ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«ҒұмaрбекДәукеевaтындaғы AЛМAТЫ ЭНЕРГЕТИКA ЖӘНЕ БAЙЛAНЫC

УНИВЕРCИТЕТІ» коммерциялықемеcaкционерлікқоғaмы
«Автоматтандыружәнебасқару» кафедрасы

Өндірістік тәжірибе бойынша

ЕСЕП

Мамандығы «5В070200 – Автоматтандыру және басқару»

Орындаған : Ерлан Айткен Тобы: АУк-18-1

(аты-жөні.)

Қабылдаған аға оқытушы Тлеубаева Ж. С. ...

(аты – жөні, ғылымидәрежесі, атағы.)

_____________ «_____»________________2020 ж.
(бағасы) (қолы)

Алматы 2020
 МАЗМҰНЫ

Кіріспе................................................................................................................3
1. ӨНЕРКӘСІП ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР...........................4
1.1 "Бірлік Строй & Ko" ЖШС сипаттамасы ....................................4
1.2 Газ бетонын өндіруге арналған автоматтандырылған желілер..4
1.3 Технологиялық операцияларды басқару процестерін
автоматтандыру, щтехнологиялық процестің қысқаша сипаттамасы..................5
1.4 "Бірлік Строй & Ko" ЖШС өнеркәсібінің бір айналымдық шағын
түсіндірмесі.................................................................................................................10
2. ГАЗ БЕТОН ӨНДІРІСІН АВТОМАТТАНДЫРУ................................13
2.1 Автоклавты өңдеу процесі............................................................15
2.2 WECOMIX, WACO, PCI жүйелері..............................................15
2.3 Автоклавтың ішкі мехнизмі..........................................................20
Қорытынды.......................................................................................................23
Қолданылған әдебиеттер.................................................................................24

2
 Кіріспе

Өткен ғасырдың 60-жылдарында автоклав бетондарының өндірісі дамыған

кезде оларды өндірудің әртүрлі тәсілдері болды. Олардың кейбіреулері цемент,
басқалары-әк, басқалары-аралас байланыстырғыш қосылыстарды қолдануды
білдірді. Сол жылдары "газ силикатты бетон" термині кең таралды, ол қазіргі
кезде де қолданылады — бірақ қазірдің өзінде қате: силикатты жасушалық
бетондар класс ретінде өткенге айналды. ХХІ ғасырдың өнеркәсібі таза газ
силикаттарын шығармайды-бүгінде Цемент және аралас тұтқыр құрамдағы берік
бетондар жиі кездеседі. Сондықтан, қазіргі уақытта "газосиликат" деп айтатындар
көп жағдайда автоклавты ұялы газдалған бетонды білдіреді.
Соңғы 15 жыл ішінде Ресейде орташа жылдық тұрғын үйді іске қосу 2,5
есе өсті. Осы кезеңде автоклавты газдалған бетонды шығару 12 есе өсті. Бұл
құрылыста қолданылатын қабырғаларды салу үшін ең үлкен материал болды.
Соңғы жылдары газдалған бетон блоктарының танымалдығы артып келеді-
атап айтқанда төмен тығыздықтағы брендтер, мысалы, D350. Айта кету керек,
бүгінде Ресейде Жыл сайын 1,5 млн м3 төмен тығыздық блоктары шығарылады.
Сұрақ жиі естіледі: бұл материал қалай жасалады? Оған толық жауап осы
мақалада.
Шикізатты дайындау
Ұялы бетоннан блоктар жасау үшін цемент, гипс, құм, әк және су қоспасы
қолданылады. Оған аз мөлшерде алюминий пастасы қосылады. Барлық
компоненттерді дәл мөлшерлеу үшін автоматтандырылған қондырғы жауап
береді.
Қалыптау
Араластырғыштан шикізат үлкен көлем формаларына енеді. Мұнда
қоспасы шамамен 50º С температурада бірнеше сағат тұрады. реакция жүріп,
массив ашытқы қамырына ұқсайды. Құрылыс материалдарына оның атын беретін
көптеген ұяшықтар (кеуектер) бар. Массив қажетті көлемді алғаннан кейін, оны
алдын-ала бұрап алу үшін біраз уақыт қажет. Содан кейін ол 90º-қа оралып,
автоклавқа арналған табаққа тік орналастырылады. Мұнда массив кесу,
автоклавты өңдеу және бөлу кезінде қалады.
Процесс аяқталғаннан кейін қоспасы кесу учаскесіне беріледі.
Блоктарға кесу
Келесі кезеңде массив тік позицияны сақтай отырып, кесу аймағының
бойымен қозғалады. Мұнда пышақтар мен жолдарды қолдана отырып, ол алдын-
ала белгіленген мөлшерде кесіледі.
Қызықты факт
Кесу кезінде пайда болған материалдың қалдықтары өндіріске қайта
енеді. Ұялы бетонды шығарудың технологиялық процесі осылайша
қалдықсыз болады.

3
 1. Өнеркәсіп туралы жалпы мәліметтер
1.1 "Бірлік Строй & Ko" ЖШС сипаттамасы
Тәжірибелік сабақ өтетін орын - "Бірлік Строй & Ko" ЖШС. Орналасқан
жері: Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы, Іле ауданы, Боралдай кенті 105Б.

"Бірлік Строй & Ko" ЖШС Алматы қаласындағы негізгі қызметі:

Өндірістік газоблок, газобетонды блок, Автоклавты газоблок шығаруымен
сатылымға шығарылуы.

Бірлік Строй & Ko, ЖШС-нарықта жақсы аты бар, 2016 жылы тіркелген
ұйым. Онда клиенттерге көмектесуге және олардың қажеттіліктерін
қанағаттандыруға дайын адамдар жұмыс істейді. Олардың барлығы шын мәнінде
өз қызметі саласындағы мамандарды білдіреді. 3 сауда алаңында ұсынылған
тауарлар мен қызметтер BizOrg.su, 3 санатта. Жұмыс тәжірибесі ұйым қызметіне
қатысатын құрылымды және барлық базалық бизнес-процестерді барынша
реттеуге мүмкіндік берді.

1.2 Газ бетонын өндіруге арналған автоматтандырылған желілер

Газдалған бетон - бұл гидравликалық байланыстырғыштардан, жұқа
ұнтақталған кремнийлі компоненттен, Судан және газ түзетін қоспадан тұратын
кеуекті қоспаны қатайту нәтижесінде алынған жеңіл жасанды материал. 

1.2.1 автоклавтан шыққан газ бетоны

Газдалған бетон-ең танымал құрылыс материалдарының бірі. Газдалған
бетон өзінің сипаттамаларына байланысты ғимараттардың қабырғалары мен
бөлімдерін салу үшін құрылыс материалдары нарығында өз орнын алады.
Газдалған бетон өндіретін заманауи зауыт-бұл технологиялық процестерді
автоматтандырудың компьютерлендірілген жүйесі, ол компоненттерді
мөлшерлеудің жоғары дәлдігіне, қоспаның біртектілігі мен тұрақтылығына
кепілдік береді, сапалы және бәсекеге қабілетті өнім алуға мүмкіндік береді.

4
 1.3 Технологиялық операцияларды басқару процестерін
автоматтандыру
Өндірістік желілерде араластыру учаскесінде шикізатты беру мен
мөлшерлеуді басқарудың электронды жүйелері қолданылады. Басқару
жүйелерінде шикізатты есепке алу және бақылау функциялары қарастырылған.
Араластыру учаскесінің жұмысын бір оператор басқарады. Массивті кесу
учаскесінде кесу кешенінің жұмысын бір оператор да басқарады. Қалыптарды
кесу және блоктарды палеттерге салу процесі автоматтандырылған.

1.3.1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТІҢ ҚЫСҚАША

СИПАТТАМАСЫ
1. Газдалған бетон қоспасын дайындау
Араластырғышқа су құю
Суды мөлшерлеу электронды су диспенсерінің көмегімен жүзеге
асырылады. Араластыру учаскесінің операторы басқару пультіне қажетті су
мөлшерін енгізеді және газ бетон араластырғышты жүктеу циклін бастайды.
Араластырғышты шикізат компоненттерімен толтыру
Салмақтық контроллердің көмегімен салмақтық мөлшерлегішті шикізат
материалдарымен (цемент, күл шығару) тиеу процесі және химиялық қоспалар
мөлшерлегішіне қоспаларды жүктеу процесі жүзеге асырылады. Шикізат
материалдары мен қоспаларды тиеу шнек транспортерлерімен жүргізіледі. Әрі
қарай, цемент пен күл шығарылады-диспенсерден араластырғышқа шығарылады,
ерітінді біртекті күйге дейін 2-3 минут араластырылады. Ерітіндіні дайындау
аяқталғаннан кейін қоспалар араластырғышқа түсіріледі, содан кейін газдалған
бетон қоспасы 1-2 минут араластырылады.
Оператор нақты уақыт режимінде араластыру учаскесінің барлық
процестерін бақылайды. Қажет болса, оператор басқару тақтасындағы ағымдағы
Рецептураны, араластыру уақытын және басқа Технологиялық параметрлерді
реттей немесе өзгерте алады.
Жабдық автоматты түрде де, қолмен де жұмыс істей алады.
2. Массивті қалыптастыру
Дайын газдалған бетон қоспасы араластырғыштың қақпағы арқылы көлемі
0,85 м3 қалыпқа түсіріледі. Пішінді қоспамен толтыру бір уақытта жүреді. Нысан
негізден және алынбалы, бірін-бірі алмастыратын борттардан тұрады. Құю
алдында қалып майланады және құю жүргізілетін араластыру учаскесіне
тасымалданады.

5
        
 1.3.1 Құйылған шламның белгілі пішін алуы
3. Газдалған бетон массивін ұстау
Құйғаннан кейін рельс жолы бойымен қалып ұстама учаскесіне
(термиялық өңдеу камерасына) жылжиды, онда кесу беріктігі массивімен
жинақталады. Тапсырыс берушіге барлық беттердің жылу оқшаулағышы бар
герметикалық туннель камераларын жасау ұсынылады. Камерадағы Температура
+ 30-40оС болуы керек. Кесу күшін жинау уақыты 3-тен 5 сағатқа дейін болуы
мүмкін және газдалған бетонның тығыздығына, цементтің белсенділігіне,
кремний компонентінің сипаттамаларына, температураға және т. б. байланысты.
4. Қалыптарды кесу және массивті аралау
Қажетті беріктік массивімен жинағаннан кейін рельстер бойынша массиві
бар пішін кесу кешеніне беріледі, форманың негізі рельс жолында бекітіледі. Әрі
қарай, ұстап алу көмегімен форманың төрт борты алынып, көтеріледі.
Кесілгеннен кейін массивпен пішіннің негізі кесу аймағына ауысады. Босаған
борттар көрші рельс жолында орналасқан бос негізге орнатылады. Жиналған
пішін толтыру учаскесіне жіберіледі. Массивті берілген өлшемдегі блоктарға кесу
Арк-003 автоматтандырылған кесу кешенінің көмегімен жүзеге асырылады.
Массиві бар пішіннің негізі кешеннің жұмыс аймағында рельс жолында түсірумен
бекітіледі, содан кейін оператор кесу кешенін іске қосады. Бағыттаушылар
бойымен қозғала отырып, кешен массивті тік жазықтықта кесуді жүзеге асырады
және массивті екі жағынан да аяқтайды. Тігінен кесу аяқталғаннан кейін, кешен
массивті көлденең жазықтықта берілген өлшемдердің блоктарына кесіп тастайды,
ал қызғылт лосось кесіледі. Қажет болған жағдайда кешен төменгі қабатты кесуді
жүзеге асырады.

6
       
1.3.2 Өнімді кескішпен белгілі бір өлшемдегі блокқа келтіру
 
5. Блоктарды палеттерге салу, орау және қоймалау
Кесілген массивпен пішіннің негізі палетке блоктарды төсеу кешеніне
беріледі. Пішіннің негізі рельс жолында бекітілген. Әрі қарай, тұтқаның
көмегімен кесілген массивтің жартысы палетке ауысады. Палеттерді толтыру
үшін сегіз блок қолмен баяндалады. Содан кейін массивтің екінші бөлігі палетке
ауысады және сегіз блок (мөлшеріне байланысты) баяндалады. Блоктары бар
Палета созылған пленкамен қапталған.
6. Блоктарды жылу-ылғалмен өңдеу (ТВО)
Климаттық аймаққа және өндірілетін материалдың түріне байланысты
палеттерге оралған блоктар дайын өнім қоймасында немесе қосымша жылу-
ылғалдық өңдеу процесінде брендтік беріктікке ие бола алады. Блоктарды жылу-
ылғалмен өңдеу беріктік блоктарымен жылдам теру үшін қажет. Жылу-ылғалмен
өңдеу режимі камерадағы блоктарды 12-15 сағат бойы +60-80оС температурада
ұстауды білдіреді. ТВО режимі материалдың тығыздығына, цементтің
белсенділігіне де байланысты және Тапсырыс беруші өнімнің әрбір нақты түріне
анықтайды.
7. Аралау кезінде пайда болатын қалдықтарды қайта өңдеу
Кесу процесінде массив екі жағынан аяқталады және қызғылт лосось
кесіледі. Газдалған бетон кесектерін пайдаланудың перспективалы шешімі "ДГ-
1"қалдықтарын ұсақтағышты қолдану болып табылады. Ұсақтағыш газдалған
бетонның кесектерін 0-30 мм фракцияға дейін ұсақтауға мүмкіндік
береді.ұсақтаудан кейін пайда болған материалды шатырларды, шатырларды,
едендерді және т. б. жылу оқшаулау үшін үйінді оқшаулау ретінде пайдалануға
болады.
7
 Автоклавты газбетонды дайындау технологиясы
Газдалған бетон-бұл гидравликалық байланыстырғыштардан, жұқа
ұнтақталған кремнийлі компоненттен, Судан және газ түзетін қоспадан тұратын
кеуекті қоспаны қатайту нәтижесінде алынған жеңіл жасанды материал.
Ұялы бетоннан бұйымдар жасау үшін әртүрлі шикізатты қолдануға
болады, бірақ ең көп таралған:
- портландцемент ПЦ 400-ПЦ 500, белсенді минералды қоспаларсыз;
- құрамында CaO 70-тен кем емес сөндірілмеген кальцийлі әк%;
- құрамында SiO2 кварц бар кварц құмы 85% - дан кем емес, ал саз
қоспалары 3-тен артық емес%;
- құрамында кемінде 80% белсенді алюминий бар алюминий опасы (паста)
газтұтқыш.
Автоклавты газдалған бетонды дайындаудың технологиялық процесі
мыналарды қамтиды:
- Шикізат материалдарын қабылдау және дайындау;
- газбетон қоспасын дайындау;
- газбетон массивтерін қалыптау;
- массивтерді бұйымдарға кесу;
- автоклавты өңдеу;
- бұйымдарды орау.
Шикізат зауытқа әртүрлі көлік түрлерімен (көбінесе автомобиль және
теміржол) түсуі мүмкін. Байланыстырғыштарды сақтау арнайы силостарда
көзделеді. Сүрлемдердің саны мен көлемі зауыттың қуаттылығына,
материалдарды жеткізушілерден қашықтығына және көлік түріне байланысты
таңдалады.
Кварц құмы қабылдау бункеріне түсіріледі, сол жерден шламды дайындау
үшін таспалы конвейер арқылы ұнтақтауға түседі. Ұнтақтау шар диірмендерінде
жасалады. Әрі қарай, құм шламы шламбассейнге тасымалданады, онда ол тұрақты
механикалық араластыру арқылы гомогенизацияланады.
Кәсіпорынға сөндірілмеген әк жұқа немесе кесек түрінде келеді.
Бірінші жағдайда, жұқа ұнтақталған әк портландцементке ұқсас
силостарда сақталады және қолдануға дайын. Екінші жағдайда, егер кесек
сөндірілмеген әк түссе, компания әк пен кварц құмының шар диірмендерінде
бірлескен құрғақ ұнтақтау арқылы әк-құмды байланыстырғышты дайындау
технологиясын қолданады.
Газбетон қоспасын дайындау дозатор-араластыру бөлімшесінде
жүргізіледі. Портландцемент, әк (әк-құмды тұтқыр), құм шламы, кесу
қалдықтарынан жасалған шлам, су және алюминий суспензиясы белгіленген
рецептураға сәйкес қоспаның жоғары гомогендігін қамтамасыз ететін арнайы
араластырғышқа мөлшерленеді.
Қалыптау процесі қоспаны араластырғыштан қалыпқа түсіруді (құю) және
қоспаны ісінуді қамтиды. Қалыптау процесінің аяқталуы қоспаның максималды
биіктігіне жеткеннен кейін және белсенді газ шығаруды тоқтатқаннан кейін пайда
болады.

8
 Кеуіп кеткеннен кейін газдалған бетон қоспасы бар қалыптар посттарда,
жақсырақ +15-20оС ауа температурасында шикізаттың қажетті пластикалық
беріктігін сатып алғанға дейін ұсталады. Бастапқы беріктік жиынтығының
процесін жеделдету үшін қоспасы бар қалыптарды +70-80оС дейінгі
температурада арнайы термокамераларда ұстауға болады. Термокамераларды
пайдалану кезінде экспозиция уақыты азаяды.
Шикізат пластикалық беріктікке қол жеткізгеннен кейін 0,04-0,12 МПа
(технологияға байланысты) пішіндер кесу кешеніне беріледі. Газдалған бетон
массив барлық жағынан калибрленеді және қажетті мөлшердегі өнімдерге бойлық
және көлденең бағытта сым жолдарымен кесіледі. Газдалған бетон массивтерін
жартылай пластикалық күйде жұқа сым жіптерінің көмегімен кесу әдісі өзін
дәлелдеді және қазіргі заманғы кесу машиналарында нақты өлшемдерден ±1,0-1,5
мм-ге дейін ауытқулары бар өнімдерді алуға мүмкіндік береді. Бұл дәлдік
дәстүрлі цемент-құм ерітіндісінің орнына жұқа қабатты желім қоспасына
блоктарды салуға мүмкіндік береді.
Бұйымдарға кесілген массивтер автоклав арбаларына орнатылады және
автоклавқа салынады. Автоклав толық жүктелгеннен кейін температура мен
қысымның тегіс жиынтығын, шамамен 190°C температурада және 12 атм
қысымда изотермиялық төзімділікті, қысымды біртіндеп түсіруді және өнімді
түсіруге дайындауды қамтитын белгілі бір режим бойынша жылу-ылғалдық өңдеу
басталады.
CaO және SiO2 компоненттерінен, тұтқыр материалдар мен кварц
құмынан, сондай – ақ судан автоклавты өңдеу жағдайында (жоғары қысым мен
температура) жаңа минералдар пайда болады-төмен негізді кальций
гидросиликаттары, бұл автоклавты газдалған бетонның жоғары физика-
механикалық сипаттамаларын анықтайды.

1.3.3 Автоклавтардың сыртқы бейнесі

Жылу-ылғалдық өңдеу циклі аяқталғаннан кейін бұйымдар бөлу және орау
учаскесіне, содан кейін дайын өнім қоймасына беріледі.

9
 1.4 Бірлік-Строй өнеркәсібінің бір айналымдық шағын түсіндірмесі

1.4.1 Шағын сурет түріндегі түсіндірмесі

Доза және рецепт
Жеке бункерлерде барлық негізгі компоненттер дайындалады: цемент,
кварц құмы (немесе қалдық күл), газ түзгіштер, гипс және әк. Алюминий
пасталары мен ұнтақтар мамандандырылған газ шығарғыштар ретінде
қолданылады. Құм (немесе құлақ күлі) ұнның күйіне дейін алдын-ала
ұнтақталады.
Экологиялық таза компоненттер, компоненттерді мөлшерлеу дәлдігі және
өңделген рецепт белгілі бір тығыздық пен беріктік сипаттамалары бар құрылыс
блоктарын шығаруға мүмкіндік береді. Біз тығыздықтың 4 түрін ұсынамыз.

1.4.2 Араластырғыш
Арнайы бункерде компоненттер реттелетін дозаларда араласады.
Мұқият араластыру біртекті масса алуға және массивтің тұрақты
сипаттамаларын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

10
 Қалыптарды құю
Шикізат, аралас сумен мұқият араластырылады және құйылады нысаны.
Үлкен пішінді құю газдалған бетон массивін бүкіл технологиялық желі
бойынша жылжыту процесін оңтайландыруға және өндіріс өнімділігін арттыруға

мүмкіндік береді.
Бу жасау процесі
Бетон массасында жабық кеуектердің пайда болуы газдалған бетонға оның
энергия тиімділігі бойынша бірегей сипаттамаларын береді.
Булану процесінде қолданылатын озық технологиялар, атап айтқанда
массивті шайқау газ шығарғышты массивтің бүкіл көлеміне біркелкі таратуға

мүмкіндік береді.
Алдын ала пісетін Камера (ыстық туннель)
Алдын ала пісетін камерада цементті ылғалдандыру реакциясы газдың
пайда болу реакциясымен қатар жүреді.
35-40 градус тұрақты температура жағдайында 3-4 сағат ішінде сутегі
бөлінуіне байланысты бетон массивінің ісінуі орын алады және бетон қоспасы

піседі (кесу күші жиынтығы).

Кесу сызығы
Газдалған бетон массиві Ішекті кесу сызығына түседі, онда массивті бұру
арқылы үш жазықтықта кесу жүреді.

11
 Құрылыс блоктарының идеалды геометриясы.

1.4.3 кескіш
Қолға арналған қармауыштарды іріктеу және паз-тарақ жүйесін
қалыптастыру
Жоғары сапалы жабдық әдеттегі кесуден басқа, ойық-тарақ жүйесін және
қол ұстағыштарды жасауға мүмкіндік береді.
Артықшылықтары-қол ұстағыштары блокпен жұмысты жеңілдетеді, ал
ойық-тарақ жүйесі автоклавты газдалған бетоннан жасалған кірпіштің үрлемеуін
қамтамасыз етеді

.
1.4.4 Қолға ыңғайландырып кесу
Автоклавтау
Жоғары сапалы газдалған бетон өндірісінің ерекшелігі-автоклавта құрылыс
блоктарын өңдеу. Автоклавтау 180 градус температурада және 12 атмосфераның
қысымында өтеді.
Автоклавтау беріктік жиынтығын қысқартуға, құрылыс блоктарының
түпкілікті беріктігін арттыруға мүмкіндік береді. Автоклавтау нәтижесінде
автоклавты газбетоннан жасалған құрылыс блоктарында шөгу жоқ.

1.4.5 Автоклав
Сапаны бақылау

12
 Өндірістен шығу кезінде өнімнің сапасын бақылауды техникалық бақылау
бөлімі және аккредиттелген зертхана жүзеге асырады.
Өндірістің барлық кезеңдерінде жоғары сапа бақылауы бар.

Өнімді орау
Техникалық бақылау жүргізілгеннен кейін автоклавты газдалған бетоннан
жасалған құрылыс блоктары орау учаскесіне келеді, мұнда олар ағаш
тұғырықтарға салынып, полиэтилен пленкамен оралып, стрепленттермен
тартылады.
Өндірістегі құрылыс блоктарын орау өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз
етеді, сонымен қатар сақтау мен тасымалдау кезінде ыңғайлылықты қамтамасыз

етеді.
Дайын өнім қоймасы
Арнайы дайындалған алаңдарда өнім клиентке тиелгенге дейін сақталады.
Сақтау және сақтау талаптарын сақтау өнімнің сақталуына кепілдік береді
және кез-келген уақытта кез-келген көлемде сапалы өнімнің болуын қамтамасыз

етеді.

13
 2. ГАЗ БЕТОН ӨНДІРІСІН АВТОМАТТАНДЫРУ

Автоклавты ұяшықты бетон өндірісі жоғары механикаландырылған және

автоматтандырылған.
Автоматтандыру жүйелерінде үш жұмыс режимі бар: автоматты,
қашықтықтан және іске қосу. Режимді таңдауды оператор жүзеге асырады.
Автоматты басқару режимі тұрақты өндіріс үшін қалыпты жағдай. Оператор
технологиялық параметрлерді белгілейді (ұялы бетонның талап етілетін
тығыздығы; қалдықтардың, цементтің, алюминий суспензиясының және т.б.
құрамы; құмды және кері шламның тығыздығы; Тұтқыр және ЯБ қоспасындағы
Белсенді ОАА құрамы), ал одан әрі есептеу, материалдарды беру, параметрлерді
түзету белгіленген бағдарлама бойынша автоматты түрде жүзеге асырылады.
Қашықтан басқару режимі өлшеу құралдары мен сигнализаторлардан
келетін ақпарат бойынша оператордың қашықтан басқару пультінен процесті
басқаруды қамтиды. Реттеу режимі іске қосу жұмыстарын орындауға арналған.
Автоматтандыру құралдарының негізгі көлемі келесі технологиялық қайта
бөлуді қамтиды:
* * шикізатты ұнтақтау;
* * мөлшерлеу және қоспа дайындау;
* * массивтерді қалыптастыру, жетілдіру және кесу;
* * бұйымдарды автоклавпен өңдеу.
Шикізат материалдарын ұнтақтау екі схема бойынша жүргізіледі: әк-құмды
байланыстырғышты құрғақ ұнтақтау және құмды дымқыл ұнтақтау (7.2, 7.3-
бөлімдерді қараңыз).
Құм мен әк құрғақ ұнтақтауды автоматтандырудың ішкі жүйесі мыналарды
қамтиды:
* * диірменге беру кезінде компоненттердің автоматты салмақ
мөлшерлеуіштерінің өнімділігін бақылау және реттеу;
* * бункерлердегі құм мен әктің жоғарғы және төменгі деңгейінің дабылы.
Құмды ылғалды ұнтақтауды автоматтандырудың ішкі жүйесі:
* * диірменге берген кезде автоматты салмақ өлшегіш құмның өнімділігін
бақылау және реттеу;
* * диірменге берілетін су шығынын бақылау және реттеу;
* * судың шығыс резервуарларындағы жоғарғы және төменгі деңгейдегі
электр сигнализаторлары мен датчиктер-деңгей релесі;
* * бункерлердегі құмның жоғарғы және төменгі деңгейінің дабылы;
* * шламбассейндегі шламның температурасын өлшеу;
* * деңгейдің радиоизотоптық сигнализаторларының, деңгейдің өздігінен
тазаланатын діріл сигнализаторларының және т. б. көмегімен шламбассейндердегі
шламның төменгі және жоғарғы деңгейлерінің сигнализациясы.;
* * диірменнен шыққан кезде шламның тығыздығын өлшеу.
Радиоактивті тығыздық өлшегіштерді пайдалануға жол беріледі.

14
 Барлық қайталама аспаптар Шикізатты операторлық ұнтақтаудағы
автоматтандыру қалқандарына орнатылады.
Қалыптау қоспасын дайындауды автоматтандырудың ішкі жүйесі келесі
функцияларды орындайды:
* * Берілген технологиялық параметрлер бойынша компоненттердің
массаларын есептеу және олардың мәндерін индикациялау;
* * әрбір мөлшерлеу цикліндегі шламдардың тығыздығына сәйкес құмды
және кері шлам мен су массасын түзету;
* * есептеуге сәйкес компоненттерді мөлшерлеу;
* * жүктеу, түсіру, жуу механизмдерін қашықтан басқару;
* * жүктелетін компоненттердің нақты массаларын көрсету;
* * қақпақтар мен клапандардың жағдайын бақылау;
* * жұмыстағы істен шығу сигнализациясы;
• • ақпарат алмасуды сүйемелдеуші кіші жүйелерін автоматтандыру жүктеу
шығын бункерлерінің және газобетоносмесителя және т. б.
ЯБ өнімдерін өндіру конвейерлік желісін автоматтандырудың ішкі жүйесі
конвейерлерді басқаруды қамтиды:
* * қалыптау;
* * массив кесу;
* * автоклав бөлімшесінен тұғырықтар мен қалыптарды қайтару және
оларды қайта пайдалану үшін дайындау.
2.1 Автоклавты өңдеу процесі
Автоклавты өңдеу процесін автоматты басқарудың ішкі жүйесі келесі
функцияларды орындайды:
* автоклавтың бу қабылдауға дайындығын бақылау: автоклавтың
қақпақтарын жабу, автоклав буының кіріс клапанын ашу, автоклавтан
конденсатты үздіксіз шығару жүйесін қосу;
* * автоклавты Үрлеу кезінде орта температурасын және қысымды
бағдарламалық реттеу және тіркеу - бұйымдарды жылу-ылғалдық өңдеудің
берілген цикліне сәйкес қалған кезеңдерде;
* * қайта жіберу желісі бойынша автоклавқа бу беру, ал тиелетін автоклав
болмаған жағдайда - тұтынушыға немесе атмосфераға шығару;
* * жұптың аяқталуы;
* * автоклав - қабылдағыш болмаған кезде автоклавта қысымды түсіру
циклінің кідірісі;
* * магистральдағы бу қысымын бақылау;
* * автоклав корпусының температурасын арттыру жылдамдығын бақылау;
* * термоөңдеу циклінің кезеңдерін, сондай-ақ реттелетін параметрлердің
берілген параметрлерден ауытқуларын сигнал беру;
* * автоклавтан конденсатты автоматты түрде шығару;
* * автоклавтың бекіткіш құбырлы арматурасын бағдарламалық басқару
(бірлесіп жұмыс істейтін автоклавтар саны аз болған жағдайда) немесе
операторды қашықтықтан блокталған қалқанды басқару режимінде басқару
(автоклавтар саны көп болған жағдайда));
* * клапандар мен клапандарды қашықтан басқару және т. б.

15
 Жылу энергиясын есепке алу мынадай параметрлерді өлшеу және тіркеу
негізінде жүргізіледі:
* * автоклавтағы ортаның ұстап тұру қысымынан 0,05-0,1 МПа-ға асуы тиіс
беретін магистральдағы будың қысымы;
* * будың шығынын есептегіші бар дифманометр - шығын өлшегіштің
көмегімен автоклавтарға берілетін будың шығыны.

2.2 WECOMIX, WACO, PCI жүйелері

Төменде Wehrhahn зауыттарындағы автоматтандыру жүйелерінің
сипаттамасы келтірілген. "WECOMIX" жүйесі операторға дозалау және
араластыру процестерінің параметрлерін тікелей визуализациялық мониторда
өзгертуге және бақылауға мүмкіндік береді және массивтің оңтайлы
рецептурасын қамтамасыз етеді.
WACO автоклавтарын автоматты басқару жүйесі ("Wehrhahn Autoclave
Control") автоклавтау процесін басқарады және буды бір автоклавтан екінші
автоклавта қайта іске қосады. Мониторда оператор процестің барлық
параметрлері туралы ақпарат алады.
Электрондық өндіріс парағы PCI жүйесі ("product Control and Information")
өнімді өндіру процесі туралы барлық ақпаратты жинауға және талдауға арналған.
Бұл жүйе өндірістік парақты автоматты түрде жүргізуге мүмкіндік береді. Әр
массив жеке сәйкестендіру нөмірін алады, оған сәйкес сіз оның бүкіл жолын және
өнімді өндіру процесі туралы деректерді анықтай аласыз. Бұл деректер сақталады
және талданады, бұл өнім ақауларының себептерін тез жоюға мүмкіндік береді.
Бақылау-өлшеу жүйелеріне мыналар жатады:
* * ыдыстардағы шлам деңгейін өлшеу жүйесі;
* * алдын ала қатаю кезінде көтеру биіктігі мен массив температурасын
бақылау жүйесі;
* * кесу алдында массивті тестілеуді орнату және т. б.
- Сур. 11.1-11.10 барлық кезеңдерде технологиялық процестердің барысын
үздіксіз бақылауға мүмкіндік беретін визуализация құралдары көрсетілген.

16
 Сур. 2.2.1. Құмды дымқыл ұнтақтауды басқару
Қоспаның көп компонентті шұңқырын дайындау-бұл автоматтандыру
құралдарын қолдану арқылы айтарлықтай жеңілдететін Күрделі Технологиялық
процесс. Араластырғышты басқару жүйесі кез-келген рецепттерді жасауға және
автоматты түрде өңдеуге мүмкіндік береді (сурет. 11.2[1]).
Шламдарда илеу рецепті бойынша құрғақ материалдың қажетті массасы
болуы керек. Компьютер қайта есептейді және тығыздығы ауытқыған кезде әр
илеу үшін шламның қажетті көлемін түзетеді, бұл қоспаның тұрақты сапасына
кепілдік береді (сурет. 11.3).

Сур. 2.2.2. Сәйкес араластырғышқа (а) компоненттердің берілуін бақылау

с принятой рецептурой (6)

17
 Сур. 2.2.3. Құмды (А) және кері (6) шламның сапасын бақылау жүйесі
Өнімнің жоғары сапасын және өндірістік процестің тұрақтылығын сақтау
үшін ЯБ массасы белгілі бір температураға ие болуы керек (сурет. 11.4, 11.5).
Формаларды толтыру процесінде қоспаның температурасына цехтағы
температуралық фон, шикізат температурасы әсер етеді (сурет . 11.4) және т. б.

18
 Сур. 2.2.4. Қоспаның ЯБ дайындау процесінде температуралық режимді
бақылау

Шикі массивтің беріктігі мен температурасын автоматты бақылау (сурет.

11.7) оның кесілуін оңтайландырады (сурет. 11.8).

Сур.2.2.5. Шикі массивтің беріктігі мен температурасын автоматты түрде

бақылау оны кесуді оңтайландырады

19
 Сур. 2.2.6. Кесетін жабдықтың жұмысын бақылау жүйесі

Өндірістің маңызды және соңғы кезеңі-өнімдерді автоклавтау-жылу-ылғал

өңдеудің барлық кезеңдерінде автоклавтағы қысым мен температураны үздіксіз
бақылаусыз мүмкін емес (сурет . 11.9, 11.10). Визуализация және технологиялық
операциялардың толық автоматты режимі жоғары сапалы өнімді алуға мүмкіндік
береді.

2.3 Автоклавтың ішкі мехнизмі

Автоклав (сурет. 10.21) бұйымдарды жылу-ылғалмен өңдеуге арналған.
Аппарат жылдам жабылатын сфералық қақпақтары (бір немесе екі) бар

20
цилиндрлік көлденең ыдыс болып табылады. Ішкі диаметрі әдетте 2 м, ал
ұзындығы 17; 19 немесе 40 м.
Цехтың немесе зауыттың жоспарлау шешіміне байланысты тұйық немесе
өтпелі автоклавтар орнатылады. Біріншісі вагонеткаларды бір жақты тиеу және
түсіру арқылы ерекшеленеді және бір соңғы қақпақпен жабдықталған.
Екіншісінде екі жақты жүктеу және түсіру және екі ашылатын қақпақ бар.

Сур. 2.3.1. Тұйық автоклав:

1-қақпақ; 2-қақпақты көтеру механизмі; 3-гидроцилиндр; 4-кронштейн; 5-
манометр; 6-май таратқыш;
7-фланецті клапан; 8, 15 - термоэлектрлік термометр; 9-корпус; 10, 17-бу
шығаратын магистраль; 11-қозғалмайтын тірек; 12-катодты қорғаныс; 13-
жылжымалы тірек; 14-конденсатқа арналған магистраль; 16-рельсті жол; 18-
конденсат бұру; 19-гидроцилиндр шток;
20-гидроцилиндр
Автоклавтың негізгі түйіндері:
* қабықтан, дәнекерленген түйістерден және фланецтерден тұратын
корпус;
* көтеру механизмі бар сфералық қақпақтар;
* гидравликалық цилиндрлерге Май беру үшін сорғы және тарату
станциялары;
21
 * автоклав қақпағын салқындату жүйесі;
* шектеу тіректері;
* байланыс манометрлері;
* автоматты реттеу жүйесі.
Қабырғалардың қалыңдығы, мм, құрайды: автоклав үшін диаметрі 2,6 м -
20; диаметрі 3,6 м-26. Автоклавты герметизациялау корпус пен қақпақтың
фланецтері арасында арнайы профильдің резеңке төсемінің болуымен қамтамасыз
етіледі.
Қақпақты құлыптау үшін айналу механизмі бар байонет жапқышы бар.
Бұрылған кезде байонетного сақина арқылы гидроцилиндрлер зуб (ауд) сақина
кірсе үшін баянда ернемек қақпақтар құра отырып, құлып.
Автоклавтың корпусы жылжымалы және бекітілген тіректерге
орнатылады. Жылу шығынын азайту үшін аппараттың беті жылу оқшаулаумен
жабылған.
Корпустың ішінде рельстер салынған, олар бойынша аппаратқа пісіру
вагоншалары оралған. Ыдыстың төменгі бөлігінде конденсат пен тұнба
жиналады.
Автоклавта қақпағы толық жабылмаған кезде буды іске қосудың мүмкін
еместігін, сондай-ақ аппаратта қысым болған кезде байонет сақинасының
бұрылуының орындалмауын қамтамасыз ететін сигналдық-блоктау құрылғысы
болады.
Автоклавты жүктегеннен кейін гидравликалық жетек пен қақпақты көтеру
механизмі қосылады. Қақпақ толығымен жабылғаннан кейін, арнайы соңғы
қосқыш байонет сақинасын бұруға рұқсат береді. Қақпақ жабылғаннан кейін
термиялық ылғалмен өңдеудің бүкіл процесі жүзеге асырылады, содан кейін бу
мен конденсат автоматты түрде шығарылады.

22
 Қорытынды

Қорыта келе Бірлік-Строй газоблок өнеркәсібінде өткен өнеркәсіптік

практикада автоматтандырылған жүйелермен ғана емес олардың ішкі
механикасымен қатар электірлі жүйелерін практикалық тұрғыда үйрендім.
Газдалған бетон - бұл гидравликалық байланыстырғыштардан, жұқа ұнтақталған
кремнийлі компоненттен, Судан және газ түзетін қоспадан тұратын кеуекті
қоспаны қатайту нәтижесінде алынған жеңіл жасанды материал екенің және
өнімнің толық түрде дайын болуына дейінгі әрбір қадамын толықтай меңгердім.
Газаблок өндірісіндегі автоклав трубаларына пар жіберетін пеш
құрылымымен танысып ремонт жасап автоматты түрде қосылып өшуін үйреніп,
өндіріс орнындағы автоматты құралдарға ремонт жасау оларды басқаруды
меңгеріп реле көмегімен табаларды итеретін маторларды автоматты датчик
арқылы басқарудық. Белгілі бір қысымда автоматты түрде іске қосылып
өшірілетін өндірістік пеш, сенсорлық датчиктерменен қосылатын
автоматтандырылған линия, сенсорлық экран және ПЛК мен басқарылатын құю
механизмымен таныстым.
WECOMIX, WACO, PCI жүйелерімен жұмысістеу барысында:
WECOMIX" жүйесі операторға дозалау және араластыру процестерінің
параметрлерін тікелей визуализациялық мониторда өзгертуге және бақылауға
мүмкіндік беретіндігін білдік.
WACO автоклавтарын автоматты басқару жүйесі ("Wehrhahn Autoclave
Control") және автоклавтау процесін басқарып буды бір автоклавтан екінші
автоклавта қайта іске қосатындығын білдім.
Электрондық өндіріс парағы PCI жүйесі ("product Control and Information")
көмегімен өнімді өндіру процесі туралы барлық ақпаратты жинауға және талдауға
арналып барлық мәліметті операторға тікелей хабарлап отыратынын түсіндік.

23
 Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. А. Н. Вараксин. Опыт производства и применения ячеистого

бетона автоклавного твердения. - Минск: 2018. - 148 с.
2. Рыбьев И.А. Строительное материаловеденье. - М.: Высшая
школа, 2002 - 701 с.
3. Хоменко В.Г. Справочник по теплозащите зданий. - Киев:
Будивельник, 1996.
4. Баженов Ю.М. Технология бетона. - М.:Высшая школа, 1978.
5. Пупкова К. А., Егупова Н. Д. Методы современной теории
автоматического управления. - М.: МГТУ, 2004. - 782 с.
6. www.equipnet.ru /catalog /proizvodstvo-gazobetona
7. Ботвина JI.M., Салиджанов С.Б. Ячеистый бетон на основе
природных лессовидных суглинков. //Строительство и архитектура Средней
Азии, 1964, №3. -с.12-15.
8. Белик Я.Г. К вопросу о взаимодействии компонентов бетона //
ДАН УССР. -Киев, 1955 №4 - с. 373 - 379.
9. Баженов Ю.М. Высококачественный тонкозернистый бетон. //
Строит, материалы, 2000, №2, с. 24-25.

24