9

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikatlong Markahan
KATARUNGANG PANLIPUNAN
PAMAMAHALA SA PAGGAMIT
NG ORAS

ILLUSTRATION: RICARDO B. RUIZ

LAYOUT: ARVIN C. AUSTRIA
IB N
I
B AA
IL
G AL
A AH
N AM
PI G P
II N
D ARI
IN AG-A
P

Department of Education ● Republic of the Philippines

H
Edukasyon sa Pagpapakatao 9
Kagamitang Pagkatuto – Learning Packets sa EsP
Ikatlong Markahan – Modyul 9: Katarungang Panlipunan
Modyul 10: Pamamahala sa Paggamit ng Oras

Unang Edisyon, 2020

Sinasaad sa Batas Republika 8293, section 176: “No copyright shall subsist in any
work of the Government of the Philippines. However, prior approval of the government agency
or office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work for profit.
Such agency or office may, among other things, impose as a condition the payment of
royalties.”

Ang mga hiniram na kagamitan gaya ng awit, kuwento, tula, larawan, ngalan ng mga
tatak, at iba pa na nakalagay sa kagamitang ito ay pagmamay-ari ng kani-kaniyang tao na
may karapatang-ari sa mga iyon. Ginawa ang lahat ng magagawa upang matunton at
makahingi ng permiso sa mga nagmamay-ari ng mga nabanggit na kagamitan upang
mailagay sa kagamitang ito. Ang mga may-akda at naglimbag nito ay walang pag-aangkin na
anoman sa mga nagtataglay ng karapatang-ari niyon.

Inilimbag ng Kagawaran ng Edukasyon, Division of City Schools – Valenzuela

Awtor: Name, Elenita A. Lupig; Merly C. Coralde

Patnugot: Edna A. Prudente
Katuwang na Patnugot: Maria Eugel Q. Adofina
Tagasuri: Rosarie R. Carlos, Ma. Lorena Z. Dela Cruz
Tagalapat: Rudolf S. Ng
Tagapamahala:
Meliton P. Zurbano, Schools Division Superintendent – OIC
Filmore R. Caballero, Chief – Curriculum Implementation Division
Baltazar M. Gayem, Chief – School Governance Operations Division
Jean A. Tropel, Education Program Supervisor – Learning Resources
Sofia SD. Quilbio, Public Schools District Supervisor
Edna A. Prudente, Education Program Supervisor – Edukasyon sa Pagpapakatao

Inilimbag sa Pilipinas ng _________________________

Department of Education Valenzuela
Office Address: Pio Valenzuela Street, Marulas, Valenzuela City
Telefax: 08-292-4340
E-mail Address sdovalenzuela@deped.gov.ph
E-

2
 UNANG LINGGO

MODYUL 9: KATARUNGANG PANLIPUNAN

ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?

Layunin:

1. Nakikilala ang mga palatandaan ng katarungang panlipunan (EsP9KP-IIIc-9.1)

2. Nakakapagsuri ng mga paglabag sa katarungang panlipunan ng mga
tagapamahala at mamamayan (EsP9KP-IIIc-9.2)
3. Napatutunayan na may pananagutan ang bawat mamamayan na ibigay sa kapwa
ang nararapat sa kanya (EsP9KP-IIId-9.3)
4. Natutugunan ang pangangailangan ng kapwa o pamayanan sa mga angkop na
pagkakataon (EsP9KP-IIId-9.4).

Subukin: Sagutin mo ang Paunang Pagtataya para sa pagsisimula ng aralin. Basahing

mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong. Bilugan ang pinakaangkop na sagot.

1. Ano ang katarungang?

a. Pagsunod sa batas. c. Pagsunod sa sarili.
b. Pagtrato sa tao bilang kapantay na indibidwal d. Lahat ng nabangit.

2. Nagsisimula ang katarungang panlipunan sa:

a. Sarili b. Barangay c. Pamahalaan d. Diyos

3. Ano ang tamang pagpapatupad sa katarungan?

a. Bigyan ng limos ang mga nasa kalsadang namamalimos.
b. Tumawid sa tamang tawiran
c. Ikulong ang mga lumalabag sa batas.
d. Patawarin silang mga humihingi ng tawad.

4. Ang katarungan ay pagbibigay sa kapuwa ng nararapat sa kaniya. Alin sa sumusunod

na sitwasyon ang nagpapakita nito.
a. Kumakain nang sabay – sabay ang mga miyembro ng pamilya.
b. Pinapayuhan ang kapatid na gawin ang kaniyang gawaing bahay.
c. May “Feeding Program” ang paaralan para sa mga mag-aaral na kulang sa
timbang.
d. May bumibili sa lahat ng paninda ng tindera sa palengke upang makauwi ito nang
maaga.

3
5. Alin sa sumusunod ang kilos ng isang makatarungang tao?
a. Pinag – usapan ng mga manggagawa ang kasalukuyang nangyayari sa
sistemang legal na bansa.
b. Inaalam ng mga mag – aaral ang kanilang tungkulin at Karapatan sa lipunan
c. Binisita ng guro ang mag – aaral na ayaw nang pumasok upang kausapin
siya at ang kanyang mga magulang na bumalik ito sa pag- aaral.
d. Nagkikita-kita ang kabataang lalaki sa auditorium ng kanilang barangay tuwing
Sabado ng hapon upang maglaro ng basketball.

6. Ano ang pangunahing prinsipyo ng Katarungan?

a. Palaging nakasasalamuha ang kapuwa
b. Paggalang sa Karapatan ng bawat isa.
c. Tutulong ang mga mayayaman sa mga mahihirap
d. May ugnayan na namamagitan sa dalawang tao

7. Alin sa mga sumusunod ang hindi nagpapakita ng katarungang panlipunan?

a. Dinala ni Laura ang napulot na wallet sa guidance office upang maisoli sa may-ari.
b. Pinagbubuti ni Clarence ang kaniyang pag-aaral para sa kaniyang mga magulang.
c. Nakita ni Michelle ang simula ng away ng kaniyang kamag-aral at nagpasiyang
sarilinin na lang ito kahit nagtatanong ang guro.
d. Sa isang mall, napag-alaman ni Joshua na ang umiiyak na bata ay nahiwalay sa
kaniyang mga kasama kaya nagdesisyon siyang dalhin ito sa information ng mall
upang maianunsyo ang pangalan ng kasama ng bata.

8. Alin ang nagpapatunay na nagsisimula sa pamilya ang pagiging makatarungan?

a. Natututong tumayo sa sarili at hindi ng umaasa ng tulong mula sa
pamilya.
b. Nagiging bukas ang loob na tumanggap sa pagkakamali at hindi naninisi
ng iba.
c. Nagkakaroon kamalayan sa sarili sa tulong ng mga magulang at mga
kapatid.
d. Nagagabayan ng mga mahal sa buhay na lumaking may paggalang sa
karapatan ng iba.

9. Bakit mahalaga sa katarungan na ibinababatay sa moral na batas ang legal na

batas?
a. Ang moral na batas ay napapaloob sa Sampung Utos ng Diyos.
b. Ang moral at legal na batas ay parehong nagdudulot ng kabutihan sa
buhay ng tao.
c. Ang pagpapakatao ay nagpapatingkad kung ang legal na batas ay
alinsunod sa moral na batas.
d. Hindi maaaring paghiwalayin ang moral at legal na batas upang magkaroon
ng katarungan sa lipunan.

10. “Ang batas ay para sa tao at hindi ang tao para sa batas.” Ano ang kahuluga
ng pahayag na ito?
a. Nakatakda na ang mga batas na kailangang sundin ng tao habang siya ay
nabubuhay.

4
 b. Ang mga itinakda na batas ay para sa ikabubuti ng tao kaya dapat niyang
sundin ang lahat ng mga ito.
c. Malalaman ng tao ang mangyayari sa kanyang buhay kung susuwayin niya
ang mga itinakda na batas.
d. Itinatakda ang batas upang gabayan ang tao sa kaniyang pamumuhay at
hindi upang diktahan nito ang kanyang buhay.

11. Alin ang makabuuang paraan ng pagsasabuhay ng katarungang panlipunan?

a. Sundin ang batas trapiko at ang mga alituntunin ng paaralan.
b. Maging mabuting mag-aaral at mamamayan ng bansa.
c. Igalang ang Karapatan ng kapuwa.
d. Pag-aralan at sundin ang mga alituntunin ng tahanan, paaralan , lipunan, at
simbahan.

12. Bakit isinasaalang-alang ng katarungang panlipunan ang paggalang sa dignidad

ng tao?
a. Binubuo ng tao ang lipunan.
b. Magkakasama na umiiral sa lipunan ang mga tao.
c. Mahalaga ang pakikipagkapuwa sa lipunang kinabibilangan.
d. May halaga ang tao ayon sa kaniyang kalikasang taglay bilang tao

13. Ang sumusunod ay mabisang pagsasanay sa pagiging makatarungan maliban sa:

a. Pag-unawa sa kamag-aral na palaging natutulog sa klase.
b. Paggabay ng magulang sa anak habang ito ay lumalaki.
c. Pagninilay sa mga nagawa sa buong araw bago matulog sa gabi.
d. Pagsisikap na gumawa ng mga mabubuting bagay para sa kapuwa araw-araw.

14. Bakit mahalagang mauunawaan ang mga pagpapahalaga na kaugnay ng

katarungang panlipunan?
a. Malalaman mo kung bakit kaugnay ang mga ito sa katarungang panlipunan.
b. Makikita mo kung alin sa mga kaugnay na pagpapahalaga ang kailangan mo
para sa iyong sarili
c. Mabisang paraan ito sa iyong pagsisikap na magpakatao at sa pagtugon sa
hamon ng pagiging makatarungan sa kapuwa.
d. Wala sa nabanggit.

15. Ano ang tamang pagpapatupad sa katarungan?

a. Ikulong ang lumalabag sa bata
b. Patawarin ang humingi ng tawad
c. Tumawid sa tamang tawiran
d. Bigyan ng limos ang namamalimos

5
Balikan

1.Panuto: Hanapin ang sampung salita na

maaring mabuo mula sa word puzzle na may
kaugnayan sa Modyul 8 at sa Modyul 9 na
makakatulong sa talakayan.

2. Sagutin ang mga tanong:

a. Anu-anong mga salita ang iyong nabuo?
b. Ano ang kaugnayan ng mga salitang o
konseptong ito sa iyo bilang parte ng
lipunan?

Tuklasin
Suriin ang mga paglabag sa katarungang Panlipunan ng mga tagapamahala at
mamayan sa mga sumusunod na artikulo.

EPEKTO SA EPEKTO SA
BALITA SANHI O DAHILAN
BUHAY LIPUNAN

1.
Inuman ng 3 lalaki… 2.
3.

1.
Nanlaban
2.
(Kian Delos Santos)
3.

6
Suriin:
Mas madalas nating naririnig sa mga balita ang ilang rally o welga o panawagan sa
paghingi ng kataranungan mula sa usaping lupa, ari-arian lalo sa buhay. Katarungan ang
sigaw kapag inaapi, may di patas o pantay na pagtingin o turing sa tao. Minsan, mas madaling
banggitin ang kawalan ng katarungan lalo sa negatibong mga halimbawang nabanggit. May
sinasabi ito sa atin: (1) ang usaping "katarungan" ay lumalabas lamang sa diskursyo kapag
nawawala na ito o kapag umiiral ang inhustisya (kawalang-katarungan), at (2) sa maraming
panahon na hindi nawawala ang katarungan, ang ibig sabihin nito ay umiiral ang katarungan
Ano ang katarungan? Ang KATARUNGAN o hustisya ay tumutukoy sa katuwiran
(binabaybay din ang katwiran, pagiging wasto o kawastuhan o katumpakan, at
pagkakapantay-pantay ng mga tao sa harapan ng batas o sa harap ng isang hukuman.
Ibinibigay sa makatarungang paghuhukom, paghuhusga, o gawain ang parehas na
paghahawak at pakikitungo, at pagbibigay ng karampatang gawad o trato, o kaya ng
karampatang pagkilala kaugnay o katumbas ito ng mga salitang pagwawasto, kaparehasan,
kaganapan, at kapangyarihan.
Ang katarungan ay hindi hinihingi o inaasahan mula sa labas. Bagaman iginagawad
din ng panlabas na estruktura tulad ng pamahalaan, ang katarungan ay kailangang makita
bilang isang kilos na nagmumula sa loob ng bawat isa. Hindi bilang karapatan ko lamang
bilang miyembro ng lipunan kundi bilang kilos ng pagpapahalaga ng sarili dahil ako ay may
halaga sa sarili at sa komunidad.
Ano ang Katarungang Panlipunan? Ito ay nagiging pamantayan ng isang indibiduwal
kung nilalabag ba ng makapangyarihang tao, grupo o institusyon ang iyong karapatan at
dignidad na nakasaad sa ating konstitusyon. Ayon kay Dr. Manuel Dy Jr, ito ay nauukol hindi
lamang sa ugnayan ng tao sa kanyang kapwa kung hindi sa ugnayan din niya sa
kalipunan.
Ang katarungang panlipunan ay ang pag-iingat sa sarili ng komunidad upang
makagawa, makabuo, at makalikha. Kakailanganin sa katarungang panlipunan ang mga
batas upang maingatan ang mga indibidwal na karapatan ng tao, ang pamahalaan upang
masiguro ang patas na pagbabahagi ng yaman ng bansa, ang pulis upang magbantay sa
kalayaan ng mga tao. Ngunit, higit pa dito, ang pinakasentro ng lahat ay ang mga malalalim
na ugnayan ng tao sa loob ng komunidad.

IKALAWANG LINGGO
PAGYAMANIN
Gawain 2: Sa Matrix na nasa ibaba, magsulat ng mga makatarungan at di- makatarungang
ginagawa ng ng tao sa kasalukuyan panahon ng pandemya. Sundin ang tala sa ibaba.

Makatarungang Bunga ng Mga Di-Makatarungang Bunga ng Di-

ginagawa ng tao sa Makatarungan ginagawa ng tao sa Makatarungang
panahon ng pandemya ginagawa ng tao panahon ng pandemya ginagawa ng tao.

1.
2.
3.
4.
5

7
Isaisip
Gawain 3. Kumpletuhin ang bawat pangungusap sa pamamagitan ng paglalagay ng angkop
na mga salita sa bawat bilang.
1. Ang katarungan sa sarili ay .
2. Ang bawat mag-aaral ay nagiging makatarungan kapag .
3. Ang pagsunod sa batas trapiko ay halimbawa ng katarungang panlipunan dahil
.
4. Ngayong panahon ng pandemya, maipapakita ko ang katarungan sa
.
5. Kung ako ang nasa pamahalaan, paiiralin ko ang katarungan sa pamamagitan ng
.

Isagawa
Isulat sa kahon ang mga personal na kabutihan ng pagkakaroon ng katarungan sa
kasalukuyan panahon. Sa kabilang hanay naman, isulat kung paano mo maiaalay at
maitatalaga ang bawat isa sa pagapapatupad ng katarungang panlipunan sa kasalukyang
sitwasyon ng ating bansa.

PERSONAL NA KATARUNGAN KATARUNGANG PANLIPUNAN

Halimbawa:
Pagkakaroon ng iba’t ibang
alternatibong paraan upang
ipagpatuloy ang pag-aaral ngayon
panahon ng pandemya.
Halimbawa:
Pag-aaral ng Mabuti upang mabigyan
halaga ang sakripisyo ng mga
magulang, guro at pamahalaan
upang ipagpatuloy ang edukasyon.

Tayahin
A. Isulat kung TAMA o MALI ang mga sumusunod na pangungusap.
1. Ang katarungang panlipunan ay nagsisimula sa paglalagay sa ayos ng iyong sarili.
2. Ang mga gawaing lumalamang sa kapwa ay nagpapakita ng katarungang panlipunan.
3. Ang katarungan ay hustisya na dapat makuha ng bawat isa.
4. Ang buhay na binigay ng Diyos ay kailangan alagaan upang maging makatarungan.
5. Ang katarungan ay nauukol hindi lamang sa ugnayan ng tao sa kanyang kapuwa
kundi sa ugnayan din niya sa kalipunan.

B. Bilugan ang titik ng tamang sagot.

6. Ano ang tamang pagpapatupad sa katarungan?
a. Bigyan ng limos ang mga nasa kalsadang namamalimos.

8
 b. Tumawid sa tamang tawiran
c. Ikulong ang mga lumalabag sa batas.
d. Patawarin silang mga humihingi ng tawad.

7. Ano ang pangunahing prinsipyo ng Katarungan?

a. Palaging nakasasalamuha ang kapuwa
b. Paggalang sa Karapatan ng bawat isa.
c. Tutulong ang mga mayayaman sa mga mahihirap
d. May ugnayan na namamagitan sa dalawang tao

8. Ngayon panahon ng pandemya, alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng

katarungan?
a. Saluduhan ang mga frontliner ng bansa
b. Gumawa ng tula para sa mga frontliners
c. Manatili sa tahanan para mapadali ang trabaho ng frontliners
d. Lumabas ng tahanan para madaming trabaho ang frontliners.

9. Ang sumusunod ay mabisang pagsasanay sa pagiging makatarungan maliban sa:

a. Pag-unawa sa kamag-aral na palaging natutulog sa klase.
b. Paggabay ng magulang sa anak habang ito ay lumalaki.
c. Pagninilay sa mga nagawa sa buong araw bago matulog sa gabi.
d. Pagsisikap na gumawa ng mga mabubuting bagay para sa kapuwa araw-araw.
10. “Ang batas ay para sa tao at hindi ang tao para sa batas.” Ano ang kahuluga
ng pahayag na ito?
a. Nakatakda na ang mga batas na kailangang sundin ng tao habang siya
ay nabubuhay.
b. Ang mga itinakda na batas ay para sa ikabubuti ng tao kaya dapat niyang
sundin ang lahat ng mga ito.
c. Malalaman ng tao ang mangyayari sa kanyang buhay kung susuwayin
niya ang mga itinakda na batas.
d. Itinatakda ang batas upang gabayan ang tao sa kaniyang pamumuhay at
hindi upang diktahan nito ang kanyang buhay.

11. Ngayon panahon ng pandemya, maraming mga kabataan, magulang, empleyado ang
nasa tahanan upang mag-aral at magtrabaho. Ang pangungusap ay tama o mali?
a. Tama, dahil ito ay kagustuhan ng mga nagtratrabaho at magulang.
b. Tama, upang maipagpatuloy at mapahalagahan ang buhay ng bawat isa.
c. Mali, pamahalaan lang ang may gusto ng work from home.
d. Mali, wala naman namamatay sa COVID 19 na mahirap.

12. Alin sa mga sumusunod ang hindi nagpapakita ng katarungang panlipunan?

a. Dinala ni Laura ang napulot na wallet sa guidance office upang maisoli sa may-ari.
b. Pinagbubuti ni Clarence ang kaniyang pag-aaral para sa kaniyang mga magulang.
c. Nakita ni Michelle ang simula ng away ng kaniyang kamag-aral at nagpasiyang
sarilinin na lang ito kahit nagtatanong ang guro.
d. Sa isang mall, napag-alaman ni Joshua na ang umiiyak na bata ay nahiwalay sa
kaniyang mga kasama kaya nagdesisyon siyang dalhin ito sa information ng mall
upang maianunsyo ang pangalan ng kasama ng bata.

9
 13. Suriin ang sitwasyon, alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng kawalan ng
katarungan?
a. Nagkaroon ng rally at hindi nasunod ang physical distancing sa isang
pagpupulong.
b. Hindi pinapasok sa palengke ang isang senior citizen dahil walang face shield.
c. Ayon sa balita, hinuli ng kapwa pulis ang isang pulis na hindi naka proper uniform.
d. Patuloy ang pag-aaral sa kabila ng pandemya.

14. Nahuli ng kanyang guro si Alyzza na nagpapakopya sa kanyang kaibigan sa oras ng

pagsusulit. Nagawa lamang ito dahil sa patuloy na pangungulit at panunumbat. Nang
ipatawag ng guro sinisi ni Alyzza ang kanyang kaibigan. May katarungan ba sa
sitwasyon?
a. Meron, dahil ginusto ni Alyzza na pakopyahin ang kaibigan
b. Meron, dahil kahit gusto ng kaibigan at ginusto na rin nya na magpakopya.
c. Wala, dahil mali ang pagpapakopya at walang maidudulot na mabuti.
d. Wala, ang katarungan ay hindi nakamit.

15. Hinuli si Diego sa kanilang lugar, at napatunayan sa hukuman na siya ay

napagbintangan lamang at nakalaya. Nakamit ba ni Diego ang katarungan?
a. Oo, dahil nakalaya siya
b. Oo, dahil naibigay kung ano ang dapat sa kanya.
c. Hindi, dahil nakulong pa din sya.
d. Hindi, dahil masama sya.

Karagdagang Gawain
Ngayon na alam mo na ang kahulugan at palatandaan ng katarungan panlipunan, ikaw
ay may potensyal na palawakain ang iyong kaalaman. Nais kong gawin mo ang karagdagang
gawaing ito.

Panuto: Gamit ang iyong karanasan bilang isang mag-aaral, paano mo ipapakita ang
katarungan sa loob ng paaralan.

10
 IKATLONG LINGGO

MODYUL 10: PAMAMAHALA SA PAGGAMIT NG ORAS

ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?

“Time is Gold” , sabi nila. Sadyang mapanghamon ang pagtakbo ng oras at

kung paano mapamahalaan ang paggamit nito sa pamamagitan ng paggawa na may
kalidad o kagalingan sa paggawa sa anumang aspekto ng ating buhay. Paano natin
hinaharap ang hamong ito sa araw-araw upang mapaunlad ang ating mga talento at
kakayahan , maging pruduktibo at makabahagi sa kaunlaran ng ating pamilya at sa
ating ekonomiya sa ating bansa.
Inaasahang masasagot mo ang mahalagang tanong na; Bakit Kailangang magkaroon
ng kagalingan sa paggawa na may pamamahala sa paggamit ng oras at paglilingkod
upang maiangat ang sarili , kapuwa, mapaunlad ang ekonomiya ng bansa at
mapasalamatan ang Diyos sa talentong ipinagkaloob sa atin ? Sa modyul na ito,
inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa:

Layunin:

1. Naipaliliwanag na kailangan ang kagalingan sa paggawa at paglilingkod na

may wastong pamamahala sa oras upang maiangat sa sarili, mapaunlad ang
ekonomiya ng bansa at mapasalamatan ang Diyos sa mga talentong kanyang
kaloob (EsP9KP-IIIb-11.3).

2. Nakapagtatapos ng isang gawain o produkto na mayroong kalidad o

Kagalingan sa paggawa at wastong pamamahala sa oras (EsPK9-IIIb-11.4).

SUBUKIN
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat tanong . Piliin ang titik at bilugan ang
pinakatamang sagot.

1. “Ang oras ay kaloob na pinagkakatiwala ng Diyos sa tao.” Ano ang kahulugan

nito?
a. Masuwerte ang tao dahil binibigyan siya ng oras.
b. Malaya ang tao na gamitin ang oras para sa lahat ng bagay na gusto
niyang gawin
c. Ang tao ang nagmamay-ari sa oras dahil ipinagkakatiwala ito sa kaniya.
d. Tungkulin ng taong gamitin ang oras nang mapnagutan para sa kabutihan
niya, ng kaniyang kapuwa at ng bansa.

2. Aling kakayahan ng tao ang tumutukoy sa epekto at produktibong paggamit ng

oras sa anumang aspekto?

11
 a. Pamamahala ng oras
b. Nagagawa ang lahat na gawaing bahay
c. Marami ang nasasalihan na organisasyon sa paaralan
d. Pamamahala ng mga patung-patong na proyekto ng mga asignatura

3. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng tunguhin sa paggawa?

a. Mabilis ang paggawa
b. Magkakaroon ng sense of achievement
c. Magiging epektibo sa pamamahala ng paggamit ng oras sa paggawa
d. Matutugunan ang mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng
pagdadalaga /pagbibinata

4. Si Allen ay nagsisikap na gawing “On time” ang “Filipino time.” Alin sa sumusunod
niyang ginagawa ang nagpapakita nito?
a. Laging nagmamadaling umuwi ng bahay
b. Maaga siyang gumigising dahil nagsasanay na siya sa gawing ito.
c. Hindi siya nahuhuli sa “Flag Ceremony” kahit malayo ang kanilang bahay.
d. Nagsisimula siyang mag-aral dalawang linggo bago ang trimestral na
pagtatasa

5. Alin ang nagpapahayag na napamamahalaan ang pagpabukas- bukas?

a. Tutok sa prayoridad
b. May nabuo na tunguhin na gawain
c. Ginagawa agad ang gawain kahit hindi ito nagugustuhan
d. Nagkakaroon ng oras ng pamamahinga, paglilibang,

6. Si Mau ay litung-lito kung ano ang gagawin dahil nagkakataong lahat ng mga
asignatura ay may mga gawain o takdang aralin na kailangang isumite. Alin sa
sumusunod ang mabisang paraan na gagamitin niya sa pagkakataong ito?
a. Magtaka ng tunguhin
b. Gumawa ng prayoritisasyon
c. Bumuo ng iskedyul
d. Pamahalaan ang pagpapabukas-bukas

7. “Bilang kabataan, simulan nang hugutin sa bawat oras mo ang lahat na kaya mong
gawin at lahat na kaloob sa iyo na maaari mong gamitin upang makaambag sa
kaunlaran ng bansa. “ Ano ang kahulugan ng pangungusap na ito?
a. Sulitin ang oras ng paggawa bilang pagtulong sa bansa.
b. Alamin kung ano ang agarang pangangailangan ng bansa.
c. Gamitin ang oras upang tuklasin ang kanyang gawin sa pagpapaunlad
sa bansa.
d. Pamahalaan ang paggamit ng oras at gamitin ang talento at kakayahan para
sa bansa.

8. Paano natin makakamit ang mas mataas na layunin ng paggawa?

a. Pagsisikapan ang mahihirap na gawain
b. Bibilisan ang paggawa upang makahabol sa dedlayn

12
 c. Paggawa nang maayos at pagtatapos ng gawain bago ang takdang oras.
d. Magpapaturo sa kasamahan na sanay sa Gawain upang maging maayos ang
Kalalabasan ng ginawagawa.

9. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng epektibong pag-iiskedyul ng mga gawain?

a. May tunguhin, prayoridad, pamamahinga, paglilibang, pagkakawanggawa.
b. May tunguhin , oras sa prayoridad, pamamahinga, paglilibang, pagkawanggawa
c. May tunguhin, prayoridad , espasyo para sa interapsiyon , pamamahinga,
paglilibang ,pagkawanggaw
d. May tunguhin , oras sa prayoridad, pamamahinga , paglilibang , pagkawanggawa,
master iskedyul

10. Ano ang kahalagahan ng pamamahinga , paglilibang, at pagkawanggawa sa iyo at

sa bansa pagkatapos ng iyong paggawa.
a. Magagamit ang mga ito ayon sa gusto mong gawin para sa sarili at sa
bansa.
b. Magsisilbi ang mga ito na regalo mo sa iyong sarili nang dahil sa iyong
tagumpay sa paggawa.
c. Mapatutunayan ng mga ito ang iyong pagiging katiwala sa oras
d. Mababalanse ng mga ito ang iyong buhay at mapagpapanibago ang iyong
lakas at sigla sa paggawa

11. Ano ang ugali ng mga Pilipino na katumbas ng pagpapabukas – bukas ?

a. Filipino Time b. Manana Habit c. Ningas- Kugon d. Taingang Kawali

12. Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy sa SMART na dapat gamitin sa pagtatakda
ng tunguhin ( goal).
a. Specific – Measurable – Attainable – Realistic – Time Bound
b. Specific – Measurable – Attainable – Realiable – Time Bound
c. Specific – Manageable – Attainable – Time Bound
d. Specific – Manageable – Attainable – Reliable -Time Bound

13. Ano ang tumutukoy sa pagsisikap ng isang tao na gawin o tapusin ang isang
gawain ng buong puso at may malinaw na layunin sa paggawa
a. Disiplina sa Sarili b. Kasipagan c. Pagtityaga d. Pagtitiwala sa Sarili

14. Saan nakikita ang tunay na halaga ng paggawa?

a. Sa proseso na pinagdaanan bago malikha ang isang produkto.
b. Sa kalidad ng produkto na nilikha ng tao.
c. Sa haba ng panahon na ginugol upang malikha ang isang produkto
d. Sa katotohanan na ang gumagawa o lumikha ng produkto ay tao.

15. Ano ang tumutukoy sa yugto ng paggawa ng plano na gabay sa pagbuo ng isang
gawain o produkto?
a. Pagkatuto bago ang paggawa c. Pagkatuto sa kabuuan ng gawain
b. Pagkatuto habang ginagawa d. Pagkatuto pagkatapos ng gawin ang
isang gawain

13
BALIKAN

Nauunawaan mo na ang tunay na kahalagahan ng paggawa , upang malaman

mo na ito ay daan upang makamit mo ang iyong kaganapan bilang tao. Mahalagang
laging isaalang- alang ang kalidad ng serbisyong ibinigay o produktong ginawa upang
maging gawi ng bawat kabataan ang kagalingan sa paggawa. Balikan ang ilang mga
salitang mahalagang natalakay sa Kagalingan sa Paggawa sa pamamagitan ng pagsasaayos
ng mga letra.

1. M L K H I N A A I -

2. W A L F O Y G O O L C E -

3. P P G P H A G A A L A A A -

4. A W G A G P A -

5. Y A S A A N A K N -

TUKLASIN
Panuto: Gamit ang talahanayan, tukuyin mo ang iyong sariling paraan ng pamamahala
sa paggamit mo ng oras sa paggawa. Gawing batayan ang mga ginawa mo sa
nagdaang mga araw . Isulat ang mga hinihingi na impormasyon ng bawat kolum.

Paraan ng Napamahalaan
Mga Gawain Paggamit ng Dahilan ang Oras Naidudulot sa
Oras Oo / Hindi Akin at sa Iba
Halimbawa:

1. Paglinis ng Hindi naglilinis Nanood pa Hindi Napagalitan ako

Bahay agad ng TV ng aking nakata-
kinaumagahan tangdang kapatid

2. Pag-aaral
sa mga Gumawa ng Nais kong Oo Naging handa sa
asignatura sa iskedyul ng mapag- pagsusulit at naging
unang mga aralan lahat mataas ang mga
markahan asignaturang bago pa ang marka
pinag-aralan araw ng
Unang Natuwa ang
Markahan mga magulang

Sagutin ang sumusunod na tanong:

1. Ayon sa iyong talahanayan, paano mo pinamahalaan ang paggamit ng iyong oras ?
Ipaliwanag.

14
2. Ano ang natuklasan mo sa iyong paraan ng pamamahala ng paggamit ng oras sa
paggawa? Ipaliwanag.

3. Bakit mahalagang tukuyin ang paraan ng pamamahala sa paggamit ng oras sa

paggawa?

IKAAPAT NA LINGGO

SURIIN

Pamamahala sa Paggamit ng Oras sa Paggawa na may Kalidad.

Ang oras ay kaloob na ipinagkakatiwala sa tao . Tayo ay ginawang katiwala ng
Diyos sa maraming bagay -isa na rito ang oras .Bilang katiwala , may tungkulin tayo na
gamitin ang oras na may pananagutan sapagkat ito ay HINDI na maibabalik kailanman.

Ang Oras di tulad ng salapi na maaaring ipunin. Ang pamamahala sa oras ay

ang kakayahan na epektibo at produktibong paagamit nito sa paggawa. Ito ay pagkontrol
sa dami ng oras na gugugulin sa isang tiyak na gawain. Sa pamamagitan ng
pamamahala sa paggamit ng oras tataas ang produktibidad, pagkamabisa , at kagalingan
sa paggawa.

Pagtakda ng Tunguhin sa Paggawa

Specific Measurable Attainable Realistic Time Bound

1. Specific ( Tiyak) – Tiyak ang iyong tunguhin kung ikaw ay nakasisiguro na ito ang
iyong nais na mangyari sa iyong paggawa.

2. Measurable ( Nasusukat ) - Kailangan na ang isusulat mo na tunguhin sa iyong

paggawa ay kaya mong gawin at isakatuparan . Dapat mo ring pagnilayang
Mabuti kung ito ba ay tumutugma sa iyong mga kakayahan sapagkat kung
hindi mo rin ito maisakatuparan.

3. Attainable ( Naaabot ) - Ang tunguhin mo ay makatotohanan, maaabot, at

mapanghamon . Nararapat ang masusi mong pagpapsiya para rito. Kailangang
mong isaalang- alang ang mga kakaharapin mong hamon sa proseso ng iyong
paggawa.

4. Realistic ( Reyalistiko ) - Mahalagang tingnan mo ang kaangkupan ng iyong

gawain sa pagtugon sa pangangailangan ng iyong kapuwa at timbangin mo ang
mga ito upang makita mo ang higit na makabubuti. Maiangat mo ring suriin ang
kaangkupan nito ayon sa proyoridad mo sa paggawa.

5. Time Bond ( Nasusukat sa panahon ) – Kailangan na magbigay ka na takdang

panahon o oras kung kailan mo maisasakatuparan ang iyong tunguhin. Ang haba
ng panahong gugulin mo ay may kaugnayan sa pagtupad nito. Kailangan dito
ang pagpapasiya nang may katalinuhan.

15
PANGANGASIWA O PAMAMAHALA NG ORAS

Pagsisimula sa Tamang Oras .Ang bawat gagawin ay kailangang simulan sa itinakdang

oras. Ito ay sa pamamagitan ng pagkakaroon ng tunay na pagbabago na walang iba kundi
gawing, “On Time” ang “Filipino Time”.

Pamamahala sa Pagpapabukas ( Manana habit ). Ang manana habit ay ang puwang

mula sa oras na binabalak mong gawin ang isang bagay at sa aktuwal na oras ng
paggawa . Makabubuting alamin ang mga sirkumstansiya at mga dahilan ng iyong
pagpapabukas nang sa gayun ay mapamahalaan mo ito.

Mga indikasyon ng Pagpapabukas-bukas

● Paghahanap ng dahilan na iwanan ang isang gawaing nasa mataas na prayoridad,
● Pagpapaliban ng isang gawain dahil hindi mo pa ito gustong gawin,
● Paggawa ng isang bagay na hindi kasing halaga sa mga nakalista sa iyong
prayridad.
● Paghihintay kung kailan malapit na ang dedlayn (deadline) saka pa lamang gagawa.

Mga Paraan upang Mapagtagumpayan ang Magpabukas-bukas

1. Tukuyin kung anong mangyayari kung hindi makumpleto ang gawain.
2. Paalalahanan mo ang iyong sarili na mahalaga ang mararamdaman ng taong
nakatataas sa iyo sa hindi mo paggawa sa ipinapagawa niya sa iyo.
3. Pagpasiyahan ang mga paraan ng pagbibigay mo ng gantimpala sa iyong sarili
kapag makumpleto mo ang gawain na ayaw mong gawin.
4. Hilingin sa kasama mo sa paggawa na ipaalala sa iyo kung ginagawa mo na ba
ang bagay na sinabi mong gawin.
5. Paalalahanan ang iyong sarili na hindi mo kailangang magustuhan ang gawain
upang gawin ito.
6. Planuhin ang iyong araw ayon sa kung ano ang pinakamahalagang mga bagay
na kailangan mong tapusin sa araw na iyon.
7. Unahin ang pinakamadali o pinakamabilis na gawain upang maramdaman mo
ang tuwa na may natapos ka at magkaroon ng positibong disposisyon sa
kasunod na Gawain.
8. Humingi ng payo sa iba na may kasanayan lalo na kung hindi mo pa
nararanasan ang paggawa ng ganitong gawain.

Prayoritasyon. Ito ang pagtatakda kung anong mga gawain ang dapat gawin at
tapusin sa takdang oras . Sa pamamagitan nito , mapamahalaan mo ang paggamit ng
iyong oras at matupad ang iyong mga tunguhin.

Mga Hakbang sa Pangangasiwa ng Oras

● Pagtukoy sa iyong layunin na magbibigay ng direksiyon sa nais mong matupad .
Magplano para sa iyong buhay.
● Pagtukoy sa kung ano ang iyong pangangailangan sa kinahaharap na gawain .
● Pagtasa sa mga gawain . Kung ito ay malawak , simulan sa pinakamaliit na gawain
. Ang pagsisimula sa pinakapayak at madaling gawain ay makapagdudulot ng
kasiyahan o sense of achievement.

16
● Pag-aayos ng mga kongkretong hakbang o plano ng pagkilos upang matapos ng
maayos . Magtakda ng araw kung kalian tatapusin ang gawain . Iwasang malihis sa
ibang gawain. Mag-focus.
● Gumawa . Itakda ang oras . Gantimpalaan ang sarili sa tuwing may natatapos na
gawain.
● Tasahin kung nagawa ang nararapat gawin. Maging matiyaga at kapaki- pakinabang
. Huwag susuko.

Pagkakaiba sa Importante at sa Kailangan Agad

Paano ba nagkakaiba ang importanteng gawin at ang kailangang gawin agad? Upang
masagot ang tanong na ito kilalanin mo kung ang kailangang gawin agad na hinihingi sa iyo
ay tunay ba na mahalaga ayon sa kaugnayan nito sa iyong tunguhinm prayoridad at sa papel
mo sa sitwasyong iyong kinaroroonan.

Pagkilos nang may Kamalayan sa Agarang Pangangailangan

Ang malalim na kamalayan sa kahalagahan ng paggawa ay makatutulong sap ag-
unlad ng lipunan. Bilang kabataan na punong-puno ng kaloob na enerhiya at nag-uumapaw
na kasiglahan, responsibilidad mo na simulant nang hugutin sa bawat oraas mo-lahat na kaya
mong gawin at lahat ng biyaya na maaring gamitin upang makaambag sa kaunlaran ng bansa.
Ang kamalayang ito sa agarang pangangailangan ng ating bansa ay lumilitaw nang
dahil sa nagag-iiwanan na tayo sa ating mga kalapit na bansa.
Sa paggawa at pag-aaral, ang ugaling mañana nating mga Pilipino na katumbas sa
pagpapabukas-bukas ay kailangang nang wakasan.

PAMAMAHINGA, PAGLILIBANG AT PAGKAKAWANGGAWA

Ang paglalaan ng oras para sa pamamahinga, paglilibang at pagkakawanggawa
pagkatapos ng iyong paggawa ay magbibigay balance sa iyong buhay. Magbibigay-
daan ang mga ito na magkaroon ka ng panahon kung saan mas makatutulong ka sa
pagpapaunlad ng bansa.

Sa pamamahinga at paglilibang, iminumulat ka na maging sensitibo sa kakailanganing

pangangalaga ng iyong sarili sa larangan ng paggawa. Sa pagkakawanggawa naman,
makikita mo ang kahalagahan na matugunan ang pangangailangan ng iyong naghihirap na
kapuwa at ang epekto nito sa bansa.

PAGYAMANIN
Panuto: Sagutin ang sumusunod na tanong sa kuwaderno.
1. Ipaliwanag: Ang oras ay kaloob na ipinagkatiwala ng Diyos sa tao.”

2. Bakit mahalaga ang pagtakda ng tunguhin sa paggawa at ano ang mabisang

paraan sa pagbuo nito ?

17
ISAGAWA

Panuto: Mula sa pagkatuto sa babasahin, punan ang graphic organizer sa ibaba.

Gawing gabay ang mga larawang nasa kahon upang matukoy ang mga salita na
kukumpleto nito.

ISAISIP
Panuto: Isulat sa journal . Bilang isang mag-aaral , bakit kailangan ang kagalingan sa
paggawa at paglilingkod na may wastong pamamahala sa oras upang maiangat ang
sarili , mapaunlad ang ekonomiya ng bansa at mapasalamatan ang Diyos sa mga
talentong kanyang kaloob ?

Kagalingan sa Paggawa na may Wastong Pamamahala sa Oras

18
TAYAHIN

Panuto: Basahin at unawain ang mga katanungan. Isulat ang letra ng tamang sagot
sa kuwaderno.
1. Ano ang mabisang paraan upang mapangasiwaan ang mga bagay na mahalaga
sa iyo at sa iyong paggawa ?
A. Pagkakaroon ng iskedyul
C. Pagsisimula sa tamang oras
B. Pagpapabukas- bukas ng mga Gawain
D. Pagtapos ng Gawain bago ang takdang oras

2. Ang bawat tao ay pinagkalooban lamang ng Diyos ng 24 oras sa loob ng isang

araw sa isang linggo. Kapag ang oras ay lumipas na, hindi na ito maaring ibalik, ni
hindi na makahihiram o makauutang kaninuman ng karagdagang oras para iyong
magamit. Ano ang nais ipakahulugan nito?
A. Dapat pamahalaan ang oras dahil ito ay pirmihan na pasulong lamang
B. Ang mabuting katiwala ay ginagamit ang oras sa sariling pag-unlad lamang
C. Mahalagang mayroon kang sapat na oras upang magamit sa pamamahinga
at paglilibang
D. Bilang katiwala tinatawag tayo na gamitin ang oras nang may pananagutan
sapagkat hindi na ito maibabalik kalian man.

3. Alin sa mga sumusunod ang HINDI hakbang sa pagbuo ng iskedyul?

A. Pagtatala ng tunguhin
B. Pagkakroon ng “master schedule”
C. Seguraduhing nasa iskedyul ang oras para sa pamamahinga
D. Gumagawa ng tsart at isulat dito ang lahat na nakatakdang Gawain
na alam mo

4. Naglista si Flor ng kanyang mga tunguhin sa paggawa upang hindi siya

mahirapan sa pagtapos sa mga ito sa tamang oras. Sa kanyang paggawa ay siniguro
niyang ito ay makatotohanan at mapanghamon. Alin sa mga gabay sa pagtatakda ng
tunguhin ang nabigyan niya ng pagpapahalaga ?
A. Naaabot B. Nasusukat C. Realistiko D. Tiyak

5. Ano ang gawain na tumutukoy sa tahasang aksiyon ng pagkontrol ng dami ng

oras na gugugulin sa isang ispisipikong gawain?
A. Pag-iiskedyul C. Pagtatakda ng oras
B. Pamamahala sa oras D. Prayoritasyon

6. Ano ang mabuting maidudulot kung matatapos mo ang mga gawain sa takdang
panahon?
A. Makakapagpahinga agad C. Makagagawa ng madami
B. May panahon para sa sarili D. Magkakaroon ng balance sa buhay

7. Mahalaga ang pagkakaroon ng sapat na oras sa mga sumusunod MALIBAN sa:

A. Oras sa pamilya C. Oras para sa pagkikipag-ugnayan sa Diyos
B. Oras sa paglilibang D. Oras para sa pakikipag-usap sa mga kaibigan

19
8. Ano ang dapat mong itinakda upang masimulan ang epektibong pamamahala sa
paggamit ng oras?
A. Layunin B. Takdang Araw C. Iskedyul D. Tunguhin (Goal)

9. Ano ang ugali ng mga Pilipino na katumbas ng pagpapabukas- bukas ?

A. Filipino Time B. Manana Habit C. Ningas-kugon D. Taingang Kawali

10. Bakit mahalaga ang prayoritasyon ?

A. Dahil dito maiisa-isa mo ang mga gawain
B. Dahil dito matuto kang maglista ng itinakdang gawain sa iyo
C. Dahil dito maipapaalala sa iyo ang iyong mga tunguhin gaano
man ito karami
D. Dahil dito mapapamahalaan mo ang iyong oras at matutupad mo
ang iyong tunguhin

Panuto: Tama at Mali : Tukuyin kung ang mga sumusunod na pangungusap ay

nagsasaad ng wastong diwa.

11. Ang oras ay kaloob ng Diyos na ipinagkakatiwala sa tao.

12. May tungkulin ang tao na gamitin ang oras ayon sa kanyang nais.
13. Ang oras ay tulad ng salapi na maaaring ipunin.
14. Ang pamamahala sa oras ay ang kakayahan sa epektibo at produktibong
paggamit nito sa paggawa ng may kalidad.
15. Nagsisimula sa pinakapayak at madaling gawain ay makapagdudulot ng kasiyahan.

20
9
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikatlong Markahan
KAGALINGAN SA PAGGAWA

ILLUSTRATION: RICARDO B. RUIZ

LAYOUT: ARVIN C. AUSTRIA
IB N
I
B AA
IL
G AL
A AH
N AM
PI G P
II N
D ARI
IN AG-A
P

Department of Education ● Republic of the Philippines

H
Edukasyon sa Pagpapakatao 9
Kagamitang Pagkatuto – Learning Packets sa EsP
Ikatlong Markahan - Modyul 11: Kasipagan, Pagpupunyagi, Pagtitipid, at Wastong
Pamamahala sa Naimpok

Unang Edisyon, 2020

Sinasaad sa Batas Republika 8293, section 176: “No copyright shall subsist in any
work of the Government of the Philippines. However, prior approval of the government agency
or office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work for profit.
Such agency or office may, among other things, impose as a condition the payment of
royalties.”

Ang mga hiniram na kagamitan gaya ng awit, kuwento, tula, larawan, ngalan ng mga
tatak, at iba pa na nakalagay sa kagamitang ito ay pagmamay-ari ng kani-kaniyang tao na
may karapatang-ari sa mga iyon. Ginawa ang lahat ng magagawa upang matunton at
makahingi ng permiso sa mga nagmamay-ari ng mga nabanggit na kagamitan upang
mailagay sa kagamitang ito. Ang mga may-akda at naglimbag nito ay walang pag-aangkin na
anoman sa mga nagtataglay ng karapatang-ari niyon.

Inilimbag ng Kagawaran ng Edukasyon, Division of City Schools – Valenzuela

Awtor: Merly C. Coralde; Elenita A. Lupig

Patnugot: Edna A. Prudente
Katuwang na Patnugot: Maria Eugel Q. Adofina
Tagasuri: Rosarie R. Carlos, Ma. Lorena Z. Dela Cruz
Tagalapat: Rudolf S. Ng
Tagapamahala:
Meliton P. Zurbano, Schools Division Superintendent – OIC
Filmore R. Caballero, Chief – Curriculum Implementation Division
Baltazar M. Gayem, Chief – School Governance Operations Division
Jean A. Tropel, Education Program Supervisor – Learning Resources
Sofia SD. Quilbio, Public Schools District Supervisor
Edna A. Prudente, Education Program Supervisor – Edukasyon sa Pagpapakatao

Inilimbag sa Pilipinas ng _________________________

Department of Education Valenzuela
Office Address: Pio Valenzuela Street, Marulas, Valenzuela City
Telefax: 08-292-4340
E-mail Address sdovalenzuela@deped.gov.ph
E-

2
 IKA-LIMANG LINGGO

MODYUL 11: KASIPAGAN, PAGPUPUNYAGI, PAGTITIPID, AT WASTONG

PAMAMAHALA SA NAIMPOK

ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?

Sa modyul na ito mas lalo kang bigyan ng sapat na pagkaunawa sa mga katangian
na dapat taglayin ng isang manggagawa. Sa pamamagitan nito matutulungan ka hindi lamang
upang mapaunlad ang iyong sarili kundi mapaunlad ang bansa na iyong kinabibilangan at
mula rito ay masasagot mo ang Mahalagang Tanong na: Bakit mahalaga ang Kasipagan,
Pagpupunyagi, Pagtitipid at Wastong Pamamahala sa Naimpok?
Handa ka na ba? Simulan mo nang tuklasin ang susi ng iyong pag-unlad. Sa
modyul na ito, inaasahang maipamalas mo ang sumusunod na kaalaman, kakayahan, at
pag-unawa.

Layunin:
1. Natutukoy ang mga indikasyon ng taong masipag , nagpupunyagi sa paggawa,
nagtitipid at pinamamahalaan ang naimpok (EsP9KP-IIIe-12.1).

2. Nakagagawa ng journal ng mga gawaing natapos nang pinaghandaan, ayon sa

pamantayan at may motibasyon sa paggawa (EsP9KP-IIIe-12.2).

3. Napatutunayan na: a. Ang kaspagan na nakatuon sa disiplinado at produktibong

gawain na naaayon sa itinakdang mithiin ay kailangan upang umunlad ang sariling
pagkatao, kapuwa , lipunan , at bansa. Ang mga hirap, pagod , at pagdurusa ay
nadadaig ng pagpupunyagi tungo sa pagtupad ng itinakdang mithiin (EsP9KP-IIIe-
12.3).

4. Nakagagawa ng Chart ng pagsunod sa hakbang upang matupad ang itinakdang

gawain ng may kasipagan at pagpupunyagi (EsP9KP-IIIe-12.4).

SUBUKIN
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga aytem. Piliin ang titik at bilugan ang
pinakatamang sagot.

1. Ano ang ibig sabihin ng saknong ng isang tula?. “Marami ang nagtuturing na mahirap
daw itong buhay. Araw- araw ay paggawang tila rin walang humpay, Datapuwat isang
pantas ang nagbadya at nagsaysay; Tagumpay ay nakakamit kapag tao ay masiklay.”
a. Mahirap ang buhay kaya’t ang tao ay kinakailangan na magtiis.
b. Kahit mahirap ang buhay ang tao ay dapat na maging marangal.
c. Sa kabila ng kahirapan, ang tao ay kinakailangan na maging masipag.
d. Mahirap man ang buhay ang tao ay hindi dapat mawalan ng pag-asa.

3
2. Alin ang hindi kahulugan ng kasipagan ?
a. Ito ay pagsisikap na gawin o tapusin ang isang gawain na mayroong kalidad.
b. Ito ay pagtingin ng kasiyahan at positibo sa isang gawain
c. Nakatutulong ito sa tao sa kaniyang pakikipagrelasyon sa kaniyang gawain,
kapwa, at lipunan.
d. Tumutulong ito sa tao na malinang ang mabubuting katangian tulad ng tiwala
sa sarili, mahabang pasensiya, katapatan ,at disiplina.

3. Si Rony ay sadyang masipag, hindi siya nagmamadali sa kaniyang mga gawain at

sinisiguro niya na magiging maayos ang kalalabasan nito. Ano kayang palatandaan sa
kasipagan ang taglay ni Romy?
a. Hindi umiiwas sa anumang gawain
b. Ginagawa ang gawain nang may pagmamahal
c. Nagbibigay ng buong kakayahan sa paggawa
d. Hindi nagrereklamo sa ginagawa

4. Ang isa sa palatandaan ng taong nagtataglay ng kasipagan ay hindi pag- iwas sa

anumang gawain. Alin sa mga halimbawa ang nagpapakita nito?
a. Si Marife ay hindi na kailangan pang utusan ng kaniyang ina sa gawaing
bahay. Siya ay gumagawa nang mayroong pagkukusa.
b. Si Jazmine ay palaging nagbibigay ng kaniyang malasakit sa anumang gawain
na ipinapagawa sa kaniya ng kaniyang ina.
c. Masipag mag-aaral si Hans; sa tuwing siya ay nag-aaral ay ibinibigay niya
ang kaniyang panahon at oras dito nang buong husay.
d. Sa tuwing gumagawa ng proyekto sa paaralan si Marianne ay hindi niya
ginagawa ito basta lamang matapos, kundi naghahanap siya ng perpeksiyon
dito.

5. Alin ang may kahulugan na ang pagtitiyaga na maaabot o makukuha ang mithiin o
layunin sa buhay na may kalakip na pagtitiis at determinasyon.
a. Kasipagan b. Katatagan c. Pagsisikap d. Pagpupunyagi

6. Alin ang kakambal ng pagbibigay na nagtuturo sa tao na gamitin ito upang higit na
makapagbibigay sa iba.
a. Pag-iimpok b. Pagtulong c. Pagtitipid d. Pagkakawanggawa

7. Ano ang naglalarawan sa pinakamahalagang paraan ng pagtitipid?

a. maging mapagkumbaba at matutong makuntento
b. maging mapagbigay at matutong tumulong
c. maging maingat sa paggastos at matutong maging simple
d. maging masipag at matutong maging matiyaga

8. Ano ang sinasabi ng Teorya ni Maslow. The Heirarchy of Needs, tungkol sa pera ?
a. Ang pera ay nagsisilbing pantulong sa araw-araw na kailangan.
b. Ang pera ay dapat nating ingatan at huwag sayangin.
c. Ang pera ay tumutulong sa tao na maramdaman ang kaniyang seguridad
sa buhay lalo na sa hinaharap.
d.Lahat na nabanggit.

4
9. Ang mga sumusunod ay dahilan kung bakit dapat na mag-impok ang tao ayon kay
Francisco Colayco maliban sa:
a. Para sa pagreretiro c. Para maging inspirasyon sa buhay
b. Para sa hangarin sa buhay d. Para sa proteksiyon sa buhay

10. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang hindi dapat taglayin ng tao ang ugaling
katamaran?
a. Ito ang pumapatay sa isang gawain, hanapbuhay , o trabaho
b. Ito ang pumipigil sa tao upang siya ay magtagumpay
c. Ito ay maaaring sumira sa ating kinabukasan
d. Ito ay magdadala ng panganib sa buhay.

11. Isa sa kilalang kumpanya sa Valenzuela ang Uratex . Ang may-ari nito na si Robert
ching ay nagsimula lamang sa pagtitinda ng mga retaso ng foam ngunit ngayon siya ay
isa na sa mga tanyag na personalidad sa ating lungsod. Anong katangian ang kanyang
ipinamalas?
a. Kasipagan c. Pagtitipid
b. Pagkamalikhain d. Tiwala sa sarili

12. Sino sa mga sumusunod ang nagpanukala na ang pag-iimpok ay isang obligasyon at
hindi opsiyonal?
a. Abraham Maslow c. Francisco Colayco
b. Dr. Rafael Guerrero d. Sandy Javier

13. Sino ang Valenzuelano na nagpunyagi at nagsulong ng “Nanay-Teacher” na naging

senador?
a. Rex Gatchalian c. Wesley Gatchalian
b. Sherwin Gatchalian d. William Gatchalian

14. Alin ang hindi palatandaan ng taong nagtataglay ng kasipagan?

a. Nagbibigay ng buong kakayahan sa paggawa.
b. Ginagawa ang Gawain nang may pagmamahal
c. Hindi umiiwas sa anumang gawain
d. Iniiwan ang gawain sa oras ng paggawa

15. Paano n’yo ginagamit sa mabuti ang sarili ninyong pera na ipinagkakatiwala ng
Diyos sa inyo? maliban sa:
a. Pinambibili ng pangangailangan sa bahay tulad ng pagkain
b. Pinambabayad sa kuryente at tubig
c. Ibinabayad sa upa ng bahay
d. Ipinambibili ng masamang bisyo tulad ng droga, alak at sigarilyo.

BALIKAN
Natuklasan mo ang kahalagahan sa kagalingan sa paggawa na may kaakibat
na wastong pamamahala sa oras. Ito ay nagsisilbing instrumento upang ang sarili ay
maiangat at mapaunlad ang ekonomiya ng isang bansa . Ang isang tao na nagpapakita
ng kagalingan sa paggawa ay nakapagtatapos ng isang produkto o gawain na may
kalidad.

5
TUKLASIN
Panuto:
1 .Tingnan ang mga larawan. At iayos ang mga letra ,isulat sa kwaderno.
2. Sagutan ang mga sumusunod na tanong :
a. Sa inyong palagay tinataglay n’yo ba ang mga iyan? Pangatwiran.
b. Ano ang kaugnayan ng mga ito sa paggawa? Ipaliwanag.

ISAKNAGAP UPGAPIGAYNUP DIPPAGITIT

Gawain 2
Panuto: Pag-aralan ang mga comic strip sa ibaba. Isulat ang iyong mga posibleng sagot sa
speech ballon . Gawin ito sa kwaderno.

Natapos mo na ang gawaing bahay na nakatalaga sa iyo. Nakita mo ang iyong

kapatid na hindi pa natatapos ang pinapagawa sa kaniya ng inyong ina sapagkat
napakarami niyang takdang aralin sa araw na iyon. Humihingi ng tulong sa iyo ang
nakababata mong kapatid na gawin muna kung maaari ang gawaing bahay na
nakatalaga sa kaniya. Ikaw naman malapit na ring matapos sa proyekto mo sa EsP.
Ano kaya ang magiging tugon mo dito?

Ate, maari ba na
ikaw muna ang
gumawa ng
pinagagawa ni
nanay?

6
 Sumama ka
sa amin
bukas ng
gabi. Mag-
videoke tayo.

Mga Tanong:

a. Bakit mahalaga ang kasipagan, pagpupunyagi , at pagtitipid at wastong pamamahala

sa naimpok sa buhay ng tao? Ipaliwanag.

b. Paano ito makakatulong sa tao at sa lipunan na kaniyang kinabibilangan ?

IKAANIM NA LINGGO

SURIIN
Ano ng ba ang kahulugan ng kasipagan?

KASIPAGAN. Ito ay tumutukoy sa pagsisikap na gawin o tapusin ang isang gawain na

mayroong kalidad. Ito ay tumutulong sa tao upang mapaunlad niya ang kaniyang pagkatao.

Ito ay nagpapakita na ang kasipagan ay dapat ISAISIP, ISAPUSO, AT ISAGAWA ng

bawat isang nilikha kung walang sipag ang isang tao, wala siyang matatapos na
gawain, kung kaya’t kaakibat ng sipag at tiyaga na kung wala ang mga ito , mahihirapan
ang tao na makaahon sa buhay .

Mga mabubuting katangian ng tao may kasipagan:

1. Tiwala sa sarili
2. Mahabang pasensiya
3. Katapatan
4. Integridad
5. Disiplina

Mga Palatandaan ng taong nagtataglay ng kasipagan.

1. Nagbibigay ng buong kakayahan sa paggawa. Ang taong masipag ay hindi
nagmamadali sa kaniyang ginagawa. Hindi siya nagpapabaya , ibinibigay niya ang
kaniyang buong kakayahan likas , at panahon upang matapos niya ito nang buong
husay.

2. Ginagawa ang gawain nang may pagmamahal. Ibinibigay niya ang kaniyang puso
sa kaniyang ginagawa – ibig sabihin, Naroroon ang kaniyang malasakit.

7
 3. Hindi umiiwas sa anumang gawain. Hindi na niya kailangan pang utusan o sabihan
bagkus siya ay mayroong kapalit.

KATAMARAN Ito ay kabaliktaran ng kasipagan. Ito ang pumapatay sa isang gawain,

hanapbuhay o trabaho. Ito ang pumipigil sa tao upang siya ay magtagumpay.

PAGPUPUNYAGI. Ito ay pagtitiyaga na maaabot o makukuha ang iyong layunin o

mithiin sa buhay. May kalakip na pagtitiyaga, pagtitiis, kasipagan, determinasyon. Ito ay
pagtanggap sa mga hamon o pagsubok ng may kahinahunan at hindi nagrereklamo. Ito
ay patuloy na pagsubok ng mga gawain hanggat hindi nakakamit ang mithiin. Ito ay
halagang katangian na makatutulong upang magtagumpay ang isang tao. Sa kabila ng
mga balakid at mga problema na kaniyang susuungin ay hindi siya dapat panghinaan
ng loob bagkus kinakailangan na magpatuloy at maging matatag.

PAGTITIPID. Ito ay kakambal ng pagbibigay. Ito ay isang birtud na nagtuturo sa tao na

hindi lamang mamuhay nang masagana , kundi gamitin ang perang natipid upang
makatulong sa mga nangangailangan. Ang pagtitipid ay hindi paggasta ng pera nang walang
saysay. Sapagkat dapat mong mahalin ang bunga ng iyong ginawang pagsisikap at
pagtitiyaga.

PAG-IIMPOK. Ito ay paraan upang makapag -save o makapag ipon ng salapi,na siyang
magagamit sa ating pangangailangan sa takdang panahon.

Bakit kailangan na mag-impok ng pera ?

Ayon sa Teorya ni Maslow, The Hierrchy of Needs, ang pera ay makatutulong
sa tao na maramdaman ang kaniyang seguridad sa buhay lalo na sa hinaharap. Kaya’t
dapat pahalagahan ang ating naipon. Sapagkat hindi napupulot ang pera , hindi ito
mapipitas sa mga puno, o di kaya hindi ito nalalaglag mula sa langit.

“Ang pera ay pinagpapaguran upang kitain ito. Kaya kailangan na

gastusin ito sa tama upang huwag itong mawala.”

Tatlong dahilan kung bakit kailangan na mag-impok ng tao , ayon kay Francisco
Colayco (financial expert):
1. Proteksiyon sa buhay.
2. Hangarin sa buhay
3. Pagreretiro

Ayon kay Francisco Colayco , kinakailangan na tratuhin ang pag- iimpok na isang
Obligasyon at hindi Opsiyonal. Gaano man kalaki o kaliit ang kinikita ay Obligasyon natin
sa sarili ang pag-iimpok.

PAGYAMANIN
Panuto: Gumawa ng Journal , paano kung ang isang tao ay hindi nagtataglay ng
kasipagan , pagpupunyagi, pagtitipid , at wastong pamamahala sa naimpok. Ano kaya
ang mangyayari sa kaniyang buhay ?

8
ISAISIP
Panuto: Sumulat ng isang pagninilay gamit ang pormat sa ibaba.

Ano-anong hakbang ang

Ano ang aking
Ano-ano ang konsepto at aking gagawin upang
pagkakaunawa at
kaalamang pumukaw sa mailapat ang mga pang-
reyalisasyon sa bawat
akin? unawa at reyalisasyong ito
konsepto at kaalamang ito
sa aking buhay?

ISAGAWA
Panuto: Isulat sa chart ang mga itinakdang gawain sa araw-araw at kung ito ay
natutupad ng may kasipagan at pagpupunyagi. Isulat ang mga hakbang kung paano
mo ito isasagawa.

Araw Gawain Hakbang

Lunes
Martes
Miyerkules
Huwebes
Biyernes
Sabado
Linggo

TAYAHIN
I. Panuto: Basahin mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong. Piliin ang
pinakaangkop na sagot at isulat ang titik nito sa sagutang papel.

1. Alin ang hindi palatandaan ng taong nagtataglay ng kasipagan.

a. Ginagawa ang gawain nang may pagmamahal
b. Hindi umiiwas sa anumang gawain
c. Nagbibigay ng buong kakayahan sa paggawa
d. Umiiwas sa mga utos ng kaniyang amo sa oras ng kaniyang paggawa

9
2. Ang pagpupunyagi ay pagtitiyaga na maaabot o makukuha ang iyong layunin o mithiin
sa buhay. Alin ang hindi kalakip nito?
a. Pagtitiis b. Kasipagan c. Pagmamalasakit d. determinasyon

3. The Heirarchy of Needs, tungkol sa pera . Ano ang sinasabi ng Teorya ni Maslow?
a. Ang pera ay nagbibigay sa tao ng kasiguruhan upang maayos ang
kaniyang buhay sa hinaharap.
b. Ang pera ay makakatulong sa tao na maramdaman ang kaniyang
seguridad sa buhay lalo na sa hinaharap.
c. Ang pera ay nagsisilbing kailangan pantulong sa araw-araw.
d. Ang pera ay dapat nating ingatan

4. Ito ay kakambal ng pagbibigay , at isang birtud na nagtuturo sa mga tao na hindi

lamang mamuhay nang masagana , kundi gamitin ang perang ito na makatulong sa mga
nangangailangan.
a. Pagtitipid b. Pag-iimpok c. Pagkakawanggawa d. Pagtulong

5. Ang ______ ay tumutukoy sa tao upang mapaunlad niya ang kaniyang pagkatao.
a. Pagpupunyagi b. Kasipagan c. Pag-iimpok d. Pagtitipid

6. Bakit kailangan na mag- impok ang tao ng pera?. Ayon sa isang financial expert na
si Francisco Colayco, maliban sa:
a. Para sa proteksiyon sa buhay c. Para sa pagreretiro
c. Para sa mga hangarin sa buhay sa buhay d. Para makatulong sa kapuwa

7. Alin ang pinakamahalagang paraan ng pagtitipid?

a. Matutong maging matiyaga
b. Matutong maging simple , at maingat sa paggastos
c. Matutong tumulong sa mga nagangailangan
d. Mapagpakumbaba at matutong makuntento kung ano ang mayroon ka.

8. Ang katamaran ay pumapatay sa isang gawain , hanapbuhay o trabaho.

Ito ay pumipigil sa tao upang siya ay _________ .
a. magtagumpay b. masagana c. bumangon sa buhay d. yumaman

9. Ito ay mga paraan na nagpapakita ng pagtitipid, maliban sa:

a. Mas matipid na bumili sa palengke kaysa mall.
b. Mas makakatipid kung magbabaon na lamang ng pagkain kaysa bibili
pa sa kantina o kakain sa labas.
c. Huwag ng orasan ang paggamit ng TV., Computer , Aircon kaya naman
bayaran ang bill ng kuryente.
d. Matutong maglakad lalo na kung malapit lang ang paroroonan, para
makatipid sa pamasahe.

10. Bilang kabataan ay dapat lagi mong ipakita sa lahat ng oras ang iyong kasipagan
sa iyong gawain , at tiyak na makaramdam ka ng hirap , pagod ng katawan at isipan, mga
pagsubok at mabibigat na problema , ngunit sa mga ganitong pagkakataon ay hindi
dapat sumuko sapagkat ang pagsuko ay ________ .

10
 a. Kaginhawaan b. Karuwagan c. Katakutan d. Kahusayan

II. Panuto: Punan ng angkop na salita ang bawat patlang upang mabuo ang mensahe
ng pangungusap.

A. Ang 11. _______ ay nakatuon sa disiplinado at produktibong gawain na naaayon sa

itinakdang layunin ay kailangan upang umunlad ang sariling pagkatao, kapuwa, lipunan
at bansa.

B. Ang mga hirap , pagod at pagdurusa ay nadadaig ng 12. _______ tungo sa pagtupad
ng itinakdang mithiin.

C. Bilang isang birtud, ang 13. _________ ay nagtuturo sa tao na hindi lamang mamuhay
nang masagana, kundi gamitin ang perang natipid upang makatulong sa mga
nangangailangan.

D. Ang wastong 14. _________________ ay isang obligasyon sa sarili dahil ito ang
makapagbibigay ng masaganang kinabukasan at siguridad sa panahon ng 15. _____ .

SANGGUNIAN

1. Edukasyon sa Pagpapakatao 9 Modyul 12 ng Mag-aaral

2. Edukasyon sa Pagpapakatao 9 Manwal ng Guro

3. Mga Imahe:

4. https://us.123rf.com/450wm/yupiramos/yupiramos1811/yupiramos181109841/12764
3379-stock-vector-beautiful-little-girl-character-vector-illustration-design.jpg?ver=6

5. https://i.pinimg.com/736x/8e/0f/a9/8e0fa92dd054bfd6653ba6060829f404.jpg

6. https://encrypted-
tbn0.gstatic.com/images?q=tbn%3AANd9GcRDhTuCDeNyC0ST8jhkOblNhn-
k5Z8bfAfSqA&usqp=CAU

11
NOTES