Theo báo cáo quốc gia về môi trường không khí do Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN và MT) và báo cáo của Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh đều ghi nhận một quy luật là miền bắc thường ô nhiễm không khí nghiêm trọng vào mùa đông (từ tháng 9 năm trước đến tháng 3 năm sau). Trong đó, thời kỳ ô nhiễm nhất thường tập trung vào khoảng tháng 12 năm trước đến tháng 2 năm sau. Nguyên nhân của tình trạng này được lý giải do điều kiện khí tượng. Vào mùa đông, trong điều kiện khí tượng không thuận lợi như nghịch nhiệt, chất ô nhiễm không khuếch tán được mà tập trung ở tầng khí quyển sát mặt đất khiến tình trạng ô nhiễm trở nên nghiêm trọng hơn. Hiện tượng ô nhiễm không khí tại khu vực Hà Nội tăng cao vào ban đêm và sáng sớm thời gian qua là do sự kết hợp của các yếu tố như lặng gió, nghịch nhiệt, đối lưu khí quyển thấp làm cho các chất ô nhiễm không thể phát tán lên cao hoặc đi xa... theo quy luật hằng năm.
2. Nhiệt điện than
Nghiên cứu mang tên Dự báo chất lượng không khí tại Hà Nội và khu vực phía Bắc Việt Nam của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) và Viện Phân tích Hệ thống Ứng dụng Quốc tế (IIASA) của Áo, công bố tháng 10/2018 đã chỉ ra rằng nhiệt điện than đóng góp lớn vào ô nhiễm bụi mịn PM2.5. Ở Hà Nội, các nhà máy nhiệt điện đóng góp 5 microgram/m3 vào lượng PM2.5 trung bình năm 2011 và ước tính tăng lên 12 microgram/m3 vào năm 2030, theo ông Lauri Myllyvirta, trưởng nhóm nghiên cứu.
3. Phương tiện giao thông
Phương tiện giao thông cũng được xác định là một trong các nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm không khí nặng tại Hà Nội, trong đó xe máy là 'thủ phạm' đầu bảng. Ông Hồ Quốc Bằng, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu ô nhiễm không khí, thuộc Viện Môi trường và Tài nguyên, Đại học Quốc gia nói rằng xe máy đang đóng góp 29% nguồn phát thải NO, 90% CO, và chiếm tới 37,7% nguồn phát thải bụi.
4. Công trình xây dựng
Ông Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí Sạch Việt Nam, nói rằng nhiều công trình xây dựng không quây kín theo quy định, xe ra vào công trình cũng không được rửa, mang theo rất nhiều bụi đất bẩn ra ngoài môi trường khiến nhiều tuyến đường của thành phố luôn trong tình trạng bụi mù mịt.