CÁC HO T NG LUY N T P K N NG GHI NH

TRONG ÀO T O C NHÂN PHIÊN D CH

NGÔ HÀ THU, BA.

Khoa S ph m ti ng Anh

1. tv n
Theo Shuttleworth & Cowie (1997 trong Zhong, 2003), phiên d ch (Interpreting)
c nh ngh a là ‘oral translation of a written text’ (b n d ch b ng l i c a m t v n
b n vi t). Nolan (2005:2) ã a ra so sánh khá chi ti t gi a Biên d ch (translation) và
Phiên d ch (Interpretation):
A translator studies written material in one language (the ‘source
language’) and reproduces it in written form in another language (the
‘target language’). An interpreter listens to a spoken message in the source
language and renders it orally, consecutively or simultaneously, in the
target language.
Nh v y, t so sánh trên có th th y trong phiên d ch hay d ch nói, ng i d ch có
th chuy n t i n i dung c a thông i p t ngôn ng ngu n sang ngôn ng ích theo
hai cách, ho c theo hình th c d ch k ti p (consecutive interpretation) ho c theo hình
th c d ch ng th i (simultaneous interpretation).
Trong d ch k ti p, ng i d ch nghe ng i nói nói b ng ngôn ng ngu n, ghi chép
và sau ó tái s n xu t l i o n thông i p b ng ngôn ng ích. Tùy thu c vào dài
c a o n phát ngôn mà vi c d ch có th di n ra trong m t ho c nhi u l n liên ti p.
Ng i d ch ph thu c ch y u vào trí nh nh ng k n ng ghi chép t t là i u thi t y u.
Trong d ch ng th i, ng i d ch ng i trong các bu ng cách âm, nghe ng i nói
nói qua tai nghe, và sau ó nói b n d ch qua microphone g n nh ng th i v i b n
ngôn ng ngu n. Vì ng i d ch u i không c phép d ch sau ng i nói qua nhi u
nên ph ng pháp d ch này òi h i s! luyên t p lâu dài và trí nh t t. (Nolan, 2005)
Rõ ràng khi bàn v nh ng yêu c u v k n ng i v i m t phiên d ch viên, trí nh
t t luôn " v trí hàng u dù d ch u i hay d ch ng th i. Theo Philan (2001:4-5),
ng i phiên d ch c n có trí nh ng#n h n t t l u gi l i nh ng i u mà anh y/cô y
v a nghe và trí nh dài h n t t s#p x p các thông tin phù h p hoàn c nh. Lâm
(2007) c$ng xu t kh n ng ghi nh là m t trong b y tiêu chí tuy n ch%n và ào t o
sinh viên phiên d ch.
R t nhi u nghiên c u cho th y vi c ào t o k n ng ghi nh là m t quá trình luy n
t p lâu dài có ph ng pháp. Nh v y, trong s t t c các k n ng và k thu t òi h i "
m t phiên d ch viên gi i, k n ng ghi nh nên c gi i thi u u tiên v i nh ng
ng i h%c d ch.
Trên th!c t , ch ng trình ào t o c& nhân chuyên ngành d ch m c dù có dài 4
n m nh ng riêng v vi c ào t o k n ng ti ng ã chi m 6 k'. Trong khi ó, nh ng
môn liên quan n chuyên ngành d ch ch( b#t u c gi ng d y t h%c k' th 3,
song song cùng các môn k n ng ti ng. Nh v y, th i gian sinh viên c ào t o v
các k n ng d ch trong ó có k n ng ghi nh là r t ít. Vi c này d)n n vi c sinh viên
sau khi t t nghi p v)n không có t! tin, b n l nh c$ng nh k n ng c n thi t theo
u i ngh d ch. * tài này s+ a ra m t s xu t liên quan t i vi c ào t o k n ng
ghi nh trong phiên d ch c a ch ng trình ào t o c& nhân chuyên ngành d ch.
2. M t s khái ni m liên quan
2.1. Trí nh ng n h n và Trí nh dài h n
Trí nh ng#n h n (Short-term memory, STM) là m t h th ng l u gi và ki m soát
t m th i nh ng thông tin c n thi t ti n hành các nhi m v nh n th c nh h%c t p,
lãnh h i, v.v… trong m t kho ng th i gian ng#n, do ó, không hình thành c ch th n
kinh nh l i các thông tin sau m t kho ng th i gian dài.
Ng c l i, trí nh dài h n (Long-term memory, LTM) là m t h th ng l u gi ,
ki m soát thông tin sao cho sau hàng tu n, hàng tháng ho c thâm chí hàng n m v)n có
th nh l i các thông tin ã c l u gi . LTM c coi là m t quá trình h%c h i và là
m t ph n r t quan tr%ng trong vi c trau d i ki n th c c a ng i d ch. STM, trái l i,
di n ra r t ng#n, ch( trong vài giây. Peterson (1959 trong Zhong, 2007) xác nh STM
di n ra t 6-12 giây, trong khi Atkinson và Shiffrin (1968, opcit.) và Hebb (1949,
opcit.) xác nh th i gian ó là 30 giây.
Trí nh trong phiên d ch ch( di n ra trong th i gian ng#n. M t khi nhi m v d ch
này k t thúc, ng i phiên d ch s+ chuy n sang nhi m v d ch khác, th ng là v i b i
c nh khác, ch khác và ng i nói khác. Do ó, k n ng ghi nh c n thi t i v i
nh ng ng i h%c d ch là k n ng STM.
2.2. Các c i m chính c a STM
Thu nh n thông tin: Có nhi u tranh cãi xoay quanh c i m này c a STM. Theo
Sperling (1960, op.cit) và Crowden (1982, opcit.), quá trình ghi nh c a STM là ghi
nh có ch nh: có m c ích ã nh tr c, òi h i m t s! n, l!c ý chí. Quá trình này
kích thích s! chú ý (attention) trong kho ng ¼ giây. Tuy nhiên, nh ng phát hi n c a
McKay (1973, opcit.) l i không hoàn toàn tán thành ý ki n này. Tác gi cho r ng vi c
thu nh n thông tin c a STM c$ng có th bao g m c quá trình ghi nh không ch nh.
N ng l c nh : theo Miller (1956), Atkinson và Shiffrin (1968, opcit.), s l ng
thông tin mà STM có th l u gi là 7±2 n v thông tin (chunk) trong ó, m,i n v
thông tin có th là dãy các ch s , t , v trí quân c ho c khuôn m t ng i. Tuy nhiên,
theo các nghiên c u hi n i, n ng l!c l u gi c a STM th p h n, ch( 4-5 n v .
Ph ng th c l u gi : l u gi thông tin t i STM, thông tin c n ph i c mã
hóa. Ba cách chính l u gi thông tin t i STM (Zhong, 2007) g m có:
- Acoustic coding: mã hóa d!a vào âm thanh c a thông tin khi c a ra.
- Visual coding: mã hóa các thông tin theo hình nh, c bi t i v i các thông tin
khó mô t b ng l i.
- Semantic coding: mã hóa các thông tin b ng cách liên h chúng t i m t ý ngh a
nào ó.
S quên: Có ba thuy t gi i thích vì sao con ng i quên thông tin c l u gi "
STM. M t là theo Waugh và Norman (1965, opcit.) thông tin hi n th i b thay th b"i
thông tin m i nh n khi n ng l!c l u tr ã y. Hai là thông tin b mai m t (Baddeley,
Thompson và Buchanan, 1975, opcit.). Ba là thông tin b nhi u do các thông tin khác
nhau c l u gi cùng lúc (Keppel và Underwood, 1962, opcit.)
Tái hi n: Có nhi u ph ng th c tái hi n thông tin t STM nh tìm ki m theo
chu,i – thông tin trong STM s+ c ki m tra l n l t cho n khi thông tin c n thi t
c tái hi n. (Sternberg, 1966, opcit.)
2.3. ào t o k n ng ghi nh
Trong cu n sách ‘Effort Models’ c$ng nh nhi u bài vi t khác c a mình v d ch
thu t, Gile ã kh-ng nh r ng v n c b n nh t trong phiên d ch chính là phiên d ch
bao g m nhi u quá trình v n hành (operation) cùng m t lúc, m,i quá trình này òi h i
n ng l!c x& lý (processing capacity), và n ng l!c x& lý c n thi t th ng b ng ho c
th m chí l n h n nh ng gì mà ng i d ch có khi c n.
Gile ã a ra các mô hình v hai ph ng pháp d ch d!a vào các quá trình v n
hành x y ra trong quá trình d ch. Theo ông, d ch u i bao g m hai giai o n: giai o n
Nghe và Tái t o (Listening and Reformulation phase), và giai o n Tái d!ng
(Reconstruction phase).
Giai o n 1: CI = L + STM + Nt
CI = D ch u i (Consecutive Interpreting), L = Nghe và phân tích phát ngôn "
ngôn ng ngu n (Listening), STM = trí nh ng#n h n (short-term memory) yêu c u
gi a kho ng th i gian ng i d ch nghe th y thông tin và kho ng th i gian thông tin
c ghi chép l i, Nt = ghi chép (note-taking)
Giai o n 2: CI = Nr + P
Nr = %c các ghi chép (note-reading) thu th p thông tin c l u gi và tái
d!ng l i n i dung c a phát ngôn, P = s n xu t (production) m t phát ngôn " ngôn ng
ích.
Mô hình c a d ch ng th i theo Gile nh sau:
SI = L + STM + P
. mô hình này, STM (trí nh ng#n h n) nên c hi u là m%i ho t ng trí não
liên quan t i vi c l u gi thông tin nghe c cho t i th i i m (1) thông tin c
truy n t i b ng ngôn ng ích ho c (2) thông tin b m t do s! quên ho c do ng i d ch
quy t nh b qua.
D!a trên mô hình c a Gile và c i m c a trí nh , có th a ra mô hình quá
trình phiên d ch nh sau:
Mã hóa thông tin t ngôn ng ngu n + L u gi thông tin + Tái hi n thông tin +
Gi i mã thông tin sang ngôn ng ích
* i v i CI, ng i d ch s+ có t i a kho ng 15 phút mã hóa thông tin và l u gi
thông tin theo nh giai o n 1 " mô hình c a Gile. Trong giai o n 2, ng i d ch s+
b#t u tái hi n là thông tin và gi i mã sang ngôn ng ích. * i v i SI, vi c mã hóa và
gi i mã di n ra g n nh ng th i. Th i gian l u gi thông tin s+ r t h n ch . Do
ó, trong b c u c a phiên d ch, vi c mã hóa thông tin (hi u n i dung thông tin) t
ngôn ng ngu n s+ là y u t quy t nh trong vi c ào t o k n ng ghi nh .
Theo ph n 2.2, có ba cách chính l u gi thông tin b ng cách mã hóa thông tin
thông qua âm thanh, hình nh và ý ngh a. Mã hóa thông tin b ng hình nh có th c
s& d ng trong các h i th o v i nhi u ph ng ti n truy n thông. Các ghi chép khi phiên
d ch c$ng là m t hình th c mã hóa thông tin b ng hình nh.
3. Các ph ng pháp luy n t p nâng cao k n ng ghi nh
3.1. K l i b ng ngôn ng ngu n
M c ích
- Luy n t p kh n ng ghi nh các thông tin m t cách chi ti t nh t có th
- Luy n t p kh n ng tái t o thông tin
- Luy n t p k n ng s&a ch a l,i
Trình : M%i trình
Nhóm làm vi c: T 2-3 ng i/nhóm, c l p
Th i gian: Ph thu c vào dài câu chuy n
Các b c ti n hành
 - Giáo viên có th %c ho c k ho c b t b ng m t câu chuy n kho ng 200 t b ng
ti ng Anh ho c Vi t cho sinh viên nghe.
- Khuy n khích sinh viên h n ch ghi chép khi ang nghe; ho c có th ghi chú
ng#n trong th i gian u ho c i v i câu chuy n dài, ph c t p.
- Sinh viên làm vi c theo c p ho c nhóm: k l i ho c vi t l i câu chuy n d!a theo
trí nh và ghi chép c a mình. Thành viên trong nhóm b sung, ch(nh s&a nh ng
ch, còn thi u ho c sai sót, sau ó có th vi t l i và n p cho giáo viên s&a ch m.
D ng th c khác. Khi giáo viên k chuy n, có th yêu c u 1 ho c 2 sinh viên ra
ngoài và không nghe câu chuy n. Sau ó, yêu c u 1 sinh viên ra k l i câu chuy n cho
nh ng sinh viên này. Nh ng ng i này sau khi nghe xong s+ vào l p và k l i n i
dung câu chuy n. Kh n ng nh s+ c xác nh thông qua m c chính xác và s
các tình ti t trong câu chuy n mà sinh viên k l i.
L u ý. Khi m i áp d ng ho t ng, nên khuy n khích sinh viên k l i càng gi ng
b n g c càng t t (v cách s& d ng t , c u trúc).
Sau m t th i gian áp d ng ph ng pháp luy n t p này, sinh viên c yêu c u s&
d ng c m t s các k n ng phát tri n STM nh m tái hi n thông tin m t cách
y nh t. Các k n ng ó bao g m:
3.1.1. Khái quát hóa
Do c i m c a ngôn ng nói, ng i nói ôi khi nói quá dài, a ra nhi u chi ti t
nh có th d)n n s! quên thông tin c a ng i d ch. Do v y, k n ng khái quát hóa
thông tin có th s+ giúp sinh viên luy n t p cách xác nh ý chính, rút ra c k t lu n
t nh ng chi ti t c th trong bài nói.
Bài t p a ra luy n t p k n ng này th ng là các bài nói mang tính ch t
không trang tr%ng l#m (informal) trong ó c u trúc bài nói không c th hi n rõ
ràng.
Ví d :
As you know, Britain is an island and so, our most popular fast food is fish and
chips. And fish has become even more popular lately because people have
become wary, suspicious about meat. They think that all the meat that you can
buy has been produced on industrial factory-style farms. Sole factory farms. And
so, people are eating more fish than ever. In fact, in Britain, people eat 51,000
tons of cod a year and it’s mostly in the form of fish and chips. We don’t just like
fish, we think that we are doing… that it’s good for us. My mother always used
to say, you know, “You eat up your fish! Fish is good for brains.” But we also
feel that we are doing something for the environment. Because meat is nowadays
produced with a lot of… the animals are given a lot of nasty pharmaceutical
products to help them grow. And the means of production, as I’ve said, is very
like a factory whereas fishing makes you think of… I mean, it makes me think of
my childhood. Going fishing. It’s something natural. It must be good for the
environment.
(trích t ‘Fish and Chips’, tài li u h%c)
Trong o n nói này, ng i nói ch y u mu n c p lý do vì sao ng i Anh thích
n cá. Tuy nhiên, ông không a ra lý do m t cách rõ ràng mà chèn thêm nh ng chi
ti t ngoài l ho c có các câu b l&ng. Nh v y, khi nghe, ng i d ch nên s& d ng k
n ng khái quá hóa l u gi thông tin t t h n b ng STM.
The British have been eaten more fish lately for 2 reasons:
 - Eating fish is good for their health
- Eating fish is good for environment
3.1.2. Phân lo i
K n ng này giúp ng i d ch nhóm c các ý trong bài nói thành các ý l n, giúp
ng i d ch nh n ra m i quan h gi a các ý có th nh c n i dung bài nói d
dàng h n.
Bài luy n t p k n ng này, t ng t! nh v i k n ng Khái quát hóa, b c u có
th là các bài gi ng formal nh ng sau ó nên là nh ng bài nói informal, các ý trình bày
không quá rõ ràng sinh viên luy n t p.
Ví d :
If I were in the government, and you must vote for me next week, I will
guarantee that we will lower your taxes. So that you will have more money to
spend. Some of you will want to go to Spain on your holidays and that is a jolly
good thing as well, if you work hard that you should enjoy your holiday. But
some of you will want to invest the money wisely in businesses. Businesses will
then have more money to build new plant and machinery and create jobs. Jobs
for your children. Do you know what the unemployment rate is among young
people today? It is high. It is far too high. The reason it is too high is because
there is not enough investment in industry. If we lower the taxes, there is more
investment in industry. It’s all very well producing good public services. We
want good public services as well. But in order to produce good public services,
we need an economy that is working and an economy with capital - Capital that
will be wisely invested in our country so we can not only creat jobs for our
people but also attract inward investment from other countries. This is
desperately necessary today.
(trích t ‘Vote for me!’, tài li u h%c)
Ng i d ch nên chú ý t i ý chính c a bài nói ( c nói ngay u o n) và xác
nh các ý nh nh sau:
- Reasons to vote for ‘me’: Lower taxes
- Benefits of low tax:
+ More money to enjoy life
+ More investment in industry more jobs and good public services
more investment from other countries
3.1.3. So sánh
K n ng này giúp ng i d ch t ng c ng STM b ng cách xác nh các nét gi ng
và khác gi a các i t ng trong bài nói, sau ó s#p x p l i thành nhóm.
Ví d :
Recently though, the worm has begun to turn and Spain is now overtaking Italy
on many different fronts. Spain, for instance, has now a very dynamic economy.
Spain has been making a lot of progress in new areas of the economy like
banking and telecoms. In fact, they have their own huge telecom company called
Telefónica and it is a giant in Europe. Italy, on the other hand, has seen an
economic downturn in the last few years. In fact, 10 years ago, Italy accounted
for 4.5% of global exports. However, in 2003, the figure has dropped to 3.3%.
Also Italy’s economy has been growing at a very slowly rate whereas Spain
economy has been doing well. In fact, the Italians’ purchasing power has
 decreased recently and since around 2002, when Italy joined the Euro, wages
have been frozen in Italy. In fact, many would say that Italy’s poor economic
development of the last couple of years is due to the lack of qualified workers.
Only 10% in fact, of Italians of working age, of a certain age between 25 and 64,
only 10% of that age bracket actually has a diploma whereas in Spain, the rate is
23%. So it’s more than double. In fact, you can see Italy economy turns
downturn in infra-structure. If you go to the capital Rome, you’ll see that the
public transport is old, inefficient and quite simply inadequate whereas if you go
to Madrid, the capital of Spain, you will find 12 new metro lines.
(trích t “Spain vs. Italy’, tài li u h%c)
. ây, ng i nói có ý nh so sánh n n kinh t c a hai n c Tây Ban Nha và Ý.
Ng i d ch có th nh n i dung bài nói b ng cách so sánh các nét sau:
Spain Italy
General situation A lot of progress in new Downturn recently
areas
Quality of labour force 23% has a diploma 10% has a diploma
Infra-structure 12 new metro lines Old, inefficient,
(modern) inadequate
3.1.4. Miêu t
Ngôn ng miêu t có th gây khó kh n v i ng i d ch vì r t khó s& d ng STM
tái hi n l i ngôn ng miêu t mà không thêm hay b t m t s chi ti t. Do ó, ng i
d ch nên c khuy n khích nh các nét chính c a ‘b c tranh’ mà h% nghe c và s&
d ng ngôn ng c a b n thân miêu t l i b c tranh ó.
Ví d :
T ng 2 là quán dành riêng cho khách u ng cà phê, có trang b i u hòa nhi t
và internet. T ng này là n i t p trung ông gi i h%c sinh sinh viên nh t. Pao
nhanh chóng ng i vào bàn n i các b n cô ã k p bày bi n sách v", tài li u và máy
tính xách tay. Không ch( có nhóm c a cô, " các bàn khác c$ng có các nhóm h%c
sinh còn m c nguyên ng ph c " tr ng ang c#m cúi th o lu n bài t p. T i
m t s bàn khác, vài n sinh có v/ nh còn h%c trung h%c v i ch ng sách cao
ng t v a vi t v a b m máy tính. Pao k , h%c sinh Thái Lan thích ra quán ng i
h%c, v a có th h%c nhóm v a "buôn chuy n" khi gi i lao, có th n u ng, c i
ùa tho i mái, i u mà h% không th làm c khi " th vi n.
(trích t ‘Chuy n h%c hành " Bangkok: Khi quán cà phê thành th vi n’, tài li u
h%c, truy c p t trang web http://vietbao.vn/The-gioi-tre/Chuyen-hoc-hanh-o-
Bangkok-Khi-quan-ca-phe-thanh-thu-vien/45253300/275/ )

Ng i d ch ch( c n nh nh ng nét chính sau và s& d ng ngôn ng c a mình

miêu t l i không gian c a quán cà phê.
- V trí: t ng 2 quán cà phê
- * c i m: có i u hòa nhi t và internet
- Khách: ch y u là h%c sinh-sinh viên n h%c, ng i theo nhóm, v a h%c và v a
buôn chuy n, n u ng.
3.2. Bài t p cái bóng
M c ích
- Luy n t p các k n ng phiên d ch: d ch ng th i, nghe hi u, ghi nh
 - Luy n t p các k n ng truy n t thông tin c n thi t khi d ch nói
- Luy n t p d ch nhanh
Trình : Sinh viên n m th 3
Nhóm làm vi c: Cá nhân
Th i gian: Tùy thu c vào dài c a bài nghe
Các b c ti n hành
- Giáo viên cho nghe sinh viên nghe m t o n b ng b ng tai nghe
- Sinh viên s+ nh#c l i t ng t theo cùng ngôn ng c$ng nh t c c a ng i nói
trong o n b ng. Thông th ng, có th s+ b#t u nói sau o n b ng 2-5s.
- Khi sinh viên th!c hi n ho t ng nhu n nhuy n, có th yêu c u h% d ch nói o n
b ng sao cho t c kh p v i ng i nói.
D ng bài t p này giúp ng i h%c luy n t p kh n ng nghe hi u, tách ý và nh ý.
Nó c$ng giúp ng i h%c t p cách oán tr c ý nh c a ng i nói có th d ch tr%n
v0n ý ng i nói mà không b b l&ng (n u ng i nói b l&ng) ho c không theo k p
ng i nói.
3.3. Bài t p luy n nghe có l n t p âm
M t trong nh ng nguyên nhân nh h "ng t i vi c ghi nh thông tin sau khi nghe
là ng i d ch b m t t p trung khi nghe do có các t p âm " môi tr ng ngoài tác ng
vào. Vì v y, n u có th , có th ch%n các bài t p luy n có l)n t p âm (ti ng ng i nói,
ti ng xe c , v.v…) ng i h%c luy n t p kh n ng t p trung ghi nh thông tin t t
h n. Bài t p nh v y c$ng giúp ng i h%c quen v i môi tr ng làm vi c th!c s! khi
d ch.
3.4. Phép nh (Mnemonic method)
Ph ng pháp này c s& d ng nh các thông tin khó. Nguyên lý c b n c a
nguyên t#c này là s& d ng t i a các ch c n ng c a não mã hóa thông tin. Vi c mã
hóa thông tin có th b ng cách s& d ng hình v+, ký hi u, ch vi t t#t, ho c các câu v n
có v n. Theo lý thuy t, có 5 k thu t th ng c s& d ng trong ph ng pháp nh .
Tuy nhiên, tài s+ ch( c p t i nh ng k thu t mà theo tôi thích h p v i c i m
ch ng trình ào t o c& nhân chuyên ngành d ch (trình ngôn ng u vào c a sinh
viên ch a cao, c n nhi u th i gian ào t o th!c hành ti ng, th i gian dành cho các k
n ng d ch có th b rút g%n). Các k n ng sau c s& d ng nhi u khi ghi chép thông
tin (note-taking) và ghi nh .
3.4.1. S d ng ch cái vi t t t: s& d ng các ch cái u c a m t nhóm t t o
thành t m i. Ví d : nh ng ch vi t t#t thông d ng nh HRM (Human Resource
Management), NBA (National Basketball Association), ASAP (as soon as possible)
ho c nh ng ch vi t t#t c a riêng ng i d ch nh b4 (before), btw (between), D-ingC
(developing countries).
3.4.2. S d ng câu có các ch cái u c a m i t k t h p thành t ho c danh
sách các t : ví d , nh c tên và tr t t! các hành tinh trong h M t tr i, có th s&
d ng câu sau: My Very Elderly Mother Just Sat Upon Nine Pizzas.
3.4.3. Chia nh thông tin thành t ng c m: cách này th ng áp d ng v i vi c nh
dãy s : chia nh dãy s thành t ng nhóm 3-4 ch s , có th t ng d n s l ng khi
luy n t p.
4. M t s xu t khác liên quan t i ch ng trình ào t o
4.1. Theo Zhong (2003), ào t o phiên d ch có th c chia thành 3 giai o n:
 Giai o n 1: gi i thi u v các k n ng phiên d ch: ghi nh , t c ký, v.v…
Giai o n 2: th!c hành bài t p trên l p
Giai o n 3: th!c hành v i môi tr ng công vi c th!c t , quan sát
N u ng v i ch ng trình ào t o chuyên ngành d ch thì giai o n 1 nên ti n hành
trong 3 h%c kì u tiên. Tuy nhiên, rõ ràng n#m c các k n ng này sinh viên
ph i n#m ch#c k n ng ti ng (Nghe-Nói-*%c-Vi t) và i u này th ng r t khó t
c vì ch t l ng u vào c a sinh viên th ng không cao; a ph n c n ào t o và
ào t o l i v k n ng th!c hành ti ng.
Th i gian ào t o k n ng th!c hành ti ng " tr ng *HNN-*HQG HN th ng
kéo dài trong 6 h%c k' t n m th nh t n n m th ba c a ch ng trình ào t o. Nh
v y, n u i sau 6 h%c k' m i ti n hành ào t o k n ng phiên d ch thì th i gian sinh
viên hi u, n#m b#t và th!c hành các k n ng là r t ng#n.
Vì v y, vi c gi i thi u và ào t o k n ng phiên d ch trong ó có k n ng ghi nh
d i có th t ch c d i hình th c các workshop nh theo tu n ho c tháng. Giáo viên
b môn s+ ch u trách nhi m n i dung gi ng d y các k n ng và n u có th , m i di n
gi n chia s/ kinh nghi m. Mô hình workshop này có th d!a vào mô hình c a các
workshop v ph ng pháp lu n nghiên c u khoa h%c (Research Methodology) ã
c áp d ng hi u qu .
4.2. M t v n c n nói t i là s! khác nhau gi a vi c ào t o ti ng và ào t o d ch có
nh h "ng t i vi c thi t k ch ng trình ào t o. Phiên d ch, ngoài k n ng ti ng t t,
còn c n nh ng k n ng c thù c a ngh nh ghi nh . K n ng này c n ph i luy n t p
ngay t nh ng n m u và ti n hành trong th i gian dài và liên t c. Tuy nhiên, hi n
nay ch ng trình ào t o v)n ch y u ch( luy n cho sinh viên m t s k n ng nghe c
b n nh nghe i n thông tin vào b ng bi u, nghe xác nh thông tin úng/sai,
nghe và làm theo h ng d)n nào ó ho c tr l i m t vài câu h i ng#n. H% ít chú ý b#t
sinh viên ph i tái t o l i nh ng gì nghe c. * i v i k n ng nghe hi u trong gi ng
d y ngo i ng theo ph ng pháp giao ti p thì nh th có th là (ch y u là k n ng
ti p nh n - receptive skill). Tuy nhiên, trong ào t o phiên d ch, tái t o (reproductive
skill) l i là m t k n ng quan tr%ng c n c th ng xuyên th!c hành. Vì v y, nên có
s! i u ch(nh trong vi c gi ng d y k n ng ti ng sinh viên ngành d ch trong nh ng
n m u h%c k n ng ti ng v)n có th luy n t p c k n ng d ch.
5. K t lu n
K n ng ghi nh rõ ràng r t quan tr%ng i v i ng i phiên d ch. Thông qua các
ph n trình bày có th th y r ng vi c ào t o k n ng ghi nh c n c chú tr%ng h n
trong ch ng trình ào t o phiên d ch và r ng k n ng này hoàn toàn có th ào t o
c qua các bài t p, ho t ng thi t k khoa h%c. Báo cáo này m i ch( mang tính ch t
c a m t nghiên c u th c p, d!a trên k t qu c a các nghiên c u i tr c c$ng nh
kinh nghi m và s! quan sát c a b n thân ng i vi t. Tuy nhiên, các xu t a ra
trong báo cáo hi v%ng có th g i ý v vi c xây d!ng giáo trình trong 2-3 n m u cho
các sinh viên chuyên ngành d ch t n d ng c th i gian ào t o k n ng th!c hành
ti ng cho vi c ào t o k n ng d ch (k n ng ghi nh , k n ng ghi chép, v.v…). Ng i
vi t c$ng hi v%ng báo cáo có th c m" r ng h n trong t ng lai.

Tài li u tham kh o
Atkinson, R.L. & Stiffrin, R.M.(1968). Human memory: A proposed system and its
control processes, in Zhong, W. (2003), Memory Training in Interpreting,
Translation Journal, vol 7, no.3. Retrieved March 30, 2010 from
http://accurapid.com/journal/25interpret.htm
Gile, D. The Role of Consecutive in Interpreter Training: A Cognitive View. Retrieved
March 30, 2010 from http://www.aiic.net/ViewPage.cfm/article262
Lâm, Q.*. (2007). * xu t tiêu chí tuy n ch%n và ào t o sinh viên phiên d ch.
Retrieved March 30, 2010 from http://ngonngu.net/index.php?p=338
Miller, G. A. (1956). The magical number seven, plus or minus two: Some limits on
our capacity for processing information. Psychological Review, vol 63, pp.81-97.
March 22nd 2008 from http://www.musanim.com/miller1956/
Phelan, M. (2001). The Interpreter's Resource in Zhong, W. (2003), Memory Training
in Interpreting, Translation Journal, vol 7, no.3. Retrieved March 30, 2010 from
http://accurapid.com/journal/25interpret.htm
Waughw, N. & Norman, D.(1965). Primary Memory. Psychological Review, vol 72,
pp. 89-104. Retrieved March 30, 2010 from
http://step.psy.cmu.edu/scripts/Memory/waugh1965.html
Zhong, W. (2003). Memory Training in Interpreting, Translation Journal, vol 7, no.3.
Retrieved March 30, 2010 from http://accurapid.com/journal/25interpret.htm
 CÁC HO T NG LUY N T P K N NG GHI NH
TRONG ÀO T O C NHÂN PHIÊN D CH

NGÔ HÀ THU, BA.

Khoa S ph m ti ng Anh

Báo cáo khoa h%c này c p t i m t s các ho t ng luy n t p k n ng ghi nh

trong ào t o c& nhân chuyên ngành phiên d ch. Các mô hình v phiên d ch c a Gile,
D. ã ch( ra phiên d ch, bao g m c d ch k ti p (Consecutive Interpreting) và d ch
ng th i (Simultanenous Interpreting), là ho t ng d!a trên trí nh ng#n h n (Short-
term Memory, STM). Do v y, k n ng ghi nh là m t trong nh ng k n ng quan tr%ng
nh t mà m t phiên d ch viên c n ph i c ào t o tr c tiên. Báo cáo có a ra ví d
v m t s d ng ho t ng, bài t p th!c hành luy n t p k n ng ghi nh trong phiên
d ch.