คําถาม – คําตอบ

ส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระราชบัญญัติทรัพยากรนํ้า พ.ศ. 2561

หมวด 4 การจัดสรรนํ้าและการใช้น้าํ

กรม ทรั พ ยากรนํ้ าและกระทรวงทรั พ ยากรธรรมชาติ แ ละ

สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม มี ห น้ า ที่ อํ า น า จ แ ล ะ ภ า ร กิ จ ที่ เ กี่ ย ว ข้ อ ง กั บ
พระราชบัญญัติทรัพยากรนํ้า พ.ศ.2561 หมวด 4 การจัดสรรนํ้า
และการใช้น้าํ อย่างไร

1. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่ งแวดล้อมร่วมกับกระทรวงเกษตร
และสหกรณ์ ออกกฎกระทรวง กําหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขใน
การขอรั บ ใบอนุ ญ าต การออกใบอนุ ญ าต อายุ ใ บอนุ ญ าต การขอต่ อ
ใบอนุ ญ าต การโอนใบอนุ ญ าต และการอนุ ญ าต รวมทั้ ง การขอและ
การออกใบแทนการอนุ ญ าตการใช้ น้ํ า ประเภทที่ ส องและประเภทที่ ส าม
พ.ศ. .... (มาตรา 45)
2. กรมทรัพยากรนํ้า ออกใบอนุญาตใช้น้ํา การขอต่ออายุใบอนุญาต การโอน
ใบอนุญาตและการอนุญาต รวมทัง ้ การขอและการออกใบแทนใบอนุญาต
การใช้ น้ํ า ประเภทที่ ส องและประเภทที่ ส าม ตามหลั ก เกณฑ์ วิ ธี ก ารและ
เงื่อนไขที่กําหนด (มาตรา 43 และ 44)
3. กรมทรั พ ยากรนํ้ า ออกประกาศกรมทรั พ ยากรนํ้ า เรื่ อ ง แบบคํ า ขอรั บ
ใบอนุญาตการใช้น้ําและแผนการบริหารจัดการนํ้าสําหรับการใช้น้ําประเภท
ที่สองและการใช้น้ําประเภทที่สาม พ.ศ. ... (มาตรา 47)
4. กรมทรัพยากรนํ้า ออกกฎกระทรวงกําหนดอัตราค่าใช้น้ําประเภทที่สอง
และประเภทที่สาม พ.ศ. .... (มาตรา 50) และเรียกเก็บค่าใช้น้ําจากการใช้น้ํา
ประเภทที่สองและประเภทที่สาม
5. กรมทรัพยากรนํ้า ออกประกาศกรมทรัพยากรนํ้า พ.ศ.... เรื่องหลักเกณฑ์
และวิธีการในการติดตัง ้ เครื่องมือวัดหรือปริมาณนํ้าที่ใช้และการเก็บข้อมูล
ที่จําเป�นเพื่ อการตรวจสอบและควบคุมการใช้ทรัพยากรนํ้าสาธารณะของ
ผู้รับใบอนุญาตการใช้น้ําประเภทที่สองและประเภทที่สาม (มาตรา 51)
6. กรมทรั พ ยากรนํ้ า จั ด ทํ า ข้ อ มู ล การใช้ น้ํ า ประเภทที่ ห นึ่ ง ที่ อ ยู่ ใ นพื้ นที่
รั บ ผิ ด ชอบ ของกรมทรั พ ยากรนํ้ า และจั ด ส่ ง ข้ อ มู ล ดั ง กล่ า วต่ อ สทนช.
(มาตรา 42)
7. กรมทรั พ ยากรนํ้ า มี ห น้ า ที่ ต รวจสอบและควบคุ ม การใช้ ท รั พ ยากรนํ้ า
สาธารณะของผู้รับใบอนุญาตการใช้น้ําประเภทที่สองและประเภทที่สาม
8. กรมทรัพ ยากรนํ้ า เรียกเก็บ ค่า ใช้น้ํ า ตามหลัก เกณฑ์ วิธี ก ารและเงื่อนไข
ตามมาตรา 49
 คําถาม – คําตอบ
ส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระราชบัญญัติทรัพยากรนํ้า พ.ศ. 2561
หมวด 4 การจัดสรรนํ้าและการใช้น้าํ

กิจกรรมการใช้น้าํ แต่ละประเภทตามพระราชบัญญัติฯ รวมถึงการใช้

นํ้าประเภทที่หนึ่ง ซึ่งไม่ต้องขออนุญาตการใช้น้ํา และไม่เสี ยค่าใช้น้ํา
มีการกําหนดลักษณะหรือรายละเอียดการใช้น้าํ หรือไม่ อย่างไร

กฎกระทรวง กําหนดลักษณะหรือรายละเอียดการใช้น้ํา พ.ศ.... อยู่ในหน้าที่

อํ า นาจของสํ า นั ก งานทรั พ ยากรนํ้ า แห่ ง ชาติ (สทนช.) โดย สทนช.ร่ ว มกั บ
ศู น ย์ บ ริ ก ารวิ ช าการแห่ ง จุ ฬ าลงกรณ์ ม หาวิ ท ยาลั ย ศึ ก ษาโครงการจั ด ทํ า
หลัก เกณฑ์ วิธ ีก ารและเงื ่อ นไขการคิด ค่า นํ้ า และจัด ทํ า กฎหมายลํ า ดับ รอง
ตามกฎหมายว่าด้วย ทรัพยากรนํ้า (หมวด 4 การจัดสรรนํ้าและการใช้น้ํา) ในป�
พ.ศ.2563 แล้ ว เสร็ จ ป� จ จุ บั น อยู่ ร ะหว่ า ง ขั้ น ตอน กระบวนการพิ จารณา
ทบทวนก่อนนําเสนอเข้ากระบวนการตรากฎหมาย

ผู้ที่เข้าลักษณะต้องขออนุญาตใช้น้ํา ประเภทที่สองและประเภท
ที่สามจะต้องเข้าสู่กระบวนการขออนุญาตใช้น้ําประมาณเมื่อไร

ต้ อ ง ยื่ น ขออนุ ญ าตใช้ น้ํ า เมื่ อ มี ก ารออกกฎหมาย (กฎกระทรวง กํ า หนด

หลักเกณฑ์ วิ ธีก าร และเงื่อนไขในการขอรับ ใบอนุญาต การออกใบอนุญาต
อายุ ใ บอนุ ญ าต การขอต่ อ ใบอนุ ญ าต การโอนใบอนุ ญ าต และการอนุ ญ าต
รวมทัง ้ การขอและการออกใบแทนการอนุญาตการใช้น้ําประเภทที่สองและประเภท
ที่ ส าม พ.ศ....) ป� จ จุ บั น (พ.ศ.2564) กรมทรั พ ยากรนํ้ า อยู่ ร ะหว่ า งการ
ดําเนินงานจัดทําร่างอนุบัญญัติที่เกี่ยวข้องตามหน้าที่ อํานาจและภารกิจของ
กรมทรัพยากรนํ้าและกระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่ งแวดล้อม ภายใต้
การศึ กษา “โครงการศึ กษาและยกร่างอนุบัญญัติที่ออกตามพระราชบัญญัติ
ทรั พ ยากรนํ้ า พ.ศ... ในส่ วนที่ อ ยู่ ใ นหน้ า ที่ แ ละอํ า นาจ และภารกิ จ ของ
กรมทรัพยากรนํ้ า (หมวด 4 การจั ดสรรนํ้ าและการใช้ น้ํา )” ซึ่งคาดว่าจะแล้ว
เสร็จในป� งบประมาณ 2564 ซึ่งในกระบวนการศึกษาจะมีการจัดเวทีรับฟ�งความ
คิ ด เห็ น ต่ อ ร่ า งอนุ บั ญ ญั ติ ฯ ทั้งส่ ว นกลางและส่ ว นภู มิ ภ าคให้ ครอบคลุ ม ผู้ ที่
เกี่ยวข้องทุกภาคส่วน ก่อนนําเสนอเข้ากระบวนการตรากฎหมายต่อไป
 คําถาม – คําตอบ
ส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระราชบัญญัติทรัพยากรนํ้า พ.ศ. 2561
หมวด 4 การจัดสรรนํ้าและการใช้น้าํ

ผูท้ ี่เข้าลักษณะต้องขออนุญาตใช้น้ํา ประเภทที่สองและประเภท

ที่สาม จะทราบได้อย่างไรว่าต้องเข้าสู่ กระบวนการขออนุญาต
ใช้น้าํ ตามกฎหมาย

กรม ทรั พ ยากรนํ้ า จะทํ า การประชาสั ม พั น ธ์ ให้ ค วามรู้ แ ละจั ด กิ จ กรรม

ส่ งเสริมการยื่นขออนุญาตใช้ทรัพยากรนํ้าสาธารณะ พร้อมมีหนังสือแจ้ง
อย่างเป�นทางการ เพื่ อให้ผู้เข้าลักษณะต้องขออนุญาตใช้น้ําประเภทที่สอง
ห รื อ ป ร ะ เ ภ ท ที่ ส า ม ใ น พื้ น ที่ ท ร า บ ว่ า จ ะ ต้ อ ง ข อ อ นุ ญ า ต ใ ช้ นํ้ า ต า ม
กฎหมาย ทัง ้ นี้กรมฯ จําเป�นต้องประสานงานกับภาคส่วนที่เกี่ยวข้องพร้อม
ทัง้ ชี้แจงแนวทางการขออนุญาตฯ ให้ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องรับทราบ

กระ บวน การอ นุ ญ าตใช้ น้ํ า สํ าหรั บ ก ารใช้ ท รั พยากรนํ้ า

สาธารณะประเภทที่ ส องและประเภทที่ ส ามมี แ นวทางการ
ดําเนินงานอย่างไร

ผู้ ป ระสงค์ รั บ ใบอนุ ญ าตใช้ น้ํ า ยื่ น คํ า ขอตามประกาศกรมทรั พ ยากรนํ้ า

พร้อมเอกสารหลักฐานต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ เมื่อได้รับคําขอพร้อมเอกสาร
หลักฐานครบถ้วน กรมทรัพยากรนํ้าจะพิ จารณาตรวจสอบตามหลักเกณฑ์
วิธีการและเงื่อนไขที่กําหนดในกฎกระทรวง เมื่อครบถ้วนถูกต้องจะพิ จาณา
เสนอคณะกรรมการลุ่ ม นํ้ า (การใช้ น้ํ า ประเภทที่ ส อง) /คณะกรรมการ
ทรัพยากรนํ้าแห่งชาติ(การใช้น้ําประเภทที่สาม) แล้วแต่กรณีให้ความเห็นชอบ
แล้ ว จึ ง เสนออธิ บ ดี ก รมทรั พ ยากรนํ้ า พิ จ ารณาออกใบอนุ ญ าต พนั ก งาน
เจ้ าหน้ าที่ จะแจ้ งผลการอนุ ญาต/แจ้ งชํ า ระค่ า ธรรมเนี ยมใบอนุ ญาต ผู้ รั บ
ใบอนุ ญ าตใช้ น้ํ า ชํ า ระค่ า ธรรมเนี ย มและรั บ ใบอนุ ญ าต พร้ อ มปฏิ บั ติ ต าม
เงื่อนไข
 คําถาม – คําตอบ
ส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระราชบัญญัติทรัพยากรนํ้า พ.ศ. 2561
หมวด 4 การจัดสรรนํ้าและการใช้น้าํ

ผู้ใช้น้ําเดิมที่เข้าลักษณะต้องขออนุญาตใช้น้ํา ประเภทที่สอง
และประเภทที่ ส าม ต้ อ งทํ า อย่ า งไรเมื่ อ พระราชบั ญ ญั ติ
ทรัพยากรนํ้า พ.ศ.2561 หมวด 4 การจัด สรรนํ้าและการใช้น้ํ า
เริ่มบังคับใช้ตามกฎหมาย

มาตรา 104 กําหนดไว้ว่า เมื่อกฎกระทรวงกําหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และ

เงื่ อ นไขในการขอรั บ ใบอนุ ญ าตและการออกใบอนุ ญ าตการใช้ น้ํ า ประเภทที่
สองหรือการใช้น้ําประเภทที่สามตามมาตรา 45 ใช้บังคับแล้วให้ผู้ใช้น้ําอยู่เดิม
ยื่นคําขอรับใบอนุญาตการใช้น้ําตาม พระราชบัญญัติทรัพยากรนํ้า พ.ศ.2561
ภายใน 60 วัน นับแต่วันที่กฎกระทรวงดังกล่าวมีผลบังคับใช้

ผู้ประกอบการที่ดําเนินการธุรกิจมาขอใช้น้ําแต่ไม่มากต้องเก็บ
ค่าใช้น้าํ หรือไม่

การ ประกอบธุ ร กิ จ ไม่ ว่ า จะใช้ น้ํ า มากหรื อ น้ อ ย ถ้ า หากการประกอบธุ ร กิ จ

ดังกล่าวเข้าลักษณะตามที่กําหนดหรือรายละเอียดการใช้น้ําประเภทที่สองและ
ประเภทที่สามที่กฎกระทรวงกําหนด ผู้ประกอบการจะต้องยื่นขออนุญาตใช้น้ํา
และเสียค่าใช้น้ํา ตามที่กฎหมายกําหนด

การวัดปริมาณนํ้าที่อนุญาตหรือขอใช้ ใช้อุปกรณ์อะไร (กรณีไม่

มีมาตรวัดนํ้า)

ผู้รับใบอนุญาตการใช้น้ําประเภทที่สองและประเภทที่สามต้องติดตัง้ เครื่องมือวัด
นํ้ า เ พื่ อ ป ร ะ เ มิ น ป ริ ม า ณ นํ้ า ที่ ใ ช้ ต า ม ห ลั ก เ ก ณ ฑ์ แ ล ะ วิ ธี ก า ร ที่ อ ธิ บ ดี
กรมชลประทาน อธิ บ ดี ก รมทรั พ ยากรนํ้ า หรื อ อธิ บ ดี ก รมทรั พ ยากรนํ้ า บาดาล
แล้วแต่กรณี กําหนดตามประกาศกรมทรัพยากรนํ้า ซึ่งป�จจุบันกรมทรัพยากรนํ้า
อยู่ระหว่า งการจัด ทํา รูป แบบและวิธี ก ารติด ตั้งเครื่ องมือวั ด หรือประเมิน นํ้ า ที่ใ ช้
เมื่อแล้วเสร็จจะออกประกาศกรมทรัพยากรนํ้าต่อไป
 คําถาม – คําตอบ
ส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระราชบัญญัติทรัพยากรนํ้า พ.ศ. 2561
หมวด 4 การจัดสรรนํ้าและการใช้น้าํ

กรณี ผู้ ข ออนุ ญ าตใช้ น้ํ าระบุ วั ต ถุ ป ระสงค์ ใ ช้ น้ํ าในการ

เกษตรกรรมแต่ นํ า นํ้ าไปใช้ ใ นกิ จ กรรมประเภทอื่ น เช่ น
อุตสาหกรรม กิจการประปาได้หรือไม่

ในกรณี นี้ ถื อ ว่ า ผู้ ขออนุ ญ าตใช้ น้ํา ได้ ก ระทํ า ผิ ด เงื่ อ นไขการขออนุ ญาต
พนักงานเจ้าหน้าที่ มีอํานาจสั่งพั กการใช้ใบอนุญาต และผู้ขออนุญาตต้อง
ทํ า การแก้ ไ ขหรื อ ดํ า เนิ น การขอใช้ น้ํ า ใหม่ ต ามวั ต ถุ ป ระสงค์ ที่ ต้ อ งการ
(มาตรา 53)

การ ใช้ น้ํ า ประเภทที่ ส องและประเภทที่ ส าม หากไม่ ไ ด้ ข อ

อนุ ญ าตตามกํ า หนดเวลาที่ ก ฎหมาย กํ า หนด จะมี โ ทษทาง
กฎหมายอย่างไร

ตามมาตรา 89 ระบุ หากผู้ใดฝ�าฝ�นมาตรา 43 (การใช้น้ําประเภทที่สอง

ต้องได้รับใบอนุญาตฯ) ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกินหนึ่งป� หรือปรับไม่เกิน
หนึ่ งแสนบาท หรือ ทั้งจํา ทั้งปรั บ และตามมาตรา 90 ระบุ หากผู้ใ ดฝ�า ฝ�น
มาตรา 44 (การใช้น้ําประเภทที่สามต้องได้รับใบอนุญาตฯ) ต้องระวางโทษ
จําคุกตัง้ แต่หนึ่งป�ถึงสามป� หรือปรับตัง
้ แต่หนึ่งแสนบาทถึงสามแสนบาท
หรือทัง้ จําทัง
้ ปรับ