdkvfrSL;BuD;
Nrd K UOD ; apwD a wmf E S i f h ax&0g'omoe&ud © w wpfOD;? 'kwd,AdkvfrSL;BuD;oHk;OD;? AdkvfrSL;udk;OD;?
rvGeq f efvLS toif; a*gyutzGJUwdkY\ Mo0g'gp&d, AdkvfBuD; 13 OD;? AdkvfajcmufOD;? 'kwd,t&mcHAdkvf
ponfh omoema&;qdik &f m rsm; aqmif&u G cf o
hJ nf/ ckepfOD;? wyfcGJwyfMuyfBuD;wpfOD;? wyfMuyfBuD;
q&mawmf o nf jynf N rd K U? &G m bJ & yf a&T [ oF m ajcmufOD;? wyfMuyf&SpfOD;? 'kwd,wyfMuyf 18 OD;?
qk a wmif ; jynf h a usmif ; wd k u f od r f a wmf E S i f h wyfom;oHk;OD; pkpkaygif; 75 OD;wdkYukdvnf;aumif;
yef ; awmif ; Nrd K U? aomif B uD ; aus;&G m omoemh toD;oD;ay;tyfcs;D jri§ o fh nf/ xdjYk yif 2016 ckESpfwGif
tvif;a&mifausmif; odrfawmfrsm; odrforkwfyGJ wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf\ ol&Jaumif;
wdkYü udk,fwkdifBuD;Muyfí aqmif&GufcJhonf/ 2016 vufrSwf&&Sdol 222 OD;ESifh wyfrawmfumuG,fa&;
ckESpfwGif "r®0de,mEkavmr rlv'Gg& omoemydkif OD;pD;csKyf\ *kPfxl;aqmifvufrSwf&&Sdol 489 OD;
tjzpf wifajr§mufjcif;cH&onf/ &Sdonf/
q&mawmftm; EdkifiHawmftpdk;&u 2006 *kPfxl;aqmifbGJUrsm; csD;jr§ifhtyfESif;jcif;
ckEpS wf iG f t*¾r[mo'¨ra® Zmwdu"ZbGUJ wHqyd af wmf tcrf;tem;udk Zefe0g&Dv (4) &uf eHeuf 9
qufuyfvLS 'gef;cJo h nf/ q&mawmfonf omoem em&DwGif aejynfawmf&dS EdkifiHawmfor®wtdrfawmf
tusKd;o,fydk;aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 98 obifaqmifüusi;f y&m Edik if aH wmfor®w OD;xifausmf
ESpf? odu©mawmf 78 0gt& 1379 ckESpf? 0gqdkv wufa&muftrSmpum; ajymMum;onf/
jynfah usmf (15) (23-7-2017) &ufwiG f b0ewfxH xdkYaemuf EdkifiHawmfor®wu 2016 ckESpf
ysHvGefawmfrlonf/ wGif cs;D jri§ t hf yfEiS ;f aom wyfrawmfqikd &f m pGr;f &nf
owdåbGJUjzpfonfh oD[ol&bGJU&&dSol trSwf (109)
*kPfxl;aqmifbGJU? *kPfxl;aqmif wHqdyf ajcjrefwyf&if;rS Munf;-53098 Adv k Bf u;D pGr;f &nfatmif
ES i f h *k P f x l ; aqmif v uf r S w f r sm; csD ; jr§ i f h (usqHk;) udk,fpm; zcifjzpfol OD;cifarmif0if;?
tyfESif;jcif;/ / Edik if aH wmfor®w OD;xifausmfu ol&bGJU&&dSMuonfh trSwf (4) ajcvsifwyf&if;rS
]]*kPfxl;aqmifbUJG }} oD[ol&bGUJ ? ol&bGUJ &&do S rl sm;udk Munf;-31480 'kwd,AdkvfrSL;BuD; aZmfrsKd; (usqHk;)
aejynfawmf &dS Edik if aH wmfor®wtdraf wmfü vnf;aumif;? ud, k pf m; ZeD;jzpfol a':EGUJ &D0if;? trSwf (6) ajcjref
wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfr S L ;BuD; wyf&if;rS Munf;-34227 AdkvfrSL; &mZmrif;xGef;
r[moa&pnfolrif;atmifvdIifu *kPfxl;aqmif (usq;kH ) ud, k pf m; ZeD;jzpfol a':ESi;f yGi[ hf ef? trSwf
wHqyd ?f ol&aJ umif;rSww f rf;0ifwq
H yd ?f *kPx
f ;l aqmif (1) ajcvsifwyf&if;rS Munf;-38326 AdkvfBuD;
vufrSwf&&dSolrsm;udk aejynfawmf&dS aZ,smoD&d aev0if; (usqHk;) udk,fpm; ZeD;jzpfol a':NrdKif?
Adrmefüvnf;aumif; Zefe0g&Dv (4) &ufwGif trSwf (11) ajcvsifwyf&if;rS Munf;- 42667
toD;oD; ay;tyfcsD;jr§ifhonf/ AdkvfBuD; rif;atmif? trSwf (4) ajcvsifwyf&if;rS

174
*kPfxl;aqmifbGJU? *kPfxl;aqmif wHqdyfESifh *kPfxl;aqmifvufrSwfrsm; csD;jr§ityf
fhtyfEiS ;f jcif;

Munf;-46947 AdkvfBuD;Nidrf;csrf;ausmf (usqHk;) or®wonf oD[ol&bGUJ ? ol&bGUJ &&do S rl sm;ESit hf wl


udk,fpm; zcifjzpfol OD;rsKd;0if;? wyfrawmfMunf; pkaygif;rSwfwrf;wif"mwfyHk½dkufNyD; &if;&if;ESD;ESD;
Adkvfoifwef;ausmif; (Axl;) rS Munf;-54561 EIwq f ufonf/ tcrf;tem;wGif oD[ol&bGUJ &&do S l
AdkvfBuD; pdk;nGefYEdkif? a'ouGyfuJrI ppfXmecsKyf wpfO;D ESihf ol&bGUJ &&do S l 14 OD;wdt Yk m; *kPx f ;l aqmif
(ppf a wG ) rS Munf ; -55704 Ad k v f B uD ; &ef a usmf ? bGJUwHqdyfrsm; ay;tyfcsD;jr§ifhonf/
ppfwuúodkvfrS Munf;-60773 AdkvfBuD;oufcdkif? wyfrawmfprG ;f &nfowdq å ikd &f m *kPx f ;l aqmif
trS w f (9) ajcjref w yf & if ; rS Munf ; -61690 wHqyd Ef iS hf vufrw S rf sm;&&do S nfh t&m&d?S ppfonfrsm;
AdkvfBuD;jynhfpHkatmif? udk,fydkiftrSwf 597385 ESihf tarGcrH sm;odYk *kPx f ;l aqmifwq H yd Ef iS hf vufrw S f
'kwd,t&mcHAdkvf0if;Edkif (usqHk;) udk,fpm; ZeD; rsm; csD;jr§ifhjcif;tcrf;tem;udk Zefe0g&Dv (4) &uf
jzpfol a':rdrdpef;? trSwf (6) ajcjrefwyf&if;rS rGe;f vGJ 1 em&Dcw JG iG f aejynfawmf&Sd aZ,sm oD&Ad rd mef
w^32711 'kw, d wyfMuyfvaS t; (usq;kH ) ud, k pf m; üusif ; y&m wyf r awmf u muG , f a &;OD ; pD ; csKyf

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf *kPfxl;aqmifbGJUwHqdyf&ol\ rdom;pk0ifwpfOD;tm;


*kPfxl;aqmifvufrSwf csD;jr§ihfpOf

tpfudkjzpfol OD;vSrsKd;? trSwf (119) ajcjref AdkvfcsKyfrSL;BuD; r[moa&pnfol rif;atmifvdIif


wyf&if;rS w^372335 'kwd,wyfMuyf&JaZmf wufa&muf trSmpum;ajymMum;onf/
(usq;kH ) ud,
k pf m; ZeD;jzpfol a':ZD;jzLr? trSwf (4) xdaYk emuf wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyu f
ajcvsifwyf&if;rS w^404009 'kwd,wyfMuyf ol&Jaumif;rSwfwrf;0ifwHqdyf&&dSol AdkvfrSL;BuD;
aerif; (usqHk;) udk,fpm; rdcifjzpfol a':oef;jrifh? wpfOD;? 'kwd,AdkvfrSL;BuD; av;OD;? AdkvfrSL; &SpfOD;?
trS w f (11) ajcvsif w yf & if ; rS w^477215 AdkvfBuD; 16 OD;? Adkvf oHk;OD;? 'kwd,t&mcHAdkvf
'kwd,wyfMuyf ydk;av;wdkYtm; *kPfxl;aqmifbGJU ckepfOD;? wyfcGJwyfMuyfBuD; wpfOD;? wyfMuyfBuD;
rsm; ay;tyfcsD;jr§ifhonf/ qufvufí EdkifiHawmf ajcmufO;D ? wyfMuyf &SpOf ;D ? 'kw,
d wyfMuyf 18 OD;ESihf

175
*kPfxl;aqmifbGJU? *kPfxl;aqmif wHqdyfESifh ... *syefEdkifiH

wyfom; oHk;OD;wdkYtm;vnf;aumif;? wyfrawmf *syef E d k i f i H / / Ed k i f i H a &; - *syefEdkifiH\


umuG,fa&;OD;pD;csKyf\ ol&Jaumif;vufrSwf&&dSol tmPm& vpfb&,f'rD u kd &ufwpfygwD (LDP) u
'kw, d Adv k rf LS ;Bu;D wpfO;D ? Adv k rf LS ; ajcmufO;D ? Adv k Bf u;D ygwDacgif;aqmif&mxl;udk ESpfBudrfqufxrf;aqmif
oH;k OD;? 'kw, d t&mcHAv kd f ESpOf ;D ? wyfMuyfBu;D wpfO;D ? cGijhf yKxm;&mrS oH;k Burd q f ufxrf;aqmifEikd &f ef rwfv
wyfMuyf wpfOD;ESifh 'kwd,wyfMuyf ESpfOD;wdkYtm; (5) &ufu twnfjyKvdkufonf/ ,if;odkY wkd;jr§ifh
vnf;aumif;? wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf\ vdkufrIaMumifh vmrnfha&G;aumufyGJrsm;wGif LDP
*k P f x l ; aqmif v uf r S w f & &d S o l Ad k v f c sKyf E S p f O D ; ? ygwD tEdkif&cJhvQif vuf&0Sd efBu;D csKyf &SiZf t kd mab;
AdkvfrSL;BuD; av;OD;? 'kwd,AdkvfrSL;BuD; wpfOD;? onf 2021 ck E S p f t xd tmPmud k csKyf u d k i f
Adv
k rf LS ; ajcmufO;D ? Adv k Bf u;D &SpOf ;D ? t&mcHAv kd f oH;k OD;? xm;Edik rf nfjzpfNy;D 'kw, d urÇmppfaemufyidk ;f oufwrf;
tkyfcGJwyfMuyfBuD; wpfOD;? wyfMuyfBuD; ig;OD;? t&SnfqHk; *syefacgif;aqmifjzpfvmrnfjzpfonf/
wyfMuyf wpfO;D ? wyfom; ESpOf ;D ESihf &Jar wpfO;D wdt Yk m; *syefEdkifiH\Nidrf;csrf;a&;tajcjyK zGJUpnf;yHk
vnf;aumif; ol&Jaumif;rSwfwrf;0if wHqdyfESifh tajccHOya' ESpf 70 jynfhtxdrf;trSwftjzpf
vufrSwfrsm;udk ay;tyfcsD;jr§ifhonf/ tmab;u ay;ydo Yk nfAh 'D ,
D o kd wif;pum;wGif zGUJ pnf;yHk
qufvufí wyfrawmfumuG,af &; OD;pD;csKyf tajccHOya'udk yxrqH;k tBurd jf yifqif&ef BuKd ;yrf;
ESifh tzGJU0ifrsm;onf wyfrawmfpGrf;&nf owdå onft h pDtpOfukd aMunmcJo h nf/ jyifqifrrI sm;wGif
qdkif&m *kPfxl;aqmifwHqdyfESifh vufrSwfrsm;&&dS *syef\umuG,fa&;wyfzGJUonf zGJUpnf;yHktajccH
onfh t&m&dS? ppfonfrsm;? tarGcHrsm;ESifhtwl Oya'ESit h f nDjzpfaMumif; todtrSwjf yKonfh tyd'k if ,f
trSwfw& pkaygif;"mwfyHk½dkufMuonf/ yg0ifoifah Mumif; ajymMum;cJo h nf/ od&Yk mwGif Munf;?
tcrf;tem;wGif ol&Jaumif;rSwfwrf;0if a&? av wyfzUJG rsm;udk rnfonft h cgrQ wnfaxmif
wHqyd &f &do S l 75 OD;? wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyf cGifhr&dSonfh Article 9 udkrl jyifqif&ef tpDtpOfr&dS
\ ol&aJ umif;vufrw S &f &do S l 16 OD;ESihf wyfrawmf [k jiif;qdkcJhonf/ jyifqif&eftwGuf ygvDref\
umuG,fa&;OD;pD;csKyf\ *kPfxl;aqmifvufrSwf vTwaf wmfEpS &f yfv;kH wGif axmufcrH J oH;k yHEk pS yf t kH xd
&&do S l 34 OD;wdu Yk kd *kPjf yKcs;D jri§ ohf nf/ useo f nfo h rl sm; &&d&S efvt kd yfNy;D aemuf vlxq k E´c, H yl JG aqmif&u G &f
ud k wd k i f ; ppf X mecsKyf t oD ; oD ; ü wyf r awmf rnf jzpfonf/
umuG,af &;OD;pD;csKyu f , kd pf m; wdik ;f rSL;rsm;u cs;D jri§ hf 0efBuD;csKyf &SifZdktmab;onf EdkifiHa&;t&
oGm;rnfjzpfonf/ pGyfpGJrIrsm;udk &ifqdkifcJh&onf/ vkyfief;qdkif&m
xl;jcm;rItaejzifh wyfrawmfom;rsm;\ oabmwlncD suw f pf&yfü rdwaf qGwpfO;D udk OD;pm;ay;
rdom;pk0if&aJ r 21 OD;tm; wyfrawmfumuG,af &; cJhonf[lí pGyfpGJcsufrsm; xGufay:cJhNyD;aemuf
OD;pD;csKy\ f ol&aJ umif;vufrw S f &SpOf ;D ESihf wyfrawmf vlxkaxmufcHrI tBu;D tus,u f sqif;cJo h nf/
umuG,fa&;OD;pD;csKyf\ *kPfxl;aqmifvufrSwf *syefEikd if aH &;wGif t"duusaom wdu k sKyd gvDref
13 OD; cs;D jri§ o hf mG ;rnfjzpfonf/ &Jarrsm;\ pGev Yf w T f a&G;aumufyGJudk Zlvdkifv (2) &ufu usif;ycJh&m
tepfemcHonfh tmZmenfpw d "f mwfjzifh ajymifajrmufpmG 0efBuD;csKyf&SifZdktmab;\ LDP ygwDonf trwf
wm0efxrf;aqmifcJhMuonfhtwGuf ay;tyfcsD;jr§ifh ae&mxuf0ufausmf qH;k ½H;I cJo h nf/ wdu k sKv
d w T af wmf
jcif;jzpfNyD; oufqdkif&m wdkif;ppfXmecsKyftoD;oD; &dS trwfae&m 127 ae&mteuf vuf&dSwdkusKd
wGif ay;tyfcsD;jr§ifhoGm;rnfjzpfonf/ tkyfcsKyfa&;rSL;\ ygwDopfu 49 ae&m tEdkif&&dS
pd k ; atmif um LDP ygwDu 23 ae&mom &&dcS o hJ nf/

176
*syefEdkifiH

0efBu;D csKyftmab;tay: vlxkaxmufcHrI *syefa&G;aumufyGJudk tcsdefwpfESpfapmí


rsm; usqif;aecsdefwGifyif tmab;\vl,HkwpfOD; atmufwkdbmvwGif usif;yrnf[k tmab;u
jzpfonfh trsKd;orD;umuG,fa&;0efBuD; tdkrdkrD aMunmvdu k Nf y;D aemuf wdu k sKt
d yk cf sKyaf &;rSL; ,l&u
D kd
tDem'gonf Zlvikd v f (28) &ufu &mxl;rS Ekwx f uG f wdktDuJonf a&G;aumufyGJwGif ,SOfNydKif&eftwGuf
oGm;cJoh nf/ awmifq'l ef&Sd *syefNird ;f csr;f a&; xde;f odr;f rI Edik if aH &;ygwDopfwpfcu k kd pufwifbmv (27) &uf
wyfzUJG 0ifrsm;u wifoiG ;f onfhvHkjcHKa&; tpD&ifcHpm wGif w&m;0ifxlaxmifvdkufonf/ arQmfvifhcsuf
rsm;tay: umuG,fa&;0efBuD;Xme\ udkifwG,frI ygwD (Party of Hope) [ktrnfay;xm;onfh ,if;ygwD
ESiyhf wfoufí a0zefrrI sm;aMumifh Ekwx f u
G of mG ;jcif; onf *syef\pepfa[mif;EdkifiHa&;udk csKd;zsufoGm;
jzpfonf/ tDem'gESit hf wl *syefMunf;wyf OD;pD;csKyf rnf[k uwdjyKcJhonf/
vnf; &mxl;rSEkwfxGufoGm;onf/ a&G;aumufyGJudk atmufwdkbmv (22) &uf
wGiu f si;f ycJ&h m vuf&0Sd efBu;D csKyt f mab;u tjywf
towftEdik &f &dcS o hJ nf/ tmab;\ uGeq f maA;wpf
ñGeaYf ygif;onf trwfae&m 465 OD;&daS om atmuf
vTwfawmfwGif 312 OD; &&dSNyD; txufvTwfawmf
wGif 151 OD; &&dcS o hJ nf/ Party of Hope u 49 ae&mom
&&du S m A[dv k uf0, J rd ;f Constiutional Democracy Party
u 55 ae&m&&dcS o hJ nf[k tifeftdwfcsfau½kyfoH
owif;wGif azmfjyonf/ ajrmufu&kd ;D ,m;Edik if \ H
Nird ;f ajcmufrx I u
G af y:aecsed f tmab;\trsK;d om;a&;
&yfwnfraI Mumifh a&G;aumufyJw G Gif xyfrHtEdkif&
&dScJhjcif; jzpfonf/
Edk0ifbmv (1) &ufwGif *syefygvDrefu
tmab;udk 0efBuD;csKyftjzpf w&m;0ifjyefvnf
a&G;aumufyGJwGif rJ&v'ftjywftowf a&G;cs,fcJhonf/ Nidrf;csrf;a&;tajcjyK *syefzGJUpnf;yHk
tEdkif&&dScJhonfh 0efBuD;csKyftmab; tajccHOya'udk jyifqifajymif;vJNyD; ppfbuf\
tcef;u@ wdk;jr§ifhrnfh tjiif;yGm;zG,faqG;aEG;rIudk
tmab;\ LDP ygwDonf wdkusKdygvDref jyefvnfpwifrnf[k tmab;u uwdjyKcJhonf/
a&G;aumufyGJü ½HI;edrfhcJhNyD;aemuf vlxk\,HkMunfrI touf 83 ESpf&dS *syef{u&mZf tmuD[Dwdk
udk jyefvnf&&dSap&ef tpdk;&tzGJUudk jyifqifzGJUpnf; onf 2019 ckEpS ?f {Nyv D (30) &ufwiG f eef;pGerYf nf
cJo
h nf/ umuG,af &;0efBu;D a[mif; tdqEk &kd t D 'kd &D m jzpfaMumif; 0efBu;D csKyt f mab;u 'DZifbmv (1)
udk umuG,fa&;0efBuD;tjzpf jyefvnfcefYxm;cJh &ufwGif aMunmonf/ urÇmhoufwrf;t&ifhqHk;
onf/ EdkifiHjcm;a&;0efBuD; zlrDtdkuD&DS'g\ae&mwGif awmf0ifrdom;pkwGif ESpfaygif; 200 ausmftwGif;
wm½dkudkEdkudk tpm;xdk;cefYtyfcJhonf/ udkEdkonf yxrqH;k eef;pGerYf I jzpfvmrnfjzpfonf/ *syefEikd if \ H
EsLuvD;,m;qefYusifa&;orm;jzpfNyD; tmab;\ t"duudk;uG,f&m &SifwdkbmomwGif {u&mZfonf
tPkjrLpGr;f tifaxmufcrH u I kd jyif;xefpmG qefu
Y sio f l ta&;ygonfhu@rS yg0ifonf/ {u&mZfonf
tjzpf xif&Sm;onf/ touft&G,fESifh usef;rma&;jyóemwdkYaMumifh

177
*syefEdkifiH pl;prf;? armif

aemufu, G üf omaevdak Mumif; 2016 ckEpS u f ajymMum; *syeftpdk;&u Mo*kwfv (12) &ufwGif Patriot
xm;cJhonf/ 'kH;usnf umuG,fa&;pepfudk wyfjzefYcsxm;vdkuf
onf[k owif;rsm;wGif azmfjyonf/ 'Hk;usnf
EdkifiHwumqufqHa&;- ESpftaygif;ESpf awGUqHkrI oGm;&mvrf;aMumif; wpfavQmufwGif&dSonfh EdkifiH
tjzpf *syefEiS ½hf &k mS ;wdrYk S Edik if jH cm;a&;ESihf umuG,af &; taemufydkif;rS &DSrmeD? [D½dk&DS;rm;? udkcsDwdkYwGif Pa-
0efBuD;rsm;onf rwfv (20) &ufu wdkusKdü triot Advanced Capability (PAC-3) pepfudk wyfjzefY
awGUqHck MhJ uonf/ *syefEikd if jH cm;a&;0efBu;D zlrt D u
kd D cJNh y;D zsuof abFmwpfpif;udv k nf; *syefyifv,fwiG f
&D'S gonf ½k&mS ;Edik if jH cm;a&;0efBu;D qma*;vufa&mh wyfjzefYxm;onf[k owif;rsm;wGif azmfjyonf/
ESiahf wGUqHNk y;D ½k&mS ;umuG,af &;0efBu;D qma*;½dKG i*f l
pl;prf;? armif(1927-2017)/ / 1963 ckEpS w f iG f
tEkynmqdik &f mpmayqk (trsK;d om;pmayqk) Edik if aH &;
qdik &f mpmay yxrqkukd ]abm*aA'vufa&G;pif}
pmrljzihf&&dSol pma&;q&marmifpl;prf;udk OD;vdIif?
a':pdefwdkYu 1927 ckESpf? pufwifbmv (24)
&ufwGif ysOf;rem;NrdKUü arG;zGm;onf/ trnf&if;rSm
OD;wifa&TjzpfNy;D uavmifemrnfrsm;rSm armifp;l prf;?
csrf;at;? armifomZHkwdkY jzpfonf/
i,fpOfu OD;bd;k tdrf uefawmfuav; jrLeDpyD ,f
ausmif;wGifynmoif,lNyD; xdkrSwpfqifh &efukef
[dkufpul;ausmif;? *syefacwf ppfwuúodkvfwdkYwGif
ynmoif,lonf/ ppfNyD;acwfwGif abm*aA'
*syefumuG,fa&;0efBuD;tjzpfrS
*k P f x l ; wef ; jzif h wuú o d k v f w uf a &muf o nf /
EkwfxGufoGm;cJhonhf tdkrdkrDtDem'g
*kPfxl;wef;wufa&mufaepOf ArmjynfuGefjrLepf
u *syef u muG , f a &;0ef B uD ; td k r d k r D t D e m'gES i f h ygwDOD;aqmifonfh vufeufudkifawmfvSefa&;wGif
awGUqHkcJhMujcif; jzpfonf/ *syefESifh½k&Sm;tMum; yg0ifcJhonf/ tvif;0ifNyD;aomtcg wuúodkvf
Nird ;f csr;f a&; oabmwlncD su&f &daS &;wGif twm;tqD; pmar;yGJudk qufvufajzqdkonf/ 1955-56 ckESpf
jzpfaeaom ydkifeuftjiif;yGm;rI? ajrmufudk&D;,m; wGif &efuek w f uúov kd f abm*aA'Xmeü vufaxmuf
jyóemtygt0if a'owGi;f vHNk cHKa&;qdkif&mrsm;udk uxdutjzpf wm0efxrf;aqmifonf/ bDat?
aqG;aEG;cJhMuonf/ ESpftaygif;ESpf awGUqHkrIonf bD t ,f v f b G J U &&d S o nf / vG w f v yf a &;Bud K ;yrf ; rI
½k&Sm;u c½dkif;rD;,m;udk odrf;ydkufNyD;aemufydkif; twGuf vGwfvyfa&;armfuGef;0if 'kwd,tqifh
&yfqdkif;oGm;chJ&mrS yxrqHk;tBudrf jyefvnfawGU csD;jr§ifhjcif;cH&onf/
qHkrIjzpfonf/ vufaxmufuxdutjzpfrS EkwfxGufcJhNyD;
1957 ckESpfwGif jrefrmhtvif;owif;pmü EdkifiHa&;
ppfa&; - ajrmufu&kd ;D ,m;u *syefEikd if aH y:rSjzwfNy;D owif;axmuftjzpfvnf;aumif;? acgif;Bu;D a&;ol
ypdzdwfa'o&dS tar&duefydkif *ltrfuRef;odkY yJhxdef; tjzpfvnf;aumif; aqmif&u G o
f nf/ rSeef ef;*sme,f
'Hk;usnfjzifhypfcwfrnf[k Ncdrf;ajcmufcJhNyD;aemuf udk xkwfa0onf/ q&marmifp;l prf;onf trsK;d om;

178
pl;prf;? armif pdrf;eD? armif

pdrf;eD? armif (1941


(1941 -2017)/ / uAsmq&m
41-2017)/
armifpdrf;eDudk OD;armifwif? a':odef;nGefYwdkYu
1941 ckESpfwGif &efukefNrdKU? pufqef;&yfuGufü
arG;zGm;onf/ emrnf&if;rSm OD;vSxGef;jzpfonf/
toufu;kd ESpt f &G,rf pS í jrLeDpyD ,fausmif;ü
ol i ,f w ef ; rS pwk w ¬ w ef ; txd v nf ; aumif ; ?
uefawmfuav;tpd;k &wef;jrihaf usmif;ü owårwef;
txdvnf;aumif; ynmoif,lonf/ 1957 ckESpf
wGif wmarGtpd;k &txufwef;ausmif;ü ausmif;xGuf
armifpl;prf; vufrw S &f pmar;yGaJ tmifjrifonf/ 1958 ckEpS w f iG f
pDru
H ed ;f 0efBu;D Xme txl;t&m&dS? EdkifiHawmful;oef; *sLAvDa[müzGiv hf pS of nfh yef;csyD ef;yktEkynmoif
a&mif;0,fa&;bPf'g½du k wf mtzGUJ 0if? &efuek pf ;D yGm;a&; ausmif; oHk;ESpfoifwef;wufaepOf wuúodkvf0if
wuúov kd f ynma&;bkwftzGJU0if? &efukefpD;yGm;a&; pmar;yGJudk tvGwf0ifa&mufajzqdk&m 1959 ckESpf
wuúov kd f jyifypmppfrLS ; ponfw h m0efrsm; ay;tyfjcif; wGif atmifjrifonf/ 1960 jynfhESpfwGif &efukef
cH&NyD; A[dw k &m;½H;k a&SUaetjzpf aqmif&Gufonf/ jrLeD p D y ,f t zG J U armf a wmf , mOf v k y f i ef ; cG J X meü
q&marmifpl;prf;onf vHk;csif;pmtkyfaygif; atmufwef;pma&;tjzpf 0ifa&mufvkyfudkifcJhNyD;
60 cefY a&;om;xkwaf 0Ny;D jzpfonf/ xdpk mtkyrf sm;rS XmecGJrSL;&mxl;jzihf tNidrf;pm;,lonf/
pmtkyfav;tkyfudk wuúodkvfoHk;tjzpf jy|mef;jcif; uAsmq&m armifpdrf;eD\ yxrOD;qHk;yHkEdSyf
cH&onf/ xkwaf 0Ny;D pmtkyrf sm;teuf xif&mS ;onfh pmrlrmS 1957 ckEpS ?f 'DZifbmv aemufq;kH ywfxw k f
pmtkyw f pfcsKUd rSm Armhp;D yGm;a&;ppfwrf;? ukeaf ps;EIe;f bm;rm;pwm;*sme,füyg0ifonfh armifprd ;f eD (auoDyef)
ppfwrf;? rmufpf abm*aA' (yxrwGJ? 'kwd,wGJ)? uavmiftrnfjzifh a&;om;xm;aom ]tnm} trnf
abm*aA'vufa&G;pif? pD;yGm;a&;½Iaxmif?h qd&k , S v
f pf &dS oHk;aMumif;uAsm jzpfonf/ 1969 ckESpfwGif
pD;yGm;a&;tajccHjyóemrsm;? rsufarSmufjrefrmh uAsmq&m 10 OD; yl;wGJxkwfa0onfh awmfvSef
pD;yGm;a&;? vufeufESifh'Drdkua&pD vJvS,fa&; uAsmpmtkyfü armifpdrf;eD\uAsm 10 yk'f yg0if
t,ltq (csrf;at;ppfwrf;) ponfwdkY jzpfonf/ onf/ yxrqHk;vHk;csif;0w¬KrSm 1972 ckESpfu
q&marmif p l ; prf ; onf 1990 jynf h E S p f xkwfa0cJhonfh ]aEGqnf;&D} jzpfonf/ 1976 ckESpf
a&G;aumufyGJwiG f armfvNrKd irf q J E´e,ftrSwf (2) rS wGif ]ql;avvrf;u avEkat;&,f} udk xkwfa0
trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGUJ csKyu
f , kd pf m;jyK vTwfawmf onf/ ol&d,ae0ef;wGif uAsma0zefa&; a&;om;
ukd,fpm;vS,ftjzpf tEkdif&oljzpfNyD; trsKd;om; onf/ 1992 ckESpfwGif ]xm0&rdk;aumif;uif
'Dru kd a&pDtzGUJ csKyyf gwD xlaxmif&mwGif yg0ifojl zpf 0w¬Kwdkrsm;} udk xkwfa0onf/
onf/ tEkynmqdik &f mpmayqk (trsK;d om;pmayqk) uAsmq&marmifprd ;f eDonf ]ydawmufyiG o hf pf
&Siaf rmifp;l prf;onf 2017 ckEpS ?f Zlvikd v f (18) &uf pmaytEkynmr*¾Zif;} udk 1991 ckESpfrSpwifum
wGif &efukefNrdKUü uG,fvGefonf/ uG,fvGefcsdefwGif OD;pD;xkwfa0í t,f'DwmcsKyftjzpf aqmif&Guf
ZeD ; a':cif c spf (ausmif ; q&mrBuD ; -Nid r f ; )? onf/ xdkr*¾Zif;rSm ESpftwefMum&yfem;NyD;aemuf
om;wpfOD;ESifh ajr;wpfOD;usef&pfonf/ 2006 ckESpfwGif wpfzefjyefvnfxkwfa0cJhonfrSm
pd k ; atmif ,cktxdjzpfonf/

179
pdrf;eD? armif qD;&D;,m;EdkifiH

1980 jynfv h eG Ef pS af ESmif;ydik ;f rSpí qD;&D;,m;


EdkifiHwGif ESdyfpufn§Of;yef;rIaygif;rsm;pGm usifhoHk;cJh
onf/ tqdkygn§Of;yef;rIrsm; ydkrdkjrifhwufvmcJh
aMumif; ab&GwNf rKd U&dS a'oqdik &f mvGwNf ird ;f csr;f omcGihf
tzGJU½Hk; vufaxmufokawoe nTefMum;a&;rSL;
vifrmvkzfu ajymonf/
½k&Sm;EdkifiHonf qD;&D;,m;ajrmufydkif;wG i f
qD;&D;,m;tpd;k &tiftm;pkrsm;ESihf wl&uD ausmaxmuf
aemufcHay;xm;onfh qD;&D;,m; olykefrsm;tMum;
jzpfyGm;aeonfhy#dyu©rsm; &yfwefYap&ef Mum;0if
armifpdrf;eD zsef a jzrI j yKvk y f c J h a Mumif ; ES p f z uf v H k ; \owif ;
t&if;tjrpfrsm;u 2017 ckEpS ?f azazmf0g&Dv (10)
uAsmq&m armifprd ;f eDonf q&m'*kew f m&m &ufwGif azmfjycJhonf/
\ ]yef;Eka&miftvGr;f pmrsm;} ukv d nf; xkwaf 0onf/ ESpfzufvHk;onf tqdkyge,fedrdwftwGif;&dS
pme,fZif;rsm;wGif armifpdrf;eDtrnfjzifh uAsmrsm; tdkiftufpfppfaoG;<ursm;udk acsrIef;wkdufcdkufvsuf
udkvnf;aumif;? eDaZmftrnfjzifh 0w¬Kwdkrsm;udk &dS&m ¤if;wdkYtMum;wGif yxrqHk;tBudrf xdyfwdkuf
vnf;aumif; uG,fvGefcsdeftxd a&;om;cJhonf/ &ifqikd af wGUrIrsm; jzpfymG ;cJMh ujcif; jzpfonf/ qD;&D;,m;
uAsmq&marmifpdrf;eDonf 2017 ckESpf? ajrmufydkif;&dS tdkiftufpfppfaoG;<ursm;onf ½k&Sm;
azazmf0g&Dv (1) &ufwGif &efukefNrdKUü uG,fvGef ausmaxmufaemufcHay;xm;onfh tpdk;&tzGJU0if
onf/ uG,v f eG cf sed w
f iG f ZeD;a':oef;Ek? om;av;a,muf? tiftm;pkrsm;ESifh wl&uDausmaxmufaemufcHay;
orD;wpfa,mufESifh ajr;&Spfa,mufusef&pfonf/ xm;onfh tiftm;pkrsm;\ xdk;ppfqifwdkufcdkufrI
rsm;ESifh &ifqdkif&vsuf&dSonf/
pd k ; atmif azazmf0g&Dv (9) &ufu tkid t f ufpt f zGUJ
xde;f csKyxf m;onfh t,fvb f wfNrKd UteD;wGif jzpfyGm;
cJo
h nfyh #dyu©rsm;onf tpd;k &tzGUJ ESihf olyek t f zGUJ rsm;
qD ; &D ; ,m;Ed k i f i H / / EdkifiHa&; - qD;&D;,m; Mum;wGif tdkiftufpfacsrIef;a&;udk tNydKiftqdkif
EdkifiHwGif 2011 ckESpf qlyltHk<urIpwifcsdefrSpí vkyaf qmif&mrS wku d yf t JG opfwpfck ay:aygufvmjcif;
2017 ckESpf? azazmf0g&Dvxd tusO;f om; 13,000 udk txift&Sm; jyovsuf&dSonf/ ½k&Sm;onf
udk qD;&D;,m;tmPmydik rf sm;u uGyrf sucf MhJ uonf[k vuf&dSjzpfyGm;aeonfhwdkufyGJrsm;udk xdef;csKyfEdkif
Edik if w
H umvGwNf ird ;f csr;f omcGit
hf zGUJ u 2017 ckEpS ?f a&;twGuf Mum;0ifaphpyfrrI sm; jyKvyk v f su&f o
Sd nf/
azazmf0g&Dv (7) &ufwGif owif;xkwfjyefcJhonf/ olykeftzGJUrS acgif;aqmiftcsKUd u vwfwavmjzpfymG ;
2011 ckESpfrS 2015 ckESpfumvtwGif; aeonfh y#dyu©rsm;rSm tpd;k &tiftm;pkrsm;aMumihf
qdak qem,mtusO;f axmifwiG f qD;&D;,m;tqifjh rihf ay:aygufvm&jcif;jzpfaMumif; pGyfpGJcJhonf/
wm0ef&dSyk*¾dKvfrsm;\ trdefYtmPmjzifh oDwif; wpfEpS w f mtwGi;f ukvor*¾O;D aqmifonfh
wpfywfvQif vl 20 OD;rS 25 OD;tMum; owfjzwf Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJ yxrqHk;tBudrfjyKvkyfa&;
cJhjcif;jzpfonf/ twGuf qD;&D;,m;EdkifiHrS aphpyfnd§EdIif;a&; tzGJU0if

180
qD;&D;,m;EdkifiH

rsm;onf azazmf0g&Dv (23) &ufwGif *sDeDAm&Sd rdefYcGef;wGif ½dk[meDonf tar&duefESifhr[mrdwfjyK


aphpyfnd§EdIif;ol pwufzef'Drpfwl&mESifhawGUqHk&ef xm;onf h tm&yf y if v ,f a uG U Ed k i f i H r sm;tm;
a&muf&dSvmMuonf/ tpkd;&tzGJUaphpyfnd§EdIif;ol tar&duef\'H;k usnw f u kd cf u
kd rf u I kd tm;ay;axmufcH
bwf&mS t,fv*f smtzm&D? e,l;a,mufNrKd U&dS qD;&D;,m; onft h wGuf a0zef½w I cf sco hJ nf/
EdkifiHqdkif&m ukvor*¾Nidrf;csrf;a&;oHwrefESifh urÇ m h t if t m;BuD ; ck e pf E d k i f i H (*sD - 7) rS
twkduftcHbufrS aphpyfnd§EdIif;a&;acgif;aqmif acgif;aqmifrsm;onf qD;&D;,m;ta&; tajz&Sm&ef
ewfpft,fvf[m&D&DwdkYonf *sDeDAm&dS ukvor*¾ twGuf 2017 ckEpS ?f {NyD (11) &ufu ta&SUtv,fyik d ;f
½Hk;csKyfodkYa&muf&dSvmMuNyD; 2016 ckESpf? {NyDvrS r[mrdwrf sm;ESifh aqG;aEG;rIrsm; jyKvkyfcJhonf/
pwifcJhonfh aphpyfnd§EdIif;aqG;aEG;rIudk jyefvnf ,cktcsed w f iG f pkpnf;nDnw G &f rnfjzpfaMumif;?
jyKvkyfcJhMuonf/ ,cknd§EdIif;rIrSonf ½k&Sm;udk tmqwftpdk;&ESifh
ajcmufESpfMum jynfwGif;y#dyu©rsm; tqHk; qufqHa&;NydKuGJap&eftwGuf yl;aygif;vkyfaqmif
owf&ef ,cifuBudK;yrf;vkyfaqmifcJhrIrsm;onf &rnfjzpfaMumif;? ,ckumvwGif qD;&D;,m;ta&;
txl ; ojzih f tvuf y d k N rd K UES i f h t eD ; wpf 0 d k u f w G i f ESiyhf wfoufí *s-D 7 tzGUJ 0ifEikd if rH sm;twGuf Edik if aH &;
tMurf;zufrrI sm;ESihf wdu k yf rJG sm;jyif;xefvmrIaMumifh tajz&Sm&rnfh tcsed t f cgjzpfaMumif; *smreDEik d if jHcm;a&;
ysufjym;oGm;cJhonf/ ,cktcg tvufydkNrdKUonf 0efBu;D qpfurm*JvAf &D&,fu ajymMum;cJhonf/
qD;&D;,m;tpd;k &tiftm;pkrsm;\ xde;f csKyrf aI tmuf tar&duefEdkifiHtaejzihf qD;&D;,m;EdkifiH
odkY usa&mufoGm;cJhNyDjzpfonf/ a&S&ufwaf vwyfpcef;udk wku d cf ukd cf o
hJ nfvh yk &f yfrmS
vuf&t Sd ajctaewGif qD;&D;,m;Nird ;f csr;f a&; Edik if w
H umOya'udk csK;d azmufcjhJ cif;jzpfaMumif; ½k&mS ;
aqG;aEG;yGJrsm;rSm ,cifawGUqHkaqG;aEG;rIrsm;xuf Edik if uH muG,af &;0efBu;D qm*s½D *dI u l armfpudk tjynf
ydrk t
kd jyKoabmaqmifrjI zihf Ny;D qH;k cJah Mumif; qD;&D;,m; jynfqikd &f m vHNk cKH a&;tpnf;ta0;ü ajymMum;onf/
EdkifiHqdkif&m ukvor*¾txl;oHwrefu ajymMum; qD;&D;,m;taemufyikd ;f t"duy#dyu©jzpfymG ;
onf/ &ma'orsm;wGif ppfrjzpfymG ;a&;Zkew f pfck wnfaxmif
wdusonfh&v'frsm;rygbJ aqG;aEG;yGJrsm; &efqdkonfh oabmwlnDcsufonf pwiftusKd;
Ny;D qH;k cJah omfvnf; þwpfBurd w f iG f qD;&D;,m;Edik if H oufa&mufrI&dSvmNyD jzpfonf/
\tem*wfEikd if aH &; toGiu f ;l ajymif;&ef tvm;tvm qD;&D;,m;jynfwiG ;f ppftwGi;f "mwkvufeuf
wdEYk iS yhf wfoufí vufcEH ikd af om twkid ;f twmwpfck rsm;toHk;jyKjcif;twGuf pHkprf;ppfaq;&ef vkyfykdif
txd yxrqH;k aqG;aEG;Edik jf cif;jzpfaMumif; twdu k f cGifhoufwrf;wdk;jr§ifhjcif;udk ukvor*¾vHkjcHKa&;
tcHaphpyfa&;rSL; t,f[m&D&Du oHk;oyfonf/ aumifpDü 2017 ckESpf? atmufwdkbm (24) &uf
tD&efor®w [mqef½[ kd meDonf {Nyv D qef; wGif ½k&Sm;EdkifiHu ADwdktmPmoH;k Ny;D y,fcsco hJ nfh
yd k i f ; twG i f ; qD ; &D ; ,m;ppf t ajcpd k u f p cef ; ud k twGuf tar&duefjynfaxmifpktaejzihf tvGef
tar&duefu 'Hk;usnfjzihf ypfcwfwdkufcdkufjcif;udk pdwyf suaf Mumif; ajymqdo k nf/ ,if;odYk "mwkvufeuf
qD;&D;,m;EdkifiHtay: usL;ausmf&efprIwpfcktjzpf toHk;jyKwu dk cf u
dk jf cif;udk qD;&D;,m;or®w tmqwf\
jypfwif½IwfcscJhNyD; tm&yfyifv,fauGUEdkifiHrsm;udk avwyfrS vkyaf qmifjcif;jzpfaMumif; tar&duef?
vnf; ,if;uJhodkYaomtjyKtrltay: tm;ay; NAdwdefESifh jyifopfEdkifiHwdkYu ajymMum;onf/
axmufcHonfhtwGuf a0zefvdkufaMumif;od& tar&duefEikd if o H nf tdik t f ufpf ppfaoG;<u
onf/ 2017 ckEpS ?f {NyD (9) &ufu ajymMum;cJo h nfh rsm;udk wdkufcdkuf&efvdktyfonfh tajctaeay:

181
qD;&D;,m;EdkifiH

rl w nf N yD ; ppf y G J u d k qufvufqifETJoGm;rnf[k NrKd Uta&SUydik ;f \ 80 &mcdik Ef eI ;f udk jyefvnf&,lEikd cf NhJ y;D


tar&duef umuG,fa&;0ef B uD ; *sd r f ; rmwpf u jzpfaMumif; tpd;k &axmufco H nfh t,fv0f gowif;pm
Ed0k ifbmv (13) &ufü ajymMum;vdu k &f m olyek rf sm;u wGif azmfjyxm;onf/ t,fvb f u l mr,fvNf rKd Uonf
¤if;wdx Yk ed ;f csKyx
f m;onfh e,fajrtm;vHk; qHk;½IH;oGm; tdkiftufpfppfaoG;<ursm;twGuf ta&;BuD;qHk;NrdKU
NyD;aemufydkif; tar&duefwyfzUJG rsm;udk a&&Snx f m;&dS jzpfNyD; ,if;NrdKUudk vufvTwfvdkuf&ygu qD;&D;,m;
rnf[k qdo k nf/ tar&duefor®w a':e,fx&efEY iS hf ü ¤if;wdkYxdef;csKyfxm;&m ae&mtm;vHk; qHk;½IH;oGm;
½k&mS ;or®w Avm'DrmylwifwdkYuvnf; qD;&D;,m; rnf jzpfonf/
ppfyt JG &Sed af vsmv h maepOf qD;&D;,m;Edik if H wnfNird rf I qD;&D;,m;Nird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGu J kd *seD AD mwGif
&&dSa&; yl;wGJBudK;yrf;oGm;rnf[k tcdkiftrmajymqdk 'DZifbmv (12) &ufu qufvufusif;ycJh&m
cJhMuonf/ qD;&D;,m;Edik if q H ikd &f m ukvor*¾ow H ref pwufzef
qD;&D;,m;Edik if t
H wGi;f "mwkvufeuf wdu k cf u
kd f 'Drpfwl&monf qD;&D;,m;tpdk;&tzGJUESifhomru
rI E S i f h y wf o uf í Ed k i f i H w umpH k p rf ; ppf a q;rI u d k twdu k t
f cHu, kd pf m;vS,rf sm;tzGUJ ESiyhf g awGUqHck NhJ y;D

qD;&D;,m;EdkifiHwGif jzpfyGm;vsuf&Sdonhf ppfyGJrsm;&yfwefYa&;ESihf or®w tmqwf ukd


axmufcHaeonhf jynfolrsm;

wd;k csUJ jyKvyk rf nfh ukvor*¾vjkH cKH a&;aumifpD qH;k jzwf oD;jcm;pD aqG;aEG;yGJrsm;usif;ycJhonf/ twdkuftcH
csuu f w kd m;qD;&ef ½k&mS ;tpd;k &u 'kw,
d tBurd af jrmuf rsm;u qD;&D;,m;or®w bwf&Smt,fvftmqwf
ADwdktmPmoHk;í y,fcscJhonf/ qD;&D;,m;EdkifiH udk jzKwfcs&efjzpfNyD; ,if;jzKwfcsrIuom EdkifiHa&;
twGif; y#dyu©rsm; pwifjzpfay:cJhNyD;aemuf ½k&Sm; ajymif;vJrjI zpfrnf[k tcdik t
f rm,lqxm;Muonf/
onf ¤if;\r[mrdwfEdkifiHudk ulnD&eftwGuf ADwdk
tmPmudk toH;k jyKco hJ nfrmS 11 Burd &f cSd NhJ yjD zpfonf/ ppfa&; - qD;&D;,m;Edik if H [kr;f pfjynfe,f tv,fyikd ;f &dS
qD;&D;,m;wyfrawmfEiS hf r[mrdww f u dk cf u
kd af &; qD;&D;,m;wyfzUJG tajcpdu k af e&mrsm;udk avaMumif;
tzGJUrsm;onf qD;&D;,m;&dS tkdiftufpfppfaoG;<u wdu
k cf u
kd rf jI yKvyk cf o
hJ nfh tpöa&;wduk af v,mOf av;pif;
rsm; aemufq;kH xde;f csKyx f m;onfh t,fvb f u l mr,fvf teuf wpfpif;tm; qD;&D;,m;avaMumif; umuG,af &;

182
qD;&D;,m;EdkifiH

pepfjzihf ypfcscahJ Mumif; qD;&D;,m;wyfzUJG u owif; ud k jyef v nf odrf;ydkufcJhaMumif; owif;rsm;wGif


xkwfjyefonf/ azmfjyonf / qD;&D;,m;tpd k ; &wyf z G J U u &uf uG m
tpöa&;wdkufav,mOf av;pif;onf 2017 jynfe,fawmifyikd ;f ü tkid t f ufpt f pGe;f a&muf tzGUJ 0if
ckEpS ?f rwf (17) &uf eHeufu qD;&D;,m;avaMumif; tcsKUd udk &Si;f vif;cJNh y;D wifu
h m;wpfp;D ESihf um;av;pD;
ydkifeuftwGif; 0ifa&mufvmNyD; [krf;pfjynfe,f udk zsufqD;EdkifcJhum NrdKUwpfNrdKU? a&eHwGif; 15 wGif;
tpGeftzsm; ygrdkif&mNrdKUteD;&dS qD;&D;,m;wyfzGJU ESifh a&eHajrwpfckudkvnf; odrf;ydkufEdkifcJhonf/
tajcpdkufae&mwpfckudk ypfrSwfxm;wdkufcdkufcJh qD;&D;,m;wyfrawmfonf ypfcwfwu dk cf u
kd rf I
aMumif; ppfbufqdkif&mxkwfjyefcsuft& od& rsm;udk &yfpaJ Mumif;aMunmcsuf xkwjf yefxm;aomf
onf/ vnf; xdkodkYxkwfjyefaMunmcJhNyD; wpf&uftMum
aemufydkif;wGif olykefrsm;ESifh tdkiftufpfrsm; Zlvdkif (23) &ufwGif 'rwfpuwfNrdKU\ ta&SUbuf
u tpdk;&wyfzGJUrsm;udk ½kwfw&ufwkdufcdkufcJh&m *lwmta&SUydik ;f {&d,mtwGi;f ü avaMumif;wku d cf u kd f
qD;&D;,m;EdkifiH NrdKUawmf'rwfpuwf\ ta&SUydkif; rIrsm;jyKvkyfcJhaMumif; qD;&D;,m;&dS vlYtcGifhta&;
wdkYwGif wdkufyGJrsm; jyif;xefpGmjzpfyGm;onf/ avhvmapmifhMunfha&;tzGJUrsm;u ajymMum;onf/
2017 ckEpS ?f {Nyv D yxrywftwGi;f tjypfrJh ½k&Sm;ESihftD&efwdkYu axmufcHtm;ay;onfh
uav;i,frsm;pGmaoqHk;apcJhonfh "mwkvufeuf qD;&D;,m;or®w t,fvt f mqwf\wyfzUJG rsm;onf
jzifh wdkufcdkufrIudk qD;&D;,m;wyfzGJUu vkyfaqmifcJh Edik if t
H a&SUydik ;f 'Dtmt,fZNkd rKd U\ NrKd Uapmihw f yfxo H Ykd
onf[kqdkum tar&duefonf {NyDv (7) &uf 2017 ckESpf? pufwifbm (5) &ufu a&muf&dSoGm;
wGif qD;&D;,m;ppftajcpdu k pf cef;udk 'H;k usnrf sm;jzihf &m tdkiftufpfrsm;\ oHk;ESpfMumydwq f x
Ykd m;rI tqH;k
pwifypfcwfwdkufcdkufrI jyKvkyfonf/ owfoGm;cJhonf/
qD;&D;,m;*suaf v,mOfrsm;u 'rwfpuwfNrKd U 'rwfpuwfNrKd UteD;&dS olyek rf sm;0dik ;f xm;onf
ta&SUydkif;&dS vlaea'oudk 2017 ckESpf? {NyD (3) e,fajr&dS vlpnfum;&ma'orsm;udk qD;&D;,m;ESifh
&ufu AH;k Muw J udk cf ukd cf &hJ m aoqH;k rIrsm;&dcS NhJ y;D 'rwf ½k&mS ;*suaf v,mOfrsm;u 2017 ckEpS ?f 'DZifbm (3)
puwfNrKd UteD;&dS olyek w f \ Ykd e,fajrudk avaMumif;rS &ufwGif wwd,ajrmufoDwif;ywf t&dSeft[kef
AH;k Muw J u kd cf ukd cf &hJ mwGif vl'gZifaygif;rsm;pGm xdcu kd f wdk;jr§ifhwkdufcdkufpOf vl 27 OD;aoqHk;NyD; vl'gZif
'Pf&m &&dScJhonf/ aygif;rsm;pGm 'Pf&m&&dScJhonf/
tdik t f ufpw f u Ykd dk wku d cf u
kd af eonfh qD;&D;,m;
olykefrsm;tay: AHk;MuJcscJhaom qD;&D;,m;tpdk;& EdkifiHwumqufqHa&; - qD;&D;,m;Edik if H taemuf
wdkufav,mOfwpfpif;udk tar&duef*sufw d k u f awmifyikd ;f wGif 2017 ckEpS ?f Zlvikd f (9) &ufrpS wifí
av,mOfwpfpif;u 2017 ckEpS ?f ZGev f (18) &ufwGif typftcwf&yfpJ&ef tar&duef? ½k&Sm;ESifha*smf'ef
ypf c svd k u f o nf / tar&d u ef u avaMumif ; rS Edik if w
H u
Ykd oabmwlncD ahJ Mumif; od&onf/ tqdyk g
wdu k cf u
kd rf w I iG f yxrOD;qH;k yg0ifywfoufjcif;jzifh typftcwf&yfpaJ &;udk qD;&D;,m;tpdk;&wyfzGJUrsm;
qD;&D;,m;y#dyu© t&Sed t f [kejf ri§ w hf ifru
I kd tcsujf y ESifh olykeftkyfpkrsm; oabmwlxm;onfh e,fpyf
vdkufjcif;yif jzpfonf/ wpfavQmufwiG f taumiftxnfazmfoGm;rnfjzpf
&ufumG jynfe,fawmifyikd ;f tkid t f ufpf tpGe;f aMumif; a*sm'f efEikd if u
H ajymMum;onf/ typftcwf
a&muf r sm;ud k acsrI e f ; onf h p pf q if a &;rsm;wG i f &yfpJa&; oabmwlnDcsufudk [rf;bwfxdyfoD;
qD;&D;,m;tpdk;&wyfzGJUrsm;u e,fajrtrsm;tjym; tpnf;ta0;ü tar&duefESifh ½k&Sm;acgif;aqmif

183
qD;&D;,m;EdkifiH

rsm; yxrqHk;tBudrf awGUqHkcJhNyD;aemuf aMunmcJh a':vm 29 oef;? tD&wfEikd if u


H a':vm 15 oef;?
jcif;jzpfonf/ tD*spfEdkifiHu a':vm 13 oef;ESihf a'oqkid &f m
qD;&D;,m;Edik if \
H jzpfay:wk;d wufrI tajctae tzGUJ tpnf;rsm;u a':vmESpo f ef; ay;ydkYcJhonf[k
rsm;ESifhywfoufNyD; ½k&Sm;or®w Avm'Drmylwif od&onf/
onf aqmf'D? tD*spf? tpöa&; acgif;aqmifrsm;ESihf
aqG;aEG;rIrsm; vkyfaqmifcJhaMumif; u&ifrvif tMurf;zufrI - qD;&D;,m;EdkifiH [krf;pfjynfe,f&dS
eef;awmfu owif;xkwjf yefonf/ ta&SUtv,fydkif; [m&ef"mwfaiGUukrÜPD\"mwfaiGUydkufvdkif;rsm;udk
a'o\ tajctaersm;ES i f h qD ; &D ; ,m;y#d y u© 2017 ckESpf? azazmf0g&D (6) &ufwGif tkdiftufpf
rsm;udk a&&Snfnd§EdIif;ajz&Sif;&ef tvm;tvm tMurf;zuform;rsm;u azmufccJG ahJ Mumif; Edik if yH ikd f
rsm;ESifhywfoufí ½k&Sm;or®wESifh aqmf'b D &k if ½kyfoHu ajymMum;onf/
q,frefwiftAÁ'v l mZZf t,fvaf qmh'w f Ykd tjrifcsi;f qD;&D;,m;EdkifiHajrmufydkif; t,fvfbwfNrdKU
zvS,fcJhMuonf/ teD;&dS olykefrsm;udkypfrSwfxm;um tdkiftufpf
wdkufcdkufa&;orm;wpfOD;u azazmf0g&D (24) &uf
usef;rma&; - qD;&D;,m;Edik if H taemufajrmufyikd ;f wGif taocHAHk;cGJwkdufcdkufrIjyKvkyf&m vl 40 OD;
wGif 2017 ckESpf? {NyDvu vlaygif;'gZifESifhcsDum aoqHk;aMumif; apmifhMunfha&;tzGJUu owif;
aoqHk;cJhaom "mwkvufeufjzihf wkdufcdkufrIwpfck xkwfjyefonf/ ,if;AHk;cGJrIonf t,fvfbwfNrdKU
twGi;f tm½Hak Mumrsm;xdcu kd af paom wm;jrpfxm; taemufbuf&dS qlpD,efNrdKUwGifjzpfyGm;cJhNyD; wl&uD
onfh qm&if"mwfaiGUrsm; toH;k jyKxm;onfukd awGU&dS ausmaxmufaemufcHolykeftzGJUudk ypfrSwfxm;
&aMumif; ukvor*¾"mwkvufeuf wm;qD;a&;tzGUJ \ wku d cf u kd jf cif; jzpfonf/ tqdyk gNrKd Uudk wl&uDppfwyf
avhvmapmifhMunfholrsm;u ajymMum;onf/ ESirhf w
d zf uf qD;&D;,m;olyek rf sm;u azazmf0g&D (23)
qD ; &D ; ,m;Ed k i f i H 'rwf p uwf N rd K Uawmf \ &ufu tdkiftufpfrsm;xHrS jyefvnfodrf;,lcJhjcif;
twku d t
f cHrsm; xde;f csKyx f m;aom qifajczH;k &yfuu G f aMumifh AHk;azmufcGJjcif;jzpfaMumif; tdkiftufpf
wpfcktwGif; aq;bufqkdif&m ajymif;a&TUrIrsm;udk tzGJUu tapmydkif;wGif aMunmcJhonf/
pwifvyk af qmifaeNyjD zpfaMumif; MuufajceDtoif;u qD;&D;,m;tpd;k &wyfzUJG \ &[wf,mOfwpfpif;
ajymMum;onf/ ta&SUydik ;f a*gufwma'orS ta&;ay: onf qD;&D;,m;EdkifiHta&SUydkif; 'DtmtufZfZmNrdKUü
vlemrsm;udk NrdKUawmfodkYajymif;a&TUxm;&onf/ tkdiftufpftMurf;zuform;rsm;\ypfcsrIudk cHcJh&
aMumif; qD;&D;,m;Edik if yH ikd f ½kyo
f v H idk ;f u 2017 ckEpS ?f
vl r I a &; - qD;&D;,m;EdkifiH&dS jynfolrsm;twGuf Zlvdkif (2) &ufu xkwfvTifhcJhonf/
vlom;csif; pmemaxmufxm;onfh tultnD NydKifbufolykefrsm;onf jyefvnfqkwfcGm
a':vm 697 oef;ay;tyfaMumif; tar&duef cJhNyD; qD;&D;,m;EdkifiH taemufajrmufbuf&dSNrdKUESifh
Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xmeu 2017 ckEpS ?f pufwifbm ¤if;wd\ Yk jynfe,fukd xde;f csKyEf ikd cf NhJ y;D aemuf *s[
D wf
(21) &uf ü aMunmonf / 2012 ck E S p f rSpí rsm;onf qD;&D;,m;&dS tdkif'vpfNrdKUudk 2017 ckESpf?
tar&duefEikd if u H qD;&D;,m;Edik if o H Ykd axmufyahH iG Zlvdkif (23) &ufu odrf;ydkufcJhMuonf/xdktcsdef
pkpkaygif; a':vm 7 bDvsH ay;tyfcJhNyD;jzpfonf/ rSmyif tkdif'vpfwGif um;AHk;aygufuGJrIjzpfyGm;cJh&m
a'owGi;f &dS a*sm'f efEikd if u
H a':vm 88 oef;? vl 11 OD; aoqH;k cJo h nf/ ¤if;wdYk teuf 9 OD;rSm *s[ D wf
wl&uDEikd if u H a':vm 35 oef;? vufbEGeEf ikd if u H ppfaoG;<ursm; jzpfonf/

184
qD;&D;,m;EdkifiH ql&ifypfql0rf

qD;&D;,m;Edik if \
H NrKd Uawmf 'rwfpuwf&dS rD'ef ajymonf/ taocHAHk;cGJol ESpfOD;teuf wpfO;D rSm
&JXmewGif taocHA;kH aygufurJG I ESpBf urd jf zpfymG ;cJ&h m &JXmetwGif;odkY0ifa&mufum taqmufttHk \
16 OD;aoqH;k cJah Mumif; Edik if yH ikd t
f oHviT Xhf mu aMunm yxrxyfoaYkd &muf&cSd o
hJ nf[k qD;&D;,m; jynfxaJ &;
onf/ qD;&D;,m;EdkifiHwGif jynfwGif;ppftwGif; 0efBuD; rdk[mruf&Sm;u owif;axmufrsm;udk
qD;&D;,m;NrKdUawmfonf tMurf;zufr'I Pfukd tqd;k &Gm;qH;k ajymMum;aMumif;od&onf/
cHpm;cJh&onfhNrdKU jzpfonf/
od e f ; 0if ; aZmf

ql&ifypfql0rf / / tmqD,HtwGif;a&;rSL;csKyf
a[mif; ql&ifypfq0l rfukd 1949 ckEpS ?f atmufwb dk mv
(28) &ufwGif xdkif;EdkifiHü arG;zGm;onf/ xdkif;EdkifiH
orm;qufwuúov kd üf ynmoifMum;cJNh y;D Edik if aH &;
odyÜHbmomjzifh 0dZÆmbGJU&&dSonf/
ql&ifonf 1972 ckESpfwGif tar&duef
jynfaxmifpk? u,fvDzdk;eD;,m;jynfe,f uvJ&m
armifhref;pfaumvdyfü EdkifiHa&;odyÜHbmom&yfudk
qufvufqnf;yl;cJhonf/ xdkYaemuf a&mhcfzJvm;
azmifa';&Si;f \axmufyrhH jI zifh [m;Awfwuúov kd üf
ynmoif,lcJh&m 1974 ckESpfwGif r[m0dZÆmbGJU
&&dSonf/ 1982 ckESpfwGif [m;AwfwuúodkvfrS
yg&*lbGJU&&dSonf/ yg&*lbGJUtwGuf tpövmrfESifh
rav; trsKd;om;a&;0g'usrf;udk wifoGif;cJhonf/
tD*spfEdkifiH udkif½dk? tar&duefwuúodkvfü tm&yf
bmompum;udk oifMum;cJhNyD; okawoevkyfief;
qD;&D;,m;EdkifiHtwGif; um;AHk;aygufuGJrIwGif
rsm; aqmif&GufcJhonf/
xdcdkuf'Pf&m&&SdcJhonhf uav;i,fESpfOD;ukd
1986 ckESpfwGif ecGefqDorm;&ufe,fajr
aq;ukorIay;aepOf
twGuf ygvDreftrwftjzpf yxrqH;k tBurd af &G;cs,f
cH&onf/ 1988 ckESpfwGif jynfxJa&;0efBuD;Xme
tqd k y g taocH A H k ; azmuf c G J r I o nf vufaxmuf twGi;f 0eftjzpf ceft Y yfjcif;cH&onf/
awmifydkif; rD'efc½dkif&dS &JXmeü jzpfyGm;cJh&mwGif 1992 ckESpfrS 1995 ckESpftxd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;
t&yfom;rsm;ESifh &Jwyfom;wpfO;D aoqH;k cJo h nf[k Xme? 'kwd,0efBuD;? 1997 ckESpfrS 2001 ckESpftxd
qD;&D;,m; jynfxaJ &; 0efBuD;Xmeu aMunmonf/ xdkif;EdkifiHjcm;a&;0efBuD;tjzpf wm0efxrf;aqmifcJh
taocH A H k ; azmuf c G J r I wG i f aoqH k ; ol r sm;xJ ü onf/ 1999 ckESpfrS 2000 jynfhESpftxd tmqD,H
&J t &m&d S & S p f O D ; yg0if c J h a Mumif ; NAdwdeftajcpdkuf a'oqdik &f mzd&k rf (ARF) wGif Ouú|tjzpf xrf;aqmif
qD;&D;,m;vlt Y cGit hf a&; apmihMf unhaf &; tkyfpku onf/

185
ql&ifypfql0rf qdk&D;? rm&D,dk

qdk&D;? rm&D,dk/ / ay:wl*ED ikd if o


H r®wa[mif;
rm&D,q kd &kd ;D udk 1924 ckEpS f 'DZifbmv (7) &ufwiG f
ay:wl*ED ikd if ?H vpöbeG ;f NrKd Uü arG;zGm;onf/ vpöbeG ;f
wuúov kd rf S ordik ;f ESi'hf óedubmom&yfjzifh bGUJ &&dS
onf/ wuúodkvfausmif;om;b0rSmyif ay:wl*D
uGejf rLepfygwDwiG f vli,ftzGUJ 0iftjzpf yg0ifaqmif
&Gucf o hJ nf/ 1949 ckEpS w f iG f rm&D,m'Db&ufqEkd iS hf
vufxyfcNhJ y;D om;orD;ESpOf ;D xGe;f um;onf/
qd&k ;D onf 1957 ckEpS w f iG f vpöbeG ;f wuúov kd f
ql&ifypfql0rf ü orkdif;ESifh'óedubmom&yf uxdujzpfvm
2004 ckEpS rf S 2006 ckEpS t f wGi;f wGif ql&iff onf/ odkY&mwGif ay:wl*DtmPm&Sif tefwdkeD,dk
ud k uk v or*¾ t wG i f ; a&;rS L ;csKyf& mxl ; twG u f atmfvD0D&mq,fvmZmudk qefYusifonfh EdkifiHa&;
udzk t D meefukd qufcEH ikd af jc&do S tl jzpf rD', D mrsm;u vIyf&Sm;rIrsm; aqmif&GufcJhaomaMumifh rMumcP
xifaMu;ay;azmfjycJMh uonf/ od&Yk mwGif xdik ;f tpd;k & zrf;qD;xdef;odrf;cHcJh&onf/ xdkYaMumifh Oya'
tzGJUu ql&ifudk axmufcHjcif;r&dSay/ 2007 ckESpf bmom&yf u d k a vh v mcJ h N yD ; a&S U aewpf O D ; tjzpf
ZGev f wGif tmqD,t H wGi;f a&;rSL;csKy&f mxl;twGuf toufarG;0rf;ausmif; jyKcJh&onf/ a&SUaetjzpf
ql&ifudk xkdif;tpdk;&tzGJUu trnfpm&if;wifoGif; Edik if aH &;trIrsm;wGif vku d yf gaqmif&u G f ay;cJo h nf/
cJh&m 2007 ckESpf ZlvkdifvwGif usif;yonfhtBudrf qd&k ;D onf 1964 ckEpS f {Nyv D wGif qGpZf mvef
(40) ajrmuf tmqD,HEdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm; Edik if H *seD AD mü ay:wl*q D &kd , S v f pfvyI &f mS ;rIukd pwif
tpnf;ta0;ü twnfjyKco hJ nf/ xdaYk Mumifh ql&if xlaxmifcJhonf/ ,if;uJhodkYxlaxmifvdkufjcif;rSm
onf 2008 ckEpS ?f Zefe0g&Dv (1) &ufwiG f pifumyl uGejf rLepf0g'Drsm;ESihf odoo d momuGx J u G Nf y;D vpfb&,f
Ekid if rH S tdu k if;a,mifxrH S tmqD,t H wGi;f a&;rSL;csKyf 0g'bufoYkd wdr;f nTwrf u I kd jyovdu k jf cif; jzpfonf/
&mxl;udk vTaJ jymif;&,lcNhJy;D ig;ESpo f ufwrf; xrf;aqmif 1968 ckEpS f rwfvwGif xyfrzH rf;qD;cH&Ny;D ppfc½kH ;kH u
cJo
h nf/ tmqD,t H wGi;f a&;rSL;csKytf jzpf xrf;aqmif ¤if;udk jynfEiS 'f Pfay;vdu k o f nf/ ,if;aemuf &Spv f
cJhpOftwGif; tmqD,Honf EdkifiHwuma&;&mrsm; tMumwGif tmPm&Sif q,fvmZmtpdk;& jyKwfus
wGif ta&;ygonfh a'oqdkif&mtzGJUtpnf;wpfck Ny;D rmq,fvq kd w
D mEdt k pd;k & wufvmcJo h nf/ tpd;k &
tjzpf &yfwnfvmEdkifcJhonf/ opfonf qd&k ;D tygt0if tusOf;om;trsm;tjym;
ql&ifonf Edik if aH &;wm0efrsm;tjyif orm;quf udk jyefvTwfay;cJhonf/
wuúov kd üf pmayoifMum;ydcYk say;cJNh y;D 1985 ckEpS f 1973 ckEpS w f iG f ay:wl*q D &kd ,S v f pfvyI &f mS ;rI
rS 1986 ckEpS t f xd orm;qufwuúov kd \
f ynm&yf onf qd k & S , f v pf y gwD j zpf v mcJ h N yD ; taxG a xG
qkdif&mtzGJU 'kwd,tBuD;tuJtjzpf aqmif&GufcJh twGif;a&;rSL;tjzpf qkd&D;udk a&G;cs,fwifajr§mufcJh
onf/ touf 68 ESpt f &G,f 2017 ckEpS f Ed0k ifbmv onf/ 1974 ckEpS w f iG f ay:wl*w D yfrawmfu tmPm
(30) &ufwGif befaumufNrdKUü ESvHk;a&m*gjzifh odrf;,lcJhojzifh qdk&D;ESifhtjcm; jynfajy;EdkifiHa&;
uG,v f eG fonf/ orm;rsm;onf ay:wl*o D jYkdyefvmcJMh uNy;D awmfveS af &;
wpf&yfqifEu JT m ,m,Dtpd;k & zGJUpnf;vdkufonf/
td c d k i f ,m,Dtpdk;&wGif qkd&D;onf EdkifiHjcm;a&;0efBuD;

186
qdk&D;? rm&D,dk ZifbmabGEdkifiH

tjzpfyg0ifum urÇmwpf0ef;wGif 'Dru kd &ufwpf


tkycf sKyrf EI iS hf acgif;aqmifrrI sm; tm;aumif;vmap&ef
BudK;yrf;cJhonf/
rm&D,dkqdk&D;onf touf 92 ESpft&G,f
2017 ckESpf Zefe0g&Dv (7) &ufwGif vpöbGef;NrdKUü
uG,fvGefonf/

ZifbmabGEdkifiH/ / ZifbmabGEdkifiHonf
tmz&duwdkuf\ awmifbufyikd ;f wGi&f NSd y;D ,cifu
½d k ' D ; &S m ;[k trnf w G i f c J h u m NAd w d o Qud k v d k e D
rm&D,dkqdk&D; vufatmufrS vGwv f yfa&;&&dNS y;D aemufrS ZifbmabG
[laom trnfopfajymif;cJjh cif;jzpfonf/ tdref ;D csi;f
tjzpf wm0ef,cl NhJ y;D yifv,f&yfjcm;&dS ay:wl*u D vkd ekd D Edik if rH sm;rSm awmifbufwiG f awmiftmz&duor®w
a'orsm; vGwv f yfa&;&&d&S ef BuKd ;yrf;aqmif&GufcJh EdkifiH? taemufawmifbufwGif abmhp0gemEdkifiH?
onf/
1976 ckESpfwGif zGJUpnf;yHktajccHOya'udk
twnfjyKEdkifcJhNyD; 'Drdku&ufwpftpdk;&wpf&yfudk
xlaxmifcJhonf/ ,if;ESpf {NyDv (25) &ufwGif
a&G;aumufyu J G si;f ycJ&h m qd&k ,
S vf pfygwDu vTwaf wmfwiG f
ae&mtrsm;pktEkid &f &dcS NhJ y;D rm&D,q kd &kd ;D onf 0efBu;D
csKyfjzpfvmcJhonf/ qdk&D;tpdk;&tzGJUonf bwf*suf
vdak iGjyrIukd ajz&Si;f Edik &f eftwGuf NcKd ;jcaH &; rl0g'usio hf ;kH
cJ&h ojzifh ¤if;tay: vlBuKu d ef nf;vmNy;D 1978 ckEpS f
wGif &mxl;rS EkwfxGufay;cJh&onf/
tmz&duwdkufawmifydkif;&Sd ZifbmabGEdkifiHjyajryHk
1983 ckESpf a&G;aumufyGJwGif 0efBuD;csKyf
tjzpf xyf r H a &G ; cs,f c H & NyD ; 1985 ck E S p f t xd taemufajrmufbufwGif ZifbZD ED ikd if ?H ta&SUESihf
xrf;aqmifcJhonf/ 0efBuD;csKyfoufwrf;twGif; ta&SUajrmufbufwiG f rdZk rfbpfEdkifiHwdkY jzpfonf/
t"duatmifjrifrItjzpf Oa&mypD;yGm;a&; todkuf EdkifiH\NrdKUawmfrSm [m&ma&; jzpfonf/
t0ef;odYk ay:wl*ED ikd if H 0ifa&mufciG &hf &daS p&ef aphpyf Edik if \
H ajrrsuEf mS jyifrmS tv,fyikd ;f uke;f jyifjrifh
ndE§ idI ;f ay;Edik cf ohJ nf/ 1986 ckEpS f or®wa&G;aumufyGJ onf rDwm 1000 rS 1600 txdjrifNh y;D ta&SUbuf
wGif or®wtjzpf a&G;cs,cf &H onf/ 1991 ckEpS w f iG f awmifwef;rsm;&dS awmifxdyfonf 2592 rDwm
xyfraH &G;cs,cf &H Ny;D 1996 ckEpS f txd or®wwm0ef jriho f nf/ Edik if {H &d,m\ 20 &mcdik Ef eI ;f rQom&daS om
xrf;aqmifcJhonf/ qdk&D;onf EdkifiHa&;rS tem;,l ajredrfhydkif;onfyifvQif 900 rDwm tjrifhwGif
Ny;D aemuf urÇm'h rD u kd &ufwpf acgif;aqmif 80 ausmf &do S nf/ þuJo h aYkd om uke;f jrifrh sm;onf urÇmvSnfh
yg0ifonfh ruf'&pfuvyftzGUJ wGif tzGJU0ifwpfOD; c&D;oGm;rsm; tvGeEf pS o f ufonfh vSyaom½Icif;rsm;

187
ZifbmabGEdkifiH

jzpfay:aejcif;jzpfonf/ urÇmt h Bu;D rm;qH;k a&wHceG f onf/ vljzLwdkY\v,fajrrsm;udk jynfolydkifodrf;rI


rsm;wGif wpfcktygt0ifjzpfaom Apfwdk;&D;,m; rsm;aMumifh Edik if w
H um\txifao;rIuckd &H Ny;D Oa&my
a&wHcGefBuD; wnf&dSaejcif;uvnf; jynfy0ifaiG or*¾\ukefoG,fa&;ydwfqdkYrIudk cHcJh&jyefonf/
rsm;&&dES ikd af om tcsuw f pfcjk zpfNy;D ,if;onf ZrfbZD D Edik if w
H iG ;f tzufzufrcS Rwjf cKH usvmjcif;udk vspv
f sL½I
jrpfBuD; pwifpD;qif;&mae&mvnf; jzpfayonf/ um rdrdtmPmwnfjrJa&;udkom aqmif&GufcJhjcif;
Edik if \
H awmifbufyikd ;f onf tylyikd ;f &moDOwk onf rl*gbD\cRwf,Gif;rIrsm;jzpfcJhonf/
&&duS m yljyif;ajcmufaoGUaoma'ojzpfNy;D ZrfbZD D
jrpf0Srf;onf tvGefyljyif;onf/ odkYaomf ta&SU
awmifuek ;f a'orsm;rSm tvGefat;aom&moDOwk
&do
S nf/ rd;k &moDonf atmufwb kd mvrSrwfvtxd
jzpfaomfvnf; rd;k acgifr'I Pfukd rMumcPcH&onf/
ZifbmabGor®w a&mbwfrl*gbD\ b0
aemufaMumif;rSm tvGe½f ;kd om;Ny;D wuúov kd bf UJG ckepfck
txd&&daS om ausmif;q&mwpfO;D jzpfum jynforl sm;
vGwv f yfa&;&&dS&eftwGuf ajymufusm;wpfOD;tjzpf
BudK;yrf;cJholjzpfonf/ 1964 ckESpfwGif udkvdkeD
qefu Y siaf &; rdecYf eG ;f ajymMum;cJo h nft h wGuf axmif
10 ESpu f sccH &hJ onf/ rdZk rfbpfEikd if w H iG f cdak tmif;um ZifbmabGor®wa[mif; rl*gbDESihfor®wuawmf
wduk yf 0JG ifc&hJ m 1979 ckEpS w f iG f vGwv f yfa&;&&dcS NhJ y;D *a&UpfwdkYukd awGU&pOf
1980 jynfhESpfrS 1987 ckESpftxd 0efBuD;csKyftjzpf
wm0efxrf;aqmifco hJ nf/ 1987 ckEpS rf S 2017 ckEpS f ZifbmabGEdkifiHor®w a&mbwfrl*gbDtm;
txd or®wtjzpf udkvdkeDe,fcsUJ vljzLrsm;ydik af om 0ef;&Haeolrsm;udk &Sif;vif;Edkifa&;twGuf EdkifiHawmf
v,fajrrsm;udkodrf;,lum vl r nf ; rsm;twG u f tmPmudk&,lvu kd af Mumif; ZifbmabGwyfrawmf
tusKd;aqmifay;cJholvnf; jzpfonf/ odkYaomf tBu;D tuJ AdkvfcsKyfBuD; uGepf wefwED ckd s0D efu 2017
wkdif;jynfrSm qif;&JwGif;rS rwufEdkifcJhay/ ckEpS f Ed0k ifbmv (15) &ufu aMunmcJhjcif;onf
Edik if \H aiGaMu;azmif;yGrrI mS 8000 &mcdik Ef eI ;f urÇmEh ikd if aH &; Zmwfcw kH iG f xl;jcm;aomjzpf&yfwpfck
jzpfNyD; urÇmay:wGif tjrifhqHk;jzpfcJhonf/ 2000- tjzpf ay:aygufvmcJhonf/
2007 ckESpftwGif; EdkifiHpD;yGm;a&;rSm 50 &mcdkifEIef; Edk0ifbmv (19) &ufwGif tmPm& ZEl;yD
usqif;cJhNyD; wpfcsed u f tmz&du\tcsr;f omqH;k tufzyf gwD (ZANU-PF) acgif;aqmifae&mrS rl*gbD
b0rS ,cktcg tqif;&Jq;kH Edik if jH zpfonf/ use;f rma&; udk z,f&Sm;&efqHk;jzwfcJhNyD; trfeef*g*Ggudk ygwD
apmifah &SmufreI rd u hf sojzihf vlO;D a&\ 25 &mcdik Ef eI ;f acgif;aqmiftjzpf wifajr§mufcJhonf/ xdkYtjyif
rSm HIV/ AIDS a&m*gonfrsm; jzpfcJhonf/ EdkifiHa&;udk aemufuG,frSBudK;udkifaeol or®w
ynma&;pepfnHhzsif;vmrIaMumifh ynma&; uawmf *a&Upfudkvnf; ygwD\trsKd;orD;a&;&m
wGif tusifhysufrIrsm;jzpfyGm;vmum pD;yGm;a&; tzG J U csKyf r S v nf ; aumif ; ? *sD - 40 rsKd ; quf o pf
ozG,af &mif;pm;cJo h jzifh q&m? q&mrrsm;\ av;yHk acgif;aqmif trnfcHygwD0ifrsm;udk vnf;aumif;
wpfyHkcefYrSm jynfyodkYxGufajy;wdrf;a&SmifoGm;cJh &mxl;rSz,f&Sm;cJhonf/

188
ZifbmabGEdkifiH b'´EÅÓPrOÆL

ÓPrOÆL? b'´EÅ ((t*¾


t*¾r[my@d
r[my@dw) (jref r m
1289-1378) / / t*¾r[my@dw?
omoe"Z od & D y 0&"r® m p&d , od a &mrPd ?
trsKd;om; t*¾yxrausmf? q|o*Ðwdygax,s
ygVdbmPu? q|o*Ð wdum&u? EdkifiHawmf
0denf;"dk&f? EdkifiHawmf oD;jcm;0denf;"dk&f? EdkifiHawmf
A[do k C H mh0efaqmif (Nird ;f )? wmarGNrKd Ue,f r*Fvokc
ygVd w uú o d k v f ausmif ; wd k u f y"me em,u
q&mawmfBuD; b'´EÅ ÓPrOÆLudk crnf;awmf
OD;a0vSatmif? r,fawmf a':cdkifOD;arwdkYu 1289
ckESpf? uqkefvjynfhausmf (9) &uf (t*FgaeY) wGif
ZifbmabGor®wopf trfref*g*Gg or®wtjzpf &cdik jf ynfe,f? ausmufjzL NrKd Ue,f? uvefw Y aJ us;&Gmü
usrf;opömusdefqdkpOf zGm;jrifonf/ arG;csif;ig;OD;teuf tBuD;qHk;om;
jzpfonf/
xdktcsdeftxd tmPmudkpGefYvTwfvdkjcif;r&dS q&mawmfavmif;vsmonf 1303 ckESpf?
ao;aom rl*gbDudk Edk0ifbmv (21) &ufwGif uqkefvqef; (9) &ufwGif uvefYwJ&Gmausmif;?
ygvDrefü pGJcsufwifMum;emppfaq;rIrsm; pwif q&mawmf b'´ E Å r Pd o m&ud k OyZÑm,f j yKí
jyKvyk cf o hJ nf/ odaYk omf touf 93 ESpf &dSNyDjzpfaom crnf;awmf? r,fawmfw\ Ykd ypö,mEk*[ ¾ udck ,
H u l m
rl*gbDonf EdkifiHawmfudk 37 ESpf MumrQ tkyfpdk; &SifomraPtjzpfodkY a&muf&dSonf/ bGJUawmfrSm
xm;rIEiS hf or®w&mxl;wdu Yk kd pGev Yf w T af Mumif; aMunm &SifÓPrOÆL jzpfonf/ 1308 ckESpf? wefaqmifrkef;
cJhonf/ xdkYaemuf wyfrawmfESifh rl*gbDwt Ykd Mum; vqef; (8) &ufwGif uvefYwJ&Gm ausmif;opf
ndE§ idI ;f um w&m;pGq J jkd cif;rS uif;vGwfcGifhESifh EdkifiH ausmif; q&mawmfb'´EÅem&'udk OyZÑm,fjyKí
twGi;f qufvufaexdik cf iG w hf u Ykd kd cGijhf yKay;cJo h nf/ rdb? bd;k bGm;wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ udk cH,ul m uveYw f &J mG
trfeef*g*Ggonf ZifbmabGor®wopftjzpf uif;jrpfjrif;wifqyd Of 'ukau©yodrüf jrifjh rwfaom
Edkif0ifbmv (24) &ufwGif usrf;opömusdefqdkum &[ef;tjzpfodkY a&muf&dSawmfrlonf/
ZifbmabGjynfolrsm;\ tcGifhta&;udk umuG,f q&mawmfavmif;vsmonf ausmufjzLNrdKU
apmihfa&Smufay;rnf[k rdefYcGef;ajymMum;cJhonf/ e,f yifv,fem;ausmif; q&mawmf b'´EÅeE´?
rl*gbDonf ESpaf ygif; 40 eD;yg; Edik if u H t
kd yk cf sKyf uvefw Y J ajrmufausmif;q&mawmf b'´ErÅ Pdom&?
cJo
h nft h wGuf tmPm&Siq f efvmNy;D aemuf vkyaf zmf uvefw Y aJ usmif;opf q&mawmfb'´EpÅ Edr´ m? 0jynf
udkifzuf 'kwd,or®wrsm;udk &mxl;rSz,f&Sm;um ausmif;q&mawmf b'´E£ Å E´? &rf;NANJ rKd Ue,f &Gux f uf
rdrd\ZeD;udk 'kwd,or®w&mxl; ay;vdkaomqE´ ausmif;q&mawmf b'´EaÅ uvmo? ta&SUarmfausmif;
rsm; jzpfay:vm&mrSpwifum Edik if aH &;e,fy,fwiG f q&mawmf b'´EaÅ umovu©? wmarGNrKd Ue,f r*Fv
Zmwfodrf;rvSonfhjzpf&yfrsm; jzpfyGm;cJhayonf/ okcygVdwuúodkvf ausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅ
auo&mbd"Z? pmcsq&mawmfrsm;jzpfMuaom
b'´ E Å £ E´ u (t*¾ r [mtausmf ) ? b'´ E Å * rD Ç &
a'guf w mat;jrih f Ak'b ¨d 0d o H (p?t)? b'´EpÅ E´o&l , d mbd0o H (omoe

189
b'´EÅÓPrOÆL

udv k nf;aumif;? usr;f oH;k usr;f ? *kPx f ;l ajcmufusr;f


wdkYudk wpfESpfwnf;wGif udk;usrf;pvHk; atmifjrifNy;D
omoe"Z od&Dy0& "r®mp&d,oda&mrPdbGJUudk
&&dSonf/
q&mawmfonf wmarGNrKd Ue,f r*FvokcygVd
wuúodkvfausmif;wdkufü yxri,fwef;? yxr
vwfwef;? yxrBuD;wef;? "r®mp&d,wef;ponfh
y&d,wdpå mayrsm;udk 1314 ckEpS rf S 1374 ckEpS t f xd
oifMum;ydkYcsay;awmfrlonf/
q&mawmfonf 1316 ckESpf q|o*Fg,em
b'´EÅ ÓPrOÆL wif y G J ü ok w f y gax,sygVd b mPu? q|o*Ð
"Zod&Dy0&"r®mp&d,)? b'´EÅomoe (omoe"Z wdum&u? q|o*ÐwdbmPuwdkYudk aqmif&Guf
ygVdoda&mrPd)? b'´EÅra[o& (omoe"ZoD&d awmfrlonf/ 1316 ckESpfrSpí tpdk;&yxrjyef
y0&"r®mp&d,)? b'´EÅ£E´ (omoe"Z od&Dy0& pmar;yGrJ sm;? "r®mp&d,pmar;yGrJ sm;udk ykpmä xkwjf cif;?
"r®mp&d,)? b'´EÅokZmwmbd0Ho (omoe"Zod&D tajzvTmtrSwfay;pdppfjcif;wdkYudkvnf;aumif;?
y0&"r®mp&d,? o.p.t? pH0wDq&mawmf)? b'´EÅ ygVdyxrjyefpmar;yGJ xyfqifhBuD;Muyfa&;Ouú|?
t&d,m0Ho (EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmif? ygVd "r®mp&d,pmar;yGJOuú| tzGJUMo0g'gp&d,tjzpf
yxrjyefem,u? ygVdwuúodkvf A[dktzGJU0if? q| vnf;aumif;? 1342 ckESpfrS 1348 ckESpftxd
o*Ðwdygax,s ygVdbmPu? q|o*Ðwdum&u)? NrKd Ue,foC H mh0efaqmifEiS hf &efuek w f ikd ;f 0depd ,
ä tzGUJ
&efuek Nf rKd U a'0om*&odru f ek ;f "r®um½Hyk gVdwuúovkd f Ouú|tjzpfvnf;aumif;? 1348 ckEpS rf S 1378 ckEpS f
ausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅa&0w (t*¾r[m txd EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmif? EdkifiHawmf
y@dw? EdkifiHawmfMo0g'gp&d,)? b'´EÅ 0go, 0depd , ä ? oD;jcm;0denf;"d&k ?f Edik if aH wmfxyfqifh 0depd , ä ?
(anmifwkef;ok"r®m y&d,wdå yxrausmf)? b'´EÅ Edik if aH wmfrcI if;qdik &f m pdppfa&;tzGUJ 0if? twGi;f a&;rSL;
oDvmpm&? b'´EÅuk@v (omoe"Zod&D y0& tjzpfvnf;aumif; omomema&;wm0efrsm;udk
"r®mp&d,? anmifwek ;f y&d,wdå "r®mp&d,)? b'´EÅ xrf;aqmifawmfrlonf/
y@dpö (t*¾r[mtausmf? omoe"Zod&Dy0& q&mawmfonf 1317 ckEpS w f iG f acwfrq D ef;?
"r®mp&d,? ygVdwuúodkvfausmif;tkyf? EdkifiHawmf 1319 ckEpS w f iG f acwfrtD vuFm? 1320 jynfEh pS w f iG f
A[dkoHCmh0efaqmif? EdkifiHawmf0denf;"dk&f) paom acwfryD |mef;? 1322 ckEpS w f iG f acwfr, D rduk ?f 1324
q&mawmfwx Ykd üH y&d,wdpå mayrsm; oif,q l nf;yl; ck E S p f wG i f 0d y óemtajcjyK? 1325 ck E S p f wG i f
onf/ umv0depd , ä ? 1327 ckEpS w f iG f y&dormew¬0ed pd , ä ?
q&mawmfavmif;vsmonf 1311 ckESpfwGif 1367 ckEpS w f iG f vlom;aumif; wpfa,muf? 1372
tpd k ; &yxri,f w ef ; ud k v nf ; aumif ; ? 1312 ckESpfwGif edAÁmeokawoeusrf;? 1375 ckESpfwGif
ckEpS w
f iG f tpd;k &yxrvwfwef; (bk&m;jzLyxri,f vlom;aumif;wpfa,mufEiS hf r[mowdy|meokweå f
wef;) udkvnf;aumif;? 1313 ckESpfwGif tpdk;& pmtkyfrsm;udk a&;om;jyKpkawmfrlNyD; jzpfonf/
yxrBuD ; wef ; (bk & m;jzLyxrBuD ; wef ; ) ud k oy'gyd@pm&du "kwifaqmufwnfjcif;?
vnf;aumif;? 1315 ckEpS w f iG f tpd;k &"r®mp&d,wef; crmZm*&du*kPfawmf? y&d,wdåy#dywdå 0dom&'

190
b'´EÅÓPrOÆL wwd,tBudrf Edkb,f-jrefrmpmayyGJawmf ...

*kPfwdkYESifh jynfhpHkjcif;wdkYaMumifh q&mawmftm; olwdkYü pdwful;pdwfoef;opf? pdwftm;xufoefrI


1352 ckESpfwGif jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf topfrsm;ESit hf wl wDxiG zf efw;D rItopfrsm; wd;k wuf
tpdk;&u t*¾r[my@dwbGJU qufuyfvSL'gef; jzpfay:vmap&ef? pmay\ta&;Bu;D aom tusK;d aus;Zl;
onf/ wpf&yftjzpf tawG;tjrifA [ko kw <u,f0 jcif; ?
wmarG N rd K Ue,f r*F v ok c ygVd w uú o d k v f oabmxm;BuD;jcif;? tjrifus,fjcif;wdkYaMumifh
ausmif;wdkuf y"meem,u q&mawmfBuD; b'´EÅ vltY zGUJ tpnf;twGi;f Nird ;f csr;f rI&&daS p&efEiS hf trsm;
ÓPrOÆLr[max&fonf omoemhwm0efrsm;udk jynf o l w d k Y t od y nm? A[kokwwdk;wufodjrif
xrf ; aqmif a wmf r l & if ; 1378 ck E S p f ? waygif ; vmap&ef ponfh &nf&, G cf sufrsm;jzifh Edkb,f-jrefrm
vjynfah usmf (2) (14-3-2017) &ufwiG f b0ewfxH pmayyGaJ wmf (2017) &opmayudk Zefe0g&Dv (22)
ysHvGefawmfrlonf/ &ufrS (24) &uftxd usif;ycJhonf/
pd k ; atmif zGifhyGJtcrf;tem;udk Zefe0g&Dv (22) &uf
wGif &efuek Nf rKd U NrKd Urausmif;vrf;&dS trsK;d om;Zmwf½kH
üusi;f y&m Edik if aH wmfor®w OD;xifausm?f trsK;d om;
wwd,tBudrf Edkb,f-jrefrmpmayyGJawmf vTwaf wmfOuú| ref;0if;cdik o f ef;? Edik if aH wmfzUJG pnf;yHk
(2017) &opmay / / jrefrmESifhEdkifiHwum tajccHOya'qdik &f mcH½k ;kH Ouú| OD;rsK;d nGe?Yf jynfaxmifpk
pmay rsm; txl;ojzifh &ooabmaESmaom 0efBu;D a'gufwmrsK;d odr;f Bu;D ? &efuek w f idk ;f a'oBu;D
0w¬Kwdk? 0w¬K&Snf? uAsm? bmomjyef&opmay? 0efBuD;csKyf OD;NzdK;rif;odef;? wdkif;a'oBuD;0efBu;D rsm;?

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf Edkb,f-jrefrm pmayyGJawmfudk zGifhvSpfay;pOf

&opmwrf;ponfh pmayvuf&mrsm;jzifh jrefrm Edb


k ,f-jrefrmpmayyGaJ wmf usi;f ya&;aumfrwD Ouú|
pmayudk tm;jznhfjr§ifhwif&ef? jrefrmEdik if w
H iG f pmtkyf ESiwhf m0ef&o
Sd rl sm;? Xmeqdik &f mtBu;D tuJrsm;? pma&;
pmayudk trsm;jynfow l Ykd pdw0f ifpm;avhvmzwf½IrI q&mBu;D rsm;? pmayynm&Sirf sm;ESihf zdwMf um;xm;ol
wdk;wufjrifhrm;vmap&ef? &opmayzefw;D a&;om; rsm; wufa&mufMuonf/

191
wwd,tBudrf Edkb,f-jrefrmpmayyGJawmf ... w½kwfEdkifiH

Edik if aH wmfor®w OD;xifausmu f trSmpum; Edkb,f-jrefrmpmayyGJawmfwGif pmtkyfqdkif


ajymMum;&mwGif pmayqdkonfrSm todÓPfynm aygif; 140 ausmrf S pmtkypf mayrsm; cif;usi;f a&mif;cs
wdkY pka0;udef;atmif;&m ae&mjzpfaMumif;? EdkifiH NyD; Edkb,f-jrefrmpmayaumfrwDu a&G;cs,x f m;
wpfEikd if EH iS hf vlrsK;d wpfrsK;d twGuf pmaytqift h wef; onfh &opmaypmtkyf 100 \pma&;q&mES i f h
jrifhrm;onfqdkonfrSm EdkifiHESifhvlrsKd;twGuf tod pmtkyf"mwfyHkrsm;? EdkifiHwumpmaytzGJUtpnf;
ÓPfynmjrihfrm;jcif;yifjzpfaMumif;? todÓPf pmtkyfwdkufrsm;rS a&G;cs,fxm;onfh &opmay
ynmjrifhrm;onfh EdkifiHom;wdkY&dSrSomvQif tqdkyg rl&if;pmtkyfrsm;ESifh pma&;olwdkY\"mwfyHkrsm;udk
EdkifiHonf wdk;wufzGHUNzdK;rnf? Nidrf;csrf;rnfqdkonf vnf; cif;usi;f jyoxm;onf/ xdjYk yif ESpaf ygif; 100
rSm trSew f &m;wpf&yfjzpfygaMumif;? xdaYk Mumifh pmay twGif;u xGuf&dScJhonfh jrefrmh0w¬Ktaumif;qHk;
jrifhrm;wdk;wufa&;onf rdrdwdkYuJhodkY wkdif;jynf &opmtk y f r sm;? Ed k b ,f q k & pmtk y f j ycef ; rsm;?
Nird ;f csr;f a&;&&dNS y;D zGUH NzKd ;wd;k wufatmif wnfaqmuf pmwrf;zwfyGJrsm;? yef;csDumwGef;jycef;rsm;? u,f&D
ae&onfhEdkifiHtzdkY ydkíta&;BuD;onf[k ,lqyg au;csm;yHw k al &;qGjJ cif;rsm;? uAsm&Gwyf ?JG pmayqdik &f m
aMumif;? &opmayESiyhf wfoufí rdrw d Ykd tvGe½f akd o a[majymaqG;aEG;yGrJ sm;? &opmayESiyhf wfoufonfh
av;jrwf&onfh q&maZmf*su D tav;xm;vIaYH qmf pum;0dkif;rsm;? pmayESifh tEkynm&Sifrsm; udk,fwkdif
ajymqdak &;om;cJah om taMumif;t&mwpfcu k vkd nf; wifqufonfh jyZmwfazsmfajzyGJrsm; usif;ycJhonf/
owd&rdygaMumif;? q&maZmf*su D ]]pdwaf umif;&drS o S m
pmaumif;xGuNf yD; &opmayaumif;[lonfpma&;
ol\pdwaf pwemudak &;xm;aompm}} [k qdyk gaMumif;?
]]&opmayaumif;udk zwf&onht f cg ywf0ef;usifudk w½k w f E d k i f i H / / Ed k i f i H a &; - awmifw½kwf
owdjyKrdvmum ywf0ef;usifudk owdjyKrdol[m yifv,fjyifa'o EdkifiHwuma&jyifydkifeufrsm;udk
udk,f? EIw?f ESv;kH oH;k yg;udk qifjcifwwfvmaMumif;? w½kwfEdkifiHtydkifpD;cGihf r&a&;twGuf tar&duef
ud, k w hf pfO;D wnf;tusK;d udo k mru ywf0ef;usiw f Gif jynfaxmifpu k wm;qD;oGm;rnfjzpfaMumif; or®w
&do S nhf owå0gtm;vH;k \ tusKd;pD;yGm;twGufvnf; a':e,fx&efY OD;aqmifaom tar&dueftpdk;&
Munfhwwf? jrifwwf? u½kPm jzpfwwfvmEdik pf &m tzGJUopfu 2017 ckESpf? Zefe0g&Dv (23) &ufwGif
&daS Mumif;? &opmayaumif;rsm;onf rdrdwdkYtwGuf a<u;aMumfvdkufonf/
xdkuJhodkY jrifhjrwfonfh vlom;csif;pmemwwfonfh pifppftm;jzifh awmifw½kwfyifv,fa'o
pdwfrsKd; udk jzpfay: apEdkifygaMumif;? xdaY k Mumifv h nf; EdkifiHwuma&vrf;aMumif;rsm;onf w½kwfEdkifiHydkif
þuJo h Y k d &opmayaumif;rsm;ay:xGu&f ef rdrdwdkYEdkifiH r[kwfbJ EdkifiHwumydkif a&vrf;aMumif;rsm;om
wGif vdktyfonf[k ,HkMunfygaMumif;}} ajymMum; jzpf&m rdrw d t Ykd aejzifh Edik if w
H umydik ef uftm; tjcm;
onf/ Edik if w
H pfEikd if u H tydik pf ;D rIukd umuG,o f mG ;rnf jzpf
xdaYk emuf trsK;d om;vTwaf wmfOuú| ref;0if; aMumif; tdrjf zLawmfajyma&;qdck iG &hf o Sd l a&Smifpypfqm
cdik of ef;ESihf Edik if aH wmfzUJG pnf;yHk tajccHOya'qdkif&m u ajymMum;cJhonf/
cHk½Hk;Ouú| OD;rsKd;nGefYwdkYu trSmpum; ajymMum;Mu odkYaomf tdrfjzLawmfajyma&;qdkcGifh&dSol\
onf/ qufvufí Ekdb,f-jrefrmpmayyGJawmf awmifw½kwyf ifv,fa'oqdik &f m rSwcf suu f kd w½kwf
(2017) &opmayusi;f ya&; aumfrwDOuú| OD;armfvif; EdkifiHu a0zefcJh&mwGif awmifw½kwfyifv,fa'o
u EIwfcGef;qufpum; ajymMum;onf/ tjiif;yGm;rIjyóemwGif tar&duefjynfaxmifpk

192
w½kwfEdkifiH

taejzifh tajymvnf;xdef;? tvkyfvnf;xdef;& xdo k aYkd wGUqHak qG;aEG;rIrsm; jzpfay:vmjcif;jzpfonf/


rnfjzpfaMumif; wHkYjyefxm;onf/ xdtk csi;f t&mrsm;udk rpöwmx&efo Y nf 2017 ckEpS ?f
awmifw½kwfyifv,fa'o wnfNidrfa&; azazmf0g&Dv (9) &ufwiG f w½kwo f r®w &Su
D sizhf sif
Nird ;f csr;f a&;wdu
Yk kd xdcu
kd af prnft
h ajym tvkyrf eS of rQ ESifh w,fvDzkef;jzifh pum;ajymqdkchJaMumif; owif;
ukd xdef;odrf;aqmif&Guf&efESifh tajctaerSefudk xkwfjyefcsufwGif azmfjyxm;onf/
av;pm;ay;&ef tar&duefjynfaxmifpu k kd wdu
k w
f eG ;f tr&duefor®w a':e,fx&efu Y tar&duef
aMumif; w½kwfEdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme ajyma&; umuG , f a &;bwf * suf w d k ; jr§ i f h a &; tMurf ; zsif ;
qdkcGihf&dSolu ajymMum;cJhonf/ ajymMum;NyD; &ufydkif;twGif; w½kwfEdkifiHu ,if;\
w½kwt f qifjh rifh oHwrefwpfO;D jzpfol ,ef*s;D csD 2017 ckESpf ppftoHk;p&dwfudk 7 &mcdkifEIef;cefY
onf tdrfjzLawmfwGif or®wtBuHay;rsm;ESifh wd;k jri§ rhf nfjzpfaMumif; rwfv (4) &ufu xkwaf zmf

toHk;p&dwfxyfrHwdk;jr§ihf&ef pDpOfvsuf&Sdaom w½kwfwyfrawmfukd awGU&pOf

aqG;aEG;yGrJ sm;jyKvyk pf OftwGi;f or®wa':e,fx&efY aMunmvdu k of nf/ ayusi;f üusi;f yrnfh ESpyf wfvnf
ESifhvnf; tusOf;½Hk;í aqG;aEG;rIwpf&yfjyKvkyfcJh w½kwfjynfvHk;qdkif&m jynfolYuGef*&uf (tifyDpD)
onf/ EdkifiHawmfaumifpD0if ,ef*sD;csDonf rpöwm rwdkifrD w½kwfEdkifiHu þodkYxkwfjyefvkdufjcif;
x&efY or®w&mxl; w&m;0if&,lNyD;aemufydkif; jzpfonf/
yxrOD;qHk;awGUqHkonfh w½kwftqifhjrifht&m&dS w½kwEf ikd if o
H nf pD;yGm;a&;wd;k csUJ vmonfEiS hf
wpfO;D vnf; jzpfonf/ rpöwm,efonf tar&duef trQ rMumrDuyif w½kwfvufeufudkifwyfrsm;udk
trsKd;om;vHkN cHKa&;tBuHay;opf tdwfcsftmruf acwfraD p&ef aqmif&u G vf su&f o Sd nf/ ESpaf ygif; 20
rmpwmESihf or®w\orufjzpfol *sm;uk&mS emwdEYk iS hf eD;yg; umuG,fa&;toHk;p&dwfudk 10 &mcdkifEIef;ESifh
vnf; vHkjcHKa&;qdkif&mudpörsm;udk aqG;aEG;cJhonf/ txufoHk;pGJNyD;aemuf 10 &mcdkifEIef;atmufodkY
w½kwEf iS th f ar&duef ESpEf ik d if t
H Mum; ukeo
f ,
G af &; oH;k pGv
J m&m ,cktBurd w f k;d jri§ &hf ef xkwjf yefjcif;rSm
ESihf vHNk cKH a&;qdik &f m wif;rmrIrsm;jzpfay:cJNh y;D aemuf 'kw, d tBurd t
f jzpf qufwu kd o f wfrw S jf cif;jzpfonf/

193
w½kwfEdkifiH

xdjYk yif awmifw½kwyf ifv,fwiG f tjcm;Edik if H &JwyfzUJG \vufcsuaf Mumifh w½kwf trsK;d om;
rsm;u ydik q f ikd o
f nfqakd oma&jyifyikd ef ufrS ausmuf wpfOD;aetdrfüaoqHk;cJh&NyD;aemuf jyifopfEdkifiH
wef;rsm;ay:wGif uRef;wkrsm;udk w½kwfEdkifiHu yg&D N rd K Uü &J w yf z G J U ES i f h t m&S E G , f z G m ; qE´ j y
wnfaqmufvsuf&dSonf/ orm;rsm;tMum; y#dyu©jzpfyGm;cJh&m &JwyffzGJU0if
w½kwEf ikd if u H xde;f csKyx
f m;aom awmifw½kwf oHk;OD; 'Pf&m&í qE´jyorm; 35 OD; tzrf;cHcJh&
yifv,fa'o uRef;wpfuRef;ay:wGif tar&duef aMumif; jyifopfwm0ef&o Sd rl sm;u 2017 ckEpS ?f rwf
or®wa':e,fx&efY tmPm&&dScJhNyD;aemufydkif; (28) &ufwGif ajymMum;onf/
yxrqH;k tBurd t f jzpf w½kww f u
kd af v,mOfwpfpif; yg&DwyfzGJU0ifrsm;u tqdkygw½kwftrsKd;om;
axmufvrS ;f awGU&dx S m;aMumif; tar&dueftajcpdkuf udk &ifaoG;ESpfOD;a&SUrSmyif ypfowfcJhonfhowif;
tm&Sa&aMumif;oGm;vma&; yGiv hf if;jrifomrI tzGUJ aMumifh yg&DNrKd UawmfwiG ;f &dS tm&SE, G zf mG ;rsm; trsuf
(attrfwDtdkif) trnf&dS okcrdeftzGJUwpfzGJUu xGufMuonf/
2017 ckEpS f {NyD (6) &ufwiG f ajymMum;onf/ od&Yk mwGif ¤if;w½kwt f rsK;d om;u &JwyfzUJG 0if
tar&duefjynfaxmifpk zavmf&D'gjynfe,f wpfO;D tm; "m;jzihw f u dk cf u kd &f ef BuKd ;yrf;cJjh cif;aMumifh
ü tar&duefor®w a':e,fx&efEY iS hf w½kwo f r®w &JwyfzGJU0ifrsm;u udk,fhudk,fudk,fumuG,fonfh
&SDusifhzsifwdkY\ ESpf&ufMum xdyfoD;tpnf;ta0; taejzihf ypfcwfcJhjcif;jzpfaMumif; yg&D&JwyfzGJUu
owif;xkwfjyefxm;onf/
xdkYaemuf zavmf&D'gjynfe,f&dS rmtmvm½dk
tyef;ajzpcef;wGif w½kwfor®w&DSusifhzsifESifh {NyD
(7) &ufu awGUqHak qG;aEG;pOf awmifu&kd ;D ,m;Edik if H
ü 'Hk;usnfumuG,fa&;pepfcsxm;rIESifh ywfoufí
tar&duefjynfaxmifp\ k oabmxm;udk tar&duef
or®wa':e,fx&efu Y &Si;f jycJo h nf/ a0[iftjrifyh ik d ;f
{&d,m'H;k usnu f muG,af &;pepf (wDtyd cf saf tat'D)
tar&duef\ apmihfMunhfa0zefrIrsm;Mum;rS awmifu&kd ;D ,m;ü csxm;rIEiS yhf wfoufí tar&duef
wnfaqmufvsuf&Sdaom w½kwfuRef;wkwpfckukd \&yf w nf c suf t m; w½k w f o r® w &S D u sif h z sif u k d
awGU&pOf &Sif;jycJhaMumif; awmifudk&D;,m; ,m,Dor®wESifh
zke;f ac:qdak qG;aEG;csed w f iG f a':e,fx&efu Y today;
udk {NyD (6) &ufwGif pwifcsdefrSmyif awmifw½kwf cJhonf/
yifv,fa'o 0l'DuRef;ay:ü w½kwfppfav,mOf ¤if;'Hk;usnfpepfumuG,fa&;pepfjzefYcsrIESifh
wpfpif; a&muf&dSaeonfhowif; xGufay:vmjcif; ywfoufí rauseyfjzpfaeaom w½kwftpdk;&
jzpfonf/ onf w½k w f j ynf w G i f ; tajcpd k u f í pD ; yG m ;a&;
w½kwfavwyf a*s-11 wkdufav,mOfonf vkyfaeonfh awmifudk&D;,m;ukrÜPDrsm;tay:
awmifw½kwyf ifv,fa'oydik q f ikd cf iG Ehf iS hf tjiif;yGm; tuefYtowfrsm;csrSwfí pD;yGm;a&;t& wHkYjyef
uRef;wpfuRef;ay:odkY wpfESpfwmumvtwGif; xm;onf/
yxrqH;k tBurd f qif;oufcjhJ cif;jzpfaMumif; attrf r[mAsL[musonfh tjiif;yGm;awmifw½kwf
wDtdktzGJUu ajymMum;onf/ yifv,ftwGif;&dS EdkifiHwumESifhoufqkdifonfh

194
w½kwfEdkifiH

a&ydkifeufrsm;udk umuG,fapmifha&SmufoGm;Mu&ef a&;&mXme 'kw, d tBu;D tuJ auG;,DusK;d u 2017


td r f j zLawmf u tav;xm;ajymqd k c J h N yD ; onf h ckESpf? atmufwdkbmv (21) &ufwGif ajymMum;
aemufwGif w½kwfEdkifiHonf awmifw½kwfyifv,f vdkufNyD; EdkifiHwpfEkdifiH\ jynfwGif;tusyftwnf;
twGif;&dS tjiif;yGm;uRef;rsm;ESifhoufqkdifonfh rsm;ü jynfy0ifa&mufpGufzufrIrsm;rSm tvkyf
w½kwfEkdifiH\ tcsKyftjcmtmPmydkifqkdifrIudk rjzpfaMumif; owday;vdkufonf/ w½kwftpdk;&
umuG,fapmifha&SmufoGm;rnfjzpfaMumif; 2017 taejzihf &cdik jf ynfe,fü jzpfymG ;cJah om tMurf;zufrI
ckESpf? Zefe0g&Dv (24) &ufu ajymMum;onf/ rsm;ESifh tMurf;zufvkyf&yfrsm;udk ½IwfcsaMumif;
odaYk omf w½kwEf ikd if jH cm;a&;0efBu;D Xme ajyma&; ajymMum;onf/
qdck iG &hf o
Sd l [Gmcse, f ifu tar&duef jynfaxmifpk or®w&SED iS Zhf eD;zke;f vd,rG w f oYkd nf a[mifaumif
onf awmifw½kwfyifv,f a&ydkifeuftjiif;yGm;rI txl;udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'otrIaqmift&m&dS
wGif oufqkdifjcif;r&dSonfh EdkifiHwpfEdkifiHomjzpf csKyv
f secf Re;f ,ifEiS hf a&G;aumufct H rIaqmift&m&dcS sKyf
aMumif; owif;xkwfjyefrItusOf;csKyfwGif azmfjycJh csef&GufaemfwdkYyg0ifonfh tqifhjrifht&m&dSrsm;tm;
onf/ avqdyfwGif rdefYcGef;ajymcJhaMumif;od&onf/
a&eHESifhobm0"mwfaiGUrsm; wnf&dSaeNyD; w½kwu f eG jf rLepfygwD A[dak umfrwD0iftopf
a&o,HZmwaygrsm;<u,f0onfh awmifw½kwf rsm;ESihf pnf;urf;ppfaq;jcif;A[dkaumfr&Siftopf
yifv,fudk xkdif0rf? rav;&Sm;? AD,uferf? zdvpfydkif tm; a&G;cs,fNyD;aemuf 19 Budrfajrmuf w½kwf
ESifh b½lEdkif;EdkifiHrsm;u ydkifqkdifaMumif; tjiif;yGm; uGefjrLepfygwD trsKd;om;uGef*&ufudk 2017 ckESpf?
ouJo h Ykd awmifw½kwyf ifv,f a&ydik ef uftrsm;pkukd atmufwb kd m (24) &ufwiG f atmifjrifpmG usi;f yNy;D pD;
w½kwfEdkifiHu ydkifqkdifaMumif; tjiif;yGm;awmif;qdk cJhonf/ w½kwfEdkifiHor®wjzpfol &SDusifhzsiffonf
vsuf&dSonf/ 19 Burd af jrmuf w½kwu f eG jf rLepf ygwDA[dak umfrwD
xdkYaemuf awmifw½kwfyifv,fta&;ESifh üjyKvkyfaom w½kwfuGefjrLepfygwD trsKd;om;
ywfoufí wif;rmrIrsm; BuD;xGm;vmaerIaMumifh nDvmcHyw d yf tJG crf;tem;ü jyefvnfjyifqifzUJG pnf;
w½kwfESifhAD,uferfEdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;tMum; xm;onf/ w½kwfuGefjrLepf ygwDA[dkaumfrwD
tmqD,Htpnf;ta0;jyifywGifawGUqHk&ef pDpOf topf0ifwpfOD;tjzpf a&G;cs,fcH&onf/
xm;onf h a qG ; aEG ; yG J u d k zsuf o d r f ; vk d u f a Mumif ; a&G;cs,fcH&aom&SDusifhzsifonf touf 64
w½kwfoH½Hk;wm0ef&dSolrsm;u ajymqkdonf/ ESpf&dSNyDjzpfum 18 Budrfajrmuf w½kwfuGefjrLepf
awmifw½kwyf ifv,fwiG f w½kwEf ik d if u H uRe;f wk ygwDA[dak umfrwD Edik if aH &;AsL½dt k Nrw J rf;aumfrwD0if
rsm;wnfaqmufaerIudk pdk;&drfylyefaMumif;ESifh wpf O D ; vnf ; jzpf c J h o nf / nD v mcH w uf a &muf
ppftiftm;wdk;csJUaerIudk jypfwifa0zefxm;onfh vmaom udk,fpm;vS,frsm;u 18 Budrfajrmuf
aMunmcsufudk ta&SUawmiftm&SEdkifiHrsm;toif; w½k w f u G e f j rLepf y gwD A[d k a umf r wD vkyfief;
(tmqD,H) EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;u 2017 ckESpf? tpD&ifcHpm? pnf;urf;ppfaq;jcif; A[dkaumfr&Sif
Mo*kwf (6) &ufwGif aMunmxkwfjyefcJhonf/ \vkyfief;tpD&ifcHpmESifh w½kwfuGefjrLepfygwD
xd k Y a emuf &cd k i f j ynf e ,f j yóemES i f h tajccHOya'jyifqifcsupf onfwt Ykd ay: qH;k jzwf
ywf o uf í jref r mtpd k ; &\a'ownf N id r f a &; csurf sm; csrSwfcJhonf/
BudK;yrf;tm;xkwfrIudk w½kwfEdkifiHu em;vnf tar&duefEikd if o H r®w a':e,fx&efu Y w½kwf
axmufcaH Mumif;? w½kwu f eG jf rLepfygwD Edik if w
H um uGejf rLepfygwD A[dak umfrwD taxGaxG twGi;f a&;rSL;

195
w½kwfEdkifiH

tjzpf jyefvnfa&G;aumufcH&onfh w½kwfor®w &mwGif yg0ifun l ND y;D ajrmufu&kd ;D ,m;ESiu hf kefoG,frI


&Du
S sihzf siuf kd atmufwb dk mv (25) &ufu w,fvzD ek ;f taxmuftulay;onfh w½kwEf iS ahf jrmufudk&D;,m;
rSwpfqifh *kPfjyKpum;ajymMum;cJhonf/ xkdYtwl tzGJUtpnf; 13 ckudk tar&duefu 2017 ckESpf?
19 Budrfajrmuf w½kwfuGefjrLepfygwD trsKd;om; Edk0ifbmv (20) &ufwGif ta&;,l ydwfqdkYrIrsm;
uGe*f &uf atmifjrifpmG usi;f yEdik cf jhJ cif;tay:vnf; jyKvkyfvkdufonf/
*kPjf yKpum; xyfqifah jymMum;onf/ tar&duef ¤if;ta&;,lydwfqdkYrIrsm;wGif w½kwfukrÜPD
or®wx&efu Y 19 Burd af jrmuf w½kwu f eG jf rLepfygwD rsm;jzpfMuonfh 'efa'gif-uD[Gm pD;yGm;a&;ESifh
uGe*f &ufonf urÇmwpfvmT ; tm½Hpk ;l pdu k rf u I kd &,l ukefoG,fa&;ukrÜPD? 'efa'gif&Sef[DukefoG,fa&;
EdkifcJhaMumif;? xdkYtwl ¤if;taejzihfvnf; w½kwf ukrÜPDESifh 'efa'gif[Gef'gukefoG,fa&;ukrÜPDoHk;ck
or® w &D S u sif h z sif a jymMum;cJ h a om Ed k i f i H a &;ES i f h wdt Yk m; tar&duefu emrnfysupf m&if; xnfo h iG ;f rI
qufpyfonfh ta&;BuD;onfhtaMumif;t&mrsm; wGif yg0ifonf/
udv k nf; tm½Hpk u kd ef m;axmifcahJ Mumif; ajymcJo h nf/ xdaYk emuf w½kwf (wkid af y) rS wuf<uvIy&f mS ;ol
w½kwo f r®w&Du S sihzf sit
f aejzihf owif;axmuf vDrif;csDonf w½kwf (wdkifay) wGif 'Drdkua&pD
rsm;ESihf awGUqH&k mwGiv f nf; jyKjyifajymif;vJrrI sm;ESihf usio hf ;kH a&;ydcYk scsurf sm;udk tGev f ikd ;f rSycYkd scNhJ y;D w½kwf
yGiv hf if;jrifomrIrsm;udk ydrk &kd &daS tmif aqmif&u G o f mG ; Edik if &H Sd Edik if aH &;tusO;f om;rdom;pkrsm;tm; &efyakH iG
rnfjzpfaMumif; ajymMum;cJhonf/ jyKjyifajymif;vJrI axmufyHh&efpDpOfaqmif&GufcJhrIjzihf w½kwfw&m;
ESihf yGivhf if;jrifomrIonf w½kwEf ikd if \ H tem*wfudk ½Hk;u ¤if;udk axmif'Pfig;ESpfcsrSwfvdkufaMumif;
yHkazmfxkqpfay;onfh ta&;ygaomvIyf&Sm;rIwpfck od&onf/
jzpfaMumif;? ESpf 40 Mum jyKjyifajymif;vJrIESifh
yGifhvif;jrifomrIrsm;u w½kwfjynfolrsm;\b0udk ppf a &;- w½kwEf ikd if EH iS f w½kwf (wdik af y) wdt Yk Mum;
ydkrdkoufaomifhoufom&dSatmif aqmif&Gufay;cJh wif;rmrIrsm;jzpfay:cJhNyD;aemuf w½kwf (wdkifay)
aMumif; w½kwo f r®wu qufvufajymMum;cJo h nf/ \ awmifbufa&rdkif 90 udk w½kwfav,mOfwif
xdjYkyif ajrmufu&kd ;D ,m;acgif;aqmif uifusKt H ef oabFmESihf ¤if;ESit hf wlvu dk yf gvmonfh oabFmrsm;
u w½kwfor®w &DSusifhzsifxH 0rf;ajrmufaMumif; ujzwfoef;oGm;cJo h nf[k w½kwf (wdik af y) u ajymMum;
o0PfvTmudk atmufwdkbm (25) &ufu ay;ydkY&m cJNh y;D aemuf &ufyikd ;f tMumwGif w½kwaf v,mOfwif
wGif w½kwfacgif;aqmif &DSusifhzsifonf w½kwf oabFmwpfpif;onf awmifw½kwfyifv,fwGif
EdkifiH\tBuD;tuJtjzpf tem*wfvkyfief; wm0ef ppf a &;avh u sif h r I r sm; jyKvk y f c J h o nf [ k w½k w f
rsm;wGif atmifjrifrrI sm;&&dv S rd rhf nf[k qE´jyKaMumif; a&wyfu aMunmonf/
azmfjyxm;onf/ avsmifeif;av,mOfwifoabFmrS a*s-15
w½kwjf ynforl sm;onf acwfopfwiG f xl;jcm; wkdufcdkufa&; av,mOfrsm;onf avhusifhjzwfoef;
aom0daoorsm;ESifhtwl qdk&S,fvpfpepf wnf rIrsm; 2017 ckESpf? Zefe0g&Dv (2) &ufu jyKvkyfcJh
aqmufa&;vrf;aMumif;udk rpöwm&DSusifhzsif\ onf [ k jynf o l Y v G w f a jrmuf a &;wyf r awmf
OD ; aqmif r I j zif h avQmuf v S r f ; aeNyD j zpf a Mumif ; a&wyfu xdkaeYaemufydkif;wGif xkwfjyefaMunm
o0PfvTmwGif azmfjyxm;onf/ onf/
ajrmufudk&D;,m;tpdk;&tay: csrSwfxm; xdaY k emuf w½kwaf vwyfrS tdwcf s-f 6 trsK;d tpm;
onfh EsLuvD;,m;uefo Y wfyw d q f rYkd rI sm;udk a&SmifvJT r[mAsL[majrmuf AHk;BuJav,mOfwpfpif;onf

196
w½kwfEdkifiH

19 Budrfajrmuf w½kwfuGefjrLepfygwDnDvmcHwGifawGU&onhf
or®w &SDusihfzsifESihf ygwDacgif;aqmifrsm;

Zefe0g&Dv yxrywftwGi;f ydik q f idk cf iG Ehf iS hf tjiif;yGm; rsm;? AHk;MuJav,mOfrsm;ESifh uif;axmufav,mOf


onfh awmifw½kwfyifv,fa'o py&ufoJav rsm;yg0ifonfh yHkrSefESifha0;vHonfh yifv,fjyifü
uRef;pk0ef;usifü tiftm;jyonfhtaejzifh ysHoef; uif;vSnyhf so H ef;cJah Mumif; w½kwaf vwyf ajymcGi&hf
cJhaMumif; tar&dueftpdk;&wm0ef&dSolwpfOD;u yk*¾dKvf &Sef*sifuDu ajymMum;onf/
Zefe0g&Dv (10) &ufwGif ajymMum;onf/
w½kwfEdkifiHu 2016 ckESpf? ZGefvrSpwifí EdkifiHwumqufqHa&;- tar&duefjynfaxmifpk
w&m;0ifqufo, G af &;vrf;aMumif;rsm; jywfawmuf ESifh w½kwfEdkifiHwdkYtMum; qufqHa&;wif;rmrIESifh
cJhNyD;aemuf w½kwf (wkdifay) ESifh aqG;aEG;yGJrsm; ywfoufí w½kwftpdk;&u tjyKoabmaqmif
jyefvnfpwif&ef w½kwf (wkid af y) \ w½kwaf &;&m onfb h ufr½S jI rif&ef BuKd ;yrf;vsu&f aSd Mumif; ½du k wf m
xdyw f ef;trwfwpfO;D u 2017 ckEpS f Zefe0g&D (11) owif;Xmeu 2017 ckESpf? {NyDv (1) &ufwGif
&ufu arwåm&yfcHvdkufonf/ a&;om;wifjyxm;onf/
rnfonft h ar&duefppfoabFmrqdk ud, k yf idk f w½kwo f r®w &Su D sizhf siEf iS hf tar&duefor®w
tkyfcsKyfcGifh& (w½kwf-wkdifay) odkYvma&mufygu a':e,fx&efw Y \
Ykd yxrqH;k tBurd f awGUqHak qG;aEG;yGJ
w½kwEf ikd if t H aejzihf w½kwf (wkid af y) udk usL;ausmf rsm;rusif;yrD ESpfEdkifiHtMum; pD;yGm;a&;jyóem
0ifa&mufrnfjzpfaMumif; xdyfwef;w½kwfoHwref rsm;ESiyhf wfoufí tar&dueftpd;k &u w½kwEf ikd if H
wpfOD;u Ncdrf;ajcmufcJhNyD;aemuf w½kwf (wkdifay) udk a0zefxm;onfw h idk f ESpEf ikd if q
H ufqaH &; wif;rmrI
teD; w½kwfavwyfu ydkrdkuif;vSnfhcJhonf/ tajctaeudk w½kwfbufrS tjyKoabmaqmif
Edik if \
H tcsKyt f jcmtmPmESihf e,fajrwnfwHh onfh ½IjrifrIrsKd;udk BudK;yrf;vmonf/
cdkifjrJa&; umuG,fapmihfa&Smuf&ef 2017 ckESpf? xdkYaemuf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH or®w
'DZifbmv (11) &ufwGif w½kwfwdkufav,mOf &DSusifhzsif\ zdwfMum;csuft& w½kwfEdkifiHodkY

197
w½kwfEdkifiH

cspfMunfa&;c&D;oGm;a&muf&ef EdkifiHawmfor®w ajrmuf w½kwfuGefjrLepfygwD trsKd;om;nDvmcH


OD;xifausmfESifhZeD;a':pkpkvGif OD;aqmifaomtzGJU tNy;D wGif w½kwo f r®wESi½hf &k mS ;or®wwdYk AD,uferf
onf 2017 ckEpS ?f {Nyv D (6) &uf eHeuf 7;00 em&DcJG NrdKUüusif;yaom atyuftpnf;ta0;wGif awGUqHk
wGif aejynfawmfrS txl;av,mOfjzihf xGufcGm cJ&h m ESpEf ikd if b H ufpkH r[mAsL[mrdwzf uf qufqaH &;
oGm;onf/ rS m wnf N id r f p G m zG H U Nzd K ;wd k ; wuf v maeaMumif ; ?
tqdyk g Edik if aH wmfor w ® ESiZhf eD;wdt Yk zGUJ onf pD;yGm;a&;u@rsm;wGifvnf; cdkifjrJonfhajcvSrf;
a'opHawmfcsed f eHeuf 10;00 em&Dcw JG iG f w½kwjf ynfoYl rsm;jzihf csDwufaeaMumif;? acwfopfenf;ynm
or®wEdik if H cse'f ;l NrKd U Shuang Liu tjynfjynfqikd &f m yl;aygif;aqmif&GufrIwGifvnf; wkd;wufrIrsm;&dScJh
odkY a&muf&dSMuonf/ aMumif;? acwfopfenf;ynm yl;aygif;aqmif&GufrI
jrefrmEdik if t
H aemufyikd ;f &ckid jf ynfe,f ausmufjzL wGifvnf; wdk;wufrIrsm;&dScJhaMumif; w½kwfEdkifiH
NrdKUESifh w½kwfEdkifiH ,leefjynfe,f? ulrif;NrdKUwdkYudk 0efBuD;csKyfu ajymMum;cJhonf/
cswd q f ufwnfaqmufxm;aom ausmufjzL-ulrif; w½kwEf ikd if EH iS hf awmifu&kd ;D ,m;Edik if w H t
Ydk Mum;
a&eHydkufvdkif;vkyfief; pwifvnfywfa&;twGuf a&&Snw f nfwo hH nfqh ufqaH &;udk tmrcHcsuaf y;&ef
w½kwfESifhjrefrm ESpfEdkifiHtMum; {NyD (10) &ufwGif ES i f h ES p f E d k i f i H q uf q H a &;wd k ; jr§ i f h & ef w½k w f E S i f h
oabmwlncD su&f ,lEikd Nf yjD zpfí a&eHyv Ykd w
T rf v
I yk if ef; awmifudk&D;,m; acgif;aqmifwdkYonf 2017 ckESpf?
rsm; pwifcJhonf/ 'DZifbm (14) &ufwGif oabmwlnDcJhMuonf/
EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf ¤if;\ tqdkyguwdu0wfudk w½kwfor®w&DSusifhzsifESifh
ajcmuf&ufMum w½kwcf &D;pOftwGi;f w½kwo f r®w awmifudk&D;,m;or®w rGefa*stif;wdkYjyKvkyfcJhMu
&Du
S sizhf si?f 0efBu;D csKyv f v D mcsewf EYkd iS hf awGUqHak qG;aEG; onfh aqG;aEG;yGJrsm;rS&v'frsm;yif jzpfonf/
cJhonf/
2017 ckESpf? ZGefv (2) &ufwGif w½kwf pD ; yG m ;a&;- w½kwfEdkifiHESihfzdvpfydkifEdkifiHwkdYonf
xdyw f ef;Edik if aH &;tBuHay;yk*Kd¾ vf ,kusef&Sefonf a':vm 3 'or 7 bDvsHwefz;kd &dS pDru H ed ;f rsm; yl;aygif;
[ef a *&D v T w f a wmf q k d i f & m ajymqd k c G i f h & yk * ¾ d K vf aqmif&u G rf I wd;k jri§ ahf qmif&u G o f mG ;&ef w½kww f m0ef&Sd
vufpfZDtdkudkAmESifhtwl w½kwfEdkifiH ayusif;NrdKU yk*¾dKvfwpfOD;u ajyMum;cJhonf/
wGif awGUqHkcJhaMumif;od&onf/ zdvpfydkifjynfolwdkY vlaerItqifhtwef;
w½kwEf ikd if H Edik if aH &;&mtMuaH y;uGezf &ifq h ikd &f m jrifrh m;a&;udk &nf&, G o
f nfph rD uH ed ;f rsm;ESihf pyfvsO;f í
trsKd;om;aumfrwDOuú|jzpfol ,ku w½kwfESifh zdvpfydkiftpdk;&udk,fpm;vS,ftzGJUESifh 2017 ckESpf
[efa*&D ESpfEdkifiHonf rdrdwdkY\qufqHa&;udk Zefe0g&D (23) &ufwGif awGUqHkNyD;aemuf w½kwf
qef;ppfapjcif;jzihf tjyeftvSe, f MkH unfav;pm;rIukd pD;yGm;a&;0efBuD; *dk[lcsefu þodkYajymMum;jcif;jzpf
tm;jznfh&efESihf zGHUNzdK;wdk;wufrIqdkif&m enf;AsL[m aMumif; od&onf/
rsm;udk t&dSefjr§ifhoGm;&ef tav;xm;aqmif&Guf 2017 ckESpf ESpfopful;yGJawmf tm;vyf&uf
oifhaMumif; ajymMum;cJhonf/ umvtwGif; w½kwfjynfwGif;c&D;oGm;vma&;
w½kwEf ikd if 0H efBu;D csKyv f cD cse;f ESihf ½k&mS ;or®w vkyfief;\0ifaiGonf ,Grf 423 'or 3 bDvD,H
Avm'DrmylwifwYkd Ed0k ifbm (29) &ufu armfpudNk rKd U (tar&duefa':vm 61 'or 55 bDvsH) txd
&dS u&ifrvifeef;awmfü awGYqHkaqG;aEG;rIjyKvkyfcJh &&dcS &hJ m 2016 ckEpS f ESpo f pfu;l umv0ifaiGEiS Efh idI ;f ,SOf
Muonf/ xdkokdYawGUqHkaqG;aEG;&mwGif 19 Budrf ygu 15 'or 9 &mcdkifEIef; jrifhwufvmonf/

198
w½kwfEdkifiH awmifudk&D;,m;EdkifiH

xdjYk yif w½kw0f efBu;D csKyf vDccse;f ESihf zdvpfyikd f &do


S t l jzpf ppfaq;ar;jref;&eftwGuf rwfv (21)
or®w'lwmaw;wdkYonf zdvpfydkifEdkifiHNrdKUawmf &ufwGif w&m;½Hk;odkYvma&muf&ef qifhac:cJhonf/
reDvmwGif jyKvkyfaom w½kwf-tmqD,H c&D;oGm; ywf*Grfa[;udk tusifhysufjcpm;rI? tmPm
vkyif ef; yl;aygif;aqmif&u G rf I tcrf;tem;odYk *kPjf yK tvGJoHk;pm;jyKrIwdkYjzifh zrf;qD;&ef oifh? roihfudk
trSmpum;rsm; ay;ydkYcJhonf/ rwfv (30) &ufu w&m;½H;k ü ud;k em&De;D yg; Mum;em
w½kwfESifhtmqD,HMum; jynfoltcsif;csif; ppfaq;cJhNyD;aemuf zrf;qD;xdef;odrf;vdkufonf/
qufqrH w I iG f c&D;oGm;vmrIvyk if ef;u t"duu@ ywfonf tusifhysufjcpm;rIjzihf zrf;qD;cHcJh&aom
jzpfaMumif;ESifh w½kwfEkdifiHonf tmqD,Hc&D;oGm; awmifu&kd ;D ,m;\wwd,ajrmuf acgif;aqmifjzpf
jynfolrsm;vma&muf&m t"duae&mwpfckjzpf onf/
aMumif;? a'owGif; Nidrf;csrf;a&;? vHkjcHKa&;ESifh zGHUNzdK; or®wopf a&G;cs,fwifajr§muf&eftwGuf
wd;k wufrw I uYkd Okd ;D wnfum w½kwEf ikd if EH iS hf tmqD,H or®wa&G;aumufyGJudk arv (9) &ufu usif;ycJh
tMum; qufqHa&;rsm; ydkrdkjyKvkyfoGm;&ef arQmfvifh &m 'Drdku&ufwpfygwDrS rGef;a*stif;u axmufcHrJ
aMumif;vnf; ajymMum;cJhonf/ 41 'or 1 &mcdkifEIef;&&dSNyD; a&G;cs,fcHcJh&onf/
rGe;f onf vlt Y cGit hf a&;a&SUaewpfO;D jzpfNy;D or®w
od e f ; 0if ; aZmf a[mif; Edkrl[Gef;vufxufwGif or®w\tMuHay;
tjzpf xrf;aqmifcJhonf/
awmif u d k & D ; ,m;Ed k i f i H / / EdkifiHa&; - awmifukd&D;,m;or®wopf rGefa*stif;onf
awmifu&kd ;D ,m;Edik if aH &;wGif 2016 ckEpS f twGif;ü ajrmufu&kd ;D ,m;ESihf xdawGUqufqrH Iudk axmufcH
t*wdvdkufpm;rI t½IyfawmfyHkjzpfyGm;cJhNyD; or®w cJholjzpfNyD; or®w&mxl;vufcHonfh rdefYcGef;wGif
ywf*Grfa[;tay: tusifhysufjcpm;rI? tmPm jyHK,rf;odkYoGm;a&muf&ef qE´&dSaMumif; xkwfazmf
tvGJoHk;rIwdkYjzihf ygvDrefu pGyfpGJjypfwifNyD; ywf\ ajymMum;cJhonf/
tkyfcsKyfa&;tmPmudk ½kyfodrf;cJhonf/ or®w ajrmufu&kd ;D ,m;qdik &f m ajymcGi&hf yk*K¾d vt f jzpf
ywf*rG af [;tay: ygvDrefu pGypf jJG ypfwifxm;jcif; csKdajrmif*Ref;udk ZGefv (13) &ufu ceft Y yfvu kd f
udk zGJUpnf;yHktajccHOya'qdkif&m w&m;½Hk;u 2017 onf/ csKo d nf or®wa[mif;Edrk [ l eG ;f \ twGi;f a&;rSL;
ckESpf rwfv (10) &ufwGif twnfjyKvu kd o f nf/ tjzpf 2006 ckESpfrS 2008 ckESpftxd xrf;aqmif
EdkifihHa&;&mrsm;wGif vl,Hkjzpfol cRdKifqGefqD u d k cJhonf/ 2007 ckESpfwGif EdkESifh ,if;tcsdef u
0ifa&mufpGufzufcGifhjyKjcif;onf 'Drdkua&pD\ ajrmufudk&D;,m;\acgif;aqmif uif*sKH tw D t Ykd Mum;
tESpo f m&ESihf w&m;Oya'pd;k rd;k rIwu Ykd kd qd;k qd;k &Gm;&Gm; xdyfoD;aqG;aEG;yGJusif;y&ef t"dutcef;u@rS
xdcu kd af pcJo
h nf[q k u kd m pGypf jJG ypfwifru I kd twnfjyK yg0ifaqmif&GufcJhonf/
cJjh cif;jzpfonf/ ,if;twGuf ywfonf or®w&mxl; ESpfEdkifiHMum;wif;rmrIrsm;udk avQmhcs&ef
rS xkwfy,fcHvdkuf&NyD; or®woufwrf;twGif; &nf&G,fNyD; ajrmufudk&D;,m;ESifh ppfa&;aqG;aEG;rI
pGyfpGJjypfwifrItqdkjzifh &mxl;rSz,f&Sm;cHcJh&onfh rsm; jyKvkyf&ef Zlvdkifv (17) &ufu urf;vSrf;cJh
yxrqHk; awmifudk&D;,m;or®w jzpfvmcJhonf/ aMumif; owif;rsm;wGif azmfjyonf/ awmifu&kd ;D ,m;
oufwrf;jynfrh xrf;aqmifc&hJ onft h wGuf awmif;yef umuG,fa&;0efBuD;Xmeu e,fpyf&dS yefrGef*RefwGif
aMumif; ywfu xkwjf yefco hJ nf/ xdaYk emuf tpd;k & aqG;aEG;yGjJ yKvyk &f ef &nf&, G x
f m;onf/ wpfcsed w f nf;
a&SUaersm;u ywfukd &mZ0wfrIqdkif&m oHo, rSmyif qd;k vfNrKd U&dS MuufajceDtzGUJ uvnf; ud&k ;D ,m;

199
awmifudk&D;,m;EdkifiH

½k y f o H t pD t pOf r sm;wG i f xk w f v T i f h j yocJ h o nf /


2017 ckEpS rf ukerf D THAAD 'H;k cGi;f pepfukd tjynft h 0
wyf q if t oH k ; jyKEd k i f & ef &nf r S e f ; xm;aMumif ;
awmifu&kd ;D ,m; umuG,af &;0efBu;D Xmeu xkwjf yef
J nf/ THAAD 'H;k cGi;f pepfcsxm;jcif;onf a'owGi;f
cho
ppfa&;y#dyu©rsm; jzpfymG ;apEdik o f nf[k w½kwEf ikd if H
u uefu Y uG cf NhJ y;D awmifu&kd ;D ,m;odYk w½kwcf &D;oGm;
rsm; oGm;a&mufrIudk ydwfyifcJhonf/ rGef;a*stif;
or® wjzpf vmcJ h NyD ; aemuf obm0ywf 0 ef ; usif
oufa&mufru I kd tuJjzwfrrI Ny;D rcsi;f 'H;k ysu H muG,af &;
pepf THAAD xyfrHcsxm;rIrsm;udk &yfqdkif;rnf[k
or®w½Hk;u ZGefv (7) &ufwGif ajymMum;onf/
awmifudk&D;,m;\umuG,fa&;tiftm;udk
or®wopftjzpf ydrk akd wmifwh if;atmif vkyaf qmif&ef tar&duefEiS hf
a&G;aumufwifajr§muf cH&onfhrGefa*stif; awmifudk&D;,m;wdkY pufwifbmv (1) &ufwGif
oabmwlncD NhJy;D tar&dueftpd;k &u awmifu&kd ;D ,m;
ppfytJG wGi;f uGu
J mG oGm;Muonfrh o
d m;pkrsm; jyefvnf odkY a':vmbDvsHESifhcsDwefzdk;&dSonfh vufeufrsm;
qHkpnf;a&;twGuf aqG;aEG;yGJjyKvkyf&ef tqdkjyK a&mif;csa&;udk cGifhjyKvdkufonf[k tdrfjzLawmfu
xm;onf/ tqdyk gurf;vSr;f csuo f nf 10 ESpt f wGi;f xkwfjyefonf/
jrifhwufvmaom wif;rmrIrsm;udk ajzavQmhEdkif&ef
twGuf tcGifhta&;jzpfvmrnf[k avhvmolrsm;
u oHk;oyfonf/

ppfa&; - ajrmufu&kd ;D ,m;\ EsLuvD;,m;Ncrd ;f ajcmufrI


rsm;rS umuG,&f ef BuKd ;yrf;rIwpfct k jzpf awmifu&k d ;D ,m;
Edik if wH iG f tqifjh rif'h ;kH cGi;f 'H;k pepf THAAD csxm;&ef
tar&duefESifhawmifudk&D;,m;wdkYtMum; oabm
wlncD MhJ uonf/ Terminal High Altitude Area Defense
[kac:onfh THAAD pepfonf wmwdEk iS w h f mvwfypf
yJhxdef;'Hk;usnfrsm;udk Mum;jzwf[efYwm;í ypfcs&ef
&nf&G,fxm;onfhpepf jzpfonf/ awmifudk&D;,m;EdkifiHwGif tar&duefwdkY
'H;k cGi;f 'H;k pepfonf awmifu&kd ;D ,m;odYk {Nyv D pcef;csvsuf&Sdonhf tqihfjrihf 'Hk;cGif;'Hk;pepfukd
(26) &ufu a&muf&dSvmcJhonf/ EdkifiHawmifydkif;&dS awGU&pOf
a*gufuGif;wpfckodkY 'Hk;cGif;pepfESifhqufpyfaom
ud&, d mrsm;[k ,lq&onfyh pön;f rsm;udzk ;kH tkyv f suf awmifu&kd ;D ,m;onf 2001 ckEpS u f 'H;k usnf
o,faqmifvmonfh aemufwGJ,mOfBuD;rsm;udk ESifhenf;ynm xdef;csKyfa&;pepf (MTCR) xJodkY

200
awmifudk&D;,m;EdkifiH

0ifa&mufco hJ nf/ xdpk Ofu ta&SUajrmuftm&Sa'o rdom;pkydkifukrÜPDBuD;rsm;udk jyKjyifajymif;vJrIrsm;


wGif vufeuftiftm;NyKd iq f ikd rf rI sm; rjzpfay:ap&ef jyKvkyfrnf[k uwday;cJhonf/
twGuf awmifudk&D;,m;'Hk;usnfrsm;\ ypfvTwf qrfaqmif;tDvufx&Gefepf\ 'kwd,Ouú|
Edik rf pI rG ;f &nfukd uDvrkd w
D m 300 txdom owfrw S f jzpfol vDa*sa,mifukd tusiyhf sujf cpm;rI? tvGo J ;kH pm;
&ef awmifu&kd ;D ,m;ESihf tar&duefwYkd oabmwlnD jyKvyk rf ?I vdrv f nfxu G q
f rkd EI iS hf ywf*rG af [;\ vl,kH
cJMh uonf/ ,cktcg ajrmufu&kd ;D ,m;\ Ncrd ;f ajcmufrI cRKd iq f eG qf x D o
H Ykd 0rf 43 'or 3 bDvsH (a':vm oef;
rsm;aMumifh ,if;uefo Y wfru I kd avQmch sNy;D 'H;k usnrf sm; 40 cef)Y vSL'gef;rItygt0if pGcJ surf sm;jzifh Mo*kwv f
ypfEdkifaom tuGmta0;udk uDvdkrDwm 800 txd (25) &ufwGif axmif'Pfig;ESpf csrSwfcJhonf/
jri§ w hf ifay;&ef or®wa':e,fx&efEY iS hf rGeaf *stif; ,ckuo hJ Ykd ta&;,lrIonf EdkifiH\pD;yGm;a&;twGuf
wdkYu nd§EdIif;cJhMujcif;jzpfonf/ yGiv hf if; jrifomrI&aSd pEdik o f nf[k oH;k oyfcMhJ uonf/

pD;yGm;a&; - awmifu&kd ;D ,m;Edik if o H nf urÇmph wkw¬ vl r I a&; - awmifudk&D;,m;trsKd;orD;rsm;\ ysrf;rQ


tBu;D qH;k pD;yGm;a&;tiftm;Bu;D Edik if jH zpfNy;D oufBu;D vlYoufwrf;onf 2030 jynfhESpfrwdkifrDwGif ESpf
&G,ftdkvlOD;a& jrifhrm;onfhEdkifiHjzpfonf/ tvkyf 90 udk ausmv f eG v
f mEdik Nf y;D urÇmwGif yxrqH;k ysr;f rQ
tudik rf sm; zefw;D &efEiS v hf rl zI v
l akH &; tpDtpOfrsm; oufwrf; 90 ausmftxd aeEdkifolrsm;jzpfvmrnf
twGuf a':vm 10 bDvsH (0rf 11 'or 2 x&Dvs)H jzpfaMumif; okawoeynm&Sirf sm;u azazmf0g&Dv
oH;k pGrJ nfph ;D yGm;a&;vIaY H qmfrt I pDtpOfuk d awmifu&k d ;D ,m; (22) &ufwiG f ajymMum;vdu k o
f nf/ awmifu&kd ;D ,m;
tpd;k &u ZGev f (5) &ufwiG f aMunmcJo h nf/ trsK;d orD;rsm;onf t0vGerf EI iS hf aq;vdyaf omufo;kH rI
tpd;k &onf tvkyt f udik f 110,000 zefwD; odoo d momenf;yg;um use;f rma&;apmifah &SmufrI
ay;&eftwGuf 0rf 4 'or 2 x&DvsH oHk;pGJrnf ESifh acwfay:aq;bufenf;ynmwdkYudk us,fus,f
jzpfonf/ rD;owform;rsm;? &Jrsm;? ausmif;q&m jyefYjyefY&&dSEdkifrIu oufwrf;ukd ydk&SnfapcJhaMumif;
rsm;ESifh vlrIa&;tvkyform;rsm;udk t"duxm; avhvmrIwGif aumufcsufcscJhonf/
tvk y f z ef w D ; rnf j zpf N yD ; tvk y f & S m azG a eaom awmifudk&D;,m;ordkif;wGif tqdk;&Gm;qHk;
i,f&G,folrsm;? pD;yGm;a&; vk y f i ef ; &S i f r sm;ES i f h a&aMumif ; rawmf w qrI t jzpf 2014 ck E S p f u
enf ; ynmvk y f i ef ; opf r sm;ud k ul n D a y;rnf jzpf qD;0l;ul;wdkYoabFmepfjrKyfcJh&m ausmif;om; 250
onf/ xdkYjyif oufBuD;&G,ftdkrsm;? tvkyfvkyfudkif cefYtygt0if vlaygif; 304 OD; aoqHk;cJhonf/
aeaomrdcifrsm;ESifh 0ifaiGenf; tdrfaxmifpkrsm; ,if;epfjrKyfrIrSm vl\trSm;aMumifh epfjrKyfcJh&jcif;
twGuf vlrIzlvHka&;toHk;p&dwf tjzpf 0rf 7 jzpfonf[k pHkprf;ppfaq;rIrsm;u azmfjycJhonf/
x&DvsHudk oHk;pGJrnfjzpfonf/ oabFmepfjrKypf Ofu aysmufq;kH aeolrsm;\ rdom;pk
udk&D;,m;EdkifiHwGif rdom;pkydkifukrÜPDBuD;rsm; rsm;u awmif;qdkcJhonfhtwGuf oabFmjyefvnf
ESiEhf ikd if aH &;tmPmydik rf sm;Mum; ywfoufqufE, T rf I q,f,al &;vkyfief;rsm;udk rwfv (22) &ufwGif
rsm;&dcS o hJ nf/ rdom;pkyikd uf rk P Ü BD u;D rsm;onf tmPmydik f pwifcJhonf/ oabFmudk rwfv (23) &ufwGif
rsm;xHrS txl;tcGifhta&;&,lNyD; rdrdwdkYtusKd; a&ay:odYk jyefvnfwif,El ikd cf NhJ y;D rwfv (31) &uf
pD ; yG m ;ud k o m vkyfaqmifcJhMuonf[k ud k & D ; ,m; wGif qdyfurf;odkY atmifjrifpGm o,faqmifEdkifcJh
jynf o l r sm;u ,l q cJ h M uonf / ywf*Grfa [;udk onf/
&mxl;rS z,f&mS ;cJNh y;D aemuf or®wopfreG af *stif;u

201
xdkif;EdkifiH

xd k i f ; Ed k i f i H / / EdkifiHa&;
&;- wm0efvpf[if;rIjzihf &ufwGif yxrqHk;tBudrf w&m;0ifajymMum;onf/
pGJcsufwifcHxm;&onfh xdkif;0efBuD;csKyfa[mif; xdik ;f w&m;½H;k csKyu
f pufwifbmv (27) &uf
&ifvwf&iS ef m0yfonf pD&ifcsucf srw S rf nfh Mo*kwv f wGif 0efBu;D csKyaf [mif; &ifvwfukd wm0efvpf[if;rI
(25) &ufwGif w&m;½Hk;odkYvma&muf&ef ysufuGuf pGJcsuftwGuf jypfrIxif&Sm;ojzifh rsufuG,faxmif
cJhojzihf w&m;½Hk;u ¤if;udk zrf;0&rf;xkwfcJhNyD; 'Pf ig;ESpcf srw S v
f ukd o f nf/ qefpyg;0,f,al &; rl0g'
pD&ifcsufcsrnfhaeYudk pufwifbmv (27) &ufoYkd udk taumiftxnfazmf&mwGif qHk;½IH;rIrsm;udk
ajymif;a&TUcJo
h nf/ &ifvwfonf use;f rma&;raumif; BudKwifumuG,fEdkifonfh oifhavsmfNyD; xda&mufrI
ojzifh pD&ifcsufcsrw S rf u
I kd a&TUqdik ;f ay;&ef ¤if;\ &daS om pnf;rsO;f rsm;udk csrw S of ifah Mumif;? &ifvwf
a&SUaeu awmif;qdck ahJ Mumif;? od&Yk mwGif w&m;½H;k u onf ,if;uJhodkY pnf;rsOf;rsm;csrSwf&ef ysufuGufrI
,HkMunfrIr&dSojzifh zrf;0&rf;xkwf&ef qHk;jzwf aMumifh v,form;rsm;? jynfob Yl @mrsm;? b@ma&;
cJhaMumif; OD;aqmifw&m;olBu;D csufcsLvmrGefu 0efBu;D Xme? Edik if EH iS hf jynforl sm;twGuf Bu;D rm;aom
ajymMum;onf/ qH;k ½I;H rIrsm; jzpfay:apcJah Mumif; pD&ifcsuw f iG f azmfjy

pD&ifcsufcsonfhaeYwGif &ifvwfudk axmufcHolrsm;u w&m;½Hk;tjyifü pka0;aeMupOf

w&m;½H;k odYk rvma&mufcahJ om &ifvwfonf xm;onf/ w&m;½Hk;csKyfodkY &ifvwf\a&SUaersm;


jynfyodkY wdrf;a&SmifoGm;NyDjzpfaMumif; ¤if;\ygwD vma&mufcJhMuNyD; ¤if;udkaxmufcHolrsm;uvnf;
ESifh xkdif;tpdk;&u xkwfjyefcJhonf/ &ifvwfonf w&m;½Hk; tjyifbufwGif pka0;cJhMuonf/ ½Hk;wif
vHkjcHKa&;wyfzGJUrsm;\ apmifhMunfhcHae&onfhMum;rS ppfaq;rIonf wpfESpfausmfMumjrihfcJhNyD; &ifvwf
EdkifiHrSxGufcGmoGm;EdkifcJhjcif;onf tpdk;&ESifh vQKd U0Suf onf Mum;emrIrsm;odYk yHrk eS w
f ufa&mufcahJ omfvnf;
oabmwlncD suf ,lczhJ , G &f aSd Mumif; avhvmolrsm;u Mo*kwv f (25) &ufrpS í w&m;½H;k odv Yk ma&mufjcif;
oH;k oyfcMhJuonf/ &ifvwfvu dk yf gvmonfh ,mOfwef; r&dSbJ wdrf;a&SmifoGm;cJhonf/ &ifvwf\EdkifiHul;
onf ppf b uf p pf a q;a&;*d w f w pf c k u d k j zwf í vufrSwfrsm;udk ½kyfodrf;vdkufaMumif; xdkif;tpdk;&
tdref ;D csi;f uarÇm'D;,m;Edik if H e,fpyfteD;odYk OD;wnf wm0ef&dSolrsm;u atmufwdkbmv (31) &ufwGif
oGm;cJhaMumif; xdkif;tpdk;&u pufwifbmv (8) ajymMum;onf/

202
xdkif;EdkifiH

urÇmth csr;f omqH;k awmf0ifro d m;pkrsm;xJwiG f onf/ rmeufpfonf vlukeful;onfhat;*sifhrsm;


yg0ifonfh xdik ;f awmf0ifro d m;pk\ <u,f0rIrsm;udk xHrS a':vm 440,000 (bwf 14 'or 8 oef;)
xdik ;f bk&ifu wku
d ½f u
kd x
f ed ;f csKycf iG &hf rnfh Oya'opfudk udk bPfvTJaiG rsm;rSwpfqif&h &dcS ahJ Mumif; w&m;½H;k
vTwfawmfu twnfjyKay;cJhNyD;aemuf Zlvdkifv uxkwjf yefonf/ ppfbuf? &Jbuf? a'oqdkif&m
(17) &ufwiG f tmPmouf0ifco hJ nf/ ,cifu Crown Edik if aH &;orm;rsm;? rmzD;,m;*dP k ;f rsm;u vluek u f ;l
Property Bureau (CPB) u xde;f csKyx f m;cJ&h mrS ,ck olrsm;? at;*sirhf sm;? axmufyyHh aYkd qmiforl sm;tjzpf
Oya'opft& CPB udk BuD;MuyfrnfhaumfrwD\ vkyaf qmifcMhJ uNy;D tm&SEik d if t
H csKUd rS 0ifa&mufvmaom
tzGUJ 0iftm;vH;k udk bk&ifu wku d ½f u kd cf eft
Y yfciG &hf rnf a&TUajymif;tajccsorl sm;xHrS aiGnp§ af erIrsm;udk ½H;k wif
jzpfonf/ ppfaq;&mwGif azmfxkwfEdkifcJhonf/

xdkif;bk&if blrdabmt'lvm'uf\
psmyeyGJokdY wufa&mufvmonhf
xdkif;jynfolrsm;

xdkif;ppfwyfu EdkifiHtmPmudk odrf;,lcJhNyD; 2016 ckESpfu uG,fvGefcJhonfh xdkif;bk&if


aemuf av;ESpaf usmt f Mum 2018 ckEpS f Ed0k ifbmv rif;jrwf blrdabmt'lvm'uf\psmyetcrf;tem;
wGif a&G;aumufyrJG sm; usi;f yay;rnf[k xdik ;f tpd;k & udk befaumufNrKdUü atmufwb k d mv (25) &ufrS (29)
u atmufwdkbmv (10) &ufwGif aMunmonf/ &uftxd ig;&ufMum usi;f ycJo h nf/ a':vm oef;
&uf t wd t usud k r l 2018 ck E S p f ZG e f v wG i f 90 ausmo f ;kH pGcJ o
hJ nfh ukeuf sp&dwt f rsm;qH;k psmye
aMunmrnf[kqdkonf/ yGJBuD; jzpfonf/ awmf0ift½dk;tdk;udk wifaqmifvm
onfh ESpfbD;wyfa&Ta&mifppf&xm;u NrdKUawmfudk
rsufarSmufa&;&m - a&TUajymif;tajccsolrsm;tm; jzwfoef;oG m;pOf xd k i f ; jynf ol oH k ; od e f ; ausmf u
vlukeful;rItwGuf vHkjcHKa&;wyfzGJUwm0ef&dSolrsm; teufa&mif 0wfpHkrsm;0wfqifí vrf;ay:wGif
udk Zlvikd v f (19) &ufu ½H;k wifppfaq;cJNh y;D ESp&f n S f pka0;cJhMuNyD; bk&ifrif;jrwfudk aemufqHk;tBudrf
axmif'Pfrsm; csrw S cf o
hJ nf/ Edik if aH wmifyikd ;f vHjk cKH a&; *g&0jyKcMhJ uonf/ psmyetcrf;tem;odYk tar&duef
tzGJU\xdyfwef;wm0ef&dSol Munf;wyf 'kwd, umuG,af &;0efBuD; *sdrf;pfrmwpf? NAdwdefrif;om;
Adv
k cf sKyBf u;D rmeufpuf kd Edik if jH zwfausmí
f vkyaf qmif tif'½l;? *syef rif;om;tmuD&dSEdkwdkYtygt0if
aom uGef&ufwpfckü MuH&mygrIESifh vlukeful;rIudk Edik if aH ygif; 42 Edik if rH S awmf0ifro d m;pkrsm;? *kPo
f a&&dS
axmufy&h H eftwGuf tjcm;olrsm;ESih f yl;aygif;vkyaf qmifrI yk*Kd¾ vrf sm; wufa&mufcJhMuonf/
ponfh pGJcsufrsm;jzifh axmif'Pf 27 ESpf csrSwfcJh

203
xGe;f wif? OD;? 0PÖausmx
f if a'owGif;xdyfoD;tpnf;ta0;rsm;

xGe;f wif? OD;? 0PÖausmx


f if (1923-2017)/ / owif ; t,f ' D w m? 1953 ck E S p f w G i f jref r m
(1923-2017)/
0PÖausmfxifOD;xGef;wif (wuúodkvfoufyef) udk EdkifiHawmftpdk;& EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme wwd,
OD;zd;k pde?f a':nGew Ykd 1923 ckEpS ?f Zefe0g&Dv (27) twGif;0eftjzpf wm0efxrf;aqmifNyD; 1983 ckESpf
Yf u
&ufwGif &ckdifjynfe,f? oHwGJNrdKUü arG;zGm;onf/ wGif nTefMum;a&;rSL;tjzpfrS tNidrf;pm;,lonf/
OD ; xG e f ; wif o nf tNid r f ; pm;,l N yD ; aemuf
pmayAdrmefu ESppf Ofxw k af 0aom jrefrmhp, G pf u kH sr;f
ESpfcsKyfrsm;wGif ukvor*¾ESpfywfvnf taxGaxG
nD v mcH ? uk v or*¾ \ aqmif & G u f c suf r sm;ES i f h
EdkifiHwuma&;&mrsm;udk a&;om;cJhonf/
OD;xGef;wifonf vGwfvyfa&;armfuGef;0if
(wwd,tqifh)? vGwfvyfa&;pnf;½Hk;rIwHqdyf?
0PÖausmfxifbGJU? jynfolY0efxrf;aumif;wHqdyf
wdkYudk &&dSoljzpfonf/
OD;xGe;f wifonf a':at;jrifEh iS v hf ufxyfNy;D
om;ESpfOD;? orD;wpfOD;? ajr;ig;OD;ESifh jrpfckepfOD;
xGef;um;onf/ ZeD;ESifhom;wpfOD;onf uG,fvGef
0PÖausmx f if OD;xGe;f wif NyD;jzpfonf/
EdkifiHawmfwm0efrsm;udk BudK;yrf;xrf;aqmif
OD;xGef;wifonf 1938 ckESpfwGif &efukef cJ h a om 0PÖ a usmf x if O D ; xG e f ; wif (wuú o d k v f
wuú o d k v f ü ynmoif , l o nf / 1939 ck E S p f oufyef) onf 2017 ckESpf? Mo*kwfv (17) &uf
&efukefwuúodkvf Oypmwef;pmar;yGJü jrefrmpm wGif &efukefNrdKUü uG,fvGefonf/
(txl;) bmom&yftwGuf ]om'dk;atmif} qk&&dSí pd k ; atmif
0dZÆmbGJUESifh Oya'0dZÆmbGJUrsm;&&dSonf/
OD;xGe;f wifonf xdt k csed rf pS í jrefrmhtvif; a'owG i f ; xd y f o D ; tpnf ; ta0;rsm;/ /
owif;pm? e*g;eD*sme,f? *E¦avmupmapmifww Ykd iG f tm&S a 'oqd k i f & m bd k a tmzd k & rf E S p f y wf v nf
aqmif;yg;ESi0hf w¬Kwrkd sm; a&;om;onf/ jrefrmhtvif; tpnf ; ta0; - 2017 ckESpf tm&Sa'oqdkif&m
owif;pm\ wuúov dk o f wif;axmuftjzpf vnf; bdak tm zdk&rf ESpfywfvnftpnf;ta0; (Boao Fo-
aqmif&u G o
f nf/ uavmiftrnfrsm;rSm wuúov kd f rum For Asia Annual Conference 2017 ) zG i f h y G J
oufyef? wufxGef;atmifwdkYjzpfonf/ tcrf;tem;udk w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if ?H bdak tmNrKd U?
OD;xGef;wifonf 1943-44 ckESpfwGif *syef Boao International Conference Center ü 2017 ckEpS ?f
'dkarowif;Xme vufaxmufowif;t,f'Dwm? rwfv (25) &ufu usi;f y&m jynfaxmifpo k r®w
1944 ckESpfwGif ArmhumuG,fa&; wyfrawmf jrefrmEdik if H 'kw, d or®wOD;jrihaf qG wufa&mufonf/
tcsufjyqufoG,fa&;wyf EdkifiHjcm;owif;Xme zGiyhf t
JG crf;tem;odYk zdwMf um;xm;onfh urÇmh
t,f'w D m? 1946 ckEpS w f iG f owif;pH*k sme,f trIaqmif EdkifiHtoD;oD;rS EdkifiHhacgif;aqmifrsm;? tpdk;&tzGJU
t,f ' D w m? 1947 ck E S p f w G i f NAd w d o Qowif ; tBu;D tuJrsm;? Edik if w H umtzGUJ tpnf;rsm;rS Ouú|rsm;?
jyefMum;a&;Xme aeYpOfxkwfowif;vTm jrefrm tm&Sbakd tmzd&k rf trIaqmiftzGUJ Ouú|ESit hf zGUJ 0if

204
a'owGif;xdyfoD;tpnf;ta0;rsm;

rsm;? [dkifeefjynfe,f uGefjrLepfygwD taxGaxG ta0;rsm; zGiyhf t JG crf;tem;udk Ed0k ifbmv (13) &uf?
twGi;f a&;rSL;ESihf wm0ef&o
Sd rl sm;? zdwMf um;xm;olrsm; a'opHawmfcsdef eHeuf 9 em&DwGif zdvpfydkifEdkifiH
wufa&mufMuonf/ tcrf;tem;wGif bdak tmzd&k rf reDvmNrKd U&dS Cultural Center of the Philippines (CCP) ü
Ouú| *syefEdkifiH0efBuD;csKyfa[mif; rpöwm,mql&D usif;yonf/ tcrf;tem;odkY tmqD,H tvSnfhus
zlul'gu BudKqdkEIwfcGef;qufpum; ajymMum;onf/ Ouú| zdvpfydkifor®wEdkifiHor®w rpöwm½dk'&D*dk

'kwd,or®w OD;jrihfaqG w½kwfEdkifiH bdkatmNrdKUwGifusif;yonhf bdkatmzdk&rfokdY


wufa&muftrSmpum;ajymMum;pOf

xdkYaemuf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH 'kwd, 'lwmaw;? Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾ v?f tmqD,H
0efBuD;csKyf rpöwmusef;aumif;vD? r'g*gpum; Edik if rH sm;rS Edik if t
H Bu;D tuJrsm;? tpd;k &tzGUJ tBu;D tuJ
or®wEdik if H or®w H.E. Hery Martial Rajao-narima- rsm;ESihf tmqD,EH iS hf qufpyftpnf;ta0;rsm;odkY
mpianina? rdu k cf ½dek ;D &Sm; zuf'&,fjynfaxmifpk or®w wufa&mufvmonfh rdwzf ufEik d if rH sm;rS Edik if t H Bu;D tuJ
H.E. Peter M.Christian? eDaygEdkifiH0efBuD;csKyf H.E. rsm;ESihf tpd;k &tzGUJ tBu;D tuJrsm; wufa&mufonf/
Puspa Kamal Dahal Prachanda ESih f tmz*efepöwefEi kd if H tpDtpOft& tcrf;tem;udk tmqD,H
txufvw T af wmfOuú| H.E. Fazel Hadi Muslimyar txdrf;trSwfoDcsif;jzifh zGifhvSpfNyD; tmqD,H
wduYk rdecYf eG ;f ajymMum;Muonf/ ,if;aemuf 'kwd, tvSnfhusOuú| zdvpfydkifor®wEdkifiH or®wu
or®wOD;jrifhaqGu rdefYcGef;ajymMum;onf/ EIwfcGef;qufpum;ajymMum;onf/
,ckESpf bdkatmzdk&rf\acgif;pOfrSm Global- 31 Burd af jrmuf tmqD,rH suEf mS pHn k D xdyo
f ;D
ization & Free Trade : The Asian Perspectives jzpfNyD; tpnf;ta0; (Plenary Session) udk reDvmNrdKU&dS
Globalization, Growth, Reform ESifh New Economy Philippines International Convention Centre (PICC)
[lí tydkif;av;ydkif;cGJum aqG;aEG;cJhMuonf/ ü qufvufusi;f yonf/ ,if;aemuf ESpf (40) jynfh
31 Budrfajrmuf tmqD,HxdyfoD; tpnf;ta0; txdrf;trSwf tmqD,H-tar&duef xdyfoD;
ESifh qufpyftpnf;ta0;rsm; ta0;rsm;- 31 Budrfajrmuf tpnf;ta0;? 20 Budrfajrmuf tmqD,H-w½kwf
tmqD,HxdyfoD;tpnf;ta0;ESifh qufpyftpnf; xdyfoD;tpnf;ta0;? 19 Budrfajrmuf tmqD,H-

205
a'owGif;xdyfoD;tpnf;ta0;rsm; 'rfrD? *sKdeoef

ud&k ;D ,m; xdyo f ;D tpnf;ta0;ESihf 20 Burd af jrmuf twGi;f tcspZf mwfjrL; Zmwfum;rsm;rSonf txifu&
tmqD,H-*syef xdyfoD;tpnf;ta0;wdkYudk (PICC) yk*¾dKvfrsm;\ rSwfwrf;½kyf&Sifrsm;txd tEkynm
&dS Summit Hall ü usif;yonf/ vuf&mrsm;pGmudk zefwD;cJhonf/ 1991 ckESpfu
Edk0ifbmv (14) &uf eHeufydkif;wGif tBudrf ½dkuful;jzefYcsdcJhonfh onf;xdwf&ifzdkZmwfum; Si-
20 ajrmuf tmqD,H+3 xdyfoD;tpnf;ta0;? ESpf lence of the Lambs jzifh taumif;qHk;'g½dkufwm
(40) jynfhtmqD,H-tD;,l xdyfoD;tpnf;ta0;? atmf p umqk &&d S c J h o nf / ,if ; Zmwf u m;onf
rGef;vGJydkif;wGif 12 Budrfajrmuf ta&SUtm&SxdyfoD;
tpnf;ta0;ESifh 15 Budrfajrmuf tmqD,H-tdE´d,
xdyo f ;D tpnf;ta0;wdu Yk kd PICC ü qufvuf usi;f y
onf/ nydkif;wGif a&TUajymif;tvkyform;rsm;\
tcGifhta&;umuG,fa&;ESifh jr§ifhwifa&;qkdif&m
tmqD,o H abmwlncD suu f kd tmqD,aH cgif;aqmif
rsm;u vufrSwfa&;xdk;Muonf/
xdkYaemuf 31 Budrfajrmuf tmqD,HxdyfoD;
tpnf;ta0;ESifh qufpyftpnf;ta0;rsm; ydwfyGJ
tcrf;tem;ESifh tmqD,HOuú|&mxl; vTJajymif;
ay;tyfjcif; tcrf;tem;rsm;udk qufvufusif;y *sKdeoef'rfrD
onf / 2017 ck E S p f tmqD , H t vS n h f usOuú |
zdvpfyikd o f r®wEdik if o
H r®w rpöwm½d'k &D*'kd w
l maw; taumif;qH;k Zmwfum;qk? taumif;qH;k ZmwfneT ;f qk?
u EI w f q uf p um;ajymMum;NyD ; 2018 ck E S p f taumif;qH;k trsK;d om; o½kyaf qmifq?k taumif;qH;k
tmqD,HtvSnfhus Ouú|wm0ef,laqmif&Gufrnfh trsKd;orD;o½kyfaqmifqkwdkYvnf;&&dScJhNyD; pkpkaygif;
pifumylor®wEdik if H 0efBu;D csKyf rpöwmvD&eS v f eG ;f xH atmfpumqk ig;qk qGwcf ;l &&do S nf/
tmqD , H t vS n f h u sOuú | wm0ef E S i f h taqmif attdik 'f tD ufpaf &m*g cHpm;ae&onfh ¤if;\
ta,mifwil ,fukd vTaJ jymif;ay;tyfonf/ ,if;aemuf oli,fcsi;f wpfO;D udk taMumif;jyKí 1993 ckEpS w f iG f
pifumylor®wEdkifiH 0efBuD;csKyfu EIwfcGef;quf Philadelphia Zmwfum;udk ½duk u
f ;l cJo
h nf/ ¤if;Zmwfum;
pum;ajymMum;onf/ onf attdik 'f t D ufpaf &m*gESiyhf wfoufí ½du k uf ;l
aom atmifjrifonfh ½kyf&SifZmwfum;rsm;teuf
wpfum;jzpfonf/ ,if;Zmwfum;wGif a*;a&SUaetjzpf
'rfrD? *sKdeoef / / atmfpumqk& tar&duef o½kyaf qmifonfh rif;om;wGr[ f ifch u
f taumif;qH;k
½kyf&Sif'g½dkufwm *sKdeoef'rfrDudk 1944 ckESpf trsKd;om;o½kyfaqmif atmfpumqk&&dSonf/
azazmf0g&Dv (22) &ufwiG f tar&duef jynfaxmifpk 'rfrD\tjcm;xif&Sm;aom ½kyf&SifZmwfum;
e,l;a,mufü arG;zGm;onf/ rD,mrDtxufwef; rsm;rSm Melvin and Howard (1980), Swing Shift
ausmif;ESihf zavmf&'D gwuúov kd w f w
Ykd iG f ynmoifMum; (1984), Something Wild (1986), Married to Mob (1988)
cJhonf/ ponfZh mwfum;rsm;jzpfonf/ e,fvfqifrif'v J m;?
'rfroD nf 1970 jynfEh pS 0f ef;usiw f iG f tEkynm or®wa[mif;*sirf u
D mwm? tqdak wmf b½kppf y&if;
avmuod0Yk ifa&mufcNhJy;D tEkynmoufwrf; ESpf 40 pwif;? tqdak wmf *supf wifwif;bm;vdw?f Kenny

206
'rfrD? *sKdeoef eDoif;? armif? ysOf;rem;

Chesney? Neil Young ESifh Talking Heads tzGJUwdkY jrefrmEdkifiHpmwwfajrmufa&; A[dkaumfrwD0if?


twGuf rSwfwrf;½kyf&Sifrsm; ½dkuful;ay;cJhonf/ tajccHynmausmif;oH;k pmtkyaf umfrwD (jrefrmpm)
'rfro
D nf touf 73 ESpt f &G,f 2017 ckEpS f tzGJU0if? 1986 ckESpfwGif EdkifiHwumvli,frsm;ESpf
{NyDv (26) &ufwGif tar&duefjynfaxmifpk? pdppfa&;tzGUJ 0iftjzpf aqmif&u G o f nf/ 1992 ckEpS f
ref[ufwef&dSaetdrfü uG,fvGefonf/ wGif w½kwEf ikd if EH iS hf 1996 ckEpS w f iG f xkid ;f Edik if w
H o
Ykd Ykd
oGm;a&mufí ynma&;ESiphf may,Ofaus;rI aqG;aEG;
yGrJ sm; wufa&mufonf/ 2007 ckEpS w f iG f jrefrmEdik if H
eDoif;? armif ? ysOf ; rem; (1947-2017) ynma&;okawoetzGJUOD;pD;Xme vufaxmuf
/ / uAsmq&mysO;f rem;-armifeo
D if;udk yef;xdrq
f &m nTefMum;a&;rSL;tjzpfrS tNidrf;pm;,lonf/
OD;omtH;k ? a':apm&Siw f u
Ykd 1947 ckEpS ?f ZGev
f (28) ysOf;rem;-armifeDoif;onf 1964 ckESpfwGif
&ufwiG f ysO;f rem;NrKd Uü arG;zGm;onf/ emrnft&if;rSm tEk y nmqd k i f & mpmayqk (trsKd ; om;pmayqk )
OD;wif0if; jzpfonf/ uav;pmaypwkw¬qkudk ]aumuf&dwfcsdef} pmtkyf
jzifv h nf;aumif;? 1965 ckEpS w f iG f trsK;d om;pmayqk
uav;pmaypwk w ¬ q k u d k ]&wemOD ; } pmrl j zif h
vnf;aumif;? 2001 ckESpfwGif trsKd;om;pmayqk
uav;pmayudk ]jrpHy,fEiS t hf jcm;yHjk yifrsm;} pmtkyf
jzifv h nf;aumif;? 2011 ckEpS w f iG f trsK;d om;pmayqk
uAsmaygif;csKyfudk ]iSufuav;\aw;csKdcsKduAsm
rsm;} pmtkyfjzifhvnf;aumif; qGwfcl;&&dSonf/
ysO;f rem;-armifeo D if; a&;om;xkwaf 0cJah om
pmtkyfrsm;rSm aumuf&dwfcsdef (1965)? &wemOD;
(1966)? aejcnf x J u ES i f ; puf r sm; (1974)?
ysOf;rem;armifeDoif; r0wf&nfyHkjyifrsm; (1975)? pmpDpmuHk;-tawG;ESihf
ta&; (1985)? uAsm[lonf yef;0wf&nf (1989)?
i,fpOfu txu (2) ysOf;rem;ü ynmoif ok 0 PÖ o mr (1990)? pmpD p muH k ; zwf & atmif
,lonf/ ynmoif,pl Of pmpDpmuH;k qkrsm; &&do S nf/ (1992)? rdk;wpfaygufESifhydawmufyGifh (1995)?
1962 ckEpS rf pS í txufwef;ynmoifqk &&do S nf/ jrpHy,fESifhtjcm;yHkjyifrsm; (2002)? iSufuav;
1965 ckEpS w f iG f wuúodkvf0ifwef;atmifjrifonf/ \aw;csKdcsKduAsmrsm; (2012) pmtkyfwdkY jzpfonf/
ynma&;wuúov kd rf S ynma&;bGUJ (B.Ed) ESifh r[m ysO;f rem;-armifeo D if;onf vpOfxw k rf *¾Zif;
ynma&;bGJU (M.Ed) &&dSonf/ tcsKUd ESihf pmapmiftcsKUd wGiv f nf; uAsm? pmpDpmuH;k
txu Aef;armfü txufwef;jyq&mtjzpf ESihf ynma&;aqmif;yg;rsm; a&;om;cJo h nf/ ynma&;
pwifwm0efxrf;aqmifonf/ 1971 ckESpfwGif 0efBu;D Xme jrefrmEkid if yH nma&; okawoetzGUJ OD;pD;
jrefrmEdkifiHynma&; okawoetzGJUodkY ajymif;a&TU Xmeu vpOfxw k af 0vsu&f aS d om ynma&;owif;vTm
wm0efxrf;aqmifonf/ 1973 ckEpS w f iG f *syefEikd if H wGifvnf; a&;om;onf/
od k Y o G m ;a&muf í ynma&;ES i f h p may,Of a us;rI trsKd;om;pmayqk av;BudrfqGwfcl;cJhaom
aqG ; aEG ; yG J w uf a &muf o nf / 1975 ck E S p f w G i f ysOf;rem;-armifeDoif;onf 2017 ckESpf? ZGefv (2)

207
eDoif;? armif? ysOf;rem; "r®meE´? b'´EÅ

&ufwGif &efukefNrdKUü uG,fvGefonf/ uG,fvGefcsdef uvsmPmbd0Ho? rHk&GmNrdKU ta&SUv,fwDwkdufopf


wGif ZeD;a':&D&Djrifh (txufwef;jy? txu-3? q&mawmf b'´E0Å g,rwdx Yk w
H iG f ygVdt|uxm#Dum
urm&Gw?f Nird ;f )? orD;ESpOf ;D ? om;ESpOf ;D ESihf ajr;ESpOf ;D usr;f pmrsm;udk oifMum;qnf;yl;cJNh y;D &Sr;f jynfe,fv;kH
wdkY usef&pfonf/ qkdif&m anmifa&TNrdKU 0de,m'dEk*¾[pmar;yGJi,f?
pd k ; atmif vwf? BuD;? tpdk;&ygVdyxrjyefpmar;yGJ i,f? vwf?
Bu;D ESihf tpd;k &"r®mp&d,pmcswef;wdu Yk kd atmifjrifchJ
"r® meE´? b'´EÅ (t*¾r[m y@dw) (jrefrm
[my@d onf/
1283- 1378) / / &Srf;jynfe,f? awmifBuD;NrdKU? q&mawmfonf awmifBu;D NrKdU? atmifajrompnf
uHom&yf? atmifajrompnfygVdwuúov kd f (a&Tusi)f ygVdwuúodkvfausmif;wdkuf pwifwnfaxmifcsdefrS
ausmif ; wd k u f OD ; pD ; y"me em,u? Ed k i f i H a wmf pí pmcsuxdutjzpfvnf;aumif;? y"me em,u
Mo0g'gp&d, t*¾r[my@dw b'´EÅ"r®meE´udk q&mawmftjzpf vnf;aumif; wynf&h [ef;omraP
crnf;awmf OD;,H;k ? r,fawmfa':pDwu Ykd 1283 ckEpS ?f 100 ausmw f u Ykd kd y&d,wdpå mayrsm;udk ydcYk say;cJo h nf/
oDwif;uRwf vjynfhausmf (6) &uf paeaeYwGif q&mawmf o nf oH C mh t zG J U tpnf ; rsm;
&S r f ; jynf e ,f ? awmif B uD ; Nrd K U? tif ; av;a'o? ay:aygufonft h csed rf pS í awmifBu;D NrKd Ue,f oHC
ajreDukef;&Gmü zGm;jrif awmfrlcJhonf/ em,utzGJUOuú| (a&Tusif) tjzpfvnf;aumif;?
q&mawmfavmif;vsmonf awmifBuD;NrdKU? tpdk;&ygVdyxrjyef pmar;yGJBuD;Muyfa&;tzGJU0if
tif;av;a'o? ajreDukef;&Gm? ajreDukef;ausmif; tjzpf vnf;aumif;? awmifBuD;NrdKU? anmifa&TNrdKU?
*d k P f ; axmuf q &mawmf OD ; eE´ u d k O yZÑm,f j yKí atmifyef;NrdKU? yif;w,NrdKUrsm;&dS ausmif;aygif; 11
rdbESpyf g;wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ jzifh &Sio
f mraPtjzpf ausmif;wdu Yk kd tkycf sKyaf &;wm0ef,v l suf vnf;aumif;?
odkY a&muf&dScJhNyD; 1303 ckESpf? e,kefvqef; (14) EdkifiHawmfMo0g'gp&d,wm0efudk ysHvGefawmfrlcsdef
&ufwGif q&mawmfb'´EÅeEd´,udk OyZÑm,fjyKí txdvnf;aumif; aqmif&GufcJhonf/
[J[;kd NrKd U? bk&m;ausmif; 'g,um OD;acgif? a':rQiw f dkY q&mawmfonf ypönf;rodk pdwfrwdk cifysKd
\ ypö,mEk*[ ¾ udck ,H u
l m awmifBu;D NrKd U? atmifajr BuD;yGm;aMumif; [laomq&mBuD;rsm;\Mo0g'udk
ompnfygVdwuúodkvf (a&Tusif) ausmif;wdkuf ESv;kH oGi;f vsuf &&daS omvmbfoyÜumwdu Yk kd wynfh
oDv0daom"eDodrfawmfü jrifhjrwfaom&[ef; &[ef;oHCmwdkYtm; a0iSay;urf;csD;jr§ifhvsuf "l&
tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/ ESpfyg;udk qifjcifyGm;rsm;tm;xkwfawmfrlojzihf
q&mawmfonf tif;av;a'o? ajreDuek ;f ausmif; &[ef;&SifvlwdkY\ MunfndKrIudk cH,l&&dSonf/
q&mawmf OD ; Owå r ? aus;pm;uk e f ; q&mawmf q&mawmf \ omoemtusKd ; o,f y d k ;
OD;y@dw? tif;vsm;ausmif;q&mawmf OD;auwk aqmif&GufcJhrIaMumifh EdkifiHawmftpdk;&u 1995
rmvm? awmifBuD;NrdKU atmifajrompnfausmif; ckEpS wf iG f t*¾r[my@dwbGUJ wHqyd af wmf qufuyf
q&mawmf b'´EeÅ Ed, ´ (t*¾r[my@dw)? rEÅav;NrKd U vSL'gef;cJhonf/ q&mawmfBuD; b'´EÅ"r®meE´onf
r[m0d o k ' ¨ g ½H k w d k u f o pf ? pnf & S i f q &mawmf omoem tusKd ; o,f y d k ; aqmif & G u f a wmf r l & if ;
b'´Eo Å 0k PÖaZmwsmbd0o H ? oHawmfqifq h &mawmf oufawmf 95 ESpf? odu©mawmf 76 0gt& 1378
b'´EÅ0go0gbd0Ho? rpdk;&drfwkduf q&mawmf b'´EÅ ckESpf? wydkYwGJ vqef; (6) (2-2-2017)&ufwGif
0dpw d må bd0o H ? b'´EpÅ aE´mbmombd0o H (t*¾r[m b0ewfxH ysHvGefawmfrlonf/
y@dw)? a0,Hbo kH m ausmif;wdu k q
f &mawmf b'´EÅ armif n d K xG e f ; (jref r mpm)

208
ae
aerrsK d;oefY Edkb,fqk

aersKd;oefY (1943-2017) / / pmayAdrmefpmrlqk? ]]aersKd;oefY}} uavmiftrnfjzihf aiGwm&D? jr0wD?


aersKd
yckuLú pmayqk? trsK;d om;pmayqk& q&maersK;d oefY rk;d OD;yef;? Edik if *hH Pk &f nfr*¾Zif;wdw
Yk iG f 0w¬Kw?kd 0w¬K&n S f
udk rauG;wdik ;f a'oBu;D ? a&pBuKd NrKd Ue,f? atmifeef;&Gm rsm; a&;om;cJo h nf/ pmayAdrmefpmrlNyKd iyf JG rsm;wGif
ü OD;boefY? a':at;<u,fwdkYrS 1943 ckESpf? 0ifa&muf ,SOfNydKifcJh&m yxrqk (9) qk? 'kw, d qk
Zefe0g&Dv (10) &ufwiG f arG;zGm;cJo h nf/ trnf&if; (6) qk? wwd,qk (2) qk&&dcS NhJy;D trsK;d om;pmayqk
rSm OD;wifjrifhjzpfonf/ i,fpOfu atmifeef;&Gm? (2) qkESifh tmqD,Hpmayqk (1) qkudkvnf; &&dScJh
atmifomausmif ;wGif pwifynmoifMum;cJhNyD; onf/
tajccHynmudk a&pBuKd NrKd U tpd;k &wef;jrihfausmif; q&maersKd;oefY\ xkwfa0NyD;aompmtkyf
rsm;teuf xif&mS ;aompmtkyrf sm;rSm yHak wmifyn kH m
c&D;onf? AefYusDudkvSrf;ygvdkY ycef;udk0ifcJhw,f?
t*¾aH wmifu armifoefx Y cJ?h tnmw½d;k u q&mzdk;
b0ESiphf may? ca,mif;ajrrSm yef;awGuarT; 0w¬Kwkd
rsm;? avmutvS b0aMu;rH?k b0vl&Y mG yef;tvuFm?
ajroif;ysHUysHU rdk;&eHY? &SifrawmifrS {&m0wDodkY?
rdk;aomuf aejcnfOD; ponfwdkYjzpfonf/
pmayAdrmefpmrlqk? yckuúLOD;tHk;azpmayqk?
trsKd;om;pmayqk? tmqD,Hpmayqk&Sif q&m
aersKd;oefYonf 2017 ckESpf? 'DZifbmv? (31) &uf
wGif uG,fvGefonf/
pk d ; atmif
ae
aerrs K d;oefY
Ed k b ,f q k / / 2017 ckESpftwGuf Edkb,fqk
wGif oifMum;cJhonf/ 1959 ckESpfwGif jrif;rlNrdKU? &&dSolrsm;trnfpm&if;udk Edkb,fqka&G;cs,fa&;
tajccHynm txufwef;ausmif;wGif txufwef; aumfrwDu atmufwkdbmv (2) &ufrS pwif
jyq&mtjzpf pwiftrIxrf;cJo h nf/ xdrk S tv,fwef; aMunmonf/ aq;ynm? ½lyaA'ESifh "mwkaA'
ausmif;tkyf? txufwef;ausmif;tkyf? NrdKUe,f bmom&yfwdkY twGuf yl ; wG J o H k ; OD ; pD ? pmayES i f h
ynma&;rSL; wm0efrsm;udk ykvNJ rKd Ue,f? qm;vif;Bu;D pD;yGm;a&;ynm&yfwdkYtwGuf wpfOD;pD? Nidrf;csrf;a&;
NrdKUe,f? ppfudkif; NrKd Ue,f? jrif;rlNrKd Ue,f? t&mawmf qktwGuf tzGJUtpnf;wpfck pkpak ygif;bmom&yf
NrKd Ue,fww Ykd iG f xrf;aqmifco
hJ nf/ txufjrefrmjynf ajcmufrsK;d twGuf vly*k Kd¾ vf 11 OD;ESifh tzGJUtpnf;
trSwf (2) tajccHynmOD;pD;XmerS 'kw, d nTeMfum;a&;rSL; wpfcw k u
Ykd Edb
k ,fqrk sm; qGwcf ;l &&dSonf/
(ynm) jzifh2003 ckESpfwGif tNidrf;pm;,lcJhonf/
q&maersKd ; oef Y o nf 1971 ck E S p f r S p í aq;ynmqkdif&m Edkb,fqk- 2017 ckESpftwGuf
]]wifjrif}h } uavmiftrnfjzihf [Hom0wDowif;pm? aq;ynmqkdif&mEdkb,fqkudk tar&duefZD0odyÜH
vkyo f m;jynfoaYl eYpOf owif;pm? aMu;rHo k wif;pm? ynm&Sifrsm;jzpfonfh *sufz&DpDa[m? rkdufu,f
jr0wDowif;pm? aiGwm&Dr*¾Zif;? ½Ir0r*¾Zif;wdw Yk iG f a&mpfbwf? rdkufu,f'AvsL,ef;wdkYu &&dSonf/
aqmif;yg;rsm; a&;om;cJhonf/ 1981 ckESpfrSpí ¤if;wdkYonf ouf&dStrsm;pktwGuf tdyfpufrI

209
Edkb,fqk

oHo&mudk vTrf;rdk;BuD;pdk;onfh udk,fwGif;ZD0e&D aMumifh pMu0Vm\qef;Mu,frIrsm;udk od&dSEdkif&ef


pepfudk azmfxkwfay;EdkifonfhtwGuf qkcsD;jr§ifhjcif; vrf;yGifhoGm;cJhonf/
jzpfaMumif; Edb
k ,fqak &G;cs,af &;tzGUJ u ajymMum;onf/
a[mfrkef;yrmP? udk,ftylcsdef? ouf&dSwdkY\
ZD0jzpfysufrIuJhodkY ZD0vkyfaqmifrIrsm;udk ZD0e&Du
vTrf;rdk;xm;onf/ xdkYaMumifh urÇmwGif tcsdef
owf r S w f Z k e f r sm; ajymif ; vJ a &muf & d S o nf h t cg
vlom;wdkY\udk,fwGif; e&DpepfESifh jyifyobm0
ywf0ef;usifwdkY pnf;0g;udkufrI ajymif;vJaom
aMumifh *sufav,mOfc&D;yef;rIuJhodkY oufa&mufrI ½lyaA'Edkb,fqk& ½dkifem0pf? b,f&Dbm&pf?
udk jzpfaponf/ ynm&SifoHk;OD;u aeYpOfZD0e&Du upfaomae
xdef;csKyfxm;onfh rsKd;ADZudk oD;jcm;xm;&Sd&ef toD;
wpfrsKd;udk erlemtjzpf ysHoef;rIc&D;pOfwGif toHk;jyK "mwkaA'qkdif&mEdkb,fqk- 2017 ckESpf twGuf
cJhonf/ xdkrsKd;ADZu y½dkwdef;wpfrsKd;udk 0Sufxm;NyD; "mwk a A'qd k i f & mEd k b ,f q k u d k &uf ' l b d k c suf ?
ntcsdefwGif qJvftwGif;ü xdky½dkwdef;udk pkyHkxm; *sKdtmcsif;z&efY? &pfcsuf[ef'gqifwdkYu &&dSonf/
í aeYtcsdefwGif ,if;y½dkwdef;udk NydKuGJavsmhyg;ap ao;i,faomZD0armfvDusL;rsm;\yHk&dyfudk od&dSEdkif
aMumif; azmfxkwfwifjycJhonf[k qka&G;cs,fa&; &eftwGuf ydkrdk&Sif;vif;aumif;rGefonfh (Cryo-elec-
tzGJUu ajymMum;onf/ tron microscopy) udk wnfaqmufEdkifcJhonfhtwGuf
qkcsD;jr§ifhjcif;jzpfaMumif;? ¤if;wdkY\ZD0armfvDusL;
oH;k zufjrify&kH yd xf w k v f yk o
f nfeh nf;vrf;u qJvrf sm;
\ tEkpdwfyHk&dyfudk &&dSEdkifapaMumif;? ,if;uJhodkY
yH&k yd af zmfMunf½h EI ikd rf aI Mumifh ouf&w Sd \
Ykd "mwkjzpfpOf
udk em;vnfEdkifrIESifh aq;0g;xkwfvkyfa&;qdkif&m
zGHUNzdK;rIrsm;twGuf tusKd;aus;Zl;jzpfapaMumif;
Edkb,fqka&G;cs,fa&;aumfrwDu ajymMum;onf/
aq;ynmEdkb,fqk& rdkufu,fa&mpfbwf?
rdkufu,f'AvsL,ef;? *sufz&DpDa[m
½l y aA'qd k i f & mEd k b ,f q k - 2017 ckESpftwGuf
½lyaA'qkid &f mEdb k ,fqu k kd tar&duefjynfaxmifpk
u,fvzD ;kd eD;,m;enf;ynm odyrHÜ S tmumo½lyaA'
qdkif&m odyÜHynm&Sifrsm;jzpfMuonfh b,f&Dbm&pf?
upfaomaeESihf ½dik ef m0pfwu Ykd &&do
S nf/ wGi;f eufBu;D
rsm; aygufurJG rI S xGuaf y:vmaom urÇmq h iJG iftm;
qkdif&mvdIif;rsm;udk ppfaq;awGU&dScJhonfhtwGuf "mwkaA'qdkif&m Edkb,fqk& &pfcsuf[ef'gqif?
qkcsD;jr§ifhjcif;jzpfaMumif; Edkb,fqk a&G;cs,fa&; *sKdtmcsif;z&efY? &uf'lbdkcsuf
tzGJUu ajymMum;onf/ ,if;vdIif;rsm;udk awGU&dSrI

210
Edkb,fqk

pmayqkdif&mEdkb,fq-k 2017 ckEpS t f wGuf pmay


qkdif&mEdkb,fqkudk *syefEG,fzGm; NAdwdefpma&;q&m
umZltdktpf&DS*l½dku &&dSonf/ umZltdkonf BuD;rm;
onfph wd cf pH m;rIukd ay;pGr;f Edik o
f nfh 0w¬Krsm;aMumifh
pmayEdkb,fqk&&dScJhjcif; jzpfonf/ ¤if;onf The
Remains of the day pmtkyjf zifh Man Booker qkuv kd nf;
&&dSxm;onf/

EsLuvD;,m; vufeufzsufodrf;a&;tzGJU (ICAN)

wGif Edik if aH ygif; 122 Edik if H vufrSwfa&;xdk;cJo


h nfh
orkdif;0ifEsLuvD;,m; vufeufrsm;ydwfyifa&;
oabmwl n D c suf u d k twnf j yKEd k i f a &;twG u f
OD;aqmifBudK;yrf;cJhonf/

pmayqdkif&mEdkb,fqk& umZltdktpf&DS*l½dk pD;yGm;a&;qkdif&mEdkb,fqk- 2017 ckESpftwGuf


pD;yGm;a&;qkid &f mEdb
k ,fquk kd tar&duefjynfaxmifpk
&SDum*dkwuúodkvf abm*aA'odyÜHygarmu© &pffcsuf
Nid r f ; csrf ; a&;Ed k b ,f q k - 2017 ckESpftwGuf tdwcf saf ovmu &&do S nf/ tjyKtrlqid k &f m abm*aA'
Nidrf;csrf;a&;Edkb,fqkudk EsLuvD;,m;vufeuf (Behavioral Econmics) twGuf ¤if;\aqmif&u G cf suf
zsufodrf;a&;tzGJU International Campaign to Abolish rsm;udk *kPfjyKaomtm;jzifh csD;jr§ifhcJhjcif;jzpfonf/
Nuclear Weapons (ICAN) u &&do S nf/ ajrmufu&kd ;D ,m;
ESihf tD&efEikd if w H w Ykd iG f EsLuvD;,m;qkid &f m wif;rmrI
rsm;jrifhwufaecsdefwGif urÇmay:rS EsLuvD;,m;
vufeufrsm; z,f&Sm;ypf&ef rqkwfrepf BudK;yrf;rI
rsm;twGuf qkcsD;jr§ifhjcif;jzpfaMumif; Edkb,fqk
a&G;cs,fa&;aumfrwDu ajymMum;onf/
ICAN tzGJUudk 2007 ckESpfwGif MopaMw;vs
Edik if H rJvbf ek ;f NrKd Uü pwifzUJG pnf;cJNh y;D *syef? tar&duef
ESifh NAdwdeftygt0if EdkifiHrsm;rS tpdk;&r[kwfonfh
tzGUJ tpnf;rsm;u yl;aygif;yg0ifcMhJ uonf/ ,if;tzGUJ
onf EsLuvD;,m;vufeufrsm;\aemufqufwJG
qd;k usK;d rsm;&&dyS u kH kd od&eSd m;vnfap&ef EdkifiHwumodkY pD;yGm;a&;qdkif&m Edkb,fqk&
todynmjzefaY 0ay;vsu&f o S d nf/ 2017 ckEpS f Zlvik d v
f &pfcsuftdwfcsfaovm

211
Edkb,fqk Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS hf aus;vuf...

aovmonf pD;yGm;a&;qHk;jzwfcsufudk oHk;oyf&m aejynfov l x


l rk mS 70 &mcdik Ef eI ;f cef&Y aSd Mumif;? tqdyk g
wGif pm;oH;k rIqikd &f m pdwo
f abmxm;rsm;udk aygif;pnf; aus;vufawm&GmaeolwdkYrSm EdkifiH\ausm½dk;jzpf
aqmif&u G fcahJ Mumif;? aps;uGu&f v'frsm;? wpfO;D csi;f aMumif;? xdkYaMumifh aus;vufawm&GmaejynfolwdkY
qH;k jzwfcsufrsm;udk oufa&mufaom vlom;wdkY\ \ tcef;u@rSm ta&;BuD;ygaMumif;? Nidrf;csrf;ae
tjyKtrlESifhywfoufNyD; pl;prf;&SmazGcJhaMumif; onfh a'oaeyk*¾dKvfrsm;taejzifh Nidrf;csrf;a&;ESifh
Edkb,fqka&G;cs,fa&;tzGJUu ajymMum;onf/ ywfoufí pdwf0ifpm;rIESifh A[kow k enf;aMumif;?
td c d k i f ppfyGJrsm;r&dSojzifh Nidrf;csrf;a&;onf ¤if ; wd k Y E S i f h
rqdkif[k ,lqMuaMumif;? pifppf Nird ;f csr;f a&;onf
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfESifh aus;vuf tm;vHk;ESifhoufqdkifaMumif;? vlwpfa,mufESifh
awm&Gmaevl
maevli,frsm;pum;0dik ;f (Nidrf;csrf;a&; Ed I i f ; ,S O f v Qif tpd w f t yd k i f ; tm;vH k ; aumif ; rS
pum;0dkif;) / / Edik if aH wmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvf aumif;rGerf nfjzpfaMumif;? Nird ;f csr;f a&;&rS wd;k wuf
ESifh aus;vufawm&Gmae vli,frsm;pum;0dkif; rnfjzpf&m Nidrf;csrf;a&;&&dS&ef vlwdkif;udk,fpDwGif
(Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;) udk {NyDv (11) &ufu rnfodkYwm0ef&dSonf? rnfodkYvkyfay;Edkifonfudk
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqidk &f m uGeAf if;&Si;f pOf;pm;aqG;aEG;apvdkaMumif; ajymMum;onf/
A[dXk me (2) üusi;f y&m Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾vf xdkYaemuf aus;vufawm&Gmaevli,frsm;
a':atmifqef;pk M unf E S i f h jynf a xmif p k 0 ef B uD ; pum;0dkif;odkYwufa&mufvmonfh vli,frsm;u
a'gufwmazjrif?h a'gufwm0if;jrwfat;? aejynfawmf aqG;aEG;Mu&m ppfuikd ;f wkid ;f a'oBu;D uefb Y vlNrKd Ue,f
aumifpDOuú| a'gufwmrsK;d atmif? 'kw, d 0efBu;D rS udkaxG;ydku rdrdwdkYEdkifiH rNidrf;csrf;onfhtwGuf
rsm;ESihf Nird ;f csr;f a&;aumfr&Sit f zGUJ 0ifrsm;? Xmeqkid &f m urÇmhEdkifiHrsm;tMum; aemufususefae&aMumif;?
wm0ef&dSolrsm;? ppfudkif;wkdif;a'oBuD; uefYbvl a'otoD;oD;&dS wdik ;f &if;om;tm;vH;k u tem*wf
NrKd Ue,frS udak xG;yd?k &Sr;f jynfe,fajrmufyikd ;f yavmif wGif Nidrf;csrf;a&;&&dS&ef 0dkif;0ef;aqmif&Gufapvdk
ud, k yf ikd t
f yk cf sKycf iG &hf a'o erfq h efNrKd Ue,frS rjzLpifyiG ?hf aMumif;? rdrdwdkYa'owGif Nidrf;csrf;onfhtwGuf
ucsijf ynfe,f jrpfBu;D em;NrKd Ue,frS rvktrd ?f rauG;wdik ;f vrf ; yef ; quf o G , f a &;rS m vnf ; aumif ; rG e f N yD ;
a'oBu;D atmifvNrH KUd e,frS udx k ed v f if;atmif? rEÅav;wkid ;f Nird ;f csr;f a&;\t&om cHpm;ae&aMumif;? &Sr;f jynfe,f
a'oBu;D tr&yl&NrKd Ue,frS udck ikd rf if;xuf? rGejf ynfe,f ajrmufydkif; yavmifudk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'o
usKdufra&mNrdKUe,frS rrdat;armf? ucsifjynfe,f erfq h efNrKd Ue,frS rjzLpifyiG u hf rdrdwdkY wtmif;a'o
zm;uefYNrdKUe,frS reef;jzLESif;ouf? {&m0wDwkdif; wGif ppfyrJG sm;jzpfymG ;aeonft h wGuf xdcu kd ef pfemrI
a'oBu;D tdrrf NJ rKd Ue,frS udv k idI rf if;pd;k ? &Sr;f jynfe,f &daS Mumif;? Nird ;f csr;f a&;&&d&S ef rnfov Ykd yk af qmifrnf?
ajrmufydkif; udk;uefYudk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'o rnfodkYazmfaqmifrnf? vufeufuikd t f zGUJ rsm;tae
avmufudkifNrdKUe,frS udkomarmif? rEÅav;wdkif; jzifh rnfonfhtajctaersKd ; usrS oabmwlNyD;
a'oBu;D 0rf;wGi;f NrKd Ue,frS r0if;rmcdik ?f u&ifjynfe,f wyfrawmftaejzifv h nf; vufeufuikd ftzGJUrsm;udk
Mumtif;qdyBf u;D NrKd Ue,frS rode;f ode;f tdEiS hf &Sr;f jynfe,f rnfonfhtajctaersKd;usrS vufrSwfxdk;cGifhjyK
awmifBuD;NrdKUe,frS udkcGefpdk;armifwdkY wufa&muf rnfudk od&dSvdkygaMumif;? ucsijf ynfe,f jrpfBu;D em;
aqG;aEG;Muonf/ NrKd Ue,frS rvktrd u f rdrdwdkYjynfe,fwGif ppfyGJrsm;
Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;wGif EdkifiHawmf\ jzpfyGm;aeonfhtwGuf wkdif;&if;om;trsm;pkrSm
twkid yf ifcyH *k Kd¾ vu f jrefrmEdik if wH iG f aus;vufawm&Gm 'kuo © nfpcef;odaYk &mufaeaMumif;? rdrad e&ma'oodYk

212
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS hf aus;vufawm&G
awm&Gmae vli,frsm;pum;0dkif; (Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;)

jyefvmumaexdik pf m;aomufEik d af &; aqmif&u G af y;ap tcsKUd ae&mrsm;wGif vrf;yef;qufo, G af &; cufcaJ eNy;D
vdkaMumif;? rauG;wdik ;f a'oBu;D atmifvNH rKd Ue,frS vQyfppfrD;r&&dSao;aMumif;? ynma&;taejzifh
udkxdefvif;atmifu rdrdwdkYa'orSm Nidrf;csrf;rI ausmif;om;ESihf q&m^q&mr ta&twGuf rrQw
&do
S nft h wGuf pdwyf ikd ;f qdik &f mudok m jyKjyifajymif;vJ ao;aMumif;? jynfe,f0efBu;D csKyu f tqdyk gvkyif ef;
&efvrkd nfxifaMumif;? xdo k Ydk jyKjyifajymif;vJ&ef w&m; rsm;udk aqmif&u G af y;rnfqo kd nft
h wGuf 0rf;ajrmuf
Oya'pdk;rdk;a&;ESifh xm0&Nidrf;csrf;a&;wnfaqmuf ygaMumif;? Nird ;f csr;f a&;[lonf wpfzufEiS w hf pfzuf
&efvdkygaMumif;? xm0&Nidrf;csrf;a&;rSm wpfaoG; aqG;aEG;ajymqdrk ?I tay;t,lnE§d iId ;f rIrmS eHygwfwpf
wpfoH? wpfpdwfwnf; pnf;pnf;½H;k ½H;k nDnn D w G nf w
G f jzpfNy;D vufeufEiS rhf ajz&Si;f bJ aqG;aEG;rIjzifh ,HMk unfrI
oGm;&rnfxifygaMumif;? rEÅav;wdkif;a'oBuD; wnfaqmufum EdkifiHawmf\twkdifyifcH y*k Kd¾ vf

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunfESihf
aus;vufawm&Gmaejynfolrsm; pum;0dkif; usif;yaepOf

tr&yl&NrKd Ue,frS udck ikd rf if;xufu &efuek -f rEÅav; OD;aqmifum aqmif&u G v


f su&f aSd om Nird ;f csr;f a&;
wGif Nidrf;csrf;a&;ESifhywfoufí jyóemr&dSaomf nDvmcH tjrefqHk;atmifjrifap&ef qkawmif;yg
vnf; avmufudkifa'owGif wdkufyGJrsm;jzpfyGm; aMumif;? ucsijfynfe,f zm;uefNY rKd Ue,frS reef;jzLESi;f ouf
aeonfhtwGuf Nidrf;csrf;rIr&dSaMumif;? rEÅav;wGif u rdrdtaejzifh jynfolxJujzpfonfhtavsmuf
vn;f vk,ufrIrsm;jzpfyGm;aeNyD; ta&;,lrIydkif; Nird ;f csr;f a&;tjref&vdyk gaMumif;? Nird ;f csr;f rIr&do
S nfh
twGuf &JwyfzUJG tiftm;enf;yg;aeaMumif;? &JwyfzUJG twGuf rdrw d aYkd 'owGif vrf;yef;qufo, G af &;cufcu J m
taejzifh w&m;Oya'pdk;rdk;atmif aqmif&GufEdkif pD;yGm;a&;aemufusaeaMumif;? ynma&;taejzifh
rnfqdkygu rIcif;rsm;avsmhyg;oGm;Edkifrnf[kjrifyg KG uav;rsm;twGuf vdt k yfaomaxmufyyhH pön;f
aMumif;? rGejf ynfe,f usKu d rf a&mNrKd Ue,frS rrdat;rGef rsm;onff vrf;yef;qufo, G af &; tcuftcJaMumifh
u rdrw d rYkd eG jf ynfe,frmS ,cifu teufa&mife,fajr ra&muf&dSao;aMumif;? {&m0wDwdkif;a'oBuD;
jzpfcahJ Mumif;? ,cktcg ynma&;? vlraI &;? pD;yGm;a&; tdrfrJNrdKUe,frS udkvdIifrif;pdk;u rdrdwdkYwkdif;a'oBuD;
ponfh vlrItqifhtwef;rsm; wdk;wufvmaMumif;? wGif a&Bu;D epfjrKyrf rI sm;jzpfay:cJNh y;D v,f{ursm;pGm

213
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS hf aus;vufawm&G
awm&Gmae vli,frsm;pum;0dkif; (Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;)

ysufpD;cJhum pdkufysKd;a&;acs;aiGjyefqyf&ef cufcJae &ef ? Nrd KUjyES i f h aus;vuf uG m[rI e nf ; yg;ap&ef


aMumif;? e,fpyfa'o rNird ;f csr;f rIrsm;aMumifh pyg;aps; aus;vufukd OD;pm;ay;vkyaf pvdak Mumif;? tmrcHrI
rSmvnf; usqif;vmum vlaerIb0 pD;yGm;a&; &daS om aps;uGuv f nf;vdyk gaMumif;? tmrcHaps;uGuf
usyw f nf;vmaMumif;? awmiforl sm;b0jri§ w hf if&ef r&dSonfhtwGuf awmifolrsm; tcuftcJ&ifqdkif
pyg;aps;udk EIef;xm;owfrSwfay;ygu awmifol ae&aMumif;? bGUJ &wdik ;f &if;om;vli,frsm;udk tpd;k &
rsm;b0 wkd;wufvmEdkifaMumif;? &Srf;jynfe,f Xmersm;wGif cefYtyfjcif;jzifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;
ajrmufydkif; udk;uefYudk,fydkiftkyfcsKyfcGifh& a'o pOfrsm;wGif yg0ifvmEdkifygaMumif; aqG;aEG;Mu
avmufudkifNrdKUe,frS udkomarmifu wkdif;&if;om; onf/
tcsif;csif;txifvGJrI? em;rvnfrIrsm; &dSaeonfh vli,frsm;\aqG;aEG;csufrsm;ESifhywfouf
twGuf vufeufudkifwkdufcdkufrIrsm; jzpfyGm;ae í Edik if aH wmf\twkdifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
aMumif;? wdkif;&if;om;tcsif;csif; Nidrf;csrf;csif pkMunfu vufrSwfrxdk;&ao;onfh vufeufudkif
pdwfjzifh EdkifiHa&;enf;vrf;t& ajz&Sif;zdkYvdkaMumif;? tzGJUtpnf;rsm;twGuf tjrJwHcg;zGifhxm;aMumif;?
ud;k uefaY 'owGif wku d yf rJG sm; rMumcPjzpfymG ;onfh 'kwd,yifvt kH pnf;ta0;twGuf vufrw S x f ;kd rnfh
twGuf pdkufysKd;a&;vkyfief; vkyfudkifvsuf&dSaom tcsdefudkapmifhraebJ vkyfaqmifrnfjzpfaMumif;?
aus;&Gmaejynfolrsm;taejzifh tcuftcJrsm;&dSyg aus;vufawm&Gmaejynfolrsm;rSm EdkifiH\trsm;pk
aMumif;? 21 &mpk yifvn kH v D mcHukd BuKd qykd gaMumif;? jzpf o nf h t wG u f Nid r f ; csrf ; a&;vd k t yf a Mumif ; ?
rEÅav;wkid ;f a'oBu;D 0rf;wGi;f NrKd Ue,frS r0if;rmcdik f aus;vufaejynfow l \
Ykd toHrxGub f J vufeufudkif
u rdrw d &Ykd mG wGif tdraf jc 1300 ausm&f NSd y;D txufwef; wyfwdkY\ aoewfoHrsm;u toHxGufaMumif;?
ausmif; wpfausmif;&dyS gaMumif;? vQypf pfr;D r&ao;bJ Nidrf;csrf;a&;udk tm;ay;vdkygu Nidrf;csrf;a&;r&rD
rdk;aumif;qnfa&aomufr&dSí qnfajrmif;ESifh pyfMum; Nird ;f csr;f a&;r&jcif;aMumifh jzpfay:aeonfh
a&avSmifuefrsm;vdt k yfaMumif;? ,cifu ajrcGeo f m jyóemrsm;? 'kur© sm;udk 0dik ;f 0ef;ajz&Si;f apvdak Mumif;?
aumufNy;D ,cka&TceG af umufonf[k Mum;&aMumif;? Nidrf;csrf;a&;twGuf pm;yGJ0dkif;wGifaqG;aEG;&rnfjzpf
[kw?f r[kwf odvykd gaMumif;? u&ifjynfe,f Mumtif; NyD ; vuf e uf u tajzay;rnf r [k w f a Mumif ; ?
qdyBf u;D NrKd Ue,frS rode;f ode;f tdu u&ifjynfe,frSm Nird ;f csr;f a&;ESiyhf nma&; qufE, T af eonft h avsmuf
ppfab;udk ESpf 60 ausmfcHpm;cJh&aMumif;? ,cktcg 'kuo © nfpcef;rSuav;rsm;udk ynma&;rjywfatmif
Nid r f ; csrf ; a&;ud k twl v uf w G J a zmf a qmif c J h BudK;pm;aeaMumif;? Nidrf;csrf;a&;vrf;udk avQmuf
jcif;aMumifh Nidrf;csrf;a&;toD;tyGifhrsm; cHpm;cJh& onfhtcg wjznf;jznf;qdkaomfvnf; t&rf;aES;í
aMumif;? use;f rma&;? ynma&;? vrf;yef;qufo, G af &;? rjzpfaMumif;? tcsdefMumav EdkifiHemavjzpfí
vlrIa&;zGHUNzdK;rI toD;tyGifhrsm;cHpm;&aMumif;? 'Pf&m'Pfcsuftjrefaysmufum Nidrf;csrf;a&;
wpfcsKdUaus;&Gmrsm;wGif pmoifausmif;r&dSonfh tjref&atmif vkyfzdkYvdkaMumif; jyefvnfaqG;aEG;
twGuf bkef;BuD;ausmif;rsm;wGif oifMum;ae& ajymMum;NyD;aemuf Online rSar;jref;onfh ar;cGef;
aMumif;? q&m q&mrrsm;rSmvnf; a'obmom oHk;ckukd jyefvnfajzMum;onf/
pum;tcuftcJ&dSaMumif;? vQyfppfrD;vnf; r&&dS xdkYaemuf EdkifiHawmf\ twkdifyifcHyk*¾dKvf
ao;aMumif;? &Srf;jynfe,f awmifBuD;NrdKUe,frS a':atmifqef;pkMunfEiS hf pum;0dik ;f odkYwufa&muf
udkcGefpdk;armifu EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvf vmonfhvli,frsm; rSwfwrf;wif "mwfyHk½dkuful;
OD;aqmifNy;D vlpY rG ;f tm;t&if;tjrpf zGHUNzdK;wdk;wuf Muonf/

214
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS hf aus;vufawm&G
awm&Gmae vli,frsm;pum;0dkif; (Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;)

EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvfESifh aus;vuf aumif ; rG e f r S jzpf r nf j zpf a Mumif ; ? xd k Y a Mumif h


awm&Gmae vli,frsm; pum;0dkif; - Edik if aH wmf\
sm;pum;0d aus;vufawm&Gm jynfolvlxk\tcef;u@u
twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf a':atmif q ef ; pk M unf E S i f h ta&;BuD;aMumif;? ,ckaqG;aEG;yGJonf Nidrf;csrf;a&;
aus;vuf a wm&G m ae vl i ,f r sm;pum;0d k i f ; ESifh ywfoufaMumif;? Nidrf;csrf;a&;ESifhywfoufí
(Nird ;f csr;f a&;pum;0dik ;f ) udk {Nyv D (11) &uf rGe;f vGJ jynfolvlxk\tcef;u@u b,fvdkta&;BuD;
2 em&DwiG f aejynfawmf&Sd jrefrm tjynfjynfqikd &f m onfudk ,ckaqG;aEG;yGJu tajzwpfckay:atmif
uGefAif;&Sif;A[dkXme-2 ü usif;yonf/ BudK;pm;&efjzpfygaMumif;? xdkYaMumifh rdrdwdkYEdkifiH\

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf 0rf;wGif;NrdKUe,f a&wdkifuefaus;&GmrS


tbdk;tbGm;rsm;ESihf awGUqHkpOf

Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; ESvHk;om;qdkonfrSm Nidrf;csrf;a&;ESifh oufqkdifonf


pkMunfu tzGit hf rSmpum;ajymMum;&mwGif ,ckvkd udk owdjyKapcsifaMumif;? Nidrf;csrf;a&;&rS wdk;wuf
aqG;aEG;Muonfq&kd mü wpfa,mufEiS hf wpfa,muf rnfjzpfaMumif;? xdkYaMumifh tm;vHk;u 0dkif;NyD;
em;axmifay;&efvdkaMumif;? aqG;aEG;yGJqdkonfrSm Nid r f ; csrf ; a&;&&ef t wG u f vl w d k i f ; vl w d k i f ; wG i f
olrsm;bmajymovJqo kd nfukd em;axmif&efvakd Mumif;? b,fvdkwm0ef&dSovJ? bmvkyfay;EdkifovJqdkonf
t"dyÜm,frSm aqG;aEG;yGJwGifygonfh tjcm;yg0ifol udk pOf;pm;NyD; aqG;aEG;apcsifaMumif; EdkifiHawmf\
rsm;udk av;pm;&efvakd Mumif;? av;pm;aomtm;jzihf twkdifyifcHyk*¾dKvfu ajymMum;onf/
em;axmif&rnf? em;axmifNyD; udk,fu wHkYjyefonfh xdkYaemuf aus;vufawm&Gmae vli,frsm;
tcg ½dk;½dk;om;om; wHkYjyefapcsifaMumif;? ½dk;½dk; pum;0dkif;odkY wufa&mufvmMuonfh vli,frsm;u
om;om; ajzmifah jzmifrh wfrwf wHjYk yefapcsiaf Mumif;? aqG;aEG;Mu&m ppfudkif;wkdif;a'oBuD; uefYbvl
odkYrSom 'DaqG;aEG;yGJonf wu,ftESpfom& &&dS NrdKUe,frS udkaxG;ydk? &Srf;jynfe,f (ajrmufydkif;)
rnfjzpfygaMumif;? þEdkifiHwdk;wuf&ef rm;rm; yavmifu, kd yf ikd t
f yk cf sKycf iG &hf a'o erfq
h efNrKd Ue,fae
rwfrwf &yfwnfEdkif&efqdkvQif aus;vufawm&Gm rjzLpifyGifh? ucsifjynfe,f jrpfBuD;em;NrdKUe,fae
ae jynfolvlxk\b0rsm; cdkifrmrS wdk;wufrS rvktdef? rauG;wdkif;a'oBuD; atmifvHNrdKUae

215
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS hf aus;vufawm&G
awm&Gmae vli,frsm;pum;0dkif; (Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;)

udkxdefvif;atmif? rEÅav;wdkif;a'oBuD; tr&yl& rjzpfb;l / Nird ;f csr;f a&;&zdYk tcsed Mf umav Edik if eH mavyJ/
NrdKUe,fae udkcdkifrif;xuf? rGefjynfe,f usKdufra&m EdkifiH jrefjref'Pf&m'PfcsufawGaysmufzdkYqdk&if
NrdKUe,fae rrdat;rGef? ucsifjynfe,f zm;uefY Nidrf;csrf;a&;udk jrefjref&atmif vkyfzdkYvdkw,f}}
NrKd Ue,fae reef;jzLESi;f ouf? {&m0wDwidk ;f a'oBu;D ]]jynf o l j ynf o m;awG u d k t&nf t csif ;
td r f r J N rd K Ue,f a e ud k v I d i f r if ; pd k ; ? &S r f ; jynf e ,f jr§ifhwifzdkYu eHygwf 1 yJ/ 'g[m wefzdk;t&dSqHk;
(ajrmufydkif;) udk;uefYudk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'o o,HZmwyJ/ a&eHw?Ykd ausmufprd ;f wdv Yk nf; tm;rud;k
avmufudkifNrdKUe,fae udkomarmif? rEÅav;wdkif; eJY/ wpfcsdefrSm ukefoGm;rSm/ jynfolqdkwm tjrJ&dSae
a'oBuD; 0rf;wGif;NrdKUe,fae r0if;rmcdkif? u&if rSmyJ/ rsKd;qufwpfquf yDyDjyifjyif t&nftcsif;
jynfe,f Mumtif;qdyfBuD;NrdKUe,fae rodef;odef;td? jynfph okH mG ;r,fq&kd if aemifrsK;d qufukd jyKpyk sK;d axmif
&Srf;jynfe,f awmifBuD;NrdKUe,fae udkcGefpdk;armif Edkifr,f}} [k jyefvnfaqG;aEG; ajymMum;onf/
wdkYu toD;oD;aqG;aEG;Muonf/ Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
vli,frsm;\ aqG;aEG;csurf sm;ESiyhf wfoufí pkMunfu Online rS ar;jref;onfhar;cGef;rsm;udk
EdkifiHawmftwkdifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf ajzMum;NyD; pum;0dkif;odkYwufa&mufvmMuonfh
u ]]EdkifiHa&;t& ajym&&if vufrSwfrxdk;&ao;wJh vli,frsm;ESifhtwl rSwfwrf;wif"mwfyHk½dkufonf/
tzGJUawGudk vufrSwfxdk;zdkY tjrJwHcg;zGihfxm;w,f/ tqdkygpum;0dkif;odkY jynfaxmifpk0efBuD;
b,fvdktajctaersKd;qdk&if wHcg;ydwfxm;w,f a'gufwmazjrif?h a'gufwm0if;jrwfat;? aejynfawmf
qdkwm r&dSygbl;/ Nidrf;csrf;a&;udk wu,fyJvdkvm; aumifpDOuú| a'gufwmrsKd;atmif? 'kwd,0efBuD;
w,f? Nird ;f csr;f a&;udk tm;ay;csiw f ,fq&kd if Nird ;f csr;f a&; rsm;ESifh Nidrf;csrf;a&;aumfr&SiftzGJU0ifrsm;? Xme
r&rDpyfMum;rSm Nidrf;csrf;a&;r&jcif;aMumifh jzpfae qdkif&mwm0ef&dSolrsm; wufa&mufMuonf/
wJjh yóemawG? 'kua© wGukd wwfEikd o f rQ0ikd ;f Ny;D awmh
ajz&Sif;ay;apcsifw,f}} aus;vuf jynf o l r sm; Nid r f ; csrf ; a&;pum;0d k i f ;-
]]rwlwJhtjrifawGudk nd§EdIif;zdkYu ta&;BuD; Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf
w,f/ rwlyikd cf iG &hf w Sd ,f/ 'gayrJh rwlwt hJ jrifawG ESifh aus;vufjynfolrsm; Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;udk
nd§zdkYu wm0efyJ/ tJ'grS Nidrf;csrf;a&;&EdkifrSm/ Mo*kwv f (7) &uf eHeuf 10 em&Dcw JG iG f rdwvD¬ mc½dik ?f
wpfa,mufeJYwpfa,muf rwlwJhoabmxm;awG 0rf;wGif;NrdKUe,f? ajrwkdifuefaus;&Gm oD[m&mr
tay:rSm tajccHNyD;awmh Nidrf;csrf;a&;twGuf bke;f awmfBu;D ausmif;0if;ü usi;f yonfh Nird ;f csr;f a&;
wl n D w J h p d w f " mwf a wG arG ; &r,f / w&m;Oya' pum;0dkif;wGif EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvfu
pdk;rdk;rI&dSrS EdkifiHwpfEdkifiH[m wnfNidrfEdkifrSm/ w&m; tzGit hf rSmpum;ajymMum;&mü ]]uRerf 'D&mG udk vm&
Oya'pdk;rdk;a&;[m tcsif;csif;ajyvnfzdkYtwGuf wJhtaMumif;&if; ESpf&yfuawmh Nidrf;csrf;a&;ESifh
ta&;BuD;wmaMumifh Nidrf;csrf;a&;twGuf t"du vQypf pfr;D &&daS &;yJ jzpfygaMumif;? ud, k b hf 0? ud,
k &hf mG
wefzdk;vdkY ajymcsifygw,f}} av;rSm ud, k b
hf 0eJu
Y , kd f &yfwnfNy;D awmh b0wd;k wuf
]]udk,fhEdkifiHu urÇmhtv,frSm wifhw,fzdkY xGe;f um;atmifvv Ykd yk zf &Ykd m uRerf wdt Yk aeeJY 'D&mG u
twGufqdk&if udk,fhEdkifiHu jynfoljynfom;awGu aeNyD;awmh bmawGoif,lEdkifovJqdkwmvnf;
trsm;em;vnfEikd w f hJ bmompum;eJaY jymEdik ?f qdEk ikd ?f odcsifygw,f/ tJ'gaMumifhrdkYvdkY 'DaqG;aEG;yGJ pum;
a&;Edkif? zwfEdkif&r,f}} Nird ;f csr;f a&;vrf;udk avQmufwh J 0dkif;rSm tm;vHk;yGifhyGifhvif;vif;eJY aqG;aEG;apcsif
tcgrSm wjznf;jznf;qdak yr,fh t&rf;aES;vdv Yk nf; ygw,f}} [k ajymMum;onf/

216
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS hf aus;vuf... 29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S
tm&Stm;upm;
tm;upm; NydKifyGJ

xdkYaemuf Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;wGif yg0if 29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S tm&Stm;upm;


t m;upm;
aqG;aEG;Muonfh ajrwdkifuefaus;&GmrS aus;vuf Nyd K if y G J/ / 29 Budrfajrmuf ta&SUawmiftm&S
jynfol&SpfOD;u jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;? ,HkMunfrI tm;upm;NydKifyGJudk Mo*kwfv (19) &ufrS (30)
wnfaqmufa&;? rwlujJGym;rIrS nDnw G rf I wnfaqmuf &uftxd rav;&Sm;EdkifiH? uGmvmvrfylNrdKU&dS blupf
Edik af &;? ynma&;? use;f rma&;? vQypf pfEiS hf pdu k yf sK;d a&; *smvD t rsKd ; om;tm;upm;uG i f ; ü usif ; y&m
u@qdkif&m tajccHtaqmufttHkrsm; zGUH NzKd ;a&;? ta&SUawmiftm&Sa'o&dS b½lEdkif;'g½lqvrfEdkifiH?
tvkyt f udkif tcGit hf vrf;rsm; zefw;D a&;? tao; uarÇm'D;,m;EdkifiH? tif'dkeD;&Sm; or®wEdkifiH? vmtdk
pm;ESifh tvwfpm; pufrIvkyfief;rsm; zGHUNzdK;a&; jynfolY'Drdku&ufwpfor®wEdkifiH? rav;&Sm;EdkifiH?
udpö&yfrsm;udk aqG;aEG;Muonf/ jrefrmEdkifiH? zdvpfydkifor®wEdkifiH? pifumylor®w
xdaYk emuf ausmif;q&m OD;xGe;f 0if;? ukepf q kH ikd f Edik if ?H xdik ;f Edik if ?H wDarmvufpawEdik if EH iS hf AD,uferf
ydkif&Sif a':cifaqG? OD;&Dpdef? a':ydk;wD? OD;0if;aZmf? qdk&S,fvpfor®wEdkifiHwdkY yg0if,SOfNydKifMuonf/
OD;atmifwihf? a':xufxufatmifwdkY\ aqG;aEG; NydKifyGJwGif tm;upm;enf; 38 rsKd;udk tm;upm;
ar;jref;csufrsm;ukd EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf orm;aygif; 4900 0ifa&muf,SOfNydKifMuonf/
a':atmifqef;pkMunfu jyefvnf&iS ;f vif;ajzMum; NyKd iyf zJG iG yhf t
JG crf;tem;udk Mo*kwv f (19) &uf
cJhonf/ naeydik ;f wGif blupf*smvDtrsK;d om;tm;upm;uGi;f
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; üusi;f y&m a&S;OD;pGm 29 TH SEA GAME pmvH;k udk yHak zmf
pkMunfESihf wdkif;&if;om;rsm;\ yifvHkNidrf;csrf;a&; o½kyjf yoMuNy;D aemuf NyKd iyf 0JG ifEikd if rH sm;rS tm;upm;
pum;0dkif;ukd azazmf0g&Dv 12 &ufu yifvHkNrdKUü orm;rsm;u oufqidk &f mEdik if t H vHEiS hf ta&SUawmif
jyKvkyfonf/ tqdkygpum;0dkif;wGif EdkifiHawmf\ tm&Stm;upm;NydKifyGJtvHwdkYudk udkifaqmif u m
twdkifyifcHyk*¾dKvfu vli,frsm;ESihf aqG;aEG;&jcif; tm;upm;uGif;twGif; csDwufae&m,lMuonf/
taMumif ; rS m vl i ,f r sm;onf Nid r f ; csrf ; a&;\ rav;&Sm;vufa&G;pif tm;upm;orm;a[mif;rsm;
tusKd;qufukd trsm;qHk;cHpm;&rnhf vlrsm;jzpfzdkY u ta&SUawmiftm&S tm;upm;NydKifyGJtvHESifh
twGufjzpfaMumif; vli,frsm;taejzihf jyóem rD;&SL;wkdifwdkYudko,faqmifvmMuNyD; ta&SUawmif
pdefac:rIrsm;ukd ausmfvTm;&rnhfolrsm;jzpfaMumif; tm&S tm;upm;NyKd iyf t JG vHEiS hf rav;&Sm;tm;upm;
ajymMum;onf/ xdaYk emuf Nird ;f csr;f a&;pum;0dik ;f wGif NyKd iyf tJG vHwu Ykd kd vTix hf Ml uonf/ xdaYk emuf rav;&Sm;
wuf a &muf a qG ; aEG ; onh f ucsif w d k i f ; &if ; ol Edik if H tdv k yH pfaumifpOD uú|ESihf vli,fEiS t hf m;upm;
a':v&Sr;f qdik ;f yef? u,m;wdik ;f &if;om; cl;yvk&,f? 0ef B uD ; wd k Y u EI w f q uf p um;ajymMum;MuNyD ;
Arm-ucsiw f ikd ;f &if;ol a':azG;,karmf? csi;f wdik ;f &if; rav;&S m ;bk & if u Nyd K if y G J u d k zG i f h v S p f a y;onf /
ol rdkifcsif;csif;? rGefwdkif;&if;om; rif;atmifxl;? tm;upm;orm;rsm;u tm;upm;opömt"d|mef
&cdik w f ikd ;f &if;om; OD;OD;atmifoef;? &Sr;f wdik ;f &if;om; &GwfqdkMuNyD; vSyonfhrD;a&mifpHkrsm; xGef;nd§jcif;?
pd k i f ; atmif j rih f O D ; ? rG e f - u&if - Armwd k i f ; &if ; ol aw;*Dwrsm;jzifh wifqufazsmfajzjcif;wdkYjzifh zGifhyGJ
a':oEÅmOD;? Armwdik ;f &if;om; OD;ausmx f uf? ucsif tcrf;tem;NyD;qHk;onf/
wdkif;&if;ol a':t,fvf*smeef? u&ifwdkif;&if;ol 29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&Stm;upm;
a':eef;jroDwm? &Sr;f wdik ;f &if;ol eef;rdrk o kd w D mwdu Yk NydKifyGJwGif jrefrmEdkifiHu tm;upm;enf; 29 rsKd;ü
yg0ifaqG;aEG;Muonf/ tm;upm;orm; 384 OD; yg0if,SOfNydKifonf/
ud k a usmf p G m tqdkyg tm;upm;enf;rsm;rSm abmvHk; (usm;^r)

217
29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S
tm&Stm;upm;
tm;upm; NydKifyGJ

^zlq,f? a&ul;^'dkifAif? jrm;ypf? ajy;ckefypf? ydkufausmfjcif;NydKifyGJudk Mo*kwfv (22) &uf


Muuf a wmif ? bwf p uuf a bm? bd v d , uf E S i f h wGif uGmvmvrfylNrdKUüusif;y&m jrefrmtoif;u
pElum? bdk;vif;? vufa0SY? c&pfuuf? pufbD;? trsK;d om; ESpfa,mufwGJtoif;vkdufNydKifyGJ Adkvfvk
a*gufoD;? uRrf;bm;? a[mfuD? *sL'dk? u&maw;? yGJü xdkif;toif;udk ESpfyGJjywfjzifh½HI;edrfhNyD; aiGwHqdyf
yD w ef ; ? &G u f a vS ? yd k u f a usmf j cif ; ^jcif ; vH k ; ? &&doS nf/ Mo*kwv f (25) &ufwiG f jrefrmtoif;u
aoewfypf? Squash? pmyGJwif wif;epf? wdkufuGrf'dk? trsKd;om;av;a,mufwJG toif;vdu k Nf yKd iyf JG Adv
k vf yk üJG
wif;epf? oHk;rsKd;pHk? abmfvDabm? "m;a&;? tav;r xdik ;f toif;udk ESpfyGJjywfjzifh½HI;edrfhNyD; aiGwHqdyf
ESifh0l&SL;wdkYjzpfonf/ &&dSonf/ jrefrmtoif;u trsK;d orD;av;a,mufwJG
jcif;vHk;NydKifyGJudk Mo*kwfv (16) &ufwGif toif;vdu k f N yd K if y G J aemuf q H k ; yG J w G i f AD , uf e rf
uG m vmvrf y l N rd K U&d S wD w D 0 rf q mtm;upm;½H k ü toif;udk ESpyf jJG ywftEkid &f Ny;D trSwt f rsm;qH;k &&dSum
usif;y&m jrefrmtoif;u Event - 2 NydKifyGJ Adkvfvk a&TwHqdyf&&dSonf/ Mo*kwfv (27) &ufwGif jrefrm
yGJü xdkif;toif;udk 317-303 rSwfjzihf 14 rSwf toif;u trsKd;om;ESpfa,mufwGJtkyfpk aemufqHk;
tom&umAdkvfpGJí a&TwHqdyf&&dSonf/ 29 Budrf yGJü uarÇm'D;,m;toif;udk ESpfyGJjywftEdkif&NyD;
ajrmuf ta&SUawmiftm&Stm;upm;NydKifyGJwGif tkyfpkyGJpOftm;vHk;tEdkif&um a&TwHqdyf&&dSonf/
jrefrmtm;upm;tzGUJ &&do S nfh yxrqH;k a&Twq H yd qf k jrefrmtoif;u trsKd;orD;ESpfa,mufwGJ NydKifyGJ
jzpfonf/ jcif;vH;k NyKd iyf wJG iG f xdik ;f toif;u aiGwq H yd f tkypf yk xrjzifh qDr;D zdik ef ,fwufa&mufEikd af omfvnf;
AD,uferftoif;udk ESpfyGJjywf½HI;edrfhum AdkvfvkyGJESifh
vGJacsmfNyD; yl;wGJaMu;wHqdyf&&dSonf/
0l&LS ;NyKd iyf u
JG kd Mo*kwv f (20) &ufwiG f uGmvm
vrfylNrdKU&dS KLCC cef;rüusif;y&m at;opömjrifhu
eef;cRrNf yKd iyf üJG 9 'or 64 rSwjf zifh aiGwq H yd &f &dNS y;D
tdrf&Sifrav;&Sm;upm;orm;u 9 'or 66 rSwf
jzifh a&TwHqdyf? AD,uferfupm;orm; u 9 'or
63 rSwfjzifh aMu;wHqdyf&&dSonf/ Mo*kwfv (21)
&ufwGif uGmvmvrfylukefoG,frI A[dXk meüusi;f y
onfh cse;f pkNydKiyf JGü AD,uferfu 9 'or 67 jzihf
ta&SUawmiftm&Stm;upm;NydKifyGJ zGifhyGJ a&TwHqdyf? pE´OD D;u 9 'or 65 jzihf aMu;wHqdyf?
txdrf;trSwfrD;½SL;wdkifudk xGef;nd§aepOf tdr&f iS rf av;&Sm; upm;orm;u 9 'or 66 rSwjf zifh
aiGwq H yd &f &do S nf/ ode;f oef;OD;u eef;awmif;NydKifyGJü
&&dSNyD; tdrf&Sifrav;&Sm;toif;ESifh vmtdt k oif;u 9 'or 67 rSwf? eef;uGefYNydKifyGJü 9 'or 67
yl;wGaJ Mu;wHqyd &f &do S nf/ Mo*kwv f (17) &ufwGif rSwfjzihf ESpf&ufaygif; 19 'or 34 rSwfjzifh
jrefrmtoif;u Event - 4 NydKifyGJ AdkvfvkyGJü vmtdk a&TwHqdyf&&dSNyD; AD,uferfupm;orm;u aiGwq H yd ?f
toif;udk 149-148 rSwfjzifh wpfrSwftom&um tdr&f iS rf av;&Sm; upm;orm;u aMu;wHqyd &f &do S nf/
Ad k v f p G J í a&T w H q d y f & &d S o nf / vmtd k t oif ; u Mo*kwv f (22) &ufwiG u f si;f yonhf xdkufcsdcRrfNydKifyGJü
aiGwHqdyf&&dSNyD; uarÇm'D;,m;toif;ESifh tdrf&Sif cefYrif;xufu 9 'or 63 rSwfjzifh aMu;wHqdyf
rav;&Sm;toif;wdkYu yl;wGJaMu;wHqdyf&&dSonf/ &&dSNyD; tdrf&Sifrav;&Sm; upm;orm;u a&TwHqdyf?

218
29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S
tm&Stm;upm;
tm;upm; NydKifyGJ

pifumylupm;orm;u aiG wHqyd &f &do S nf/ csef;cRrf


NydKifyGJü jrwfoufqak 0NzKd ;u 9 'or 67 rSwfjzihf
a&T w H q d y f E S i f h pE´ D O D ; u 9 'or 66 rS w f jzif h
aiGwHqdyf &&dSonf/
aoewfypfNyKd iyf u JG kd Mo*kwv f (24) &ufwiG f
National Shooting Range Centre üusi;f y&m trsK;d orD;
10 rDwm avypöwdkNydKifyGJü arydk;0gu 234 'or
4 rSwjf zifh a&Twq H yd &f &dNS y;D AD,uferfupm;orm;u
aiGwq H yd ?f tdr&f iS rf av;&Sm;upm;orm;u aMu;wHqyd f
&&dSonf/ trsKd;om;rDwm 50 av½dkifz,f Prone ta&SUawmiftm&Stm;upm;NydKifyGJ vdk*dk
NydKifyGJü aumif;xdkufu 220 'or 2 rSwfjzifh
aMu;wHqdyf&&dSonf/ Mo*kwfv (26) &ufwGif &m &Jrif;aqGEiS hf atmifirdS ;f twGu J uGmwm;zdik ef ,f
trsKd;om; 10 rDwm avypöwdkNydKifyGJü ausmfpGm0if; wGif tif'ekd ;D &Sm;twGEJ iS hf qD;rD;zdik ef ,fwiG f zdvpfyikd f
u aMu;wHqyd &f &dNS y;D tdr&f iS rf av;&Sm; upm;orm; twGJudktEdkif,lNyD; AdkvfvkyGJwGif tdrf&Sif rav;&Sm;
u a&TwHqdyf? AD,uferfupm;orm;u aiGwHqdyf twGJudk 152-142 rSwfjzifh ½HI;edrfhNyD; aiGwHqdyf&&dS
&&d S o nf / trsKd ; om;rD w m 50 ypö w d k Nyd Kif y G J ü onf/ AD,uferftwGJu zdvpfydkiftwGJudk 159-
ausmfpGm0if;u aMu;wHqdyf&&dSonf/ 155 rSwfjzifhtEdkif&NyD; aMu;wHqdyf&&dSonf/
bdv, d ufEiS phf ElumNyKd iyf u JG kd Mo*kwv f (23) *sL'dNk yKd iyf JG aemufq;kH aeYypJG Ofrsm;udk Mo*kwv f
&ufwiG f uGmvmvrfyl uGeAf if;&Si;f pifwmü usi;f y&m (27) &ufwiG f uGmvmvrfyl ukeo f , G rf XI me cef;rü
bdv, d ufEpS af ,mufwNJG yKd iyf JG Adv k vf yk üJG atmifaX;ESifh usif;y&m *sL'dkNydKifyGJtrsKd;orD; 78 uDvdkwef;wGif
rif;pnfolxGef;twGJu xdkif;twGJudk oHk;yGJ ESpfyGJjzihf at;at;atmifu uGmwm;zdkife,fü zdvpfydkif
½H;I edrNhf y;D aiGwq H yd &f &do S nf/ pElumNyKd iyf JG ESpaf ,muf upm;orm;udk vnf;aumif;? qDr;D zkid ef ,fü tif'ekd ;D &Sm;
wGJNydKifyGJü udkxufESifhatmifNzdK;twGJu xdkif;twGJ upm;orm;udk vnf;aumif; tEdkif&NyD; Adv k v f yk üJG
udk oHk;yGJESpfyGJjzifh½HI;edrfhum aMu;wHqdyf&&dSonf/ AD,uferfupm;orm;ud½k ;HI edru hf m aiGwq H yd f &&do S nf/
Mo*kwfv (24) &ufwGif 9-Ball Pool ESpfa,mufwGJ yHkrSefyGJupm;csdefav;rdepfwGif ESpfOD;pvHk; trSwrf &
Advk v f yk üJG armifarmifEiS ahf tmifr;kd oltwGu J pifumyl aomaMumifh Golden Score xyfr, H OS Nf yKd iNf y;D AD,uferf
twGJudk udk;yGJoHk;yGJjzifh ½HI;edrfhNyD; aiGwq H yd &f &do
S nf/ upm;u trSwf&um a&TwHqdyf&jcif; jzpfonf/
Mo*kwv f (25) &ufwiG f bdv, d ufwpfOD;csif;NydKifyGJ a[mfuDNydKifyGJudk Mo*kwfv (27) &ufwGif
Adv
k v f yk üJG cspu f u dk u dk pifumylupm;orm;yDwma*;vf trsKd;om; a[mfuDtm;upm;uGif;ü usif;y&m
c&pfukd oH;k yGjJ ywfjzifh ½H;I edru hf m aiGwq H yd &f &dNS y;D aemuf jrefrma[mfut D oif;u tdr&f iS rf av;&Sm;toif;udk
aeaoG;OD;ESihf xdik ;f toif; rS y&myGww f u Ykd yl;wGaJ Mu; ajcmuf*dk;-*dk;r&dSjzifh ½IH;aomfvnf; pifumyltoif;
wHqdyf&&dSonf/ Mo*kwfv (27) &ufwGifpElum u xdik ;f toif;udk oH;k *d;k -ESp*f ;kd jzifo h m tEkid &f aom
wpfO;D csi;f NyKd iyf üJG udx k ufu vmtdu k pm;orm;udk aMumifh jrefrmtoif;u *dk;uGmjcm;csuftomjzihf
av;yGJ jywfjzifh½HI;edrfhum aMu;wHqdyf&&dSonf/ Adv
k v f yk o
JG Ykd wufa&mufonf/ a[mfuND yKd iyf JG Adv k v f yk GJ
jrm;ypfNydKifyGJ Compound Mix-Team NydKifyGJudk ES i f h w wd , vk y G J u d k Mo*k w f v (29) &uf w G i f
Mo*kwfv (18) &ufwGif uGmvmvrfylNrdKUü usif;y blupf*smvD trsKd;om;a[mfuDuGif;üusif;y&m

219
29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S
tm&Stm;upm;
tm;upm; NydKifyGJ

jrefrmtoif;u tdr&f iS rf av;&Sm;toif;udk 14 *d;k -


*dk;r&dSjzifh ½IH;edrfhNyD; aiGwHqdyf&&dSonf/
wkdufuGrf'dkNydKifyGJudk Mo*kwfv (26) &ufwGif
usif;y&m trsKd;om;wpfOD;csif; uuGufNydKifyGJü
qef;½dIif;u aMu;wHqdyf&&dSNyD; trsKd;orD;wpfOD;csif;
uuGufNydKifyGJü oufjrwfEdk;a0u aMu;wHqdyf&&dS
onf/ trsKd;om;wpfOD;csif; uuGufNydKifyGJü tdrf&Sif
rav;&Sm;u a&TwHqdyf? tif'dkeD;&Sm;u aiGwHqdyf
&NyD; jrefrmESifhtwl zdvpfydkifu yl;wGJaMu;wHqdyf
&&d S o nf / trsKd ; orD ; wpf O D ; csif ; uuG u f Nyd Kif y G J ü
tdrf&Sifrav;&Sm;u a&TwHqdyf? vmtdku aiGwHqdyf a[mfuDNydKifyGJü tdrf&Sifrav;&Sm;toif;ESihf
&NyD; jrefrmESifhtwl pifumylu yl;wGJaMu;wHqdyf jrefrmtoif; ,SOfNydKifupm;pOf
&&dSonf/ Mo*kwfv (28) &ufwGif trsKd;om; 54
uDvw kd ef; twku d Nf yKd iyf üJG aZmfvif;xufu AD,uferf tdrf&Sifrav;&Sm;toif;udk 5 *dk;-*dk;r&dSjzifh tEdik &f
upm;orm;udk 5 rSw-f 18 rSwjf zifh ½H;I edrNhf y;D tif'ekd ;D &Sm; onf/ Mo*kwv f (20) &uf tkypf w k wd,aeYwGif
ESifh yl;wGJaMu;wHqdyf&&dSonf/ Mo*kwfv (29) jrefrmtrsKd;orD;toif;u AD,uferftoif;udk
&ufwGif trsKd;orD; 49 uDvdkwef; twdkufNydKifyGJü 3 *dk;-1 *dk;jzifh ½IH;edrfhonf/ Mo*kwfv (22) &uf
a'pDOD;*sL;vd,ufu aMu;wHqdyf&&dSonf/ tkyfpkpwkw¬aeYwGif jrefrmtrsKd;orD;toif;u
u&maw;NydKifyGJudk Mo*kwfv (21) &ufwGif zdvpfydkiftoif;udk 6 *dk;-*dk;r&dSjzihf tEkdif&NyD;
usi;f y&m trsK;d om;ukrw d hJ uDvkd 60 atmufNyKd iyf üJG trsKd;orD;abmvHk;NydKifyGJ aMu;wHqdyf&&dSonf/
jrifah rmifarmifu AD,uferfupm;orm; ik&ifoef';l ajy;ckeyf pfNyKd iyf JG trsK;d orD;rDwm 800 tajy;
ESithf wl yl;wGaJ Mu;wHqyd &f &do S nf/ Mo*kwv f (23) NyKd iyf u
JG kd Mo*kwv f (23) &ufwiG u f si;f y&m aqGvjD rifh
&ufwGif trsKd;orD;ukrdwJh 61 uDvdkatmufNydKifyGJü u 2 rdepf 12 'or 31 puúefYjzifh aMu;wHqdyf&&dS
arolcsKdu aMu;wHqdyfESpfck&&dSonf/ toif;vdkuf Ny;D AD,uferfupm;orm;ESpOf ;D u 2 rdepf 07 'or
ukrdwJhNydKifyGJü eDvmpdk;OD;u aMu;wHqdyf&&dSonf/ 11 puúefYjzifh a&TwHqdyfESifh 2 rdepf 09 'or 05
abmvHk;NydKifyGJ trsKd;orD;abmvHk;NydKifyGJwGif puúeYfjzifh aiGwHqdyf&&dSonf/
tdr&f iS rf av;&Sm;tygt0if xdik ;f ? jrefrm? AD,uferf? tav;rNydKifyGJudk Mo*kwfv (28) &ufwGif
zd v pf y d k i f t oif ; wd k Y y g0if N yD ; ywf v nf p epf j zif h uGmvmvrfyu l ek o
f ,
G rf I A[dXk meüusi;f y&m trsK;d om;
upm;um trSwt f rsm;qH;k ESpo f if;rS Adv
k v f yk t
JG qifh 62 uDvdkwef;NydKifyGJwGif jrifhMunfu tjrefr 129
3? 4 ae&m&toif;rSm wwd,ae&mvkyGJ upm;& uDvdk? ESpfqifhr 155 uDvdk pkpkaygif; 284 uDvkdjzihf
rnfjzpfonf/ tkyfpkyxraeYyGJpOfrsm;udk uGmvm aMu;wHqyd &f &dNS y;D AD,uferfupm;orm;u pkpak ygif;
vrfyNl rKd U&dS ,ltrft&DemuGi;f ü Mo*kwv f (15) &uf 307 uDvdkjzifh a&TwHqdyf? tif'dkeD;&Sm;upm;orm;
wGif pwifusif;y&m jrefrmtrsKd;orD;toif;u u pkpkaygif; 306 uDvdkjzifh aiGwHqdyf&&dSonf/
OD;aqmif*;k d oGi;f aomfvnf; vuf&cS d seyf , D H xkid ;f toif; 29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S tm;upm;
udk oH;k *d;k -ESp*f ;kd jzihf ½I;H edro hf nf/ Mo*kwv f (17) &uf NydKifyGJwGif jrefrmtm;upm;tzGJUu tm;upm;enf;
tkyfpk'kwd,aeYwGif jrefrmtrsKd;orD;toif;u 29 rsKd; ,SOfNydKifcJh&m tm;upm;enf; 12 rsKd;rS

220
29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S
tm&Stm;upm;
tm;upm; NydKifyGJ 2017 ckESpftwGif; ta&;ygaom...

a&TwHqdyfckepfqk? aiGwHqdyf 10 qk? aMu;wHqdyfqk rav;&S m ;Ed k i f i H 0 ef B uD ; csKyf em*spf & mZuf w d k Y u
20 pkpkaygif; qkwHqdyf 37 qk&&dSNyD; NydKifyGJwGif aus;Zl ; wif E I w f q uf p um;ajymMum;Muonf /
&yfwnfrItqifh 7 jzpfonf/ ta&SUawmiftm&S tm;upm;NyKdifyGJtvHtm; 29
Bud r f a jrmuf t a&S U awmif t m&S t m;upm;Nyd K if y G J
29 Budrfajrmuf ta&SUwmiftm&Stm;upm; usif;ya&;aumfrwD wm0ef&dSolrsm;u tBudrf 30
Nyd K if y G J qk w H q d y f & &d S r I ajrmuf ta&SUawmiftm&Stm;upm;NyKd iyf u JG kd tdr&f iS f
pOf EdkifiH a&T aiG aMu; pkpkaygif;
tjzpfvufcHusif;yrnfh zdvpfydkifEdkifiHodkY vTJajymif;
ay;tyf&m zdvpfydkifEdkifiH? EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme
1 rav;&Sm; 145 92 86 323 twG i f ; a&;rS L ; um&DwmEdkuvufcHNyD; ydwfyGJ
2 xdkif; 72 86 88 246
tcrf;tem;udk ½kyo f rd ;f onf/
3 AD,uferf 58 50 60 168
4 pifumyl 57 58 73 188
pd k ; atmif
5 tif'dkeD;&Sm; 38 63 90 191
6 zdvpfydkif 24 33 64 121
7 jrefrm 7 10 20 37
8 uarÇm'D;,m; 3 2 12 26 2017 ckESpftwGif; ta&;ygaomobm0
9 vmtdk 2 3 21 26 ywf 0 ef ; usif a &;&m jzpf & yf r sm;/ /
10 b½lEdkif; - 5 9 14 ab;tEÅ & m,f a Mumih f qH k ; ½H I ; rI y rmP- rmP-2017
11 wDarmvufpaw - - 3 3 ckESpfwGif urÇmwpf0ef;ü obm0ab;tEÅ&m,fESifh
pkpkaygif; 406 402 526 1334 vlwdkYaMumifh jzpfaomab;tEÅ&m,frsm;aMumifh
pD;yGm;a&;qHk;½IH;epfemrIonf tar&duefa':vm
29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S tm;upm; 306 bDvst H xd &dcS o hJ nf/ 2016 ckEpS u f ,if;ab;
NydKifyGJwGif tm;upm;enf; 38 rsKd; xnfhoGif; ,SOf tEÅ&m,frsm;aMumifh tar&duefa':vm 188
NydKifcJh&m tdrf&Sifrav;&Sm;EdkifiHu a&TwHqdyf 145 bDvsrH Qq;kH ½H;I cJ&h m wpfEpS t f wGi;f qH;k ½I;H rI 63 &mcdik Ef eI ;f
ck? aiGwHqdyf 92 ck? aMu;wHqdyf 86 ck pkpkaygif; jrifw h ufchJ aMumif; urÇmausmt f mrcHvyk if ef; Swiss
qkwHqdyf 323 ckjzihf EdkifiHtvdkuf&yfwnfrI yxr Re u 2017 ckEp S f 'DZifbm (20) &ufwiG f xkwjf yef
jzpfonf/ xdkif;EdkifiHu a&TwHqdyf 72 ck? aiGwHqdyf cJo
h nf/ [maA;? tDrmESirhf m&D,m [m&Dued ;f wdt Yk yg
86 ck? aMu;wHqdyf 88 ck pkpkaygif; qkwHqdyf 246 t0if [m&Dudef;rsm;pGmudkBuHKcJh&aom tar&duef
ckjzifh Edik if tH vdu k &f yfwnfrI 'kw,
d ? AD,uferfEikd if H Ed k i f i H onf 2017 ckESpft wGif; urÇ m h EdkifiHrsm;ü
u a&TwHqdyf 58 ck? aiGwHqdyf 50? aMu;wHqdyf txdemqH;k jzpfcNhJ y;D 2005 ckEpS f aemufyikd ;f [m&Dued ;f
60 ck pkpkaygif;qkwHqdyf 168 ckkjzifh EdkifiHtvkduf rsm;aMumifh qHk;½HI;epfemrI 'kwd,trsm;qHk;ESpf
&yfwnfrI wwd,jzpfonf/ jzpfco hJ nf[k Swiss Re u ajymMum;onf/ b@ma&;
29 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&Stm;upm; qH;k ½I;H rIjrifrh m;cJah omfvnf; 2017 ckEpS w f iG f touf
NyKd iyf JG ydwyf t
JG crf;tem;udk Mo*kwv f (30) &ufwiG f qH;k ½H;I rI jrihwf ufcjhJ cif;r&daS Mumif; od&onf/ obm0
rav;&Sm;EdkifiH? uGmvmvrfylNrdKU&dS blupf*smvD ab;tEÅ&m,frsm;aMumihf 2017 ckESpfwGif vlaygif;
trsKd;om;tm;upm;uGif;üusif;y&m ta&SUawmif 11,000 ausmaf oqH;k cJNh y;D 2016 ckEpS u f ude;f *Pef;
tm&Stm;upm;tzGJUcsKyfOuú| wGefultif&efESifh rsm;ESiw l aD eaMumif; Swiss Re u ajymMum;onf/
hf n

221
2017 ckESpftwGif; ta&;ygaomobm0 ywf0ef;usifa&;&m jzpf&yfrsm;

'k w d , tyl q H k ; ES p f
urÇmhysrf;rQtylcsdefrsm;udk pwifwdkif;wmEdkif
cJo
h nfh 1880 ckEpS af emufyikd ;f wGif 2017 ckEpS o f nf
'kwd,tylqHk;ESpfjzpfaMumif; tar&dueftmumo
tzGJUtpnf; (emqm) \ odyÜHynm&Sifrsm;u ajym
onf/ tylqHk;pHcsdefwifonfEh SpfrSm 2016 ckESpf jzpf
onf/ odkYaomf tylcsdefwdkif;wm&mü emqmESifh
uGjJ ym;jcm;em;aom qef;ppfavhvma&;enf;ynmudk
toHk;jyKonfh tar&dueftrsKd;om;ork'´&mESifh
avxkavhvma&;Xme\ rSww f rf;rsm;t&rl tylq;kH umAGef'dkifatmufqdk'f"mwfaiGUxkwfvTwfrI
ESpfrsm;onf 2015 ckESpfESifh 2016 ckESpfrsm; rsm;jym;vsuf&Sdonhf w½kwfEdkifiHrS
jzpfMuum 2017 ckESpfonf wwd,tylqHk;ESpfjzpf puf½Hkwpf½Hkukd awGU&pOf
onf[k qdkonf/
txufygXmeESpcf pk vH;k u wlnpD mG ajymMum; jzpf&jcif;wGif w½kwfEdkifiHonf ,cifESpfrsm;u
onfrSm 1880 ckESpfaemufydkif; tylqHk; 18 ESpf ausmufrD;aoG;toHk;udk avQmhcsEdkifcJhaomfvnf;
teuf 17 ESpfonf 2001 ckESpfaemufydkif;wGif aemufydkif;wGif ausmufrD;aoG;toHk;jyKrI jyefvnf
jzpfay:cJo h nf[k od&onf/ ,cktcg urÇmt h ylcsed f jrifhwufvmjcif;ESifh zGHUNzdK;qJEdkifiHrsm;rS "mwfaiGU
onf 19 &mpkEpS af ESmif;ydik ;f tylcsed Ef iS hf EdiI ;f ,SOvf Qif ydkxGufvmjcif;wdkYaMumifh jzpfonf/
1 'D*&DpifwD*&dwf (1 'or 8 'D*&Dzm&if[dkuf)
jrifhwufcJhonf/ &moD O wk o abmwl n D c suf r S tar&d u ef E d k i f i H
Ek w f x G u f j cif ;
AmbGef'dkifatmufqdk'fxkwfvTwfrIjrifhwufvmjcif; &moDOwkajymif;vJrIqdkif&m yg&Doabmwl
urÇmhumAGef'dkifatmufqdk'f xkwfvTwfrI pmcsKyrf S tar&duefEw k x
f u
G af Mumif; or®wx&efu Y
yrmPonf 2013 ckEpS t f xd qufwu f ufchJ 2017 ckEpS f ZGev
dk jf rihw f u aMunmcJo h nf/ 2015 ckEpS u
f
NyD; 2014? 2015 ESih f 2016 oH;k ESpq f ufwu k d f qufrwuf
awmhrbJ wnfNird af ecJ&h mrS 2017 ckEpS w f iG f jyefvnf
jrihfwufvmrnfh t&dyfta&mifrsm; ay:xGufvmcJh
onf/ ,if;tcsufu urÇmBuD; ylaEG;vmaejcif;?
&moDOwkajymif;vJvmaejcif;wdrYk S oufom&m&ap
&ef umAGef'dkifatmufqkd'f"mwfaiGU xkwfvTwfrIukd
xde;f csKy&f efBuKd ;pm;rIrsm; atmifjrif&ef tvSr;f a0;
aeao;aMumif; jyqdv k u
kd jf cif;yifjzpfonf/ ½ky<f uif;
avmifpmoH;k pufu&d , d mrsm;ESihf tjcm;pufrv I yk if ef;
rsm;rS xGufay:vmaom umAGef'dkifatmufqdk'f urÇmBuD;ylaEG;vmrIaMumihf ajrvTmrsm;
yrmPonf 2016 ckESpfuxuf 2 &mcdik Ef eI ;f cefY tufuGJum pdkufysKd;&eftcuftcJ&Sdaeonhf
wufvm&ef aocsmoavmuf&dSaeonf/ ,if;odkY o½kyfjyyHk

222
2017 ckESpftwGif; ta&;ygaom... ynm0Ho? b'´EÅ

csKyq
f ckd ahJ om yg&DoabmwlncD suo f nf urÇm&h moD &efuek w f ikd ;f a'oBu;D twGi;f oH;k Burd af jrmuf
Owkajymif;vJrI\ t"dutaMumif;&if;jzpfaom avxk t &nf t aoG ; wd k i f ; wmrI j yKvk y f & mwG i f
zefvHktdrf "mwfaiGUxkwfvTifhrIudkavQmhcsNyD; urÇmh vuf&t dS csed pf ;dk &drzf ,
G f avxktEÅ&m,fr&Sad o;aMumif;
tylcsed u f kd 1 'or 5 'D*&Dpifw*D &dwx f uf ydrk wuf &efuek Nf rKd Uawmfpnfyif ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;ESifh
atmif B ud K ;yrf ; rnf h vk y f a qmif c suf j zpf o nf / oef Y & S i f ; a&;XmerS 'k w d , XmerS L ;u ajymMum;
tar&duefonf w½kwNf y;D vQif urÇmwGif zefvt kH rd f aMumif; 14-2-2018 xkwf 7 Day News wGif azmfjy
"mwfaiGUtrsm;qHk; xkwfvTwfaeaomEdkifiH jzpf&m xm;onf/ urÇmu h se;f rma&;tzGUJ \ avhvmcsurf sm;
tar&duefEkwfxGufjcif;onf &moDOwkajymif;vJrI t& jrefrmEdik if üH avxknpfnrf;rIaMumifh aoqH;k ol
udk wefjyefa&;vIy&f mS ;rItwGuf xd;k ESucf suf jzpfonf/ wpfESpfvQif 22,000 OD;rQ &dSonf/ jrefrmhavxk
npfnrf;&jcif;\ taMumif;&if;rsm;rSm o,f,l
jref r mh a vxk n pf n rf ; jcif ; ydkYaqmifa&;,mOfrsm;\ tif*sifpGrf;&nfedrfhusrI?
jrefrmEdik if &H aSd vxkonf &SL&ef pdwrf cs&onf csufjyKwfjcif;? rD;xGef;jcif;ESifh taEG;"mwf&,ljcif;
omru urÇmwGif tnpfnrf;qHk;avxkxJü yg0if wdw Yk iG f avmifpmwd\ Yk t&nftaoG;edru hf sr?I ausmuf
onf[k urÇmu h se;f rma&;tzGUJ u 2017 ckEpS f twGi;f rD;aoG;oHk; pGrf;tifpuf½Hkrsm;? pdkufysKd;a&;qdkif&m
xkwjf yefonf/ urÇmu h se;f rma&;tzGUJ onf taqmuf pufrIvkyfief;ESifh trdIufrD;½dIUrIwdkYaMumifh jzpfonf/
ttHjk yifyavxkukd tao;pdww f idk ;f wmí npfnrf; jrefrmhtdrfaxmifpktrsm;tjym;onf csufjyKwf&m
trIeyf g0ifru I akd vhvmum tnTe;f ude;f &rSwrf sm;udk wGif opfwo kd pfp? rD;aoG;? EGm;acs; ponfh tpdik t f cJ
xkwjf yefonf/ 10 rSwaf tmuf avxkonf tEÅ&m,f avmifpmudkom toHk;jyKaeMuqJjzpfonf/
r&dSbJ &SLEdkifaomavjzpfaMumif; owfrSwfum 70 OD ; ausmf O D ;
ESihftxuf&dSaomavonf ½SL&ef tvGefpdwfrcs&
aomav jzpfonf/ jrefrmhNrdKUjyESifh aus;vufrsm; ynm0Ho? b'´EÅ (t*¾r[my@dw) (aumZm
wGif ae&ma'oudkvkdufí tedrfhqHk; 31 rSwfESifh 1928-1379) / / t*¾r[my@dw? t*¾r[m
tjrifhqHk; 80 &dSNyD; ysrf;rQ 51 rSwf&onf[k qdk
or'¨r®aZmwdu"Z q&mawmf b'´EyÅ nm0Houdk
onf/ {&m0wDwdkif;a'oBuD;? 0g;c,frNrdKUe,f? usKHwdkif
qiful;aus;&Gm crnf;awmf OD;bwl? r,fawmf
a':Munf w d k Y r S c&pf o uú & mZf 1928 ck E S p f ?
Zefe0g&Dv (10) &uf? Mumoyaw;aeYwiG f zGm;jrifí
arG;csif;oHk;OD;teuf 'kwd,ajrmufom;&wemjzpf
onf/
q&mawmfavmif;vsmonf c&pfouú&mZf
1942 ckESpf? ZGefv (14) &ufwGif 0g;c,frNrdKUe,f?
usKw
H idk q
f ifu;l &Gmausmif; q&mawmfukd OyZÑm,fjyK
í crnf;awmf r,fawmfwdkY\ ypö,mEk*¾[jzifh
urÇmBuD;ylaEG;vmrI\ t"dutaMumif;w&m;wGif &SifomraPtjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
yg0ifaeonhf ausmufrD;aoG;toHk;jyKpuf½Hk 1948 ckESpf? {NyDv (16) &ufwGif qiful;
wpf½Hkukd awGU&pOf q&mawmfuykd if OyZÑm,fjyKí usKw H idk q
f ifu;l ausmif;

223
ynm0Ho? b'´EÅ

c@odrüf crnf;awmf r,fawmfw\ Ykd ypö,mEk*[¾ 3. The Buddha Teachings


jzihf jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dSonf/ 4. History of Dhammikarama Buddhist Temple
q&mawmfavmif;vsmonf {&m0wDwkdif; 5. Hand book of Buddhist Reciation
a'oBu;D ? 0g;c,frNrKd Ue,f? usKw
H ikd q
f ifu;l &Gmausmif; 6. Dhammikarama Pali Chanting
q&mawmf ? anmif w k e f ; Nrd K U? ok " r® m y&d , wd å 7. Dhammikarama Abhidhamma Pali Chant
ygVdwuúodkvf pmcsq&mawmfrsm;ESifh rEÅav;NrdKU? 8. The Book of Pairs (Yamaka) vol
9. Manual of The Buddhist Ordination
10. The Life of Buddha In Picture
wdkY jzpfMuonf/
q&mawmfonf jynfyomoemjyKvyk if ef;
wGif 0goemxHkcJhonfh tm;avsmfpGm c&pfouú&mZf
1954 ckESpfwGif udkudk;uRef; omoemjyKvkyfief;udk
pwifvyk af qmifco hJ nf/ 1957 ckEpS w f iG f oD&v d uFm
EdkifiH? 1959 ckESpfwGif tef'refuRef; omoemjyK
vkyif ef;udk qufvufaqmif&u G Nf y;D oD[Vkd Ef ikd if w
H iG f
bmompum;taxGaxGEiS hf ynm&yfrsm;udk oifMum;
b'´EÅynm0Ho qnf;yl;um 1961 ckEpS w f iG f tdE, ´d Edik if aH wmifydkif;
wrD;vfAk'¨bmom0ifwdkY\ 13 Xme omoemjyK
rpdk;&drfausmif;wdkufem,u pmcsq&mawmfBuD; wm0efrsm;udk ,lcJhonf/
rsm;xHwGif pmayy&d,wdårsm;udk oifMum;qnf;yl; q&mawmfonf rav;&Sm;EdkifiH yDeefuRef;
awmfrlcJhonf/ anmifwkef;NrdKU? ok"r®my&d,wdå wGif vGefcJhonfhESpfaygif;ESpf&mcefYu wnf&dScJhonfh
pmar;yGJ pmcswef;ESihf tpd;k &"r®mp&d, pmar;yGw J u
Ykd kd "r®dum&mr jrefrmbkef;awmfBuD;ausmif;udk ydkrdk
atmifjrifawmfrí l omoe"Z od&yD 0& "r®mp&d, wd;k wufaumif;rGeaf p&ef vkyaf qmifcNhJ y;D rav;&Sm;
bGJUudk &&dSonf/ yDeefNrdKU? taar&duefEdkifiH avmhtdef*svdpfNrdKU?
q&mawmf b'´EyÅ nm0Hoonf anmifwek ;f MopaMw;vsEdkifiH qpf'eDNrdKU? uae'gEdkifiH wdk&ef
NrdKU? ykyÜg;ausmif;wdkuf? rEÅav;NrdKU rpdk;&drfwdkufESifh wdkNrdKUESifh pifumylEikd if wH wYkd iG f jrefrmbke;f awmfBu;D
&efukefwkdif;? prf;acsmif;NrdKUe,f atmifr*Fvmod'¨d ausmif;rsm; wnfaxmifaqmufvkyfcJhonf/
pmoifwdkufwdkYü &[ef;omraPrsm;tm; pmay q&mawmfonf rav;&Sm;Edik if w H iG f Ak'b ¨ mom
usr;f *efrsm; oifMum;ydcYk sco
hJ nf/ tar&duefEikd if &H Sd toif;udkvnf;aumif;? yDeefuRef; Ak'¨bmom
ta&SUwdik ;f bmom avhvma&;wuúov kd üf tbd"r®m omoemqdkif&m tBuHay;yk*¾dKvf? rav;&Sm;EdkifiH
uxduwm0ef xrf;aqmifonf/ EdkifiHjcm;om;rsm; Ak ' ¨ b mompmar;yG J B uD ; \ yk p ä m u q&mawmf ?
twGufvnf; Ak'¨bmomqkdif&m usrf;pmrsm;udk tar&d u ef E d k i f i H u,f v D z d k ; eD ; ,m;jynf e ,f ?
t*Fvdyfbmomjzihf a&;om;jyKpkawmfrlcJhonf/ avmhted *f svpd Nf rKd U&dS ta&SUwdik ;f bmom avhvma&;
q&mawmfa&;om;jyKpkcJhonfh usrf;*efrsm;rSm- wuúodkvf\ Ak'¨tbd"r®m bmom&yf uxduESifh
1. Psycho Psysicel Insight Meditation u,fvDzkd;eD;,m;jynfe,f? Ak'¨omoemh oHCmh
2. Yen Perfections aumif p D \ 'k w d , Ouú | tjzpf v nf ; aumif ;

224
ynm0Ho? b'´EÅ ynmo
ynmodd&Dbd
b0d Ho? b'´EÅ

aqmif&Gufí omoemjyKawmfrlonf/ tjynfjynf


qdkif&m jrefrmoHCmawmfrsm;tzGJUBuD;udk OD;pD;
wnfaxmifí urÇmah e&mtESt YH jym;wGif Ak'b ¨ mom
we*FaEGoifwef;ausmif;rsm;udk wnfaxmifcJh
onf/
q&mawmfonf a[mifaumifEiS hf tif'ekd ;D &Sm;
Ed k i f i H w d k Y w G i f jref r mbk e f ; awmf B uD ; ausmif ; rsm;
wnfaqmufa&;twGuf aqmif&u G cf NhJ y;D ygVd? jrefrm?
t*Fvdyf? w½kwfbmompum;rsm; wwfuRrf;í
,if;bmomwdkYjzifh w&m;"r®rsm; a[mMum;cJhonf/
þodv Yk Qif omoemawmf\tusK;d udk o,fy;kd b'´Eynmo
yÅ nmod&Dbd
ynmod b0d Ho
aqmif&Gufawmfrlaom 0de,*½ku? vZÆDayov
odu©mumr? y&d,wdå0dom&' paom*kPfwdkYESifh q&mawmfavmif;vsmonf 1299 ckESpf?
jynfhpHkawmfrlonfh b'´EÅynm0Hoonf 1355 wydw Yk v JG qef; (12) &uf touf 9 ESpt f &G,wf iG f
(1994) ckESpfwGif jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf jrif;rlNrdKU? anmifyifuef&Gm? 0gqdkausmif;q&mawmf
tpdk;&? EdkifiHawmfNidrf0yfydjym;rIwnfaqmufa&; b'´E£ Å E´mpm&udk OyZÑm,fjyKí &Sio f mraPtjzpf
tzGUJ u qufuyfvLS 'gef;tyfaom t*¾r[my@dw odkYa&muf&dScJhNyD; 1310 jynfhESpf? oDwif;uRwf
bGJUwHqdyfawmfjrwfudk vnf;aumif; &&Sdawmfrl vjynfah usmf (6) &ufwiG f t|ra&Tusio f moemydik f
onf/ q&mawmfonf omoemhtusKd;o,fydk; uEéq D &mawmf b'´EaÅ umov’mbd0o H udk OyZÑm,f
aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 90? odu©mawmf jyKí rEÅav;NrdKU? pdefyef;&yf? "rd®um½Hkausmif;wdkuf?
70 t&G,f 1379 ckESpf? ewfawmfvqef; (6) c@odraf wmfü jrifjh rwfaom&[ef;tjzpfoYkd a&muf&Sd
(24-11-2017) &ufwiG f b0ewfxH ysv H eG af wmfro l nf/ cJhonf/
ud k c d k i f q&mawmfonf OyZÑm,fq&mawmf a&Tusif
omoemydkifq&mawmfBuD;xHwGif rlvwef;ynm
ynmo
ynmodd & D bd
b d0 H o ? b'´EÅ (t*¾r[my@d w?
[my@d oif,lNyD; ajrmifNrdKU? jrif;rlNrdKUwdkYwGif tv,fwef;
t*¾r[m *E¦0gpuy@dw) (jrefrm 12 94
94--
1294 ESifhtxufwef;ynm&yfrsm;udk wuúodkvf0ifwef;
1378) / / rEÅ a v;wk d i f ; a'oBuD ; ? r[m txd oifMum;cJhonf/ xdkYaemuf avmukwå&m
atmifajrNrdKUe,f? r[m0dok'¨g½Hkwdkufopf? r*Fvm ynm&yfrsm;udk y'wd¬Kif;&Gm tmaomum½Hkausmif;
Adrmefausmif;wdkuf y"meem,u? wdyd#uygVd- q&mawmf b'´EÅOwår? ppfudkif;NrdKU r[mapwDvS
jref r mtbd " mef u srf ; jyK q&mawmf t*¾ r [m ausmif;q&mawmf b'´EÅokre? b'´EÅaumo&dE´?
*E¦0gpuy@dw? t*¾r[m y@dw b'´EÅynm &wemAdrmefausmif;q&mawmf b'´E"Å r®eE´mbd0o H ?
od &D bd0Houdk crnf;awmf OD;pdk;ab? r,f a wmf rEÅav;NrdKUpdefyef;"rd®um½Hkausmif;q&mawmf b'´EÅ
a':pdejf rihw
f u
Ykd 1291 ckEpS ?f yxr0gqdk vjynfah usmf e&ywd? rEÅav;NrKd U e0ra&Tusio f moemydik f pHuif;
(7) &uf ? Mumoyaw;aeY w G i f ppf u d k i f ; wk d i f ; q&mawmftbd"Zr[m&|*k½k b'´EÅpE´mbd0Ho?
a'oBuD;? jrif;rlNrdKU? ,kef;um;aus;&Gmüf zGm;jrifcJh 'ora&Tusifomoemydkif ajrmif;jrq&mawmf t*¾
onf/ r[my@dw b'´EÅÓPmbd0Ho? pk'´or a&Tusif

225
ynmoD&b
d 0d o
H ? b'´EÅ y'krmbd0Ho? b'´EÅ

omoemydkif 0gqdkq&mawmf tbd"Zr[m&|*k½k? pG e f ; vG e f ; 0d y óem ur® | mef ; w&m;awmf r sm;ud k


tbd"Zt*¾r[mo'¨r® aZmwdu b'´EÅt*d¢, yGm;rsm;tm;xkwjf cif;wdt Yk jyif q|o*ÐygVd0ad om"u?
paom 0do'k g¨ ½Hek m,u pmcstausmq f &mawmfBu;D q|o*Ðwb d mPu? "r®mp&d,pmar;yGrJ sm; usi;f ya&;
rsm;xHü txufwef;yd#uusrf;pmrsm;udk oif,l rEÅav; 5 NrdKUe,fOuú|? a&Tusifedum,*dkPf;vHk;
qnf;yl;cJhonf/ 0efaqmifem,u? EdkifiHawmfy&d,wdå omoemh
q&mawmfonf 1309 ckESpfwGif yxri,f wuúov kd rf sm;\ omoewuúov D r[m"r®mp&d,
wef;? 1312 ckESpfwGif yxrvwfwef;? 1313 ckESpf bGJU,lusrf;pmrsm;wGif pmppfyk*¾dKvf? yxr 5 ESpf
wGif yxrBuD;wef;? 1315 ckESpfwGif "r®mp&d, 9 oufwrf; wdkif;txl;oHC0dedpä,enf;"dk&f? 'kwd,
usrf;wdkYudk atmifjrifawmfrlí omoe"Zod&D 5 ESpo f ufwrf; wdik ;f oHCem,utzGUJ 0if? wwd,
y0&"r®mp&d,bGJUwHqdyfawmf? 1317 ckESpfwGif 5 ESpfoufwrf; EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmif?
rEÅav;NrdKU ousoD[pmoifwef;? 1319 ckESpfwGif Edik if aH wmf0ed nf;"d&k ?f pwkw¬ 5 ESpf oufwrf; wkid ;f oHC
rEÅav;NrdKU ousoD[pmcswef;wdkYudk atmifjrif em,u Mo0g'gp&d,tp&daS om omoemhwm0efrsm;
awmf r l í y&d , wd å o moe[d w "r® m p&d , bG J U udk xrf;aqmifcJhonf/
wHqdyfawmf? 1326 ckESpfwGif tpdk;&"r®mp&d,ygVd q&mawmftm; EdkifiHawmftpdk;&u 1993
*kPx f ;l wef;udk atmifjrifawmfrí l y#dord'Ç gr*¾ygVd ckESpfwGif t*¾r[m*E¦0gpuy@dwbGJUwHqdyfawmf?
yg&*lbGJUwHqdyfwdkYudk &&dScJhonf/ 2001 ckESpfwGif t*¾r[my@dwbGJU wHqdyfawmf
q&mawmfonf ppfuikd ;f NrKd U &wemAdrmefygVd wdkYudk qufuyfvSL'gef;cJhonf/ q&mawmfonf
wuúodkvfü wm0efcHygVdwuúodkvfuxdu? ygVd omoemtusKd ; o,f y d k ; aqmif & G u f a wmf r l & if ;
wuúodkvf A[dkudk,fpm;vS,ftjzpf vnf;aumif;? oufawmf 88 ESpf? odu©mawmf 68 0gt& 1378
rEÅav;NrKdU r[m0do'k g̈½w
kH u kd o
f pfü em,u *Pm0gpu ckESpf? wydkYwGJvqef; (12) &uf (8-2-2017) wGif
pmcstjzpfvnf;aumif; aqmif&GufcJhonf/ 1318 b0ewfxH ysHvGefawmfrlonf/
ckESpfrSpí pmoifom; oHCm 700 ausmfwdkYudk
pmcswef;qdik &f m t|uxm#Dumpmay usr;f *efrsm; armif n d K xG e f ; (jref r mpm)
udk ydkYcsoifMum;ay;awmfrlcJhNyD; omoema&;OD;pD;
Xmeu xkwfa0aomwdyd#u ygVd-jrefrmtbd"mef y'k r mbd 0 H o ? b'´EÅ ((tbd
tbd"Zr[m&|*k½)k
usrf ; jyK&mwGif tbd"mefusrf;jyKtzGJU0iftjzpf (jrefrm 12
1297 97
97-- 1378) / / rEÅav;wdik ;f
yg0ifa&;om;cJhum yg&mZduPf0dZ,'DyeDyxrwGJ? a'oBuD;? r[matmifajrNrdKUe,f? a';0ef;ta&SU
'k w d , wG J ? "r® a &mif j cnf " r® y a'omw&m;pm? &yf u G u f ? rpd k ; &d r f a usmif ; wd k u f r[mem,u
pwk & m&u© u srf ; ? arwå m bm0em½I z G , f u srf ; ? q&mawmf? Edik if aH wmf Mo0g'gp&d, tbd"Zr[m&|
eDpu
d @okweå f w&m;awmf? yAÁZmedoHo"r®uxm? *k½k b'´EÅy'krmbd0Houdk crnf;awmf OD;vSoGif
Ak'¨0dyóemjrwfusrf;pmwdkYudk a&;om;cJhonf/ r,fawmf a':oufr,f wdu Yk 1297 ckEpS ?f ewfawmf
q&mawmf oufawmf 16 ESpfom;t&G,frS vjynf h a usmf (10) &uf ? Mumoyaw;aeYwGif
pwifum tem*grf&[EÅm[kausmMf um;awmfral om ppfuikd ;f wdik ;f a'oBu;D ? ppfuikd ;f NrKd U awmif&if;aus;&Gmü
r[m*E¨m½Hk q&mawmfBu;D b'´EOÅ wå&\ Oyedó, zGm;jrifawmfrlonf/
ur®|mef;enf;twdkif; tmemygepaom ur®|mef; q&mawmfavmif;vsmonf touf 13 ESpf
w&m;rsm;ud k yG m ;rsm;tm;xk w f j cif ; ? jrif ; jcH N rd K U t&G,fwGif ppfudkif;NrdKU? awmif&if;aus;&Gm? &Gmopf

226
y'krmbd0Ho? b'´EÅ

pmayrsm;udk oif,q l nf;yl;cJo h nf/ rif;uGe;f "r®em'


wkdufüaepOf bGJUwl&dSaeí &Sify'kr[k bGJUtrnf
ajymif;vJrSnfhac:cJhonf/
q&mawmfonf tpd;k &pmar;yGw J iG f yxri,f?
yxrvwfEiS hf yxrBu;D wef; (yxrausm)f ESihf "r®m
p&d,pmar;yGJrsm;udk atmifjrifcJhNyD; yxrausmfbGJU
udk 1962 ckESpfwGifvnf;aumif;? apwD,*FP
"r®mp&d,0H#Houm *kPfxl;aqmifbGJUudk 1964
ckESpfwGif vnf;aumif;? y&d,wdåomoe[dw
b'´EÅ y'krmbd0Ho "r®mp&d, (ouso[ D "r®mp&d,) bGUJ udk 1971 ckEpS f
ausmif;q&mawmf b'´EÅokreudk OyZÑm,fjyKvsuf wGifvnf;aumif; toD;oD;atmifjrifawmfrlí
rdbESpyf g;wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ udck ,H ul m &Sio f mraP oHCmhe,fy,fwiG f opt"r®mp&d,q&mawmftjzpf
tjzpfodkY a&muf&dScJhNyD; 1316 ckESpf? waygif; xif&Sm;ausmfMum;awmfrlonf/
vjynfah usmf (11) &ufwiG f ya'gif;ausmif; q&mawmf q&mawmfonf rpdk;&drfausmif;wkdufBuD;?
b'´EÅÓPdE´udk OyZÑm,fjyKí awmif&if;aus;&Gm? o'¨r®e,lya'oausmif;wGif ausmif;xdkifem,u
ausmif;opfausmif; c@odrüf jrifjh rwfaom&[ef; bkef;awmfBuD;tjzpfwm0ef,lí ysHvGefawmfrlcsdef
tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/ bGJUtrnfrSm &SifyndE´ txd pmoifom;&[ef;omraPrsm;udk aeY0gn0g
jzpfonf/ y&d,wdåpmayrsm; oifMum;ydkYcscJhonf/ xdkodkYpmay
q&mawmfavmif;vsmonf ppfudkif;NrdKU? y&d,wdåwdkYudk ydkYcsawmfrlvsuf wdyd#u-ygVdjrefrm
awmif&if;aus;&Gm? ausmif;opfausmif;q&mawmf tbd"mefusrf;twGJ-4 (tydkif; 2^3)? twGJ-15?
b'´EÅokre? rif;uGef;awmif½dk;"r®em'ausmif;wkduf twG-J 16? wdy#d uygVdusr;f nTe;f ESihf Zmwf#u D musr;f
rif;uGef;wdyd#u q&mawmfBuD; b'´EÅ0dpdwåom&m wdkYudk a&;om;jyKpkcJhonf/
bd0o H (wdy#d u"&b@m*g&du) ESihf pmcsq&mawmf q&mawmfonf rwå&mNrdKU? a&Todrfawmf
rsm;? rEÅav;NrKd U? rpd;k &draf usmif;wdu k f q&mawmfBu;D ausmif;wkdufudk pmoifwdkuftjzpfwnfaxmifcJhNyD;
b'´EÅol&d,mbd0Ho (tbd"Zr[m&|*k½k)? y|mef; q|o*Fg,emü r[medygwbmPu? q|o*Ð
q&mawmfBuD; b'´EÅ0dok'¨gbd0Ho (tbd"Zr[m wdum&u tjzpfvnf;aumif;? oHCmhtzGJUtpnf;
&|*k½)k ? b'´EpÅ aE´mbmombd0o H (t*¾r[my@dw)? tqifq h ifwh iG f &yfuu G of C
H em,utzGUJ tusK;d awmf
b'´ E Å 0 d p d w å m bd 0 H o ? 0d e ,e,l y a'oausmif ; aqmif? oHCem,utzGJUOuú|? oHCmhor®Kwd
q&mawmf b'´EyÅ nmomrDb0d o H (tbd"Zr[m&| oHCmhu, kd pf m;vS,?f wkid ;f a'oBu;D oHCmh0efaqmif?
*k½)k ESihf pmcsq&mawmfrsm;? jrawmifwu kd ?f a&T0g0if; Edik if aH wmfoC H r[mem,u tzGUJ 0iftjzpfvnf;aumif;
ausmif;q&mawmf b'´EÅomoebd0Ho (tbd"Z omoemawmfoef&Y iS ;f wnfwhH jyefyY mG ;a&;wm0efudk
r[m&|*k½k? tbd"Zt*¾r[mo'¨r®aZmwdu)? xrf;aqmifco hJ nf/ xdjYk yif q&mawmfonf yxrjyef
'ud©Pm&mrbk & m;BuD ; wd k u f tr&yl & ausmif ; pmar;yGJBuD;Muyfa&;wm0ef? EdkifiHawmf y&d,wdå
q&mawmf b'´EOÅ uúo H mbd0o H (t*¾r[my@dw)? omoemhwuúov kd f (&efuek ?f rEÅav;) bGUJ ,lusr;f ppf
awmiforefwdkufq&mawmf b'´EÅauo0gbd0Ho q&mawmftjzpf vnf;aumif;? r[mrkedb&k m;Bu;D
ESifh pmcstausmfq&mawmfBuD;rsm;xHwGif y&d,wdå a*gyutzGUJ ? r[mouso[ D bk&m;a*gyutzGJUESifh

227
y'krmbd0Ho? b'´EÅ y@0Ho? b'´EÅ

y&d,wdåomoemh[dwtoif;BuD;wdkY\ Mo0g'g jzL;NrKd U? unGwu f iG ;f NrKd U ig;xyfBu;D &yfuu G f OD;armifav;


p&d, q&mawmftjzpfvnf;aumif;? wdy#d u ygVd- a':axG;wdkY\ ypö,mEk*¾[jzifh unGwfuGif;NrdKU?
jrefrmtbd"mefusrf;jyKtzGJU0if q&mawmf t jzpf 0g;awm&yfuGuf? ykyÜg;ausmif;wdkuf aAm"dausmif;
vnf;aumif;? wdyd#u"&a&G;cs,fa&;pmar;yG\ J c@odrfü jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJh
Mo0g'gp&d,q&mawmftjzpf vnf;aumif;? 2016 onf/
ckESpfrSpwifí EdkifiHawmfMo0g'gp&d, q&mawmf q&mawmfonf rdwv ¬D mNrKd U? <u,fuefaus;&Gm?
tjzpfvnf;aumif; xrf;aqmifcJhonf/ tv,fausmif;q&mawmf b'´Et Å mp&? b'´Eo Å &l ,
d ?
q&mawmftm; EdkifiHawmftpdk;&u 1994 unGwu f iG ;f NrKd U ykygÜ ;ausmif; q&mawmf b'´EZÅ edEy´ wd?
ck E S p f w G i f t*¾ r [my@d w bG J U wH q d y f a wmf u d k wdkuftkyfq&mawmf b'´EÅÓP"&? aysmfbG,fNrdKU
vnf;aumif;? 2016 ckESpfwGif tbd"Zr[m&|*k½k a&v,fygVdwuúodkvfausmif;wdkuf q&mawmf
bGJUwHqdyfawmfudkvnf;aumif; qufuyfvSL'gef;cJh b'´EÓ Å Pbd0o H ESihf pmcsq&mawmfrsm;? awmifiNl rKd U
onf/ jrpnf;cHkpmoifwdkuf q&mawmf b'´EÅ0dokw"&?
q&mawmf b'´EyÅ 'krmbd0oH onf omoem &efuek Nf rKd U A[ef;NrKd Ue,f anmifwek ;f ygVdwuúodkvf
tusKd;o,fydk;aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 82 ausmif;wdkuf q&mawmfb'´EÅ "r®aoe (t*¾r[m
ESpf? odu©mawmf 62 0gt& 1378 ckESpf? waygif; y@dw)? tv,fawm&q&mawmf b'´EÅol&d,m
vqef; (2) &uf (27-2-2017) aeYwGif b0ewf bd 0 H o (t*¾ r [my@d w )? bk & m;BuD ; wd k u f
xH ysHvGefawmfrlonf/ q&mawmf b'´ E Å e m&'gbd 0 H o ? b'´ E Å O uú H o
paomq&mawmfrsm;xHü oifMum;qnf;yl;cJhNyD;
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) tpd k ; &yxrjyef p mar;yG J w G i f "r® m p&d , wef ;
atmifjrifí omoe"Z"r®mp&d,bGJU&&dScJhonf/
y@0Ho? b'´EÅ (t*¾r[my@dw? t*¾ r [m q&mawmfonf awmifilNrdKU jrpnf;cHkwkduf
o'¨r®aZmwdu"Z) (jrefrm 1291- 1379)
1291-1379) wGif wynfh&[ef;omraPwdkYudk y&d,wdåpmay
/ / q|rtBurd f Edik if aH wmfoC
H r[mem,utzGUJ rsm; ydkYcsawmfrlcJhNyD; awmifilNrdKU? MumeDuef y&d,wdå
'kOuú|? yJc;l wdik ;f a'oBu;D ? awmifiNl rKUd ? 14 &yfuu G ?f pmoifwu kd Ef iS hf edAw dÁ m½Hyk &d,wdå pmoifwu kd f wdkYudk
bk&m;vrf;? jrpnf;cHpk moifwu dk f OD;pD;y"me em,u vnf; wnfaxmifziG v hf pS cf o hJ nf/ xdjYk yif q&mawmf
b'´EyÅ @0Houdk crnf;awmf OD;atmifNird ;f ? r,fawmf onf oajyprf; rd;k n§i;f 0dyóem ur®|mef;&dyo f mESihf
a':at;<u,fwu Ykd 1291 ckEpS ?f e,kev f jynfah usmf atmifr*Fvm rdk;ukwf&dyfomrsm;zGifhvSpfí y#dywdå
(8) &uf? Mumoyaw;aeYwiG f rEÅav;wdik ;f a'oBu;D ? omoema&;vkyfief;pOfrsm; xGef;um;a&;udkvnf;
rdwv¬D mNrKd U <u,fuefaus;&Gmü zGm;jrifawmfro l nf/ aqmif&GufcJhonf/ oHCmhtzGJUtpnf;tqifhqifh
q&mawmfavmif;vsmonf touf 12 ESpf wG i f yJ c l ; wd k i f ; oH C em,utzG J U 'k w d , Ouú | ?
t&G,fwGif rdw¬DvmNrdKU? <u,fuefaus;&Gmtv,f EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmif? EdkifiHawmfoHC
ausmif;wdu k qf &mawmf b'´Et Å mp&udk OyZÑm,fjyK r[mem,utzGJU0ifESifh q|rtBudrf EdkifiHawmf
í rdcifa':at;<u,f\ ypö,mEk*¾[udk cH,lum oHCr[mem,utzGJU 'kwd,Ouú|wm0efwdkYudk
&SifomraPtjzpfodkY a&muf&dScJhNyD; 1311 ckESpf? xrf;aqmifawmfrlvsuf 0de,ya'om? upönf;
oDwif;uRwfvqef; (15) &ufwGif rif;ausmif; ya'om qef;ya'omusrf;pmwdkYudkvnf; a&;om;
q&mawmf b'´E0Å v d moudk OyZÑm,fjyKí yJc;l wkid ;f ? cJhonf/

228
y@0Ho? b'´EÅ y@dw? b'´EÅ

q&mawmf o nf 1984 ck E S p f r S p wif í


ESpfaygif; 25 ESpfwkdifwkdif ausmif;om;ausmif;ol
200 ausmfwdkYudk ,Ofaus;rIESifhtbd"r®m oifwef;
rsm;ydcYk sco
hJ nf/ awmifiNl rKd U&dS t.x.u? t.v.u
ausmif;rsm;rS ausmif;om;ausmif;olrsm;ESihf w½kwf
Ak'b
¨ momrsK;d om;trsK;d orD; 200 OD;wdu Yk kd ,Ofaus;rI
pmayrsm;ydcYk say;jcif;paom omoemjyK vkyif ef;rsm;
udk aqmif&GufcJhonf/ q&mawmfonf trsKd;?
bmom omoemawmfudk cspfjrwfEdk;awmfrljcif;?
omoemjyKvkyfief;rsm; aqmif&Guf&mü ZGJ? vHkYv?
0D&d, BuD;rm;jcif;wdkYaMumifh &[ef;&SifvlwdkY\
MunfndKav;pm;rIudk cH,l&&dSonf/ b'´EÅy@dw
q&mawmf\omoemtusK;d o,fy;k d aqmif&u G f
rIaMumifh EdkifiHawmftpkd;&u 2002 ckESpfwGif t*¾ q&mawmfavmif;vsmonf 1304 ckESpf?
r[my@dw bGJUwHqdyfawmfudkvnf;aumif;? 200 waygif;vqef; (5) &ufwiG f anmifwek ;f &Gmausmif;
- ckESpfwGif t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"ZbGJUwHqdyf q&mawmf OD;ynm0Houdk OyZÑm,fjyKí anmifwek ;f
awmfudkvnf;aumif; toD;oD;qufuyfvSL'gef; &Gmae a':tdrf'Hk? a':tdrfjzL? a':at;cifwdkY\
cJhonf/ ypö,mEk*¾[jzihf &SifomraPtjzpfokdYa&muf&dScJhNyD;
q&mawmf b'´EÅy@0Hoonf omoem 1314 ckEpS ?f uqkev f qef; (10) &ufwiG f anmifwek ;f
tusK;d o,fy;kd aqmif&u G af wmfr&l if; oufawmf 90 ausmif;q&mawmf OD;ynm0Houdk OyZÑm,fjyKí
ESpf? odu©mawmf 70 0gt& 1379 ckESpf? e,kef a':tdr'f ?kH a':tdrjf zL? a':at;cifw\ Ykd ypö,mEk*[
¾
vqef; (11) &uf (5-6-2017) aeYwiG f b0ewfxH jzifh xl;BuD;NrdKU? anmifwkef;ausmif; c@odrfü
ysHvGefawmfrlonf/ jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
q&mawmfavmif;vsmonf avmuDynmudk
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) 4 wef;txd uydik &f mG q&mOD;pHz;kd xHwiG f vnf;aumif;?
twGi;f atmifjcif;? tjyifatmifjcif;? o'´g? y&dwBf u;D
paomtajccHusrf;pmrsm;udk a&cif;OD;y@0Ho?
y@d w ? b'´EÅ (t*¾r[my@d w ) (jref r m
[my@d OD;a&0w? OD;ynmaZmw? OD;ynm0Ho q&mawmf
12 94
94-- 1378) / / &efukefwdkif;a'oBuD;?
1294 rsm;xHwGifvnf;aumif; oif,lcJhNyD; y&d,wdåpmay
vdiI Nf rKd Ue,f? 13 &yfuu
G ?f y@dwm&mrausmif;wdu
k f usrf;*efrsm;udk aygif;wnfNrdKU? r[m0dokwm&mr
OD;pD;y"me em,u Edik if aH wmfMo0g'gp&d, t*¾r[m wkud q f &mawmf OD;paE´mbmo? OD;pE´m0&? OD;t&d,
y@dw b'´EÅy@dwudk crnf;awmf OD;ysm;tHk? 0Ho? t*FylpHausmif; q&mawmfOD;Owår? rEÅav;
r,f a wmf a':acsmwd k Y u 1294 ck E S p f ? e,k e f puktv,fwkdufq&mawmf OD;eE´d,? yk*Hwdkuf
vuG,faeY (Mumoyaw;aeY) wGif {&m0wDwdkif; q&mawmfOD;pdEdÅw? awmorefwdkufq&mawmf
a'oBuD;? xl;BuD;NrdKU? t*FylNrdKUe,f? anmifwkef; OD;auo0? &efuek Nf rKd U prf;acsmif;at;apwDausmif;
aus;&Gmü zGm;jrifawmfrlonf/ q&mawmf OD;t&d,0Ho? ykZeG af wmif qkawmif;jynfh

229
y@dw? b'´EÅ y@dwmbd0Ho? b'´EÅ

ausmif ; q&mawmf OD ; y@d p ö ? OD ; ynm&ud © w ? y@d w mbd 0 H o ? b'´EÅ (t*¾r[m y@d w?


[my@d
OD;ÓPdu? OD;Z0e? OD;pdMw? A[ef; r[m0dok'¨g½Hk t*¾r[m *E¦0gpuy@dw) (jrefrm 12 1299 99
99--
q&mawmf? r&rf;ukef;ypdärm½Hkausmif; q&mawmf 1378) / / &efuek w
f ikd ;f a'oBu;D ? &efuif;NrKd Ue,f?
b'´E£ Å 0k"mbd0o H (t*¾r[my@dw)? Munfjh rifwidk f 14 &yfuGuf? rdk;aumif;vrf;? r[maAm"d y&d,wdå
aZ,s0wD a usmif ; q&mawmf O D ; £E´ ponf h pmoifwu kd f OD;pD;y"meem,u? a&Tusief u d m,*dP
k ;f
q&mawmfrsm;xHwGif oif,lcJhonf/ vH;k 0efaqmif em,u t*¾r[m*E¦0gpuy@dw?
q&mawmfonf 1323 ckEpS rf pS wifí vdiI Nf rKd U t*¾r[m y@dw b'´EÅy@dwmbd0Houdk 1299
e,f? trSwf 13 &yfuGuf y@dwm&mrpmoifwu kd f ckESpf? e,kef vqef; (5) &uf? Mumoyaw;aeYwGif
Bu;D udwk nfaxmifí ESpaf ygif; 50 ausmrf Q rlvwef;rS crnf;awmf OD;boif;? r,fawmf a':aiGaomhwu Ykd
pmcswef;txd pmoifom; 100 eD;yg;wdu Yk kd ud,
k w
f idk f ppfuikd ;f wdik ;f a'oBuD;? igef;ZGefNrdKUe,f? a&Tawmif
aeY0gn0grsm; ydkYcscJhonf/ aus;&Gmü zGm;jrifcJhonf/
q&mawmfonf oHCmhtzGUJ tpnf; tqifq h ifh
wGif vdIifNrdKUe,f oHCem,utzGJUOuú|ESifh wdkif;
a'oBuD;oHCmh0efaqmif? EdkifiHawmfoHCor®Kw&d
oHCmudk,fpm;vS,f? Edik if aH wmfMo0g'gp&d, tp&dS
aomwm0efrsm;udk xrf;aqmifcJhonf/
xdjYk yif q&mawmfonf vdiI Nf rKd Ue,f yxrjyef
pmar;yGJrsm;? ,Ofaus;rIpmar;yGJrsm;wGif txl;
BuD;Muyfa&;tzGJU q&mawmftjzpf aqmif&Gufjcif;?
NrdKUe,ftwGif; jzpfay:vmonfh oHCmhrcI if;rsm;udk
pdwf&Snf&Snfxm;í ajyvnfNidrf;at;rI&atmif
b'´EÅ y@dwmbd0Ho
aqmif&Gufay;jcif;wdkYudk aqmif&GufcJh½Hkomru
t*FylNrdKUe,ftoif; (&efukef) \ Mo0g'gp&d, q&mawmfavmif;vsmonf touf 12 ESpf
tjzpfvnf; aqmif&GufcJhonf/ t&G,w f iG f igef;ZGeNf rKd U? a&Tawmifaus;&Gm? awmifausmif;
q&mawmftm; EkdifiHawmftpdk;&u 1993 q&mawmf b'´EaÅ wZ0EÅukd OyZÑm,fjyKí rdbESpyf g;
ckEpS w
f iG f t*¾r[my@dwbGw J q
H yd af wmfukd qufuyf wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ jzifh &Sio f mraPtjzpfoYkd a&muf&Sd
vSL'gef;cJhonf/ cJhNyD; 1318 ckESpf? wefaqmifrkef; vjynfah usmf (12)
q&mawmf o nf omoemtusKd ; o,f y d k ; &ufwiG f awmifausmif;q&mawmf b'´EÅawZ0EÅudk
aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 86 ESpf? odu©m OyZÑm,fjyKí a&Tawmif&mG OD;zd;k EGUJ a':r,fwifw\ Ykd
awmf 66 0gt& 1378 ckESpf? wefaqmifrkef; ypö,mEk*[ ¾ jzifh a&Tawmif&mG ? awmifausmif;c@odrüf
vjynfah usmf (2) &uf (16-11-2016) wGif b0ewfxH jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
ysHvGefawmfrlonf/ q&mawmfonf igef;ZGeNf rKd U? a&Tawmifaus;&Gm?
awmifausmif;q&mawmf b'´EÅawZ0EÅ? ppfudkif;
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) awmif½;kd yxr*E¨m½Hak usmif;wdu k qf &mawmf b'´EÅ
okyndEm´ bd0o H (tbd"Zr[m&|*k½?k wGzJ ufa&Tusif
omoemydkif)? rEÅav;NrdKU? r[m0dok'¨g½Hkwkdufopf?

230
y@dwmbd0Ho? b'´EÅ jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH - (21) &mpk...
. ..

tmaomPm½Hkq&mawmf b'´EÅok0PÖaZmwdESifh 60 0gt& 1378 ckESpf? aESmif;wefcl;vqef; (3)


ydkufusKH;q&mawmf b'´EÅZmae,sAk'¨d (tbd"Z &uf (30-3-2017) wGif b0ewfxH ysHvGefawmf
r[m&|*k½k? wGJzufa&Tusifomoemydkif) paom rlonf/
q&mawmfrsm;xHwGif pmayy&d,wfrsm;udk oif,l
qnf;yl;cJhonf/ armif n d K xG e f ; (jref r mpm)
q&mawmfonf tpdk;&yxrjyef "r®mp&d,
pmar;yGJ? ousoD["r®mp&d,wef; pmar;yGJESifh
apwD,*FP"r®mp&d,wef; pmar;yGrJ sm;udk atmifjrif jynfaxmifpNk ird ;f csr;f a&;nDvmcH- (21) &mpk
cJhNyD; otp"r®mp&d,bGGJUrsm; &&dScJhonf/ yifvHk ('kwd,tpnf;ta0;) ta0;)// / jynfaxmifpk
q&mawmfonf ppfudkif;NrdKU? yxr*E¨m½Hk jrefrmEkid if t
H wGi;f rSw D if;aexkid Mf uonfh wkid ;f &if;om;
ausmif;wdu k ?f rEÅav;NrKd U r[m0do'k g¨ ½Hk wku d o f pfEiS hf rsdK;EG,fpk 135 ausmfonf orkdif;tpOftquf
&efuek Nf rKd U? &efuif;NrKd Ue,f? r[maAm"dausmif;wdu k f EkdifiHESifhvlrsdK; vGwfvyfa&;? wkd;wufzGHUNzdK;a&;wkdYukd
wdkYwGif y&d,wdåpmayrsm; oifMum;ydkYcsay;cJhonfh BudK;yrf;&mwGif OruGJokdufrysuf pkpnf;nDnGwfpGm
tjyif wdyd#uygVdjrefrmtbd"meftzGJUwGifvnf; aqmif&GufcJhaom tpOftvmaumif;rsm;&SdcJhay
yg0ifa&;om;cJo h nf/ q&mawmfonf &efuif;NrKd Ue,f onf/
oHCem,utzGJU (a&Tusif) tusKd;awmfaqmif? ,if ; tpOf t vmaumif ; rsm;rS m tajccH
Edik if aH wmfA[do k C H mh0efaqmif? Edik if aH wmf0ed nf;"d&k ?f taMumif ; w&m;rsm;pG m aMumif h oH o ,wnf ;
Edik if aH wmfoC H r[mem,utzGUJ ? tzGUJ 0if? a&Tusif [laom nDnGwfa&;todkuftNrHKzsuf taMumif;
edum,*dkPf;vHk;0efaqmifem,u? &efukefwdkif;vHk; w&m;wk d Y u d e f ; atmif ; um nD a emif t csif ; csif ;
qdkif&m 0denf;jyefXmetusKd;awmfaqmif? y&d,wdå vufeufukdifppfyGJqifETJcJhMuonfrSm vGwfvyfa&;
omoeEk*[ ¾ &efuek q f efvLS toif;Bu;D ? &efuek Nf rKd U &NyD;aemufydkif;rSpí ESpfaygif; 70 ausmf Mumjrifh
wdy#d u r[m*E¨m½Hak usmif;wdu k Ef iS hf ykvNJ rKd Ua&TOrif cJhNyDjzpfonf/
"r®okcawm&&dyfom? r*FAsL[mtzGJUcsKyfomraP jynf axmif p k o r® w jref r mEk d i f i H o nf v nf ;
ausmfpmar;yGJusif;ya&;tzGJU? a&Twd*HkapwDawmf tkyfcsKyfa&;pepftqifhqifhajymif;vJvmNyD;aemuf
edum,fig;&yf0if "r®omupämtzGUJ csKy?f ausmufwef;NrKd U acwf r D z G H U Nzd K ;wk d ; wuf a om Ek d i f i H a wmf o pf o k d Y
acrmeE´m&mrbkef;awmfBuD;oif ynma&;ausmif;? OD;wnfonfh 'Dru dk a&pDEikd if H wpfEidk if t
H jzpf &nfreS ;f
&efuif;NrKd Ue,f rd;k aumif;apwDawmfEiS hf ucsijf ynfe,f? wnfaqmufaeNyjD zpf&m jynfow l pf&yfv;kH \ tEÅrd
[dkyifNrdKU ax&0g'omoemjyKausmif;wdkufwdkY\ &nfreS ;f csujf zpfaom Nird ;f csr;f a&;udv k nf; taumif
Mo0g'gp&d,q&mawmftjzpf omoemhwm0efrsm; txnfazmfwnfaqmuf&ef rjzpfrae vkdtyfvm
udk aqmif&GufcJhonf/ NyjD zpfonf/ Ekid if aH &;jyóemukd ppfa&;oufoufjzifh
q&mawmftm; EdkifiHawmftpkd;&u 2000 ajz&Sif;cJhMu&mrS'l;wkdufaqG;aEG; tajz&Smjcif;
jynfEh pS wf iG f t*¾r[m*E¦0gpuy@dw bGUJ wHqyd af wmf vrf;aMumif;odkY OD;wnfcJhMuonf/
ESihf 2005 ckEpS w f iG f t*¾r[my@dwbGUJ wHqyd af wmf yxrtBurd f jynfaxmifpNk ird ;f csr;f a&;nDvmcH-
wdkYudk qufuyfvSL'gef;cJhonf/ (21) &mpkyifvHkzGifhyGJtcrf;tem;ukd (2016) ckESpf?
q&mawmfonf omoemawmftusK;d o,fy;kd Mo*kwfvu usif;ycJhNyD; jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;
aqmif&u G af wmfr&l if; oufawmf 80 ESp?f odum© awmf nDvmcH - (21) &mpkyifvHk ('kwd,tpnf;ta0;)

231
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH (21) &mpk yifvHk ('kwd,tpnf;ta0;)

a&SUaecsKy?f jynfaxmifppk m&if;ppfcsKy?f jynfaxmifpk


&mxl;0eftzGJUOuú|? aejynfawmfaumifpDOuú|?
wkdif;a'oBuD;? jynfe,f0efBuD;csKyfrsm;? wyfrawmf
t&m&SdBuD;rsm;? wkdif;rSL;rsm;? nd§EdIif;uGyfuJa&;rSL;
(Munf;? a&? av)? wyf rawmft&m&Sd BuD ;rsm;?
vTwfawmfaumfrwD Ouú|rsm;? wkdif;&if;om;a&;&m
0efBuD;rsm;? tpkd;&? vTwfawmfESifhwyfrawmfom;
tpktzGUJ rSu, d k pf m;vS,rf sm;? wkid ;f &if;om;vufeufuidk f
tzGJUrsm;rS ukd,fpm;vS,frsm; EkdifiHa&;ygwDrsm;rS
Ouú|rsm;ESifh uk, d pf m;vS,rf sm;? yg0ifoifyh g0ifxudk of l
tpktzGJUrS ukd,fpm;vS,frsm;? NCA vufrSwfa&;
xdk;xm;onhf csif;trsKd;om;wyfOD; (CNF)? jrefrm
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf
EkdifiHvHk;qkdif&m ausmif;om;rsm;'Drkdu&ufwpf
a':atmifqef;pkMunf
wyfOD; (ABSDF)? &cdkifjynfvGwfajrmufa&;ygwD
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH - (21) &mpk
(ALP)? &Srf;jynf jyefvnfxlaxmifa&;aumifpD
yifvHk ('kwd,tpnf;ta0;) zGihfyGJü trSmpum;
(RCSS/SSA)? u&iftrsdK;om;tpnf;t½Hk; (KNU)?
ajymMum;pOf
u&iftrsKd;om;tpnf;t½Hk;? u&iftrsKd;om;vGwf
ukd arv 24 &ufrS 29 &uftxd 6 &ufwdkifwdkif ajrmuf a &;wyf r awmf (Nid r f ; csrf ; a&;aumif p D )
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqidk &f muGeAf if;&Si;f (KNU/KNLA) (PC) ? 'D r d k u a&pD t usKd ; jyK u&if
A[kXd me-2 ü pwifusi;f ycJah yonf/ jynfaxmifpk wyf r awmf (DKBA)? ytk d 0 f ; trsd K ;om; vG w f
Nidrf;csrf;a&;nDvmcH-(21) &mpkyifvHk ('kwd, ajrmufa&; tzGUJ csKyf (PNLO) wdrYk S ud, k pf m;vS,rf sm;
tpnf;ta0;) zGiyfh t JG crf;tem;okYd Ekid if aH wmfor®w (NCA) vufrw S rf xd;k &ao;onhf ]]0}} jynf aoG;pnf;
OD ; xif a usmf ? Ek d i f i H a wmf \ twk d i f y if c H y k * ¾ d K vf nDñGwfa&;ygwD? ]]0} jynf aoG;pnf;nDñGwfa&;
a':atmifqef;pkMunf? 'kwd,or®wOD;jrifhaqGESifh wyfrawmf (UWSP/UWSA)? &cdkifhwyfrawmf (AA)
OD;[ife&DAefx;D ,l? jynfoUl vTwaf wmfOuú| OD;0if;jrif?h wtmif ; trsKd ; om;vG w f a jrmuf a &;wyf r awmf
trsd K ;om;vT w f a wmf O uú | ref ; 0if ; ck d i f o ef ; ? (TNLA)? trsKd;om;'Drdkua&pD r[mrdwfwyfrawmf
jynf a xmif p k w &m;ol B uD ; csKyf OD ; xG e f ; xG e f ; OD ; ? (NDAA)? jrefrmtrsKd;om;'Drdku&ufwpf r[mrdwf
wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf AkdvfcsKyfrSL;BuD; wyfrawmf (MNDAA)? &Srf;jynfwkd;wufa&;ygwD
rif;atmifvIdif? EdkifiHawmfzGJUpnf;yHktajccHOya' (SSPP/SSA)? ucsifvGwfajrmufa&;tzGJU? ucsif
qdik &f mcH½k ;kH Ouú| OD;rsK;d ñGe?Yf jynfaxmifpak &G;aumufyJG trsKd ;om;vGwaf jrmufa&;tzGUJ (KIO/KIA)? Ekid if jH cm;
aumf r &S i f O uú | OD ; vS o d e f ; ? 'k w d , wyf r awmf oH½Hk;rsm;rSoHwrefrsm;? ukvor*¾ vufatmufcH
umuG,af &;OD;pD;csKyf umuG,af &;OD;pD;csKyf (Munf;) tzGJUtpnf;rsm;rS ukd,fpm;vS,frsm;? jynfwGif;
'kwd,AdkvfcsKyfrSL;BuD; pkd;0if;? vTwfawmf'kwd, jynf y rS t pk d ; &r[k w f a omtzG J U tpnf ; rsm;ES i f h
Ouú|rsm;? jynfaxmifpkvTwfawmf Oay'a&;&mESihf zdwfMum;xm;olrsm;wufa&mufMuonf/
txl;udp&ö yfrsm; avhvmqef;ppfo;kH oyfa&;aumfr&Sif nDvmcHzGifhyGJtcrf;tem;wGif jynfaxmifpk
Ouú | ? jynf a xmif p k 0 ef B uD ; rsm;? jynf a xmif p k Nidrf;csrf;a&;nDvmcH-(21) &mpkyifvHkusif;ya&;

232
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH (21) &mpk yifvHk ('kwd,tpnf;ta0;)

A[dkaumfrwDOuú| EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvf udk,fpm;vS,frsm;vdkufem&rnhf pnf;rsOf;pnf;urf;


a':atmifqef;pkMunfu tzGifhrdefYcGef;ajymMum; rsm;ukd zwfMum;NyD; EdkifiHa&;u@rl0g'tqdkjyKvTm
onf/ xkaYd emuf jynfolYvTwfawmfOuú|OD;0if;jrifh? rsm;uk d twG i f ; a&;rS L ;tzG J U u &S i f ; vif ; onf /
trsKd;om;vTwaf wmfOuú|ref;0if;ckid o f ef;? wyfrawmf xdaYk emuf wufa&mufvmonhf ud, k pf m;vS,rf sm;u
umuG,af &;OD;pD;csKyf Akv d cf sKyrf LS ;Bu;D rif;atmifvidI ?f 0dkif;0ef;aqG;aEG;Muonf/
wdkif;&if;om;vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm;udk,fpm; pD ; yG m ;a&;u@aqG ; aEG ; yG J w G i f OD ; aqmif
Edik if aH &;ygwDrsm;ud, k pf m; jynfaxmifpBk uchH ikd af &;ESifh obmywdtjzpf eHeufydkif;wGif OD;xGef;EdkifESifh
zG H U Nzd K ;a&;ygwD O uú | OD ; oef ; aX;wk d Y u Bud K qk d rGef;vGJydkif;wGif cGefwifa&TwdkYu aqmif&GufNyD;
EIwfcGef;qufpum; ajymMum;onf/ obmywdtzGUJ 0ifrsm;tjzpf pdkif;,Dwdyfh? rduGefcsrf;?
xdaYk emuf rGe;f vGyJ ikd ;f wGif yxraeYqn kH D nDvmcH OD;vDay:&JEiS fh Adv k rf LS ;csKyo
f ufatmifwu Ykd aqmif&uG f
tpnf ; ta0;usif ; y&m obmywd r sm;tjzpf onf/ xdkYaemuf OD;aqmifobmywdOD;xGef;EdkifESihf
a'gufwmwifrsK;d 0if; OD;aqmifum OD;ÓPf0if;? 'kw, d cGefwifa&TOD;wdkYu tzGihftrSmpum;ajymMum;um
Ad k v f c sKyf B uD ; wif a rmif 0 if ; ? cd k i f p k d ; Ed k i f a tmif ? udk,fpm;vS,frsm;vdkufem&rnhf pnf;rsOf;pnf;urf;
OD;apmwif0if;wdkYu aqmif&GufMuNyD; obmywd rsm;ukd zwfMum;NyD; pD;yGm;a&;u@rl0g'tqdkjyKvTm
a'gufwmwifrsKd;0if;u tzGihftrSmpum;ajymMum; rsm;uk d twG i f ; a&;rS L ;tzG J U u &S i f ; vif ; onf /
onf/ xdaYk emuf jynfaxmifpNk ird ;f csr;f a&;aqG;aEG;rI xdaYk emuf wufa&mufvmonhf ud, k pf m;vS,rf sm;u
yl;wGJaumfrwD (UPDJC) twGif;a&;rSL;tzGJU0if 0dkif;0ef;aqG;aEG;Muonf/
a'gufwmvserf eI ;f qmacgif;? OD;rsK;d 0if;? OD;cifaZmfO;D ? vlraI &;u@aqG;aEG;yGw J iG f OD;aqmifobmywd
OD;vSarmifaqG? OD;EdkifiHvif;? cGefjrihfxGef;? AdkvfcsKyf tjzpf eHeufydkif;wGif OD;odef;aqGESifh rGef;vGJydkif;wGif
pkd;EdkifOD;ESihf wmvSazwdkYu nDvmcHusif;yrnhf a'gufwmaemfuay:xl;wdu Yk aqmif&u G Nf y;D obmywd
yHpk rH sm; &Si;f vif;jcif;ESifh rl0g'rsm; wifoiG ;f jcif;wdu Yk dk tzGUJ 0ifrsm;tjzpf yl;abGvsHref? a':eef;0if;Munf?
aqmif&GufMuNyD; obmywdtzGJU0if OD;ÓPf0if;u a':ZifrmatmifEiS fh OD;ae0if;wdu Yk aqmif&u G o
f nf/
ed*;kH csKyt f rSmpum;ajymMum;onf/ xdaYk emuf nDvmcH xd k Y a emuf OD ; aqmif o bmywd O D ; od e f ; aqG E S i h f
wufa&mufvmonhf tpktzGJUtoD;oD;u tpk a'gufwmaemfuay:xl;wdkYu tzGihftrSmpum;
tzGUJ vdu k f aqmif&u G rf nht f pDtpOfrsm;ukd aqG;aEG; ajymMum;um ud k , f p m;vS , f r sm;vd k u f e m&rnh f
onf/ pnf;rsO;f pnf;urf;rsm;ukd zwfMum;Ny;D vlraI &;u@
'kwd,aeYtpnf;ta0;ukd arv 25 &uf rl 0 g'tqd k j yKvT m rsm;uk d twG i f ; a&;rS L ;tzG J U u
eHeuf 9 em&Du aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynf &Sif;vif;onf/ xdkYaemuf wufa&mufvmonhf
qdkif&muGefAif;&Sif;A[kdXme-2 ü usif;yonf/ udk,fpm;vS,frsm;u 0dkif;0ef;aqG;aEG;Muonf/
Edik if aH &;u@aqG;aEG;yGw J iG f OD;aqmifobmywd ajr,mESihfobm0ywf0ef;usifu@ aqG;aEG;
tjzpf eHeufyikd ;f wGif OD;ausmw f ihaf qGEiS hf rGe;f vGyJ ikd ;f yGJwGif OD;aqmifobmywdtjzpf eHeufydkif;wGif
wG i f y'd k a pmuG , f x l ; 0if ; wd k Y u aqmif & G u f N yD ; OD;xGef;xGef;[defESihf rGef;vGJydkif;wGif yl;vm;vf,rf
obmywdtzGUJ 0ifrsm;tjzpf OD;oHc?J a':csKcd sKad usmNf ird ;f avmfrmwdkYu aqmif&GufNyD; obmywdtzGUJ 0ifrsm;
ESifh EdkifcspfOD;wdkYu aqmif&Gufonf/ xdkYaemuf tjzpf apm'JeD,,fvf? OD;aZmfrif;vwf? pdkif;,DESifh
OD;aqmifobmywdO;D ausmw f ihaf qGEiS yfh 'dak pmuG,f Ad k vf r S L;csKyf jrih f armif O D ; wd k Y u aqmif & G uf onf /
xl ; 0if ; wd k Y u tzG i h f t rS m pum;ajymMum;um xdkYaemuf OD;aqmifobmywdOD;xGef;xGef;[defESihf

233
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH (21) &mpk yifvHk ('kwd,tpnf;ta0;)

yl ; vm;vf , rf a vmf r mwd k Y u tzG i h f t rS m pum; -2 &Sd owfrw S af e&mtoD;oD;üusi;f yonf/ wwd,
ajymMum;um ud k , f p m;vS , f r sm;vd k u f e m&rnh f aeYwGif EdkifiHa&;u@? pD;yGm;a&;u@? vlrIa&;
pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ukd zwfMum;NyD; ajrm,mESihf u@? ajr,mESio fh bm0ywf0ef;usiu f @ESif h vHNk cKH a&;
obm0ywf0ef;usif u@rl0g'tqdkjyKvTmrsm;ukd u@aqG;aEG;yGrJ sm;ukd qufvufusif;yMuonf/
twGif;a&;rSL;tzGJUu &Sif;vif;NyD; wufa&mufvm arv 27 &ufwGif jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;
onhf ud, k pf m;vS,rf sm;u 0dik ;f 0ef;aqG;aEG;Muonf/ aqG;aEG;rIyl;wGJaumfrwD (UPDJC) twGif;a&;rSL;
vH k N cH K a&;u@aqG ; aEG ; yG J w G i f OD ; aqmif tzGJU tpnf;ta0;ukd jrefrmtjynfjynfqdkif&m
obmywd t jzpf eH e uf y d k i f ; wG i f A d k v f r S L ;csKyf uGefAif;&Sif;A[kdXme -2 ü usif;yNyD; u@tvdkuf?
pdefxGef;vSESifh rGef;vGJydkif;wGif jzm;wefcGefOuúmwdkYu tpktzGJUtvdkuf aqG;aEG;cJhonhftaMumif;t&m
aqmif & G u f N yD ; obmywd t zG J U 0if r sm;tjzpf rsm;ukd jyefvnfoHk;oyfaqG;aEG;Muonf/
p0fabmifac;ESihf yl;Zifcefq Y eG ?f OD;tifxckH g;aemfqrfEiS fh arv 28 &ufwiG f 11 Burd af jrmuf jynfaxmifpk
OD ; apmxG e f ; atmif j rih f w d k Y u aqmif & G u f o nf / Nidrf;csrf;a&; aqG;aEG;rIyl;wGJaumfrwD (UPDJC)
xd k Y a emuf OD ; aqmif o bmywd A d k v f r S L ;csKyf tpnf;ta0;ukd jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f
pdefxGef;vSESifh jzm;wefcGefOuúmwdkYu tzGihftrSm A[kXd me -2 ü usi;f y&m (UPDJC) Ouú|? Edik if aH wmf\
pum; ajymMum;um ud, k pf m;vS,rf sm;vdu k ef m&rnhf twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunfwuf
pnf;rsO;f pnf;urf;rsm;ukd zwfMum;Ny;D vHNk cKH a&;u@ a&muftrSmpum;ajymMum;onf/ xdaYk emuf tpnf;
rl 0 g'tqd k j yKvT m rsm;uk d twG i f ; a&;rS L ;tzG J U u ta0;wGif jynfaxmifpNk ird ;f csr;f a&;aqG;aEG;rI yl;wGJ
&Sif;vif;onf/ xdkYaemuf wufa&mufvmonhf aumfrwD (UPDJC) tzGJU0ifrsm;u u@tvdkuf
udk,fpm;vS,frsm;u 0dkif;0ef;aqG;aEG;Muonf/ toD;oD; aqG;aEG;Muonf/
'kwd,tpnf;ta0; wwd,aeYukd arv 26 jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH-(21) &mpk
&ufu jrefrmtjynfjynfqikd &f muGeAf if;&Si;f A[kXd me yifvkH 'kw, d tpnf;ta0;\ jynfaxmifpk oabmwl

jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH - (21) &mpkyifvHk ('kwd,tpnf;ta0;)


jynfaxmifpkoabmwlpmcsKyf tpdwftydkif; (1) tjzpf vufrSwfa&;xdk;MupOf

234
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH (21) &mpk yifvHk ('kwd,tpnf;ta0;)

jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH-(21) &mpkyifvHk ('kwd,tpnf;ta0;) wGif


EdkifiHawmfor®w? EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf? 'kwd,or®wrsm;ESihf wm0ef&Sdolrsm;ukdawGU&pOf

pmcsKyf tpdwftydkif; (1) vufrSwfa&;xdk;yGJtcrf; udk,fpm;vS,fOD;EdkifaqGOD;? vTwfawmftpktzGJU


tem;ukd arv 29 &uf eHeuf 10 em&DwGif udk,fpm;vS,f OD;aX;0if;atmif (c) OD;NyHK;csKd?
aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f wyf r awmf t pk t zG J U ud k , f p m;vS , f Ad k v f r S L ;BuD ;
A[kdXme -2 ü usif;y&m EdkifiHawmf\twdkifyifcH atmifcifodef;? wdkif;&if;om;vufeufudkif tzGJU
yk*Kd¾vf a':atmifqef;pkMunf wufa&mufaus;Zl;wif tpnf;rsm;tpktzGUJ ud, k pf m;vS,?f y'drk ef;Nird ;f armif
pum;ajymMum;onf/ ES i h f Ed k i f i H a &;ygwD r sm;tpk t zG J U ud k , f p m;vS , f
tpnf;ta0;okdY jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; OD ; od e f ; xG e f ; wd k Y u u@tvd k u f w if o G i f ; onh f
aqG;aEG;rIy;l wGaJ umfrwD (UPDJC) 'kw, d Ouú|rsm;? tcsuf 37 csufudk axmufcHaqG;aEG;Muonf/
tzGJU0ifrsm;ESifh twGif;a&;rSL;tzGJU tzGJU0ifrsm;? ,if;aemuf obmywdjzm;wHcGefOuúm u@
tpkd;&tpktzGJU? vTwfawmftpktzGJU? wyfrawmf tvdu k w f ifjyvmaom rl0g'tqdjk yKcsurf sm;jzpfonhf
tpktzGUJ ? wdik ;f &if;om;vufeufuikd t f zGUJ tpnf;rsm; Ed k i f i H a &;u@rl 0 g' tqd k j yKcsuf (12) csuf ?
tpktzGJU? EdkifiHa&;ygwDrsm;tpktzGJU? tpktzGJU pD;yGm;a&;u@rl0g' tqdkjyKcsuf (11) csuf?
toD;oD;rS yg0ifoihfyg0ifxdkufolrsm;? avhvm vl r I a &;u@rl 0 g' tqd k j yKcsuf (4) csuf ?
olrsm;? zdwfMum;xm;olrsm;ESihf wm0ef&Sdolrsm; ajr,mESihfobm0ywf0ef;usif u@rl0g' tqdkjyK
wufa&mufMuonf/ csuf (10) csuf pkpak ygif; (37) csut f ay: waygif;
nD v mcH w G i f OD ; aqmif o bmywd t jzpf wpnf;wnf; twnfjyKaMumif; aMunmonf/
jzm;wefceG Of uúmuaqmif&u G Nf y;D obmywdtzGUJ 0if xdkYaemuf tpnf;ta0;rS twnfjyKxm;aom
rsm;tjzpf obmywd? jynfaxmifpk0efBuD; OD;ausmf oabmwlnDcsuf (37) csufukd jynfaxmifpk
wihaf qG? cGeo f ed ;f azESihf OD;ÓPf0if;wdu Yk aqmif&u G f oabmwlpmcsKy\ f tpdwt f ydik ;f tjzpf vufrSwf
Muonf/ xdkYaemuf u@tvdkuf rl0g'oabm a&;xdk;Muonf/
wl n D c suf r sm;uk d wif o G i f ; MuNyD ; tpk d ; &tzG J U ausmf E d k i f p k d ;

235
b0if ;? OD;

b0if ; ? OD ; ((yef
yef ; csD q &mBuD ; ) (19
(192626
26-- OD;b0if;onf rlvwef;ausmif;om;rsm;rS
2017)/ / yef;csq D &mBu;D OD;b0if;udk OD;b&ifEiS hf txufwef;ausmif;om;rsm;txd yef;csDoabm
a':Zd r f w d k Y u 1926 ck E S p f w G i f {&m0wD w d k i f ; w&m;? ta&mifrsm;\oabmw&m;? rsOf;rsm;\
usKHaysmfNrdKUü arG;zGm;onf/ oabmw&m;rsm;udk tajccHtm;jzifh oifjyay;onf/
i,fpOfuwnf;u yef;csDynmudk pdwf0ifpm; pmayAdrmefyef;csjD yyGüJ yxrqH;k pwifyg0ifco hJ nf/
NyD; pmoifMum;&m &GmOD;bkef;awmfBuD;ausmif;&dS OD;b0if;onf 1956 ckEpS rf S 1967 ckEpS t f xd
ausmif;xdkifbkef;BuD;xHwGif cJyef;csDa&;qGJjcif;udk ynma&;0ef B uD ; Xmeü yef ; csD e nf ; jytjzpf
wpfOD;wnf; avhvmoif,lonf/ aqmif&Gufonf/ 1967 ckESpfrS 1977 ckESpftxd
ynma&;0efBu;D Xme jrefrmEdik if yH nma&;okawoe
tzGJUwGif okawoevufaxmuftjzpf wm0ef
xrf;aqmifonf/ xdkumvrsm;wGif OD;b0if;onf
ydkpwmyef;csDrsm;a&;om;NyD; yef;csDjyyGJrsm;twGuf
yef ; csD a &;jc,f j yonf / ynma&;0ef B uD ; Xme\
yef;csED iS yhf ef;yk jyyGNJ yKd iyf rJG sm; jzpfay:vma&;udv k nf;
OD;pm;ay;aqmif&Gufonf/ 1978 ckESpfwGif jrefrm
EdkifiH ynma&;okawoetzGJUrS tNidrf;pm;,lNyD;
yef;cs'D ZD idk ;f ynm&Sit f jzpf tcsed jf ynfv h yk u
f ikd cf o hJ nf/
OD;b0if;onf 1973 ckESpfwGif yef;csDyef;yk
aumifpD (&efukefwkdif;) Ouú|tjzpfvnf;aumif;?
OD;b0if;
1982 ckESpfwGif jrefrmEdkifiH½dk;&myef;ynm&Sifrsm;
OD;b0if;onf 1948 ckESpfwGif &efukefNrdKUodkY tpnf;t½Hk; ('*HkNrdKUe,f) Ouú|tjzpfvnf;aumif;?
ajymif;a&TUNyD; xdkESpfrSmyif a':wif&DESifh tdrfaxmif 1992 ckESpfwGif jrefrmEdkifiH ½dk;&myef;ynm&Sifrsm;
usum vTqGJjcif;jzifh 0ifaiG&Sm&onf/ wpf&ufwGif tpnf;t½Hk; (A[dk) em,utjzpfvnf;aumif;?
aps;odyYk pön;f oGm;ydpYk Of ½ky&f iS ½f akH &SUu jzwfomG ;cJ&h mrS 2008 ck E S p f w G i f '*H k N rd K Ue,f yef ; ynm&S i f r sm;
½ky&f iS Zf mwfum;ydpk wmudk awGUjrifc&hJ Ny;D aemuf ydpk wm tpnf;t½Hk;Ouú|tjzpfvnf;aumif; aqmif&Guf
yef;csaD &;enf;udk yef;csOD ;D bvGix f H oif,lonf/ onf/
OD;b0if;onf 1952 ckESpfwGif &efukefyef;csD xdkYjyif 1992 ckESpfwGif New Zero Art Space
yef;ykausmif;udk *sLAvDa[mü jyefvnfzGifhvSpf&m 'kwd,Ouú|tjzpfvnf;aumif;? 2008 ckESpfwGif
yxrqHk;oifwef;tywfpOfodkY wufa&mufoif,l New Zero Art Space em,utjzpfvnf;aumif;
onf/ OD;trfwifat;? OD;jrwfausmf? OD;cifarmif aqmif&Gufonf/
(bPf)? OD;cifarmif? OD;odef;[ef? OD;pHazwdkYxHwGif OD ; b0if ; onf touf 70 ausmf o nf h
yef;csDynmudk oif,lonf/ txl;ojzihf yef;csD? wkid af tmif atmuf';kd yef;csu D m;rsm;udk a&;qGo J nf/
ausmif;wufcsdefu rdom;pkpm;0wfaea&;twGuf yef;csrD w d af qGrsm; pkpnf;umvwpfv\ aemufq;kH
pufcsKyfoif&if; BudK;pm;½kef;uefcJh&oljzpfonf/ paeaeYwiG f atmuf';kd yef;csu D m; a&;qGaJ vh&h o Sd nf/
1955 ck E S p f w G i f &ef u k e f y ef ; csD y ef ; yk a usmif ; rS 1999 ckEpS o f nf OD;b0if;\yef;csu D m;rsm; ta&mif;
'Dyvdkrm &&dSonf/ &qHk;ESpftjzpf rSwfwrf;wif&rnfjzpfonf/ 2008

236
b0if ;? OD; bmomjyefpmaypmwrf;zwfyGJESifh aEG&moD...

ckEpS f 'DZifbmvwGif yxrqH;k wpfu, kd af wmfyef;csD tqdkygtcrf;tem;odkY jyefMum;a&;0efBuD;


jyyGJudkvnf;aumif;? 2010 jynfhESpf atmufwdkbm Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ; a'guf w mazjrif h ?
vwGif 'kwd,tBudrf wpfudk,fawmfyef;csDjyyGJudk bmomjyefpmwrf;zwfyGJ usif;ya&;aumfrwDOuú|
vnf;aumif;? 2011 ckESpfwGif wwd,tBudrf OD;wifvdIif (v,fwGif;om;apmcspf) ESifh jrefrmEdkifiH
wpfudk,fawmfyef;csDjyyGJudkvnf;aumif; &efukefNrdKU pmayxk w f a 0ol E S i f h jzef Y c sd o l r sm;toif ; Ouú |
Trish Gallery ü jyoonf/ OD;b0if;onf avmuewf a'gufwmomxGef;OD;wdkY wufa&mufzJBudK;jzwfzGifh
yef;csDjycef;\ tzGJU0ifwpfOD;jzpfonfhtjyif em*pf vSpfonf/
&efyakH iGyef;csjD yyGw J iG f yef;csu
D m; ig;um;rS &&daS iGrsm; tcrf;tem;wGif jynfaxmifp0k efBu;D a'gufwm
udk vSL'gef;onf/ wpfu, kd af wmfyef;csjD yyGJ av;Burd f azjrifu
h trSmpum;ajymMum;Ny;D yxraeY eHeufyikd ;f
ESit
hf yk pf jk yyGaJ ygif; 100 ausmüf yg0ifjyocJNh y;D jzpfonf/ pmwrf;zwfyGJtpDtpOft& a'gufwmatmifBuD;
jrefrmEdkifiHyef;csDyef;yk tpnf;t½Hk; (A[dk) u ,Ofaus;rIub kd momjyefjcif;? q&marmifMunfopf
em,u yef;csDq&mBuD;OD;b0if;onf 2017 ckESpf? u 'óea0g[m&bmomjyef jyóemwdu Yk kd zwfMum;
Zlvikd vf (31) &ufwiG f &efuek Nf rKd Uü uG,v f eG o
f nf/ onf/ rGef;vGJydkif;wGif q&mudkwmu OD;Munfarmif
\ bmomjyefpmwrf;? a'gufwmjrifhZHu urÇmvHk;
pd k ; atmif qdkif&mvlYtcGifhta&; aMunmpmwrf;udk jrefrmEdik if H
trsKd;om; vlYtcGifhta&;aumf r &S i f r S jref r m
bmomjyefpmaypmwrf;zwfyGJESifh aEG & moD bmomjyefqdkrIESifhpyfvsOf;onfh oHk;oyfcsuftcsKdU
pmtkyfaps;a&mif;yGJawmf / / bmomjyefpmay pmwrf;? a'gufwmaZmfxGef;u jrefrmuAsmudk
pmwrf;zwfyGJESifh aEG&moDpmtkyfaps;a&mif;yGJawmf t*Fvdyfbmomjyefqdkjcif;pmwrf;wdkYudk zwfMum;
zGiyhf u
JG kd 2017 ckEpS ?f {Nyv
D (29) &ufwiG f &efuek Nf rKd U? onf/
odrfjzLvrf;&dS yHkESdyfa&;ESifhxkwfa0a&;OD;pD;Xme? 'kwd,aeYpmwrf;zwfyGJudk {NyDv (30) &uf
A[dkyHkEdSyfpuf½Hka&SUü usif;yonf/ wGif qufvufusif;y&m eHeufydkif;wGif q&mrBuD;

jyefMum;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; a'gufwmazjrihf bmomjyefpmaypmwrf;zwfyGJESihf


aEG&moDpmtkyfaps;a&mif;yGJawmfokdY wufa&mufzGihfvSpfpOf

237
bmomjyefpmaypmwrf;zwfyGJESifh aEG&moD... b*Fvm;a'h&fSEdkifiH

ewfarmufteDcsKu d uav;pmaybmomjyeftwwf b*Fvm;a'h&fSEdkifiH/ / EdkifiHa&; - 2017 ckESpf?


ynmpmwrf;? q&marmif0ifholu bmomjyefrI Edk0ifbmv (23) &ufwGif EdkifiHawmf\twkdifyifcH
*½k j yKp&mtjzmjzmpmwrf ; wd k Y u d k zwf M um;NyD ; yk*Kd¾ vf Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme0efBu;D a':atmifqef;
rGef;vGJydkif;wGif q&mrif;wifu tul;tajymif; pkMunfonf b*Fvm;a'h&fS EdkifiHjcm;a&;0efBuD; H.E.
umvESifh EdkifiHa&;bmomjyeftcef;u@ pmwrf;? Mr. Abul Hassan Mahmood Ali tm; EdkifiHjcm;a&;
q&m'DEdkAdku &opmaybmomjyefjcif; (odkYr[kwf) 0efBuD;Xme {nfhcef;rü vufcHawGUqHkonf/
,Of a us;rI 0 wf r I e f u l ; jcif ; pmwrf ; ? yef ; waemf xdo k aYkd wGUqHpk Of ESpEf ikd if q
H ufqaH &;ESihf yl;aygif;
cifarmifjrifhu jrefrmEdkifiH\obm0o,HZmw aqmif&GufrI wdk;jr§ihfa&;qdkif&mudpö&yfrsm;? &cdkif
wGi;f xGu"f mwfowåKou kd rf sm;taMumif; bmomjyef jynfe,fü ae&yfpGefYcGmoGm;olrsm;tm; jyefvnf
xk w f a 0cJ h a om pmtk y f p mwrf ; rsm;ud k avh vm vufcaH &;udpEö iS phf yfvsO;f í ESpEf ikd if t H Mum; qufvuf
oHk;oyfjcif;pmwrf;wdkYudk zwfMum;onf/ yl;aygif;aqmif&u G of mG ;Edik rf nfh u@rsm;ESihf tvm;
pmwrf;zwfyGJwwd,aeYudk arv (1) &uf tvmrsm;udk aqG;aEG;cJhMuonf/
wGif qufvufusif;y&m eHeufydkif;tpDtpOftjzpf
q&m oefvsifarmif0if;0gu Zmwfobifpmay
t*Fvdyf-jrefrmbmomjyefpmwrf;? q&m[de;f vwfu
bmomjyef (ok w ) pmwrf ; ? rG e f ; vG J y d k i f ; wG i f
q&m&Jjrifhausmfu jrefrmbmomjyefpmaywGif
vdt k yfaeaom Edik if aH &;'óepmaypmwrf;? a'gufwm
pdefjrifhu jrefrmEdkifiH bmomjyefpmaytoif;\
vlxktwGif; pmayvTrf;jcHK rT r f ; xH k j cif ; pmwrf ; ?
q&mOD;vSjrifhu ygVd (odkYr[kwf) jrefrmy&d,wdå
pmayrS t*Fvyd b f momodb Yk momjyefqjkd cif; pmwrf;
wdu Yk kd zwfMum;onf/ pmwrf;zwfyJG Ny;D qH;k Ny;D aemuf b*Fvm;a'h&fSESihf ywf0ef;usifEdkifiHrsm;ukd
bmomjyefpmwrf;zwfyGJusif;ya&; aumfrwDOuú| awGU&pOf
OD;wifvdIif (v,fwGif;om;apmcspf) u ed*Hk;csKyf
aus;Zl;wifpum;ajymMum;onf/ jref r m-b*F v m;a'h & S f E d k i f i H q uf q H a &;
&;- jrefrm-
pmwrf;zwfyGJodkY XmetoD;oD;rS zdwfMum; b*Fvm;a'h&Sf ESpEf ikd if eH ,fpyfteD;ü e,fajrvHjk cKH a&;
xm;aom {nfhonfrsm;? EdkifiHa&;ygwDrsm;rS yk*¾dKvf aqmif&u G af epOf vHjk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm;ESihf b*Fvm;
rsm;? pmay0goem&Sifrsm; wufa&mufMuonf/ a'h&fSEdkifiHbufjcrf;rS awmifukef;rsm;wGif ae&m,l
pmwrf;zwfyGJESifhtwl aEG&moDpmtkyfaps;a&mif; xm;onfh teufa&mif0wfp0kH wf vufeufuikd t f zGUJ
yGJawmfudkusif;y&m pmtkyfqkdifcef;aygif; 140 cefY wdkY 2017 ckESpf? azazmf0g&Dv (16) &uf naeydkif;
zGifhvSpfa&mif;csonf/ u xdawGUrIjzpfyGm;cJhonf/
ESpfEdkifiHe,fpyfrdkifwdkif 56 ESihf 57 tMum;ü
ud k a usmf p G m e,fpyfjcHpnf;½dk;uif;vSnfhvrf; jyKjyifa&;tzGJUudk
e,fajrvHkjcHKa&;aqmif&Gufay;aeonfh vHkjcHKa&;
wyfzUJG 0ifrsm;tm; wpfzufEikd if b H ufjcrf; awmifuek ;f

238
b*Fvm;a'h&fSEdkifiH

wGif toifhae&m,lxm;aom vufeufudkiftzGJU b*Fvm;a'h&fS0efBuD;csKyfu ESpfEdkifiHtMum;


tiftm; 30 rS vufeufi,frsm;jzihf pwifypfcwf qufqHa&;ESifhyl;aygif;aqmif&GufrIjr§ifhwifaqmif
ojzihf e,fajrvHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;u jyefvnf &G u f a &;? vQyf p pf E S i f h p G r f ; tif u @ yl ; aygif ;
ypfcwfwdkufcdkufcJhonf/ xdkxdawGUrIjzpfpOfwGif aqmif & G u f a &; rl ; ,pf a q;0g;wd k u f z suf r I w G i f
vHNk cKH a&;wyfzUJG 0ifEpS Of ;D vufeufi,fxrd eS f 'Pf&m&cJh yl ; aygif ; aqmif & G u f a &; aqG ; aEG ; ajymMum;í
onf/ b*Fvm;a'h&fSEdkifiHbufodkY jrefrmbufrx S u G af jy;
b*Fvm;a'h&ESf ikd if ?H Edik if jH cm;0efBu;D Xme0efBu;D vmonf qdo k rl sm;tm; jyefvnfvufcHa&;twGuf
Mr. Abul Hassan Mahmood Ali zdwfMum;csuft& arwåm&yfcHcJhonf/

jrefrm-b*Fvm;a'h&Sf ESpfEdkifiHta&; oabmwlpmcsKyf vufrSwfa&;xdk;pOf

jynf a xmif p k t pd k ; &tzG J U \ trsKd ; om;vH k jcH Ka&; jynf a xmif p k o r® w jref r mEd k i f i H a wmf E S i f h
qdik &f mtMuaH y;yk*Kd¾ vf OD;aomif;xGe;f onf b*Fvm; b*Fvm;a'h&fSjynfolYor®wEdkifiHwdkYtMum; &cdkif
a'h&fSEdkifiH 'gumNrdKUodkY 2017 ckESpf? Zlvdkif (2) &ufrS jynfe,frS ae&yfpGefYcGmoGm;olrsm;ESifhpyfvsOf;í
(4) &ufxd w&m;0ifc&D; oGm;a&mufcJhonf/ jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmf? EdkifiHawmf
xdkokdYoGm;a&mufcJhpOf trsKd;om;vHkNcHKa&; twk d i f y if c H ½ H k ; 0ef B uD ; Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ;
qdkif&m tMuHay;yk*¾dKvfu 'Drdkua&pDtpdk;&opf OD;ausmfwifhaqG\zdwfMum;csuft& b*Fvm;a'h&fS
wuf v mNyD ; aemuf jref r mEd k i f i H \ Nid r f ; csrf ; a&;? jynfolYor®wEdkifiH? EdkifiHjcm;a&;0efBuD; rpöwm
jyefvnf&ifMum;apha&;ESifh EdkifiHzGHUNzdK;wdk;wufa&; tblvf[wfqefrmrGwftvD acgif;aqmifaom
twGuf aqmif&GufaerIrsm;? jrefrmEdkifiHtaejzihf b*Fvm;a'h&fSudk,fpm;vS,ftzGJUonf 2017 ckESpf?
EdkifiHwumESifhqufqHa&; txl;ojzihf tdrfeD;csif; Edk0ifbmv (22) &ufrS (23) &uftxd jrefrmEdkifiH
EdkifiHrsm;ESifh qufqHa&;wdk;jr§ifhaqmif&GufrI? jrefrm odkYvma&mufcJhonf/ c&D;pOftwGi;f 2017 ckEpS ?f
Edik if EH iS hf b*Fvm;a'h&ESf ikd if H ESpEf ikd if t
H Mum; qufqaH &; Ed0k ifbmv (22) &uf nae 4 em&DwGif EdkifiHawmf
ESifh yl;aygif;aqmif&GufrIrsm;udk wdk;jr§ifhaqmif&Guf twkdifyifcH½Hk; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;
oGm;&efwdkY aqG;aEG;onf/ OD;ausmw f ifah qGEiS hf b*Fvm;a'h&ESf ikd if ?H Edik if jH cm;a&;

239
b*Fvm;a'h&fSEdkifiH

&cdkifjynfe,f avhvmprf;ppfrIaumfr&SiftzGJU owif;pm&Sif;vif;pOf

0efBu;D rpöwmtblv[ f wfqefrmrGwt f vDwdkYonf EdkifiHwumwGifzdtm;ay;um ukvor*¾vlYtcGifh


&cdik jf ynfe,frS ae&yfpeG cYf mG oGm;olrsm;ESiphf yfvsO;f í ta&;aumif p D w G i f vnf ; aumif ; ? taxG a xG
aqmif&Gufrnft h pDtpOfqdkif&m 0efBuD;rsm;tqifh nD v mcH \ wwd , aumf r wD w G i f v nf ; aumif ; ?
tpnf;ta0;udk Edik if aH wmftwdik yf ifc½H ;kH 0efBu;D Xme tqdrk Ml urf;csrw S cf o hJ nfth jyif vHNk cKH a&;aumifpwD iG f
tpnf;ta0;cef;rü usif;ycJhonf/ ,if;aemuf obmywd\xkwjf yefcsujf zifv h nf;aumif; csrw S u f m
2017 ckEpS ?f Ed0k ifbmv (23) &uf rGe;f vGJ 2 em&DwiG f EdkifiHwumta&;udpötjzpf BudK;yrf;aqmif&Guf
EdkifiHawmftwkdifyifcH½Hk; 0efBuD;Xme jynfaxmifpk aejcif;? jrefrmEdkifiHtaejzihf tdrfeD;csif;EdkifiHrsm;
0efBuD; OD;ausmfwifhaqGESifh b*Fvm;a'h&ESf ikd if jH cm;a&; tMum; ta&;udpöay:aygufvmygu ESpfEdkifiHcsif;
0efBu;D rpöwmtblv[ f wfqefrmrGwftvDwdkYonf aqG;aEG;ndE§ iId ;f jcif;jziho f m ajz&Si;f &rnf[k cdik rf mpGm
&cdik jf ynfe,frS ae&yfpeG cYf mG oGm;olrsm;ESiphf yfvsO;f í &yfwnfcJhygonf/ jrefrmEdkifiHESifh b*Fvm;a'h&fSwdkY
aqmif&GufrnfhtpDtpOfudk EdkifiHawmftwkdifyifcH ,ckuo hJ Ykd ESpEf ikd if H cspcf if&if;ES;D rIut
kd ajccHum ESpOf ;D
½H;k 0efBu;D Xme tpnf;ta0;cef;rü vufrSwfa&;xdk; ESpfzuf vufcHEdkifrnfh&v'fudk&,lcJhjcif;jzifh rdrd\
cJhygonf/ qkyfudkifxm;aom &yfwnfcsuftay: rm;rm;
&cdkifjynfe,frS ae&yfpGefYcGmoGm;olrsm;ESifh rwfrwf&yfwnfEdkifcJhygonf[k yg&dSaMumif; od&
ywfoufí aqmif&Gufrnfh tpDtpOfonf 1992 onf/
ckEpS uf jynfaxmifpjk refrmEdik if t H pd;k &ESihf b*Fvm;a'h&Sf xdaYk emuf jrefrm-b*Fvm;a'h&ESf pS Ef ikd if H jynfxaJ &;
jynfolYor®wEdkifiHtpdk;&wdkYtMum; EdkifiHjcm;a&; 0efBu;D rsm;ESihf ud, k pf m;vS,t f zGUJ rsm;\ aqG;aEG;csuf
0efBuD;tqifhwGif vufrSwfa&;xdk;cJhonfh yl;wGJ rsm;t& ESpfEdkifiHtMum; yl;aygif;aqmif&Guf&ef
aMunmcsuu f kd tajccHía&;qGx J m;Ny;D &cdik jf ynfe,f tcsuf (10) csufudk oabmwlcJhMuonf/
rS ae&yfpeG cYf mG oGm;olrsm;udpk epfwus vufc&H mwGif 2017 ckEpS ?f 'DZifbmv (18) &ufrS (20) &uf
vku d ef maqmif&u G &f rnft h axGaxG rlabmifrsm;ESihf txd EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme tjrJwrf;twGif;0ef
rl0g'a&;&mtpDtrHrsm; yg&dSygonf/ &cdik jf ynfe,f OD;jrihfol acgif;aqmifonfh jrefrmudk,fpm;vS,f
ae&yfpeG cYf mG olrsm;udpEö iS yhf wfoufí taemufEdkifiH tzGUJ onf b*Fvm;a'h&ESf ikd if jH cm;a&; twGi;f 0ef rpöwm
rsm;u vnf;aumif;? tdt k ikd pf tD zGUJ u vnf;aumif;? rdk[mruf &Sm[D'lvf[wfcf acgif;aqmifonfh

240
b*Fvm;a'h&fSEdkifiH

ud, k pf m;vS,ftzGUJ ESihf 'DZifbm (19) &ufu 'gumNrKd U rl a bmif r sm;? rl 0 g'a&;&mtpD t rH r sm;ES i f h t nD
wGif awGUqHkaqG;aEG;&mü &cdkifjynfe,frS ae&yf aqmif&GufoGm;rnfjzpfaMumif;od&onf/
pG e f Y c G m oG m ;ol r sm;tm; jyef v nf p d p pf v uf c H a &; b*Fvm;a'h&ESf ikd if ?H Edik if jH cm;0efBu;D Xme0efBu;D
qdik &f myl;wGv J yk if ef;tzGUJ \ vkyif ef;wm0efowfrw S f Mr. Abul Hassan Mahmood Ali zdwfMum;csuft&
csufrsm;tay: oabmwlnDrI&&dScJhNyD; tqdkyg jynf axmif p k tpd k ; &tzG J U \ trsKd ; om;vH k jcH Ka&;
oabmwlncD sut f m; b*Fvm;a'h&ESf ikd if jH cm;a&;0efBuD; qdik &f mtBuaH y;yk*Kd¾ vf OD;aomif;xGe;f onf b*Fvm;
rpöwmtAÁLvf[mqefrmrGwt f vD\ a&SUarSmufwiG f a'h&fSEdkifiH 'gumNrdKUodkY 2017 ckESpf? Zlvdkif (2) &ufrS
tjrJ w ef ; twG i f ; 0ef O D ; jrih f o l E S i f h b*F v m;a'h & f S (4) &ufxd w&m;0ifc&D; oGm;a&mufcJhonf/
Ed k i f i H j cm;a&;twG i f ; 0ef rpö w m rd k [ mruf & S m xdkokdYoGm;a&mufcJhpOf trsKd;om;vHkjcHKa&;
[D'lvf[wfcfwdkYrS vufrSwfa&;xdk;cJhonf/ qdkif&m tMuHay;yk*¾dKvfu 'Drdkua&pDtpdk;&opf

jynfaxmifpktpkd;&tzGJU\ trsKd;om;vHkNcHKa&;qdkif&m tBuHay;yk*¾dKvfOD;aomif;xGef;


b*Fvm;a'h&Sf0efBuD;csKyf &Sdwf[mqDemESihfawGUqHkum jrefrm-b*Fvm;a'h&Sf
yl;aygif;aqmif&Gufa&;qdkif&mrsm; aqG;aEG;pOf
jrefrmEdkifiHESifh b*Fvm;a'h&fSEdkifiHwdkYtMum; wuf v mNyD ; aemuf jref r mEd k i f i H \ Nid r f ; csrf ; a&;?
yl;wGvJ yk if ef;tzGUJ udk zGUJ pnf;oGm;&ef&NSd y;D ,if;vkyif ef; jyefvnf&ifMum;apha&;ESifh EdkifiHzGHUNzdK;wdk;wufa&;
tzGUJ onf aejynfawmfwiG f Ed0k ifbmv (23) &ufu twGuf aqmif&GufaerIrsm;? jrefrmEdkifiHtaejzihf
vufrw S af &;xd;k cJo
h nfh jrefrmESihf b*Fvm;a'h&ESf idk if H EdkifiHwumESifhqufqHa&; txl;ojzihf tdrfeD;csif;
wdkYtMum; &cdkifjynfe,frS ae&yfpGefYcGmoGm;ol EdkifiHrsm;ESifh qufqHa&;wdk;jr§ifhaqmif&GufrI? jrefrm
rsm;ESifhywfoufí aqmif&Gufrnfh tpDtpOfudk Edik if EH iS hf b*Fvm;a'h&ESf ikd if H ESpEf ikd if t
H Mum; qufqaH &;
tajccHíESpOf ;D ESpzf ufoabmwlnrD I &,la&;twGuf ESifh yl;aygif;aqmif&GufrIrsm;udk wdk;jr§ifhaqmif&Guf
tjyef t vS e f a qG ; aEG ; nd § E d I i f ; rI r sm; jyKvk y f u m oGm;&efwdkY aqG;aEG;onf/
vdktyfonfh qHk;jzwfcsufrsm;csrSwfjcif;? taumif b*Fvm;a'h&fS0efBuD;csKyfu ESpfEdkifiHtMum;
txnfazmfjcif;rsm; jyKvkyfoGm;rnfjzpfonf/ yl;wGJ qufqaH &;ESiyh f ;l aygif;aqmif&u G rf jIri§ wh f ifaqmif&uG af &;?
vkyfief;tzGJUonf jyefvnfvufcHa&; tpDtpOf vQyfppfESifhpGrf;tifu@ yl;aygif;aqmif&Gufa&;
wGif yg&dSonfhvdkufemaqmif&Guf&rnfh taxGaxG rl;,pfaq;0g;wdu k zf surf w I iG f yl;aygif;aqmif&u G af &;

241
b*Fvm;a'h&fSEdkifiH

aqG;aEG;ajymMum;í b*Fvm;a'h&fSEdkifiHbufodkY wku d cf u


kd rf rI sm;twGi;f &mESichf so
D nfh [dEL´ bmom0if
jrefrmbufrx S u k rl sm;tm; jyefvnf rsm; owfjzwfcHcJh&um towfcH&aom [dE´L
G af jy;vmonf qdo
vufcHa&;twGuf arwåm&yfcHcJhonf/ bmom0ifrsm;tm; tpkvdkuftNyHKvdkuf jr§KyfESHxm;
onfhae&mrsm;udk ARSA tzGJUu b*Fvm;a'h&fSEdkifiH
tMurf ; zuf r I r sm; - jrefrmEdkifiH? &cdkifjynfe,f bufodkY zrf;qD;ac:aqmifoGm;jcif;cH&aom [dE´L
armifawma'oü [dE´Lbmom0ifrsm; tpkvdkuf? bmom0if trsKd;orD;rsm;\ owif;ay;csuft&
tNyHKvdkuf owfjzwfcH& rIwGif yg0ifywfoufonfh jrefrmwm0ef&dSolrsm;u azmfxkwfawGU&dScJhonf/
tMurf;zuform; 22 OD;udk b*Fvm;a'h&fSEdkifiHu Times Now ½kyfoHXme owif;axmufwpfOD;u
zrf;qD;w&m;pGJqdkxm;aMumif; tdEd´,tajcpdkuf b*Fvm;a'h&fSEdkifiH ,lcd&m'ku©onfpcef;ü [dE´L
Times Now ½k y f o H o wif ; Xmeu 2017 ck E S p f bmom0if'u k o© nfrsm;ESihf oGm;a&mufawGUqHak r;jref;
atmufwb kd mv (7) &ufwiG f xkwv f iT afh zmfjyxm; cJhNyD;aemuf [dE´Lbmom0ifrsm;tm; tpk vdkuf
onf/ Times Now ½kyfoHowif;Xme\tqdkt& tNyKv H u kd f owfjzwfrEI iS yhf wfoufonfh tMurf;zuf
'k u © o nf r sm;tjzpf ta,mif a qmif x m;aom orm; 22 OD;udk b*Fvm;a'h&fSEdkifiHu zrf;qD;xm;
tMurf;zuform; 22 OD;udk b*Fvm;a'h&Sf tpd;k &u aMumif; azmfxkwfod&dScJhjcif; jzpfonf/ owif;
zrf;qD;w&m;pGJqdkxm;onf/ tqdkyg tMurf;zuf axmufESifhawGUqHkcJhonfh [dE´Lbmom0if wpfOD;\
orm; 22 OD;onf &ckid jf ynfe,f armifawma'oü tqdkt& tMurf;zuform;rsm; owfjzwfrIaMumifh
jzpf y G m ;cJ h a om [d E ´ L bmom0if r sm; tpk v d k u f aoqHk;&onfh [dE´Lbmom0if 100 ausmf txd
tNyHKvdkuf towfcH&rIwGif yg0ifywfouforl sm; &dScJhaMumif; od&onf/
jzpfMuNyD; ¤if;wdkYudk ygupöwefaxmufvSrf;a&;
tzGJUu avhusifhay;xm;aMumif; Times Now ½kyfoH obm0ab;tEÅ & m,f - b*Fvm;a'h&fSEdkifiHwGif
owif;Xmeu ajymMum;onf/ 2017 ckEpS f arv (1) &ufu avjyif;rkew f ikd ;f av;em&D
jrefrmEdkifiH &cdkifjynfe,f armifawma'oü Mumwdkufcwfojzihf NrdKUawmf'gum taemufbuf
2017 ckESpf? Mo*kwf (25) &ufwGif pwifjzpfyGm;cJh 256 uDvdkrDwmtuGm&dS &uf*sf*s[D;c½dkifrS av;OD;?
onf h ARSA tMurf ; zuf t k y f p k \ tMurf ; zuf NrKd Uawmf'gumtaemufajrmufbuf 302 uDvrkd w D m

ZGefv 14 &ufaeYu jzpfyGm;cJhonhf a&BuD;a&vQHrItwGif; xdcdkuf'Pf&m&onhf jynfolrsm;ukd


u,fq,fa&;tzGJUu &SmazGu,fq,faepOf

242
b*Fvm;a'h&fSEdkifiH b,f&D? csuf

tuGm&dS csmygem0*rf*sfc½dkifrS oHk;OD;aoqHk;cJhonf/


b*Fvm;a'h&fSta&SUawmifydkif; jynfe,foHk;ckwGif
2017 ckESpf? ZGef (12) &ufrSpí rdk;onf;xefcJh&m
a&BuD;jcif;? ajrNydKjcif;rsm; jzpfyGm;cJhonf/ ZGef (13)
&uftxd aoqHk;ol 71 OD;&dSNyD; jzpfonf/ ta&SU
awmifydkif;jynfe,f oHk;ckjzpfonfh ppfwaumif;?
bef'gbefEiS hf &ef*grwDww Ykd iG f rd;k onf;xefraI Mumihf
ZGef (13) &ufwGif ajrNydKjcif;rsm; jzpfyGm;cJhonf/
2017 ckESpf? ZGef (14) &ufxd b*Fvm;a'h&fS
Edik if t
H a&SUawmifyikd ;f wGif rd;k onf;xefNy;D ajrNyKd jcif; csufb,f&D
rsm;aMumifh ppfom;ig;OD;tygt0if vlaygif; 134 OD; ]]Maybellene, Rollover Beethor ven, Rock and Roll
aoqHk;oGm;onf/ u,fq,fa&;vkyfief;rsm;rSm Music, Johnny B.Goode}} ponfh *E¦0ifajrmuf
&moDOwkqdk;&Gm;rIaMumifh tcufBuHKae&onf/ oDcsi;f rsm;jzifh xif&mS ;cJhol jzpfonf/
u,fq,fa&;tzGUJ rsm;taejzihf tqdyk g obm0 b,f&Donf vlvwfwef;pm; tmz&duef
ab;'PfcHa'o tESHYtjym;tm; ra&muf &dES ikd af o; tar&duefrdbrsm;rS arG;zGm;cJhNyD; i,fpOfuyif
aMumif; obm0ab;tEÅ&m,fxed ;f csKyaf &;Xme tBu;D aw;*Dwudk pdwf0ifpm;cJhonf/ 1950 jynfhvGefESpf
tuJu attufzyf o D wif;Xmeudk ajymMum;onf/ rsm;wGif ]]Maybellene}} aw;oDcsif;udk toHoGif;cJh
onf/ ¤if;oDcsif;onf csyfa&oef;aygif;rsm;pGm
pD;yGm;a&; - b*Fvm;a'h&ESf ikd if H bif'a&mfqyd u f rf;&dS a&mif;cscJh&NyD; bDvfbkwfr*¾Zif;\ta&mif;&qHk;
qdyfcHwHwm;wpfpif; 2017 ckESpf? Mo*kwfv (8) eHygwf 1 ae&mwGif &yfwnfEikd cf o hJ nf/ ,if;aemuf
&ufu ysupf ;D rIaMumifh armifawme,fpyfuek o f ,G af &; vlBuKd urf sm;vSaom aw;t,fvb f rfrsm;xGu&f cSd NhJ y;D
pcef;wGif ukefwifukefcsjyKvkyfrIrsm; tenf;i,f atmif j rif a usmf M um;onf h tEk y nm&S i f w pf O D ;
aESmifhaES;cJh&aomfvnf; Mo*kwfv (10) &ufwGif tjzpf q,fpkESpfajcmufpkMum &yfwnfEdkifcJhonf/
yHkrSefjyefvnf vnfywfEdkifcJhonf/ 1984 ck E S p f *&rf r D qk ay;yG J w G i f wpf ouf wm
b*Fvm;a'h&ESf ikd if rH S jrefrmEdik if o H Ykd qefwefcsed f atmifjrifrIqkudk &&dScJhonf/ 1986 ckESpfwGif
wpfoef;0,f,l&ef urf;vSrf;xm;NyD; vuf&dSwGif zGiv hf pS cf o f if½;kd Hall of Fame ü yxrqH;k
hJ nfh a&mhct
qefwefcsed f oH;k ode;f udk ESpEf ikd if t
H pd;k &csi;f oabmwlnD azmfjycHc&hJ aom *DwtEkynm&Sirf sm;xJwiG f yg0ifonf/
yHkpH G + oG pepfjzihf ueOD;wifydkYEdkif&ef em;vnfrI ½d;k vif;pwke;f r*¾Zif;\ wpfoufwmtBu;D us,fqHk;
pmcRefvTm vufrSwfa&;xdk;xm;onf/ tEkynm&Sifrsm;pm&if;wGifyg0ifNyD; 2004 ckESpf
od e f ; 0if ; aZmf pm&if;t& tBu;D us,q f ;kH tEkynm&Sif 100 teuf
tqifh 5 wGif &yfwnfEdkifcJhonf/
b,f&D? csuf/ / a&mhcftif½dk;*Dwudk tpjyK *Dwynm&Sif csub f ,f&o D nf touf 90
cJholwpfO;D jzpfonfh txifu&tqdak wmf? aw;a&; t&G,f 2017 ckEpS ?f rwfv (18) &ufwiG f tar&duef
q&m csub f ,f&u D kd 1926 ckEpS ?f atmufwb kd mv jynfaxmifpk? rpfql&Djynfe,f&dS aetdrfü uG,fvGef
(18) &ufwGif tar&duefjynfaxmifpk? rpfql&D cJhonf/
jynfe,f? pdev Yf ;l 0pfNrKd Uü arG;zGm;onf/ b,f&oD nf td c d k i f

243
rkeEd ?´ b'´EÅ rdk;? a&mf*sm

rkeEd ?´ b'´EÅ (tbd"Zt*¾r[mo'¨ra® Zmwdu? q&mawmfonf vm;½dI;NrdKU oD&dr*Fvmrefql


t*¾r[my@dw) (jrefrm 1293 -1378) / / ausmif;wdkuf? atmif&wemyHkvHkavmausmif;wdkuf?
EdkifiHawmfMo0g'gp&d,? &Srf;jynfe,fajrmufydkif;? rmefawmif;ausmif;wdu k ?f wmyHak usmif;wduk ?f rdik ;f wif
vm;½Id;NrdKU? umrdef;y&d,wdåpmoifwdkufOD;pD;y"me ausmif;wdkuf awmifaemufausmif;wdkuf? a&TvD
em,u tbd"Zt*¾r[mo'¨ra® Zmwdu? t*¾r[m ausmif;wdkufrsm;udkwnfaxmifcJhonf/ q&mawmf
y@dwb'´EÅrkedE´udk crnf;awmf OD;ylvG,fqdkifpdefpH onf 1327 ckESpfwGif odEéDNrdKU *dkPf;axmuftjzpf
r,fawmf a':atmufvG,fqG,fiif;wdkYu 1293 vnf;aumif;? 1329 ckESpfwGif 'kwd,*dkPf;csKyf
ckEpS ?f aESmif;wefc;l vjynfah usmf (1) &uf Mumoyaw; tjzpfvnf;aumif;? omoemawmf oef&Y iS ;f wnfwhH
aeYwiG f vm;½d;I NrKd U? [ufumaus;&Gmü zGm;jrifawmfrcl hJ jyefYyGm;a&;udk yxrtBudrfESifh'kwd,tBudrfwGif
onf/ &Srf;jynfe,foHCem,utzGJU0if? wwd,tBudrfü
EdkifiHawmfA[dkoHCmh0efaqmiftjzpfvnf;aumif;?
&Srf;jynfe,fvHk;qdkif&m y&d,wdåo'¨r®ygv pmar;
pmjyefyaJG wmfOuú|tjzpf vnf;aumif;? ysv H eG af wmf
rlcsed t
f xd Edik if aH wmfMo0g'gp&d,tjzpf vnf;aumif;
omoema&;qdik &f mudprö sm;udk aqmif&u G af wmfro l nf/
þodkY Ak'¨omoemtusKd;udk xufoefaom
0D & d , wd k Y j zif h o,f y d k ; aqmif & G u f a wmf r l a om
q&mawmfonf Edik if aH wmftpd;k &u 1994 ckEpS w f iG f
t*¾r[my@dw bGUJ wHqyd af wmfjrwfuk d vnf;aumif;?
2016 ckESpfwGif tbd"Zt*¾r[mo'¨r® aZmwdu
b'´EÅrkedE´
bGUJ wHqyd af wmfuv k d nf;aumif; tvSLcH&&daS wmfro l nf/
q&mawmfavmif;vsmonf 1307 ckESpfwGif q&mawmf o nf omoemtusKd ; o,f y d k ;
vm;½dI;NrdKU? umrdef;ausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅ aqmif&u G af wmfr&l if; oufawmf 86 ESp?f odum© awmf
aumvd,udk OyZÑm,fjyKí e,fydkifBuD;OD;ynm 66 0gt& 1378 ckEpS ?f jymodv k qef; (2) &uf (30-
a':atmuf v G , f r H k p d e f w d k Y \ ypö , mEk * ¾ [ jzif h 12-2016) aeYwGif b0ewfxHysHvGefawmfrlonf/
&SifomraPtjzpfokdYa&muf&dScJhNyD; 1313 ckESpfwGif
umrdef;ausmif;wdkufc@odrfawmfü jrifhjrwfaom armif n d K xG e f ; (jref r mpm)
&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
q&mawmfavmif;vsmonf ode;f eDNrKd U *dP k ;f csKyf
q&mawmfb'´Et Å mavmu? rEÅav;NrKd U? r[m0do'k g¨ ½Hk rdk;? a&mf*sm / / urÇmausmf *srd ;f pfbeG ;f ½ky&f iS u
f m;
wkdufopf pnf&Sifausmif;? Am&mPoDq&mawmf rsm;wGif vQKd U0Suaf t;*sihf *sdrf;pfbGef;tjzpf yg0if
b'´EÅtmeE´my@dwbd0Ho (tbd"Zr[m&|*k½k)? o½kyaf qmifco hJ l NAwd ed ½f yk &f iS o
f ½kyaf qmif a&mf*smrd;k
pmcsq&mawmfb'´E0Å Zd ,meE´? &efuek Nf rKd U A[ef;"r® onf *srd ;f pfbeG ;f rif;om;rsm;teuf oufwrf;tMumqH;k
okcwduk f yd#uwfausmif;q&mawmf b'´EMÅ obmo? o½kyfaqmifcJholjzpfonf/ rdk;udk 1927 ckESpf?
pmcsq&mawmf b'´EÅukovwdkYxHwGif y&dywdå atmufwdkbmv (14) &ufwGif t*FvefEdkifiH?
pmayrsm;udk oif,lqnf;yl;cJhonf/ vef'efNrKd Uü arG;zGm;onf/

244
rdk;? a&mf*sm rif;ausmfrif;

rd;k onf 'kw, d urÇmppfNy;D cgptcsed f touf Zmwfum;rsm;wGif yg0ifo½kyaf qmifaepOf tjcm;
18 ESpft&G,fwGif ppfrIxrf;cJhonf/ ,if;aemuf ½ky&f iS Zf mwfum; 13 um;wGiv f nf;o½kyaf qmifco hJ nf/
*sdrf;pfbGef;½kyf&Sifrsm;rS tem;,lcJhNyD;aemuf
ig;ESpfwmrQ o½kyfaqmifrIrsm; &yfqdkif;cJhonf/
,if;aemuf ] The Quest (1996)} ? ] In Spice World (1997)}
Zmwfum;wdw Yk iG f t"duo½kyaf qmiftjzpfyg0ifco h J nf/
rdk;onf tEkynmvkyfief;omru vlrIa&;
vkyif ef;rsm;wGiv f nf; wpfwyfwpftm; yg0ifaqmif&u G f
cJo
h nf/ 1991 ckEpS w f iG f ,leq D ufz\
f oHwrefwpfO;D
tjzpfceft Y yfccH &hJ Ny;D uav;rsm;twGuf &efyakH iG&&daS &;
vkyfief;rsm; ulnDaqmif&GufcJhonf/ 2003 ckESpf
wGif qmbGJU csD;jr§ifhjcif;cH&onf/
*srd ;f pfbeG ;f rif;om;Bu;D a&mf*smrd;k onf touf
a&mf*smrdk; 89 ESpft&G,f 2017 ckESpf? arv (23) &ufwGif
uifqma&m*gjzifh qGpZf mvefEikd if üH uG,v f eG o f nf/
1949 ckESpfrSpwifum ½kyfjrifoHMum;tpDtpOfrsm;
wGif yg0ifo½kyaf qmifco h J nf/ ]The Saint} Zmwfvrf;wGJ td c d k i f
wGif pum;ajymaumif;onfh pGefYpm;oGm;vmol
qdkifrGefwefyvmtjzpf yg0ifo½kyfaqmifcJhonf/ rif ;ausmfrif; (OD ;ausmfrif;) (19 35
(1935 -2017)
35-2017)
,if; Zmwfvrf;wGu J kd 1962 ckEpS rf S 1969 ckEpS t f xd / / uefawmhco H ufBu;D pmaynm&Sif OD;ausmrf if;
xkwv f iT jhf yocJo
h nf/ 1970 jynfEh pS rf sm;twGi;f wGif (rif;ausmrf if;) udk OD;at;armif? a':wifO;D wdu Yk 1935
]The Persuaders} ½kyf&SifZmwfum;ü wdkeDum;wpf ck E S p f ? {NyD v (9) &uf w G i f rd w ¬ D v mNrd K Ue,f ?
ESifhtwl o½kyfaqmifcJhonf/ ykyÜm;jrifwdkufaus;&Gmü arG;zGm;onf/ uavmif
1973 ckESpfwGif ½HkwifjyocJhonfh ]Live And trnfrmS rif;ausmrf if;jzpfNy;D tjcm;uavmifcGJrSm
Let Die} ½kyf&SifwGif vQdKU0Sufat;*sifh *sdrf;pfbGef; ol&ausmf jzpfonf/
tjzpf yxrqH;k o½kyaf qmifco hJ nf/ pwifo½kyaf qmif i,fpOfu abmif'&Dvrf; tvGwyf nmoif
pOfu touf 45 ESpt f &G,&f NSd y;D *srd ;f pfbeG ;f rif;om; ausmif;? ynma&;wuúodkvf avhusifha&;ausmif;
rsm;teuf touftBu;D qH;k rif;om;wpfO;D jzpfco hJ nf/ (wDwDpD)? pdef*Ref; a,musfm;av;rsm;ausmif;wdkYü
,if;aemuf *sdrf;pfbGef; ½kyf&SifZmwfum;rsm;wGif ynmoif , l o nf / tvG w f y nmoif a usmif ; ü
qufvufo½kyaf qmifc&h J m 1985 ckEpS t f xd *srd ;f pfbeG ;f q&mr&dSvQif oifMum;ay;onf/ 10 wef;atmifNy;D
Zmwfum;pkpak ygif; ckepfum;wGif yg0ifo½kyaf qmif aemuf &efuek w f uúov kd fEiS hf tar&duefwuúov kd f
cJo
h nf/ *srd ;f pfbeG ;f tjzpf o½kyaf qmifco hJ nfh Zmwfum; wdüYk qufvufynmoif,o l nf/
rsm;rSm ]]Man with the Golden Gun (1974)}}? ]]The rif;ausmrf if;onf pwD;vfb&m;om; tmrcH
Spy Who Loved Me (1977)}}? ]]Moonraker (1979)}}? ukrÜPDü tvkyfvkyfaepOf q&mwufwdk; OD;pD;
]]For Your Eyes Only (1981)}}? ]]Octopussy (1983)}} xkwfa0onfh pmoifom;*sme,fü vkyfudkifaepOf
ESihf ]]A View to a Kill (1985)}} wdjYk zpfonf/ *srd ;f pfbeG ;f pmayAdrmeftzGJUu zGifhvSpfoifMum;onfh owif;

245
rif;ausmfrif;

1995 ckESpfwGif tBudrf 50 ajrmuf ukvor*¾


nDvmcHEiS hf tm&Swu dk vf ;kH qdik &f m bmomjyefolrsm;
nDvmcH (w½kwfEdkifiH)? 1997 ckESpfwGif rav;&Sm;
Edik if üH usi;f yonfh tmqD,pH me,fZif;qdik &f m Oya'
nDvmcH? 1998 ckEpS w f iG f xdik ;f Edik if H befaumufNrKd Uü
usif ; yonf h t mqD , H j yef M um;a&; 0ef B uD ; rsm;
nDvmcH ponfh jynfyc&D;oGm;a&mufcJhonf/
rif;ausmrf if;onf 1994 ckEpS rf S 1999 ckEpS f
txd The New Light of Myanmar ü pmwnf;rSL;csKy?f
jrefrmhowif;pOfü wGzJ ufpmwnf;rSL;csKyw f m0efrsm;
xrf;aqmifonf/ xdkYjyif jyefMum;a&;0efBuD;Xme
rif;ausmfrif; tMuHay;yk*¾dKvf? jrefrmh½kyfjrifoHMum; MRTV-3
tpDtpOf owif;wnf;jzwfjyKjyifay;jcif;wdkYudk
pmoifwef; (t*Fvdyfu@) odkY wufa&mufonf/ aqmif&Gufonf/ owif;ESifhpme,fZif;vkyfief;\
1959 ckEpS w f iG f pmoifom;*sme,fü vkyu f idk af e&if; tpDtpOft& Min Kyaw Min's Spoken English Class
jrefrmhtoH (t*Fvdyfydkif; tpDtpOf) ü owif; udk zGifhvSpfoifMum;ay;onf/
aMunmol tpDtpOfvufaxmuftjzpf tcsdefydkif; rif;ausmfrif;onf rif;ausmfrif; uavmif
0ifa&muf vkyfudkifonf/ trnfjzifh aqmif;yg;aygif;rsm;pGm a&;om;onf/
1960-64 ckESpfrsm;wGif VOA ü tvkyf tmqD,Hbmomjyef0w¬Kwdkqk ESpfqk&NyD;jzpfonf/
vkyf&if; ausmif;wufcJhonf/ 1963 ckESpfwGif a&;om;cJah ompmtkypf mwrf;rsm;rSm English Idioms
uae'gEdik if o H Ykd avhvma&;c&D; oGm;a&mufonf/ and How to Use Them, Conversational English,
1964 ckESpfwGif *syefEdkifiHokdY c&D;wpfaxmuf ½kyo H wGuf English for Everyday Use? tm&S twGuf
f t
avhvma&;oGm;onf/ u@opfwpf&yf (rav;&Sm;0efBuD;csKyf a'gufwm
1966 ckESpfwGif jyef M um;a&;0ef B uD ; Xme r[moDr[ h nfh A New Deal For Asia
kd mruf a&;om;cJo
jrefrmhowif;pOf (EdkifiHwum) t,f'Dwmtjzpf pmtkyfudk vHk;csif;tjzpf bmomjyefqdkxm;jcif;jzpf
vkyfudkifonf/ *g;'D;,ef;owif;pmü tywfpOf onf) ponfwjYkd zpfonf/ xdjYk yif jrefrmhtoHa&'D,kd
we*FaEGaeYwidk ;f As I See It (uREykf ½f jI rify)kH aqmif;yg; naeydik ;f tpDtpOfwiG f ]rdom;pkt*Fvyd f pum;ajym
rsm;udk 24 ESpf a&;om;onf/ 1969 ckESpfwGif u@} udk rdom;pktoGif (tazESifhorD;) t*Fvdyf
q&mwufwdk;\ nTefMum;rIjzifh Working People's pum;ajym ydkYcsay;jcif;jzpfonf/
Daily ü t,f'Dwmtjzpf vkyfukdifonf/ rif;ausmrf if;onf a':wifwifarESih f tdraf xmif
rif;ausmrf if;onf 1976 ckEpS w f iG f taemuf jyKonf/ a':wifwifar uG,fvGefoGm;onfhtcg
*smreDEikd if aH vhvma&;c&D;? 1979 ckEpS w f iG f tzGUJ 0if a':eef;BudefMunfESifh 'kwd,tdrfaxmifxlonf/
&SpfOD;udk acgif;aqmifNyD; w½kwfjynfolYor®wEdkifiH The New Light of Myanmar pmwnf;rSL;csKyf (Nidrf;)
avhvma&;c&D;? 1991 ckEpS w f iG f ½k&mS ;Edik if H avhvma&; OD;ausmrf if;onf 2017 ckEpS ?f Ed0k ifbmv (30) &uf
c&D ; ? 1993 ck E S p f w G i f 28 &uf M ume,f v S n f h wGif &efukefNrdKUü uG,fvGefonf/ uG,fvGefcsdefwGif
tpnf;ta0;? 1994 ckEpS w f iG f awmifu&kd ;D ,m;Edik if H ZeD;ESifhom;orD; ajr; jrpfrsm; usef&pfonf/

246
rsKd;nGefY? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; (Nidrf;)

rsKd;nGefY? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; (Nidrf;) (1930-


2017) / / 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; rsKd;nGefY (Nidrf;) udk
OD;bav;? a':apmcs,fwdkYu 1930 jynfhESpf?
pufwifbmv (30) &ufwiG f rEÅav;wdik ;f a'oBu;D ?
jrpfom;NrdKUü arG;zGm;onf/
i,fpOfu jrpfom;NrKdU ppfub J ek ;f awmfBu;D ausmif;
ü pwifynmoif,lonf/ xdkYaemuf jrpfom;NrdKU
trsKd;om;ausmif;ü owårwef;txd ynmoif,l
onf/ 1949 ckESpfwGif wyfrawmfodkY0ifa&mufNyD;
wyfrawmfynma&;ausmif;ü t|rwef;ynmoif
onf/ 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; rsKd;ñGefY (Nidrf;)
'kw, d Advk cf sKyBf u;D rsK;d ñGeYf (Nird ;f ) onf 1949
ckEpS w f Gif r*Fvm'Hk trSwf (1) ajcvsifwyf&if;odkY onf/ wkdif;rSL;wm0efxrf;aqmifcsdef 1988 ckESpf?
wyfom;tjzpf0ifa&mufNy;D ppfrx I rf;onf/ jynfe,f pufwifbmv (18) &ufwGif tkycf sKyaf &;tmPm
ESifhwdkif;a'otoD;oD;ü ppfqifa&;wm0efrsm; t&yf&yfukd wyfrawmfu xde;f odr;f &,lNy;D Edik if aH wmf
xrf;aqmifí 'kwd,wyfMuyf? wyfMuyftqifhrsm; Nidrf0yfydjym;rIwnfaqmufa&;tzGJUudk zGJUpnf;&mü
odYk wk;d jri§ jhf cif;cH&onf/ 1957 ckEpS w f iG f wyfrawmf tzGJU0iftjzpf wm0efxrf;aqmif&onf/ xdkYjyif
Adv k af &G;tzGUJ u Adv k af vmif;oifwef; wufa&muf&ef omoema&;0efBu;D Xme0efBu;D ? &efuek w f idk ;f ppfXmecsKyf
a&G;cs,fcH&ojzihf Axl;NrdKU wyfrawmf (Munf;) wkid ;f rSL;ESihf &efuek w f idk ;f Nird 0f yfyjd ym;rIwnfaqmufa&;
Adv
k o f ifwef;ausmif;ü Adv k af vmif;oifwef; tywfpOf tzGJUOuú| wm0efrsm;udk xrf;aqmifcJhonf/
(18) odYk wufa&mufonf/ 1958 ckEpS w f iG f oifwef; 'kw, d Adv k cf sKyBf u;D rsK;d nGeYf (Nird ;f ) onf trsK;d om;
NyD;qHk;ojzihf 'kwd,AdkvftqifhcefYtyfí trSwf ,Ofaus;rIxdef;odrf;a&;? ZmwdaoG;ZmwdrmefESifh
(102) ajcjrefwyf&if;odkY wyfpkrSL;tjzpf ajymif;a&TU rsK;d csppf wd "f mwf &Sio f efxufjrufa&;? t&nftcsi;f
wmefxrf;aqmifonf/ jynfh0NyD; ESvHk;vSaomom;aumif; orD;aumif;
'kw, d Adv
k cf sKyBfu;D rsK;d nGeY f (Nird ;f ) onf wyfrawmf &wemrsm; ay:xGef;vma&;wdkYudk &nf&G,fvsuf
wGif ajcvsifwyf&if;? ppfAsL[m? wyfr[m? wyfr jrwfAk'¨\vlrItqHk;trw&m;awmfrsm;? acwf
ESifhwkdif;ppfXmecsKyfwdkYü 'kwd,Adkvf? Adkvf? AdkvfBuD;? tqufqufy nm&d S B uD ; rsm;\ tqH k ; trpmrsm;
AdkvfrSL;? 'kwd,AdkvfrSL;BuD;? AdkvfrSL;BuD;? AdkvfrSL;csKyf? yg0ifaom ]]okw&wemtvdrm® pmO,smOf}} pmapmif
Advk cf sKyEf iS hf 'kw, d Adv k cf sKyBf u;D tqifrh sm;jzihf Edik if aH wmf udk 1990 jynfhESpfwGif jyKpk½dkufEdSyfjzefYa0onf/
vHkjcHKa&;? ppf q if a &;? e,f b uf t k y f c sKyf a &;? 1992 ckEpS w f iG f ]]&ifEpS o f nf;csmEdik if &H wem}} pmapmif
ppftkyfcsKyfa&; wm0efrsm;udk xrf;aqmifonf/ udk xyfrHjyKpk½dkufESdyfjzefYa0onf/ ausmif;om;
&efuek w f ikd ;f ppfXmecsKyüf 'kw, d wkid ;f rSL;wm0ef vli,frsm;xH us,fus,fjyefYjyefY a&muf&dStusKd;jyK
xrf;aqmifpOf 1985 ckESpfwGif jrefrmhqdk&S,fvpf Edkifap&ef ynma&;0efBuD;Xme0efBuD;ESifhnd§EdIif;í
vrf ; pOf y gwD yOö r tBud r f y gwD n D v mcH u A[dk tajccHynmausmif;rsm;ü a[majymydkYcsay;Edkif&ef
aumfrwD0iftjzpf a&G;cs,cf &H Ny;D vSn;f ul;NrKd Ue,f aqmif&u G o f nf/ xdjYk yif bke;f awmfBu;D oifynma&;
jynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,ftjzpf a&G;cs,fcH& ausmif;rsm;wdk;csJUzGifhvSpfí ausmif;raeEdkifaom

247
rsKd;nGefY? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; (Nidrf;) rsKd;jrif?h a'gufwm

uav;rsm; ,Ofaus;rIESifh acwfynmoif,lEdkif&ef


OD;pm;ay;aqmif&Gufonf/
1992 ckESpf atmufwdkbmv (2) &ufwGif
trsKd;om;nDvmcHusif;ya&;aumfr&Sifudk zGJUpnf;chJ
&m Ouú|tjzpf wm0efay;tyfjcif;cH&onf/
'kwd,AdkvfcsKyfBuD; rsKd;ñGefY (Nidrf;) onf
qGpZf mvefEikd if ?H tar&duefjynfaxmifp?k rav;&Sm;
EdkifiH? pifumylEdkifiH? w½kwfEdkifiH? awmifudk&D;,m;
EdkifiH? tdEd´,EdkifiH? eDaygEdkifiH? vmtdkEdkifiHESifh xkdif;
EdkifiHwdkYoYkd cspMf unfa&;ESihf avhvma&;c&D;pOfrsm; a'gufwmrsKd;jrihf
oGm;a&mufonf/
'kw,d Akv
d cf sKyBf u;D rsK;d nGeYf (Nird ;f ) onf Edik if aH wmf yOörwef;txd? 1964 ckESpfrS 1968 ckESpftxd Sri
u csD;jr§ifhaomwHcGefbGJU? ppfrIxrf;aumif;wHqdyf? Lanka EdkifiH Royal College ü q|rwef;rS e0rwef;
jynfy&efESdrfwHqdyf? jynfolYppfwkdufyGJ0ifwHqdyfrsm; txd 1969 ckESpfrS 1970 jynfhESpftxd &efukefNrdKU
tygt0if *kPfxl;aqmifbGJUwHqdyf 17 ck csD;jr§ifh wmarGNrKd Ue,f trSwf (2) tajccHynmtxufwef;
cH&onf/ ausmif;ü 'orwef;txd wufa&mufynmoif,l
'kwd,AdkvfcsKyfBuD; rsKd;nGefY (Nidrf;) onf onf/ &efukefNrdKU ynma&;wuúodkvfrSr[m0dZÆm
1997 ckESpf? 'DZifbmv (5) &ufwGif wyfrawmfrS (t*F v d y f p m) ES i f Y r[m0d Z Æ m bG J U (t*F v d y f p m)
tNidrf;pm;,lonf/ tNidrf;pm;,lNyD;aemuf &Jabmf &&dSonf/ 1983 ckESpfrS 1987 ckESpftxd United
rsK;d nGeYf uavmiftrnfjzifh jrwfA'k \ ¨ opömw&m;awmf Kingdom Edi k if H Scotland &dS University of Edinburgh
rsm;udk bmoma&;pmapmifrsm;ü a&;om;onf/ ü yg&*lwef; wufa&muf atmifjrifí Ph.D
'kwd,AdkvfcsKyfBuD; rsKd;nGefY (Nidrf;) onf (Edinburgh) Applied Linguistics (English Language
2017 ckESpf? arv (26) &ufwGif &efukefNrdKUü and Literary Stylistics) &&dSonf/
uG,v f eG of nf/ uG,v f eG cf sed wf iG f ZeD;a':cifvw S if? a'guf w rsKd ; jrih f o nf 1976 ck E S p f w G i f
om;OD;xGe;f jrif?h orD;a':&D&n D eG EYf iS hf a':vSvn S eG w
Yf Ykd enf ; jywm0ef ud k pwif xrf ; aqmif onf / xd k r S
usef&pfonf/ vufaxmufuxdu? uxdu? wGJzuf ygarmu©?
pd k ; atmif ygarmu©XmerSL;wm0efrsm;udk tqifq h ifh xrf;aqmif
onf / 2011 ck E S p f ? rwf v (30) &uf wG i f
rsKd ; jrif h? a'guf w m (19 53
(1953 -2017)/ /
53-2017)/ &efukefEdkifiHjcm;bmomwuúodkvf ygarmu©csKyf
trsK;d om;ynma&;rl0g'aumfr&Sif Ouú| a'gufwm wm0efrS tNidrf;pm;,lonf/
rsKd;jrihfudk OD;wufp? a':cifjrihfwdkYu 1953 ckESpf? a'gufwmrsKd;jrihfonf 2011 ckESpf? rwfv
Zlvkdifv (23) &ufwGif &efukefNrdKUü arG;zGm;onf/ (31) &ufrS 2014 ckESpf? ZGefv (17) &uftxd
a'gufwmrsKd;jrifhonf 1958 ckESpfrS 1961 EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme 'kwd,0efBuD;wm0efESifh
ckESpftxd b*Fvm;a'h&SfEdkifiH St. Marry School ü ynma&;0efBuD;Xme 'kwd,0efBuD;wm0efwdkYudk
LKG rS 'kw, d wef;txd? 1962 ckEpS tf xd tdE,
´d Edik if H xrf;aqmifonf/ xdaYk emuf trsK;d om;ynma&;rl0g'
Frank Anthong Public School ü wwd , wef ; rS aumfr&SifOuú|tjzpf wm0efay;tyfjcif;cH&onf/

248
rsKd;jrif?h a'gufwm jrefrmEdkifiHpmayqkrsm;

a'gufwmrsK;d jriho f nf jyefMum;a&;0efBu;D Xme? yHEk ydS f jrefrmEdkifiHpmayqkrsm;/ / yck uú Lpmayqk


a&;ESihfxkwfa0a&;OD;pD;Xme pmayAdrmefu jyKpk - 2016 ckESpftwGuf yckuúLOD;tHk;az wnfaxmif
xkwfa0onhf jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf\ jrefrmh aom yck u ú L pmayqk c sD ; jr§ i f h y G J u d k 2017 ckESpf?
&nfñeG ;f usr;f pDpOfa&;tzGUJ wGiv
f nf; tzGUJ 0iftjzpf atmufwb kd mv (2) &ufwiG f &efuek Nf rKd U? ukefonf
aqmif&GufcJhonf/ vrf;&dS pmayAdrmefpkaygif;cef;rü usif;yonf/
a'gufwmrsK;d jrifo
h nf 1995 ckEpS ?f pufwifbmv 2016 ckEpS t f wGuf yckuLú pmaywpfoufwmqk
(27) &ufrS 'DZifbmv (13) &uf txd United King- udk pma&;q&mBu;D awmom;Bu;D vlEikd u f &&doS nf/
dom Edi
k if H UCLES Cambridge ü A Course on the 0w¬Kwdkaygif;csKyf yxrqkudk ausmfvGif (pufrI)
Teaching and Testing of English odkY wufa&muf a&;om;onfh ]]awmt&dyfawmift&dyfatmufu
onf/ xdjYk yif a'gufwmrsK;d jriho
f nf r[mwef;usr;f apwemyHk&dyfESifh tjcm;0w¬Kwdkrsm;}} pmrl? 'kwd,qk
av;apmifudk BuD;Muyfjcif;ESifh ckepfapmifudk jyify udk xDvm0if;,krm a&;om;onfh ]]ql;pnf;ESifh
pmppftjzpfvnf;aumif;? yg&*lusrf;wpfapmifudk tjcm;0w¬Kwrkd sm;}} pmrl? wwd,qkukd armifaejcnf
BuD;Muyfjcif;ESifh ig;apmifudk wGJzufBuD;Muyfjcif;ESifh (jynf) a&;om;onfh ]]ca&yef;wdkY\ '@m&DESifh
17 apmifukd jyifypmppftjzpfvnf;aumif; aqmif&u G f tjcm;0w¬ K wd k r sm;}} pmrl ? 0w¬ K &S n f y xrqk u d k
onf/ udak &ToH (jrefrmpm) a&;om;onfh ]]aumif;usK;d taxG
a'gufwmrsKd;jrihfonf Teaching of English : axG&,fESifh cRefapjrapaomf}} pmrl? 'kwd,qkudk
Sector Review (1991-1992), Prince of Mekhara and aumif;uifa&;om;onfh ]]pHy,fjzLtyGifhrl b,fvdk
the First English - Myanmar Dictionary in Proceed- ao;ayr,fh avoifh&marT;}} pmrl? wwd,qkudk
ings of Text and Cotext in Southeast Asia Confer- aumif;uifar (pD;yGm;a&;wuúov kd )f a&;om;onfh
ence (December 2001). '' A Century and a Half of ]]jrwfEdk;pGmaESmifzGJUxm;aom}} pmrl? uAsmaygif;csKyf
Experience and Experimentatin'' Engligh Language yxrqkukd ausmpf ;kd (jrif;rl) a&;om;onfh ]]yef;tdyrf uf
Teaching in East Asia, Trends of ENT in Myanmar uAsmrsm;}} pmrl? 'kwd,qkudk armifvG,ftdwf
Higher Education Institutions, Myanmar in Pro- a&;om;onfh ]]tnmtvS &GmtvS aus;vuf&eYH
ceeding of ELT Conference : New Paradigms for uAsmrsm;}} pmrl? wwd,qkudk wifarmifxuf
Teaching and Learning English in Myanmar (2002). (uGr;f jcu H ek ;f ) a&;om;onfh ]]yef;wpfavSESifh tjcm;
Teaching of Life Skills in Myanmar, Management uAsmrsm;}} pmrl? okawoeyxrqkudk udkudkndrf;
of Higher Education in Myanmar, Developing Lan- (aumvif;) a&;om;onfh ]]qifjyKpak &;ESiq hf ifb0}}
guage Skills and Learner Training in Proceeding of pmrl? 'kwd,qkudk vGifjrefrm (ref;wuúodkvf)
ELT Conference : New Avenues to Develop the a&;om;onfh ]]&Srf;wkdif;&if;om;wdkY\ ½dk;&mpma[m
Four Language Skills (2007). pmwrf;wdu Yk dk zwfMum; jcif;ESihf yef;'um"avhobm0}} pmrl? wwd,qkudk
wifoGif;jyKpkcJhonf/ a'gufwmrsKd;jrihfonf 2017 armifarmifcspOf ;D (rH&k mG ) a&;om;onfh ]]tif;av;uef
ckEpS ?f ZGev
f (20) &ufwiG f &efuek Nf rKd Uü uG,v f eG o
f nf/ xd e f ; od r f ; umuG , f a &;ES i f h om,mvS y a&&S n f
uG,fvGefcsdefwGif om; OD;aZmf0if; usef&pfonf/ wnfwHha&;}} pmrlESifh usrf;pmaywwd,qkudk
armifa&Taus; (wGHaw;) a&;om;onfh ]]a&S;a[mif;
pd k ; atmif tarG 'vajr}} pmrlwdkYu &&dSMuonf/ 2016
ck E S p f t wG u f pmMunf h w d k u f p mtk y f q krsm;tjzpf

249
jrefrmEdkifiHpmayqkrsm;

okwpG,fpHkpmayqk - 12 Burd af jrmuf okwpG,pf Hk


pmayqkcs;D jri§ yhf u JG kd 2017 ckEpS f ZGev
f (10) &ufwiG f
&efukefNrdKU csufx&D,H[dkw,fü usif;yonf/ okw
pG,pf wk H pfoufwmpmayqkuk d q&mBu;D pnfol a'gufwm
aomfaumif; (OD;aomfaumif;) tm; cs;D jri§ o hf nf/
okwpG,pf pkH mayqkrsm;udk 2015 ckEpS t f wGi;f
xkwfa0cJhonfhpmtkyfrsm;rS a&G;cs,fcsD;jr§ifh&m Edik if H
wuma&;&mbmom&yfwiG f ]]acwfopfta&SUawmif
tm&S}} pmtkyfjzifh OD;odef;vdIif? &nfñTef;pmay
bmom&yfwiG f ]]jrefrmtrsK;d orD;pma&;q&mrsm;\
pmay½k y f y H k v T m }} pmtk y f j zif h armif a cwf x G e f ; ?
q&m0efwifa&Tpmayqk& q&m Sun Thit Aung bmomjyefpmaybmom&yfwiG f ] orkid ;f ESiv hf rf;avQmuf
(KMA) tm; jynfaxmifpk0efBuD;
jcif;}} pmtkyfjzifh oef;pdk;Edkif? 0dZÆmbmom&yfwGif
a'gufwmazjrihfu qkcsD;jr§ihfpOf ]]jrefrmpm? jrefrmrI aumif;uGufvSuGufrsm; (pmay
okawoe? pmaytawG;? pmayta&;)}} pmtkyfjzihf
pd k ; wif h ({&m0wD ) a&;om;onf h ]]uRef a wmf armif&Jvl? toHk;csodyÜHbmom&yfwGif ]]tEÅ&m,f
cspaf om{&m0wD}} pmtky?f a':apmBuKd if (tNird ;f pm; ruif;wJt h cspf (uav;wdu Yk sef;rma&;odrw S zf ,
G &f m
-ygarmu©) a&;om;onfh ]]pdwfudk ½IyfaxG;apaom rsm;)}} pmtkyjf zifh a'gufwm,kZeapmjrifh (uav;
aq;ynmt,ltqrsm;ESifh usef;rma&;tjzmjzm}} txl;ukq&m0efBuD;) wdkYu &&dSMuonf/
pmtkyfESifh pdrf;jrjra&;om;onfh ]]uRefrq&m0ef
uawmf}} pmtkyfwdkYu &&dSonf/ xGef;azmifa';&Sif; pmayqk - 11 Budrfajrmuf
xGe;f azmifa';&Si;f pmayqk (2016) udk 2017 ckEpS ?f
q&m0ef w if a &T p mayqk - 15 Bud r f a jrmuf azazmf0g&Dv (18) &ufwGif &efukefNrdKU? &efuif;
q&m0efwifa&Tpmayqkay;yGJudk 2017 ckESpf {NyDv NrKd Ue,f&Sd jrefrmEdik if b H Pfrsm;toif; taqmufttHk
(2) &ufwGif &efukefNrdKU Novotel [dkw,fü usif;y ü usif;yonf/ xGe;f azmifa';&Si;f wpfoufwm
onf/ 2015 ckESpftwGif; xkwfa0cJhonfhpmtkyf pmayqktjzpf q&mBu;D pnfoal 'gufwmaomfaumif;
rsm;rS a&G;cs,cf s;D jri§ chf &hJ m 0if;Nird ;f bmomjyefqo kd nfh (OD;aomfaumif;) ESihf q&mBu;D a'gufwmcifat;
]]eef;usb&k if (The King In Exile)}} pmtky?f rcifEk (armifcifrif-"EkjzL) wdt Yk m; ay;tyfcsD;jr§ifhonf/
('óe) a&;om;onfh ]]yk*b H &k m;? yk*pH um;? yk*Hom;}} pmayqkrsm;tjzpf pD;yGm;a&;pmayqkwGif
pmtky?f a'gufwmcifpef;armf a&;om;onfh ]]tdraf rG; ]]urÇmhaiGa&;aMu;a&;ESifh pD;yGm;a&;tusyftwnf;
tcspaf wmfrsm;}} pmtky?f ausmaf usmv f iId f a&;om;NyD; rsm;}} pmtkyfjzihf oHtrwfBuD; OD;vSarmif (abm*)?
Sun Thit Aung (KMA) bmomjyefqdkonfh ]]A use;f rma&;pmayqkwi G f ]]em;? ESmacgif;? vnfacsmif;?
Study of the Leadership skill of Ancient Myanmar vnfyif;a&m*g odaumif;p&m}} pmtkyjf zifh a'gufwm
Monarchs}} pmtkyfwdkYu &&dSMuonf/ 0if;xduk Mf unf? uav;pmayqkwiG f ]]om;av;tdycf sed f
wpfoufwmpmay*kPfaqmifqk udk pma&; uav;uAsmrsm;}} pmtkyfjzifh odyÜHpdk;jrihfEdkif? vli,f
q&mBu;D OD;0if;armif (rif;,ka0) tm; cs;D jri§ o hf nf/ pmayqkwiG f ]]ief;eufEiS Ehf aHS umif}} pmtkyjf zifh aZ,so?l

250
jrefrmEdkifiHpmayqkrsm;

tw¬KyÜwdåpmayqkwGif ]]jrefrmEdkifiH\ touf uAsmqkudk 2017 ckESpf? Zefe0g&Dvxkwf


tBuD;qHk; *E¦0ifyef;csDq&mBuD; OD;pef;vdIif}} pmtkyf ESi;f qDjzLr*¾Zif;wGif azmfjycJo h nfh q&mr rduak #\
jzifh cifoef;jzL? ordkif;pmayqkwGif ]]jrefrmhajr,m ]]yke;f cdpk &mtcGrH ygvmwJh 'Pf&m}} uAsm? &opmwrf;
tkycf sKyyf o
kH rdik ;f }} pmtkyjf zifh uHvS (igef;ZGe)f ? ,Ofaus;rI qkudk 2016 ckESpf? ZGefvxkwf a&TtjrKawr*¾Zif;
pmayqkwiG f ]]rif;wke;f rif;NrKd Ueef;rwnfru D rEÅav;}} wGif azmfjycJhonfh q&mr roDwm (prf;acsmif;)
pmtkyjf zifh a&T½;kd (rEÅav;) ESihf ]]13 &mpkaESmif;ydik ;f rS a&;om;onfh ]]yef;ykcw k jf cif;tEkynm}} &opmwrf;?
19 &mpk tapmydik ;f txd urÇmyh ef;cso D rdik ;f }} pmtkyf aqmif;yg;qkukd 2016 ckEpS ?f ZGev f xkwf a&TtjrKaw
jzifh ausmfol&def (yef;csDenf;jy)? a&S;a[mif;usrf; r*¾Zif;wGiaf zmfjycJo h nfh q&mr auwkrmvm a&;om;
pmayqkwGif ]]r[mrdIif;\q,fuka#ausmf#Dum}} aom ]]trke;f uay;aom oifcef;pmrsm;}} aqmif;yg;?
pmtkyfjzifh vdIifxGef;Edkif? &nfnTef;pmayqkwGif 0w¬Kwq kd u k kd 2016 ckEpS ?f Ed0k ifbmvxkwf a&TtjrKaw
]]&Siaf usmf 100}} pmtkyjf zihf armifaZ,sm? ywf0ef;usif r*¾Zif;wGiaf zmfjycJo h nfh q&ma&at; a&;om;aom
xde;f odr;f a&;pmayqkwiG f ]]udv k ekd aD cwfveG f jrefrmh ]]bGeZf ikd ;f }} 0w¬Kw?kd rsK;d qufopf (0w¬Kw)kd qkukd 2016
opf a wmpD ; yG m ;a&;waph w apmif ; }} pmtk y f j zif h ckEpS ?f Mo*kwv f xkwf a&TtjrKawr*¾Zif;wGif azmfjycJh
opf½dkif;? okwya'omqkwGif ]]anmif&rf;rif;om; onfh q&mr jr,rif;ol (enf;ynm) a&;om;aom
\aemufqHk;aeY&ufrsm;ESifh tjcm;pmwrf;rsm;}} ]]vG,t f w d u f av;vG,fcGifh}} 0w¬KwdkESifh 0w¬K&Snfqk
pmtkyjf zifh ordik ;f ygarmu© a'gufwmausm0f if; (Nird ;f )? udk 2017 ckEpS ?f rwfvxkwf a&TtjrKawr*¾Zif;wGif
pmya'omqkwGif ]]ESpf 60 jrefrm-*syefESifhoHwref azmfjycJo h nfh q&mr aq;aq a&;om;aom ]]olo Y pöm}}
b0c&D;}} pmtkyfjzifh cifarmifwif (r[m0dZÆm)? 0w¬K&n S w f dkYu &&dSMuonf/
tw¬KyÜwdåpmay (t*Fvdyf) qkwGif ]]A Memory of
My Grandparents}} pmtkyfjzifh Junior Win? okw bmomjyef p mayqk - pmayAdrmefESihf *syefEdkifiH
ya'om (t*Fvdyf) qkwGif ]]Constitution and Con- &SefwDapwemh0efxrf;tzGJUwdkY yl;wGJusif;yonfh
stitutional Courts of the Nations}} pmtkyfjzifh Pro-
uav;vli,fpmay 'kw, d tBurd f bmomjyefNyKd iyf JG
fessor Dr.Tin Aung Aye wdkYu &&dSMuonf/ twGuf *syefEkdifiH tm&SESifhypdzdwfa'oqdkif&m
pmrlqrk sm;tjzpf uav;pmayqkwiG f ]]au*sD,Ofaus;rIA[dkXmeu xkwfa0onfh uav;vli,f
wef;rSm aysmpf &muav;uAsmrsm;}} pmrljzihf vlreG -frsm;twGuf yHk0w¬Krsm; (Asian Stories for Young
yckuúL? ,Ofaus;rIpmayqkwGif ]]tif;vlrsKd;wdkY&JU Readers) pmpOf (3) ckrS 0w¬Kwdk 10 yk'fudk jy|mef;
ay;cJhonf/ qkcsD;jr§ifh yGJtcrf;tem;udk 2017 ckESpf?
½d;k &m,Ofaus;rI"avhx;kH wrf;rsm;}} pmrljzihf armifarmif
rwfv (15) &ufwiG f &efuek Nf rKd U pmayAdrmefcef;rü
cspOf ;D - rH&k mG ? okwya'ompmayqkwiG f ]]q&maZmf*sD
\pum;ajya&;[ef}} pmrljzihf a'gufwmpdk;Edkif? usif;yonf/
usef;rma&;pmayqk (t*Fvdyf) wGif ]]JENESYS yxrqk u d k rMojrwf a rud k (uavmif
Food}} pmrljzihf Dr.Aye Kyaw (Medical Research) trnf - Mojrwf a rud k ) ? 'kw, d qkukd roufv,f
wdu Yk &&do S nf/ (uavmiftrnf- oufv,f)? wwd,qkukd raqGZifr;kd
(uavmiftrnf- aqGZifrdk;)? txl;qkrsm;tjzpf
a&TtjrKaw pmayqk - 12 Burd af jrmuf a&TtjrKaw raroufE,
jrKawpmayqk G Of ;D (uavmiftrnf -arouf (aq;0g;))
pmayqkay;yGJudk 2017 ckESpf? arv (27) &ufwGif ESih f rjcL;rsuof ,G f (uavmiftrnf-jcL;) wdkYu &&dS
&efukefNrdKU Sky Star [dkw,fü usif;yonf/ Muonf/

251
jrefrmEdkifiHpmayqkrsm;

2016 ckESpftwGuf pmayAdrmefpmrlqk&&dSolrsm;

pOf bmom&yf pma&;ol pmrl t rnf qktrsKd;tpm;


1 0w¬K&Snf cspfaEGrdk; yJhwifoHaumufaMumif; yxr
2 / ,Gef;jrwfrTef;oQef iSufuav;awGrdk;wdrfMum;ysHEdkifMuapom; 'kwd,
3 / ,drf;EGJUvQH ESvHk;om;wdkYvef;qef;&majr wwd,
4 0w¬Kwdkaygif;csKyf aomif;jrifOh ;D (uGr;f jcu
H ek ;f ) oumawGUwJhaeYESifh tjcm;0w¬Kwdkrsm; yxr
5 / ausmfvGif (pufrI) oHa0*ESifhoHa,mZOftygt0if tjcm;0w¬Kwdkrsm; 'kwd,
pkpnf;rI
6 / armifaejcnf (jynf) xyfwlusaom ESvHk;om;rsm;ESifh tjcm;0w¬Kwdkrsm; wwd,
7 uAsmaygif;csKyf vif;cefY arwåmyef;csD vif;aw;oDuAsmrsm; yxr
8 / qefvHk;ndK oHk;&moDocifESifh jrefrmhv,f,muAsmrsm; 'kwd,
9 / armifatmifpk uREfkyfocif xdkt&SifonfESifh b0tvSuAsmrsm; wwd,
10 okwya'om(0dZmÆ ) ZGJoef;oQif; (oHk;q,f) yDrdk;eif;pmrsm;uajymonfh yDrdk;eif; 'kwd,
11 / cif (awmifBuD;) awmifBuD;NrdKU\a&S;tpOftvm½dk;&m rD;yHk;ysHyGJawmf wwd,
12 okwya'om a'gufwmjrifhoef; NrdKUBuD;rsm;ESifhusef;rma&;jyóemrsm; wwd,
(odyEHÜ iS t
hf oH;k csoyd )HÜ (anmifav;yif)
13 pmya'om ausmfaomif; (bkwvif) csi;f wGi;f a'oazmiform;b0ESih f tawGUtMuKHpmrsK;d pHrk sm; yxr
14 / armifcspfaxG;(r[m0dZÆm) jrpf0rJZm jrpfnmcdkawmif 'kwd,
15 / aZmfvGifOD; ([oFmw) wpfcsdefwpfcgqDu pHjyMuufajceD wwd,
16 jrefrmh,Ofaus;rIEiS hf aZmfvGifOD; ([oFmw) ,if;euf yxr
tEkynmqdik &f mpmay
17 / tdtdarmf (,Ofaus;rI) jywduk jf ycef;rsm;uajymaom wkid ;f &if;om;,Ofaus;rI 'kwd,
18 / apwemvdIif (a&pBudK) jrefrmrIausmufqpftEkynm wwd,
19 uav;pmay Zmenf ararh&ifcGifuav;uAsmrsm; 'kwd,
20 / odcFol jrefrmhpdwf&if;ESifhuav;uAsmrsm; wwd,
21 vli,fpmay cspfrkef;Nidrf; tysHoifpESifhvli,f0w¬Kwdkrsm; 'kwd,
22 / aerxl; teufa&mifvGifjyif wwd,
23 jyZmwfpmay Zifrif; (ordefaxm) tvGrf;aEG&dyf yef;avSqdyf yxr
24 / armifajreD (wrmawm) aumif;zdkY&G,faomacwfudk txl;ojzifh arQmfrdw,f 'kwd,
25 / armifpdk;xdkuf (oHk;q,f) wm0efudk,fpD&dSygonfESifh tjcm;jyZmwfrsm; wwd,
26 bmomjyefpmay Zmenf (blrdaA') tMurf;zuf0g'? vHkjcHKa&;ESifh vlYtcGifhta&; yxr
(w&m;Oya'pd;k rd;k rIjzihf tMurf;zuf0g'wku d zf suaf &;)

trsKd;om;pmaywpfoufwmqk? trsKd;om;pmay vufrIvkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf r*Fvmcef;rü


qkESifh pmayAdrmefpmrlqk - 2016 ckESpftwGuf usif;yonf/
trsK;d om;pmaywpfoufwmqk? trsK;d om;pmayqk 2016 ckESpftwGuf pmayAdrmefpmrlqk
ESifh pmayAdrmefpmrlqkrsm; csD;jr§ifyGJtcrf;tem;udk rsm;wGif bmom&yf 13 rsK;d teuf EdkifiHa&;pmayESifh
2017 ckEpS ?f Ed0k ifbmv (19) &uf (1379 ckEpS ?f t*Fvyd pf mbmom&yfrsm;twGuf cs;D jri§ Ehf ikd jf cif;r&db
S J
ewfawmfvqef; (1) &uf? pmqdkawmfaeY) wGif usef 11 rsKd;twGuf qkaygif; 26 qk csD;jr§ifhcJhonf/
&efukefNrdKU&dS jrefrmEdkifiHukefonfrsm;ESifh pufrI 2016 ckEpS t
f wGuf trsK;d om;pmaywpfoufwmqkudk

252
jrefrmEdkifiHpmayqkrsm;

bmom&yf r sm;twG u f qk c sD ; jr§ i f h E d k i f j cif ; r&d S b J


bmom&yf 10 rsKd;twGuf csD;jr§ifhcJhonf/

trsKd ; om;owif ; qk - yÍö r tBud r f a jrmuf


trsK;d om;owif;qkay;yGu J dk 2017 ckEpS ?f arv (3)
&ufwGif &efukefNrdKU? wmarGNrdKUe,f&dS Sky Star
[dkw,f ü usif;yonf/
owif;ol&aJ umif;qkukd owif;pmq&mBu;D
[Hom0wDO;D tke;f BuKd i?f taumif;qH;k owif;aqmif;yg;
qkukd ]usm;azmifay:u yifv,fom;wdb Yk 0} owif;
'kwd,or®w OD;jrihfaqG trsKd;om;pmay aqmif;yg;jzifh armfuGef;r*¾Zif;rS tBu;D wef;owif;
wpfoufwmqk& q&mBuD;odef;oef;xGef;tm; axmuf OD ; cif a rmif j rif h ? taumif;qHk;owif;
*kPfjyKqkcsD;jr§ihfpOf "mwfyHkqkudk 2016 ckEpS ?f Mo*kwfv? yk*HivsifwGif
2016 ckEpS t f wGuf trsK;d om;pmaywpfoufwmqk&&dSolrsm;
OD;omEdk; (armifomEdk;)? OD;odef;oef;xGef; (odef;oef;xGef;)? OD;ausmf0if; (ndK0if;)
2016 ckESpftwGuf trsKd;om;pmayqk&&dSolrsm;
pOf bmom&yf pma&;ol pmtk y f t rnf
1 0w¬K&Snf nDykav; xufjrufwJh"m;oGm;ay:u csKdjrjrysm;&nfpuf
2 0w¬Kwdkaygif;csKyf rif;a0[if v&dyfatmufu rdk;wdrfr*¾Zif;0w¬Kwdkrsm;
3 uAsmaygif;csKyf udka&G; &efukefudk tvpfray;eJY a'vD,muAsmrsm;
4 pmya'om udkcg; (uGrf;jcHukef;) a&aEG;zefzef a&csKdcsKd (oHjrif;wpfaumif&JUa&aomufvrf;)
5 uav;pmay armifwifpdk; (opf&maumuf) uAsmausmif;eJYa'gif;rav; uav;uAsmrsm;
6 vli,fpmay ,rif;jrwfat; tdyfrufcsKdcsKdb0cg;cg;
7 okwya'om (0dZmÆ ) armifEdkif ('óedu) a&S;jrefrmoabFmawmfBuD;rsm;ESifh a&aMumif;twwfynm
avhvmrI
8 okwya'om ausmfOD; rdk;a&avSmifuef
(toHk;csodyÜH)
9 EdkifiHa&;pmay a'gufwmausmf0if; 'Drdkua&pDzuf'&,f jynfaxmifpkEdkifiH wnfaqmufjcif;
(ordkif;ygarmu©-Nidrf;)
10 t*Fvyd b
f mom(okw) a'gufwmcifarmifnGefY The Historic Bells of Yangon

q&mBuD ; OD ; omEd k ; (armif o mEd k ; )? q&mBuD ; yk * H a pwD a wmf w pf q l Nyd K usaeonf h " mwf y H k j zif h
OD;odef;oef;xGef; (odef;oef;xGef;) ESifh q&mBuD; "mwfyHkq&m udkpdk;rkd;atmif? taumif;qHk;owif;
OD;ausmf0if; (ndK0if;) wdkYtm; ay;tyfcsD;jr§ifhonf/ umwGe;f qkukd umwGe;f armifarmifav;? taumif;qH;k
2016 ckESpftwGuf trsKd;om;pmayqkrsm; ½kyfoHowif; qkudk DVB owif;XmewdkYu &&dSMu
wGif bmom&yf 16 rsK;d teuf ,Ofaus;rIEiS t fh Ekynm? onf/
bmomjyef (okw)? bmomjyef (&o)? okwya'om td c d k i f
(½dk;½dk;odyÜH)? jyZmwfESifh t*Fvdyfbmom (&o)

253
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

jrefrmEdkifiHESifh EdkifiHwumqufqHa&;/ / bk&ifa[mif; Edk½dk'GefoD[mEk\ txdrf;trSwf


Edik if aH wmfor®w\ uarÇm'D;,m;Edik if cspf cH spfMunfa&; ausmufwikd o f Ydk oGm;a&mufí *kPjf yKyef;acGcs tav;jyK
c&D ; - Ed k i f i H a wmf o r® w OD ; xif a usmf E S i f h ZeD ; Muonf/
a':pk p k v G i f w d k Y o nf uarÇ m 'D ; ,m;Ed k i f i H bk & if nydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifhZeD;wdkYonf
rif;jrwf y&,fbwfqrf'ufy&,fb½kd 'kd eG f oD[mrdek D uarÇm'D;,m;Edik if H bk&ifrif;jrwf y&,fbwfqrf'uf
\ zdwMf um;csut f & uarÇm'D;,m;Edik if o
H Ykd cspMf unfa&; y&,fb½kd 'kd eG of [ D mrdek uD bk&ifeh ef;awmfwiG f wnfcif;
c&D;vnfywf&ef azazmf0g&Dv (3) &uf eHeufydkif; {nfch o
H nfh *kPjfyKnpmpm;yGt J crf;tem;odYk wufa&muf
wGif aejynfawmfrS avaMumif;c&D;jzifh xGufcGm&m onf/ npmpm;yGw J iG f uarÇm'D;,m;Edik if H bk&ifrif;jrwf
a'opHawmfcsdef eHeuf 11 em&D 15 rdepfwGif ESifh EdkifiHawmfor®wOD;xifausmfwdkYu qkawmif;
uarÇm'D;,m;EdkifiH zaemifyifNrdKUodkY a&muf&dSonf/ axmremjyKMuonf/

EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf uarÇm'D;,m;EdkifiHbk&ifrif;jrwfESifhtwl


*kPfjyKwyfzGJU\ tav;jyKjcif;ukd cH,lpOf
rGef;vGJydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifhZeD;wdkY Edik if aH wmfor®wOD;xifausmEf iS hf uarÇm'D;,m;
onf zaemifyifNrdKU bk&ifheef;awmfü usif;yonfh EdkifiH0efBuD;csKyf rpöwmqrf'uf[GefqifwdkYonf
*k P f j yKBud K qd k y G J t crf ; tem;od k Y w uf a &muf N yD ; azazmf0g&Dv (4) &uf a'opHawmfcsdef eHeuf 9
uarÇm'D;,m; bk&ifrif;jrwfESifhtwl *kPfjyKwyfzGJU em&Du zaemifyifNrKd U&dS Peace Palace ü awGUqHo k nf/
\ tav;jyKjcif;udkcH,lonf/ awGUqHpk Of jrefrmEdik if &H S d yk*aH 'oESih f uarÇm'D;,m;Edik if &H S d
xdkYaemuf EdkifiHawmfor®wOD;xifausmfonf qD&rf&d (yf) a'owd k Y t Mum; nD t pf r Nrd K Uawmf
uarÇm'D;,m;Edik if b H &k ifrif;jrwf y&,fbwf qrf'ufy&,f xlaxmifxm;&dSNyD;jzpfaomaMumifh ESpfEdkifiHtMum;
bdk½dk'GefoD[mrdkeDESifh bk&ifheef;awmfü awGUqHkonf/ c&D;oGm;vkyif ef;u@ yl;aygif;aqmif&u G rf I wd;k jri§ hf
awGUqHpk Of ESpEf ikd if yH nma&;? omoema&;ESihf ,Ofaus;rI azmfaqmifEikd af &;? jrefrmEdik if H yk*NH rKd UESihf uarÇm'D;,m;
qdik &f mu@rsm;ü ydrk ykd ;l aygif;aqmif&u G af &;? c&D;oGm; Edik if H qD&rf&d (yf) NrKd UodYk ,cifu yso H ef;ajy;qGcJ o
hJ nfh
vkyif ef; ydrk zkd UHG NzKd ;wd;k wufatmif yl;aygif;aqmif&u G af &; avaMumif;vdik ;f jyefvnfyso H ef;ajy;qGaJ &;ESihf ESpEf ikd if H
qdkif&mudpö&yfrsm;udk aqG;aEG;onf/ tpdk;&csif;omru jynfolrsm;tMum; yl;aygif;
naeydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifhZeD;wdkY qufE, T rf I ydrk jkd ri§ w
hf ifEikd &f ef ESpEf ikd if b
H mompum;ESih f
onf zaemifyifNrdKU&dS vGwfvyfa&;ausmufwdkifESifh pmayrsm; tjyeftvSezf vS,o f ifMum;a&;? ukefoG,frI

254
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

u@ yl;aygif;aqmif&GufrIudk ydkrdkjr§ifhwifEdkif&ef awGUqHí k vrf;nTet f rSmpum;ajymMum;Ny;D trSww f &


tcGeEf pS x f yfraumufcaH &; ESpEf ikd if o
H abmwlpmcsKyf vufaqmif ypönf;rsm;ay;tyfum oHtrwfBuD;u
csKyqf Ekd ikd af &;? uarÇm'D;,m;EdkifiH omoemjyefYyGm; {nfch o H nfh aeYv,fpmpm;yGo J Ykd wufa&mufonf/
a&;twGuf jrefrmEdik if u H vdt k yfonft h ultnDrsm; rGe;f vGyJ ikd ;f wGif Edik if aH wmfor®wESiZhf eD; OD;aqmif
qufvufaxmufyu hH n
l oD mG ;a&;ESifh ESpfEdkifiHyl;wGJ onfh udk,fpm;vS,ftzGJUonf uarÇm'D;,m;EdkifiH
aumfr&Sif tpnf;ta0;usif;ya&; qdkif&mudpö&yf 'kw, d 0efBu;D csKyEf iS hf bk&ifeh ef;awmfa&;&m0efBu;D ESihf
rsm;udk aqG;aEG;Muonf/ wm0ef&o Sd rl sm;vdu k yf gvsuf zaemifyifNrKd UrS txl;
Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zhf eD;a':pkpvk iG f av,mOfjzifh qD&rf&d (yf) NrKd UodaYk &muf&o Sd nf/
wdoYk nf eHeuf 10 em&DwiG f zaemifyifNrKd U 0yfzaemif EdkifiHawmfor®wESifhZeD;wdkYonf naeydkif;
(Wat Phnom) apwDawmfokdY oGm;a&mufzl;ajrmf wGif qD&rf&d (yf) NrdKU&dS tefaumjywdkufodkY oGm;
MunfndKonf/ a&mufNyD; cif;usif;jyoxm;onfh a&S;a[mif;Ak'¨
½kyyf mG ;awmf tql 1000 jycef;? crmtifyg,macwf
crmvlrsK;d rsm;\vlaerIb0yHpk jH ycef;? tefaumacwf
crmvlrsKd;rsm;\udk;uG,frIESifh ouf0if,HkMunfrI
jycef;? tefaumacwf crmbk&ifrif;jrwfrsm;jycef;?
tefaum0yfausmif;yHkpHi,fjycef;? tefaumokef
ausmif;yHkpHi,fjycef;? tefaumacwf ordkif;0if
ausmufpmrsm;jycef;ESifh a&S;acwfcrmvlrsKd;rsm;\
0wfpm;qif,ifrIESifh "avhxHk;wrf;rsm;jycef;wdkYudk
Munfh½IavhvmMuonf/
EdkifiHawmfor®wESifhZeD;wdkYonf tzGJU0ifrsm;
ESifhtwl qD&rf&d (yf) NrdKUawmf0efu Sokha Angkor
Resort [dkw,fü wnfcif;{nfhcHonfhnpmpm;yGJokdY
EdkifiHawmfor®wOD;xifausmftm; wufa&mufonf/
uarÇm'D;,m;0efBuD;csKyf Edik if aH wmfor®wESiZhf eD;wdo Yk nf uarÇm'D;,m;
rpöwmqrf'uf[Gefqifu BudKqdkEIwfqufpOf EdkifiH 'kwd,0efBuD;csKyfESifh bk&ifheef;awmfa&;&m
0efBuD;ESifhtwl azazmf0g&Dv (5) &uf a'o
Edik if aH wmfor®wESiZhf eD;wdo
Yk nf uarÇm'D;,m; pHawmfcsdef eHeuf 8 em&Dcw JG iG f qD&rf&d (yf) NrKd U&dS
Edik if q
H ikd &f m jrefrmoH½;kH ü uarÇm'D;,m;Edik if aH &muf tefaumtEkynm Adou k mtcif;tusi;f rsm;jzpfonfh
oH½;kH ? ppfo½H ;kH rdom;pkrsm;? vTwaf wmfu, kd pf m;vS,f tefaum0yfausmif;awmf? bm,GeAf 'k b ¨ momausmif;
rsm;? Xmeqdik &f mrsm;ESihf wyfrawmfryS nmawmfoif ESifh wmy½kefausmif;awmfwdkYudk oGm;a&mufavhvm
rsm;? uarÇm'D;,m;-jrefrm cspfMunfa&; toif;0if onf/ rGef;vGJydkif;wGif qD&rf&d (yf) NrdKU&dS ARTISANS
rsm;? vkyfief;&Sifrsm;? vma&muf tvkyfvkyfudkif Angkor oufarG;ynmoifausmif;odkY oGm;a&muf
aeMuolrsm;ESifh awGUqHkonf/ avhvmonf/
,if;aemufEdkifiHawmfor®wESifh ZeD;wdkYonf Edik if aH wmfor®wESiZhf eD;wdkYonf uarÇm'D;,m;
jrefrmoH½Hk;ESifh ppfoH½Hk;rdom;pk0ifrsm;ESifhoD;jcm; EdkifiH 'kwd,0efBuD;csKyfESifh bk&ifheef;awmfa&;&m

255
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

0efBu;D ESit hf wl azazmf0g&Dv (6) &uf a'opHawmfcsed f xdaYk emuf Edik if aH wmfor®wESit hf zGUJ onf &Dt S ef;NrKdU
eHeuf 9 em&Dcw J G iG f qD&rf&d (yf) NrKd UtwGi;f &dS aus;vuf Hyatt [dw k ,foaYkd &muf&NSd y;D tqdyk g[dw k ,fü &Se&f ;SD
a'ovlaerIb0rsm;ESifh baEÅq&Dausmif;awmfBu;D jynfe,ftyk cf sKyaf &;rSL; Mr.Hu Heping OD;aqmifaom
odYk oGm;a&mufavhvmonf/ tzGJUESifhawGUqHkonf/
Edik if aH wmfor®wOD;xifausmEf iS hf ZeD;a':pkpv k iG f rGef;vGJydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifh ZeD;ESifh
wdoYk nf qD&rf&d (yf) NrKd UrS jrefrmtrsK;d om;avaMumif; tzGUJ onf &Dt S ef;NrKd U&dS csit f ifyg,m\ wm&mudw k m
jzifhxGufcGm&m aejynfawmfodkY rGef;vGJ 1 em&DcGJwGif (Terracotta Army) ppfonfawmf½yk w f Ek iS hf jrif;½kyw f k
jyefvnfa&muf&dSonf/ jywk d u f o k d Y a &muf &d SN yD ; a&S ; a[mif ; ½k y f w k r sm;\
tEkynmvuf&mrsm;ESihf csit f ifyg,m\ ppftiftm;
w½kwfEdkifiHcspfMunfa&;c&D; - EdkifiHawmfor®w zGUJ pnf;rIordik ;f aMumif;udk avhvmMuum {nfo h nfawmf
OD;xifausmfESifhZeD;a':pkpkvGif OD;aqmifaomtzGJU rSwfwrf;wGif vufrSwfa&;xdk;onf/ 1987 ckEpS f
onf w½kwEf ikd if o H Ykd cspMf unfa&;c&D;oGm;a&muf&ef wGif ,leufpudku urÇm, h Ofaus;rItarGtESpt f jzpf
{Nyv D (6) &uf eHeuf 7 em&Dcw JG iG f aejynfawmfrS owfrSwfcJhonf/
txl;av,mOfjzifh xGucf mG Muonf/ Edik if aH wmfor®w xdkYaemuf EdkifiHawmfor®wESifhZeD;ESifhtzGJU
ESihf ZeD;wdEYk iS t hf wl jynfaxmifp0k efBu;D OD;ausmw f ifah qG? onf &DStef;NrdKUrS avaMumif;c&D;jzifhxGufcGm&m
a'gufwmoef;jrif?h OD;0if;cdik ?f 'kw, d 0efBu;D OD;ausmw f if? a'opHawmfcsdef nae 6 em&DcGJwGif &Sef[dkif;NrdKUokdY
ausmufjzLtxl;pD;yGm;a&;Zkef pDrHcefYcGJrIaumfrwD a&muf&dSonf/ ,if;aemuf EdkifiHawmfor®wESifh
Ouú| a'gufwmpd;k 0if;ESihf wm0ef&o Sd rl sm; vdu
k yf gNy;D ZeD;ESifhtzGJUonf &Sef[dkif;NrdKU\ zGHUNzdK;wkd;wufrIudk
a'opHawmfcsed f eHeuf 10 em&Dcw JG iG f w½kwjf ynfoYl Huangpu Jiang jrpftwGi;f oabFmpD;í Munf½ h aI vhvm
or®wEdkifiH csef'l;NrdKUodkYa&muf&dSonf/ onf/
rGef;vGJydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifhZeD;wdkY Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS h f ZeD; a':pkpv k iG f
onf tzGJU0ifrsm;ESifhtwl av&SefNrdKUodkY a&muf&dSNyD; OD;aqmifaomtzGJUonf {NyDv (8) &uf eHeufydkif;
ausmufxiG ;f Ak'½¨ yk yf mG ;awmfBu;D (Giant Buddha) tm; wGif &Se[ f ikd ;f NrKd U&dS ta&SUwkid ;f ykvaJ rQmpf if (Oriental
zl;ajrmfMunfndKonf/ Giant Buddha onf urÇmh Pearl Radio & TV Tower) odkYoGm;a&mufí ykvJ
tBu;D qH;k ausmufxiG ;f Ak'½¨ yk yf mG ;awmftjzpf rSww f rf; arQmpf ifay:rS &Se[ f idk ;f NrKd UjrifuiG ;f tvSukd Munf½h NI y;D
0ifxm;NyD; 1996 ckESpfwGif ,leufpudku urÇmh arQmfpiftwGi;f vSnv fh nfavhvmonf/ xdaYk emuf
,Ofaus;rItarGtESpftjzpf owfrSwfxm;onf/ EdkifiHawmf or®wESifhZeD;onf ta&SUwkdif;ykvJ
naeydkif;wGif EdkifiHawmfor®wonf acwå arQmfpif\ {nfhonfawmfrSwfwrf;wGif vufrSwf
wnf;cdkonfh csef'l;NrdKU *sif*sef;[dkw,fü pDcRrf a&;xd;k onf/ ta&SUwkid ;f ykvaJ rQmpf ifonf &Se[ f ikd ;f NrKd U
jynfe,f ygwDtwGif;a&;rSL; Mr.Wang Dongming [Grzf jl rpfurf;ab;üwnf&SdNy;D a&'D,Ekd iS ½hf yk jf rifoMH um;
udk vufcHawGUqHkonf/ xkwfvTifhay;onfharQmfpifjzpfonf/ arQmfpif\
Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zhf eD; a':pkpv k iG f tjrifhrSm 468 rDwm (1536 ay) jrihNf y;D vuf&t Sd csed f
OD;aqmifaomtzGJUonf {NyDv (7) &uf eHeufydkif; wGif urÇmq h |rajrmuftjrifhqHk;ESifh w½kwfjynfolY
wGif csef'l;NrdKUrS avaMumif;c&D;jzifhxGufcGm&m or®wEdik if \ H 'kw, d tjrifq h ;kH arQmpf if jzpfonf/
&Sef&DS;jynfe,f &DStef;NrdKUodkY a'opHawmfcsdef eHeuf xdkYaemuf EdkifiHawmfor®wESifh ZeD;ESifhtzGJU
10 em&DcGJwGif a&muf&dSonf/ onf &Sef[dkif;trsKd;om;jywdkufokdY a&muf&dSavhvm

256
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

onf/ xdkYaemuf [efusKd;NrdKU&dS taemufbufa&uef Ouú| rpöwmusef;wJhusef;ESifh {NyDv (10) &uf


(West Lake) odkY oGm;a&muf avhvmonf/ a'opHawmfcsdef rGef;vGJ 3 em&DwGif jynfolYcef;r
rGef;vGJydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifh ZeD;tzGJU aqmifBu;D üawGUqHNk y;D jrefrm-w½kwf ESpEf ikd if q H ufqaH &;
onf [efusKd;NrdKUrS avaMumif;c&D;jzihf xGufcGm&m ESih f u@toD;oD;wGif yl;aygif;aqmif&u G rf I jri§ w
hf ifa&;
nae 6 em&DcGJwGif ayusif;NrdKUodkY a&muf&dSonf/ qdkif&mudpö&yfrsm;? ESpfEdkifiHvTwfawmfrsm;tMum;
Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS hf ZeD;a':pkpv k iG f yl;aygif;aqmif&Gufa&;ESifh tawGUtMuHKzvS,fa&;
OD;aqmifaomtzGJUonf {NyDv (9) &uf a'o wdkYudk aqG;aEG;onf/
pHawmfcsed f eHeuf 9 em&Dcw JG iG f vifurG ;f ausmif;awmf EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf w½kwf
odaYk &muf&NSd y;D vifurG ;f ausmif;wdu k qf &mawmftm; jynfolYor®wEdkifiH EdkifiHawmfaumifpD0efBuD;csKyf
zl;ajrmfum vSLzG,f0w¬Krsm; qufuyfvSL'gef;onf/ rpöwmvDccsef;ESifh a'opHawmfcsdef nae 4 em&D
xdaYk emuf Ak'p¨ , G af wmfjrwf udef;0yfpHy,fawmfrl&m wGif ayusif;NrdKU jynfolYcef;raqmifBuD;ü awGUqHk
pG,fawmfwdkufodkYa&muf&dSNyD; Ak'¨\vuf0Jbuf onf/ awGUqHkpOf jrefrmESifhw½kwfEdkifiHwdkYtMum;
txufpG,fawmfjrwftm; zl;ajrmfMunfndKonf/ 1950 jynfhESpfwGif oHwrefqufqHa&; pwif
xdkYaemuf EdkifiHawmfor®wESifhZeD;ESifhtzGJU xlaxmifcJhNyD;csdefrSpí ESpfEdkifiHqufqHa&; zGHUNzdK;
onf ayusif;NrdKU&dS a&S;a[mif;eef;awmfjywdkuf wdk;wufvmcJhjcif;tay: tjrifcsif;zvS,fcJhMuNyD;
(Forbidden City) odkYa&muf&dSNyD; a&S;a[mif;w½kwf ESpEf ikd if aH cgif;aqmifrsm;tMum; cspMf unfa&;c&D;pOf
Adokumynm&yfrsm;? w½kwf½dk;&mvufrIynmrsm; rsm; tjyeftvSefvnfywfa&; tygt0if ESpfEdkifiH
udk Munf½h aI vhvmonf/ rGe;f vGyJ ikd ;f wGif ayusi;f NrKd U tMum; u@pHw k iG f tusK;d wly;l aygif;aqmif&u G af &;
&dS r[mwHwkdif;BuD; (Great Wall) odkYa&muf&dSNyD; wdkYudk ydkrdkjr§ifhwifa&;? a'owGif;ESifh tjynfjynf
a&S;acwfAdokumvuf&mrsm;udk Munfh½IavhvmMu qdik &f mrsuEf mS pmwdw Yk iG f ndE§ iId ;f yl;aygif; aqmif&u G rf I
onf/ rsm;udk ydkrdkjr§ifhwifaqmif&GufoGm;Mu&ef aqG;aEG;
xdaYk emuf Edik if aH wmfor®wESihf ZeD;ESit hf zGUJ 0if onf/
rsm;onf ayusi;f NrKd U jrefrmoH½;kH odaYk &muf&NSd y;D oH½;kH Edik if aH wmfor®wOD;xifausmEf iS Zhf eD; a':pkpv k iG f
0efxrf;rsm;udk &if;&if;ESD;ESD;awGUqHkum 0efxrf; wduYk kd w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if o H r®w rpöwm &Su D sizhf sif
rdom;pkrsm;\ ynma&;? usef;rma&;? aexdkifa&; ESifhZeD;rpözef;vD,GrfwdkYu a'opHawmfcsdef nae 5
udp&ö yfrsm;udk ar;jref;aqG;aEG;onf/ naeydik ;f wGif em&DwiG f ayusi;f NrKd U jynfocYl ef;rta&SUbuf&ifjyifü
EdkifiHawmfor®wonf Huawei ukrÜPDrS wm0ef&dS *kPfjyKtcrf;tem;jzifh BudKqdkonf/
ol r sm;ud k acwå w nf ; cd k o nf h ausmuf , k x d k i f jrefrm-w½kwf ESpfEdkifiHaqG;aEG;yGJudk jynfolY
EdkifiHawmf{nfha*[mü vufcHawGUqHkonf/ cef;raqmifBu;D &dS Hei Hei Hall ü usi;f y&m Edik if aH wmf
xdaYk emuf Edik if aH wmfor®wonf ausmuf,x k ikd f or®wESit hf wl jynfaxmifp0k efBu;D OD;ausmw f ifah qG?
EdkifiHawmf{nfha*[mü usif;yonfh rif;ok0PfESifh a'gufwmoef;jrih?f OD;0if;ckid ?f 'kw, d 0efBu;D OD;ausmw f if?
w½kwfjynfa&pufpmtkyfopf jzefYcsdxkwfa0onfh ausmufjzLtxl;pD;yGm;a&;Zkef pDrHcefYcGJrIaumfrwD
tcrf;tem;odkYwufa&mufNyD; *kPfjyKtrSmpum; Ouú| a'gufwmpdk;0if;? w½kwfjynfolYor®wEdkifiH
ajymMum;onf/ qdkif&m jrefrmoHtrwfBuD; OD;opfvif;tkef;ESifh
EdkifiHawmfor®wOD;xifausmfonf w½kwf wm0ef&dSolrsm;wufa&mufMuNyD; w½kwfjynfolY
trsKd;om;jynfolYuGef*&uf tjrJwrf;aumfrwD or®w rpöwm&Su D sizhf siEf iS thf wl 0efBu;D rsm;? w½kwf

257
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

oHtrwfBuD; rpöwm[kefvsefESifh tqihfjrifht&m&dS nydkif;wGif EdkifiHawmfor®wOD;xifausmfESifh


BuD;rsm; wufa&mufonf/ ESpfEdkifiHaqG;aEG;yGJwGif ZeD;a':pkpkvGifonf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH
Nidrf;csrf;pGm twl,SOfwGJaexdkifa&; rlBuD;ig;&yfESifh or®w rpöwm&Su D sizhf siEf iS Zhf eD;wduYk wnfcif;{nhcf H
tnD ESpfEdkifiHqufqHa&; ydkrdkwdk;wufjzpfxGef;a&;? onfh *kPjf yKnpmpm;yGo J Ykd wufa&mufonf/ Edik if aH wmf
ESpfzuf acgif;aqmifrsm;tMum; tjyefc&D;pOf or®wOD;xifausmEf iS hf ZeD;a':pkpv k iG f OD;aqmifaom
rsm;vnfywfa&;? ukefoG,fa&;ESifh &if;EDS;jr§KyfESHrI tzGJUonf {NyDv (11) &uf eHeufydkif;wGif ayusif;
jr§ i f h w if a &;? pD ; yG m ;a&;ES i f h e nf ; ynm yl ; aygif ; NrKd UrS avaMumif;c&D;jzifx h u G cf mG &m ulrif;NrKd UodYk a'o
aqmif&Gufa&;? vrf;yef;qufoG,fa&;? ,Ofaus;rI? pHawmfcsdef rGef;vGJ 12 em&DcGJwGif a&muf&dSMuonf/
usef;rma&;ESifh tm;upm;u@wdkYwGif yl;aygif; xdkYaemuf EdkifiHawmfor®wonf ulrif;NrdKU
aqmif&u G rf rI sm; qufvuftaumiftxnfazmfa&;? Haigeng Garden Hotel odkYa&muf&dSNyD; ,leefjynfe,f
jrefrmEdkifiH\ ynma&;ESifhvlrIpD;yGm;b0 zGHUNzdK; ygwDtwGi;f a&;rSL; rpöwmcse;f a[mifO;D aqmifaom
wdk;wufa&;wdkYtwGuf w½kwfEdkifiHu qufvuf tzGJUESifh awGUqHkonf/ rGef;vGJydkif;wGif EdkifiHawmf
tul t nD a y;a&;wd k Y t ay: &if ; ES D ; cif r if p G m or®wESifh ZeD;ESifhtzGJUonf ulrif;NrdKU&dS obm0
tjrifcsif;zvS,f aqG;aEG;onf/ twkid ;f jzpfay:aeonfh ausmufaqmifO,smOf Stone
xdaYk emuf ESpEf ikd if o
H abmwlpmcsKyEf iS hf em;vnfrI Forest odo Yk mG ;a&mufavhvmonf/
pmcRev f mT vufrw S af &;xd;k yGuJ u
kd si;f y&m ,Ofaus;rI naeydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifh ZeD;ESifh
tarGtESpfqdkif&m ypönf;rsm;tm; w&m;r0ifwl; tzGJUonf ,leefjynfe,f ulrif;tjynfjynfqdkif&m
azmfjcif;? arSmifcdkwifoGif;a&mif;csjcif; udpö&yfrsm; avqdyfrS txl;av,mOfjzihf xGufcGm&m nae 6
udk umuG,f[efYwm;Edkifa&;twGuf oabmwlnDrI em&DwGif aejynfawmffodkY jyefvnfa&muf&dSonf/
pmcsKyf ? a&eHpdrf;o,f,lydkYaqmifa&; oabmwl
pmcsKyf ? pD ; yG m ;a&;ES i f h t wwf y nm yl ; aygif ; EdkifiHawmfor®w\ *syefEdkifiHc&D;pOf - Edik if aH wmf
aqmif&Gufa&;qdkif&m oabmwlnDcsufpmcsKyf? or®w OD;xifausmfESifhZeD; a':pkpkvGifwdkYonf
Seafarers Training, Education and Development *syefEikd if ?H wdu k sKNd rKd Uü usi;f yrnfh Universal Health
yl;aygif;aqmif&GufrIqdkif&m em;vnfrIpmcRefvTm? Coverage Forum tqif h j rif h t pnf ; ta0;od k Y
opfawmu@ yl;aygif;aqmif&u G rf q
I ikd &f m em;vnfrI wufa&muf&efESifh cspfMunfa&;c&D;oGm;a&muf&ef
pmcRefvTmwdkYudk wm0ef&dSolrsm;u ESpEf ikd if o H r®w 'DZifbmv (12) &uf n 10 em&D rdepf 20 wGif
rsm;\a&SUarSmufü vufrSwfa&;xdk;vJvS,fonf/ avaMumif;c&D;jzihf *syefEdkifiHodkY xGufcGmonf/
xdkYjyif Exchange of Letters of Implementation of EdkifiHawmfor®wESifh ZeD;wdkYESifhtwl usef;rma&;ESifh
Deep Sea Port Project and Industry Park Project in tm;upm;0efBu;D Xme jynfaxmifp0k efBu;D a'gufwm
Kyauk Phyu SEZ in Myanmar, Exchange of Letters jrifhaxG;vnf; tzGJU0iftjzpf vkdufygoGm;onf/
on Medical Technic Training Centre Project, Ex- Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zhf eD; a':pkpv k iG f
change of Letter on Myanmar Centre for Disease wdkYonf 'DZifbmv (13) &uf a'opHawmfcsdef
Control Project
ESifh 29 Budrfajrmuf ta&SUawmif eHeuf 6 em&D 45 rdepfwGif *syefEdkifiH? wdkusKdNrdKU
tm&Stm;upm;NydKifyGJtwGuf enf;ynmyl;aygif; odaYk &muf&MSd uonf/
aqmif&Gufa&;qdkif&m pmvTmrsm;udk tjyeftvSef Edik if aH wmfor®wESiZhf eD;ESit hf zGUJ onf a'opH
vJvS,fonf/ awmfcsdef rGef;vGJ 3 em&DcGJwGif wdkusKdNrdKU&dS urmul&

258
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

(Kamakura) Ak'¨qif;wkawmfBuD;odkY oGm;a&muf ulnDyHhydk;rIjyKvkyfay;Muonfh *syeftpdk;&? *syef


zl;ajrmfMunfnKd Muonf/ xdaYk emuf Edik if aH wmfor®w Edik if w
H umyl;aygif;aqmif&u G af &;at*sipf D (JICA)?
onf Ak'q ¨ if;wkawmf {nfo h nfawmfrw S w
f rf;pmtkyf urÇmb h PftzGUJ ? WHO? ukvor*¾vufatmufcH
wGif vufrw S af &;xd;k um Keio University rS ygarmu© tzGUJ tpnf;rsm;ESihf UHC 2030 tzGUJ 0ifEikd if rH sm;udk
q&mawmf Sato Takao xH trSwfw&vufaqmif aus;Zl;wif&ySd gaMumif;ESihf rdrw d jYkd ynforl sm; touf
ypönf;rsm;ay;tyfonf/ &SnfpGmaexdkifEdkifNyD; tqifhjrifhrm;onfh vlaerI
xdaYk emuf Edik if aH wmfor®wonf acwåwnf;cdk b0&&d S a &;twG u f UHC &nf r S e f ; csuf
onfh wdu k sKNd rKd U&dS The Imperial [dw k ,fü Tokyo Univer- atmif j rif a &; wG i f jref r mtpd k ; &taejzih f
sity of Foreign Studies rS jrefrmpmayESi, hf Ofaus;rI tpG r f ; uk e f a qmif & G u f o G m ; rnf j zpf a Mumif ;
bmom&yfXmeygarmu© Ms. Keiko Tosa udk vufcH ajymMum;onf/
awGUqHkonf/ Ed k i f i H a wmf o r® w \ZeD ; a':pk p k v G i f o nf
qufvufí Edik if aH wmfor®wESiZhf eD;wdo Yk nf 'DZifbmv (14) &uf a'opHawmfcsdef eHeuf 9
*syefEikd if qH ikd &f m jrefrmoHtrwfBu;D OD;ol&ed o f efZY if? em&D 15 rdepfwiG f wdu k sKNd rKd U? tmqmclqm (Asakusa)
ppforH LS ; Adv k cf sKyaf pmrif;? oH½;kH ESiphf pfo½H ;kH wdrYk S oH½;kH &dS Sensoji bk&m;ausmif;okdY oGm;a&mufMunfndK
0efxrf;rdom;pkrsm;ESihf &if;&if;ES;D ES;D awGUqHNk y;D vrf;nTef onf/ xdkYaemuf wdkusKdNrdKU&dS Sogetsu Kaikan *syef
trSmpum; ajymMum;onf/ ,if;aemuf Univer- ½dk;&m yef;tvSjyifausmif;üusi;f yonfh yef;tvS
sal Health Coverage Forum tqifjh rifh tpnf;ta0; jyifqifjcif;tcrf;tem;odw Yk ufa&mufNy;D *syefEikd if H
zGifhyGJtcrf;tem;udk 'DZifbmv (14) &uf a'o wGif &moDtvdkufzl;yGifhonfh yef;rsm;udktoHk;jyKí
pHawmfcsdef eHeuf 9 em&DcGJwGif *syefEdkifiH? wdu k sKNd rKd U&dS tvSjyifqifxm;rIukd Munf½h aI vhvmonf/ tqdyk g
Tokyo Prince [d k w ,f ü usif ; y&m Ed k i f i H a wmf tcrf;tem;wGif EdkifiHawmfor®w\ ZeD;udk,fwdkif
or®wOD;xifausmw f ufa&mufí tzGirhf ed cYf eG ;f pum; yg0if í tzG J U 0if r sm;ES i f h t wl &moD y ef ; rsm;ud k
ajymMum;onf/ tcrf;tem;odkY ukvor*¾ESifh toHk;jyKNyD; yef;tvSqifjcif;udk aqmif&Guf onf/
uk v or*¾ v uf a tmuf c H tzG J U tpnf ; rsm;rS xdaYk emuf Edik if aH wmfor®w\ZeD;a':pkpv k iG f
ud,k pf m;vS,rf sm;? tzGUJ 0ifEikd if rH sm;rS ud, k pf m;vS,f onf 0efBu;D csKy\ f aetdro f o Ykd mG ;a&mufNy;D *syefEikd if H
rsm;ESifh tqifhjrifht&m&dSBuD;rsm;? urÇmhbPfESifh 0efBu;D csKy\ f ZeD; Mrs. Akie Abe ESit hf wl jrefrmEdik if H
tm&SzUHG NzKd ;a&;bPfwrYkd S ud, k pf m;vS,rf sm;? *syefEikd if H wGif vlrIzGHUNzdK;a&;vkyfief;rsm; vkyfukdifvsuf&dSonfh
twGif;&dS NGOs, INGO rsm;rS udk,fpm;vS,frsm;? Non Profit Organization (NPOs) tzGJUrsm;jzpfonfh
zdwMf um;xm;olrsm;ESihf wm0ef&o Sd rl sm; wufa&muf Japan Heart rS Supreme Advisor Dr.Hideo Yoshika?
Muonf/ Terra People Association Ouú| Mr. Hroyuki Ohno?
Ed k i f i H a wmf o r® w OD ; xif a usmf u rd r d w d k Y Seeds Asia tzGUJ tpnf;tBu;D tuJ Ms. Etsuko NAKANO
'Drkdua&pDtpdk;& pwifwm0ef,lonfh 2016 ckESpf? wdkYESifh awGUqHo k nf/
rwfv (30) &ufrSpNyD; jynfolrsm;\vdktifqE´ EdkifiHawmfor®wESifh *syefEdkifiH0efBuD;csKyf
rsm;jzpfonfh 'Drdkua&pD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrsKd;om; rpöwm&SifZdktmab;wdo Yk nf naeydkif;wGif *syef
jyefvnfoifjh rwfa&;wdu Yk kd azmfaqmif&eftpGr;f ukef 0efBuD;csKyf½Hk;üusif;yonfh *syef-jrefrm xdyfoD;
BuKd ;pm;cJrh rI sm;tygt0if use;f rma&;apmifah &SmufrI tpnf;ta0;odkY wufa&mufonf/ tqdyk gtpnf;
tajctaersm;ESifh UHC ESifhywfoufNyD; qufvuf ta0;wGif *syefEikd if 0H efBu;D csKyf rpöwm&SiZf t kd mab;u

259
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

jrefrmEdkifiH\ 'Drdkua&pDEdkifiH wnfaqmufa&; onf 'DZifbmv (15) &uf a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ
vk y f i ef ; twG u f *syef E d k i f i H t pd k ; &ES i f h yk * ¾ v d u 12 em&DcGJwGif usnfqef&xm;jzihf tdkqmumNrdKUodkY
yl;aygif;í ulnDyHhydk;a&;? jrefrmEdik if \ H Universal a&muf&MSd uonf/ xdrk w S pfqifh tdq k mumwuúov kd f
Health Coverage &nfrSef;csufyef;wkdif taumif odaYk &muf&NSdy;D Executive Vice President ygarmu© Tetsuo
txnfazmfa&;twGuf *syefEikd if Hu ulno D mG ;a&;? OGAWA ESihf Center For International Education and
jref r mEd k i f i H p D ; yG m ;a&; zG H U Nzd K ;wd k ; wuf r I t wG u f Exchange at Osaka University rS 'g½du k w f mygarmu©
&efuek Nf rKd UjyzGUH NzKd ;a&;ESihf o,f,yl aYkd qmifa&;? vQypf pf Tomono ARIKAWA wdkYOD;aqmifonfh wuúodkvfrS
"mwftm; ponfu h @rsm;wGif tav;ay;yl;aygif; wm0ef&o Sd rl sm;ESifh awGUqHkonf/ awGUqHkyGJtNyD;wGif
aqmif&Gufa&;? ,Ofaus;rI yl;aygif;aqmif&GufrI Edik if aH wmfor®wESihf tdq k mumwuúov kd rf S ygarmu©
jr§ifhwifa&;twGuf &efukefNrdKUwGif *syef,Ofaus;rI rsm;onf trSwfw&vufaqmifypönf;rsm; tjyef
pifwmwnfaxmifa&;? &cdik jf ynfe,f zGUH NzKd ;wd;k wuf tvSefay;tyfMuonf/
a&;twGuf vrf;yef;qufoG,fa&;? vQyfppfrD;ESifh qufvufí tqdkygwuúodkvfü tdkqmum
pmoifausmif;rsm; wnfaqmufa&;twGuf tultnD wuúov k d jfrefrmpmXmerS q&m q&mrrsm;? ausmif;om;
ay;a&;? vGwfvyfíyGifhvif;aom tdEd´,-ypdzdwf ausmif;olrsm;? jrefrmEdik if rH S ynmawmfoif ausmif;om;
r[mAsL[mtpDtpOfatmufu a'owGi;f csw d q f uf ausmif;olrsm; awGUqHyk t JG crf;tem;odYk wufa&muf
rIrsm;jr§ifhwifí jrefrmEdkifiHESifh a'owpfckvHk;\ NyD; Edik if aH wmfor®wu vrf;nTet f rSmpum; ajymMum;
wnfNird fat;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wdk;wufrIudk ulnD onf/
oGm;a&;wdu Yk kd aqG;aEG;ajymMum;Ny;D Edik if aH wmfor®w xdkYaemuf usKdwdkNrdKUodkYa&muf&dSMuNyD; urÇmh
OD;xifausmu f *syefEdkifiHu jrefrmEdkifiHwGif &if;ESD; a&S;a[mif;tarGtESpfpm&if;0if Kinkakuji Temple
jr§KyfESHrIrsm; ydkrdkvma&mufa&;? *syefEdkifiH\ tul odo Yk mG ;a&mufavhvmMuonf/ xdkYaemuf EdkifiHawmf
tnDrsm;twGuf aus;Zl;wif&aSd Mumif;? qufvufí or®wESiZhf eD;wdo Yk nf Temple wm0efct H m; trSww f &
ul n D y H h y d k ; ay;a&;? &ck d i f j ynf e ,f t a&;ud p ö E S i f h vufaqmifypönf;ay;tyfonf/
ywfoufí jrefrmEdkifiHtay: em;vnfrIESifh ulnD nydkif;wGif EdkifiHawmfor®wESifhZeD;wdkYonf
yHyh ;kd rIrsm;twGuf aus;Zl;wif&aSd Mumif;ESihf qufvuf Wisteria Flower Room odkYa&muf&dSonf/ xda Yk emuf
yl;aygif;aqmif&GufoGm;vdkaMumif;wdkYudk aqG;aEG; The Kyoto State Guest House ü usKw d dkc½dkif? usKdwdkNrdKUESifh
ajymMum;onf/ usKw d u kd ek o f nfBu;D rsm;ESihf pufrI vufrI vkyif ef;&Sif
xdkYaemuf EdkifiHawmfor®wESifh *syefEdkifiH rsm;toif;u wnfcif;{nfhcHonfh npmpm;yGJodkY
0efBu;D csKyw f o Ykd nf 0efBu;D csKy½f ;kH ü qufvufusi;f y wufa&mufMuonf/
onfh ESpEf ikd if yH ;l wGo J wif;pm &Si;f vif;yGo J w
Ykd ufa&muf Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS hf ZeD;a':pkpv k iG f
Muonf/ wdOYk ;D aqmifonfh ud, k pf m;vS,t f zGUJ onf 'DZifbmv
nydik ;f wGif Edik if aH wmfor®wESiZhf eD;wdYk OD;aqmif (16) &uf a'opHawmfcsed f 10 em&Dcw JG iG f usnq f ef
onfh ud, k pf m;vS,t f zGUJ onf tdraf wmfü *syefEikd if H &xm;jzihf usKdwdkNrdKUrS Odawara NrdKUodkY a&muf&dSMu
0efBu;D csKyu f wnfcif;{nfch o H nfh *kPjf yKnpmpm;yGJ onf/ xdaYk emuf a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ 1 em&DwiG f
odYk wufa&mufMuonf/ Odawara NrKd U&dS em½kum0gtEkynmjywdu k f (Narukawa
Ed k i f i H a wmf o r® w OD ; xif a usmf E S i f h Z eD ; Art Museum) oda Yk &muf&NSd yD; cif;usi;f jyoxm;onfh
a':pkpkvGifwdkY OD;aqmifaom udk,fpm;vS,ftzGJU yef;csu D m;rsm;ESifh tEkynmvuf&mrsm;udk Munfh½I

260
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

avhvmMuonf/ tqdkygjywkduf½I&yfrS zl*sDawmif Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS Zhf eD; a':pkpv


k iG f
ajc&dS Ashi a&uef? Hakone awmifEiS hf zl*saD wmifw\ Ykd wd k Y o nf atmuf w d k b mv (27) &uf a'o
obm0om,mvSyrIrsm;udk Munfh½IMuonf/ pHawmfcsdef eHeuf 11 em&D 35 rdepfwiG f xdik ;f Edik if ?H
xdaYk emuf Edik if aH wmfor®wESiZhf eD;wdYk OD;aqmif bef a umuf N rd K U&dS jrefrmoH½Hk;odkYa&muf&dSMuNyD;
onfh udk,fpm;vS,ftzGJUonf usnfqef&xm;jzihf oHtrwfBu;D OD;rsKd;jrifhoef;? ppfoHrSL; (Munf;? a&?
wdkusKdNrdKUodkYa&muf&dSNyD; nydkif;wGif jrefrmEdkifiH av) AdkvfrSL;csKyf cifaZmf? jrefrmoH½Hk;0efxrf;rsm;?
trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;twGuf *syefEdkifiH ppfo½H ;kH 0efxrf;rsm;? rdom;pk0ifrsm;ESihf awGUqHo k nf/
tpdk;&\ txl;udk,fpm;vS,f Mr. Sasakawa u xdkYaemuf EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfESifh
]]Symphony Cruise}} oabFmwGif wnfcif;{nfch o H nfh ZeD;a':pkpv k iG Ef iS hf tzGUJ 0ifrsm;onf txl;av,mOf
npmpm;yGo J Ykd wufa&mufMuonf/ Edik if aH wmfor®w jzifhxGufcGmcJhMu&m nae 4 em&D 45 rdepfwGif
ESifhZeD;wdkYonf tqdkygoabFmjzifh wdkusKdNrdKU\ aejynfawmfodkY a&muf&dSMuonf/
n½Icif;udk Munfh½IMuonf/
Edik if aH wmfor®w OD;xifausm?f ZeD;a':pkpv k iG f EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
ESithf zGUJ onf 'DZifbmv (17) &uf a'opHawmfcsdef pk M unf \ Oa&myor*¾ (tD ; ,l ) XmecsKyf ?
eHeuf 11 em&DwGif *syefEdkifiHrS All Nippon Airways b ,f v f * sD , H ? tD w vD E S i f h N Ad w d e f E d k i f i H c &D ; pOf
avaMumif;jzifh xGufcGmMu&m nae 4 em&DcGJwGif wd k Y o d k Y o G m ;a&muf j cif ; - Edik if aH wmf\twdik yf ifcH
&efukefNrdKUodkY jyefvnfa&muf&dSMuonf/ yk*Kd¾vf a':atmifqef;pkMunfESifhtzGJUonf arv (1)
&uf a'opHawmfcsdef eHeuf 9 em&D rdepf 40 wGif
xkid ;f Edik if bH &k ifrif;jrwf\ awmf0ifpsmye tcrf ; b,fvf*sD,HEdkifiH? b&yfqJvftjynfjynfqdkif&m
tem;od k Y Ed k i f i H a wmfor®or®w wufa&mu &muff j cif ; - avqdyfodkY a&muf&dSMuonf/
Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS h f ZeD; a':pkpvk iG fwo
Ykd nf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xme 'kwd,0efBuD; OD;ausmfwif? pkMunfEiS hf b,fv*f s, D bH &k if King Philippe wdo Yk nf
wm0ef&dSolrsm;ESifhtwl ewf&GmpH xdkif;EdkifiHbk&if arv (2) &uf a'opHawmfcsdef eHeuf 10 em&DwiG f
blrdabmt'lvsm'uf*sf\ awmf0ifpsmyetcrf; b&yfqv J Nf rKd U&dS bk&ifeh ef;awmfü awGUqHak qG;aEG;MuNy;D
tem;odkY wufa&muf&ef atmufwdkbmv (25) a'opHawmfcsed f eHeuf 11 em&D wGif b&yfqv J Nf rKd U
&uf rGef;vGJ 2 em&DcGJwGif aejynfawmfrS txl; Egmont Palace ü b,fv* D 0H efBu;D csKyf H. E. Mr.
f s,
av,mOfjzifh xGufcGm&m a'opHawmfcsdef nae 4 Charles Michel ESihf awGUqHa k qG;aEG;Muonf/
em&D 05 rdepfwGif xdkif;EdkifiH? befaumufNrdKUodkY awGUqHkpOf jrefrmESifhb,fvf*sD,H ESpfEdkifiH
a&muf&dSonf/ qufqaH &;ESihf yl;aygif;aqmif&u G rf I wd;k jri§ ahf &;? ESpEf ikd if H
EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfESifh tzGJUonf yl;aygif;aqmif&Gufvsuf&dSonfh jrefrmEdkifiH&JwyfzGJU
atmufwdkbmv (26) &ufwGif befaumufNrdKU t&nftaoG;jr§ifhwifa&;ESifh a&t&if;tjrpfpDrH
Sanam Luang ü usi;f yonfh ewf&mG pHb& k if blrad bm cefcY rJG u I pd &ö yfrsm;udk b,fv*f s, D EH ikd if u
H qufvuf
t'lvsm'uf*sf\ awmf0ifpsmyetcrf;tem;odkY tultnDay;a&; jrefrmEdik if u H aqmif&u G af eonfh
wufa&mufonf/ xdaYk emuf xdik ;f Edik if H bk&ifrif;jrwf trsKd;om; jyefvnfoifhjrwfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;
r[mAm*sD,mavmifuGef;ESifh rdom;pk0ifrsm;udk aqmif&u G af erItajctaersm;ESih f jrefrmEdik if H 'Dru k d a&pD
awGUqHkEIwfqufonf/ zGHUNzdK;wdk;wufa&;twG u f b,f v f * sD , H E d k i f i H u

261
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

tultnDay;oGm;rnfh tajctaersm;ESifhpyfvsOf; Prodi ESih f a'opHawmfcse


d f nae 4 em&DwiG f a&mrNrKd U&dS
í aqG;aEG;Muonf/ Boscolo Hotel ü awGUqHo k nf/
xdkYaemuf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vfESifh Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
b&yfqJvfNrdKU&dS Oa&myaumifpDOuú| Mr. Donald pkMunfonf jrefrm-tDwvD yl;aygif;aqmif&u G af &;
Tusk wdo Yk nf a'opHawmfcsed f rGe;f wnfh 12 em&DwiG f toif;Ouú| ygarmu© Vincenzo Scotti ESit hf zGUJ tm;
b&yfqJvfNrdKU&dS Oa&myaumifpDtaqmufttHkü a'opHawmfcsed f nae 4 em&Dcw JG iG f a&mrNrKd U&dS acwå
awGUqHkonf/ awGUqHkpOf jrefrm-tD;,lqufqHa&; wnf;cdo k nfh Boscolo Hotel ü awGUqHo k nf/ a'o
ESifh yl;aygif;aqmif&GufrI jr§ifhwifa&;? jrefrmEdkifiH pHawmfcsdef nae 6 em&DwGif EdkifiHjcm;a&;0efBuD;
toGiu f ;l ajymif;a&;umvü MuKH awGU&aom tcuftcJ Xmeü tDwvDEikd if jH cm;a&;0efBu;D Mr. Angelino Alfano
rsm;? trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;ESihf Nird ;f csr;f a&; ESiahf wGUqHí k ESpEf ikd if yH ;l aygif;aqmif&u G rf I wd;k jri§ ahf &;?
twGuf BudK;yrf;aqmif&GufrIrsm;ESifh &cdkifjynfe,f &cd k i f j ynf e ,f wnf N id r f a t;csrf ; a&;ES i f h zG H U Nzd K ;
wnfNidrfat;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wdk;wufa&;twGuf wdk;wufrI&&dSa&;twGuf aqmif&GufaerIrsm;udk
aqmif & G u f a erI t ajctaersm;ES i f h pyf v sOf ; í aqG;aEG;onf/
&Sif;vif;ajymMum;Muonf/ Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
xdkYaemuf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vfESifh pkMunfESifh ykyf&[ef;rif;BuD;z&efppfwdkYonf arv
tzGJUonf Oa&myor*¾ EdkifiHjcm;a&;ESifhvHkjcHKa&; (4) &uf a'opHawmfcsed f eHeuf 9 em&Dcw JG iG f AmwDuef
rl0g'qdkif&m tqifhjrifhudk,fpm;vS,fESifh Oa&my eef;awmfüawGUqHkNyD; jrefrmEdkifiHESifhAmwDuefNrdKUjy
aumfr&Sif 'kwd,Ouú| Mrs. Federica Mogherini EkdifiHwdkYtMum; oHwrefqufqHa&; xlaxmifonfh
wnfcif;{nfch o H nfh tvkyo f abm aeYv,fpmpm;yGJ aMunmcsuf u d k xk w f j yef o nf / quf v uf í
odYk wufa&mufMuonf/ EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfESifh AmwDuefNrdKUjy
aeYv,fpmpm;yGt J Ny;D wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcH EdkifiHtpdk;&tzGJU twGif;a&;rSL; bke;f awmfBu;D Pietro
yk*Kd¾ vfonf Oa&myor*¾ EdkifiHjcm;a&;ESifh vHkjcHKa&; Parollin wdo Yk nf a'opHawmfcsed f eHeuf 10 em&Dü
rl0g'qdkif&m tqifhjrifhudk,fpm;vS,fESifh Oa&my awGUqHkonf/
aumfr&Sif 'kw, d Ouú|ESit hf wl Oa&myaumfr&Sif xdaYk emuf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf
taqmufttHküjyKvkyfonfh owif;pm&Sif;vif;yGJ a'opHawmfcsdef eHeuf 11 em&DcGJwGif a&mrNrdKU&dS
odkYwufa&mufí rD'D,mrsm;\ ar;jref;rIrsm;udk jrefrmoH½Hk;ü oHtrwfBuD;ESifhZeD;? jrefrmoH½Hk;
&Sif;vif;ajzMum;onf/ 0efxrf;rsm;? ynmawmfoifrsm;ESihf tDwvDEikd if aH &muf
nydik ;f wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf jrefrmEdkifiHom;rsm;udk &if;&if;ESD;ESD;awGUqHo k nf/
b,fv*f s, D EH ikd if ?H b&yfqv J Nf rKd U&dS jrefrmoHtrwfBu;D rGef;vGJ 2 em&DwGif tDwvDvGTwfawmfü Migration
aetdrfodkYa&muf&dSNyD; jrefrmoH½Hk;rdom;pkESifh npm and Gender Equality acgif ; pOf j zif h u sif ; yonf h
twlwuGo;kH aqmifonf/ a':atmifqef;pkMunf EdkifiHwum vTwaf wmftrwfrsm;nDvmcHoYkd txl;
ESit hf zGUJ onf arv (3) &uf eHeufyikd ;f wGif b,fv*f s, D H zdwMf um;xm;oltjzpfwufa&mufí tzGifhrdefYcGef;
Edik if ?H b&yfqv J Nf rKd UrS avaMumif;c&D;jzifx h u
G cf mG &m ajymMum;onf/
a'opHawmfcsdef rGef;vGJ 1 em&DcGJwGif tDwvDEdkifiH? Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
a&mrNrKd UodYk a&muf&MSd uonf/ Edik if aH wmf\twdik yf ifcH pkMunfukd tDwvD0efBu;D csKyf H.E.Mr.Paolo Gentiloni
yk*¾dKvfonf tDwvD0efBu;D csKyaf [mif; Mr. Romno u naeydkif;wGif a&mrNrdKU&dS 0efBuD;csKyf½Hk;ü *kPfjyK

262
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf ykyf&[ef;rif;BuD; z&efppfESihfawGUqHkpOf

wyfzGJUjzifh BudKqdkonf/ xdkYaemuf EdkifiHawmf\ tm; NAdwdefEdkifiHbk&ifrBuD; tJvdZbufu *kPfjyK


twdkifyifcHyk*¾dKvfESifh tDwvD0efBuD;csKyfwdkYonf aeYv,fpmjzifh wnfcif;{nfhcHonf/
0efBu;D csKy½f ;kH üawGUqHNk y;D ESpEf ikd if cH spMf unf&if;ES;D rIEiS hf xdkYaemuf nae 3 em&DcGJwGif vef'efNrdKU&dS
yl;aygif;aqmif&u G rf I wd;k jri§ ahf &;? ,Ofaus;rI? pdu
k yf sK;d a&;? St.Mary's aq;½HkodkYa&muf&dSMuNyD; aq;½HktwGif;
&if;ESD;jr§KyfESHrIu@rsm;wGif yl;aygif;aqmif&GufrI oifMum;a&;taxmuftuljyK acwfryD pön;f ud&, d m
wdk;jr§ifha&;udpö&yfrsm;udk aqG;aEG;Muonf/ rsm;toH;k jyKum aq;ukoo½kyjf yaerIrsm;udk Munfh½I
xd k Y a emuf EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf Muonf/
a':atmifqef;pkMunfEiS t hf zGUJ onf a'opHawmfcsed f nydkif;wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vfudk
n 7 em&DwiG f tDwvDEikd if ?H a&mrNrKd UrS avaMumif; NAwd ed Ef ikd if jH cm;a&;0efBu;D Rt. Hon Boris Johnson u
c&D;jzifhxGufcGmMu&m NAdwdefEdkifiH? vef'efNrdKUodkY vef'efNrKd U Carlton Gardens ü npmpm;yGjJ zifh wnfcif;
a'opHawmfcsdef n 9 em&D 10 rdepfwGif a&muf&dS {nfhcHonf/ npmpm;yGJwGif jrefrm-NAdwdefESpfEdkifiH
Muonf/ qufqaH &;ESihf yl;aygif;aqmif&u G rf w I ;kd jri§ ahf &;? jrefrm
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef; EdkifiH&JwyfzGJU\ pGrf;&nfjr§ifhwifEdkifa&;? use;f rma&;
pkMunfonf NAdwdefEdkifiH awmf0iftdrfa&SUpH a0v ESiyh f nma&; u@rsm;yl;aygif; aqmif&u G rf I jri§ whf ifa&;?
rif;om;csm;pfEiS hf Muif&mawmfrif;orD; urfrv D mwdYk jrefrmEdkifiH\ Nidrf;csrf;a&;ESifhtrsKd;om; jyefvnf
ESihf arv (5) &uf a'opHawmfcsed f rGe;f wnfh 12 oifjh rwfa&;vkyif ef;pOfrsm; wk;d wufrt I ajctaeESihf
em&DwiG f Clarence House ü &if;ES;D cifrifpmG awGUqHk tqdyk gvkyif ef;pOfrsm;udk NAw d ed Ef ikd if u
H qufvuf
onf/ xdaYk emuf NAw d ed Ef ikd if b
H &k ifrBu;D tJvZd buf ulnaD qmif&u G of mG ;a&; udp&ö yfrsm;udk aqG;aEG;onf/
ESifh a'opHawmfcsdef rGef;vGJ 1 em&DwGif eef;awmfü Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef;
awGUqHo k nf/ xdaYk emuf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf pkMunfonf NAw H muG,af &;0efBu;D Sir Michael
d ed Ef ikd if u

263
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

Fallon ESihf arv (8) &uf a'opHawmfcsed f eHeuf 11 0efBu;D Xme 'kw, d 0efBu;D Mr. Rory Stewart ESihf awGUqHk
em&DcwJG iG f vef'efNrKd U&dS umuG,af &;0efBu;D ½H;k {nfch ef;r NyD; jrefrmEdkifiHzGHUNzdK;wdk;wufa&;twGuf NAdwdefEdkifiH
ü awGUqHkonf/ u ulnDaqmif&Gufay;vsuf&dSonfh udpö&yfrsm;?
xdkYaemuf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vfonf jrefrm-NAdwdefESpfEdkifiHtMum; yl;aygif;aqmif&Guf
a'opHawmfcsdef rGef;vGJ 12 em&DdcGJwGif vef'efNrdKU&dS vsu&f o Sd nfh ynma&;? use;f rma&;? vQypf pfprG ;f tif
Guild hall üusif;yonfh Honorry Freedom of The u@rsm; wd;k jri§ ahf &;udp&ö yfrsm;tay: aqG;aEG;Mu
City Award of London qkcs;D jri § yhf o
JG Ykd wufa&mufum onf/

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfa':atmifqef;pkMunftm; NAdwdefEdkifiH bk&ifrBuD;tJvdZbufu


vufcHawGUqHkpOf

qkvufcH&,lNyD; aus;Zl;wifpum;ajymMum;onf/ Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef;


qkcsD;jr§ifhyGJtNyD;wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vu
f dk pkMunfonf NAdwdefEdkifiHa&muf jrefrmEdkifiHom;rsm;
vef'efNrdKU acwåNrdKUawmf0ef Alderman Sir Alan Yar- ESifh arv (9) &uf a'opHawmfcsdef eHeuf 10 em&D
row u *kPfjyKaeYv,fpmjzifh wnfcif;{nfhcHonf/ wGif vef'efNrdKU&dS Landmark Hotel ü awGUqHkum
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef; trSmpum; ajymMum;onf/ Edik if aH wmf\twdik yf ifcH
pkMunfonf a'opHawmfcsdef nae 3 em&DcGJwGif yk*Kdv¾ o f nf a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ 1 em&DwiG f vef'ef
Edik if jH cm;a&;ESihf "eo[m,a&;&m0efBu;D Xme tm&S NrKd U&dS jrefrmoH½;kH odaYk &muf&NSd y;D oH½;kH ? ppfo½H ;kH 0efxrf;
ESiyhf pdzw d af 'oqdik &f m 'kw, d 0efBu;D Mr.Alok Sharma rsm;ESifh rdom;pk0ifrsm;udk &if;&if;ESD;ESD;awGUqHkonf/
ESifh vef'efNrdKU&dS acwåwnf;cdkaeonfh Dorchester Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef;
[dw k ,fü awGUqHkonf/ pkMunfonf arv (10) &uf rGe;f wnfh 12 em&DwiG f
xdaYk emuf a'opHawmfcsed f nae 4 em&DwiG f &efuek Nf rdKUodYk avaMumif;c&D;jzifh jyefvnfa&muf&dS
NAdwdefEdkifiH tjynfjynfqdkif&m zGHUNzdK;wdk;wufa&; onf/

264
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kv d ¾ f Belt and Road EdkifiHwum wpfqufwpfpyfwnf; aygif;pnf;&ef&nf&G,fNyD;


yl ; aygif ; aqmif & G u f a &;zd k & rf wuf a &muf j cif ; - ukefoG,fa&;ydk;vrf;rBuD;udk tajccHcsJUxGifum
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunf ]]One Belt and One Road}} pDrcH suu f kd aqmif&u G jf cif;
onf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if ?H ayusi;f NrKd Uü usif;y jzpfonf/ xdkYjyif ]]One Belt and One Road}} r[m
onfh Belt and Road Edik if w H umyl;aygif; aqmif&u G af &; pDrHcsufonf ydk;vrf;rBuD;pD;yGm;a&;vrf;aMumif;ESifh
zd&k rfow Ykd ufa&muf&ef avaMumif;c&D;jzifhxGufcGm 21 &mpka&aMumif;ydk;vrf;rBuD;udk &nfnTef;ac:qdk
cJh&m arv (13) &uf a'opHawmfcsed f rGef;vGJ 1 em&D xm;jcif;jzpfum pDrHcsufjzwfoef;&m EdkifiHrsm;\
wGif ulrif;NrdKUodkY a&muf&dSNyD; qufvufxGufcGm&m pD;yGm;a&;pnfyif0ajymrIESifh a'owGif;pD;yGm;a&;
a'opHawmfcsdef nae 5 em&DcGJwGif ayusif;NrdKUodkY yl;aygif;aqmif&GufrItwGuf tusKd;jzpfxGef;ap&ef?
a&muf&dSonf/ rwlnDaom,Ofaus;rIrsm;udk zvS,f&if;urÇmhEdkifiH
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; toD;oD;rSjynfolrsm;udk tusKd;jzpfxGef;ap&ef
pkMunfonf arv (14) &ufa'opHawmfcsed f eHeuf w½kwfjynfolYor®wEdkifiHu OD;aqmifOD;&GufjyKNyD;
9 em&DwGif w½kwfjynfolYor®wEdkifiH? ayusif;NrdKU&dS BudK;yrf;aqmif&Gufaeaom r[mpDrHcsufjzpfonf/
w½kwftrsKd;om;uGefAif;&Sif;pifwm (CNCC) ü Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf qGpZf mvef
usif;yonfh Belt and Road EdkifiHwumyl;aygif; Edik if oH r®w H.E Mrs. Doris Leuthard ESih f a'opHawmfcsed f
aqmif&u G af &;zd&k rf zGiyhf t JG crf;tem;odYk wufa&muf eHeuf 10 em&Dcw JG iG f International Hotel üvnf;aumif;?
onf/ One Belt and One Road nDvmcHziG yhf JG tcrf;tem; oD&v d uFmEdik if 0H efBu;D csKyf H.E Mr. Ranil Wickremesinghe
odYk ½k&mS ;or®w Vladimir Putin? wl&uDor®w Recep ESifh eHeuf 11 em&DcGJwGifvnf;aumif;? ydkvefEdkifiH
Tayyip? tDwvD0efBu;D csKyf Paolo Gentiloni? ukvor*¾ 0efBuD;csKyf H.E.Ms.Beata Szydlo wdkYonf a'o
twGif;a&;rSL;csKyf Mr. Antonio Guterres? Edik if w H um pHawmfcsed f rGe;f vGJ 12 em&D 15 rdepfwiG f ayusi;f NrKd U&dS
aiGaMu;&efyakH iGtzGUJ (IMF) tBuD;tuJ Christine ausmuf,x k ikd f Edik if aH wmf{nfah *[mü vnf;aumif;?
LagardeESih f tmqD,t H zGUJ 0ifEikd if rH sm;jzpfonfh AD,uferf? Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf Sifh rGef*dkvD;,m;EdkifiH
tif'dkeD;&Sm;? rav;&Sm;? zdvpfydkif? uarÇm'D;,m;? 0efBuD;csKyf H.E.Mr.Erdenebat Jargaltulga wdkYonf
vmtdEk ikd if w H rYkd S acgif;aqmifrsm; wufa&mufMuNyD; a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ 2 em&Dcw JG iG f tqdyk g {nfah *[m
Oa&myESifh ta&SUOa&myEdkifiHrsm;jzpfonfh *&d? üvnf;aumif; oD;jcm;pDawGUqHkMuonf/
b,fvm½kp?f ygupöwef? oD&v d uFm? awmifu&kd ;D ,m;? nydik ;f wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf
tDoD,dk;yD;,m; ponfhEdkifiHrsm;rSacgif;aqmifrsm; tzGUJ 0ifrsm;ESit hf wl Great Hall of the People ü usi;f y
wufa&mufMuonf/ onfh *kPjf yKnpmpm;yGo J Ydk wufa&mufNy;D National
tcrf;tem;wGif w½kwfjynfolYor®wEdkifiH Centre for the Performing Arts (NCPA) ü *kPjf yKazsma f jz
or®w rpöwm&Du S sizhf siu f tzGit hf rSmpum; ajymMum; wifqufujyonfh jyZmwfukd Munf½h t I m;ay;onf/
NyD; ½k&Sm;or®w Vldimir Putin? wl&uDor®w Recep Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
Tayyip Erdogan ESifh ukvor*¾twGif;a&;rSL;csKyf pkMunfonf w½kwfjynfolYor®wEdkifiH? Yanqi Lake
Mr. Antonio Guterres wd k Y u EI w f c G e f ; quf p um; Internationl Conference Centre ü arv (15) &ufwi G f
ajymMum;onf/ usi;f yonfh &yf0ef;ESifhydk;vrf;rqdkif&m EdkifiHwum
w½kwfEdkifiHonf Oa&myESifh tm&SEdkifiHrsm; yl;aygif;aqmif&Gufa&;zdk&rf (Belt and Road Forum
tMum; ukef;vrf;ESifha&vrf; ukefoG,fa&;vrf;udk for International Cooperation)\ Edi k if ^H tpd;k &tBu;D tuJ

265
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

rsm;\ pm;yGJ0dkif;aqG;aEG;yGJodkY wufa&mufonf/ w½k wf jynf ol Y or®wEdik if o H r®w rpöwm&Du S sizhf sif
tqdyk g pm;yG0J ikd ;f aqG;aEG;yGo J Ykd jrefrmEdik if EH iS hf tdr&f iS f wdoY k nf a'opHawmfcsed f nae 4 em&D rdepf 20 wGif
w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if t H ygt0if Edik if aH ygif; 30 w½k w f j ynf o l Y c ef ; rBuD ; (Dongdating Hall) ü
rS Ed k i f i H ^ tpd k ; &tBuD ; tuJ r sm;ES i f h uk vor*¾ vnf;aumif; awGUqHkonf/
twG i f ; a&;rS L ;csKyf ? urÇ m h b Pf t zG J U Ouú | ? xdo k aYkd wGUqHpk Of ESpEf ikd if tH Mum; bufprkH [m
tjynfjynfqikd &f m aiGaMu;&efyakH iGtzGUJ trIaqmif AsL[majrmuf yl;aygif;aqmif&u G rf rI sm;udk ydrk wkd ;kd jri§ hf
ñTeMf um;a&;rSL;wdkY wufa&mufMuonf/ aqmif&Gufa&;? e,fpyfa'o wnfNidrfat;csrf;a&;
tqd k y gaqG ; aEG ; yG J r sm;wG i f Ed k i f iH awmf \ ESifh zGHUNzdK;wdk;wufa&;wdkYtwGuf ESpfEdkifiHyl;aygif;
twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;pkMunfu tjyef aqmif&Gufa&;? ESpfzuftqihfjrifhacgif;aqmifrsm;
tvSeef m;vnfr?I av;pm;rIut kd ajccHonfh aumif;rGef tMum; cspfMunf&if;ESD;rI wdk;jr§ifhazmfaqmifa&;?
aom jynfoltcsif;csif;qufqaH &;&drS EI iS hf wnfNird f ESpEf ikd if tH Mum; aqmif&u G vf su&f o Sd nfh pDru H ed ;f Bu;D
at;csr;f aom ywf0ef;usiw f pf&yf&rSd w I o Ykd nf &yf0ef; rsm;ESiyhf wfoufí us,u f s,jf yefjY yefY tjrifcsi;f zvS,f
ESifh ydk;vrf;rpDrHcsuf atmifjrifrI&dSapa&;twGuf aqG;aEG;Muonf/
t"dutajccHrrl sm;jzpfaMumif; tav;xm;aqG;aEG; awGUqHyk t JG Ny;D wGif tqdyk gcef;rü jrefrm-w½kwf
ajymMum;onf/ ESpEf ikd if o H abmwlpmcsKyrf sm; vufrw S af &;xd;k yGw J iG f
aqG;aEG;yGt J Ny;D wGif Edik if ^H tpd;k &tBu;D tuJrsm; ]]pD;yGm;a&;ESiehf nf;ynm yl;aygif;aqmif&u G af &;qdik &f m
\ pm;yGJ0dkif;aqG;aEG;rIqdkif&m yl;wGJaMunmcsufudk oabmwlncD supf mcsKy}f }? ]]jrefrm- w½kwfe,fpyf
xkwfjyefonf/ pD;yGm;a&;yl;aygif;aqmif&GufrIZkef wnfaxmifa&;
naeydik ;f wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf oabmwlpmcsKyf}}? ]]pD;yGm;a&;yd;k vrf;r&yf0ef;wpfck
a':atmifqef;pkMunfonf ukvor*¾twGi;f a&; ESihf 21 &mpka&aMumif;qdkif&m ydk;vrf;r&yf0ef;wpfck
rSL;csKyf rpöwmtefwekd ½D *kd w l m&ufpu f kd ausmuf,x k ikd f pwifjcif;qdkif&m yl;aygif;aqmif&u G af &;oabmwl
Edik if aH wmf{nfah *[mü vufcaH wGUqHNk y;D jynfaxmifpk pmcsKy}f }? ]]use;f rma&;u@ yl;aygif;aqmif&Gufa&;
Nird ;f csr;f a&;nDvmcH -(21) &mpkyifvk H 'kw, d tpnf;ta0; oabmwlpmcsKy}f } ESihf ]]ivsit f vGef yk*&H o Sd rdik ;f 0if
odw Yk ufa&muf&ef ukvor*¾twGif;a&;rSL;csKyftm; taqmufttHrk sm; jyKjyifxed ;f odr;f a&;ESihf umuG,f
zdwfMum;xm;ygaMumif; ajymMum;onf/ apmifha&Smufa&;qdkif&m yl;aygif;aqmif&Gufa&;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; oabmwlpmcsKy}f } rsm;udk wm0ef&o Sd rl sm;u Edik if aH wmf
pkMunfonf arv (16) &uf a'opHawmfcsdef \ twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunfESifh
eHeuf 7 em&Dcw JG iG f w½kwu f eG jf rLepfygwD Edik if w H um w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if 0H efBu;D csKyf rpöwmvDccse;f wdYk
qufqaH &;Xme0efBu;D rpöwmpkeaf wmif;u wnfcif; a&SUarSmufü vufrSwfa&;xkd;vJvS,fMuonf/
{nfch o H nfh tvkyo f abm eHeufpmpm;yGo J Ykd wufa&muf naeydkif;wGif EdkifiHawmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf
onf/ onf tzGJU0ifrsm;ESifhtwl ayusif;NrdKU&dS Anzhen
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; Hospital odkYoGm;a&mufNyD; jrefrmEdkifiHrSESvHk;a&m*g
pkMunfESifh w½kwfjynfolYor®wEdkifiH 0efBuD;csKyf cHpm;ae&onfh uav;i,frsm;tm; cGJpdwfukorI
rpöwmvDccsef;wdkYonf a'opHawmfcsdef rGef;vGJ 3 tajctaersm;udk vSnv hf nfMunf½h NI y;D tm;ay;pum;
em&DcGJwGif w½kwfjynfolYcef;r&dS Beijing Hall ü ajymMum;onf/ tqdkyg cGJpdwfukorItpDtpOf
vnf;aumif;? EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfESifh onf 2016 ckEpS ?f Mo*kwv f (1) &ufwiG f Edik if aH wmf

266
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

\twdik yf ifcyH *k Kdv


¾ Ef iS hf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if H or®w rS jrefrmtrsK;d om;avaMumif;vdik ;f jzifh jrefrmEdik if o
H Ykd
rpöwm&DuS sizhf siw f Ykd awGUqHck NhJy;D aemuf taumiftxnf jyefvnfxGufcGmonf/
azmfonft h pDtpOf jzpfonf/ arv (16) &uftxd
ayusi;f NrKd UodkY arG;&mygESvHk;a&m*ga0'em&Sif 12 OD; Ed k i f i H a wmf \ twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf \ uae'gEdkifiH
a&muf&NSd y;D aq;0g;ukorIc, H v
l su&f &Sd m a0'em&Sif ESiq hf 'DG ifEikd if w H o
Ykd Ykd cspMf unfa&;c&D;pOf - Edik if aH wmf
uav;i,f &SpOf ;D udk atmifjrifpmG cGpJ w d u f o
k ay;Ny;D \twdik yf ifcyH k*¾dKvf a':atmifqef;pkMunfonf
jzpfonf/ uae'gEdkifiH 0efBuD;csKyf rpöwm*sufpwifx½l;'dk;?
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf nydik ;f wGif qGD'ifEdkifiH vTwfawmfOuú| rpöwmatmf&dbef
Chinese People Political Consultative Conference tmvif;ESifh 0efBuD;csKyfrpöwmpwDzefvkdAefwdkY\
'kw, d Ouú| Mr.Wang Jiarui u wnfcif;{nfch o H nfh zdwMf um;csufrsm;t& uae'gEdkifiHESifh qGD'ifEdkifiH
npmpm;yGJodkY wufa&mufonf/ wdkYodkY w&m;0ifcspfMunfa&;c&D;oGm;a&muf&ef
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef; ZGefv (4) &ufnydik ;f u &efuek Nf rKd UrS avaMumif;c&D;
pkMunfESifhtzGJU0ifrsm;onf arv (17) &uf a'o jzifx h u G cf mG &m ud&k ;D ,m;or®wEdik if ?H qd;k vfNrKd UodYk ZGev f
pHawmfcsed f eHeuf 11 em&DwiG f ayusi;f NrKd UrS avaMumif; (5) &uf a'opHawmfcsdef eHeuf 7 em&DcGJwGif
c&D;jzifh ulrif;NrdKUodkYa&muf&dSonf/ a&muf&dSonf/ xdkrSwpfqifh ZGefv (6) &uf a'o
xdkYaemuf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf pHawmfcsdef eHeuf 10 em&D 10 rdepfwiG f uae'gEdkifiH?
,leefjynfe,f ygwDtwGi;f a&;rSL; rpöwmcseaf [mif atmhw0gNrKd UodkY a&muf&dSonf/
ESihf a'opHawmfcsed f rGe;f wnfh 12 em&DwiG f ulrif;NrKd U EdkifiHawmf\ twdkifyifcHyk*¾dKvfonf a'o
&dS Hai Geng Garden Hotel ü awGUqHo k nf/ pHawmfcsed f rGe;f vGJ 12 em&Dcw JG iG f jrefrmoHtrwfBu;D
xdaYk emuf a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ 1 em&DwiG f aetdrfü jrefrmoH½Hk;0efxrf;rsm; ESifhrdom;pkrsm;udk
Hai Geng Garden Hotel ü usif;yonfh ESif;qDyef; awGUqHkum jrefrmoH½Hk;taejzihf jrefrmEdkifiHESifh
rsK;d pdwo f pftrnf ay;tyfyt JG crf;tem;odYk wufa&muf uae'gEdkifiH ESpfEdkifiHtMum; cspfMunfa&; ydkrdk
Muonf/ tcrf;tem;wGif rsKd;pdwfynm&Sifu ESif;qD wdk;wufcdkifNrJa&;twGuf enf;vrf;rsm; &SmazG
yef;rsKd;pdwfopf zefwD;cJhrIESifh ESif;qDyef;rsKd;pdwfopf aqmif&GufoGm;a&;? uae'gEdkifiH&dS jrefrmjynfol
qdkif&m tcsuftvufrsm;udk &Sif;vif;ajymMum;NyD; rsm;tusKd;udk umuG,fapmifha&SmufoGm;a&;ESifh
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vx f H ESi;f qDyef;rsK;d pdwo f pf oH½Hk;rdom;pk\usef;rma&;? ynma&;ponfhudpö
trnfay;tyfjcif;txdrf;trSwf rSwfwrf;udkay; wdkYudk aqG;aEG;rSmMum;onf/
tyfonf/ Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vftm; *kPjf yK Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
aomtm;jzihf ESif;qDyef;\trnfudk ]]atmifqef; pkMunfonf ZGefv (6) &uf naeydkif;u uae'g
pkMunfESif;qD}} [ktrnfay;tyfxm;onf/ Edik if ?H atmhw0gNrKd U Andaz Ottawa Market Hotel ü usi;f y
xdkYaemuf EdkifiHawmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vfESifh onfh zuf'&,fEikd if rH sm;zd&k rfupDpOfaom uae'gEdik if H
tzGUJ 0ifrsm;onf ,leefjynfe,fygwD twGi;f a&;rSL; ü usio hf ;kH vsu&f aSd om zuf'&,fpepfwiG f w&m;a&;
u tqdyk g[dw k ,fü wnfcif;{nfch o H nfh aeYv,fpm r@dKif\tcef;u@ESifh tpdk;&tzGJUtpnf;rsm;
pm;yGJodkYwufa&mufonf/ tMum; qufqaH &;rSwpfqifh zuf'&,fpepf? vlraI &;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf Sifh tzGJU0ifrsm; qdkif&mrl0g'rsm;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufrItay:
onf a'opHawmfcsdef rGef;vGJ 3 em&DwGif ulrif;NrdKU tusK;d oufa&mufrrI sm;ESiphf yfvsO;f í uae'gEdik if u H

267
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

bmom&yfuRrf;usif ynm&Sirf sm;\ aqG;aEG;yGo J dkY rsm;? &ckdifjynfe,f wnfNidrfat;csrf;a&;ESifhzGHUNzdK;


wufa&mufonf/ wdk;wufa&;twGuf BudK;yrf;aqmif&GufaerIrsm;?
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; jrefrmEdik if \ H toGiu f ;l ajymif;a&;umvü &ifqikd f
pkMunfonf ZGefv (7) &uf eHeufydkif;wGif uae'g MuHKawGUae&onfhtcuftcJrsm;udk atmifjrifpGm
EdkifiH? atmhw0gNrdKU EdkAdkw,f[dkw,fü usif;yonfh ausmfvTm;Edkif&ef uae'gEdkifiHu ulnDa&;udpö&yf
uae'gEdkifiH zuf'&,fpepf&dS b@ma&;qdkif&m rsm;udk aqG;aEG;Muonf/
tpDtrHrsm;ESifh obm0o,HZmwt&if;tjrpf pDrH Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
cefcY rJG q I ikd &f maqG;aEG;yGo
J Ykd wufa&mufNy;D rGe;f vGyJ ikd ;f pkMunfEiS hf uae'gEdik if 0H efBu;D csKyf rpöwm*supf wif
wGif uae'gEdkifiH vTwfawmftaqmufttHkü x½l;'dk;wdkYonf nae 4 em&DwGif uae'gEdkifiH?
Edik if jH cm;a&;0efBu;D rpöc&pf&mS z&D;vef;pfu wnfcif; atmhw0gNrdKU&dS 0efBuD;csKyf½Hk;ü awGUqHkMuonf/
{nfhcHonfh tvkyfoabm aeYv,fpmpm;yGJodkY xdok aYkd wGUqHpk Of jrefrm-uae'gESpEf ikd if t H Mum; cspMf unf

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunfESifh uae'g0efBuD;csKyfwdkY awGUqHkaqG;aEG;pOf

wufa&mufum uae'gEdkifiH atmufvTwfawmf &if;ESD;rIESifh yl;aygif;aqmif&GufrIwkd;jr§ifhoGm;a&;ESifh


Ouú| rpöwma*smhzfa&*if? txufvTwfawmfOuú| qufvufy;l aygif;aqmif&u G o f mG ;rnfh enf;vrf;rsm;
a*smzh af *szal &;wdEYk iS hf oD;jcm;pDawGUqHok nf/ awGUqHk udt
k jrifcsi;f zvS,af qG;aEG;Muonf/ awGUqHrk t I Ny;D
yGJrsm;wGif ESpfEdkifiHqufqHa&; wdk;jr§ifha&;tjyif wGif jrefrmEdkifiH wnfNidrfat;csrf;rI jr§ifhwifa&;ESifh
uae'gEdkifiH\zuf'&,fpepfqdkif&m tawGUtMuHK vlom;csif;pmemrItultnDtjzpf uae'gEdkifiHu
rsm; rQa0a&;? ynma&;? usef;rma&;? pdkufysKd;a&; tar&duefa':vm 8 'or 8 oef; ay;tyfomG ;&ef
ESihf 0efxrf;rsm;\ pGr;f &nfjri§ w hf ifa&;u@rsm;wGif oabmwlcJhonf/
yl;aygif;aqmif&Gufa&;? jrefrmEdkifiH\ trsKd;om; xdkYaemuf a'opHawmfcsdef nae 5 em&DwGif
jyefvnf oifhjrwfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf atmhw0gNrdKU&dS acwåwnf;cdkonfh zJ&m;armifh&Smwdk

268
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

avmfa&;[dkw,fü uae'gEdkifiHa&muf jrefrmEdkifiH jynfe,f? tkyfcsKyfa&;rSL; rpötJvpfZbufESifh a'o


om;rsm;ESiahf wGUqHu k m od&v dS o kd nfrsm;ukd jyefvnf pHawmfcsed f eHeuf 11 em&D 45 rdepfwiG f wd&k eG w f Nkd rKd U&dS
&Sif;vif;ajzMum;onf/ jynfe,ftyk cf sKyaf &;rSL;aetdrüf awGUqHkum uav;
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; oli,frsm; u@zGHUNzdK;a&;? usm;^r wef;wl&nfwl
pkMunfEiS hf uae'g-jrefrmhvw T af wmf cspMf unfa&; tcGifhta&;&&dSa&;ESifh ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;
tzGUJ Ouú|? uae'gatmufvw T af wmf 'kw, d Ouú| qdkif&mrsm;udk aqG;aEG;Muonf/
rpöwmb½kpfhpwefbefwdkYonf ZGefv (8) &uf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
eHeufydkif;wGif acwåwnf;cdo k nf[ h w kd ,fü awGUqHk pkMunfESifh tzGJU0ifrsm;onf ZGefv (10) &uf a'o
aqG;aEG;Muonf/ a'opHawmfcsdef eHeuf 9 em&D pHawmfcsdef n 7 em&DcGJwGif uae'gEdkifiHrS xGufcGm
45 rdepfwiG f uae'gEdik if b H &k ifccH sKyf rpöwma';Apf Ny;D ZGev f (11) &uf a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ 1 em&DcJG
*Repf wefEiS hf atmhw0gNrKd U&dS bk&ifccH sKyaf etdrf Rideau wGif qG'D ifEikd if H pawmh[rk ;f NrKd UodYk a&muf&MSd uonf/
cef;rü awGUqHMk uonf/ Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
xdkYaemuf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf pkMunfEiS hf qG'D ifEikd if H Edik if jH cm;a&;0efBu;D rpörm*wfpf
Andaz Ottawa Market [dkw,fü zuf'&,fEdkifiHrsm; 0Jvpf awmif;wdo Yk nf ZGev
f (12) &uf a'opHawmfcsed f
zdk&rfu pDpOfusif;yonfh uae'gEdkifiH\ zuf'&,f eHeuf 11 em&DwGif pawmh[krf;NrdKU&dS qGD'ifEdkifiH
pepfwGif wyfrawmf\tcef;u@? wyfbuf- Edik if jH cm;a&;0efBu;D Xmeü awGUqHMk uonf/ awGUqHyk JG
t&yfbuf qufqHa&;? uae'g&JwyfzGJU\tcef; tNyD;wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vu f dk qGD'if
u@aqG;aEG;yGJodkY wufa&mufonf/ Edik if jH cm;a&;0efBu;D u *kPjf yKaeYv,fpmjzifh wnfcif;
naeydik ;f wGif wd&k eG w f Nkd rKd U uGi;f yghcüf tGefwdk {nfhcHonf/
&D,dkjynfe,f 0efBuD;csKyfrpöuufo&if;0if;ESifh Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
awGUqHk í vli,frsm;tcsi;f csi;f xdawGUqufqrH rI sm; pkMunfEiS hf qG'D ifEikd if 0H efBu;D csKyf rpöwmpwDzefvAkd ef
wk;d jri§ hf oGm;a&;twGuf ESpEf ik d if t H Mum; ausmif;om;^ wdo Yk nf a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ 1 em&DwiG f pawmh[rk ;f
ausmif;olrsm;? q&m^q&mrrsm; tjyeftvSef NrdKU&dS qGD'ifEdkifiH0efBuD;csKyf½Hk;ü awGUqHkonf/ xdkodkY
apvT w f a &;? tG e f w d k & D , d k j ynf e ,f u apwemh awGUqH&k mwGif ESpEf ikd if q H ufqaH &;wd;k jri§ ahf &;? toGiu f ;l
0efxrf;rsm; jrefrmEdkifiHodkY vma&mufa&;wdkYESifh ajymif;qJumvwGif jrefrmEdkifiH\ pdefac:rIrsm;udk
pyfvsOf;NyD; aqG;aEG;Muonf/ ausmfvTm;Edkif&eftwGuf qGD'ifEdkifiHu qufvuf
Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; ulnDay;a&;? jrefrmEdkifiH\trsKd;om; jyefvnf
pkMunfonf ZGefv (9) &uf a'opHawmfcsdef eHeuf oifjh rwfa&;ESihf Nird ;f csr;f a&;vkyif ef;pOf? &ckid jf ynfe,f
10 em&DwiG f uae'gEdik if ?H wd&k eG w f Nkd rKd U NrKd Uawmfcef;r wnfNird af t;csr;f a&;ESihf zGUH NzKd ;wk;d wufa&; tygt0if
ü wd&k eG w f Nkd rKd UwGif aexdik Mf uonfh jrefrmtodu k t f 0ef; tusKd;wlyl;aygif; aqmif&Gufa&;wdkYudk aqG;aEG;Mu
ESifhawGUqHkNy;D wufa&mufvmMuolrsm;\ ynma&;? onf/
usef;rma&;? Nidrf;csrf;a&;? w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifh awGUqHkyGJtNyD;wGif EdkifiHawmf\twkdifyifcH
a&TUajymif;'kuo © nfrsm;qdik &f m ar;cGe;f rsm;udk jyefvnf yk*¾dKvfESifh qGD'ifEdkifiH0efBuD;csKyfwdkYonf owif;
ajzMum;onf/ rD'D,mrsm;ESifhawGUqHkonf/
,if;aemuf EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
a':atmifqef;pkMunfonf uae'gEdik if ?H tGew f &kd ,
D kd pkMunfonf qGD'ifEdkifiHa&muf jrefrmEdkifiHom;rsm;

269
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &;

ESifh a'opHawmfcsdef rGef;vGJ 2 em&DcGJu acwå EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvfonf a'o


wnf;cdkonfh *&rf;[dkw,füawGUqHkonf/ pHawmfcsdef eHeuf 10 em&DwGif qGD'ifvTwfawmfodkY
Edik if aH wmf\ twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef; a&muf&dSN yD ; rdefYcGef;ajymMum;onf/ ,if;aemuf
pkMunfESifh qGD'ifEdkifiH 'kwd,0efBuD;csKyfESifh tjynf Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾vu f dk qD'G ifvw T af wmfOuú|
jynfqdkif&m zGHUNzdK;wdk;wufrI yl;aygif;aqmif&Gufa&; u *kPjf yKaeYv,fpmpm;yGjJ zihf wnfcif;{nfhcHonf/
0efBu;D Mrs. Isabella Lovin wdo Yk nf a'opHawmfcsed f Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
nae 4 em&D 45 rdepfwGif qGD'ifEdkifiH EdkifiHjcm;a&; pkMunfonf uae'gESiq h f 'D G ifEik d if H w&m;0ifcspMf unfa&;
0efBu;D XmeüawGUqHí k jrefrmEdik if H zGUH NzKd ;wd;k wufa&; c&D;pOfrS ZGev f (14) &uf eHeufyikd ;f wGif &efuek Nf rKd U
r[mAsL[m rlabmifatmufwiG f yl;aygif;aqmif&u G f odkY avaMumif;c&D;jzihf jyefvnfa&muf&dSonf/
Edik rf nfeh ,fy,frsm;ESihf owif;rD', D m ydrk vkd w
G vf yfa&;
wdkYudk aqG;aEG;Muonf/ Ed k i f i H a wmf \ twk d i f y if c H y k * ¾ d K vf w½kwfjynfolY
qufvufí Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vEf Sifh or®wEdkifiH cspfMunfa&; c&D ; pOf - Edik if aH wmf\
&;c&D
qGD'ifEdkifiH ukefoG,fa&;'kw, d 0efBu;D Mr. Oscar twdkifyifcHy k * ¾ d K vf a':atmif q ef ; pk M unf o nf
Stenstrom ESihf qG' D ifp;D yGm;a&;ukrÜPDrsm;jzpfMuonfh w½kwfjynfolYor®wEdkifiHtpdk;&\ zdwfMum;csuf
H&M, Ericsson, Scania wdkYrS ud, k pf m;vS,rf sm;ESihf t& tvkyo f abm cspMf unfa&;c&D;oGm;a&muf&ef
vnf;aumif;? Oa&myor*¾a&;&mESihf ukeo f ,G af &; Edk0ifbmv (30) &uf eHeuf 8 em&D 15 rdepfwGif
0efBu;D Mrs. Ann Linde ESih f vnf;aumif; oD;jcm;pDawGUqHk aejynfawmfrS txl;av,mOfjzihf w½kwfjynfolY
um tvkyo f rm;tcGit hf a&;? tvky&f iS t f vkyform; or®wEdkifiHodkYxGufcGm&m vQyfppfESifhpGrf;tif0efBuD;
qufqHa&;? pdkufysKd;a&;xkwfukefrsm; aps;uGuf XmeESifh aqmufvkyfa&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk
&&daS &;ESihf trsm;jynfol o,f,yl aYkd qmifa&;pepfrsm; 0efBuD; OD;0if;cdkif? rEÅav;wkdif;a'oBuD; 0efBuD;csKyf
wGif yl;aygif;aqmif&u G rf I wdk;jr§ifha&;udpö&yfrsm;udk a'gufwmaZmfjrihaf rmif? or®w½H;k 0efBu;D Xme 'kw, d
aqG;aEG;onf/ 0efBuD;OD;rif;olESifh wm0ef&dSolrsm; vkdufygoGm;
qufvufí Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf onf/
onf Olof Palme International Prize 2015 qkcsD;jr§ifhyGJ a'opHawmfcsdef nae 5 em&DwGif ayusif;
odkYwufa&mufNyD; qkvufcH&,lum aus;Zl;wif NrKd UodYk a&muf&o Sd nf/ a'opHawmfcsed f n 7 em&DwiG f
pum; ajymMum;onf/ Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef;pkMunf
EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvfESifh jrefrm onf w½kwfueG jf rLepfygwD Edik if w H umqufqaH &;
ud, k pf m;vS,t f zGUJ udk qG'D ifEikd if H Oa&myor*¾a&;&m 0efBu;D Mr. Song Tao wnfcif;{nfch o H nfh npmpm;yGJ
ESifh ukefoG,fa&;0efBuD;u nydkif;wGif *kPfjyKnpm odkY wufa&mufonf/
pm;yGJjzifh wnfcif;{nfhcHonf/ Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef; pkMunfonf 'DZifbmv (1) &uf a'opHawmfcsed f
pk M unf onf ZG e f v (13) &uf eH e uf y d k i f ; wG i f eHeuf 11 em&D rdepf 20 wGif w½kwfjynfolYor®w
pawmh[krf;NrdKU&dS Edkb,fvfjywdkufodkY oGm;a&muf Edik if q H ikd &f m jrefrmoH½;kH odaYk &muf&NSd y;D w½kwjf ynfoYl
Munf h ½ I a vh v mNyD; 1991 ckESpfu Edkb,fvfqk or®wEdik if q H ikd &f m jrefrmoHtrwfBu;D OD;opfvif;tke;f ?
&&dcS ah J Mumif; todtrSwjf yKrw S w f rf;pmtkyüf vufrw S f ppforH LS ; Adv k rf LS ;csKywf ifq
h ef;? jrefrmoH½;kH ESihf ppfo½H ;kH
a&;xdk;onf/ 0efxrf;rsm;? rdom;pk0ifrsm;ESihf awGUqHo k nf/ xdaYk emuf

270
jrefrmEdik if EH iS hf Edik if w
H umqufqaH &; jrefrmh½yk &f iS x
f ;l cReq
f k

EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvfESifhtzGJU0ifrsm;onf xdkYaemuf a'opHawmfcsdef nae 6 em&D 45


w½k w f j ynf o l Y o r® w Ed k i f i H q d k i f & m jref r moH rdepfwiG f Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾vf a':atmifqef;
trwfBuD;u wnfcif;{nfch o H nfh aeYv,fpmpm;yGJ pkMunfonf w½kwfuGefjrLepfygwD aygvpfAsL½dk
odYk wufa&mufonf/ tzGUJ 0if Mr.Wang Huning u wnfcif;{nhfcHonfh
Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾ vEf iS fh w½kwjf ynfoYl npmpm;yGJodkY wufa&mufonf/
or®wEdik if H or®w&Du S sizhf siw
f o Ykd nf a'opHawmfcsed f Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
rGe;f vGJ 3 em&Dcw JG iG f jynfocYl ef;raqmifBu;D yxrxyf pkMunfESifhtzGJUonf 'DZifbmv (2) &uf a'o
ü awGUqH&k mwGif bufprkH [mAsL[majrmuf yl;aygif; pHawmfcsdef eHeuf 10 em&DcGJwGif ayusif;NrdKUrS
aqmif&u G rf rI sm; t&deS t f [kejf ri§ w hf ifa&;? tjynfjynf xGucf mG &m nae 3 em&D rdepf 20 wGif aejynfawmf
qk d i f & m rsuf E S m pmwG i f quf v uf y l ; aygif ; odkY jyefvnfa&muf&dSonf/
aqmif&Gufa&;? ESpzf uftqifjh rifah cgif;aqmifrsm; pd k ; atmif
tMum; cspfMunfa&;c&D ; pOf r sm; tjyef t vS e f
oGm;vma&;? ESpfEdkifiHjynfol tcsif;csif;cspfMunf jrefrmh½kyf&Sifxl;cRefqk/ / jrefrmEdik if ½H yk &f iS f
&if;ESD;rI wdk;jr§ifhazmfaqmifa&;ESifh ESpfEdkifiHtMum; tpnf;t½Hk;u usif;yonfh 2016 ckESpftwGuf
taumiftxnfazmfrnfh pDru H ed ;f Bu;D rsm;ESihf jrefrm jrefrmh½yk &f iS x
f ;l cReq
f ck s;D jri§ yhf u
JG kd 2017 ckEpS ?f rwfv
EdkifiH\ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOftm; w½kwEf ikd if u H (18) &ufu &efukefNrdKU jynfolY&ifjyifü usif;y&m
qufvuftultnDay;rnfh udp&ö yfrsm;ESihf ywfouf jrefrmEdik if t
H rsK;d om;,Ofaus;rI A[dak umfrwD Ouú|
í aqG;aEG;Muonf/ awGUqHkyGJodkY EdkifiHawmf\ 'kw,d or®w OD;[ife&DAefx;D ,l wufa&mufcs;D jri§ hf
twdkifyifcHyk*¾dKvfESifhtwl jynfaxmifpk0efBuD; onf/
OD;0if;cdik ?f 0efBu;D csKyf a'gufwmaZmfjrifah rmif? 'kw, d
0efBuD;OD;jrifholESifh wm0ef&dSolrsm; wufa&mufMu
onf/
qufvufí EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvf
ESifhtzGJUonf jynfolYcef;raqmifBuD; 'kwd,xyfü
usi;f yonfh w½kwu f eG jf rLepfygwDEiS fh jynfyEdik if aH &;
ygwDrsm;\ tqifhjrifhacgif;aqmifrsm; aqG;aEG;yGJ
zGiyhf t
JG crf;tem;odYk wufa&mufonf/ tcrf;tem;
odkY urÇmhEdkifiHrsm;rS acgif;aqmifrsm;ESifh tpdk;&tzGJU
tBuD;tuJrsm;? urÇmhEdkifiHtoD;oD;rS EdkifiHa&;ygwD
rsm;\tBu;D tuJrsm; wufa&mufMuonf/ qufvuf
í EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvfESifh tzGJU0ifrsm;
onf w½kwu f eG jf rLepfygwDEiS hf tqifjh rifah cgif;aqmif
'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,lESihf
rsm; rsufESmpHknDtpnf;ta0; (yxrydkif;) odkY wuf
jyefMum;a&;0efBuD;Xmejynfaxmifpk0efBuD;
a&mufonf/ tpnf;ta0;wGif Edik if aH wmf\twkid yf ifcH
a'gufwmazjrihf 2016 ckESpftwGuf
yk*¾dKvfu w½kwfjynfolYor®wEdkifiHtpdk;&\ txl;
jrefrmh½kyf&Sifxl;cRefqk csD;jr§ihfyGJokdY
{nfhonfawmftjzpf rdefYcGef;ajymMum;onf/
wufa&mufzGihfvSpfpOf
271
jrefrmh½kyf&Sifxl;cRefqk ,JhAfwl&Sifudk? ,JhAf*sefeD

2016 ckESpftwGuf ½kyf&Sifxl;cRefqk &&dSMuolrsm;

2016 ckESpftwGif; jrefrm½kyf&SifZmwfum; "d&mrd&k u f vl;&wemodu k Zf mwfum;jzifh vnf;aumif;?


33 um; ½HkwifjyoEdkifcJhNyD; tqdkygZmwfum;rsm; taumif;qHk;½kyf&SiftoHqkudk udkMunfrif;odef;u
rS taumif;qHk;qefcgwifZmwfum; 10 um;udk arSmaf usmufpmZmwfum;jzifh vnf;aumif;? taumif;qH;k
a&G;cs,fí ½kyf&Sifxl;cRefqkrsm; ay;tyfcsD;jr§ifhjcif; ½k y f & S i f t xl ; qk u d k Moon Myanmar Media u
jzpfonf/ ½kyf&Siftxl;qktygt0if xl;cRefqk raemajrrSausmufprd ;f urÇm Zmwfum;jzihv f nf;aumif;
pkpkaygif; (10) qkudk ay;tyfcsD;jr§ifhEdkifcJhonf/ &&dSonf/
2016 ckESpftwGuf jrefrmh½kyf&Sifxl;cRefqk td c d k i f
rsm;tjzpf taumif;qH;k ½ky&f iS Zf mwfum;qkukd a&Tpif
xkwfvkyfa&;u tkwfMum;jrufaygufZmwfum; ,JhAfwl&Sifudk? ,JhAf*sefeD / / qdkAD,ufacwfü
jzifv
h nf;aumif;? taumif;qH;k ½ky&f iS 'f g½du k w
f mqk xif&Sm;cJhaom uAsmq&m ,JhAf*sefeD,JhAfwl&Sifudk
ukd nGefYjrefrmnDnDatmifu tkwfMum;jrufayguf udk 1933 ckESpfwGif arG;zGm;onf/ 1944 ckEpS w f iG f
Zmwfum;jzihf vnf;aumif;? taumif;qH;k trsK;d orD; armfpudNk rKd UodYk ajymif;a&TUaexdik cf o
hJ nf/ 1951 ckEpS rf S
Zmwfaqmifqu k kd oufreG jf rifu
h cspv
f pS mG aomtrke;f 1954 ckESpftxd armfpudNk rKd U&dS a*:uDwuúov kd wf iG f
Zmwfum;jzifh vnf;aumif;? taumif;qH;k trsK;d om; pmaybmomudo k if,lcJhNyD; wuúodkvfausmif;om;
Zmwfaqmifqu k kd xGe;f xGe;f u tkwMf um;jrufayguf b0wGifyif uAsmrsm;ud k pwif a&;om;cJhonf/
Zmwfum;jzihf vnf;aumif;? taumif;qH;k trsK;d om; ,JhAfwl&Sifudk\uAsmrsm;wGif awmfvSeu f Asmq&m
ZmwfydkYqkudk vlrif;u ya&mfzufqma'gufwm Avm'Drm rm,maumhAfpuD;\ MoZmvTr;f rd;k rIrsm;
qdwfzGm;ESifh NrdKif&mZmwmawZmwfum;jzifhvnf; ododomom yg0ifaecJhonf/
aumif;? taumif;qHk;½kyf&Sif"mwfyHkqkudk armifjrif?h ,JAh w f &l iS u
f \kd uAsmrsm;teuf ZmwfaMumif;
at;rif;? ti,fav;wdu Yk vl;&wemodu k f Zmwfum; ajymuAsm&Snfrsm;jzpfonfh Zima Junction (1956)
jzifh vnf;aumif;? taumif;qHk;½kyf&Sif wnf;jzwf ESifh Babi Yar (1961) wdkYrSm xif&Sm;onf/ Babi Yar
qkudk udkÓPf0ifhu {'if&JUewforD;Zmwfum;jzihf uAsm&Snrf mS 'kw, d urÇmppfumvtwGi;f u udANf rKd U
vnf;aumif;? taumif;qHk;½kyf&Sif aw;*Dwqkudk tjyifbuf vQdKajrmifwpfcktwGif;ü *sL;vlrsKd;rsm;

272
,JhAfwl&Sifudk? ,JhAf*sefeD

tpkvdkuftjyKHvdkuf towfcH&onfhtaMumif;udk &Siu f \kd twdu k t f cH pdw"f mwfarS;rSed o f mG ;cJNh y;D tpd;k &
pdwcf pH m;rIjzifah &;zGUJ xm;Ny;D qdAk ,D uf\*sL;qefu Y siaf &; tay: yGiyhf iG v hf if;vif; a0zefajymqdrk I usyJ g;oGm;cJh
oabmxm;udk jypfwif½IwfcscJhonf/ ,if;uAsm onf/ aemufyik d ;f umvrsm;wGif uGejf rLepfygwDtay:
aMumifh ,JAh w f &l iS u f kd udk urÇmwpfvmT ;u todtrSwf wkduf½dkufa0zefrIrsKd;udk a&Smif&Sm;cJhonf/
jyKcJhonf/ uGejf rLepf0g' NyKd vo J mG ;Ny;D aemufyikd ;f wGiv f nf;
,JAh w
f &l iS u f o kd nf tEkynmqdik &f m vGwv f yfciG fh uAsmrsm;udk qufvufa&;om;cJhonf/ ¤if;\
ay;&efawmif;qdck NhJ y;D pwmvif0g'ESihf qdAk , D ufAsL½dk vuf&mrsm;udk pkpnf;xkwfa0onfhpmtkyfESifh 20
ua&pDpepfwu Ykd kd xd;k ESuwf u
kd cf u
kd cf o
hJ nf/ pwmvif &mpk ½k&Sm;uAsmq&mrsm;pmtkyfwdkYrSm xif&Sm;onfh
udk qufcHolMursm; (1962) uAsmwGif pepfudk pmtkyrf sm;jzpfonf/ a*:bmcsuv f ufxuf ratmifjrif
tjyif;txefwdkufcdkufcJhonf/ ,JhAfwl&Sifudkonf onfh tmPmodr;f rItaMumif;udk Don't Die Before
You're Dead trnfjzifh 0w¬K&n S w f pfy'k f a&;om;cJh
onf/ 1990 jynfhvGefESpfrsm;wGif tar&duef
odkYajymif;a&TUaexdkifNyD; tdkuvm[dk;rm;jynfe,f
w,fqmwuúodkvfü ½kyf&SifESifhuAsmtaMumif;
oifMum; ydkYcscJhonf/
,JAh w
f &l iS u f o kd nf ½k&mS ;Edik if o H vYkd nf; rMumcP
oGm;a&mufNyD; pmaytcrf;tem;rsm;ü &Gwfqdkavh
&dSonf/ 2016 ckESpfu &ifjyifeDü jyKvkyfcJhonfh
pmayyGJwGif aemufqHk;yg0ifvIyf&Sm;cJhonf/ 2010
jynf h E S p f w G i f ½k & S m ;or® w 'D r D x &D r uf A D ' uf u
,Ofaus;rIzGHUNzdK;a&;qdkif&m EdkifiHawmf*kPfjyKqk
,JhAf*sefeD,JhAfwl&Sifudk csD;jr§ifhcJhonf/
,JAh wf &l iS u f \ kd vuf&mrsm;onf jrefrmpmzwf
qdkAD,uf,leD,HwpfvTm;omru urÇmtESHYtjym; y&dowfESifhvnf; &if;ESD;cJhonf/ ¤if;\vuf&mrsm;
odkYyg vSnfhvnfoGm;vmNyD; ¤if;\uAsmrsm;udk udk 1960 jynfv h eG Ef pS rf sm;u armifomEd;k bmomjyef
y&dowfa&SUarSmufü &GwfzwfcJhonf/ ol\vuf&m onfh ]]xif½LS ;yif&yd }f } pmtkyw f iG f xnfo h iG ;f cJhonf/
rsm;udk bmompum;aygif;rsm;pGmjzifh jyefqdkcJhMuNyD; 1988 ckESpfrwdkifrDu jrefrmEdkifiHodkY udk,fwdkif
urÇmwpfvTm;ü ol\pmtkyfrsm; oef;aygif;rsm;pGm vma&mufNy;D ½k&mS ;oH½;kH ü jrefrmpma&; q&mtcsKdUESifh
a&mif;cscJh&onf/ awGUqHkcJhonf/
ol\pmayvuf&mrsm;xJrS ¤if;\t,ltqudk ,JhAfwl&Sifudkonf tdrfaxmifav;BudrfjyK
azmfjyonfph maMumif;wpfaMumif;rSm ]]½k&mS ;u uAsm cJNh y;D om;ig;OD;xGe;f um;onf/ touf 84 ESpt f &G,f
q&mwpfa,muf[m uAsmq&mwpfa,muftjzpf 2017 ckESpf {NyDv (1) &ufwGif uG,fvGefonf/
xufydkygw,f}} [líjzpfonf/ uAsmq&monf
acwfwpfacwfudk udk,fpm;jyKNyD; arQmfvifhcsufrsm; td c d k i f
ud k o,f a qmif a y;ol [ k q d k v d k j cif ; jzpf o nf /
od&Yk mwGif b&ufZnuf tpd;k &vufxufwiG f ,JAh w f l

273
&cdik jfynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

&cdik jf ynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo


h nfh tMurf;zu
zuff 10,930? usnftdrf 173 ck? vSHpGyf 47 ck qHk;½IH;NyD;
wdkufcdkufrItajctaersm; (2017) / / wyfrawmfom; ckepfO;D ? &JwyfzUJG 0if 10 OD;? pkpak ygif;
2016 ckESpf? atmufwkdbmv (9) &uf? eHeuf 1 17 OD;usq;kH onf/ wyfrawmfom;ig;OD;? &JwyfzUJG 0if
em&D rdepf 50 wGif armifawmNrdKUe,ftwGif;&dS ckepfOD;? tjypfrJh t&yfom; jynfoloHk;OD;? pkpkaygif;
trS w f (1) e,f j cm;apmif h & J uG y f u J r I X mecsKyf 15 OD; xdcdkuf 'Pf&m&&do S nf/ e,fajrvHjk cKH a&;
(usD ; uef ; jyif ) ud k tMurf ; zuf o l 90 cef Y ? qufvufaqmif&u G rf aI Mumifh vufeuf 26 vuf?
&aohawmifNrKd Ue,f ud;k wefaumufe,fajr&Jpcef;udk usnfrsKd;pHk 1651 awmifhE S i f h usnf t d r f 26 ck
eHeuf 3 em&D 15 rdepfwiG f tMurf;zufol 20 cefEY iS hf jyefvnf&&dNS y;D vufeuf 41 vuf? usnrf sK;d pHk 9279
ig;cl&e,fajr &J p cef ; ud k eH e uf 4 em&D c G J w G i f awmif?h usnt f rd f 147 ckEiS hf vSpH yG f 47 ckwYkd jyefvnf
tMurf;zufol 300 cefYwdkYu tvpftidkuf&,lí &&dSjcif;r&dSao;aMumif; od&onf/ tMurf;zuf
tMurf;zufpD;eif; wkdufcdkufrIjzpfpOfrsm; jzpfyGm; wdkufcdkufrIjzpfpOfrsm;twGif; tMurf;zufwdkufcdkuf
onf/ ol 69 OD; aoqHk;NyD; vufeufckepfvuf? usnf

&cdkifjynfe,ftwGif; tMurf;zuform;wdkY rD;½IdUzsufqD;cJhonhf aetdrfrsm;ukd


wyfrawmfom;rsm; rD;Nid§rf;owfaepOf

tqdyk g armifawma'o tMurf;zufrjI zpfymG ; 18 awmif?h "m; tacsmif; 70? rdik ;f &Spvf ;kH ESihf qufpyf
NyD;aemuf e,fajrwnfNidrfat;csrf;a&;ESifh w&m; ypönf;rsm; odrf;qnf;&rdonf/
Oya'pdk;rdk;a&;twGuf yk'fr 144 xkwfjyefcJhonf/ jzpfpOfwGif &cdkifjynfe,f armifawma'o
2016 ckEpS ?f atmufwb kd mv (9) &ufrS 2017 ckEpS ?f twGif; tMurf;zufwdkufcdkufolrsm;\ zrf;qD;
azazmf0g&Dv (9) &uftxd wyfrawmfEiS &hf w J yfzUJG owfjzwfrIrsm;aMumifh aus;&GmtkyfcsKyfa&;rSL;?
yl;aygif;í e,fajrvHjk cKH a&;vkyif ef;rsm; aqmif&u
G &f m &mtdrfrSL;? pmMunfhwdkufrSL;ESifh ½Hk;pma&;tygt0if
awGUqHkypfcwfrIjzpfpOf tBudrf 20 jzpfyGm;onf/ tjypfrJht&yfom;jynfol 13 OD;aoqHk;NyD; aetdrf
xdjk zpfpOfrsm;aMumifh vufeuf 67 vuf? usnrf sK;d pHk ESifh &Gmrsm;rD;½dIUzsufqD;rI 10 Budrf jzpfyGm;onf/

274
&cdik jfynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

tMurf;zufwdkufcdkufol 585 OD;udk zrf;qD;&rdNyD; aZmfu;D tmarmufEiS hf trnfrodrsK;d om;ESpOf ;D pkpak ygif;
jyefvnfvTwfay;ol 51 OD;? a&m*gjzihfaoqHk;ol tjypfrt hJ &yfom;jynfol 13 OD;udk owfjzwfco hJ nf/
&SpOf ;D &do
S nf/ vuf&t Sd csed t f xd csKyaf ESmif^ w&m;½H;k tMurf;zufwdkufcdkufolrsm;\ owfjzwfrIrsm;ESifh
ppfaq;qJ 526 OD;&dSonf/ vlowfrI? vufeufrI? ywfoufí jrefrmEdik if &H w J yfzUJG u trIreS af y:aygufa&;
0wå&m;aESmifh,SufrI? jynfolydkifypönf; zsufqD;rI? twGuf Oya'vkyx f ;kH vkyef nf;rsm;ESit hf nD trIziG hf
rw&m;toif;jzihf qufo, G rf ?I aygufuaJG prI? w&m; ta&;,laqmif&Gufvsuf&dSonf/
r0if jynfyxGurf ?I vlowf&ef tm;xkwrf EI Sifh rD;½dIUrI armifawma'otwGif; vHkjcHKa&;? wnfNidrf
tygt0if trI 39 rI zGifhvSpfEdkifNyD; ig;rIudk NyD;jywf at;csr;f a&;ESihf w&m;Oya'pd;k rd;k rI &&daS pa&;twGuf
atmif aqmif&GufNyD;jzpfonf/ wyfrawmfESifh vHkjcHKa&;tzGJUtpnf;rsm;u BudK;yrf;
tMurf;zufwu k d cf u
kd o f rl sm;u tjypfrth J &yfom; aqmif&u G cf &hJ m azazmf0g&Dv (9) &ufwiG f ,cifu
jynfolrsm;tm; trSefw&m;azmfxkwfjcif;rjyK&ef? xkwfjyefaom n 7 em&DrS eHeuf 6 em&Dtxd
taMumufw&m;BuD;pdk;ap&ef? wm0ef&dSolrsm;ESifh nrxGu&f trdeu Yf kd n 9 em&DrS eHeuf 5 em&Dtxd
yl;aygif;aqmif&u G rf rI &daS p&ef &nf&, G íf OD;&Snu f s jyefvnfavQmhaygh xkwfjyefay;EkdifcJhonf/
aus;&Gmae armifarmifp;kd (c) ½lemrsm;? rmrwfwmvD? wyfrawmftaejzifh armifawma'otwGi;f
a*:'lom& (taemuf) aus;&Gm &mtdrrf LS ; *smr (c) e,fajrvHkjcHKa&;twGuf aqmif&GufrIr&dSawmhbJ
azmfrm[lqeG ?f ig;cl& (tv,f) &Gm aus;&GmpmMunfh jrefrmEdik if &H wJ yfzUJG u e,fajra'ovHjk cKH a&;? wnfNird f
wduk rf LS ; 'kprf mrwf (c) ½lemrsm? a&wGi;f uRe;f aus;&Gm at;csrf;a&;ESifh w&m;Oya'pdk;rdk;a&;vkyif ef;rsm;
tkyfcsKyfa&;rSL; ½Hk;pma&;a&mfzD? 0ufusdef; (ajrmuf) aqmif&u G rf Iudk yl;aygif;ulnaD qmif&u G v f su&f o
Sd nf/
&Gmq,ftrd rf LS ; (a[mif;) qD&mZl[w G ?f vifbmuke;f &cdkifjynfe,ftwGif; vlYta&;csKd;azmufrI
em;aus;&Gmae aqG'ltmrD? 'Hk;ukvm;aus;&Gmae qdkif&m pGyfpGJcsufrsm;xGufay:aerIESifhywfoufí
pGefwmtmrwf? rmrwfa&SmfzD;ESifh rmrwfplydkif? rpöwmudkzDtmeef OD;aqmifonfh &cdkifjynfe,f
ajymifydkufaus;&Gm acwåaus;&GmtkyfcsKyfa&;rSL; qdik &f m tMuaH y;aumfr&Si?f 'kw, d or®w OD;jrihaf qG

&cdkifjynfe,fwnfNidrfat;csrf;a&; e,fajrvHkNcHKa&;&,laeonhf e,fpyfa'ovHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;

275
&cdik jfynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

OD;aqmifonfh &cdkifjynfe,f pHkprf;ppfaq;a&; vma&mufypfcwf wdu k cf ukd rf jI zpfyGm;&m tMurf;zuf


aumfr&Si?f wyfrawmfrS 'kw, d Adv k cf sKyBf u;D at;0if; orm;wpfOD; aoqHk;onf/ usD;uRef;uif;pcef;udk
OD;aqmifonfh pHkprf;ppfaq;a&;tzGJU? jrefrmEdkifiH eHeuf 5 em&D 25 rdepfwiG f tpGe;f a&muf tMurf;zuf
&JwyfzGJUrS &JrSL;csKyf0if;xGef; OD;aqmifonfh pHkprf; orm;rsm;u vma&muf0dkif;0ef; ypfcwfwu kd cf u
kd &f m
ppfaq;a&;tzGJUESifh &cdkifjynfe,f0efBuD;csKyf OD;nDyk pcef;rSL;tygt0if ig;OD; 'Pf&m&&dSNyD; eHeuf 5 em&D
OD;aqmifonfh armifawmc½dik v f jkH cKH a&;? w&m;Oya' rdepf 50 wGif tMurf;zuform;rsm; jyef v nf
pd;k rd;k a&;ESihf a'ozGUH NzKd ;wd;k wufa&;qdik &f m aygif;pyf qkwcf mG oGm;Muonf/ rD;wdu k af csmif;0 uif;pcef;udk
nd§EdIif;a&;tzGJUrsm; zGJUpnf;aqmif&Gufvsuf&dSonf/ eH e uf 4 em&D rd e pf 20 wG i f tpG e f ; a&muf
tvm;wl armifawmc½dik t f wGi;f atmufwb kd m tMurf;zuform;rsm;u aoewfjzihf vma&muf
v (9) &uf tMurf;zufwu kd cf u
kd cf NH y;D aemuf rD;oifh ypfcwfNyD; rD;wdkufacsmif;0 uif;pcef;twGif;txd
aus;&Gmrsm;ü pepfwusjyefvnf xlaxmif aexdik f 0ifí "m;jzifh0dkif;0ef;ckwfojzifh &JwyfMuyf&Jjrifh?
Edkifap&eftwGuf armifawmc½dkif tkyfcsKyfa&;rSL; 'kwd,&JwyfMuyfoufEikd x f eG ;f wdYk usq;kH um vufeuf
OD;&JxG#f OD;aqmifonfhaumfrwDwpf&yf zGJUpnf; oH;k vufudk odrf;,loGm;NyD; eHeuf 4 em&D 45 rdepf
aqmif&Gufvsuf&dSonf/ wGif tMurf;zuform;rsm; jyefvnfqkwfcGmoGm;
xdkYjyif armifawma'otwGif;&dS ESpfzuf Muonf/
todkif;t0dkif;rsm;twGuf jynfwGif;jynfytvSL&Sif ewfacsmif;uif;pcef;udk eHeuf 3 em&D 35
rsm;\ vlom;csi;f pmemaxmufxm;rIqid k &f m tultnD rdepfwGif tpGef;a&muf tMurf;zuform;rsm;u
rsm;udv k nf; Edik if aH wmftpd;k &u OD;aqmifí yl;aygif; vma&muf0dkif;0ef; ypfcwfwdkufcdkufonf/ ZD;yif
aqmif&Gufvsuf&dSonf/ acsmif;pcef;udk eHeuf 4 em&DcGJwGif tpGef;a&muf
Mo*kwfv (25) &uf eHeuf t½kPfwufwGif tMurf;zuform; 150 cefY vma&muf 0 d k i f ; NyD ;
&cdkifjynfe,f armifawmc½dkiftwGif; &Jpcef;wpfck uif;pcef;twGif;txd0ifí "m;jzihf0dkif;0ef;ckwf
udk vufvkyfrdkif;rsm;jzifh rdkif;cGJwkdufcdkufjcif;jzifh ojzifh &Jwyfom;rif;ol&EdkifusqHk;um vufudkif
tpGe;f a&muf tMurf;zuform;rsm;u wku d cf u
kd rf rI sm; qufoG,fa&;puf wpfvHk;ESifhwpfvHk;xdk;aoewf
pwifjyKvyk Nf y;D aemuf ae&mtrsm;tjym;&dS &Juif;rsm;? wpfvufqHk;½IH;cJhaMumif; od&onf/
&Jpcef;rsm;udk wpfcsed w f nf;wpfNyKd iw f nf; wdu k cf u kd f avmif;'Hkpcef;udk eHeuf 3 em&D 25 rdepf
vmonf/ wG i f tpG e f ; a&muf tMurf ; zuf o rm;rsm;u
armifawma'o&dS &Juif;pcef;rsm;udk vma&muf aoewfjzihf vma&mufypfcwfwu kd cf u
kd &f m wyfzUJG 0if
ypfcwfwkdufcdkufrIjzpfpOfrsm;ü wref;om;pcef;udk rsm;u jyefvnfypfcwfwu kd cf u
kd o
f jzifh xdcu kd 'f Pf&m
eHeuf 4 em&DcGJwGif tpGef;a&muf tMurf;zuf &&dSrIr&dSaMumif; od&onf/ oD[dkVfuif;pcef;udk
orm;rsm;u vma&mufypfcwf wkdufcdkufMuonf/ eH e uf 4 em&D 5 rd e pf w G i f tpG e f ; a&muf
eHYomawmif pcef;udk eHeuf 3 em&D 35 rdepfwiG f tMurf;zuform; 100 cefY vma&muf0dkif;0ef;í
tpGe;f a&muf tMurf;zuform;rsm;u aoewfjzifh wyfzGJU0ifrsm;u jyefvnfypfcwfojzihf tcsdef
vma&mufypfcwfwu kd cf u
kd &f m &Jwyfom; nDnv D iG f tenf;i,ftwGif; jyefvnfqkwfcGmoGm;onf/
usqHk;NyD; tpGef;a&muftMurf;zuform;wpfOD; Zifydkifnmpcef;udk eHeuf 4 em&D 10 rdepfwGif
aoqHk;onf/ oabFmauGUpcef;udk eHeuf 3 em&D tpGef;a&muf tMurf;zuform;rsm;u vma&muf
45 rdepfwiG f tpGe;f a&muftMurf;zuform; 100 cefY 0dik ;f ojzifh wyfzUJG 0ifrsm;u jyefvnfypfcwf&m eHeuf

276
&cdik jfynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

4 em&D 35 rdepfwGif jyefvnfqkwfcGm oGm;onf/ tMurf;zuform;wpfOD; aoqHk;onf/ jrif;vGwf


,if;aemuf ausmufjyifqdyfuif;pcef;udk eHeuf 7 pcef;udk eHeuf 4 em&D 45 rdepfwGif tpGef;a&muf
em&D 35 rd e pf w G i f tpG e f ; a&muf t Murf ; zuf tMurf;zuform; 1000 cefu Y vma&muf 0dik ;f 0ef;
orm;rsm;u aoewfjzifv h ma&muf ypfcwfwkdufcdkuf wdkufcdkufojzifh &JrSL;[def;xufausmf? &Jwyfom;
onf/ 0if;xdkufwdkY ESpfOD;usqHk;NyD; bDat 94 wpfvuf?
y'if;acgif;wumuif;pcef;udk eHeuf 00 ydGKifh 38 ajcmufvHk;jyL;wpfvuf qHk;½IH;cJhonf/
em&D rdepf 50 wGif tpGef;a&muf tMurf;zuf tv,foHausmfpcef;udk eHeuf 4 em&D rdepf
orm;rsm;u aoewfjzifh vma&mufypfcwfwu dk cf u
kd f 50 wGif tpGef;a&muf tMurf;zuform;rsm;u
onf/ yanmifyifBuD;uif;pcef;udk eHeuf 1 em&D 0if a &muf y pf c wf w d k u f c d k u f o jzif h 'k - v0urS L ;
rdepf 20 wGif ypfcwfwkdufcdkufonf/ a&T&ifat; Zmarmif; usq;kH Ny;D wyfzUJG 0ifrsm;u jyefvnfypfcwf
pcef;udk eHeuf 4 em&DwiG f vltyk rf sm; wufvmonf &m tMurf;zuform;rsm; jyefvnfqkwfcGmoGm;
[k owif;&&dScJhNyD; oa&ukef;abmifuif;pcef;udk onf/ Oa'gif; (ewv) pcef; udk eHeuf 5 em&D 10
eH e uf 5 em&D 15 rd e pf w G i f tpG e f ; a&muf rdepfwiG f tpGe;f a&muf tMurf;zuform; 100 u
tMurf;zuform; 100 cefY0ifa&muf v monf h vma&mufypfcwfwkdufcdkufojzifh wyfzGJU0ifrsm;u
owif ; t& vl ? vuf e uf r sm; &G m twG i f ; od k Y jyefvnfypfcwf&m tMurf;zuform;rsm;rSm eHeuf
a&TUajymif;&onf/ 6 em&DwGif jyefvnfqkwfcGmoGm;onf/ ESmacgif;wkd

&cdkifjynfe,ftwGif; vHkNcHKa&;&,laeonhf wyfzGJU0ifwpfOD;ukd awGU&pOf

csed cf gvDpcef;udk eHeuf 4 em&DwiG f tpGe;f a&muf acsmif;0uif;pcef;udk eHeuf 7 em&D 25 rdepfwGif
tMurf ; zuf o rm;rsm;u vma&muf y pf c wf tpGef;a&muf tMurf;zuform;rsm;u vma&muf
wdkufcdkufojzihf wyfzGJU0ifrsm;u jyefvnfypfcwf&m ypfcwf wdkufcdkufonf/

277
&cdik jfynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

o0efacsmif;pcef;udk eHeuf 4 em&D rdepf 50 tMurf;zuform;rsm;u tcsdefudkufvma&muf


wGif tpGef;a&muf tMurf;zuform; 100 cefu Y wdu k cf u
kd &f m wyfzUJG 0ifrsm;u jyefvnfypfcwfojzihf
vma&mufypfcwfwkdufcdkufcJhNyD; udk;wefaumuf jyefvnf qkwcf mG oGm;onf/ ,mOfxed ;f &J½;kH ESifhrl;,pf
pcef;udk eHeuf 4 em&D rdepf 50 wGif tpGef;a&muf &J w yf z G J U ½H k ; rsm;twG i f ; od k Y eH e uf 3 em&D c G J w G i f
tMurf;zuform;rsm;u aoewfjzihf vma&muf tpGef;a&muf tMurf;zuform;rsm;u "mwfqD
ypfcwfwdkufcdkuf&m eHeuf 5 em&D 15 rdepfwGif ykvif; (vufvkyfAHk;) jzihf ypfcwfwkdufcdkuf&m
wyfrawmfppfaMumif;rsm; a&muf&v Sd mNy;D wyfzUJG 0if ,mOfxdef;&J½Hk; a&SUjrufcif;rD;avmifoGm;onf/
rsm;u jyefvnfypfcwfojzihf tMurf;zuform; ausmufyEÅK&mG teD;&dS t&Snf &Spaf y? tus,f 10 ay
tavmif; ajcmufavmif;&&dSonf/ &dS uGefu&pfwHwm;a[mif;udk eHeuf 8 em&D 5
awmifbZm&Juif;pcef;udk eHeuf 3 em&D rdepf rdepfwGif tpGef;a&muf tMurf;zuform;u rdkif;cGJ
40 wGif tpGef;a&muf tMurf;zuform; 10 OD; zsufqD;cJhonf/
cefYu vma&mufypfcwf wkdufcdkuo f jzihf wyfzUJG 0if xdo k Ykd tpGe;f a&muftMurf;zuform;rsm;\
rsm;u jyef v nf y pf c wf & m tMurf ; zuf o rm; ypfcwfwdkufcdkufrIrsm;aMumifh &JwyfzGJU0if &SpfOD;? 'k-
tavmif ; ig;avmif;&&dSNyD; eHeuf 5 em&D 15 v0urS L ;wpf O D ; pk p k a ygif ; ud k ; OD ; aoqH k ; NyD ;
rdepfwiG f jyefvnfqw k cf mG oGm;onf/ azmifawmfjyif vufeufi,fajcmufvuf? vufuikd q f ufo, G af &;
pcef;udk eHeuf 4 em&D 25 rdepfwiG f tpGe;f a&muf pufwpfvHk;qHk;½H I ; um vma&mufwkdufcdkufonfh
tMurf;zuform;rsm;u aoewfjzifh vma&muf tMurf;zuform; 16 OD; aoqHk;onf/
ypfcwfwdkufcdkufojzihf 'k&JtkyfatmifjrihfOD;ES i f h armifawmNrKd Ue,f ajrmufyikd ;f &dS vdy&f aus;&Gm
'kwyfMuyfpdk;0if;wdkY ESpfOD;usq;kH um wyfzUJG 0ifrsm;u wGif Mo*kwfv (25) &uf nydkif;u acwåaus;&Gm
jyefvnfypfcwfwu kd cf u kd o
f jzihf tMurf;zuform; tkyfcsKyfa&;rSL;? &mtdrfrSL;? aus;&GmtkyfcsKyfa&;rSL;
ESpfOD; aoqHk;onf/ ½Hk;tulESifh tpdk;&owif;ay;[k oHo,&dSolwdkYudk
xdkYtwl armifawmNrdKUywfvnf&dS &Jpcef;? tpGef;a&muftMurf;zuform;rsm;u owfjzwf
&Juif;rsm;udk tpGef;a&muf tMurf;zuf orm; cJhonf/ owfjzwfc&H olrsm;rSm vdy&f aus;&Gm acwå
rsm;u aoewfjzifh vma&mufypfcwfwdkufcdkuf tkycf sKyaf &;rSL; aqGwmavmif? &mtdrrf LS ; qdu k uf vl m?
rIrsm;ü &yfuGuf 5 &Juif;pcef;udk eHeuf 3 em&DcGJ aus;&Gmtkycf sKyaf &;rSL;½H;k ½H;k tul azmfwmwlvmESihf
wG i f tpG e f ; a&muf tMurf ; zuf o rm;rsm;u tv,foHausmfaus;&Gmae Zm[dwfwlaqmif; (b)
vufypfAHk;jzihf vnf;aumif;? eHeuf 3 em&D 35 qmav (37) ESpfwdkY jzpfonf/
rdepfwGif tpGef;a&muf tMurf;zuform; tiftm; armifawmNrdKUe,f? jrif;vGwNf rKd U? aus;&GmwGif
tvH;k t&if;jzihf atmf[pf0dkif;vmojzihf wyfzGJU0if Mo*kwfv (26) &uf eHeuf 5 em&DcefYu tqdkyg
rsm;u xyfrHypfcwfcJh&onf/ &Gmopfau &Juif; aus;&Gmae rsm;udk,fwdkif rdrdwdkY aetdrfrsm; udkrD;½dIU
pcef;udk eHeuf 3 em&Dcw JG iG f tpGe;f a&muf tMurf;zuf cJh&m rD;avmifrIaMumifh jrif;vGwfNrdKU ta&SUydkif;
orm;ig;OD;u vufypfAHk;jzihf vma&mufwdkufcdkuf &yfuu G &f Sd tdr&f pS v f ;kH ? aps;qkid f 13 qkid ?f um;av;pD;?
cJhonf/ NrdKU0ifwHwm; &Juif;pcef;udk eHeuf 3 tv,fydkif;&yfuGuf&dS tdrf 24 vHk;? qkdifcef; 51
em&DcGJwGif tpGef;a&muftMurf;zuform; ig;OD;u cef;? AvDwpfck? tm&ADausmif; ajcmufausmif;?
aoewfrsm;jzifh vma&mufypfcwfwdkufcdkufonf/ taemufyikd ;f &yfuu G &f Sd tdrf 45 vH;k ? tm&ADausmif;
ewv&Juif;rsm;udk eHeuf 3 em&Dcw JG iG f tpGe;f a&muf wpfausmif;? &SD'g&yfuGuf&dS tdrf 11 vHk;? aps;qkdif

278
&cdik jfynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

41 qkdif? um;ig;pD;? AvDwpfck? tm&ADausmif; jzpfyGm;aomfvnf; ,mOfESifhwyfzGJU0ifrsm; xdcdkuf


wpfausmif;? qkdifu,fav;pD; pkpkaygif; tdrf 88 'Pf&mr&aMumif; od&onf/
vHk;? aps;qkdif 54 qdkif? qkdifcef; 51 cef;? AvDESpfck? tpG e f ; a&muf t Murf ; zuf o rm;rsm;onf
tm&ADausmif; &Spfausmif;? um;udk;pD;ESihf qdkifu,f rGef;vGJ 1 em&DwGif armifawmNrdKUrawmif &yfuGuf
av;pD; rD;avmifqHk;½IH;cJhonf/ q,ftdrfrSL; tAlac:bDbD (62) ESpfudk aetdrf
vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;onf eHeuf 9 em&DcGJ twGif;odkY 0ifa&mufowfjzwfoGm;onf/
wGif w&m;Oya'pd;k rd;k a&;vkyif ef;rsm;aqmif&u G &f ef tpG e f ; a&muf t Murf ; zuf o rm;rsm;\
armfawmf,mOfrsm;jzifh xGufcGmvm&m armifawm tMurf;zufvyk af qmifraI Mumifh armifawm NrKd Ue,f?
NrdKUe,f? EGm;½Hkawmifaus;&GmteD;ta&mufwGif Zif y d k i f n mvrf ; qH k ü rG e f ; vG J 2 em&D w G i f rd k i f ;
tpG e f ; a&muf tMurf ; zuf o rm; 150 cef Y u ESpfvHk;aygufuGJNyD; rGef;vGJ 2 em&DcGJwGif aemufxyf
"m;&Snfrsm;udkifaqmifNyD; um;\ab;b,fnm rdkif;ESpfvHk; xyfrHaygufuGJojzihf a'ocHjynfolrsm;
0dkif;0ef;wm;qD;ydwfqdkY tMurf;zufojzifh wm;qD;cJh txdwfwvefYjzpf&aomfvnf; xdcdkuf'Pf&mr&
&onf/ &dSaMumif; od&onf/
vHNk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm;onf eHeuf 11 em&DcefY xdjYk yif rGe;f vGJ 2 em&DwiG f armifawmaq;½Hak &SU
wGif armifawmNrdKUe,f? NrdKUolBuD;aus;&GmtwGif; aZmwdum½Hb k ek ;f awmfBu;D ausmif;teD;&dS [dEL´ bmom0if
w&m;Oya'pd k ; rd k ; a&;vk y f i ef ; rsm;aqmif & G u f & ef rsm;aexdkifonfh aetdrftwGif;odkY tpGef;a&muf
xGufcGmvmpOf tpGef;a&muf tMurf;zuform; tMurf;zuform;rsm;u vufeufi,fjzifh av;csuf
rsm;u acsmif;ajrmif;ypfcwfjcif;? qGJrkdif;rsm;jzifh ypfcwfojzihf tjypfrt hJ &yfom; [dEL´ uav;i,f (usm;)
ta0;rS rdkif;axmifazmufcGJtMurf;zufjcif;rsm; wpfOD;aoqHk;NyD; trsKd;om;wpfOD; 'Pf&m&&dSonf/
jyKvk y f í tjyef t vS e f y pf c wf r I r sm;jzpf y G m ;NyD ; armifawmNrdKUe,f Zifydkifnmvrf;qHkteD;ü
tMurf;zuform;tavmif; wpfavmif;&&dS cJo h nf/ rGef;vGJ 1 em&DcGJwGif rdkif;ESpfvHk;? rGef;vGJ 2 em&D 15
armifawmNrdKUe,f? uRef;aygufjyKpkacsmif;0 rdepfwGif rdkif;ESpfvHk;? rGef;vGJ 2 em&D 45 rdepfwGif
&Juif;pcef;udk eHeuf 11 em&DcGJwGif tpGef;a&muf rdik ;f wpfv;kH ? nae 3 em&D 10 rdepfwiG f rdik ;f wpfv;kH ?
tMurf;zuform; 300 cefYu vma&muf 0dik ;f 0ef; nae 3 em&D rdepf 50 wGif rdkif;wpfvHk;? nae 4
ojzif h vH k N cH K a&;wyf z G J U 0if r sm;u w&m;Oya' em&D 5 rdepfwGif rdkif;wpfvHk;? nae 4 em&D 10
pd k ; rd k ; a&;aqmif & G u f & NyD ; NrKd U ol B uD ; aus;&G m ü rdepfwGif rdkif;ESpfvHk;? nae 4 em&DcGJwGif rdkif;oHk;vHk;
tpGe;f a&muf tMurf;zuform;rsm;u vufvyk rf ikd ;f ESifh nae 4 em&D 32 rdepfwGif aemufxyfrdkif;
rsm;qGí J tMurf;zufazmufcJG wku d cf u
kd frIrsm; jyKvkyf wpfvHk; pkpkaygif; rdkif; 14 vHk; qufwdkufaygufuGJrI
cJhonf/ jzpfymG ;Ny;D jzpfpOfwiG f a'ocHjynforl sm; xdcu kd 'f Pf&m
xdaY k emuf vHNk cKHa&;wyfzUJ G 0ifrsm;onf us;D uef;jyif r&&dSaMumif; od&onf/
e,fjcm;apmifh&J uGyfuGJrIXmecsKyfodkY qufvuf Mo*k wf v (27) &uf r S (28) &uf txd
xGufcGm&m rGef;vGJ 12 em&D 5 rdepfwGif armifawm tpGe;f a&muftMurf;zuform;rsm; axmifxm;onfh
NrdKUe,f? oD[dkVfjcHtvGef EGm;½Hkawmifaus;&Gmt0if vufvkyfrdkif; 45 vHk; aygufuGJNyD; aus;&Gmckepf&Gm?
um;vrf;odaYk &muf&cSd sed w f iG f tpGe;f a&muftMurf;zuf uif;pcef;wpfckESifh armifawmNrdKUay:&yfuGuf
orm;rsm;u vuf v k y f r d k i f ; jzif h tMurf ; zuf ESpaf e&mwdu Yk dk tMurf;zuform;rsm;u rD;½dUI zsuq f ;D
rdkif;axmifazmufcGJrIaMumifh tjyeftvSeyf pfcwfrI cJhonf/

279
&cdik jf ynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

vHNk cHKa&;wyfzUJG 0ifrsm;onf Mo*kwv f (30) od&ojzihf Oya'ESifhtnD ta&;,laqmif&Guf


&uf eHeufydkif;wGif armifawmNrdKUe,f e,fajr 4 cJhonf/
twGi;f w&m;Oya'pd;k rd;k a&;vkyif ef;rsm; aqmif&u G f vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;onf pufwifbmv
pOf ARSA tpGef;a&muf tMurf;zuform; 100 (3) &uf noef;acgifcefYwGif armifawmNrdKUe,f?
ausmfu wkwf? "m;rsm;jzihf 0dkif;0ef;wdu k cf ukd o f jzifh atmufjyL;raus;&GmESifh ig;cl&aus;&Gm qufoG,f
jyefvnfcck w H ukd cf u
kd &f m tMurf;zuform;rsm;onf xm;onfh ig;cl&aps;xdyw f w H m;ü rouFmzG,v f yI &f mS ;rI
teD;&daS wmifuek ;f ay:odYk xGuaf jy;wdr;f a&SmifomG ;Ny;D rsm;awGU&dSojzihf oGm;a&mufppfaq;pOf ARSA
tMurf;zuform; ac:bD&marmuf (35) ES p f ? tpGef;a&muftMurf;zuform;rsm;u vufeuf
tmEkaqmfbD (13) ESp?f aqGa,mh'al qmif; (54) ESpf i,frsm;jzihfypfcwfrIaMumifh jyefvnfypfcwf&m
ESifh tDvD,mpf (24) ESpfwdkY av;OD;udk udkifaqmif tMurf;zuform;rsm;onf aetdrf 50 udk rD;½dIU
vmonfh "m;rsm;ESit hf wl zrf;qD;&rdojzifh oufqikd &f m zsufqD;NyD; atmufjyL;raus;&GmbufodkY qkwfcGm
e,fajr&Jpcef;ü trIziG t hf a&;,l aqmif&u G cf o hJ nf/ oGm;cJhNyD; vufvkyfrdkif;wpfvHk;ESifh qufpyfypönf;
vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;onf nae 3 em&DcGJ rsm; odrf;qnf;&rdonf/
wGif a'ocHzsm;emvlemrsm;udk armifawmaq;½Hk vHkjcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;onf pufwifbmv
odyYk aYkd qmifpOf armifawmNrKd Ue,f? oD[Vkd af us;&GmteD; (4) &uf eHeufyikd ;f wGif w&m;Oya'pd;k rd;k a&;vkyif ef;
EGm;½HkawmifauGUü ARSA tpGef;a&muftMurf;zuf aqmif & G u f p Of armif a wmNrd K Ue,f ? tk e f ; awm
orm;rsm;u vufeufi,frsm;jzifh ypfcwfwu kd cf ukd f taemufaus;&Gm&dS aetdrf 120 ausmu f dk ARSA
ojzifh jyefvnfypfcwfcJh&NyD; nae 4 em&D cefYwGif tpGe;f a&muftMurf;zuform;rsm;u rD;½dIUzsufqD;
EGm;½Hak wmifvrf;qHük ARSA tpGe;f a&muf tMurf;zuf xm;aMumif;awGU&onf/ xdjYk yif aZmfrwufaus;&Gm
orm;rsm;u vufvyk rf ikd ;f ESpv f ;kH azmufcGJcJhonf/ tkyfpk? '*Fg;aus;&GmwGif aetdrf 30? aqmfuD;emr
Mo*kwv f (31) &uf rGe;f vJyG ikd ;f wGif ar,kawmif aus;&GmwGif aetdrf 50? [oFm&aus;&GmwGif aetdrf
ajc? tif;'ifaus;&GmteD; vHkjcHKa&;wyfzGJU 0ifrsm;u 10 vH;k pkpak ygif; aetdrt f vH;k 90 rD;avmifuRr;f
w&m;Oya'pdk;rdk;a&;vkyfief;aqmif&GufpOf ARSA aeaMumif; owif;t& oGm;a&muf p pf a q;&m
tpGef;a&muf tMurf;zuform; 150 ausmfu rGe;f wnfh 12 em&Dcefw Y iG f rD;Nird ;f oGm;aMumif; awGU&
"m;jzihf0ifa&muf wdkufcdkufojzifh jyefvnfckcH onf/
ypfcwf&m tMurf;zuform; wpfOD;aoqHk;cJhNyD; vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;onf rGef;vGJydkif;wGif
tMurf;zuform;rsm;u rkdif;ESpfvHk;azmufcGJojzihf armifawmNrdKUe,f? csed cf gvDaus;&GmtwGi;f w&m;Oya'
aetdrfESpfvHk; rD;avmifuRrf;cJhonf/ pdk;rdk;a&;vkyfief;aqmif&GufpOf aus;&GmtpGef&dS
vHkNcHKa&;wyfzGJU0ifrsm;onf rGef;vGJydkif;wGif aetdrfwpfvHk; rD;avmifuRrf;aeaMumif;awGU&NyD;
e,fajr 11? bl;oD;awmifNrKd Ue,f? pdr;f n§i;f jymaus;&Gm tqd k y gaetdrfwGif rdkif;ESpfvHk;aygufuGJc J h onf/
tkyfpk? jyif&Snfaus;&Gmae rouFmol t'lwmvpf tjcm;vHkNcHKa&; tzGJUwpfzGJUonf rGef;vGJydkif;wGif
(22) ESpfudkvnf;aumif;? e,fajr 6 armifawm armifawmNrdKUe,f? oabFmauGUaus;&Gmwpf0dkuf
NrdKUe,f r*FvmBuD;acsmif;0pcef;teD;odkY a&muf&dS w&m;Oya'pd;k rd;k a&;vkyif ef;rsm;aqmif&u G pf Of tqdyk g
vmaom rouFmolwpfOD;udkvnf;aumif; zrf;qD; aus;&Gm&dS aetdrf 400 cefrY mS ARSA tpGe;f a&muf
&rdojzihf ppfaq;&m xdEk pS Of ;D onf armifawma'o tMurf;zuform;rsm;\ rD;½dIUzsufqD;rIaMumifh
twGif; tMurf;zufrIjzpfpOfrsm;wGif yg0ifaMumif; rD;avmifysupf ;D aeaMumif; awGU&onf/

280
&cdik jf ynfe,ftwGi;f jzpfymG ;cJo
h nfh tMurf;zu
zuff wdu
k cf u
kd rf t
I ajctaersm; (2017)

armifawmNrKdU? trSwf 5 &yfuu G ?f MPT wm0gwdik f &&doS nf/ aus;&Gmaygif; 59 &Gm? tdrf 6842 vHk;
teD;ü naeydkif;wGif rouFmolwpfOD;udk awGU&dS& rD;½dUI zsuq
f ;D cH&Ny;D wHwm;&Sppf if; rdik ;f axmifzsuqf ;D
ojzifh vHjk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm;u oGm;a&mufppfaq;pOf jcif;cH&onf/ xdo k Ykd tMurf;zufrv
I yk &f yfrsm;aMumifh
wm0gwdkif \ ta&SUbufjcHpnf;½dk;teD; tcsif; &cdkifjynfe,f? armifawma'owGif aexdkifolrsm;
ESpvf ufr? t&Snf ud;k vufr&dS oHyu kd v
f ;kH jzihf jyKvyk f onf ae&yfpeG cYf mG í e,fpyf{&d,mtygt0if vHNk cKH &m
xm;aom vufvkyfrdkif;wpf v H k ; ES i f h tjzLa&mif ae&mrsm;wGif cdkvIHaexdkifcJhMu&m pufwifbmv
0dkif,mBudK; t&Snfay 100 cefY wpfacsmif;ESihf teD? (4) &uftxd tMurf;zufrIaMumifh ae&yfpGefYcGm
teuf ESpyf ifvrd 0f ikd , f mBuKd ; t&Snf 45 aycefw Y uYkd kd wdrf;a&Smif&ol wdkif;&if;om; 26,747 OD; &dScJhonf/
vufvkyfrdkif;ESifh qufo, G xf m;onfuakd wGU&ojzifh tqdkygtajctaewGif EdkifiHawmftpdk;&
z,f&Sm;cJh&onf/ taejzifh vlom;csif;pmemaxmufxm;rIqdkif&m

e,fpyfa'ownfNidrfat;csrf;a&;twGuf b*Fvm;a'h&Sf-jrefrm ESpfEdkifiHtMum;


uif;vSnhfppfaq;aeonhf jrefrme,fjcm;apmihfwyfzGJU0ifrsm;

ARSA tpGef; a&muftMurf;zuform;rsm;\ ulnDaxmufyHhrIrsm;udk ay;tyf&efwm0ef&dSonhf


wdkufcdkufzsufqD;rIaMumifh Mo*kwfv (25) &ufrS tavsmuf xda&mufaom tpDtrHrsm;csrSwfí
pufwifbmv (5) &uftxd vHNk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm; ulnDaxmufyHhrIrsm;udk MuufajceDvIyf&Sm;rI (Red
ESifh ARSA tpGef; a&muftMurf;zuftzGJUrsm;onf Cross Movement) ESifhtwl qufvufaqmif&Guf
xdawGUwdu k cf u
kd rf aI ygif; 97 Burd jf zpfymG ;&m vHjk cKH a&; vsu&f o
Sd nf/ xdo k aYdk qmif&uG &f mwGif ae&yfpeG cYf mG &
wyfzUJG 0if 13 OD;? Edik if 0hH efxrf;ESpOf ;D pkpak ygif; 15 OD; olrsm;tm; ulnDaxmufyHhay;tyf&mü vlom;csif;
usqHk;NyD; a'ocHwkdif;&if;om; 14 OD;? a'ocH[dE´L pmemaxmufxm;rI tultnDay;tyfjcif;qkdif&m
bmom0if ckepfO;D ? tpGe;f a&muf tMurf;zuform; tajccHrrl sm;ESit
fh nD cGjJ cm;rIr&dbS J jynfwiG ;f ^jynfy
ckepfOD; pkpkaygif; 28 OD; aoqHk;onf/ ARSA tvSL&Sifrsm;u yl;aygif;yg0ifulnDaxmufyHhEdkifa&;
tpGef;a&muftMurf;zuform; 371 OD; tao twGuf xda&mufpmG aqmif&u G o f mG ;rnfjzpfaMumif;
&&dSum 38 OD; zrf;qD;&rdonf/ xdkYjyif vHkNcHKa&; owif;xkwfjyefxm;onf/
wyfzGJU0if 15 OD;? EdkifiHh0efxrf;oHk;OD;? a'ocH pd k ; atmif
wkid ;f &if;om;av;OD; pkpak ygif; 22 OD; xdcu kd 'f Pf&m

281
vDvDMumñGefeY?f a':
umñG

vD v D M um ñG efe fY ? a': (1928-2017)


umñG (1928-2017)// / oDqckd o
hJ nf/ xdaYk emuf ]0gOD;ur,fzh ;l pm? cspaf w;vTm?
yxrqHk; EdkifiHwumNydKifyGJ0iftrsKd;orD; tm;upm; arSmifxJucspfol? cspfaqG;oH? wpfa&mifwnf;jc,f}
r,f a':vDvDMumñGefYudk puf&Sifw&m;olBuD; ponfhoDcsif;rsm;oDqdk toHvTifhcJhonf/
OD;MumñGefY ESihf a':apmñGew Yf u
Ykd 1928 ckEpS ?f {Nyv D a':vDvDMumñGefUonf zcifwm0efxrf;
(19) &ufwGif &efukefNrdKUü arG;zGm;onf/ aqmifonfjh ynfNrKd Uüaexdik cf &hJ m jynfNrdKUvGwfvyfa&;
i,fpOfu &efuek Nf rKUd c&pfvrf; (Adv k jf rwfxeG ;f tm;upm;NydKifyGJü vSHwHypfEiS hf rDwm 100 ajy;yGrJ sm;
vrf;) &dS pdefYzdvpf t*Fvdyftv,fwef;ausmif;ü wGif yxr&&do S nf/ xdak cwfu taumiftxnf
ynmoif,cl o hJ nf/ i,fpOfuyif ausmif;ESpyf wfvnf azmf a om jynf a wmf o mpD r H u d e f ; twG u f j yyG J
tm;upm;NyKd iyf rJG sm;ü 0ifa&muf,OS Nf yKd icf Jhonf/ usif;y&m xdkyGJwGif jynfNrdKUrwl&d,mtzGJUESifhwGJí
oDcsif;ajcmufyk'f oDqdkcJhonf/
xdkYaemuf &efukefwdkif; trsKd;orD;udk,fvuf
BuHhcdkifa&;rSL;tjzpf a&G;cs,fcefx Y m;jcif;cH&Ny;D aemuf
ud k ,f vuf B uHhc d k i f a&;aumif p D ñT e f M um;a&;rS L ;
OD;armifarmifuav;? OD;aZmf0dwf? a':xGm;MuL?
a':MuifpD? q&m0efa':ydkydk? OD;EGJU (abmfvDabm)?
OD;oHacsmif; (bwfpuufabm)? OD;vSjrihf (bm;uRrf;)
wdkYxHwGif tm;upm;ynmrsm; oifwef;wufa&muf
oif,cl iG hf &cJo h nf/
e,fNrKd Ursm;odv Yk nS v h f nfum ajy;ckeyf pf? vufa0S?Y
abmfvaD bm? bwfpuufabm? abmvHk; ponfh
a':vDvDMumñGefY tm;upm;enf;rsm;udk &ufwdkoifwef;rsm;zGifhvSpf
1948 ckEpS w f iG f jrefrmEdik if üH yxrqH;k usi;f y ydkYcsay;cJhonf/ xdkoifwef;rsm;onf jrefrmEdkifiH\
aom trsK;d orD; bm;uRr;f NyKd iyf w JG iG f 0ifa&muf,OS f tm;upm;orkid ;f wGif yxrqH;k tBurd t f jzpf Edik if tH ESHY
NydKifonf/ ajrjyifuRrf;? aowåmbm;? wef;bm; tjym; tm;upm; oifwef;rsm;ydcYk say;jcif; jzpfonf/
oHk;rsKd;,SOfNydKif&m a':vDvDMumñGefYu yxrqk 1954 ckESpf? azazmf0g&DvwGif &efukefNrdKU?
&cJNh y;D aemufyikd ;f 1948? 1949? 1950 ckEpS rf sm;wGif atmifqef;tm;upm;uGif;ü trsKd;om;wHcGefpdkuf
oH;k ESpq f ufwu dk f Adv
k pf o JG jzifh bm;uRr;f qkaiGzvm;udk tm;upm;NydKifyGJ usif;y&m a':vDvDMumñGeo Yf nf
&&dScJhonf/ oHv;kH ypfEiS vhf wHS yH pfNydKiyf rJG sm;ü taumif;qH;k pHcsdefrsm;
a':vDvDMumñGefYonf aw;oDcsif;oDqdkrI &í tm&Stm;upm;yGJtwGuf yPmra&G;cs,fcH
wGifvnf; 0goemygoljzpf&m ]wpf&GmpDae} oDcsif; cJh&NyD; jrefrmhtm;upm;orkdif;wGif EdkifiHudk,fpm;jyK
udk [,f&DpHwifhESifhwGJzufoDqdkcJhNyD; jrefrmhtoHu jynfyodkYoGm;a&muf ,SOfNydKif&aom yxrqHk;
xkwv f iT ahf y;cJo
h nf/ xdo k cD si;f onf a':vDvMDumñGe\ Yf trsKd;orD; jzpfvmonf/
yxrqHk;toHvTifhoDcsif; jzpfonf/ a':vDv D a':vDvMD umñGeo Yf nf udjk rBu;D \aw;Adrmef
MumñGefYonf wD;0dkif;acgif;aqmif pE´&m;q&m tzGJUwGif udkrif;aemifa&;onfh ]we*FaEG}? pE´&m;
at0rf;cifarmif\zdwfac:rIjzihf acwå&mat; cspaf qGa&;onfh ]wcsp&f mS &Sm}? udjk rwfav;a&;onfh
a&;pyfaom ]cspw f if;qd}k oDcsi;f udk yxrqH;k ud, k w
f ikd f ]vmao;w,f omat;&,f}? ],aeYygqd&k if}? ]arwåm

282
vDvDMumñGefeY?f a':
umñG vGwf
wNf idrf;oufommcGcGifh

rd;k wpfayguf}? ][du k rÇmu BuKd yg}? ]armifBu;D Nird ;f csr;f }? Mo*kwfv (26) &ufwGif &efukefNrdKUü uG,fvGef
aomwarmif\ ]cGe;f MuLvSnu hf ,
G }f ? ]awG;&cufBu;D } onf/ uG,fvGefcsdefwGif cifyGef;OD;atmifausmf
ponfo h cD si;f rsm;udk oDqt kd oHviT jhf zpfonf/ udrk sK;d vdiI f (b0opf) (pma&;q&marmifMumndK)? om;OD;rif;
\ ya'om"mwfjym;ukrÜPDwGif ]awG;&cufBuD;? acgifausm?f orD; a'gufwm&wemausm?f a':tmom
,aeYygqdk&if? vmao;w,fomat;&,f? cGef;MuL 0wDausm?f om;OD;owd;k ausm?f orD;a':ykPrÖ aD usmEf iS hf
vSnu hf , G ?f wcsp&f mS &Sm? arwåma&Tapmif;} ponfo h cD si;f ajr;ckepfO;D wdkY usef&pfonf/
rsm;udk "mwfjym;oGi;f jzpfonf/ atmifvif;a&;onfh pd k ; atmif
]arwåma&Tapmif;} oDcsif;rSm a':vDvDMumnTefY\
tausmfMum;qHk;oDcsif; jzpfcJhonf/
a':vDvDMumñGefYonf at0rf;cifarmif vGwf
wNf idrf;ouf o mmcG
cG iYf/ / Edik if aH wmftpd;k &
wD;0dkif;wGif ]rtdkao;wJhcspfol}? tdyfrufay;vdkY taejzihf jypf'PfuscHaeaom tusOf;om;rsm;udk
cspfa&;qdkovm;}? ]yef;uav;aA'g} ponfhoDcsif; jypf'PfuscaH epOf pnf;urf;vdu k ef mrI? aumif;rGepf mG
rsm;udk oDqo k d nf/ xdaY k emuf &yfem;aeaom csKad w;quf aexdkifrIwdkY tay:tajccHí tusOf;axmifvufpGJ
tzGJU jyefvnfvIyf&Sm;&m uAsmq&marmif,Ofarmf enf;Oya' tydk'f 847 ESifh 848 wdkYt& txl;
u pmom;a&;NyD; udkatmifudk;u toHoGif;onfh avQmh&ufrsm; cHpm;cGifhjyKay;vsuf&dSonf/ 2017
]tdu k ah H umfawm}? ]pHy,fyef;yefO;D r,f} ponfo h cD si;f wdkYrSm ckEpS f jrefrmh ESpo f pfu;l oMueF yf aJG wmfumvrwkid rf D
xif&Sm;onf/ tusO;f axmif pcef;toD;oD;rS pnf;urf;vdu k ef mol?
a':atmifMunf w k d Y x H r S oD c sif ; BuD ; rsm; aumif;rGepf mG aexdik o f l tusO;f om;? tusO;f olrsm;
oif,o l nf/ oDcsi;f Bu;D tyk'f 30 cef&Y Ny;D jrefrmñGeYf udk ESpfopfwGif pdwfopfvlopfjzifh b0opfpwif
oDcsif;BuD;wl&d,mtzGJUu oDcsif;rsm;toHvTifh&m Edik &f ef&nf&, G íf txl;avQm&h ufjzihf vGwNf ird ;f cGijhf yK
"mwfjym; 10 csyf&onf/ vdkufNyD jzpfaMumif; 2017 ckESpf? {NyDv (12) &uf
1987 ckESpfwGif cifyGef;jzpfol tar&duef wGif jynfaxmifpo k r®wjrefrmEdik if aH wmf Edik if aH wmf
jynfaxmifpk? 0g&Sifwef'DpD&dS AGDtdkat jrefrmydkif; twkdifyifcH½Hk;0efBuD;Xme owif;xkwfjyefcsufjzihf
toH v T i f h X meod k Y oG m ;a&muf t rI x rf ; &ojzif h xkwfjyefonf/
a':vDvDMumñGefYvnf; vdkufygoGm;cJhonf/ 1991 (u) &efukefwkdif;a'oBuD;OD;pD;rSL;½Hk;-usm; 391
ckESpfwGif jrefrmEdkifiHodkY jyefvnfa&muf&dSvmNyD; OD;? r 62 OD;? pkpkaygif; 453 OD;
pE´&m;vSx#G f acgif;aqmifaomwD;0dik ;f ESihf Adv k u f av; (c) rEÅav;wdkif;a'oBuD;OD;pD;rSL;½Hk;-usm; 356
wifah tmif\ ]oeyfcg;uRerf b0yHjk yif} ESihf ]tEkynm OD;? r 48 OD;? pkpkaygif; 404 OD;
onfrsm;odkY}? pE´&m;vSxG#f\ ]cspfpdwf} ESifh ]tcspf (*) ppfudkif;wdkif;a'oBuD;OD;pD;rSL;½Hk;-usm; 135
yHk&dyf}? pE´&m;cspfaqG\ ]ncspfol}? csKdaw;quf OD;? r 12 OD;? pkpkaygif; 147 OD;
atmifu;kd \ ]armifarmif}? armifarmifvwf\ ]rcspf (C) {&m0wDwdkif;a'oBuD;OD;pD;rSL;½Hk;-usm; 117
awmhypfaygh}? ]ta0;qH;k od}Yk ESihf ]aemufrsm;rS yefawmh OD;? r 6 OD;? pkpkaygif; 123 OD;
r,f&Sif} oDcsif;wdkYukd toHoGif;cJhonf/ (i) &Srf;jynfe,fOD;pD;rSL;½Hk;-usm; 101 OD;? r 7
1958 ckEpS w f Gif OD;atmifausmEf iS hf vufxyf OD;? pkpkaygif; 108 OD;
cJhNyD; om;ESpaf ,mufEiS hf orD;oH;k a,muf xGe;f um; (p) yJcl;wkdif;a'oBuD;OD;pD;rSL;½Hk;-usm; 139 OD;?
onf / a':vD v D M umñG e f Y o nf 2017 ck E S p f ? r 37 OD;? pkpkaygif; 176 OD;

283
vGwf
wNf idrf;oufommcGcGifh

(q) rGefjynfe,fOD;pD;rSL;½Hk;-usm; 30 OD;? r 7 OD;? twl wm0ef x rf ; aqmif Ed k i f a pa&;twG u f


pkpkaygif; 37 OD; vnf;aumif;? vl r I a &;t& iJ h n § m aomtm;jzifh
(Z) weoFm&Dwidk ;f a'oBu;D OD;pD;rSL;½H;k -usm; 25 OD; vnf;aumif; Edik if aH wmfor®wonf tusO;f axmif
(ps) ucsijf ynfe,fO;D pD;rSL;½H;k -usm; 53 OD;? r 7 OD;? toD ; oD ; wG i f tusOf ; uscH a eaom Ed k i f i H o m;
pkpkaygif; 60 OD; tusO;f om; 186 OD;udk zGUJ pnf;yHt k ajccHOya' yk'rf
(n) &cdik jf ynfe,fO;D pD;rSL;½H;k -usm; 86 OD;? r 20 204? yk'frcGJ (u) t& jypf'PfvGwfNidrf;cGiahf y;
OD;? pkpkaygif; 106 OD; vdkufaMumif; arv (23) &ufwGif jynfaxmifpk
(#) rauG;wdkif;a'oBuD;OD;pD;rSL;½Hk;-usm; 70 OD;? or®w jrefrmEdkifiHawmf EdkifiHawmfor®w½Hk;\
r 11 OD;? pkpkaygif; 81 OD; trdefYtrSwf (8^2017) jzifh xkwfjyefonf/
(X) u,m;jynfe,fOD;pD;rSL;½Hk;-usm; 6 OD;? r 1 jynfaxmifpNk ird ;f csr;f a&;nDvmcH -(21) &mpk
OD;? pkpkaygif; 7 OD; yifvHkudk BudKqdkaomtm;jzifhvnf;aumif;? EdkifiH
(!) u&ifjynfe,fOD;pD;rSL;½Hk;-usm; 30 OD;? r 3 tcsi;f csi;f rdw0f wfrysuf qufqaH &;udk a&S;½Iaom
OD;? pkpkaygif; 33 OD; tm;jzifvh nf;aumif; Edik if aH wmfor®wonf tusO;f
(¡) ukefxkwfvkyfief;Xme- usm; 111 OD;? r 12 axmiftoD;oD;wGif tusO;f uscaH eaom Edik if jH cm;om;
OD;? pkpkaygif; 123 OD; tusOf;om; 73 OD;udk zGJUpnf;yHktajccH Oya'yk'fr
(pkpkaygif; - usm; 1650 OD;? r 233 OD;? 204? yk ' f r cG J (u) t& jypf ' Pf v G w f N id r f ; cG i f h
pkpkaygif; 1883 OD;) ay;vdkufaMumif; arv (23) &ufwiG f jynfaxmifpk

vGwfNidrf;csrf;omcGihfaMumihf tusOf;axmifrS vGwfajrmufvmolrsm;ukd


rdom;pk0ifrsm;u BudKqdkMupOf

jynfaxmifpk Nird ;f csr;f a&; nDvmcH-(21) &mpk or®wjrefrmEdik if aH wmf EdkifiaH wmfor®w½Hk;\ trdefY
yifvu
kH BkduKd qakd omtm;jzihf vnf;aumif;? Edik if aH wmf\ trSwf (9^2017) jzihf xkwfjyefonf/
arwåmESifhapwemudkem;vnfNyD; rdrdtusKd;? a'o rEÅav;tusO;f axmifEiS h f tif;pdet
f usO;f axmif
tusKd;? EdkifiHawmftusKd;twGuf trsm;jynfolESifh wdüYk tusO;f uscaH e&aom tusO;f om;? ausmif;om;?

284
vGwf
wNf idrf;oufommcGcGifh vSjrifh? a'gufwm ((pD
pD;yGm;a&;ynm&Sif)

ausmif ; ol ck e pf O D ; onf Mo*k w f v (7) &uf od k Y j yef v mNyD ; &ef u k e f w uú o d k v f ü abm*aA'


eHeufydkif;wGif jyefvnfvw G af jrmufonf/ jyefvnf ygarmu©tjzpf vnf;aumif;? 1947 ckESpfwGif
vGwaf jrmufvmonfh ausmif;om;? ausmif;olrsm;rSm jref r mtpd k ; &pD ; yG m ;a&;tMuH a y;t&m&d S tjzpf
rEÅav;tusO;f axmifrS &Te;f vJah 0ausmf (c) rtjrL;? vnf;aumif; wm0ef,al qmif&u G o f nf/ a'gufwm
[d e f ; xuf a tmif (c) vD&Sif;xuf? vdIifrif;OD;? vSjrihfonf 1950 jynfhESpfwGif t*FvefEdkifiHodkY
xG#af cgifrsK;d 0if;? atmifcsr;f rif;? tif;pdet
f usO;f axmif jyefvnfoGm;a&mufNyD; atmufpzdkY'fwuúodkvfü
rS &JxG#fatmif (c) xG#fxG#f? oif;EdkifNzdK; (c) topf z G i f h a om rzG H U Nzd K ;ao;aomEd k i f i H r sm;\
oufNzdK;Edkif (c) aemifuGJwdkY jzpfonf/ tqdkyg abm*aA'bmom&yfudk uxdutjzpf oifMum;
tusOf;om;rsm;udk EdkifiHawmfor®w½Hk;\ 2017 ay;onf/
ckESpf? Mo*kwfv (4) &uf &ufpGJygpmtrSwf 102
(1)^8^or®w½Hk;t& &mZ0wfusifhxHk; Oya'yk'fr
401? yk'frcGJ (1) jzifh jypf'PfrS vGwfNidrf;oufom
cGifhjyKjcif; jzpfonf/

pd k ; atmif

vS j rif h? a'guf w m ((pDpD ; yG m ;a&;ynm&S i f )


(19
(192020
20-2 -2017)/ / pD;yGm;a&;ynm&Si?f abm*aA'
-2017)/
ynm&Sif a'gufwmvSjrihu f kd 1920 jynfEh pS ?f rwfv
(20) &ufwGif ykodrfNrdKUü arG;zGm;onf/ i,fpOfu a'gufwmvSjrifh
ykodrfNrdKU trsKd;om;txufwef;ausmif;ü 10 wef; 1958 ckEpS w f iG f tdraf pmift
h pd;k &u a'gufwm
atmifonftxd ynmoif,lonf/ vSjrifhudk jrefrmEdkifiHodkYjyefvm&ef zdwfac:cJhNyD;
1936 ckESpfwGif wuúodkvf 'kwd,oydwf &efukefwuúodkvfygarmu©csKyftjzpf cefYtyfonf/
arS m uf a omtcg a'guf w mvS j rif h o nf Oypm 1960 jynfhESpfwGif &mxl;rSEkwfxGufNyD; t*Fvef
txufwef;ausmif;ü ynmoif,laecsdefjzpfonf/ EdkifiHodkY jyefoGm;cJhonf/
1937-38 ckEpS w f iG f wuúov kd o
f r*¾\td;k a0r*¾Zif; a'gufwmvSjriho f nf ud,
k w f ikd yf nmqnf;yl;
ü t*Fvdyfpmu@pmwnf; jzpfvmonf/ 1939 cJah om vef'efwuúov kd f vef'efp;D yGm;a&;aumvdyf
ckESpfwGif abm*aA'*kPx f ;l wef;ü 0dZmÆ *kPx f ;l bGUJ (LSE) ü 1965 ckEpS rf S 1985 ckEpS t f xd abm*aA'
[ B.A(Hons)] udk yxrtqifhjzifh atmifjrifonf/ ygarmu©tjzpf wm0efxrf;aqmifNyD; pD;yGm;a&;
a'gufwmvSjrifo h nf 1939 ckEpS wf iG f t*Fvef r[mXmerSL; (Dean of Economics) &mxl;jzihf tNird ;f pm;
EdkifiHodkY ynmawmfoiftjzpf apvTwjf cif;cH&onf/ ,lonf/ 1986 ckESpfwGif tNidrf;pm;*kPfxl;aqmif
t*FvefEdkifiH&dS vef'efwuúodkvf\ emrnfBuD; ygarmu©? 1986-1990 jynfhESpfwGif urÇmhbPfESifh
aumvdyfwpfckjzpfonfh vef'efpD;yGm;a&;aumvdyf a'oEÅ&zGHUNzdK;a&;bPfrsm;ü pD;yGm;a&;twkdifyifcH
(London School of Economics) ü wufa&muf ynmoif t&m&dS (Consultant) tjzpf aqmif&Gufonf/
,l&m 1943 ckESpfwGif abm*aA'yg&*lbGJU «Ph.D a'gufwmvSjrifo h nf abm*aA'yg&*ljzpfNy;D
(Economics)» &&do S nf/ 1946 ckEpS w f iG f jrefrmEdik if H aemifwGif rzGHUNzdK;ao;aomEdkifiHrsm; (,ckzGHUNzdK;qJ

285
vSjrifh? a'gufwm ((pD
pD;yGm;a&;ynm&Sif) 0g,mr? b'´EÅ

Edik if rH sm;) udk txl;jyKavhvmaom zGUNH zKd ;a&;abm*aA' 2017 ckESpf? rwfv (9) &ufwGif xdkif;EdkifiH?
(Development Economics) ynmü urÇmwpf0ef; befaumufNrdKU? bmrGef*&ufaq;½Hkü uG,fvGef
ausmf M um;ol j zpf o nf / xd k Y j yif qif ; &J r GJawrI onf/
avQmch sa&;? zGUH NzKd ;a&; toD;tyGifhudk ydkírQrQww pd k ; atmif
cHpm;a&; ponfwdkYudkvnf; avhvmwifjyonf/
urÇ m h a bm*aA'e,f y ,f w G i f H.Myint 0g,mr? b'´EÅ (t*¾r[my@dw) (jrefrm
[laomtrnfjzifh tjynfjynfqdkif&mukefoG,fa&; 1299 -1378) / / Edik if aH wmfMo0g'gp&d,?
ESifh zGHUNzdK;wdk;wufa&; bmom&yfwGif xif&Sm; yJcl;wkdif;a'oBuD; (taemufydkif;)? ewfwvif;NrdKU?
olvnf;jzpfonf/ ZD;uke;f uav;&yf? &wemyHw k udk ?f uefawmfO;D ausmif;
a'gufwmvSjriho f nf yg&*lbUJG usr;f jzpfaom y"meem,uq&mawmf t*¾r[my@dw b'´EÅ
Theories of Welfare Economics (oufomacsmifcsa d &; 0g,mrudk crnf;awmf OD;a&Taqmhav; r,fawmf
abm*aA'-1948) pmtkyfudk jyKpkxkwfa0onf/ a':tkef;pdefwdkYu 1299 ckESpf? 'kwd,0gqdkvjynfh
1971 ckESpfwGif Economic Theory and the Under- ausmf (15) &uf? Ak'[
¨ ;l aeYwiG f yJc;l wdik ;f ? ewfwvif;
developed Countries (abm*aA'oDtkd&DESifh zGHUNzdK;rI NrdKU? ZD;ukef;uav;&yfuGufü zGm;jrifawmfrlonf/
aemufusaomEdik if rH sm;) pmtkyu f kd jyKpok nf/ 1980
jynfhESpfwGif yÍörtBudrfajrmufyHkESdyfcJhaom The
Economics of the Developing Countries (zGHUNzdK;qJ
Edik if w H \Ykd abm*aA') pmtkyo f nf a'gufwmvSjrih\ f
tatmifjrifqHk;pmtkyf jzpfonf/
a'gufwmvSjrihof nf 1993 ckEpS w f iG f ynma&;
avmurS tem;,lNyD;aemufydkif; 1994 ckEpS w f iG f
UCLA ac: University of California, Los Angeles
[u,fvDzdk;eD;,m;wuúodkvf (avmhpftdef*svdpf)] rS
ygarmu© Deepak Lal ESifhwGJzufí The Political
Economy of Poverty, Equity and Growth (qif;&Jjcif;?
b'´EÅ0g,mr
omwlnDrQjcif;ESifhzGHUNzdK;rI) pmtkyfudk jyKpkonf/
xdkpmtkyfudk 1996 ckESpfwGif Clarendon Press, q&mawmfavmif;vsmonf 1314 ckESpf?
Oxford u xkwa f 0onf/ 0gqdkvjynfhaeYwGif ewfwvif;NrdKU? uefawmfOD;
a'guf w mvS j rif h \ ES p f 50 ausmfumv
ausmif; q&mawmfb'´EÅynm0Houdk OyZÑm,f
vkyaf qmifatmifjrifrrI sm;udk EdkifiHwumrS pD;yGm;a&;
jyKvsuf rdbESpyf g;wd\
Yk ypö,mEk*[¾ jzifh &Sio
f mraP
ynm&SifwdkYu From Classical Economics to Devel- tjzpfodkYa&muf&dScJhNyD; 1319 ckESpf? wefcl;vjynfh
opment Economics : Essays in Honor of H.Myint, ausmf (5) &uf? aomMumaeYwGif ZD;ukef;uav;&yf
Macmillan, London, 1994 pmtkyü
f rSwwf rf;wifazmf OD;cifarmif? a':wifw h \
Ykd ypö,mEk*[
¾ jzifh jrifjh rwf
jycJhonf/ aom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
urÇmausmf jrefrmvlrsKd;pD;yGm;a&;ynm&Sif q&mawmfavmif;vsmonf ewfwvif;NrdKU?
a'gufwmvSjrihfonf touf (97) ESpft&G,f uefawmfOD;ausmif;q&mawmf b'´EÅynm0Ho?

286
0g,mr? b'´EÅ 0dpw
d Ó
å P? b'´EÅ

&wemyHw k udk q
f &mawmf? rEÅav;NrKd U awmifx;D vif; NrdKUe,f? oref;ukef;aus;&Gmü zGm;jrifawmfrlcJhonf/
wkduf oJukef;q&mawmf? tkwfausmif;q&mawmf? q&mawmfavmif;vsmonf 1305 ckESpf?
ol<u,fausmif;q&mawmf? odrfausmif;q&mawmf? 0gqdkvqef; (8) &ufwGif oref;ukef;ausmif;wdkuf
rEÅav;NrKd U a&Ta&;aqmifwu kd q
f &mawmf? ukoed m½Hk q&mawmf b'´EaÅ &0wudk OyZÑm,fjyKí rdbESpyf g;
wkduf aysmfbG,fausmif;wdkufq&mawmfwdkYxHü wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ udck , H ul m &Sio
f mraPtjzpfoYkd
y&d,wdåpmayrsm;udk oif,lqnf;yl;cJhonf/ a&muf&dScJhNyD; 1310 jynfhESpf? aESmif;wefcl;vqef;
q&mawmfonf ewfwvif;NrdKU? &wemyHk (15) &ufwGif &efukefNrdKU? usm;ul;ausmif;wdkuf
wkduf? uefawmfOD;ausmif;wdkuf\y"me em,u q&mawmfb'´EÅpE´udk OyZÑm,fjyKvQuf &[ef;
wm0efudk aqmif&GufawmfrlNyD; omoemawmf 'g,um OD;ygpdef &[ef;'g,dumr a':apmwif
oef Y & S i f ; wnf w H h j yef Y y G m ;a&;wG i f Ek d i f i H w mf A [d k wdkY\ ypö,mEk*¾[udkcH,lum jrihfjrwfaom&[ef;
oHCmh0efaqmiftjzpfvnf;aumif;? EdkifiHawmf tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
oHCr[mem,utzGUJ 0iftjzpf vnf;aumif; 2014 q&mawmfonf NrdKUopfNrdKUe,f? oref;ukef;
ckESpfrSpí ysHvGefawmfrlcsdeftxd EdkifiHawmf Mo0g'g ausmif; rlvOyZÑm,fq&mawmf b'´EÅa&0w?
p&d,wm0efudkvnf;aumif; xrf;aqmifcJhonf/ q&mawmfb'´EaÅ um@n? &efuek Nf rKd U? usm;ul;ausmif;
þodkYvQif omoemawmftusKd;udk o,fydk; q&mawmf b'´EÅa0ykv’? b'´EÅynmAk'¨? b'´EÅ
aqmif&GufawmfrlcJhaom q&mawmfb'´EÅ0g,mr 0g,r? jynfNrKd UaZmwdum½Hk ygVdwuúov kd f q&mawmf
onf 1369 ckESpf? (2008 ckESpf) wGif EdkifiHawmf b'´EaÅ wZed, (t*¾r[my@dw)? q&mawmf b'´EÅ
at;csr;f om,ma&;ESihf zGNYH zKd ;a&;aumifpu D qufuyf okrembd0Ho (t*¾r[my@dw)? b'´EÅok'óe?
vSL'gef;aom t*¾r[my@dwbGJUwHqdyfawmfjrwf b'´EaÅ 0ykv?’ b'´Eu Å @k v (t*¾r[my@dw) paom
udk tvSLcH&&dSawmfrlonf/ pmcsq&mawmfrsm;xHwGif y&dywdåpmayrsm;udk
q&mawmf onf omoemawmftusKd;udk oif,q l nf;yl;cJNh y;D "r®mp&d,pmcswef;udk atmifjrif
o,fy;kd aqmif&u G fawmfrl&if; oufawmf 79 ESpf? cJhonf/
odu©mawmf 59 0gt& 1378 ckEpS ?f 0gacgifvqef; q&mawmfonf jynfNrdKUaZmwdum½Hk ygVd
(14) &uf (17-8-2016) wGif b0ewfxHysHvGef wuúov kd af usmif;wdu k üf 1319 ckEpS rf S 1322 ckEpS f
awmfrlonf/ xd oDwif;oHk;NyD; wynfh&[ef;rsm;udk y&d,wdå
pmayrsm;ud k yd k Y c scJ h o nf / 1323 ck E S p f r S p í
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) awmifwGif;BuD;NrdKU? a&Ta&mifawmfbk&m;BuD;ausmif;
wdkufwGif oDwif;oHk;vsuf &SifomraPrsm;udk
0d p d w å Ó P? b'´ E Å (t*¾ r [mo'¨ r ® aysmfydkufatmif a rG ; jrLí y&d , wd å p mayrsm;ud k
aZmwdu"Z) (jrefrm 1289 -1379) / / oifMum;ydkYcsay;um pmoifwdkufBuD;rsm;odkYtyfESHí
rauG;wkid ;f a'oBu;D awmifwiG ;f Bu;D NrKd U? vufy&H n
S f cs;D jri§ ahf xmufyahH y;cJo h nf/ q&mawmfonf aEG&moD
tkyfpk? a&Ta&mifawmf bk&m;BuD;wdkuf OD;pD;y"me ausmif;ydwf&ufrsm;wGif ywf0ef;usifaus;&Gm 30
em,u? EdkifiHawmf Mo0g'gp&d,q&mawmf b'´EÅ ausmfrS &SifomraP 40 cefYESifh ausmif;om;
0dpw
d Ó
å Pudk crnf;awmf OD ; bk d ; rif ; ? r,f a wmf ausmif;ol 100 ausmfwdkYudk ESpfpOfAk'¨bmom
a':aq;wdkYu 1289 ckESpf? aESmif;wefc;l vqef; (5) ,Ofaus;rIoifwef;rsm; zGifhvSpfoifMum;ay;cJh
&uf? Ak'[¨ ;l aeYwiG f rauG;wkid ;f a'oBuD;? NrdKUopf onf/

287
0dpw
d Ó
å P? b'´EÅ 0fdZ,? b'´EÅ

q&mawmfonf omoemawmf oef&Y iS ;f wnfwhH


jyefYyGm;a&; *dkPf;aygif;pHkoHCmhtpnf;ta0;BuD;
yxrtBudrfrS yOörtBudrftxd awmifwGif;BuD;
NrdKUe,frS oHCor®Kwd&oHCmhudk,fpm;vS,ftjzpf
vnf;aumif;? Edik if aH wmfA[do k C H mh0efaqmiftjzpf
vnf;aumif;? Edik if aH wmf 0denf;"d&k t
f jzpf vnf;aumif;
aqmif&GufcJhNyD; ysHvGefawmfrlcsdefwGif EdkifiHawmf
Mo0g'gp&d, wm0eftp&daS om omoema&;udprö sm;
udk aqmif&GufcJhonf/
q&mawmfonf ausmif;om;ausmif;olrsm;
vdr®m,Ofaus;í vlaumif;vlawmfrsm;jzpfvmap b'´EÅ0dZ,
&ef ,Ofaus;rIoifwef;rsm; zGifhvSpfoifMum;ay; b'´EpÅ Ed mÅ u0dukd OyZÑm,fjyKí rdbESpyf g;\ ypö,m
jcif;? y&[dwm0[*kPf? oDv*kPf? orm"d*kPf? Ek*[ ¾ jzifh &Sio f mraPtjzpfoYkd a&muf&cSd NhJ y;D 1320
ynm*kPf? crm? Zm*&d, paomem,u*kPfwdkYESifh jynfhESpf? uqkefvqef; (9) &ufwGif aqmifqD;
jynfhpHkawmfrlojzihf EdkifiHawmftpdk;&u 2005 ckESpf ausmif;wdu k qf &mawmf b'´EyÅ @0udk OyZÑm,fjyKí
wGif t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"Z bGJUwHqdyfawmf OD;vHk;ndK a':ygheef;nmwdkY\ ypö,mEk * ¾ [ jzif h
qufuyfvSL'gef;cJhonf/ yifavmif;NrdKU? NrdKUrarGawmfausmif;BuD; c@odrfü
q&mawmfonf omomemtusKd;o,fydk; jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 90? odu©mawmf q&mawmfavmif;vsmonf yifavmif;NrdKU?
70 0gt& 1379 ckEpS ?f wefc;l vjynfah usmf (5) &uf NrKd Urausmif;Bu;D q&mawmfb'´EpÅ Ed mÅ u0d? anmifa&T
(16-4-2017) wGif b0ewfxyH sv H eG af wmfro
l nf/ NrdKUuefBuD; y&d,wdåpmoifwdkuf q&mawmfb'´EÅ
0d r vmbd 0 H o (tbd " Zr[m&|*k ½ k ? tbd " Z
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) t*¾r[m o'¨ra® Zmwdu)? rEÅav;NrKd U r*FvmbHak usmf
anmifuefwu dk f atmifajr&wemausmif; q&mawmf
b'´EÓ Å Pbd0o H (t*¾r[my@dw) ESihf ausmufBu;D
0fdZ,? b'´EÅ (t*¾r[my@dw? t*¾r[m*E¦ ausmif;q&mawmf b'´EÅynm0Ho? awmifjyif
0gpuy@dw) (jrefrm 1300 -1378) / / xD;vif;wkduf n0gpmcsq&mawmf b'´EÅ0ZD&Ak'¨d?
&Sr;f jynfe,f (awmifyikd ;f )? awmifBu;D NrKd U? ausmif;Bu;D pk &efukefNrdKU? A[ef;? tv,fawm&ygVd wuúodkvf
(0g;jym) &yfuGuf? a0VK0ef y&d,wdåpmoifwdkuf ausmif;wku d qf &mawmf b'´Eo Å &l ,
d mbd0o H (t*¾r[m
OD;pD;y"meem,u b'´E0Å Zd , (t*¾r[my@dw) y@dw) ESihf pmcsq&mawmfb'´Eo Å rk e? t&Siyf nm
udk crnf;awmf OD;vH;k xGe;f at; r,fawmf a':ygheef;apm om& tp&daS om pmcsq&mawmfrsm;xHwiG f y&d,wdå
wdkYu 1300 jynfhESpf? 0gacgifvqef; (15) &uf? pmayrsm; oif,q l nf;yl;cJNh y;D omoe"Z"r®mp&d,
Ak'¨[l;aeYwGif &Srf;jynfe,f? yifavmif;NrdKU? NrdKUr bGJUudk &&dScJhonf/
ta&SU&yfuGufü zGm;jrifawmfrlonf/ q&mawmfonf &Srf;jynfe,fawmifydkif;?
q&mawmfavmif;vsmonf 1311 ckESpfwGif yifvHkNrdKU? yd#uwf&Srf;bmomjyefausmif;wdkufwGif
yifavmif;NrdKU? NrdKUrarGawmfausmif; q&mawmf ESpfESpfwdkifwdkif pmayydkYcscJhNyD; 1328 ckESpfrSpí

288
0fdZ,? b'´EÅ 0if;rGe?f wuúokdvf

awmifBu;D NrKd U a0VK0efy&d,wdpå moifwu kd w


f iG f pmcs 0if ; rG e f ? wuú o k d v f (1939-2017)/ /
em,uwm0efjzifh y&d,wdåpmaywdkYudk ydkYcscJhonf/ pma&;q&m wuúov kd 0f if;rGeEf iS hf bmomjyefpma&;
a0VK0efq&mawmfBu;D ysv H eG af wmfrNl y;D aemuf 1980 q&m atmifcefYtrnfcH OD;0if;rGeu f k d OD;atmifoef;cif?
jynfhESpfwGif a0VK0efy&d,wdåpmoifwkdufBuD;\ a':oef;MunfwdkYu 1939 ckESpf? azazmf0g&Dv (1)
y"meem,uwm0efudk xrf;aqmifawmfrlvsuf &ufwiG f oeyfyifNrKdUe,f urmpJaus;&Gmü arG;zGm;onf/
(1) 0dok'd¨r*¾ygVd t|uxm (&Srf;bmomjyef+ &Srf;
ygVd)? (2) ygVdpmayta&;tom; (&Sr;f bmom)? (3)
a0VK0efausmif;wdu k f ordik ;f tusO;f ? (4) yd#uwf
pmayudk &Srf;jrefrmbmomjyefqdkjcif; tp&dSaom
usrf;pmrsm;udkvnf; a&;om;cJhonf/
q&mawmfonf &Sr;f jynfe,fv;kH qdik &f m yd#uwf
&Sr;f bmomjyefoC H mhtzGUJ csKyuf Bu;D rSL;usi;f yaom
y&d,wdåo'¨r®ygv pmjyefyGJawmfBuD;\tEkem,u
wm0ef? &Sr;f yd#uwfbmomjyef oHCem,utzGUJ csKyf
tEkem,u? anmifa&TNrKd U 0de,m'dE*k {¾ pmar;yGBJ u;D
\ ykpu ä pmaxmufpmrq&mawmfwm0ef? awmifBu;D wuúokdvf0if;rGef
NrKd U tpd;k &ygVdyxrjyefpmar;yGJ Bu;D Muyfa&;tzGUJ 0if i,fpOfu urmpJaus;&Gm bke;f awmfBu;D ausmif;?
q&mawmf? awmifBu;D NrKd Ue,f oHCem,utzGUJ 0if OD;ynm tvGwyf nmoifausmif;ESih f &efuek NfrKdU rvTuek ;f
q&mawmf? &Sr;f jynfe,f oHCor®Kw&d oHCmhtzGUJ csKyf jrLeDpDy,fausmif;wdkYü ynmoif,lonf/ 1956
tEkem,u? &Sr;f jynfe,f oHCmhor®Kwd& oHCmh ckEpS w
f iG f wuúov kd 0f ifpmar;yGJ atmifjrifí 1958
ud, k pf m;vS,tf jzpf omoemhwm0efrsm;udk xrf;aqmif ckESpfwGif Oypm (c) wef;ü jrefrmpmyxr&NyD;
cJhonf/ om'dk;atmifqk &&dSonf/ 1960 jynfhESpfwGif
q&mawmftm; Edik if aH wmftpd;k &u 2003 ckEpS f jrefrmpm0dZÆm (taxGaxG*kPfxl;wef;) atmifjrif
wGif r[m*E¦0gpu y@dwbGUJ wHqyd af wmf? 2008 ckEpS f onf/ trsKd;om;ynm0efOD;zdk;usm;\ b0ESifhpmay
wGif t*¾r[m*E¦0gpu y@dwbGJUwHqdyfawmfESifh usr;f udjk yKpí
k 1970 jynfEh pS wf iG f r[m0dZmÆ bGUJ &&do
S nf/
2016 ckESpfwGif t*¾r[my@dw bGJUwHqdyfawmf OD;0if;rGeo
f nf 1960 jynfEh pS w f iG f armfvNrKd if
wdkYudk qufuyfvSL'gef;cJhonf/ Oypmaumvdyf jrefrmpmXmeü enf;jytjzpf pwif
q&mawmfonf omoemawmftusK;d o,fy;kd trIxrf;onf/ 1964 ckEpS w f iG f &efuek af q;wuúov kd f
aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 80? odu©mawmf (2) jrefrmpmXmeü vufaxmufuxduXmerSL;
60 0gt& 1378 ckESpf? jymodkvqef; (8) &uf (5- tjzpf aqmif&Gufonf/ jrefrmpm oifMum;ydkYcs&if;
1-2017) wGif b0ewfxHysHvGefawmfrlonf/ EdkifiHa&;odyÜHbmomudk &efukef a'oaumvdyf (1)
ESifh (3) wdkYü 1977 ckESpfrS 1979 ckESpftxd
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) yl;wGJoifMum;ydkYcsonf/
OD;0if;rGefonf 1958 ckESpfrSpí aqmif;yg;
rsm; a&;om;onf/ uav;rsu½f yI jkH yifrsm;? wkid ;f nTeYf
jynfzl;yHkjyifrsm;ESifh acwfopfuAsm rdwfzGJUpmtkyf

289
0if;rGe?f wuúokdvf od&dE?´ b'´EÅ

wdkYudk a&;om;onf/ 1968 ckESpf trsKd;om;pmay od &d E?´ b'´EÅ (t*¾r[m y@dw? t*¾r[m
[my@d
pmya'om wwd,qkukd acwfopfuAsmrdwzf UJG pmtkyf b'¨r® aZmwdu"Z "Z)) (jrefrm 1290-1378)
jzifh &&do S nf/ tqdyk gpmtkyo f nf aZmf*s?D rif;ok0Pf? / / EdkifiHawmfMo0g'gp&d,? rGefjynfe,f? oxHkNrdKU?
'*kew f m&m? Ek,Of? aiGwm&D? xGP;f aeEG,?f Aef;armf odrfukef;&yfuGuf? v,f0efy&d,wdåpmoifwkdufESifh
ndKEUJG ? rd;k pnf? Munfat;? rif;,ka0ESihf a'gif;EG,af qG rlvrif;uGef;aZw0ef y#dywdåur®|mef;wkdufwdkY\
wdkY\ uAsmrsm;teuf xif&Sm;aom uAsmig;yk'fpD OD;pD;y"meem,u q&mawmfBuD; b'´EÅod&dE´udk
udk uAsmq&mwpfOD;csif;\ tw¬KyÜwt då usO;f ESihf crnf;awmf OD;bxGef; r,fawmf a':zGm;&ifwdkYu
twl t"dymÜ ,fziG q hf akd 0zef&if; pmzwfoEl SifhrdwfzGJU 1290 jynfEh pS ?f e,kev
f qef; (14) &uf aomMumaeY
ay;xm;aompmtkyf jzpfonf/ xdkYjyif atmifcefY wGif rGefjynfe,f? aygifNrdKUe,f? Zif;usKdufaus;&Gmü
uavmifcjJG zifh vlo Y abm vlo Y bm0usr;f ? &r®uf zGm;jrifawmfrlonf/
{u&D? ynm&Sifocifr? ol&d,uAsm? &JaoG;eDeD
wduYk kd bmomjyefa&;om;onf/ 1968 ckEpS f trsK;d om;
pmay bmomjyefpmay wwd,qkudk &JaoG;eDeD
pmtkyfjzifh &&dSonf/
OD;0if;rGefonf 1970 jynfhESpf &efukef
wuúodkvf ESpf 50 a&T&wkobifwGif jrefrmuAsm
(1920-1970) pmwrf;udk vnf;aumif;? 1972
ckEpS f Edik if w
H umpmtkyEf pS w f iG f uReaf wmfzwfcahJ om
0w¬Krsm;ESihf uReaf wmft h jrif pmwrf;udv k nf;aumif;?
1979 ckEpS w f iG f pmayAdrmef0w¬K&n S pf mwrf;zwfyüJG
jrefrm0w¬K&Snf orkdif;pmwrf;udkvnf;aumif; b'´EÅ od&dE´
zwfMum;wifoGif;onf/
OD;0if;rGeo f nf w½kwjf ynfoo Yl r®wEdik if ?H yDuif; q&mawmfavmif;vsmonf touf 16 ESpf
EdkifiHjcm;bmomodyÜHü jrefrmpmayynm&Siftjzpf t&G,w f iG f aygifNrKd U? Zif;usKu
d af us;&Gm? ausmufoabFm
oGm;a&muftrIxrf;onf/ 1999 ckESpf? azazmf ausmif;q&mawmf b'´EÅaerdE´udk OyZÑm,fjyKí
0g&Dv (1) &ufwiG f &efuek w f uúov kd f jrefrmpmXme rdbESpyf g;wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ jzifh &Sio f mraPtjzpf
wGJzufygarmu©XmerSL;tjzpfrS tNidrf;pm;,lonf/ odaYk &muf&aSd wmfrNl y;D 1309 ckEpS ?f wefaqmifrek ;f
OD;0if;rGefonf 2014 ckESpf 14 Budrfajrmuf vqef; (14) &ufwGif q&mawmfb'´EÅZ0eudk
q&m0efwifa&Tpmayqk wpfoufwmpmayqkESifh OyZÑm,fjyKí rdbESpfyg;ESifh OD;cspfvS? a':usifpdef
2015 ckEpS t f wGuf trsK;d om;pmayqk wpfoufwm wd\
Yk ypö,mEk*[ ¾ jzifh ausmufoabFmusi;f O'ukau©y
pmayqkwkdYudk csD;jr§ifhjcif;cH&onf/ odrüf jrifjh rwfaom&[ef;tjzpfoYkd a&muf&cSd o hJ nf/
pma&;q&mwuúov kd 0f if;rGeo f nf 2017 ckEpS ?f q&mawmfonf Zif;usu Kd af us;&Gm? ausmufoabFm
atmufwdkbmv (10) &uf w G i f &ef u k e f N rd K Uü ausmif; q&mawmfb'´EÅaerdE´? oxHkNrdKU v,f0ef
uG,fvGefonf/ uG,fvGef csdefwGif om;oHk;OD;? ausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅt*¾0Hombd0Ho?
orD;wpfOD;ESifh ajr;ajcmufOD; usef&pfonf/ &efukefNrdKU tv,fawm&ausmif;wdkuf q&mawmf
pd k ; atmif b'´Eo Å &l ,d mbd0o H (t*¾r[my@dw) xm;0,fNrKd U?

290
od&dE?´ b'´EÅ oDv0Ho? b'´EÅ

aCmodwm&mr ausmif;wdu k q f &mawmf b'´EÅ aCmodwm oDv0Ho? b'´EÅ (tbd"Zr[m&|*k½?k tbd"Z


bd0Ho (tbd"Zr[m&|*k½k? tbd"Zt*¾r[m t*¾r[mo'¨ra® Zmwdu) (jrefrm 1287 -1379)
o'¨ra® Zmwdu) paomq&mawmfrsm;xHü y&d,wdå / / Edik if aH wmfMo0g'gp&d,? ucsijf ynfe,f? jrpfBu;D em;
pmayrsm;ud k o if M um;cJ h N yD ; omoe"Zod & D y 0& NrKd U? "r®&udw
¨ 0ef;odak usmif;wdu
k f OD;pD;y"me em,u
"r®mp&d,bGUJ ? omoe"ZaZmwd ygv"r®mp&d,bGUJ ? q&mawmftbd"Zr[m&|*k½k? tbd"Zt*¾r[m
omoe[dw*P0gpu "r®mp&d,bGJUESifh ok0PÖ o'¨ra® Zmwdu b'´Eo Å v
D 0Houdk crnf;awmf OD;vl&?
blrdyd#uwå,yg&*lbGJUwdkYudk atmifjrif&&dScJhonf/ r,fawmf a':tDwdkYu 1287 ckESpf? wefaqmifrkef;
q&mawmfonf oxHNk rKd U? v,f0efausmif;wku d f vqef; (1) &uf aomMumaeYwGif ucsifjynfe,f?
ESihf xm;0,fNrKd U aCmodwm&mrausmif;wdu k w f w Ykd iG f jrpfBuD;em;NrdKU? qifbdkaus;&Gmü zGm;jrifcJhonf/
y&d,wdåpmayrsm; oifMum;ydkYcscJhonf/ q&mawmf
onf oxHNk rKd U ok0PÖbrl d y&d,wdo å moe[dwtoif;
\em,uESifh ykpämuwm0ef? EdkifiHawmf y&d,wdå
omoemhwuúov kd f r[m"r®mp&d,wef; jyifypmppf
wm0efwu Ykd x
kd rf;aqmifcNhJ y;D omoemoef&Y iS ;f wnfwHh
jyefYyGm;a&;wGif EdkifiHawmf0denf;"dk&f obmywd
q&mawmftjzpf vnf;aumif;? Edik if aH wmf A[do k C H mh
0efaqmiftjzpfvnf;aumif;? Edik if aH wmf oHCr[m
em,utzGJU0ifESifh EdkifiHawmfoHCr[m em,u
tzGUJ 'kw, d Ouú|tjzpf vnf;aumif; xrf;aqmifchJ
onf/ 2005 ckEpS rf S ysv H eG af wmfrcl sed t
f xd Edik if aH wmf
Mo0g'gp&d,wm0efudk xrf;aqmifcJhonf/ b'´EoD
Å v
o D 0Ho
omoemawmf t usKd ; o,f y d k ; aqmif & G u f
awmfrlí vZÆDayov? odu©mumrpaom*kPfwdkY q&mawmfavmif;vsmonf 1299 ckESpf?
ESifh jynfhpHkawmfrlaom q&mawmfb'´EÅod&dE´tm; wydw Yk vJG qef; (2) &ufwiG f uomNrKd U? ajrmufausmif;
Ed k i f i H a wmf t pd k ; &u t*¾ r [m*E¦ 0 gpuy@d w q&mawmfBuD;udk OyZÑm,fjyKí rdbESpfyg;wdkY\
bGJUwHqdyfawmfudk 2000 jynfhESpfwGifvnf;aumif;? ypö,mEk*¾[jzifh &SifomraPtjzpfodkYa&muf&dScJhNyD;
t*¾r[my@dwbGJUwHqdyfawmfudk 2003 ckESpfwGif 1306 ckEpS ?f wydw Yk v
JG jynfah usmf (3) &uf? Ak'[
¨ ;l aeY
vnf ; aumif ; ? t*¾ r [mo'¨ r ® a Zmwd u "ZbG J U wGif acgifzl;aus;&Gmopfausmif; q&mawmf b'´EÅ
wH q d y f a wmf u d k 2007 ck E S p f w G i f v nf ; aumif ; eE´0o H udk OyZÑm,fjyKvsuf rdbESpyf g;wd\ Yk ypö,m
qufuyfvSL'gef;cJhonf/ Ek*[ ¾ jzifh jrpfBu;D em;NrKd U? wavmBu;D aus;&Gmausmif;
q&mawmfonf omoemtusKd; o,fydk; wdu k f c@odrüf jrifjh rwfaom&[ef;tjzpfoYkd a&muf
aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 89 ESpf? odu©m &dScJhonf/
awmf 69 0gt& 1378 ckESpf? waygif;vjynfhausmf q&mawmfonf uomNrdKU? ajrmufausmif;
(12) &uf (24-3-2017) wGif b0ewfxHysHvGef q&mawmfx H ü vnf ; aumif ; ? jrpf B uD ; em;Nrd K U
awmfrlonf/ qifbakd us;&Gm acgifz;l opfq&mawmf b'´EÅ eE´0o H ?
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) a&TuNl rKd U NrKd Urausmif;q&mawmf b'´EZÅ 0e (tbd"Z

291
oDv0Ho? b'´EÅ okcad tmif

r[m&|*k ½ k ) ? jrpf B uD ; em;Nrd K U? 0ef ; od k a usmif ; omoemawmftwGuf tav;xm;aqmif&u G af wmfrl


q&mawmf b'´EÅpEd´rm? rEÅav;NrdKU 'u©dPm&mr ojzihf &[ef;&Siv f wl \
Ydk MunfnKd ru I dk cH,l&&dSonf/
bk&m;BuD;wdkuf? rpdk;&drfausmif;wkduf? r[ma0,H q&mawmftm; Edik if aH wmftpd;k &u 199 -ckEpS w f iG f
bHo k mausmif;wdu k ?f a&Ta&;aqmifausmif;wdu k frsm;rS t*¾r[my@dwbGJU wHqdyfawmf? 1992 ckESpfwGif
pmcstausmf q&mawmfBu;D rsm;xHwiG f vnf;aumif;? t*¾r[mo'¨r® aZmwdu"ZbGUJ wHqyd af wmf? 2006
yckuLú NrKd U r[m0dow k m&mrausmif;wku d f q&mawmf ckESpfwGif tbd"Zr[m&|*k½kbGJUwHqdyfawmfESifh
BuD;rsm;xHwGif vnf;aumif;? t|uxm#Dumusrf; 2012 ckESpfwiG f tbd"Zt*¾r[mo'¨ra® ZmwdubGUJ
pmrsm;udk oif,q l nf;yl;cJNh y;D yxrjyefpmar;yGw J iG f wHqyd af wmfwdkYudk qufuyfvSL'gef;cJhonf/
i,f? vwf? BuD;wef;rsm;udk atmifjrifcJhNyD; "r®m q&mawmf o nf omoemtusKd ; o,f y d k ;
p&d,wef;udkvnf; atmifjrifcJhí 1315 ckESpfwGif aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 92 ESpf? odu©m
omoe"Z"r®mp&d,bGJUudk &&dScJhonf/ awmf 72 0gt& 1379 ckESpf? e,kefvjynfhausmf
q&mawmfonf rEÅav;NrdKU? jrif;0efausmif; (9) (18-6-2017) &ufwiG f b0ewfxyH sv H eG af wmfrl
wkdufü vnf;aumif;? rdk;aumif;NrdKU? er®wD;? Owå&m onf/
&mrausmif;wdkufü vnf;aumif;? jrpfBuD;em;NrdKU armif n d K xG e f ; (jref r mpm)
"r® & ud © w 0ef ; od k a usmif ; wd k u f ü vnf ; aumif ;
y&d,wdpå mayrsm;udk aeY0gn0g oifMum;ydcYk sco hJ nf/ okcdatmif (ausmfqef;? O;D ) (1922-2017
2017))/ /
(1922-2017
q&mawmfonf jrpfBuD;em;NrdKU? rdk;n§if;NrdKU? ok c d a tmif t rnf j zif h pmayrsm;? jyZmwf E S i f h
Aef;armfNrdKU? a&TulNrdKUwdkYü "r®mp&d,ESifh yxrjyef ½ky&f iS Zf mwfvrf;rsm;? aw;oDcsi;f rsm; a&;om;jyKpo k l
pmajzXmersm;&&daS tmif aqmif&u G cf NhJ y;D apwDawmf OD;ausmfqef;udk OD;ouf0if;? a':jr,Ofwu Ykd 1922
tql 30 udk topfwnfxm;rGrf;rHjyifqif&mwGif ckESpf? Zlvdkifv (17) &ufwGif armfvNrdKifNrdKU?
OD;aqmifraI y;cJo h nf/ oHCmhtzGUJ tpnf;tqifq h ifh xm;0,fpk&yf? usm;wHwm;vrf;ü arG;zGm;onf/
wGif omoemawmfoefY&Sif;wnfwHhjyefYyGm;a&; rlv i,fpOfu ausmufqnfNrKdU&dS a&em;bke;f awmfBu;D
0efaqmif 66 yg;tzGJU0iftjzpf vnf;aumif;? ausmif;ü ynmoif,o l nf/ 'kw, d urÇm ppftwGi;f
yxrtBudrfESifh'kwd,tBudrfwGif EdkifiHawmf A[dk jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m toHvTifhXmewGif tpDtpOf
oHCmh0efaqmif? wwd,ESifhpwkw¬tBudrfwGif vufaxmuftjzpf trIxrf;onf/ ppfNyD;aemuf
EdkifiHawmf oHCr[mem,utzGJU0if? yOörtBudrf ta&;ay:wuúov kd Ef iS &hf efuek w
f uúovkd üf qufvuf
3 ESpfoufwrf;wGif EdkifiHawmfoHCr[mem,u ynmqnf;yl;onf/ 1950 jynfhESpfwGif 0dZÆmbGJU
tzGJU 'kwd,Ouú|ESifh ,ckysHvGefawmfrlcsdeftxd &&dNS y;D Adv
k af vmif;oifwef;ausmif; trSwfpOf (5) odkY
EdkifiHawmf Mo0g'gp&d,wm0efudk xrf;aqmifcJh wufa&mufonf/ wyfrawmf (Munf;) A[dpk pfausmif;
onf/ ESifhumuG,fa&;0efBuD;Xme pdwf"mwfppfqifa&;
q&mawmfonf trsK;d bmomom oemawmf Xme? jr0wDr*¾Zif; wGzJ uft,f'w D m? ppfEvS ;kH *sme,f
ta&;udk tav;ay;aqmif&u G af wmfrjl cif;? y&d,wdå ESifha&mifjcnf*sme,f t,f'DwmcsKyfwm0efrsm;
omoemawmfjyefyY mG ;a&;twGuf BuKd ;yrf; aqmif&u G f xrf;aqmifonf/
awmfrljcif;? omoemawmfxGef;um; jyefYyGm;a&;udk 1962 ckESpfwGif owif;pOft,f'DwmcsKyf
raerem; BuKd ;yrf;aqmif&u G af wmfrjl cif;? omoemawmf wm0efEiS hf 1964 ckEpS w f iG f jrefrmhtoHñeT Mf um;a&;0ef
ta&;ES i f h M uH K vmvQif vl r sKd ;yk*¾dKvfraxmufbJ wm0efwdkYudk xrf;aqmifonf/ 1966 ckESpfwGif

292
okcad tmif okpdwå? b'´EÅ

jrefrmowif;pmq&m ig;OD;udkOD;aqmifum *smreD ajymaomtcg (jyZmwf)? wdaYk cwf wdpYk epf wdcYk spw f ahJ jr
EdkifiHü Journalism Diploma oifwef;wufa&muf (jyZmwf)? rd;k jyma&mifay:u Mu,fjzLwpfyiG hf (½ky&f iS )f ?
onf/ 1968 ckESpfwGif jyefMum;a&;0efBuD;Xme tjzLa&mifarwåm (½ky&f iS )f ? tjyefvrf;ucspaf rwåm
owif;pmynmoifwef;ü ausmif;tkyBf u;D wm0efukd (½ky&f iS )f wdjYkzpfNy;D a&;pyfcahJ omoDcsi;f rsm;rSm Nird ;f Nird ;f td
xrf;aqmifonf/ 1974 ckESpfwGif umuG,fa&; oDqdkaom ppfonfudkudka&? pdrf;rdkYrdkYoDqdkaom
OD;pD;csKyf½Hk; (Munf;) okawoeXmeü ppfOD;pD;rSL; pnf;vHk;nDnGwfwJhwdkY&JUwyfrawmf? Munf; a& av
(yxrwef;) 'kw, d Adv
k rf LS ;Bu;D tqifjh zifx
h rf;aqmif wyf r awmf o m;rsm;oD q d k a om opö m av;csuf
onf/ 1979 ckESpfwGif vrf;pOfvli,fpnf;½Hk;a&; oHrdIESuf? Or®mwifoDqdkaom Munfvifaomtjrif?
A[dak umfrwDü wGzJ uftwGi;f a&;rSL;wm0efukd xrf; wuúodkvfaZmfrif;rif;? auwk0if;xG#f? wuúodkvf
aqmifonf/ udkudkaZmf? arqGd? pdrf;rdkYrdkY? Nidrf;Nidrf;tdwdkYoDqdkaom
wdkYwyfrawmfwkdYjzpfonf/
q&mokcad tmif (OD;ausmq f ef;) onf 2017
ckESpf? {NyDv 29 &ufwGif &efukefNrdKUü uG,fvGef
onf/ uG,fvGefcsdefwGif ZeD; a':cifjrjr? orD;
wpfOD;? ajr; ESpfOD;? jrpfwpfOD; usef&pfonf/

pd k ; atmif

okpw
d ?å b'´EÅ (tbd"Z t*¾r[mo'¨raZmwd
a® Zmwdu?
t*¾ r [mo'¨ r ® aZmwd u "Z? t*¾ r [m
okcdatmif ur®|memp&d,) (jrefrm 1293-1379) / /
tbd"Z t*¾r[mo'¨r®aZmwdu? t*¾r[mo'¨r®
1988 ckESpf EdkifiHawmfNidrf0yfydjym;rI wnf aZmwdu"Z? t*¾r[mur®|memp&d,? omoe"Z
aqmufa&;tzGUJ \ ajyma&;qdck iG &hf o Sd El iS hf aemufyikd ;f od&yD 0& "r®mp&d,? rauG;wdik ;f a'oBu;D ? NrKd UopfNrKd U
wGif EdkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGUH NzKd ;a&; rdk;ukwf 0dyóemwdkufcGJtrSwf (178)? vdIifeHYom
aumifpD owif;xkwjf yefa&;tzGUJ acgif;aqmiftjzpf "r®&dyfom ausmif;wkdufq&mawmf b'´EÅokpdwåudk
cefYtyfjcif;cH&onf/ 1989 ckESpfwGif tpdk;&\ crnf;awmf OD;cspfpdef? r,fawmf a':a&Tqufwu Ykd
owif;xkwfjyefa&;tzGJUudk OD;aqmifí w½kwf 1293 ckESpf? ewfawmfvjynfhausmf (8) &uf
jynfolYor®wEdkifiHodkY oGm;a&mufonf/ 1993 (aomMumaeY) wGif ewfarmufNrKd Ue,f? auR;wl;uef
ckEpS rf S 2002 ckEpS t
f xd jyefMum;a&;0efBu;D XmewGif aus;&Gmü zGm;jrifonf/
tBuHay;t&m&dStjzpf wm0efxrf;aqmifonf/ q&mawmfavmif;vsmonf 1309 ckESpf?
q&mokcdatmif a&;om;xkwfa0cJhaom wefaqmifrek ;f vjynfah usmf (4) &ufwiG f auR;wl;uef
pmtkyrf sm;rSm Morality of Myanmar (1997)? English aus;&Gm? awm&ausmif;q&mawmf b'´EÅokreudk
Speaking & Mass Media (1997-98)? ESpi f g;q,fjynhf OyZÑm,fjyKí &Sio f mraPtjzpfoYkd a&muf&aSd wmfrl
a&T&wkwyfrawmfppfcsDa&; aw;oDcsif;rsm;wdkYjzpf onf/ 1314 ckEpS ?f wefaqmifrek ;f vjynfah usmf (4)
onf/ jyZmwfESifh½kyf&SifZmwfvrf;rsm;rSm aoG;u &ufwGif NrdKUopfNrdKU? "r®modOöem&mrausmif;wdkuf

293
okpdwå? b'´EÅ okremeE´? b'´EÅ

q&mawmfb'´EÅZ0eudk OyZÑm,fjyKí NrdKUopfNrdKU? ]tbd"Zt*¾r[mo'¨r®aZmwdubGJU} wHqdyfawmf


v,fjyif&yfuu G af e OD;ausmcf if? a':axG;rdom;pkwYkd wdkYudk tvSLcH&&dSawmfrlonf/
\ ypö,mEk*¾[udkcH,lum "r®modOöem&mrausmif; q&mawmfonf omoemawmf tusK;d o,fy;kd
wkud f c@odrüf jrifjh rwfaom&[ef;tjzpfoYkd a&muf&Sd aqmif&u G af wmfrNl y;D oufawmf 86 ESp?f odum© awmf
awmfrlonf/ 66 0gt& 1379 ckEpS ?f wefaqmifrek ;f vqef; (2)
q&mawmfonf auR;wl;uefaus;&Gm awm& (21-10-2017)&ufwGif b0ewfxHysHvGefawmfrl
ausmif;q&mawmf b'´EÅokre? "r®modÍöem&mr onf/
ausmif;q&mawmf b'´EÅZ0e? rEÅav;NrdKU r[meEd´ pd k ; atmif
aoem&mrausmif;q&mawmf tbd"Zr[m&|*k½k
b'´EÅeEd´aoe? bk&m;BuD;ausmif;wdkuf q&mawmf okremeE´? b'´EÅ (t*¾r[m y@dw? t*¾r[m
[my@d
b'´EÅOuúHo? b'´EÅukrm&? yckuúLNrdKU r[m0dokwm *E¦0gpuy@dw) (jrefrm 1296-1378) /
&mrausmif;wdkuf q&mawmf tbd"Zr[m&|*k½k / &efukefwkdif;a'oBuD;? r*FvmawmifnTefYNrdKUe,f?
b'´EÅokE´& paomq&mawmfrsm;xHwGif ]omoe awmifvHk;jyef&yfuGuf? qkawmif;jynfhausmif;wdkuf
"Zod&Dy0&"r®mp&d,bGJU} &&dSonftxd y&d,wdå OD;pD;y"me em,u? t*¾r[m*E¦0gpu y@dw? t*¾
pmayrsm;udk oif,lqnf;yl;awmfrlonf/ r[my@dw b'´Eo Å rk emeE´uk d crnf;awmf OD;atmifo;D
q&mawmfonf oHCmhtzGUJ tpnf;tqifq h ifh r,fawmf a':at;,HkwdkYu 1296 ckESpf? 0gacgif
wGif NrdKUe,foHCem,utzGJU Ouú|wm0efudk vqef; (8) &uf? aomMumaeYwiG f &efuek w f ik d ;f a'oBu;D ?
vnf;aumif;? EdkifiHawmfoHCor®Kwd& oHCmh tif;pdeNf rKd Ue,f odraf csmif;aus;&Gmü zGm;jrifco hJ nf/
udk,fpm;vS,fwm0efudkvnf;aumif;? wdkif;oHCmh q&mawmfavmif;vsmonf 1309 ckESpf?
0d e d p ä , tzG J U obmywd w m0ef udkvnf;aumif;? waygif;vqef; (10) &ufwGif tif;pdefNrdKUe,f?
wdik ;f 0denf;"d&k w f m0efuv kd nf;aumif; xrf;aqmifNy;D odrfacsmif;aus;&Gm ta&SUausmif;BuD; q&mawmf
omoemjyKouf w rf ; 66 ES p f t wG i f ; tjcm; OD;oDvmpm&udk OyZÑm,fjyKí rdbESpyf g;wd\ Yk ypö,m
bmom0ifwdkYudk Ak'¨bmomodkYouf0if,HkMunf Ek*[ ¾ jzifh &Sio f mraPtjzpfoYkd a&muf&cSd NhJ y;D 1315
vmatmif pnf;½Hk;aqmif&GufEdkifjcif;? Ak'¨bmom ckEpS ?f aESmif;wefc;l vqef; (7) &ufwiG f qkawmif;jynfh
,Ofaus;rIoifwef;rsm; ESpfpOfzGifhvSpfoifMum; ygVdwuúov kd af usmif;wdu k f q&mawmfb'´EyÅ @dw
ay;jcif;? bke;f awmfBu;D oif ynma&;ausmif; zGiv hf pS f eE´ukd OyZÑm,fjyKí yJc;l wkid ;f a'oBu;D ykw;D uke;f NrKd U
oif M um;ay;jcif ; ? 0d y óemw&m;pcef ; rsm; OD;ydk a':r,fusif rdom;pkwdkY\ ypö,mEk*¾[jzihf
zGifhvSpfjcif;? bmoma&;pmayrsm; a&;om;jcif;? jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJhonf/
y&d,wdåpmayrsm; oifMum;ydkYcsay;jcif; paom q&mawmfonf odrfacsmif;a&SUausmif;BuD;
omoemjyKwm0efrsm;udk xrf;aqmifawmfrlonf/ q&mawmfO;D oDvpm&ESih f pmcsq&mawmfrsm;? qkawmif;
þokv Yd Qif Ak'o ¨ moemawmftusK;d udk xufoef jynfhygVdwuúodkvf ausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅ
aomvHv Yk 0D&, d wdjYk zihf o,fy;kd aqmif&u G af wmfrjl cif; y@dweE´? t&Siyf nm&udw © ? rEÅav;NrKd Ur[ma0,H
aMumifh omoemh"k&0[*kPf? vZDÆayov’odu©m bHkomausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅuvsmPm
umr*kPf ponfwEYkd iS hf jynfph akH wmfral om q&mawmf bd0o H (t*¾r[my@dw)? rEÅav;NrKdU rpd;k &drw f u k d af [mif;
onf 1356 ckEpS w f iG f Edik if aH wmftpd;k &u qufuyf q&mawmf b'´E0Å pd w d må bd0o
H ? awmifx;D vif;wdkuf
aom ]t*¾r[mur®|memp&d,bGUJ }? 1364 ckEpS w f iG f q&mawmf b'´EyÅ n k meE´mbd0o H (t*¾r[my@dw)

294
okremeE´? b'´EÅ aomif;[ef? OD;

aomif;[ef? OD; (1933-2017)/ / OD;aomif;[ef


udk 1933 ckESpf? Zlvikd v f (28) &ufwiG f rGejf ynfe,f?
oxHkNrdKUü wdik ;f &if;aq;orm;awmfBu;D OD;bdk;jcHKESifh
a':ESi;f wdu Yk arG;zGm;onf/ arG;csi;f armifErS ckepfa,muf
teuf ti,fq;kH om;jzpfonf/ i,fpOfuwnf;u
yef;csDynmudk 0goemxHkcJhol jzpfonf/
13ESpft&G,fwGif oxHNk rKd UrS yef;csD q&mBu;D
OD;tHk;armifxHwGif yef;csyD nm&yfukd pwifoifMum;
onf/ q&mBuD;OD;tHk;armifxHwGif ½kyf&Sifydkpwm
yef;csDa&;enf;udk t"duxm;í oif,l a vh u sif h
okremeE´? b'´EÅ cJhonf/
1948 ckEpS ?f Zefe0g&Dv (4) &ufwiG f oxHNk rKd Uü
paom q&mawmfrsm;xHwGif y&d,wdåpmayrsm; usif;yaom vGwfvyfa&;aeYtxdrf;trSwf yef;csD
oif,lcJhNyD; tpdk;&pmcswef;udk oH,kwåedum, NyKd iyf üJG yxrOD;qH;k a&Twq H yd fudk qGwcf ;l &&dcS o
hJ nf/
*kPfxl;ESifhwuG atmifjrifawmfrlí omoe"Z xdq k o k nf touf 15 ESpf t&G,f ausmif;aepOf
od&Dy0&"r®mp&d,bGJUudk &&dScJhonf/ wGif&&dSaom yxrOD;qHk; qkwHqdyfjzpfonf/
q&mawmfonf r*FvmawmifnTefYNrdKUe,f? OD;aomif;[efonf 1959 ckEpS w f iG f oxHNk rKd U
qkawmif;jynfhausmif;wdkufü pmayy&d,wdårsm; txufwef;ausmif;rS rufx&pfatmifjrifcJhonf/
ydcYk scNhJ y;D y"meem,u q&mawmftjzpf aqmif&u G f od k Y a omf armif a omif ; [ef r S m wuú o d k v f
cJhonf/ q&mawmfonf NrdKUe,f0denf;"dk&f? wkdif; qufwuf&ef pdwfr0ifpm;bJ yef;csDynmudkom
0denf;"dk&f? NrdKUe,foHCmh0efaqmif EdkifiHawmf oHC oif,&l ef pdwt f m;xufoefco hJ nf/
r[mem,utzGJU? ynma&;tzGJUi,f tzGJU0if 1952 ckESpfodkYa&mufaomtcg *sLAvDa[m
q&mawmftjzpf omoemhwm0efxrf;aqmifcJh cef;rwGifzGifhvSpfaom yef;csDyef;ykoifwef;ausmif;
onf/ wGif pwifwufa&muf oifMum;cGifh&&dScJhonf/
q&mawmftm; EdkifiHawmftpdk;&u 1998 armifaomif;[ef\ ausmif;aezufrsm;rSm okckr
ckESpfwGif r[m*E¦0gpuy@dw bGJUwHqdyfawmf? tH;k cif? S wifa&T? pH&ifEiS phf ed wf ifaz (½ky&f iS 'f g½du
k w f m)
2005 ckESpfwGif t*¾r[m*E¦0gpu y@dwbGJU wdjYk zpfMuonf/ ausmif;tkyBf u;D rSm OD;cifarmifjzpfNy;D ?
wHqdyfawmf? 2011 ckESpfwGif t*¾r[my@dwbGJU enf;jyrsm;rSm OD; M wifat;u tajccHyq kH yJG nm
wHqdyfawmfwdkYudk qufuyfvSL'gef;cJhonf/ udo k ifjyNy;D OD;jrwfausmu f yef;cseD nf;ynmudk oifjycJh
q&mawmfonf omomemtusKd;o,fydk; onf/
aqmif&u G af wmfr&l if; oufawmf 83 ESp?f odum© awmf armifaomif;[efonf *sLAvDa[m&dS yef;cs^D
63 0gt& 1378 ckEpS ?f jymodv k jynfah usmf (10) &uf yef;ykausmif;odkYwufa&mufNyD; ajcmufvtMum
(22-1-2017) wGif b0ewfxHysHvGefawmfrlonf/ wGif jrefrmEdik if EH iS t hf ar&duef,Ofaus;rI yl;aygif;
zvS,af &;tzGUJ u usi;f yaom jrefrmjynfv;kH qdik &f m
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) yef;csDjyyGJwGif a&TpvG,fqk (2 nd GOLD AWARD)
&&dScJhonf/

295
aomif;[ef? OD;

yef;csq D &mtjzpf ESpEf pS Mf umvkyu f ikd cf o


hJ nf/ pme,fZif;
yef;csDq&mtjzpf jr0wD? aoG;aomuf? ya'om?
e0a';? pmayAdrmef? wdik ;f &if;ol ponfh*sme,frsm;?
pmapmifrsm;wGiv f nf; o½kyaf zmfyef;csrD sm;udk a&;qGJ
cJo h nf/ urÇmu h se;f rma&;tzGJU\ taqmufttHk
opf B uD ; ü jref r mEd k i f i H r S v S L 'gef ; aom eH&Huyf
yef;csu D m;t&G,f qDaq;yef;csu D m;udk q&mBu;D OD;M
wifat;ESit hf wl q&mOD;aomif;[ef vufprG ;f jycGihf
&cJhonf/
1960 0ef;usifumvrSpí jyefMum;a&;
0efBu;D XmerSusi;f yaom tvkyo f rm;aeY? awmifol
OD;aomif;[ef v,form;aeY? wyfrawmfaeY? jynfaxmifpkaeY?
caygif ; yG J a wmf a eY ? 'l ; ,m;yG J a wmf a eY r sm;wG i f
1952 ck E S p f u k e f c geD ; wG i f a&T w d * H k b k & m; OD;aomif;[efa&;qGJaom eH&Huyfydkpwmyef;csD
waygif;yGJawmfyef;csDjyyGJwGif 'kwd,qkudk xyfrH&&dS vuf&mtrsm;tjym;udk jrefrmEdkifiH&dS NrdKUBuD;rsm;odkY
cJo
h nf/ 1953 ckEpS w f iG f &efuek yf ef;cs^D yef;ykausmif; yHEk ydS jf zefaY 0cJo h nf/
rS yef;csD ynmbG J U vuf r S w f u d k &&d S c J h o nf / 1970 jynfhESpfwGif OD;aomif;[ef\ ]]yef;csD
armifaomif;[efonf jyifyyef;csDq&mBuD;rsm;jzpf odyÜHoifwef;}} udk &efukefNrdKU? a&Twd*Hkbk&m;vrf;ESifh
aom OD;odef;[ef? OD;pH0if;? OD;aiGudkifwdkYxHwGif ukeo f nfvrf;axmifw h iG f pwifziG v fh pS cf o
hJ nf/ ,if;
vnf; ynmoif,lcJhonf/ yef;cso D ifwef;ü tajccHyq k H yJ G nmrSpNy;D (water colour) (oil
1953 ckESpfrSmyif ynma&;0efBuD;XmewGif colour) txd oifMum;ay;onf/ xd& k ufyikd ;f wGif
ausmif;oifyef;cseD nf;jyq&mtjzpf pwiftrIxrf; &efuek Nf rKd UodYk vma&mufrwufa&mufEdkifolrsm; \
onf/ 1954 ckEpS w f iG f a':cifvv S ES iS hf awmifiNl rKd Uü awmif ; qd k c suf t & ]]yef ; csD o d y Ü H p may;pm,l
vufxyfonf/ xdkYaemuf 1953-56 ckESpftxd? ta0;oifwef;ausmif;}} udkyg xyfrHzGifhvSpfay;cJh
jzL;NrKd Ue,f txufwef;ausmif;wGif vnf;aumif;? onf/
&efukefwdkif;? r&rf;ukef;NrdKUe,f&dS jynfaxmifpk jrefrmEdik if wH iG f wpfBurd w f pfcgrQ xkwaf 0cJjh cif;
txufwef;ausmif;wGif vnf;aumif;? &efuek w f ikd ;f ? r&dSaom ]]£wdå,tacsmtvSa&;qGJenf;}} pmtkyf
urm&GwfNrdKUe,f vlrI0efxrf;usm;ausmif;wGif udk 1970 jynfEh pS w f iG f xkwaf 0cJo h nf/ xdjYkyif ]]tajccH
vnf;aumif; ausmif;oifyef;csq D &mtjzpf trIxrf; yef;csyD nm}} pmtkyEf iS hf ]]ta&mifa&G;cs,ef nf;pmtky}f }
cJhonf/ rsm;udk ESpfpOfqufwdkuf xkwfa0a&mif;cscJo h nf/
1956 ckESpf? ESpfukefydkif;wGif ausmif;q&m xdaYk emuf yef;csDOD;aomif;[efa&;qGJaom ]]yHkESdyf
b0rSEw k xf u G Nf y;D aemuf rdom;pkEiS t hf wl &efuek w f ikd ;f ? yef;csDum;csyfrsm;}} ESifh ]]jyu©'def}} rsm;udkvnf;
wmarGNrdKUe,f? 167 vrf;wGif ajymif;a&TUaexdkifcJh xkwfa0cJhonf/
onf/ xdkESpfrSmyif ½Ir0r*¾Zif;wdkufrS OD;ausmfu 1971 ckESpfumvrsm;wGif A[ef;NrdKUe,f
yifwdkifo½kyfazmfyef;csDa&;qGJ&ef OD;aomif;[efudk ud, k rhf if;ud, k chf si;f vrf;&dS (yef;csyD ef;ykausmif;) wGif
tvkyt f yfcjhJzifh ½Ir0r*¾Zif;wdu k w f iG f yifwikd o
f ½kyaf zmf jyifyyef;csDq&mBuD;rsm;jzpfMuaom OD;bMunf?

296
aomif;[ef? OD; oQifoD&?d wuúokdvf

OD;bvHkav;? OD;aiGudkif? OD;tHk;vGif? OD;aomif;[ef


ponfhyk*¾dKvfrsm;udkzdwfMum;í tcsdefydkif;a[majym
ydkYcscJhonf/ ,if;q&mBuD;rsm;teuf OD;aomif;[ef
rSm toufti,fqHk;yef;csDq&mwpfOD; jzpfonf/
q&mOD;aomif;[efonf trsK;d om;nDvmcH
udk,fpm;vS,ftjzpf todynm&Sif? twwfynm
&Sifrsm; tkypf rk u S ,kd pf m;jyKí wufa&mufcJhonf/
1992 ckEpS rf pS í jrefrmEdik if H ½d;k &myef;ynm&Sirf sm;
tpnf;t½H;k ü Ouú|tjzpf wm0efxrf;aqmifco hJ nf/
q&mOD;aomif;[efonf 2017 ckESpf arv
(3) &ufwGif uG,fvGefonf/ uG,fvGefcsdefwGif om; wuúokdvf oQifoD&d
orD; 6 a,muf? ajr; 6 a,mufEiS h f jrpf 1 a,mufwdkY
usef&pfcJhonf/ omoemjyKoHCmhwuúodkvfudk a&ul;blwm½Hkvrf;
ü wnfaxmifziG v hf pS of rl sm;wGiyf g0ifNy;D wpfEpS v f Qif
oHCmtyg; 30 ESpfpOfarG;xkwfay;onf/
oQif o D & d? wuú o k d v f (19 (194343 -2017)
-2017)// /
43-2017) wuúov dk o
f Qio f &D od nf ausmif;q&mvky&f if;?
wuúov dk foQio f &D u d kd OD;csKy?f a':at;&Dwu Ykd 1943 ynm oif,l&if; &yfuGufqGrf;avmif;toif;rsm;?
ckESpf? {NyDv (17) &ufwGif yJcl;wdkif;? jzL;NrdKUe,f? y&dwt f oif;rsm; wnfaxmifNy;D y&dwo f ifwef;rsm;?
ausmufwdkifaus;&Gmü arG;zGm;onf/ trnf&if;rSm Ak'b ¨ momqdik &f m oifwef;rsm;udk &yfuu G Ef iS ahf usmif;
OD;ukdukdNrdKifjzpfonf/ rsm;ü zGifhvSpfoifMum;ay;onf/ ajrmufOuúvmy
"r®mp&d,bGJU&NyD;aemuf 1960 jynfhESpfwGif NrdKUe,f oHCem,utzGJU\tpDtpOfjzifh 1986
jynfwGif;jynfy omoemjyKoHCmhwuúodkvfodkY ckESpfrS 1988 ckESpftxd Ak'¨bmom,Ofaus;rI
wufa&mufynmoif,lNyD; bD-'D-wD bGJU&&dSonf/ oifwef;rsm;udk o'¨r®0g'D"r®m½Hkü oifMum;ydkYcsay;
xdaYk emuf &efuek w f uúov kd rf S 0dZmÆ (jrefrmpm) bGUJ &&dS onf/ 1992 ckESpfrSpí r,fvrkapwDawmfü Ak'¨
onf/ bmom,Ofaus;rItqifjh riho f ifwef;rsm;? tbd"r®m?
1963 ckESpfwGif tpdk;&\bkef;awmfBuD;oif #Dumausmf? 0dok'd̈r*foifwef;rsm;udk vnf;aumif;?
ynma&;pDrHcsuft& r&rf;ukef;NrdKUe,f? 8 &yfuGuf 1995 ckESpfrS 2000 jynfhESpftxd 0efBuD;rsm;½Hk;
wG i f pH j yomoemjyKausmif ; wnf a xmif N yD ; Ak'b ¨ momtoif;ü oifwef;om; oifwef;ol 100
bke;f awmfBu;D oif ynma&;udk ausmif;om; 300 ausmf ausmfudk Ak'¨bmomoifcef;pmrsm;udkvnf;aumif;
jzifh zGiv
h f pS o
f ifMum;ay;onf/ &efuek w f id k ;f bke;f awmfBu;D oifMum;jyoay;onf/
oifausmif;rsm; Ouú|tjzpf ESpfESpfaqmif&GufNyD; wuúokdvfoQio f D&donf EdkifiHawmfy&d,wdå
bkef;awmfBuD;oifausmif;rsm; wkd;csJUzGifhvSpfEdkifa&; omoemh wuúov kd f (&efuek )f ? wuúov dk f bmom
txl;aqmif&u G o f nf/ 1964 ckEpS w f iG f bke;f awmfBu;D jyefESifh pmtkyfxkwfa0a&;Xme? "r®yg&*l (Ph.D)
oif ynma&;ausmif;rsm; q&m&&dSa&;ESifh e,fpyf bGUJ Bu;D Muyfa&;tzGUJ wGif tzGJU0iftjzpfvnf;aumif;?
a'oESifh awmifwef;a'o omoemjyK&[ef;awmf wuúov kd rf sm; tkycf sKyaf &;A[dktzGJU wGJzuftwGif;
rsm; ay:xG u f v ma&;twG u f jynf w G i f ; jynf y a&;rSL;tjzpf vnf;aumif;? wuúov kd Af [dyk nma&;

297
oQifoD&?d wuúokdvf tjynfjynfqikd &f m rl;,pfaq;0g;tvGoH
JokH;rI ....

tzGUJ 0iftjzpf vnf;aumif;? omoemawmfxeG ;f um; usrf;pmrsm; a&;om;jyKpkjcif;? jynfwGif;omoemjyK


jyefYyGm;a&;OD;pD;Xme jynfwGif;omoemjyKXmecG J oifwef;twGuf jy|mef;usrf;pmrsm; a&;om;jyKpk
omoemjyKoifwef;q&mtjzpf vnf;aumif;? oHCmh jcif;wdkYaMumifh 2004 ckEpS w f iG f Edik if aH wmftpd;k &u
wuúodkvf bkef;awmfBuD;oifynma&;q&mjzpf csD;jr§ifhaom r[mo'¨r®aZmwdu"ZbGJU&&dSonf/
oif w ef ; ausmif ; tzG J U 0if t jzpf vnf;aumif;? ]odyÜHynm&Sifrsm; rodjrifao;aom Ak'¨\½kyfemrf
uxdutjzpfvnf;aumif;? awmifwef;omoemjyK obm0tjrifrsm;} pmtkyfudk a&;om;jyKpkonfh
A[dktzGJUESihf omoemEk*¾[tzGJUwGif ,Ofaus;rI twG u f 2011 ck E S p f w G i f a'guf w mt&S i f
bmom&yfrsm; jyKpka&;tzGJU0ifESifh enf;jytjzpf yndó&\ "r®'lwpmayqk csD;jr§ifhjcif;cH&onf/
vnf;aumif; aqmif&Gufonf/ OD;udkudkNrdKif a&;om;xkwfa0NyD;onfhpmtkyf
wuúokdvfoQifoD&do nf ynma&;0ef B uD ; rsm;teuf tcsKd U rS m ewf j ynf a &muf v rf ; nT e f
XmewGif rlvwef;jyq&mESifh tv,fwef;jyq&m (1990)? y|mef;wefcdk;vufawGUtusKd; (1992)?
tjzpf vnf;aumif;? jrefrmhq&kd , S v f pfvrf;pOfygwD udk,fawGUjzpf&yfrSef opömwefcdk;awmfrsm; (1993)?
XmecsKyf ygwDoak woeXmeBu;D wGif vnf;aumif;? arT;&eHYoif;xHkjrwfoDv*kPf (1995)? Ak'¨,Ofaus;
omoema&; 0efBuD;XmewGif 'kwd,nTefMum;a&;rSL; rIvmjrefrmh"avh oma&;ema&;xHk;pHrsm; (1997)?
tjzpf vnf;aumif;? uRrf;usifynm&Siftjzpf r[mvlom;usipfh Of (2001)? jynfyodYk Ak'o ¨ moem
vnf;aumif; wm0ef x rf ; aqmif o nf / xd k Y jyif xGef;um;jyefYyGm;atmifBudK;yrf;cJhMuolrsm; (2005)?
EdkifiHawmf y&d,wdåwuúodkvf (&efukef) okwåEÅ igESifhigomEIdif;p&m (2006)? aorif;ac:awmh
yd#ur[mXme ygarmu© wG J z uf X merS L ;tjzpf tm;Mu&NyD (2009)? oDv*kPf&nf\aumif;usKd;
vnf;aumif;? omxGef;jyefY "r®pmapmif wm0efcH csr;f omrsm; (2011)? Ak'a¨ *gwr\teEÅpMu0VmESihf
pmwnf;rSL;tjzpf vnf;aumif;? tBuHay; ynm&Sif odyÜH\teEÅpMu0Vmtjrifrsm; (2012)? tnw&
tzGUJ ESihf wuúov kd b f momjyeftzGUJ usr;f jyKwm0efcH trsKd ; om;wd k Y \ uk o d k v f a qmif & mjrwf c srf ; om
tjzpf vnf;aumif;? "r®0D&*sme,f pmwnf;rSL;csKyf (2016) pmtkyfrsm; jzpfonf/
tjzpf vnf;aumif;? r,fvrkapwDawmf tbd"r®m omoemjyKvyk if ef;rsm;udk ud, k pf rG ;f ÓPfprG ;f
oifwef; oifwef; enf;jycsKyftjzpf vnf;aumif;? &do
S a&GU o,fy;kd aqmif&u G o
f nfh OD;udu k NkdrKd if (wuúov kd f
omoemawmf xG e f ; um;jyef Y y G m ;a&;OD ; pD ; Xme oQifoD&d) onf 2017 ckESpf? Zefe0g&Dv 19 &uf
t*Fvdyfbmomjyef pmwnf;tjzpf vnf;aumif;? wGif &efukefNrdKUü uG,fvGefonf/ uG,fvGefcsdefwGif
wkid ;f &if;om; zGUH NzKd ;rI'*D &Daumvdyf tcsed yf ik d ;f uxdu ZeD;a':wifat;? orD; rpE´mvif;? rcifolZm?
tjzpf vnf;aumif;? oHCwuúov kd f (a&ul;) uxdu rpE´mjrifhESifhajr;ig;OD; usef&pfonf/
q&mBu;D tjzpfvnf;aumif; aqmif&u G fonf/ pd k ; atmif
wuúov dk o f Qio f &D o
d nf pmayrsm;udk a&;om;
jyKpkcJh&m yHkESdyfxkwfa0NyD; pmtkyf 150 ausmf? tjynfjynfqdkif&m rl;,pfaq;0g;tvGoH Jo Hk ; rI
aqmif;yg; 500 ausmf? yHkESdyf&efpDpOfqJpmtkyf 20 ESifh w&m;r0ifa&mif;0,frIwdkufzsufa&;aeY a &;aeY
cefY&dSonf/ Ak'¨omoemawmf jyefYyGm;a&;twGuf (jref r mmEd
EdkifiH) (2017)
(2017)// / Edik if aH wmftpd;k &u
pmtkyf 100 ausmf a&;om;jcif;? Edik if aH wmfy&d,wdå rl;,pfaq;0g; yaysmufa&;vkyif ef;rsm;udk xkwv f yk rf I
omoemhwuúov kd f (&efuek )f Ak'a¨ 'oemjyefyY mG ;a&; yaysmufa&;ESifh oHk;pGJrIyaysmufa&;vkyfief;pOf
ynmXme okwåEÅyd#u r[mXmetwGuf jy|mef; ES p f c k j zif h aqmif & G u f v suf & d S o nf / xk w f v k y f r I

298
tjynfjynfqikd &f m rl;,pfaq;0g;tvGoH
JokH;rI ....

yaysmufa&;vkyfief;pOfwGif wm;qD;ESdrfeif;a&;ESifh \enf ; ynmtul t nD E S i f h (yxrqH k ; tBud r f )


pDrHcefYcGJa&;? tpm;xdk;zGHUNzdK;rItaumiftxnf aqmif&u G fvsuf&dSonf/
azmfa&;? arG;jrLa&;? oD;ESHtpm;xdk;pdkufysKd;a&;ESifh wm;qD;ESdrfeif;a&;vkyfief;taejzifh rl;,pf
tpysK;d "mwkypön;f rsm; xde;f csKyBf u;D Muyfa&;vkyif ef; aq;0g;zrf;qD;&rdru I ed ;f *Pef;rsm;xuf vlt Y zGUJ tpnf;
rsm;udkvnf;aumif;? oHk;pGJrIyaysmufa&;vkyfief;pOf wpfc?k vltY odik ;f t0dik ;f wpfctk wGi;f rl;,pfaq;0g;
wGif aq;ukoa&;? jyefvnfxal xmifa&;? ausmif;om; ESiq
hf ufE,
T of nfrh cI if;rsm;? tEÅ&m,frsm;? aMumuf&UHG rI
vli,frsm;udk todynmay;a&;? jynfolrsm;udk rsm; rnfrQavQmch sEikd of nfukd Index rsm;ESihf wdik ;f wmrS
ynmay;vIHYaqmfa&;ESifh EdkifiHwumyl;aygif;aqmif omvQif rl ; ,pf a q;0g;tEÅ & m,f u if ; pif a om

'kwd,or®w OD;jrihfaqG tjynfjynfqdkif&m rl;,pfaq;0g; tvGJoHk;rIESihf w&m;r0ifa&mif;0,frI


wdkufzsufa&;aeY txdrf;trSwfjycef;ukd vSnhfvnfMunhf½IpOf

&Gufa&;vkyfief;rsm;udkvnf;aumif; aqmif&Guf pdwcf svjkHcKH aysm&f iT o


f nfh vlaY bmifwpfcu k kd wnfaqmuf
vsuf&dSonf/ Edik rf nfjzpfonf/ pDru H ed ;f rsm;? vkyif ef;pOfrsm; a&;qGJ
rl;,pfaq;0g;jyóemudk ukvor*¾tzGUJ tpnf; &mwGif vdt k yfcsurf sm;? avhvmqef;ppfrrI sm;? tajccH
rsm;? Edik if w
H umtzGUJ tpnf;rsm;? a'owGi;f Edik if rH sm;? tcsut f vufpak qmif;rIrsm;udk pepfwusaqmif&u G Nf y;D
rJacgifa'owGif;EdkifiHrsm;? bif;pwuftzGJU0ifEdkifiH jyóem\t&if;tjrpfukd ajzavQmEh ikd o f nfh vufawGU
rsm;ESihf rl;,pfaq;0g;xde;f csKyaf &; oabmwlpmcsKyf vkyif ef;e,fy,fwGif applicable jzpfaom vkyfief;
rsm;jzifh csdwfqufyl;aygif; aqmif&Gufvsuf&dSonf/ tpDtpOfrsm; a&;qGaJ qmif&u G rf o
S m rl;,pfaq;0g;
rl;,pfaq;0g;oH;k pGrJ aI vQmch sa&;ESihf xkwv
f yk rf aI vQmh tEÅ&m,fudk xda&mufpGmavQmhcsEdkifrnf jzpfonf/
csa&;vkyfief;pOfrsm;udk taxmuftuljzpfap&ef tjynfjynfqdkif&m rl,pfaq;0g;tvGJoHk;rI
twGuf rl;,pfaq;0g;oH;k pGrJ pI pfwrf;wpfcu k kd jrefrm ESihf w&m;r0ifa&mif;0,frw I ukd zf suaf &;aeY aqmify'k f
Edik if w
H iG f ukvor*¾r;l ,pfaq;0g;ESihf rIcif;qdik &f m½H;k jzpfonfh ]]Listen FIRST}} [laom aqmify'k t f wdik ;f
(United Nation Office on Drugs and Crime) (UNODC) vli,frsm;\ajymMum;rIudk OD;pGmem;axmifay;NyD;

299
tjynfjynfqikd &f m rl;,pfaq;0g;tvGoH
JokH;rI ....

vli,frsm;\zGUH NzKd ;a&;? use;f rma&;ESirhf ;l ,pfaq;0g; umvaygufaps;t& jrefrmaiGusyf 296,400 oef;
oH;k pGrJ aI vQmch sa&;ponfwu Ydk kd 0dik ;f 0ef;yHyh ;kd aqmif&u G f cefY (tar&duefa':vm 217 'or 94 oef;cef)Y &dS
oGm;Mu&ef wdkufwGef;EdI;aqmfxm;onf/ onf/
tjynfjynfqdkif&m rl;,pfaq;0g;tvGJoHk;rI rl;,pfaq;0g;rsm; rD;½dUI zsuqf ;D jcif;tcrf;tem;
ESih f w&m;r0ifa&mif;0,frw I u k d zf suaf &;aeY tcrf;tem; udk ZGefv (26) &uf eHeufyikd ;f wGif rEÅav;wdik ;f
udk ZGev f (26) &uf eHeuf 9 em&DwiG f aejynfawmf&Sd a'oBuD; atmifajromZHNrdKUe,f a&Tref;awmif
jrefrmtjynfjynfqkdif&m uGefAif;&Sif;A[dkXme (2) tm;upm;uGif;ü usif;yonf/ tcrf;tem;wGif
üusif;y&m 'kwd,or®wOD;jrifhaqG wufa&muf rD;½dIUzsufqD;onfh rl;,pfaq;0g; 31 rsKd;\wefzdk;rSm
trSmpum;ajymMum;onf/ jrefrmusyaf iG 31,960 'or 51,043 oef; (tar&duef
qufvufí ta&SUawmiftm&SEiS h f ypdzw d af 'o a':vm 23 'or 50,037 oef;) jzpfonf/
qdkif&m ukvor*¾r;l ,pfaq;0g;ESifh rIcif;qdkif&m½Hk; rl;,pfaq;0g;rsm; rD;½dUI zsuqf ;D jcif;tcrf;tem;
(UNODC) Xmaeud, k pf m;vS,f Mr.Jeremy Douglas u udk ZGefv (26) &uf eHeufyikd ;f wGif &Sr;f jynfe,f
ukvor*¾twGif;a&;rSL;csKyfxHrS ay;ydkYonfho0Pf (awmifydkif;) awmifBuD;NrdKU ta0&mukef;om,m
vTmudk zwfMum;onf/ rD;yHk;ysHuGif;ü usif;yonf/ tcrf;tem;wGif &Srf;^
xdaYk emuf rl;,pfaq;0g;ESihf pdwu f akd jymif;vJ u,m;a'otwGi;f zrf;qD;&rdcahJ om rl;,pfaq;0g;
apaomaq;0g;rsm;tEÅ&m,f wm;qD;umuG,fa&; 23 rsKd;udk rD;½dIUzsufqD;jcif;jzpfNyD; wefz;kd rSm jrefrm
A[dktzGJUOuú| jynfxJa&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk aiGusyf 195,339 oef; (tar&duef a':vm 143
0efBuD; 'kwd,AdkvfcsKyfBuD;ausmfaqGu tjynfjynf 'or 63 oef;) jzpfonf/
qdkif&m rl;,pfaq;0g;tvGJoHk;rIESifh w&m;r0if tqdkygtcrf;tem;rsm;wGif rl;,pfaq;0g;
a&mif;0,frI wdu k zf suaf &;aeYtxdr;f trSwf 0w¬Kw?kd rsm;jzpfonfh bde;f 1323 'or 0343 uDv?kd bde;f jzL
aqmif;yg;? uAsm? aw;oDcsi;f ? "mwfyEkH iS hf uGeyf sLwm 725 'or 1948 uDvdk? pdwf<u½l;oGyfaq;jym;
ydkpwmNydKifyGJrsm;wGif yxrqk&&dSol ajcmufOD;tm; 131,281,290? bdef;qDcJ 56 'or 3447 uDvdk?
qkrsm;ay;tyfonf/ aq;ajcmuf 228 'or 6795 uDv?kd tdu k pf f 1862
tjynfjynfqdkif&m rl;,pfaq;0g;tvGJoHk;rI 'or 6783 uDvdk? pdwf<u½l;oGyfaq;jym; trIefY
ESifh w&m;r0ifa&mif;0,frIwdkufzsufa&;aeY tBudrf 45 'or 0149 uDvdk? tqifhedrfhbdef; 20 'or
30 ajrmuf zrf;qD;&rdonfrh ;l ,pfaq;0g;rsm; rD;½dUI 3731 uDvdk? bdef;ndKrIefY 1009 'or 1809 uDvdk?
zsuq f ;D jcif;tcrf;tem;udk ZGev f (26) &uf eHeufyikd ;f udkuif; 449 'or 875 uDvdk? bdef;pmrIefY 1834
wGif &efuek w f ikd ;f a'oBu;D ajrmufyikd ;f c½dik f vdiI o f m,m 'or 8586 uDvdk? bdef;pm&Guf okn 'or 0891
NrKd Ue,f&Sd &efuek t f aemufyikd ;f ukew f if,mOf&yfem; uDvdk? bdef;pm&nf okn 'or 1712 vpfwm?
uGif;ü usif;yonf/ tcrf;tem;wGif &efukefwkdif; bdef;qD&nf okn 'or 798 vpfwm? bdef;&nf
a'oBuD;tygt0if weoFm&D? yJcl;? {&m0wDwdkif; 796 'or 8197 vpfwm? bde;f jzL&nf okn 'or
a'oBuD;ESifh &ckdif? rGef? u&ifjynfe,f? trSwf (1) 0505 vpfwm? pdwf<u½l;oGyfaq;&nf okn 'or
e,fjcm;apmif&h u J yG uf rJ tI zGUJ ? tjrefvrf;rBu;D &JwyfzUJG 153 vpfwm? pdwfajymif;aq;0g;rsm; jzpfonfh
wdkYu zrf;qD;&rdNyD; w&m;½Hk;NyD;jywfcsuf&&dSNyD;onfh uwf w rif ; 1586 'or 2522 uD v d k ?
rl;,pfaq;0g;rsm;udk rD;½dIUzsufqD;jcif;jzpfonf/ rufo'kef;aq;&nf okn 'or 401 vpfwm?
rD;½dUI zsuq f ;D onfh rl;,pfaq;0g; 25 rsK;d \wefz;kd rSm tuf w uf p D 29 jym;? Phensedyl 575 jym;?

300
tjynfjynfqikd &f m rl;,pfaq;0g;tvGoH
JokH;rI .... tar&duefjynfaxmifpk

x&mra'gvf 588 awmifh? x&mra'gvf xdk;aq; avQmch sEikd jf cif;? bifvm'ifuzdk rf;qD;Edik jf cif;? use;f rma&;
171 ykvif;? AsLy&Daemfzif; xdk;aq; 4779 ykvif;? pepfukd jyKjyifEikd cf jhJ cif;? usL;bm;Edik if EH iS hf qufqaH &;
t,fy&mZdkvrfaq;jym; 6448 jym;? 'dkif,mZDyrf jyefvnfxlaxmifEdkifjcif; ponfhatmifjrifrIwcsKdU
aq;jym; 359,146 jym;? 'dkif,mZDyrfxdk;aq; 789 &&dScJhonf/ tD&wfESifhtmz*efepöwef&dS tar&duef
ykvif;? vdk&mZDyrfaq;jym; 316 jym;? Fentanyl wyfzGJU0ifOD;a&udk 180,000 rS 15,000 txd
xd;k aq; 697 ykvif;? pdwaf jymif; aq;0g; 6620 'or avQmhcsEdkifcJhonf/
5 jym;? udk'if;acsmif;qdk;aysmufaq; udk;ykvif;ESifh 2016 ckESpf or®wa&G;aumufyGJwGif &Dywf
xdef;csKyfaq;0g; 70603 jym;? xdef;csKyf"mwkypönf; bvDuefygwDrS a':e,fx&efYu tEdkif&&dScJhonf/
rsm;jzpfonfh ql'dktufzD'&if;aq;jym; 576742 2017 ckEpS ?f Zefe0g&Dv (20) &ufwiG f a':e,fx&efY
jym;? ql'dktufzD'&if; trIefY 49 'or 995 uDvdk? u usr;f opömused q f ckd NhJ y;D tar&duefEikd if \ H 45 OD;
tufz'D &if; okn 'or 0899 uDv?kd uzif; 7660 ajrmufor®wtjzpf pwifwm0efxrf;aqmifonf/
'or 9417 uDv?kd [du k 'f ½du k vd&k pftufppf 1799 x&ef Y o nf or® w jzpf N yD ; aemuf yxrqH k ;
'or 26 vpfwm? qmvfzsL&pftufppf 2036 'or vkyaf qmifrItaejzifh or®wa[mif;tdkbm;rm;\
6815 vpfwm? tDodkif;tDom 1202 'or 02 usef;rma&;apmifha&SmufrIpepf (Obamacare) udk
vpfwm? rl;,pfaq;0g;xkwv f yk &f mwGif toH;k jyKaom zsufodrf;&ef vufrSwfa&;xdk;cJhonf/
qufpyf ypönf;rsm;jzpfonfh uvdk½dkazmif; 5232 a':e,fx&ef\ Y usr;f opömused q f rk d u
I k d 0g&Siwf ef
'or 5 vpfwm? tufpuft&nf vpfwm 3000? ESifh tjcm;NrdKUBuD;aygif;rsm;pGmü qefYusifqE´jycJhMu
t&ufjyef 29 'or 98 vpfwm? t½d;k rD;aoG; 3024 onf/ ,if;qEj́yyGrJ sm;aMumifh 0g&Siw f efNrKdU&dS tdrjfzLawmf
'or 998 uDv?kd Bornon Nitride 67 'or 5 uDv?kd ESihf ae&Sief ,fazm trsK;d om;yef;jcw H pf0u kd rf S vIy&f mS ;rI
aumhpwpfqdk'g 39 'or 998 uDvdkESifh bdef;rsKd; rsm; &yfqdkif;vkeD;yg; jzpfapcJhonf/
aph 38 'or 0014 uDvw kd uYkd kd zsuq
f ;D Edik Nf y;D tqdyk g yg&D&moDOwkqdkif&m oabmwlnDcsufrS
rl;,pfaq;0g;rsm;ESifh "mwkypönf;rsm;\ pkpkaygif; tar&duefEdkifiH EkwfxGufaMumif; or®wa':e,f
wefz;kd rSm jrefrmaiGusyf 523698 'or 28 oef;ausmf x&efYu ZGefv (2) &ufwGif aMunmvdkufonf/
(tar&duefa':vm 385 'or 07 oef;ausm)f jzpf yg&DoabmwlncD suo f nf tar&duefukd bDvsaH ygif;
onf/ rsm;pGm qHk;½IH;epfemaprnfjzpfNyD; w½kwf? tdEd´,?
pd k ; atmif Oa&my paomNydKifbufrsm;udk tompD;&aponf
[k x&efu Y ajymMum;onf/ tar&duefEikd if o H nf
urÇmay:wGif umAGef"mwfaiGUxkwfvkyfrI 'kwd,
tar&d u ef j ynf a xmif p k/ / EdkifiHa&; - trsm;qHk; jzpfonf/ tar&duefEdkifiHjcm;a&;0efBuD;
2009 ck E S p f r S p í tar&d u ef o r® w tjzpf &ufawvmqifurl tar&duefonf zefvHktdrf
&SpEf pS Mf umxrf;aqmifco hJ nfh bm;&uftb kd m;rm;\ "mwfaiGUxkwfvkyfrIudk qufvufavQmhcsoGm;rnf
&mxl;oufwrf;onf 2017 ckESpf? Zefe0g&DvwGif [k ajymMum;cJhonf/
uk e f q H k ; NyD j zpf o nf / bm;&uf t d k b m;rm;onf
tar&duefjynfaxmifpk\ yxrqHk;vlrnf;or®w vl0ifrIBuD;Muyfa&; - or®wa':e,fx&efYonf
wpfOD;jzpfNyD; oufwrf;ESpfquf wm0efxrf;aqmif 'kuo © nfrsm;ESihf cdv
k cHI iG &hf &efBuKd ;yrf;olrsm; 0ifa&mufrI
EdkifcJhonf/ or®woufwrf;twGif; tvkyfvufrJh udk &yfqikd ;f &efEiS hf rGwpf vifcek pfEikd if rH S c&D;oGm;rsm;

301
tar&duefjynfaxmifpk

tay: wif;usyfonfh xdef;csKyfrIrsm;jyKvkyf&ef rsm;wGif ydwrf ad eMuaom 'kuo © nfrsm;udk ae&yfoYkd


trdefYwpf&yfudk Zefe0g&Dv (27) &ufu jy|mef; jyefydkYaejcif;tm;&yfwefY&ef trdefYxkwfcJhonf/
vdu
k of nf/ ,if;jy|mef;csut f & Edik if w
H iG ;f odYk 'kuo
© nf ,if;trdeu Yf kd wpfEikd if v
H ;kH wGif qkid ;f iH&h ef azazmf0g&Dv
0ifa&mufru I kd av;vxufrenf;ydwyf ifNy;D qD;&D;,m; (3) &ufu trdecYf srw S cf ohJ nf/ azazmf0g&Dv (4) &uf
'kuo© nfrsm;\0ifciG u hf kd tueft Y owfr&dS wm;jrpf wGif tpd;k &tzGUJ u ,if;qdik ;f iHrh EI iS yhf wfoufí t,lcH
rnfjzpfonf/ tD&ef? tD&wf? vpfAsm;? qdkrmvD,m? 0ifcahJ omfvnf; zuf'&,fw&m;½H;k u y,fcsco hJ nf/
ql'ef? qD;&D;,m;? ,DrifEdkifiHwdkYrS c&D;oGm;rsm;udk a':e,fx&efYonf rwfv (6) &ufwGif
&uf 30 twGif; ADZmxkwfay;rnfr[kw[ f k od&&Sd c&D;oGm;vmcGiyhf w d yf ifrt I rdeo Yf pfukd vufrw S af &;xd;k
onf/ ,if;trdeaYf Mumifh tar&duefavqdyrf sm;wGif onf/ trdefYopfwGif tD&wfEdkifiHudk uif;vGwfcGifh
vlaygif;rsm;pGm ydwrf ad omifwif aecJ&h onf/ x&ef\ Y ay;cJNh y;D tar&duefEikd if üH Oya'ESit hf nD tjrw J rf;
c&D;oGm;vmcGifhydwfyifrItay: NAdwdef0efBuD;csKyf aexdkifcGifh&olrsm;ESifh w&m;0ifADZm udkifaqmif
x&D p maru oabmrwl a Mumif ; xk w f j yef c J h N yD ; xm;ol r sm;ud k v nf ; uif ; vG w f c G i f h a y;cJ h o nf /
tD&efEdkifiHjcm;a&;0efBuD; rd[ k mruf*smAufzm&pfZf ,if;trdefYopfudkvnf; [m0dkif,D&dS zuf'&,f
uvnf; x&ef\ Y vkyaf qmifro I nf tpövmrfurÇmudk w&m;½Hk;u wm;jrpfcJhonf/

tar&duefEdkifiH\ 45 OD;ajrmufor®wtjzpf
a':e,fx&efY usrf;opömusdefqdkpOf

apmfum;vdkufjcif;jzpfonf[k jyif;jyif;xefxef tar&duefEdkifiHodkY touf 16 ESpfrjynfhrD


a0zefcJhonf/ uav;t&G , f w G i f w&m;r0if a &muf & d S c J h o nf h
vl0ifryI w
d yf ifa&;trdeo
Yf pf\ wpfpw
d w
f pfyikd ;f a&TUajymif;vli,f 800,000 wdkYtm; uif;vGwfcGifh
udk zuf'&,fw&m;olBuD;wpfOD;u Zefe0g&Dv ay;xm;onfh tpDtpOfudk or®wa':e,fx&efYu
(28) &ufwGif wm;jrpfvdkufNyD; tar&duefavqdyf pufwifbmv (5) &ufwGif ½kyfodrf;vdkufonf/

302
tar&duefjynfaxmifpk

a&TUajymif;vli,ftrsm;pkonf vufwiftar&du rsm;odYk wufa&mufonf/ 25 ESpt


f wGi;f tar&duef
Edik if rH sm;rS 0ifa&mufvmolrsm;jzpfMuonf/ ,if;odYk or®wwpfO;D \ t&SnMf umqH;k tm&Sc&D;pOfjzpfonf/
½kyfodrf;vdkufojzihf ¤if;wdkYonf w&m;r0if aexdkif
olrsm;tjzpf owfrSwfcH&rnfjzpfNyD; ajcmufvrS ½k&Sm;EdkifiHESifhqufqHa&; &;- ½k&mS ;Edik if EH iS qhf ufqaH &;
24 vtwGif; EdkifiHrSESifxkwfcH&rnf jzpfonf/ wGif or®wa&G;aumufy&JG v'fEiS yhf wfoufNy;D ½k&mS ;
ESifh yl;aygif;MuHpnfrI&dScJhonf[laomowif;rsm;
tm&SEdkifiHrsm;ESifhqufqHa&; - a':e,fx&efY\ ay:xGufvmcJhonf/ zkef;ac:qdkrIESifhywfoufí
tar&duefyxrrl0g'aMumifh tm&SA[dkjyKrl0g' aygufMum;cJo h nfh tcsuftvufrsm;t& x&efYESifh
ajymif;vJoGm;rnfudk pdk;&drfrIrsm;jzpfay:aepOf ¤if;\vufaxmufrsm;onf a&G;aumufyrJG wdkifrDu
tar&duefumuG,af &;0efBu;D opf *srd ;f rmwpfonf ½k & S m ;axmufvSrf;a&;t&m&dSrsm;ESihf tBudrfBudrf
yxrqHk;c&D;pOftjzpf awmifudk&D;,m;EdkifiHodkY qufo, G fco hJ nf[k e,l;a,mufwdkif;rfowif;pm
azazmf0g&Dv (1) &ufu a&muf&cSd NhJ y;D azazmf0g&Dv ü azmfjycJo h nf/ x&efu Y rl owif;twkjzpfaMumif;
(3) &uf w G i f *syef E d k i f i H o d k Y c&D ; quf c h J o nf / jiif;qdu k m rD', D mrsm;onf tar&duef wpfrsK;d om;vH;k
*sd r f ; rmwpf \ c&D ; pOf o nf tar&d u ef E S i f h \ &efoljzpfonf[k pGyfpGJco hJ nf/ a':e,fx&ef\ Y
awmif u d k & D ; ,m;? *syef w d k Y M um;rS &if ; ES D ; aom Edik if aH wmf vHjk cKH a&;tMuaH y;yk*¾dKvf rdkufu,fzvif;
quf q H a &;ud k a&mif j yef [ yf a eaMumif ; ES i f h onf &mxl;vufcH&,ljcif;r&drS D ½k&mS ;oHtrwfBu;D
awmifudk&D;,m;udk ppfa&;t& umuG,fay;oGm; qma*;upfv, D ufEiS hf tar&duef\ydwq f aYkd &; r[m
rnfjzpfaMumif; tdrfjzLawmfu xkwfjyefonf/ AsL[mtaMumif; aqG;aEG;cJo h nf[k pGypf rJ G rI sm; xGuaf y:
or®wa':e,fx&efo Y nf urÇmt h iftm;Bu;D vmcJNh y;D aemuf azazmf0g&Dv (14) &ufwiG f &mxl;
ESpfEdkifiHtMum; wif;rmrIrsm;udk avsmhusapa&; rS EkwfxGufoGm;onf/
twGuf azazmf0g&Dv (9) &ufwGif w½kwfor®w ½k&mS ;ESiyhf ;l aygif;MupH nfrI &d^S r&dES iS yhf wfouf
&Su
D sizhf six
f H zke;f jzifq h ufo, G Nf y;D w½kww f pfEikd if w H nf; onfph pkH rf;ppfaq;rIrsm;udk OD;aqmifaeol zuf'&,f
rl0g'udkvufcHonf[k ajymMum;cJhNyD; tcsif;csif; axmufvSrf;a&;tzGJU (tufzb f t D ikd f) 'g½dkufwm
tjyef t vS e f v nf y wf M u&ef zd w f a c:cJ h o nf / *sdrf;udkarudk arv (9) &ufwGif x&efYu &mxl;rS
wpfcsdefwnf;rSmyif w½kwfESifh ydkifeuftjiif;yGm;rI xkwyf ,fvu kd o f nf/ a&G;aumufyw JG iG f x&efY tom&
jzpfyGm;aeonfh *syef0efBuD;csKyf &SifZkdtmab;onf apa&;twGuf ½k&mS ;or®w Avm'Drmylwifu rJq, G f
0g&SifwefodkYvma&mufí x&efYESifhawGUqHkcJhNyD; pnf;½Hk;a&;vkyfief;pOfwpfckudk cGifhjyKay;cJhonf[k
tvkyftudkiftcGifhtvrf; odef;aygif;rsm;pGmudk udkaru aumufcsufcscJhonf/ tar&duefor®w
zefwD;ay;Edkifonfh pD;yGm;a&;oabmwlnDcsufrsm; u tufzfbDtkdif 'g½dkufwmwpfOD;udk xkwfy,f
twGuf aqG;aEG;cJhMuonf/ vdkufjcif;onf rMuHKpzl;jzpf&yfwpfckjzpfNyD; x&efY\
x&efYonf Edk0ifbmv (4) &ufrSpwifí vkyf&yfudk 0g;wm;*dwft½IyfawmfyHkESifh EdIif;,SOf
*syef? awmifudk&D;,m;? w½kwf? AD,uferfESifh ajymMum;cJMh uonf/ pHpk rf;ppfaq;rIukd qufvuf
zdvpfyikd f Edik if w
H o Ykd Ykd 11 &ufMumoGm;a&mufco hJ nf/ vkyaf qmifoGm;rnfjzpfNyD; ppfaq;rIudk OD;aqmif&ef
AD,uferfEdkifiHü tm&S-ypdzdwf pD;yGm;a&;yl;aygif; tufzfbDtdkif nTefMum;a&;rSL;a[mif; a&mbwf
aqmif&GufrI xdyfoD;tpnf;ta0;? zdvpfydkifEdkifiHü rlvmudk 'kw, d a&SUaecsKyf a&mh'½f q kd ifpwde;f u arv
ta&SUawmif tm&SEikd if rH sm; xdyo f ;D tpnf;ta0; (17) &ufwGif wm0efay;vdkufonf/

303
tar&duefjynfaxmifpk

a&G ; aumuf y G J w G i f ½k & S m ;Mum;0if c J h r I E S i f h


ywfoufNyD; a':e,fx&efY\orufjzpfol *sm&wf
uuf&Sfemudk tufzfbDtkdifu pHkprf;ppfaq;aMumif;
owif;rsm;wGif azmfjyonf/ uuf&efS monf ½k&Sm;
tpdk;&ESifh vQKdU0SufqufqHa&;xlaxmif&ef ½k&Sm;
oHtrwfBu;D xHoYkd usr;f opömused q f ykd t
JG BuKd tqdjk yK
csufay;ydkYcJhonf[k axmufvSrf;a&;tpD&ifcHpm
wpfcük azmfjyxm;onf/
tar&duefEiS hf ½k&Sm;Mum; qufqaH &;xdcu kd f
aponfh oHwrefa&;qdkif&m y#dyu©jzpfyGm;cJhonf/
½k&mS ;Edik if wH iG ;f &dS tar&duefo0H efxrf; ta&twGuf tar&duefEdkifiH qefz&efppöukdNrdKU&Sd
udk pufwifbmv (1) &uf aemufqHk;xm;NyD; ½k&Sm;aumifppf0ef½Hk;ukd awGU&pOf
xuf0ufavQmhcs&ef ½k&Sm;uawmif;qdkcJhonfudk
wkHYjyefonfhtaejzihf tar&dueftpdk;&u qefz&ef ta&S U tv,f y d k i f ; Ed k i f i H r sm;ES i f h q uf q H a &;-
ppöudk&dS ½k&Sm;aumifppf0ef½Hk;ESifh 0g&SifwefESifh a':e,fx&efY or®wwm0ef,Nl y;D aemuf yxrqH;k
e,l;a,mufNrKd Uwd&Yk Sd oH½;kH rsm;udyk w d yf pf&ef Mo*kwv f EdkifiHjcm;c&D;pOftjzpf ta&SUtv,fydkif;a'oodkY
(31) &ufwiG f trdex Yf w
k cf ohJ nf/ ,if;aemuf wpf&uf oGm;a&mufonf/ arv (20) &ufu aqmf't D ma&As
tMumwGif ½k&Sm;EdkifiHjcm;a&;0efBuD;XmerS ajyma&; odkYa&muf&dScJhNyD; arv (21) &ufwGif rGwfpvif
qdkcGifh&dSol rm&D,mZmcg½dkAmu tufzfbDtdkifonf acgif;aqmif 50 ESiahf wGUqHu k m tpövmrfbmom\
oHwref uif;vGwfcGifh&dSonfh oH½Hk;0efxrf;wdkY\ Nidrf;csrf;aomyHk&dyftwGuf ¤if;\arQmfvifhcsufudk
aetdrcf ef;rsm;tygt0if qefz&efppöukd aumifppf ajymMum;cJhonf/ xkdYjyif a':vm 380 bDvsHwefzdk;
0ef½;kH udk &SmazGppfaq;&efEiS hf oHwrefro d m;pkrsm;udk &dS oabmwlnDcsufrsm;udk csKyfqdkEkdifcJhonf/
EdkifiHrSxGufcGm&ef twif;tusyf jyKvkyfaeaMumif; arv (22) &ufu a*s½kqvifNrdKUü tpöa&;
pGyfpGJajymMum;cJhonf/ 0efBuD;csKyfaewef,m[kESifhawGUqHkNyD; tD&efEdkifiH
zuf'&,fat;*sifhrsm;onf ydwfypf&eftrdefY tm; EsLuvD;,m;vufeufyikd q f ikd cf iG uhf kd vH;k 0cGijhf yK
xkwfxm;onfh ½k&Sm;ukefoG,fa&;oHtzGJU½Hk;udk rnfr[kwaf Mumif;? tMurf;zuform;rsm;ESih f ppfaoG;<u
pufwifbmv (2) &ufu 0ifa&mufppfaq;cJh rsm;tm; &efyakH iGaxmufyahH y;jcif;? avhusiahf y;jcif;
onf[k owif;rsm;wGif azmfjyonf/ ½k&mS ;tpd;k &u ESihf vufeufrsm;wyfqifay;jcif;wdu Yk v kd nf; csucf si;f
oH½;kH 0efxrf;rsm;udk trSew f u,fz,f&mS ;jcif; &d?S r&dS &yfwef&Y rnfjzpfaMumif; ajymMum;cJo h nf/ x&ef\ Y
twnfjyKEikd &f efEiS hf taqmufttHrk sm;\ vHjk cKH a&; rS w f c suf x G u f a y:vmNyD ; aemuf tD & ef o r® w
twGuf oGm;a&mufppfaq;jcif;jzpfaMumif;? AD,ifem [wfqef½[ kd meDu tar&duef\ ta&SUtv,fyikd ;f
uGeAf if;&Si;f ESit hf nD vkyaf qmifcahJ Mumif; tar&duef r[mAsL[mudk avSmifajymifcNh Jy;D tD&efonf 'H;k prf;oyfrI
Edik if jH cm;a&;XmerS 0efxrf;wpfO;D u ajymMum;onf/ rsm;udk qufvufjyKvkyfoGm;rnf[k tcdkiftrm
½k&mS ;Edik if jH cm;a&;0efBu;D qma*;vufa&mhonf ½k&mS ; ajymMum;vdkufonf/ x&efYonf arv (23) &uf
EdkifiH&dS tar&duefoHtzGJU\tBu;D tuJ tefw&kd aD 0gh wGif bufovD[pfNrKd Uodo Yk mG ;a&mufí ygvufpwdik ;f
za&;udq k ifah c:Ny;D uefu Y u G o f nfph m ay;tyfco hJ nf/ acgif;aqmif rdk[mruftbwfpfESifh awGUqHkonf/

304
tar&duefjynfaxmifpk tmaZ,s? b'´EÅ

'DZifbmv (6) &ufwiG f a*s½q k vifukd tpöa&; csi;f pDtcGeaf umufcrH u


I v
kd nf; ckepfrsK;d rSo;kH rsK;d txd
EdkifiH\NrdKUawmftjzpf todtrSwfjyKaMumif; x&efY avQmhcsoGm;rnfjzpfNyD; 39 'or 6 &mcdkifEIef;
u aMunmvkdufonf/ tpöa&;ESifhygvufpwdkif; aumufcH&mrS 10 &mcdkifEIef;? 25 &mcdkifEIef;ESifh 35
tMum;&dS y#dyu©rsm;udk ajz&Si;f &ef csO;f uyfrt I opf &mcdkifEIef;pojzifh avQmhcsaumufcHrnfjzpfonf/
pwif c J h j cif ; jzpf a Mumif ; ¤if ; uajymMum;onf / uG,fvGefolrsm;rS ¤if;wdkY\tarGpm; tarGcHrsm;xH
tar&duefo½H ;kH udk wJtApfraS *s½q k vifoYkd ajymif; vTJay;cJhonfh aiGom;ESifhtdrfjcHajrrsm;tygt0if
a&TU&ef vkyfief;pOfudkvnf; pwifcJhonf/ ,if; ypönf;rsm;tay: aumufcHonfhtdrfjcHajrtcGefudk
qH;k jzwfcsuf xGuaf y:vmNy;D aemuf *gZmurf;ajrmif vnf; zsufodrf;cJhonf/ 1986 ckESpfaemufydkif;
wGif &maygif;rsm;pGmaom ygvufpwkdif;wdkYu tBu;D rm;qH;k tcGeaf umufcjH cif;qdik &f m ajymif;vJrI
tar&duefEiS hf tpöa&;tvHrsm;? x&ef\ Y "mwfyrkH sm; jzpfNyD; tar&duefordkif;wGif tBuD;rm;qHk;tcGef
udk rD;½dIUcJhMuonf/ avQmhcsrIjzpfaMumif; or®w\pD;yGm;a&;tMuHay;
*g&Dudku ajymMum;onf/
usL;bm;EdkifiHESifhqufqHa&; - or®wtdkbm;rm;
vufxuf 2015 ckEpS w f iG f usL;bm;Edik if EH iS hf oHwref
qufqaH &; jyefvnfxal xmifEikd cf o hJ nf/ od&Yk mwGif tm
tmaa Z , s ? b'´ E Å (tbd " Zr[m&|*k ½ k)
a':e,fx&efY or®wwm0ef,lcJhNyD;aemufydkif; (jref r m 1289-1379) / / &Srf;jynfe,f
ESpEf ikd if qH ufqaH &; ,d, k iG ;f vmcJo h nf/ 2016 ckEpS f (ta&SUydkif;)? usKdif;wHkNrdKU? trSwf (3) &yfuGuf?
rSpí [mAm;em;&dS tar&duefoH½Hk;rS 0efxrf;rsm; av,mOfuGif;vrf;? "ar®m',y&d,wdåpmoifwdkuf
onf use;f rma&;qkid &f m wku d cf u
kd rf rI sm; cHc&hJ onf OD;pD;y"me em,u? jynfe,fa&Tusief u d m,*dP k ;f \
[k owif;rsm;wGif azmfjyonf/ tar&duef oHwref Mo0g'g p&d, q&mawmft*¾r[my@dw? t*¾r[m
rsm;\ use;f rma&;xdcu kd af p&ef toHviId ;f ud&, d m o'¨r® aZmwdu"Z? tbd"Zr[m&|*k½k b'´EÅ
tcsKUd toH;k jyKco hJ nf[k ,HMk unf&aMumif; tar&duef tmaZ,sudk crnf;awmfOD;vHk;qefqk ?r,fawmf
wm0ef&dSolrsm;u ajymMum;cJhMuonf/ 0efxrf;rsm; a':ygeef;ydk;wdkYu 1289 ckESpf? wefaqmifrkef;
onf tMum;tm½H k c Rwf , G i f ; jcif ; ? rl ; a0jcif ; ? vjynfah usmf (1) &uf? we*FaEGaeYwiG f &Sr;f jynfe,f?
acgif;udu k jfcif;? yifyef;EGr;f e,fjcif;? rSwÓ f Pfaysmuf usKid ;f wHNk rKd U? qGew
f ef&yfuu G f (Armav;&yfuu G )f ü
qHk;jcif;paom a&m*gvu©Pmrsm;udk cHpm;cJMh u& zGm;jrifcJhonf/
onf/ ,if;odkYjzpfyGm;cJhNyD;aemuf usL;bm;tpdk;& q&mawmfavmif;vsmonf touf (10)
onf tar&duefow H refrsm;udk umuG,&f ef ysuu f uG f ESpt f &G,w f iG f usKid ;f wHNk rKd U? r*Fvmausmif; q&mawmf
cJo
h nf[k tar&dueftpd;k &u pGypf cJG NhJ y;D tar&duef b'´EÅ&mZdE´udk OyZÑm,fjyKí usKdif;wHkNrdKU OD;ay:
EdkifiH&dS usL;bm;oHwref 15 OD;udk ESifxkwfcJhonf/ atmufxD;? a':atmufaygif;wdkY\ ypö,mEk*¾[
jzifh &SifomraPtjzpfodkYa&muf&dScJhNyD; 1309 ckESpf?
pD;yGm;a&; - tar&duefEdkifiH\ pD;yGm;a&;wdk;wuf e,kev f qef; (1) &ufwiG f pGerf eG af usmif;q&mawmf
ap&ef &nf&, G cf sujf zifh tpd;k &tzGUJ u tcGeEf eI ;f xm; b'´EÅ£E´mpuúudk OyZÑm,fjyKí OD;ay:atmufxD;
rsm;avQmhcsjcif; tpDtpOfudk {NyDv (26) &ufwGif a':atmufaygif;wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ jzifh usKid ;f wHNk rKd U?
xkwjf yefco
hJ nf/ aumfy&kd w d cf eG rf sm;udk 35 &mcdik Ef eI ;f rd;k eJausmif;? c@odrüf jrihjf rwfaom&[ef;tjzpfoYkd
rS 15 &mcdkifEIef;odkY avQmhcsrnfjzpfonf/ vlwpfOD; a&muf&dScJhonf/

305
tmaZ,s? b'´EÅ tm'dpö? b'´EÅ

q&mawmfonf oHCmhtzGUJ tpnf; tqifq h ifh


wGif NrKd Ue,foC H em,utzGUJ Ouú| (a&Tusi)f ? jynfe,f
oHCem,utzGJU0if (a&Tusif) tjzpf aqmif&u G f
cJNh y;D ysv
H eG af wmfrcl sed w f iG f &Sr;f jynfe,f (ta&SUydik ;f )
a&Tusifedum,Mo0g'gp&d,tjzpf vnf;aumif;?
a&Tusief u d m, &wånLr[mem,u tjzpfvnf;aumif;?
&Srf;jynfe,fvHk;qdkif&m r[mem,utzGUJ \ Ouú|
q&mawmftjzpf vnf;aumif; omomemhwm0efudk
xrf;aqmifcJhonf/
q&mawmftm; Edik if aH wmftpd;k &u 1991 ckEpS f
b'´EÅ tmaZ,s wGif t*¾r[my@dwbGUJ wHqyd af wmfuv kd nf;aumif;?
2007 ckESpfwGif t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"ZbGJU
q&mawmfonf &Sio f mraPb0wGif usKid ;f wHNkrKdU? wHqyd af wmfuv kd nf;aumif;? 2015 ckEpS w f iG f tbd"Z
r*Fvmausmif;? rdk;eJausmif;q&mawmfrsm;xHwGif r[m&|*k½b k UJG wHqyd af wmfuv kd nf;aumif; qufuyf
y&d , wd å t ajccH u srf ; pmrsm;ud k oif , l c J h o nf / vSL'gef;cJhonf/
xdkYaemuf &[ef;b0wGif anmifa&TNrdKU? uefBuD; q&mawmf o nf omoemtusKd ; o,f y d k ;
y&d,wdåpmoifwdkuf a&Tusifedum, omoemydkif aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 91 odu©mawmf
q&mawmf b'´EÅ0drvmbd0Ho (tbd"Zr[m&| 71 0gt& 1379 ckESpf? 0gqdkvjynfhausmf (3) &uf
*k½k? tbd"Zt*¾r[mo'¨r® aZmwdu)? wkduftkyf (11-7-2017) wGif b0ewfxHysHvGefawmfrlonf/
pmcsq&mawmf b'´Ev Å u©Pomrd (t*¾r[m y@dw)? armif n d K xG e f ; (jref r mpm)
b'´EyÅ nmomrd? b'´E0Å gao|? b'´E£ Å aE´mbmo
tp&dSaom pmcsq&mawmfBuD;rsm;xHwiG f yd#uwf
usrf;*efpmayrsm;udk oif,lqnf;yl;cJhNyD; tpdk;& tm'dp?ö b'´EÅ (tbd"Zr[m&|*k½?k tbd"Z
yxrjyefpmar;yGJi,f? vwf? BuD;ESifh tpdk;&"r®m t*¾r[m o'¨ r ® a Zmwd u ) (jref r m 1279-
[mo'¨
p&d,pmcswef;udk atmifjrifojzihf 1957 ckEpS w f iG f 1378) / / EdkifiHawmfMo0g'gp&d,? "r®m,kwdå
omoe"Zod&yD 0&"r®mp&d,bGUJ udk &&dcS o hJ nf/ xdkYjyif edum, r[m&if*P kd ;f csKyf (*Pm"dywd) rGejf ynfe,f?
0de,m'dE*k [ ¾ pmjyefyw JG iG vf nf; atmifjrifco hJ nf/ armfvNrdKifNrdKU? uwdk;pHjyaus;&Gm r[m&ify&d,wdå
q&mawmfonf anmifa&TNrKd U uefBu;D y&d,wdå pmoifwu dk Bf u;D \ OD;pD;y"meem,u tbd"Zr[m&|
pmoifwdkufESifhusKdif;wHkNrdKU? "ar®m',y&d,wdå *k½?k tbd"Zt*¾r[mo'¨r® aZmwdu q&mawmfBu;D
pmoif wd k u f w G i f wynf h & [ef ; omraPrsm;ud k b'´Et Å m'dpu ö kd crnf;awmf OD;pdeAf if r,fawmf a':rQm
&Siif ,fwef;? rlvwef;? 0de,"r®wef;? okwåEÅ"r®wef; wdkYu 1279 ckESpf? aESmif;wefcl;vqef; (6) &uf?
ESihf tbd"r®mwef; pmayusr;f *efrsm;udk oifMum;ydcYk s we*FaEGaeYwiG f rGejf ynfe,f? acsmif;qHNk rKd U? uGr½f u kd f
cJo
h nf/ q&mawmfonf "ar®m',pmoifwdkufcGJ aus;&Gmü zGm;jrifcJhonf/
taejzifh usKdif;wHkNrdKU? uwfawmifaus;&Gm? "rdu ® q&mawmfavmif;vsmonf 1295 ckEpS ?f uqkef
ykygÜ ½Hak usmif;ESihf wmcsv
D w d Nf rKd U r[mjrwfrek b
d &k m;Bu;D vqef; (14) &ufwiG f acsmif;qHNk rKd U? uGr½f u kd af us;&Gm?
ausmif;wdu Yk vkd nf; wnfaxmifzGifhvSpfay;cJhonf/ yAÁwr*Fvm&mr ausmif;q&mawmf b'´EÓ Å Pdó&

306
tm'dpö? b'´EÅ

q&mawmfonf tpd;k &yxrjyefpmar;yGw J iG f


i,f? vwf? Bu;D ESihf "r®mp&d,pmoifwef;? pmcswef;
pmar;yGrJ sm;atmifjrifcNhJy;D 1310 jynfEh pS w f iG f omoem
"Zod&Dy0&"r®mp&d,bGJUudk &&dSatmifjrifawmfrcl hJ
onf/ 0de,pmar;yGJ 0denf;ig;usr;f ('kw, d ) ESifh
avmuDynmowårwef;udv k nf; atmifjrifco hJ nf/
q&mawmfonf 1314 ckEpS rf pS í uwd;k aus;&Gm?
r[m&ifpmoifwdkufwGif 14 ESpfwkdifwkdif wkduftkyf
q&mawmftjzpf vnf;aumif;? 1328 ckEpS rf yS sv H eG f
awmf r l c sd e f x d y"meem,uq&mawmf t jzpf
b'´EÅtm'dpö vnf;aumif;? pmoifom;oHCm 100 ausmw f u Ykd kd
pDru H yG uf tJ kyfcsKyfí y&d,wdåpmayrsm;udk oifMum;
udk OyZÑm,fjyKí uGrf½dkufaus;&Gm OD;ESpf? a':vS&m ydcYk scohJ nf/ q&mawmfonf okwmå "dygÜ ,? "r®a'oem
wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ jzifh &Siof mraP tjzpfoaYkd &muf&Sd ESifh &Sifusifh0wftp&dSonfh usrf;pmtkyf 8 tkyfudk
cJhNyD; 1299 ckESpf wydkYwGJvjynfhausmf (2) &ufwGif vnf; a&;om;jyKpkcJhonf/
q&mawmfb'´EÅ ÓPdó&udk OyZÑm,fjyKí OD;ESpf q&mawmfonf *dP k ;f aygif;pHk (arSmb f )D oHCmh
a':vS&mwd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ udck ,
H u
l m acsmif;qHNk rKd U? tpnf;ta0;yGJBuD;\ r[m&if*dkPf;udk,fpm;vS,f?
uGr½f u kd af us;&Gm? yAÁwr*Fvm&mrausmif;wdu k f c@ oHCmhtzGJUtpnf;tqifhqihfwGif oHCmhor®Kwd&
odrüf jrifjh rwfaom&[ef;tjzpfoYkd a&muf&cSd Jhonf/ oHCmhudk,fpm;vS,f? rGefjynfe,foHCem,utzGJU
q&mawmfonf acsmif;qHNk rKd U? uGr½f kud af us;&Gm? (r[m&if) tusKd;awmfaqmif? rGefjynfe,f oHC
yAÁwr*Fvm&mrausmif; q&mawmf b'´EÓ Å Pdó& em,utzGJUOuú| (r[m&if)? EdkifiHawmfMo0g'g
ESihf pmcsq&mawmfrsm;? armfvNrKd iNf rKd U uwd;k aus;&Gm p&d,wm0efwdkYudk xrf;aqmifcJhonf/ 1357 ckESpf
r[m&ifausmif;q&mawmf b'´E0Å ¹k yd gv? &efuek Nf rKd U rSpí ysHvGefawmfrlcsdeftxd "r®,kwdå edum,
ajcmufxyfBuD;bk&m;BuD;wdkuf q&mawmf b'´EÅ r[m&if*dkPf;csKyf (*Pmywd) q&mawmftjzpf
aum@n (t*¾r[my@dw)? b'´E&Å mZdE?´ rEÅav;NrKd U omoemhwm0efrsm;udk xrf;aqmifcJhonf/
bk&m;BuD;wdkufq&mawmf b'´EÅem&' (t*¾r[m q&mawmftm; EdkifiHawmftpdk;&u 1991
y@dw)? q&mawmf OD;Mu,f (t*¾r[my@dw)? ckESpfwGif t*¾r[my@dw bGJUwHqdyfawmf? 2003
b'´Et Å &d,? b'´EOÅ uúo H ESihf rEÅav;NrKd Uay:&dS pmcs ckEpS w f iG f tbd"Zt*¾r[m o'¨ra® Zmwdu bGUJ wHqyd f
tausmfq&mBuD;rsm;xHwGif ygVdawmf? t|uxm? awmfESifh 2013 ckESpfwGif tbd"Zr[m&| *k½kbGJU
#Dum? a,mZem tp&daS om tqifjh rifyh &d,wdå pmay wHqdyfawmfwdkYudk qufuyfvSL'gef;cJhonf/
rsm;udkvnf;aumif;? oD&dvuFmEdkifiH q&mawmf q&mawmfBuD; b'´EÅtm'dpöonf omoem
b'´Et Å meE´marwå,s (tbd"Zr[m&|*k½)k ? jrefrm tusKd;o,fydk;aqmif&Gufawmfrl&if; oufawmf 99
ausmif;q&mawmf b'´EÅ0de,mvuFm& paom ESp?f odum© awmf 80 0gt& 1378 ckEpS ?f jymodv k qef;
q&mawmfrsm;xHwGif ESpfESpfwkdifwkdif t*Fvdyf? ygVd? (14) &uf? (11-1-2017) wGif b0ewfxHysHvGef
ouúw? [dED´paom bmoEÅ&pmayrsm;? y&d,wdå awmfrlonf/
pmayrsm;oif,lqnf;yl;cJhonf/ armif n d K xG e f ; (jref r mpm)

307
tm&yf-tpöa&; y#dyu©

tm&yf-tpöa&; y#dyu©/ / tm&yf-tpöa&; 1978 ckESpf ]]a';Apf Nidrf;csrf;a&; oabmwlpmcsKy}f }


y#dyu©onf a&S ; ES p f a ygif ; rsm;pG m upwif u m (David Peace Accord) t& qdkif; Edkif;uRef ; qG ,f udk
taMumif;trsK;d rsK;d aphaqmfzefw;D rIrsm;jzihf ay:ayguf tD * spf t m; jyef v nf a y;tyf c J h a omf v nf ;
vm&jcif; jzpfonf/ yxrurÇmppftwGif;wGif usefe,fajrrsm;udrk l qufvuford ;f ydu k x f m;cJo
h nf/
atmfwrkd if tifyg,monf *smreDESifhyl;aygif;um ygvufpwdik ;f ESihf ywf0ef;usi&f Sd tm&yfvrl sK;d
t*FvdyfESifh jyifopfwdkYudk qefYusifcJh&m yxrurÇm rsm;u rauseyfojzihf 1980 jynfhESpfrsm;twGif;
ppftNyD;wGif *smreDppf½IH;NyD; atmfwdkriftifyg,m wGif tpöa&;wdu Yk kd jyefvnfwu dk cf u kd rf rI sm;udk jyKvyk f
vnf; NydKuGJcJhonf/ ppfEdkifol t*FvdyfwdkYu tm&yf Muonf/ 1990-91 ckESpf yifv,fauGUppfyGJ (Gulf
wdkY\tv,fwGif *sL;vlrsKd;wdkYaexdkif&ef e,fajrudk War) tNy;D wGif ndE § iId ;f rIrsm;jyKvyk cf &hJ jyefonf/ 1993
zefwD;um *sL;wdkYudk pkpnf;aexdkifapcJhonf/ ckESpf wGif tar&duefjynfaxmifpu k ygvufpwdik ;f
ygvufpwkdif;e,fajr&dS *sL;vlOD;a&rSm 1929 e,fajrrsm; jyefvnfay;tyfEdkifa&;twGuf nd§EdIif;
ckEpS w
f iG f ,if;a'ovlO;D a&\ 11 &mcdik Ef eI ;f om &dcS &hJ m ay;cJhNyD; tpöa&;wdkYodrf;ykdufxm;aome,fajr 90
t*Fvyd w f dkY xdef;odrf;rIatmuf&dS *sL;wdkY0ifa&muf &mcdik Ef eI ;f udk jyefvnfay;tyf&ef &nfreS ;f xm;cJo h nf/
vmrIaMumifh 1963 ckEpS w f iG f 29 &mcdkifEIef;txd odaYk omf bmoma&;t& txGwt f jrwfxm;
wd;k wufvmcJo h nf/ tpdk;&u *sL;wdkYtm; ajr,m &m a*s½q k vifNrKd U (Jerusalem) ESiyhf wfoufí aqG;aEG;
0,f,cl iG hfEiS hf tvkyo f rm;oD;oefY ay:vpDrsm;ay;rI &ef 2000 jynfhESpftxd a&TUqkdif;xm;cJhaomfvnf;
wdkYaMumihf 1920 jynfhESpfrS 1939 ckESpftwGif; tpöa&;tpd;k &tzGUJ acgif;aqmif at&,f&Sm&GefESifh
ygvufpwkdif;wdkYu *sL;qefYusifrIrsm;udk jyKvkyfcJhMu tzGUJ u ,if;aqG;aEG;yGu J kd tueft Y owfr&dS a&TUqdik ;f
onf/ xm;cJhjyefonf/ tpöa&;wdkY\tqdkt& bmoma&;
odkYaomf ukvor*¾tzGJUBuD;u 1947 ckESpf e,f a jr (Holy sites) a*s½kq vifESifh bmoma&;
wGif tpöa&;e,fajrydik ;f jcm;a&;pDrcH suu f kd taumif acgif;aqmif atb&m[ifu d k jr§KyfESH&mjzpfaom
txnfazmfcJhNyD; 1948 ckESpfwGif tpöa&;wdkYu a[b&Gef (Hebron) wdo Yk nf rdrw d yYkd ikd ef ,fajrjzpfonf
vGwfvyfaomEdkifiHtjzpf aMunmcJhonf/ [k qdo k nf/ a*s½q k vifonf ¤if;wdkY\NrdKUawmfESifh
tD*sp?f a*sm'f efEiS hf qD;&D;,m;Edik if w H \ Ykd yHyh ;kd rIjzihf bmoma&; tcsuftcsmjzpfonf[kvnf; aMunm
ygvufpwdik ;f wdu Yk tpöa&;udk 0ifa&mufwu kd cf ukd cf &hJ m cJhonf/
tpöa&;wdu Yk jyefvnfweG ;f vSew f u
kd cf u
kd cf NhJy;D e,ferd w d f ygvufpwkid ;f bmoma&;oabmxm; wif;rm
udk wdk;csJUvmcJh&m ygvufpwdkif;vlrsKd; oHk;yHkESpfyHk aomolrsm;u a*s½q k vifEiS ahf [b&Geo f nf ¤if;wdYk
onf ppfab;'kuo © nfrsm;b0odYk a&muf&o Sd mG ;cJ&h bmoma&; txGuftjrwfxm;&mjzpfNyD; ,if;wdkY\
onf/ þodjYk zihf e,fajrvkppfyrJG sm;rSm 1956? 1967 bmoma&;acgif;aqmif atb&m[if vufxufuyif
ESifh 1973 ckEpS w f w
Ykd iG f qufvufjzpfymG ;cJNh y;D tpöa&; þae&mwGif aexdik cf o h J nf[q k o
k d nf/ a*s½q k vifonf
e,fajrrsm; us,fjyefYvmcJh&m tpöa&;u a*sm'f efyikd f ¤if;wd\ Yk txGwt f jrwfae&mjzpfojzihf ,if;e,fajr&dS
a*sm'f efjrpf taemufbufurf;e,fajr? tD*spfydkif AvDrsm;udk zsuq f ;D cJrh nfqyk d gu rGwq f vifbmom0if
qkdif;Edkif;uRef;qG,fa'oESifh qD;&D;,m;ydkif *dkvef tm;vH;k udk ppfaMunmjcif;jzpfvdrfhrnf[k owday;cJh
uke;f jrihaf 'oponfh tdref ;D csi;f e,fajrrsm;udk odr;f ydu k f onf/
EdkifcJhonf/ 1973 ckESpfwGif qD;&D;,m;ESifh tD*spfwdkY tm&yfESifhtpöa&;wdkYtMum; tjiif;yGm;ae
ppf½IH;NyD;aemuf aphpyfnd§EdIif;rIrsm; jyKvkyfvm&m aom a*s½kqvifNrKd Uonf tpöa&;EdkifiH\NrdKUawmf

308
tm&yf-tpöa&; y#dyu©

jzpfaMumif; tar&duefor®w a':e,fx&efYu wGif &dScJhzl;aomfvnf; 2006 ckESpfrSpí wJtApf


2017 ckESpf 'DZifbmv (6) &ufu aMunmcJNh y;D odaYk &TUcJo
h jzifh ,cktcg a*s½q
k vifwGif oH½Hk;r&dS
aemuf ¤if;\oH½;kH udk ajcmufvtwGif; wJtApf awmhay/ 1989 ckESpfu tar&duefoH½Hk;twGuf
rSa*s½q
k vifoY k d a&TUajymif;&efñeT Mf um;cJ&h m a*s½q
k vif ajruGufwpfuGufudk tpöa&;tpdk;&u csxm;ay;cJh
ta&;onf ta&;Bu;D udpw ö pfck jzpfvm&jyefonf/ aomfvnf; taqmufttHrk &daS o;aMumif;od&onf/

tpöa&;-ygvufpwdkif; e,fjcm;ü qE´jyaeMuaom ygvufpwdkif;jynfolrsm;

k vifwiG f vlO;D a& 850,000 cefY aexdik f


a*s½q tpöa&;0efBuD;csKyf bif*srifaewef&m[ku
vsuf&dS&mwGif 61 &mcdkifEIef;onf *sL;vlrsKd;rsm; x&efY\qHk;jzwfcsufonf Nidrf;csrf;a&;r&Edkifao;
jzpfNy;D 37 &mcdik Ef eI ;f onf tm&yfvrl sK;d rsm;jzpfonf/ aoma'owGif Nird ;f csr;f a&;&&daS p&ef ta&;ygaom
*sL;wdkYwGif (Ultra-Orthodox,Zionst and Secular) ajcvSrf;wpf&yfjzpfonf[k BudKqdkxm;aomfvnf;
ponfjzifh uGJjym;aeouJhodkY tm&yfwdkYwGifvnf; ygvufpwkdif;or®w rdk[mruftbwfpfu ½k&Sm;
rlqviftrsm;pkESifh c&pf,meftenf;pk uGJjym;ae or®w Avm'DrmylwifESifh a*smf'efbk&if tAÜ'lvm
onf/ ygvufpwdkif;trsm;pkonf NrdKU\ta&SUydkif; tygt0if urÇmhEdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;xHodkY
wGiaf eMuaomfvnf; tpöa&;wdEYk iS hf a&maESmaexdik f a':e,fx&efY\tMuHtpnfudk ajymif;vJEdkifa&;
olrsm;vnf;&dSonf/ 0dkif;0ef;BudK;yrf;ay;&ef taMumif;Mum;xm;onf/
tpöa&;wdkYu 1980 jynfhESpf ZlvdkifvwGif ygvufpwdkif; A[dkaumfrwD0if [meeftuf
a*s½kqvifudk tpöa&;\NrdKUawmftjzpf aMunmcJh pvm0Du a':e,fx&ef\ Y aMunmcsuo f nf Nird ;f csr;f a&;
aomfvnf; ukvor*¾tzGJUvHkjcHKa&;aumifpDu BuKd ;yrf;rIjzpfpOfrsm;udk ysujf ym;apEdik Nf y;D tm&yfEikd if H
,if;aMunmcsuo f nf Edik if w H umOya'udk csK;d azmuf rsm;twGi;f rNird rf oufrrI sm;? qEj́yrIrsm;ESihf tMurf;zuf
&ma&mufojzihf uefu Y u
G cf o
hJ nf/ ,cifu aumhpwm rIrsm;udk ay:aygufvmapaMumif; owday;xm;onf/
&DumESit hf ,fqmaA;'d;k Edik if w H \Ykd oH½;kH rsm; a*s½q
k vif a'guf w mat;jrih f

309
tm&S-Oa&my aqG;aEG;yGJ? (13) Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;...
rsm;...

tm&S-Oa&my aqG;aEG;yGJ? (13) Budrfajrmuf tqifo h mwufa&mufcNhJ y;D 2012 ckEpS ?f vmtdEk ikd if H
tm&S -Oa&my Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; rsm; AD,ifusef;NrdKUü usif;yonfh e0rtBudrf xdyfoD;
tpnf ; ta0; ( ASEM)/ / tm&S-Oa&my tpnf;ta0;rSpí Edik if aH wmfor®wtqifh wufa&muf
aqG;aEG;yGo J nf tm&Swu dk Ef iS hf Oa&mywdu k &f Sd Edik if rH sm; onf/
Mum; ESpzf uftusK;d wl udp&ö yfrsm;udk ndE§ idI ;f aqG;aEG; atqrfonf wef;wlrw d zf ufqufqrH I (Equal
yl;aygif;aqmif&GufEdkif&ef &nf&G,fí 1996 ckESpfrS Partnership)? tjyeftvSefav;pm;rI (Mutual Re-
pwif usif;ycJhjcif;jzpf onf/ 1996 ckESpf? rwfv spect)? tjyeftvSeftusKd;jzpfxGef;aprI (Mutual
wGif tm&SrS 10 EdkifiH? Oa&myrS 15 EdkifiHyg0ifonfh Benefit) ponfh tajccHrl (3) &yfjzifh vkyi f ef;rsm;udk
yxrqHk; tm&S-Oa&my xdyfoD;tpnf;ta0;udk taumiftxnfazmf aqmif&Gufonf/
xkid ;f Edik if ?H befaumufNrKd Uü pwifusi;f ycJ&h mrS tm&S- atqrf a qG ; aEG ; yG J r sm;taejzih f xd y f o D ;
Oa&myaqG;aEG;yGJ (Asia-Europe Meeting ASEM) tpnf;ta0;? Edik if jH cm;a&;0efBu;D rsm; tpnf;ta0;?
[lí ay:xGufvmcJhonf/ tjcm;tqift h pnf;ta0;rsm;ESihf tqifjh rift h &m&dS
atqrfudk pwifzGJUpnf;csdefu a'oESpfckrS Bu;D rsm;tpnf;ta0;[lí a,bk,stm;jzifh av;rsK;d
EdkifiH 25 EdkifiHESifh Oa&myaumfr&SifwdkY yg0ifonf/ cGjJ cm;jyKvyk of nf/ xdyo f ;D tpnf;ta0;ESihf Edik if jH cm;a&;
,cktcsed w f iG f tm&SrS 21 Edik if EH iS hf tmqD,t H wGi;f 0efBuD;rsm;tpnf;ta0;udk wpfESpfjcm;pDtvSnfhus
a&;rSL;csKy½f ;kH ? Oa&myrS Edik if H 30 ESihf Oa&myaumfr&Sif usi;f yNy;D tqifjh rift h &m&dBS u;D rsm; tpnf;ta0;udk
wdkYyg0ifMu&m EdkifiHaygif; 51 EdkifiHESifh a'oqkdif&m tcgtm;avsmfpGm ac:,lusif;yonf/
tzGUJ tpnf;ESpcf k pkpak ygif;tzGUJ 0if 53 ck&SdNyD jzpfonf/ atqrfEikd if jH cm;a&;0efBu;D rsm; tpnf;ta0;
vuf&dStzGJU0ifEdkifiHrsm;rSm MopaMw;vs? udk 1997 ckESpf? azazmf0g&DvwGif pifumylEdkifiHü
MopBw;D ,m;? b*Fvm;a'h&?fS b,fv*f s, D ?H b½lEikd ;f ? pwifusif;yonf/ 'kwd,tBudrf tpnf;ta0;udk
blvaf *;&D;,m;? uarÇm'D;,m;? w½kwf? c½dkat;&Sm;? 1999 ckEpS w f iG f *smreDEikd if H bmvifNrKd U? wwd,tBurd f
qdkufy&yfpf? csufor®wEdkifiH? 'def;rwf? tufpf tpnf;ta0;udk 2001 ckESpfwGif w½kwfEdkifiH
wdk;eD;,m;? zifvef? jyifopf? *smreD? *&d? [efa*&D? ayusi;f NrKd U? pwkwt ¬ Burd f tpnf;ta0;udk 2002 ckEpS f
tif'dkeD;&Sm;? tdEd´,? tdkif,mvef? tDwvD? *syef? wGif pydeEf ikd if H ruf'&pfNrKd U? yOörtBurd f tpnf;ta0;
umZufpwef? awmifu&dk ;D ,m;? vmtd?k vufA;D ,m;? udk 2003 ckESpfwGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiH bmvDuRef;?
vDoal ,;eD;,m;? vlZifbwf? rav;&Sm;? armfvw f m? q|rtBudrftpnf;ta0;udk 2004 ckESpfwGif
rGef*dkvD;,m;? jrefrm? e,fomvef? e,l;ZDvef? tdkif,mvefEdkifiH umvD'JvfNrdKU? owårtBudrf
aemfa0? ygupöwef? zdvpfykdif? ay:wl*D? ydkvef? tpnf;ta0;udk 2005 ckEpS w f iG f *syefEikd if H usKwd Nkd rKd U?
½dkar;eD;,m;? ½k&Sm;? pifumyl? qvdkaA;uD;,m;? t|rtBudrf tpnf;ta0;udk 2007 ckESpfwGif
qvdkaA;eD;,m;? pydef? qGD'if? qGpfZmvef? xdkif;? *smreDEdkifiH [rf;bwfNrdKU? e0rtBudrftpnf;ta0;
NAdwdef? AD,uferfwdkYjzpfNyD; tzGJUtpnf;ESpfckrSm udk 2009 ckEpS w f iG f AD,uferfEikd if H [EdKG i;f NrKd U? 'or
tmqD,HtwGif;a&;rSL;csKyf½Hk;ESifh Oa&myaumfr&Sif tBudrfajrmuf tpnf;ta0;udk 2011 ckESpfwGif
wdjYk zpfonf/ jrefrmEdik if o H nf 2004 ckEpS ?f AD,uferf [efa*&DEikd if H a*:'dv k NkdrKd U? 11 Burd af jrmuf tpnf;ta0;
EdkifiH [EGdKif;NrdKUüusif;yonfh yOörtBudrfxdyfoD; udk 2013 ckESpfwGif tdEd´,EdkifiH e,l;a'vDNrdKU? 12
tpnf;ta0;rSpwifí atqrftzGJU0if jzpfvmcJh Budrfajrmuf tpnf;ta0;udk 2015 ckESpfwGif
onf/ xdkpOfu tD;,l\uefYuGufrIaMumifh 0efBuD; vlZifbwfEdkifiH vlZifbwfNrdKUwdkYü usif;ycJhonf/

310
tm&S-Oa&my aqG;aEG;yGJ? (13) Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;...
rsm;...

2017 ckEpS f 13 Burd af jrmuf atqrfEik d if jHcm;a&; ESihf ,Ofaus;rIqidk &f mu@rsm;tvdu k f rl0g'rlMurf;
0efBuD;rsm;tpnf;ta0;udk ]]Nidrf;csrf;a&;? pOfquf a&;qGJjcif;? vli,frsm;odkY OD;wnfaom vkyfief;
rjywfzGHUNzdK;wdk;wufa&;twGuf rdwfzufqufqHrI aqG;aEG;yGJusif;yjcif;ESifh EdkifiHudk,fpm;jyK vli,f
udk cdik jf raJ tmifaqmif&u G Mf uygpd}Yk } [lonfah qmify'k f ud,k pf m;vS,rf sm;tvdu k f tjyeftvSeaf qG;aEG;jcif;rsm;
jzifh jrefrmEdik if u
H tdr&f iS t f jzpf vufcu H si;f yonf/ aqmif&Gufonf/
tpnf;ta0;odkY tm&SESifh Oa&my 51 EdkifiHrS 'kw, d aeYaqG;aEG;yGw J iG f ynma&;? uRr;f usif
udk,fpm;vS,f 54 OD;ESifhudk,fpm;vS,ftzGJU0if 500 rIESifh tm&S-Oa&myvli,frsm;u@? tMurf;zufrI
ausmf wufa&mufMuonf/ wdu k zf suaf &;? qif;&JErG ;f yg;rIyaysmufa&;? &moDOwk
qufpyftpnf;ta0;rsm;jzpfMuonfh tmqD,H ajymif;vJjcif;qkid &f m taMumif;t&mrsm;udk aqG;aEG;
a'otvdkuftpnf;ta0;? Northeast and South onf/ vli,frsm;Mum; tjyeftvSefaqG;aEG;yGJrsm;
Asia (NESA) tpnf ; ta0;? European Group jyKvkyfNyD; tkyfpkwpfckcsif;pD\ aqG;aEG;csufrsm;
tpnf;ta0;rsm;ESifh ASEM Pathfinder Group on tay: &&dSonfhxkwfjyefcsufrsm;? twnfjyKjcif;
Connectivity (APGC) Asia Group Coordination vkyfief;pOfrsm;udk aqmif&Gufonf/ wwd,aeY
Meeting ESifh APGC European Group Coordination aqG;aEG;yGJwGif 8th Model ASEM Ouú|\xkwfjyef
Meeting wdkYudk aejynfawmf&dS jrefrmtjynfjynf aMunmcsuftay: aqG;aEG;jcif;? jyifqifjznfph u G f
qdik &f m uGeAf if;&Si;f A[dXk me (1) ü Ed0k ifbmv (17) jcif ; ES i f h tNyD ; owf a qG ; aEG ; jcif ; rsm;jyKvk y f N yD ;
&ufrS pwifusif;yonf/ 11 Budrfajrmuf tm&S- oufqikd &f m ud, k pf m;vS,rf sm;tvdkuf trSmpum;
Oa&my owif;pmq&mrsm; ESD;aESmzvS,fyGJudk ajymMum;onf/ aqG;aEG;yGJudk,fpm;vS,ftzGJUOuú|
Ed0k ifbmv (18) &ufEiS hf (19) &ufwiG f aejynfawmf u aqG;aEG;yGJ&v'fjzpfonfh bHkoabmwlnDrI
&dS wHk*yl&D[w kd ,fü usi;f yonf/ xkwfjyefcsufudk ynma&;0efBu;D Xme jynfaxmifpk
0efBu;D a'gufwmrsK;d odr;f Bu;D xH vTJajymif;ay;tyf
8 Budrfajrmuf tm&S-Oa&mytpnf;ta0;yHkpHwl onf/ ,if;aemuf 8th Model ASEM tcrf;tem;
aqG;aEG;yGJ (8th Model ASEM) - atqrf\vkyfief; owif;pm&Sif;vif;yGJudk ASEM EdkifiHjcm;a&;0efBuD;
obm0udk wuúov kd af usmif;om;vli,frsm; em;vnf rsm; tpnf;ta0;uJhodkY yHkpHwljyKvkyfonf/
Edkif&eftwGuf EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;? tqifhjrifh
t&m&dBS u;D rsm;toGiaf qmifapNy;D atqrftpnf;ta0; 13 Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&;0efBuD;
yHpk t
H wkid ;f atqrfvyk if ef;rsm;tay: aqG;aEG;apaom rsm;tpnf;ta0;- tpnf;ta0;zGiyhf JG tcrf;tem;
pDrcH sujf zpfonfh 8th Model ASEM udk Ed0k ifbmv (17) udk Edk0ifbmv (20) &uf eHeuf 10 em&DwGif
&ufrS (19) &uf t xd aejynf a wmf & d S jref r m aejynfawmf&Sd jrefrmtjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f
tjynfjynfqikd &f m uGeAf if;&Si;f A[dXk me (2) ü usi;f y A[dkXme (1) ywåjrm;cef;rü usif;yonf/
onf/ aqG;aEG;yGJodkY tm&SESifhOa&myEdkifiHrsm;rS tpnf;ta0;obmywd Edik if aH wmf\twkid yf ifcH
vli,f 98 OD;? jrefrmEdik if rH S vli,f 56 OD; pkpak ygif; yk*¾dKvf EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;
154 OD; yg0ifwufa&mufonf/ a':atmifqef;pkMunfu tzGirhf ed cYf eG ;f ajymMum;&m
aqG;aEG;yGyJ xraeYwiG f ]]The Role & Influence wGif ,cktcg urÇmvH;k qdik &f m raocsmra&&mrIEiS hf
of New Actor in Public Diplomacy}} acgif;pOfjzihf rwnfrNidrfjzpfrI\ tcsdefumvopfwpf&yfESifh
ynm&SiftqifhaqG;aEG;yGJ? Nidrf;csrf;a&;? ynma&; &ifqdkifae&ygaMumif;? urÇmay:wGifjzpfyGm;onfh

311
tm&S-Oa&my aqG;aEG;yGJ? (13) Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;...
rsm;...

13 Budrfajrmuf tm&S-Oa&my EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;tpnf;ta0;odkY


wufa&mufvmonfh EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;

y#d y u© r sm;onf vl Y t od k u f t 0ef ; rsm;twG i f ; ajz&Sif;rnfh ydkrdkwuf<uaomrdwfzufrsm; r&dSrjzpf


Nidrf;csrf;a&;ysufjym;apNyD; tusKd;quftm;jzifh vdktyfygaMumif;? xkdYaMumifh tpdk;&tcsif;csif;Mum;
qif;&JraJG wrIEiS hf zGUH NzKd ;rIaemufusaprIwu Ykd kd jzpfay: omru yk*¾vduu@ESifh t&yfbuftzGJUtpnf;
aponft h jyif wpfO;D ESiw hf pfO;D ? wpfEikd if EH iS w
hf pfEikd if H ESihf jynfot l csi;f csi;f Mum; rdwzf ufy;l aygif;aqmif&u G rf I
a0;uGmapcJhygaMumif;? xdkpdefac:rIrsm;aMumifh udk qufvufysKd;axmifum qufqHa&;opfrsm;
rMumcPjzpfay:vmonfh obm0ab;tEÅ&m,f wnfaqmufMurnfjzpfygaMumif;? vli,frsm;onf
\ qd;k usK;d rsm;udyk gjzpfay:apNy;D &moDOwk ajymif;vJr?I rdrdwdkYvkyfaqmifcsufrsm;\ tusKd;qufrsm;udk
ywf0ef;usifvspfvsL½IrIwdkYaMumifh obm0ab; tarGqufcH&rnfjzpf&m atqrf,EÅ&m;&dS yl;aygif;
tEÅ&m,frsm;rSm jyif;xefvmcJhygaMumif;? rl0g' aqmif&u G rf eI ,fy,ftm;vH;k wGif vli,frsm;\tcef;
csrSwfolrsm;taejzihf wpfOD;\tusyftwnf; u@onf r&drS jzpfvt kd yfygaMumif; ajymMum;onf/
tcuftcJrsm;udk wpfO;D u em;vnfoabmayguf ,if;aemuf tmqD,HEdkifiHrsm;qdkif&m aphpyf
atmif azmfaqmifay;Edkifrnfqdkygu urÇmBuD;\ nd§EIdif;a&;rSL; zdvpfykdifEdkifiHrS H.E.Jose Luis G.
jyóemrsm;udk ukdifwG,fajz&Sif;&mwGif ydkrdkvG,ful Mantales? ta&SUajrmufESifh awmiftm&Sqkdif&m
xda&mufrnf[k ,HkMunfygaMumif;? tjyeftvSef aphpyfnE§d iId ;f a&;rSL; ygupöwefEikd if rH S H.E.Mr.IMTIA
em;vnf r I & d S j cif ; jzif h o m cd k i f r monf h r d w f z uf Z AHMAD? Oa&myqkdif&m aphpyfnd§EdIif;a&;rSL;
oHa,mZOf rsm; azmfaqmifEdkifrnfjzpfygaMumif;? tufpw f ;kd eD;,m;Edik if rH S H.E.Mr.Sven Mikser? tm&S-
atqrftaejzihf jynfwGif;vHkjcHKa&;ESifhoufqkdif Oa&myazmifa';&Si;f rS vli,fu, kd pf m;jyK jrefrmEdik if H
onfha'owGif;ESifh EdkifiHwumqdkif&m y#dyu©rsm;? rS ra,hwdkifqdef;? tm&S-Oa&myazmifa';&Sif;rS
trsK;d rsK;d tzHzk akH om tMurf;zufrEI iS hf tpGe;f a&muf vli,fudk,fpm;jyK pydefEdkifiHrS Mr.Javier Baez wdkYu
rIw\ Ykd tEÅ&m,fuo hJ aYkd om pdeaf c:rIrsm;udk udik w f ,G f ajymMum;Muonf/

312
tm&S-Oa&my aqG;aEG;yGJ? (13) Budrfajrmuf ... at;armifav;? AdkvfBuD;

tpnf;ta0;udk qufvufusi;f y&m eHeufyikd ;f


wGif Synergizing Peace and Sustainable Development
h nf;aumif;? naeykid ;f wGif 3rd Decade
acgif;pOfjzifv
of ASEM : Making ASEM Partnership more Dynamic
and Connected acgif;pOfjzifh vnf;aumif; aqG;aEG;
Muonf/
tpnf;ta0;'kw, d aeYukd Ed0k ifbmv (21)
&ufwGif jrefrmtjynfjynfqdkif&m uGefAif;&Sif;
A[dkXme (1) ywåjrm;cef;rüusi;f y&m tm&S-Oa&my
Edik if jH cm;a&;0efBuD;rsm;u taxGaxGudpö&yfrsm;udk
aqG;aEG; onf/ xdaY k emuf Edik if aH wmf\twkid yf ifcyH *k Kdv
¾ f AdkvfBuD;at;armifav;
EdkifiHjcm;a&;0ef B uD ; Xme jynf a xmif p k 0 ef B uD ; xdef;odrf;rIuRrf;usifrIwpf&yftjzpf abmvHk;udk
a':atmif q ef ; pk M unf ? Oa&myor*¾ \ txl ; acgif;wdkufjy&m acgif;wdkufpHcsdef 1000 ausmf&dS
udk,fpm;vS,f tufpfwdk;eD;,m;EdkifiH EdkifiHjcm;a&; onf/ Adv k Bf u;D at;armifav; (Nird ;f ) onf vsijf refrI
0efBuD; H.E.Mr.Sven Mikser ESifh 14 Budrfajrmuf ESifhuRrf;usifrIudk aygif;pyfupm;Edkifonfh abmvHk;
tm&S-Oa&my Edik if jH cm;a&;0efBu;D rsm; tpnf;ta0; orm;rsKd;jzpfonf/ abmvHk;toif;wpfoif;\
udkvufcHusif;yrnfh pydefEdkifiHrS Secretary of State tv,fwef;onf rdrdtoif;\cHppfwdkufppfrsm;udk
H.E. Mr. IIdefonso Castro wdkYu EIwfcGef;qufpum; yHyh ;kd ulnED ikd u
f m tEdik t
f ½H;I udk yHak zmfay;onf/ a&Tacwf
ajymMum;MuNy;D tpnf;ta0;udk ½kyo f rd ;f vdu
k o
f nf/ jrefrmhvufa&G;pifabmvHk;toif;\ tv,fwef;
tpnf;ta0;tNyD;wGif obmywdaMunmcsufudk trmcHupm;orm;jzpfol AkdvfBuD;at;armifav;
xkwfjyefonf/ xdkYaemuf jrefrmtjynfjynfqdkif&m (Nird ;f ) onf cHppfu?l wku d pf pfjznf?h tjzwftawmuf?
uGefAif;&Sif;A[dkXme (1) oEÅmcef;rü owif;pm tay;tydrYk sm;wGif b,fajcaxmufESifh abmvHk;xd
&Sif;vif;yGJjyKvkyfonf/ awGUrItm;vHk;onf vufjzifhaqmif&GufouJhodkY
wdusaocsmrI&dSol jzpfonf/
OD;at;armifav;onf 1965 ckEpS f jynfe,f
at;armif a v;? Ad k v f B uD ; (Nid r f ; ) (jref r mh ESifhwkdif; abmvHk;NydKifyGJwGif &efukefwkdif;udk,fpm;
vufa&G;pif abmvH;k orm;a[mif;) (1947- jyKNyD; yg0if,SOfNydKifcGifh&&dSonf/ 1967 ckEpS w f iG f
2017)
2017)// / jrefrmhvufa&G;pifabmvH;k orm;a[mif; wyfrawmf (av) odYk wyfom;tqifhjzifh0ifa&muf
AdkvfBuD; at;armifav; (Nidrf;) udk OD;bdkeD? a':NrdKif cJNh y;D &mxl;tqifq h ifw h ;dk jri§ u
hf m ppfrx
I rf;ouf 30
wdkYu 1947 ckESpf? azazmf0g&Dv (16) &ufwGif jynfhonfhtcg AdkvfBuD;tqifhodkY wkd;jr§ifhjcif;cH&
rEÅav;wkdif;a'oBuD; tr&yl&NrdKU? w½kwfwef; onf/ 1967 ckESpfwGif wyfrawmf (av) abmvHk;
&yf u G u f ü arG ; zG m ;onf / arG ; csif ; av;a,muf toif;okdYa&muf&dSNyD; 1969 ckESpf tm&Svli,f
teuf wwd,ajrmufjzpfonf/ abmvHk;NydKifyGJrSpí atmifjrifrIrsm;&&dSum jrefrmh
i,fpOfuwnf;u abmvHk;upm;enf;udk vufa&G;pifjzpfvmonf/
pdwf0ifpm;onf/ touf 13 ESpft&G,frSpí jrefrmhvufa&G;pif jzpfvmNyD;aemuf 1970
abmvH;k upm;enf;udk avhusio hf if,o l nf/ abmvH;k jynfhESpfwGif zdvpfydkifEdkifiHü usif;yaom 12 Budrf

313
at;armifav;? AdkvfBuD;

ajrmuf tm&Svli,fabmvHk;NydKifyGJ? xdkif;EdkifiHü 1972 ckESpf &efukefNrdKUüusif;yaom jrL;epf


usif;yaom ajcmufBudrfajrmuf tm&Stm;upm; tdkvHypfajcppfyGJwGif AdkvfBuD;at;armifav; (Nidrf;)
NydKifyGJ? 1971 ckESpfwGif rav;&Sm;EdkifiHüusif;yaom yg0ifaom jrefrmhvufa&G;pifabmvHk;toif;u
14 Budrfajrmuf rma';um;zvm;abmvHk;NydKifyGJESifh yxrqk&&dSNyD; *smreDEdkifiHüusif;yaom jrL;epf
ajcmufBudrfajrmuf ta&SUawmiftm&S tm;upm; tdv k yH pfNyKd iyf w JG iG f toef&Y iS ;f qH;k qk&&do S nf/ 1974-
NydKifyGJ? tif'dkeD;&Sm;EdkifiHü usif;yaom'kwd,tBudrf 75 ckEpS w f iG f wpfEpS w f mtaumif;qH;k abmvH;k orm;
*sumwmzvm;abmvHk;NydKifyGJ? 1972 ckESpfwGif qkudkvnf;aumif;? 1976 ckESpfwGif tif'dkeD;&Sm;
awmifudk&D;,m;EdkifiHüusif;yaom ywfcsKH[D;zvm; EdkifiHüusif;yaom rm&m[mvifzvm;abmvHk;
abmvHk;NydKifyGJ? 1973 ckESpfwGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHü Nyd K if y G J w G i f taumif ; qH k ; abmvH k ; orm;qk u d k
usif ; yaom av;Bud r f a jrmuf *sumwmzvm; vnf;aumif;? 1978 ckESpfwGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHü
abmvH;k NyKd iyf ?JG pifumylEikd if üH usi;f yaom ckepfBurd f usif;yaom rm&m[mvifzvm;abmvHk;NydKifyGJwGif
ajrmuf ta&S U awmif t m&S tm;upm;Nyd K if y G J ? taumif;qH;k abmvH;k orm;qkuv kd nf;aumif; &&dS
awmifudk&D;,m;EdkifiHüusif;yaom ywfcsKH[D;zvm; onf/
abmvHk;NydKifyGJ? 1975 ckESpfwGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHü AdkvfBuD;at;armifav; (Nidrf;) onf jrefrmh
usif;yaom ajcmufBudrfajrmuf *sumwmzvm; vufa&G;pifabmvHk;orm;tjzpfrS tem;,lNyD;
abmvHk;NydKifyGJ? 1978 ckESpfwGif tif'dkeD;&Sm;Edik if üH aemuf jrefrmhvufa&G;pif (trsKd;om;? trsKd;orD;)
vufcHusif;yaom rm&m[mvif zvm;abmvHk; abmvH;k toif;wGif enf;jytjzpf wm0efxrf;aqmif
NydKifyGJrsm;rS pkpkaygif; a&TwHqdyf 12 ck? 1970 jynfh onf/ enf;jytjzpf wm0efxrf;aqmifpOf pkpak ygif;
ESpfwGif rav;&Sm;EdkifiHü usif;yaom 13 Budrf a&TwHqdyfESpfqk? aiGwHqdyfav;ck? aMu;wHqdyfoHk;ck
ajrmuf rma';um;zvm;abmvHk;NydKifyGJ? 1975 &&dSonf/ 2004 ckESpfwGif AD,uferfEdkifiHü usif;y
ck E S p f w G i f awmif u d k & D ; ,m;Ed k i f i H ü usif ; yaom aom yxrtBurd f tmqD,t H rsK;d orD;abmvH;k NyKd iyf JG
ywf c sKH [ D ; zvm;abmvk H ; Nyd K if y G J ? xd k i f ; Ed k i f i H ü rS a&Twq H yd w f pfc?k 2006 ckEpS w f iG f rav;&Sm;Edik if üH
usif;yaom xdkif;bk&ifhzvm;abmvHk;NydKifyGJ? 1976 usi;f yaom 38 Burd af jrmuf rma';um;zvm; (tMuaH y;)
ckESpfwGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHü usif;yaom ckepfBudrf rS a&Twq H yd wf pfc?k 1993 ckEpS w f iG f pifumylEdkifiHü
ajrmuf *sumwmzvm; abmvHk;NydKifyGJ? 1977 ckESpf usif;yaom 17 Budrfajrmuf ta&SUawmiftm&S
wGif rav;&Sm;EdkifiHüusif;yaom udk;Budrfajrmuf tm;upm;NydKifyGJ (trsKd;om;abmvHk;) rS aiGwHqdyf
ta&SU awmiftm&Stm;upm;NydKifyGJ? 1980 jynhfESpf wpfc?k 1996 ckEpS w f iG f rav;&Sm;Edik if üH usi;f yaom
wGif tif'dkeD;&Sm;EdkifiHü usif;yaom rm&m[mvif (trsKd;orD;) NydKifyGJrS aiGwHqdyfwpfck? 2003 ckESpf
zvm; abmvHk;NydKifyGJrsm;rS pkpkaygif; aiGwHqdyf wGif AD,uferfEdkifiHü usif;yaom 22 Budrfajrmuf
ajcmufck? 1971 ckESpfwGif *syefEdkifiHüusif;yaom ta&SUawmiftm&Stm;upm;NydKifyGJ (trsKd;orD;
13 Budrfajrmuf tm&Svli,fabmvHk;NydKifyGJ? 1975 abmvH;k ) rS aiGwq H yd wf pfc?k 2005 ckEpS w f iG f zdvpfyikd f
ckESpfwGif xkdif;EdkifiHüusif;yaom &SpfBudrfajrmuf EdkifiHü usif;yaom 23 Budrfajrmuf ta&SUawmif
ta&SUawmif tm&Stm;upm;NyKd iyf ?JG 1976 ckEpS w f iG f tm&S tm;upm;NydKifyGJ (trsKd;orD;abmvHk;) rS
tif'dkeD;&Sm;EdkifiHüusif;yaom rm&m[mvifzvm; aiGwHqdyfwpfck? 2001 ckESpfwGif rav;&Sm;EdkifiHü
abmvHk;NydKifyGJrsm;rS pkpkaygif; aMu;wHqdyf okH;ck&&dS usif;yaom 21 Budrfajrmuf ta&SUawmiftm&S
onf/ tm;upm;NyKd iyf JG (trsK;d orD;abmvH;k ) rS aMu;wHqyd f

314
at;armifav;? AdkvfBuD; at;jrihf? OD;

wpfck? 2006 ckESpfwGif xdkif;EdkifiHü usif;yaom


trsKd;orD;zlq,fNydKifyGJrS aMu;wHqdyfwpfck? 2007
ckESpfwGif xdkif;EdkifiHüusif;yaom trsKd;orD;zlq,f
NydKifyGJrS aMu;wHqdyfwpfck &&dSonf/
AdkvfBuD;at;armifav; (Nidrf;) onf 1984
ckEpS w f iG f *smreDEikd if üH usi;f yaom tm&S-tmz&du
abmvH;k enf;jyoifwef; (xl;cReaf tmif)? 1991 ckEpS f
wGif a[mifaumifüusif;yaom abmvHk;enf;jy
wpfvoifwef;? 1999 ckESpfwGif rav;&Sm;EdkifiHü
usi;f yaom 1st AFC Football Conditioning Course oifwef;?
2000 jynfEh pS w f iG f xdik ;f Edik if üH usi;f yaom zlq,f OD;at;jrihf
abmvHk;enf;jyoifwef;wdkYudk wufa&mufonf/ pmay;^pm,lyef;csDoifcef;pmESifh 0g&Sifwefyef;csD
1999 ckEpS w f iG f wyfrawmf (av) rS tm;upm; ausmif; pmay;^pm,loifcef;pmudk oif,lcJhonf/
ESiuh f m,ynmOD;pD;XmeodY k vufaxmufneT Mf um;a&;rSL; yef;cs'D ZD ikd ;f enf;jyq&mtjzpf tdrw f iG ;f pufrvI ufrI
tjzpf ajymif;a&TUwm0efxrf;aqmifonf/ 2007 XmecGJ tr&yl&aqmif;'g;&ufuef;ausmif;ü yef;csD
ckEpS w f iG f vufaxmufneT Mf um;a&;rSL;tjzpfrS tNird ;f pm; 'DZdkif;enf;jytjzpf 1954 ckESpfrS 1977 ckESpfxd
,lonf/ wm0efxrf;aqmifco hJ nf/ 1962 ckEpS wf iG f tr&yl&ol
AdkvfBuD;at;armifav; (Nidrf;) onf 2017 a':prf;prf;at;ESihf vufxyfxrd ;f jrm;cJNh y;D tr&yl&
ckEpS ?f Ed0k ifbmv (25) &ufwiG f &efuek Nf rKd Uü uG,v f eG f wGif aexdkifcJhonf/
onf/ uG,fvGefcsdefwGif ZeD;a':usifvdIif? om; 1966 ckESpf tDwvDrDvefEdk ukefpnfjyyGJ
wpfO;D ? orD; ESpfOD;ESifh ajr; av;OD; usef&pfonf/ jycef;rGrf;rHjyifqifrI ynm&Siftjzpf vnf;aumif;?
1970 jynfEh pS ?f *syeftq kd mum EXPO 70 ukepf nfjyyGJ
pd k ; atmif jycef;wnfaqmufrGrf;rHrI wm0efudkvnf;aumif;
aqmif&GufcJhonf/ ,if;ESpfwGifyif t*FvefESifh
at;jrih f? OD; (jref r mrI o k a woD ) (19 30
30--
(1930 *smreDodkY txl;'DZdkif;wm0efjzifh oGm;a&mufcJhonf/
2017)
2017)// / jrefrmrIyef;csyD nm&Sif q&mOD;at;jrifu
h kd 1971 ckESpfwGif yk*H&dS oD&dypö,m[dkw,f? a&TZ0g
OD;ausmuf? a':pH (a':rrav;) wdu Yk 1930 jynfEh pS f ,Ge;f yef;csu D m;rsm; a&;qGjJ cif;? 1972 ckEpS rf S 1977
wGif rEÅav;NrKd Uü arG;zGm;onf/ arG;csi;f &Spaf ,muf ckESpftxd 0gZDpuf½Hkü vufaxmufXmerSL;tjzpf
teuf wwd,ajrmuf jzpfonf/ i,fpOfu pdet f if'½l; vHkjcHKa&;aiGpuúLyHkEdSyf 'DZdkif;rsm;a&;qGJjcif; wm0ef
ausmif;wGif ynmoifMum;cJhNyD; 1947 ckESpfrpS wif rsm; xrf;aqmifcJhonf/
um yef;csyD nmudk OD;<u,fav;xHrS vnf;aumif;? 1978 ckESpfwGif Ak'¨0ifjyyGJ yef;csDum;rsm;ESifh
q&mOD;cifarmif (bPftaxGaxGrefae*smESihf yef;cs)D yef;½dk;rjyu©'def? &mrjyu©'def? wHqdyfacgif;rsm;?
xHrSvnf;aumif; tajccHrSpum oif,lavhvmcJh xDvufrw S rf sm;vnf; a&;qGcJ o hJ nf/ 1980 jynfEh pS f
onf/ rS 2015 ckEpS x f d &wemrGe?f opöma&mifjcnf? jrwfqrk eG f
1951 ckESpfrS 1961 ckESpfwdkYwGif q&m ponfh bmoma&;pmapmif r*¾Zif;tzHk;rsm; a&;qGJ
OD;cifarmif (bPf) \tultnDjzihf ysOf;rem;OD;vS cJNh y;D jrefrmrIaqmif;yg;rsm; a&;om;cho J nf/ 0dkiftrf

315
at;jrih?f OD; atmfpumqk

bDattoif;Bu;D rS OD;at;jriht f m; r[mr*Fv"r® q&mOD;at;jrihfonf BURMESE DESIGN


aZmwdubGUJ jzihf cs;D jri§ *hf P k jf yKonf/ rif;uGe;f wdy#d u- THROUGH DRAWING pmtk y f E S i f h ANCIENT
edum, omoemjyKtzGUJ 0iftjzpf aqmif&u G cf o hJ nf/ MYANMAR DESIGNS pmtkyfrsm;udkvnf; jyKpk
1948 ckESpfwGif rif;uGef;wdyd#uwfapwD? xkwfa0cJhonf/
1991 ckESpfwGif urÇmat;&yfawmfrl 20? bufpHk OD;at;jriho
f nf touf 87 ESp?f 2017 ckEpS f
rGrf;rHjyKjyifrIESifh 1992 ckESpf "r®obifwefaqmif; Ed0k ifbmv (3) &ufwiG f uG,v
f eG o
f nf/ uG,v
f eG cf sed f
wdkYudk jyKjyifwnfaqmufcJhonf/ wGif om;orD; 4 OD; usef&pfcJhonf/
1991-92 ckESpfwGif ykodrfuefBuD;axmifh
apwD? 1994 ckEpS w f iG f wuúov kd "f r®m½H?k 1995 ckEpS f cif r d k ; yG i f h
wGif wyfrawmf"r®m½H?k Edik if aH wmfrS Bu;D rSL;usi;f yaom
avSNydKifyGJrsm;? ukef;jrihfomaZ,soD&d? 1995 ckESpf atmfpumqk/ / 89 Burd af jrmuf atmfpumqk
wGif pG,fawmfjrwfapwD? (&efukef? rEÅav;) 1996 ay;yGJudk 2017 ckESpf? azazmf0g&Dv (26) &ufwGif
ckESpfwGif a&Twd*Hkbk&m; awmifbufapmif;wef;? tar&duefjynfaxmifpk? avmhpftdef*svdp fNrdKU&dS
1996 ckEpS w f iG f ydaYk qmifa&;"r®m½H?k 1997 ckEpS w f iG f 'dv
k b f ikd f uZmwf½ükH usi;f yonf/ 2016 ckEpS t f wGi;f
wdavmu0dZ,apwD (vm;½dI;)? 1997 ckESpfwGif xGuf&dScJhaom ½kyf&SifZmwfum;rsm;xJrS a&G;cs,f
usKu d af rSm0f ef;a&v,fausmufwef;? 1998 ckEpS w f iG f csD ; jr§ i f h j cif ; jzpfonf/ taumif;qHk; ½kyf&Sifqkudk
rEÅav;-jrausmuf bkef;BuD;ausmif; bufpHkrGrf;rH? vlrnf;a*;wpfOD;taMumif ; ½d k u f u l ; xm;aom
rEÅav; r[mjrwfrek b d &k m; xD;awmf'ZD idk ;f ? tr&yl&
rdk;ukwfq&mawmfbk&m;BuD;ausmif; rkcfOD;'DZdkif;
r[m*E¨m½Hb k ek ;f Bu;D ausmif; ponfww Ykd iG f 'DZdkif;rsm;
a&;qGJcJhonf/ txufjrefrmEdkifiH pma&;q&m
toif;\ *kPfxl;aqmiftoif;om;BuD;tjzpf
owfrSwfjcif;cH&oljzpfonf/
jrefrmrI'ZD idk ;f rsm;udk tcsed t f cgwkid ;f uGi;f qif;
avhvmcJhNyD; 1954 ckESpfrS uG,fvGefcsdeftxd
tcgtm;avsmpf mG jrefrmrIaqmif;yg;rsm;ESihf jrefrmrI
'DZikd ;f pmtkyrf sm; a&;om;jyKpck o hJ nf/ a&;qGx J m;onfh 89 Budrfajrmuf atmfpumqkay;yGJü
vuf&mrsm;udk ]jrefrmrI c&D;onf (1)} jyyGt J rnfjzihf atmfpumqk&&Sdolrsm;ukd awGU&pOf
2000 jynfhESpf? rwfv (13) &ufrS (17) &ufxd
&efukefNrdKU? avmuewf yef;csDjycef;ü jyocJhonf/ Moonlight Zmwfum;? taumif;qH;k 'g½du k w f mqkukd
2015 ckEpS w f iG f &efuek f (65) *,fvm&Dyef;csjD ycef;ü *DwZmwfjrL;½kyf&Sif La La Land Zmwfum;½dkuful;ol
]jrefrmrI c&D;onf (2)} jyyGJtjzpf edygwfawmfyef;csD 'rfr,
D rfcsuZf vJ ?f taumif;qH;k trsK;d orD;Zmwfaqmif
um;rsm;? tjcm;yef;cs'D ZD ikd ;f rsm;ESihf cif;usi;f jyocJo h nf/ qkukd La La Land Zmwfum;rS tifrmpwke;f ? taumif;qH;k
2016 ckEpS w f iG f rEÅav; ]rEÅav;awmif} yef;csjD ycef;wGif trsK;d om; Zmwfaqmifqkudk Manchester by the Sea
a&;qGJNyD; yef;csDum;rsm;ESifh pmtkyf'DZdkif;tzHk;rsm; Zmwfum;rS aupDtufzvuf? taumif;qH;k trsK;d orD;
udkvnf; jyyGJtjzpf jyocJhonf/ ZmwfydkYqkudk A Fences Zmwfum;rS Adik t f v kd ma';AD;pf?

316
atmfpumqk tHhBuD;? ukd

taumif;qHk; trsKd;om;ZmwfydkYqkudk Moonlight


Zmwfum;rS r[m&SmvmtvD? taumif;qHk;rl&if;
ZmwfnTef;qk udk Manchester by the Sea Zmwfum;rS
b,f&*D seu f ifpf wduYk &&do
S nf/ tD&efbmompum;ajym
½kyf&Sif The Salesman Zmwfum;u taumif;qHk;
Edik if jH cm;bmom ½kyf&Sifqk &&dSonf/
tjcm;qkrsm;rSm taumif;qH;k ½ky&f iS w
f nf;jzwfqk
(Hacksaw Ridge)? taumif;qH;k ½ky&f iS "f mwfyq kH k (La
La Land)? taumif;qHk;rSwfwrf;½kyf&Sifqk (OJ:Made
in America)? taumif;qHk; rSwfwrf;Zmwfvrf;wdkqk
(The White Helmets)? taumif;qH;k ud, k yf ikd f oHpOfaw;
oD c sif ; qk ( City of Stars)? taumif ; qH k ; rl & if ; uktH
dtBh H u;D
aw;oG m ;qk ( La La Land)? taumif ; qH k ; toH
a&mpyfrIqk (Hacksaw Ridge)? taumif;qHk;tefeD tqdak wmfut kd BhH u;D ESihf nDtpfurkd sm;u bDwD
ar;&Si;f ½ky&f iS q
f k (Zootopia)? taumif;qH;k tefeaD r;&Si;f b&m;om;taysmf w rf ; wl & d , mtzG J U ud k OD ; bOD ; ?
Zmwfvrf;wdkqk ( Piper)? taumif;qHk;ouf0if rpöwm&pfcswfarvm? OD;vS'if? OD;bodef;? wa,m
vIyf&Sm; Zmwfvrf;wdkqk (Sing)? taumif;qHk; toH q&mOD;bjrifhwdkYESifh zGJUpnf;onf/ udktHhBuD;onf
wnf;jzwfqk (Arrival)? taumif;qH;k jrifuiG ;f zefw;D rI *syef? t*Fvyd ?f rav;&Sm;? tif'ekd ;D &Sm;? pydef? w½kwf?
qk (The Jungle Book)? taumif;qH;k xkwv f yk rf I 'DZikd ;f tdEd´,? tDwvD bmompum;rsm;uRrf;usifNyD;
qk (La La Land)? taumif;qHk;rdwfuyfeJYqHyif tdEd´,oDcsif;? *syefocD si;f ? tif'ekd ;D &Sm;oDcsif;rsm;
zefw;D rIqk (Suicide Squad)? taumif;qH;k t0wftpm; udvk nf; oDqEkd ikd o f nf/ oDcsi;f oDq&k d mwGif tqdak umif;
'DZdkif;qk (Fantastic Beasts and Where to Find Them) ½Ho
k mru taumf', D ?H pE´&m;? *Dwm? qufqdkzkef;?
wdkY jzpfMuonf/ uvJ&Deufponfh wl&d,mrsKd;pHkudk wD;rIwfwwfol
jzpfonf/
tH h B uD ; ? uk d ((*E¦
*E¦ 0 if a w;oH & S i f) (1923- udt
k BhH u;D onf 1950 jynfEh pS w f iG f tif'ekd ;D &Sm;
2017)
2017)// / jrefrmh*DwavmuwGif *E¦0if c&D;pOfESifh 1953 ckESpfwGif *syefc&D;pOfwdkYudk
aw;oDcsi;f rsm;pGmoDqckd o hJ nfh OD;tHBh u;D (tqdak wmf oGm;a&mufí jrefrmoDcsif;rsm; oDqdkazsmfajzonf/
udktHhBuD;) udk OD;auaubmwmcsm*sD (csif;wGif; 1960 jynfhESpfwGif EdkifiHawmf0efBuD;csKyf O D ; Ek \
e,fajropf awm0efaxmuf) ESihf a':a':0if;wdu Yk w½k w f c spf M unf a &;c&D ; pOf ü vd k u f y gNyD ; jref r m
1923 ckESpf? ZGefv (17) &ufwGif jyifOD;vGifNrdKU oDcsi;f rsm;ESihf w½kwo f cD si;f rsm; oDqakd zsmaf jzonf/
(arNrKd U) ü arG;zGm;onf/ arG;csi;f ig;OD;teuf pwkw¬ 1961 ckESpf? {NyDvwGif &efukefNrdKUü jrefrm-
ajrmufjzpfonf/ tar&d u ef cspf M unf a &;*D w yG J a wmf u sif ; y&m
tpfudktBuD;qHk; ud k t H h B uD ; onf 1948 tar&dueftqdak wmf *Dwynm&Sif rpöwmua&mzdYk
ckESpfwGif&efukefNrdKU&dS jrefrmhtoHodkY toHprf;&ef ESirhf pöwmpwdAw f \Ykd tar&duef*w D tzGUJ ESihf jrefrm
a&muf&dScJhNyD; oDcsif;oDqdk toHoGif;cGifh&&dS&mrS tqdkawmf ukdtHhBuD;ESifh jrefrmqdkif;tzGJUwdkY yl;aygif;
a&'D,t kd qdak wmfut
kd BhH u;D jzpfvmonf/ azsmaf jzMuonf/

317
tHhBuD;? ukd t*d¢,? b'´EÅ

udt k BhH u;D oDqckd ahJ omoDcsi;f rsm;rSm yk'af & 30 udk vif;,Ofaus;&Gm bkef;awmfBuD;ausmif;ü pwif
0ef;usifom&dSaomfvnf; rsufarSmufacwfumv ynmoif,lonf/ touf 11 ESpft&G,f 1290
txd emrnfausmfaeqJ jzpfonf/ oDcsif;trsm;pk jynfhESpf? e,kefvjynfhaeYwGif tbd"Zr[m&|*k½k
rSm nDjzpfoOl ;D bode;f a&;pyfaomoDcsi;f rsm;jzpfNy;D a&Tusio f moemydik f oufawmf&n S pf u
H if;q&mawmfBu;D
NrdKUrNidrf;? eef;awmfa&SUq&mwif paomyk*Kd¾ vrf sm; udk OyZÑm,fjyKí pHuif;q&mawmfBuD;\ r,fawmf
a&;pyfonfh oDcsi;f rsm;udv k nf; oDqo kd nf/ ]]vlcRef Bu;D a':rif;xyf\ypö,mEk*[ ¾ udck , H u l m vif;,Of
vlaumif;? ,Ofwpfu, kd rf ,f? yef;ykoZl m? ref;awmif aus;&Gm bke;f awmfBu;D ausmif;ü &Sio f mraPtjzpf
&dyfcdk? wl&d,mvkvif? &efukefol? wl&d,mvHkar? odkY a&muf&dSonf/ bGJUtrnfrSm &Sifauvmojzpf
atmifyifv,f? a&Trif;*H}} ponfo h cD si;f wdrYk mS xif&mS ; onf/ aemifwiG f r[m0do'k g¨ ½Hk pnf&iS q f &mawmfBu;D
onf/ u bGJUawmf\tv,ftu©&m ]C} tm; arG;eH,lí
jrefrmh*Dwavmuü acwftqufqufukd ]&Sift*d¢,yPdå} [k bGJUtrnfopfudk csD;jr§ifhawmfrl
jzwfoef;cJah om *E¦0iftqdak wmfjzpfNyD; jrefrmEdkifiH onf/ 1298 ckESpf? 0gqdkvqef; (12) &ufwGif
*Dwtpnf;t½H;k \uefawmhcH oufBu;D *Dwynm&Sif aus;Zl;&Siftbd"Zr[m&|*k½k omoemydkif pHuif;
udktHhBuD;onf 2017 ckESpf? ZGefv (23) &ufwGif q&mawmfBu;D udk OyZÑm,fjyKí crnf;awmf OD;ykBu;D ?
&efukefNrdKUü uG,fvGefonf/ uG,fvGefcsdefwGif r,fawmf a':wG,frdwdkY\ ypö,mEk*¾[udkcH,lum
ZeD;a':nGefYar? om;ESpfa,muf? orD;wpfa,muf? ppfuikd ;f NrKd Ue,f vif;,Ofaus;&Gm r[m0d[m&ausmif;
ajr;oH;k a,mufEiS hf jrpfwpfa,mufwkdY usef&pfonf/ c@odrfü jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dS
awmfrlonf/
pd k ; atmif q&mawmfavmif;vsmonf r[m0d[m&ausmif;
q&mawmf b '´ E Å a uo&? a&T u sif o moemyd k i f
t*d,¢ ? b'´EÅ (tbd"Zr[m&|*k½?k t*¾r[m pHuif;q&mawmf? uefBu;D uke;f aus;&Gm &GmOD;ausmif;
y@dw? tbd"Zt*¾r[mo'¨r®aZmwdu) q&mawmf b'´EaÅ &0w? oNAL;q&mawmf b'´EÅ Owår?
(jrefrm 1279-1378) / / tbd"Zr[m&|*k½?k tr&yl&NrdKU r[m*E¨m½Hkq&mawmf t&SifZeum
t*¾r[my@dw? tbd"Zt*¾r[mo'¨ra® Zmwdu? bd0o H ? rEÅav;pnf&iS q f &mawmf? rif;uGe;f &efuif;
Edik if aH wmfMo0g'gp&d,? r[mjrwfrek b
d &k m; a*gyu acsmifq&mawmfwx Ykd üH y&d,wdpå mayrsm;udk oif,l
tzGJUMo0g'gp&d,? pk'´ora&Tusifomoemydkif? onf/ r[m0dok'¨g½Hktxdrf;trSwfpmar;yGJrsm;?
rEÅav;NrdKU? r[matmifajrNrdKUe,f r[m0dok'¨g½Hk EdkifiHawmftpdk;& ygVdyxrjyefpmar;yGJ? yxri,f?
wdkufopf r[mem,u? Z,ar'eD0gqdkausmif; yxrvwf? yxrBu;D wef;ESihf "r®mp&d,pmar;yGw J iG f
q&mawmfBu;D b'´Et Å *d,
¢ udk crnf;awmf OD;ykBu;D ? *kPfxl;usrf;av;usrf;ESifhwuG usrf;&if;oHk;usrf;
r,fawmf a':wG,frdwdkYu 1279 ckESpf? OD;wefcl; udk ajzqdkatmifjrifawmfrlojzifh 1314 ckESpfwGif
vjynfhausmf (10) &uf (we*FaEGaeY) wGif ppfuikd ;f omoe"Zod&yD 0& "r®mp&d,bGUJ udk &&daS wmfro l nf/
NrKd Ue,f vif;,Ofaus;&Gmü zGm;jrifonf/ arG;csi;f 10 q&mawmfonf 'kw, d urÇmppfumvtwGi;f
a,mufteuf ig;a,mufajrmufjzpfí i,frnfrmS {&m0wDwdkif;? "EkjzLNrdKU *E¨m½Hkausmif;wdkuf (,ck
armifatmifqef; jzpfonf/ a&T[oFmausmif;wdkuf) ü y"mepmcstjzpf pmay
q&mawmfavmif;vsmonf toufajcmuf ydkYcsonf/ bmoEÅ&pmaywdkYudk xdxda&mufa&muf
ESpft&G,fwGif oifykef;BuD;ponfh tajccHpmayrsm; oifMum;Ny;D Edik if jH cm;odYk omoemjyKomG ;&efprD aH epOf

318
t*d¢,? b'´EÅ atmifa&T? AdkvfrSL;csKyf (Nidrf;)

aus;Zl;&Siaf &Tusio f moemydik f pHuif;q&mawmfBu;D u ]0efaqmifem,uur®um&u} tjzpf a&G;cs,f


\ wdkufwGef;csufjzifh r[m0dok'¨g½Hkem,ursm;\ wm0efay;tyfonf/ a&Tusi*f P kd ;f orkid ;f wGif yxrqH;k
wm0efay;csuft& rEÅav;r[m0dok'¨g½Hkwdkufopf zGUJ pnf;aom xd*k P kd ;f vH;k 0efaqmif ur®um&utzGUJ
0gqdak usmif; em,ubke;f Bu;D tjzpf 1310 jynfEh pS f wGif tzGUJ 0ifq&mawmfu;kd yg;yg&d&S m b'´Et Å *d,¢ onf
rSpíaqmif&u G u f m wynfrh sm;udk pmayydcYk s omoem odu©m 16 0gom&ao;ojzifh toufti,fqHk;
jyKonf/ pmaywwfajrmufxif&Sm;aom wynfh jzpfonf/
rsm;pGm ay:xGef;aponf/ oufawmf 83 ESpftxd q&mawmfonf 1342 ckEpS w f iG f usi;f yaom
omraPi,f? ausmif;om;i,frsm;udk tajccHo'´g? 'Gg'órtBurd f a&Tusi*f P kd ;f oHCmhtpnf;ta0;
o*F[ESihf *Pef;ocsmF wdu Yk kd oifMum;ydcYk say;onf/ wGif tusK;d awmfaqmifcsKy?f 1361 ckEpS f ewfawmf
0gqdak usmif; em,ubke;f Bu;D tjzpf wm0efxrf;aqmif vwGifusi;f yaom yEé&ortBurd f omoemawmf
&onfrSpí wdkufwmtusKd;? a&Tusif*dkPf;tusKd; vH;k qdik &f m a&Tusifedum, oHCmhtpnf;ta0;wGif
wduYk kd omoemydik q f &mawmfBu;D rsm;ESihf r[m0do'k g¨ ½Hk ]a&Tusif edum,OyOuú| r[mem,uwGzJ uf a&Tusif
wdkufopf r[mem,uq&mawmfrsm; tvdak wmfus omoemydik q f &mawmf} ? 1366 ckEpS f oDwif;uRwv f
BuKd ;pm;aqmif&u G o f nf/ wGif aw&ora&Tusio f moemydik f uefBu;D q&mawmf
q&mawmfonf r[m0do'k g¨ ½Hk ygVdwuúov dk f ysHvGefawmfrlojzifh pk'´óra&Tusif omoemydkif
uxdu? 0dok'¨g½Hk *P0gputzGJUtwGif;a&;rSL;? tjzpfodkY a&muf&dSawmfrlonf/
0dok'¨g½Hk *P0gputzGJUOuú|? rEÅav;"r®mp&d, q&mawmftm; Edik if aH wmftpd;k &u 1351 ckEpS f
pmar;yGJBuD;Muyfa&;Ouú|? a&Tusifedum, pmay wGif ]t*¾r[my@dw} bGUJ wHqyd af wmfuk d vnf;aumif;?
xdef;odrf;a&;tzGJUOuú|? ppfudkif;0dyóem *E¨m½Hk 1361 ckEpS w f iG f ]tbd"Z r[m&|*k½}k bGUJ wHqyd af wmf
0denf;jyefXme? rwå&m-pOfhul; ESpfNrdKUe,f a&Tusif udv k nf;aumif;? 1365 ckEpS w f iG f ]tbd"Zt*¾r[m
edum,0denf;jyefXmeESifh ppfudkif;NrdKUe,f vif;,Of o'¨r®aZmwdu} bGJUwHqdyfawmfudkvnf;aumif;
0denf;jyefXmewd\ Yk Mo0g'gp&d,? omoemawmfvHk; qufuyfvSL'gef;onf/
qdkif&m Ak'¨bmomtzGJUcsKyf ("r®Adrmefawmf) Mo0g'g Z,ar'eD0gqdkausmif; q&mawmfBuD;b'´EÅ
p&d,? rEÅav;NrdKU csrf;omBuD;qefvLS toif; Mo0g'g t*d, ¢ onf omoemawmftusK;d o,fy;kd aqmif&u G f
p&d,? rEÅav;NrdKU r[mousoD[ a*gyutzGUJ awmfr&l if; oufawmf 100? odum© awmf 81 0gt&
Mo0g'gp&d, ponfjzifh omoema&;? ynma&;qdik &f m 1378 ckEpS ?f wydw Yk v JG jynfah usmf (3) (14-2-2017)
udpt ö 00wdu Yk kd 0do'k g¨ ½H"k r®uxdutjzpfjzifh aqmif&u G f &ufwiG f b0ewfxHysHvGefawmfrlonf/
awmfrlonf/
q&mawmfonf rEÅav;NrdKU ygVdyxrjyef? pd k ; atmif
"r®mp&d,pmar;yGJwdkY\ BuD;Muyfa&;Ouú|? yxr
tBurd f *dP k ;f aygif;pHk oHCmhtpnf;ta0;wGif oHC
or®Kw&d oHCmhu, kd pf m;vS,?f Edik if aH wmfA[do k C
H mh atmif a &T? Ad k v f r S L ;csKyf (Nid r f ; ) (19 17
17--
(1917
0efaqmif? 'kw, d tBurd w f iG f Edik if aH wmf oHCr[m 2017) / / OD ; atmif a &T u d k OD ; bd k ; uG e f ; ?
em,utzGUJ 0if? wwd,tBurd rf pS í ysHvGefawmfrlcsed f a':odef;wifwkdYu 1917 ckESpfwGif yJcl;wdkif;?
txd Edik if aH wmfMo0g'gp&d,? 1314 ckEpS w f iG f usi;f y oJukef;NrdKUü arG;zGm;onf/ 1940 jynfhESpfwGif
aom t|rtBurd af &Tusi*f P kd ;f oHCmhtpnf;ta0; &efuek w
f uúov kd rf S bDatbGUJ &&do
S nf/

319
atmifa&T? AdkvfrSL;csKyf (Nidrf;)

onf/ 1951 ckESpf Zefe0g&Dv (25) &ufrSpí


'DZifbmv (5) &ufrpS í wyfr[m (11) wyfr[mrSL;
tjzpf vnf ; aumif ; wm0ef xrf ; aqmif onf /
1955 ckESpf pufwifbmv (21) &ufrSpwifí
awmifydkif;wkdif;ppfXmecsKyf wkdif;rSL;wm0efudkyg
xrf;aqmif&onf/
Adv k rf LS ;csKyaf tmifa&T (Nird ;f ) onf 1957 ckEpS f
azazmf0g&Dv (13) &ufwiG f ajrmufyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyf
wkid ;f rSL;tjzpf wm0efxrf;aqmifae&mrS 1957 ckEpS ?f
rwf v (28) &uf w G i f Ad k v f r S L ;csKyf t qif h o d k Y
wkd;jr§ifhcefYtyfjcif;cH&onf/ AdkvfrSL;csKyfatmifa&T
onf 1959 ckESpf azazmf0g&D (25) &ufrS 1961
AdkvfrSL;csKyf atmifa&T (Nidrf;)
ckESpf azazmf0g&D (15) &uftwGif; awmifydkif;wkdif;
AdkvfrSL;csKyfatmifa&T (Nidrf;) onf 1942- ppfXmecsKyfü wkdif;rSL;tjzpf wm0efxrf;aqmif
45 ckESpfwGif ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf? Armh aepOf a&G;aumufyw J G iG f bufvu
k d cf ah J Mumif; pdppfawGU&dS
umuG,fa&;wyfrawmfESifh ArmhrsKd;cspfwyfrawmf &ojzihf 1961 ckEpS f azazmf0g&Dv (13) &uf &mxl;
wdkYwGifyg0ifcJhNyD; NAdwdoQe,fcsJUESifh zufqpf*syef cefYxm;a&;tzGJUtpnf;ta0;u wyfrawmfü ppfrI
wdkYudk awmfvSefcJhonf/ xrf;jcif;rStNird ;f pm;,lciG jhfyKonf/ odjYkzpfí Adv k rf LS ;csKyf
Adv
k rf LS ;csKyaf tmifa&T (Nird ;f ) onf 1945 ckEpS ?f atmifa&Ttm; 1962 ckEpS f azazmf0g&Dv (4) &ufwiG f
'DZifbmv (15) &ufwGif umuG,fa&;0efBuD;Xme tvkyf0wå&m;rsm;udk jyefvnftyfESHcGifhjyKonf/
ppfaq;a&;t&m&dScsKyf½Hk;ü OD;pD;t&m&dS (wwd, xdkokdY ppfa&;csKyf½Hk;odkYajymif;a&TU tiftm;jy
wef;) tjzpf Adv k Bf u;D tqifjh zifv
h nf;aumif;? 1947 xm;pOfumvtwGif; 1961 ckESpf arv (17) &uf
ckESpf arv (1) &ufwGif trSwf (98) ajcvsif rS 1963 ckEpS f rwfv (27) &uftxd MopaMw;vs
wyf r [mXmecsKyf ü OD;pD;AdkvfBuD; (a&;) tjzpf Edik if q
H ikd &f m jrefrmoHtrwfBu;D tjzpf vnf;aumif;?
vnf;aumif;? 1947 ckEpS f atmufwv kd (1) &ufrpS í 1963 ckEpS f pufwifbmv (27) &ufrS 1970 jynfh
awmifyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyüf OD;pD;AdkvfBuD; (axmuf) ESpf azazmf0g&Dv (2) &uftxd tD*spfEdkifiHqdkif&m
tjzpf vnf;aumif;? 1947 ckESpf Edk0ifbmv (15) jrefrmoHtrwfBuD;tjzpf vnf;aumif;? 1970
&uf w G i f Ad k v f r S L ;tqif h j zif h awmif y d k i f ; wk d i f ; jynfhESpf azazmf0g&Dv (19) &ufrS 1975 ckESpf
ppfXmecsKyüf 'kvufaxmuf ppfaxmufcsKyt f jzpfEiS hf Zlvdkifv (31) &uftxd jyifopfEdkifiHqdkif&m jrefrm
wyfr[m (2) vufaxmuf ppfa&;csKy^f vufaxmuf oHtrwfBu;D tjzpf vnf;aumif; wm0efxrf;aqmif
ppfaxmufcsKyftjzpf yl;wGJívnf;aumif;? 1947 NyD; tNidrf;pm;,lonf/ jrefrmoHtrwfBuD;tjzpf
ckESpf 'DZifbmv (22) &ufwiG f 'kw, d Adv
k rf LS ;Bu;D wm0efxrf;aqmifaepOftwGif; e,l;ZDvefEdkifiH
tqifhjzifh ppf½Hk;ü vufaxmuf ppfaxmufcsKyf qdik &f m jrefrmoHtrwfBu;D tjzpf vnf;aumif;? pydef
tjzpfvnf;aumif; wm0efxrf;aqmifonf/ Edik if qH ikd &f m jrefrmoHtrwfBu;D tjzpf vnf;aumif;?
1950 jynfh ESp?f rwfv (16) &ufwiG f Adv k rf LS ;Bu;D ,leufpudktzGJUqdkif&m jrefrmoHtrwfBuD;tjzpf
tqifjh zifh ppfaxmufcsKyt f jzpf wm0ef,l aqmif&u G f vnf;aumif; yl;wGJaqmif&Gufonf/

320
atmifa&T? AdkvfrSL;csKyf (Nidrf;) tdEd´,EdkifiH

Adv k rf LS ;csKyaf tmifa&T (Nird ;f ) onf 1988 ckEpS f Owmy&ma'h&jfSynfe,fwüYkd a&G;aumufyrJG sm; rusi;f yrD
wGif trsKd;om; 'Drdkua&pDtzGJUcsKyfygwD pwif tdEd´,w&m;vTwfawmfcsKyfu txufygtwdkif;
zGUJ pnf;csed u f tvkyt f rIaqmiftzGUJ 0iftjzpf yg0if pD&ifcsufxkwfjyefvdkufjcif; jzpfonf/
NyD; 1989 ckESpf ygwDA[dktvkyftrIaqmiftzGJU axmufcrH J&&d&S eftwGuf bmoma&;ESihf trsK;d
jyefvnfzUJG pnf;&mwGif A[dt k vkyt f rIaqmiftzGUJ 0if? Zmwftqift h wef;toH;k csjcif;rsm;udk t*wdvu kd pf m;rI
pnf;½H;k a&;rSL;wm0ef xrf;aqmifonf/ 1990 jynfh wpfrsKd;tjzpf rSwf,lrnfjzpfaMumif; tdEd´,w&m;
ESpf a&G;aumufyGJwGif r&rf;ukef;NrdKUe,f rJqE´e,f vTwfawmfcsKyf\ pD&ifcsufwGif azmfjyxm;onf/
trSwf (1) rS vTwaf wmfu, k d pf m;vS,t f jzpf a&G;aumuf tdEd´,vlOD;a& 1 'or 25 bDvsH\ &mcdkifEIef; 80
cH&onf/ 1991 ckESpf? rwfvwGif ygwDtvkyf rSm [dE´Lbmom0ifrsm;jzpfonf/ 14 'or 2
trIaqmiftzGUJ ajymif;vJzUJG pnf;&mü ygwDOuú|jzpf &mcdkifEIef;rSm rGwfpvifrsm;jzpfonf/ tvm;wl
vmum 2010 jynfhESpftxd xrf;aqmifonf/ c&pf,mef? qpfcb f mom? Ak'b ¨ momESihf *sed ;f bmom
Adv k rf LS ;csKyaf tmifa&T (Nird ;f ) onf Edik if aH wmfu udk;uG,fol 6 &mcdkifEIef;&dSonf/
csD;jr§ifhaom pnfob l UJG ? Edik if *hH P
k &f nfbUJG (yxrqif)h ? xdkYaemuf tdEd́,EdkifiH\ or®wa&G;aumufyGJ
vGwv f yfa&;armfuGef;0if (yxrtqifh) wdkYudk &&dS udk 2017 ckEpS ?f Zlvikd f 17 &ufwiG f pwifusi;f ycJ&h m
onf/ tmPm& bDa*syyD gwDrS or®wavmif; &rfeufcu f Akd ifh
Adv
k rf LS ;csKyaf tmifa&T (Nird ;f ) onf a':wifwifa&T ESifh NydKifbufuGef*&ufygwDrS or®avmif;rdkif&m
ESifh vufxyfcJhNyD; om;oHk;OD;? orD;oHk;OD;? ajr; ulrm;wdkY tBudwfte,f,SOfNydKifMuonf/
ajcmuf O D ; ES i f h jrpf w pf O D ; xG e f ; um;onf / ZeD ; NyKd ib
f ufor®wavmif;ESpOf ;D teuf wpfO;D udk
a':wifwifa&Tonf uG,fvGefNyD;jzpfonf/ vTwaf wmftrwfrsm;ESijhf ynfe,fu, kd pf m;vS,rf sm;u
Edik if aH wmf vGwv f yfa&;BuKd ;yrf;rIEiS hf Edik if aH wmf qE´rJay;um a&G;cs,fMuonf/ EdkifiHwpf0ef;qE´rJ
umuG,fa&;wm0efrsm;udk BudK;yrf;xrf;aqmif ay;cGifh&dSol vTwfawmftrwfrsm;ESihf jynfe,f
cJah om Adv k rf LS ;csKyaf tmifa&T (Nird ;f ) onf &efuek Nf rKd U&dS ud, k pf m;vS,f pkpkaygif; 4896 OD;&dSonf/ tdEd´,
0dwdk&d,aq;½Hkü 2017 ckESpf? Mo*kwfv (13) &uf Edik if \
H vuf&o Sd r®wrlcg*so D nf 0g&ifEh ikd if aH &;orm;
wGif uG,fvGefonf/ wpfOD;jzpfNyD; vGefcJhaom 2012 ckESpfrSpwifum
EdkifiH\or®wwm0efudk xrf;aqmifcJholjzpfonf/
pd k ; atmif þodkYjzihf or®wa&G;aumufyGJ usif;y&mwGif
trsKd;om;'Drdku&ufwpf r[mrdwfygwDrS or®w
tdEd,Ed
´, Edk i f i H / / EdkifiHa&; - a&G;aumufyGJ0if a&G;cs,cf H &rfeufou H Akd if'h f udk 2017 ckEpS ?f Zlvikd v f
jynf o l Y u d k , f p m;vS , f r sm;taejzih f axmuf c H r J (20) &ufu tdEd´,EdkifiH\ or®wtjzpf a&G;cs,f
&&daS &;twGuf bmoma&;ESihf trsK;d Zmwfpepfwu Ykd dk wifajr§mufcJhMuonf/
toHk;cscGifhr&dSaMumif; tdE, ´d w&m;vTwaf wmfcsKyu f or®wa&G;aumufyGJwGif udkAifh'fonf qE´rJ
2017 ckEpS ?f Zefe0g&Dv (2) &ufwGif pD&ifqHk;jzwf &mcdik Ef eI ;f pkpak ygif; 65 'or 65 &&dcS NhJ y;D ¤if;\NyKd if
vdu
k o f nf/ buf ul;rm;u pkpkaygif;qE´rJ&mcdkifEIef; 34 'or
yef*syfjynfe,f? Owå&cef;jynfe,f? *dktm 35 &mcdik Ef eI ;f &&dcS ahJ Mumif;od&onf/ udAk ift h aejzifh
jynfe,f? rPdy&l jynfe,fEiS hf trsK;d Zmwftqift h wef; *l*sm&ufEiS hf *dt k mwGif cefrY eS ;f xm;onfxuf qE´rJ
jyóemrsm;? bmoma&;jyóemrsm; &ifqikd af e&onfh ydkrdk&&dScJhonf/

321
tdEd´,EdkifiH

ar (4) &ufwGif cGJxGufa&;0g'D ppfaoG;<u tdEd´,0efBuD;csKyyfu Am*sD;eD;,m;ü tdEd´,EG,fzGm;


rsm;udk acsrIef;aeaom tdEd´,wyfzGJU0ifrsm;onf tar&duefEdkifiHom;ESifhawGUqHkpOf ajymMum;onf/
uuf&fSrD;,m;awmifydkif;a'o&dS aus;&Gm 20 udk 2017 ckESpftwGif; tdEd´,EdkifiHtaejzihf
0ef;&HydwfqdkYxm;onf/ tdEd´,EdkifiHu xdef;csKyf ESpEf ikd if o
H abmwlncD suu f kd tBurd af ygif; 542 Burd f
xm;aom uuf&rSf ;D ,m;a'oü olyek w f u kd cf u
kd rf rI sm;? csKd;azmufí ypfcwfwkdufcdkufrIjyKvkyfcJhaMumif;
tdE, ´d qefu
Y siaf &;qE´jyyGrJ sm; qufwu kd fay:ayguf ygupöwefEidk if jH cm;a&;0efBu;D Xme ajyma&;qdck iG &hf o
Sd l
cJNh y;D aemuf e,fajrvHjk cKH a&;ppfqifa&;onf ESpaf ygif; Zmum&d,mu ajymMum;onf/
rsm;pGmtwGi;f twkid ;f tq tus,jf yefq Y ;kH ppfqifa&; ygupöwefEdkifiHtaejzihf ESpfEdkifiHwif;rmrI
jzpfaMumif; uuf&rSf ;D ,m;&JwyfzUJG u ajymMum;onf/ tajctae ydrk rkd qd;k &Gm;apvdo k nfth wGuf xde;f odr;f

or®wa&G;aumufyGJü 0ifa&mufa&G;cs,fcHcJhonfh &rfeufcfudkAihfESifh rdkif&mul;rm;

cGJxGufa&;0g'D ppfaoG;<uppfqifa&;twGif; aqmif&GufcJhaMumif;? odkYaomfvnf; 2017 ckESpf


tcsKdUaomaus;&Gmrsm;rS &Gmol? &Gm;om;rsm;u ckcH Zlvdkifv (8) &ufujzpfyGm;cJhonfh ESpfEdkifiH tjyef
qefu Y sirf jI yKvyk cf &hJ mwGif y#dyu©rsm;jzpfymG ;cJah Mumif; tvSefypfcwfrIonf tdEd´,EdkifiH\ taMumif;rJh
tdEd´,&JwyfzGJUu ajymMum;onf/ ypf c wf r I u d k jyef v nf w H k Y j yef y pf c wf j cif ; omjzpf
ygupöwefEikd if rH S ppfaoG;<upcef;rsm;udk ppfa&; aMumif; qufvufajymMum;onf/
t& 0ifa&mufwu kd cf u
dk af csreI ;f pOfuyif tMurf;zuf 1947 ckEpS wf iG f ygupöwefonf tdE, ´d Edik if rH S
wduk zf suaf &;ESiyhf wfoufí tdE, ´d Edik if \
H oabmxm; cGJxGufNyD;aemuf uuf&fSrD;,m;a'oudk &&dS&ef
&yfwnfcsuu f kd urÇmodjYk yocJNh y;D jzpfaMumif; tdE, ´d wkdufyGJESpfBudrfjzpfyGm;cJhonf/ 2003 ckESpfwGif
0efBuD;csKyf em&if'&mrdk'Du ajymMum;vkdufonf/ ESpfEdkifiHacgif;aqmifrsm;taejzihf uuf&fSrD;,m;
¤if;jzpf&yfu tdE, ´d Edik if t
H aejzihf xde;f csKyf Edik f a'o ypfcwfwkdufcdkufrI&yfpJa&; oabmwlnDrI
pGr;f &daS Mumif;? odaY k omf vdt k yfonft h cgwGif oabmxm; &&dcS ahJ omfvnf; ESpEf ikd if pH vH;k u wpfzufEiS w hf pfzuf
&yfwnfcsufudk xkwfazmfjyovdkufjcif;jzpfaMumif; ypfcwfwkdufcdkufrI &yfpJa&;oabmwlnDcsufudk

322
tdEd´,EdkifiH

csK;d azmufaMumif; tjyeftvSepf yG pf v JG suf jypfwifrI csKd;azmufvsuf&dSonfh ukrÜPDaygif; wpfodef;ausmf


rsm; jyKvkyfvsuf&dSaMumif; od&onf/ wdu Yk kd rSwyf w
kH ifjcif;rS y,fzsuv f u
kd af Mumif; tdE, ´d
e,l;a,mufüusi;f yonfh ukvor*¾taxGaxG 0efBu;D csKyf em&d`Em´ rd'k u D ajymMum;cJoh nf/ Ny;D cJah om
nDvmcHwGif ygupöwefESifhtdEd´,wdkYonf tMurf; 2016 ckESpf? Edk0ifbmtwGif;u wefzdk;jrifhaiGpuúL
zufrIrsm;udk wpfzufESifhwpfzuf tjyeftvSefpGyfpGJ rsm;udkydwfyif&ef 0efBuD;csKyf aMunmcJhNyD;aemuf
ajymqdkcJhMuonf/ ukvor*¾ü rdefYcGef;ajymMum; wGif tdEd´,EdkifiH\tcGefqdkif&m jyKjyifajymif;vJrI
&mwGif tdE, ´d u ygupöwefonf tMurf;zufvyk &f yf wpf&yfudk pwifaqmif&GufcJhNyD;aemuf em&Drsm;pGm
rsm;udk ulnDtm;ay;aeonf[k pGyfpGJajymMum;cJh&m tMumwGif pka0;a&muf&aSd eMuonfh pm&if;udik rf sm;
ygupöwefu tdEd´,\ajymqdkrIudk a'gowBuD; tm; rd'k u D rdecYf eG ;f ajymMum;&mwGif ,ckq;kH jzwfcsuf
wkefYjyefcJhonf/ onf omrefqHk;jzwfcsufr[kwfaMumif; tav;
pufwifbmv (23) &ufu jyKvkyfcJhonfh teuf ajymqdkcJhonf/
ukvor*¾taxGaxGnv D mcHwiG f tdE, ´d Edik if jH cm;a&;
0ef B uD ; qyf q rmqG m &mh c sf u ygupö w ef o nf EdkifiHwumqufqHa&;- tdEd´,EdkifiHonf rdrd\
tMurf;zufvyk if ef;aqmif&u G o
f nfEh ikd if jH zpfonf[k e,f a jrwG i f ; od k Y wyf z G J U rsm;apvT w f v suf & d S N yD ;
pGyfpGJvdkufum ygupöwef\trnfudk x,f½dk&pf vrf;azmufvyk rf u I kd zsuq f ;D aeonf[k w½kwEf ikd if H
pwef;[k trnfay;vku d Nf y;D aemufwiG f ukvor*¾ u pGyfpGJojzihf ESpfEdkifiHqufqHa&; wif;rmvsuf&dS
qkdif&m ygupöwefoHtrwf rmvD[mavmh'Du pOf w½kwEf ikd if EH iS hf e,fcsi;f xdpyfaeaom awmifxl
jyefvnfwHkYjyefpGyfpGJcJhjcif;jzpf aMumif;od&onf/ xyf&m qpfuifjynfe,fodkY tdEd´,wyfrawmf
tBu;D tuJ Adv k cf sKyBf u;D bDyif&m0yfonf 2017 ckEpS f
pD ; yG m ;a&;- urÇmhaps;taygqHk; prwfzkef;rsm; ZGefv (29) &ufu oGm;a&mufMunfh½IcJhonf/
xkwv f yk o
f nf&h if;*if;bJvt f Ed ,
´d ukrP Ü \ D 'g½du
k wf m tar&duefor®wESifh tdEd´,0efBuD;csKyfwdkY
onf jypfrIajrmufaom vdrfvnfrIESifhywfonfh onf ukefoG,fa&;? yg&D&moDOwkoabmwlpmcsKyf
pGyfpGJcsufrsm;aMumifh zrf;qD;cHvdkuf&aMumif; od& ESihf vl0ifrBI u;D Muyfa&;udp&ö yfrsm;wGif oabmxm;
onf/ ,if;ukrP Ü xD w k pf rwfzek ;f jzefcY sad &;vkyif ef; uGJvGJrIrsm;&dSaeaomfvnf; tar&duefESifhtdE´d,
wpfcku BudKwifaiGrsm;ay;acsNyD; jzpfaomfvnf; ESpfEdkifiH cspfMunf&if;ESD;rIudk jr§ifhwifonfhtaejzifh
zke;f [ef;qufrsm; vufc&H &drS rI &daS Mumif; tcdik t f rm ZGef (26) &ufwGif 0g&Sifwefü rsufESmcsif;qdkif
ajymMum;cJhNyD;aemuf ukrÜPDolaX; rdk[pf*dk&,frSm aqG;aEG;rIwpfck jyKvkyfcJhaMumif; ½dkufwmowif;
zrf;qD;xdef;odrf;cH&jcif;jzpfonf/ wGif azmfjyxm;onf/
rpöwm*d&k ,fonf ¤if;ukrP Ü x D w k f prwfzek ;f Ny;D cJo
h nfh 2016 ckEpS u f x&efo Y nf a&G;aumufyJ G
rsm;udk jzefYcsday;&ef pnf;½Hk;cJhNyD; zkef;[ef;qufrsm; twGuf rJq, G pf nf;½H;k rI jyKvyk pf OftwGi;f rGeb
f ikd ;f ü
twGuf BudKwifaiG ½lyD;oHk;oef; ay;cJh&aMumif; x&efYwm0gwpfckudk wnfaqmufcJhNyD; tdEd´,
jzefcY sad &;ukrPÜ D at,rf;tifwmy½du k u f ajymMum; jynfolrsm;tm; aEG;axG;vdIufvSJpGm pum;ajymqdkrI
onf/ jyKvkyfcJhonf/
tdE,
´d Edik if w
H iG f aiGrnf;rsm;ESithf cGef a&Smifwrd ;f rI odkYaomf 0efBuD;csKyfrdk'Donf ESpfEdkifiHtMum;
udk wdkufzsufonfh aemufqHk;BudK;yrf;rI wpf&yf avsmh&Jvmaeonfh qufqHa&;udk ydkrdkcdkifrmatmif
taejzifh tdEd´,EdkifiHwGif Oya'pnf;rsOf;rsm;udk aqmif&u G vf okd nfh oabmxm;rsK;d &daS Mumif; tdE, ´d

323
tdEd´,EdkifiH

tmPmydik rf sm;u rSwcf sucf scMhJ uonf/ tar&duef aejynfawmf&dS EdkifiHawmfor®wtdrfawmfü *kPfjyK
jynfaxmifpu k kd xdyq
f ;kH ae&ma&muf&aSd tmif OD;pm; tcrf;tem;jzifh BudKqdkonf/
ay;aqmif&uG af eonfh x&efo Y nf tdE,
´ d ESih f rajyvnfrI ,if;aemuf Edik if aH wmfor®w OD;xifausmEf iS hf
rsm; BuD;xGm;vmaeonfhtwGuf tcuftcJESifh tdEd́,or®wEdkifiH0efBuD;csKyf &S&Dem&ef'&mrdk'Donf
BuHKvm&onf/ Edik if aH wmfor®wtdraf wmf oHwrefaqmif{nfch ef;r

BRIS aqG;aEG;yGJwGif twlwuGawGU&onhf


tdE´d,0efBuD;csKyfESifh w½kwfor®wwdkYukd awGU&pOf

jrefrm-tdEd´, ESpfEdkifiH oHwrefqufoG,frI ü awGUqHak qG;aEG;Mu&mwGif ESpEf ikd if t H Mum; u@pHk


ESpf 70 jynfh txdr;f trSwt f crf;tem;ESihf tdE, ´d ü yl;aygif;aqmif&Gufvsuf&dSonfh pDrHudef;rsm;
EdkifiH\ ESpf 70 ajrmufvGwfvyfa&;aeY txdrf; atmifjrifxda&mufpGm taumiftxnfazmfa&;
trSwftcrf;tem;udk 2017 ckESpf? Mo*kwf (15) tjynfjynfqdkif&mrsufESmpmwGif tjyeftvSef
&uf n 7 em&DwGif aejynfawmf&dS Park Royal tm;ay;ulnDa&;? tMurf;zufrIwdkufzsufa&;wdkYESifh
[dkw,füusif;y&m EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*d¾Kvf pyfvsOf;í tjrifcsif;zvS,faqG;aEG;cJhMuonf/
a':atmifqef;pkMunf wufa&mufcsD;jr§ihfonf/ xdkYaemuf 2017 ckESpf pufwifbm (6) &uf
jrefrmEkid if q
H ikd &f m tdE, ´d oHtrwfBu;D HE.Mr. wGif Edik if aH wmf\twdik yf ifcyH *k Kd¾ vf a':atmifqef;
Vikram Misri u BudKqdkEIwfqufpum; ajymMum; pkMunfESifh tdEd´,or®wEdkifiH0efBuD;csKyf &S&Dem&ef
onf/ '&mrdk'DOD;aqmifonfh udk,fpm;vS,ftzGJUwdkYonf
xdkYaemuf 2017 ckESpf? pufwifbmv (5) aejynfawmf&Sd Edik if aH wmf or®wtdraf wmf oHwref
&ufwGif jynfaxmifpkor®w jrefrmEdkifiHawmf? aqmif{nfhcef;rü awGUqHkMuonf/
EdkifiHawmfor®w OD;xifausmf\zdwfMum;csuft& xdo k aYkd wGUqHpk Of jrefrm-tdE, ´d ESpEf ikd if eH ,fpyf
jrefrmEdkifiHü w&m;0ifcspfMunfa&;c&D; a&muf&dS a'ovH k j cH K a&;qk d i f & mud p ö & yf r sm;? vl Y p G r f ; tm;
aeaom tdEd´,or®wEdkifiH0efBuD;csKyf &S&Dem&ef t&if;tjrpf jri§ w hf ifjcif;qkid &f mudp&ö yfrsm;? ESpEf ikd if H
'&mrd k ' D t m; Ed k i f i H a wmf o r® w OD ; xif a usmf u c&D ; oG m ;vk y f i ef ; tygt0if u@pH k y l ; aygif ;

324
tdEd´,EdkifiH

aqmif&Gufa&;qdkif&m udpö&yfrsm;? &cdkifjynfe,f ay;jcif;aMumifh jynfe,ftwGif; trsKd;orD;rsm;ESifh


armifawma'o wnfNidrfat;csrf;a&;? w&m; uav;i,frsm;tay: rk'drf;rIusL;vGefjcif;rsm;
Oya'pd k ; rd k ; a&;ES i f h zG H U Nzd K ;wd k ; wuf a &;qd k i f & m avsmhenf;oGm;rnf[k jynfe,ftpdk;&u ,HkMunf
udpö&yfrsm;? armifawma'otMurf;zufrIjzpfpOf vsuf&dSonf/
rSerf sm;udk Edik if w H umodt Yk oday;Edik &f ef udp&ö yfrsm;? xdkYaemuf ZeD;r,m;rsm;tm; uGm&Sif;onfh
tMurf ; zuf r I j zpf p Of r sm;wG i f rD ' D , mrsm;yg0if rGwfpviftrsKd;om;rsm;tm; w&m;pGJqdkEdkifa&;
ywfoufrq I idk &f m udp&ö yfrsm;ESiphf yfvsO;f í aqG;aEG; twGuf tdEd´,atmufvTwfawmfu Oya'wpf&yf
Muonf/ udk 2017 ckESpf 'DZifbmv (28) u twnfjyKcJh
xdjYk yif cspMf unfa&;c&D;a&muf&aSd eaom tdE, ´d onf/
or®wEdkifiH0efBuD;csKyfOD;aqmifonfh udk,fpm;vS,f
tzGJUonf 2017 ckESpf pufwifbm (7) &uf eHeuf tMurf;zufrI- tdE, ´d Ekid if H Owmy&ma'h&jSf ynfe,f
10 em&D rdepf 40 wGif &efukefNrdKU A[ef;NrdKUe,f rS trsKd;orD;wpfOD; xyfrHíi&JrD;jzifh tyufcHvdkuf
AdkvfcsKd (1) &yfuGuf? AdkvfcsKyfjywdkufvrf; (,cif &onfqdk\/ tqdkygtrsKd;orD;rSm *dkPf;zGJUt"r®
wm0gvde;f vrf;) trSwf (25) &dS Adv k cf sKyaf tmifqef; jyKusif h c H & NyD ; av;Bud r f w d k i f i &J r D ; jzif h y uf u m
jywdkuf (&efukef) odkY oGm;a&muf Munfh½Iavhvm wdkufcdkufcH&oljzpf&m ,cktBudrfi&JrD;jzihfyufcH&
onf/ tdEd´,or®wEdkifiH 0efBuD;csKyfonf AdkvfcsKyf jcif;rSm yOörtBudrfjzpfonf/
atmifqef;jywdkuftwGif; cif;usif;jyoxm;onf ydik q
f ikd cf iG hf tjiif;yGm;rIEiS phf yfvsO;f í ,cifu
rsm;ESihf jywdu k yf &0Pf0if;twGi;f vSnv hf nfMunf½h I &efpwku d cf ukd rf rI sm; cH&Ny;D aemuf touf (35) ESp&f Sd
avhvmNyD; {nfhonfawmfrSwfwrf;ü vufrSwfa&; tqdkygtrsKd;orD;udk 24 em&DywfvHk; &JwyfzGJUu
xdk;onf/ vHkjcHKrIay;ae&qJjzpfonf/
xdkYaemuf y#dyu©rsm; jzpfyGm;vsuf&dSonfh
Oya'a&;&m- e,l;a'vDNrKd UwGi;f armif;ESiaf eaom tdEd´,xdef;csKyfxm;&m uuf&fSrD;,m;a'owGif
bwfpfum;wpfpD;ay:ü 2012 ckESpftwGif; jzpfyGm; 2017 ckESpf? 'DZifbmv (19) &ufu aoewfypf
cJhonf/ tkyfpkzGJUt"r®jyKusifhrI w&m;cHrsm;tay: cwfrIrsm;jzpfyGm;&mteD;ü qE´jyolrsm;udk tpdk;&
csrSwfxm;onfhao'Pf pD&ifcsufrsm;udk tdEd´, wyf z G J U 0if r sm;u aoewf j zif h y pf c wf r I a Mumif h
w&m;vTwfawmfcsKyfu 2017 ckESpf? arv (5) &uf trsK;d orD;wpfO;D aoqH;k oGm;Ny;D ud;k OD;xdcu kd 'f Pf&m
wGif xyfrHtwnfjyKvkdufonf/ &&dScJhaMumif; tmPmydkifrsm;u ajymMum;onf/
tdEd´,EdkifiHwGif oufi,frk'drf;udk ao'Pf tpdk;&tiftm;pkrsm;u tcif;jzpfyGm;onfh
ay;&ef? tdEd´,EdkifiHtv,fydkif; rw&my&ma'h&fS ae&mteD;wpf0dkufudk wm;qD;ydwfqdkYrIrsm; jyKvyk f
jynfe,ftpd;k &u 2017 ckEpS ?f Ed0k ifbmv (26) &uf cJhMuonf/ tqdkyg{&d,mtwGif; tifwmeuf
u twnfjyKaMumif; qif[Gmowif;wpf&yfwGif 0efaqmifrIrsm;udk tmPmydkifrsm;u &yfem;xm;cJh
azmfjycJhonf/ onf/ xdo k &Ykd yfqikd ;f xm;rIu jynforl sm;udk aoewf
tpdk;&tzGJUtpnf;udk jynfe,f0efBuD;csKyf ypfcwfrIrsm;jzpfyGm;&mteD;wGif qE´xkwfazmfrIrsm;
&dSyf&mhcsfqif;*fcsKd[efu Ouú|tjzpf aqmif&Guf ay:aygufvmapcJhjcif;jzpfaMumif; od&onf/
usi;f yaomtpnf;ta0;wGif ,ckuo hJ Ydk uav;i,f xdkYjyif ygupöwefESifhe,fpyfcsif; qufpyfae
rsm;tay: usL;vGefaomrk'drf;rItay: ao'Pf onfh tdE, ´d Edik if üH tMurf;zufwu dk cf u
kd rf jI yKvyk &f ef

325
tdEd´,EdkifiH tdEd´,ork'´&murf;ajcEdkifiHrsm;tzGJU (IORA))

eDAm'g;ajrmufydkif;wGif&dSaepOfu yl;aygif;MuHpnfcJh taetxm;aMumifh a'owGif;ü tiftm;BuD;EdkifiH


ojzihf tjypf&aSd Mumif;0efccH jhJ cif;aemuf touf 40 rsm;\NydKifqdkifrIonf t&Sdefjrifhwufvmonf/
ESp&f Sd tdE,
´d trsK;d om; b,f0if'gqifu h kd rwf (7) &uf tdEd´,ork'´&m&yf0ef;a'oEdkifiHrsm;\ wlnDaom
u tar&dueftusOf;axmifwGif axmif 15 ESpf ordkif;aMumif;? tawGUtBuHKESifh yx0D0ifEdkifiHa&;
jypf'PfcsrSwfcJhonf/ t& y"meusrIwdkYudktajccHí xdka'oEdkifiHrsm;
tMum; a,bk,s0daoovu©Pm rsm;&dSaMumif;
vrf;yef;qufoG,frI- tdE, ´d Edik if o
H Ykd tvnftywf cHpm;,HMk unfrjI zihf tdE, ´d ork'&´ murf;ajcwpfavQmuf
a&muf&dSaeonfh *syef0efBuD;csKyf &SifZdktmab; a&S;,cif&mpkESpfrsm;pGm wnf&SdcJhonfh urf;½dk;wef;
onf tdE, ´d 0efBu;D csKyrf 'kd \ D Zmwdjynfe,f *l*sm&uf a'o pD;yGm;a&;? vlrIa&;ESifh,Ofaus;rI todkuf
wGif yxrqHk;usnfqef&xm; ajy;qGJrnfhpDrHudef; t0ef;udk jyefvnf&Sifoefvmaponf/
twGuf tkwfjrpfcsay;vdkufNyD jzpfonf/ urÇmay:&dS ork'&´ mrsm;teuf wwd,tBu;D qH;k
rGrb f ikd ;f NrKd UESihf trD'gbufNrKd UtMum; ajy;qGrJ nfh ork'&´ m&yf0ef;a'owGif vlO;D a& 2 'or 7 bDvsH
usnq f ef&xm;pDru H ed ;f ukeu f sp&dwu f kd *syefEikd if rH S cefY rSDwif;aexdkifvsuf&dSNyD; urÇmhukefpnful;oef;
acs;aiGa':vm 17 bDvsHjzihf trsm;pkpdkufxkwf a&mif;0,fr\ I oH;k yHw k pfyEkH iS hf urÇmah vmifpmpGr;f tif
oHk;pGJrnfjzpfonf/ xkdifcHkaygif; 750 yg&dSonfh wifydkYrI\ oHk;yHkESpfyHkonf tdEd´,ork'´&ma&jyif
usnfqef&xm;onf 2022 ESpf Mo*kwfvwGif twGi;f ESppf Ofjzwfoef;vsu&f o S d jzifh tjynfjynfqikd &f m
pwif y d k Y a qmif a jy;qG J & ef vsmxm;aMumif ; od & ukefoG,frIESifhpD;yGm;a&;twGuf t"duta&;BuD;
onf/ aom vrf;aMumif;wpfckvnf;jzpfonf/
1997 ckEpS ?f rwfv (6) &ufrS (7) &uftxd
od e f ; 0if ; aZmf arm&pfoQEdkifiHüusif;yonfh yxrtBudrf 0efBuD;
tqifhtpnf;ta0;wGif tdEd´,ork'´&murf;ajc
Edik if rH sm;tzGUJ pwifzUJG pnf;Ny;D y#dnmOfpmwrf; (Char-
tdE,
´d ork'&´ murf;ajcEdik if rH sm;tzGUJ (IORA)/ / ter) udc k srw
S í f tkycf sKyrf q I ikd &f mESihf vkyx f ;kH vkyef nf;
tdEd´,ork'´&m&yf0ef;a'o&dS EdkifiHrsm;rS jynfol qdik &f mudprö sm;udk qH;k jzwfMuonf/ tzGUJ \twGi;f a&;rSL;
rsm;onf pD ; yG m ;a&;yl ; aygif ; aqmif & G u f r I csKy½f ;kH udk arm&pfoQEikd if ?H tDbefeD qdu k b f mNrKdU (Ebene
todkuft0ef;toGifjzifh &mpkESpfrsm;pGm uyif Cyber City) ü zGiv hf pS xf m;Ny;D vuf&t dS wGi;f a&;rSL;
twlwuGvGwfvyfpGm pkpnf;aqmif&GufMu onf/ csKyrf mS tdE, ´d Edik if oH m; Mr. KV Bhagirath jzpfonf/
ukefonfrsm;? yifv,ful;oabFmom;rsm;? ig;zrf; twGi;f a&;rSL;csKyo f ufwrf;rSm oH;k ESpjf zpfNy;D 0efBu;D rsm;
orm;rsm;ES i f h bk & m;zl ; rsm;onf td E d ´ , aumifpDu twGif;a&;rSL;csKyfudk a&G;cs,fcefYtyf
ork'´&mtwGif;&dS qdyfurf;rsm;odkY ul;oef;oGm; onf/
vmjcif;jzifh ukeo
f , G rf u
I eG &f uf ay:xGe;f vmap&ef 1999 ckEpS ?f rwfvwGif rdZk rfbpfEikd if ?H rylwkd
taxmuftul jzpfaponf/ NrdKUü 'kwd,tBudrf 0efBuD;tqifhtpnf;ta0;udk
'kwd,urÇmppftNyD;wGif udkvdkeDEdkifiHrsm;udk usif;yonf/ 2000 jynfhESpf? Zefe0g&DvwGif tdkref
vGwv f yfa&;ay;cJ&h jcif;aMumifh tdE, ´d ork'&´ mtwGi;f EdkifiH? rwfpfuwfNrdKUüusif;yonfh 0efBuD;tqifh
NAdwdoQtifyg,m\ MoZmvTrf;rdk;rIudk tqHk;owf aumifpDtpnf;ta0;u tzGJU0ifESifh aqG;aEG;zuf
apcJhaomfvnf; r[mAsL[musaom wnfae&m EdkifiHrsm;udkzdwfac:&ef tpDtpOfcsrSwfonf/

326
tdEd´,ork'´&murf;ajcEdkifiHrsm;tzGJU (IORA))

tzGJUOuú|wm0efudk tzGJU0ifEdkifiHrsm;\ qE´ ciation for Regional Cooperation-SAARC) ponfh


tavsmuf avQmufxm;rItay:rlwnfí ESpEf pS u f mv a'owGi;f tzGUJ tpnf;rsm;rS tzGUJ 0ifEikd if rH sm;vnf;
twGuf Ouú|&mxl;wm0efukd xrf;aqmifaponf/ yg0ifvsuf &dSonf/
qE´tavsmuf avQmufxm;jcif;r&dSygu a'o\ tdE, ´d ork'&´ murf;ajcEdik if rH sm;tzGUJ (IORA)
yx0Dtaetxm;tay:tajccHí Ouú|&mxl; \ yl;aygif;aqmif&u G rf jIyKvyk &f mwGif a&aMumif;oGm;vmrI
xrf;aqmifrnfEh ikd if uH kd a&G;cs,o f nf/ 2017 -2019 ab;uif ; a&;ES i f h v H k jcH KrI ? obm0ab;tEÅ & m,f
ckEpS t f wGuf tzGUJ Ouú|wm0efukd awmiftmz&du avQmch sa&;? ukeo f , G rf EI iS &hf if;ES;D jrK§ yEf rHS v
I ,
G u
f al csm
Edik if u
H aqmif&u G v
f su&f NSdy;D 2019-2021 ckEpS t
f wGuf arGUapa&;? ig;zrf;vkyfief;pDrHcefYcGJa&;? ynma&;
tzGUJ Ouú|wm0efukd ,lattD;Edik if u H qufvufí odyÜHESifh enf;ynmyl;aygif;aqmif&Gufa&;? c&D;oGm;
wm0ef,rl nf jzpfonf/ pD;yGm;a&;zGUH NzKd ;wd;k wufrEI iS hf vkyif ef;ESi,
hf Ofaus;rI zvS,af &;wdu Yk kd OD;pm;ay;u@

tdEd´,ork'´&m&yf0ef;a'o&dS EdkifiHrsm;jyajryHk

r[mAsL[musonf h tusKd ; pD ; yG m ;wd k Y w G i f rsm;tjzpf owfrw S x f m;onf/ xdjYk yif Blue Economy
rwl u G J j ym;rI rsm;pG m &d S a om awmifESifhta&SU ESih f Women's Empowerment wdu Yk v
kd nf; txl;tav;xm;
tmz&dua'o? at'if yifv,fauGUa'o? tdrk efyifv,f? aqmif&u G &f rnfu h pd &ö yfrsm;tjzpf oabmwlowfrw S f
awmiftm&Sa'o? ta&SUawmif t m&S a 'oES i f h xm;onf/
MopaMw;vsa'o tp&daS oma'ocGJrsm;rS Edik if rH sm; tdE, ´d ork'&´ murf;ajcEdik if rH sm;tzGUJ xlaxmif
pkpnf;yg0ifvsuf &do S nf/ tdE, ´d ork'&´ murf;ajcEdik if H onfEh pS f 20 jynfh txdr;f trSwt f jzpf yxrtBurd f
rsm;tzGJU\ tzGJU0ifrsm;wGif tmqD,HtzGJU (Asso- tzGUJ 0ifEikd if aH cgif;aqmifrsm;\ xdyo f ;D tpnf;ta0;?
ciation for Southeast Asian Nations-ASEAN)? 0efBuD;rsm;aumifpDtpnf;ta0; (COMM) ESifh
yifv,fauGU yl;aygif;aqmif&u G af &;aumifpD (Gulf Co- tqifhjrifht&m&dSrsm;tpnf;ta0; (CSO) wdkYudk
operation Council-GCC)? qmhcf (South Asian Asso- 2017 ckESpf? rwfv (5) &ufrS (7) &uftxd

327
tdEd´,ork'´&murf;ajcEdkifiHrsm;tzGJU (IORA))

tif'ekd ;D &Sm;Edik if ?H *sumwmNrKd Uü usi;f yonf/ xdyo f ;D Jacob Zuma wdkYu OD;aqmifusif;yjcif; jzpfonf/
tpnf ; ta0;od k Y tif ' d k e D ; &S m ;Ed k i f i H o r® w ? yxrtBurd x f yd o
f ;D tpnf;ta0;wGif tdE, ´d
awmiftmz&duEdkifiHor®w? tdEd´,EdkifiH 'kwd, ork'´&m&yf0ef;a'o\ tem*wftwGuf IORA \
or®w? MopaMw;vsEikd if 0H efBu;D csKy?f rav;&Sm;EdkifiH r[mAsL[m &nfrSef;csufrsm;xif[yfNyD; tzGJU0if
0efBu;D csKy?f b*Fvm;a'h&EfS ikd if 0H efBu;D csKyf tygt0if Edik if rH sm;twGuf vrf;nTecf surf sm;yg0ifonfh Jakarta
IORA tzG J U 0if 21 Ed k i f i H r S a cgif ; aqmif r sm;ES i f h Concord ESihf ORA Action Plan 2017-2021 wdu Yk kd csrw
S f
ud,
k pf m;vS,ftzGJUrsm;? aqG;aEG;zufEdkifiHrsm;ESifh oabmwl n D M uonf / xd k Y j yif tpnf ; ta0;ü
qufpyftzGJUtpnf;rsm;rS ud, k pf m;vS,rf sm; yg0if 2017-2019 ckEpS f Ouú|wm0efudk awmiftmz&du
wufa&mufMuonf/ 2015 ckEpS rf S 2017 ckEpS f txd Edik if oH v Ykd nf;aumif;? 'kw, d Ouú|wm0efukd ,lattD;
IORA \Ouú | tjzpf wm0ef x rf ; aqmif a om Edik if o
H v Ykd nf;aumif; vTJajymif;ay;onf/ xdyfoD;
tif'ekd ;D &Sm;or®wEdik if \ H zdwMfum;csut f & Edik if aH wmf\ tpnf;ta0;wGif tzGUJ 0ifEikd if rH sm;rS acgif;aqmifrsm;?
twd k i f y if c H y k * ¾ d K vf E S i f h Ed k i f i H j cm;a&;0ef B uD ; Xme aqG;aEG;zufEdkifiHrsm;ESifh qufpyftzGJUtpnf;rsm;rS
jynfaxmifpk0efBu;D a':atmifqef;pkMunf\ txl; udk,fpm;vS,frsm;u rdefYcGef;ajymMum;Muonf/
udk,fpm;vS,ftjzpf jynfaxmifpktpdk;&tzGJU\ txl;zdwMfum;xm;onfh avhvm oltjzpfwufa&muf
trsK;d om;vHjk cKH a&;qdik &f m tMuaH y;yk*Kdv ¾ f OD;aomif;xGe;f aom jref r mud k , f p m;vS , f t zG J U acgif ; aqmif

tdE´d,ork'´&murf;ajcEdkifiHrsm;tzGJU xlaxmifonfh ESpf 20 jynhftxdrf;trSwf


xdyfoD;tpnf;ta0;usif;ypOf

(,ck j ynf a xmif p k t pd k ; &tzG J U ½H k ; jynf a xmif p k jynf axmif p k tpd k ; &tzG J U \ trsKd ; om;vH k jcH Ka&;
0efBuD;) OD;aqmifonfh jrefrmud, k pf m;vS,ftzGUJ onf qdkif&mtBuHay;yk*d¾Kvfuvnf; jrefrmEdkifiHtm;
tqdkygxdyfoD;tpnf;ta0;odkY avhvmol t jzpf zdwMf um;rItwGuf aus;Zl;wif&aSd Mumif;? jrefrmEdik if u H
wufa&mufonf/ xdyo f ;D tpnf;ta0;udk tif'ekd ;D &Sm; tdEd´,ork'´&m\ta&;ygrIEiS t hf wl IORA tzGUJ \
H r®w Joko Widodo? MopaMw;vsEikd if H 0efBu;D csKyf
Edik if o aqmif&u G cf surf sm;udk axmufcHaMumif;? tzGJU0if
Malcolm Trunbull ESifh awmiftmz&duEdkifiH or®w jzpfa&;tay: jrefrmEdik if \
H pdw0f ifpm;rIEiS hf jynfwiG ;f

328
tdEd´,ork'´&murf;ajcEdkifiHrsm;tzGJU (IORA)) £`E´d,? b'´EÅ

wdkif;&if;om; pnf;vHk;nDnGwfa&;? Nidrf;csrf;a&;? yl;aygif;aqmif&u G rf IrS a'owGif;Nidrf;csrf;a&;ESifh


wnfNidrfa&;? w&m;Oya'pdk;rdk;a&;? t&yfbufESifh wnfNidrfa&;okdY ajymif;vJoGm;onf/
'Dru kd &ufwpftzGUJ tpnf;rsm; cdik rf ma&;? tusiyhf suf ,cktcgajymif;vJvmaom jzpfpOfESifhtwl
jcpm;rIESdrfeif;a&;ESifh pD;yGm;a&; zGUH NzKd ;wd;k wufa&; ay:aygufvmaom pdefac:rIjyóem&yfrsm;udk
wdw Yk iG f tpd;k &\BuKd ;yrf;aqmif&u G rf IwdkYudk ajymMum; &ifqdkifajz&Sif;&mwGif wpfEdkifiHwnf;? tpdk;&wpfck
onf/ wnf;jzifh aqmif&u G &f efrjzpfEikd b f J yl;aygif;aqmif&u G f
jrefrmud,k pf m;vS,t f zGUJ acgif;aqmif jynfaxmifpk jcif;onfom jyóem&yfrsm;pGmudk ausmv f mT ;Edik rf nf
tpdk;&tzGJU\ trsKd;om;vHkjcHKa&;qdkif&m tMuHay; jzpfonf/ odkYjzpf&m tdEd´,ork'´&murf;ajcEdkifiH
yk*K¾d vo f nf rwfv (6) &ufwiG f tdE, d´ jynfya&;&m wpfEdkifiHjzpfaom jrefrmEdkifiHonf tdEd´,ork'´&m
'kw, d 0efBu;D General (Dr) VK Singh (Retd)? tif'ekd ;D &Sm; urf;ajcEdik if rH sm;tzGUJ wGif yl;aygif;aqmif&u G jf cif;jzifh
EdkifiHjcm;a&;0efBuD; Retno LP Marsudi ESifh tdEd´, jrefrmEdkifiH\a'owGif;udpö&yfrsm;wGif wuf<upGm
ork'&´ murf;ajcEdik if rH sm;tzGUJ (IORA) twGi;f a&;rSL;csKyf yl;aygif;yg0ifaqmif&u G v f su&f jSd cif;udkvnf; jyo&m
Mr. KV Shagirath wdkYESifhawGUqHkum jrefrmEki d if \ H a&mufrnfjzpfouJo h Ykd jrefrmEdik if \H yuwdw;kd wufrI
jynfwiG ;f jzpfay:wd;k wufrEI iS hf tjyeftvSefyl;aygif; tajctaersm;udk EdkifiHa&;t&ta&;ygonfh urÇmh
aqmif&GufrIudpö&yfrsm;ESifhywfoufí xda&muf Edik if rH sm;odYk us,u f s,jf yefjY yefY &Si;f vif;wifjyEdik rf nf
us,jf yefpY mG aqG;aEG;onf/ tdE, ´d ork'&´ murf;ajc jzpfonf/ xdkYjyif yl;aygif;aqmif&Gufjcif;rSwpfqifh
Edik if rH sm;tzGUJ onf tapmydik ;f umvrsm;u ukeo f , G f jrefrmEdik if \ H a&aMumif;qdik &f mvkyif ef;rsm;? obm0
a&;ES i f h u l ; oef ; a&mif ; 0,f r I u@rsm;wG i f o m ab;tEÅ&m,f umuG,fjcif;qdkif&mvkyfief;rsm;?
t"duxm; yl;aygif;aqmif&Gufvsuf&dS&mrS yxr o,f,lydkYaqmifa&;qdkif&mvkyfief;rsm;? ukefoG,frI
tBudrf xdyfoD;tpnf;ta0;wGif atmifjrifaom jr§ifhwifa&;vkyfief;ESifh ig;zrf;vkyfief;rsm; zGHUNzdK;
pD ; yG m ;a&;zG H U Nzd K ;wd k ; wuf r I t wG u f a'owG i f ; wd;k wufa&;wGiv f nf; taxmuftuljyK apEdik rf nf
Nird ;f csr;f a&;ESifh wnfNidrfrIxdef;odrf;a&;rSm r&dSrjzpf jzpf&m jrefrmEdik if o H m;rsm;\ vlrpI ;D yGm;b0vHjk cKH a&;
vdktyfcsufwpf&yfjzpfaMumif; wnDwnGwfwnf; ESihf zGUH NzKd ;wd;k wufa&;udk rsm;pGmtusK;d oufa&mufrI
oabmwlnMD uonf/ tzGUJ 0ifEikd if rH sm;u tjynfjynf &dSapEdkifrnf jzpfonf/
qdkif&mOya'ESifh a&aMumif;oGm;vmrIvHkjcHKa&;udk pd k ; atmif
av;pm;&ef tav;xm;ajymMum;MuNyD; BuD;rm;
us,fjyefYaom tdEd´,ork'´&ma'otwGif; y#dyu© £`E´ d , ? b'´EÅ (tbd"Zr[m&|*k½?k tbd "Z
jzpfay:vmEdkifrItvm;tvmudk todtrSwfjyKMu t*¾ r [mo'¨ r ® a Zmwd u ) (jref r m 1278
onf/ tdEd´,ork'&´ mudk vHjk cKH íNird ;f csr;f aoma'o -1379) / / {&m0wDwikd ;f a'oBu;D ? [oFmwNrKd U?
wpfcjk zpfap&ef wlnaD omqE´&MSd uNy;D United Nations uaemifp&k yfuu
G ?f r[dwm½Hak usmif;wdu
k f OD;pD;y"me
Convention onf the Law of the Sea (UNCLOS) em,u? "r®mEk"r®r[m'Gg&*dkPf;BuD;\ aw&or
1982 tygt0if tjynfjynfqdkif&mOya'rsm;ud k omoemydkif q&mawmfBuD; tbd"Zr[m&|*k½k?
av;pm;vdkufemoGm;&ef uwdu0wfjyKMuonf/ tbd " Zt*¾ r[mo'¨ r ® a Zmwd u b'´ E Å £ `Ed ´ ,
yxrtBurd f xdyo f ;D tpnf;ta0;rStpjyKí tdE, ´d oufawmf&Snf q&mawmfBuD;udk 1278 ckESpf?
ork'´&murf;ajcEdkifiHrsm;tzGJU\ tm½HkpdkufrIonf wefaqmifrkef;vqef; (11) &uf? we*FaEGaeYwGif
a'owG i f ; ukeo f ,G af &;ESihf ul;oef;a&mif;0,fa&; crnf;awmf OD;ausmfZH r,fawmf a':ESi;f cufwu Ykd

329
£`E´d,? b'´EÅ

y@dw)? q&mawmfOD;Mu,f (t*¾ r [my@d w )


paom usrf;wwftausmfq&mawmfrsm;xHwGif
pmar;yG J q d k i f & musrf ; pmrsm;ES i f h w uG ygVd a wmf
t|uxm#Dumrsm;udk oif,q l nf;yl;cJNh y;D pmar;yGrJ sm;
0ifa&mufajzqdk&m tpdk;&yxrjyef pmar;yGJwGif
i,f? vwf? BuD;wef;rsm;ESifh tpdk;&pmcswef;udk
*kPfxl;ajcmufusrf;ESifhwuG atmifjrifcJhí 1311
ckESpfwGif omoe"Z"r®mp&d,bGJU? 1313 ckESpfwGif
omoe"Zod&Dy0&"r®mp&d,bGJUwdkYudk &&dScJhonf/
q&mawmfonf 1298 ckESpf? &[ef; 1 0g&
onfupí 1320 ckEpS t f xd [oFmwNrKd U? bk&m;Bu;D
b'´EÅ£`E´d, wdu k w
f iG f em,upmcsq&mawmftjzpf pmoifom;
oHCmawmfrsm;udk pmayoifMum;ydcYk sawmfrcl o hJ nf/
{&m0wDwikd ;f ? [oFmwNrKd U? jcifbdkYtkyfpk? ausmuf&J 1320 jynhEf pS rf pS í [oFmwNrKd U? uaemifp&k yfuu G f
aus;&Gmü zGm;jrifcJhonf/ ü r[dwm½Hkausmif;wdkuftrnfjzifh y&d,wdåpmoif
q&mawmfavmif;vsmonf touf 13 ESpf wdkufwnfaxmifNyD; wynfhoHCmawmfrsm;udk i,f?
t&G,w f iG f [oFmwNrKd U? ausmuf&aJ usmif; q&mawmf vwf? BuD; pmcswef;pm0grsm;udk oifMum;ydkYcsay;
b'´Eo Å Ek &´ udk OyZÑm,fjyKí rdbESpyf g;wd\Yk ypö,m cJhonf/ xdkodkYpmayy&d,wdåwdkYudk ydkYcsawmfrlvsuf
Ek*¾[jzihf &SifomraPtjzpfodkY a&muf&dSNyD; 1298 yOör r[m'Gg&edum, omoemydkifq&mawmf
ckEpS f e,kev f qef; (9) &ufwiG f [oFmwNrKd U? bk&m;Bu;D bk&m;BuD;\ Mo0g'gxl;rsm;? ax½kyÜwdårsm;? 0dedpä,
&yf u G u f ? bk & m;BuD ; ausmif ; wd k u f t½k P 0wD usr;f ? *kPmbdw0¬ uxm tp&daS omusr;f pmrsm;udk
odrfawmfü jrifhjrwfaom&[ef;tjzpfodkY a&muf&dScJh a&;om;cJhonf/
onf/ q&mawmfonf "r®mEk"r®r[m'Gg&*dkPf;\
q&mawmfavmif;vsmonf [oFmwNrdKU? tEk&udw © ? *Pm&udw © q&mawmftjzpf vnf;aumif;?
jcifbdkYtkyfpk? ausmuf&Jausmif;q&mawmf b'´EÅ 1364 ckESpfrSpí r[m'Gg&*dkPf;\ yd#uwå,
okE&´ xH avmukw&å mtajccHusr;f pmrsm;udk b'´EÅ aqu? *Pm"dywd em,u*k½?k aw&oromoemydik f
pm&dE´mob (tbd"Zr[m&|*k½k) ESifh wkduftkyf q&mawmftjzpf *dP k ;f *Pwm0efrsm;udk aqmif&u G f
q&mawmf b'´EÅaerdE´&? pmcsq&mawmf b'´EÅ cJhonf/ q&mawmfonf omoemawmf oef&Y iS ;f
"ar®m0g'? aemifawmf pmcsq&mawmf b'´EÅZedE´ wnfwHhjyefYyGm;a&;wGif yxrtBudrfESifhwwd,
wdkYxHwGifvnf;aumif;? anmifwkef;NrdKU omoe tBudrfwGif Edik if aH wmfoC H or®Kw0d efaqmiftjzpf
aZmwdygvoH;k xyfausmif; (a':tke;f abmausmif;) vnf;aumif;? {&m0wDwkdif; oHCem,utzGJU
q&mawmf b '´ E Å e E´ 0 H o (t*¾ r [my@d w )? Ouú| (r[m'Gg&) tjzpfvnf;aumif; aqmif&GufcJh
rEÅav;NrdKU rpdk;&drfausmif;wdkuf q&mawmfb'´EÅ Ny;D [oFmwNrKd U? yOörck rm&Zdef ig;rsuEf mS apwDawmf
ol&, d mbd0o H (tbd"Zr[m&|*k½)k ? r[m0do'k g¨ ½Hk a*gyutzGJUESifh yxrjyefpmar;yGJ BuD;Muyfa&;
ausmif;wdkufq&mawmf b'´EÅ£`Ed´,? bk&m;BuD; Mo0g'gp&d, q&mawmftjzpf omoemhwm0efrsm;
wdkufq&mawmf b'´EÅem&'gbd0Ho (t*¾r[m udk aqmif&GufcJhonf/

330
£`Ed´,? b'´EÅ £`Ed´,mob
mob?? b'´EÅ

q&mawmftm; EdkifiHawmftpdk;&u 1993 q&mawmfavmif;vsmonf [oFmwNrKd Ue,f


ckESpfwGif t*¾r[my@dwbGJUwHqdyfawmf? 2003 ausmuf&Jaus;&Gm ausmuf&Jausmif;q&mawmf?
ck E S p f w G i f tbd " Zt*¾ r [mo'¨ r ® aZmwd u [oFmwNrdKU bk&m;BuD;ausmif;wdkuf q&mawmf?
bGJUwHqdyfawmfESifh 2012 ckESpfwGif tbd"Zr[m rEÅav;NrdKU rpdk;&drfausmif;wdkuf q&mawmf b'´E Å
&|*k½k bGJUwHqdyfawmfrsm; qufuyfvSL'gef;cJhonf/ ol&, d mbd0o H ? rE aÅ v;NrKdU 'udP © &mrbk&m;Bu;D wdu k f
q&mawmfBuD;onf omoemtusKd;o,fydk; q&mwmfOD;Mu,fwdkYxHü y&d,wdåpmayrsm; avhvm
aqmif&u G af wmfr&l if; oufawmf 101 ESp?f odum© awmf oif,lqnf;yl;NyD; 1311 ckESpfwGif omoe"Z"r®m
81 0gt& 1379 ckEpS ?f 0gacgifvjynfah usmf (8) &uf p&d,bGJUESifh 1313 ckESpfwGif omoe"ZoD&dy0½k
(15-8-2017) wGif b0ewfxHysHvGefawmfrlonf/ "r®mp&d,bGJUwdkYudk &&dSawmfrl onf/
q&mawmfonf 1301 ckEpS rf S 1320 jynfEh pS f
armif n d K xG e f ; (jref r mpm) txd yxri,f? yxrvwf? yxrBuD; pm0grsm;udk
[oFmwNrdKU? bk&m;BuD;ausmif;wdkufüvnf;aumif;?
1320 jynfEh pS rf pS í yxri,f? yxrvwf? yxrBu;D
£`Ed´,mob
mob?? b'´EÅ (tbd"Zr[m&|*k½k? pmcswef ; pm0grsm;ud k [oF m wNrd K U? r[d w m½H k
t*¾ r[my@dw? tbd"Z t*¾r[mo'¨r® ausmif;wdkufüvnf;aumif; oifMum;ydkYcs ay;awmf
aZmwd u ) (jref r m 1278-1379) / / rlonf/
tbd"Zr[m&|*k½?k t*¾r[my@dw? tbd"Zr[m q&mawmfonf Edik if aH wmfoC H r[m em,u
o'¨ r ® a Zmwd u ? r[m'G g &ed u m, aw&or tzGJU pwifzGJUpnf;csdefrSpí yxrtBudrfESifh 'kwd,
omoemydik ?f [oFmwNrKd U yÍörkcrm&Zdef ig;rsufESm tBurd f oHCor®Kw&d oHCmhu, kd pf m;vS,f 0efaqmif
apwDawmf Mo0g'gp&d,? {&m0wDwikd ;f a'oBu;D q&mawmftjzpfvnf;aumif;? 1351 ckEpS f rS 1366
[oFmwNrKd U uaemifp&k yfuu G f r[dwm½Hak usmif;wdu k f ckEpS t f xd {&m0wDwidk ;f oHCem,utzGUJ (r[m'Gg&)
y"meem,u b'´E£ Å `E´d ,mobudk crnf;awmf Ouú| q&mawmftjzpfvnf;aumif;? [oFmwNrdKU
OD;ausmfZH? r,fawmf a':ESi;f cufwu Ykd 1278 ckEpS ?f \usufoa&aqmif yOörkcrm&Zdef ig;rsufESm
wefaqmifrek ;f vqef; (11) &uf (we*FaEGaeY) wGif apwD a wmf \ Mo0g'gp&d , q&mawmf tjzpf
[oFmwNrKd Ue,f ausmuf&J aus;&Gmü zGm;jrifonf/ vnf;aumif; 1314 ckESpfrSpí r[m'Gg&*dP k ;f \
q&mawmfavmif;vsmonf 1291 ckESpf? A[dt k Ek&udw© q&mawmftjzpf vnf;aumif;? 1364
wef c l ; vjynf h w G i f [oF m wNrd K Ue,f ? ausmuf & J ckESpfrSpí r[m'Gg&*dkPf;\ yd#uwå,aqu
aus;&Gm? ausmuf&aJ usmif;q&mawmf b'´Eo Å Ek &´ udk *P"dywd r[mem,u*k½k aw&oromoemydkif
OyZÑm,fjyKí rdbESpfyg;wdkY\ ypö,mEk*¾[udkcH,l q&mawmftjzpfvnf;aumif; omoemhwm0efrsm;
um &SifomraPtjzpfodkY a&muf&dSawmfrlonf/ udk xrf;aqmifawmfrlcJhonf/
1298 ckEpS ?f e,kev f qef; (9) &ufwiG f [oFmwNrKd U? q&mawmfonf 1354 ckEpS w f iG f t*¾r[m
bk&m;Bu;D &yfuu G ?f bk&m;Bu;D ausmif;wdu k f q&mawmf y@dwbGUJ wHqyd af wmfukd vnf;aumif;? 1373 ckEpS f
tbd"Zr[m&|*k½?k t*¾r[my@dwb'´EÅ pm&dEm´ wGif tbd"Zr[m&|*k½b k UJ G wHqyd af wmfuk d vnf;aumif;?
obudk OyZÑm,fjyKí bk&m;BuD;ausmif;wdkuf? 1374 ckESpfwGif tbd"Zt*¾r[m o'¨r®aZmwdu
t½kP0wDord af wmfü rdbESpyf g;wd\ Yk ypö,mEk*[ ¾ bGJUwHqdyfawmfudkvnf;aumif; EdkifiHawmftpdk;&\
udkcH,lum &[ef;tjzpfodkY a&muf&dSawmfrlonf/ qufuyfvSL'gef;ylaZmfrIudk cH,lawmfrlonf/

331
£`Ed´,mob
mob?? b'´EÅ Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

q&mawmfonf omoemawmftusK;d o,fy;kd NAw


d ed Ef ikd if o
H nf Oa&myor*¾rS xGucf mG aeNyD
aqmif&u
G fawmfrl&if; oufawmf 101 ESpf? odu©m jzpfNy;D jyefvnf0ifa&mufvm&ef rjzpfEikd af wmhonfh
awmf 81 0gt& 1379 ckESpf? 0gacgifvjynfhausmf ord k i f ; 0if t csd e f u mvwpf c k j zpf v mEd k i f a Mumif ;
(8) &uf (t*FgaeY) wGif b0ewfxHysHvGefawmfrl 0efBuD;csKyfaru NAdwdefEdkifiHygvDref vTwfawmf
onf/ twGif;ü Oa&myjynfolrsm;tm; ajymMum;cJhonf/
pd k ; atmif aronf EkwfxGufpmudk 2017 ckESpf rwfv (28)
&ufu vufrSwfa&;xdk;cJhjcif;jzpfonf/
Oa&myor*¾EdkifiHrsm;/ / Oa&myor*¾ r S
ajcmufEikd if yH ;l aygif;um vluek u f ;l rI wdkufzsufa&;
vkyfief;rsm;udk pwifvkyfaqmifaeNyDjzpfaMumif;
2017 ckESpf azazmf0g&Dv (2) &ufwGif tD;,l
&JwyfzGJUu xkwfjyefcJhonf/
tD;,lajcmufEdkifiHjzpfonfh MopaMw;vs?
blvfa*;&D;,m;? c½dkat;&Sm;? *smreD? [efa*&DESifh
½dak r;eD;,m;Edik if wH rYkd S &JwyfzUJG rsm;onf tD;,l&w J yfzUGJ \
ulnaD qmif&u G rf aI tmufwiG f twlwuGyl;aygif;um
vlukeful;rI'kp½dkuftzGJUtpnf;rsm; uGef&ufudk
&Si;f vif;rnfv h yk if ef;rsm; pwifvyk af qmifaeNyDjzpfonf/
NAdwdef0efBuD;csKyf x&Dpmaronf Oa&my
or*¾rS EkwfxGufpGefYcGgonfhpmcsKyfwpfapmifudk
Oa&myor*¾tpnf;ta0;wGifawGU&onhf
wifoGif;cJhaMumif; od&onf/ NAdwdef\EIwfxGufrI
NAdwdef0efBuD;csKyf x&Dpmar
onf Oa&myor*¾\pkpnf;nDnGwfrIudk prf;oyf
onfh raocsmra&&monfh nd§EdIif;aqG;aEG;rIrsm;pGm xdaYk emuf 2017 ckEpS u f ek cf geD;odaYk &mufaom
qDodkY wGef;ydkYvsuf&dSonf/ tcg NAdwdef0efBuD;csKyfarESifh Oa&myor*¾wdkYonf
Oa&myor*¾rS NAw d ed Ef w
k x f u G &f ef rJcq JG ;kH jzwf Oa&myor*¾rS NAdwdefcGJxGufa&;qdkif&m tpDtpOf
cJNh y;D ud;k vtMumwGif aronf NAw d ed Ef idk fitH aejzihf vsmxm;csufrsm;udk oabmwlnDcJhNyD;aemufwGif
1973 ckEpS w f iG f pwif0ifa&mufco hJ nfh Oa&myor*¾ ukeo f , G af &;ESihf tul;tajymif;udp&ö yfrsm; aqG;aEG;rI
rS pwifEk wfxGuf&ef vkyfaqmifaeNyDjzpfaMumif; rsm; jyKvkyfoGm;&eftwGuf 'DZifbm (8) &ufwGif
Oa&my or*¾aumifpDOuú| a':e,fw yf p f xHodkY oabmwlnDcJhMuonf/
taMumif;Mum; pmwpfapmif ay;ydkYcJhonf/ aqG;aEG;yGrJ sm; tjyif;txefjyKvyk cf NhJ y;D aemuf
NAdwdef0efBuD;csKyfaronf jynfvHk;uRwfqE´ wGif Oa&myaumfr&Sifonf ¤if;\qHk;jzwfcsufudk
rJcH,lyGJtNyD;wGif EdkifiHa&;qdkif&m ½IyfaxG;qlylrIrsm; azmfjycJo h nf/ ,if;qH;k jzwfcsuu f NAw d ed 0f efBu;D csKyf
twGif; xdyfwef;&mxl;ae&mudk &&dScJholjzpfum arudk b&yfqv J of oYkd mG ;a&mufum aumfr&SiOf uú|
Oa&myor*¾rS NAw d ed cf xJG uG rf u I kd OD;pGmuefu Y u G cf o hJ l *sdrf;uavmf'D*sefumESifh oabmwlpmcsKyfcsKyfqdk
jzpfonf/ tD;,lrS NAdwdefcGJxGufrIonf 2019 ckESpf cJrh u
I kd xkwaf zmfaMujimEdik rf nf&h v'f ay:xGuv f map
rwfvaESmif;ydkif;wGif oufa&mufrnfjzpfonf/ cJhonf/

332
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

NAdwdef0efBuD;csKyf x&DpmarESifh Oa&myor*¾acgif;aqmifa':e,fwyfpf

cGx
J u
G jf cif;onf cufco
J nfukd uREykf w
f t
Ykd m;vH;k vkdufonf/ touf 39 ESpfom&dSao;aom rpöwm
todyifjzpfaMumif;? odkYaomf cGJxGufNyD;aemuf ruf c &G e f o nf rJ t a&twG u f 66 'or 06
qufqHa&;opfwpf&yfudk jyefvnfwnfaqmuf &mcdkifEIef;jzihf 33 'or 94 &mcdkifEIef;&&dSaom
&efrmS ydí k yifcufcaJ Mumif; Oa&myor*¾acgif;aqmif vDyif;tm; tEkdif&&dSum jyifopfEdkifiH\ touf
a':e,fwyfpfu ajymMum;onf/ ti,fqHk;or®w jzpfvmonf/
NAdwdeftNyD;xGufcGgrnfh 2019 ckESpf rwfv jyifopfEdkifiH\ordkif;wGif pmrsufESmopf
rwdkifrDwGif aqG;aEG;yGJrsm;jyKvkyf&ef wpfESpfcefYom zGifhvSpfvmawmhrnf[kvnf; rpöwmrufc&Gefu
usef&dSawmhrnfjzpfaMumif; ¤if;uajymMum;cJhonf/ ajymonf/
vHkavmufonfhatmifjrifrI&&dSatmif aqG;aEG;Edkif xdkYaemuf trfrefEsL&,frufc&Gefu jyifopf
cJjh cif;u vmrnf&h ufowåywfwiG f usi;f yrnfh Oa&my or®w rJqG,fpnf;½Hk;a&;umvwGif awGUjrifcJh&
or*¾acgif;aqmifrsm;\ xyfo;D nDvmcHukd qufomG ; onfh vlYtzGJUtpnf;rsm; tcsif;csif; nDnGwfjcif;
apEdkifvdrfhrnf[kaumfr&Sifu ajymMum;cJhonf/ r&dSonfhjyóemudk &ifqdkifausmfvTm;&rnfjzpf
aMumif;ESifh tiftm;awmifhwif;aom jyifopfEdkifiH
jyif o pf E d k i f i H wpfck xlaxmifEikd af &;twGuf BuKd ;pm;oGm;&rnf[k
¤if;\rdefYcGef;wGif xnfhoGif;ajymMum;vdkufaMumif;
EdkifiHa&; - 2017 ckESpf? arv (7) &ufu usif;y ½du
k w f mowif;wGif ar (14) &ufü azmfjyxm;onf/
aom 'kwd,tausmhjyifopfor®w a&G;aumufyGJ urÇmBu;D ESihf Oa&myonf tiftm;awmifw h if;
wGif Edik if aH &;tjrifrQwaom or®wavmif; trfref cdkifrmaom jyifopfEdkifiHawmfBuD;udk tvdk&dSaMumif;
EsL&,f r uf c &G e f u vuf , mpG e f ; or® w avmif ; vGwfvyfrIESifh pnf;vHk;nDnGwfrIudk vdkvm;aom
r&if ; vD y if ; ud k rJ t jywf t owf j zih f tEd k i f & &S d rufc&Geu f ajymMum;onf/ xdjYk yif ¤if;\vufxuf

333
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

jyifopfor®wa&G;aumufyGJwGif tNydKiftqdkifrJqG,fpnf;½Hk;aeonhf
or®wavmif; trfrefEsL&,frufc&GefESihf r&if;vDyif;
wGif tvkyo f rm;aps;uGuo f nf ydrk t
kd qifajyvmrnf xdef;odrf;&ef rpGrf;aqmifEdkifojzihf 2017 ckESpf?
jzpfaMumif;? ukrP Ü rD sm;twGuf pD;yGm;a&;vkyaf qmif Zlvdkif (19) &ufwGif yD,H'DADvD&monf &mxl;rS
Edkifonfh tajctaersm;udk zefwD;ay;rnfjzpfNyD; EkwfxGufcJhonf/
vrf;opfwGif pl;prf;vkyfaqmifjcif;onf ¤if;\ xdok &Ykd mxl;rSEw
k x
f uG jf cif;udk or®wrufc&Geu f
ESv;kH om;xJwiG f ude;f 0yfaeonfq h E´yifjzpfaMumif; vufcHcJhonf/ rufc&Geftm; jyifopfor®w tjzpf
ajymMum;cJhonf/ a&G;aumufwifajr§mufcJhNyD; ESpfvcefYtMumwGif
jyifopfor®w a&G;aumufyGJwGif rpöwm rufc&GefESifh 'DADvD&mwdkYtMum; tjyif;txef
rufc&Gef tEdik &f &dNS y;D aemuf oDwif;ywftenf;i,f rausvnfrIrsm; ay:aygufcJhonf/
tMumwGif jyifopfygvDrefa&G;aumufyGJudk jyKvkyf
&m rJ&v'frsm;tm;vHk;eD;yg;udk rufc&GefygwDu Ed k i f i H w umquf q H a &; &;- jyif o pf E k d i f i H o r® w
trwfae&m 577 ae&mwGif trwfae&m 300 rufc&GeEf iS hf ½k&mS ;or®wylwifwo Ykd nf tMurf;zufrI
ausmfudk tEdkif&&dSonf/ ESdrfeif;a&;udpö&yfrsm;wGif ydkrdkyl;aygif;aqmif&GufrI
a&G;aumufyGJ&v'frsm;t& or®wrufc&Gef rsm; vkyfaqmifoGm;&ef bmqkdif;eef;awmfü 2017
taejzih f ¤if ; \tD ; ,l v d k v m;rI E S i f h pD ; yG m ;a&; ckESpf? ar (29) &ufu awGUqHkaqG;aEG;cJhMuonf/
taxmuftuljyK jyKjyifajymif;vJrIpDrHudef;rsm;udk ESpfEdkifiHacgif;aqmifrsm; awGUqHkaqG;aEG;rItNyD;
qufvufvkyfaqmif&eftwGuf ygvDreftwGif; jyKvkyfcJhonfh yl;wGJaMunmcsufwGif rufc&Gefu
cdkifrmaom vkyfydkifcGifhwpf&yfudk &&dSrnfjzpfonf/ jyifopfEdkifiHtaejzihf tMurf;zuf0g'udk wkdufzsuf
touf 60 &dNS yjD zpfaom Advk cf sKyyf ,
D 'H AD v
D &D m a&;wGif ½k&Sm;EdkifiHESifh yl;aygif;aqmif&GufrI wdk;jr§ifh
u ¤if;onf b@ma&;pnf;rsOf; uefYowfcsufrsm; vdkaMumif; ajymMum;cJhonf/
pG m &d S a eonf h t xJ w G i f tif t m;pd k u f xk wf vsuf ½k&Sm;EdkifiHtaejzihfvnf; tMurf;zufESdrfeif;
jyifopfumuG,fa&;tiftm;pkudk pDrHxdef;odrf;&ef a&;udk OD;pm;ay;aqmif&GufoGm;&ef oabmwlNyD;
BudK;pm;cJhaomfvnf; vuf&dStajctaeudk a&&Snf aemuf tMurf;zuf0g'tm; acsrIef;Edkifrnf[k

334
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

,HkMunfaMumif; owif;pm&Sif;vif;yGJwGif ylwif u vH;k 0cGxJ u G &f ef jynfow l u Ykd axmufct H m;ay;aMumif;
ajymMum;cJhonf/ umwmvdkeD;,m;a'otpdk;&u aMunmonf/
xdaYk emuf jynfwiG ;f wGif ½k&mS ;udp?ö jynfywGif pydefvufatmufrS vGwfajrmufa&;&,l&ef
&moDOwkajymif;vJa&;ESifh ukefoG,fa&;udpörsm; atmufwdkbmvwGif jynfolYqE´cH,lyGJ usif;ya&;
acgif;cJaeaom tar&duefor®w a':e,fx&efY umwmvdek ;D ,m;ygvDrefu rJct JG wnfjyKvu dk o
f nf/
onf 2017 ckESpf Zlvdkifv (13) &ufu jyifopf jynfolYqE´cH,lyGJusif;ya&;Oya'udk pydefEdkifiH
or®wtrfrefEsL&,frufc&GeEf iS hf bHt k usK;d pD;yGm;a&; zGUJ pnf;yHt k ajccHOya'w&m;½H;k u &yfqikd ;f vdu k o f nf/
qkdif&m aqG;aEG;rIrsm;jyKvkyf&ef jyifopfEdkifiHodkY 2017 ckEpS ?f atmufwb kd mv (1) &ufwiG f jyKvyk &f ef
a&muf&dScJhonf/ pDpOfcohJ nfh wm;jrpfxm;aom umwmvdek ;D ,m;a'o
vGwfvyfa&;qdkif&m jynfolYqE´cH,lyGJESifh wku d ½f u
kd f
tMurf;zufrI- jyifopfEikd if H yg&D&Sd atmfvaD vqdyf qufE, G af eonfh taxmuftxm; rSww f rf;aygif;
wGif 2017 ckEpS ?f rwfv (18) &uf eHeufu ypfcwfrI rsm;pGmudk pyde&f w J yfzUJG u &SmazGazmfxw k vf u kd o f nf/
jzpfymG ;cJ&h m wpfO;D aoqH;k cJah Mumif;? tjcm;c&D;onf xdkYaemuf pufwifbm (30) &uf naewGif
rsm; 'Pf&m&&dSjcif;r&dSaMumif; jyifopfjynfxJa&; qE´jyolrsm;onf bmpDvdkemNrdKUwGif pka0;cJhMuNyD;
0efBuD;Xmeu ajymcJhonf/ pydefEdkifiHrS cGJxGufa&;twGuf jyKvkyfrnfh jynfolY
xdkYaemuf *sD[wftkyfpkrsm;tm; ,ckjyKvkyfcJh qE´cH,lyGJudk qefYusifaMumif; uefYuGufqE´jycJhMu
onfh ppfqifa&;rsm;wGif ppfaoG;<u 20 cefYudk onf / axmif E S i f h c sD a om qE´ j yjynf o l r sm;u
rmvDEikd if aH jrmufyikd ;f wGif ppfqifa&;jyKvyk af eonfh umwmvdkeD;,m;a'oonf pydefEdkifiHykdifjzpfonf
jyifopfwyfzGJUrsm;u ajymonf/ ,if;tMurf;zuf [laom qdkif;bkwfrsm;udk udkifaqmifa0SY&rf;um
orm; 20 udk &Si;f vif;okwo f ifEikd cf ahJ Mumif; bmcgeD NrdKUawmfcef;r&dS&modkY csDwufqE´jycJhMuonf/
wyffzGJUu aMunmcsufwGifazmfjyonf/ umwmvdek ;D ,m;acgif;aqmif um;vfjyL'Darmifh
ar (28) &ufwiG f pwifco hJ nfh ppfqifa&;rSm vufrw S af &;xd;k xm;aom vGwv f yfa&;aMunmpmwrf;
ZGef (1) &ufwGif NyD;qHk;cJhNyD; vufeufcJ,rf;rsm;ESifh udk pydet f pd;k &uy,fcsvu kd Nf y;D tjiif;yGm;rIrsm;tMum;
tjcm;aomypö n f ; u&d , mrsm; od r f ; qnf ; &rd c J h aphpyfay;&ef awmif;qdck surf sm;udk jiif;y,fvu dk o f nf/
onf /
*smreD E d k i f i H
pyd e f E d k i f i H
Ed k i f i H a &;- *smreDEdkifiHor®wa&G;aumufyGJtzGJUu
EdkifiHa&; - pydefEdkifiHta&SUajrmufydkif; umwmvdk EdkifiHjcm;a&;0efBuD;a[mif; z&efYpfa0:vfwmpwdef;
eD;,m;a'o ygvDrefu 2017 ckESpf atmufwdkbm rD;,m;tm; *smreDor®wtopftjzpf 2017 ckESpf
(1) &ufwGif a'ovGwfvyfa&; jynfolYqE´cH,lyGJ azazmf0g&D (12) &ufu a&G;cs,w f ifajrm§ ufcMhJuonf/
usif;ya&;udk rJcGJtwnfjyKvdkufonf/ ,if;udk azazmf0g&D (11) &uf naeydkif;uvnf;
pydeftpdk;&u w&m;r0ifatmif jyKvkyfrnf[k tdef*svmrmu,fESifh a[mhvdk&rfpD[dkzmwdkYonf
qHk;jzwfvdkufonf/ pydefEdkifiH\ csrf;omaom A[dkvuf0J,drf;ESifh A[dkvuf,m,drf; EdkifiHa&;
umwmvdkeD;,m;a'oonf udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh or*¾ r sm;ud k ud k , f p m;jyKí pwd e f ; rD ; ,m;tm;
tmPmrsm;&&dx S m;Ny;D jzpfonf/ odaYk omf pydeEf ikd if rH S axmufcHMu&ef wdkufwGef;cJhMuNyD; ¤if;onf *smreD

335
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

odkYaomf Edk0ifbm (19) &ufwGif tpdk;&


r[mrd w f t zG J U \aqG ; aEG ; yG J ysuf j y,f o G m ;cJ h N yD ;
aemufwGif *smreD0efBuD;csKyf tdef*svmrmu,f
onf ¤if;wm0ef,laqmif&GufcJhonf/ vGefcJhaom
12 ESpf MumumvrSpwifum tBu;D rm;qH;k Edik if aH &;
tusyftwnf;udk &ifqkdifae&onf/ pufwifbm
(23) &uf zuf'&,fa&G;aumufyrJG sm;tNy;D wGif FDP
ygwDonf r[mrdwftpdk;&opfzGJUpnf;a&;twGuf
*&if;ygwD? CDU ygwDESifh CSU ygwDwdkYESifh aqG;aEG;
yGJrsm; jyKvkyfrIudk ½kwfodrf;&efqHk;jzwfvdkufonf/
*smreDor®wopf z&efYpfa0:vfwmpwdef;rD;,m;
*smreDonf Ekid if uH kd trSew f u,fjri§ w hf ifay;
Edik rf nfh wnfNird of nft
h pd;k &wpf&yfukd vktd yfaeaMumif;
udk ukd,fpm;jyKEdkifrnfh toifhavsmfqHk;yk*¾dKvfwpfOD; ygwDtpnf;ta0;wGif rmu,fu ajymMum;cJhonf/
jzpfaMumif; ajymMum;cJhonf/
*smreDEikd if jH cm;a&;0efBu;D qpf*rm*gb&D&,f Ed k i f i H w umquf q H a &;- jref r mh w yf r awmf
onf *smrefvlYtcGifhta&; wuf<uvIyf&Sm;ol umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfBuD;rif;atmifvdIif
wpfOD;tm; wl&uDu zrf;qD;xdef;odrf;vdkufjcif;udk OD;aqmifaom jrefrmhwyfrawmf cspfMunfa&;udk,f
wkHYjyefonfhtaejzifh wl&uDEkdifiHudk uefYuGuf pm;vS,t f zGUJ onf *smreDEikd if w
H yfrawmfppfO;D pD;csKyf
qefYusifonfhaqmif&GufrIrsm; t&dSeft[kefjrifh General Volker Wicker \zdwMf um;csut f & w&m;0if
vkyfaqmifoGm;rnfjzpfaMumif; 2017 ckESpf? Zlvdkif cspfMunfa&;c&D;pOftjzpf {NyD (26) &ufu *smreD
(20) &ufu aMunmvdkufonf/ EdkifiH Tegecl tjynfjynfqdkif&mavqdyfodkY a&muf&dS
xdkYjyif *smreDonf wl&uDESifhoufqkdifaom onf/ *smreDwyfrawmfrS Commandant of the En-
rl0g'rsm;tay: yHpk o H pfjzihf ajymif;vJusio hf ;kH rnf[k gineers Training Center and Director of the
ajymMum;cJhNyD; *smreDjynfolrsm;twGuf wl&uD\ Engeneer Corps. Brigadier General Luty NIEMANN
tEÅ&m,fudkowday;onfh c&D;oGm;vmrIqdkif&m ESifh ZeD;wdkYu *kPfjyKwyfzGJUjzifh BudKqdkMuonf/
tBuHjyKcsufrsm;udk xkwfjyefcJhonf/ ¤if;aemuf ppfO;D pD;csKyEf iS hf ESpOf ;D awGUqHak qG;aEG;rIudk
2017 ckESpf pufwifbmv (24) &ufu umuG , f a &;0ef B uD ; XmetwG i f ; &d S ppf O D ; pD ; csKyf
usif ; yonf h * smreD t axG a xG a &G ; aumuf y G J w G i f ½Hk;cef;wGif awGUqHkaqG;aEG;&mü jrefrmwyfrawmf
vuf&dSwm0efxrf;aqmifaeonfh *smreD0efBuD;csKyf umuG,fa&;OD;pD;csKyfu tMurf;zufrIESdrfeif;a&;
tef*svmrmu,fonf av;Budrfajrmuf tEdkif&&dS qdik &f mudp&ö yfrsm;ESiyhf wfoufí owif;tcsut f vuf
oGm;NyDjzpfonf/ odkYaomfvnf; a&G;aumufyGJwGif zvS,fjcif;rsm;udk w&m;0ifaqmif&GufvkdaMumif;?
rmu,ftEdik &f &drS o I nf *smreDEikd if aH &;ü vuf,mpGe;f *smreDwyfrawmfppfO;D pD;csKyu f vkd nf; jrefrmEdik if o
H Ykd
a&mufygwD jyefvnfxu G af y:vmrI\ t&dyt f m0go w&m;0ifcspMf unfa&;c&D;pOf vma&muf&ef zdwMf um;
vTrf;rdk;cJhonf/ rmu,ftpdk;&tzGJUonf qE´rJ\ tyfygaMumif; ajymMum;chJonf/
33 &mcdik Ef eI ;f axmufcrH &I &dcS NhJ y;D tkycf sKyaf &;twGuf *smreDwyfrawmf ppfO;D pD;csKyu f ,ckc&D;pOfrS
r[mrdwf jyefvnfzGJUpnf;Edkifrnfjzpfonf/ pí wyfrawmfEpS &f yftMum; qufqaH &;ESihf yl;aygif;

336
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

aqmif&GufrIrsm;udk rlvuxufydkrdkí qufvuf xd k o d k Y a wG U qH k & mwG i f ES p f E d k i f i H q uf q H a &;


wd;k jri§ w
hf nfaqmufomG ;Ekid rf nf[k ,HMk unfygaMumif;? wdk;jr§ifha&;? toGiful;ajymif;qJumvwGif jrefrm

Oa&myor*¾tzG
tzGJU0if EdkifiHrsm;

tjyeftvSefcspfMunfa&;c&D;pOfrsm; taumif EdkifiH\pdefac:rIrsm;udk ausmfvTm;Edkif&eftwGuf


txnfazmfaqmif&u G jf cif;? jrefrmhwyfrawmft&m&dS qGD'ifEdkifiHrS qufvufulnDyHhydk;ay;a&;? jrefrm
rsm;tm; *smreDEdkifiHodkY oifwef;rsm;apvTwf wuf Edik if \ H trsK;d om;jyefvnfoifjh rwfa&;ESihf Nird ;f csr;f a&;
a&mufjcif;? e,fy,frsm;tvdu k f avhvma&;ud, k pf m;vS,f vkyfief;pOf? &cdkifjynfe,f wnfNidrfat;csrf;a&;ESifh
tzGUJ rsm; tjyeftvSeaf pvTwaf &;rsm;udk aqmif&Guf zGUH NzKd ;wd;k wufa&;? qG'D ifEikd if rH S csrw
S t
f aumiftxnf
oGm;vdkygaMumif; aqG;aEG;ajymMum;onf/ azmfrnfh jrefrmEdkifiHzGHUNzdK;wdk;wufa&; r[mAsL[m
rlabmiftopfatmufwGif yl;aygif;aqmif&GufrI
qG D ' if E d k i f i H rsm;udk wdk;jr§ifha&;? pdkufysKd;a&;u@wGif tqifhjrifh
enf;ynmrsm;zvS,fa&;ESifh aps;uGufzefwD;a&;?
qGD'if-jrefrm ESpfEdkifiHqufqHa&; &;- EdkifiHawmf\ ukefoG,fa&;? ynma&;ESifho,f,lydkYaqmifa&;
twk d i f y if c H y k * ¾ d K vf a':atmif q ef ; pk M unf E S i f h u@rsm;wGif tusKd;wlyl;aygif;aqmif&Gufa&;
qGD'ifEdkifiH0efBuD;csKyf rpöwmpwDzefvdkAefwdkYonf wd k Y u d k tav;xm;aqG;aEG;Muonf/ ,if;aemuf
2017 ckEpS f ZGev f (12) &uf a'opHawmfcsed f rGe;f vGJ Edik if aH wmf\ twkdifyifcHyk*¾dKvf onf International
1 em&DwiG f pawmh[rk ;f NrKd U&dS qD'G ifEikd if 0H efBu;D csKy½f ;kH Prize 2015 qk c sD ; jr§ i f h y G J o d k Y wuf a &muf í
ü awGUqHkMuonf/ qkvufcH&,lcJhonf/

337
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

qDG'ifEdkifiH0efBuD;csKyf rpöwmpwDzefvdkAefESifh EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf


a':atmifqef;pkMunfwdkYukd qDG'if0efBuD;csKyf½Hk;ü twlwuGawGU&pOf

qG'D ifEikd if H Oa&myor*¾a&;&mESihf ukeo f ,G af &; xdkYaemuf EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf


0ef B uD ; u *k P f j yKpum;ajymMum;NyD ; aemuf wG i f a':atmifqef;pkMunfonf uae'gEdik if H 0efBu;D csKyf
EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvfu aus;Zl;wifpum; rpöwm*sufpwifx½l;'dk;? qGD'ifEdkifiH vTwfawmf
jyefvnfajymMum;cJhonf/ xdkYaemuf ZGef (13) &uf Ouú| rpöwmatmf&dbeftmvif;ESifh 0efBuD;csKyf
eHeufyikd ;f wGif qD'G ifvw T af wmfu, kd pf m;vS,rf sm;tm; rpöwm pwDzefvAkd efw\ Ykd zdwMf um;csut f & uae'g
rdefYcGef;ajymMum;cJhonf/ ESifh qGD'ifEdkifiHrsm;odkY w&m;0ifcspfMunfa&;c&D;
EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfu rdefYcGef;ajym oGm;a&mufcNhJ y;D ZGef (14) &uf eHeufyikd ;f wGif &efuek Nf rKd U
Mum;&mü 2016 ckESpf rwfvu uRefrwdkYtpdk;& odkY avaMumif;c&D;jzifh jyefvnfa&muf&dSonf/
taeeJY Edik if aH wmfwm0efu, kd Nl y;D aemufyikd ;f trsK;d om;
jyef v nf o if h j rwf a &;ud k taumif t xnf a zmf tD w vD E d k i f i H
ae&if; ESifh pOfqufrjywf pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufrI Ed k i f i H a &;- tDwvDEdkifiHu ¤if;\oHtrwfBuD;udk
ud k y g aqmif & G u f v suf & d S a Mumif ; ? 'D r d k u a&pD vpf A sm;Ed k i f i H o d k Y jyef v nf a pvT w f & ef tD w vD
r&ifhusufao;wJhtjyif vlrsKd;aygif;pHkaexdkifonfh EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xmeu 2017 ckESpf Zefe0g&Dv
jrefrmEdkifiHtwGif; vkyfaqmif&onfh Nidrf;csrf;a&; (9) &ufwiG f aMunmvdu k &f m tDwvDEikd if t
H aejzihf
vkyif ef;pOf[m ½Iyaf xG;Ny;D pdeaf c:rIrsm;pGmESihf jynfEh u S f ESpfydkif;uGJaeaom vpfAsm;EdkifiHodkY yxrqHk;oH½Hk;
aeaMumif; ajymMum;cJhonf/ zGifhonfh taemufEdkifiH jzpfvmonf[k od&onf/

338
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

tDwvDEikd if jH cm;a&;0efBu;D Xme xkwjf yefcsuf tDwvDEdkifiHawmifydkif; tpfcsD,muRef;onf


wGif oHtrwfBuD;u ¤if;\oHtrwfcefYtyfvTmudk c&D;oGm;rsm; t"duvnfywf&mae&m wpfckjzpfNyD;
vpfAsm;tpdk;&odkY Zefe0g&D (10) &ufwGif ay;tyf eyvdupf yf ifv,fauGUwGif wnf&uSd m eyvdupf Ef iS hf
rnf[k azmfjyonf/ ukvor*¾axmufcHtm;ay; 29 uDvdkrDwm uGma0;aMumif; od&onf/
onfh 0efBuD;csKyfz,ufqD&uftpdk;&\ twnfjyK
csufukd 'DZifbmvwGif x&DydkvDü tvkyfpwif b,f v f * sD , H E d k i f i H
aqmif&Gufawmhrnf[k EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme
ajyma&;qdkcGifh&dSolu ajymqdkonf/ b,f v f * sD , H - jref r mquf q H a &;- b,fvf*sD,H
Edik if ?H b&yfqv J Nf rKd Uü w&m;0ifc&D;a&muf&aSd eaom
tDwv vD-D jrefrmqufqaH &; - Edik if aH wmf\ twkid yf ifcH EdkifiHawmf\twkdifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;
yk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunfESifhtzGJUonf arv pkMunfEiS hf b,fv*f s, D bH &k if King Philippe wdo Yk nf
(3) &uf eHeufyikd ;f wGif b,fv*f s, D EH dkifiH b&yfqv J f ar (2) &uf a'opHawmfcsed f eHeuf 10;00 em&DwiG f
NrKd UrS avaMumif;c&D;jzifh xGucf mG &m a'opHawmfcsdef b&yfqv J Nf rKd U&dS bk&ifheef;awmfü awGUqHkaqG;aEG;
rGe;f vGJ 1 em&Dcw JG iG f tDwvDEikd if H a&mrNrdKUodYk a&muf&Sd onf/
Muonf/ Edik if aH wmf\ twdik yf ifcyH *k Kd¾ vo f nf tDwvD xdak eY a'opHawmfcsed f eHeuf 11;00 em&DwiG f
0efBuD;csKyfa[mif; Mr. Romano Prodi ESifh a'o b&yfqJvfNrdKU Egmont Palace ü EdkifiHawmf\
pHawmfcsdef nae 4 em&DwGif a&mrNrdKU&dS acwå twkdifyifcHyk*¾dKvfESifh b,fvf*sD,H0efBuD;csKyf H.E.
wnf;cdkonfh Boscolo Hotel ü awGUqHkMuonf/ Mr.Charles Michel wdkY awGUqHkaqG;aEG;Muonf/
¤if;aemuf EdkifiHawmf\ twkdifyifcHyk*¾dKvf awGUqHak qG;aEG;pOf jrefrmESib hf ,fv*f s,
D H ESpEf ikd if H
a':atmifqef;pkMunftm; tDwvD0efBu;D csKyf H.E. qufqHa&;ESifh yl;aygif;aqmif&GufrIwdk;jr§ifha&;?
Mr. Paolo Gentiloni u ar (4) &ufnaeydkif;wGif ESpfEdkifiHyl;aygif;aqmif&Gufvsuf&dSonfh jrefrmEdkifiH
a&mrNrdKU&dS 0efBuD;csKyf½Hk;ü *kPfjyKwyfzGJUjzihf BudKqdkcJh &JwyfzUJG t&nftaoG;jri§ w hf ifa&;ESihf a&t&if;tjrpf
onf/ xdkYaemuf Edik if aH wmf\ twkid yf ifcHyk*¾dKvfESifh pD r H c ef Y c G J r I u d p ö & yf r sm;tm; b,f v f * sD , H E d k i f i H u
tDwvD0efBu;D csKyw f oYkd nf 0efBu;D csKy½f ;kH ü awGUqHNk y;D qufvuftultnDay;aeonfhudpö? jrefrmEdkifiH
ESpfEdkifiHcspfMunf&if;ESD;rIESifh yl;aygif;aqmif&GufrI u aqmif&u G af eonfh trsK;d om;jyefvnf oifjh rwfa&;
wdk;jr§ifha&;udpö&yfrsm;udk aqG;aEG;cJhMuonf/ ES i f h Nid r f ; csrf ; a&;aqmif & G u f a erI t ajctae?
jrefrmEdkifiH 'Drdkua&pDzGHUNzdK;wdk;wufa&;twGuf
obm0ab; - tDwvDEdkifiH&dS urÇmvSnfhc&D;onf b,fv*f s, D u H tultnDay;oGm;rnfh tajctaersm;
rsm; vma&muf&ma'ojzpfonfh tpfcs, D mtm;vyf ESifhpyfvsOf;í aqG;aEG;Muonf/
&uf tyef;ajzuRef;ay:wGif 2017 ckESpf? Mo*kwf xdkYaemuf Edik if aH wmf\ twkid yf ifcHyk*¾dKvfESihf
(21) &uf a'opHawmfcsdef n 0;57 rdepfwGif b&yfqJvfNrdKU&dS Oa&myaumifpDOuú| Mr. Donald
ivsif\jyif;tm; &pfcsfpwmpau; 4 'or 0 Tusk wdo Yk nf a'opHawmfcsed f rGe;f wnfh 12 em&DwiG f
tqif&h Sd ivsivf yI cf wfrjI zpfymG ;cJ&h m vlEpS Of ;D aoqH;k Ny;D b&yfqJvfNrdKU&dS Oa&myaumifpD taqmufttHkü
xdcdkuf'Pf&m&&dSolrsm;pGm &dScJhonf/ xdkivsif jrefrm-tD;,l qufqHa&;ESifh yl;aygif;aqmif&GufrI
aMumifh ajrNydKusrIjzpfpOfrsm;&dSojzifh Mo*kwf (22) jr§ i f h w if a &;umvü MuH K awG U &aomtcuf t cJ
&uf aeYv,fxd vl 10 OD; aysmufqHk;vsuf&dSonf/ atmifjrifrI&&dSa&;? trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;

339
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

EdkifiHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvf a':atmifqef;pkMunf b,fvf*sD,HEdkifiH b&yfqJvfNrdKU&Sd


bk&ihfeef;awmfokdY a&muf&SdpOf

ESifh Nidrf;csrf;a&;twGuf BudK;yrf;aqmif&GufrIrsm;? qdk&S,f'Drdku&uf tpdk;&\ tpDtpOfaMumifh


&cd k i f j ynf e ,f wnf N id r f a t;csrf ; a&;ES i f h zG H U Nzd K ; ½dkar;eD;,m;EdkifiH\ t*wdvdkufpm;rIwkdufzsufa&;
wd;k wufa&;twGuf aqmif&u G af erItajctaersm;ESifh vkyfief;pOfrsm; xdcdkufoGm;EdkifaMumif; or®w?
pyfvsOf;í &Sif;vif;ajymMum; aqG;aEG;Muonf/ a&SUaecsKyf? w&m;vTwfawmfcsKyf? t*wdvdkufpm;rI
aeYv,fpmpm;yGtJ Ny;D wGif Edik if aH wmf\twkid yf ifcH wd k u f z suf a &; a&S U ae½H k ; wd k Y t ygt0if jynf o l Y
yk*¾dKvfonf Oa&myor*¾EdkifiHjcm;a&;ESifh vHkjcHKa&; tcGifhta&;tk y f p k r sm;ES i f h oH w ref r sm;uvnf ;
rl0g'qdkif&m tqifhjrifhudk,fpm;vS,fESifh Oa&my uef Y u G u f x m;onf / ½d k a r;eD ; ,m;jynf o l a ygif ;
aumf r &S i f 'k w d , Ouú | ES i f h t wl Oa&myor*¾ 50000 cefYwdkYu blcg&ufNrdKUv,fü pk½Hk;qE´jycJh
aumfr&SiftaqmufttHkü jyKvkyfonfhowif;pm aMumif; &JwyfzGJUuajymonf/ vuf&dS tmPm&
&Sif;vif;yGJow dkY ufa&mufí rD'D,mrsm;\ ar;jref;rI ygwDacgif;aqmifonfyifvQif tmPmrJt h vGo
J ;kH pm;rI
rsm;udk &Sif;vif;ajymMum;cJhonf/ pGJcsufjzifh &ifqdkifae&onf/
xdkYaemuf t*wdvkdufpm;rI usL;vGefolrsm;
½d k a r;eD ; ,m;Ed k i f i H tm; tpdk;&u &mZ0wfom;rsm;uJhokdY jyKrlqufqH
jcif;udk uefYuGufqE´jyonfhtaejzifh &maxmifcsD
EdkifiHa&;- txl;trdefY'Du&Drsm;jzifh tmPmtvGJ aomvlrsm;onf ½dkar;eD;,m;EdkifiHay:&dS vrf;rrsm;
oHk;pm;rIyHkpHwpfrsKd;udk &mZ0wfrIpm&if;rS y,fzsuf tay:odYk xGuv f mcJMh u&m 1989 ckEpS f uGejf rLepf0g'
í tusOf;om;rsm;tm; vGwfNidrf;csrf;omcGifhay; usqHk;csdefrSpí tBuD;us,fqHk;qE´jyrI jzpfay:cJh
rnfh ½dkar;eD;,m;tpdk;&\tpDtpOfudk jynfol aMumif;od&onf/
axmifaygif;rsm;pGmwdu Yk 2017 ckEpS ?f Zefe0g&D (29) ½dkar;eD;,m;EdkifiH\NrdKUawmf blcg&ufwGif
&ufwGif blcg&ufNrdKUawmfü qE´jycJhMuonf/ qE´jyorm;tcsKUd u ajAmuft;kd rsm;? ausmufw;kH rsm;?

340
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

ykvif;rsm;jzifh vHjk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm;udk ypfcwfc&hJ mü e,fomvefEikd if H pupfyikd af vqdyo f Ykd {NyD (19) &uf
vHjk cKH a&;wyfzUJG 0ifrsm;uvnf; rsu&f nf,Akd ;kH rsm;jzihf a'opHawmfcsdef nae 4 em&DcGJwGif a&muf&dScJh
jyefvnfypfcwfcJhMuonf/ xdkYaMumifh &JwyffzGJU0if onf /
tcsKd U wd k Y 'Pf & m&&d S c J h M uonf / wD r D q G m &mNrd K U 2017 ckESpf {NyD (24) &uf eHeuf 11 em&D
tygt0if ½dkar;eD;,m;EdkifiHwpf0ef;&dS tjcm;aom 15 rdepfwiG f avaMumif;c&D;jzihf &efuek o f jYkd yefvnf
NrdKUBuD;rsm;\vrf;rrsm;ay:wGif vltkyfBuD;onf a&muf&dSvmonf/
csDwufuefYuGuf qE´jycJhMuonf/ xdkYaemuf e,fomvefEdkifiH bk&if0DvD,rf
tvufZef;'g; arG;aeYtxdrf;trSwf e,fomvef
e,f o mvef E d k i f i H trsKd;om;aeYtcrf;tem;ESifh jrefrm-e,fomvef
oHwrefqufoG,frI ESpf (70) jynfhtxdrf;trSwf
jynfaxmifpkor®w jrefrmEdkifiHawmf 'kwd, tcrf;tem;udk {NyD (27) &uf naeydkif;wGif
or®w OD;[ife&DAefxD;,l OD;aqmifonfh jrefrm aejynfawmf&dS Lake Garden [dkw,fü usif;y&m
udk,fpm;vS,ftzGJUonf e,fomvefEdkifiH 'kwd, 'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,lESifhZeD; a'gufwm
0efBu;D csKyEf iS hf vlraI &;&mESithf vkyt
f udik &f &daS &;&m a&TvGrf;wdkY wufa&mufMuonf/
0efBuD; H.E. Mr. Lodeuijk Asscher \ zdwfMum;csuf xd k o d k Y w uf a &muf & mwG i f 'k w d , or® w
t& e,fomvefEikd if o H Ykd tvkyof abmoGm;a&muf&m OD;[ife&DAefxD;,lu jrefrmEdkifiHESifh e,fomvef

'kwd,or®w OD;[ife&DAefxD;,l e,fomvefEdkifiHokdY cspfMunfa&;c&D; a&muf&SdpOf

341
Oa&myor*¾Eikd if rH sm;

EdkifiHwdkYonf jrefrmEdkifiH vGwfvyfa&;r&rD 1947 pm&if;ü 1996 ckESpfwGif rSwfwrf;0ifcJhaMumif;


ckESpfrSpwifí oHwrefqufqHa&; xlaxmifcJhjcif; od&dS&onf/
jzpfonf/ rdrdwdkY ESpfEdkifiHqufqHa&;ordkif;wGif MopBw;D ,m;Edik if üH tvkyo f abm cspMf unfa&;
xl;jcm;aomrSww f idk f wpf&yfjzpfygaMumif;? e,fomvef c&D;pOf a&muf&dSaeonfh wyfrawmfumuG,fa&;
Edik if oH nf jrefrmEdik if \ H rdwaf qGa[mif;Edik if wH pfEikd if H OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIiftm; {NyD
jzpfouJhodkY EdkifiH\zGHUNzdK;wdk;wufrItwGuf ta&;yg (24) &uf eHeuf a'opHawmfcsdef 10 em&DwGif
aom rdwfzufEdkifiHwpfEdkifiHvnf; jzpfygaMumif;? MopBw;D ,m; wyfrawmfppfO;D pD;csKyf General Othmar
rdrw d Ydk ESpEf ikd if t
H Mum; yl;aygif;aqmif&u G rf rI sm;onf Commenda u MopBwD;,m; umuG,fa&;0efBuD;
rMumao;rDESpfrsm;twGif; ododomom wdk;wufcJh XmewGif *kPfjyKwyfzGJUjzifh BudKqdkonf/
ygaMumif; ajymMum;onf/ wyfrawmfumuG,af &;OD;pD;csKyEf iS hf MopBw;D ,m;
wyfrawmfppfOD;pD;csKyfwdkYonf *kPfjyKwyfzGJU\
MopBwD ; ,m;Ed k i f i H tav;jyKjcif;cH,lNyD; *kPfjyKwyfzGJUtm; ppfaq;Mu
onf/ xdaYk emuf umuG,af &;OD;pD;csKyEf iS hf ppfO;D pD;csKyf
MopBwD ; ,m;ES i f h j ref r mquf q H a &; &;- wyfrawmf wdo Yk nf ppfO;D pD;csKy\
f {nfch ef;rü awGUqHak qG;aEG;rI
umuG,af &;OD;pD;csKyf Adv k cf sKyrf LS ;Bu;D rif;atmifviId f rsm; jyKvkyfcJhMuonf/
ESifhtzJGUonf {NyD (22) &uf a'opHawmfcsdef nae xdaYk emuf 2017 ckEpS f ZGev
f (13) &ufü wm0ef
6 em&D 45 rdepfwGif MopBwD;,m;EdkifiH AD,ifemNrdKU NyD;qHk;í jyefvnfxGufcGgawmhrnfh AefaumufNrdKU
odkY a&muf&dSonf/ {NyD (23) &uf a'opHawmfcsdef tajcpdkuf MopBwD;,m;EdkifiHoH½Hk;rS jrefrmEdkifiH
eHeuf 10 em&DwiG f AD,ifemNrKd U&dS wyfrawmfppfordik ;f qdik &f m MopBw;D ,m;Edik if o H rwfBu;D H.E.Mr.Enno
H t
jywdkufodkY oGm;a&mufavhvm Munfh½IMuonf/ Drofenik tm; EdkifiHawmfor®w OD;xifausmfonf
MopBwD;,m;wyfrawmf ppfordkif;jywkduf rGef;vGJ 3 em&DwGif aejynfawmf&dS EdkifiHawmfor®w
(Austria Army Museum) tm; 1850 jynfEh pS f {Nyv D tdraf wmf{nfch ef;raqmifü vufcaH wGUqHck ahJ Mumif;
(15) &ufu wnfaqmufcJhNyD; 1856 ckESpfwGif od&onf/
pwifzGifhvSpfcJhonf/ jywdkufwGif 19 &mpk tv,f
1867 ckEpS rf pS í MopBw;D ,m;tifyg,m\ ppfordik ;f Ed k i f i H a &;
&;- MopBwD;,m;EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme
qdkif&mtcsuftvufrsm;? yxrurÇmppf? 'kw, d 0efBuD; qDbwfpf&Sifumh'fonf 2017 ckESpf? ar
urÇmppftygt0if MopBw;D ,m;Edik if t H aejzihf yg0ifcJh (12) &ufu Mum;jzwfygvDrefa&G;aumufyGJ usif;y
onfhppfyGJrsm;tm; cef;rrsm;cGJjcm;í cifusif;jyo ay;&ef awmif;qdv k udk of nf/ þ&ufyikd ;f wGif &de[ f ;kd
xm;onf/ rpfwmvJ[m Ekwx f u G Nf y;D aemufwiG f jynfoyYl gwDrS
2017 ckESpf {NyD (23) &uf a'opHawmfcsdef umh'o f nf Mum;jzwfa&G;aumufyu JG kd apmpD;pGmusi;f y
rGef;vGJ 2 em&DcGJwGif AD,ifemNrdKU&dS odkYa&muf jcif;onf rSefuefaomvrf;jzpfaMumif; owif;pm
avhvmMu&m ¤if;wGif MopBw;D ,m;Edik if H Habsburges &Sif;vif;yGJwGif ajymMum;cJhonf/
rif;quf\ pdwf0ifpm;zG,f&m "avhxHk;pHrsm;ESifh
tavhtxrsm;udk jyoxm;&dSonf/ Schoubrunn od e f ; 0if ; aZmf
Palace tm; UNESCO \ urÇma h &S;a[mif;tarGtESpf

342
jrefrmhpG,fpHkusrf;ESpfcsKyf (2018)
tu©&mpOftñTef;
u
cd k i fxl;? OD; 168-170
u ,m;jynfe,fa'ocHvli,frsm; 88 csm;vfbdk? um'De,f 55
Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif; cspfMunfa&;ESihfyl;aygif;aqmif&Gufa&;pmcsKyf 122
um
umwmEdkifiH 145-147 cspfvIdif? AdkvfcsKyf (Nidrf;) 170-171
um
umwmvdkeD;,m;a'o 64? 65? 68 cseftdkcsm? y&m,k 66
um
umbdk;a&vTJqnf 107? 108 69 Budrfajrmuf wdyd#u"&... 171-173
ud ke?D OD; 8? 148-149 q&mawmf
ud kAihf'f? &rfeufof 48
uk drD? *sdrf; 31 *
9 Budrfajrmufta&SUawmiftm&S 149-150
roefpGrf;tm;upm;NydKifyGJ * Pao|d? b'´EÅ 173-174
uif ;wm;qnf 109 * &if;qifoDa&TUajymif;tajcpdkuf 26
uwfpx½dk? a&mvf 86 aexdkifolrsm;pcef;
uefawmfBuD;yJavhpf[kdw,f 68 *g
*g*Gg? trfeef 76
urÇ m hNidrf;csrf;a&;? nDñGwfa&;ESihf 52? 153-156 *lwm&ufpf? tefwdkeD,dk 7? 81
vHkNcHKa&;qdkif&m bmomaygif;pHknDvmcH *s
*syefEdkifiH 176-178
u,fvD? *Ref 5 a*s
a*s½kqvif 79? 85
usD ;rnf;qnf 110 a*s
a*stif;? rGef 31
ausmfwif? OD; 75 *k P fxl;aqmifbGJU...csD;jr§ihftyfESif;jcif; 174-176
ausmfwihfaqG? OD; 47? 75 *sKwf[dGKif? vif 129
ausmfvif;? OD; 38 *G r fa[;? ywf 18? 22
Mum;
Mum;jzwfa&G;aumufyGJ (2017) 22? 150? 153
uG r f ;aq;qnf 111 i
uG , fvGefxif&Sm;yk*¾dKvfrsm; 156-167
i EdkifaoOfqnf 109
c i ajymifqnf 110
Nid r f ;csrf;rI? vGwfvyfrIESihf bufvdkufrI 131
cd k&mrm&SmyJhxdef;'Hk;usnf 63 r&SdonhfZkef
cifarmifvwf? OD; 91 Nid r f ;csrf;a&;wGJvufrsm; Wheel Chair 16
cd k ; vf? [,fvrf w
G f 168 &xm;tzGJU

343
tu©&mpOftñTef;

p ñG e f Yarmif&Sdef? OD; 2

p ae-we*FaEG &efukefpmtkyfvrf; 2 X
p ydefwkyfauG; 116
pm
pmwrf;zwfyGJrsm;ESihfpmayESD;aESm 98? 99 aX;
aX;0if;? OD; 38
zvS,fyGJrsm;
pm
pmaynDvmcH (2017) 83? 84 w
pm
pmayAdrmef usyf 1000d^-(wpfaxmif) qk 98
pm
pmayAdrmef pmMunhfwdkuf 98 w wd,tBurd Ef b kd ,f-jrefrmpmayyGaJ wmf 191-192
pm
pmayAdrmef pmtkyftoif; 97 (2017) &opmay
pm
pmayAdrmef jyyGJrsm; 98 w ½kwfEdkifiH 192-199
pm
pmayAdrmef r*¾Zif; 93 wDrm? rdkufu,f 42
pkpkvGif? a': 4? 7? 25? 47? 69? 77? 84 wDarmvufpfawEdkifiH 123
pl ;prf;? armif 178-179 aw
awvmqif;&ufpf 40
pd k ;rif;? OD; 50 wd k Y&efukefwdkYtdrf&m tEkynm 15
pk d ;odef;? OD; 50 ,Ofaus;rIyGJawmf
pk d ;atmif? OD; 64 wifxGwf? OD; 91
pOf hul;rif;acgif;avmif;awmf 105? 106 awmif bZmaus;&Gm 56
pd r f ;eD? armif 179-180 awmifudk&D;,m;EdkifiH 199-201
13 Budrfajrmuf tm&S-Oa&my 75
q EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm; tpnf;ta0;

qm
qm'g;? qm½dkAmqnf 62 x
qD ;&D;,m;EdkifiH 180-185
ql &ifypfql0rf 183-184 x ewfcdkref? a'gufwm 121
qd k&D;? rm&D,dk 184-185 x &efY? a':e,f 5? 7? 12? 63
qufatmif? OD; 50 xl ;xl;rGef? r 42
xifausmf? OD;? EdkifiHawmfor®w 2? 3? 4? 7? 9? 20?
Z 25? 26? 36? 42? 47? 59? 60?
69? 73? 77? 84
Zm
Zmum0D? tbl,lqef 139 xd k i f ; EdkifiH 202-203
aZmf *sDjrpf 110? 111? 112 xG e f ; wif? OD;? 0PÖausmfxif 204
ZifbmabGEdkifiH 187-189 '
n a'
a'owGif;xdyfoD;tpnf;ta0;rsm; 204-206
Ó PrÍÆL? b'´EÅ 189-192 'rf rD? *sKdeoef 206-207

344
tu©&mpOftñTef;

" ajymif ; jymqnf 109


y nm0Ho? b'´EÅ 223-225
" r®meE´? b'´EÅ 207 y nmod&Dbd0Ho? b'´EÅ 225-226
y 'krmbd0Ho? b'´EÅ 226-228
e y @0Ho? b'´EÅ 228-229
y @dw? b'´EÅ 229-230
eDoif;? armif? ysOf;rem; 208 y @dwmbd0Ho? b'´EÅ 230-231
Ek? OD; 91 jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;nDvmcH... 231-235
ae
aersKd;oefY 209 jynfvHk;uRwfvlOD;a&ESihftdrftaMumif;t&m 84
ae
ae0if;? OD; 8? 15 oef;acgifpm&if;atmifjrifNyD;ajrmufjcif;
Ed kb,fqk 209-212 txdrf;trSwftcrf;tem;
Ed kb,f-jrefrmpmayyGJawmf (2017) 6 jynfolYvufpGJpmpOf 96
&opmay
euf,Gef? vD 36 z
Ed k i fiHwumtMurf;zufrI tEÅ&m,frsm; 133-142
Ed k i f iHawmf\twdkifyifcHyk*¾dKvfESihf 1? 212-217 z &efppf? ykyf&[ef;rif;BuD; 76? 77? 87
vli,frsm;pum;0dkif; zl*sDrdkwdk? t,fvfbmwdk 87
(Nidrf;csrf;a&;pum;0dkif;) az
azZifxGef;? OD; 50
Ed k i fiHa&;tMurf;zufrI 134 az
azjrihf? a'gufwm 15? 29? 57? 62? 65? 74?
Ed k i f'l;? trfAefuD&ef 54 80? 100
EG m ;;wufqnf 110
ES p f 70 jynhf pmayAdrmef 91-100 A
29 Budrfajrmuf ta&SUawmiftm&S 217? 221
tm;upm;NydKifyGJ ADqlAD;,yf (pf) rD;awmif 102
2017 ckESpftwGif;ta&;ygaom 221-223 ADZtodpGrf;&nf 102
obm0ywf0ef;usifa&;&m Ad k v fcsKyfatmifqef;wHwm;(bDvl;uRef;) 30
jzpf&yfrsm; Ad k v fwaxmiftrSwf (6) tajccHynm 16? 17
txufwef;ausmif;
y
b
y ckuúLOD;tHk;azpmayqk 98
y 'krmbd0Ho? b'´EÅ 223-225 b 0if;? OD; (yef;csDq&mBuD;) 236-237
y &pfAD-2 trsKd;tpm;yJhxdef;'Hk;usnf bm
38 bmomjyefpmaypmwrf;zwfyGJ... 237-238
ykpOf;xdk;iSuf 103 bk & ih f a emif rif ; w&m;BuD ; \acgif ; avmif ; pm 69
yifvHkNidrf;csrf;a&;pum;0dkif; 12 blupf*smvDtrsKd;om;tm;upm;uGif; 55
yef ;avmifjrpf 109? 110? 111 bl ;oD;awmifNrdKUe,f 56

345
tu©&mpOftñTef;

bd kbdki,f? OD; 50 jrefrmEdkifiH bmomjyefpmaytoif;BuD; 91? 92


b *Fvm;a'h&SfEdkifiH 238-243 jrefrmEdkifiHESihfEdkifiHwumqufqHa&; 254-271
bifq,fvfref? rdk[mruf 41 jrefrmhpG,fpHkusrf; 95
bifvm'if? tdkprm 138? 139 jrefrmh'Drdkua&pDul;ajymif;rIjzpfpOf 54
b,f&D? csuf 243 oHk;oyfaqG;aEG;yGJ
jrefrmh'Drdkua&pDyGJawmf 62
r jref rmh½dk;&maus;vufodyÜHynm 101-106
jrefrmh½kyf&Sifxl;cRefqk 271-272
rm
rmu,fvf? tdef*svm 13 jrefrmha&S;a[mif;qnfBuD;rsm; 107-114
rm
rmwpf? *sdrf;pf 5? 40? 84
rm
rmzDvif'dktzGJU 120 ,
rm
rm&S,fuRef;pkor®wEdkifiH 27
rkeEd ?´ b'´EÅ 244 ,G u fppf? OD; 60
rl*gbD? a&mbwf 75 ,dwfpf? q,fvD 8
rlbm&uf? [dkpeD 21 ,ef[DvD? rpö 3? 4? 5
ar
ar? x&Dpm 22 ,J h A fwl&Sifukd? ,JhAf*sefeD 272-273
ar
ar,kawmifaMum 41
rJZvDa&vTJqnf 113 &
rd kql;NrdKU 45
rd k'D? e&d`E´m 59? 60 & cdkifjynfe,ftwGif;jzpfyGm;cJhonhf 274-281
rd k ;? a&mf*sm 243-245 tMurf;zuf wdkufcdkufrI ...
rufc&Gef? tifrifEsL&,f 30 & cdkifjynfe,ftwGif; vlom;csif;pmemrIjzihf 67
rif ;ausmfrif; (OD;ausmfrif;) 245-246 tultnDtaxmuftyHhay;a&;? jyefvnf
rif ;ausmfvGif? OD; 39 ae&mcsxm;a&;? zGHUNzdK;a&;pDrHudef;aumfrwD
rif ;rif;OD;? OD; 14 & aohawmifNrdKUe,f 56
rif ;atmifvIdif? AdkvfcsKyfrSL;BuD; 18? 20? 21? 41? &m &mZm[def;? ukd 6
52? 59? 71? 75? 84? 87 &m &moDwkyfauG;a&m*g 115-118
armifpl;prf; 244-245 ½d k[meD? [mqef 33
armifpdrf;eD 245-246 &S m&pfzf? em0ufZf 50
armif awmNrdKUe,f 56 &S i fusef;a0*ga'o 79
rsKd ;ñGefY? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; (Nidrf;) 247-248 &S i fem0yfx&m? &ifvwf 64
rsKd ;rif;? OD; (EG,fpkd;) 91 a&TaoG;*sme,f 96
rsKd ;jrihf? a'gufwm 248-249
jrih faqG? OD;? 'kwd,or®w 1? 4? 12? 18? 21? v
33? 56? 62? 64? 78? 84
jrefrmEdkifiH aumfzDzdk&rf 33 vDvDMumñGefY? a': 282-283
jref rmEdkifiHpmayqkrsm; 249-253 vli,fbufpHkzGHUNzdK;a&;yGJawmf 78

346
tu©&mpOftñTef;

vif ;Zif;a&vTJqnf 113 [ife&DAefxD;,l? OD;? 14? 18? 26? 27? 48?
vG w fNidrf;oufomcGihf 283-285 'kwd,or®w
vSjrihf? a'gufwm 285-286 61? 62? 66? 71

0 t
0g
0g,mr? b'´EÅ 286-287 t Ekynmqdkif&m pmayqk 98
0dpdwåÓP? b'´EÅ 287-288 t enf;qHk;tcaMu;aiG 13
0dZ,? b'´EÅ 288-289 owfrSwfa&;qdkif&mtrsKd;om;aumfrwD
a0;
a0;? c&pöwdkzm 51 t jynfjynfqdkif&mrl;,pfaq;0g;tvGJoHk;rI 298-301
0if ;cdkif? OD; 50 t ar&duefjynfaxmifpk 301-305
0if ;cdkifoef;? ref; 4? 9? 10? 26? 31? tm
tmaZ,s? b'´EÅ 305-306
46? 62? 73 tm
tm'dpö? b'´EÅ 306-307
0if ;jrihf? OD; 1? 7? 9? 26? 60? 62 tm
tm&yftpöa&;-y#dyu© 308-309
0if ;jrwfat;? a'gufwm 60 tm
tm&S-Oa&myaqG;aEG;yG?J 13 Burd af jrmuf 310-313
0if ;rGef? wuúokdvf 289-290 tm&S-Oa&myEdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;...
0rfbD,m? atmfwdk 40 tDem'g? wdkrdkrD 48
at;
at;csrf;atmif? r 22
o at;
at;ZH? a'gufwm 16
at;
at;armifav;? AdkvfBuD; (Nidrf;) 313-315
od&dE´? b'´EÅ 290-291 at;
at;jrihf? OD; 315-316
oDv0Ho? b'´EÅ 291-292 atmf pumqk 316-317
okcdatmif 292-293 tH hBuD;? ukd 317-318
okpdwå? b'´EÅ 293-294 t *¢d,? b'´EÅ 318-319
okwya'ompmapmif 96 atmifa&T? AdkvfrSL;csKyf (Nidrf;) 319-321
ok remeE´ 294-295 atmifqef;pkMunf? a': 1? 12? 14? 16? 18? 20?
aomif ;xGef;? OD; 3? 25? 47? 60? 65? 75 21? 22? 29? 45? 53? 54?
aomif ;[ef? OD; 295-297 56? 59? 62? 65? 66? 75?
oQifoD&d? wuúokdvf 297-298 77? 78? 81
oef Y? OD; 91 atmifxl;? OD; 26
od e f ;aqG? OD; 44 atmif vtefqef 43? 71
tefauma&S;a[mif;tarGtESpfO,smOf 79
[ tdE´d,EdkifiH 321-326
tdE´d,ork'´&murf;ajcEdkifiHrsm;tzGJU 326-329
[Hom? Edkif 58 £ `Ed´,? b'´EÅ 329-331
a[muf'dkqGrf;? OD; 64 £ `E´d,mob? b'´EÅ 331-332
O a&myor*¾EdkifiHrsm; 332-342

347

You might also like