* Qúa trình vận động của mâu thuẫn:

* Sự thống nhất, đấu tranh và chuyển hóa giữa các mặt đối lập
- Trong thế giới khách quan mỗi sự vật, hiện tư¬ợng là một thể thống
nhất, chứa đựng ngay trong nó những mặt đối lập.

+ Khái niệm thống nhất của các mặt đối lập dùng để chỉ sự liên hệ, ràng
buộc không tách rời nhau, quy định lẫn nhau của các mặt đối lập trong
một sự vật, mặt này lấy mặt kia làm tiền đề tồn tại.

+ Khái niệm đấu tranh giữa các mặt đối lập dùng để chỉ khuynh hướng tác
động qua lại, bài trừ, phủ định nhau của các mặt đối lập.

- Quá trình thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập tất yếu dẫn đến sự
chuyển hóa giữa chúng. Sự chuyển hóa đó diễn ra rất phong phú, đa dạng,
phụ thuộc vào tính chất các mặt đối lập cũng như điều kiện lịch sử, cụ thể.

- Trong sự thống nhất, đấu tranh của các mặt đối lập thì sự thống nhất là
tương đối, tạm thời, còn sự đấu tranh là tuyệt đối.

* Vai trò của mâu thuẫn đối với sự phát triển của sự vật.
Sự tác động qua lại dẫn đến chuyển hóa giữa các mặt đối lập là một quá
trình. Lúc mới xuất hiện mâu thuẫn thể hiện ở sự khác biệt và phát triển
thành hai mặt đối lập. Khi hai mặt đối lập của mâu thuẫn, xung đột với
nhau gay gắt và khi điều kiện chín muồi thì chúng sẽ chuyển hóa lẫn
nhau, mâu thuẫn được giải quyết. Tiếp tục mâu thuẫn mới lại hình thành,
và quá trình vận động lại tiếp diễn.

Như vậy có thể khảng định “Sự phát triển là một cuộc “đấu tranh” giữa
các mặt đối lập.

Tóm lại: Mọi sự vật đều chứa đựng những mặt có khuynh hướng biến đổi
ngược chiều nhau gọi là những mặt đối lập. Mối liên hệ của hai mặt đối
lập tạo nên mâu thuẫn. Các mặt đối lập vừa thống nhất với nhau và
chuyển hóa lẫn nhau làm mâu thuẫn được giải quyết, sự vật biến đổi và
phát triển, cái mới ra đời thay thế cái cũ.