You are on page 1of 8
PHE BINH TAI LI£U QUOC st’ QUAN TRIEU NGUYEN DOI VOI KHO' NGHIA TAY-SO'N RONG lich sir ché dd phong kién Vi nam, néu ¢é tritu dai nao phan dong nh&t va dge ac, di man nhft, thi d6 la titu dai nha Nguy€n. Cée thir doan da man, tan bao cia cae vua nha Nguyén, nhft la Gialong vi Minh-mang, di di qua sy uring tugng cia moi ngudi. O Luge Hong-Aire, che chj trinh bay so qua bing may cenit: «1. Giko va trim,~— 2. Chém va béu dn. — 3. Ling ini», O Lndt Gia-tong; 4 tir hinh durgc miéu ta rat ti mi & myc « Giai thich them v8 (i tir hinh», Ching ta bly nghe Ludt Gia-long c&t nghia vé toi ling tri: «Ti Vang tri 1a mot etre hinh ngoai cae etre hinh, khéng nhifng khong cd trong ngii hinh bay gid, = trong ngiihinh thar thirgng eB efing Khong 6. Phép thi hanh ti King tri 1A e&t ting midng hit (ra khoi thae the (Gi nhfn) cho dn khi (than thé i9i mhan) chi cdn xuong. Sau 6, 46i vei dan dng thi cit dong vat, i vei phy ni thi-pha én Am hd mOt manh vai, rdi md bung va Ii rugt gan ra cho dén khi (tdi nha chét hin, R3i ngudi ta cdt chan tay (tdi ahi lam cho céc khop xuong roi nhau ra vi nghi8n xtrong ra cho nit méi thdi». Gia-long la tén vua adc ac, y cho kB tj mi viée thi hanh t0i ling tri cfing nh cac t6i Ur hinh khac 1a nhim khiing bé tinh thin cia moi ngwoi, nhat la nhitng ngwoi ddi lp Iai voi ché dd phan dong ma chinh y d3 dmg ra. Dbi voi trid on, Gia-long va Mi mang thi hanh mt chin Atha ete k man rg. M} Nguyén Nhac, Nguyén Hud bi kh = quit, xtrong bit cho vao mdt sgt d® mgi ngudi hing ngiy di_tidu vio diy diu lau Nguyén Nhac va Nguyén Hué bd vio mot cai chum, cai chum nay lai bj sing Iai va a & mot budng 461 trong nha ta. Dong ho anh em TAy-son 6 ngtrdi_ndo, Gia-long vi Minh-mang gift cho ky hél. Cac con Nguyén Hué ia Nguyén-quang-Ctrong, Nguyn-quang-T Nguyén-quang-Dién, Nguyén-van-Dire, Nguyén- thi-Ngoe (hai ngudi sau nay Li con ba Lé Ngoc- Gia Han cdn rit nhd tudi) ddu bj gist mot cach rét di man. Riéng Nguyén-quang-Toan thi bi VAN - TAN eye hinh. Chinh -Gia-long 48 than dimg ching kign vide thi hanh céc ere hinh déi voi Quang- Toin: Chan va tay Quang-To&n bj budge chal vao bén con voi va bén con voi nay theo lénh @ chay ra bn phia khée nhau: xae Nguyén- quang-Toan bjxé ra lam bén minh, Dén nim 1832 tite sau khi nba TAy-son a3 da ba muoi Am ri, bon quanlai nha Nguyén bit durge con Nguyén Nhac la Nguyén Luong, va chau Nguyén Nhac li Nguy&n Dau, Minh-mang sai dem nhitng ngwoi nay ra chém ngang ling. O Binh-dinh, cae vua nha Nguyén e&m nhan din khing die lip d8n thé cde Minh ty nghJa quan Tay-son. Cac vua ohi Nguydn rift cha ¥ dén vide ad cao cong sire eta dong ho. Quée sir quan ma ho lip ra cé nhigm vg lam t&t ch nhitng cai gi c6 th8 lam duge a nang cao uy danh cita h Nguy&n trong lich sir dan tc. Vi vay cdc sa lich sit ma Quée sir quan bién soan, phan lon 1 ning sich ca tang cong dire ho Ngnyén. Bai Nam lure tye, yi Nam chink bien li trayén, Bei Nam nhdt théng chi, Dam Nam hgi din sw (é, Bai Nam quic sit dién «a, Kham dinh tidu binh lng ky phi khdu, Phong liryc “chink bién vey... du 1d nhitng sich vist ra dé khen ho Nguyén. ich sir dong ho Nguyén, cy thé 1a lich st giai doan nia sau thé ky XVI va mdy nim du ciia thé ky XIX lign quan ebjt ché véi lich trao Tay-son, Noi lich sir ho Nguyén la ng thé quan nigm ndi. Nhung cic }inb ty cia khoi nghia Tay-son lai la quée tha cia ho Nguyén, Cac sit thin trong Quéc sir quan cia trigu Nguyén ln thé nao dé cd the via viét lich sir ho NguySn vira viét lich sir phong trio Tay-son ma khéng 6 hai cho ho Nguyén? D6 li vin dB ma cae sir thn trong Quée s quan tit nhién ph&i dit ra. Noi khie di, cac str thin trong Quée sit quan khi viét lich sir khéi nghia Tay-son hay titu sit cae Minh ty Tay-som, khong tht khdng ‘ludn Juén tham dd thai 46 cac vua nha Nguyén va hdi ¥ kién ho. Su thye di ching minh cac sir thin. trong Quée sir quin 43 hoan thanh khéo 1éo nhigm 14 vu khé khAmeia ho: Ho dX viét ich sit khdi Tay-son, vi aX xuyén tac khoi nghia son mét cich r&t tinh vi va Adc ac. Néu ching ta chi dgc lich sit phong trio Tiy-son & cae sich lich sir.caa Quée sir quan, thl cling ta khéng th thity hét chrge mur mé xuyén tac lich sir efia sir thin nha Nguyén. Che sach lich sir 6 ndi dén khoi nghia quan bién sogn ed ba bd ding chit y la Kham djuh Vigt st thong gidm exong mye (ban dich tiéng Vide 1a Vigt sit théng giam cong myc), Dai Nam thie tye (tin bién va chinb bién), Bai Nam chink biéa ligt traygn sor tip guyén 30 (1). Cac tai liga v8 Tay-son trong ba bd sich tren dai khai 1A dai dong tidu dj. Theo Viel sit théng giam cong muc, thi « Tién t3 ngurdi Hung-nguyén, xt Nghé-an_khoang nim ‘Thinh-die (nign higu Lé Th3n-ton) (1653-1657) bj quan ta bit duge dem ve, cho & 3 ‘Tuy-vién thuge phi Hoai-nhin, ké tié aén Nguyén Nhge durge gift chite & tun adn. Vi danh bac tiéu mht tiBa cong, Nhac bén U6n vio Tay-son lam trom curép, nhieng ngtrdi v6 Iai va ngtrdi nghéo Adi phn nhigu phy theo, vi thé thitha 6 dén vai ngin ngudi. Nhac cing ema Van-Hug va Vin-Lit chia nhau quan tinh, rdi di danh cuép d&n Zp, vien turéng git trin khéng sao kim ché duge» (2). Ve nguyén nhan Khoi nghia Tay-son, Bai Nam the luc (ti8n bién) cho biét : « Gide Tay-son 1a Nguyé: vin-Nhae ndi loan, gift thanh Qui-nhon. Nhac 1A ngwrdi thon Tay-son, huyén Phi-ly (nay 1a Phi-eAt) phi Quy-nhon, true lam bién Ia tigu mat tin thué tun, bén cing muu voi em 1a Lit va Hué vao nti, diza thé hidm 1am gide, be ing ngay mot dong, dja phuong khong thé ngin gid durge» (3). Bul Nam chink bién ligt Lrayga so tap cho biét 76 rang hon v8 ngudn géc Nguyén Nhac va khoi nghi ‘Tay-som: « Nguyén-vin-Nhac 12 ngtrdi Qu nhon (nay 1 Binh-djnh), huyén Phi-ly (nay Phit-cat). TS bén doi la ngwoi Hung-nguyén, Nghé-an, khong ndm Thinh-dite déi Le bi quan ta b&t dirge, cho & Qui-ninh (nay Id Ho! nhan) Zp TA Ja Phite déi v8 & 4p Kién-thanh (nay 1A thon Phi-lao, huyén Tuy-vid), Phy h ba, con trai: Truréng 1 Nhae, thir hai Ja Lit, thir ba 1a Hug, Nhac lam nghé budn tru khong, theéng budn ban voi mign Thugng, Trén dtrong qua mii An-dwong, bat duge mt thanh kiém, ty cho 1 vat cia than, mang vé a Ita ddi moi-ngwdi; nhitu ngudi tin Ia that, Nhac lai thiéng choi véi Gido Hién, Hién ly lam la vé tai Nguy&n Nhac. Sau Nhge Vim bign lai tun Van-din. Vi tiéu ‘hét tiBn thud, bj dée trung Ding tru; qua, liga vao niii lam gic. Hién bio ri Nhge ring: « Lot sim ring: Khdi nghia & thu cong & b&c, anh 1A ngirdi TAy-son, anh nén c6 lén », Nhac cho 1a phdiv. (Ba dan, quyén 30 to 1 a va b), Nhu viy Ia Viée sit thong gidm cwong myc. Bai Nom thye tue (titn bién) va Dai Nam chink bién liét traygn so tap dBo nhAt tri cho ring Nguyén Nhac vi tigu hét tign thué, phai trdn yao niii lawn gife, Noir hon cde sir tha khi Nguy khong ph cia nha NguyBn mudn ehieag minh ring nn Nhae dirng e& nght: i Ja Ong vi dan vi nt & Tay-son thi md ehi vi Ong pham 191 ma théi, C6 that 18 nguyén aha Jam biing ra eude khdi nghia Ty. NguyEn Nhge tigu hét ti’ thu khdng? Hign nay ching ta chwa di bing ext d& két Iwan ring ¥ kién cfia si thin nha Nguydn 1 tuy vay ching ta cing chia thé tin ring ¥ kién ci 9 Nam thye tye, ching ta iy ring cdc sir thin nha Nguyén do mot n nh nao dd, di 6 ¥ 16 vé cho ddng ho Nguyén, va khong bé 16 dip nao dé bdi nhg nhikng ngudi 1a ke tha cia nha Nguyén. Khong nhitng nhitng nhan vat nb Nguyén Hoang, _Nguyén-phiie-Nguyén, Nguydn-phite-Lan, NguySn-phiie-Tin, Nguy3n- phite-Trin, Nguyén-phie-Chu, NguyEn-phiie- Chi, Nguyén-phiic-Khoat durge dB cao, ma dén mt kB dén hén, adi tray nlw Nguyén-phiie- ‘Thudn cing dure coi 14 mot mh&n vat di thi hanh nhifng’ chinh sich e6 Igi cho nhan dan cia x3-hoi Dirgng trong hdi_nita eudi thé k; XVID. Nguy8n-phiic-Thuain 1a con trai thir mudi siu cha Nguyén-phtic-Khoat, lén ngdi chia ndm mudi hai tudi. Vi dam dye qua 49, Phiic-Thuin mic bénh liét dirong, do dé khong ai lai voi phy nit Guge. BE mua vui, Phiic- Thuin bat bon ca ddng nudi trong cung dim Joan yoi cung ni a8 cho y ngbi xem. Bon bay tai eta Phiic-Thuan d@u tham 6, d3i troy. TH ch cae sip kign nay, Bal Nan thee lye khing néi dén mgt cau mao. Di hidu la cae sir than trong Quéc sir quan a3 ¢6 § bd qua nhieng sir kin théi nat, bin thiu cia tritu dinh chia NguySn. Nhirng 6i vé? nhikng ngudi 1a tho dich eiia ho Nguyén, thi cae si thin Quée sir quan da lam t&t ca nhitng gi c6 thd lam direc dB lain cho moi ngudi thy ring nhieng ngwdi 6 Ja xu xa, ing ghet. Bay gid chiing ta lai tro lai Dat Nam chink bién ligt trayén so tap quyén 30 1a sach ndi ve kh@i nghTa Tay-son nhidu nbSt va e6 hé thong (1) Gia-djnh thong chi cia Trinh-hoai-Dirc cling cé mdt sé tai ligu v8 nghTa quan Tay- son, cg th? 1a cic canh nghia quin Tay-son hoat déng & Gia-dinh. @) Vigt siz théug yidm ewong mye tip XIX, tr. 44, (3) Bai Nam thut tue (tin bitn), tr 243, nhét, Co thé ndi tir truée dén gié cdc sAch, cde Iugn van cia chiing ¢a ndi v8 phong trio Tay-son trye tiép hay gién tiép Bu lay rat nhitu tai liu cha Dui Nam chink bién ligt trayéu so tap quyén 30. Dai Num chink bién él trayga so tap quytn 30 thie t8 48 durge coi 1a ngudn géc chi yéu cdc tai ligu v8 phong tro Tay-son. Nhung Dai Num chink bién ligt (rayén so tap quyen 30 d& duge viét ra voi mét thién kin rit 15 rét, va mot dung ¥ rat tham doe. Nhw trén 43 trinh bay, cdc sit thin trong Quéc sit quan di bdi_nhg lich sit phong trao Tay- son ngay tir trang du. Sau khi cho ring Nguyn Nhac vi tidu mit ti8n thué, phi trén vao mii lim gife, cde tac gid Bal Nam chink bién ligt trayén so tap quy8n 30 vist tgp: «O mign ring ni Tay-son, Nhge lp dn trai, chigu nap nhiing ké vong mang, phan nhidu nhifng ké vo lai hung ac theo Nhac». Cé phai nhiing ngwréi theo Nguyn Nhac ding len dink, a3 chiia Nguyén du 1a « nhieng ké vong mang», enhitng ké vO lai hung 4c» ci khong? Di nhién 1a trong hang ngii nghta quan Tay-son 6 nhitng ngwroi ma Dat Num chink bién gl truygn so tap quytn 30 goi 1a « vb lai hung dc» va «vong mang». Nhung dai bd phan nghia quan chinh 1 ndng dan va cde tang lop nhan dan cim gin ha chinh cita Truong: phiie-Loan va ciia chita Nguyn. Doc cu sau nay celia Dgi Nam chinh bién ligt traygn so tap quyén 30, ching ta Igi cang thy r3 hw vay: «Bay gid quée phd Truong-phiic-Loan ty y phé lip, chuyén' nim bét quy8a hanh cia lam cho dan ching cim phn, on khae di, ché 49 ha khée bao ngwee cia chia Nguyén va cia Trong-phiic-Loan da lam cho Yat cA cac Ung lép nbin dan, dc bist 1a‘ndng dan r8i aén thong nhan oan gin; Nguyén Nhae da nhin thy méi bat binh cita nhan dan va nguyén vong cia nhan dan, va éng 43 vin dong nbin dan dirng cA lén danh a3 ché dd chia Nguyén va Trirong-phiic-Loan. Dgi Nam chinh bien ligt Iraygn so tap quyén 30 cho biét ngay tirngay du khéi nghia, Nguyén Nhac duge Huyén Khé 1 mgt nba giau, va Nguyén Thung 1A m@t nha thd hao tan tinh ting hd. Nhu vay thi sao Igi c6 thé noi ring phin lén nghTa quan TAy-son déu la « nhitng ké vong mang» va «nmhitng ké v6 lai bung co dure? Do noi thi ghét cdc inh ty phong trao Tay- son, bon sir thin nha Nguyén ed ¥ xuyén tae c& nhitng viée t0t cha cde Hinh ty Tay-son, va bign nhitng viée 46 thanh nhitng viée dang ché trach. Cau sau day cia Pgi Nam chink bién ligt truyén so tip quyBn 3014 mot thi dy: «Lite méi kh8i nghia, (Nhae — Hue) ewép ea nha gidu gitip d& nguéi nghéo, ngyy thi hanh vide ban 4n nhé a3 mua chude long ngwél» Sy that cia lich sir thé nto? Nguy8n Nhac cing nhu Nguyén Hué qua cé ify cia nha gidu a8 chia cho ngwéi nghéo, nhung hai 6ng khong hb dy cia cdi cia (St ed cdc nha gidu, ma chi lay cia cdi cia che nha gidutha dich cia nhan dan hay cia céc nha giau chéng lai nghta quan Tay-son ma thdi. Gido st Di-é.g6 do Giun-vin-la (Diégo de Junvilla) cho biét rang quan Tay-son «vao nha giau, néu biéu ho it ohidu thi ho khéng gay tén hai, néu chdng cv lai hg thi ho euép lfy nhitng a3 quy gia di dem chia cho ngwoi nghéo, ho chi gitt lai ga0 va thie phim». Chink Bi-8-g6 do Giun- vin-la di dich than chitng kién viée quan Tay- son trimng tri ning ké 4p bite nhan dan, va vide quan Tay-son bai bd tit ch ce thir thué m4 do chia NguySn d§t ra, Bon sir thin ciia nha Nguyén goi viée Idy tai sin cia nha gidu chia cho ngwdi nghéo Ia angyy thi hanh vié ban 4n nh 48 mua chude long ngwdi». Diréi ché 49 phong kién (8i tim, nbn dan Viét- nam rit khao khat nhitng viée «ban An nhé » dy, Nhung nhitng viée «ban an nhd » Sy khong bao gid: bon phong kién thdng tri dam lam. Sx that cia lich sir chitng minh chi khi nao néng dan di clim vii khi dirng Jén danh 6 giai clip phong kién théng trj, ho méi cé ditu kién dé Jam nhitng viée « ban an nhé» Sy théi. Nhung nhitng vige «ban An nhé» Sy, nhan dan méi Khao khat Jam sao!” Ve viéc Vii-vin-Nham bj giét, cac sit thin ciia nha Nguyén cing tim cach xuyén tac hong Iam cho moi ngwéi hidu Yim Nguyén tiué, cho Hud A mot ke S nhan thang ky (ghét ngwéi hon minh). Vigt sit théng gidm ewoug muc di viét nhw sau: «Kip khi Vin-Nham nhan da thang Igi, rudi dai ra Bac, vao Thang long bat duge bitu-Chinh, ty cho ring oai vii di khudt phye duge ngirdi ta, khong con kiéng né so hai gi cA, Van-Nham lam nhigu vide trai phép: Ty dtc An chuong chuyén quyén trong viée cat dit sAp xép. Van-S& vén 6 hiém khich véi iin-Nham, litn viét thir bi m§t vu cdo Van- Nhaém vé tdi lam phan. Vin-liug bén chink minh déc suat than bin rudi ra Thang-long, Vin-Nham ra dén, Van-hué vé ve yén cir bing loi On ton, rBi sai dem ngya dang cwrdi va long dang che nhuwdng cho Vin-Nbam. Khi di vao aén trong thanh, Vn-Hué sai ngurdi tréi Van- Nhim ngay & trie sin. Tra khao, xét hdi tuy Khéng c6 chieng e& thye sy, nhung Van-Hud vn ndi mét cach quyét doan ring: « Khong cin ndi nhigu. May c6 tai trdi hon ta thi khong phai 1a nguvdi mA ta ding duge». Van-ting lin sai dem chém », (DH dan, tap XX trang 52— 53), Nguy&n Hué rat cin cé nbidu aban tai gidp 16 minh, Trong chiéu c&u hin, 6ng néi ring 6ng thigu nban tai. Ban than éng, Nguytn tlué ciing 18 ra rat kinh trong nhan tai, Vide ong tranh thi Nguydn-Thiép da ndi lin rit nhidu chinh sich nhan tai cia éng, Mot ngurdi nh. viy Adi nao lai vd chinh tr) @&n mie ndi_ra mot ciu dai ddt voi Vo-vin-Nhim nhw chting toi di dan & trén khong? RO rang Vii-vin-Nham 1 mt tung Vinh e6 14i, mhung tai Viin-N con kém xa tai Nguyén Hué. Cir cdi vite Van- Nham bj Nguyén Hué git nhu gist mot con Ign ciing di ni lén ring Van-Nham cén thua thi Nguyén Hué rat nhigu. Vide Ngtydn Hue sai Van-Nham cim quan ra Bicha dink Nguyén-hitu-Chinh cting bidu thj ring Nguydn Hué khong sg Vin-Nham. Diy 1a ching toi ditng vé mit ly ludn ma ching minh ring Nguyén Hu} khong vi « ahan thdng kj» ma giét Vil-vin-Nham. Nhung luda di cé siz that ea ich sit, va ar ofa lich sit nay da durge ghi 19 trong fading Lé nhiil thdug chi: «Tere tht Bae-binh vurong ha Toh tién ra Pic, déc thiic cdc quin bd va quan ky mi ngay d3m di gp. Chieng hon mudi nghy, @én thanh Thang long. Bay gié ddng hd vira nhé gigt sudng dén trdng canh tr. Nham dang ngit say trong phi. S& dure tin. ie ngtroi, do Bac-binh yirong sai én phai gifu kin vite By, khong duoc bao cho Nhim viét; rdi sai ngiréi ngiin ngim ra ngoai thanh dén Bae-binh vurong. Ngoi nba va nti xung quanh Nham cfing d@u khong ai biét gi. Chéc lat, Bic-binh, vueng vio thinh én thing ch} Nhaim nam. Nh&m vin cOn chira biét. Réc-binh viremg ign sai vO sf 1A Hoang-vin-Loi dam chét Nhdim ri Khénh xée ra sau phi dirong» (1). Hoang Lé nhat thing chi la tac pham ma gia chinh JA NgO-thdt-Nhigm, Laie Nguyn Hud giét Vai- vn-Nhamn la hie Ng6-thdi-Nhiéin dang & Thang- long. Cho nin li Ng3-thdi-Nhiém ghi trong Hoang Lé nhit théng chi ve vite NguySn Hud giét Vi-vin-Nham 1A diing sir that _nbét, Nhwr vay ld che sir thin tac gid b) Vit sit théng gid cong myc 43 bia a%t ra nhidu sy kign chung quanh cai chét cia Vi-van-Nhim cét 48 lam cho moi ngudi trong Him ring Nguyén Hué 14 ngudi giko quyét, doi tra yon Ai v5 vB ngurdi ta, nburdng ngyra nhung long cho ngudi ta rdi lai giét ngudi ta, va giét ngzdi ta chi vi ngudi ta cé tai hon minh ma thoi. Giing theo Vigt st théng gidm ewong mue, thi sau khi 4% giét Vi-vin-Nham, « VAn-Hu4 sai ngirdi ling hét cae bay ti vin vO, curdng ép ho dén cung khuyét dd ciing ditng tin vao te bidu khuyén mdi Vin-Hud Ién ngii vua. Huy- Trac bj bat dén Ngw sit dai, khong chju ky tén vao ty biéu dy, dém dén udng thude ddc uy ' ti, Vite nay do 46 cling ainh chi». (Dg din} tap XX trang 53 — 51) Hoang Lé what thing ch khong 18 ndi aén vide Nguydn Hud bit ca van thin v6 tréng cia nha Lé én cira khuyét 4% ép ho lam bitu khuyén Nguytn Hué lén ngai vua, ma chy ghi: «Hm sau, cdc quan luc tue kéo én, 18 quan dua vao lay & dién Chinh trung. Bac-binh virong adi hét Ién san dung ma bio: Vua Lé do ta 1ip Ién, nheng la ngudi tdi tim nhu nhuge, khdng the ganh ndi cong viée. Sau khi ta v8 Nam, li8n bi Nguyén-hitu-Chinh sai khién, ty riréc Ify kai vong, a¢ nirée nay di ta khdng Jay ciing bi ngwii khitc Iiy mit, Nay ta a8 Siing-nhurgng cing lam glim quée, ede ngwroi hay ¢8 ging PAG Sng ta, Ta that khong mudn Wy Bac-ha d@ kiém lqi,.nay mai ta lai sip v8 Nam. Nhung lai so Or hodng tranh gidnh cing giam quée, thanh ra ta lim on ma lat héa ra gty Ioan cho ho, nén ta phai a8 vien dai ter ma 1a & lai, trong nom viée binh, cho khi bén cdi tam yén ta sé goi v8. «Trim quan tir gi lui ra, rindi rigng voi nhau: « Bac-binh vurong tam ding Idi ndi ngot ad gia ng chiing ta, chit khong phai that bung Vin Si clm quan & day thi Sing-nhugng cing lim gl cd mde? UE ci ding gl lita bi con lam duge chi? Vi nhur cay Him giri, bim vio canh cly khde, r& khong béa dat, sSng lau dai 1am sao duoc? Chiing ta, ngiréi nao cé thé di theo vua lo viée khdi phyc tht di di, néu khéng tht nén Bn xa cho sach minh, ché a2 cho ngudi ta lira phioh ma rue My va». Sing-nhiryng céng ciing ty biét nhur thé, nén 44 phai than ring: aTa nay tiéng 1a lam gidm quéc, that ra chi 1a mot Ong tir gidt dn. Nhung vi miéu xi & day ch, bd di thi di dau? Thdi thi eting daoh cam Jong ohur thé, khong hdi hin am gi nita vay t >. «Qua vai ngiy Bac-binh vong din quan v8 Nam. Truée khi Ién dung, virong chon nim sau vién van thin 1A bon Phan. huy-teh, NguyBn- thé-Lich, Ninh-Tdn, Nguyén-bi-Lan... phong. cho quan tu&c: ich lam chire (a thj lang bd HO, turée Thyy-nham hau, duge dua ve Nam. Con bon Lich, Tén, Lan... tht du durge phong, chite hin lm trye hoe sf, theo dai tr mi S& & lui aSt Bac. Nguyén Hoan va Phan-lé-Phién au xin vé duéng nhan, nhung van duge Bac- binh vireng cho giit nguyén chire tuée, va sai bd LE cép phat gidy t cho ho tre ve lang xom, Tham tyag 1 bai-hay-Dieb, thiém 4 la Sn-huy-Trac du cé dén kinh, nhung u cho dan vio lay chao. RBi dang hg nfm Tay cinh tay, dng 4 (1) Da din, bin djch cia Nguy€n - dite - Van va Kigu-thu-Hogch trang 291. * Ae ‘'.

You might also like