Professional Documents
Culture Documents
Bir Buğday Silosunun Ansys Programi Kullanilarak Analizi
Bir Buğday Silosunun Ansys Programi Kullanilarak Analizi
KULLANILARAK ANALİZİ
2018
YÜKSEK LİSANS TEZİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ
FARUK YALDIRAN
BİR BUĞDAY SİLOSUNUN ANSYS PROGRAMI KULLANILARAK
ANALİZİ
Faruk YALDIRAN
Karabük Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Makine Mühendisliği Anabilim Dalında
Yüksek Lisans Tezi
Olarak Hazırlanmıştır
KARABÜK
Haziran 2018
ii
iii
ÖZET
Faruk YALDIRAN
Karabük Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Makine Mühendisliği Anabilim Dalı
Tez Danışmanı:
Doç. Dr. İsmail ESEN
Haziran 2018, 109 sayfa
Bu çalışmanın hedefi, genel amaçlı bir buğday silosu tasarlanarak, bu buğday silosuna
olumsuz etki eden kuvvetleri ve bu kuvvetlere karşı silonun vermiş olduğu tepkileri
incelemektir. Genel amaçlı bir buğday silosuna etki eden kuvvetler genellikle ısı,
sıcaklık, nem, basınç, titreşim vb. parametrelerdir. Bu parametreler zamanla silo
üzerinde deformasyona neden olacaktır. Oluşabilecek deformasyonları Statik Analiz,
Modal Analiz, Harmonik Analiz, Random Vibration Analiz ve Response Spectrun
Analiz yöntemleri ile analiz edilmiştir.
Statik Analiz zamana bağlı olmayan bir değişken olarak kabul edilmez.
Deformasyonların sabit bir halde ve yavaşça değiştiği kabul edilir. Bu nedenle
tasarladığım siloya bir kuvvet uyguladım. Bu kuvvetin siloya nasıl bir etki ettiğini
gözlemleyerek zorlanan ve deformasyona uğrayan bölgeleri tespit ettim.
iv
Modal Analiz (serbest titreşim analiz) yöntemiyle silonun doğal frekanslarını
belirledik. Harmonik Analizde Silomuza bir kuvvet ile birlikte ivmeyi de beraber
uyguladık. 200 adımda, frekansı 0,5 [Hz] artacak şekilde değerler girilerek analiz
edilmiştir. Silomuzun rezonansa girip girmediğini ve bu uygulanan kuvvetin şiddeti
silomuz üzerinde ne kadar titreşim genliği yapacağını belirledik ve elde edilen pik
değerlerine ulaştık. Frekansa bağlı genlik, faz açısı, real ve imaginary grafikleri elde
edilmiştir. Harmonik analizde kuvvetin frekansı ve periyodu bellidir.
Random Vibration analizi bir buğday silosunun gelişigüzel titreşimlere karşı nasıl bir
tepki vereceğini gözlemledik. Random Vibration ve Response Specturn analizde ise
frekans ve periyot belli değildir. Yalnızca değişim aralığı bilinmektedir.
Response Specturn analizi bir cevap - frekans grafiğidir. Cevap; deplasman, hız, ivme
veya kuvvet olarak silonun vermiş olduğu tepkiyi (yer değiştirme, ivme, hızı)
belirledik.
Anahtar Sözcükler : Buğday silosu, statik analiz, modal analiz, harmonik analiz,
random vibration analiz ve response spectrun analiz
Bilim Kodu : 914.1.012
v
ABSTRACT
M. Sc. Thesis
Faruk YALDIRAN
Karabük University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Mechanical Engineering
Thesis Advisor:
Assoc. Prof. Dr. İsmail ESEN
June 2018, 109 pages
The main goal of this work is to design a wheat silo for general purpose to examine
the forces affects the wheat silo in a negative way and the reactions of wheat silo
against to these forces. The forces affecting a wheat silo for general purpose are heat,
temperature, moisture, pressure, vibration, etc. Parameters in general. These
parameters will cause deformations on the silo over time. Probable deformations is
analysed with the way of static analysis, modal analysis, harmonic analysis, random
vibration analysis and response spectrum analysis.
vi
entered in increments of 200 steps in increments of 0.5. We determined whether the
silo entered resonance and how much the volume of applied force would oscillate on
the silo and we reached the peak values received. Frequency dependent amplitude,
phase angle, real and imaginery graphs are obtained. The frequency and period of force
is clear in harmonic analysis. In random vibration and response spectrum analysis,
frequency and period is not clear. Only the exchange interval is known.
We observed how reacts a wheat sili against to indiscriminate vibration via random
vibrationanalysis.
Key Word : Wheat silos, Static analysis, modal analysis, harmonic analysis,
random vibration analysis and response spectral analsysis.
Science Code : 914.1.012
vii
TEŞEKKÜR
viii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET........................................................................................................................... iv
ABSTRACT ................................................................................................................ vi
TEŞEKKÜR .............................................................................................................. viii
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... ix
ŞEKİLLER DİZİNİ................................................................................................... xiii
ÇİZELGELER DİZİNİ ............................................................................................. xvi
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ ........................................................... xviii
BÖLÜM 1 .................................................................................................................... 1
GİRİŞ ........................................................................................................................... 1
BÖLÜM 2 .................................................................................................................... 1
2. SİLOLAR ................................................................................................................ 1
2.1. SİLOLAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER ............................................... 1
2.1.1. Siloların Sınıflandırılması .................................................................. 1
2.1.2. Doldurma ve Boşaltma İşlemleri ....................................................... 3
2.1.3. Akış Profilleri ..................................................................................... 4
2.1.3.1. Kütle Akış ............................................................................ 5
2.1.3.2. Huni Akış ............................................................................. 6
2.1.4. Akışkanlığa Etki Eden Faktörler ve Akışı Etkileyen Parametreler .... 8
2.1.5. Akış Sorunları .................................................................................... 9
2.1.6. Silo Tasarım Hataları ....................................................................... 12
2.1.6.1. Projeleme Hataları ............................................................. 12
2.1.6.2. Yapısal Hatalar................................................................... 13
2.1.6.3. Kullanım Hataları............................................................... 14
2.1.6.4. Bakım Hataları ................................................................... 15
2.1.7. Siloya Etki Eden Yükler................................................................... 15
2.1.7.1. Sabit Yükler ....................................................................... 15
ix
Sayfa
2.1.7.2. Malzeme Basınç Yükü ....................................................... 16
2.1.7.3. Sıcaklık Farkı Yükü ........................................................... 16
2.1.7.4. Rüzgâr Yükü ...................................................................... 18
2.1.7.5. Kar ve Deprem Yükleri ...................................................... 18
2.2. SİLO TASARIMINDA EUROCODE-1 STANDARDI ............................. 19
2.2.1. Tanım, Kapsam ve Sınırlamalar ....................................................... 19
2.2.2. Silolardaki Etkilerin Gösterimi, Sınıflandırılması ve Malzeme
Tasarım Durumu .............................................................................. 21
2.2.3. Farklı Geometrik Silo Tasarım Durumları ....................................... 23
2.3. SİLO TASARIMINDA RÜZGÂR YÜKLERİ ............................................ 25
2.4. YAPISAL ANALİZLERDE KULLANILAN BİLGİSAYAR
PROGRAMLARI ........................................................................................ 27
2.5. MODAL ANALİZ ....................................................................................... 29
2.6. SİLİNDİRİK METAL SİLO HALKA KİRİŞLERİNİN EUROCODE 3’E
GÖRE TASARIMI ...................................................................................... 30
2.7. KONU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR ........................................ 31
BÖLÜM 3 .................................................................................................................. 36
3. ANSYS PROGRAMI HAKKINDA GENEL BİLGİ ........................................... 36
3.1. ANSYS PROGRAMI .................................................................................. 36
3.1.1. ANSYS Programında Analiz Kategorileri ....................................... 37
3.1.2. ANSYS Sonlu Eleman Metodunun Çözümü ................................... 38
3.1.3. ANSYS’te Sonlu Eleman Tipleri ..................................................... 40
3.1.4. Sonlu Elemanlar Yönteminin Avantajları ........................................ 42
3.2. MESH .......................................................................................................... 43
BÖLÜM 4 .................................................................................................................. 45
4. STATİK ANALİZ ................................................................................................. 45
4.1. KUVVET ..................................................................................................... 45
4.2. SABİT KISIMLAR ...................................................................................... 47
4.3. YÖNLÜ DEFORMASYON X .................................................................... 49
4.4. YÖNLÜ DEFORMASYON Y .................................................................... 49
x
Sayfa
4.5. YÖNLÜ DEFORMASYON Z..................................................................... 50
4.6. TOTAL DEFORMASYON ......................................................................... 51
4.7. EŞDEĞER GERİLİM .................................................................................. 52
4.8. SONUÇ BÖLÜMÜ ...................................................................................... 53
BÖLÜM 5 .................................................................................................................. 55
5. MODAL ANALİZ ................................................................................................ 55
5.1. TOTAL DEFORMASYON ......................................................................... 56
BÖLÜM 6 .................................................................................................................. 64
6. HARMONİK ANALİZ ......................................................................................... 64
6.1. HORMANİK ANALİZ NEDİR? ................................................................. 64
6.2. İVME ........................................................................................................... 67
6.3. TOTAL DEFORMASYON ......................................................................... 69
6.4. EŞDEĞER GERİLİM .................................................................................. 73
6.5. YÖNLÜ DEFARMANSYON ..................................................................... 76
6.5.1. Yönlü Deformasyon X ..................................................................... 76
6.5.2. Yönlü Deformasyon Y ..................................................................... 79
6.5.3. Yönlü Deformasyon Z...................................................................... 82
BÖLÜM 7 .................................................................................................................. 87
7. RANDOM VIBRATION ...................................................................................... 87
7.1. TİTREŞİM ANALİZLERİ .......................................................................... 87
7.2. YÖNLÜ DEFORMASYON X .................................................................... 89
7.3. YÖNLÜ DEFORMASYON Y .................................................................... 90
7.4. YÖNLÜ DEFORMASYON Z (DIRECTIONAL DEFORMASYON) ....... 91
7.5. EŞDEĞER GERİLİM .................................................................................. 92
BÖLÜM 8 .................................................................................................................. 94
8. RESPONSE SPECTRUM ..................................................................................... 94
8.1. YÖNLÜ DEFORMASYON X .................................................................... 96
8.2. YÖNLÜ DEFORMASYON Y .................................................................... 97
xi
Sayfa
8.3. YÖNLÜ DEFORMASYON Z..................................................................... 98
8.4. EŞDEĞER GERİLİM .................................................................................. 99
xii
ŞEKİLLER DİZİNİ
Sayfa
Şekil 2.1. Göz şekillerine göre silolar ....................................................................... 1
Şekil 2.2. Silindirik silo gruplarının oluşturulmasına ilişkin örnekler ...................... 2
Şekil 2.3. Farklı malzemeler kullanılarak tesis edilmiş silolar .................................. 3
Şekil 2.4. Kütle akışı için silo kesit geometrileri....................................................... 6
Şekil 2.5. Huni akış siloları için kesit geometrileri ................................................... 7
Şekil 2.6. Tasarım hataları sonucunda silolarda meydana gelen yapısal
başarısızlıklar .......................................................................................... 14
Şekil 2.7. Silonun cidar yüzeyleri arasındaki sıcaklık farkı .................................... 17
Şekil 2.8. Silo kesitlerinin şekil, boyut ve basınç ifadeleri ..................................... 20
Şekil 2.9. Boru akış durumları ................................................................................. 24
Şekil 2.10. Karışık akış durumları ............................................................................. 24
Şekil 2.11. Karışık ve boru akış durumları narinlik etkisi ......................................... 25
Şekil 2.12. Silindirik silo üzerindeki rüzgar basınçları ............................................. 26
Şekil 2.13. Silindirik silo ve elemanları .................................................................... 31
Şekil 3.1. Bala hububat silosunun mesh edilmiş görünümü .................................... 44
Şekil 4.1. Statik analizde buğday ile dolu olduğu anda uygulanan kuvvet ............. 46
Şekil 4.2. Statik analizde kuvvetin nasıl uygulandığı gösteren 0-1
bilgisayar analiz....................................................................................... 46
Şekil 4.3. Statik analizde sabit kısım 1 .................................................................... 48
Şekil 4.4. Statik analizde sabit kısım 2 .................................................................... 48
Şekil 4.5. Statik analizde sabit X yönündeki yönlü deformasyon ........................... 49
Şekil 4.6. Statik analizde sabit Y yönündeki yönlü deformasyon ........................... 50
Şekil 4.7. Statik analizde sabit Z yönündeki yönlü deformasyon ........................... 51
Şekil 4.8. Statik analizde toplam deformasyon ....................................................... 52
Şekil 4.9. Statik analizde eşdeğer gerilme ............................................................... 53
Şekil 5.1. Modal analiz grafiği ................................................................................ 56
Şekil 5.2. Modal analizde mod 1’de oluşan toplam deformasyon .......................... 58
Şekil 5.3. Modal analizde mod 2’de oluşan toplam deformasyon .......................... 58
Şekil 5.4. Modal analizde mod 3’de oluşan toplam deformasyon .......................... 59
xiii
Sayfa
Şekil 5.5. Modal analizde mod 4’de oluşan toplam deformasyon .......................... 59
Şekil 5.6. Modal analizde mod 5’de oluşan toplam deformasyon .......................... 60
Şekil 5.7. Modal analizde mod 6’da oluşan toplam deformasyon .......................... 61
Şekil 5.8. Modal analizde mod 7’de oluşan toplam deformasyon .......................... 61
Şekil 5.9. Modal analizde mod 8’de oluşan toplam deformasyon .......................... 62
Şekil 5.10. Modal analizde mod 9’da oluşan toplam deformasyon .......................... 62
Şekil 5.11. Modal analizde mod 10 da oluşan toplam deformasyon ......................... 63
Şekil 6.1. Harmonik analizde genlik frekans grafiği ............................................... 64
Şekil 6.2. Harmonik analizde normal frekans grafiği.............................................. 66
Şekil 6.3. Harmonik analizde imajinari frekans grafiği .......................................... 66
Şekil 6.4. Harmonik analizde normal açı grafiği ..................................................... 66
Şekil 6.5. Harmonik analizde faz açısı frekans grafiği ............................................ 66
Şekil 6.6. Harmonik analizde üç yönlü frekans grafiği ........................................... 67
Şekil 6.7. Harmonik analizde real frekans grafiği ................................................... 67
Şekil 6.8. Harmonik analizde kuvvet ve açı grafiği ................................................ 67
Şekil 6.9. Harmonik analizde ivmenin uygulandığı yön ......................................... 68
Şekil 6.10. Harmonik analizde toplam deformasyon adım frekans grafiği ............... 71
Şekil 6.11. Harmonik analizde oluşan toplam deformasyon ..................................... 71
Şekil 6.12. Harmonik analizde oluşan eşdeğer gerilmeleri ....................................... 74
Şekil 6.13. Harmonik analizde eşdeğer adım frekans grafiği .................................... 74
Şekil 6.14. Harmonik analizde X yönünde oluşan deformasyon .............................. 77
Şekil 6.15. Harmonik analizde X yönünde deformasyon adım frekans grafiği ........ 77
Şekil 6.16. Harmonik analizde Y yönünde deformasyon adım frekans grafiği ........ 80
Şekil 6.17. Harmonik analizde Y yönünde oluşan deformasyonlar .......................... 80
Şekil 6.18. Harmonik analizde Z yönünde oluşan deformasyonlar........................... 83
Şekil 6.19. Harmonik analizde Z yönünde deformasyon adım frekans grafiği ......... 83
Şekil 7.1. Rastgele titreşim analizinde frekansa bağlı yer değiştirme grafiği ......... 88
Şekil 7.2. Rastgele titreşim analizinde X yönünde oluşan deformasyonlar ............ 90
Şekil 7.3. Rastgele titreşim analizinde Y yönünde oluşan deformasyonlar ............ 91
Şekil 7.4. Rastgele titreşim analizinde Z yönünde oluşan deformasyonlar ............. 92
Şekil 7.5. Rastgele titreşim analizinde eşdeğer gerilmeler ...................................... 93
Şekil 8.1. Tepki spektrum analizinde frekansa bağlı yer değiştirme grafiği ........... 94
Şekil 8.2. Tepki spektrum analizinde ivmeye bağlı yer değiştirmenin
oluştuğu yer ............................................................................................. 95
xiv
Sayfa
Şekil 8.3. Tepki spektrum analizinde frekans ivme grafiği ..................................... 95
Şekil 8.4. Tepki spektrum analizinde ivmenin uygulandığı yer .............................. 96
Şekil 8.5. Tepki spektrum analizinde X yönünde oluşan deformasyonlar .............. 97
Şekil 8.6. Tepki spektrum analizinde X yönünde oluşan deformasyonlar .............. 98
Şekil 8.7. Tepki spektrum analizinde Z yönünde oluşan deformasyonlar .............. 99
Şekil 8.8. Tepki spektrum analizinde oluşan eşdeğer gerilmeler .......................... 100
Şekil 8.9. Tepki spektrum analizinde frekansa bağlı yer değiştirme grafiği ......... 100
xv
ÇİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
Çizelge 2.1. Silolarda kütle ve huni akışın avantaj ve dezavantajları ......................... 8
Çizelge 2.2. Silo tasarımında eurocode-1 standardında bulunan tanımlar ................ 19
Çizelge 2.3. Silonun etki değer sınıflandırması ........................................................ 22
Çizelge 2.4. Silolarda yük hesabında kullanılacak malzeme karakteristik
değerleri ................................................................................................ 23
Çizelge 2.5. Huni cidar yük hesabında kullanılacak malzeme karakteristik
değerleri ................................................................................................ 23
Çizelge 2.6. Rüzgar yükü harmonik katsayıları ........................................................ 26
Çizelge 3.1. Geometri tablosu ................................................................................... 42
Çizelge 4.1. Statik analizde uygulanan yük .............................................................. 45
Çizelge 4.2. Statik analiz çözüm bilgileri ................................................................. 47
Çizelge 4.3. Statik analiz sonuç bilgileri................................................................... 53
Çizelge 5.1. Modal analizde elde edilen doğal frekanslar ........................................ 55
Çizelge 5.2. Modal analize total deformasyon uygulanması sonucu elde edilen
değerler ................................................................................................. 56
Çizelge 5.3. Modal analiz sonuçları, total deformasyon modu 1-5 .......................... 57
Çizelge 5.4. Modal analiz sonuçları, total deformasyon modu 6-10 ........................ 60
Çizelge 6.1. Harmonik analiz ayarlar tablosu ........................................................... 65
Çizelge 6.2. Harmonik analizde uygulanan yükler ve giriş veri değerleri ................ 68
Çizelge 6.3. Harmonik analizde deformasyon sonuç ve bilgi tablosu ...................... 70
Çizelge 6.4. Harmonik analizde toplam deformasyonda 200 adımda değişen
frekans bilgi tablosu .............................................................................. 72
Çizelge 6.5. Harmonik analizde eşdeğer gerilmede 200 adımda değişen
frekans bilgi tablosu .............................................................................. 75
Çizelge 6.6. Harmonik analizde X yönünde 200 adımda değişen frekans bilgi
tablosu ................................................................................................... 78
Çizelge 6.7. Harmonik analizde Y yönünde 200 adımda değişen frekans bilgi
tablosu ................................................................................................... 81
Çizelge 6.8. Harmonik analizde Z yönünde 200 adımda değişen frekans
bilgi tablosu........................................................................................... 84
Çizelge 6.9. Harmonik analizde sonuç bilgisi tablosu .............................................. 85
xvi
Sayfa
Çizelge 7.1. Rastgele titreşim analizinde girilen değerler ........................................ 88
Çizelge 7.2. Rastgele titreşim analizinde sistem ayarları .......................................... 89
Çizelge 7.3. Rastgele titreşim analizinde sonuç bilgisi tablosu ................................ 93
Çizelge 8.1. Tepki spektrum analizinde girilen frekans ve yer değiştirme değerleri 94
Çizelge 8.2. Tepki spektrum analizinde girilen frekans ve ivme değerleri ............... 96
Çizelge 8.3. Tepki spektrum analizinde sonuç bilgisi tablosu ................................ 101
xvii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
SİMGELER
KISALTMALAR
xviii
BÖLÜM 1
GİRİŞ
Silolar depolamak ve boşaltmak için uygun olmalı ve ulaşım yönünden kolay yerler
seçilerek (karayolu, tren istasyonlar, limanlar vb.) yapılır. Depolanacak ürünlere yakın
bölgeler seçilerek inşa edilmesi istenir. Bir tahıl silosu yapılırken zeminin ve o
bölgenin doğal şartlarına uygunluğu kontrol edilmelidir. Nem ve rutubetten korunması
için, taban suyuna, rüzgâr veya deprem riski vb. faktörlerdir.
Siloların çaplarının geniş olması ve yüksek yapılar olmasından dolayı içinde bulunan
ürünün taban kısmına yüksek oranda basınç uygulayacaktır. Bir deprem veya rüzgârın
etkisi ile silonun genelde bağlantı yerleri ve taşıyıcı ana kolonlar üzerinde yüksek
basınçlar oluşacaktır.
19. yüzyılın sonunda granüler malzemeleri depolamak için kullanılan ilk kule
silolarının ortaya çıkmasından bu yana, bu yapılarda birçok çalışma geliştirilmiştir [1].
O dönemlerde silolarda depolanan materyallerin davranışını kontrol eden kanunların
1
tamamen anlaşılamamış olması, beraberinde birçok belirsizliği de getirmiştir [2].
Depolanmış materyallerin duvarlara uyguladığı en yüksek itme kuvvetleri
materyallerin boşaltılması sırasında ortaya çıkar [3, 4, 5, 6]. Bir siloyu boşaltmak,
malzemenin akış türüne bağlı olan karmaşık bir fenomendir [7, 8]. Yanal-dikey duvar
sürtünme kuvvetleri analizi konusundaki analitik yaklaşımlar 1970’li ve 1980’li
yıllarda birçok yazar tarafından [9, 10, 11, 12] ortaya atıldı. Bilgisayarların
geliştirilmesi, 20. yüzyılın ikinci yarısında meydana geldi ve silolarda meydana gelen
olayların anlaşılması için sayısal yöntemlerin yaygın bir şekilde kullanılmasına yol
açtı. Sayısal yöntemler, bu karmaşık yapıların anlaşılması için çok yararlıdır, çünkü
esnek bir duvarın ve siloda depolanan malzemenin eşzamanlı olarak benzetimini
yapmak ya da diğerleri arasında katı madde için doğrusal olmayan malzeme modelleri
göz önüne almak mümkündür. Sonlu Elemanlar Metodu, ortaya çıkan gerilmeleri ve
yer değiştirmeleri belirlemek için uygun bir tekniktir [1].
Ayrık Eleman Yöntemi siloları analiz etmek için giderek daha fazla kullanılmaktadır
çünkü siloda depolanan bireysel parçacıkları simüle etmeye izin vermektedir [13, 14,
15, 16]. Sayısal modeller deneysel tahliller ile doğrulanmalıdır. Buna ek olarak, bu
tahliller, bu fenomenlerle ilgili yasaların bazı yönlerini açıklığa kavuşturmak ve
simülasyonlar için gerekli bazı parametreleri elde etmek için önemlidir [17].
2
1. BÖLÜM 2
2. SİLOLAR
Mühendislik içeren her türlü yapıda olduğu şekilde, siloların da farklı kriterlerle
sınıflandırılması olanağı vardır. Bu sınıflandırma göz şekillerine ve inşasında
kullanılan malzemeye göre yapılmaktadır.
Şekil 2.1’deki silo şekillerinden bazıları, inşa sırasında arsa kaybının yaşanmasını
engelleyen bir geometriye sahiptir. Bunlara örnek olarak dikdörtgen ve kare kesite
sahip silolar verilebilir. Kare ve dikdörtgen silolarda taşıyıcı kolon hesaplaması ve
yapım işleri daha kolaydır. Buna karşılık cidarlar moment etkisi altında kalmakta,
bundan dolayı silindirik silo yerine bu şekilde silo inşa etmenin maliyeti daha yüksek
tutarlara ulaşmaktadır. Silindirik yapıdaki silo yapımında belirli bir arsa kaybı
1
yaşanmakta, buna karşılık inşa maliyetleri daha düşük seviyelerde kalmaktadır.
Toplam maliyetin daha düşük olmasında silindirik silolarda çekme kuvvetleri ile
zorlama ve eğilme momentlerinin ihmal edilebilme düzeyinde olması önem
taşımaktadır. Geometrik olarak altıgen veya sekizgen gibi şekillerin seçilmesi
durumunda, maliyet ve hesaplama gibi birçok parametre açısından silindirik ile kare
ve dikdörtgen silolar arasında bir yerde kalınmaktadır [18].
Silindirik yapıdaki silolarda daire şeklinde kesite sahip siloların düzenlenme türleri
Şekil 2.2’de görülmektedir.
Şekil 2.2a, dairesel yapıların birbiri ile teğet şekilde yanyana düzenlenmesini
örneklemektedir. Şekil 2.2b’de ise dairesel yapılar damataşı şeklinde birbirlerine yine
teğet olacak biçimde dizilmekte, bu şekilde inşaat yapılmaktadır. Her iki tipte silo
oluşturulmasında, silindirik yapıdaki siloların birbirlerine etki ederek eğilme
momentine yol açmamaları için hücrelerin arasına derz konularak inşa edilmektedirler.
2
silolarda cidarların ince kesitli olması nedeniyle basınç gerilmeleri altında burkulma
sorunu ortaya çıkmakta ve bu nedenle genellikle eğilme etkisinin az olduğu dairesel
kesitli siloların inşasında kullanımları tercih edilmektedir [19].
3
çıkış kapağına doğru harekete geçmekte, çıkış noktasındaki iletim
mekanizmalarına boşalmaktadır.
Akışla ilgili çıkabilecek problemleri ortadan kaldırmak, silo tasarımının uygun şekilde
yapılması ile olanaklıdır. En kolay ve düşük maliyetli yöntem, yerçekiminin etkisi ile
silonun boşaltılmasıdır. Bunun için silonun tabanı, huni şeklinde tasarlanmalıdır.
Malzemeler, silodan boşaltma sürecinde huni şeklindeki ağıza doğru yönlenirler.
Ancak huni yönteminin bir takım sorunları da vardır. Bu sorunlara ani malzeme
akımlarında ortaya çıkan sarsıntı ve titreşimler, siloda malzeme kalıntıları kalması,
akışın düzensiz olması, silodaki malzemelerin bozulup çürümesinden hareketle akışın
sağlanamaması örnek olarak sayılabilir. Bu tür sorunlarda çözümün oluşturulması için
4
konunun uzmanlarından yardım alınabileceği gibi, bir takım denemelerle de çözüm
oluşturulabilmektedir. Problemlerin asgari düzeye düşmesi ise, tasarım aşamasında
depolama yapılacak malzemelerin ölçümlenebilir özelliklerinin hesaba katılması,
tasarımın da bu hesaplardan elde edilecek sonuçlara göre yapılması ile mümkündür.
Ortaya çıkabilecek bu tarz sorunlar, silo tasarımının çok kolay şekilde
yapılamayacağını, silo tasarım işleminin sıradan bir işlem olmadığını ortaya
koymaktadır. Akışta bir sorun yaşanıp yaşanmayacağı, malzeme akış şekliyle ilgilidir.
Silolarda genel olarak kütle ve huni akışı olmak üzere iki akış şekli bulunmaktadır
[21].
Kütle akış türü bir takım karakteristik özelliğe sahiptir. Bu özellikler şu şekilde
özetlenebilir [18, 21]:
“İlk giren ilk çıkar” yöntemi ile çalışır (FIFO - First In First Out),
Tıkanmalar, dalgalanmalar, taşmalar ve kanallanma olmaz,
Silolanan ürünlerde ayrışma çok azdır,
Silonun içinde düşük hız olmasından dolayı iyi düzeyde kontrolü yapılabilir
bir boşaltma kapasitesiyle sabit akım sağlanabilmektedir,
Silolanan ürünlerin bozulması, çürümesi ve cidarlarda tane yapışması asgari
düzeydedir,
Silodaki ürünler yatay kesit üzerinde uniform basın oluşturur. Bu da silo
içinde uniform konsolidasyonun sağlanmasına olanak sağlar [22].
Kütle akış türünün kullanılacağı bir huninin tasarlanmasında işlem adımları aşağıda
verilmiştir:
Silo duvarı ile silolanacak ürün arasındaki sürtüne katsayısının ölçümü yapılır,
5
Ölçüm sonuçlarından yola çıkılarak kullanılabilecek huni şeklinin belirlenmesi
yapılır. Grafiksel yöntemlerle kütle akış açısının hesaplanması yapılır.
Şekil 2.4. Kütle akışı için silo kesit geometrileri. a) konik akış, b) dikdörtgen, düzlem
akış, c) asimetrik düzlem akış, d) asimetrik konik akış.
Huni akış türünde, silo içerisindeki taneli malzeme silonun ortasına doğru akar.
Bundan dolayı kenar kısımlarda ölü bölgeler oluşmaktadır. Duvarlardaki açı
değerlerine bakıldığında, bu türde tasarlanan siloların kütle akış türüne göre tasarlanan
silolara göre daha yassı ve kısa olduğu görülmektedir. Bu da silonun içindeki ölü
bölgelerin yığının yüzey noktasına kadar ulaşması anlamına gelmektedir [22].
6
Hareketin olmadığı bölgelerde ani yıkımlar olmasından dolayı kontrolsuz
akım oluşabilmekte, bu da silonun içinde dikkate alınması gerekecek düzeyde
dinamik bir kuvvet oluşturabilmektedir.
Huni akış silolarının, uzun süreli depolamalarda çürümenin ve bozulmanın bir risk
oluşturmadığı, özgül ağırlıkları büyük ve aşındırma özelliği taşıyan, taneleri iri olan
ve serbest akış olanağı sağlayan tarımsal ürünlerde daha uygun olduğu
belirtilmektedir. Bu silolarda akış sürecindeki ürünler huninin ortasına doğru hareket
ettiğinden, başka bir ifade ile hareketsiz durumdaki ürünlerin üzerinden aktıklarından
dolayı silonun duvarlarındaki aşınma daha düşük düzeyde olmaktadır [18].
Taneli tarım ürünlerini depolamak üzere kullanılan huni akış türüne sahip silolarda
kullanılan silo kesitlerine yönelik geometrik örnekler Şekil 2.5’de görülmektedir [18].
Siloların kütle ve huni akış türlerinin genel özellikleri ile birbirlerine göre avantajları
ve dezavantajları Çizelge 2.1’de listelenmiştir [23].
7
Çizelge 2.1. Silolarda kütle ve huni akışın avantaj ve dezavantajları.
8
Bağıl Nem: Silolanan ürünlerin fiziki özellikleri bağıl nemden etkilenmektedir. Taneli
ürünlerin birçoğunun higroskobik olması, bağıl nemden etkilenme durumunda
tanelerin nem içeriklerinin de artmasına yol açmaktadır. Artan nem içeriği de tanelerin
mukavemetleri ile kayma açılarını arttırmaktadır [18]. Artan kayma açısı, ürün
akışkanlığının da azalmasına neden olmaktadır. Bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar,
yüksek bağıl nemin taneli ürünlerin akışkanlığında ve kohezyonsuzluklarında ciddi
düzeyde etkili olduğunu ortaya koymaktadır [25, 27].
Yağ İçeriği: Yağ içeriği ile akışkanlık arasındaki ilişkiyi araştıran çok fazla çalışma
yapılmamış olması, bu konudaki etkiyi tahmin düzeyinde bırakmaktadır. Genel
tahminler yağ içeriğinin akışkanlığa önemli düzeyde etkisi olduğu yönündedir [28].
Tane Şekli: Tane şeklinin ve dağılımının akışkanlık üzerindeki önemli etkisi dışında,
içsel sürtünme açısına, birim ağırlığa ve sıkışabilirliğe de önemli etkisi olduğu
belirtilmektedir [27].
Kemerlenme Sorunu: Silonun çıkışında ağız noktasında ürün akışını engelleyecek bir
kemerlenme olma sorunudur. Çıkışta sabit şekilde kemer oluştuğunda ve bu kemer,
üzerindeki ürünlerin ağırlığını kaldırabilecek bir kuvvete ulaştığında, silodan ürün
9
akışı aksamaya uğrar. Akışın tekrar normal şekle dönüştürülebilmesi için, oluşan bu
kemerlerin uygun yöntemlerle kırılması gerekir. Ürünlerin çıkışta bu şekilde sabit
kemerler oluşturmaya yönelik eğilimlerinin temel nedenlerinin başında, ürün
içerisinde ince tanecik yer alması ve silolanan ürünlerin nem içerikleri yer almaktadır.
Bu iki nedenden dolayı kohesif etkiden hareketle ürün tanelerinin birbirine yapışma
eğilimleri artmaktadır. Silolama sürecinde ürün tanelerinin sıkışması, tanelerin
kuvvetinde artışa yol açmakta, bunun sonucu da silo içinde ürünlerin akışı olumsuz
yönde etkilenmektedir. Sabit kemerlerin oluşumunda iki tür oluşum bulunmaktadır.
Birinci tür sabit kemer oluşumu mekanik kemer olarak adlandırılır. Bu türde çıkışın
açıklığına bağlantılı şekilde büyük ürün taneleri kenetlenmekte ve mekanik kemer
oluşturmaktadır. Mekanik kemerlerin oluşmasının önüne geçmek için, silo çıkışının
boyutunun silolanan taneli ürünlerin efektif çapından en az 10 kat büyük olması
sağlanmalıdır. İkinci tür sabit kemer oluşumu ise kohesif kemer olarak
adlandırılmaktadır. Kohesif kemerlerin oluşması durumu, çoğunlukla taneli ürünün
öğütülerek toz şeklinde depolanmasıyla oluşmaktadır. Ürünün depolanmasındaki
konsolidasyon sonucunda oluştuğundan dolayı, silolama öncesinden tahmin
edilebilmesi zordur. Kohezif kemerlerin oluşmasını önlemek üzere silolanan ürünlerin
nem içerikleri ve silonun içindeki nem difüzyonu denetimde tutulmakta, ayrıca silonun
çıkış ağzının boyutu, silolanan ürünlerin efektif çapları göz önünde tutularak
hesaplanmaktadır [29].
10
Kanallanma Sorunu: Silolarda depolanan ürünlerin bir bölümü merkeze doğru akışını
sürdürürken diğer bir bölümü ise silonun duvarlarında hareket etmeden
kalabilmektedir. Başka bir ifade ile silonun çeperleri doğrultusunda ölü bölge diye
adlandırılan bölgelerin oluştuğu görülebilir. Ölü bölgelerin oluşma durumu,
çoğunlukla huni akışlarında gözlenmektedir. Ölü bölgelerin oluşma nedenlerinin
başında ise ürün yığınının sınırlanamayan akma kuvveti gelmektedir. Ürünlerin siloda
kalma sürelerinin uzaması konsolidasyonu artırabilmekte, bu da kanallanma risklerini
artırmaktadır. Huni akışlı silolarda belirli periyotlarda ürünlerin tümüyle
boşaltılmaması, ürünlerin silo içinde bekleme sürelerinin uzun olması, konsolidasyon
ile bağlantılı olarak kanallanma olasılığının da yükselmesine yol açmaktadır [30].
Genel olarak yüksek eğimli ve düzgün yüzeyli huniler ile kütlesel akışın
garantileneceği söylenebilir. Silo duvarlarının düzgün ve pürüzsüz bir yüzeye sahip
olması, köşe noktaların yuvarlatılması gibi parametreler de kütlesel akışın
kolaylaşmasını sağlamaktadır. Huni çıkış noktasının kanal şeklinde olmasının,
yuvarlak veya dikdörtgen çıkış ağzı tiplerine göre daha avantajlı olduğu bilinmektedir
[21].
11
2.1.6. Silo Tasarım Hataları
Silolardaki tasarım hataları diğer endüstriyel yapılara göre daha fazladır. Silo
tasarımında yapılan hataların kimi zaman silonun tümüyle yıkılmasına, kimi zaman
betonarme gövde üzerinde çatlakların oluşmasına, çelik gövdelerde ise çentiklere veya
deformasyona yol açabildiği görülmektedir. Çatlak, çentik ve deformasyon oluşması
gibi hataların fark edilememesi gibi durumların güvenlik veya operasyonel süreçlerde
büyük bir sorun oluşturmadığı söylenebilir. Ancak bu tür hatalar, ileride çok daha
büyük hataların oluşabilme ihtimalini artırmaktadır. Bundan dolayı küçük gibi
görünen bu tür hataların giderilmesine yönelik önlemlerin zamanında alınması
önemlidir. Tasarımdan kaynaklanan ve yıkım ile sonuçlanan hatalarda ise ortaya
sosyal, hukuki ve ekonomik açılardan büyük sorurlar çıkmaktadır. Ekonomik
sorunlara üretim sürecinin sekteye uğraması, sistemi tekrar çalışabilir duruma
getirmek için gereken zaman ve para sayılabilir. Silonun yıkılması sırasında
personellerin hayati tehlike yaşamaları ise sorunların ilk sırasında yer almaktadır. Bu
nedenle hatalı silo tasarımları, tasarımı yapanlar ve siloyu inşa edenler açısından büyük
yasal sorumluluklar içermektedir [21, 31].
12
Projelemeye yönelik silonun kapasite durumu, inşa sürecinde kullanılacak yapı
malzemeleri, inşanın yapılacağı yer ve diğer gereken etütler gibi ölçütlerin
belirlenmesinden sonra yükle ilgili kombinasyonlar, yükün zemine aktarımı, yapı
elemanlarına yönelik birincil ve ikincil etkiler, yapı elemanlarının bağıl esnekliği gibi
konular devreye girmektedir. Silo tasarımcılarının bu konularda da belirli bir
hakimiyetleri olması beklenir.
Projeleme sürecinde göz ardı edilen, bundan dolayı sık şekilde ortaya çıkan durumlar
aşağıdaki şekilde sıralanabilir [21]:
13
Şekil 2.6. Tasarım hataları sonucunda silolarda meydana gelen yapısal başarısızlıklar.
Projesi ve tasarımı iyi yapılan silolar için ekonomik ömürlerinin de uzun olacağı
beklenilir. Buna karşılık bir takım faktörler nedeniyle durum her zaman beklenildiği
gibi olamamaktadır. Siloda depolanan ürünlerin akış özelliklerinde değişimler,
aşınmalardan kaynaklı olarak cidar malzemelerinin özelliklerinde değişimler, silonun
içinde oluşan patlamalar bu faktörlere örnek olarak sayılabilir.
Kullanım hatalarının başında silolanacak ürün ile ilgili yapılan tasarımdan daha farklı
bir ürünün siloya aktarılması gelmektedir. Bu durumda silonun içinde yük dağılımları
ve akış durumları değişmekte, kemerleşmeler ve kanallaşmalar oluşabilmektedir.
Silonun çıkış geometrisinin değişimi, silo içindeki yüklerin dağılımının önemli
düzeyde değişmesine yol açabilmektedir. Silolanan ürünlerin boşaltılmasında
kullanılan huni ağızında bir takım değişikliklerin yapılması, siloya uzman görüşleri
alınmadan bir takım eklentilerin yapılması da kullanım hataları arasında yer
almaktadır [18].
14
2.1.6.4. Bakım Hataları
Yapıların kendi ağırlıkları ile siloya monte edilen ekipmanların ağırlıklarından dolayı
ortaya çıkan yükler sabit yükleri oluşturmaktadır. Bunların etkisiyle silolarda düşey
doğrultuda merkezi normal kuvvet oluşmaktadır. Bu kuvvetin cidarlar üzerinde oluşan
15
sürtünme kuvvetinin de dikkate alınması suretiyle denge koşullarını sağlayacak
şekilde hesaplanması gerekmektedir [18].
Siloda depolanan ürünlerin oluşturduğu basınçtan dolayı ortaya çıkan yükler silonun
gövdesi üzerinde düşey kuvveti, silo cidarında da yatay ve sürtünme kuvvetlerini
oluşturur. Oluşan bu kuvvetlerdeki şiddet, siloda depolanan ürünlerin birim
hacimlerinin ağırlıklarına, içsel sürtünme açılarına, silonun cidarları üstünde sürtünme
katsayılarına bağlı olup taneli ürünlerde bu değerler durağanlığa, doldurmaya ve
boşaltmaya bağlı olarak farlı değerlerde olabilmektedir [18].
16
Şekil 2.7. Silonun cidar yüzeyleri arasındaki sıcaklık farkı.
Bu bağlamda silo cidarıyla dış ortam havası arasındaki ısıl akım yoğunluğu;
𝑇𝑖 −𝑇𝑐
𝐾= 1 𝑡 1 (2.1)
+ +
ℎ𝑖 𝜆 𝑒 ℎ 𝑒
𝑡𝑖 −𝑡𝑐 ∆𝑡
𝐾= 𝑡 = 𝑡 (2.2)
𝜆𝑐 𝜆𝑐
Denklem 2.2’den;
𝑡
∆𝑡 = 𝐾 ∙ (2.3)
𝜆𝑐
17
𝑡
∆𝑡 = (2.4)
0.35+𝑡
𝛼𝑡 ∙∆𝑡∙𝐸𝑐 ∙𝐼
𝑀∆𝑡 = (2.5)
𝑡
𝛼𝑡 ∙∆𝑡∙𝐸𝑐 ∙𝐼
𝑀∆𝑡 = (2.6)
𝑡∙(1−𝑣)
bağıntısıyla hesaplanmaktadır.
18
Deprem yükü doğrudan siloların dayanımını ve stabilitesini etkilemektedir. Bundan
dolayı imal edildikleri süreçte yürürlükte olan yönetmeliklerin belirlediği şartlara
sahip olmaları çok önemlidir. Deprem yükünün hassasiyetle hesaplara katılması,
silonun beklenen emniyette olmalarını sağlayacaktır. Silonun deprem yükü
hesaplarından elde edilen sonuçlara göre boyutlandırılması gereklidir.
19
Silonun kesitleri daireyle, kareyle, dikdörtgenle ve düzgün altıgenle
sınırlandırılmaktadır. Etkisel olarak küçük değişikliklere yol açacak farklı kesitlerdeki
etkilerin hesaplamalara katılmasıyla da kullanılabilmektedir [18].
Silolarda
hb/dc<10
hb<100 m
dc<60 m koşulları sağlanmalıdır.
Ayrıca;
Siloların varil olarak adlandırılan dik kenarlı bölümleri ile huni keşişim
noktası olan geçişin yatay düzlemde olması gereklidir,
20
Silonun içinde kirişler, payandalar, karışım tüpleri gibi herhangi bir başka
yapının olmaması gereklidir,
Siloların belirli aralıklardaki ürün özelliklerine yönelik tasarlanması
gereklidir,
Silolanarak depolanan ürünlerin kendi kendilerine cazibe yoluyla akabilmesi
sağlanmalıdır,
Silolanarak depolanan ürünlerin tane çaplarının en fazla 0.003 dc olması
gereklidir,
Siloya ürünlerin doldurulması sürecinde oluşacak atalet etkisinin ve darbe
yüklerinin ihmal edilebilecek büyüklüklerde olması gereklidir,
Boşaltmada araç kullanımı gerektiğinde ürünlerin akışının düzgün şekilde ve
merkezi olacak biçimde olmasına engel olunmamalıdır,
Hunilerde sadece kama, kesik kare piramit veya kesik konu şekilleri tercih
edilmelidir.
Olası farklı olumsuz yükleri dikkate almak gerektiğinde C (Cidar Yük Arttırma
Katsayısı) kullanılmaktadır.
Çizelge 2.3’de görüldüğü gibi, etki değer sınıfının 2 veya 3 olduğu silolar için C
katsayısının sadece boşaltma sürecinde ortaya çıkan olumsuz ek yüklerde kullanılması
21
gerekmektedir. Etki değer sınıfı 2 olan silolar için asimetrik ek yükleri hesaplamada
simetrik yükler artırılarak hesaplama yapılabilmektedir.
22
Çizelge 2.4. Silolarda yük hesabında kullanılacak malzeme karakteristik değerleri.
Çizelge 2.5. Huni cidar yük hesabında kullanılacak malzeme karakteristik değerleri.
EDS 1 olan silolar için o ürüne ilişkin ortalama karakteristik mühendislik parametreleri
(𝜇𝑚 , 𝐾𝑚 , 𝜑𝑚 )’ne göre gerekli güvenlik sınırları da gözetilerek projelendirme
yapılabilir.
Silolarda narinlik durumuna bağlı olarak boşaltım ağzı (huni) geometrisi ve boşaltım
şekli (elevatör, eksantrik ve taban destekli) değiştikçe silo tasarım şeklide
değişebilmektedir. Doldurma durumlarında silonun içinde eksantrik yığılmalar
23
oluşuyorsa silo içerisinde simetrik olmayan basınçlar meydana gelebilir. Bu durumda
eksantri sitenin maksimum olduğu duruma göre basınç hesabı yapılmalıdır.
1. Akış kanalı sınırı 2. Akış bölgesi 3. Etkin taşınma 4. Silo çevresinde değişen etkin taşınma 5. Ölü
bölge 6. Ölü bölge 7. Etkin huni
24
1. Akış bölgesi 2. Akış kanal sınırı 3. Ölü bölge 4. Etkin taşınma 5. Etkin huni
Silindirik silolara etki eden rüzgar yüklerinin oluşturduğu basınç yükü dağılımı
aşağıdaki denklem yardımıyla hesaplanabilmektedir [34].
𝑃𝑛𝑤𝜃 = 𝑃𝑠𝑡𝑎𝑔 [𝑎0 + 𝑎1 cos 𝜃𝑤 + 𝑎2 cos 2𝜃𝑤 + 𝑎3 cos 3𝜃𝑤 + 𝑎4 cos 4𝜃𝑤 +
𝑎5 cos 5𝜃𝑤 ] (2.7)
25
Çizelge 2.6. Rüzgar yükü harmonik katsayıları.
Denklemde 𝜃𝑤 açıları için hesaplandığında, silindirik bir silo için geometrik olarak
aşağıdaki rüzgâr yükü basınç dağılımı elde edilmektedir.
Silindirik silolara etkiyen rüzgâr basınçları tüm sistem için çok zorlayıcı yükler
değildir. Yani, silindir formdan dolayı yapı sisteminin taban reaksiyonlarında çok
büyük kesme kuvvetleri ve dolayısı ile devrilme momentleri oluşmaz. Ancak rüzgâr
basıncı, silo cidarında oluşturdukları iç gerilmeler nedeniyle önemlidir. Bu nedenle
silindirik silolarda, silo boşken rüzgâr basıncının incelenmesi silodaki ovalleşmenin
dikkate alınması ve doğurduğu eğilme etkileri için önemlidir.
26
2.4. YAPISAL ANALİZLERDE KULLANILAN BİLGİSAYAR
PROGRAMLARI
Dairesel silindirik kabuk yapı, hafif ağırlıklı yapılarda temel bir unsur teşkil
etmektedir. Tasarım ve silindirik kabuk stabilitesinin gerçekçi bir şekilde belirlenmesi
bu yapıların tasarım ve gelişimi için önemli bir sorun oluşturmaktadır. Böylece,
1930’larda araştırmacılar tarafından temel denklemler oluşturulmasından itibaren bu
konuda birçok çalışma yapılmıştır. Gelişiminin ilk evrelerinde, sorunların aşırı
karmaşıklığı nedeniyle sadece kabaca yaklaşık çözümler elde edilmiştir. 1960’larda
bilgisayarların gelişimiyle doğru analizlerin yapılması mümkün olmuştur.
Bilgisayarların hızla gelişmesini takiben sonlu elemanlar, sonlu farklar ve sayısal
integrasyon teknikleri etkin bir gelişim göstermiştir. Özellikle, sonlu elemanlar
metodu, günümüzde esnekliği nedeniyle çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Kabuk yapı analizleri için birçok bilgisayar programları geliştirilmiş ve etkin bir
şekilde de uygulanmaktadır. Farklı analiz tipleri için sayısal formülasyonlar
türetilmiştir. Bunlar [18]:
Silo yapılarının analizi için çok az program özel olarak geliştirilmiştir. Bunların hepsi,
katı yığınlar tarafından silo cidarına uygulanan yükleri araştırmak için geliştirilmiş
olup, tümü yapıdaki gerilmeler ile ilgili değildir. Özellikle, günümüzde burkulma ve
kabuk cidarının çökme analizleri ve gerilmeler ile ilgili çok az çalışma yapılmıştır [35].
27
sorunların çözülebilmesine olanak sağlamaktadır. Bu bağlamda ANSYS, ABAQUS,
SAP 2000 gibi sonlu elemanlar programlarının kullanımı da giderek artmaktadır [21].
28
2.5. MODAL ANALİZ
29
2.6. SİLİNDİRİK METAL SİLO HALKA KİRİŞLERİNİN EUROCODE 3’E
GÖRE TASARIMI
Eurocode 3’de (Şekil 2.13) tipik bir kolonlu silo görünümü verilmiştir. Şekilde de
görüldüğü üzere, özellikle büyük silolarda kolonlarda oluşacak mesnet kuvvetlerinin
silo yüzeyine homojen olarak aktarılabilmesi için halka kirişlerden yararlanılmaktadır.
30
Şekil 2.13. Silindirik silo ve elemanları [37].
Şekil 2.13’de görülen bu kirişler ile silonun metal kabuğu arasında karmaşık bir
etkileşim bulunmaktadır [38, 39]. Bu karmaşık etkileşim, halka kirişi tasarımını da
zorlaştırmaktadır.
Killion (1985) sığ silo basınçları ve narin silo basınçlarının birbirinden ayrıldığını,
narin silo basınçlarında huni akışı ve kütle akış koşullarının dış ortam sıcaklığı
değişikliği nedeniyle oluşacak basınçların dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir
[40].
31
Negi ve Jofriet (1986) yaş ve kuru taneli ürünlerin depolanmasında kullanılacak düz
tabanlı siloların tasarımı için yatay basınçların ve sürtünme kuvvetlerinin bilgisayar
destekli yazılım programları ile hesaplanabileceğini belirtmişlerdir [41].
Horabik vd., (1998) eksantrik boşaltma esnasında model bir siloda simetrik olmayan
yükleri araştırmışlardır. Çalışmada yanal basınç dağılımının zeminden olan yüksekliğe
bağlı olduğunu belirlemişlerdir. Ayrıca silo cidarı ve zemini üzerindeki yanal eğilme
momentinin orifis eksantrisite oranından önemli bir şekilde etkilendiğini ileri
sürmüşlerdir [44].
Molenda vd., (1993) farklı ürün doldurma metotlarından etkilenen düz tabanlı model
silodaki yükleri incelemişlerdir. Merkezi ve eksantrik lokasyonlu, serpme doldurma
ve uniform doldurma olmak üzere dört doldurma yöntemi kullanılmıştır. Her bir
doldurma metodu üç farklı silo cidarında test edilmiştir (pürüzsüz galvanize çelik,
oluklu galvanize çelik ve zımpara bezi ile kaplanmış pürüzsüz galvanize çelik).
Denemelerde yumuşak ve sert kışlık buğdaylar kullanılmıştır. Araştırma sonucunda
32
statik cidar yükü/toplam tane yük oranı (SWL/TGL) ve dinamik cidar yükü/statik cidar
yükü oranının (DSR) doldurma metodundan etkilendiği bulunmuştur. Genelde
SWL/TGL daha yüksek, DSR ise daha düşük değerlerle sonuçlanmıştır. Serpme
doldurma yönteminde pürüzsüz cidar üzerinde SWL/TGL değeri daha düşük, oluklu
cidar üzerinde daha yüksek bulunmuştur. Doldurma metodu ve buğday çeşidi pürüzsüz
silo cidarı üzerindeki negatif sürtünme kuvvetini önemli bir şekilde etkilemiştir.
Negatif sürtünme kuvveti değerleri üstten doldurma metodları için en yüksektir.
Negatif sürtünme kuvveti oluklu cidarda gözlemlenmemiştir [45].
Schwab vd., (1994) doğal büyüklükteki bir siloda düşey basınç dağılımı ve buğday
yüklerini araştırmışlardır. Düz tabanlı silindirik tahıl siloları doldurma işlemi sırasında
benzersiz yükler ve basınçlara tabi tutulmuştur. Düşey ve yatay yükler bir silo cidarı
üzerine etki ettirilmiş ve doldurma sırasında buğdayın neden olduğu silo zemini
üzerindeki düşey yük ölçülmüştür. Ayrıca doldurma sırasında düşey basıncın radyal
dağılımı da ölçülmüştür. Düşey basıncın radyal konuma bağlı olduğu ve üniform bir
şekilde dağılmadığı belirlenmiştir. Yükseklik/çap oranı 3 olan bir silodaki yük
dağılımı zeminde %83 ve cidarlar üzerinde %17 olarak belirlenmiştir. Çalışmada
ölçülen yükler ve basınçlar yaygın olarak kullanılan Janssen, Reimbert ve Walker
tahmin denklemleri ile karşılaştırılmış ve gözlenen verilere benzer oldukları
belirlenmiştir [46].
Horabik vd., (1995) 0.6 m çapında 2.4 m yüksekliğinde ve 1.2 m çapında 4.8 m
yüksekliğindeki benzer düz tabanlı iki siloda yük dağılımını karşılaştırmışlardır.
Araştırma sonucunda toplam düşey cidar ve taban yüklerinin, cidar ve taban moment
kuvvet bileşenleri cidar sürtünme katsayısı, yükseklik/çap oranı ve boşaltma
metodundan önemli bir şekilde (P > 0.05) etkilendiğini, 1.2 m çapındaki silo için
boyutsuz momentin ortalama değerinin 0.6m çapındaki silodan yaklaşık %13 daha
fazla olduğunu belirlemişlerdir [47].
Rotter vd., (1998) çalışmalarında hem rijit cidarlar hemde plaka gerilmesi ile düz
tabanlı ve huni tabanlı silolarda boşaltma basınçlarını araştırmışlardır. Araştırma
sonucunda düz tabanlı silo için sonuçlar önemli farklılık göstermiştir. Silo cidarının
üçte ikisinde ve alt kısmında boşaltma esnasındaki basınçların negatif bir artış
gösterdiğini belirlemişlerdir [48].
33
Ayuga vd., (2001) tahıl depolanan silolarda çıkış eksantrisitesi ile boşaltım ve statik
koşullarda basınç dağılımlarını analiz etmişlerdir. Çalışmada sonlu elemanlar
yöntemine yönelik ANSYS yazılımından faydalanılmıştır. Denemelerde 10.5 m.
yüksekliğe sahip (8 m. silindirin yüksekliği, 2.5 m koninin yüksekliği), çapı 3 m, huni
çıkış çapı 0.5 m olan bir silo kullanılmıştır. Çıkış eksantrisitesine yönelik olarak %0
(merkezi çıkış) ile %100 alınarak hesaplama yapılmıştır. Boşaltma modelinin hem
dilatasyon hem de boşaltma etkisinin çeşidi ile kombine olduğu bulunmuştur. Çalışma
sonucunda çıkış eksantrisitesi için 3 boyutlu modeller geliştirmişlerdir [4].
Gillie ve Rotter (2002) çalışmalarında ince cidarlı çelik silolarda gerilmeler üzerine ek
yüklerin etkilerini araştırmışlardır. Araştırma sonucunda gerilmelerin karmaşık
olduğunu ve gerilmelerin ya elastik burkulma ya da plastik çökme ile silonun
başarısızlığına yol açabileceğini belirlemişlerdir. Daha sonra ek yükün çevresel
genişliği, yükün düşey ölçüsü, yükün uygulama noktası ve yük içindeki basınç
dağılımının değişen etkilerini inceleyen parametrik bir çalışma yürütmüşlerdir.
Sonuçlar uygulanan yükün çevresel genişliği ve basınç dağılımının her ikisinin silo
cidarında üretilen gerilmenin büyüklüğü ve şeklini etkilediğini ve silo cidarındaki
gerilmenin büyüklüğünün ek yükün düşey boyutu ile hemen hemen doğrusal olarak
değiştiğini bulmuşlardır [49].
34
Brown (2008) boşaltma basınçlarının (kütle veya huni akış) siloda aşırı basınç faktörü
oluşturma etkisi düşünülerek silonun yapısal tasarımının gerçekleştirilmesi gerektiğini
ifade etmiştir [52].
Dogangun vd., (2009) patlama, doldurma veya boşaltma esnasında ortaya çıkan
asimetrik yüklerin, aşırı ve üniform olmayan toprak basınçlarının, metal siloların
korozyonunun ve içsel yapı çökmesinin silolarda zararlara ve başarısızlığa neden
olduğunu belirtmişlerdir [2].
35
BÖLÜM 3
36
Mühendislik alanlarındaki birçok sorunun çözümü için sonlu elemanlar yöntemi
yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Problemlerin çözümünde etkin bir sayısal yöntem
olan sonlu elemanlar yöntemi, mühendisler tarafından geliştirilmiş ve ilk olarak
gerilme analizi problemlerinde kullanılmıştır. Uygulamaların temeli, bir büyüklük
alanının hesaplanmasına dayanmaktadır. En büyük değer veya gradyen olarak
hesaplanan büyüklük, pratikte özel bir öneme sahiptir. Bu değer, gerilme analizinde
deplasman veya gerilme alanı; ısı analizinde sıcaklık alanı veya ısı akışı; akışkan
problemlerinde ise akım fonksiyonu veya hız potansiyel fonksiyonuna karşılık gelir.
Sonlu elemanlar yönteminde yapı, önceden davranışı belirlenen birden fazla elemana
bölünmektedir. Bölünen bu elemanlar, nod olarak adlandırılan noktalar ile tekrar
birleştirilmekte, böylece cebirsel bir denklem takımı elde edilmektedir. Gerilme
analizi örneğinde elde edilen denklemler, nodlardaki denge denklemleri olmaktadır.
Probleme bağlı olarak birçok denklem üretilmekte, bu denklemlerin çözümü için
bilgisayar programları kullanılmaktadır [53].
37
tanımlanması yapılır. ANSYS programında sonlu elemanlar mantığından dolayı
sınır koşulları ve yüklemeler, doğrudan nodlara dağıtılarak hesaplamaları yapılır.
Bunun temel mantığı, sonsuz noddan oluşan gerçek yapının sonlu nodlara
bölünmesidir. Dış hacim, bölünen bu nodlar ile tanımlanmaktadır. Yükleme
işleminde noktasal yükleme yapılabildiği gibi basınç şeklinde de yükleme
uygulanabilmektedir. Bu aşamada yapılması gerekenler bittiğinde “solve” komutu
verilerek çözüm başlatılır.
3. Aşama (Postprocessor): Elde edilen sonuçların gözlemlendiği aşamadır. Sonuç
gözlemleme aşamasında her nodda oluşan gerilme ve deformasyon miktarları
görülebilmekte, gerilmenin bir yol boyunca takip ettiği değerler de
gözlemlenebilmektedir.
38
39
3.1.3. ANSYS’te Sonlu Eleman Tipleri
40
41
3.1.4. Sonlu Elemanlar Yönteminin Avantajları
42
Çizelge 3.1. (devam ediyor).
3.2. MESH
Mesh bir alanın belli aralıklarla parçalara bölünmesidir. Asıl amaç bir diferansiyel
denkleminin çözümünü kolaylaştırmaktadır. Çözüm eleman tipine ve eleman sayısına
bağlı olarak değişir. Çok fazla parçaya bölmek simülasyon ortamında çözüme
ulaşılması zaman almaktadır. Az sayıda parçalara bölmek ise sağlıklı bir sonuç
vermemektedir. Mesh yaparken önemli olan optimum sayıda parçalara bölmek zaman
ve sağlıklı bir sonuç almak için yeterli olacaktır. Bu nedenle mesh ANSYS’de en kritik
işlemlerden biridir. Bu neden ile buğday silosunu 7602 parçaya bölerek ve 16046
düğüm noktası elde edilerek mesh işlemi gerçekleştirilmiştir.
43
Şekil 3.1. Bala hububat silosunun mesh edilmiş görünümü.
44
BÖLÜM 4
4. STATİK ANALİZ
4.1. KUVVET
Hareketsiz bir cismi harekete geçiren, hareket eden cismi durduran veya durdurabilen,
cismin doğrultu yönünü, neye benzediği ve hızını değiştirebilecek her türlü etkiye
kuvvet denir.
Kuvvetin cisimler üzerindeki tesirinin nasıl olacağını tahmin etmek için kuvvetin
özellikleri, yönü, doğrultusu ve büyüklüğü iyi bilinmelidir.
Bu tezde tasarlanan silo X-Z yönünde 8 metre, Y yönünde 22,5 metre olarak
tasarlanmıştır. Bu siloya, silonun dolu halinde aldığı buğdayın toplam ağırlığını
temsilen Y yönünde -7000000N kuvvet uygulanmıştır.
45
Şekil 4.1. Statik analizde buğday ile dolu olduğu anda uygulanan kuvvet.
Şekil 4.2. Statik analizde kuvvetin nasıl uygulandığı gösteren 0-1 bilgisayar analiz.
46
Çizelge 4.2. Statik analiz çözüm bilgileri.
Silo, sabit olarak 8 adet U profil demirlerle kaynak yerlerinden ve buğdayın çıkış
kısmından yine kaynak atılarak sabitlenmiştir. Bu sabit kısımlar ANSYS programında
Fixed Support özelliği kullanılarak, yani sabit kısım ile sabitleme yaparak analiz
edilmiştir.
Buğday silosu iki yerden sabit olduğu için ANSYS programında ayrı ayrı 2 tane sabit
kısım tespit edilmiştir. Yapılan sabitlemeler Şekil 4.3 ve 4.4’de verilmiştir.
47
Şekil 4.3. Statik analizde sabit kısım 1.
48
4.3. YÖNLÜ DEFORMASYON X
49
Şekil 4.6. Statik analizde sabit Y yönündeki yönlü deformasyon.
Yönlü deformasyonun Z yönünde uygulanması ile elde edilen değer, Z yönünde oluşan
değerdir. Bu değer maksimum 0,10246 mm, minimum -0,12918 mm aralığındadır. U
bağlantıyla silonun kaynak olan kısmında yönlü deformasyon maksimum seviyeye
ulaşmıştır. Statik analizde sabit Z yönündeki yönlü deformasyon Şekil 4.7’de
verilmiştir.
50
Şekil 4.7. Statik analizde sabit Z yönündeki yönlü deformasyon.
Total Deformasyon, zamana bağlı rastgele veya zamana bağlı yükleme koşullarına
yapılan analizlerin tepkisini ifade eder. Zamana, ivmeye ve hıza bağlı olarak silo
üzerinde maksimum yer değiştirmesidir.
51
Şekil 4. 8. Statik analizde toplam deformasyon.
Makine elemanlarında basit zorlama halleri veya gerilmelerden birkaçı aynı anda
meydana gelebilir.
Tasarlanan siloya eşdeğer gerilim uygulandığında elde edilen değer maksimum 44,799
MPa, mim 0,0001094 MPa olmuştur. U bağlantıyla silonun kaynak olan kısmında
eşdeğer gerilme maksimum seviyeye ulaşmıştır. Statik analizde eşdeğer gerilme
sonucu Şekil 4.9’da görülmektedir.
52
Şekil 4.9. Statik analizde eşdeğer gerilme.
53
Çizelge 4.3. (devam ediyor).
54
BÖLÜM 5
5. MODAL ANALİZ
55
Şekil 5. 1. Modal analiz grafiği.
56
Bu analiz, sistemin hangi frekans değerlerinde, hangi bölümlerinin ne şekilde bir
harekette titreyebileceğini göstermektedir. Elde edilen bulgular aracılığı ile sistemin
belirli bölgelerinde olabilecek muhtemel zorlanmaların önceden kestirilebilmesi
mümkün olabilmektedir. Çizelge 5.3’de total deformasyon modu 1’den 5’e kadar
modal analiz sonuçları görülmektedir.
Modal analizde total deformasyon modu 1’den 5’e kadar olmak üzere elde edilen
sonuçlardan ulaşılan toplam deformasyon görünümleri sırayla Şekil 5.2, Şekil 5.3,
Şekil 5.4, Şekil 5.5 ve Şekil 5.6’da verilmiştir.
57
Şekil 5.2. Modal analizde mod 1’de oluşan toplam deformasyon.
58
Şekil 5.4. Modal analizde mod 3’de oluşan toplam deformasyon.
59
Şekil 5.6. Modal analizde mod 5’de oluşan toplam deformasyon.
Çizelge 5.4’de total deformasyon modu 6’dan 10’a kadar modal analiz sonuçları
görülmektedir.
60
Modal analizde total deformasyon modu 6’dan 10’a kadar olmak üzere elde edilen
sonuçlardan ulaşılan toplam deformasyon görünümleri sırayla Şekil 5.7, Şekil 5.8,
Şekil 5.9, Şekil 5.10 ve Şekil 5.11’de verilmiştir.
61
Şekil 5.9. Modal analizde mod 8’de oluşan toplam deformasyon.
62
Şekil 5.11. Modal analizde mod 10 da oluşan toplam deformasyon.
63
BÖLÜM 6
6. HARMONİK ANALİZ
Harmonik tepki analizi, sinüzoidal olarak (harmonik olarak) zamanla değişen yüklere
göre doğrusal bir yapının kararlı durum tepkisini belirlemek için kullanılan bir
tekniktir. Fikir, yapının tepkisini birkaç frekansta hesaplamak ve bazı tepki miktarının
(genellikle deplasmanların) frekansa karşı bir grafiğini elde etmektir. Daha sonra "pik"
tepkiler grafikler üzerinde tanımlanır ve bu zirve frekanslarında incelenen stresler. Bu
analiz tekniği, bir yapının yalnızca sabit haldeki zorlanmış titreşimleri hesaplar.
64
Çizelge 6.1. Harmonik analiz ayarlar tablosu.
Bu ayarlardan hareketle elde edilen normal frekans grafiği Şekil 6.2’de, imajinari
frekans grafiği Şekil 6.3’de, normal açı grafiği Şekil 6.4’de, faz açısı frekans grafiği
Şekil 6.5’de, üç yönlü frekans grafiği Şekil 6.6’da, real frekans grafiği Şekil 6.7’de,
kuvvet ve açı grafiği Şekil 6.8’de verilmiştir.
65
Şekil 6.2. Harmonik analizde normal frekans grafiği.
66
Şekil 6.6. Harmonik analizde üç yönlü frekans grafiği.
6.2. İVME
Hareket eden bir cismin hızının birim zamandaki değişimine ivme denir. Tasarlanan
siloya 2 mm/s2 ivme, 7.000.000 N kuvvet ile beraber uygulanmıştır. İvmenin
uygulandığı yön Şekil 6.9’da görülmektedir.
67
Şekil 6.9. Harmonik analizde ivmenin uygulandığı yön.
Harmonik analizde uygulanan yükler ve giriş veri değerleri Çizelge 6.2’de görüldüğü
gibidir.
68
Çizelge 6.2. (devam ediyor).
Zamana bağlı rastgele veya zamana bağlı yükleme koşullarına yapılan analizlerin
tepsini ifade eder. Total deformasyon zamana, ivmeye ve hıza bağlı olarak silo
üzerinde maksimum yer değiştirmesidir.
69
Çizelge 6.3. Harmonik analizde deformasyon sonuç ve bilgi tablosu.
Şekil 6.10’da toplam deformasyon adım frekans grafiği, Şekil 6.11’de oluşan toplam
deformasyon görülmektedir.
70
Şekil 6. 10. Harmonik analizde toplam deformasyon adım frekans grafiği.
71
Çizelge 6.4. Harmonik analizde toplam deformasyonda 200 adımda değişen frekans
bilgi tablosu.
72
Çizelge 6.4. (devam ediyor).
Tasarlanan siloya eşdeğer gerilim uygulandığında elde edilen değer maksimum 44,799
MPa, mim 0,0001094 MPa olarak bulunmuştur. U bağlantıyla silonun kaynak olan
kısmında eşdeğer gerilme maksimum seviyeye ulaşmıştır.
Harmonik analizde oluşan eşdeğer gerilmeleri Şekil 6.12’de, eşdeğer adım frekans
grafiği Şekil 6.13’de verilmiştir.
73
Şekil 6.12. Harmonik analizde oluşan eşdeğer gerilmeleri.
74
Harmonik analizde 200 adımda eşdeğer gerilim frekans bilgileri Çizelge 6.5’de
verilmiştir.
Çizelge 6.5. Harmonik analizde eşdeğer gerilmede 200 adımda değişen frekans bilgi
tablosu.
75
Çizelge 6.5. (devam ediyor).
Harmonik analizde X yönünde oluşan deformasyon Şekil 6.14’de, adım frekans grafiği
Şekil 6.15’de görülmektedir.
76
Şekil 6.14. Harmonik analizde X yönünde oluşan deformasyon.
Harmonik analizde X yönünde 200 adımda değişen frekans değerleri Çizelge 6.6’da
verilmiştir.
77
Çizelge 6.6. Harmonik analizde X yönünde 200 adımda değişen frekans bilgi tablosu.
78
Çizelge 6.6. (devam ediyor).
79
Şekil 6.16. Harmonik analizde Y yönünde deformasyon adım frekans grafiği.
80
Harmonik analizde Y yönünde 200 adımda değişen frekans değerleri Çizelge 6.7’de
verilmiştir.
Çizelge 6.7. Harmonik analizde Y yönünde 200 adımda değişen frekans bilgi tablosu.
81
Çizelge 6.7. (devam ediyor).
82
Şekil 6.18. Harmonik analizde Z yönünde oluşan deformasyonlar.
83
Harmonik analizde Z yönünde 200 adımda değişen frekans değerleri Çizelge 6.8’de
verilmiştir.
Çizelge 6.8. Harmonik analizde Z yönünde 200 adımda değişen frekans bilgi tablosu.
84
Çizelge 6.8. (devam ediyor).
85
Çizelge 6.9. (devam ediyor).
86
BÖLÜM 7
7. RANDOM VIBRATION
87
Rastgele titreşim analizinde frekansa bağlı yer değiştirme değerleri, Şekil 7.1’deki
grafikte görülmektedir.
Şekil 7.1. Rastgele titreşim analizinde frekansa bağlı yer değiştirme grafiği.
Tasarlanan silonun rastgele titreşim analizine yönelik girilen değerler Çizelge 7.2’de,
sistem ayarları ise Çizelge 7.1’de verilmiştir.
88
Çizelge 7. 2. Rastgele titreşim analizinde sistem ayarları.
89
Şekil 7. 2. Rastgele titreşim analizinde X yönünde oluşan deformasyonlar.
90
Şekil 7.3. Rastgele titreşim analizinde Y yönünde oluşan deformasyonlar.
91
Şekil 7. 4. Rastgele titreşim analizinde Z yönünde oluşan deformasyonlar.
Eşdeğer gerilim uygulandığında elde edilen değer maksimum 8178,6 MPa, mim
0,038673 MPa olarak bulunmuştur. U bağlantıyla silonun kaynak olan kısmında
eşdeğer gerilme maksimum seviyeye ulaşmıştır.
92
Şekil 7. 5. Rastgele titreşim analizinde eşdeğer gerilmeler.
93
BÖLÜM 8
8. RESPONSE SPECTRUM
Tepki spektrum analizinde frekansa bağlı yer değiştirme değerlerine yönelik grafik
Şekil 8.1’de görülmektedir.
Şekil 8.1. Tepki spektrum analizinde frekansa bağlı yer değiştirme grafiği.
Programa tepki spektrum analizi için girilen frekans ve yer değiştirme değerleri
Çizelge 8.1’de verilmiştir.
Çizelge 8.1. Tepki spektrum analizinde girilen frekans ve yer değiştirme değerleri.
94
Tepki spektrum analizinde ivmeye bağlı yer değiştirmenin siloda oluştuğu yer Şekil
8.2’de görülmektedir.
Şekil 8.2. Tepki spektrum analizinde ivmeye bağlı yer değiştirmenin oluştuğu yer.
96
Tepki spektrum analizinde X yönünde oluşan deformasyonlar Şekil 8.5’de
görülmektedir.
97
Şekil 8. 6. Tepki spektrum analizinde X yönünde oluşan deformasyonlar.
98
Şekil 8. 7. Tepki spektrum analizinde Z yönünde oluşan deformasyonlar.
Eşdeğer gerilim uygulandığında elde edilen değer maksimum 28,894 MPa, minimum
0 MPa olarak bulunmuştur. U bağlantıyla silonun kaynak olan kısmında eşdeğer
gerilme maksimum seviyeye ulaşılmıştır.
99
Şekil 8.8. Tepki spektrum analizinde oluşan eşdeğer gerilmeler.
Tepki spektrum analizinde frekansa bağlı yer değiştirme grafiği Şekil 8.9’da
görülmektedir.
101
BÖLÜM 9
9. SONUÇLAR
Bu çalışmada, çapı 8 metre ve yüksekliği 22,50 metre olan çelik malzemeden yapılmış,
üst kısmı serbest, alt kısmından 8 tane destek U çelik demirlerle desteklenmiş, taban
kısmı konik olarak, konveyöre sabitlenmiş bir silo yapılmıştır. Bu silonun içi dolu
halde iken çekme, eğme, burulma, darbe ve yorulma testleri ansys programında Statik
Analiz, Modal Analiz, Harmonik Analiz, Random Vibration Analiz ve Response
Spectrun Analiz yöntemleri uygulanmıştır.
102
yönünde bir deprem etkisi yapılmıştır. Bu deprem etkisi sonucu ile silomuz
X yönünde 516,58 mm olarak maksimum silonun yer değiştirdiği
görülmüştür. Y yönünde 423,55 mm ve Z yönünde ise 173,57 mm silonun yer
değiştirdiği anlaşılmıştır. Bu deprem esnasında maksimum basınç siloya
bağlanan ana taşıyıcı U destek kolonlarında 8178,6 MPA basınç ile
oluşmuştur. Girilen değerler doğrultusunda bu olayın gerçekleşme olasılığı %
68,28 olarak tespit edilmiştir.
5. Response spektrum analizinde frekansa bağlı yer değiştirme ve frekansa bağlı
ivme verileri girilmiştir. Bu analiz 4 adımda gerçekleşmesi için ve her bir
adımın 2,5 saniyede tekrarlamak kaydı ile ayarlanmıştır. Analiz sonucunda
Maksimum basıncın U destek kolonlarının siloya bağlı olduğu yerde
görülmüş ve maksimum basınç 28,894 MPA, minimum basınç ise 6,1511 e-
004 olduğu anlaşılmıştır. Bu analiz sonucu ile silomuz Z yönünde 9,22e-002
mm olarak maksimum silonun yer değiştirdiği ve U destek demirin siloya
bağlandığı yerde görülmüştür. Y yönünde 0,57034 mm silonun üst kısmında
ve Z yönünde ise 7,8032e-002 mm U destek demirin siloya bağlandığı yerde
silonun değiştirdiği anlaşılmıştır.
103
KAYNAKLAR
[1] Gallego, E., Ruiz, A., and Aguado, P. J. “Simulation of silo filling and discharge
using ANSYS and comparison with experimental data”. Computers and
Electronics in Agriculture, 118, 281-289, (2015).
[2] Dogangun, A., Karaca, Z., Durmus, A. ve Sezen, H. “Cause of damage and
failures in silo structures”. Journal of Performance of Constructed Facilities,
23(2): 65-71 (2009).
[3] Ramirez, A., Nielsen, J., Ayuga, F. “Pressure measurements in steel silos with
eccentric hoppers”. Powder Technol. 201(1), 7–20, (2010).
[4] Ayuga, F., Guaita, M., Aguado, P.J. and Couto, A. “Discharge and the
eccentricity of the hopper influence on the silo wall pressures”. J. Eng. Mech.-
ASCE, 127(10), 1067-1074, (2001).
[5] Zhong, Z., Ooi, J.Y. and Rotter, J.M. “The sensitivity of silo flow and wall
stresses to filling method”. Eng. Struct. 23(7), 756-767, (2001).
[6] Askegaard, V., Munch-Andersen, J. “Results from tests with normal and shear
stress cells in a medium-scale model silo”. Powder Technol. 44(2), 151-157,
(1985).
[7] Chen, J.F., Rotter, J.M., Ooi, J.Y. and Zhong, Z. “Correlation between the flow
pattern and wall pressures in a full scale experimental silo”. Eng. Struct. 29(9),
2308-2320, (2007).
[8] Jenike, A.W. and Johanson, J.R. ”On the theory of bin loads”. Trans. ASME J.
Eng. Ind. 91(1), 339–344, (1969).
[9] Hatfield, F., Bartali, E. “Static forces and moments in a grain silo”. J. Struct.
Eng, 10, 2814-2819, (1988).
[10] Briassoulis, D. and Curtis, J. “Design and analysis of silos for friction forces”.
J. Struct. Eng, 11(6), 1377-1398, (1985).
104
[14] Mellmann, J., Hoffmann, T., and Fürll, C. “Mass flow during unloading of
agricultural bulk materials from silos depending on particle form, flow
properties and geometry of the discharge opening”. Powder Technol, 253, 46–
52, (2014).
[17] Couto, A., Ruiz, A. and Aguado, P.J. “Experimental study of the pressures
exerted by wheat stored in slender cylindrical silos, varying the flow rate of
material during discharge. Comparison with Eurocode 1. Part 4”. Powder
Technol, 237, 450–467, (2013).
[18] Kibar, H. “Tombul fındık depolamasında tane özelliklerine bağlı olarak ANSYS
programıyla optimum silo tasarımı”. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 231, (2011).
[20] Hüner, İ. “Çimento silosunun statik ve dinamik analizleri”. Yüksek Lisans Tezi,
Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 102, (2006).
[21] Özel, K. “Çelik hububat silolarının tasarım esasları”. Yüksek Lisan Tezi, Selçuk
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 84, (2007).
[22] Öztürk, T., Kibar, H., Esen, B. “Taneli tarımsal ürünler için akış profilleri ve
silolamada karşılaşılan sorunlar”. Gaziosmanpasa Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Dergisi, 25(2): 61-67 (2008).
[24] Prescott, J.K. and Barnum, R.A. “On powder flowability”. Pharmaceutical
Technology, 60-84 (2000).
[25] Craik, D.J. and Miller, B.F. “The flow properties of powders under humis
conditions”. Journal of Pharmacology, (10): 136-144 (1958).
[26] Moreyra, R. and Peleg, M. “Effect of equilibrium water activity on the bulk
properties of selected food powders”. Journal of Food Science, (46): 1918-1922
(1981).
105
[27] Fitzpatrick, J.J., Iqbal, T., Delaney, C., Twomey, T. and Keogh, M.K. “Effect of
powder properties and storage conditions on the flowability of milk powders
with different fat contents”. Journal of Food Engineering, (64): 435-444
(2004).
[29] Hao, B. “The effects of inserts on flow behavior of cohesive bulk solids in a
model bin. Msc. Thesis. University of Manitoba Winnipeg, Department of
Bioystems Engineering”, Manitoba, (1998).
[31] Carson, J.W. Silo failures: case histories and lessons learned. Third Israeli
Conference for Conveying and Handling of Particulate Solids, Dead Sea Israel,
(2000).
[32] Blight, G.E. “Design implications of measured pressures and strains in silos”.
Journal of Structural Engineering, 118(10), 2729-2742 (1992).
[33] Rotter, J.M.” Guide for the Economic Design of Circular Metal Silos”. Spon
Press, (2001).
[34] Eurocode 1, Basis of Design and Actions on Structures (EN 1991-1-4), General
Actions Part 1-4: Wind Loads. European Committee for Standardisation,
Brussels, (2004).
[35] Li, H.Y. “Analysis of steel silo structures on discrete supports”. Department of
Civil Engineering & Building Science, The University of Edinburgh, Ph. D.
Thesis, (1994).
[36] Topkaya, C. and Rotter, J. M. “Ring beam stiffness criterion for column-
supported metal silos”. Journal of Engineering Mechanics, 137(12), 846-853,
(2011).
[37] EN 1993 4 1, Eurocode 3. Design of steel structures, Part 4.1: Silos, Eurocode 3
Part 4.1, CEN, Brussels, (2007).
106
[41] Negi, S.C. and Jofriet, J.C. “Computer-aided prediction of silo-wall pressures”.
American Society of Agricultural Engineers, 2(2): 148-152 (1986).
[43] Rotter, J.M. and Zhang, Q. “Elastic buckling of imperfect cylinders containing
granular solids”. Journal of Structural Engineering, 116(8): 2253-2271 (1990).
[44] Horabik, J., Molenda, M. and Ross, I.J. “Comparison of loads on cylindrical and
conical model grain bins”. Transactions of the ASAE, 41(2): 459-463 (1998).
[45] Molenda, M., Horabik, J. and Ross I.J. “Loads in model grain bins as affected
by filling methods”. Transactions of the ASAE, 36(3): 915-919 (1993).
[46] Schwab, C.V., Ross, I.J., White, G.M. and Colliver, D.G. “Wheat loads and
vertical pressure distribution in a full-scale bin part 1- filling”. Transactions of
the ASAE, 37(5): 1613-1619 (1994).
[47] Horabik, J., Molenda, M., Ross, I.J., 1995. “Comparison of load distribution in
two similar grain bins”. Transactions of the ASAE, 38(6): 1875-1879 (1995).
[48] Rotter, J.M., Holst, F.G., Ooi, J.Y. and Sanad, M. “Silo pressures predictions
using discrete-element and finiteelement analyses”. Philosophical Transaction
of the Royal Society of London. Philosophical Transaction Mathematical,
Physical and Engineering Sciences. Series A, 356, 2685-2712 (1998).
[49] Gillie, M. and Rotter, J.M. “The effects of patch loads on thin-walled steel silos”.
Thin-Walled Structures, (40): 835-852 (2002).
[50] Goodey, R.J. and Brown, C.J. “The influence of the base boundary condition in
modelling filling of a metal silo”. Computers and Structures, (82): 567-579
(2004).
[51] Vidal, P., Couto, A., Ayuga, F. and Guaita M. “Influence of hopper eccentricity
on discharge of cylindrical mass flow silos with rigid walls”. Journal of
Engineering Mechanics, 132(9): 1026-1033 (2006).
[52] Brown, C.J. Developments in the design of rectangular plan form silos.
Proceedings of The International Conference on Structures and Granular Solids:
From Scientific Principles to Engineering Applications, The Royal Society of
Edinburgh, Scotland, UK, 1-2 July, (2008).
[53] Pençe, E. “Eğitim amaçlı ansys paket programın tanıtılması, ansys ögretimi ve
uygulama örnekleri”, Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Karabük
Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitim Bölümü, Zonguldak, 1-25 (2007).
[54] Güler, A. “Ağır ticari araca diferansiyel kovanının farklı yol koşullarında
anakizi”, Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine
Mühendisliği Bölümü, İzmir, 20-29 (2008).
107
[55] Şensoy, N. M. ve Güngör, N. “Ansys yazılımı ile kule vinç tasarımı ve analizi”,
Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine
Mühendisliği Bölümü, İzmir, 1-30 (2011).
[58] Tümer, T. S. “Uçak kanadında titreşim analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Celal
Bayar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü,
Manisa, 8-14 (2016).
108
ÖZGEÇMİŞ
109