‫‪-‬ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ و دﻗﻴﻘﺘﺮ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬

‫اﺑﺘﺪاﻳﻲ از ﻣﺨﺰن و ﺧﻮاص آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ‪:‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳـﻴﺎﻻت آن ﻣـﻮﺛﺮ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻧـﻮاع ﺳـﻨﮓ ﻣﺨـﺰن‪،‬‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ‪ ،‬ﺗﺮاواﻳﻲ‪ ،‬اﺷﺒﺎع‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪،‬دﻣﺎ‪ ،‬و وﺟﻮد ﺳﻴﺎﻻت ﺧﻮرﻧﺪه ﻣﺨﺰن ﻫﻤـﻪ ﺟـﺰء ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﻣﺨـﺰن‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﻮاع ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ‪:‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﺨﺰن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ً◌ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻧﻮع رﺳﻮﺑﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ‪ :‬ﻣﺜﻞ ﻣﺎﺳﻪ ﺳﻨﮓ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ‪ :‬ﺳﻨﮓ آﻫﻚ و دوﻟﻮﻣﻴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪: Porosity‬‬
‫‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﺳﻨﮓ را ﺗﺨﻠﺨﻞ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ درﺻﺪي از ﺳﻨﮓ داراي ﺳﻴﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﻦ ‪ 10-30 %‬ﺑﺮاي ﻣﺨﺎزن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻠﺨﻞ اوﻟﻴﻪ‪:‬‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ اوﻟﻴﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﻀﺎي ﻫﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪاي ﺷـﻜﻞ ﮔﻴـﺮي ﺳـﻨﮓ در آن ﻧﻬﻔﺘـﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪:‬‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺜـﻞ ﻓﺸـﺎر ﻫـﺎي زﻣـﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن و دوﻟﻮﻣﻴﺘﻲ ﺷﺪن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺸﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﺠﺎد ‪ Fracture‬ﻛﻨﺪ‪.‬از ﻃﺮﻓـﻲ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫آب ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻴﻦ ذرات ﺳﻨﮓ و اﻳﺠﺎد ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮاواﻳﻲ )‪:(Permeability‬ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ و ﻣﻴﺰان ﻋﺒـﻮر ﺳـﻴﺎﻻت را از درون ﺳـﻨﮕﻬﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و واﺣﺪ آن دارﺳﻲ و ﻣﻴﻠﻲ دارﺳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪KA‬‬ ‫‪∆Φ‬‬ ‫‪h1 - h‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪K‬‬
‫= ‪Q‬‬ ‫×‬ ‫‪or‬‬ ‫‪Q = CA‬‬ ‫= ‪,C‬‬
‫‪µ‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪µ‬‬
‫‪cm 3‬‬
‫‪Q :‬‬
‫‪sec‬‬
‫‪K : Darcy‬‬
‫‪µ : Centipose‬‬
‫‪Φ : atm‬‬
‫‪L : cm‬‬

‫‪ρ × g × h‬‬
‫‪Φ = P +‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪1.013 × 10‬‬

‫‪cm‬‬
‫‪g :‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪sec‬‬
‫‪h : cm‬‬
‫‪gr‬‬
‫‪ρ :‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪cm‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي ﻧﻔﺖ ده داراي ﺗﺮاواﻳﻲ ‪ 0.1‬ﺗﺎ ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲ دارﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻫﻤﭽﻮن‬
‫‪ Fracture‬و دوﻟﻮﻣﻴﺘﻲ ﺷﺪن و ﭘﻮﻛﻲ ﺳﻨﮓ و ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ ﺑﺮ ﺗﺮاواﻳﻲ ﻣﻮﺛﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺷﺒﺎع )‪: (Saturation‬‬
‫ﻣﻘﺪار و ﻧﻮع ﺳﻴﺎل ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺨﺰن ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔـﻲ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﻚ ﻣﺨـﺰن دارد اﺷـﺒﺎع ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺳﻴﺎﻻﺗﻲ و ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻘﺪاري در ﻣﺨﺰن وﺟﻮد دارد ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺨﺰن اﻳـﺪه ال اﺷـﺒﺎع آب‬
‫‪ Sw = 60%‬و اﺷﺒﺎع ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮر ‪ 40 %‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Volume of Water‬‬
‫= ‪SW‬‬
‫‪Pore Volume‬‬

‫‪Volume of Oil‬‬
‫= ‪S Oil‬‬
‫‪Pore Volume‬‬

‫‪Volume of Gas‬‬
‫= ‪S Gas‬‬
‫‪Pore Volume‬‬

‫‪S 0 + S W + S Gas = 1‬‬

‫‪2‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺷﺒﺎع آب‪ ،‬ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﻻت دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﺮاﻧﺮوي آب از ﻧﻔﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻴﻠﻲ آزاداﻧﻪ ﺗﺮ از ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج ﺳﻨﮓ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻟﺬا ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺨﺎزن ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ آب ﺑﺒﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ Sg .‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ‪ Sg‬ﻣﺨﺰﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ آن ﻣﺨﺰن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد ﭼﻮن ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻤﻚ زﻳﺎدي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﻲ روﻳﻪ از ﻳـﻚ ﻣﺨـﺰن ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺧﺮوج ﺳﺮﻳﻊ ﮔﺎز آن ﻣﺨﺰن و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﻔﺖ در ﻣﺨﺰن ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻟـﺬا ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﻚ ﻣﺨـﺰن ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻛﺎﻫﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ روي ﭼﺎﻫﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﺎﻣﻼ ً◌ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺸﻮد‪.‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي دﻗﻴﻖ اﺷﺒﺎع ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻳﻚ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ﻣﺨﺰن ‪: Reservoir Pressure and Temperature‬‬
‫ﻓﺸﺎر و دﻣﺎ اﺛﺮات ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺎﻻت ﻣﺨﺰن ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻫﻴـﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫـﺎي‬
‫ﺳﺒﻚ ﻣﺜﻞ ﺑﻮﺗﺎن و ﭘﺮوﭘﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ً◌ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر زﻳﺎد و دﻣﺎي ﻛﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻮده و ﺑﻪ اﻧﺮژي راﻧـﺶ ﻣﺨـﺰن‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ در اﺛﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺰن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ اﻳﻦ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺷـﺪه‬
‫و ﺑﻪ راﻧﺪه ﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش ﺗﻮﻟﻴﺪ داﻧﺴﺘﻦ اﺷﺒﺎع‪ ،‬ﻓﺸﺎر و‬
‫دﻣﺎي ﻣﺨﺰن اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻴﺎﻻت ﺧﻮرﻧﺪه ﻣﺨﺰن ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﻻت ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آب و ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺎوي ﺗﺮﻛﺒﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺧـﻮردﮔﻲ در‬
‫اﺟﺰاء ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﮔﺎز ‪ H 2 S‬در ﭼﺎﻫﻬﺎي ﺗﺮش ) ‪ ( Sour Well‬و ‪ CO 2‬در ﭼﺎﻫﻬﺎي ) ‪Sweet‬‬
‫‪ (Well‬در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎ آب ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ و اﺳﻴﺪ ﻛﺮﺑﻨﻴﻚ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ اﻳـﻦ ﮔﺎزﻫـﺎ در ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺨﺰن ) دﻣﺎ ﻓﺸﺎر و ﻣﺨﺰن ( ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﻠﻮل و ﻛﺎﻣﻼ ً◌ﺑﻲ ﺧﻄﺮ در ﻣﺨﺰن وﺟﻮد دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر و دﻣﺎ در ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺼﻮرت ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل در آﻣﺪه و ﺑﺎ اب ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و اﻳﺠﺎد ﺧﻮردﮔﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ‪ PKR‬ﻋﻤﻘﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﻴﺎﻻت ﺧﻮرﻧـﺪه ﻣﻮﺟـﻮد در‬
‫ﻣﺨﺰن ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺧﺬ اﻃﻼﻋﺎت از ﭼﺎه و ﻣﺨﺰن ‪:‬‬
‫‪ -‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎزﻧﺪ ‪Formation Evaluation‬‬
‫‪ -‬ﻟﺮزه ﻧﮕﺎري ‪Seismic Survey‬‬
‫‪ -‬ﮔﺰارش ﭼﺎﻫﻬﺎي ﻣﺠﺎور ‪Near By Wells Record‬‬
‫‪ -‬ﻧﻤﻮدار ﺣﻔﺎر ‪Driller Log‬‬
‫‪ -‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﮔﻞ ‪Mud Log‬‬
‫‪ -‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ‪Core Sample‬‬
‫‪ -‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺳﻴﻢ راﻧﻲ ‪Wire Line Well Logs‬‬
‫‪-‬ﻻﻳﻪ آزﻣﺎﻳﻲ ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎزﻧﺪ ‪Well Test or Formation Test‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه‪:(Well Completion) :‬‬
‫روﺷﻬﺎي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت و ﺳﻠﻴﻘﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫در ﻫﺮ ﭼﺎﻫﻲ اﻳﺪه و ﻃﺮز ﻛﺎر اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻫﺮ ﭼﺎه ﭘﻴﺶ از آﻏﺎز ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻔﺎري آن ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﺗﺎ ﻓﺮارﺳﻴﺪن ﺗﻜﻤﻴﻞ و ﺣﺘﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫ﭘﺲ از آن و در ﻫﻨﮕﺎم در ﺳﺮوﻳﺲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﺎه اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﺟﺮا ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻳﺎد ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎزد‪.‬ﭘﺲ در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه دو ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺛﺮ و درﺳﺖ ﺳﻴﺎﻻت ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺎ آﻳﻨﺪه ﻧﮕﺮي در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻫﺎي آﺗﻲ‪ ،‬در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭼﺎه‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ‪:Well Completion Design‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻘﻲ از وﺿﻌﻴﺖ دروﻧﻲ ﭼﺎه ﺑﻪ ﻣـﺎ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ و اﻳـﺪه ﻻزم ﺟﻬـﺖ‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪ درﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ‪،‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮه وري‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﺮ ﭼﺎه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮات ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳـﻚ‬
‫ﭼﺎه ﻣﺴﺎﺋﻞ ذﻳﻞ را ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻴﻘﺎ ً◌ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داد ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻳﻦ روش ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺮاي ﭼﺎه‬
‫‪ -‬ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﺎه‬
‫‪ -‬اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ آوردن ﺳﻴﺎل‬
‫‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرت ﺑﻬﺮه دﻫﻲ ﭼﺎه‬
‫‪ -‬ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ‪: Flow Path‬‬
‫‪ -‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از روش ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺼـﻮرت ﺑـﺎز ﻳـﺎ ﺟـﺪاره ﮔـﺬاري اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و اﻧﺪازه ﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﻳﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﺑﻬﺮه ده ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺎز دارد در ﺻﻮرﻧﻴﻜﻪ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻻﻳﻪ ﺑﻬﺮه ده‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ -‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﻴﺮه ‪:‬‬
‫رﺷﺘﻪ ﺟﺪاري ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ رﺷﺘﻪ ﻣﻐﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺠﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨـﺰن ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ‬
‫زﻣﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﮔﺰﻳﻨﺶ اﻳﻦ دو ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ دو ﻋﺎﻣﻞ دارد ﻛﻤﻴﺖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴـﺖ ﻳـﺎ ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﺎه ﭼﻪ ‪ 200‬ﺑﺸﻜﻪ ﭼﻪ ‪ 50000‬ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ در روزﺑﺎﺷﺪ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ در اﻧﺪازه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻘﺪار آب‪ ،‬ﻣﻮاد ﺧﻮرﻧﺪه و ﻣﺎﺳﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻔﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﺑﺠﺎي رﺷﺘﻪ ﺟﺪاري ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﻣﻐﺰي ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﭼﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﺳﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ از رﺷـﺘﻪ ﻣﻐـﺰي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰي را ﻣﻲ ﺗﻮان آﻧﻘﺪر ﻛﺎﻫﺶ داد ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ رﺳﻴﺪه و ﻓﺮﺻﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪن و ﻣﺴﺪود ﻛﺮدن ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﻪ ﻫﺎ داده‬
‫ﻧﺸﻮد‪.‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﭼﺎﻫﻬﺎي داراي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤـﻲ اﻳﻔـﺎ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻢ ﺑـﻮدن‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﮔﺎزﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل در ﻧﻔﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﺟﺪا ﺷﺪن و ﻓﺮار آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺑـﻴﺶ‬
‫از ﻧﻔﺖ را ﻣﻲ دﻫﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﺣﺎل ﺻﻌﻮد و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﻔﺖ و آب آن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺸﺎر آﻧﻘﺪر ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻳﻌﺎت در ﺣﺎل ﺑﺮﮔﺸﺖ را ﺑﺎﻻ آورد‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﻗـﻒ و‬
‫ﭼﺎه ﺧﻮدش را ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎ راﻧﺪن ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﻣﻐﺰي ﻛﻪ اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ آن ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ رﺳﺎﻧﺪه و ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي ﺟﺪا ﺷﺪن ﺑﻪ ﮔـﺎز داده ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ) .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎز ﺑﻪ ﭼﺎه ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ و ﻧﻔﺖ را از ﻓﻀﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻨﻴﻢ ‪Gas‬‬
‫‪.( Lift‬ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻃﺮﻳﻖ رﺷﺘﻪ ﻣﻐﺰي ﻣﺰاﻳﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﻢ دارد رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻐﺰي ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﺎﺳﻪ و ﺧﻮرﻧﺪﮔﻲ ﮔﺎز ﻛﺮﺑﻨﻴﻚ و ‪ H 2 S‬ﻳﺎ ﻧﻤﻚ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه اﻧﺪ را ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ از ﭼﺎه ﺧـﺎرج و‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﻮد در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ رﺷﺘﻪ ﺟﺪاري آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ و ﺗﻌﻤﻴـﺮ آن ﻣﺴـﺘﻠﺰم‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻳﻚ ﭼﺎه از ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫رﺷﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي ﺑﺮاي ﮔﺮدش ﺳﻴﺎل در ﭼﺎه ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ و ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﭼﺎه ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬روش ﻫـﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭘﻤﭗ ﻋﻤﻮﻣﺎ ً◌ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻐﺰي دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻜﻤﻴﻞ ‪:‬‬

‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ روي ﻣﺴﻴﺮ ﻳﺎ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺷﺪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از اﺑﺰار ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬
‫وﻳﮋه ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﭼﺎه ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ﻫـﺎ و‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺑﺰار ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ راﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرت ﺑﻬﺮه وري ‪:‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻫﺮ ﭼﺎه اﺳﺖ ﻳﻚ ﭼﺎه ﻓﻘﻂ در‬
‫ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در آن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜـﻪ ﻫـﺮ ﻧـﻮع ﺿـﺎﻳﻌﺎت اﻧﺴـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات‪ ،‬زﻣـﺎن‪،‬‬
‫ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﻫﺎ و زﻳﺎن ﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻮردﮔﻲ و ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺗﻌﻤﻴﺮ‬

‫‪5‬‬
‫ﭼﺎه و اﺛﺮات زﻳﺎن ﺑﺨﺶ وارد ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻴﻤﻞ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺨﺎرج ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺳﺮوﻳﺲ ﭼﺎه و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري را در ﺑﺮ ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪.‬در ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ آﻣﻴـﺰ‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﻬﺮه دﻫﻲ ﭼﺎه و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺳﻮد آور ﻧﻔﺖ ﻣﻮازﻧـﻪ ﺷـﺪه و ﻣﺘﻌـﺎدل ﻣـﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ ﻳﻚ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻢ ﺧﺮج اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺪرت ﺑﻬﺮه وري ﭼﺎه ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻳﻚ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺮﺧﺮج اﺳﺖ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ در آن ﭘﻮﻟﻬﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﻫﺪر ﺷـﺪه وﻣﻴـﺰان‬
‫درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اﻧﺠﺎم ﺷﺪه از ﻃﺮف ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺘﻲ ﺑﺮاي ﭼـﺎه ﻣـﻲ ﻛﺎﻫـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻳﺪه آل و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪاري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺷﺎﻧﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﭼـﺎه ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ درآﻣﺪ‪ ،‬درﺟﻪ اﻳﻤﻨﻲ و در ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪت و ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﻤﻴﺮات ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬رﻣـﺰ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در‬
‫ﺑﺎزده ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﭼﺎه اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺰرﮔﻲ رﻗﻢ ﺑﻮدﺟﻪ‪ .‬ﻫﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎد ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺻﺮف ﺷﺪه در ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﻚ ﭼـﺎه‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﭼﺎه و آﻳﻨﺪه آن دارد ﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ آن‪.‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺳـﻴﺎﻻت ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه از ﻳـﻚ ﭼـﺎه‬
‫ﺧﻮرﻧﺪه اﺳﺖ اﮔﺮ ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪه از ﭼﺎه ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮردﮔﻲ را ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در آن ﭼﺎه از اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﻗﻄﻌﺎ ً◌ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري زﻳﺎد ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﭼـﺎه ﻛﻤـﻚ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت ﺑﻬﺮه وري ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻮازﻧﻪ ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﻗﺪرت ﺑﻬﺮه دﻫﻲ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد ﭼﺎه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬روش ﻫﺎي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺪ روش ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﺑﺎز ‪Open Hole Completion‬‬
‫‪ -‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري و ﻣﺸﺒﻚ ﻛﺎري ‪Case Hole Completion‬‬
‫‪ -‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺎ رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ‪Completion String‬‬

‫‪ -‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﺑﺎز ‪:Open Hole‬‬

‫ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ روش ﺗﻜﻤﻴﻞ روش ﭼﺎه ﺑﺎز اﺳﺖ در اﻳﻦ روش ﭼﺎه ﻓﻘﻂ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺗـﺎج دارد ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬روﻳﻪ ﺟﺪاره ﭼﺎه‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺟﺮﻳﺎن ﺳـﻴﺎﻻت ﻣﺨـﺰن ﺑـﺪون‬
‫ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻲ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺟﺪاره ﭼﺎه ﺑﻪ داﺧﻞ آن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮده و در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه‬
‫ﺑﺎز ﻋﻤﻮﻣﺎ ً◌ در ﻣﺨﺎزن ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ و ﺿـﺨﻴﻢ ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲ رود‪ .‬در ﭼﺎﻫﻬـﺎي اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه اﻳﺪه ال آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻧﺪ آﻧﻘﺪر ﺿﺨﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﺳﻴﺎل را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻔﺮه ﺑﺎز ﻧﺒﺎﻳﺪ داراي ﻻﻳﻪ ﺣﺎوي آب ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬آب ﻫﻤﺮاه ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪن ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻨﮓ ﻣﺨﺰن ﻛﻪ ﻣﺎﺳﻪ زا ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ روش ﺣﻔـﺮه ﺑـﺎز‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺷﻴﻞ دار ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ روش ﺣﻔﺮه ﺑﺎز ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از ﻣـﺪﺗﻲ‬
‫ﺷﻴﻞ ﻫﺎ رﻳﺰش ﻧﻤﻮده و ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺴﺪاد ﭼﺎه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺨﺎزن ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺷﻴﻞ دار ﻣﺸﻜﻞ را ﻣﻲ ﺗﻮان‬

‫‪6‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ راﻧﺪن آﺳﺘﺮي ) ‪ ( Liner‬و ﺣﺬف ﻧﻘﺎط ﺷﻴﻞ دار و ﺑﺎ ﺣﺬف ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺸﺖ آﺳـﺘﺮي و ﻣﺸـﺒﻚ‬
‫ﻛﺎري در ﺳﻄﺢ ﺣﻞ ﻧﻤﻮد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﻜـﻦ رﺳـﺎﻧﺪ‪.‬ﻛﻨﺘـﺮل ﻓﺸـﺎر و ﻣﻴـﺰان ﺟﺮﻳـﺎن در‬
‫ﭼﺎﻫﻬﺎي ﺑﺎز ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮاز آوري ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و اﻧﮕﻴﺰش ﭼﺎه ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻌﺪﻫﺎ و در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﭼﺎه ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را ﺑﻮﺟﻮد اورد ﻛﻪ از ﻣﺰﻳﺖ اوﻟﻴﻪ ﻛﻢ ﺧﺮج ﺑﻮدن اﻳـﻦ ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮي را ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮدد ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روش ﺗﻜﻤﻴﻞ در‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد ﭼﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻼ ً◌ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻣﻌـﺪود ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﭼﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ روش ﺑﺎز ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻳﻚ ﭼﺎه ‪Opened Hole‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ‪: Cased Hole‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﻣﺨﺰن ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪاري ﻳﺎ آﺳﺘﺮي ﻛﺎﻣﻼ ً◌ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ ‪Log‬‬
‫ﺳﻄﻮح اب ـ ﻧﻔﺖ و ﻧﻔﺖ ـ ﮔﺎز و ﻧﻘﺎط ﺑﻬﺮده ﻣﺨـﺰن و ﻻﻳـﻪ ﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺗﻮﺳـﻂ ﻧﻤـﻮدار ﻛـﺎﻣﻼ ً◌‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻤﻮدار ﻗﺒﻞ از راﻧﺪن آﺳﺘﺮي ﻧﻴﺰ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑﺴـﺘﮕﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﺎه دارداﮔﺮ ﺣﻔﺮه اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺪه اﻟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﻧﻤـﻮدار در ﺣﻔـﺮه ﺑـﺎز‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد در ﻣﺨﺰن ﭘﺎرﺳﻲ ﺟﻬﺖ ﺣﺬف ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺷﻴﻞ ﺑﺎ راﻧﺪن ﻳﻚ‬
‫آﺳﺘﺮي‬
‫ﺑﺪون ﺳﻴﻤﺎن ﻣﺸﻜﻞ را ﺣﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻗﺒﻞ از راﻧﺪن آﺳﺘﺮي ﺗﻮﺳﻂ ‪ Log‬ﻧﻘﺎط ﺷﻴﻠﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﺑﻌﻠﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺸﺒﻚ ﻛﺎري در ﺳﻄﺢ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻧﻘﺎط ﺷﻴﻞ دار ﺗﻮﺳـﻂ آﺳـﺘﺮي‬
‫ﻛﺎﻣﻼ ً◌ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﺎﻫﻬﺎ ﻗﺒﻼ ً◌ﺑﺼﻮرت ﺣﻔﺮه ﺑـﺎز ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ آب ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻴﻠﻲ ﻣﺨﺰن رﻳﺰش ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﭼﺎه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻮاﻧﻊ آﺳﻔﺎﻟﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺎ راﻧﺪن آﺳﺘﺮي ﺑﺪون ﺳﻴﻤﺎن و ﺣﺬف‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻴﻠﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﺎﻣﻼ ً◌ ﺣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬در ﭼﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آﺳﺘﺮي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺳﻴﻤﺎن ﺿﺮرﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻣﺨﺰن وارد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﺟﻬﺖ ﺣﺬف ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺎزي و آﺑﻲ ﻣﺨﺰن ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﺎره اي وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﺸﺒﻚ ﻛﺎري ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از آﺳﺘﺮي و ﺳـﻴﻤﺎن ﺗـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻓـﻮت )‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻓﻮت ( ﻧﻴﺰ در ﺳﺎزﻧﺪ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬در ﺻـﻮرت ﺗﺰرﻳـﻖ ﭘـﺬﻳﺮي ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺨﺰن ﭼﺎه آﻣﺎده ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻣﺸـﺒﻚ ﻛـﺎري در ﺳـﻄﺢ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه و ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫آﺳﺘﺮي ﺑﺪون ﺳﻴﻤﺎن در ﭼﺎه ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻮاردي از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻛﺮﻧﺞ ﭘﺎرﺳـﻲ‬
‫ﺑﻌﻠﺖ وﺟﻮد ﻣﻘﺪار ﺷﻴﻞ در ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻔﺮه ﺑﺎز ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﺎ ً◌ ﺑﺎﻋﺚ رﻳﺰش ﭼﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺴـﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ را‬
‫ﻣﺴﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎز ﭼﺎه را ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺪون ﺳﻴﻤﺎن ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻳﻚ ﭼﺎه ‪Cased Hole‬‬

‫‪-‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺎ رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ‪Completion String‬‬

‫‪9‬‬
 ‫رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻜﻤﻴﻞ را اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺳﻴﺎﻻت ﺧﻮرﻧﺪه‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ‬
‫زدا ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﺮه ده ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻲ وﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﻮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺪاري‪ ،‬اﻳﻤﻨﻲ‬
‫ﭼﺎﻫﻬﺎي ﺣﻮﻣﻪ ﺷﻬﺮي ‪،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﭼـﺎه ﻫـﺎي درﻳـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺨـﺎزن ﻛـﻢ ﻓﺸـﺎر‪ ،‬ﭼـﺎه ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺰرﻳﻘﻲ‪،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻫﺎي ﻓﻮق ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و … ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﺎه ﺑﻪ اﻳﻦ روش داراي اﻧﻮاع ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ زﻧﺪه ﺳﺎزي‬

‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺣﻮﻣﻪ ﺷﻬﺮي‪،‬ﻣﺮزي‪،‬درﻳﺎﻳﻲ‬
‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺗﺰرﻳﻖ آب‬
‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺗﺰرﻳﻖ ﮔﺎز‬
‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ دوﮔﺎﻧﻪ آب ﺗﻴﻤﻮر‬
‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﮔﺎزي و ﻧﻔﺘﻲ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﺳﻪ‬
‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻤﭗ درون ﭼﺎﻫﻲ‬
‫‪-‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺣﻮﻣﻪ ﺷﻬﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﺳﻪ‬
‫…‬ ‫‪ -‬رﺷﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و‬

‫‪10‬‬