Professional Documents
Culture Documents
Pranatacara
Pranatacara
Tujuan
Pamedhar sabda, ngaturaken wara-wara, nyandra, nata re`h ingering
acara, njampangi ingkang medhar sabda, priksa ingkang sami nawung
kridha, njumbahaken kaliyan wedhaling pasugatan dhaharan lan
unjukan serta lelangan
Sanguning pranatacara
Pranatacara amrih saged ngrampungi pakaryan, damel wigit
wibawaning acara, damel reng-ngengrenging pasamuan.
Ingkang kedah kasamketakaken ing antawisipun:
o Kabudayaan, nyangkup kawruh, Teknik, kagunan/seni
(kasusastran, beksa, sekar, gendhing, karawitan), filsafat, serta
kapitadosan
o Kawruh ing logika (bab nalar ingkang nggayuh jatining bebener),
etika (subasita), estetika (kaendahan)
o Basa saha sastra
o Ngadi sarira saha ngadi busana
o Kawruh bab tatacara miwah upacara
Gladhen ketrampilan
Olah Jiwa, olah prana (napas) lan ngenigken cipta
Olah swara
o Logat, cara nyuwantenkaken tembung, logat kaanggep baku (ing
acara resmi) inggih punika logat Yogyakarta lan Surakarta
o Kedal lan pocapan, kedhaling lathi kedah cetha, saget
mbedakaken fonem tuladha ta lan tha
PAGE 1
o Lagu (wirama), membat menthuling swara, sora lan lirihipun
swanten, rindhik lan rikatipun pangandikan
Olah raga (sapta-ma, 7-ma)
o Magatra, bleger lan wewujudan
o Malaksana, luwes boten ingah-ingih
o Mawastha, jejeg boten kendho/dhoyong
o Maraga, mboten rongeh/edheg/gumeter, mantep
o Malagawa, enthengan, trengginas
o Matanggap, tanggap swasana
o Mawwat, ngentasi karya
Olah basa lan sastra
o Pilihan tembung, purwakanthi, sekar, suluk, panyandra,
paribasan, pepindhan, wangsalan
o Ngginakaken basa ing lugas lan trep kaliyan panganggenipun:
Sinten ingkang gineman
Sinten ingkang tumanggap wawan ginem
Sinten utawi punapa ingkang dipunginem
Kados pundi swasanipun (wekdal, papan, kawontenan)
Panyekung pranatacara
Pengrengga swara
o Sound system, bab tata papan, urutaning gendhing, sasmitaning
gendhing
Papan
o Saged dipuntinggali sedaya para rawuh
Pawiyatan
o Amrih kawegigan pranata acara saged professional perlu sekolah,
kursus, utawi ndherek pawiyatan sanesipun
Mental
o Kedah kathah gladhen, kulino ngadepi tiyang kathah
Ketewajuhan
o Inggih punika temen-temen anggenipun nindakaken pakaryan
saged rampung ngremenakaken
PAGE 2
Gladhen
o Perlu gladhen supaya katingal wegig, besus, micara
Kasamaptan
o Kedah samekta sawanci-wanci menawi dipuntimbali boten badhe
nguciwani, samapta ing raga, busana, basa, saha wicara
Busana jawi
Wandaning busana kajawen tumpraping kakung
Iket
PAGE 3
o Surjan sembagi/ surjan kemabangan, dipunagem sultan
hamengkubawana. Ananging adatipun ugi kaginakaken ing
upacara pawiwahan
o Surjan lurik, limrah kaginakaken kawula ngayogyakarta ing
padintentanipun
o Pranakan biru lurik telu papat, busana dhines abdidalem
keraton jogja
o Atela, kadosdene jas kanthi warna polosan dipunagem para
abdidalem pangkar bupati, sapanginggil pisowanan salebeting
kraton. Warna putih
Rasukan kakung gagrag Surakarta
o Atela, jas dipunkrowok belakang nya itu pendek warna nya item
(cemeng), dipunagem abdidalem kraton surakarta nalika sowan
keraton
o Beskap, kayak atela tapi kancing kanan kering, warna nya
cemeng (item) bdipakai buat among tamu selain didalem keraton.
Kalau warna beskap nya selain item berarti pangkatnya KRA dan
KRAT
o Sikepan, kaagem abdidalem, sentanadalem apangkat KGPH,
KPH, KP, KRMH, KRA, lan KRAT ing acara pisowanan ageng
kraton
o Langenarjan, busana ingkang kaagem dening KGPAA
Mangkunegara sakulawangsa manawi pinuju sowan kraton
Benik
Lonthong/stagen/kendhit
Kalau di jogja belum pangkat riya pakai nya yang bpolos bukan yang
seratan cindhe, warna menyesuaikan pellet udheng (kemada)
Lonthong kain
PAGE 4
Kamus/ sabuk lan timang
Gagrak Yogyakarta
o Warangka wulan tumanggal, dipakai pangeran mangkubumi
(HB I) beda kayak solo lebih runcing dua dua nya
o Warangka gayaman, ngayogyakarta bentuk mirip pisang
goreng (ujung nya tumpul semua), kalau Surakarta kayak kapal
ujungnya lancip
o Warangka branggah, kalau yang di jogja ujungnya ke ujung
bentuknya kayak huruf ba, kalau ladrang sala ujungnya rada ikel
Jarit
Pojokan batik yang warna pethak (putih) itu ada di luar, kalau solo ada
di dalem , di kanan
o Wiron limrah, lurus aja engga diapaapain
o Wiron engkol, dibuat belok, ngelengkuk dipakai abdidalem
pinuju kraton, utawi salebeting kraton
o Wiron sala, seretipun atau putih putihnya engga keliatan
Cenela
Selop biasa
PAGE 5
Lonthong/stagen
Jarit/sinjang
selop biasa
PAGE 6