GUARANI ÑE’Ẽ

LENGUA, LITERATURA Y SUS TECNOLOGÍ AS – NIVEL

MEDIO

Mbo´esyry Mokõiha – Mbo’ehára Pytyvõrã

Hi’are: mokõi aravo

Arange: arapokõindy 31 jasypo guive 04 jasypoteĩ meve

Katupyryrã:

Ohesa’ỹijo mba’emba’épa oguereko hetepýpe mombe’upyrusu, mombe’urã,

káso ñemombe’u, cómic, mombe’upy, ñe’ẽpoty rupive, ohechakuaakuévo ko’ã
mba’e:

• Mavamávaguipa oñeñe’ẽ opaichagua jehaipyre omoñe’ẽvape.

• Ñe’ẽ peteĩ mba’énte he’iséva ha umi ñe’ẽ ikatúva heta mba’e he’ise.

• Mba’épa oiko jehaipyre omoñe’ẽvape ha mba’érepa oiko upéva.

• Mba’épa ikatu oiko añetehápe ha umi ndaikatumo’ãiva oiko añetehápe.

• Mba’épa haihára he’i oikovaramoguáicha ha umi he’ìva ha’e oimo’ãháicha.

Mbo’epyrã Aty:

Oikũmbykuaa ojehaíva.

Mbo’epyrã:

✓ Mombeʾurã ha hetepy.
✓ Mbaʾépa oiko ha mbaʾérepa oiko

Jehechakuaarã:
✓ Ohechakuaa mombeʾurã retepy.
✓ Oikũmby mombeʼurã omog̃uahẽséva.
✓ Ombojoavykuaa mbaʾépa oiko ha mbaʾérepa oiko.
✓ Omombaʾe mombeʾurã paraguaigua rembiapokue.

1
Tembiaporã
- Ñomongeta mbaʾépa ohechakuaa taʾanga rehe ikatuhag̃uáicha ombohape
mboʾepy arapegua.

- Marandu mombeʾurã ha retepy rehegua ñemoñeʾẽ ha ñeikũmby.

Tekombo’erã
Tembiapo ñepyrũrã, ñemomaitei rire, temimbo’ekuéra ohendúta mboʾehára
ojerure ojesareko hag̃ua taʾangáre ha ombohovái hag̃ua porandu hesegua. Upe
rire omyesakã marandu mombeʾurã ha retepy rehegua, avei tembiecharã
hesegua.

Mbo’ehárandi oñemoñe’ẽ mombeʼurã “Karai Rakate’ỹ” ha upe rire oñepyrũ

ohesaʾỹijo jehaipyre oñeñomongeta hese upéi ojejapo tembiaporã hesegua:

Ohechakuaa mbaʾépa heʾise umi ñeʾẽ nahesakã porãiva, ñeʾẽryru rupive.

Ohechakuaa mbaʾérepa oñeʾẽ mombeʾurã.

Ohechakuaa ha ombojoavy mbaʾépa oiko ha mbaʾérepa oiko.

Oĩmbávo tembiapo, ojehechava’erã oĩ porãpa ha ohupytýpa jehechakuaarã.

Moõpa ikatu jajuhu

- Ministerio de Educación y Ciencias (MEC). Programa de estudio Educación
Media. Plan Común. Asunción, Paraguay.
- Natalia Krivoshein de Canese. Tetãgua remimombe’u, 2005 - Cuentos
populares paraguayos (Natalia Krivoshein de Canese, Carlos Martínez
Gamba, Feliciano acosta Alcaraz).

Jehepyme’ẽrã
Ojehechakuaa hag̃ua ojehupytýpa katupyryrã, temimbo’ekuéra oipyahava’erã
jehaipy jejaporã, ohechaukahápe oikũmbyhague pe omoñe’ẽva. Ojehepyme’ẽ
hag̃ua tembiapo ojepurúta jehechakuaarã.

2
 Mba’eichaite jahepyme’ẽta
- Ojehechakuaa hag̃ua ojapo porãpa tembiapo, ojepurúta ko’ã
jehechakuaarã:

➢ Ohechakuaa mombeʾurã retepy.

➢ Oikũmby mombeʼurã omog̃uahẽséva.
➢ Ombojoavy mbaʾépa oiko ha mbaʾérepa oiko.
➢ Omombaʾe mombeʾurã paraguaigua rembiapokue.

Araduka purupyre:
✓ Ministerio de Educación y Ciencias (MEC). Programa de estudio
Educación Media. Plan Común. Asunción, Paraguay.
✓ http://www.portalguarani.com/623_natalia_krivoshein_de_canese/14010
_tetagua_remi.
mombeu_iii__cuentos_populares_paraguayos_natalia_krivoshein_de_ca
nese__carlos_ martinez_gamba__feliciano_acosta_alcaraz_.html
✓ Natalia Krivoshein de Canese. Tetãgua remimombe’u iii, 2005 - Cuentos
populares paraguayos (Natalia Krivoshein de Canese, Carlos Martínez
Gamba, Feliciano acosta Alcaraz).

Kuatia Aporeko
Aty Myakãhára: Lic. Mariano Lezcano García. Asunción. Capital

Aponde’a Apoha: Lic. Alfredo Trinidad Santander. Itá. Central

Tembiapo Myatyrõhára: Lic. Cynthia Yudith Garcete Candia. Villa Elisa-Central

Tembiapo Ohechajeýva: Lic. Rosalina González. Táva Pdte. Franco – Alto Paraná.

Tembiapo Omoneĩva: Lic. Mariano Lezcano García. Asunción. Capital

Mbo’ehára Tetãygua: Lic. Noemi Aidee Aguilar. Curuguaty. Candindeyu