Aralin 4: Ang Klasikal na Europe
kapatagan ng Eurasia at naninirahan sa
Ang Greece sinilangan ng Kanluraning
Sibilisasyon o Kabihasnan.
Ang Greece as isang peninsula.
Isang kontribusyon ng Greece ay ang
Demokrasya.
Ang kanilang pangunahing pamumuhay ay
mangingisda, marino, at mangangalakal.
Magandang magtanim rito ng wheat, barley,
olive, at grapes.
Ang polis ang pangunahing salik
paghubog ng Panahong Hellenistiko.
Ang polis ay Griyego para sa “city-states”.
Ang Kabihasnang Minoan
Ang unang kabihasnan sa Greece ay
umusbong sa pinakamalaking pulo – ang
Crete. Tinawag itong kabihasnan na
“Minoan” na hango sa pangalan ni Haring
Minos.
Ang kanilang pangunahing tema
pagpipinta ay kalikasan at palakasan.
Ang isang palasyo na nagsisilbing sentro ng
kanilang kaharian ay matatagpuan sa
Knossos.
Noong 2500 BCE, may nasusulat nang
alpabeto ang mga Minoan.
Ang kanilang mga sandata at kasangkapan
ay gawa sa copper at bronze.
Ang pangunahing pinagkukunan ng
kabuhayan ng mga Minoan ay ang
agrikultura.
Noong 1400 BCE, sinalakay, sinakop, at
pinamahalaan ng mga Mycenaean ang
kabihasnang Minoan mula sa
Peloponnesus.
Ang Kabihasnang Mycenaean
Ang mga Mycenaean ay nagmula sa mga
Peloponnesus, Greece noong 2000 BCE.
Ang kanilang lungsod ay Mycenae, na
pinamunuan ni Haring Agamemnon.
Nagpalawak ang Mycenae patungong
Aegean.
Ang mga organisyasyong politikal ng
Mycenae na pinamunuan ng mga
mandirigmang hari ay nakatira sa “citadel”
na napapalibutan ng mga pader.
sa Si Haring Agamemnon ay itinuring
pinakamayaman at
pinakamakapangyarihang hari sa sinaunang
Greece.
Kilala ang panahong nila bilang “Panahong
Homer” dahil maraming kaalaman ang
mababasa rito.
Isang pangkat-etnikong tinawag na
“Achean” ang naninirahan sa peninsula ng
Athens.
sa Sila ay naging makapangyarihan mula 1600
BCE hanggang 1100 BCE.
Ang mga Mycenaean ay nagtatanim ng
trigo/wheat, barley, oliba/olive, at
ubas/grapes.
Ang mga Mycenaean ay nagpapastol ng
mga hayop.
Ang mga Mycenaean ay may industriya ng
pagpanday ng bronse/bronze at ginto/gold,
paghahabi ng tela, paglikha ng mga
palayok, paggawa ng mga pabango, at
pagkuha ng langis mula sa oliba (from
Athena).
Ang kanilang produkto ay ibinenta sa Asia
Minor, Egypt, Sicily, Italy, at Mesopotamia.
Hiniram nila ang kanilang sistema ng
pagsusulat sa mga Minoan.
Hinango rin nila mula sa mga Minoan ang
mga disenyo ng kanilang ipinintang
frescoes, alahas, at palay.
Humina ang Mycenae nang manirahan sa
Peloponnesus ang mga Griyegong Dorian
na nagmula sa Hilagang Greece.
Nagkaroon ng digmaan ang mga Dorian at
Mycenaean na humantong sa pagkasira ng
mga pamayanan at paglikas ng mga tao sa
ibang lugar.
Ang Panahon ng Kadiliman (the Dark Ages)
ay nagsimula noong 1100 BCE at tumagal
hanggang 800 BCE.
Ang Polis
Pagsapit sa 800 BCE, isang yunit
pampolitika ang nabuo na tinawag na
lungsod-estado (city-states) o polis.
Ang Polis ay binubuo ng tatlong bahagi: ang
Acropolis, ang Agora, at ang Polis na
binubuo ng mga nakapaligid na kanayunan.
Ang Acropolis ay ang templo at gusaling
pampubliko na matatagpuan sa matataas
na pook tulad ng burol o maliit na bundok at
pinalilibutan ng pader.
Ang Agora ay pamilihan na matatagpuan sa
ibaba ng Acropolis.
Ang lawak ng Polis ay kadalasang 50
hanggang 500 milya kuwadrado at
tinitirahan ng mahigit na 20,000 na
mamayanan.
Iba’t iba ang sistema ng pamamahala sa
bawat Polis.
Ang ilan ay nasa ilalim ng pamahalaang
monarkiya at ang ilan ay nasa aristokrasya.
Isa pang anyo ng pamamahala na sumibol
sa Greece ay ang tiraniya na ang
namumuno ay mga tinatawag na tirano.
Sa sinaunang Greece, ang mga digmaan ay
isinasagawa sa pamamagitan ng mga
panginoon na nakasakay sa mga kabayo at
mga chariot.
Pagsapit ng 700 BCE, umasa na ang mga
Polis sa kanilang sandatahang lakas na
binubuo ng mga ordinaryong mamamayang
tinawag na “hoplite”.
Ang mga hoplite ay mabubuting sundalo
dahil bilang isang mamamayan, itinuturing
na isang karangalan ang lumaban para sa
kanilang lungsod-estado (city-states).
Sa panahon ng digmaan, kinatatakutan ang
mga Griyego dahil sa “phalanx” o ang dikit-
dikit na pagkakahilera ng mga sundalo.
Ang Athens
Ang lupaing ito ay dahan-dahan at
mapayapang nasakop ng mga Ionian.
Ang Athens ay matatagpuan sa baybayin ng
kapatagan ng Attica sa may Timog-
Silangang bahagi ng Greece.
Ang Athens ay nakilala sa pagtatag ng
demokrasya.
May apat na lider/pinuno ang Athens:
Draco, Solon, Pisistratus, at Cleisthenes.
Ang kababaihan, dayuhan, at mga alipin ay
hindi kinikilala bilang mga mamamayan at
mayroon lamang kaunting karapatan.
Ang pangalan ng Athens ay hango mula sa
pangalan ng Diyosang Athena, ang diyosa
ng karunungan at paglikha.
Ang “archon” ay ang opisyal na pamahalaan
ng Athens.
Nagkaroon ng alitan sa pagitan ng mga
mayayaman at mahihirap na Athenian, dahil
sa hindi na maayos na pamamahala ng
mga Archon.
Naging Archon si Draco noong 621 CE.
Natigil ang alitan dahil sa Draconian Code
(ito ang pinagsama-samang mga batas na
isinulat upang maunawaan ng lahat).
Ang “debt slavery” ay kung saan ang mga
magsasaka ay pinayagang manilbihan para
mabayaran ang kanilang pagkakautang.
Si Solon ay naging Archon noong 594 CE.
Inayos ni Solon ang mga suliranin ng mga
magsasaka at pinalaya rin niya ang mga
naging alipin dahil sa hindi pagbabayad ng
utang.
Itinatag ni Solon ang “Konseho ng Apat na
Raan (Council of the Four Hundred)” na
binubuo ng mga piling kasapi mula sa
pangkat ng mayayamang may-ari ng lupa.
Si Pisistratus ay naging tirano noong 560
BCE at tumulong sa pagpapalago ng
demokrasya sa Athens.
Inalis niya ang patakaran na tanging ang
mayayaman lamang ang maaaring maging
mamamayan ng Athens.
Si Cleisthenes ay naging pinuno noong 508
BCE.
Ang “asamblea” ay sangay ng pamahalaan
na binubuo ng may edad tatlumpu (30)
pataas na humahalal sa mga opisyal ng
pamahalaan.
Ang Sparta
Matatagpuan sa katimugang bahagi ng
Peloponessus.
Sa isang lambak nakatayo ang Polis ng
Sparta.
Malakas ang puwersang militar dito.
Tatlong pangkat sa lipunan ng Sparta:
Spartiate, Perioeci, at Helot.
Ang mga Spartiate ay ang
pinakamahalagang pangkat sa lipunan at
kabilang sa salinlahi ng mga Dorian. Mga
nagmamay-ari ng lupa at opisyales ng
pamahalaan.
Ang mga Perioeci ay hindi mamamayan ng
Sparta ngunit malaya. Nabubuhay sa
pamamagitan ng pangangalakal na
nagiging dahilan ng kanilang pagyaman.
Sila ay hindi maaari maging mamamayan
ng Sparta.
Ang Helot ay ang mga katutubong sinakop
ng mga Spartan. Pinagbabawalan na
humawak ng isang posisyon sa
pamahalaan. Ipinapapatay kung may
karamdaman sa isip at katawan.
Ang Ephors ang nagpapatupad ng mga
ipinasang batas at sila rin ang may kontrol
sa edukasyon at paglilitis ng mga kaso.
Ang Digmaang Persia
Noong 546 BCE, sinakop ni Haring Cyrus,
ang dakilang lider ng mga Persian ang Asia
Minor at iba pang lungsod estado ng
Greece.
Kailangan lamang nilang magbayad ng
buwis sa Persia na tinutulan ng mga
Griyego na nagmamahal sa kanilang
kalayaan.
Sinalungat ng mga lider ang pamamahala
ng Persia at hinikayat ang mga tao na mag-
alsa, ngunit madaling nagupo ito.
Umupo sa trono si Haring Darius noong 521
BCE. Sinimula niya ang kampanya laban sa
isang mabagsik na pangkat-etniko sa may
rehiyon ng Danube. Pinangunahan ng
lungsod ng Ionia ang pakikipaglaban sa
mga Persian. Suportado ng mga Athenian
ang mga Ionian, at dito natalo ang
puwersang Persian sa digmaan.
Noong 494 BCE, dahil sa kabiguang ito,
muling nahikayat na lumaban at hamuning
muli ng mga Persian ang kapangyarihan ng
Greece. Ang labanan ay tumagal nang
tatlong dekada.
Sa aklat ni Herodotus na “History of the
Persian Wars”, inilarawan ni Herodotus ang
alitan sa pagitan ng mga Griyego at mga
Persian.
Digmaang Marathon
Noong 491 BCE, nagpadala si Haring
Darius ng embahador sa ilang lungsod-
estado ng Greece upang hikayatin ang mga
Griyego na tanggapin si Darius bilang hari.
Hindi kinilala ng Athens at Sparta na hari si
Darius, kaya nagpadala ang hari ng
malaking puwersa sa mga lungsod-estado
nito.
Dahil sa pag-alsa ang mga kolonya kay
Haring Darius, nagpadala ng tulong ang
Athens sa mga Griyegong nag-alsa.
Hindi nagustuhan ni Haring Darius ang
pagtulong ng Athens kaya bumuo ito ng
planong pagsalakay laban sa Athens.
Nang marating ng puwersa ang kapatagan
ng Marathon, humingi ng tulong ang Athens
sa mga Spartan, ngunit walang dumating na
tulong.
Mahusay na nakipaglaban ang mga
Athenian sa gabay ng kanilang diyosa na si
Athena laban sa mas malakas na hukbo ng
Persia, kaya mas madaling nagapi ang
hukbo ng Persia.
Isang estratehiya na ginamit ng mga
Athenian ay ang pagbuo ng estilong
phalanx sa ilalim ni Miltiades.
Natalo ang Persia sa labanang ito na
tinawag na Labanang Marathon at hindi ito
matanggap ni Haring Darius.
Digmaang Thermopylae
Pagkatapos ng sampung taon pagkaraan
ng labanan sa Marathon, nilusob ng hukbo
ng Persia ang Greece sa pamumuno ni
Haring Xerxes, anak ni Haring Darius.
Tinawid ng mga Persian ang Hellespont, na
ngayon ay kilalang Dardanelles. Sila ay
naglakbay sa kabundukan ng hilagang
Greece patungong Athens sa pamamagitan
ng isa sa mga kipot. Ang kipot na ito ay
hinarangan ng mga mandirigmang Griyego,
kabilang na ang mga Spartan.
Sa pamumuno ni Haring Leonidas at ng 300
niyang sundalo, hindi nakatawid ang mga
Persiano sa loob ng tatlong araw.
Ngunit may isang taksil na nagbunyag sa
lihim na daan at dito na muling sumalakay
ang Persia.
Sa naganap na labanan ay nasawi ang
maraming Spartan, kasama na si Haring
Leonidas.
Nagpatuloy hanggang Athens ang
puwersang Persiano at kanilang kinubkob at
sinunog ang lungsod.
Digmaang Salamis
Iniutos ni Themistocles, isang heneral ng
Athens na iwanan ng mga Athenian ang
lungsod at lumikas na sila patungo sa isla
ng Salamis.
Dito, natalo muli ang puwersa ng Persia.
Inutos ni Xerxes sa kanyang hukbo na
bumalik na sila sa Asia Minor.
Sa sumunod na taon, 479 BCE, muli
namang nagapi ang Persia sa Labanan sa
Platea sa hilagang-kanluran ng Greece.
Sa digmaang ito, bagama’t magkasalungat,
nagkaisa ang Athens at Sparta upang
labanan ang mga Persian.
Bagama’t kilala ang mga Spartan sa
mahuhusay nitong hukbo, natalo sila sa
labanang kanila mismong pinangunahan at
sa huli ay ang mga Athenian na ang
nagtapos at nagpanalo.
Sa kabila ng pagkapanalo ng mga Griyego,
nangamba pa rin ang ilang mga Polis sa
banta ng muling pagsalakay ng Persia.
Dahil sa pangambang ito, noong 478 BCE,
nagpulong sa Delos ang mga kinatawan ng
140 na Polis sa Greece, maliban sa Sparta.
Sa pangunguna ng Athens, na hinangaan
pagkaraan ng digmaan, napagkasunduan
nilang bumuo ng isang alyansa na may
layuning kalabanin ang Persia.
Tinawag ang alyansang ito na Liga ng
Delian (Delian League) o Konpederasyon
ng Delian (Delian Confederation).
Sa pamamagitan ng liga, naitaboy ang mga
Persian sa mga teritoryong malapit sa
Greece. Nagpagawa rin ang liga ng mga
barkong pandigma na mangangalaga sa
mga Polis mula sa pagsalakay ng mga
Persiano.
Sa paglipas ng panahon, napasailalim sa
impluwensiya ng Athens ang ibang kasapi
ng samahan. Itinuring ito na simula ng
pagbabagong anyo ng Athens mula sa
isang Polis tungo sa isang imperyo.
Nakamit din ng Athens ang kanyang
ginintuang panahaon.
Ang Digmaang Peloponessian
Dahil sa pagsikat ng Athens, pinaki-alaman
na nito ang mga interes ng Sparta na
naging dahilan sa kanilang hidwaan. Ito ay
nagbunsod ng digmaan sa tangway ng
Peloponessus.
Ang panggigipit ng Athens sa kalakalan ng
mga Polis ng Corinth at Megara na
kaalyado ng Sparta ang naging mitsa ng
digmaan.
Ang Corinth ang pinakamahigpit na kalaban
ng Athens sa larangan ng kalakalan.
Nagdeklara ng digmaan ang Sparta noong
431 BCE at sinalakay nito ang Athens.
Dahil dito, ipinag-utos ni Pericles, ang
pinuno ng Athens, sa kanyang mga
mamamayan na manirahan muna sa moog
ng lungsod.
Ang mga Spartan ay kilala sa labanan sa
lupa kaya mas ligtas sila kung doon muna
manirahan.
Dito ay malaya ring nakapaglakbay ang
mga barkong Athenian para sa pagkuha ng
pagkain mula sa mga kolonya at mga
kaalyadong bansa.
Ipinatupad ni Pericles ang estratehiya na
iiwasan ng hukbong Athens ang direktang
pakikipaglaban sa mga Spartan at sa halip
na sasalakayin nito ang mga kaalyado ng
Spartan mula sa sa karagatan.
Mahusay sana ang plano, ngunit bago pa
maisakatuparan ito ay may naganap na
epidemya sa mga Athenian na ikinamatay
ng maraming tao, kabilang na si Pericles.
Nawalan ng mahusay na lider ang mga
Athenian.
Noong 413 BCE ay tinangka nilang sakupin
ang Syracuse sa Timog Italy ngunit sila ay
natalo.
Tumagal pa ng siyam na taon ang digmaan
Peloponessian bago tuluyang sumuko ang
Athens noong 404 BCE.
Matapos ang digmaan ay nawala na ang
kapangyarihan ng Athens. Hindi na
natugunan ng mga pinuno nito ang
pangangailangan ng mga mamamayan
kaya tuluyan nang humina ang kanilang
pamahalaang demokratiko.
Ang Kulturang Griyego
Kinalakihan ng mga Griyego ang mga epiko
ni Homer, and Iliad, Odyssey, at ang Trojan
War.
Ang masining na paglikha ng mga gusali ay
sumikat sa panahon ni Pericles.
Doric ay ang payak na disenyo sa haligi.
Ionic ang may payat na disenyo sa haligi,
ngunit may arte sa gawing itaas nito.
Corinthian ang may disenyong dahon o
bulaklak sa gawing itaas nito.
Si Pindar ay isang mahusay na makata
(poet).
Si Sappho ay isa ring mahusay na makata;
ang kanyang tema ay tungkol sa
pagkakaibigan at pag-ibig.
Ang mga “teatro” ay ang pagtanghal ng dula
sa Acropolis bilang parangal sa mga Diyos.
May dalawang uri ng dula ang mga
sinaunang Griyego: ang trahedya at ang
komedya.
Sa trahedya, nakilala sina Aeschylus,
Sophocles, at Euripides.
Ang “komedya” ay ginagamit para batikusin
ang may katatawanan sa ilang mga politiko.
Sa komedya, nakilala sina Aristophanes at
Menander.
Si Demosthenes ay ang pinakamahusay na
mananalumpati sa buong Greece.
Ang “piloposiya” ay “pagmamahal sa
kaalaman”.
Si Thales ay naniniwala na ang tubig ay ang
batayang element.
Si Pythagoras ay naniniwala na ang
sanlibutan ay naaayos sa matematika.
Si Democritus ay naniniwala sa “atomic
theory”.
Si Hippocrates ay ang nagturo na hanapin
ang sanhi ng sakit kaysa sisihin ang mga
Diyos. Siya rin ang “Ama ng Medisina”.
Ang mga Sophist ay mga guro na
naglalakbay sa bawat lungsod at Polis.
Si Socrates ay nakilala sa kanyang tanyag
na pamaraan na “Know Thy Self”
Ang Socratic Method ay ang pamaraang
pagtatanong upang malalaman kung ano
ang nalalaman ng isang tao.
Si Plato ang may akda sa “The Republic” na
nagpapaliwanag ng isang huwarang Polis.
Si Aristotle ang naniniwala na ang mga
bagay na napatunayan ang dapat
tanggaping totoo sa larangan ng Agham.
Si Aristotle ang may akda sa “Poetics (dito
niya sinuri ang maganda at hindi
magagandang dula)”, “Rhetoric (iniisa-isa
niya ang tamang paraan sa pagsulat ng
talumpati)”, at ang “Politics (binigyan niya
ng linaw ang mga katangian ng iba’t ibang
anyo ng pamahalaan at ang mga tungkulin
at karapatan ng mga mamamayan)”.
Si Herodotus ang “Ama ng Kasaysayan”.
Si Zeus ang hari ng mga Diyos at diyos ng
kalangitan and kidlat.
Si Hera ang reyna ng mga Diyos at diyosa
ng pagpapakasal.
Si Demeter ang kapatid ni Zeus at Hera na
diyosa ng agrikultura at panahon.
Si Poseidon ang diyos ng karagatan at
lindol.
Si Athena ang diyosa ng karunungan at
plano.
Si Ares ang diyos ng digmaan.
Si Aphrodite ang diyosa ng kagandahan at
pag-ibig.
Si Hephaestus ang diyos ng bulkan at
paggawa.
Si Hermes ang diyos ng manlalakbay at
pagnanakaw.
Si Dionysus ang diyos ng alak at piging.
Si Apollo ang diyos ng araw, tula, awit,
medisina, at pana.
Si Artemis ang diyosa ng buwan,
pangangaso, at pana.
Si Hestia ang diyosa ng tahanan, pamilya,
at apuyan.
Si Hades ang diyos ng mundo ng mga
patay, at mga patay.
Ang Panahong Hellenistiko
Ang tatlong imperyo na nabuo/nasakop ng
mga Persians sa pagkamatay ni Alexander
the Great ay ang Egypt, Macedonia, at Asia
Minor.
Ang paglaganap ng kulturang Griyego sa
mga lupaing nasakop ni Alexander the
Great ay naging daan sa bagong yugto ng
sibilisasyon na tinawag na “Panahong
Hellenistiko (Hellenistic Period)”.
Ang hindi pagkakaisa ng mga lungsod-
estado ng Greece ay nagbigay ng lakas kay
Philip ng Macedonia na sakupin ang
Greece.
Noong 359 BCE, naging hari sa Macedonia
si Phillip.
Lumutang sa panahong ito ang dalawang
pilosopiya: Stoisismo at Epicureanismo.
Sa Stoisismo, binigyang-diin ang
pangangailangan ng tao sa relihiyon para
maging gabay sa pagtatamo ng kasiyahan.
Ito rin ay nagsasaad na dapat mamuhay
ang tao gamit ang katwiran at ayon sa
natural na batas ng kalikasan. Ito ay itinatag
ni Zeno ng Cyrus.
Sa Epicureanismo, upang maging masaya
ang isang tao, kailangan niyang mamuhay
ng payak at iwaksi ang paghahangad sa
mga materyal na bagay. Ito ay itinatag ni
Epicurus.
Naging tanyag ang Alexandria, kabisera ng
Egypt, dahil sa aklatan nito. Naging sentro
ito ng pananaliksik noong Panahong
Hellenistiko dahil sa taglay nitong kalahating
milyong papyrus scrolls na naglalaman ng
mga tala tungkol sa sinaunang kabihasnan.
Mula sa daungan sa Alexandria ay makikita
ang 400 talampakang taas ng Pharos ng
Alexandria. Ito ay isang parola na kinilala sa
buong daigdig.
Alexander the Great
Ang mga pangarap ni Haring Philip ay
isinakatuparan ng kanyang anak na si
Alexander na noon ay 21 taon pa lamang.
Si Alexander ay itinuring na isang mahusay
na mandirigma at isang henyo sa larangan
ng military.
Katulad ng kanyang ama, mahusay ang
kanyang pundasyon sa pamumuno.
Nagsanay siya sa pagiging sundalo sa
hukbo ng Macedonia.
Naging magaling siyang manlalaro at
madalas magsanay sa gymnastics.
Upang mahubog ang kanyang isip,
ipinatawag ni Philip si Aristotle, ang
dakilang pilosopong Griyego, upang maging
guro ni Alexander.
Humanga si Alexander sa kulturang
Griyego, marahil ay dahilan na rin sa
edukasyong tinanggap niya mula sa
Greece.
Nagsimula si Alexander the Great sa
kanyang pakikipagsapalaran sa digmaan
nang masugpo niya ang pag-aalsa sa mga
lungsod-estado ng Greece at kanyang
idineklara ang sarili bilang Hari ng Greece.
Nilusob niya ang Asia Minor at nilupig niya
ang mga Persian sa mga Labanan sa
Granicus at Issus.
Pagkatapos sa Asia Minor, nilusob niya ang
Syria. Pagkasunod ay sinakop niya ang
Egypt at Babylon.
Kinontrol ni Alexander ang buong imperyo
ng Persia.
Nasakop rin niya ang Hilagang Indus
hanggang sa mapagod ang kanyang hukbo
at nagdesisyong pansamantalang huminto
sa kanilang pananakop.
Sa pagitan ng 334 BCE hanggang 323
BCE, nasakop ni Alexander ang
pinakamalaking imperyo at naipakalat ang
kulturang Griyego hanggang sa silangan ng
Indus River.
Siya ay namatay noong 323 BCE at
bumagsak ang kanyang itinayong imperyo.
Noong 305 BCE, tatlo sa kanyang heneral
ang nagmana at naghati-hati sa kanyang
imperyo.
Nakuha ni Ptolemy ang Egypt, namuno si
Antigonus sa Macedonia, at ang Asya ay
napunta sa ilalim ng pamumuno ni
Seleucus.
Unang Pamayanan sa Rome
Unang naninirahan sa matatabang
kapatagan ng Latium sa Timog ng Tiber ang
mga Indo-European noong 2000 BCE.
Ang republika ay isang gobyerno kung saan
ang mga mamamayan ang may karapatang
bumoto at maghalal ng mga opisyal.
Maraming natutuhan ang mga Romano sa
mga Etruscan.
Ang mga patrician ay mga mayayamang
may-ari ng lupa at nangangalaga sa
karapatan ng mga plebeian.
Ang mga plebeian ay mga pangkaraniwang
tao tulad ng mga magsasaka at
mangangalakal.
Nakapaghalal na rin sila ng mga opisyal sa
itinatag na asamblea at ito ay kanilang
tinawag na tribune. Ang tribune ay
nangangalaga sa karapatan ng mga
plebeian.
Mga Emperador/Imperator ng Rome
Ang unang Triumvirate ay binuo nila
Pompey, Crassus, at Caesar.
Si Octavius ay nakilala sa titulong
“princeps”. Binigyan din siya ng titulo na
Augustus na ang kahulugan ay “ang
kanyang kamahalan” at imperator o
emperador. Mula noon, si Octavian ay
nakilala bilang Augustus Caesar. Nagdulot
ng Pax Romana ang kanyang pamumuno.
Si Augustus ay namatay noong 14 CE, ang
imperyo ay umabot sa British Isles
hanggang sa Timog-Kanluran ng Asya.
Ang Labanan ng Rome at Carthage
(Digmaang Punic)
Unang Digmaang Punic
Unang Digmaang Punic, na tinatawag ding
First Carthaginian War, (264-241 BCE)
unang ng tatlong digmaan sa pagitan ng
Roman Republic at ang Carthaginian
(Punic) imperyo na nagresulta sa
pagkawasak ng Carthage.
Ang Unang Punic Digmaan ay nakipaglaban
upang magtatag ng kontrol sa mga
istratehikong isla ng Corsica at Sicily. Sa
264 BCE, ang mga Carthaginian ay nag-
pakialam sa isang alitan sa pagitan ng
dalawang punong-lungsod sa Sicilian
silangan baybayin, Messana at Syracuse, at
sa gayon itinatag ng isang presensya sa
isla. Ang Roma, na tumugon sa hamong ito,
ay sinalakay ang Messana at pinilit ang mga
Carthaginian na umalis.
Sa 260 BCE, isang armada ng Roma ay
nabigo upang makakuha ng kumpletong
kontrol sa Sicily ngunit binuksan ang daan
patungong Corsica, kung saan pinalayas
ang mga Carthaginian. Ang pangalawang
barkong Romano ay naglayag sa 256 BCE,
at itinatag ang isang beachhead sa
kontinente ng Aprika. Ang Carthage ay
handa na sumuko, ngunit ang mga tuntunin
na inalok ng Roma ay masyadong malubha,
at sa 255 BCE, ang Carthage ay sinalakay
ng isang bagong hukbo na binuo sa paligid
ng kabalyero at elepante at pinalayas ang
mga manlulupig sa dagat.
Ang labanan para sa Sicily ay nagpatuloy
sa 254 BCE, ngunit higit na nakamamatay
hanggang 241 BCE,, nang ang isang fleet
ng 200 mga barkong pandigma ay nagbigay
sa mga Romano na hindi mapag-
aalinlanganang kontrolin ang mga lane at
tiniyak ang pagbagsak ng Punic stronghold
sa Sicily. Pagkalipas ng isang taon, sumuko
ang Carthage, pinagsasama ang Sicily at
ang Lipari Islands sa Roma at sumasang-
ayon na magbayad.
Ikalawang Digmaang Punic
Naganap nang tangkain ni Hannibal, isang
mahusay na mandirigma ng Timog France,
na tawirin ang bundok ng Alps patungong
Italy. Nahirapan ang hukbo sapagkat
nababalutan ito ng yelo at nagkakaroon ng
madalas na pagguho. Namatay ang halos
kalahati ng hukbo ni Hannibal ngunit
narating ng mga natitirang hukbo ang Po
Valley sa Italy. Namalagi sa Rome si
Hannibal sa loob ng labinlimang taon at
pinagwagian niya ang lahat ng labanan
ngunit kulang pa rin ang lakas ng kanyang
hukbo upang makuha ang lungsod-estado.
Samantala, upang mabawasan ang
tensiyon sa estado ng Rome, isang
hukbong Romano sa pamumuno ni Scipio
ang umatake sa mga Carthaginian sa Spain
para mapigilan ang pagdadala ng tulong
kay Heneral Hannibal.
Noong 240 BCE, sinakop ng Rome ang
Hilagang Africa at sa pagnanais ni Hannibal
na ipagtanggol ang kanyang bansa,
napilitan siyang bumalik sa Carthage.
Noong 220 BCE, natalo ni Scipio si
Hannibal sa Digmaan sa Zama sa Numidia
na ngayon ay kilala bilang Algeria. Ang
pagkatalong ito ay nagwakas sa Ikalawang
Digmaang Punic. Bunga nito, naging isang
lalawigan ng Rome ang Macedonia.
Nasaklaw rin ng kapangyarihan ng Rome
ang Corinth at ilang lungsod-estado ng
Greece.
Ikatlong Digmaang Punic
Naganap ang Ikatlong Digmaang Punic
dahil sa pagnanais ng isang maliit na
pangkat ng mayayamang may-ari ng lupa
na makuha ng Rome ang lahat ng teritoryo
ng Carthage.
Idineklara ang Ikatlong Digmaang Punic
noong 149 BCE at lubusang nasira ang
Carthage noong 146 BCE. Ang tagumpay
ng Rome sa Digmaang Punic ay nagbigay
sa Rome ng pangunahing kapangyarihan sa
Mare Nostrum (Mediterranean) at kanyang
ipinagpatuloy ang kanyang pananakop sa
iba pang lupain.
Julius Caesar
Ang Unang Triumbirata (First Triumvirate) o
alyansa ng tatlong tao ay binuo nila
Pompey, Crassus, at Caesar.
Si Julius Caesar o Caligula ay isang
mahusay na pinuno sa larangan ng
digmaan at sa larangan ng pamamahala.
Bagama’t isa siyang diktador, pinatawad
niya ang kanyang mga kaaway.
Tinanggap ni Caligula ang mga plebeian sa
Senado, binalewala niya ang mga utang ng
mga mahihirap, binigyan ng trabaho ang
mga tao, at binago ang sistema ng
pagbubuwis.
Humina ang mga patrician sa kanyang
pamumuno at maraming Senador ang
natakot sa kanyang mga hakbang.
Nangamba sila sa maaaring gawin ni
Caligula sa Senado at naisip nilang baka
magtatag ng isang monarkiya na siyang
maging hari
Upang tapusin ang pamumuno ni Caligula,
siya ay sinaksak ng mga Senador habang
nasa Senado noong Marso 15, 44 BCE o
mas kilala bilang “Ides of March”.
Sa pagpanaw ni Caligula, nagsimulang
bumagsak ang republika.
Ang kamatayan ni Caligula ang nagwakas pagbabago sa burukrasya at sa sistema ng
sa pamumuno ng iisang tao. Muling hustisya. Siya ay gumamit ng sistemang
nasadlak ang Rome sa digmaang sibil. merit na siyang basehan sa pagtaas ng
ranggo at tungkulin ng isang kawani. Siya
Ang “Limang Mabubuting Emperador”
ay namatay noong 192 CE, at ang mga
Si Nerva ay umupo sa trono noong 96 CE. sumunod na pinuno ay mahihina, kaya
Siya ay isa sa mga mabubuting emperador bumagsak ang imperyo at nagwakas ang
na namuno sa Rome ng halos 100 taon. Pax Romana.
Upang maiwasan ang agawan sa
Ang Pagbagsak ng Rome
kapangyarihan, ipinatupad ni Nerva ang
“adoption system”, kung saan pinangalanan Nawalan ng saysay ang pagsisikap nina
na ang susunod sa emperador. Diocletian at Constantine na maisalba ang
imperyo. Malala rin ang suliraning panloob
Si Trajan ang kauna-unahang emperador
na tagalabas na umupo sa trono. Siya ay ng imperyong Romano. Sa isinagawang
naging emperador mula 98 CE hanggang pagsusuri sa mga dahilan ng pagbagsak ng
117 CE. Isa siyang dakilang heneral at Rome, kapuna-puna na ang mga suliranin
mananakop. Nakuha niya ang teritoryo sa na nag-ugat sa pundasyon ng imperyo ang
Silangan ng Euphrates at ang Dacia sa unti-unting nagpahina sa kapangyarihan
Hilaga ng Danube. Ipinagkaloob kay Trajan nito bago pa man sumalakay ang mga
ang titulong Optimus. tribung barbaro.
Humalili si Hadrian kay Trajan. Si Hadrian Kontribusyon ng Klasikal na Europe
(Publius Aelius Hadrianus) ay umupo sa
trono noong 117 CE at sa kanyang Ang kontribusyon ng Klasikal na Europe ay
pamamahala ay gumanda ang mga ang Inhinyeriya at Arkitektura (Engineering
probinsiya. Si Hadrian ay nagtayo ng ang Architecture), Panitikan (Literature),
maraming kuta o tanggulan upang hindi Pagbabatas (Legislation), Wika (Language),
masalakay ang teritoryo. Halimbawa nito at Relihiyon (Religion).
ang Hadrian’s Wall sa England. Kinilala si
Hadrian na mahusay na pinuno at may
pantay-pantay na pagtingin sa mga
nasasakupan.
Sumunod si Antoninus Pious sa
pagkamatay ni Emperador Hadrian.
Ipinagpatuloy ni Antoninus ang
pagpapalakas sa mga hangganan ng
imperyo. Sa England, nagpagawa siya ng
Antonine Wall, katulad ng itinayo ni Hadrian,
upang mabigyang proteksiyon ang imperyo
laban sa mga gumagalang tribu. Naghari
siya ng matiwasay sa loob ng 23 taon.
Si Marcus Aurelius bilang emperador-
pilosopo ang pinakahuli sa mabubuting
emperador. Nagpanukala siya ng maraming