25

2
ELEKTRİK TEST CİHAZLARI

2.1 TEST CİHAZLARINI KULLANIRKEN GEREKLİ GÜVENLİK KURALLARI

1. Elektrik devrelerinde ölçüm yaparken kuru ve iletken olmayan yüzeyler üzerinde durun.
2. Ommetre ile çalışırken enerjinin kapalı olmasına dikkat edin.
3. Cihaz kontrol uçlarına bozulmuş propları takmayın.
4. Yüksek voltajlı bir kabin içinde her iki elinizi birden kullanmayın.
5. Metal kabinlere veya diğer topraklama malzemelerine dokunmayın.
6. Yalıtılmış saplı aletleri kullanın.
7. Enerji bulunan hatlarda tek başınıza çalışmayın.
8. Enerji kesikmiş gibi davranmayın.
9. Bir kapasitörü sökmeden veya test etmeden önce deşarj edin.

2.2 TEST CİHAZLARINI KORUMAK İÇİN GÜVENLİK KURALLARI

1. Uygun kasalarda depolayın.
2. Düşme ve sarsıntıdan koruyun.
3. Kullanım amaçlarına uygun işlerde kullanın.
4. Ölçme sınırları içinde kullanın.
5. Aşırı sıcaklığa maruz bırakmayın.
6. Temiz ve kuru tutun.
7. Ölçme yapacağınız zaman kademeyi en yüksek değerine ayarlayın.
8. Kullanım kılavuzunu takip edin.
 26

2.3 ELEKTRİKSEL TEST CİHAZLARI

1. Voltmetre
2. Ommetre
3. Ampermetre
4. Multimetre (Avometre)
5. Wattmetre
6. Hermetik Analizör
7. Kapasitör Analizörü

Şekil-2.1 Elektriksel test cihazları

2.4 VOLTMETRE
1. Enerji hattı voltaj ölçümü
2. Yükteki voltaj düşmesi
3. Düşük voltaj ölçümü
4. Açık (kesik) elemanları gösterir. (Şayet bir anahtar açık ise iki tarafı arasında voltaj farkı
gösterir.)
 27

Şekil-2.2 Voltmetre ile termik sağlamlık testi

Şekil-2.3 Voltmetre ile üç kutuplu termik testi

 28

Şekil-2.4 Voltmetre ile kontaktör testi

Şekil-2.5 Bir trafonun primer sargı voltajının ölçülmesi

2.5 OMMETRE
(DİKKAT: Ommetre ile çalışırken enerji kesik olmalıdır!)
1. Akım yolunu belirleme (iletkenlik)
2. Akım yolundaki direncin kontrolü
3. Motor sargı uçlarını belirleme
4. Kısa devre ve kaçakların kontrolü
5. Kapasitörlerin test edilmesi
(DİKKAT: Kapasitörleri test etmeden önce bir sızdırma direnci ile deşarj edin.)

2.6 OMMETREYİ SIFIRLAMA

1. Ölçme seviyesini (range) seçin.
2. Uçları birbirine değdirin.
3. İbrenin tam olarak sağa hareket ettiğini gözleyin.
4. İbre skala üzerindeki sıfır “0” değerini gösterir.
(NOT: Şayet ibre sıfırlanmıyorsa, cihazın pili zayıflamıştır.)
5. Kullanmadan önce veya ölçme kademesini her değiştirdiğinizde önce ommetreyi sıfırlayın.
 29

Şekil-2.6 Ommetre ölçümleri

Şekil-2.7 Ommetre ile kompresör motor sargı testi

Şekil-2.8 Ommetre ile kompresör sargı kısa devresinin testi

 30

Şekil-2.9 Ommetre ile kompresör sargı topraklamasının testi

Şekil-2.10
Kompresör sargı
uçlarının
belirlenmesi

2.7
AMPERMETRE
1. Kalkış akımını
gösterir.
2. Çalışma akımını gösterir.
3. Rotor kitleme akımını gösterir.

Şekil-2.11 Analog ampermetreler

 31

Şekil-2.12 Ampermetre ile bir kablodaki akımın ölçülmesi

2.8 MULTİMETRE (AVOMETRE)

1. AC voltmetre
2. DC voltmetre
3. Ommetre
4. Miliampermetre
(Not: Avometre’de normal ampermetre bulunur.)

Şekil-1.13 Dijital multimetreler (avometre)

2.9 WATTMETRE
1. Hat voltajını gösterir.
2. Kalkış gücünü gösterir.
3. Çalışma gücünü gösterir.
 32

Şekil-1.14 Analog vatmetre

Şekil-1.15 Vatmetre bağlantıları

2.10 HERMETİK KOMPRESÖR ANALİZ CİHAZI

1. Kompresörün topraklamasının kontrolü
2. Kompresör sargılarının kopukluğunun kontrolü
3. Sıkışmış kompresör rotorunu açmada kullanılır.
4. Kompresörü kalkındırır ve çalıştırır.

Şekil-1.16 Hermetik analiz cihazı

 33

2.11 KAPASİTÖR ANALİZ CİHAZI

1. Kapasite değerinin ölçümü
2. Güç katsayısının ölçümü
3. Açık (kopuk) kapasitörleri belirler.
4. Kısa devre olmuş kapasitörleri belirler.
5. Kapasitör kaçaklarını gösterir.

Şekil-2.17 Kapasitör analiz cihazı

Şekil-2.18 Kapasitör test cihazları

 34

2.12 DEVRE ARIZA DURUMLARI

1. Açık (kesik) devre
2. Kısa devre
3. Topraklanmış devre

2.13 AÇIK (KESİK) DEVRE

1. En sık rastlanan devre problemidir.
2. Akım yolu yoktur.
3. Sebepleri:
a. Aşınmış kontaklar
b. Arızalı röle bobini
c. Kopuk kablo
d. Yanmış sigorta
e. Çözülmüş devre kesici
f. Açık anahtar

Şekil-2.19 Kesik devre arızası

2.14 KISA DEVRE

1. En çok görülen ikinci problemdir.
2. Elektrik devresi olması gerekenden daha düşük direnç gösterir.
3. Sonuçları:
a. Yanık sigorta
b. Çözülmüş devre kesici
c. Erimiş kablolar
d. Şişmiş gövdeli daimi kapasitör
e. Siyahlanmış (yanmış) terminaller
f. Bobin yanması

Şekil-2.20 Kısa devre arızası

 35

2.15 TOPRAKLANMIŞ DEVRE

1. Topraklama kontrolü yüksek direnç gösterir.
2. Sigorta yanmasına ve devre kesici çözülmesine neden olmayabilir.
3. Bir ommetre ile belirlenebilir.
a. Uçlar veya terminaller ile gövde arasını kontrol edin.
b. Ölçme cihazı yüksek kademede orta bir direnç değeri gösterir.

Şekil-2.21 Topraklanmış devre arızası

2.16 SAYISAL ÖLÇME CİHAZLARININ ÖZELLİKLERİ

1. Kolay okunur.
2. Geniş ölçme kademesine (range) sahiptir.
3. Katı halli (hareketli elemanı olmayan) elektronik yapıya sahiptir.
4. Taşınabilir.
5. Yapısı özel koruma gerektirir.

2.17 KATI HAL CİHAZLARIN DİKKATLİ KULLANILMASI

1. Elinizde çok fazla tutmayın.
2. Kullanıncaya dek orijinal kutularında muhafaza edin.
3. Bu cihazları elinize almadan önce elinizdeki statik elektriği boşaltın.
4. Katı hal cihazlarını gövdesinden tutun.
5. Kullanırken ve taşırken statik olmayan kutuları kullanın.
6. Bu cihazları herhangi bir yüzey üzerine sürtmeyin.
7. Bu cihazları plastik, vinil ve polistren sert köpüklerden koruyun.
8. Bu cihazları sadece statik olmayan iş istasyonlarında elinize alın.
9. Bu cihazlar sadece dökme demir lehim uçları kullanılarak topraklanabilir.