Baøi 1 :

1. NGUYEÂN LYÙ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

- TIA PHOÙNG XAÏ XUYEÂN QUA CHI TIEÁT TAÙC DUÏNG LEÂN PHIM TAÏO
RA AÛNH KEÁT CAÁU CUAÛ VAÄT LIEÄU.

- SÖÏ THAY ÑOÅI CHIEÀU DAØI ÑÖÔØNG TRUYEÀN SEÕ TAÏO RA CHEÂNH
LEÄCH ÑOÄ ÑEN TREÂN PHIM .

Trang số 1/126
2. ÖÙNG DUÏNG CUAÛ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XA
- LAØ PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TRA CÔ BAÛN NHAÁT HIEÄN NAY
- DUØNG CHO CAÙC LOAÏI VAÄT REØN, ÑUÙC, MOÁI HAØN ...

3. ÖU ÑIEÅM CUAÛ RT
- DUØNG CHO HAÀU HEÁT VAÄT LIEÄU
- COÙ AÛNH LÖU TRÖÕ
- HIEÅN THÒ KHUYEÁT TAÄT BEÂN TRONG, SAI LOÃI CHEÁ TAÏO VAØ BLT
CUÛA VAÄT LIEÄU

4. NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA RT

- KHOÂNG KIEÅM TRA ÑÖÔÏC CAÙC CHI TIEÁT LÔÙN, PHÖÙC TAÏP
- PHAÛI TIEÁP XUÙC 2 PHIAÙ
- KHOÂNG PHAÙT HIEÄN TAÙCH LÔÙP.
- PHAÛI ÑAÛM BAÛO AN TOAØN PHOÙNG XAÏ.
- GIAÙ CAO.

5. AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

- TIA PHOÙNG XAÏ COÙ THEÅ PHAÙ HUÛY TEÁ BAØO VAØ LAØM THAY ÑOÅI DI
TRUYEÀN.
- NHAÂN VIEÂN LAØM VIEÄC VÔÙI PHOÙNG XAÏ PHAÛI TUAÂN THEO MOÄT SOÁ
QUY TAÉC ÑEÅ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN PHOÙNG XAÏ .

6. TRÌNH ÑOÄ CAÙ NHAÂN VAØ CHÖÙNG CHÆ CHUYEÂN MOÂN

- TAÁT CAÛ NHAÂN VIEÂN VAØ GIAÙM SAÙT ÑEÀU PHAÛI ÑÖÔÏC ÑAØO TAÏO.
- MOÃI QUOÁC GIA COÙ HEÄ THOÁNG CHÖÙNG CHÆ RIEÂNG, TRONG ÑOÙ QUY
ÑÒNH THÔØI GIAN ÑAØO TAÏO, KINH NGHIEÄM VAØ CÔ CAÁU BAØI THI
CUÛA TÖØNG BAÄC.

Trang số 2/126
- THÖÔØNG COÙ 3 BAÄC NDT TRONG ÑOÙ BAÄC 1 LAØ NGÖÔØI TIEÁN HAØNH
KIEÅM TRA THEO QUY TRÌNH DÖÔÙI SÖÏ GIAÙM SAÙT CUÛA BAÀC 2 HAY
3, BAÄC 2 LAØ NGÖÔØI COÙ THEÅ THÖÏC HIEÄN COÂNG VIEÄC CUÛA BAÄC 1,
CHIUÏ TRAÙCH NHIEÄM CHÍNH VEÀ KEÁT QUAÛ KIEÅM TRA VAØ BAÄC 3 LAØ
NGÖÔØI CHIUÏ TRAÙCH NHIEÄM VEÀ QUY TRÌNH KIEÅM TRA, CHOÏN TIEÂU
CHUAÅN AÙP DUÏNG HAY ÑEÀ RA MÖÙC CHAÁP NHAÄN CUÛA SAÛN PHAÅM
KHI KHOÂNG COÙ YEÂU CAÀU KYÕ THUAÄT. BAÄC 3 COØN COÙ TRAÙCH
NHIEÄM ÑAØO TAÏO BAÄC 1 VAØ 2

- THEO SNT - TC - 1A, NGÖÔØI CAÁP BAÈNG LAØ CÔ QUAN CHUÛ QUAÛN
VAØ 1 CAÙ NHAÂN BAÄC 3 HOAËC TOÅ CHÖÙC ASNT THEO QUY TRÌNH
CAÁP BAÈNG/ WRITTEN PRACTICE DO CHÍNH CÔ QUAN ÑOÙ BIEÂN
SOAÏN THEO SNT TC 1A. COØN THEO ISO 9712 ( TCVN 5868 ), NGÖÔØI
CAÁP BAÈNG LAØ UÛY BAN QUOÁC GIA.

- BAØI KIEÅM TRA BAÄC 1 VAØ 2 GOÀM 1 BAØI KIEÅM TRA LYÙ THUYEÁT
TOÅNG QUAÙT/ GENERAL EXAMINATION, 1 BAØI KIEÅM TRA CHUYEÂN
NGAØNH/ SPECIFIC EXAMINATION VAØ 1 BAØI KIEÅM TRA THÖÏC HAØNH/
PRACTICAL EXAMINATION

- BAØI KIEÅM TRA BAÄC 3 THEO SNT - TC - 1A GOÀM 1 BAØI KIEÅM TRA
LYÙ THUYEÁT TOÅNG QUAÙT/ BASIC EXAMINATION, 1 BAØI KIEÅM TRA
VEÀ PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TRA/ METHOD EXAMINATION VAØ 1 BAØI
KIEÅM TRA CHUYEÂN NGAØNH/ SPECIFIC EXAMINATION.

- BAØI KIEÅM TRA BAÄC 3 THEO ISO 9712 GOÀM 1 BAØI KIEÅM TRA LYÙ
THUYEÁT TOÅNG QUAÙT/ BASIC EXAMINATION VAØ 1 BAØI KIEÅM TRA
CHUYEÂN NGAØNH/ SPECIFIC EXAMINATION GOÀM 2 PHAÀN : KYÕ
THUAÄT / SPECIFIC SECTOR VAØ QUY TRÌNH KIEÅM TRA / SPECIFIC
PROCEDURE.

Trang số 3/126
 OÂN TAÄP BAØI 1
Haõy xaùc ñònh caùc caâu sau ñaây ñuùng hay sai – Neáu sai, sai ôû ñaâu

1. Vieäc choïn kyõ thuaät kieåm tra thöôøng do kyõ thuaät vieân baäc 1 tröïc tieáp thöïc hieän
quyeát ñònh.

2. ASNT cung caáp dòch vuï kieåm tra & caáp baèng cho kyõ thuaät vieân NDT baäc 1,
2, 3 trong caùc laõnh vöïc chung vaø chuyeân ngaønh.

3. Neáu aùp duïng SNT-TC-1A, traùch nhieäm caáp baèng NDT cho kyõ thuaät vieân luoân
luoân do cô quan chuû quaûn cuûa kyõ thuaät vieân ñoù caáp.

4. Neáu aùp duïng SNT-TC-1A, quy trình caáp baèng NDT phaûi trình cho ASNT
duyeät.

5. Neáu aùp duïng SNT-TC-1A , kyõ thuaät vieân caáp 3 phaûi coù caùc kieán thöùc toång
quaùt veà caùc phöông phaùp NDT khaùc maëc duø chæ caàn baèng baäc 3 cho moät
phöông phaùp boät töø.

6. Kyõ thuaät vieân baäc 1 thöïc hieän kieåm tra boät töø ñöôïc pheùp ñaùnh giaù chi tieát ñaït
hay khoâng ñaït theo quy trình kieåm tra cho tröôùc do baäc 2 hay baäc 3 soaïn saün.

7. Ñeå aùp duïng SNT-TC-1A, muoán laáy baèng baäc 3 kyõ thuaät vieân phaûi thi lyù
thuyeát toång quaùt ( General ) , thöïc haønh vaø chuyeân ngaønh ( Specific )

8. SNT-TC-1A cho pheùp khoâng caàn kieåm tra baäc 3 neáu trong hoà sô ñaõ coù baèng
cuûa kyõ thuaät vieân.

9. Ñieàu cô baûn cuûa coâng ty NDT aùp duïng SNT-TC-1A laø vieát quy trình caáp baèng

10. Neáu coâng ty khoâng coù kyõ thuaät vieân caáp 2, SNT-TC-1A cho pheùp möôùn kyõ
thuaät vieân caáp 2 töø beân ngoaøi ñeå laøm nhieäm vuï caáp 2 cuûa coâng ty .

11. Öu ñieåm cuûa chuïp aûnh phoùng xaï laø noù coù khaû naêng chæ ra nhöõng baát lieân tuïc
beân trong vaät lieäu hay chi tieát kieåm tra chæ coù theå tieáp caän töø 1 phía

12. Caû tia X vaø tia gamma ñeàu coù khaû naêng xuyeân thaáu vaät ñuùc vaø moái haøn

13. Ñeå coù theå laøm vieäc vôùi phoùng xaï, taát caû 5 giaùc quan cuûa kyõ thuaät vieân phaûi
ñöôïc baùc só kieåm tra ñeå baûo veä an toaøn phoùng xaï

14. Chuïp aûnh phoùng xaï cung caáp caùc baùo caùo veà tình hình khuyeát taät coù theå löu
tröõ ñöôïc vaø coù theå quan saùt baèng maét caùc hoà sô naøy.

Trang số 4/126
Baøi 2 :

1. NGUYEÂN LYÙ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ :

- TIA PHOÙNG XAÏ COÙ KHAÛ NAÊNG ÑI XUYEÂN QUA VAÄT LIEÄU.
- KHI TRUYEÀN QUA VAÄT LIEÄU TIA PHOÙNG XAÏ BÒ HAÁP THU MOÄT
PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG, TUYØ THUOÄC VAØO CHIEÀU DAØY VAØ TYÛ TROÏNG
VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA.
- NAÊNG LÖÔÏNG SAU KHI TRUYEÀN QUA CHI TIEÁT TAÙC DUÏNG LEÂN
PHIM TAÏO RA AÛNH TIEÀM AÅN / LATENT IMAGE CUÛA KEÁT CAÁU CUAÛ
VAÄT LIEÄU. SÖÏ THAY ÑOÅI NAÊNG LÖÔÏNG ÑEÁN PHIM SEÕ TAÏO RA
CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN TREÂN PHIM

2. KHAÙI NIEÄM VEÀ PHOÙNG XAÏ

Trang số 5/126
 - TIA PHOÙNG XAÏ X VAØ GAMMA THUOÄC HOÏ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ VAØ COÙ
CAÙC TÍNH CHAÁT CHUNG CUÛA SOÙNG ÑIEÄN TÖØ NHÖ :

• DI CHUYEÅN VÔÙI VAÄN TOÁC AÙNH SAÙNG c = 300 000KM/SEC

• TRUYEÀN THEO ÑÖÔØNG THAÚNG

• KHOÂNG BÒ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA TÖØ TRÖÔØNG

• TAÙC DUÏNG LEÂN NHUÕ TÖÔNG PHIM.

- VÒ TRÍ SOÙNG BÖÙC XAÏ TRONG PHOÅ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ NHÖ SAU

3. CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA PHOÙNG XAÏ

- BÖÔÙC SOÙNG LAØ KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA 2 ÑÆNH SOÙNG, THÖÔØNG ÑO

BAÈNG ANGSTROM = 10-8 cm HAY NANOMET = 10-6 mm, KYÙ HIEÄU λ

- TAÀN SOÁ LAØ SOÁ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ TRUYEÀN QUA 1 ÑIEÅM NAØO ÑOÙ
TRONG 1 GIAÂY, KYÙ HIEÄU f, ÑO BAÈNG HEÙC, KYÙ HIEÄU Hz .
1Hz = 1 CHU KYØ / GIAÂY, 1MHz = 106 Hz

TA COÙ λ = c / f . DO VAÄN TOÁC SOÙNG ÑIEÄN TÖØ c LAØ HAÈNG SOÁ

NEÂN λ VAØ f COÙ TÖÔNG QUAN TYÛ LEÄ NGHÒCH .

Trang số 6/126
- KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CUÛA BÖÙC XAÏ PHUÏ THUOÄC VAØO NAÊNG
LÖÔÏNG CUÛA BÖÙC XAÏ TÖÙC PHUÏ THUOÄC VAØO TAÀN SOÁ HAY BÖÔÙC
SOÙNG. TAÀN SOÁ CAØNG LÔÙN, BÖÔÙC SOÙNG CAØNG NGAÉN, NAÊNG
LÖÔÏNG CAØNG LÔÙN VAØ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CAØNG CAO. TIA
X VAØ GAMMA COÙ CUØNG TAÀN SOÁ SEÕ COÙ TÍNH CHAÁT HOAØN TOAØN
NHÖ NHAU.

- ÑOÄ HAÁP THU CUÛA VAÄT LIEÄU LAØ KHAÛ NAÊNG NGAÊN TIA BÖÙC XAÏ
TRUYEÀN QUA VAÄT LIEÄU, D0 CHIEÀU DAØY VAØ LOAÏI VAÄT LIEÄU
QUYEÁT ÑÒNH.

- DO BÖÙC XAÏ CHÆ TRUYEÀN THAÚNG NEÂN COÙ KHAÛ NAÊNG TAÏO RA
AÛNH ÑOÀNG DAÏNG VÔÙI VAÄT KIEÅM TRA TÖÔNG TÖÏ NHÖ AÙNH SAÙNG.

Trang số 7/126
- BÖÙC XAÏ COÙ KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ VAÄT LIEÄU NEÂN COÙ KHAÛ NAÊNG
TAÙC DUÏNG LEÂN MUOÁI BAÏC TRONG NHUÕ TÖÔNG PHIM TAÏO RA
NHÖÕNG HAÏT BAÏC RAÁT NHOÛ SAU KHI TRAÙNG RÖÛA. TUY NHIEÂN,
QUAÙ TRÌNH NAØY CHÆ HOAØN TAÁT SAU KHI PHIM ÑAÕ TRAÙNG RÖÛA
NEÂN TA CHÆ COÙ THEÅ NOÙI TIA BÖÙC XAÏ CHÆ TAÏO RA HÌNH TIEÀM
AÅN.

- SAU KHI TRAÙNG RÖÛA, PHAÀN PHIM BÒ CHIEÁU NHIEÀU SEÕ ÑEN HÔN,
PHAÀN PHIM NHAÄN ÍT NAÊNG LÖÔÏNG HÔN SEÕ TRONG HÔN.

NHÖÕNG BAÁT LIEÂN TUÏC TRONG VAÄT LIEÄU LAØM THAY ÑOÅI NAÊNG
LÖÔÏNG ÑEÁN PHIM, DO ÑOÙ LAØM THAY ÑOÅI ÑOÄ ÑEN CUÛA PHIM.
Trang số 8/126
NHÖÕNG BAÁT LIEÂN TUÏC COÙ TYÛ TROÏNG NHOÛ NHÖ CHOÃ TROÁNG,
NGAÄM XÆ TAÏO RA NHÖÕNG VUØNG SAÃM, NHÖÕNG BLT COÙ TYÛ TROÏNG
LÔÙN NHÖ NGAÄM TUNGSTEN TAÏO RA NHÖÕNG VUØNG SAÙNG

Trang số 9/126
 OÂN TAÄP BAØI 2

1. Hình tieàm aån khoâng theå phaùt hieän ñöôïc neáu maùy ñoïc phim khoâng ñuû saùng

2. AÙnh saùng thöôøng coù böôùc soùng daøi hôn tia X vaø gamma

3. Phoå soùng ñieän töø moâ taû hoï soùng ñieän töø theo taàn soá vaø böôùc soùng

4. Bieân ñoä soùng ñieän töø caøng lôùn, naêng löôïng soùng ñieän töø caøng cao.

5. Böùc xaï coù taàn soá cao, böôùc soùng ngaén coù khaû naêng xuyeân thaáu vaät lieäu khoâng
trong suoát toát nhaát

6. Tia X coù taàn soá cao hôn aùnh saùng, do ñoù coù vaän toác lôùn hôn

7. Do tia X truyeàn theo ñöôøng thaúng, noù coù khaû naêng xuyeân thaáu qua vaät lieäu
taïo thaønh hình aûnh töông töï treân phim chuïp aûnh phoùng xaï

8. Thuaät ngöõ haáp thu chæ khaû naêng cuûa vaät lieäu cho pheùp tia böùc xaï truyeàn qua
maø khoâng toån thaát naêng löôïng

9. Khi traùng röûa phim tia X, phaàn phim bò chieáu xaï bieán thaønh maøu ñen saãm

10. Böôùc soùng cuûa moät vaøi böùc xaï tia X coù theå daøi ñeán nhieàu daëm

11. Böôùc soùng thöôøng ñöôïc moâ taû laø khoaûng caùch giöõa 2 Angstrom

12. Taàn soá thöôøng ñöôïc moâ taû laø soá soùng ñieän töø ñi qua 1 ñieåm trong 1 giaây

13. Neáu BLT trong vaät lieäu coù tyû troïng nhoû hôn vaät kieåm tra, aûnh BLT treân phim
coù maøu saãm

14. Angstrom laø ñôn vò ño böôùc soùng tia X vaø tia Gamma

15. Chu kyø laø toaøn boä 1 soùng, töø ñænh ñeán ñænh hay töø ñaùy ñeán ñaùy

16. Taàn soá tia X hay gamma ñöôïc ño baèng soá chu kyø trong 1 giaây

Trang số 10/126
Baøi 3 :

ÑOÄ NHAÏY PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

- PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ MUOÁN DUØNG ÑEÅ ÑAÙNH GIAÙ VAÄT LIEÄU
PHAÛI THOAÛ MAÕN MOÄT SOÁ YEÂU CAÀU CHAÁT LÖÔÏNG NAØO ÑOÙ,
THÖÔØNG ÑÖÔÏC ÑAÙNH GIAÙ BAÈNG ÑOÄ NHAÏY
- ÑOÄ NHAÏY PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ BA0 GOÀM ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN
VAØ ÑOÄ NEÙT

• ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN LAØ ÑOÄ CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA CAÙC KHU
VÖÏC PHIM KHAÙC NHAU
HÌNH A TÖÔNG PHAÛN CAO HÔN HÌNH B

• ÑOÄ NEÙT LAØ ÑOÄ TAÙCH BIEÄT CUÛA ÑÖÔØNG BAO GIÖÕA 2 VUØNG ÑOÄ
ÑEN KHAÙC NHAU
HÌNH A SAÉC NEÙT CAO HÔN HÌNH B

• ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT DO 4 YEÁU TOÁ SAU TAÏO THAØNH

Trang số 11/126
 ∗ ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT NGUYEÂN THUÛY DO CAÙC ELECTRON TÖÏ
DO TAÏO RA KHI TIA X TRUYEÀN QUA PHIM

∗ TAÙN XAÏ (AÛNH HÖÔÛNG CAÛ ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT VAØ ÑOÄ
TÖÔNG PHAÛN) GOÀM

TAÙN XAÏ BEÂN TRONG DO BAÛN THAÂN VAÄT LIEÄU VAÄT KIEÅM
TRA

TAÙN XAÏ BEÂN CAÏNH / SIDE SCATTER TÖØ TÖÔØNG HAY CAÙC VAÄT
KEÁ BEÂN

Trang số 12/126
 TAÙN XAÏ ÑAÙY DO CAÙC VAÄT NAÈM SAU VAÄT KIEÅM TRA NHÖ SAØN
NHAØ, BAØN, GIAÙ ÑÔÕ ...

THÖÔØNG NGÖÔØI TA KIEÅM TRA SÖÏ HIEÄN DIEÄN CUÛA TAÙN XAÏ ÑAÙY
BAÈNG CAÙCH ÑAËT CHÖÕ B PHIAÙ SAU PHIM. NEÁU CHÖÕ B COÙ MAØU
SAÙNG HÔN, PHIM BÒ TAÙN XAÏ ÑAÙY.

∗ ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC DO KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN

KHOÂNG PHAÛI LAØ NGUOÀN ÑIEÅM TAÏO RA, DO ÑOÙ ÑÖÔØNG
BIEÂN VAÄT KIEÅM TRA TRÔÛ THAØNH ÑÖÔØNG MÔØ TREÂN PHIM.

Trang số 13/126
BOÙNG MÔØ COÙ THEÅ GIAÛM BAÈNG CAÙCH GIAÛM KÍCH THÖÔÙC
NGUOÀN, TAÊNG KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM ÑOÀNG
THÔØI ÑAËT PHIM CAØNG SAÙT VAÄT KIEÅM TRA CAØNG TOÁT.

∗ ÑOÄ HAÏT CUÛA PHIM SEÕ QUYEÁT ÑÒNH ÑOÄ ZICZAC CUÛA CAÙC
ÑÖÔØNG BIEÂN, NGHIAÕ LAØ QUYEÁT ÑÒNH ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT
CUÛA PHIM.
ÑOÄ HAÏT CAØNG LÔÙN, THÔØI GIAN CHUÏP CAØNG NGAÉN, ÑOÄ
PHAÂN GIAÛI CAØNG KEÙM.

∗ NGOAØI RA, HÌNH DAÙNG CUAÛ VAÄT KIEÅM TRA , ÑOÄ VUOÂNG
GOÙC CUÛA CHUØM TIA BÖÙC XAÏ CUÕNG SEÕ QUYEÁT ÑÒNH CHAÁT
LÖÔÏNG PHIM.

Trang số 14/126
Trang số 15/126
 OÂN TAÄP BAØI 3

1. Ñoä nhaïy cuûa phim chuïp aûnh phoùng xaï laø toång hôïp cuûa ñoä neùt vaø ñoä töông
phaûn

2. Ñoäâ khoâng saéc neùt nguyeân thuûy gaây ra ñoä neùt keùm nhöng coù theå haïn cheá
baèng caùch duøng khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim lôùn

3. Taùn xaï vaø khoaûng caùch töø maãu ñeán phim lôùn, caû hai ñeàu laøm giaûm ñoä neùt
cuûa phim

4. Ñoäâ khoâng saéc neùt hình hoïc coù theå haïn cheá baèng caùch ñeå phim caøng saùt maãu
caøng toát.

5. Tia böùc xaï töø nguoàn tia X phaûi ñaët vuoâng goùc vôùi phim ñeå ngaên ngöøa boùng
môø.

6. Phim cuûa maãu coù chieàu daøy thay ñoåi töø töø seõ coù ñoä neùt toát

7. Phim coù ñoä haït lôùn taïo ra phim coù ñoä neùt toát nhaát

8. Taùn xaï beân trong do naêng löôïng böùc xaï tia X ñaõ bò ñoåi höôùng beân trong vaät
kieåm tra

9. Boùng môø coù theå giaûm baèng caùch taêng khoaûng caùch töø nguoàn ñeán maãu kieåm
tra.

10. AÛnh vaät kieåm tra treân phim bieán daïng do maãu khoâng song song vôùi phim

11. Ñoä haït aûnh höôûng lôùn ñeán ñoä lôùn boùng môø treân phim

12. Taùn xaï ñaùy thöôøng do tia X naêng löôïng thaáp taïo ra electron thay ñoåi quyõ ñaïo
ôû beân trong phim

13. Haàu heát caùc loaïi taùn xaï ñeàu gaây ra ñoäâ khoâng saéc neùt ñöôïc xeáp vaøo nhoùm ñoäâ
khoâng saéc neùt nguyeân thuûy

14. Boùng môø coù theå haïn cheá khi söû duïng nguoàn gamma

15. Ñoä töông phaûn laø ñoä cheânh leäch ñoä ñen cuûa caùc vuøng gaàn nhau treân phim

16. Ñoä nhaïy cuûa phim chuïp aûnh böùc xaï laø thöôùc ño ñoä chính xaùc cuûa hình aûnh
caùc baát lieân tuïc treân phim.

17. Neáu nghi ngôø taùn xaï ñaùy laøm giaûm ñoä neùt treân phim, ngöôøi ta ñaët chöõ chì
giöõa phim vaø maãu ñeå kieåm tra coù böùc xaï taùn xaï ñaùy khoâng

18. Phim coù ñoä nhaïy toát nhaát khi coù ñoä töông phaûn cao

Trang số 16/126
BAØI 4 :

1. CAÁU TRUÙC NGUYEÂN TÖÛ

∗ MOÏI NGUYEÂN TÖÛ CAÁU TAÏO TÖØ 3 LOAÏI HAÏT CÔ BAÛN SAU :
o PROTON MANG ÑIEÄN DÖÔNG, TÖÔNG ÑOÁI NAËNG
o NEUTRON COÙ KÍCH THÖÔÙC VAØ TROÏNG LÖÔÏNG TÖÔNG TÖÏ
PROTON NHÖNG KHOÂNG MANG ÑIEÄN
o ELECTRON MANG ÑIEÄN AÂM, TÖÔNG ÑOÁI NHEÏ, CHÆ BAÈNG 1/1840
TROÏNG LÖÔÏNG PROTON
NGUYEÂN TÖÛ TRUNG HOAØ VEÀ ÑIEÄN NEÂN SOÁ ELECTRON VAØ SOÁ
PROTON BAÈNG NHAU
SOÁ LÖÔÏNG CAÙC HAÏT NEÂU TREÂN XAÙC ÑÒNH LOAÏI NGUYEÂN TÖÛ.

∗ HIEÄN NAY ÑAÕ PHAÙT HIEÄN TREÂN 100 LOAÏI NGUYEÂN TÖÛ, THÖÔØNG
ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CAÙC NGUYEÂN TOÁ NHÖ OXY, ÑOÀNG, CHÌ …TRONG TÖÏ
NHIEÂN THÖÔØNG GAËP NGUYEÂN TOÁ ÔÛ DAÏNG NGUYEÂN TÖÛ HAY TOÅ
HÔÏP CAÙC NGUYEÂN TÖÛ GOÏI LAØ PHAÂN TÖÛ
THÍ DUÏ NHÖ ÑAÀU NHOÏN CAÂY BUÙT CHÌ COÙ HAØNG TÆ CAÙC NGUYEÂN
TÖÛ NGUYEÂN TÖÛ, TRONG MOÃI NGUYEÂN TÖÛ ÑOÙ 99.99% THEÅ TÍCH
LAØ KHOAÛNG TROÁNG.

∗ THÍ DUÏ NGUYEÂN TÖÛ HELIUM GOÀM 2 PROTON, 2 NEUTRON VAØ 2

ELECTRON
PROTON VAØ NEUTRON LIEÂN KEÁT VÔÙI NHAU THAØNH 1 KHOÁI NAÈM
ÔÛ GIÖÕA GOÏI LAØ HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ. ELECTRON QUAY QUANH
NHAÂN THEO 1 QUYÕ ÑAÏO KHOÂNG XAÙC ÑÒNH TAÏO THAØNH ÑAÙM
MAÂY ÑIEÄN TÖÛ QUANH NHAÂN

Trang số 17/126
∗ TOÅNG SOÁ PROTON VAØ NEUTRON GOÏI LAØ SOÁ KHOÁI CUÛA NGUYEÂN
TÖÛ, KYÙ HIEÄU A
SOÁ PROTON ( SOÁ THÖÙ TÖÏ NGUYEÂN TÖÛ ), KYÙ HIEÄU Z SEÕ QUYEÁT
ÑÒNH LOAÏI NGUYEÂN TÖÛ ( TÖÙC NGUYEÂN TOÁ )
NGUYEÂN TOÁ, KYÙ HIEÄU ÑAÀY ÑUÛ PHAÛI BAO GOÀM CAÛ KYÙ HIEÄU
NGUYEÂN TOÁ, A VAØ Z
4
THÍ DUÏ BE 9 COÙ 4 PROTON, 5 NEUTRON, SOÁ KHOÁI BAÈNG 9

Trang số 18/126
2. VAÄT LIEÄU PHOÙNG XAÏ
∗ CAÙC NGUYEÂN TOÁ COÙ CUØNG SOÁ Z, KHAÙC SOÁ A GOÏI LAØ CAÙC ÑOÀNG
VÒ
CAÙC ÑOÀNG VÒ THÖÔØNG ÑÖÔÏC GOÏI KEØM VÔÙI SOÁ KHOÁI ÑEÅ PHAÂN
BIEÄT, THÍ DUÏ NHÖ Co 60

He - 4 COÙ Z = 2, A = 4 He - 5 COÙ Z = 2, A = 5

∗ COÙ NHIEÀU ÑOÀNG VÒ TRONG TÖÏ NHIEÂN, NHÖNG CAÙC ÑOÀNG VÒ

NHAÂN TAÏO HIEÄN NAY PHOÅ BIEÁN HÔN.

CAÙC ÑOÀNG VÒ NHAÂN TAÏO ÑÖÔÏC CHEÁ TAÏO BAÈNG CAÙCH DUØNG
NEUTRON BAÉN PHAÙ CAÙC NGUYEÂN TOÁ

NEUTRON NAØY DO PHAÛN ÖÙNG PHAÂN HAÏCH HAÏT NHAÂN TAÏO RA.
CAÙC NGUYEÂN TOÁ SAU KHI BÒ CHIEÁU XAÏ HAÁP THU NEUTRON SEÕ
TAÊNG SOÁ KHOÁI VAØ NGUYEÂN TÖÛ SEÕ MAÁT OÅN ÑÒNH DO KHOÂNG
COØN ÔÛ TRAÏNG THAÙI CAÂN BAÈNG. SAU ÑOÙ, CAÙC NGUYEÂN TÖÛ NAØY
COÙ XU HÖÔÙNG PHAÂN RAÕ ÑEÅ TRÔÛ VEÀ TRAÏNG THAÙI OÅN ÑÒNH

CAÙC NGUYEÂN TOÁ KHOÂNG OÅN ÑÒNH NHÖ TREÂN GOÏI LAØ CAÙC CHAÁT
PHOÙNG XAÏ. QUAÙ TRÌNH LAØM NGUYEÂN TOÁ TRÔÛ NEÂN PHOÙNG XAÏ

Trang số 19/126
 GOÏI LAØ HOAÏT HOAÙ NGUYEÂN TÖÛ.

∗ COÙ MOÄT SOÁ ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ TOÀN TAÏI TRONG TÖÏ NHIEÂN NHÖ
RADIUM, URANIUM
CAÙC ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG TRONG COÂNG
NGHIEÄP NHÖ Ir 192 HAY Co 60 LAØ CAÙC ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ NHAÂN
TAÏO.

∗ KHI CAÙC ÑOÀNG VÒ KHOÂNG OÅN ÑÒNH PHAÂN HUÛY HAY PHAÂN RAÕ
PHAÙT RA VOÂ SOÁ CAÙC HAÏT RAÁT NHOÛ COÙ TOÁC ÑOÄ CAO CUØNG VÔÙI /
HAY TOAÛ RA NAÊNG LÖÔÏNG DÖÔÙI DAÏNG SOÙNG.

TAÙT CAÛ BÖÙC XAÏ ÑEÀU PHAÙT RA TÖØ HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ.
THÖÔØNG COÙ 3 DAÏNG BÖÙC XAÏ SAU :
o BÖÙC XAÏ ALPHA LAØ HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ He, GOÀM 2
PROTON VAØ 2 NEUTRON
o BÖÙC XAÏ BETA LAØ CAÙC ELECTRON
o BÖÙC XAÏ GAMMA LAØ SOÙNG ÑIEÄN TÖØ
CHÆ COÙ BÖÙC XAÏ GAMMA ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG TRONG CHUÏP AÛNH
PHOÙNG XAÏ

∗ KHOÂNG COÙ 2 ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ NAØO COÙ KIEÅU PHAÂN RAÕ GIOÁNG
NHAU. COÙ 4 KIEÅU PHAÂN RAÕ
o CHÆ COÙ ALPHA
o CHÆ COÙ BETA
o ALPHA VAØ GAMMA
o BETA VAØ GAMMA

3. ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ :

∗ ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ CÔ BAÛN LAØ CURIE, KYÙ HIEÄU Ci, DUØNG ÑEÅ
BIEÃU DIEÃN HOAÏT ÑOÄ PHOÙNG XAÏ CUÛA VAÄT LIEÄU.

Trang số 20/126
 TRONG HEÄ SI, ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ CÔ BAÛN LAØ BECQUEREL ,
KYÙ HIEÄU Bq
1 Bq = 1 PHAÂN RAÕ / GIAÂY
10
1 Ci = 3.7 X 10 BQ

THÍ DUÏ NHÖ NGUOÀN PHOÙNG XAÏ COÙ 148 TYÛ PHAÂN RAÕ 1 GIAÂY COÙ
HOAÏT ÑOÄ LAØ 4 Ci

∗ HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG CUÛA NGUOÀN PHOÙNG XAÏ, TÍNH BAÈNG Ci/gam,
CAØNG LÔÙN CAØNG TOÁT VÌ COÙ THEÅ TAÏO RA CUØNG 1 HOAÏT ÑOÄ VÔÙI
KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN PHOÙNG XAÏ NHOÛ HÔN.

∗ 2 NGUOÀN PHOÙNG XAÏ KHAÙC NHAU SEÕ PHAÙT RA BÖÙC XAÏ KHAÙC
NHAU, DO ÑOÙ, 2 ÑAÏI LÖÔÏNG TREÂN CHÆ DUØNG ÑEÅ SO SAÙNH 2
NGUOÀNG PHOÙNG XAÏ CUÛA CUØNG 1 NGUYEÂN TOÁ.

THÍ DUÏ : Co 60 PHAÙT RA 1 BETA, 2 BÖÙC XAÏ GAMMA

THULIUM 170 COÙ ¼ NGUYEÂN TÖÛ PHAÙT RA 1 BETA, 1
GAMMA; CONØ ¾ COØN LAÏI CHÆ COÙ BETA, KHOÂNG COÙ GAMMA.

∗ CHU KYØ BAÙN RAÕ LAØ THÔØI GIAN PHAÂN RAÕ ÑEÅ HOAÏT ÑOÄ CUÛA
ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COØN ½ HOAÏT ÑOÄ BAN ÑAÀU

MOÃI NGUYEÂN TOÁ COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ KHAÙC NHAU, TÖØ VAØI PHAÀN
TRIEÄU GIAÂY ÑEÁN HAØNG NAÊM.

CHU KYØ BAÙN RAÕ CUÛA MOÄT VAØI NGUYEÂN TOÁ PHOÅ BIEÁN GOÀM Co
60 LAØ 5.3 NAÊM, Cs 137 LAØ 30 NAÊM, Ir 192 LAØ 75 NGAØY, Tm 170 LAØ
130 NGAØY

Trang số 21/126
 ∗ THOÂNG THÖÔØNG, ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ NGAÉN
SEÕ COÙ HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG CAO; ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COÙ CHU KYØ
BAÙN RAÕ DAØI SEÕ COÙ HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG THAÁP.

THÍ DUÏ :
HOAÏT ÑOÄ CUÛA NGUOÀN Ir 192 150 Ci SAU 150 NGAØY COØN …………..
HOAÏT ÑOÄ CUÛA NGUOÀN Ir 192 50 Ci SAU 225 NGAØY COØN ………….

TOÙM TAÉT

- NGUYEÂN TÖÛ LAØ MOÄT HEÄ THOÁNG GOÀM HAÏT NHAÂN MANG ÑIEÄN DÖÔNG VAØ
CAÙC ÑIEÄN TÖÛ ( ELECTRON ) MANG ÑIEÄN AÂM QUAY XUNG QUANH

- HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ CAÁU TAÏO TÖØ PROTON VAØ NEUTRON. NEUTRON
KHOÂNG MANG ÑIEÄN, COØN PROTON MANG ÑIEÄN DÖÔNG, COÙ ÑIEÄN TÍCH
BAÈNG ÑIEÄN TÍCH CUÛA ÑIEÄN TÖÛ.

- ÔÛ TRAÏNG THAÙI BÌNH THÖÔØNG, NGUYEÂN TÖÛ TRUNG HOAØ VEÀ ÑIEÄN DO SOÁ
LÖÔÏNG PROTON BAÈNG SOÁ LÖÔÏNG ÑIEÄN TÖÛ. SOÁ NAØY CHÍNH LAØ SOÁ THÖÙ TÖÏ
NGUYEÂN TÖÛ Z TRONG BAÛNG PHAÂN LOAÏI TUAÀN HOAØN.

- KHOÁI LÖÔÏNG CUÛA PROTON VAØ CUÛA NEUTRON LÔÙN HÔN KHOÁI LÖÔÏNG
ÑIEÄN TÖÛ RAÁT NHIEÀU ( KHOAÛNG 1830 LAÀN ) NEÂN KHOÁI LÖÔÏNG NGUYEÂN TÖÛ
XAÁP XÆ BAÈNG KHOÁI LÖÔÏNG HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ.

Trang số 22/126
- NHÖÕNG NGUYEÂN TÖÛ COÙ CUØNG SOÁ PROTON NHÖNG CHÖÙA SOÁ NEUTRON
KHAÙC NHAU ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CAÙC ÑOÀNG VÒ CUÛA MOÄT NGUYEÂN TOÁ HOAÙ HOÏC

- ÑIEÄN TÖÛ QUAY RAÁT NHANH QUANH HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ TAÏO THAØNH
ÑAÙM MAÂY ÑIEÄN TÖÛ QUANH NHAÂN. DO KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NHAÂN ÑEÁN ÑIEÄN
TÖÛ RAÁT LÔÙN SO VÔÙI KÍCH THÖÔÙC HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ NEÂN THOÂNG
THÖÔØNG, 99,99 % THEÅ TÍCH NGUEÂN TÖÛ LAØ KHOAÛNG TROÁNG

- ÑAÙM MAÂY ÑIEÄN TÖÛ QUANH HAÏT NHAÂN GOÀM NHIEÀU LÔÙP TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI
NHIEÀU MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG KHAÙC NHAU CUÛA ÑIEÄN TÖÛ. TRONG NHÖÕNG
ÑIEÀU KIEÄN XAÙC ÑÒNH, CAÙC ÑIEÄN TÖÛ COÙ THEÅ CHUYEÅN TÖØ TRAÏNG THAÙI
NAØY SANG TRAÏNG THAÙI KHAÙC (TÖÙC THAY ÑOÅI LÔÙP HAY PHAÂN LÔÙP). LUÙC
ÑOÙ, ÑIEÄN TÖÛ SEÕ HAÁP THU VAØO HAY PHAÙT RA MOÄT LÖÔÏNG NAÊNG LÖÔÏNG
∆E DÖÔÙI DAÏNG LÖÔÏNG TÖÛ AÙNH SAÙNG.

- NGUYEÂN TÖÛ SAÉP XEÁP TRONG VAÄT CHAÁT KHAÙC NHAU TAÏO THAØNH CAÙC
TRAÏNG THAÙI VAÄT CHAÁT KHAÙC NHAU
o SAÉP XEÁP KHOÂNG TRAÄT TÖÏ HOAØN TOAØN : CHAÁT KHÍ
o SAÉP XEÁP THEO TRAÄT TÖÏ LYÙ TÖÔÛNG (TRAÄT TÖÏ XA): CHAÁT RAÉN - TINH
THEÅ
o CAÙC LOAÏI SAÉP XEÁP TRUNG GIAN (TRAÄT TÖÏ GAÀN) : CHAÁT LOÛNG, CHAÁT
RAÉN VOÂ ÑÒNH HÌNH

TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI CAÙC KIEÅU SAÉP XEÁP TREÂN LAØ CAÙC KIEÅU LIEÂN KEÁT NGUYEÂN
TÖÛ : LIEÂN KEÁT ÑOÀNG HOAÙ TRÒ, LIEÂN KEÁT ION, LIEÂN KEÁT KIM LOAÏI, LIEÂN KEÁT
VAN DER WAALS, LIEÂN KEÁT HOÃN HÔÏP.

Trang số 23/126
 OÂN TAÄP BAØI 4
1. Z laø soá proton trong haït nhaân nguyeân töû

2. Do proton taïo thaønh khoái löôïng nguyeân töû, moïi nguyeân töû cuûa cuøng 1 nguyeân
toá coù khoái löôïng nhö nhau

3. Proton laø haït cô baûn mang ñieän tích döông

4. Soá thöù töï haït nhaân vaø soá Z ñeàu chæ soá neutron trong nguyeân töû

5. Ñeå nguyeân töû trung hoaø veà ñieän, soá proton vaø soá electron phaûi baèng nhau

6. Khi soá neutron trong nguyeân töû thay ñoåi, nguyeân töû trôû thaønh nguyeân toá khaùc

7. Caùc nguyeân toá khaùc nhau coù theå xaùc ñònh baèng soá proton trong moãi nguyeân
töû

8. Ñeå taïo ra 1 nguyeân töû Oxy caàn coù moät soá löôïng nhaát ñònh neutron vaø proton

9. Nguyeân töû cuûa 1 nguyeân toá coù theå maát ñi 1 proton nhöng vaãn laø nguyeân toá
ban ñaàu

10. Ñôn vò ño cô baûn cuûa hoaït ñoä vaät lieäu phoùng xaï laø Curie

11. Khi ñoàng vò khoâng oån ñònh phaân raõ, quaù trình hoaït hoaù ñang xaûy ra

12. Nhöõng nguyeân töû khoâng oån ñònh laø chaát phoùng xaï

13. Do chu kyø baùn raõ cuûa Co 60 laø 5.3 naêm, 1 nguoàn 100 Ci sau 21.2 naêm coøn
12.5Ci

14. Haït alpha vaø beta höõu ích vì hoaït ñoä rieâng cao vaø khaû naêng xuyeân thaáu lôùn

15. Neutron dö trong nguyeân töû luoân luoân taïo ra ñieàu kieän khoâng oån ñònh cho
phaân raõ vaø phoùng xaï

16. Hoaït ñoä 1 Ci coù 37 tyû phaân raõ moãi giaây

17. Ñoàng vò coù hoaït ñoä cao luoân luoân taïo ra böùc xaï naêng löôïng lôùn

18. Caùc nguyeân toá coù cuøng soá thöù töï haït nhaân nhöng khaùc soá khoái goïi laø caùc
chaát ñoàng vò

19. Böùc xaï gamma luoân luoân phaùt ra suoát trong quaù trình phaân raõ caùc ñoàng vò
phoùng xaï

Trang số 24/126
BAØI 5 :

1. KHAÙI NIEÄM - TÍNH CHAÁT TIA X VAØ TIA GAMMA

o 2 LOAÏI BÖÙC XAÏ THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG TRONG COÂNG NGHIEÄP LAØ TIA X VAØ
TIA GAMMA. KHOÂNG KEÅ NGUOÀN PHAÙT RA, TIA X VAØ GAMMA LAØ CAÙC
BÖÙC XAÏ HOAØN TOAØN NHÖ NHAU

o TIA X VAØ TIA GAMMA KHOÂNG PHAÛI LAØ VAÄT CHAÁT NHÖ ANPHA VAØ
BETA, NOÙ KHOÂNG COÙ KHOÁI LÖÔÏNG VAØ CAÙC GIAÙC QUAN KHOÂNG THEÅ
PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC.

o NAÊNG LÖÔÏNG TIA X VAØ GAMMA ÑÖÔÏC ÑO BAÈNG KeV VAØ MeV
1 eV LAØ NAÊNG LÖÔÏNG BAÈNG VÔÙI NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA 1 ELECTRON
ÑÖÔÏC GIA TOÁC BAÈNG 1 VOLT

THÍ DUÏ : 1 ELECTRON ÑÖÔÏC GIA TOÁC TRONG ÑIEÄN TRÖÔØNG 100 000V
CUÛA MAÙY TIA X, ELECTRON COÙ NAÊNG LÖÔÏNG 100 KeV.

TUY NHIEÂN, CHUÙ YÙ RAÈNG KHOÂNG PHAÛI ELECTRON NAØO CUÕNG ÑAÏT
ÑÖÔÏC NAÊNG LÖÔÏNG TOÁI ÑA NHÖ TREÂN MAØ CHÆ TAÏO RA ÑÖÔÏC MOÄT
GIAÛI NAÊNG LÖÔÏNG COÙ GIAÙ TRÒ MAX NHÖ TREÂN. TRONG KHI ÑOÙ, MOÃI
ÑOÀNG VÒ CHÆ TAÏO RA 1 HAY NHIEÀU TIA GAMMA COÙ NAÊNG LÖÔÏNG XAÙC
ÑÒNH

o MOÃI LOAÏI ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ PHAÙT RA TIA GAMMA COÙ NAÊNG LÖÔÏNG
NHÖ NHAU BAÁT KEÅ HOAÏT ÑOÄ NGUOÀN PHOÙNG XAÏ. THÍ DUÏ NGUOÀN Co 60
10Ci HAY 50 Ci ÑEÀU PHAÙT RA 2 BÖÙC XAÏ GAMMA 1.17 VAØ 1.33MeV

NGUOÀN Ir 192 10Ci HAY 50 Ci ÑEÀU PHAÙT RA 3 BÖÙC XAÏ GAMMA 0.31, 0.47 VAØ
0.60 MeV

o NAÊNG LÖÔÏNG GAMMA DO LOAÏI NGUOÀN QUYEÁT ÑÒNH

CÖÔØNG ÑOÄ GAMMA ( SOÁ LÖÔÏNG TIA BÖÙC XAÏ ) DO HOAÏT ÑOÄ HAY SOÁ Ci

Trang số 25/126
 CUÛA NGUOÀN QUY ÑÒNH

o NAÊNG LÖÔÏNG TIA X DO ÑIEÄN THEÁ TAÙC DUÏNG LEÂN OÁNG TIA QUYEÁT
ÑÒNH
CÖÔØNG ÑOÄ TIA X ( SOÁ LÖÔÏNG TIA BÖÙC XAÏ ) DO CÖÔØNG ÑOÄ DOØNG ÑIEÄN
HAY SOÁ mA CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X QUY ÑÒNH

2. HAÁP THU VAØ TAÙN XAÏ

o TIA X XUYEÂN QUA VAÄT LIEÄU NHEÏ TOÁT HÔN VAÄT LIEÄU COÙ MAÄT ÑOÄ
CAO.
TYÛ TROÏNG VAÄT LIEÄU CAØNG LÔÙN, KHAÛ NAÊNG CHOÁNG TIA X XUYEÂN
THAÁU CAØNG CAO

o TIA X DO NHÖÕNG HAÏT PHOTON TAÏO THAØNH TRUYEÀN VÔÙI VAÂN TOÁC
BAÈNG VAÄN TOÁC AÙNH SAÙNG

NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON KHOÂNG BIEÁN MAÁT MAØ DUØNG ÑEÅ ION HOAÙ VAÄT
LIEÄU

o ION LAØ 1 NGUYEÂN TÖÛ, 1 NHOÙM NGUYEÂN TÖÛ HAY LAØ 1 HAÏT CÔ BAÛN COÙ
MANG ÑIEÄN TÍCH DÖÔNG HOAËC AÂM.

NEÁU NGUYEÂN TÖÛ MAÁT 1 ELECTRON SEÕ TRÔÛ THAØNH ION DÖÔNG VAØ
ELECTRON TÖÏ DO THAØNH ION AÂM

o PHOTON KHI CHAÏM VAØO ELECTRON TRONG VAÄT LIEÄU TAÏO RA ION DO
PHOTON ÑAÕ TRUYEÀN NAÊNG LÖÔÏNG CHO ELECTRON, ÑAÅY ELECTRON
RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO CUÛA MÌNH

o KHI ELECTRON CHAÏM VAØO VAÄT LIEÄU, ÑOÄNG NAÊNG CUÛA ELECTRON
CHUYEÅN THAØNH TIA X. DO ÑOÙ, TRONG CAÙC BOÙNG ÑEØN TIA X, CAÙC
ELECTRON SAU KHI GIA TOÁC ÑÖÔÏC HAÕM ÑOÄT NGOÄT ÑEÅ TAÏO RA TIA X.
TRONG KHI ÑOÙ, CAÙC ELECTRON DO PHOTON ÑAÅY RA KHOÛI NGUYEÂN

Trang số 26/126
 TÖÛ SEÕ VA CHAÏM VAØO VAÄT CHAÁT XUNG QUANH, KEÁT QUAÛ TAÏO RA
NHÖÕNG TIA X COÙ NAÊNG LÖÔÏNG RAÁT NHOÛ, COÙ HÖÔÙNG BAÁT KYØ. ÑOÙ
CHÍNH LAØ BAÛN CHAÁT CUÛA TAÙN XAÏ

o TRÖÔØNG HÔÏP PHOTON SAU KHI ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO
MAÁT HOAØN TOAØN NAÊNG LÖÔÏNG PHAÛI TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO BAN ÑAÀU SEÕ
ÑÖÔÏC GOÏI LAØ HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN ( DO KHI ELECTRON MAÁT NAÊNG
LÖÔÏNG TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO CUÛA MÌNH SEÕ PHAÙT RA AÙNH SAÙNG ). HIEÄN
TÖÔÏNG NAØY XAÛY RA CHO CAÙC BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP TÖÙ 10 - 500
KEV, TRONG ÑOÙ 1 PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON DUØNG ÑEÅ ÑAÅY
ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO, PHAÀN COØN LAÏI ÑEÅ GIA TOÁC CHO
ELECTRON

o TRÖÔØNG HÔÏP PHOTON SAU KHI ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO
CHÆ MAÁT MOÄT PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG, PHOTON COØN NAÊNG LÖÔÏNG NHOÛ
HÔN NEÂN COÙ BÖÔÙC SOÙNG DAØI HÔN, HÖÔÙNG TRUYEÀN CUÕNG KHAÙC VÔÙI
BAN ÑAÀU. HIEÄN TÖÔÏNG NAØY ÑÖÔÏC GOÏI LAØ TAÙN XAÏ COMPTON

TRONG HÌNH TREÂN, NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON MÔÙI SEÕ LAØ 450 - 12 - 80 = 358
KEV

o TAÙN XAÏ COMPTON SEÕ XAÛY RA TRONG NHIEÀU GIAI ÑOAÏN, GIAÛM DAÀN
NAÊNG LÖÔÏNG VAØ CUOÁI CUØNG KEÁT THUÙC BAÈNG 1 HIEÄU ÖÙNG QUANG
ÑIEÄN

Trang số 27/126
 o KHI TAÙN XAÏ, PHOTON NAÊNG LÖÔÏNG CAO CHÆ ÑOÅI HÖÔÙNG RAÁT ÍT,
PHOTON NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP ÑOÅI HÖÔÙNG RAÁT NHIEÀU, COÙ THEÅ TAÙN XAÏ
CAÛ THEO HÖÔÙNG NGÖÔÏC LAÏI.

o KHI NAÊNG LÖÔÏNG PHOTON RAÁT LÔÙN ( LÔÙN HÔN 1.02 MeV ) SEÕ COÙ KHAÛ
NAÊNG TAÏO RA 1 CAËP ELECTRON VAØ POSITRON. POSITRON COÙ KHOÁI
LÖÔÏNG, KÍCH THÖÔÙC GIOÁNG ELECTRON NHÖNG MANG ÑIEÄN TÍCH
DÖÔNG. ÑAÂY LAØ HIEÄU ÖÙNG TAÏO CAËP.

o BÖÙC XAÏ TRONG CHUØM TIA BAN ÑAÀU GOÏI LAØ BÖÙC XAÏ SÔ CAÁP
BÖÙC XAÏ DO BÖÙC XAÏ SÔ CAÁP TAÏO RA, THÍ DUÏ NHÖ TAÙN XAÏ COMPTON
GOÏI LAØ BÖÙC XAÏ THÖÙ CAÁP.

3. HIEÄN TÖÔÏNG BREMSSTRAHLUNG

CAÙC ELECTRON SAU KHI RÔØI KHOÛI QUYÕ ÑAÏO SEÕ XAÛY RA CAÙC TRÖÔØNG
HÔÏP SAU :

o TREÂN ÑÖÔØNG ÑI VA CHAÏM VAØO 1 ELECTRON KHAÙC, ÑAÅY ELECTRON

NAØY RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO VAØ MAÁT ÑI 1 PHAÀN HAY TOAØN BOÄ NAÊNG
LÖÔÏNG. QUAÙ TRÌNH XAÛY RA CHO ÑEÁN KHI ELECTRON COØN RAÁT ÍT
NAÏNG LÖÔÏNG. SAU ÑOÙ, PHAÀN NAÊNG LÖÔÏNG NAØY SEÕ BIEÁN THAØNH
NHIEÄT, AÙNH SAÙNG HAY TIA CÖÏC TÍM KHI ELECTRON TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO
CUÛA MÌNH

Trang số 28/126
 o TREÂN ÑÖÔØNG ÑI, ELECTRON ÑI VAØO VUØNG ÑIEÄN TRÖÔØNG DÖÔNG CUÛA
HAÏT NHAÂN, MAÁT DAÀN NAÊNG LÖÔÏNG VAØ BIEÁN ÑOÄNG NAÊNG THAØNH TIA
X NHÖ ÑAÕ PHAÂN TÍCH ÔÛ TREÂN. NEÁU ELECTRON DÖØNG LAÏI HOAØN TOAØN,
NAÊNG LÖÔÏNG TIA X PHAÙT RA BAÈNG TOAØN BOÄ ÑOÄNG NAÊNG CUÛA
ELECTRON. QUAÙ TRÌNH NAØY COØN ÑÖÔÏC GOÏI LAØ QUAÙ TRÌNH
BREMSSTRAHLUNG.

NAÊNG LÖÔÏNG TIA X TAÙN XAÏ NAØY CUÕNG COÙ THEÅ ÑUÛ NAÊNG LÖÔÏNG TAÏO
RA CAÙC HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN VAØ TAÙN XAÏ, DO ÑOÙ DEÃ GAÂY AÛNH
HÖÔÛNG NGHIEÂM TROÏNG ÑEÁN SÖÙC KHOEÛ KYÕ THUAÄT VIEÂN

4. CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA

o TIA X KHI TRUYEÀN QUA VAÄT LIEÄU BÒ HAÁP THU DO QUAÙ TRÌNH TAÙN XAÏ
VAØ HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN

o TRONG TAÁT CAÛ VAÄT LIEÄU, CÖÙ SAU 1 CHIEÀU DAØY XAÙC ÑÒNH NAØO ÑOÙ,
CÖÔØNG ÑOÄ TIA X GIAÛM ÑI 2 LAÀN. CHIEÀU DAØY NAØY ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CHIEÀU
DAØY GIAÛM NÖÛA CUÛA VAÄT LIEÄU ÑOÙ, KYÙ HIEÄU HVL
TÖÔNG TÖÏ TA COÙ CHIEÀU DAØY GIAÛM 10 LAÀN CUÛA VAÄT LIEÄU, KYÙ HIEÄU
TVL.
1 TVL = 3.3 HVL

Trang số 29/126
 HVL, TVL THÖÔØNG ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG TRONG TÍNH NHANH ÑEÅ ÑAÛM BAÛO
AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

o CAÙC LOAÏI BÖÙC XAÏ KHAÙC NHAU COÙ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU KHAÙC
NHAU

• BÖÙC XAÏ ANPHA ( HAÏT NHAÂN HELI ) MANG ÑIEÄN DÖÔNG, NAËNG VAØ
CHAÄM NEÂN KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU KEÙM. HAT ANPHA ION HOAÙ
VAÄT LIEÄU TREÂN ÑÖÔØNG TRUYEÀN DO ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI
NGUYEÂN TÖÛ.

• BÖÙC XAÏ BETA MANG ÑIEÄN AÂM, NHEÏ NEÂN COÙ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN
THAÁU CAO HÔN

• BÖÙC XAÏ NEUTRON KHOÂNG MANG ÑIEÄN, KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU
CAO ÔÛ CAÙC VAÄT LIEÄU NAËNG NHÖNG LAÏI DEÃ BÒ HAÁP THU ÔÛ CAÙC VAÄT
LIEÄU NHEÏ NHÖ HYDRO.
DO COÙ ÑAËC TÍNH TREÂN, NEUTRON ÑÖÔÏC DUØNG TRONG CHUÏP AÛNH
NEUTRON VAØ LAØ 1 TRONG 11 PHÖÔNG PHAÙP NDT CÔ BAÛN.

• TIA X KHOÂNG COÙ KHOÁI LÖÔÏNG, DI CHUYEÅN VÔÙI VAÄN TOÁC AÙNH
SAÙNG, COÙ KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ VAÄT LIEÄU VÔÙI CHIEÀU SAÂU XUYEÂN
THAÁU CAO NHÖNG KHOÂNG THEÅ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC BAÈNG CAÙC GIAÙC
QUAN CUÛA CON NGÖÔØI

Trang số 30/126
 OÂN TAÄP BAØI 5

1. Tia X cöùng truyeàn nhanh hôn tia X meàm, do ñoù tia X cöùng coù naêng löôïng cao hôn

2. Tia X vaø tia gamma khaùc nhau ôû choã tia gamma coù baûn chaát haït vaø coù khoái löôïng

3. Cöôøng ñoä chuøm tia X phuï thuoäc vaøo soá löôïng electron ñaäp vaøo bia Tungsten

4. Ñoàng vò phoùng xaï, thí duï nhö Co 60 phaùt ra nhöõng böùc xaï coù naêng löôïng nhaát ñònh

5. Taêng hoaït ñoä nguoàn ñoàng vò phoùng xaï seõ laøm taêng naêng löôïng cuûa tia böùc xaï

6. Ion laø 1 phaàn cuûa nguyeân töû mang ñieän tích döông hoaëc aâm

7. Photon laø nhöõng haït vaät chaát nhoû di chuyeån vôùi vaän toác aùnh saùng

8. Quaù trình ion hoaù xaûy ra khi photon chaïm vaøo electron vaø ñaåy electron ra khoûi
nguyeân töû

9. Trong hieäu öùng quang ñieän, naêng löôïng cuûa photon bò haáp thu hoaøn toaøn

10. Khi coù hieäu öùng Compton, photon thöôøng taïo ra böùc xaï thöù caáp

11. Caùc hieäu öùng quang ñieän vaø taùn xaï Compton ñeàu taïo ra electron toác ñoä cao coù theå taïo
ra tia X thöù caáp coù naêng löôïng thaáp hôn

12. Quaù trình BREMSSTRAHLUNG taïo ra 1 caëp ion khi 1 electron chaïm vaøo 1 electron
khaùc

13. Neáu 1 photon 500 keV ñi vaøo 1 nguyeân töû coù löïc lieân keát 50 keV, truyeàn cho 1
electron 50 keV vaø photon môùi seõ coù naêng löôïng 400 keV.

14. Böùc xaï sô caáp laø moïi böùc xaï khoâng gaây ra hieäu öùng quang ñieän

15. Quaù trình BREMSSTRAHLUNG coù theå laøm naêng löôïng chuyeån thaønh taùn xaï
Compton vaø hieäu öùng quang ñieän thöù caáp

Trang số 31/126
16. Böùc xaï thöù caáp khoâng gaây nguy hieåm cho kyõ thuaät vieân

17. Naêng löôïng cuûa photon thöù caáp khoâng bò maát ñi maø seõ chuyeån thaønh caùc daïng khaùc
nhö hieäu öùng quang ñieän hay taùn xaï Compton

18. Naêng löôïng tia X sau khi truyeàn qua 3 chieàu daøy giaûm nöûa chæ coøn ¾ naêng löôïng ban
ñaàu

19. Chuïp aûnh neutron söû duïng böùc xaï ñaëc bieät ñeå coù khaû naêng deã daøng xuyeân thaáu caùc
vaät lieäu naëng nhö ñoàng vaø chì.

BAØI 6 : THIEÁT BÒ TIA X

1. CAÁU TRUÙC BOÙNG ÑEØN TIA X

• TIA X ÑÖÔÏC TAÏO RA DÖÏA TREÂN NGUYEÂN LYÙ :

KHI ELECTRON TÖÏ DO COÙ TOÁC ÑOÄ CAO TÖÔNG TAÙC VÔÙI CAÙC
ELECTRON TRONG QUYÕ ÑAÏO HAY VÔÙI HAÏT NHAÂN NGUYEÂN TÖÛ.

ÑOÄNG NAÊNG CUÛA ELECTRON SEÕ CHUYEÅN THAØNH TIA X. VAÄN TOÁC
ELECTRON CAØNG CAO, NAÊNG LÖÔÏNG TIA X CAØNG LÔÙN.

DO ÑOÙ, ÑEÅ TAÏO RA TIA X CAÀN PHAÛI COÙ CAÙC YEÂU CAÀU SAU
o COÙ NGUOÀN ELECTRON
o COÙ PHÖÔNG TIEÄN TRUYEÀN GIA TOÁC CHO ELECTRON
o COÙ BIA ÑEÅ CHAËN ELECTRON TOÁC ÑOÄ CAO

• TÖØ CAÙC YEÂU CAÀU TREÂN, BOÙNG ÑEØN TIA X THÖÔØNG GOÀM CAÙC BOÄ PHAÄN
SAU :

o CÖÏC LÖÔÙI COÙ PHUÛ 1 LÔÙP ÑAËC BIEÄT, KHI ÑÖÔÏC NUNG BAÈNG DOØNG
ÑIEÄN SEÕ TAÏO RA ELECTRON TÖÏ DO

Trang số 32/126
 o ÑEÅ TRUYEÀN GIA TOÁC CHO ELECTRON, ÑIEÄN THEÁ ANOD DÖÔNG SO
VÔÙI CATHOD

o 1 BIA ÑAËC BIEÄT ÑÖÔÏC ÑAËT NGAÀM TRONG ANOD, THÖÔØNG LAØM
BAÈNG TUNGSTEN HAY GOÁM, DUØNG ÑEÅ HAÕM ELECTRON

• VOÛ BOÙNG ÑEØN TIA X THÖÔØNG LAØM BAÈNG THUYÛ TINH ÑAËC BIEÄT, ÑÖÔÏC
RUÙT CHAÂN KHOÂNG.

• PHOÅ NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA MAÙY TIA X LAØ 1 PHOÅ LIEÂN TUÏC, TRONG ÑOÙ COÙ
1 VAØI PHOÅ ÑAËC TRÖNG
o PHOÅ LIEÂN TUÏC DO TRONG QUAÙ TRÌNH BREMSSTRAHLUNG,
ELECTRON MAÁT DAÀN NAÊNG LÖÔÏNG VAØ CHUYEÅN THAØNH TIA X.
NAÊNG LÖÔÏNG MAX CUÛA PHOÅ TÖÔNG ÖÙNG VÔÙI ÑIEÄN THEÁ MAX CUÛA
2 ÑIEÄN CÖÏC.

o PHOÅ ÑAËC TRÖNG DO CAÙC ELECTRON KHI ÑEÁN BIA TÖÔNG TAÙC VÔÙI
CAÙC ELECTRON CUÛA VAÄT LIEÄU BIA VAØ ÑAÅY CAÙC ELECTRON NAØY
RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO CUÛA NOÙ. SAU ÑOÙ, CAÙC ELECTRON NAØY TÖÏ GIAÛI
PHOÙNG NAÊNG LÖÔÏNG DÖÔÙI DAÏNG TIA X ÑEÅ TRÔÛ VEÀ QUYÕ ÑAÏO OÅN

Trang số 33/126
 ÑÒNH BAN ÑAÀU. CAÙC TIA X ÑAËC TRÖNG NAØY THÖÔØNG COÙ MÖÙC
NAÊNG LÖÔÏNG NHOÛ HÔN NHIEÀU VAØ THÖÔØNG LAØ NGUOÀN GAÂY RA
TAÙN XAÏ.

• CHAÁT LÖÔÏNG TIA X LAØ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CUÛA TIA X, CHÍNH LAØ
NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA TIA X, PHUÏ THUOÄC VAØO ÑIEÄN THEÁ GIÖÕA ANOD VAØ
CATHOD

• SOÁ LÖÔÏNG TIA X LAØ SOÁ TIA BÖÙC XAÏ TREÂN 1 ÑÔN VÒ DIEÄN TÍCH, CUÕNG
LAØ SOÁ ELECTRON ÑAÄP VAØO BIA, TÖÙC LAØ DOØNG ÑIEÄN GIÖÕA ANOD VAØ
CATHOD, ÑÖÔÏC ÑO BAÈNG MA.

TRONG ÑIEÀU KIEÄN THOÂNG THÖÔØNG, DOØNG ÑIEÄN NAØY TYÛ LEÄ THUAÄN
VÔÙI DOØNG ÑIEÄN NUNG ÑIEÄN CÖÏC LÖÔÙI NEÂN TRONG NHIEÀU THIEÁT BÒ,
NGÖÔØI TA COÙ THEÅ ÑO DOØNG ÑIEÄN NUNG THAY CHO ÑO DOØNG ÑIEÄN ÑI
QUA BOÙNG ÑEØN TIA X VAØ NUÙM ÑIEÀU CHÆNH DOØNG ÑIEÄN BOÙNG ÑEØN
THÖÏC CHAÁT CHÍNH LAØ ÑIEÀU CHÆNH DOØNG ÑIEÄN NUNG LÖÔÙI.

• HIEÄU SUAÁT CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X RAÁT THAÁP. PHAÀN LÔÙN ÑOÄNG NAÊNG
CUÛA ELECTRON CHUYEÅN THAØNH NHIEÄT, CHÆ 1 PHAÀN RAÁT NHOÛ
CHUYEÅN THAØNH TIA X.

VAÄT LIEÄU BIA COÙ SOÁ KHOÁI CAØNG CAO, HIEÄU SUAÁT PHAÙT RA TIA X
CAØNG LÔÙN
ÑIEÄN THEÁ GIÖÕA ANOD VAØ CATHOD CAØNG CAO, HIEÄU SUAÁT PHAÙT RA
TIA X CAØNG LÔÙN

2. CAÙC TÍNH CHAÁT CUAÛ BOÙNG ÑEØN TIA X :

• CHU TRÌNH LAØM VIEÄC

Trang số 34/126
 o DO PHAÀN LÔÙN ÑOÄNG NAÊNG CUÛA ELECTRON CHUYEÅN THAØNH NHIEÄT
NEÂN BIA PHAÛI CHÒU ÑÖÔÏC NHIEÄT ÑOÄ CAO VAØ PHAÛI COÙ CHEÁ ÑOÄ LAØM
MAÙT THÍCH HÔÏP.
o THOÂNG THÖÔØNG, ÑAÀU PHAÙT TIA X GOÀM COÙ BIEÁN THEÁ CAO AÙP VAØ
BOÙNG ÑEØN TIA X, CHAÁT CAÙCH ÑIEÄN TRONG BIEÁN THEÁ THÖÔØNG
ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ LAØM MAÙT CÖÔÕNG BÖÙC CHO BOÙNG ÑEØN TIA X.
o CHU TRÌNH LAØM VIEÄC CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X LAØ TYÛ LEÄ THÔØI GIAN
HOAÏT ÑOÄNG CHO PHEÙP CUÛA BOÙNG ÑEØN TIA X TREÂN TOÅNG THÔØI
GIAN.

HIEÄN NAY, HAÀU HEÁT CAÙC MAÙY TIA X THEÁ HEÄ MÔÙI ÑEÀU COÙ THEÅ ÑAÏT
CHU TRÌNH LAØM VIEÄC ÑEÁN 100%

• KÍCH THÖÔÙC TIEÂU VAÄT

o KÍCH THÖÔÙC TIEÄU VAÄT LAØ PHAÀN DIEÄN TÍCH BIA COÙ CHUØM TIA
ELECTRON ÑAÄP VAØO

o ÑEÅ GIAÛM ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC, KÍCH THÖÔÙC TIEÄU VAÄT
PHAÛI CAØNG NHOÛ CAØNG TOÁT.

TUY NHIEÂN, NEÁU KÍCH THÖÔÙC TIEÄU VAÄT QUAÙ NHOÛ SEÕ KHOÂNG THEÅ
GIAÛI NHIEÄT KÒP VAØ BIA SEÕ BÒ NOÙNG CHAÛY

o KÍCH THÖÔÙC TIEÂU VAÄT HIEÄU DUÏNG LAØ HÌNH CHIEÁU CUÛA TIEÂU VAÄT
LEÂN PHÖÔNG VUOÂNG GOÙC VÔÙI HÖÔÙNG CHUØM TIA. THÖÔØNG CAÙC
NHAØ SAÛN XUAÁT CUNG CAÁP CHO NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG KÍCH THÖÔÙC TIEÂU
VAÄT HIEÄU DUÏNG NAØY

Trang số 35/126
 • KIEÅU PHAÙT TIA :

o COÙ 2 KIEÅU PHAÙT TIA CHÍNH LAØ PHAÙT 1 HÖÔÙNG VAØ PHAÙT TOAØN
CAÛNH.

o PHAÀN KHOÂNG PHAÙT TIA TRONG ÑAÀU PHAÙT TIA X THÖÔØNG ÑÖÔÏC
BOÏC CHÌ ÑEÅ CHOÁNG CAÙC BÖÙC XAÏ THÖÙ CAÁP.
3. SÔ ÑOÀ NGUYEÂN LYÙ MOÄT SOÁ KIEÅU MAÙY TIA X ÑÔN GIAÛN.

Trang số 36/126
∗ CAÙC MAÙY TIA X THÖÔØNG DUØNG BIEÁN THEÁ ÑEÅ TAÏO CAO THEÁ

∗ SÔ ÑOÀ CÔ BAÛN MAÙY TIA X CAÀN COÙ 3 BIEÁN THEÁ CHÍNH NHÖ SAU ( XEM

SÔ ÑOÀ )

1. BIEÁN THEÁ TÖÏ NGAÃU CAÁP NGUOÀN 110 CHO LÖÔÙI VAØ BIEÁN THEÁ CAO AÙP

2. BIEÁN THEÁ CAO AÙP ( COÙ ÑIEÀU CHÆNH CAO THEÁ TÖØNG NAÁC )

3. BIEÁN THEÁ LÖÔÙI

∗ BIEÁN THEÁ LOÕI SAÉT COÙ THEÅ ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÁN ÑIEÄN THEÁ 400KEV
KHI CAÀN ÑIEÄN THEÁ CAO HÔN, NGÖÔØI TA DUØNG BIEÁN THEÁ COÄNG HÖÔÛNG
HAY MAÙY PHAÙT TÓNH ÑIEÄN
∗ ÑEÅ NAÉN ÑIEÄN RA 1 CHIEÀU THÖÔØNG DUØNG 1 TRONG 2 CAÙCH : MAÏCH TÖÏ
NAÉN HAY ÑEØN DIOD

MAÏCH TÖÏ NAÉN LAØ MAÏCH ÑÔN GIAÛN NHAÁT TRONG ÑOÙ BOÙNG ÑEØN TIA X

Trang số 37/126
 CHÆ HOAÏT ÑOÄNG KHI ÑIEÄN THEÁ ANOD DÖÔNG, COØN TRONG BAÙN KYØ
COØN LAÏI, CAÙC ELECTRON SINH RA SEÕ QUAY NGÖÔÏC TRÔÛ VEÀ CATHOD

MAÏCH DUØNG DIOD COÙ THEÅ NAÉN BAÙN KYØ HAY TOAØN PHAÀN.

4. BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN.

BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN MAÙY TIA X TUYØ VAØO HAÕNG SAÛN XUAÁT SEÕ COÙ CAÁU TAÏO
KHAÙC NHAU. TUY NHIEÂN THOÂNG THÖÔØNG COÙ NHÖÕNG NUÙM ÑIEÀU KHIEÅN
SAU

∗ BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN VAØ ÑOÀNG HOÀ ÑO DOØNG ÑIEÄN LÖÔÙI

Trang số 38/126
 ∗ BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN VAØ ÑOÀNG HOÀ ÑO CAO THEÁ
∗ COÂNG TAÉC THÔØI GIAN ÑIEÀU KHIEÅN THÔØI GIAN PHAÙT TIA
∗ COÂNG TAÉC NGUOÀN
∗ ÑEØN BAÙO KHI ÑANG PHAÙT TIA
∗ NGOAØI RA COÙ THEÅ COÙ MOÄT SOÁ BOÄ PHAÄN PHUÏ GIUÙP CHO COÂNG TAÙC BAÛO
ÑAÛM AN TOAØN PHOÙNG XAÏ NHÖ COÂNG TAÉC KHOAÙ, ÑEØN HOAËC COØI BAÙO ÑOÄNG,
CAÙC COÂNG TAÉC KHOAÙ LAÃN...

5. CAÙC THIEÁT BÒ TIA X ÑAËC BIEÄT :

THÖÔØNG ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ TAÏO RA TIA X NAÊNG LÖÔÏNG RAÁT CAO

∗ MAÙY GIA TOÁC BETATRON SÖÛ DUÏNG CAÛM ÖÙNG ÑIEÄN TÖØ ÑEÅ GIA TOÁC
CHO ELECTRON
ELECTRON BÒ TÖØ TRÖÔØNG KEÙO LEÄCH SEÕ DI CHUYEÅN THEO QUYÕ ÑAÏO
TROØN TRONG BOÙNG ÑEØN, ÑÖÔÏC ÑIEÄN TRÖÔØNG GIA TOÁC NHIEÀU LAÀN

Trang số 39/126
 ÑAÏT NAÊNG LÖÔÏNG RAÁT CAO, SAU ÑOÙ ÑAÄP VAØO BIA ÑEÅ TAÏO RA TIA X.

∗ MAÙY GIA TOÁC TUYEÁN TÍNH SÖÛ DUÏNG SOÙNG TAÀN SOÁ CAO ÑEÅ GIA TOÁC
CHO ELECTRON.
MAÙY GIA TOÁC TUYEÁN TÍNH COÙ ÑIEÄN THEÁ TÖØ 5 - 25 MEV, COÙ KHAÛ NAÊNG
XUYEÂN THAÁU ÑEÁN 400MM THEÙP

Trang số 40/126
 OÂN TAÄP BAØI 6

1. Electron toác ñoä cao khi maát naêng löôïng do töông taùc vôùi haït nhaân nguyeân töû cuaû vaät
lieäu bia seõ taïo ra phoå tia X lieân tuïc.

2. Vaän toác electron caøng cao, naêng löông tia X taïo ra caøng lôùn

3. Vaän toác electron trong boùng ñeøn tia X tyû leä thuaän vôùi ñieän aùp giöõa anod vaø cathod

4. Tia X ñaëc tröng coù naêng löôïng cao do caùc electron toác ñoä cao va chaïm vôùi haït nhaân
nguyeân töû taïo thaønh

5. Kích thöôùc tieâu vaät coù aûnh höôûng ñeán ñoä neùt cuûa phim chuïp aûnh phoùng xaï

6. Kích thöôùc tieâu vaät phaûi caøng nhoû caøng toát ñeå ngaên ngöøa quaù nhieät bia

7. Naén ñieän baùn kyø vaø töï naén ñeàu coù nhöôïc ñieåm laø chæ taïo ñöôïc tia X trong 1/2 thôøi
gian

8. Naén ñieän toaøn phaàn bieán doøng ñieän xoay chieàu thaønh doøng ñieän lieân tuïc ñi theo 1
höôùng

9. Quaù trình Bremsstrahlung laø quaù trình va chaïm electron töø löôùi ñaõ ñöôïc nung noùng
ñeán va chaïm vaøo caùc electron quay haønh tinh cuaû vaät lieäu bia.

10. Naêng löôïng cuûa tia X tyû leä vôùi doøng ñieän löôùi

11. Quaù trình taïo ra tia X raát coù hieäu suaát cao vaø haàu nhö moãi electron ñaäp vaøo bia ñeàu
taïo ra tia X coù phoå lieân tuïc

12. Chu trình laøm vieäc cuûa maùy tia X laø tyû leä thôøi gian maùy coù theå hoaït ñoäng ñeå taïo ra
tia X

13. 25 MeV baèng 25 000 eV

14. Maùy betatron vaø maùy gia toác tuyeán tính laø nhöõng maùy gia toác cho electron ñaëc bieät
vaø coù khaû naêng taïo ra tia X coù naêng löôïng treân 5 trieäu electron volt

Trang số 41/126
BAØI 7 : THIEÁT BÒ GAMMA

1. CAÙC NGUOÀN GAMMA THOÂNG DUÏNG

o HIEÄN NAY TRONG COÂNG NGHIEÄP THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG 2 LOAÏI NGUOÀN
GAMMA NHAÂN TAÏO
∗ Ir 192 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 75 NGAØY
∗ Co 60 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 5.3 NAÊM

o MOÄT SOÁ LOAÏI NGUOÀN KHAÙC ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG ÍT HÔN LAØ
∗ RADIUM 226 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 1 600 NAÊM
∗ CESIUM 137 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 30 NAÊM
∗ THULIUM 170 COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 130 NGAØY
∗ SELENIUM COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ 120 NGAØY

o CAÙC ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ LAØ NGUOÀN TAÏO RA TIA GAMMA.

VÔÙI CUØNG MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG, TIA X VAØ GAMMA COÙ ÑAËC TÍNH NHÖ
NHAU

2. ÖU NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ BAÈNG GAMMA

o SO VÔÙI TIA X, GAMMA COÙ CAÙC ÖU ÑIEÅM SAU

• GIAÙ THIEÁT BÒ THAÁP HÔN
• DEÃ VAÄN CHUYEÅN HÔN
• KÍCH THÖÔÙC NGUOÂN NHOÛ, COÙ THEÅ ÑÖA VAØO TRONG LOÃ NHOÛ
• KHOÂNG CAÀN NGUOÀN ÑIEÄN NEÂN DEÃ DUØNG ÔÛ COÂNG TRÖÔØNG
• 1 THIEÁT BÒ VÖØA COÙ THEÅ CHUÏP 1 HÖÔÙNG, VÖØA COÙ THEÅ CHUÏP TOAØN
CAÛNH
• THIEÁT BÒ BEÀN, DEÃ SÖÛ DUÏNG
• KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN NHOÛ, COÙ THEÅ CHUÏP ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH TÖØ
NGUOÀN ÑEÁN PHIM NHOÛ NHÖ DWSI
• COÙ MOÄT SOÁ ÑOÀNG VÒ COÙ KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CAO NEÂN COÙ
THEÅ KIEÅM TRA CHIEÀU DAØY LÔÙN

Trang số 42/126
o SO VÔÙI TIA X, GAMMA COÙ CAÙC NHÖÔÏC ÑIEÅM SAU

• KHOÂNG THEÅ TAÉT NGUOÀN, DO ÑOÙ NGUY HIEÅM HÔN CHO NGÖÔØI SÖÛ
DUÏNG
• PHIM GAMMA THÖÔØNG TÖÔNG PHAÛN KEÙM HÔN PHIM TIA X
• KHAÛ NAÊNG XUYEÂN THAÁU CHÆ PHUÏ THUOÄC VAØO LOAÏI ÑOÀNG VÒ
PHOÙNG XAÏ, KHOÂNG THEÅ THAY ÑOÅI ÑÖÔÏC
• CAÙC NGUOÀN COÙ CHU KYØ BAÙN RAÕ NGAÉN PHAÛI CHÒU THEÂM CHI PHÍ
THAY NGUOÀN
• CHE CHAÉN ÑEÅ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN PHOÙNG XAÏ CHO NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG
YEÂU CAÀU NAËNG HÔN

o NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔNG CUÛA ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ ÑÖÔÏC TÍNH
THEO MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH CUÛA CAÙC BÖÙC XAÏ CUÛA LOAÏI
ÑOÀNG VÒ ÑOÙ

• Co 60 COÙ CAÙC BÖÙC XAÏ 1.17 MeV VAØ 1.33 MeV, TRUNG BÌNH LAØ 1.25
MeV
• RADIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 1.22 MeV
• CESIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 0.66 MeV
• IRIDIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 0.35 MeV
• THULIUM COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH LAØ 0.072 MeV

o SOÙ SAÙNH TÖÔNG ÑÖÔNG GIÖÕA MAÙY TIA X VAØ GAMMA VEÀ MAËT NAÊNG
LÖÔÏNG :

ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG TIA X TÖÔNG ÑÖÔNG

Co 2 000 - 3 000 KVp

Ra 1 000 - 2 000 KVp

Cs 600 - 1 500 KVp

Ir 150 - 800 KVp

Tm 30 - 150 KVp

Trang số 43/126
 CHUÙ YÙ RAÈNG NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA MAÙY TIA X ÑÖÔÏC BIEÅU DIEÃN BAÈNG ÑIEÄN
THEÁ ÑÆNH, KHOÂNG PHAÛI ÑIEÄN THEÁ HIEÄU DUÏNG HAY TRUNG BÌNH, DO ÑOÙ
TA COÙ KHAÙI NIEÄM NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔÏNG CUÛA NGUOÀN ÑOÀNG VÒ
PHOÙNG XAÏ LAØ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG CUÛA MAÙY TIA X CAÀN THIEÁT ÑEÅ THÖÏC
HIEÄN COÂNG VIEÄC TÖÔNG TÖÏ

DAÛI TIA X COÙ NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔNG PHUÏ THUOÄC VAØO CAÙCH NAÉN
ÑIEÄN CUÛA MAÙY TIA X

MAÙY TIA X NAÉN ÑIEÄN TOAØN PHAÀN COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG TRUNG BÌNH
CAO HÔN

3. CAÙC ÑAËC ÑIEÅM CAÀN PHAÛI XEM XEÙT KHI SÖÛ DUÏNG NGUOÀN GAMMA TRONG
RT.

• HOAÏT ÑOÄ XAÙC ÑÒNH SOÁ LÖÔÏNG TIA GAMMA, TÖÙC CÖÔØNG ÑOÄ CUÛA BÖÙC
XAÏ

• NAÊNG LÖÔÏNG TÖÔNG ÑÖÔNG : MAÙY TIA X COÙ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG MEÀM
DEÛO HÔN TRONG KHI NGUOÀN GAMMA CHÆ PHAÙT ÑÖÔÏC 1 CHUØM TIA
BÖÙC XAÏ COÁ ÑÒNH. DO ÑOÙ PHAÛI CHOÏN NGUOÀN PHUØ HÔÏP VÔÙI VAÄT KIEÅM
TRA.

Trang số 44/126
 • CHU KYØ BAÙN RAÕ : GIUÙP XAÙC ÑÒNH LIEÀU CHUÏP HAØNG NGAØY.

NGOAØI RA CAÀN PHAÛI XEÙT THEÂM TÍNH TIEÄN DUÏNG / GIAÙ THAØNH KIEÅM
TRA

THÍ DUÏ HOAÏT ÑOÄ CUÛA 1 NGUOÀN Co 60 BAN ÑAÀU LAØ 100 Ci, SAU ….. NAÊM, HOAÏT
ÑOÄ SEÕ LAØ

0 naêm 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.3

100 Ci 93.3 89.0 82.9 77.0 71.0 68.0 63.3 59.6 55.5 52.0 50.0

SAU 21.2 NAÊM, HOAÏT ÑOÄ SEÕ COØN 6.25 Ci

• CAÙC YEÁU TOÁ KHAÙC KHI CHOÏN NGUOÀN GAMMA NHÖ SAU

TEÂN CHÆ TIEÂU Co 60 Ra 226 Cs 137 Ir 192 Tm 170

SUAÁT LIEÀU PHAÙT, RHF/Ci 14.5 9.0 4.2 5.9 0.03

NAÊNG LÖÔÏNG , MeV 1.25 1.22 0.66 0.355 0.072

TIA X TÖÔNG ÑÖÔNG, 2-3 1-2 0.6 - 1.5 0.3 - 0.8 0.1 - 0.3
MeV

CHU KYØ BAÙN RAÕ 5.3 naêm 1 600 naêm 30 naêm 75 ngaøy 130 ngaøy
CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA Pb 0.5 " 0.5 " 0.3 " 0.2 " 0.05 "

XUYEÂN THAÁU THEÙP 1-7" 1-5" 1-3" ¼-3" Ñeán ½ "

KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN NHOÛ RADIUM LÔÙN TÖÔNG RAÁT NHOÛ NHOÛ
RADON NHOÛ ÑOÁI LÔÙN

HOAÏT ÑOÄ RIEÂNG TRUNG RAÁT THAÁP THAÁP RAÁT CAO CAO
BÌNH NHAÁT

GIAÙ THAØNH THAÁP MUA CAO TRUNG TÖÔNG CAO

MÖÔÙN THAÁP BÌNH ÑOÁI THAÁP
ÑIEÀU KHAÙC COÙ SAÜN KHÍ RADON CAÀN 2 LÔÙP COÙ SAÜN KHOÂNG
LAØ NGUOÀN BAÛO VEÄ COÙ SAÜN
THÖÏC

Trang số 45/126
4. CAÁU TRUÙC CAÙC THIEÁT BÒ GAMMA THOÂNG DUÏNG

• NGUOÀN ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ COÙ NGUY CÔ BÖÙC XAÏ NGHIEÂM TROÏNG VAØ
KHI KHOÂNG SÖÛ DUÏNG, NGUOÀN PHAÛI ÑÖÔÏC VAÄN CHUYEÅN CAÅN THAÄN
VAØ ÑÖÔÏC LÖU GIÖÕ COÙ KHOAÙ TRONG CAÙC HOÄP NGUOÀN AN TOAØN.

• BOÄ PHAÄN ÑIEÀU KHIEÅN TÖØ XA THÖÔØNG GOÀM 2 NHOÙM CHÍNH SAU
o DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TAÂM HOÄP CHÖÙA RA MAËT NGOAØI
o DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TAÂM HOÄP CHÖÙA RA 1 ÑIEÅM NAÈM BEÂN NGOAØI
HOÄP CHÖÙA

• CAÙC NGUOÀN ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ THOÂNG THÖÔØNG LUOÂN COÙ SAÜN TREÂN
THÒ TRÖÔØNG. VIEÄC CHOÏN DUØNG LOAÏI NGUOÀN NAØO THÖÔØNG ÑAÀU TIEÂN
PHAÛI XEM XEÙT NAÊNG LÖÔÏNG XUYEÂN THAÁU ( TIA X TÖÔNG ÑÖÔNG ),
SAU ÑOÙ MÔÙI ÑEÁN CHU KYØ BAÙN RAÕ VAØ HOAÏT ÑOÄ NGUOÀN.

• SÔ ÑOÀ NGUYEÂN LYÙ THIEÁT BÒ GAMMA PHOÅ BIEÁN NHAÁT NHÖ HÌNH SAU

• LOAÏI DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TAÂM RA BEÀ MAËT HOÄP NGUOÀN

• LOAÏI DI CHUYEÅN NGUOÀN TÖØ TRONG RA HAÚN BEÂN NGOAØI HOÄP

NGUOÀN

Trang số 46/126
Trang số 47/126
 OÂN TAÄP BAØI 7
1. Ñoàng vò phoùng xaï thöôøng duøng trong coâng nghieäp luoân luoân laø ñoàng vò phoùng xaï töï
nhieân

2. Nhöôïc ñieåm chính cuûa chuïp aûnh phoùng xaï baèng ñoàng vò laø giaù thaønh thieát bò cao

3. Do ñieän theá ñænh cuûa maùy tia X coù theå daãn ñeán hieåu laàm, maùy tia X ñöôïc ñaùnh giaù
baèng ñieän theá trung bình

4. Ñieän theá trung bình cuûa maùy tia X naén baùn kyø thaáp hôn ñieän theá trung bình cuûa maùy
tia X naén toaøn phaàn.

5. Naêng löôïng cuûa maùy Gamma coù theå ñöôïc ñaùnh giaù baèng ñoä lôùn keV hay MeV cuûa
maùy tia X thöïc hieän coâng vieäc töông töï

6. Naêng löôïng tia X töông ñöông cuûa 1 nguoàn phoùng xaï cao hôn naêng löôïng trung bình
cuûa nguoàn phoùng xaï ñoù

7. Ñoàng vò phoùng xaï hoaït ñoä 100 Ci coù naêng löôïng trung bình 1.25 MeV. Sau 4 chu kyø
baùn raõ, möùc naêng löôïng trung bình vaãn laø 1.25 MeV

8. Khi choïn nguoàn phoùng xaï thöïc hieän 1 coâng vieäc naøo ñoù, ñieàu quan troïng phaûi xem xeùt
laø naêng löôïng trung bình cuûa noù phaûi ñuû xuyeân thaáu vaät lieäu

9. Vieäc söû duïng thích hôïp nguoàn phoùng xaï tröôùc khi keùo nguoàn trôû veà hoäp nguoàn khoâng
coù nguy cô naøo veà an toaøn vì ñaõ coù oáng daây daãn nguoàn che chaén trong quaù trình quay
nguoàn ra vaøo.

10. Loaïi thieát bò ñaëc tröng cho thieát bò chuïp aûnh gamma laø hoäp nguoàn ( camera hay
projector)

11. Öu ñieåm cuaû vieäc söû duïng hoäp nguoàn phuø hôïp coù khoaù nguoàn laø nguoàn ñöôïc baûo quaûn
toát, laøm chaäm quaù trình phaân raõ

12. UÛy ban an toaøn quoác gia vaø nhaø nöôùc coù nhöõng luaät vaø phaùp leänh nghieâm ngaët veà vieäc
söû duïng ñoàng vò phoùng xaï

13. Phim toaøn caûnh hay 360o khoâng theå chuïp baèng nguoàn gamma thoâng thöôøng

14. Tia gamma töø nguoàn ñoàng vò phoùng xaï vaø tia X töø thieát bò ñieän taïo ra thöïc chaát gioáng
heät nhau

15. So vôùi Co 60, Ir 192 coù chu kyø baùn raõ ngaén hôn vaø coù naêng löôïng tia X töông ñöông
thaáp hôn

16. Thieát bò gamma luoân luoân beàn vaø deã söû duïng

17. Nguoàn gamma thöôøng ñöôïc öu tieân choïn ñeå duøng trong chuïp aûnh phoùng xaï vì coù ñoä
töông phaûn vaø ñoä neùt toát hôn tia X

Trang số 48/126
BAØI 8 : CAÙC YEÂU CAÀU PHIM RT.

1. ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT VAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG
o ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN LAØ ÑOÄ CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA CAÙC VUØNG KHAÙC
NHAU TREÂN PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ LAØ TOÅNG HÔÏP CUÛA
ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA VAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM
X QUANG
- NHÖÕNG YEÁU TOÁ CUÛA MAÃU KIEÅM TRA TAÏO NEÂN ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN GOÏI
LAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA
- NHÖÕNG YEÁU TOÁ CUÛA PHIM X QUANG TAÏO NEÂN ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN GOÏI
LAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG

o ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA : LAØ TYÛ SOÁ CÖÔØNG ÑOÄ TIA X HAY
GAMMA TRUYEÀN QUA 2 PHAÀN KHAÙC NHAU CUÛA MAÃU KIEÅM TRA. MAÃU
COÙ CHIEÀU DAØY ÑOÀNG ÑEÀU SEÕ KHOÂNG COÙ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT
KIEÅM TRA

ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA ÑAÏT TOÁI ÖU KHI SÖÛ DUÏNG BÖÙC
XAÏ COÙ ÑIEÄN AÙP THAÁP NHAÁT COÙ THEÅ XUYEÂN THAÁU VAÄT KIEÅM TRA.

Trang số 49/126
 TRONG THÍ DUÏ TREÂN, D LAØ CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA CUÛA VAÄT LIEÄU KIEÅM
TRA. DO ÑOÙ, TYÛ LEÄ NAÊNG LÖÔÏNG ÑEÁN PHIM ÔÛ HÌNH A LAØ 4 LAÀN VAØ HÌNH
B LAØ 2 LAÀN. KEÁT QUAÛ SAU KHI CHUÏP PHIM, HÌNH A SEÕ TAÏO ÑÖÔÏC ÑOÄ
TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA CAO HÔN HÌNH B

NHÖ VAÄY, NAÊNG LÖÔÏNG CAØNG TAÊNG, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM
TRA CAØNG GIAÛM

o XEM THÍ DUÏ ÔÛ HÌNH DÖÔÙI.

TRÖÔØNG HÔÏP A, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN RAÁT CAO NHÖNG KHOÂNG KIEÅM TRA
ÑÖÔÏC PHAÀN DAØY

TRÖÔØNG HÔÏP B, KHOÂNG COÙ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA VAÄT KIEÅM TRA DO CAÛ 3
PHAÀN ÑEÀU COÙ ÑOÄ ÑEN NHÖ NHAU

Trang số 50/126
 NHIEÄM VUÏ NGÖÔØI CHUÏP PHIM PHAÛI CHOÏN ÑIEÄN AÙP PHUØ HÔÏP ÑEÅ BÖÙC XAÏ
SAU KHI XUYEÂN THAÁU VAÄT KIEÅM TRA VAÃN TAÏO ÑÖÔÏC ÑUÛ ÑOÄ TÖÔNG
PHAÛN CAÀN THIEÁT ÑEÅ KIEÅM TRA TOAØN BOÄ MAÃU.

o ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG LAØ KHAÛ NAÊNG NGUYEÂN THUÛY
CUÛA PHIM ÑEÅ TAÏO RA CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN TÖØ 1 LÖÔÏNG CHEÂNH LEÄCH LIEÀU
CHIEÁU BAN ÑAÀU

TRONG THÍ DUÏ TREÂN, PHIM A COÙ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG TOÁT
HÔN PHIM B

GIAÙ TRÒ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA 1 LOAÏI PHIM X QUANG NAØO ÑOÙ THÖÔØNG
ÑÖÔÏC BIEÅU DIEÃN BAÈNG MOÁI QUAN HEÄ LIEÀU CHIEÁU VAØ ÑOÄ ÑEN, THÖÔØNG
ÑÖÔÏC BIEÅU DIEÃN BAÈNG ÑOÀ THÒ , GOÏI LAØ ÑÖÔØNG CONG ÑAËC TÍNH CUÛA PHIM
X QUANG.

o TOÙM LAÏI, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN LAØ TOÅNG HÔÏP CUÛA ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA
VAÄT KIEÅM TRA VAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÛA PHIM X QUANG, PHUÏ THUOÄC
VAØO NHIEÀU YEÁU TOÁ NHÖ NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ, LOAÏI PHIM, LIEÀU
CHIEÁU, CHEÁ ÑOÄ TRAÙNG RÖÛA PHIM, MAÃU KIEÅM TRA, TAÙN XAÏ VAØ LOAÏI
MAØN TAÊNG QUANG ÑANG SÖÛ DUÏNG .

Trang số 51/126
2. ÑÖÔØNG CONG ÑAËC TÍNH H & D
o ÑÖÔØNG CONG ÑAËC TÍNH CUÛA PHIM X QUANG BIEÅU DIEÃN MOÁI QUAN HEÄ
GIÖÕA LIEÀU CHIEÁU VAØ ÑOÄ ÑEN, COØN ÑÖÔÏC GOÏI LAØ ÑÖÔØNG CONG H & D
MANG TEÂN HAI NHAØ PHAÙT MINH HURTER & DRIFFIELD

o TÖØ ÑÖÔØNG CONG TREÂN, TA COÙ MOÄT SOÁ NHAÄN XEÙT SAU
- KHI LIEÀU CHIEÁU VAØ ÑOÄ ÑEN TAÊNG, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CUÕNG TAÊNG
- DO TRUÏC HOAØNH BIEÅU DIEÃN BAÈNG LOGARITH NEÂN TREÂN TRUÏC
HOAØNH EB - EA = ED - EC TÖÙC TA COÙ TYÛ LEÄ LIEÀU CHIEÁU ÑEÁN PHIM EB/EA =
ED/EC.
- TA LUOÂN LUOÂN COÙ CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA D4 VAØ D3 LÔÙN HÔN
CHEÂNH LEÄCH ÑOÄ ÑEN GIÖÕA D2 VAØ D1 RAÁT NHIEÀU TÖÔNG TÖÏ NHÖ
TRÖÔØNG HÔÏP DÖÔÙI ÑAÂY, TA SEÕ COÙ PHIM 2 COÙ TÖÔNG PHAÛN CAO HÔN
PHIM 1

Trang số 52/126
3. DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM ( LATITUDE )
o TA ÑAÕ BIEÁT ÑIEÄN AÙP THAÁP SEÕ GIUÙP TAÊNG ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN NHÖNG
ÑOÀNG THÔØI CUÕNG LAØM TAÊNG TAÙN XAÏ, TÖÙC LAØM TAÊNG ÑOÄ MÔØ CUÛA
PHIM / FOG & FUZZY IMAGE.
TA ÑAÕ BIEÁT ÑIEÄN AÙP CAO SEÕ LAØM GIAÛM ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN NHÖNG
ÑOÀNG THÔØI CUÕNG LAØM GIAÛM TAÙN XAÏ, TÖÙC LAØM GIAÛM ÑOÄ MÔØ CUÛA
PHIM / FOG & FUZZY

o DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM LAØ DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA VAÄT LIEÄU KIEÅM
TRA MAØ PHIM COÙ THEÅ LÖU GIÖÕ ÑÖÔÏC PHUØ HÔÏP, TÖÙC DAÛI CHIEÀU DAØY
TAÏO ÑÖÔÏC ÑOÄ ÑEN HÔÏP LYÙ TREÂN PHIM.

o DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM CAØNG LÔÙN, ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CAØNG KEÙM VAØ
NGÖÔÏC LAÏI.

Trang số 53/126
 OÂN TAÄP BAØI 8
1. Söû duïng ñieän theá cao coù theå taïo ra ñoä töông phaûn raát cao treân phim

2. Ñoä töông phaûn cuaû phim vaø ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra ñeàu laø cheânh leäch ñoä ñen
do söï thay ñoåi chieàu daøy maãu kieåm tra taïo ra .

3. Ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra laø tyû soá cöôøng ñoä truyeàn qua 2 maët caét khaùc nhau cuûa
cuøng 1 maãu kieåm tra

4. Ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra toát nhaát coù theå ñaït ñöôïc khi söû duïng ñieän theá thaáp
nhaát vöøa ñuû ñeå xuyeân thaáu maãu kieåm tra.

5. Tyû soá cöôøng ñoä ñeán phim laø 4 seõ taïo ra ñoä töông phaûn toát hôn 2

6. Ñoä töông phaûn cuaû vaät kieåm tra caøng lôùn, cheânh leäch ñoä ñen giöõa 2 vuøng keá caïnh cuûa
cuøng 1 maãu kieåm tra caøng lôùn,.

7. Baát keå hình daùng, kích thöôùc maãu kieåm tra, söû duïng ñieän theá thaáp nhaát coù theå xuyeân
thaáu maët caét moûng nhaát seõ coù keát quaû toát nhaát

8. Toác ñoä cuûa loaïi phim chuïp tia X neáu coù cuõng chæ aûnh höôûng raát ít ñeán ñoä töông phaûn
cuûa aûnh phoùng xaï

9. Ñöôøng cong H & D vaø ñöôøng cong ñaëc tính cuûa phim cuøng laø ñoà thò bieåu dieãn moái
töông quan giöõa lieàu chieáu vaø ñoä ñen

10. Khi caàn kieåm tra maãu baäc baèng 1 phim duy nhaát, caùch toát nhaát laø söû duïng ñieän theá
thaáp nhaát coù theå xuyeân thaáu choã moûng nhaát

11. Trong ñöôøng cong döôùi ñaây, phim 2 coù ñoä töông phaûn toát hôn do khoaûng caùch giöõa D3
vaø D4 loùn

12. Theo ñöôøng cong treân, phim 1 nhaän böùc xaï nhieàu hôn, coù ñoä ñen cao hôn

13. Theo ñöôøng cong treân, phim 1 coù tyû soá cöôøng ñoä ñeán phim cao hôn phim 2

Trang số 54/126
BAØI 9 :

PHIM X QUANG COÂNG NGHIEÄP VAØ KYÕ THUAÄT PHOØNG TOÁI

1. CAÁU TRUÙC PHOØNG TOÁI

∗ COÙ NHIEÀU KIEÅU, LOAÏI THIEÁT KEÁ PHOØNG TOÁI NHÖNG CÔ BAÛN BAO GIÔØ
CUÕNG GOÀM 2 PHAÀN : KHOÂ VAØ ÖÔÙT
∗ PHOØNG TOÁI THÖÔØNG GOÀM CAÙC THIEÁT BÒ NHÖ SÔ ÑOÀÕ SAU

2. ÑEØN PHOØNG TOÁI VAØ KYÕ THUAÄT KIEÅM TRA ÑEØN.

∗ ÑEØN PHOØNG TOÁI LOÏC AÙNH SAÙNG ÑEÅ HAÏN CHEÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN PHIM X
QUANG.
PHIM BÒ LOÏT SAÙNG HAY BAÛO QUAÛN KHOÂNG TOÁT SEÕ BÒ MÔØ / FOGGING

∗ CAÀN PHAÛI ÑAËC BIEÄT CHUÙ YÙ KHI SAÏC PHIM HAY LAÁY PHIM RA KHOÛI BAO
PHIM (BEÂN KHOÂ) ÑEÅ KHOÂNG LAØM GIAÛM CHAÁT LÖÔÏNG PHIM

∗ COÙ THEÅ KIEÅM TRA ÑEØN PHOØNG TOÁI BAÈNG CAÙCH ÑAËT PHIM DÖÔÙI VAÄT
CHAÉN SAÙNG TRONG PHOØNG TOÁI TAÏI VÒ TRÍ NGHI NGÔØ VAØ CHIEÁU MOÃI
PHAÀN PHIM TRONG 1 KHOAÛNG THÔØI GIAN XAÙC ÑÒNH NAØO ÑOÙ. SAU KHI
TRAÙNG RÖÛA SEÕ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC NHÖÕNG VÒ TRÍ LOÏT SAÙNG VAØ THÔØI
GIAN AN TOAØN CUÛA PHIM DÖÔÙI AÙNH SAÙNG ÑEØN PHOØNG TOÁI

Trang số 55/126
 ∗ THOÂNG THÖÔØNG, ÑOÄ ÑEN DÖÔÙI 0.3 ÑÖÔÏC COI LAØ KHOÂNG AÛNH HÖÔÛNG
ÑEÁN CHAÁT LÖÔÏNG PHIM

3. CAÁU TRUÙC PHIM COÂNG NGHIEÄP.

∗ PHIM X QUANG COÂNG NGHIEÄP THÖÔØNG GOÀM 5 LÔÙP NHÖ HÌNH SAU

∗ NEÀN CÔ BAÛN CUÛA PHIM LAØM BAÈNG POLYESTER HAY ACETATE TRONG
SUOÁT
LÔÙP NHUÕ TÖÔNG MEÀM ÑÖÔÏC PHUÛ ÔÛ CAÛ 2 BEÂN NEÀN CÔ BAÛN, BEÂN
TRONG COÙ NHÖÕNG HAÏT BROMIDE BAÏC RAÁT NHOÛ PHAÂN BOÁ ÑEÀU
LÔÙP NGOAØI CUØNG LAØ GELATIN ÑEÅ BAÛO VEÄ LÔÙP NHUÕ TÖÔNG

∗ CAÙC HAÏT BROMIDE BAÏC KHI BÒ CHIEÁU XAÏ HAY CHIEÁU SAÙNG, SAU KHI
TRAÙNG RÖÛA SEÕ BIEÁN THAØNH BAÏC KIM LOAÏI MAØU ÑEN. CHÍNH CAÙC HAÏT
BAÏC KIM LOAÏI NAØY LAØM ÑEN PHIM

∗ SAU KHI BÒ CHIEÁU XAÏ HAY CHIEÁU SAÙNG VAØ TRÖÔÙC KHI TRAÙNG RÖÛA
KHOÂNG COÙ BAÁT KYØ SÖÏ THAY ÑOÅI NAØO COÙ THEÅ NHAÄN BIEÁT ÑÖÔÏC TREÂN
PHIM; DO ÑOÙ CHÆ TAÏO ÑÖÔÏC AÛNH TIEÀM AÅN TREÂN PHIM / LATENT
IMAGE
AÛNH TIEÀM AÅN TREÂN PHIM CHÆ COÙ THEÅ QUAN SAÙT ÑÖÔÏC SAU KHI
TRAÙNG RÖÛA.

∗ AÛNH TREÂN PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ THÖÏC CHAÁT LAØ TAÄP HÔÏP CAÙC
HAÏT BAÏC KIM LOAÏI. CAÙC VUØNG SAÙNG VAØ SAÃM TREÂN PHIM CHÆ KHAÙC

Trang số 56/126
 NHAU ÔÛ SOÁ LÖÔÏNG HAÏT BAÏC KIM LOAÏI NAØY VÌ KHOÂNG THEÅ COÙ HAÏT
BAÏC NAØO BÒ CHIEÁU CUÏC BOÄ ÑÖÔÏC. SOÁ LÖÔÏNG CAÙC HAÏT BAÏC KIM LOAÏI
CAØNG NHIEÀU, PHIM CAØNG ÑEN

∗ CAÙC LOAÏI PHIM X QUANG KHAÙC NHAU CÔ BAÛN ÔÛ KÍCH THÖÔÙC CAÙC
HAÏT BAÏC RAÁT NHOÛ NAØY. DO ÑOÙ TA COÙ KHAÙI NIEÄM ÑOÄ HAÏT CUÛA PHIM X
QUANG LAØ KÍCH THÖÔÙC CUÛA HAÏT HAY ÑAÙM HAÏT BAÏC TAÏO RA TREÂN
PHIM.
ÑOÄ HAÏT CUÛA PHIM CAØNG LÔÙN, HÌNH AÛNH CAÙNG KEÙM ROÕ NEÙT NHÖNG
THÔØI GIAN CHUÏP NGAÉN HÔN

TRONG THÍ DUÏ TREÂN, PHIM NHANH NHAÁT LAØ PHIM ........... VAØ PHIM TAÏO
RA AÛNH ROÕ NHAÁT LAØ PHIM ........

∗ SAU KHI TRAÙNG RÖÛA, PHAÀN BROMIDE BAÏC DÖ ( KHOÂNG BÒ CHIEÁU ) SEÕ
BÒ LAÁY RA KHOÛI NHUÕ TÖÔNG PHIM TRONG QUAÙ TRÌNH ÑÒNH

4. THIEÁT BÒ VAØ QUY TRÌNH TRAÙNG RÖÛA PHIM

∗ THIEÁT BÒ TRAÙNG RÖÛA PHIM THÖÔØNG GOÀM 3 LOAÏI THUOÁC : THUOÁC HIEÄN
/ DEVELOPER , THUOÁC HAÕM / STOP BATH VAØ THUOÁC ÑÒNH / FIXER

∗ THUOÁC HIEÄN CUÛA MOÃI HAÕNG COÙ COÂNG THÖÙC KHAÙC NHAU NHÖNG CÔ
BAÛN GOÀM CAÙC CHAÁT SAU
- CHAÁT TAÊNG TOÁC LAØM DUNG DÒCH THUOÁC HIEÄN LAØ KIEÀM COÙ TAÙC
DUÏNG LAÁY ÑI LÔÙP BAÛO VEÄ VAØ LAØM LÔÙP NHUÕ TÖÔNG PHOÀNG LEÂN;
NHÔØ VAÄY HOAÙ CHAÁT MÔÙI TIEÁP XUÙC VAØ TAÙC DUÏNG VÔÙI BROMIDE

Trang số 57/126
 BAÏC ÑÖÔÏC.

- CHAÁT KÌM HAÕM THÖÔØNG LAØ METOL HAY HYDROQUINONE GIUÙP

LAØM LÖÔÏNG MUOÁI BAÏC BÒ CHIEÁU XAÏ BIEÁN THAØNH BAÏC KIM LOAÏI.
CHÍNH CHAÁT KÌM HAÕM SEÕ GIUÙP PHAÂN BIEÄT CAÙC HAÏT MUOÁI BAÏC BÒ
CHIEÁU HAY CHÖA BÒ CHIEÁU XAÏ

- NEÁU THÔØI GIAN PHIM NGAÂM TRONG THUOÁC HIEÄN QUAÙ LAÂU, CHAÁT
KÌM HAÕM SEÕ TAÙC DUÏNG VÔÙI CAÛ NHÖÕNG HAÏT MUOÁI BAÏC KHOÂNG BÒ
CHIEÁU XAÏ LAØM PHIM BÒ MÔØ

- THÔØI GIAN VAØ NHIEÄT ÑOÄ THUOÁC HIEÄN LAØ CAÙC THOÂNG SOÁ AÛNH
HÖÔÛNG LÔÙN ÑEÁN CHAÁT LÖÔÏNG PHIM. PHIM ÑAÏT CHAÁT LÖÔÏNG TOÁI
ÖU KHI HIEÄN ÔÛ 20OC TRONG 5 - 8 PHUÙT.
NHIEÄT ÑOÄ CAØNG CAO, THÔØI GIAN HIEÄN CAØNG NGAÉN

- THUOÁC HIEÄN TRONG QUAÙ TRÌNH SÖÛ DUÏNG SEÕ YEÁU DAÀN ÑI.
ÑOÄ ÑEN CUÛA PHIM ( DO SOÁ LÖÔÏNG HAÏT BAÏC KIM LOAÏI TAÏO NEÂN )
SEÕ DO TÍNH CHAÁT THUOÁC HIEÄN QUYEÁT ÑÒNH. THUOÁC BÒ YEÁU SEÕ
KHOÂNG ÑAÏT NOÅI ÑOÄ ÑEN CAÀN THIEÁT CHO PHIM PHAÛI BÒ LOAÏI BOÛ

- ÑEÅ TIEÁT KIEÄM COÙ THEÅ DUØNG KYÕ THUAÄT CHAÂM THEÂM ÑEÅ BUØ VAØO
LÖÔÏNG HOAÙ CHAÁT BÒ HAO HUÏT ÑOÀNG THÔØI DUY TRÌ TÍNH NAÊNG
THUOÁC HIEÄN. TRONG MOÏI TRÖÔØNG HÔÏP, LÖÔÏNG THUOÁC CHAÂM
THEÂM KHOÂNG NEÂN VÖÔÏT QUAÙ 2 - 3 LAÀN THEÅ TÍCH THUOÁC BAN

Trang số 58/126
 ÑAÀU.

- KHI SÖÛ DUÏNG KYÕ THUAÄT CHAÂM THEÂM CAÀN PHAÛI KIEÅM TRA BAÈNG
DAÛI PHIM KIEÅM TRA / CONTROL STRIP THEO CAÙC BÖÔÙC SAU

1. CHUÏP PHIM 1 MAÃU BAÄC ÑEÅ TAÏO RA 1 DAÛI ÑOÄ ÑEN NAØO ÑOÙ CUÛA
PHIM
2. SAU KHI CHIEÁU, CAÉT PHIM RA THAØNH NHIEÀU DAÛI NHOÛ VAØ BAÛO
QUAÛN TRONG HOÄP KÍN
3. LAÁY 1 DAÛI ÑEM TRAÙNG RÖÛA TRONG THUOÁC MÔÙI VAØ GIÖÕ LAÏI
LAØM CHUAÅN SO SAÙNH
4. SAU MOÃI LAÀN CHAÂM THEÂM HOAËC ÑÒNH KYØ, LAÁY 1 DAÛI PHIM RA
TRAÙNG RÖÛA VAØ SO SAÙNH VÔÙI PHIM CHUAÅN ÑEÅ ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT
LÖÔÏNG THUOÁC HIEÄN.

∗ THUOÁC HAÕM :
- SAU KHI HIEÄN, COÙ 1 LÖÔÏNG NHOÛ CHAÁT KIEÀM TRONG THUOÁC HIEÄN
VAÃN DÍNH TREÂN PHIM. THUOÁC HAÕM SEÕ TRUNG HOAØ KIEÀM ÑOÀNG THÔØI
BAÛO VEÄ THUOÁC ÑÒNH

- THUOÁC HAÕM THÖÔØNG DUØNG LAØ ACID ACETIC 5 - 10 %. CHUÙ YÙ PHAÛI

THEÂM ACID VAØO NÖÔÙC, TRÖÔØNG HÔÏP NGÖÔÏC LAÏI DEÃ GAÂY NOÅ

∗ THUOÁC ÑÒNH : COÙ TAÙC DUÏNG COÁ ÑÒNH HÌNH AÛNH TREÂN PHIM. SAU KHI
HIEÄN, MUOÁI BAÏC BÒ CHIEÁU XAÏ CHUYEÅN THAØNH BAÏC KIM LOAÏI NHÖNG
LÖÔÏNG MUOÁI BAÏC CHÖA BÒ CHIEÁU XAÏ VAÃN COØN TRONG NHUÕ TÖÔNG
NEÂN PHIM COÙ MAØU VAØNG SÖÕA.

QUAÙ TRÌNH ÑÒNH GOÀM 2 GIAI ÑOAÏN

- THÔØI GIAN LAØM TRONG PHIM / CLEARING TIME LAØ THÔØI GIAN CAÀN
THIEÁT ÑEÅ LAÁY ÑI LÖÔÏNG MUOÁI BAÏC CHÖA BÒ CHIEÁU XAÏ. SAU QUAÙ
TRÌNH NAØY, KHI QUAN SAÙT TRONG PHOØNG TOÁI, PHIM CHUYEÅN THAØNH

Trang số 59/126
 MAØU TRONG NEÂN ÑÖÔÏC GOÏI LAØ THÔØI GIAN LAØM TRONG PHIM

- THÔØI GIAN LAØM CÖÙNG PHIM / HARDENING LAØM CÖÙNG LÔÙP GELATIN
NHUÕ TÖÔNG GIUÙP PHIM CHOÁNG TRAÀY, XÖÔÙC.
THÔØI GIAN ÑÒNH TOÁI THIEÅU BAÈNG 2 LAÀN THÔØI GIAN LAØM TRONG PHIM.

∗ SAU CAÙC QUAÙ TRÌNH TREÂN, PHIM ÑÖÔÏC RÖÛA SAÏCH, SAÁY KHOÂ
THÔØI GIAN RÖÛA THOÂNG THÖÔØNG LAØ 20 PHUÙT TRONG NÖÔÙC ÑANG
CHAÛY

ÑEÅ CHOÁNG TAÏO THAØNH VEÁT ÑOÏNG GIOÏT NÖÔÙC TREÂN PHIM COÙ THEÅ
NHUÙNG VAØO CHAÁT LAØM GIAÛM SÖÙC CAÊNG BEÀ MAËT CUÛA NÖÔÙC NHÖ COÀN
HAY XAØ PHOØNG TRÖÔÙC KHI SAÁY.

5. CAÙC KHUYEÁT TAÄT PHOØNG TOÁI THOÂNG THÖÔØNG.

Trang số 60/126
∗ PHIM PHAÛI ÑÖÔÏC CAÀM CAÅN THAÄN VAØ SAÏCH SEÕ. BUÏI VAØ CAÙC LOÃI TRONG
QUAÙ TRÌNH TRAÙNG RÖÛA SEÕ HIEÄN LEÂN PHIM TAÏO THAØNH NHÖÕNG
KHUYEÁT TAÄT PHOØNG TOÁI / ARTIFACT

∗ CAÙC KHUYEÁT TAÄT PHOØNG TOÁI PHOÅ BIEÁN DO

- CAÙT, BUÏI BAÅN TREÂN BAØN SAÏC PHIM
- DAÁU HOAÙ CHAÁT BAÉN VAØO PHIM
- DAÁU PHIM BÒ UOÁN ( TAÏO THAØNH DAÁU DAÏNG MOÙNG TAY NEÂN ÑÖÔÏC
GOÏI LAØ DAÁU MOÙNG TAY ), THÖÔØNG DO PHIM BÒ GAÁP HAY BÒ VAÄT NAËNG
ÑEØ LEÂN
- DAÁU TÓNH ÑIEÄN / STATIC MARK DO PHIM RUÙT RA KHOÛI HOÄP QUAÙ
NHANH LAØM PHIM BÒ NHIEÃM ÑIEÄN

Trang số 61/126
 OÂN TAÂP BAØI 9

1. Thuoác hieän bieán tinh theå baïc thaønh baïc kim loaïi giuùp phim chuyeån thaønh maøu saãm

2. Thôøi gian laøm trong phim/ clearing time laø thôøi gian phim ôû trong thuoác haõm/ stop bath

3. Daáu ñoïng nöôùc thöôøng do phim ñeå quaù laâu trong boàn röûa

4. Phim nhaän lieàu chieáu caøng lôùn, thuoác hieän bò hoûng caøng nhanh

5. Khi duøng ñeøn phoøng toái trong phoøng traùng röûa phim, phim seõ khoâng coù nguy cô bò môø/
fog

6. Söï khaùc nhau cô baûn giöõa caùc loaïi phim X quang laø ôû kích thöôùc caùc haït Bromide baïc

7. Do thôøi gian chieáu ngaén, phim X quang haït lôùn seõ coù aûnh saéc neùt hôn

8. Khuyeát taät phoøng toái / Artifacts thöôøng do ñeøn phoøng toái khoâng phuø hôïp gaây ra

9. Ñieän theá quaù cao treân oáng tia boùng ñeøn tia X seõ taïo neân daáu tónh ñieän/ static mark treân
phim

10. Khi boàn thuoác hieän khoâng ñöôïc ñaäy kyõ, thuoác hieän seõ bò oxy hoaù vaø yeáu daàn ñi.

11. Daûi phim sau khi chieáu maãu baäc seõ ñöôïc traùng röûa sau moãi laàn chaâm theâm thuoác coøn
ñöôïc duøng ñeå kieåm tra ñoä môø do ñeøn phoøng toái gaây ra.

12. Haàu heát phim X quang ñeàu duøng neàn cellulose hay acetate trong suoát coù phuû nhuõ
töông ôû caû 2 maët

13. Phim haït thoâ coù öu ñieåm laøm giaûm thôøi gian hieän, thôøi gian haõm vaø thôøi gian ñònh khi
traùng röûa

14. Thuoác hieän laø dung dich kieàm caàn acid acetic trong thuoác haõm/ stop bath trung hoaø

15. Chaâm theâm thuoác hieän laø caàn thieát khi ñoä ñen cuûa daûi phim kieåm tra baét ñaàu saãm hôn

16. Thuoác ñònh duøng ñeå laáy ñi caùc haït bromide baïc dö vaø laøm cöùng nhuõ töông phim

17. Daáu ñoïng nöôùc, daáu moùng tay vaø daáu tónh ñieän ñeàu laø khuyeát taät phoøng toái

Trang số 62/126
BAØI 10: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

1. SÖÏ NGUY HIEÅM CUÛA PHOÙNG XAÏ

∗ CAÙC BÖÙC XAÏ ION HOAÙ COÙ KHAÛ NAÊNG PHAÙ HUÛY TEÁ BAØO SOÁNG CUÛA CON
NGÖÔØI. NEÂN NHÔÙ RAÈNG KHOÂNG PHAÛI CHÆ COÙ MAÙY TIA X VAØ CAÙC ÑOÀNG
VÒ PHOÙNG XAÏ MAØ CAÛ CAÙC TIA BÖÙC XAÏ VUÕ TRUÏ ÑEÁN TRAÙI ÑAÁT CUÕNG
LAØ CAÙC NGUOÀN BÖC XAÏ.

∗ TEÁ BAØO LAØ ÑÔN VÒ NHOÛ NHAÁT CUÛA SÖÏ SOÁNG. TRONG CUOÄC SOÁNG,
LUOÂN LUOÂN COÙ NHÖÕNG TEÁ BAØO CHEÁT ÑI VAØ COÙ NHÖÕNG TEÁ BAØO MÔÙI
SINH RA THAY THEÁ.
TEÁ BAØO GOÀM NHAÂN VAØ MAØNG TEÁ BAØO, CAÁU TAÏO GOÀM NHIEÀU KHOAÙNG
CHAÁT, CHAÁT LOÛNG, PROTEIN, ÑÖÔØNG, NÖÔÙC .V.V. KHI COÙ BÖÙC XAÏ,
CAÙC PHAÂN TÖÛ NAØY BÒ ION HOAÙ VAØ TEÁ BAØO BÒ PHAÙ HUÛY
HAÕY XEM XEÙT PHAÂN TÖÛ NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÂY

PHOTON ÑAÅY ELECTRON RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO TAÏO RA 1 CAËP ION

∗ KHI SOÁ ELECTRON BÒ ÑAÅY RA KHOÛI QUYÕ ÑAÏO ÑUÛ LÔÙN MOÂ CÔ THEÅ CON
NGÖÔØI SEÕ BÒ PHAÙ HUÛY THEO 1 TRONG 3 CAÙCH SAU
1. PHAÙ HUÛY CAÁU TRUÙC TEÁ BAØO NGHIEÂM TROÏNG LAØM CHEÁT TEÁ BAØO
2. LAØM TEÁ BAØO MAÁT KHAÛ NAÊNG TAÙI LAÄP, TÖÙC SAU KHI TEÁ BAØO CHEÁT
KHOÂNG COÙ TEÁ BAØO MÔÙI THAY THEÁ

Trang số 63/126
 3. LAØM THAY ÑOÅI CAÙC TEÁ BAØO MÔÙI SINH RA ÑEÅ THAY THEÁ TEÁ BAØO
CHEÁT

∗ NEÂN NHÔÙ RAÈNG TAÁT CAÛ CAÙC BÖÙC XAÏ SÔ CAÁP HAY THÖÙ CAÁP ( TAÙN XAÏ )
ÑEÀU NGUY HIEÅM

∗ SAU KHI KHOÂNG COØN BÒ CHIEÁU XAÏ, TAÁT CAÛ CAÙC MAÃU KIEÅM TRA ÑEÀU
TRÔÛ VEÀ TRAÏNG THAÙI BAN ÑAÀU, NGHÓA LAØ KHOÂNG BÒ TRÔÛ THAØNH
CHAÁT PHOÙNG XAÏ
CHÆ NHÖÕNG HAÏT NHAÂN CAÙC NGUYEÂN TÖÛ BÒ NEUTRON BAÉN PHAÙ MÔÙI
TRÔÛ THAØNH CHAÁT PHOÙNG XAÏ
NHÖÕNG CAÙ NHAÂN BÒ NHIEÃM PHOÙNG XAÏ KHOÂNG THEÅ GAÂY LAÂY NHIEÃM
CHO NGÖÔØI KHAÙC ÑÖÔÏC

2. CAÙC KIEÅU NHIEÃM BÖÙC XAÏ : CHIEÁU XAÏ TRONG, CHIEÁU XAÏ NGOAØI VAØ NHIEÃM
BAÅN PHOÙNG XAÏ
∗ CHIEÁU XAÏ NGOAØI DO CAÙC NGUOÀN BÖÙC XAÏ BEÂN NGOAØI CÔ THEÅ NHÖ TIA
X TÖØ CAÙC MAÙY TIA X, TIA ALPHA, BETA, GAMMA TÖØ CAÙC ÑOÀNG VÒ
PHOÙNG XAÏ .V.V. TRONG ÑOÙ BÖÙC XAÏ ALPHA LAØ ÍT NGUY HIEÅM NHAÁT DO
COÙ THEÅ CHAËN CHÆ BAÈNG 1 TÔØ GIAÁY MOÛNG

∗ CHIEÁU XAÏ TRONG DO CAÙC NGUOÀN BÖÙC XAÏ ÑI VAØO TRONG CÔ THEÅ
THEO ÑÖÔØNG THÔÛ, NUOÁT HAY TRUYEÀN QUA DA. DO ÑOÙ, YEÁU TOÁ
CHÍNH QUYEÁT ÑÒNH SÖÏ HUÛY HOAÏI CUÛA BÖÙC XAÏ TRONG CÔ THEÅ LAØ

Trang số 64/126
 CHU KYØ BAÙN RAÕ CUÛA ÑOÀNG VÒ PHOÙNG XAÏ
TRONG CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ, HAÀU NHÖ KHOÂNG XAÛY RA CHIEÁU XAÏ
TRONG

∗ NHIEÃM BAÅN PHOÙNG XAÏ CUÕNG HAÀU NHÖ KHOÂNG GAËP TRONG CHUÏP AÛNH
PHOÙNG XAÏ.
KHI NGUOÀN PHOÙNG XAÏ BÒ BEÅ NAÙT VAØ THOÅI VAØO KHOÂNG KHÍ, KHOÂNG
KHÍ BÒ NHIEÃM BAÅN VAØ NHIEÃM BAÅN COÙ THEÅ BÒ LAN ROÄNG.
KHI XAÛY RA CHUYEÂN NAØY, CAÀN PHAÛI CAÙCH LY MOÏI NGÖÔØI ÔÛ KHOAÛNG
CAÙCH AN TOAØN CHO ÑEÁN KHI CAÙC ÑÔN VÒ DOÏN DEÏP NHIEÃM BAÅN DOÏN
XONG HIEÄN TRÖÔØNG.

3. CHU KYØ BAÙN RAÕ HIEÄU DUÏNG

∗ HIEÂN ÑANG COÙ 3 LOAÏI CHU KYØ BAÙN RAÕ LAØ

- CHU KYØ BAÙN RAÕ PHOÙNG XAÏ LAØ THÔØI GIAN PHAÂN RAÕ HEÁT ½ CAÙC
NGUYEÂN TÖÛ CHAÁT PHOÙNG XAÏ
- CHU KYØ BAÙN RAÕ SINH HOÏC LAØ THÔØI GIAN CÔ THEÅ THAÛI HEÁT ½ LÖÔÏNG
CHAÁT PHOÙNG XAÏ TRONG CÔ THEÅ RA NGOAØI
- CHU KYØ BAÙN RAÕ HIEÄU DUÏNG LAØ TOÅ HÔÏP 2 YEÁU TOÁ TREÂN, LAØ THÔØI
GIAN CÔ THEÅ THAÛI HEÁT ½ LÖÔÏNG CHAÁT PHOÙNG XAÕ BAÈNG TOÅNG HÔÏP
CAÛ 2 LOAÏI PHAÂN RAÕ TREÂN

∗ BAN AN TOAØN PHOÙNG XAÏ CUÛA BOÄ KHOA HOÏC - COÂNG NGHEÄ MOÂI
TRÖÔØNG HIEÄN NAY THAY MAËT NHAØ NÖÔÙC QUAÛN LYÙ VIEÄC SÖÛ DUÏNG
PHOÙNG XAÏ, THOÂNG QUA CAÙC SÔÛ LAO ÑOÄNG - THÖÔNG BINH - XAÕ HOÄI
CAÙC TÆNH, THAØNH PHOÁ
TAÁT CAÛ CAÙC CAÙ NHAÂN LAØM VIEÄC VÔÙI PHOÙNG XAÏ PHAÛI ÑÖÔÏC ÑAØO TAÏO
TAÁT CAÛ CAÙC ÑÔN VÒ SÖÛ DUÏNG PHOÙNG XAÏ PHAÛI ÑUÛ CAÙC THIEÁT BÒ AN TOAØN
VAØ COÙ GIAÁY PHEÙP SÖÛ DUÏNG THIEÁT BÒ PHOÙNG XAÏ.

Trang số 65/126
4. ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ

∗ ÑÔN VÒ CÔ BAÛN ÑO PHOÙNG XAÏ CHO BÖÙC XAÏ TIA X VAØ GAMMA LAØ
RÔNGHEN, KYÙ HIEÄU R. RÔNGHEN LAØ ÑÔN VÒ ÑO PHOÙNG XAÏ DÖÏA TREÂN
KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ CUÛA BÖÙC XAÏ
∗ RÔNGHEN LAØ LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ COÙ KHAÛ NAÊNG TAÏO RA 1 ÑÔN VÒ ÑIEÄN
TÍCH TÓNH ÑIEÄN TÖÙC 2,083 TYÛ CAËP ION TRONG 1 CM3 KHOÂNG KHÍ.
TRONG AN TOAØN BÖÙC XAÏ THÖÔØNG DUØNG MILIRÔNGHEN 1R = 1 000mR.
∗ ÑEÅ ÑAËC TRÖNG CHO HIEÄU ÖÙNG SINH HOÏC CUÛA BÖÙC XAÏ COØN COÙ CAÙC
ÑÔN VÒ LIEÀU HAÁP THU RADIATION ABSORBED DOSE, ÑÔN VÒ ÑO LAØØ
RAD VAØ LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG ROENTGEN EQUIVALENT MAN,
ÑÔN VÒ ÑO LAØ REM

LIEÀU HAÁP THU LAØ NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ TAÏO RA 0.01 J/kg MOÂ CÔ THEÅ
VAØ ÑOÁI VÔÙI TIA X TA COÙ 1R = 1 RAD

ÑOÁI VÔÙI CAÙC LOAÏI BÖÙC XAÏ KHAÙC SEÕ COÙ HIEÄU ÖÙNG SINH HOÏC KHAÙC
NHAU, ÑÖÔÏC ÑAËC TRÖNG BAÈNG HEÄ SOÁ HIEÄU ÖÙNG SINH HOÏC CUÛA BÖÙC
XAÏ RADIATION BIOLOGICAL EFFECT RBE

LOAÏI BÖÙC XAÏ RBE

X VAØ GAMMA 1

BETA 1

ALPHA 20

NEUTRON NHANH 10

LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ ÑAËC TRÖNG CHO HIEÄU
ÖÙNG SINH HOÏC CUÛA BÖÙC XAÏ, ÑÔN VÒ ÑO LAØ REM ( ROENTGEN

Trang số 66/126
 EQUIVALENT MAN )
TA COÙ COÂNG THÖÙC REM = RAD x RBE

THÍ DUÏ :

LOAI BÖÙC XAÏ LIEÀU HAÁP THU, RAD RBE LIEÀU TÖÔNG ÑÖÔNG,
REM
GAMMA 0.3 R ( HAY RAD ) 1 0.3

BETA 0.1 RAD 1 0.1

ALPHA 0.02 RAD 20 0.4

TOÅNG COÄNG 0.8

LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN PHAÛI ÑÖÔÏC THEO
DOÕI VAØ BAÙO CAÙO ÑÒNH KYØ. HOÀ SÔ THEO DOÕI LIEÀU HAÁP THU TÖÔNG ÑÖÔNG
PHAÛI ÑÖÔÏC LÖU TRÖÕ LAÂU DAØI

∗ SUAÁT LIEÀU SINH HOÏC ÑÖÔÏC ÑO BAÈNG REM / H

TRONG CHUÏP AÛNH BÖÙC XAÏ, 1R/H = 1 REM/H

Trang số 67/126
 OÂN TAÄP BAØI 10

1. Quaù trình ion hoaù phaù huûy teá baøo soáng

2. Tia X nguy hieåm hôn tia gamma do coù khaû naêng xuyeân thaáu cao hôn
3. 1 caù nhaân bò nhieãm böùc xaï gamma caàn phaûi giöõ caùch ly ñeå nhieãm baån khoâng bò lan
roäng
4. Sau khi ñaõ laáy nguoàn gamma ra, coù theå chaïm ngay vaøo maãu kieåm tra maø khoâng sôï bò
nhieãm baån phoùng xaï
5. 2 loaïi böùc xaï thöôøng coù nguy cô chieáu xaï ngoaøi cho nhaân vieân chuïp aûnh phoùng xaï
coâng nghieäp laø tia Alpha vaø Beta
6. Böùc xaï ion hoaù coù theå taïo ra ñieän tích
7. mR laø ñôn vò ño phoùng xaï coù giaù trò lôùn hôn R

Töø caâu 8 - 16, choïn caâu traû lôøi phuø hôïp A - RAD B - RBE C-R
D - mR E - Rem F - SUAÁT LIEÀU HAÁP THU

8. …..…………….laø heä soá hieäu öùng cuûa moïi loaïi böùc xaï treân cô theå con ngöôøi
9. .................laø ñôn vò ño aûnh höôûng cuûa böùc xaï treân cô theå con ngöôøi
10. .................laø ñôn vò ño lieàu haáp thu
11. ....................laø ñôn vò ño lieàu chieáu
12. ....................laø ñôn vò ño lieàu cô baûn cuûa tia X vaø gamma
13. .....................laø 0.001 rônghen
14. .....................laø toác ñoä nhaän lieàu böùc xaï
15. .....................laø ñôn vò ño tieâu chuaån trong baùo caùo löu tröõ lieàu sinh hoïc
16. .....................laø löôïng böùc xaï ion hoaù taïo ra 2 083 trieäu caëp ion trong 1 cm3 khoâng khí
17. Neáu baïn ñang ñöùng ôû vuøng gaàn maùy tia X trong 6 giôø vaø maùy ño suaát lieàu chæ 150
mR/h, baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu Rem.
18. Lieàu chieáu 8mR/h trong 1 giôø seõ taïo ra ........R
19. Neáu baïn ñang ñöùng ôû vuøng gaàn maùy tia X trong 3 giôø vaø maùy ño suaát lieàu chæ 200
mR/h, baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu Rem.
20. Neáu baïn ñaõ nhaän 0.02 RAD/h böùc xaï Alpha trong 4 giôø, baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu
Rem.
21. Neáu baïn ñaõ nhaän 0.008 R/h böùc xaï tia X hay gamma 1/2 giôø moãi ngaøy trong 10 ngaøy ,
baïn ñaõ nhaän 1 lieàu bao nhieâu Rem.

Trang số 68/126
BAØI 11:

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ AN TOAØN PHOÙNG XAÏ (TIEÁP)

1. LIEÀU CHO PHEÙP

∗ VIEÄC NHAÄN MOÏI LIEÀU BÖÙC XAÏ KHOÂNG CAÀN THIEÁT ÑEÀU ÑÖÔÏC XEM LAØ
NHAÄN QUAÙ LIEÀU. CAÙC COÂNG VIEÄC GAÂY QUAÙ LIEÀU CHO KYÕ THUAÄT
VIEÂN ÑÖÔÏC XEM LAØ COÂNG VIEÄC KHOÂNG AN TOAØN
NGUYEÂN LYÙ ALARA : AS LOW AS REASONABLY ACHIEVEMENT - LIEÀU
HAÁP THU HÔÏP LYÙ CAØNG THAÁP CAØNG TOÁT

∗ LIEÀU CHIEÁU NGHEÀ NGHIEÄP THEO TIEÂU CHUAÅN MYÕ KHOÂNG ÑÖÔÏC VÖÔÏT
QUAÙ BAÛNG SAU

CÔ QUAN LIEÀU CHO PHEÙP MOÃI QUYÙ, REM

TOAØN THAÂN : ÑAÀU, THAÂN, MAÉT, MOÂ, 1.25

CÔ QUAN SINH DUÏC
TAY VAØ CAÙNH TAY, CHAÂN VAØ MAÉT CAÙ 18.75

DA TOAØN THAÂN 7.5

∗ CAÙC LIEÀU BÖÙC XAÏ TREÂN ÑÖÔÏC XEM LAØ ÍT NGUY HIEÅM KHI NHAÄN
TRONG 1 THÔØI GIAN DAØI. ÑOÙ LAØ DO CÔ THEÅ COÙ KHAÛ NAÊNG KHAÉC PHUÏC
MOÄT VAØI AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ TRONG 1 THÔØI GIAN NAØO ÑOÙ.

KHI CÔ THEÅ NHAÄN 1 LUÙC 1 LIEÀU HAÁP THU LÔÙN SEÕ BÒ COI LAØ TAI NAÏN
PHOÙNG XAÏ
THOÂNG THÖÔØNG, LIEÀU HAÁP THU TRONG 1 TUAÀN KHOÂNG NEÂN VÖÔÏT
QUAÙ 0.1 REM

∗ LIEÀU HAÁP THU CHO PHEÙP THAY ÑOÅI THEO TÖØNG CÔ QUAN TRONG CÔ
THEÅ CON NGÖÔØI VAØ THAY ÑOÅI THEO TUOÅI TAÙC.
TEÁ BAØO ÑANG PHAÂN CHIA DEÃ BÒ TOÅN THÖÔNG HÔN, DO ÑOÙ TREÛ EM

Trang số 69/126
 DÖÔÙI 18 TUOÅI DEÃ BÒ AÛNH HÖÔÛNG HÔN NGÖÔØI TRÖÔÛNG THAØNH.

∗ HIEÄN NAY, LUAÄT CUÛA HAÀU HEÁT CAÙC NÖÔÙC ÑEÀU CAÁM TREÛ EM DÖÔÙI 18
TUOÅI VAØ PHUÏ NÖÕ COÙ THAI LAØM VIEÄC VÔÙI PHOÙNG XAÏ.
SÖÏ ÑEÀ KHAÙNG CUÛA CÔ THEÅ MOÃI CAÙ NHAÂN VÔÙI PHOÙNG XAÏ CUÕNG KHAÙC
NHAU, LIEÀU HAÁP THU NAØY COÙ THEÅ GAÂY TÖÛ VONG CHO NGÖÔØI NAØY COÙ
THEÅ KHOÂNG NGHIEÂM TROÏNG VÔÙI NGÖÔØI KHAÙC.

∗ TOÙM LAÏI, 6 YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN LIEÀU CHIEÁU CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN
LAØ

1. SOÁ CÔ THEÅ BÒ CHIEÁU

2. PHAÀN NAØO CUÛA CÔ THEÅ BÒ CHIEÁU
3. KHOAÛNG THÔØI GIAN BÒ CHIEÁU
4. TUOÅI CUÛA CAÙ NHAÂN BÒ CHIEÁU
5. SÖÏ KHAÙC BIEÄT VEÀ SINH HOÏC CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN
6. CÖÔØNG ÑOÄ CHIEÁU XAÏ

2. BIEÅU MAÃU BAÙO CAÙO THEO TIEÂU CHUAÅN MYÕ

∗ CAÙC COÂNG TY COÙ SÖÛ DUÏNG THIEÁT BÒ PHOÙNG XAÏ PHAÛI COÙ HOÀ SÔ THEO
DOÕI AN TOAØN BÖÙC XAÏ VAØ PHAÛI ÑÖÔÏC CAÄP NHAÄT THÖÔØNG XUYEÂN.

∗ MAÃU HOÀ SÔ THEO TIEÂU CHUAÅN MYÕ NHÖ SAU

Trang số 70/126
 LIEÀU CHIEÁU NGOAØI NGHEÀ NGHIEÄP
1. HOÏ VAØ TEÂN 2. SOÁ BHXH

3. NGAØY SINH 4. TUOÅI

LIEÀU CHIEÁU NGHEÀ NGHIEÄP

5. LIEÀU CHIEÁU ( Toaøn thaân, 6. Lieàu cho pheùp 7. Phöông phaùp ño lieàu :
da toaøn thaân, tay vaø caúng tay, Lieàu keá caù nhaân, buùt ño lieàu,
chaân vaø maét caù ) tính toaùn

8. Thôøi gian töø Lieàu ñaõ nhaän, Rem 13. Toång lieàu ñaõ
.............ñeán 9. Gamma 10. Beta 11. Neutron 12.Toång nhaän trong quyù,

coäng Rem

LIEÀU TÍCH LUYÕ

14. Toång lieàu ñaõ 15. Toång lieàu ñaõ 16. Toång lieàu tích 17. Lieàu tích luõy 18. Lieàu cho
nhaän töø tröôùc , nhaän trong baùo luõy, Rem cho pheùp, Rem pheùp coøn laïi,
Rem caùo naøy, Rem 5( N - 18 ) = Rem

19. Ngöôøi baùo caùo

MUÏC 5 THÖÔØNG DUØNG LAØ LIEÀU TOAØN THAÂN

Trang số 71/126
MUÏC 6 LAØ MUÏC 18 CUÛA BAÙO CAÙO TRÖÔÙC. MAÃU NAØY PHAÛI ÑÖÔÏC BAÙO
CAÙO ÍT NHAÁT MOÃI QUYÙ 1 LAÀN

MUÏC 14 LAÁY TÖØ BAÙO CAÙO TRÖÔÙC

MUÏC 15 LAØ TOÅNG CAÙC PHAÀN TRONG MUÏC 13

MUÏC 16 LAØ TOÅNG LIEÀU ÑAÕ NHAÄN CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN

MUÏC 17 LAØ TOÅNG SOÁ LIEÀU ÑÖÔÏC PHEÙP NHAÄN, ÑÖÔÏC TÍNH THEO SOÁ TUOÅI
N CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN THEO COÂNG THÖÙC 5 x ( N - 18 ) Rem

MUÏC 18 LAØ PHAÀN COØN LAÏI CUÛA LIEÀU CHO PHEÙP, BAÈNG MUÏC 18 - MUÏC 17

∗ TRÖÔØNG HÔÏP NGOAÏI LEÄ LAØ CAÙ NHAÂN COÙ THEÅ NHAÄN 3 Rem / QUYÙ TÖÙC
12 Rem/ NAÊM NEÁU TOÅNG LIEÀU TÍCH LUÕY CUÛA CAÙ NHAÂN CHÖA VÖÔÏT
QUAÙ 5 x ( N - 18 ) Rem.

∗ TAÁT CAÛ CAÙC MÖÙC CHO PHEÙP TREÂN THAY ÑOÅI THEO TÖØNG THÔØI KYØ
VAØ THEO TÖØNG QUOÁC GIA. CAÙC SOÁ LIEÄU TREÂN ÑEÀU CHÆ ÑEÅ THAM
KHAÛO

THÍ DUÏ : CAÙ NHAÂN BAÉT ÑAÀU LAØM PHOÙNG XAÏ NAÊM 40 TUOÅI. NHÖ VAÄY
ANH TA COÙ LIEÀU TÍCH LUYÕ DÖÏ TRÖÕ LAØ ......................Rem

Trang số 72/126
 BAØI TAÄP :
1. Trong naêm qua, baïn nhaän lieàu chieáu nhö sau
11/1/80 - 10/4/80 0.470 Rem
11/4/80 - 10/7/80 1.150 Rem
11/7/80 - 10/10/80 0.060 Rem
11/10/80 - 10/1/81 1.120 Rem
Baïn sinh ngaøy 25/4/58, baét ñaàu laøm phoùng xaï vôùi nguoàn gamma töø 11/1/80
Haõy ñieàn vaøo phieáu theo doõi phoùng xaï cuûa baïn

LIEÀU CHIEÁU NGOAØI NGHEÀ NGHIEÄP

1. Hoï vaø teân 2. Soá BHXH

3. Ngaøy sinh 4. Tuoåi

LIEÀU CHIEÁU NGHEÀ NGHIEÄP

5. Lieàu chieáu 6. Lieàu cho pheùp 7. Phöông phaùp ño lieàu :

8. Thôøi gian töø Lieàu ñaõ nhaän, rem 13. Toång lieàu ñaõ
.............ñeán 9. Gamma 10. Beta 11. Neutron 12.Toång coäng nhaän trong quyù, Rem

LIEÀU TÍCH LUYÕ

14. Toång lieàu ñaõ 15. Toång lieàu ñaõ 16. Toång lieàu tích 17. Lieàu tích luõy 18. Lieàu cho
nhaän töø tröôùc , nhaän trong baùo luõy, rem cho pheùp, Rem pheùp coøn laïi,
Rem caùo naøy, Rem Rem

19. Ngöôøi baùo caùo

Trang số 73/126
 OÂN TAÄP BAØI 11

1. Coâng thöùc tính lieàu tích luõy cho pheùp laø 5 x ( N - 18 )

2. Khaùi nieäm lieàu döï tröõ quan troïng do lieàu böùc xaï thaáp vaãn coù theå gaây nguy hieåm cho cô
theå vì cô theå khoâng theå phuïc hoài nhöõng moâ bò phoùng xaï gaây haïi

3. Moät soá boä phaän cuûa cô theå nhö tay, chaân coù theå nhaän lieàu phoùng xaï cao hôn

4. Moät lieàu böùc xaï xaùc ñònh seõ ít aûnh höôûng ñeán cô theå hôn neáu chæ chieáu daàn daàn trong 1
thôøi gian daøi

5. Thanh nieân ñöôïc xem laø deã bò toån thöông do phoùng xaï hôn ngöời lôùn tuoåi

6. Luaät cuûa Myõ cho pheùp nhaän 12 Rem 1 naêm neáu lieàu tích luõy döï tröõ cho pheùp

7. Hieän ñaõ coù theå duøng thuoác ngöøa böùc xaï tröôùc khi bò chieáu xaï

8. Luaät khoâng cho pheùp ngöôøi döôùi 21 tuoåi laøm vieäc trong vuøng coù phoùng xaï

9. Baùo caùo theo doõi an toaøn böùc xaï phaûi ñöôïc göûi veà cho uûy ban an toaøn böùc xaï cuûa nhaø
nöôùc

10. Böùc xaï gamma 2 Roentgen töông ñöông 0.002 Rem

11. Böùc xaï gamma 16 miliRoentgen töông ñöông 0.016 Rem

12. Moät caù nhaân laøm vieäc vôùi böùc xaï naêm 21 tuoåi. Lieàu tích luõy döï tröõ laø ………………..

13. Moät caù nhaân 41 tuoåi nhaän suaát lieàu tia X 4mR/h, laøm vieäc 40 giôø moãi tuaàn trong 1 quyù.
Hieän nay, lieàu tích luõy cuûa anh ta laø 109 Rem.
- Anh ta coù ôû trong giôùi haïn cho pheùp khoâng
- Toång lieàu haáp thu cuûa anh ta ñeán cuoái quyù naøy laø bao nhieâu
- Lieàu cho pheùp coøn laïi cuûa anh ta laø bao nhieâu

Trang số 74/126
BAØI 12:

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ AN TOAØN PHOÙNG XAÏ ( TT )

1. AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ TREÂN CÔ THEÅ CON NGÖÔØI

∗ COÙ MOÄT SOÁ TEÁ BAØO DEÃ BÒ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ HÔN NHÖÕNG TEÁ
BAØO KHAÙC. ÑOÙ LAØ
1. TEÁ BAØO BAÏCH HUYEÁT
2. TEÁ BAØO HOÀNG HUYEÁT CAÀU MÔÙI SINH RA
3. TEÁ BAØO HEÄ THOÁNG TIEÂU HOAÙ
4. TEÁ BAØO MÔÙI SINH ÑEÅ THAY THEÁ TEÁ BAØO CUÕ
5. TEÁ BAØO DA
6. TEÁ BAØO ÑOÄNG & TÓNH MAÏCH
7. TEÁ BAØO MOÂ, XÖÔNG, BAÉP THÒT VAØ HEÄ THAÀN KINH

DO TEÁ BAØO MAÙU LAØ CÔ QUAN DEÃ TOÅN THÖÔNG NHAÁT NEÂN DAÁU HIEÄU
NHIEÃM XAÏ CUÛA NHIEÃM XAÏ LAØ THAY ÑOÅI TEÁ BAØO MAÙU

D0 ÑOÙ, LUAÄT QUY ÑÒNH PHAÛI KHAÙM SÖÙC KHOÛE HAØNG NAÊM, TRONG ÑOÙ
COÙ XEÙT NGHIEÄM MAÙU CHO NHAÂN VIEÂN LAØM VIEÄC VÔÙI BÖÙC XAÏ

∗ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA BÖÙC XAÏ LEÂN CÔ THEÅ CON NGÖÔØI BAÉNG 2 HIEÄU ÖÙNG

1. HIEÄU ÖÙNG NHANH SOÂ MA AÛNH HÖÔÛNG TREÂN CÔ THEÅ CON NGÖÔØI
2. HIEÄU ÖÙNG CHAÄM / HIEÄU ÖÙNG GEN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN ÑAËC TÍNH DI
TRUYEÀN CHO CAÙC THEÁ HEÄ SAU

NGÖÔØI TA THÖÔØNG CHUÙ YÙ ÑEÁN HIEÄU ÖÙNG SOÂ MA HÔN LAØ HIEÄU ÖÙNG DI
TRUYEÀN

Trang số 75/126
 ∗ MOÄT VAØI SOÁ LIEÄU VEÀ HIEÄU ÖÙNG SOÂ MA NHÖ BAÛNG SAU

LIEÀU TOAØN THAÂN TRONG 24 GIÔØ AÛNH HÖÔÛNG

0 - 25 REM KHOÂNG PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC

25 - 50 REM MAÙU THAY ÑOÅI NHEÏ

100 REM MEÄT MOÛI, BUOÀN NOÂN

200 - 250 REM BAÉT ÑAÀU COÙ THEÅ GAÂY TÖÛ VONG

500 REM LIEÀU GAÂY CHEÁT NGÖÔØI TRUNG BÌNH

∗ THÔØI KYØ SAU KHI BÒ CHIEÁU ÑEÁN TRÖÔÙC KHI PHAÙT BÒNH GOÏI LAØ THÔØI
KYØ UÛ BÒNH. LIEÀU CHIEÁU 200 REM COÙ THEÅ COÙ ÑEÁN 1 TUAÀN SAU MÔÙI BAÉT
ÑAÀU XUAÁT HIEÄN CAÙC TRIEÄU CHÖÙNG NHÖ RUÏNG TOÙC, TIEÂU CHAÛY, AÊN
KHOÂNG NGON

∗ TRONG CHUÏP AÛNH BÖÙC XAÏ COÂNG NGHIEÄP, KHOÂNG COÙ LYÙ DO NAØO BAÉT
NHAÂN VIEÂN PHAÛI NHAÄN QUAÙ LIEÀU.

2. CAÙC THIEÁT BÒ BAÛO VEÄ : DO KHOÂNG THEÅ PHAÙT HIEÄN BÖÙC XAÏ BAÈNG CAÙC
GIAÙC QUAN NEÂN PHAÛI SÖÛ DUÏNG CAÙC THIEÁT BÒ BAÛO VEÄ. NHÖÕNG THIEÁT BÒ
BAÛO VEÄ CÔ BAÛN GOÀM 3 NHOÙM

∗ THIEÁT BÒ BAÛO VEÄ CAÙ NHAÂN : LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH , LIEÀU KEÁ CAÙ NHAÂN
... DUØNG ÑEÅ ÑO LIEÀU TÍCH LUÕY CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN
∗ MAÙY TÖØ XA ÑEÅ ÑO LIEÀU VAØ SUAÁT LIEÀU
∗ HEÄ THOÁNG CAÛNH BAÙO ÑEÅ BAÙO ÑOÄNG KHI COÙ PHOÙNG XAÏ
HAÀU HEÁT CAÙC THIEÁT BÒ TREÂN ÑEÀU DÖÏA TREÂN TÍNH CHAÁT ION HOAÙ VAÄT
LIEÄU CUÛA BÖÙC XAÏ

2.1 LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH

- DUØNG ÑEÅ ÑO LIEÀU TÍCH LUÕY CUÛA MOÃI CAÙ NHAÂN
- COÙ THEÅ ÑOÏC TRÖÏC TIEÁP HAY GIAÙN TIEÁP

Trang số 76/126
 - NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG DÖÏA TREÂN NGUYEÂN TAÉC BUOÀNG ION
HOAÙ. KHI NHAÄN BÖÙC XAÏ, KHOÂNG KHÍ TRONG BUOÀNG BÒ ION HOAÙ
DAÃN ÑIEÄN LAØM DÒCH CHUYEÅN 1 SÔÏI DAÂY THAÏCH ANH MANG ÑIEÄN
DÖÔNG KHI SAÏC VEÀ PHIAÙ DAÂY COÁ ÑÒNH VAØ MAÁT DAÀN ÑIEÄN TÍCH
DÖÔNG DO TÖÔNG TAÙC VÔÙI ELECTRON CUÛA KHOÂNG KHÍ BÒ ION
HOAÙ . BÖÙC XAÏ CAØNG CAO, DAÂY DÒCH CHUYEÅN CAØNG NHIEÀU.
LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH CHÆ LIEÀU HAÁP THU TÖØ KHI SAÏC ÑEÁN THÔØI
ÑIEÅM ÑOÏC
SAU KHI ÑOÏC, LIEÀU KEÁ PHAÛI ÑÖÔÏC SAÏC ÑIEÄN. KHI ÑOÙ, 2 DAÂY
THAÏCH ANH NHIEÃM ÑIEÄN TÍCH CUØNG DAÁU NEÂN BÒ ÑAÅY RA XA
NHAU. ÑIEÀU CHÆNH DAÂY VEÀ ÑUÙNG VÒ TRÍ 0 BAÈNG NUÙM ÑIEÀU CHÆNH

- LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH THÖÔØNG TÖØ 0 - 200 mR, CHÍNH XAÙC ± 10% GIAÙ
TRÒ ÑOÏC
- THÖÔØNG LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH DEÃ SAI DO AÅM, BÖÙC XAÏ VUÕ TRUÏ...

2.2 LIEÀU KEÁ ÑEO

- LIEÀU KEÁ THAÏCH ANH KEÙM CHÍNH XAÙC, KHOÙ LÖU TRÖÕ NEÂN THÖÔØNG
CAÙC GIAÙ TRÒ ÑOÏC TREÂN LIEÀU KEÁ ÑEO SEÕ LAØ SOÁ LIEÄU CHÍNH THÖÙC

Trang số 77/126
 ÑEÅ BAÙO CAÙO

- HIEÄN NAY THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG LIEÀU KEÁ PHIM / FILM BADGE HAY
LIEÀU KEÁ NHIEÄT PHAÙT QUANG. CAÙC LOAÏI LIEÀU KEÁ NAØY DO CAÙC CÔ
QUAN CHUYEÂN TRAÙCH THÖÏC HIEÄN.
ÔÛ VIEÄT NAM, ÑOÙ LAØ VIEÄN HAÏT NHAÂN ÑAØ LAÏT.

2.3 MAÙY ÑO SUAÁT LIEÀU

- DUØNG ÑEÅ ÑO SUAÁT LIEÀU mR/h HAY R/h TÖØ XA NGUOÀN BÖÙC XAÏ
- COÙ 2 NHOÙM MAÙY ÑO SUAÁT LIEÀU DÖÏA TREÂN 2 NGUYEÂN TAÉC KHAÙC
NHAU : BUOÀNG ION HOAÙ VAØ OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER

- BUOÀNG ION HOAÙ GOÀM 2 ÑIEÄN CÖÏC TRAÙI DAÁU ÑAËT ÔÛ 2 ÑAÀU. NGUOÀN
NUOÂI ÑIEÄN CÖÏC THÖÔØNG LAØ PIN. KHI COÙ BÖÙC XAÏ, KHOÂNG KHÍ BÒ
ION HOAÙ TAÏO THAØNH DOØNG ÑIEÄN GIÖÕA 2 ÑIEÄN CÖÏC. ÑO CÖÔØNG ÑOÄ
DOØNG ÑIEÄN SEÕ SUY RA ÑÖÔÏC SUAÁT LIEÀU.

Trang số 78/126
 BUOÀNG ION HOAÙ BEÀN VAØ PHAÏM VI ÑO TÖÔNG ÑOÂI ROÄNG TÖØ 0 - 50
R/h NEÂN ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG ROÄNG RAÕI

- OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER THÖÔØNG DUØNG ÑEÅ ÑO BÖÙC XAÏ SUAÁT
LIEÀU NHOÛ.
NGUYEÂN LYÙ OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER CUÕNG DÖÏA TREÂN TÍNH
ION HOAÙ CUÛA BÖÙC XAÏ NHÖ BUOÀNG ION HOAÙ NHÖNG SAU KHI BÖÏC
XAÏ TAÏO RA NHÖÕNG ION BAN ÑAÀU, CAÙC ION NAØY TREÂN ÑÖÔØNG DI
CHUYEÅN SEÕ ION HOAÙ CAÙC PHAÂN TÖÛ KHAÙC TAÏO NEÂN PHAÛN ÖÙNG
DAÂY CHUYEÀN TAÏO ÑÖÔÏC DOØNG ÑIEÄN LÔÙN. DO ÑOÙ, OÁNG ÑEÁM
GEIGER - MUELLER THÖÔØNG DUØNG ÔÛ 0 - 1000mR/h.

NHÖÔÏC ÑIEÅM LÔÙN NHAÁT CUÛA OÁNG ÑEÁM GEIGER - MUELLER LAØ
NEÁU BÒ LOÏT VAØO VUØNG BÖÙC XAÏ CAO, MAÙY SEÕ KHOÂNG COØN HOAÏT
ÑOÄNG TIN CAÄY VAØ SAU ÑOÙ COÙ THEÅ TAÏO RA VOÂ SOÁ CHÆ THÒ SAI

2.4 HEÄ THOÁNG BAÙO ÑOÄNG : CAÙC MAÙY TIA X THÖÔØNG COÙ SAÜN HEÄ THOÁNG
BAÙO ÑOÄNG BAÈNG ÑEØN HAY COØI KHI PHAÙT TIA. ÑOÁI VÔÙI GAMMA
THÖÔØNG PHAÛI TRANG BÒ THEÂM HEÄ THOÁNG BAÙO ÑOÄNG GAMMALARM,
THÖÏC CHAÁT CUÕNG LAØ 1 BUOÀNG ION HOAÙ, TRONG ÑOÙ KHI ÑAÏT ÑEÁN
NGÖÔÕNG NAØO ÑOÙ SEÕ BAÙO ÑOÄNG BAÈNG ÑEØN HAY COØI

Trang số 79/126
 OÂN TAÄP BAØI 12
1. Teá baøo baïch huyeát laø nôi chæ baùo nhieãm xaï ñaàu tieân.

2. Nhöõng teá baøo trong cô theå deã bò böùc xaï aûnh höôûng goïi laø nhöõng teá baøo uû beänh

3. Hieäu öùng soâ ma aûnh höôûng ñeán caùc theá heä sau

4. Hieäu öùng gen laøm thay ñoåi caáu truùc di truyeàn

5. Thôøi gian töø khi bò chieáu cho ñeán khi xuaát hieän caùc trieäu chöùng goïi laø giai ñoaïn nhaïy
vôùi böùc xaï

6. Maùy ño suaát lieàu vaø lieàu keá thaïch anh ñeàu thuoäc nhoùm thieát bò baûo veä caù nhaân

7. Caû 2 loaïi buoàng ion hoaù vaø oáng ñeám Geiger - Mueller ñeàu coù theå duøng trong maùy ño
suaát lieàu

8. Do nhaïy hôn vôùi lieàu böùc xaï thaáp, oáng ñeám Geiger - Mueller ñöôïc söû duïng trong maùy
ño suaát lieàu roäng raõi hôn buoàng ion hoaù

9. Lieàu keá ñeo, maùy ño suaát lieàu vaø lieàu keá thaïch anh duøng ñeå ño rônghen hay
milirônghen

10. Lieàu keá ñeo vaø lieàu keá thaïch anh ñeàu hoaït ñoäng döïa treân tính chaát ion hoaù cuûa böùc xaï

11. Öu ñieåm cuûa oáng ñeám Geiger - Mueller so vôùi buoàng ion hoaù laø oáng ñeám Geiger -
Mueller coù theå taïo ra baùo caùo lieàu chieáu coù theå löu tröõ ñöôïc

12. Neáu nhaân vieân laøm vieäc vôùi böùc xaï nghi ngôø ñang ôû vuøng coù böùc xaï cao, haønh ñoäng
ñaàu tieân phaûi laø kieåm tra lieàu keá thaïch anh cuûa anh ta ñeå xem lieàu haáp thu taêng nhö
theá naøo

13. Lieàu keá ñeo cuûa baïn phaûi baøn giao cho ca keá tieáp ñeå caùn boä giaùm saùt an toaøn böùc xaï
ñaùnh giaù lieàu haáp thu cuûa baïn

14. Maùy ño suaát lieàu ñaõ hieäu chuaån ñöôïc xem laø thieát bò baûo veä caù nhaân tin caäy nhaát vaø
phaûi ñöôïc duøng ñeå laøm baùo caùo nhieãm xaï cuûa moãi caù nhaân

15. Trong lieàu keá thaïch anh, 2 sôïi thaïch anh ñöôïc saïc ñieän tích döông vaø khi bò chieáu seõ
maát daàn ñieän tích laøm sôïi daây thaïch anh di chuyeån

16. Ñoä chính xaùc cuûa lieàu keá thaïch anh laø ± 10% giaù trò ñoïc

Trang số 80/126
BAØI 13 : BAÛO ÑAÛM AN TOAØN BÖÙC XAÏ

1. NGUYEÂN LYÙ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN BÖÙC XAÏ CÔ BAÛN LAØ GIÖÕ LIEÀU HAÁP THU
LUOÂN LUOÂN DÖÔÙI MÖÙC CHO PHEÙP
NGUYEÂN LYÙ ALARA : AS LOW AS REASONABLE ACHIVEMENT/ LIEÀU HAÁP
THU HÔÏP LYÙ ÑAÏT CAØNG THAÁP CAØNG TOÁT - MOÏI LIEÀU HAÁP THU KHOÂNG
CAÀN THIEÁT SEÕ BÒ COI NHÖ LAØ QUAÙ LIEÀU

2. TÍNH SUAÁT LIEÀU

- LUAÄT TYÛ LEÄ NGHÒCH BÌNH PHÖÔNG KHOAÛNG CAÙCH : KHOAÛNG CAÙCH
TAÊNG GAÁP ÑOÂI, SUAÁT LIEÀU GIAÛM 22 = 4 LAÀN

- SUAÁT LIEÀU PHAÙT NGUOÀN GAMMA THÖÔØNG TÍNH BAÈNG RHM / Ci , TÖÙC
SOÁ RÔNGHEN / GIÔØ ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH 1 MEÙT SO VÔÙI NGUOÀN PHOÙNG XAÏ
CHO MOÃI Ci

NGUOÀN GAMMA Ir 192 COÙ SUAÁT LIEÀU PHAÙT LAØ 0.55 RHM / Ci VAØ Co 60
LAØ 1.35 RHM / Ci

THÍ DUÏ NGUOÀN Co 60 2Ci VAØ 5 Ci ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH 1 FOOT SEÕ TAÏO RA
SUAÁT LIEÀU 29 R / h VAØ 72.5 R / h.

Trang số 81/126
3. BA PHÖÔNG PHAÙP GIAÛM LIEÀU : GIAÛM THÔØI GIAN, TAÊNG KHOAÛNG CAÙCH VAØ
DUØNG CHE CHAÉN

- GIAÛM THÔØI GIAN CHIEÁU LAØ GIAÛM THÔØI GIAN ÔÛ TRONG VUØNG COÙ BÖÙC
XAÏ. TA COÙ LIEÀU CHIEÁU ( R ) = SUAÁT LIEÀU ( R / h ) x THÔØI GIAN ( h )

- TAÊNG KHOAÛNG CAÙCH CAØNG XA NGUOÀN CAØNG TOÁT VÌ KHOAÛNG CAÙCH

TAÊNG GAÁP ÑOÂI, SUAÁT LIEÀU GIAÛM 4 LAÀN, TÖÙC SEÕ NHAÄN LIEÀU CHIEÁU ÍT
HÔN 4 LAÀN
CHUÙ YÙ RAÈNG LUAÄT TYÛ LEÄ NGHÒCH BÌNH PHÖÔNG KHOAÛNG CAÙCH CHÆ
ÑUÙNG ÔÛ VUØNG TROÁNG VAØ CHÖA XEÙT ÑEÁN TAÙN XAÏ. DO ÑOÙ, PHAÛI LAÁY
GIAÙ TRÒ ÑO TREÂN HIEÄN TRÖÔØNG ÑEÅ TÍNH AN TOAØN PHOÙNG XAÏ

I 1 D22
TA COÙ =
I 2 D12

I1 , I2 CÖÔØNG ÑOÄ BÖÙC XAÏ TAÏI KHOAÛNG CAÙCH D1, D2 .

- DUØNG CHE CHAÉN ÑEÅ HAÁP THU BÔÙT NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ
VAÄT LIEÄU TYÛ TROÏNG CAØNG CAO CHE CHAÉN CAØNG TOÁT, THÖÔØNG DUØNG CHÌ
HAY BETON

Trang số 82/126
4. CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA VAØ CHIEÀU DAØY GIAÛM 10 LAÀN.

- CHIEÀU DAØY GIAÛM NÖÛA LAØ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU CAÀN THIEÁT ÑEÅ NAÊNG
LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ SAU KHI TRUYEÀN QUA SEÕ GIAÛM ÑI COØN MOÄT NÖÛA, KYÙ
HIEÄU HVL
- CHIEÀU DAØY GIAÛM 10 LAÀN LAØ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU CAÀN THIEÁT ÑEÅ
NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ SAU KHI TRUYEÀN QUA SEÕ GIAÛM ÑI COØN MOÄT
PHAÀN MÖÔØI, KYÙ HIEÄU TVL

TA COÙ TVL = 3.3 x HVL

VAÄT LIEÄU CHE NGUOÀN PHOÙNG XAÏ

CHAÉN, INCH Co 60 Ir 192 Cs 137

TVL HVL TVL HVL TVL HVL

CHÌ 1.62 0.49 0.64 0.19 0.84 0.25

THEÙP 2.90 0.87 2.0 0.61 2.25 0.68

NHOÂM HAY 8.6 2.6 6.2 1.9 7.1 2.1

BETON

VAÄT LIEÄU HVL KHI ÑIEÄN THEÁ OÁNG TIA LAØ.............KVp

CHE CHAÉN 50 70 100 125 150 200 250 300

CHÍ, MM 0.05 0.18 0.24 0.27 0.3 0.5 0.8 1.5

BETON, INCH 0.2 0.5 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1 1.2

Trang số 83/126
THÍ DUÏ : MAÙY TIA X 250 KVp , SUAÁT LIEÀU TAÏI VÒ TRÍ XEÙT 630mR/h. TÍNH
CHIEÀU DAØY BETON ÑEÅ COØN 10 mR/h

NGUOÀN Co 60, SUAÁT LIEÀU SAU VAÙCH CHÌ 1.25R/h. TÍNH CHIEÀU DAØY BETON
ÑEÅ COØN 20mR/h

BÖÙC XAÏ ÔÛ 4 FEET LAØ 600R/h. BÖÙC XAÏ ÔÛ 10 FEET LAØ ...............

SUAÁT LIEÀU ÔÛ CAÙCH 20 FEET SO VÔÙI NGUOÀN Co 60 10 Ci LAØ ............

SUAÁT LIEÀU ÔÛ CAÙCH NGUOÀN 4 FEET LAØ 150 R/h. SUAÁT LIEÀU PHAÙT ÔÛ CAÙCH
NGUOÀN 1 FOOT LAØ ......................

SUAÁT LIEÀU ÔÛ CAÙCH NGUOÀN 3 FEET LAØ 500 R/h. SUAÁT LIEÀU COØN 40 R/h ÔÛ
KHOAÛNG CAÙCH ...................

Trang số 84/126
 OÂN TAÄP BAØI 13

1. Suaát lieàu phaùt cuûa nguoàn phoùng xaï tính baèng R/h cho moãi Ci ôû khoaûng caùch 1 meùt

2. Moât ngöôøi ñöùng ôû vuøng gamma 40mR/h trong 4 giôø seõ nhaän 0.16 Rem

3. Chieàu daøy cuûa vaät lieäu ñeå haáp thu 9/10 böùc xaï goïi laø chieàu daøy giaûm 10 laàn

4. 3 phöông tieän chính ñeå choáng phoùng xaï laø thôøi gian, khoaûng caùch vaø che chaén

5. Böùc xaï ôû 10 feet laø 200 R/h, böùc xaï ôû 20 feet seõ laø 100 R/h

6. Neáu bieát ñöôïc cöôøng ñoä böùc xaï taïi 1 ñieåm naøo ñoù coù theå duøng ñònh luaät tyû leä nghòch
bình phöông khoaûng caùch ñeå xaùc ñònh cöôøng ñoä böùc xaï taïi baát kyø 1 ñieåm naøo khaùc

7. Moãi chieàu daøy giaûm nöûa cuûa vaät lieäu seõ laøm giaûm cöôøng ñoä böùc xaï coøn 1 nöûa cöôøng
ñoä ban ñaàu

8. 2 laàn chieàu daøy giaûm nöûa cuûa vaät lieäu seõ chaën ñöôïc toaøn boä böùc xaï, khoâng cho böùc xaï
truyeàn qua

9. Chieàu daøy giaûm nöûa cuûa chì daøy hôn chieàu daøy giaûm 10 laàn cuûa cuøng loaïi ñoàng vò
phoùng xaï

10. Vaät lieäu tyû troïng cao nhö chì ñöôïc ño baèng chieàu daøy giaûm 10 laàn, coøn vaät lieäu coù tyû
troïng nheï hôn nhö beton chæ coù theå söû duïng chieàu daøy giaûm nöûa

11. Chuïp aûnh phoùng xaï duøng nguoàn Ir 192 100 Ci. Suaát lieàu phaùt cuûa Ir 192 laø 5.9 R/h/Ci ôû
khoaûng caùch 1 foot. Suaát lieàu taïi 30 feet seõ laø ……………………………….

12. Suaát lieàu taïi 30 feet laø 90 mR/h. Baïn phaûi luøi ñeán ñaâu ñeå suaát lieàu coøn 10 mR/h

13. Nguoàn Ir 192 sau töôøng chaén laø 850 mR/h. Caàn loùt theâm bao nhieâu chì ñeå suaát lieàu coøn
15mR/h

14. Moät ngöôøi 23 tuoåi coù liều tích luõy laø 20 Rem ñang laøm vieäc vôùi nguoàn Ir 192 hoaït ñoä
50 Ci
- Suaát lieàu ôû caùc khoaûng caùch 10 ft laø ………….. , 20 ft laø ….…………, 40 ft laø …….……, 80 feet
laø………….
- Ôû khoaûng caùch naøo suaát lieàu giaûm coøn 10 mR/h
- Caàn phaûi che chaén nhö theá naøo ñeå suaát lieàu coøn 12 mR/h ôû khoaûng caùch 10 ft
* Khi duøng beton laø ……………… inch
* Khi duøng chì laø ………………… inch

15. Nguoàn Co 60 coù suaát lieàu 75 R/h ôû 4 ft. ôû khoaûng caùch naøo cöôøng ñoä böùc xaï seõ coøn 80
mR/h

Trang số 85/126
BAØI 14: CAÙC DUÏNG CUÏ HOÃ TRÔÏ DUØNG TRONG RT
1. TAÊNG QUANG :
- TRONG CHUÏP AÛNH BÖÙC XAÏ THÖÔØNG DUØNG 3 LOAÏI TAÊNG QUANG LAØ
TAÊNG QUANG CHÌ, TAÊNG QUANG MUOÁI VAØ TAÊNG QUANG HOÃN HÔÏP.

- TAÊNG QUANG CHÌ THÖÏC CHAÁT LAØ MOÄT TAÁM CHÌ MOÛNG DAØY TÖØ 0.03
ÑEÁN 0.25MM, THÖÔØNG ÑÖÔÏC DAÙN LIEÀN VÔÙI NEÀN LAØ 1 TAÁM GIAÁY BÌA
TAÊNG QUANG CHÌ ÑÖÔÏC ÑAËT ÔÛ CAÛ TRÖÔÙC VAØ SAU PHIM

- TAÊNG QUANG TRÖÔÙC PHIM DUØNG ÑEÅ CHAËN BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG
THAÁP VAØ TAÊNG TAÙC DUÏNG CUÛA BÖÙC XAÏ TREÂN PHIM
TAÊNG QUANG SAU PHIM DUØNG ÑEÅ CHAËN BÖÙC XAÏ TAÙN XAÏ ÑAÙY VAØ
TAÊNG TAÙC DUÏNG CUÛA BÖÙC XAÏ TREÂN PHIM
THÖÏC NGHIEÄM CHO THAÁY TAÊNG QUANG CHÌ TRÖÔÙC PHIM DAØY 0.15MM
VAØ SAU PHIM LAØ 0.25 MM SEÕ CHO HIEÄU QUAÛ TOÁT NHAÁT.

- KHI COÙ BÖÙC XAÏ, CAÙC ELECTRON TRONG MAØN CHÌ BÒ ÑAÙNH BAÄT RA
KHOÛI CHÌ VAØ ÑI VAØO PHIM ( DO HIEÄU ÖÙNG QUANG ÑIEÄN VAØ TAÙN XAÏ
COMPTON ). CAÙC ELECTRON NAØY COÙ KHAÛ NAÊNG ION HOAÙ NEÂN TAÙC
DUÏNG MAÏNH VÔÙI NHUÕ TÖÔNG PHIM. DO PHIM GAÀN NHÖ TRONG SUOÁT
ÑOÁI VÔÙI TIA BÖÙC XAÏ NEÂN CAÙC ELECTRON NAØY COÙ THEÅ GIUÙP GIAÛM
THÔØI GIAN CHUÏP COÙ THEÅ ÑEÁN 10 LAÀN

Trang số 86/126
- DO BAÛN CHAÁT TAÊNG QUANG LAØ NHÔØ CAÙC ELECTRON TAÙN XAÏ NEÂN
1. MAØN CHÌ SAU VAÃN COÙ KHAÛ NAÊNG TAÊNG QUANG
2. NHÖÕNG CHOÃ PHIM VAØ MAØN CHÌ TIEÁP XUÙC KHOÂNG TOÁT SEÕ BÒ NHOEØ
3. DO ELECTRON DEÃ DAØNG BÒ CHAËN NEÂN TAÙC DUÏNG CUÛA TAÊNG
QUANG CHÆ AÛNH HÖÔÛNG ÔÛ MAËT PHIM TIEÁP XUÙC VÔÙI TAÊNG QUANG

- DO CHÌ LAØ VAÄT CHAÉN BÖÙC XAÏ TOÁT NEÂN MAØN CHÌ SEÕ TRÔÛ THAØNH NÔI
HAÁP THU CAÙC BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP. TRONG KHI ÑOÙ, NAÊNG
LÖÔÏNG CAØNG CAO CAØNG DEÃ TAÏO RA ELECTRON, NGHÓA LAØ MAØN CHÌ
SEÕ KHUEÁCH ÑAÏI BÖÙC XAÏ NAÊNG LÖÔÏNG CAO.
THÖÏC NGHIEÄM CHO THAÁY MAØN CHÌ KHOÂNG COÙ TAÙC DUÏNG ÔÛ ÑIEÄN AÙP ≤
150 KV

- CAÙC KHUYEÁT TAÄT MAØN CHÌ NHÖ VEÁT XÖÔÙC, CHOÃ LOÕM, AÊN MOØN HAY
LOÃ…SEÕ LAØM THAY ÑOÅI DIEÄN TÍCH PHAÙT RA ELECTRON DEÃ TAÏO THAØNH
VEÁT ÑEN GIOÁNG NHÖ KHUYEÁT TAÄT.
DO ÑOÙ, CAÀN PHAÛI KIEÅM TRA TAÊNG QUANG CAÅN THAÄN TRÖÔÙC KHI SAÏC

Trang số 87/126
 PHIM. NHÖÕNG GIAÁY CHÌ COÙ KHUYEÁT TAÄT CAÀN PHAÛI BÒ LOAÏI BOÛ

- MAØN CHÌ TRÖÔÙC KHI SÖÛ DUÏNG THÖÔØNG ÑÖÔÏC BAÛO QUAÛN TRONG 1
LÔÙP NHÖÏA MOÛNG CAÀN PHAÛI THAÙO RA TRÖÔÙC KHI SÖÛ DUÏNG. ÑEÅ CHOÁNG
TRAÀY, XÖÔÙC CHO MAØN CHÌ, CAÙC NHAØ SAÛN XUAÁT THÖÔØNG COÙ PHA
THEÂM KHOAÛNG 6 % ANTIMOAN

- TAÊNG QUANG MUOÁI SÖÛ DUÏNG MOÄT SOÁ LOAÏI MUOÁI COÙ KHAÛ NAÊNG HAÁP
THU BÖÙC XAÏ VAØ PHAÙT RA AÙNH SAÙNG THÖÔØNG. CHÍNH AÙNH SAÙNG
THÖÔØNG NAØY SEÕ TAÙC DUÏNG LEÂN PHIM. ÑAÂY CHÍNH LAØ HIEÄU ÖÙNG
QUANG ÑIEÄN VAØ CAÙC CHAÁT ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG TRONG MAØN MUOÁI NHÖ
CALCIUM TUNGSTAT … ÑÖÔÏC GOÏI LAØ CHAÁT HUYØNH QUANG.

CHAÁT LÖÔÏNG MAØN MUOÁI DO KÍCH THÖÔÙC CAÙC HAÏT MUOÁI TREÂN MAØN
QUYEÁT ÑÒNH

- DO TÍNH CHAÁT MÔÛ ROÄNG CUÛA AÙNH SAÙNG, NHÌN CHUNG, MAØN MUOÁI
CHO HÌNH AÛNH KEÙM ROÕ NEÙT HÔN MAØN CHÌ NEÂN MAØN MUOÁI ÍT ÑÖÔÏC
SÖÛ DUÏNG TRONG COÂNG NGHIEÄP
MAØN MUOÁI CHÆ ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ CHUÏP AÛNH NHÖÕNG VAÄT QUAÙ DAØY MAØ
NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ KHOÂNG ÑUÛ XUYEÂN THAÁU.

- TAÊNG QUANG PHÖÙC HÔÏP / FLUOROMETALLIC LAØ TOÅNG HÔÏP 2 LOAÏI

MAØN TREÂN, CHÆ DUØNG TRONG LAÕNH VÖÏC DAÀU KHÍ KHI CAÀN KIEÅM TRA

Trang số 88/126
 RAÁT NHANH, CHAÁP NHAÄN GIAÛM BÔÙT CHAÁT LÖÔÏNG PHIM CHUÏP AÛNH
PHOÙNG XAÏ
2. BAO PHIM / CASSETTE COÙ THEÅ COÙ LOAÏI MEÀM HAY CÖÙNG DUØNG ÑEÅ BAÛO
VEÄ PHIM KHOÂNG BÒ AÙNH SAÙNG LOÏT VAØO
∗ BAO PHIM MEÀM LAØM BAÈNG GIAÁY, CAO SU HAY CHAÁT DEÛO COÙ THEÅ UOÁN
THEO HÌNH DAÏNG PHIM NHÖNG KHOÙ DUY TRÌ TIEÁP XUÙC TOÁT GIÖÕ PHIM
VAØ TAÊNG QUANG

∗ BAO PHIM CÖÙNG THÖÔØNG COÙ LOØ XO ÑEÅ EÙP PHIM VAØ TAÊNG QUANG
LUOÂN LUOÂN TIEÁP XUÙC VÔÙI NHAU

3. CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH / IMAGE QUALITY INDICATOR I.Q.I HAY
PENETRAMETER
- CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH DUØNG ÑEÅ KIEÅM TRA CHAÁT LÖÔÏNG
PHIM CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ THOÂNG QUA VIEÄC XAÙC ÑÒNH ÑOÄ NHAÏY
CUÛA PHIM . CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH KHOÂNG COÙ TAÙC DUÏNG
ÑAÙNH GIAØ KÍCH THÖÔÙC KHUYEÁT TAÄT HAY THIEÁT LAÄP MÖÙC CHUAÅN
CHAÁP NHAÄN CUÛA BAÁT LIEÂN TUÏC

- VAÄT LIEÄU CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH PHAÛI CUØNG LOAÏI VÔÙI VAÄT
LIEÄU KIEÅM TRA

- THÖÔØNG DUØNG 2 LOAÏI CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG HÌNH AÛNH : CHUAÅN DAÂY
VAØ CHUAÅN LOÃ

Trang số 89/126
- CHUAÅN DAÂY GOÀM NHIEÀU DAÂY ÑÖÔØNG KÍNH KHAÙC NHAU ÑAËT TRONG 1
BAO BÌ BAÈNG NHÖÏA. HIEÄN NAY THÖÔØNG DUØNG CHUAÅN DAÂY THEO
TIEÂU CHUAÅN DIN - ÑÖÙC HAY ASTM - MYÕ.

ÑÖÔØNG KÍNH DAÂY THEO BAÛNG SAU, ÑÔN VÒ MM

ASTM 1D : 8,0 6,4 5,1 4,06 3,2 2,5

DIN 1 - 7 : 3.2 2.5 2.0 1.60 1.25 1.00 0.80
ASTM 1C : 2,5 2,03 1,60 1,27 1,02 0,81
DIN 6 - 12 : 1.00 0.80 0.64 0.50 0.40 0.32 0.25
ASTM 1B : 0,91 0,64 0,51 0,40 0,33 0,25

DIN 10 - 16 : 0.40 0.32 0.25 0.20 0.16 0.125 0.100

ASTM 1A : 0.25 0.20 0.16 0.127 0.100 0,080

CAÙC KYÙ HIEÄU TREÂN LAØM BAÈNG CHÌ ÑEÅ COÙ THEÅ ÑOÏC TREÂN PHIM SAU KHI
TRAÙNG RÖÛA
ÑOÄ NHAÏY KHI SÖÛ DUÏNG CHUAÅN DAÂY BAÈNG ÑÖÔØNG KÍNH DAÂY NHOÛ NHAÁT
COÙ THEÅ QUAN SAÙT ÑÖÔÏC CHIA CHO CHIEÀU DAØY MAÃU KIEÅM TRA, TÍNH
BAÈNG PHAÀN TRAÊM

- CHUAÅN LOÃ THÖÔØNG DUØNG THEO TIEÂU CHUAÅN ASTM - MYÕ. CHUAÅN LOÃ
LAØ 1 TAÁM MOÛNG , CHIEÀU DAØY T ÑÖÔÏC GHI BAÈNG CHÌ TÍNH BAÈNG ÑÔN
VÒ MIL = 1/1000 INCH . TREÂN CHUAÅN LOÃ ÑÖÔÏC KHOAN 3 LOÃ ÑÖÔØNG
KÍNH 1T, 2T VAØ 4T

Trang số 90/126
 KHI ÑÖÔØNG KÍNH LOÃ KHOAN 1T NHOÛ HÔN 0.01 INCH SEÕ ÑÖÔÏC CHOÏN 1T
= 0.01 INCH

ÑOÄ NHAÏY CUÛA CHUAÅN LOÃ ÑÖÔÏC ÑAÙNH GIAÙ BAÈNG CHIEÀU DAØY VAØ ÑÖÔØNG
KÍNH LOÃ NHOÛ NHAÁT COÙ THEÅ QUAN SAÙT ÑÖÔÏC TREÂN PHIM
THÍ DUÏ YEÂU CAÀU THOÂNG THÖÔØNG CUÛA CHUAÅN LOÃ LAØ 2 - 2T, NGHÓA LAØ
CHIEÀU DAØY CHUAÅN LOÃ BAÈNG 2% CHIEÀU DAØY VAÄT KIEÅM TRA VAØ THAÁY ROÕ
ÑÖÔÏC LOÃ 2T

4. ÑOÄ NHAÏY TIEÂU CHUAÅN

- THOÂNG THÖÔØNG YEÂU CAÀU CHAÁT LÖÔÏNG PHIM PHAÛI ÑAÏT ÑOÄ NHAÏY
KHOÂNG THAÁP HÔN 2% . TUY NHIEÂN, KHI CHIEÀU DAØY VAÄT KIEÅM TRA
QUAÙ NHOÛ COÙ THEÅ CHO PHEÙP COÙ ÑOÄ NHAÏY THAÁP HÔN ( XEM ASME V )

- CHUAÅN DAÂY ÑÖÔÏC ÑAËT NGANG LEÂN MOÁI HAØN, ÔÛ MEÙP PHIM , DAÂY NHOÛ
HÖÔÙNG RA NGOAØI

- CHUAÅN LOÃ ÑÖÔÏC ÑAËT ÔÛ CHÍNH GIÖÕ PHIM, BEÂN CAÏNH VAØ CAÙCH MOÁI
HAØN KHOAÛNG 5MM, KHOÂNG ÑÖÔÏC CHAÏM VAØO MOÁI HAØN. DÖÔÙI CHUAÅN
LOÃ PHAÛI ÑAËT TAÁM LOÙT / SHIM COÙ CHIEÀU DAØY BAÈNG CHIEÀU CAO PHAÀN
GIA CÖÔØNG MOÁI HAØN.

- KHI DUØNG CHUAÅN LOÃ, ÑEÅ TÍNH ÑOÄ NHAÏY THEO % COÙ THEÅ DUØNG BAÛNG
SAU

Trang số 91/126
 ÑOÄ NHAÏY, % MÖÙC TÖÔNG CHIEÀU DAØY IQI LOÃ NHOÛ NHAÁT THAÁY
ÑÖÔNG LOÃ ÑÖÔÏC

0.7 1 - 1T 1% 1T

1.0 1 - 2T 1% 2T

1.4 2 - 1T 2% 1T

2.0 2 - 2T 2% 2T

2.8 2 - 4T 2% 4T

4.0 4 - 2T 4% 2T

- CHUAÅN LOÃ TÖÔNG TÖÏ VÔÙI KHUYEÁT TAÄT NEÂN COÙ THEÅ DUØNG ÑEÅ SO
SAÙNH VÔÙI ÑOÄ LÔÙN BAÁT LIEÂN TUÏC. TUY NHIEÂN, DO SÖÛ DUÏNG PHÖÙC TAÏP
NEÂN CHUAÅN LOÃ ÍT ÑÖÔÏC DUØNG ÔÛ VIEÄT NAM

5. LOÏC TIA VAØ CHE CHAÉN.

- LOÏC TIA THÖÔØNG LAØM BAÈNG ÑOÀNG, NHOÂM, THEÙP HAY CHÌ ÑÖÔÏC ÑAËT
NGAY SAÙT VÔÙI OÁNG TIA MAÙY X QUANG.
LOÏC TIA THÖÔØNG ÑÖÔÏC SÖÏ DUÏNG KHI CHIEÀU DAØY MAÃU KIEÅM TRA
THAY ÑOÅI NHIEÀU, NEÁU SÖÛ DUÏNG 1 PHIM COÙ THEÅ KHOÙ KIEÅM TRA

DO MAÙY TIA X TAÏO RA BÖÙC XAÏ COÙ PHOÅ LIEÂN TUÏC , LOÏC TIA DUØNG ÑEÅ
HAÁP THU BÔÙT CAÙC TIA COÙ NAÊNG LÖÔÏNG THAÁP, DO ÑOÙ HAÏN CHEÁ ÑUÔÏC
TAÙN XAÏ, CHUØM TIA RA ÑOÀNG NHAÁT ÔÛ MÖÙC NAÊNG LÖÔÏNG CAO HÔN LAØM
TAÊNG DAÛI CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM.

- KHI VAÄT KIEÅM TRA COÙ HÌNH DAÙNG PHÖÙC TAÏP COÙ THEÅ DUØNG KYÕ
THUAÄT CHE CHAÉN ÑEÀ GIAÛM BÔÙT AÛNH HÖÔÛNG CUÛA TAÙN XAÏ

Trang số 92/126
CHE CHAÉN NHÖ TREÂN SEÕ COÙ TAÙC DUÏNG
+ HAÁP THU BÔÙT BÖÙC XAÏ BAN ÑAÀU ÑEÅ HAÏN CHEÁ TAÙN XAÏ
+ GIAÛM TAÙN XAÏ BEÂN TRONG VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA, LAØM HÌNH AÛNH ROÕ
NEÙT HÔN
+ GIAÛM TAÙN XAÏ BEÂN CAÏNH LAØM HÌNH AÛNH ROÕ NEÙT HÔN
- COÙ THEÅ DUØNG VUÏN KIM LOAÏI ÑEÅ CHE CHAÉN NHÖ HÌNH SAU

- CHUÙ YÙ RAÈNG NAÊNG LÖÔÏNG BÖÙC XAÏ CAØNG THAÁP, GOÙC TAÙN XAÏ THAY
ÑOÅI CAØNG NHIEÀU VAØ PHIM CAØNG DEÃ BÒ NHOEØ HÔN

Trang số 93/126
 OÂN TAÄP BAØI 14

1. Maøn chì khi nhaän naêng löôïng böùc xaï phaùt ra aùnh saùng huyønh quang neân ñöôïc söû duïng
roäng raõi trong chuïp aûnh phoùng xaï

2. Maøn chì phía sau phim neân choïn daày hôn maøn chì phía tröôùc phim ñeå ngaên ngöøa taùn
xaï ñaùy

3. Maøn chì coù theå taêng quang ñöôïc laø nhôø hieäu öùng quang ñieän vaø taùn xaï Compton

4. Maøn muoái khi bò kích thích taïo ra aùnh saùng thöôøng taùc duïng leân phim.

5. Hieäu quaû taêng quang cuûa maøn chì ñaït cao nhaát ôû ñieän aùp thaáp döôùi 150kV

6. Maøn phöùc hôïp coù theå duøng khi caàn kieåm tra vaät coù chieàu daøy töông ñoái lôùn vôiù maùy tia
X coù naêng löôïng khoâng cao laém

7. Phaûi duøng bao phim meàm khi söû duïng taêng quang ñeå phim vaø taêng quang tieáp xuùc vôùi
nhau toát hôn

8. Muïc ñích cô baûn cuûa chuaån loã laø duøng ñeå so saùnh vôùi baát lieân tuïc treân phim

9. Kích thöôùc loã 1T treân phim seõ ñaïi dieän cho chieàu daøy chuaån loã

10. Kích thöôùc loã 2T treân phim baèng 2% chieàu daøy maãu kieåm tra

11. Soá kyù hieäu treân chuaån loã thí duï nhö soá 10 seõ bieåu thò chieàu daøy cuûa chuaån loã, tính baèng
ñôn vò 1/1000 inch

12. Ñoä nhaïy 2 - 2T bieåu thò treân phim thaáy roõ ñöôïc loã 2T cuûa chuaån loã coù chieàu daøy baèng
2% chieàu daøy vaät kieåm tra

13. Loã 4T coù ñöôøng kính baèng 4 laàn chieàu daøy chuaån loã

14. Loïc tia thöôøng söû duïng ñeå taêng daûi chieàu daøy cuûa phim

15. Loïc tia ñaït hieäu quaû cao nhaát khi ñaët giöõa maãu kieåm tra vaø phim

16. Che chaén baèng chì hay vuïn kim loaïi giuùp taêng naêng löôïng cuûa chuøm tia X quang, do
ñoù giaûm bôùt ñöôïc taùn xaï

17. Che chaén khoâng neân duøng khi kieåm tra ñaùnh giaù chaát löôïng saûn phaåm vì seõ laøm meùp
maãu bò nhoeø, khoâng roõ neùt

Trang số 94/126
BAØI 15: TÍNH LIEÀU CHUÏP RT

1. ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU BIEÅU DIEÃN MOÁI TÖÔNG QUAN CHIEÀU DAØY, VAÄT LIEÄU,
NAÊNG LÖÔÏNG VAØ LIEÀU CHIEÁU

∗ ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU MAÙY TIA X : CHÆ AÙP DUÏNG CHO 1 LOAÏI MAÙY TIA X
XAÙC ÑÒNH, BIEÅU DIEÃN MOÁI TÖÔNG QUAN CHIEÀU DAØY, VAÄT LIEÄU, ÑIEÄN
THEÁ VAØ LIEÀU CHIEÁU ( THÔØI GIAN VAØ CÖÔØNG ÑOÄ TIA X )
- TRUÏC HOAØNH CHÆ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA ÑÖÔÏC VEÕ THEO
THANG CHIA LOGARITH
- TRUÏC TUNG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU CHÆ LIEÀU CHIEÁU, TÍNH BAÈNG
MILIAMPE x PHUÙT HAY THÔØI GIAN CHUÏP CHO 1 CÖÔØNG ÑOÄ TIA X
XAÙC ÑÒNH
- TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU, CAÙC THOÂNG SOÁ KHOÂNG THAY ÑOÅI GOÀM :
LOAÏI MAÙY TIA X, KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM, LOAÏI PHIM,
TAÊNG QUANG, CHEÁ ÑOÄ TRAÙNG RÖÛA VAØ ÑOÄ ÑEN TREÂN PHIM

Trang số 95/126
∗ ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU GAMMA : AÙP DUÏNG CHUNG CHO TÖØNG LOAÏI NGUOÀN
GAMMA, BIEÅU DIEÃN MOÁI TÖÔNG QUAN CHIEÀU DAØY, VAÄT LIEÄU VAØ LIEÀU
CHIEÁU ( THÔØI GIAN VAØ HOAÏT ÑOÄ ) TÖÔNG TÖÏ NHÖ ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU
MAÙY TIA X. ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU GAMMA GỒM
- TRUÏC HOAØNH CHÆ CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA ÑÖÔÏC VEÕ THEO
THANG CHIA LOGARITH
- TRUÏC TUNG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU CHÆ HEÄ SOÁ LIEÀU CHIEÁU, TÍNH BAÈNG
(CURIExPHUÙT)/INCH2
HEÄ SOÁ LIEÀU CHIEÁU EF = ( A x T ) / D 2 - ( CURIE x PHUÙT ) / INCH2.
TRONG ÑOÙ HOAÏT ÑOÄ A TÍNH BAÈNG CURIE, THÔØI GIAN T TÍNH BAÈNG
PHUÙT VAØ KHOAÛNG CAÙCH D TÍNH BAÈNG INCH.

SUY RA T = ( EF x D 2 ) / A
- TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU, CAÙC THOÂNG SOÁ KHOÂNG THAY ÑOÅI GOÀM :
LOAÏI NGUOÀN GAMMA, LOAÏI PHIM, TAÊNG QUANG VAØ CHEÁ ÑOÄ
TRAÙNG RÖÛA .

- HIEÄN NAY ÑAÕ COÙ THÖÔÙC TÍNH LIEÀU TÖÔNG ÑOÁI CHÍNH XAÙC NEÂN ÑOÀ
THÒ TÍNH LIEÀU GAMMA THÖÔØNG ÍT ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG.

Trang số 96/126
 ∗ CAÙC THOÂNG SOÁ KHOÂNG THAY ÑOÅI TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU SEÕ ÑÖÔÏC
TÍNH TOAÙN ÑEÅ COÙ THEÅ TÍNH LIEÀU CHIEÁU ÔÛ MOÏI ÑIEÀU KIEÄN CHUÏP TUØY YÙ.
TUY NHIEÂN, KHI SÖÛ DUÏNG LOAÏI MAÙY TIA X KHAÙC HAY LOAÏI NGUOÀN
GAMMA KHAÙC PHAÛI DUØNG ÑOÀ THÒ LIEÀU CHIEÁU KHAÙC MAØ KHOÂNG TÍNH
TOAÙN TREÂN ÑOÀ THÒ LIEÀU CHIEÁU CUÕ ÑÖÔÏC

∗ MUOÁN TÍNH LIEÀU CHIEÁU, TÖØ VÒ TRÍ COÙ CHIEÀU DAØY BAÈNG CHIEÀU DAØY
BÖÙC XAÏ CAÀN PHAÛI TRUYEÀN QUA, KEÙO SONG SONG TRUÏC TUNG, GAËP ÑÖÔØNG
BIEÅU DIEÃN ÔÛ ÑIEÄN AÙP ÑAÕ CHOÏN, KEÙO NGANG SONG SONG TRUÏC HOAØNH.
GIAO ÑIEÅM CUÛA ÑÖÔØNG THAÚNG NAØY VAØ TRUÏC TUNG CHÍNH LAØ LIEÀU CHIEÁU
HAY HEÄ SOÁ LIEÀU CHIEÁU

TRONG ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU MAÙY TIA X TREÂN, LIEÀU CHIEÁU CHO ¾ " THEÙP ÔÛ 200
KV SEÕ LAØ 5.3 mA . PHUÙT, TÖÙC LAØ 2.7 PHUÙT NEÁU CHUÏP ÔÛ 2 mA HAY 1.8 PHUÙT
NEÁU CHUÏP ÔÛ 3 mA, HOAËC 1.3 PHUÙT NEÁU CHUÏP ÔÛ 4 mA

TÖÔNG TÖÏ CHO LIEÀU CHUÏP

GAMMA. TA COÙ 6 Ci . PHUÙT,
TÖÙC LAØ 3 PHUÙT NEÁU CHUÏP
BAÈNG NGUOÀN GAMMA 2 Ci
HAY 2 PHUÙT NEÁU CHUÏP
BAÈNG NGUOÀN GAMMA 3 Ci,
HOAËC 1.5 PHUÙT NEÁU CHUÏP
BAÈNG NGUOÀN GAMMA 4 Ci

THÍ DUÏ : DUØNG NGUOÀN Ir 192 40 Ci, CHUÏP MAÃU THEÙP 2 " ÔÛ KHOAÛNG CAÙCH SFD
= 20 ". TÍNH LIEÀU CHIEÁU ÑEÅ PHIM COÙ ÑOÄ ÑEN 1.5

2. TÍNH HOAÏT ÑOÄ A CUÛA NGUOÀN PHOÙNG XAÏ :

- HOAÏT ÑOÄ NGUOÀN PHOÙNG XAÏ PHUÏ THUOÄC VAØO HOAÏT ÑOÄ BAN ÑAÀU VAØ
CHU KYØ BAÙN RAÕ CUÛA LOAÏI NGUOÀN ÑOÙ

Trang số 97/126
 - THOÂNG THÖÔØNG KHI CUNG CAÁP NGUOÀN PHOÙNG XAÏ, CAÙC NHAØ SAÛN
XUAÁT THÖÔØNG CUNG CAÁP BAÛNG HAY ÑOÀ THÒ HOAÏT ÑOÄ THEO THÔØI
GIAN ÑEÅ TRA CÖÙU
- COÙ THEÅ MÔÛ ROÄNG DAÛI TRA CÖÙU CUÛA ÑOÀ THÒ HAY BAÛNG DÖÏA TREÂN
PHAÀN ÑAÕ BIEÁT BAÈNG CAÙCH DUØNG CHU KYØ BAÙN RAÕ HAY DUØNG ÑOAÏN
ÑAÕ BIEÁT COÙ GIAÙ TRÒ GAÁP 10 LAÀN

THÍ DUÏ : HOAÏT ÑOÂ NGUOÀN Ir 192 TREÂN SAU 40 NGAØY COØN 35 Ci, SAU 400 NGAØY
COØN 1.25Ci
3. HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG :

- THOÂNG THÖÔØNG, CAÙC ÑOÀ THÒ TÍNH LIEÀU CHIEÁU ÑÖÔÏC XAÂY DÖÏNG CHO
VAÄT KIEÅM TRA LAØ NHOÂM HAY THEÙP. DO ÑOÙ KHOÂNG DUØNG ÑÖÔÏC KHI
KIEÅM TRA CAÙC LOAÏI VAÄT LIEÄU KHAÙC

Trang số 98/126
 - HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG DUØNG ÑEÅ CHUYEÅN ÑOÅI CHIEÀU DAØY CUÛA CAÙC
LOAÏI VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA THÖÏC TEÁ NAØO ÑOÙ SANG CHIEÀU DAØY CUÛA
VAÄT KIEÅM TRA BAÈNG THEÙP HAY NHOÂM.
- TÖØ 50 - 100KV, VAÄT LIEÄU CHUAÅN LAØ NHOÂM ( HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG LAØ
1). NAÊNG LÖÔÏNG CAO HÔN, VAÄT LIEÄU CHUAÅN LAØ THEÙP (HEÄ SOÁ TÖÔNG
ÑÖÔNG LAØ 1)
CAÙC VAÄT LIEÄU KHOÂNG PHAÛI CHUAÅN CHÆ CAÀN NHAÂN CHIEÀU DAØY THÖÏC
TEÁ VÔÙI HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG ÑEÅ COÙ CHIEÀU DAØY TÖÔNG ÑÖÔNG ÑEÅ
CHOÏN IQI VAØ TÍNH LIEÀU CHIEÁU.

- HEÄ SOÁ TÖÔNG ÑÖÔNG CUÛA CAÙC VAÄT LIEÄU KHOÂNG PHAÛI LAØ HAÈNG SOÁ
MAØ PHUÏ THUOÄC VAØO NAÊNG LÖÔÏNG, TÖÙC PHUÏ THUOÄC ÑIEÄN THEÁ MAÙY
TIA X HAY LOAÏI NGUOÀN GAMMA.

VAÄT LIEÄU TIA X, KV TIA GAMMA

KIEÅM TRA 50 100 150 220 400 1000 2000 Ir 192 Cs137 Co 60

MAGIE 0.6 0.6 0.05 0.08 0.22 0.22 0.22

NHOÂM 1.0 1.0 0.12 0.18 0.34 0.34 0.34

TITAN 8.0 0.63 0.71 0.71 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9

THEÙP 12.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0
ÑOÀNG ÑOÛ 18.0 1.6 1.4 1.4 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1

KEÕM 1.4 1.3 1.3 1.1 1.0 1.1 1.0 1.0

ÑOÀNG THANH 1.4 1.3 1.3 1.2 1.2 1.1 1.1 1.0

CHÌ 14.0 12.0 5.0 2.5 4.0 3.2 2.3

- THÍ DUÏ CHUÏP TIA X 0.5 INCH ÑOÀNG ÔÛ 220 KV SEÕ THÖÔNG ÑÖÔNG CHUÏP
0.7 INCH THEÙP

4. TÍNH KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM SFD

ÑOÁI VÔÙI MAÙY TIA X, SFD LAØ KHOAÛNG CAÙCH TÖØ BIA / TIEÂU VAÄT ÑEÁN PHIM.
ÑOÁI VÔÙI MAÙY GAMMA, SFD LAØ KHOAÛNG CAÙCH TÖØ NGUOÀN ÑEÁN PHIM

- SFD THÖÔØNG ÑÖÔÏC TÍNH TOAÙN THEO QUY ÑÒNH CUÛA TIEÂU CHUAÅN ÑEÅ
BAÛO ÑAÛM ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC.

Trang số 99/126
 - VÔÙI CAÙC CHIEÀU DAØY KHOÂNG QUAÙ 50MM, ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH
HOÏC TOÁI ÑA CHO PHEÙP LAØ 0.5 MM ( 0.02" ). TRONG MOÄT SOÁ TRÖÔØNG
HÔÏP YEÂU CAÀU CHAÁT LÖÔÏNG PHIM CAO HÔN, ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH
HOÏC TOÁI ÑA CHO PHEÙP LAØ 0.25 MM ( 0.01" )

- NHAÉC LAÏI : ÑOÄ KHOÂNG SAÉC NEÙT HÌNH HOÏC Ug DO 3 YEÁU TOÁ XAÙC ÑÒNH

• KHOAÛNG CAÙCH TÖØ MAËT TRÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA ÑEÁN NGUOÀN D =
SFD - T

• KHOAÛNG CAÙCH TÖØ MAËT TRÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA ÑEÁN PHIM T

• KÍCH THÖÔÙC TIEÂU VAÄT MAÙY TIA X HAY KÍCH THÖÔÙC NGUOÀN F
TA COÙ : Ug = ( F x T ) / D . SUY RA : SFD min = T + ( F x T ) / UgMAX

- THÍ DUÏ : CHUÏP MAÃU DAØY 2" BAÈNG NGUOÀN GAMMA KÍCH THÖÔÙC 0.125".
TÍNH SFD MIN SFD min = 2 + ( 2 x 0.125 )/0.020 = 14.5"

5. NGUYEÂN TAÉC CHOÏN THOÂNG SOÁ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ PHAÛI CAÊN CÖÙ VAØO 4
YEÁU TOÁ SAU
- AÛNH TREÂN PHIM BIEÁN DAÏNG ÍT NHAÁT ÑEÅ BAÛO ÑAÛM ÑOÄ CHÍNH XAÙC VEÀ
HÌNH DAÙNG, KÍCH THÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA, VEÀ HÌNH DAÙNG, KÍCH
THÖÔÙC, VÒ TRÍ BAÁT LIEÂN TUÏC

- ÑOÄ NEÙT CAO NHAÁT, AÛNH ÑÖÔØNG BAO MAÃU KIEÅM TRA ROÕ NEÙT NHAÁT

- ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN CAO NHAÁT ÑEÅ COÙ THEÅ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC CAÙC BAÁT
LIEÂN TUÏC NHOÛ

- ÑOÄ ÑEN PHIM THÍCH HÔÏP ÑEÅ TAÏO RA AÛNH COÙ CHAÁT LÖÔÏNG PHUØ HÔÏP

VIEÄC CHOÏN ÑIEÄN THEÁ MAÙY TIA X HAY LOAÏI NGUOÀN GAMMA PHAÛI PHUØ
HÔÏP VÔÙI CHIEÀU DAØY VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA; THÖÔØNG ÑÖÔÏC CHO TRONG
CAÙC BAÛNG TRA HAY ÑOÀ THÒ

Trang số 100/126
Trang số 101/126
 BAØI TAÄP BAØI 15
Söû duïng ñoà thò tính lieàu cho nhoâm sau ñeå thöïc hieän toaøn boä caùc tính toaùn trong caùc baøi taäp
sau

Trang số 102/126
1. Ñoà thò tính lieàu treân duøng cho vaät lieäu kieåm tra gì ?

2. SFD trong ñoà thò tính lieàu treân laø bao nhieâu

3. Loaïi maùy tia X naøo coù theå duøng ñoà thò tính lieàu treân

4. Ñoà thò tính lieàu treân chæ ñuùng khi coù hay khoâng coù duøng maøn taêng quang. Neáu coù, ñoù laø
loaïi maøn taêng quang gì

5. Thôøi gian hieän cuûa phim trong ñoà thò tính lieàu treân laø bao nhieâu

6. Baïn muoán chuïp phim 1" nhoâm baèng maùy tia X trong khoaûng töø 300 - 1 000 mAs. Theo
ñoà thò tính lieàu treân neân choïn ñieän theá laø bao nhieâu

7. Trong tröôøng hôïp treân, lieàu chieáu thöïc teá laø bao nhieâu

8. Trong tröôøng hôïp treân, neáu ñaët maùy ôû cöôøng ñoä 5 mA thì thôøi gian chuïp laø bao laâu

9. Tính cheá ñoä chuïp bao goàm ñieän theá KV, cöôøng ñoä mA vaø thôøi gian chuïp baèng phuùt
trong caùc tröôøng hôïp sau
- Maãu daøy 2" , söû duïng ñieän theá thaáp nhaát coù theå söû duïng vaø cöôøng ñoä doøng ñieän laø
8mA
- Maãu daøy 2" , söû duïng ñieän theá cao nhaát coù theå söû duïng vaø cöôøng ñoä doøng ñieän laø
5mA
- Maãu Magieâ daøy 1.7" vaø cöôøng ñoä doøng ñieän laø 6mA

Trang số 103/126
 OÂN TAÄP BAØI 15

1. Ñoà thò tính lieàu maùy tia X ñöôïc xaây döïng cho 1 loaïi phim naøo ñoù vaø coù theå duøng cho
moïi loaïi maùy tia X coù cuøng ñieän theá.

2. Ñoà thò tính lieàu maùy tia X ñöôïc xaây döïng ñeå duøng cho theùp nhöng cuõng coù theå duøng
cho ñoàng neáu söû duïng heä soá töông ñöông

3. Ñeå söû duïng ñoà thò tính lieàu gamma, kyõ thuaät vieân phaûi bieát hoaït ñoä cuûa nguoàn taïi thôøi
ñieåm ñoù

4. Ñoà thò phaân raõ cuûa ñoàng vò phoùng xaï ñöôïc xaây döïng treân cô sôû hoaït ñoä ban ñaàu cuûa
nguoàn

5. Sau khi bieát hoaït ñoä nguoàn baèng Curie, kyõ thuaät vieân coù theå duøng ñoà thò phaân raõ cuûa
ñoàng vò phoùng xaï ñeå xaùc ñònh khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim SFD

6. Neáu bieát heä soá töông ñöông, coù theå duøng ñoà thò tính lieàu maùy tia X ñeå tính heä soá chieáu
thay cho vieäc söû duïng ñoà thò tính lieàu gamma.

7. Heä soá töông ñöông chæ laø heä soá nhaân ñôn giaûn ñeå tìm chieàu daøy cuûa vaät lieäu chuaån
töông ñöông

8. Khi caàn chuïp X quang maãu ñoàng daøy 1" ôû 150 KV vaø heä soá töông ñöông cuûa ñoàng ôû
150 KV laø 1.6, chieàu daøy theùp töông ñöông cuûa ñồng seõ laø 2.6"

9. Khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim SFD aûnh höôûng ñeán ñoä khoâng saéc neùt hình hoïc

10. Khoaûng caùch töø maët tröôùc maãu kieåm tra ñeán phim aûnh höôûng ñeán ñoä khoâng saéc neùt
hình hoïc

11. Thoâng thöôøng, lieàu chieáu X quang neân choïn trong khoaûng 300 - 1 000 mA.s

12. Thoâng thöôøng khi chuïp phim baïn neân coá gaéng ñaït ñoä töông phaûn cuûa phim caøng thaáp
caøng toát

13. Ñoä khoâng saéc neùt taêng khi taêng khoaûng caùch töø nguoàn ñeán phim SFD

14. Ñoà thò töông ñöông tieâu chuaån khi chuïp aûnh gamma luoân luoân duøng theùp laøm vaät lieäu
chuaån

15. Neáu duøng ñoà thò tính lieàu xaùc ñònh ñöôïc lieàu chieáu caàn thieát laø 645 mA.s vaø duøng doøng
toái ña cuûa maùy X quang laø 8mA, baïn phaûi ñaët thôøi gian chuïp laø 10.75 giaây

16. Ñoà thò tính lieàu maùy tia X khoâng thay ñoåi baát keå coù hay khoâng coù söû duïng giaáy chì

17. Boùng môø treân phim coù theå kieåm soaùt baèng caùch taêng hay giaûm ñieän theá maùy tia X tuyø
theo boùng môø ñoù laø aâm baûn hay döông baûn.

Trang số 104/126
BAØI 16: CAÙC KYÕ THUAÄT ÑAËC BIEÄT TRONG CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ

1. FLUOROSCOPY - LAØ QUAÙ TRÌNH KIEÅM TRA BIEÁN TIA X THAØNH AÙNH SAÙNG
THAÁY ÑÖÔÏC, TAÏO RA AÛNH CUÛA VAÄT KIEÅM TRA TREÂN MAØN HUYØNH QUANG

- MAØN HUYØNH QUANG COÙ TÍNH CHAÁT VAØ HOAÏT ÑOÄNG TÖÔNG TÖÏ VÔÙI
MAØN TAÊNG QUANG HUYØNH QUANG. SÔ ÑOÀ NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG
CUÛA FLUOROSCOPY ÑÖÔÏC MOÂ TAÛ NHÖ HÌNH VEÕ TREÂN, AÛNH VAÄT KIEÅM
TRA ÑÖÔÏC CHIEÁU LEÂN TREÂN MAØN HUYØNH QUANG VAØ NGÖÔØI KIEÅM
TRA QUAN SAÙT MAÃU TÖØ MAËT COØN LAÏI CUÛA MAØN HUYØNH QUANG. TUY
NHIEÂN, AÛNH CUÛA FLUOROSCOPY LAØ AÛNH DÖÔNG BAÛN, NGÖÔÏC LAÏI VÔÙI
PHIM X QUANG LAØ AÛNH AÂM BAÛN. ÑIEÀU NAØY COÙ NGHÓA LAØ AÛNH CAÙC
BAÁT LIEÂN TUÏC THÖÔØNG LAØ MAØU SAÙNG HÔN.

- ÖU ÑIEÅM CUÛA FLUOROSCOPY LAØ

o KIEÅM TRA NHANH HÔN
o KHOÂNG CAÀN HEÄ THOÁNG TRAÙNG RÖÛA PHIM
o ÑÔN GIAÛN VAØ REÛ TIEÀN
o COÙ THEÅ KIEÅM TRA CHI TIEÁT ÑANG CHUYEÅN ÑOÄNG, DO ÑOÙ COÙ THEÅ
QUAN SAÙT MAÃU KIEÅM TRA TÖØ NHIEÀU GOÙC ÑOÄ KHAÙC NHAU

Trang số 105/126
- NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA FLUOROSCOPY LAØ
o KHOÂNG COÙ HOÀ SÔ LÖU
o NGÖÔØI KIEÅM TRA PHAÛI TAÄP TRUNG LIEÂN TUÏC, DEÃ MEÄT MOÛI
o ÑOÄ NHAÏY THAÁP
o CHÆ DUØNG ÑEÅ KIEÅM TRA MAÃU COÙ CHIEÀU DAØY MOÛNG

- MOÄT SOÁ ÖÙNG DUÏNG THÖÏC TEÁ CUÛA FLUOROSCOPY NHÖ SAU

o KIEÅM TRA TREÂN DAÂY CHUYEÀN SAÛN XUAÁT : CHI TIEÁT KIEÅM TRA
CHAÏY TREÂN DAÂY CHUYEÀN NAÈM GIÖÕA MAÙY TIA X VAØ MAØN HUYØNH
QUANG. ÑEÅ BAÛO ÑAÛM AN TOAØN BÖÙC XAÏ CHO NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG, PHAÛI
COÙ HEÄ THOÁNG CHE CHAÉN TOÁT, DUØNG KÍNH CHÌ ÔÛ SAU MAØN HUYØNH
QUANG VAØ DUØNG HEÄ THOÁNG GÖÔNG QUAN SAÙT AÛNH GIAÙN TIEÁP

o FLUOROSCOPY DUØNG BOÄ KHUEÁCH ÑAÏI HÌNH AÛNH ÑEÅ GIAÛI QUYEÁT
NHÖÔÏC ÑIEÅM ÑOÄ SAÙNG CUÛA MAØN HUYØNH QUANG TRONG
FLUOROSCOPY. OÁNG TIA SEÕ CHUYEÅN HÌNH AÛNH TREÂN MAØN HUYØNH
QUANG SANG ELECTRON, SAU ÑOÙ CHUØM ELECTRON ÑÖÔÏC HOÄI TUÏ

Trang số 106/126
 TREÂN MAØN NHOÛ HÔN ÑEÅ QUAN SAÙT TRÖÏC TIEÁP HAY CHIEÁU LEÂN TV
MONITOR

2. XERORADIOGRAPHY : LAØ PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ KHOÂ DUØNG
HEÄ THOÁNG TÓNH ÑIEÄN ÑEÅ TAÏO RA BAÛN SAO CUÛA HÌNH AÛNH VAÄT KIEÅM
TRA.

LUÙC NAØY, PHIM ÑÖÔÏC THAY BAÈNG MOÂT TAÁM NHOÂM MOÛNG COÙ PHUÛ
SELENIUM ÔÛ 1 MAËT.

Trang số 107/126
 SELENIUM SAU KHI ÑÖÔÏC NAÏP ÑIEÄN SEÕ MANG ÑIEÄN TÍCH TÓNH ÑIEÄN
NHAÏY VÔÙI AÙNH SAÙNG.

ÔÛ TRONG TOÁI, SELENIUM SEÕ GIÖÕ ÑÖÔÏC ÑIEÄN TÍCH. KHI ÑEM RA AÙNH
SAÙNG HAY BÒ TIA X TAÙC DUÏNG, ÑIEÄN TÍCH TREÂN BÒ PHAÂN HUÛY. KEÁT QUAÛ
TAÏO RA HÌNH AÛNH KHOÂNG THAÁY ÑÖÔÏC CUÛA CAÙC ÑIEÄN TÍCH TÓNH ÑIEÄN
TREÂN

SAU KHI ÑÖÔÏC RAÉC LEÂN 1 LOAÏI BOÄT ÑAËC BIEÄT, CAÙC ÑIEÄN TÍCH TÓNH ÑIEÄN
SEÕ HUÙT VAØ GIÖÕ COÁ ÑÒNH BOÄT TREÂN TAÁM SELENIUM TAÏO THAØNH AÛNH CUÛA
VAÄT KIEÅM TRA.

CUOÁI CUØNG, DUØNG BAÊNG KEO TRONG LAÁY AÛNH VAÄT KIEÅM TRA RA

SELENIUM TAÏO THAØNH BAÙO CAÙO LÖU VAØ TAÁM SELENIUM ÑÖÔÏC NAÏP
ÑIEÄN ÑEÅ TAÙI SÖÛ DUÏNG

3. STEREORADIOGRAPHY : LAØ PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ TAÏO

NEÂN HIEÄU ÖÙNG AÛNH NOÅI 3 CHIEÀU
KHI CHUÏP PHIM PHAÛI CHUÏP 2 LAÀN ÔÛ 2 VÒ TRÍ NGUOÀN CAÙCH NHAU 1 ÑOAÏN
BAÈNG KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA 2 MAÉT TAÏO RA 2 PHIM KHAÙC NHAU
KHI GIAÛI ÑOAÙN, PHIM ÑÖÔÏC GAÙ ÑAËT TREÂN HEÄ THOÁNG KÍNH NHÖ HÌNH VEÕ
ÑEÅ TAÙI TAÏO HÌNH AÛNH COÙ HIEÄU ÖÙNG AÛNH NOÅI 3 CHIEÀU

Trang số 108/126
4. FLASHRADIOGRAPHY : LAØ PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ PHAÙT RA
NAÊNG LUÔÏNG RAÁT LÔÙN TRONG 1 THÔØI GIAN RAÁT NGAÉN, THÖÔØNG DUØNG
ÑEÅ CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ CHI TIEÁT ÑANG CHUYEÅN ÑOÄNG

5. DOUBLE EXPOSURE ( PARALLAX ) KYÕ THUAÄT CHUÏP 2 LAÀN TREÂN CUØNG 1

PHIM ( CHUÏP SONG SONG ) ÑÖÔÏC DUØNG ÑEÅ XAÙC ÑÒNH CHIEÀU SAÂU CUÛA
BAÁT LIEÂN TUÏC TRONG MAÃU KIEÅM TRA

KYÕ THUAÄT NAØY TÖÔNG TÖÏ NHÖ STEREORADIOGRAPHY NHÖNG COÙ ÑOÄ
CHÍNH XAÙC CAO HÔN DO COÙ THEÅ DUØNG ÑEÅ ÑEÅ ÑO ÑAÏC THAY VÌ CHÆ NHÌN
BAÈNG MAÉT

Trang số 109/126
PHIM ÑÖÔÏC CHUÏP 2 LAÀN SAU KHI DI CHUYEÅN NGUOÀN 1 KHOAÛNG ÑAÕ ÑÒNH

CHÖÕ CHÌ ÑÖÔÏC GAÉN VAØO MAËT TRÖÔÙC VAØ MAËT SAU MAÃU KIEÅM TRA. SAU KHI
TRAÙNG RÖÛA MOÃI CHÖÕ CHÌ TAÏO THAØNH 2 AÛNH GAÀN NHAU, TRONG ÑOÙ AÛNH
CHÖÕ GAÉN ÔÛ MAËT TRÖÔÙC MAÃU KIEÅM TRA SEÕ DI CHUYEÅN NHIEÀU HÔN

TÖÔNG TÖÏ, BAÁT LIEÂN TUÏC CUÕNG TAÏO THAØNH 2 AÛNH CAÙCH NHAU 1 ÑOAÏN .
BAÈNG CAÙC PHEÙP TÍNH TAM GIAÙC ÑOÀNG DAÏNG COÙ THEÅ TÍNH ÑÖÔÏC CHIEÀU
SAÂU BAÁT LIEÂN TUÏC

PHÖÔNG PHAÙP NAØY CHÆ COÙ KHAÛ NAÊNG XAÙC ÑÒNH ÑOÄ SAÂU BAÁT LIEÂN TUÏC SAU
KHI ÑAÕ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC BAÁT LIEÂN TUÏC BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP CHUÏP AÛNH
PHOÙNG XAÏ THOÂNG THÖÔØNG PHÖÔNG PHAÙP NAØY ÍT ÑÖÔÏC DUØNG VÌ HIEÄN
NAY COÙ THEÅ THÖÏC HIEÄN COÂNG VIEÄC TÖÔNG TÖÏ BAÈNG SIEÂU AÂM ÑÔN GIAÛN
HÔN RAÁT NHIEÀU.

6. IN-MOTIONRADIOGRAPHY DUØNG ÑEÅ KIEÅM TRA CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ CHI
TIEÁT ÑANG CHUYEÅN ÑOÄNG. COÙ NHIEÀU KYÕ THUAÄT KIEÅM TRA NHÖNG
THOÂNG THÖÔØNG NHAÁT LAØ GIÖÕ TÖÔNG QUAN PHIM VAØ MAÃU KIEÅM TRA
KHOÂNG THAY ÑOÅI.

Trang số 110/126
 OÂN TAÄP BAØI 16

1. Stereoradiography caàn phaûi söû duïng 2 loa ñeå coù theå nhaän bieát ñöôïc chieàu saâu caàn
thieát.

2. Treân maøn huyønh quang, caùc khuyeát taät nhö roã seõ taïo thaønh chaám traéng treân maøn.

3. Maøn huyønh quang seõ taïo ra hình aûnh toát nhaát khi duøng vôùi ñieän theá cao nhaát vì ñieän
theá cao seõ taïo ñoä töông phaûn toát hôn.

4. Fluoroscopy coù ñoä nhaïy cao hôn phöông phaùp chuïp aûnh phoùng xaï thoâng thöôøng

5. Xeroradiography duøng oáng kính ghi hình ñaëc bieät ñeå ghi hình aûnh vaät kieåm tra vaø
phoùng ñaïi ra treân TV monitor

6. Kyõ thuaät stereoradiography cho pheùp öôùc löôïng chieàu saâu baát lieân tuïc döôùi beà maët
maãu kieåm tra

7. Kyõ thuaät chuïp song song cho pheùp öôùc löôïng chieàu saâu baát lieân tuïc döôùi beà maët maãu
kieåm tra

8. Stereoradiography vaø flashradiography laø 2 teân khaùc nhau cuûa cuøng 1 phöông phaùp
kieåm tra

9. In-motion radiography laø kyõ thuaät di chuyeån phim chaäm ngay sau maãu kieåm tra ñeå coù
theå duy trì ñöôïc vieäc chieáu xaï lieân tuïc cho nhöõng maãu töông ñoái daøi

10. Trong kyõ thuaät chuïp song song caàn phaûi ñaët chöõ chì ôû maët tröôùc vaø maët sau maãu kieåm
tra ñeå coù theå öôùc löôïng ñoä saâu cuûa baát lieân tuïc döôùi beà maët maãu kieåm tra

Trang số 111/126
BAØI 17: KHUYEÁT TAÄT HOÏC

1. BAÁT LIEÂN TUÏC VAØ KHUYEÁT TAÄT :

- TAÁT CAÛ CAÙC CHÆ THÒ MAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KIEÅM TRA KHOÂNG PHAÙ
HUÛY PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC GOÏI CHUNG LAØ CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC. BAÁT LIEÂN
TUÏC CHÆ LAØ NHÖÕNG CHOÃ BAÁT THÖÔØNG CUÛA VAÄT LIEÄU KIEÅM TRA

- NHÖÕNG BAÁT LIEÂN TUÏC COÙ TÍNH CHAÁT NGUY HIEÅM, COÙ THEÅ AÛNH
HÖÔÛNG ÑEÁN TÍNH NAÊNG SÖÛ DUÏNG CUÛA VAÄT LIEÄU ÑÖÔÏC GOÏI LAØ
KHUYEÁT TAÄT. DO ÑOÙ, KHUYEÁT TAÄT PHAÛI ÑI KEØM VÔÙI TIEÂU CHUAÅN HAY
YEÂU CAÀU KYÕ THUAÄT CUÛA SAÛN PHAÅM

- MOÏI KHUYEÁT TAÄT ÑEÀU LAØ BAÁT LIEÂN TUÏC NHÖNG MOÄT BAÁT LIEÂN TUÏC
BAÁT KYØ CHÖA CHAÉC LAØ KHUYEÁT TAÄT.

2. PHAÂN LOAÏI BAÁT LIEÂN TUÏC :

- BAÁT LIEÂN TUÏC CÔ BAÛN ÑÖÔÏC CHIA LAØM 3 NHOÙM :

o BAÁT LIEÂN TUÏC NGUYEÂN THUÛY ÑÖÔÏC TAÏO THAØNH KHI KIM LOAÏI
ÑANG NOÙNG CHAÛY
BAÁT LIEÂN TUÏC NGUYEÂN THUÛY CUÛA VAÄT REØN CAÙN LAØ CAÙC BAÁT LIEÂN
TUÏC TAÏO THAØNH KHI CHEÁ TAÏO CAÙC PHOÂI ÑUÙC BAN ÑAÀU TRÖÔÙC
NGUYEÂN COÂNG CAÙN ÑAÀU TIEÂN
BAÁT LIEÂN TUÏC NGUYEÂN THUÛY CUÛA VAÄT ÑUÙC LAØ CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC
TRONG QUAÙ TRÌNH NAÁU CHAÛY, ÑUÙC VAØ ÑOÂNG RAÉN CUÛA VAÄT ÑUÙC,
THÖÔØNG DO CAÙC SAI SOÙT KHI ROÙT, RAÕNH DAÃN, NHIEÄT ÑOÄ ROÙT, KHÍ
HOAØ TAN .v.v.

o BAÁT LIEÂN TUÏC CHEÁ TAÏO DO CAÙC QUAÙ TRÌNH GIA COÂNG TAÏO RA
NHÖ GIA COÂNG CÔ KHÍ, REØN, CAÙN, ÑUØN EÙP, HAØN, XÖÛ LYÙ NHIEÄT, MAÏ

Trang số 112/126
 o BAÁT LIEÂN TUÏC DO SÖÛ DUÏNG DO ÑIEÀU KIEÄN LAØM VIEÄC CUÛA CHI TIEÁT
TAÏO RA NHÖ ÖÙNG SUAÁT, AÊN MOØN, MOÛI VAØ GÆ.

TRONG QUAÙ TRÌNH GIA COÂNG, NHIEÀU BAÁT LIEÂN TUÏC ÔÛ BEÂN TRONG VAÄT
LIEÄU SEÕ LOÄ RA NGOAØI GAÂY AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TÍNH NAÊNG SÖÛ DUÏNG CUÛA CHI
TIEÁT

- NGOAØI RA COÙ THEÅ PHAÂN LOAÏI BAÁT LIEÂN TUÏC THEO PHÖÔNG PHAÙP GIA
COÂNG : ÑUÙC, REØN, CAÙN, HAØN .v.v.

3. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT ÑUÙC

3.1 BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT ÑUÙC

TRONG PHOÂI ÑUÙC BAN ÑAÀU

- TAÏP CHAÁT PHI KIM LOAÏI NHÖ XÆ,

OXYT, SULPHIDE TRONG PHOÂI BAN ÑAÀU

- ROÃ KHÍ DO CAÙC KHÍ KHOÂNG TAN TRONG KHI KIM LOAÏI NOÙNG CHAÛY
NOÅI LEÂN NHÖNG KHOÂNG THOAÙT RA KHOÛI KIM LOAÏI ÑÖÔÏC

- ROÃ HÌNH OÁNG / PIPE NAÈM ÔÛ TAÂM VAÄT ÑUÙC DO SÖÏ CO NGOÙT CUÕA VAÄT
ÑUÙC KHI ÑOÂNG RAÉN TAÏO THAØNH

3.2 BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT ÑUÙC TRONG VAÄT ÑUÙC

- NÖÙT NGUOÄI / COLD SHUT DO KIM LOAÏI NOÙNG CHAÛY ÑÖÔÏC ÑOÅ LEÂN
TREÂN PHAÀN KIM LOAÏI ÑAÕ ÑOÂNG RAÉN

Trang số 113/126
- NÖÙT NOÙNG ( NÖÙT DO CO NGOÙT ) DO SÖÏ CO NGOÙT KHOÂNG ÑEÀU GIÖÕA
CAÙC PHAÀN COÙ MAËT CAÉT NGANG KHAÙC NHAU CUÛA VAÄT ÑUÙC

- LOÃ TROÁNG DO CO NGOÙT / SHRINKAGE CAVITY DO THIEÁU HAY ÑAÄU

NGOÙT KHOÂNG ÑUÛ ÑEÅ ÑIEÀN ÑAÀY BOÅ SUNG KHI VAÄT ÑUÙC CO NGOÙT TAÏO
THAØNH CHOÃ TROÁNG, TÖÔNG TÖÏ NHÖ ROÃ HÌNH OÁNG

Trang số 114/126
 - ROÃ TEÁ VI / MICROSHRINKAGE THÖÔØNG LAØ VOÂ SOÁ CAÙC BOÏT NHOÛ DÖÔÙI
BEÀ MAËT ÔÛ CAÙC RAÕNH DAÃN CUÛA VAÄT ÑUÙC HOAËC ÔÛ PHAÀN VAÄT ÑUÙC COÙ
MAËT CAÉT NGANG NHOÛ LAØM VIEÄC TÖÔNG TÖÏ NHÖ RAÕNH DAÃN, NGHÓA
LAØ KHI ROÙT, KIM LOAÏI LOÛNG CHAÛY TÖØ CHOÃ COÙ MAËT CAÉT NGANG NHOÛ
SANG PHAÀN COÙ MAËT CAÉT LÔÙN HÔN.

- ROÃ KHÍ BEÀ MAËT / BLOW HOLE DO CAÙC KHÍ TRONG KHUOÂN TAÏO RA,
ÑAËC BIEÄT TRONG KHUOÂN CAÙT, NÖÔÙC TRONG CAÙT BÒ HOAÙ HÔI TAÏO
THAØNH

- ROÃ KHÍ / POROSITY DO KHÍ NOÅI LEÂN KHOÂNG KÒP BÒ KEÏT LAÏI TRONG
VAÄT ÑUÙC, THÖÔØNG NAÈM NGAY DÖÔÙI BEÀ MAËT, DO KEÁT CAÁU KHUOÂN
ÑUÙC QUYEÁT ÑÒNH

4. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT CAÙN :

- CAÙC PHOÂI ÑUÙC BAN ÑAÀU SEÕ ÑÖÔÏC CAÙC THAØNH PHOÂI CAÙN TAÁM / SLAB,
PHOÂI CAÙN THANH TROØN / BILLET HOAËC PHOÂI CAÙN THANH MAËT CAÉT

Trang số 115/126
 KHOÂNG TROØN / BLOOM

- CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC CAÙN TRONG THEÙP TAÁM THÖÔØNG LAØ TAÙCH LÔÙP /
LAMINATION DO XÆ, ROÃ HÌNH OÁNG HAY ROÃ KHÍ BÒ CAÙN DEÏT ÔÛ NHIEÄT
ÑOÄ KHOÂNG ÑUÛ TAÏO THAØNH

- CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC CAÙN TÖÔNG TÖÏ TRONG THEÙP THANH ÑÖÔÏC GOÏI LAØ
STRINGER

5. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT HAØN

Trang số 116/126
Trang số 117/126
6. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT GIA COÂNG CÔ KHÍ

- NÖÙT MAØI / GRIDING CRACK THÖÔØNG NAÈM VUOÂNG GOÙC VÔÙI HÖÔÙNG
MAØI, DO NHIEÄT CUÏC BOÄ SINH RA KHI MAØI TAÏO THAØNH

- NÖÙT DO NHIEÄT LUYEÄN / HEAT TREATING CRACK DO QUAÙ TRÌNH GIA

NHIEÄT HAY LAØM NGUOÄI KHOÂNG PHUØ HÔÏP TAÏO THAØNH, THÖÔØNG XUAÁT
HIEÄN ÔÛ NHÖÕNG VÒ TRÍ TAÄP TRUNG ÖÙNG SUAÁT NHÖ NHÖÕNG CHOÃ COÙ
MAËT CAÉT NGANG THAY ÑOÅI, CAÙC GOÙC SAÉC

7. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT REØN

- REØN LAØ QUAÙ TRÌNH TAÏO HÌNH CHI TIEÁT BAÈNG ÑAÙNH BUÙA HAY EÙP VÔÙI
KIM LOAÏI VAÄT REØN THÖÔØNG ÔÛ NHIEÄT ÑOÄ CAO. VAÄT REØN THÖÔØNG COÙ
ÑOÄ BEÀN CAO DO COÙ SÖÏ THAY ÑOÅI HÌNH DAÙNG HAÏT TINH THEÅ KIM
LOAÏI.

- VEÁT XEÁP DO REØN / FORGING LAP DO VEÁT GAÁP TREÂN BEÀ MAËT KIM LOAÏI
GAÂY RA, THÖÔØNG DO COÙ MOÄT PHAÀN KIM LOAÏI BÒ EÙP VAØO KHOAÛNG GIÖÕA 2
KHUOÂN

Trang số 118/126
 VEÁT CHAÙY DO REØN / FORGING BURST DO REØN ÔÛ NHIEÄT ÑOÄ KHOÂNG PHUØ
HÔÏP, COÙ THEÅ ÔÛ BEÂN TRONG HAY MÔÛ MIEÄNG RA MAËT NGOAØI

8. BAÁT LIEÂN TUÏC / KHUYEÁT TAÄT DO SÖÛ DUÏNG

- LOAÏI BAÁT LIEÂN TUÏC NGUY HIEÅM NHAÁT VAØ KHOÙ NHAÄN BIEÁT NHAÁT LAØ
MOÛI, CAÀN PHAÛI ÑAËC BIEÄT CHUÙ YÙ KHI KIEÅM TRA VAÄT LIEÄU ÑAÕ QUA SÖÛ
DUÏNG

- BAÁT LIEÂN TUÏC MOÛI THÖÔØNG ÔÛ NGAY TREÂN BEÁ MAËT VAÄT LIEÄU, XUAÁT
PHAÙT TÖØ NHÖÕNG VÒ TRÍ TAÄP TRUNG ÖÙNG SUAÁT.

- NÖÙT MOÛI CHÆ XAÛY RA ÔÛ CHI TIEÁT ÑAÕ QUA SÖÛ DUÏNG, THÖÔØNG COÙ
NGUOÀN GOÁC TÖØ CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC ROÃ, XÆ .v.v. TRONG CHI TIEÁT LAØM
VIEÄC ÔÛ ÖÙNG SUAÁT CAO

Trang số 119/126
 OÂN TAÄP BAØI 17

1. Baát lieân tuïc nguyeân thuûy thöôøng laø nhöõng baát lieân tuïc ñöôïc taïo thaønh khi kim loaïi ôû
traïng thaùi noùng chaûy

2. Nhoùm baát lieân tuïc trong ñoù coù moûi thöôøng ñöôïc xem laø nguy hieåm vaø ñöôïc xeáp vaøo
nhoùm baát lieân tuïc gia coâng

3. Baát lieân tuïc vaø khuyeát taät laø 2 thuaät ngöõ khaùc nhau nhöng coù yù nghóa nhö nhau trong
kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï

4. Naém ñöôïc lòch söû cuûa chi tieát kieåm tra laø raát quan troïng trong vieäc choïn phöông phaùp
kieåm tra vaø loaïi baát lieân tuïc caàn phaûi tìm khi kieåm tra

5. Ñeå kieåm tra roã teá vi cuûa vaät ñuùc neân choïn phöông phaùp chuïp aûnh phoùng xaï

6. Roã trong phoâi caùn coù theå taïo thaønh taùch lôùp khi kim loaïi ñöôïc caùc thaønh taám

7. Khi caùn phoâi thaønh thanh kim loaïi, caùc taïp chaát phi kim loaïi coù theå bò caùn taïo thaønh
baát lieân tuïc daøi vaø maûnh hôn goïi laø Stringer

8. Stringer vaø taùch lôùp coù theå toàn taïi treân saûn phaåm hoaøn thieän do taïp chaát phi kim loaïi
trong phoâi ñuùc ban ñaàu

9. Nöùt noùng vaø nöùt do co ngoùt thöôøng do kim loaïi phoâi ñuùc ban ñaàu bò laøm nguoäi quaù
nhanh

10. Roã khí do caùc khí trong kim loaïi noùng chaûy bò keït laïi trong quaù trình ñoâng raén

11. Veát xeáp / lap vaø chaùy / burst laø 2 thí duï cuûa baát lieân tuïc gia coâng

12. Phöông phaùp kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï raát coù hieäu quaû khi kieåm tra ngaäm xæ trong
moái haøn

13. ÖÙng suaát do quaù nhieät cuïc boä beà maët kim loaïi laø nguyeân nhaân gaây nöùt do maøi.

14. Do kim loaïi khi nguoäi choaùn choã nhieàu hôn khi noùng, nöùt noùng laø nguy cô thoâng
thöôøng trong quaù trình ñuùc

15. Haøn khoâng thaáu vaø haøn khoâng ngaáu laø 2 teân goïi khaùc nhau cuûa moät loaïi khuyeát taät
haøn

16. Haøn khoâng ngaáu giöõa caùc lôùp haøn luoân luoân coù theå phaùt hieän ñöôïc baèng phöông
phaùp chuïp aûnh phoùng xaï

Trang số 120/126
BAØI 18 : KYÕ THUAÄT CHUÏP AÛNH PHOÙNG XAÏ MOÁI HAØN
1. MOÁI HAØN GIAÙP MEÙP

2. MOÁI HAØN GOÙC

- MOÁI HAØN CHÖÕ T

- MOÁI HAØN GOÙC

3. MOÁI HAØN BOÀN CHÖÙA KÍN ( KHOÂNG COÙ CÖÛA NGÖÔØI CHUI )

Trang số 121/126
4. MOÁI HAØN COÙ CHIEÀU DAØY THAY ÑOÅI :

- ÑAËT NHIEÀU CASSETTE CHÖÙA ÑUÛ PHIM VAØ TAÊNG QUANG CUØNG MOÄT
LUÙC. PHIM DÖÔÙI CUØNG ÑÖÔÏC ÑAËT SAU NHIEÀU MAØN CHÌ COÙ TAÙC DUÏNG
TÖÔNG TÖÏ NHÖ BOÄ LOÏC FILTER. KEÁT QUAÛ COÙ THEÅ LAØM TAÊNG DAÛI
CHIEÀU DAØY CUÛA PHIM ( LATITUDE )

- NEÁU CAÀN COÙ THEÅ DUØNG NHIEÀU PHIM COÙ TOÁC ÑOÄ KHAÙC NHAU

Trang số 122/126
5. MOÁI HAØN BOÀN CHÖÙA HÌNH CAÀU

Trang số 123/126
6. MOÁI HAØN BOÀN CHÖÙA HÌNH TRUÏ LÔÙN

7. CHUÏP TOAØN CAÛNH NHIEÀU CHI TIEÁT TÖÔNG TÖÏ

Trang số 124/126
8. ÑÒNH HÖÔÙNG CUÛA KHUYEÁT TAÄT

- THOÂNG THÖÔØNG, BAÁT LIEÂN TUÏC TAÏO RA CHEÂNH LEÄCH CHIEÀU DAØY
NHOÛ HÔN 2% CHIEÀU DAØY TOAØN BOÄ SEÕ KHOÙ PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC TREÂN
PHIM PHOÙNG XAÏ. DO ÑOÙ, CAÙC BAÁT LIEÂN TUÏC NHÖ NÖÙT SEÕ KHOÙ PHAÙT
HIEÄN ÑÖÔÏC TREÂN PHIM

- TREÂN HÌNH VEÕ DÖÔÙI ÑAÂY, HÌNH BEÂN TRAÙI SEÕ KHOÂNG PHUØ HÔÏP ÑEÅ
PHAÙT HIEÄN ÑÖÔÏC BAÁT LIEÂN TUÏC.

- ÑEÅ BAÛO ÑAÛM KIEÅM TRA TOAØN BOÄ MAÃU NEÂN KIEÅM TRA CHUÏP AÛNH
PHOÙNG XAÏ THEO NHIEÀU HÖÔÙNG KHAÙC NHAU

Trang số 125/126
 OÂN TAÄP BAØI 18

1. Thoâng thöôøng, moái haøn goùc luoân luoân phaûi kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï theo phöông
nghieâng 45o ñeå coù theå xuyeân thaáu nhieàu nhaát vaøo trong kim loaïi cô baûn döôùi moái haøn

2. Moái haøn giaùp mí chöõ V phaûi chuïp theo phöông 90o ñeå coù theå baûo ñaûm kieåm tra ñaùnh
giaù toát nhaát maët ngaáu cuûa moái haøn

3. Khi kieåm tra phoùng xaï oáng hay boàn chöùa qua 2 thaønh, ñieàu quan troïng laø aûnh cuûa phaàn
moái haøn gaàn nguoàn phaûi choàng leân aûnh cuûa phaàn moái haøn ôû saùt phim

4. Kyõ thuaät chuïp aûnh toaøn caûnh goàm moät loaït laàn chuïp rieâng reõ ñeå khi keát thuùc seõ bieåu
thò ñöôïc toaøn boä moái haøn voøng

5. Khi kieåm tra chuïp aûnh phoùng xaï qua 2 thaønh, aûnh cuûa ñoaïn moái haøn gaàn nguoàn seõ " bò
chaùy " neáu ôû gaàn saùt vôùi nguoàn hay oáng tia

6. Vieäc ñaët thaúng haøng oáng tia vaø baát lieân tuïc nghi ngôø laø khoâng caàn thieát vì neáu phim
khoâng bieåu thò ñöôïc moïi khuyeát taät nhoû hôn 2% chieàu daøy thì chi tieát kieåm tra coi nhö
coù theå ñöa vaøo söû duïng an toaøn

7. Moät kyõ thuaät vieân chuïp aûnh phoùng xaï baäc 1 thöôøng laø ngöôøi quyeát ñònh söû duïng kyõ
thuaät chuïp aûnh phoùng xaï naøo cho saûn phaåm caàn phaûi kieåm tra.

Trang số 126/126