Shree Abji Bapashree Ni Vato Part 1

W…tuŒT½t‚
¿ææÝ¢ ÜUé„æï }æÝç¨ ¨¢|æ±„èã „æ±„ì,

Ðíæ‡ææïùçÐ …è±ç„ }æÝæï ç}æí²„ï Ý ²æ±„ì J
Ðíæ‡æ¢ }æÝæï m²ç}æÎ¢ ç±H²¢ Ý²ïlæï,
}ææïÿæ¢ ¨ xæÓÀç„ ÝÚæï Ý ÜUƒ¢ç™Î‹²: JJ1JJ
²æ±‹Ýñ± Ðíç±àæç„ ™ÚÝì }ææL„æï }æŠ²}ææxæïü,
²æ±ÎìôÏæÎéÝü |æ±ç„ ÎëÉ¢ Ðíæ‡æ±æ„ÐíÏæ¢{æ„ì J
²æ±ÎìŠ²æÝï ¨ã…¨Îëàæ¢ …æ²„ï Ýñ± „œ±}æì,
„æ±…ì ¿ææÝ¢ ±Îç„ „çÎÎ¢ Î¢|æç}æ‰²æÐíHæÐ: JJ2JJ
yt…ýe ¿tuÞ, æÞuÞ y™u W…tMÞ {qŠ‚ ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™u ©e{w¾u fÌtwk Au
su Ëk«ŒtÞ™e …wrü ‚u™t þtMºtÚte s ÚttÞ Au. Œhuf Ëk«ŒtÞ{tk …t{h, rð»tÞe, {w{wûtw y™u
{wõ‚ Sðtu ntuÞ Au s. ‚u{ yt…ýt ©e Mðtr{™thtÞý Ëk«ŒtÞ{tk …ý ‚u W…htk‚ Ët‚
Ät{tu™t {wõ‚tu …tu‚t™t ytíÞkr‚f fÕÞtý {txu ytðu Au yu rðþu»t Au. {tuxt yrÄfthe™e
sðtƒŒthe …ý {tuxe. su {qŠ‚™tk Œþo™ Võ‚ yûthÄt{{tk …tu‚t™t …h{ yuftkr‚f {wõ‚ su
…tu‚t™u Ë{e…u hÌtt Au ‚u ‚Útt y™trŒ {wõ‚ su {qŠ‚{tk hËƒË hÌtt Au ‚u{™u s Au; ƒeò
ftuE™u yu {qŠ‚™tk Œþo™ ™Úte yuðe y„BÞ, yfr¤‚, yrî‚eÞ {qŠ‚yu Wí…r¥t, ÂMÚtr‚,
«÷Þ™t f‚to fnuðt‚t yûthftuxe, ƒúñftuxe, Eïhftuxe y™u ‚u{™t ‚tƒt™t {wõ‚ Sðtu
‚u{s {tÞtƒØ Sðtu™tu {tuût fhðt {txu yt {™w»Þ ÷tuf{tk Œþo™ ŒeÄtk ! ‚u fuðze ðt‚ !
“feze fwksh™tu {u¤t… Sð™ òýwk Awk,
õÞtk y{u ™u õÞtk yt… Sð™ òýwk Awk.”
ð¤e fÌtwk Au su S±ÜUè²æ±„æÚæS„Îè²æp |æQæ çÝ…æïÐæ¨Ýæ¢ ¿ææÝ}ææÏææïŠ² „ï¯æ}æì J „ƒñ„æÝì
S±{æ}ææç{Ýï„é¢ ç±ç™‹y²æxæ„: Ÿæè ãçÚãïü„éLQp„éƒü: JJ yu{ …tu‚t™t yð‚thtu ™u ‚u{™t
¼õ‚tu™u …tu‚t™e W…tË™t, ¿tt™ yt…e™u …tu‚t™t Ät{{tk ÷E sðt {txu Œþo™ ŒeÄtk.
ð¤e “Ëti™u ðþ fÁk hu, Ëti™tu «uhf nwk ¼„ðt™” yu{ W…h fÌtt ‚u Ëti™u ðþ fhðt {txu
Ëti™tu fthý yuðtu nwk yuf s ¼„ðt™ Awk; ƒeòu ftuE ¼„ðt™ ™Úte yu{ …tu‚u fÌtwk Au.
þtMºt{t„o{tk „wÁ ¼t„ ntuÞ Au. ‚u ©e{w¾u fÌtwk Au su ËíþtMºttu …ý Ëí…wÁ»t
Útfe s Ë{òÞ Au …ý …tu‚t™e ƒwrØÚte Ë{ò‚tk ™Úte. ‚u{s …tu‚t™wk MðY… su W…h
fÌtt «{týu …tu‚t™t {wõ‚tu™u s „BÞ Au, ‚uðt Ëí…wÁ»t su MðrËØ {wõ‚tu ‚u Útfe
s Ë{òÞ Au, «tó ÚttÞ Au, y™w¼ðtÞ Au, …ý ‚u rËðtÞ ƒeò ftuE ËtÄ™u, ftuE
II
ft¤u, òýe-y™w¼ðe þftÞ ‚u{ ™Úte. yt fthý…ýt {txu …tu‚t™t MðrËØ {wõ‚tu
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚Útt ©e …ðo‚¼tE ytrŒ™u …tu‚t™t ËkfÕ…Úte ynª Œu¾tzât !
ytðt yòuz {nthts ™u {wõ‚tu™tk Œþo™, M…þo, Ëuðt, Ë{t„{™tu ÷t¼ ftuxe fÕ…u,
ftuxe ËtÄ™u fu yLtuf sL{™tk Ëwf]‚Úte {¤‚tu ™Úte; fu{su ‚u ðM‚w s yuðe y™w…{uÞ,
yrî‚eÞ, y{qÕÞ Au, fuð¤ f]…tËtæÞ Au. ytðt MðrËØ y™trŒ {wõ‚tuuyu yt
ËíËk„Y… ƒ„e[tu ƒ™tðe yt…ý™u ¼tu„ððt {txu ©e f]»ýt…oý fÞtuo Au ! ytðt
ƒ„e[t™t ð‚o{t™ Ë{Þu AuÕ÷t{tk AuÕ÷t {t¤e ‚u yt ÷½w …ý y™w¼ðtí{f hnMÞ
¿tt™ «Œt‚t y™trŒ {nt{wõ‚hts ƒt…t©e yƒSƒt…t Au. ‚u{™t ™t{Úte ËíËk„{tk
¼tøÞu s ftuE y…rhr[‚ nþu. A‚tk ‚uytu ftuý n‚t ? fuðt n‚t ? ‚u{ýu ËíËk„{tk
þwk þwk fÞwO ? EíÞtrŒ ƒtƒ‚u ƒu ƒtu÷ yMÚtt™u ™rn „ýtÞ.
(1) ƒt…t©e ftuý n‚t ?
yûthÄt{{tk ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™e su rŒÔÞ {qŠ‚ Au ‚u {qŠ‚ ‚Útt
Ëkð‚ 1837{tk ©e A…iÞt…wh{tk «„x ÚtÞt ‚u {™w»ÞY… {qŠ‚ ‚Útt ‚u{ýu …Ähtðu÷
©e ½™~Þt{ {nthts, ©eS{nthts ytrŒ {qŠ‚ytu ‚u yuf s Au ™u MðÞk …tu‚u s
Au; yu rËØtk‚ Ë{òð™th «rËØ MðrËØ y™trŒ {nt{wõ‚hts n‚t.
©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ yuf s Au, y™u y™trŒ {wõ‚ y™uf Au ™u y™uf
ÚttÞ Au ™u y™uf Útþu; ‚u Ëðuo™u Ëw¾™t Œt‚t Au y™u y™trŒ {wõ‚ Ëðuo yu yuf s {qŠ‚™t
Ëw¾ ¼tuõ‚t Au; yu rËØtk‚ Ë{òð™th «rËØ MðrËØ y™trŒ {nt{wõ‚hts n‚t.
©eS{nthts™t Ëft{ ¼õ‚ ƒúñtÚte ÷E yûth ËwÄe™e …Œðe™u …t{u Au y™u
r™»ft{ ¼õ‚ …tu‚t™e Ë{e…u …h{ yuftkr‚f yÚtðt …tu‚t™e {qŠ‚{tk hnu÷t y™trŒ
{wõ‚™e …Œðe™u …t{u Au, …ý ¼„ðt™ ©e …wÁ»ttu¥t{ su »ÜU}æï±æçm„è²¢ Ïæíræ Au-
yuf s Au, ‚u ¼„ðt™™e …Œðe™u ‚tu ftuE…ý …t{e þf‚t ™Úte ™u ¼õ‚ ftuE rŒðË
…tu‚t™t Mðt{e™e …Œðe™u RåAu s ™rn; yu rËØtk‚ Ë{òð™th «rËØ MðrËØ y™trŒ
{nt {wõ‚hts n‚t.
©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ f]…t fhe™u y™trŒ {wõ‚™u hËƒË …tu‚t™e {qŠ‚{tk
s r™{ø™-÷wçÄ ht¾u Au, su{ ŒqÄ{tk Ëtfh hnu Au ‚u{, A‚tk …tu‚u Mðt{e ™u y™trŒ
{wõ‚ Ëðuo Ëuðf Au ™u ËŒt Ëtfth Au; yu rËØtk‚ Ë{òð™th «rËØ MðrËØ y™trŒ
{nt {wõ‚hts n‚t.
©e Mðtr{™thtÞý …qýo …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtðtÚte y™trŒ {wõ‚ ÚtðtÞ Au; («.
«. 51 «{týu) fu{su su ðM‚w òýðe, òuðe ntuÞ ‚u ðM‚wY… ÚtÞt rð™t ‚u ðM‚w
SwaminarayanGadi.com
III
òuE, òýe þft‚e ™Úte y™u ŒtË…ýwk …ý íÞthu s ËwáZ ÚttÞ Au; yu rËØtk‚
Ë{òð™th «rËØ MðrËØ y™trŒ {nt{wõ‚hts n‚t.
©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™e {qŠ‚™u y™u y™trŒ {wõ‚™u swŒt…ýwk yux÷u
Ënus …ý Auxt…ýwk ™Úte, ðtýt‚týt™e …uXu yuf{uf, ytu‚«tu‚, ‚ŒTY…, ‚Õ÷e™ ÚtðtÞ
íÞthu s yýw{tºt Auxu ™Úte yu{ fnuðtÞ; ‚uðe he‚u Ëns Mð¼tðu Ënus …ý ûtý{tºt
{qŠ‚Úte Œqh ™ hnuðtÞ yux÷u …tu‚u ‚tu {qŠ‚{tk ÷wçÄ Au y™u yt¿ttrðrn‚ Ëðuo r¢Þt
{nthts fhu Au yuðtu Ëtûttífth (÷ûÞtÚto) ÚttÞ íÞthu y™trŒ {wõ‚™e …kÂõ‚{tk ¼¤tÞ;
yu rËØtk‚ Ë{òð™th «rËØ MðrËØ y™trŒ {nt{wõ‚hts n‚t.
©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™e rŒÔÞ {qŠ‚™tu …tu‚t™t [i‚LÞ{tk Ëtûttífth fhu
‚uðt …h{ yuftkr‚f™u {qŠ‚{tk hËƒË òuze-Ëk÷ø™ fhe htu{htu{™wk yufft¤trðÂåAL™
Ëw¾ ¼tu„ðtðe y™trŒ {wõ‚ fh™th «rËØ MðrËØ y™trŒ {nt{wõ‚hts n‚t.
ßÞthÚte «„x ¼„ðt™ fu «„x {wõ‚ {éÞt ™u ‚u{™tu áZ r™ùÞ-áZ yt©Þ
ÚtÞtu íÞthÚte s ft¤, f{o, {tÞtÚte hrn‚ fhe MÚtq÷, Ëqû{, fthý, {ntfthý, ò„ú‚,
MðÃ™, Ëw»twró ™u ‚wÞtoðMÚtt™tu, {q¤ y¿tt™™tu ™tþ fhe y™trŒ {wõ‚™e …kÂõ‚{tk
¼u¤ÔÞt s Au yux÷u Œun {qõÞt …Ae suðt Útðt™wk Au ‚uðt fÞto s Au …ý Œun {qõÞt
…Ae {nthts ™u {wõ‚ Ät{{tk ‚uze sþu ™u …Ae yuðt fhþu, yu{ ™ {t™ðwk …ý
A‚e Œunus yuðt fÞto Au yuðwk Ëk…qýo f]‚tÚto…ýwk {t™ðwk; y™u ‚u{™e «ËL™‚t™u yÚtuo
yt¿tt{tk hne fÚtt, ðt‚to, {t¤t, {t™Ëe…qò, æÞt™, ¼s™, r™Þ{, W…tË™t fÞto
fhðtk ™u {qŠ‚{tk y¾kz hËƒË hnuðtÞ ûtý {tºt sqŒt ™ …ztÞ yu{ ð‚oðwk, A‚tk
„heƒ Ëk‚ nrhs™™t …ý ŒtËt™wŒtË ÚtE hnuðwk ™u ƒeò su áZ yt¿tt W…tË™tðt¤t
ntuÞ ‚u{™u …tu‚tÚte {tuxt òýðt ™u …tu‚t™u ‚u{™tÚte LÞq™ {t™ðwk …ý Afe òðwk
™rn. su{ htò™u ½uh sL{u ‚u htò s fnuðtÞ …ý ßÞtk ËwÄe „tŒeyu ™ ƒuËu íÞtk
ËwÄe htò suðwk Ëw¾-Ët{Úteo ™ ytðu ‚u{ ËtÄw fu ËíËk„e ÚtÞt yux÷u …qÁk ÚtE „Þwk
yu{ {t™e ƒuËe hnuðwk ™rn, fthý fu MðrËØ y™trŒ {wõ‚tu {qŠ‚™wk Ëw¾ Mð‚kºt…ýu
÷u Au ‚u …ý …th …t{‚t ™Úte, {txu ‚u{™t suðt Útðt™t W…tÞ{tk Œun …ÞO‚ ‚í…h
hnuðwk; yu rËØtk‚ Ë{òð™th «rËØ MðrËØ y™trŒ {nt{wõ‚hts n‚t.
(2) ƒt…t©e fuðt n‚t ?
ð[™t{]‚{tk ‚u{s yt ðt‚to™t …wM‚f{tk ‚u{™tu Vtuxtu (Aƒe) yt…u÷ Au.
©eS{nthts {™w»ÞY…u «„x ÚtÞt; ‚u{™u ™shu ŒuÏÞt-ytu¤ÏÞt ™u {qŠ‚™tu ytí{t{tk
Ëtûttífth fÞtuo ‚u{ýu s {nthts™u òÛÞt. yts su™u Ät{™e {qŠ‚, {™w»ÞY… {qŠ‚
IV
y™u «r‚{t yuf s Au yuðtu rŒÔÞ¼tð ytðu ‚u{s ‚u{™t ð[™t{]‚ W…hÚte Ëðo
yð‚th™t yð‚the, Ëðo fthý™t fthý, Ëðtuo…he, ËŒt Ëtfth, Ëðo f‚to n‚to òýu
™u {qŠ‚ rËØ fhu ‚uýu {nthts™u Ëðtuo…he ¼„ðt™ òÛÞt fnuðtÞ. ‚uðe he‚u ƒt…t©e™tu
Ë{t„{ fhe, suðt Au ‚uðt ytu¤ÏÞt ‚u ƒt…t©e suðt s ÚtE „Þt. y™u yts …ý
‚u{™e ðt‚tu W…hÚte ‚uytu©e y™trŒ {nt{wõ‚hts n‚t yu{ Ëti ftuE r™:þkf…ýu fne
þfu Au. ƒt…t©e fnu‚t su “ðt‚tu ð‚o™ fhþu” ‚u þwk òýu Au, ‚u fh‚tk ‚u fuðt Au
‚u òuðwk. su{ ËtuÞ fuzu Œtuhtu ËtUËhtu [tÕÞtu ytðu Au ‚u{ ‚u{™t W…Œuþt{]‚{tk yuf {qŠ‚{tk
s hËƒË-÷wçÄ hne yuf {qŠ‚{tk s òuztytu-yuf {qŠ‚ s rËØ fhtu. ƒeswk ƒÄwk yuf
ðth òýe …zâwk {qftu. su{ ¾uzq‚™u fhtuztu Yr…Þt {¤u ‚tu {nu™‚ fhe Œtýt …fððt
…zât {qfu y™u su{ ËqÞo W„‚tk s htºte x¤e òÞ Au ‚u{ ßÞthu MðY…r™ct áZ ÚttÞ
Au íÞthu …k[rð»tÞ, …h[t, [{ífth, yiïÞo yu Ëðo{tkÚte Ënusus «er‚ x¤e òÞ Au.
ßÞthu yu {qŠ‚™t Ëw¾™tu ¼tuõ‚t ÚttÞ Au íÞthu ‚u™u Ät{ y™u {wõ‚™wk Ëw¾ …ý ™sh{tk
ytð‚wk ™Úte. (òu fu Mð‚kºt…ýu Ëðo™u òýu-Œu¾u Au.) ytðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ ‚u™u s
y™w¼ð¿tt™-÷ûÞtÚto¿tt™ fnuðtÞ. ƒt…t©e fnu‚t su ÔttåÞtÚto{tk …zât hnuðwk ™rn,
…ý ÷ûÞtÚto fhðtu, yux÷u {nthts ™u {tuxt {éÞt ‚tu ‚u{™t suðt Útðwk.
ßÞthu …wÁ»ttu¥t{Y… ÚttÞ íÞthu s …wÁ»ttu¥t{™u ™u y™trŒ {wõ‚™u suðt Au ‚uðt
òýe þfu, y™u …tu‚u y™trŒ {wõ‚ ÚttÞ íÞthu ÷Þ, rðûtu…trŒ f»ttÞ ™tþ …t{u -
÷ûÞtÚto¿tt™e …ý ‚u™u s fnuðtÞ. ßÞthu …txu ƒuËe fÚtt fhu íÞthu ¿tt™e yu{ Ë{su
su nwk …txu ƒuXtu ™Úte …ý {nthts ƒuXt Au ™u nwk ƒtu÷‚tu ™Úte …ý {nthts ƒtu÷u
Au ™u nwk Ëtk¼¤wk Awk; y™u su™u yt ¿tt™ ntÚt ™ ytÔÞwk ntuÞ ‚u yu{ òýu su ÷ÏÞwk
Au ‚u ðk[tÞ Au. ytðe he‚u áZ ¿tt™e …ý {t™-ËL{t™™t Äýe {nthts™u ht¾u
Au ™u …tu‚t…ýwk Ëðuo rðËhe òÞ Au. yuftkr‚f ¼õ‚ ËtÄ™ft¤{tk W…h «{týu …tu‚t™u
yf‚to {t™u Au ™u {tht îthu {nthts rð[hu Au, s{u Au, swyu Au, ƒtu÷u Au («.
«. ð. 27) yuðwk {™ ht¾u Au. ‚u ŒhBÞt™ õÞthuf „tu…eytu™e …uXu ÕÞtu ft™, ÕÞtu
ft™ yu{ ÚttÞ. y™u yð÷ƒtE ytrŒ ƒtEytu™e …uXu yu{ …ý ÚttÞ su :
“fnu nwk Ënò™kŒ Mðt{e, Ëhðu™tu Awk yk‚hò{e;
W…h «{týu {™™ y™u r™rŒæÞtË ht¾‚tk ht¾‚tk ßÞthu ytí{t{tk Ëtûttífth
ÚttÞ íÞthu ‚u™u “{wõ‚-Ëk‚-y™w¼ðe” fnuðtÞ. yuðt Ëk‚™tu {rn{t ©eS{nthtsu
fÌttu Au su : “Ëk‚ s{u ‚u ¼u¤tu nwk s{wk hu, Ëk‚ ¼{u ‚u ¼u¤tu nwk ¼{wk hu” yux÷u
{nthts™u ™u {wõ‚™u r™íÞ ËkƒkÄ Au; swŒt ™Úte.
V
“Ëk‚ òýòu {the {qŠ‚ hu, ‚u{tk Vuh ™Úte yuf hr‚ hu” ‚u Ëk‚ yux÷u y™trŒ
{wõ‚ òýðt ‚u ð[™t{]‚{tk …ý {nthtsu Ëk‚™u …tu‚t™e {qŠ‚ytu fne Au. ‚uðt
y™w¼ðe fh‚tk y™trŒ {wõ‚ ‚tu yr‚þÞ ©uc Au ‚u ‚tu ËŒt {qŠ‚{tk hËƒË Au, Au ™u
Au s. ‚u{™u òu yu{ …qAðt{tk ytðu su nt÷ {nthts õÞtk Au ? ‚u þwk fhu Au ? ‚tu ‚u
{nthts™e {qŠ‚™u Ÿ[u fu yz¾u, …z¾u õÞtk ƒ‚tðu ? ‚u yt …wM‚f™t Ÿzt yÇÞtËe™e
r™{o¤ ƒwrØ™u ËtU…eþwk. y™trŒ {wõ‚ MðÞk …wÁ»ttu¥t{ ™Úte …ý …wÁ»ttu¥t{Y… Au.
y™trŒ {wõ‚ ‚tu ËŒt Ëw¾{tk s ÷wçÄ hnu Au ™u Ëw¾ ÷eÄt s fhu Au …ý ‚u Ëw¾ {qfe
ƒeòu ËkfÕ… fh‚t s ™Úte, ƒeswk ftkE òu‚t s ™Úte; Au ‚tu ƒÄwkÞ nM‚t{¤. ßÞtk {qŠ‚
íÞtk y™trŒ {wõ‚ ntuÞ s. su{ {qŠ‚ ‚u{s y™trŒ {wõ‚. suðwk {qŠ‚ ƒtu÷u ‚uðwk s y™trŒ
{wõ‚ ƒtu÷u. ƒt…t©e fnu‚t su yt þçŒ ‚tu {nthts™t …zAkŒt Au. yt ÂMÚtr‚ su™t
Ë{sðt{tk ytðu Au ‚u ƒt…t©e™e ÂMÚtr‚™t þçŒtu Ëtk¼¤e ¼q÷t …z‚t ™Úte. y™u su
¼tu¤t Au ‚u ¼q÷t …zu Au y™u rð…he‚ {r‚ðt¤t Au ‚u ¼q÷t …tzu Au. ‚u {nthtsu fÌtwk
Au su r™ùÞ™e ðt‚ yx…xe Au, yux÷u Ë{s‚tk ™ ytðzu ‚tu {q¤„uÚte òÞ, ‚u{ ÚttÞ.
su™u yu ÂMÚtr‚ Ë{òÞ Au ‚u ‚tu ‚u{™t W…Œuþ ð‚o™™tu Ëhðt¤tu fhu Au. yu …ý ƒt…t©e
fnu‚t su fux÷tf ¾tuxt {wõ‚™u ¾tuxt fhu ‚u ¼u¤t Ët[t {wõ‚™u ¾tuxt {t™e ƒuËu {txu
‚…tË fhðtu; fu{su su Ët[t {wõ‚ ntuÞ ‚u …wÁ»ttu¥t{Y…u ð‚uo …ý …kzu …wÁ»ttu¥t{ ™ ÚttÞ
y™u {qŠ‚{tk s òuzu …ý …tu‚t{tk ™ òuzu; ™u {nthts ™u {wõ‚™tu ¼uŒ, Mðt{eËuðf…ýwk
áZ fhtðu ‚u ƒt…t©e™e ðt‚tu™t yÇÞtËe™u sýtÞt rð™t hnuþu ™rn.
ƒt…t©e fnu‚t su EÞ¤™e ¼{he fhðe Au - htkf{tkÚte htò fhðt Au - feze™tu
fwksh fhðtu Au - {t¾e™tu ËqÞo fhðtu Au - …thËÚte …thË fhðtu Au - nehuÚte nehtu
ðUÄðtu Au - yhu ‚{™u {qŠ‚{tk s htÏÞt Au. suðtu …ðo‚¼tEyu Þ¿t fÞtuo n‚tu ‚uðtu
yt Þ¿t Au. yt {wõ‚™e f]…tárüÚte ‚{u {wõ‚ ÚtE hÌtt Atu. su™u ytðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ
‚u™u {™w»Þ¼tð, rŒÔÞ¼tð, yðh¼tð, …h¼tð, ynª - íÞtk yuf ÚtE òÞ Au.
Ät{™e Ë¼t ™u yt Ë¼t yuf s ¼tËu Au y™u ‚u™u s y™w¼ðe òýðtu. ytðt
y™w¼ðe fh‚tk MðrËØ y™trŒ {wõ‚ yr‚þÞ ©u»X Au. su{ ©ef]»ýu WØðS™u …tu‚tÚte
yýw{tºt LÞq™ fÌtt ™Úte ‚u{ {nthts ™u {tuxt …tu‚t™t ytr©‚™u yýw{tºt LÞq™
ht¾‚t ™Úte (rËðtÞ fu Œt‚t-¼tuõ‚t Mðt{e-Ëuðf…ýwk hnu Au yu ¼q÷ðwk òuEyu ™rn.)
ytðe ÂMÚtr‚™t þçŒtu ƒt…t©e™e ðt‚tu{tk ð¾‚tu ð¾‚ ™shu …zu Au.
ƒt…t©e ftuý n‚t ? ‚u™t ¾w÷tËt y™uf he‚u W…h fhu÷t Au ‚u ðtk[e ƒhtƒh
…[tÔÞt nþu, ‚u{™u sYh Ë{òÞwk nþu su suðtu {rn{t {nthts™tu ‚uðtu s ‚u{™t
y™trŒ {wõ‚™tu fnuðtÞ. sux÷wk {nthts òýu ™u Œu¾u ‚ux÷wk s ‚u{™t y™trŒ {wõ‚
VI
òýu ™u Œu¾u. ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su {nthts™u ÷E™u ‚tu yt {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u

…ý ¼„ðt™ fnuðtÞ. yuðe he‚u y™trŒ {wõ‚™tu {rn{t fnuðt{tk MðÞk ©eS{nthts™tu
{rn{t ðÄtheyu Aeyu yu ¼q÷ðwk ™ òuEyu. su{ htò™e Ë{]rØ™tu {rn{t fnuðt{tk
¾wŒ htò™e {tux… Ënusu s ytðe òÞ Au; ‚u{ y™trŒ {wõ‚tu Au ‚u {nthts™e
Ë{]rØ Au. ‚u{™t {rn{t{tk MðÞk {nthts™tu {rn{t yt…tuyt… ðÄu Au. su{ýu
ƒt…t©e™e hnMÞtÚto - «Œer…ft xeftðt¤tk ð[™t{]‚ ‚Útt yt ðt‚tu Ë{S rð[the,
ð‚o™{tk W‚thðt «Þí™ Ëh¾tu fÞtuo nþu ‚u{™u ƒt…t©e fuðt n‚t ? ‚u{™tu {rn{t
fuðtu Ë{sðtu ? ‚u ƒtƒ‚ yûthu-òýðt Ëtk¼¤ðt™e RåAt Útþu ™rn.
ËŒT„wÁ ©e „wýt‚e‚t™kŒ Mðt{e™e ðt‚tu{tk yuf áütk‚ Au su yuf ¼hðtz™u
ntÚt nehtu ytÔÞtu …Ae ‚u™u …íÚth òýe ƒfhe™e ftuxu ƒtkæÞtu, …Ae ftuEf Íðuheyu
‚u™e …tËuÚte ðU[t‚tu ht¾e ƒeò Íðuhe™u ðUåÞtu íÞthu Auðxu ‚u™e ®f{‚ y{qÕÞ ÚtE.
ytx÷wk y…th…ýwk ‚tu {tÞt™t …ŒtÚto{tk Au. ‚tu yt ‚tu rŒÔÞ {nthts y™u rŒÔÞ {wõ‚.
‚u{™tu ËqÍu ‚ux÷tu {rn{t fntu ‚tu …ý y…qýo s hnuðt™tu, ‚u{tk ftkE …ý ytùÞo
™Úte. fnuð‚ Au fu, “¼ý‚h™tu ™u ðý‚h™tu ({trÞf rðãt™tu) …th ™Úte.” ytx÷wk
‚tu {tÞtðtŒeytu fnu Au. ð¤e ðuŒ …ý {q¤ …wÁ»t™tu {rn{t fnuðt{tk Ýïç„Ýïç„ fne
yxfu Au ‚tu yt ‚tu …qýo …wÁ»ttuu¥t{ ¼„ðt™ ™u ‚u{™t y™trŒ {wõ‚™tu {rn{t, ‚u
ftuý ÞÚttÚto fne þfu ? ftuE ™rn. ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su suðt {U {nthts™u òÛÞt
n‚t ‚uðtu ‚tu {™u …ý fÞtuo Au ‚tu …ý {nthts ‚tu y…th™t y…th s hnu Au,
yux÷u su{ su{ {rn{t ðÄw ðÄw Ë{òÞ Au ‚u{ ‚u{ ŒtË…ýwk ËqÄwk áZ Út‚wk òÞ Au
™u {rn{t y…th sýtÞt fhu Au, A‚tk yu {rn{t™e rŒþ ƒ‚tðe þftÞ.
yuf rþ»Þu „wÁ™u …qAâwk su nu „whtu ! nu f]…tr™Äu ! yt…u ŒÞt fhe {™u {qŠ‚{tk
htÏÞtu Au ™u Ëw¾ …ý ytðu Au, ‚tu …ý yu {qŠ‚ fuðe Au ‚u ƒhtƒh f¤e þft‚wk
™Úte. íÞthu „wÁyu nËe™u fÌtwk su y{u y™trŒft¤Úte {qŠ‚{tk s Aeyu ™u Ëw¾ ÷eÄt
s fheyu Aeyu ‚tu …ý y{™u ¾ƒh ™Úte su yt {qŠ‚ ‚u fuðe Au ‚tu ‚™u ‚tu nS
n{ýtk s y™w¼ð ÚtÞtu, yux÷t{tk þe ¾ƒh …zu ? fuðtu Ë[tux y™u ËeÄtu sðtƒ !
yÚtto‚T suytu y™trŒ {wõ‚ Ëh¾e ÂMÚtr‚ «tó fhu Au ‚u …ý ÞÚttÚto {rn{t fne
þf‚t ™Úte, ‚tu suytu …tu‚t™e ‚uðe ÂMÚtr‚ ÚtÞt …nu÷tk yux÷u nt÷ {nthts õÞtk
Au ? þwk fhu Au ? ‚u™tu y™w¼ð ‚tu þwk …ý ¾ƒhuÞ ™ ntuÞ A‚tk “{nthts ‚tu ytðt
s Au, {wõ‚ ‚tu yt{ s Au” yu{ {‚ ƒtkÄe r{ÚÞt ðtŒrððtŒ fhu Au ‚u fux÷e ¼ª‚¼qÕÞt
Au ‚u r™»…ût…t‚ ðtk[fð]kŒ™e r™{o¤ ƒwrØ™u ËtU…e rðh{eþwk; yux÷u ƒt…t©e fuðt
n‚t ? ‚u{™tu {rn{t fuðtu Ë{sðtu ? ‚u™e fux÷uf ykþu Ítk¾e fhe þõÞt fnuðtEyu.
VII
(3) ƒt…t©eyu þwk þwk fÞwO ?

©eS{nthtsu Ët. 17{t ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su ¼õ‚™e árü su{ su{ Ëqû{
Út‚e òÞ, ‚u{ ‚u{ ¼„ðt™ ™u {wõ‚™tu {rn{t™wk y…th…ýwk ðÄw ™u ðÄw sýtÞt
fhu Au. ¼õ‚ ßÞtk ËwÄe {wõ‚ ™ ÚttÞ íÞtk ËwÄe {tuxt {wõ‚™u {tuxt ¼õ‚ suðt òýu.
ßÞthu ¼õ‚ …tu‚u {wõ‚ ÚttÞ íÞthu {nthts™u ‚Útt {tuxt™u suðt Au ‚uðt ytu¤¾u.
ËtÄr™f su su fhu Au ‚u …tu‚t™t {tuût {txu fhu Au. ßÞthu MðrËØ {wõ‚ su su fhu
Au ‚u ƒeò Sðtu™t {tuût {txu fhu Au.
ƒt…t©eyu ËíËk„{tk ½ýt Þ¿t, …thtÞý, WíËð, Ë{iÞt fhe …t{h ™u rð»tÞe
Sðtu™tu …ý {tuût fÞtuo Au. ‚u{s ‚u{™t òu„ Ë{t„{{tk ytðu÷t fux÷tf Ëk‚
nrhs™tu™u {nthts™e {qŠ‚™tu Ëtûttífth fhtÔÞtu. ƒt…t©e fux÷tf ¼õ‚tu™u ‚u{™t
{™™e ðt‚ òýe yk‚Þto{e…ýu fne Œu‚t, fux÷tf™u ‚u{™t …qðosL{™e M{]r‚ fhtðe
yt…‚t, fux÷tf™u Œun™u yk‚u {nthts ËtÚtu Œþo™ ŒE Ät{{tk ‚uze s‚t, fux÷tf™u
ytÞw»Þ ™ ntuÞ ‚tu …ý ht¾‚t, fux÷tf™t ½tx ËkfÕ… xt¤e ¿tt™, æÞt™ áZ fhtð‚t,
yuðe ½ýe Ët{Úteo òuðt{tk ytð‚e. y™u yuftkr‚f ¼õ‚tu™u ð[™t{]‚™tu Ÿztu yÇÞtË
ÚttÞ ™u {tuxt™tu {rn{t Ënusu Ë{òÞ ‚u {txu ð[™t{]‚™t ¾w÷tËt fhe ð[™t{]‚
hnMÞtÚto «Œer…ft xeft fhe Au.
„tsðesÚte Œtýt ™ …tfu ™u ðhËtŒÚte Œtýt …tfu; ‚u{ …h[t [{ífth òuðt-
òýðtÚte {qŠ‚™wk suðwk Au ‚uðwk Ëw¾ ™ ytðu ™u {nthts™wk Ëðtuo…he…ýwk - f‚to…ýwk -
Ëtfth…ýwk - Ëw¾Œt‚t…ýwk ‚u Y… MðY…r™ct áZ fhðtÚte {nthts ™u {wõ‚™tu {rn{t
Ë{òÞ ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ {¤u. ƒt…t©e fnu‚t su : “yu {qŠ‚™t Ëw¾{tk …ntUåÞt …Ae
Ät{™wk Ëw¾ ‚u …ý þwk y™u {wõ‚™wk Ëw¾ ‚u …ý þwk ? yuðwk yu {qŠ‚™wk y÷tirff y™w…{uÞ
Ëw¾ Au,” yus ƒ‚tðu Au fu ‚u{ýu [tuÏ¾e W…tË™t ÞÚttÚto ËtkÏÞ¿tt™ yt…e Ë{òðe.
y™u “ßÞtk ËwÄe Ë{„ú {qŠ‚ Œu¾u íÞtk ËwÄe Sð™e …ý ð]r¥t fnuðtÞ. ßÞthu {qŠ‚{tk
Ëk÷ø™ ÚttÞ, hËƒË ÚttÞ-…wÁ»ttu¥t{Y… ÚttÞ íÞthu SðË¥ttyu {qŠ‚ Œu¾e fnuðtÞ.”
yuðe ÂMÚtr‚ ™ ÚttÞ íÞtk ËwÄe Þtu„ rËØ fÞto fhðtu su “{™u {nthts {éÞt íÞthÚte
{qŠ‚{tk htÏÞtu Au; ™u ƒtu÷u Au, [t÷u Au, ‚u {nthts fhu Au.” yuðwk {™™ ht¾ðwk.
yu ÷xf-Þtu„-f¤t y™u Þtu„r™ÿt su Ëq‚e ð¾‚u ‚u {qŠ‚{tk ÷wçÄ ÚtE Ëqðwk, yuðtu
Þtu„{t„o rþ¾ÔÞtu. y™u …tu‚u ËŒt ‚u Ëw¾{tk s hnu‚t, yu W…h™t þçŒtuÚte M…ü
‚he ytðu Au. ytðe he‚u áZ Þtu„ ™u ËtkÏÞ îtht Ëðtuo…he W…tË™t Ë{òðe. …tu‚u
yá~Þ ÚtÞt íÞtk ËwÄe Sðtu rƒ[tht …tu‚t™t Ëh¾t fu{ ÚttÞ ? {qŠ‚™t Ëw¾u Ëwr¾yt
VIII
fu{ ÚttÞ ? yu s rƒhŒ-æÞuÞ-f‚oÔÞ Ët{e ™sh ht¾e Au. yu{ ‚u{™e ðt‚tu ™u ð‚o™
W…hÚte M…ü Œu¾t‚wk ™u Œu¾tÞ Au :- “yt ð¾‚u {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚtE òÞ yuðwk
Au. yt xtýu {qŠ‚™tu Ëtûttífth ™rn fhtu ‚tu …Ae ftuý fhtðþu ? {txu yt fhtu,
yt fhtu. ƒeswk Ëðuo …zâwk {qftu.” ßÞthu áZ W…tË™t - áZ MðY…r™ct ÚttÞ Au íÞthu
Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ytrŒ Ë½¤t „wýtu Ëk…qýo he‚u Ëns Mð¼tðu y¾kz hnu
Au. su ‚u «fthu Sðtu™u {nthts ™u {tuxt su{ Au ‚u{ ytu¤¾tÞ y™u Ëðo yu {qŠ‚{tk
r™{ø™ hnu yu s ‚t™ n‚wk.
ƒt…t©e {wÏÞíðu r™ùÞ, {rn{t, yt¿tt y™u W…tË™t™t ƒ¤™e ðt‚tu ½ýe
fh‚t :- “yuf Sð™u W„thtu ‚tu yuf ƒúñtkz W„tÞto™wk …wÛÞ ÚttÞ; fthý fu ‚u™u
[tuhtËe{tk y™k‚ðth {hðwk y™u yð‚hðwk …zu ‚u {xe „Þwk, yu{ ƒúñtkz W„tÞto sux÷wk
…wÛÞ fÌtwk Au.” yuðe s he‚u “y{™u ftuE ¾‚htðþtu ™rn. yt òu„-Ë{t„{-ËíËk„™u
ð„tuðtðþtu ™rn. sz{tÞt (ÿÔÞ) [i‚LÞ{tÞt (Mºte) ™tu íÞt„ áZ…ýu ht¾òu. ‚{u
‚tu yu ƒu ðt‚™t nht{™t Ë{ ¾tE ƒuXt Atu. ÿÔÞ{tk ‚tu Mºte …ý ¼u„e ytðe „E,
{txu ‚u …t…™u ‚tu ht¾ðwk s ™rn. ßÞthu ftuE {nthts ™u {tuxt™e ƒtkÄu÷e Ä{o {ÞtoŒt™tu
¼k„ fhu íÞthu …tuu‚u ½ýt s rŒ÷„eh ÚtE s‚t y™u ‚u …tu‚t™tu ËkƒkÄe ntuÞ yÚtðt
ƒeòu ftuE…ý ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu …ût ™rn ht¾‚tk Ä{o™tu …ût ht¾e ‚u™u «tÞrù¥t
yt…‚t-y…tð‚t, yuðtu ‚u{™tu Ä{o …t¤ðt-…¤tððt™tu yt„ún n‚tu.”
Ëðt÷ yu ÚttÞ Au fu Ëí…wÁ»t™tu {rn{t ÞÚttÂMÚt‚ ftuý fne þfu ? W¥th sux÷tu
Ënu÷tu Au ‚uÚte rðþu»t {w~fu÷ Ë{sðt{tk Au. {tuxe ðM‚w ™t™e ðM‚w™u ÞÚttÂMÚt‚ òýu,
Œu¾u …ý ™t™e ðM‚w {tuxe ðM‚w™u ÞÚttÂMÚt‚ òýe-Œu¾e þf‚e ™Úte. ‚Œ™wËth y™trŒ
{wõ‚™tu ÞÚttÂMÚt‚ {rn{t MðÞk ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ yuf s Ë{òðe þfu
yÚtðt ‚u{™t y™trŒ {wõ‚tu su yËkÏÞ Au ‚u …ife ftuE …ý yuf ƒhtƒh Ë{òðe
þfu yÚtðt ‚tu {nthts ™u {tuxt™e f]…tÚte ‚u{™t Ëh¾e ÂMÚtr‚ ÚtE ntuÞ ‚u Ë{òðe
þfu. yt ðt‚ su y™w¼ð fhe rËØ fhu ‚u™u sYh yu{ sýtÞ su y™trŒ {wõ‚ ynª
Œu¾tÞ ‚tu …ý ‚uytu {qŠ‚{tk hÌtt Útft s Œu¾tÞ Au. su{ …]Úðe s¤{tk hne Au ™u ƒnth
Œu¾tÞ Au, ‚u{ y™trŒ {wõ‚ ‚u Ëw¾{tk ÷wçÄ s Au ™u ©eS™e RåAtÚte {™w»ÞY…u Œu¾tÞ
Au. ‚u{™u ‚tu yuf {nthts s f‚to Au. ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su Ëí…wÁ»t Ëh¾e ÂMÚtr‚
ÚtÞt rð™t Ëí…wÁ»t™tu {rn{t ƒhtƒh sýt‚tu ™Úte y™u {rn{t òÛÞt rð™t ÂMÚtr‚
…ý Út‚e ™Úte, {txu su{ ƒ™u ‚u{ Ëí…wÁ»t su MðrËØ y™trŒ {wõ‚ ‚u{™e ËtÚtu nu‚
fhe {rn{t Ë{sðtu. ‚u{ýu su ÞwÂõ‚-÷xf-{kºt ytÃÞtu ntuÞ ‚u {™™, r™rŒæÞtË fhe
‚u{™t Ëh¾e ÂMÚtr‚ fhðe, yu æÞuÞ su {w{wûtw ht¾u ‚u s ËíËk„{tk rŒ™ «r‚rŒ™ yt„¤
IX
ðÄu Au y™u y™trŒ {wõ‚ yu fÞwk ‚¥ð Au ‚u ƒhtƒh Ë{S þfu Au.
ytðe ÂMÚtr‚ ÚtÞt™e ÷xf-W…tÞ-hM‚tu-{nt{kºt, y™uf y™w¼ðrËØ ÞwÂõ‚ytu
ËtÚtu yt ðt‚tu{tk ™shu …zu Au. {txu yt …wM‚f A‚e Œunu-ƒt…t©e™t þçŒtu{tk fneyu
‚tu “A {tË™e ykŒh” {qŠ‚ rËØ fhðe ntuÞ yuðt {w{wûtw™u s W…Þtu„e y™u hËŒtÞf
ÚtE …zþu. fnuðt™e sYh ™Úte fu ytðe {w{wûtw‚t{tk Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ytrŒ
„wýtu rËØ fhe yuf {qŠ‚ ytfthu ð]r¥t ÚtE ntuÞ y™u JJ ¥ƒZ ¨æ{²æç}æ ±æ Îïã¢ Ðæ„²æç}æ JJ
yuðe ©Øt™tu su {w{wûtw{tk sL{ ÚtÞtu ntuÞ yuðt {w{wûtw™u s yt Ëk„ún hËŒtÞf Útþu.
ytðe {tuxe ‚iÞthe fh™th{tk fuðtk fuðtk ÷ûtýtu-„wýtu™e ytð~Þf‚t Au ? y™u ‚u
„wýtu fÞt fÞt ‚u òýðwk s òuEyu y™u ‚u™u s {w{wûtw òýðtu.
nðu {w{wûtw ftu™u fneyu ‚u rð[theyu :-
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su fuð¤ …tu‚t™wk ™t{wk htusuhtus™wk ht¾u Au. 1
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su …tu‚t™t Œtu»t™u s òýu Au ™u xt¤ðt ‚™‚tuz Þí™
fÞto fhu Au. 2
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su “Ÿæï²æ¢ç¨ Ïæãéç±ÍÝæçÝ” Ëtht ft{{tk Ëtu rðÎ™ yu fnuð‚
Ë{S [tze, [w„÷e, ®™Œt, xeft, fqÚt÷e ytrŒ {™turðfth™u r‚÷tksr÷ yt…e,
yuf {qŠ‚™tu s Ëtûttífth fhðt {kzâtu hnu Au. 3
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su …tu‚t™t Wõ‚ æÞuÞ{tk s r™{ø™ hnu Au. 4
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ Au, ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e
ytrŒ y™trŒ {wõ‚tu Au, yuðwk òýe™u fuð¤ ƒeò yt„¤ ‚uðe ðt‚tu fhe
‚]ró ™Úte …t{‚tu …ý ð‚o™{tk W‚thðt Þí™ fhu Au. 5
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su y™trŒ {wõ‚™tk ÷ûtý òýe, ‚uðtk …tu‚t{tk ytÔÞtk
Au fu ™rn ‚u™e s yuf ®[‚t ht¾u Au. 6
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su …t{h y™u rð»tÞe suðt Sðtu{tkÚte …ý yuf÷t „wý™u
s „úný fhu Au. 7
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su …tu‚t™t ƒhtuƒheyt ËtÚtu M™un ™u r{ºtt[th ht¾u Au. 8
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su …tu‚tÚte ™t™t su rð»tÞe ™u …t{h suðt Sðtu ‚u{™t
yð„wý™u òuðt A‚tk ‚u{™t «íÞu ŒÞt ht¾u Au ™u nu‚ ™u {tÞt¤w árüyu ‚u{™u
swyu Au. 9
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su …tu‚tÚte {tuxt ntuÞ ‚u{™t yt„¤ M‚çÄ hne, yuf
r[¥tu ‚u{™e ðtýe-ð‚o™™wk yð÷tuf™ fhe …tu‚t™t Sð™ ËtÚtu Ëh¾tðe
…tu‚t™e s fËtuxe fÞto fhu Au. 10
X
‚u s {w{wûtw ¾htu fu su Sðu íÞtk ËwÄe ftuE™tu „wÁ Út‚tu ™Úte. 11

‚u s {w{wûtw ¾htu fu su Sð™ …ÞO‚ rþ»Þ-Ëuðf-ŒtËt™wŒtË ÚtE ËíËk„{tk
hnu Au. 12
©eS{nthtsu fÌtwk Au su :-
“ŒtË™t ŒtË ÚtE su hnu ËíËk„{tk;
¼Âõ‚ ‚u™e ¼÷e {t™eþ, ht[eþ ‚u™t hk„{tk.”
ð¤e ËŒT„wÁ ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk Au su ŒtË ‚{tht ŒtË™tu (ŒtË™tu
…ý ŒtË yu fuðwk r™{to™e…ýwk !! yus ¾he {w{wûtw‚t òýðe.) {™u ht¾tu ™tÚt nsqh;
yu ðh {t„wk Awk. ytðt {w{wûtw™u yt …wM‚f yuf ¾tht Ë{wÿ{tk {eXe ðehze ‚wÕÞ
þtkr‚ŒtÞf Útþu.
nðu hÌtt rð»tÞe su htrºt rŒðË Ë{t„{ fhu Au, fÚtt ðt‚to fhu Au …ý …tu‚u
æÞt™ fhe ÂMÚtr‚ fhðt{tk yt¤Ëw, «{tŒe hnu™tht; ‚uytu ½ýu ¼t„u ƒeò™t „wý
yð„wý òuðt{tk …ý htuftÞ Au. yt ð„o fuð¤ ŒÞt™u s …tºt Au. A‚tk òu ‚uytu™u
y™trŒ {wõ‚™e …kÂõ‚{tk ¼¤ðwk ntuÞ; y™trŒ {wõ‚ su Ëw¾, Ët{Úteo ™u «ftþ™tu
y™w¼ð fhu Au ‚u Ëw¾ ÷uðwk ntuÞ; ‚tu ‚u{ýu Ëk„þwrØ ™u r™Œtuo»tƒwrØ fhðe yr‚
ytð~Þf Au. ytðe ƒwrØ {u¤ððt™e htò [tðe yuf Au y™u ‚u yt hne. su™u ðt…hðe
ntuÞ ‚u ¼÷u ðt…hu :-
«Út{ ‚uýu ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™e - ©e ½™~Þt{ {nthts™e Q¼e,
ƒuXe „{u ‚u {qŠ‚ su{tk …tu‚t™u yr‚þÞ M™un ntuÞ ‚u {qŠ‚ yt„¤ þtk‚ r[¥tu ƒuËe,
„E „wshe {txu Võ‚ yuf s rŒðË yuf s f÷tf, …ùt¥tt… fhe™u ™e[u {wsƒ rð[th
fÞto fhðtu. ‚u rð[th™wk {™™ [t÷u ‚u ŒhBÞt™ ƒeò ftuE rð[th™u {™{tk …uËðt
Œuðtu ™rn.
(1) “‚w÷Ëe òfu {w¾™Ëu, ¼q÷uE r™fËu ht{;
‚tfe …„fe …u™eÞtk, {uhu ‚™fe [t{.”
su {tºt …tu‚t™t EüŒuð™wk ™t{ M{hý fh‚tu ntuÞ, ƒeòk ËtÄ™ ¼÷u ytuAtk
ntuÞ ‚u™u …ý …tu‚tÚte yrÄf {t™ðtu.
(2) „e‚t rð»tu ©eÄh Mðt{e, þkfht[tÞo, ht{t™wòrŒf y™uf rðît™tuyu swŒe
swŒe xeft fhe þtMºt™t yÚto Ë{òÔÞt Au, ‚tu ð[™t{]‚ ‚u{s yt…ýt EüŒuð™t
{rn{t™wk ftuE „{u ‚uðwk ðýo™ fhu ‚u{tkÚte yt…ý™u sux÷wk Ë{òÞ ‚ux÷wk „úný fhe
ƒtfe™wk …zâwk {u÷ðwk, y™u yu{ òýðwk su ‚u{tk ÷ÏÞwk Au ‚u ‚tu Ët[wk nþu …ý {™u
Ë{ò‚wk ™Úte.
XI
(3) ntÚte ™u Ët‚ ytkÄ¤t™t áütk‚™wk {™™ fhe rËØtk‚ Ë{sðtu su su™u
su{ Ë{òýwk, y™w¼ðtýwk ‚u{ ÷ÏÞwk Au. ‚u ð[™t{]‚{tk …ý fÌtwk Au su „tÞ™wk {w¾
ŒeXwk, …qåA ŒeXwk, …ý Ë{„ú „tÞ ftuEyu ŒeXe ™Úte. {txu ßÞthu Ë{„ú {qŠ‚
yufft¤trðÂåAL™ y™w¼ðtÞ íÞthu s yt…ý™u ƒeò su ƒtu÷u, ÷¾u ‚u rð»tu yr¼«tÞ
yt…ðt™tu n¬ {¤u Au, ‚u …nu÷tk ™rn. …Ae ‚u rð[th rËØ ÚttÞ yux÷u {w{wûtw‚t
sL{u Au. …Ae nk{uþtk MðMÚt y™u yt™kŒr[¥tu ‚u {qŠ‚ ËL{w¾ ƒuËe „ŒT„ŒT fkX y™u
htu{tkr[‚ „tºt ÚtE yuf ™shu ‚u {qŠ‚ Äthðe. yu{ Œhhtus Ëðth-Ëtks ƒçƒu ºtý
ºtý f÷tf fÞto fhðwk.
yt ðt‚tu{tk Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚, yt¿tt, W…tË™trŒ ½ýt rð»tÞtu Au.
…hk‚w {wÏÞíðu fux÷tf þçŒtu ËtÄ™Œþt™t y™u fux÷tf rËØŒþt™t ‚u{s rËØŒþt
…t{ðt {txu™t òuðt{tk ytðþu. ynª ¾tË rððufárü™e sYh Au y™u su rððufárü
ht¾e, fuð¤ …tu‚t™wk æÞuÞ su {qŠ‚™tu Ëtûttífth fhðtu ‚u Ët{e s ™sh ht¾u Au,
‚u™u ‚tu yfuftu ƒtu÷ ÷t¾ neht™tu y{qÕÞ ÚtE …zþu. …hk‚w suytu yÄoŒøÄ Œþt{tk
Q¼t hne yt„¤ ðÄðt{tk yt¤Ëw «{tŒe nþu ‚u ¨¢àæ²æy}ææ ç±Ýà²ç„ ‚u{ y…qýo
Œþt{tk hne, …qýo Œþt™tu r™ýoÞ …tu‚t™e {trÞf ƒwrØÚte fhðt Þí™ fhþu ‚u™u ÷t¼™u
ƒŒ÷u ntr™ Útðt Ëk¼ð Au. ‚uytu òu …qðto…h ð[™t{]‚™t rËØtk‚ ËtÚtu yt ðt‚tu™t
rËØtk‚tu Ëh¾tðe, su rËØtk‚tu ‚u{™u ð[™t{]‚ ËtÚtu {¤‚t {t÷q{ …zu ‚u™wk s „úný
fhþu ™u su ™ Ë{òÞ ‚u {txu {ww{wûtw‚t ht¾e ŒtË¼tðu òýðt RåAþu ‚u™u Ë{òð™th
sYh {¤e ytðþu. su{ fu ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su Ë{wÿ™t rf™thu Q¼u÷t™u Ítz,
…ntz, {™w»Þ, …þw, …ûte ‚u{s Ë{wÿ yu Ëðuo …]ÚtfT …]ÚtfT ŒuÏÞt{tk ytðu Au …hk‚w
‚u ßÞthu ðntý{tk ƒuËe Ë{wÿ {æÞu òÞ íÞthu Ÿ[wk ™e[wk Ëðoºt s¤ s Œu¾u, …ý
ƒeswk ftkE Œu¾u s ™rn. ‚u{ su ðntý™u áütk‚u {qŠ‚{tk s r™{ø™ hnu ‚u™u yuf
{qŠ‚ s Œu¾tþu ™u {qŠ‚ s ƒtu÷u Au, s{u Au, swyu Au, Ëtk¼¤u Au, Ëðo r¢Þt {qŠ‚
s fhu Au, ™u nwk ‚tu {qŠ‚™t Ëw¾{tk ÷wçÄ Awk yu{ y™w¼ð Útþu. yuðe rËØŒþt …t{ðt
{txu yt ðt‚tu{tk ƒt…t©eyu fÌtwk Au su ßÞthÚte {nthts y™u {tuxt {éÞt íÞthÚte
‚{u Ëðuo y{tht Ëh¾t ÚtE [qõÞt Atu yu{ r™ùÞ áZ ht¾òu, …ý ßÞtk ËwÄe yuðtu
y…htuût y™w¼ð ™ ÚttÞ íÞtk ËwÄe rËØŒþt …t{ðt™tu {kºt [t÷w ht¾òu. …ý “[÷
ƒu hkze n{ ¾t¾ ƒ™u nI” yux÷u ËtÄw ÚtÞt fu ËíËk„e ÚtÞt yux÷u …qÁk ÚtÞwk yu{
{t™e yt¤Ëw ÚtE ƒuËe hnuþtu ™rn. rËØŒþt ™ ytðu íÞtk ËwÄe Aq…wk ™tÂM‚f…ýwk
hnu Au, yu ð[™ Ët{e ™sh ht¾òu. yuðe he‚u {nthts ™u {tuxt {éÞt ‚u Y…e
MðY…r™ct™t ƒ¤™e ËtÚtu, Ëqû{ f‚oÔÞ su æÞt™ fhðwk - yt…tu…wk fhðwk …wÁ»ttu¥t{Y…
XII
Útðwk ‚u [t÷w ht¾ðwk. ð[™t{]‚{tk …ý yu{ s fÌtwk Au su …tu‚t™t MðY…™u òý‚tu-

òu‚tu ™Úte ‚u s y¿tt™e-™e[ Au, yu{ Ëqû{árüðt¤t {w{wûtw™u f‚oÔÞ…htÞý‚t™tu
W…Œuþ yt…u÷tu Au. yu{ yt ðt‚to™tu ËtUËhtu yr¼«tÞ þwk Au ‚u {w{wûtw™u s ÞÚttÚto
òÛÞt{tk ytðþu; xqkft{tk ©e Mðtr{™thtÞý Ëðtuo…he ¼„ðt™ Au y™u nwk ‚Útt y™trŒ
{wõ‚ Ëðuo ‚u {qŠ‚{tk hËƒË Aeyu, yuðwk ©ðý ÚtÞt …Ae ‚u™wk {™™, r™rŒæÞtË
™u Ëtûttífth fhðt™e RåAt ÚtE nþu yuðt {w{wûtw™u s yt …wM‚f yuf y™w¼ðe
ËŒT„wÁ™e „hs Ëthþu.
„~æ ²ÓÀî±‡æ¢ Ðíæ¿æñ: S„é„¢ „gèÐ¨ç‹Ý|æ}æì JJ
ÎèçÐÜUæ¨gàæ¢ ÐíæïQ¢ ¨æ{Ý¢ }æÝÝ¢ „ƒæ JJ1JJ
„ç‹ÝcÐælæï çÝçÎŠ²æ¨æï Ïæé{ñLQS„çÇy¨}æ: J
¨æÿææœææ ç~æÜUÜUéÎì|æê„æ ÜUè<„„æñ±æüçxÝ¨ç‹Ý|ææ JJ2JJ
y™trŒ {wõ‚tu su MÚtt™{tk, su ÂMÚtr‚{tk y™u su Ëw¾{tk hÌtt Au ‚u MÚtt™{tk,
‚u ÂMÚtr‚{tk y™u ‚u Ëw¾{tk su™u hnuðwk ntuÞ - ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, ©e ƒúñt™kŒ
Mðt{e, ©e …ðo‚¼tE, ©e yƒSƒt…t ytrŒ suðt su™u Útðwk ntuÞ ‚u™u {txu yt
ðt‚toËk„ún yuf Ëtûttífth fhtð™th {t„oŒþof™wk ft{ fhþu yu r™:ËkŒun Au.
yt…ý™u yt y{qÕÞ ðt‚toËk„ún™tu ÷t¼ {¤u Au ‚u Ëðuo y™trŒ {nt{wõ‚hts
ËŒT„wÁ ©e „tu…t¤tLtkŒ Mðt{eƒt…t™t rþ»Þ ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{eƒt…t,
‚u{™t rþ»Þ ËŒT„wÁ ©e Eïh[hýŒtËS Mðt{eƒt…t™u yt¼the Au.
©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™t Ëðtuo…he ¿tt™™t r……tËwytu™e r……tËt
Ae…tððt y™u hËƒË¼tðu {qŠ‚™tk Ëw¾ ÷uðt RåA‚t ¼tðwftu™e rs¿ttËt …qýo
fhðt ©e Mðtr{™thtÞý „tŒe™t yt[tÞo Ä{oÄwhkÄh 1008 ËØ{ohí™tfh
©e …wÁ»ttu¥t{r«ÞŒtËS Mðt{e©e™e «uhýtÚte {rý™„h ©e Mðtr{™thtÞý „tŒe
ËkMÚtt™ ©eSËkfÕ… {qŠ‚ ytãyt[tÞo«ðh Ä{oÄwhkÄh 1008 ©e {wõ‚Sð™
Mðt{eƒt…t Ëwðýo sÞk‚e {ntuíËð M{thf xÙMx îtht yt Sð™«tý ©e yƒS
ƒt…t©e™e ðt‚tu ¼t„ …nu÷tu …w™{woÿý fhe «rËØ fhðt{tk ytÔÞtu Au. Ënw ftuE
{w{wûtw yt ðt‚tu™wk ðtk[™ …X™ …thtÞý fhe …tu‚t™t Sð™{tk W‚the {qŠ‚Ëw¾{tk
r™{ø™ ƒ™u yu s yÇÞÚto™t.
– «rËØf‚to
L N L
XIII
{™nh ð]¥t
¼õ‚s™ ¼tih Xtih Xtih r{r÷ Œtih hnu,

$rŒðh Ëk‚ {™ yt™kŒ y{x¼tu.
fn‚ n{eh [¢ðtfe [¢ðtf Y…,
¼Âõ‚ ð]»t ‚trn ftu rðÞtu„ Œw:¾ Œx¼tu.
ft{ {Œ ytrŒf W÷qf ÷qf ƒuXu fnwk,
{tÞt Þtr{r™ftu ½tuh Wã{ðtu fx¼tu.
fåAÄh ¼q»týftu ÿtun‚{ Œq»týftu,
ƒt…t©e «‚t…r™rÄ …q»tý «„x¼tu...1
‚tht ð]kŒ ËrhË {w{wûtw s™ [tife hnu,
Ä{o Ë„o fihð rðftË Ë{wŒÞ ¼u.
fn‚ n{eh ¢tuÄ yt‚… y{t… W„ú,
yr‚ y™wfk…tËe‚ ykþw™ ‚U ûtÞ ¼u.
WåA÷™ ÷„tu y÷ ®ËÄw ËíËk„ yk„,
Ëk‚ „™ Ëw¢‚ [ftuh r™h¼Þ ¼u.
fåA rŒrþ «t[e …qýo{tËe ð]»t…wh ‚ntk,
ËtiBÞ r™f÷kf þrþ yƒS WŒÞ ¼u...2
k
XIV
>> ©e Mðtr{™thtÞýtu rðsÞ‚u‚ht{T >>
yt…ýt (Mðtr{™thtÞý) Ëk«ŒtÞ{tk ©eS{nthtsu su ¿tt™™tu «ftþ …tzâtu

Au ‚u™tu ÷t¼ ÷E ½ýt Ëk‚ nrhs™tu Ëw¾e ÚtÞt y™u {nthts yá~Þ ÚtÞt íÞthu
‚u Ëk‚-{wõ‚tuyu ‚u ¿tt™™e …hk…ht [÷tðe ½ýt {w{wûtw™u Ëw¾e fÞto Au. ËŒT„wÁ ©e
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e™t rþ»Þ r™„woýŒtËS Mðt{e …ý yu ¿tt™ ‚Útt Ëw¾™t ¼tuõ‚t
n‚t y™u …tu‚t™t rþ»Þtu ‚Útt Ë{t„{ fh™tht {w{wûtwytu™u …ý Ëw¾ yt…‚t.
fåA{tkÚte y™trŒ {wõ‚hts yƒSƒt…t©e …ý ½ýe ð¾‚ òºttÚtuo Ëk½ ÷E y{ŒtðtŒ
…Äth‚t íÞthu ‚uytu©e …ý ½ýt rŒðË hne Mðt{e©e™tu Ë{t„{ fh‚t. Mðt{e©e
…ý ƒt…t©e™u “{tht Sð™«tý ytÔÞt” yu{ ðthkðth fnu‚t. ‚u òýe ‚u{™t
Ë{t„{u ƒuXu÷t Ëðuoyu Mðt{e©e™u …]åAt fhu÷e, íÞthu Mðt{e©eyu fnu÷wk fu nt÷
ËíËk„{tk yt …wÁ»t™e ftuE òuz ™Úte {txu yu{™tu Ë{t„{ fhòu. ‚uÚte ƒt…t©e™tu
Ë{t„{ fhðt ËtÁ „wsht‚™t Ëk‚ nrhs™tu fåA{tk s‚t. ‚u{s ƒt…t©e …ý ðthkðth
‚u{™u ft„¤ ÷¾e ‚uztð‚t. Ëkð‚ 1959™e Ët÷{tk ‚tu ƒt…t©eyu ŒuþtuŒuþ fkftuºteytu
÷¾e ½ýt Ëk‚ nrhs™tu™u ‚uztðe ¼thu Þ¿t fÞtuo n‚tu y™u Ëðuo™u ƒnw Ëw¾ ytÃÞwk
n‚wk. Vheðth ßÞthu Ëkð‚ 1962™e Ët÷{tk fåA-ht{…h{tk Ä™ƒtyu Þ¿t fÞtuo ‚u
ð¾‚u ƒt…t©eyu Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS™u ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u ft„¤ ÷ÏÞtu
su suðtu yt…ýu ytu„ýËtX™e Ët÷{tk ynª Þ¿t fÞtuo n‚tu ‚uðtu s ht{…h{tk Þ¿t
ÚttÞ Au. ð¤e su{ yt…ýt Þ¿t{tk su «ËtŒe s{u ‚u yûthÄt{{tk …ntU[u yuðtu ËkfÕ…
fÞtuo n‚tu, ‚u{ yt Þ¿t™e «ËtŒe s{u ‚u yûthÄt{{tk òÞ yuðtu ËkfÕ… fÞtuo Au
{txu ‚{tu Ëti ytðòu. y™u su Ëk‚ nrhs™ ytðu ‚u™u ÷tðòu y™u {q¤eðt¤t Mðt{e
ƒt÷f]»ýŒtËS ‚Útt …whtýe Ä{orfþtuhŒtËS ‚Útt ËtÄw nrhðÕ÷¼ŒtËS ytrŒ™u
ft„¤ ÷¾e ynª ytððt™wk sýtðþtu. …Ae Mðt{e ytrŒ Ëti ht{…h „Þt. ™u {q¤e,
ƒ¤tu÷ ‚Útt ƒeò „t{tu™t nrhs™tu™u ft„¤ ÷¾e sýtÔÞwk y™u ‚u Ëti yt„¤ …tA¤
ytÔÞt y™u ƒt…t©e ð]»t…whÚte ht{…h …ÄtÞto ™u fÚtt Ëtk¼¤e. ‚u fÚtt™e Ë{tró
ðiþt¾ ËwŒ 1 ™u htus Ëðth{tk ÚtE. …Ae ‚u rŒðËu ƒth W…h ƒu ðt„u ht{…huÚte
ƒt…t©e ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚ ‚Útt fux÷tf nrhs™tu [tÕÞt ‚u
Ëh÷e™t ðehzt{tk Lntðt „Þt, ‚u ðehzt{tk …týe ËtÁk ™rn ntuðtÚte ytÚt{ýe ftuhu
Ähtu Au ‚u{tk LntÞt y™u s¤{tk Ëðuo™u {éÞt y™u …Ae ƒnth ™eféÞt y™u ðMºt
XV
ƒŒ÷e™u ƒuXt y™u …týe …eÄtk. „t{ hZw™t X¬h „tuðÄo™ Œt{tuŒhu Mðt{e
Eïh[hýŒtËS ËtÚtu Œtz{ {tuf÷tðu÷tk ‚u ‚Útt hýAtuz÷t÷¼tE Ëuðfht{¼tEyu
Ëw¾ze {tuf÷tðu÷e ‚u ©e XtftuhS™u s{tze™u …tu‚u ‚Útt Ëðo Ëk‚ nrhs™tu sBÞt.
…Ae QXe™u {¤e™u ð]»t…wh …ÄtÞto. ¼ws™t {krŒh™t rþ¾h W…h f¤þ [Ztððt™t
n‚t ‚uÚte ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ ðiþt¾ ËwŒ 5 ™u htus ¼ws „Þt y™u AX™u rŒðË
f¤þ [ZtÔÞt. ðiþt¾ ËwŒ 15 ™u htus ƒt…t©e ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ
Ëk‚tu ð]»t…wh „Þt. ‚u htrºtyu fÚtt ðt‚to™e Ë{tró ÚtE ™u Ë¼t QXe „E íÞthu
ƒt…t©eyu Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su ‚{u …kŒh ð»toÚte y{the ðt‚tu Ëtk¼¤tu
Atu …ý ÷¾‚t ™Úte ‚u yt ðt‚tu y{u fheyu ‚u nðuÚte ÷¾tu ‚tu yt„¤ W…h ½ýe
ft{ ytðu {txu ytsÚte ÷¾òu. íÞthÚte Mðt{eyu ðiþt¾ ðŒ 1 ™u htusÚte ƒt…t©e™t
{w¾f{¤Úte ™ef¤u÷e y{]‚hËY… ðt‚toytu Ëtk¼¤u÷e ‚u™wk r™íÞ M{hý fhðt {txu
‚Útt Ëk‚ nrhs™ su ðtk[u ‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ ‚uýu fhe™u ©eS{nthts ‚Útt ‚u{™t
{wõ‚ «ËL™ ÚttÞ ‚u ËtÁ ÷¾e Au.
XVI
ðtk[tu ƒt…t©e™e ðt‚tu

BtqŠítBttk hËçtË çtLtÔttLtu,
Ôttkåttu çttÃtt©eLte Ôttíttu..........................xuf
LtthtGtÛt ËfÕtLtt MÔttBte, MÔttrBtLtthtGtÛt çtnwLttBte;
ËÔttuoÃtrh ËBtsÔttLtu.........................ðtk[tu.1
su Au BtqŠít yûthÄtBtu, ítu s BtLtw»GtYÃt yt XtBtu;
ítuÔte s «rítBtt òÛtÔttLtu.....................ðtk[tu.2
©enrh Au fÕGttÛtfthe, ítuÔtt s Btwõíttu ÃtÛt rnítfthe;
yÔtøtwÛt ÿtun Útfe çtåtÔttLtu...................ðtk[tu.3
©eS Ltu BtwõíttuLttu BtrnBtt, ítuLte ytÔtu Ltrn ftkE ËeBtt;
ítuBttkÚte BtLtw»GtÇttÔt ítsÔttLtu..................ðtk[tu.4
Bttuxt Ëkøtu SÔtLtu òuze, ŒuntrŒf ËÔtuoÚte íttuze;
æGttLtLte åttÔte Btu¤ÔtÔttLtu.....................ðtk[tu.5
BtqŠítLtt ËwÏtBttkne XhuÕtt, yLttrŒ Btwõíttu su hnuÕtt;
ítuLtt suÔttk ËwÏt ÕtuÔttLtu........................ðtk[tu.6
rŒÔGtÇttÔtu æGttLt ÄheLtu, ÃtwÁ»ttu¥tBtYÃt çtLteLtu;
A BttËu BtqŠít ŒuÏtÔttLtu........................ðtk[tu.7
ŒtËtLtwŒtË fnu Au øttS, ©eSçttÃtt æGttLtu htS;
©eS BtqŠítBttk ÔtËÔttLtu.........................ðtk[tu.8
h[rÞ‚t
©e Mðtr{™thtÞý „tŒe™t ytã yt[tÞo«ðh
Sð™«tý ©e {wõ‚Sð™ Mðt{eƒt…t
>> ©e Mðtr{™thtÞýtu sÞr‚ >>
©e yƒS ƒt…t©e™e ðt‚tu

ðt‚to 1
ðiþt¾ ðrŒ 1 …zðu™t htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su ©eS{nthts …tu‚t™t MðY…™wk ¿tt™ Sðtu™u yt…ðt ËtÁ
…tu‚t™t y™trŒ ‚Útt …h{ yuftkr‚f {wõ‚tu™u ËtÚtu ÷E™u yt …]Úðe
W…h …ÄtÞto y™u {wõ‚tuyu ©eS{nthts™e yt¿ttÚte ©eS{nthts™t
…wÁ»ttu¥t{…ýt™e ½ýef ðt‚tu fhe …ý fux÷tf Sð Ë{S þõÞt
™rn. íÞthu {wõ‚tuyu ©eS{nthts™e «tÚto™t fhe su nu {nthts !
fux÷tf Sð ‚{thtu {rn{t Ë{S þf‚t ™Úte. íÞthu ©eS{nthtsu
fÌtwk su yu{™u ytsu s yt…ýtu Þtu„ {éÞtu Au {txu ™ðt ytŒhðt¤t
Au, ‚uÚte ‚u{™t {tLÞt{tk ytð‚e ™Úte. …ý suýu suýu ‚{the ðt‚tu
Ëtk¼¤e Au, ‚u Ëðuo Œun {qfþu ‚u{™u Vuh ËíËk„{tk sL{ Ähtðþwk ™u
‚{™u W…Œuþ fhðt {tuf÷þwk; {txu yts Ëðuo ËkMfthe Sð ËíËk„{tk
ytÔÞt Au y™u y™trŒ Mð‚kºt {wõ‚ …ý ytÔÞt Au. ‚u{™tu òu„ fhe™u
y™k‚ Sð {wõ‚ ÚtE™u Ät{{tk òÞ Au. y™u su{ ©eS{nthts
y™trŒ Au ™u Mð‚kºt Au ‚u{s {wõ‚ …ý y™trŒ y™u Mð‚kºt Au.
y™u sux÷wk ©eS{nthts™wk fÞwO ÚttÞ Au ‚ux÷wk s ‚u{™t {wõ‚™wk fÞwO
…ý ÚttÞ Au. yuðt y™trŒ {wõ‚ ËtÚtu ytí{ƒwrØ ™u áZ «er‚ fhu
y™u {™, f{o, ð[™u ƒnthÚte y™u yk‚hÚte Sð òuzu ‚tu ‚u™u ftkE
fhðwk ƒtfe hnu ™rn ™u suðt {wõ‚ …tu‚u ©eS{nthts™t Ëw¾u Ëw¾eyt
Au yuðtu s Ëw¾eytu ‚u Sð™u …ý fhu.
2 «ftþf : {rý™„h ©e Mðtr{™thtÞý „tŒe ËkMÚtt™ ðt‚to-1
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ©eS{nthts™t

Ät{{tk ‚Útt {qŠ‚{tk hnu÷t {wõ‚tu yt …]Úðe W…h ytÔÞt ntuÞ ‚u{™tk
÷ûtýtu fuðtk ntuÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu{™tu Ë{t„{ fhu ‚u™t
½tx ËkfÕ… ƒkÄ ÚtE òÞ ™u æÞt™{tk rðûtu… ™ ytðu ™u {qŠ‚™wk Ëw¾
ytðu. ™u Auxu hnu Útfu …ý su Ëk¼thu ‚u™t ½tx ËkfÕ… x¤e òÞ ™u
yu{™e …tËu ƒuXt ntuEyu ‚u ð¾‚u {trÞf ½tx ËkfÕ… ÚttÞ s ™rn
y™u ftuE Œun {qfu ‚u™u yûthÄt{{tk ‚uze òÞ, yuðtk fux÷tf™u Œþo™
yt…u y™u ftuE™u ‚uze sðt ntuÞ ‚u™u yt„¤Úte Œþo™ yt…e™u ‚u™u
Œun {qfðt™tu yðrÄ …ý fne òÞ y™u ftuE «tÚto™t fhu ‚tu ‚u™u ht¾e
…ý òÞ y™u ftuE™u Œun {qfðtu ntuÞ ‚tu ‚u™u ytÞw»Þ ntuÞ ‚tu …ý
‚uze òÞ. yuðe Ët{Úteoðt¤t ntuÞ ‚u™u yuðt {wõ‚ òýðt.
íÞthu ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su y™trŒ {wõ‚ ËtÚtu ƒnthÚte y™u
yk‚hÚte Sð fuðe he‚u òuzðtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{ …tu‚t™t
Œun™u Ëw¾u Ëw¾e ÚtðtÞ Au ™u Œun™u Œw:¾u Œw:¾e ÚtðtÞ Au ‚u{s {tuxt™u
Œw:¾u Œw:¾e ÚtðtÞ y™u {tuxt™u Ëw¾u Ëw¾e ÚtðtÞ ‚u ƒnthÚte Sð òuzâtu
fnuðtÞ, …ý yuðwk Útðwk yr‚ fXý Au fu{ su Ë{wÿ{tk ðntý fu
yt„ƒtux zqƒu y™u yuf …txeyt™tu ffztu ntÚt ytðu ‚tu …tu‚t™u ‚he™u
™ef¤ðt™tu ËkfÕ… ™ ÚttÞ, ™u ytðt {wõ‚ sþu ‚tu nwk yuf÷tu h¾zeþ
™u …¥th{tk ftuE yL™ …ý ™nª yt…u ™u y™k‚ Sðtu™tu WØth ƒkÄ
ÚtE sþu; {txu nwk ƒqze {Ák ™u yt {wõ‚ W„hu ‚tu Xef, yu{ ÚttÞ;
™u hu÷{tk Ëthe søÞt{tk {tuxt™u ƒuËthu y™u …tk[ Ët‚ rŒðËu yL™
{¤u ‚u yuf sý s{u yux÷wk s ntuÞ ‚tu {tuxt™u yt…e Œu ™u …tu‚u ¼qÏÞtu
hnu, y™u rn{ …zâwk ntuÞ ™u yuf sý ytuZu yux÷wk s ntuÞ ‚tu {tuxt™u
ytuZtzu ™u …tu‚u ytuZât rð™t s hnu, yuðwk ÚttÞ ‚tu ƒnthÚte Sð
òuzâtu fnuðtÞ. y™u su{ ™Œe{tk Úttuzwkf …týe ™t¾eyu ‚u Ë{wÿ{tk
ðt‚to-1 ©e yƒS ƒt…t©e™e ðt‚tu ¼t„-1 3
…ntU[e òÞ ‚u{ {tuxt y™trŒ {wõ‚ Au ‚u {nthts™e {qŠ‚{tk y¾kz

òuztE hÌtt Au. ‚u{™e ËtÚtu yt…ýtu Sð {u¤ðeyu yux÷u yt…ýu
…ý {nt«¼wS™e {qŠ‚™tu Ëtûttífth {tuxt™t suðtu s ÚttÞ yu
yk‚ð]or¥tyu Sð òuzâtu fnuðtÞ. ‚u {tuxt y™trŒ fuðe he‚u òuztÞt
Au ‚tu {nthts™e {qŠ‚{tk Ë¤k„ hÌtt Útft {qŠ‚™tk htu{ htu{™tk Ëw¾
÷u Au, ™u ™ðe™ ™ðe™ RåAu Au ‚u {nthts yt…u Au. ‚u Ëw¾ ËŒt
{qŠ‚{tk hne™u ¼tu„ðu Au, …ý ƒnth ™ef¤‚ts ™Úte. y™u su …h{
yuftkr‚f {wõ‚ Au ‚u ‚tu ©eS{nthts™t ‚us{tk ©eS{nthts™u
ËL{w¾ hne™u {qŠ‚{tk òuztE™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷u Au.
íÞthu Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su ƒnth Ë{t„{ fhðtÚte
suðwk {tuxt™wk Ëw¾ ytðu Au ‚uðwk yk‚h{tk ÄthðtÚte fu{ ™Úte ytð‚wk ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ËtÄ™Œþt{tk ntuÞ íÞtk ËwÄe ƒnthð]r¥t{tk
Ëw¾ yrÄf sýtÞ, …ý yk‚ð]or¥t™wk Ëw¾ yrÄf Au; ‚u ßÞthu rËØŒþt
ytðu íÞthu yk‚ð]or¥t™wk Ëw¾ yrÄf sýtÞ, fu{su rËØŒþt ™ ytðe
ntuÞ íÞtk ËwÄe ftkEf ™tÂM‚f¼tð hnu Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su ™tÂM‚f¼tð ‚u þwk ? ™u ytÂM‚f
¼tð ‚u þwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qŠ‚ytu™u rð»tu r[ºt…t»ttýtrŒf™tu
¼tð hnu ‚Útt {wõ‚™u rð»tu {™w»Þ¼tð hnu ‚Útt {nthts rð™t ƒeòu
½tx W…su ‚u™u …qhtu Útðt Œu …ý Út‚tks ‚u ½tx™u ‚tuze …tzu ™rn ‚u
™tÂM‚f¼tð fnuðtÞ. y™u {qŠ‚ytu™u rð»tu ËŒt rŒÔÞ¼tð hnu y™u
{nthts y™u {wõ‚™u ËŒt yk‚Þto{e òýu ™u ËŒt Ë{e…u òýu ™u
ËkfÕ…™u …qhtu Útðt Œu ™rn, yu ytÂM‚f¼tð fnuðtÞ. y™u Lntðt
Ätuðt{tk, ¾tðt …eðt{tk, ƒtu÷ðt [t÷ðt{tk yu ytrŒf Ëðuo r¢Þt{tk
ƒt¤feÞt Mð¼tð ytðe òÞ, y™u {nthts™e y™u {tuxt™e {ÞtoŒt
™ hnu y™u ¼„ðt™™t {krŒh{tk ‚Útt {tuxt Ëk‚ nrhs™ …tËu ‚Útt
ƒesu Xuftýu ntkËe, {~fhe, XêtƒtS™t þçŒ fntzðt ‚u Ëðuo

™tÂM‚f¼tð Au. {txu rð™Þuu Þwõ‚ ƒtu÷ðt™tu Mð¼tð ht¾ðtu, …ý
hs, ‚{ ytrŒf „wý™t ðu„u [Ze sðwk ™rn. y™u ðu„u fhe™u ƒtu÷ðwk,
[t÷ðwk, ¾tðwk, …eðwk, Ëwðwk, ƒuËðwk, òuðwk, Ëtk¼¤ðwwk ™rn. y™u ðu„u
fhe™u fÚtt ðt‚to, {t¤t, ¼s™, ¼Âõ‚ ‚u …ý ™ fhðtk, fu{ su
ðu„ W‚he òÞ íÞthu Ze÷tu …ze òÞ. {txu Ëk‚ fnu ‚u{ fhðwk ‚tu
Ëw¾e hnuðtÞ; y™u {nthts ‚Útt {tuxt …tu‚t™t ytí{t™u rð»tu ËŒt
rðhts{t™ Au yu{ òýe™u ft{ ¢tuÄtrŒf {trÞf ½tx QXðt Œu ™rn
y™u ytí{t™u rð»tu {qŠ‚ Au ‚u™wk y¾kz y™wËkÄt™ ht¾ðwk ‚tu yk‚h{tk
{ÞtoŒt fnuðtÞ y™u ‚u™u {qŠ‚ ™ Œu¾tÞ ‚tu …ý Ëtûttífth fnuðtÞ.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su {nthts™u htS fhðt
ËtÁ ftXeytu xtu¤ fh‚t ‚u{ nËðwk, ƒtu÷ðwk Útt‚wk ntuÞ ‚u ™tÂM‚f
¼tð fnuðtÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ÞÚttÚto {rn{t Ë{S™u
{nthts htS ÚttÞ yuðtu Ë{Þ òuE™u htS fhðt ËtÁ nËðwk, ƒtu÷ðwk
Útt‚wk ntuÞ ‚u ™tÂM‚f¼tð ™ fnuðtÞ. >> 1 >>
ðt‚to 2
ðiþt¾ ðrŒ 2™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su su{
ðtkË ½ËtE™u ð™ ÷t„u Au ‚u{ ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {t™ yu Ëðuo ÷„týtk
Au ‚u Œun™u Ëqfðe ™tk¾u ™u {qêe yL™ ¾tÞ ‚tu …ý x¤u yuðtk ™Úte.
‚u MðÃ™{tk ™u Ëw»twró{tk …ý Sð™u Ít÷u Au. Œtu»t Au ‚u ðih¼tðu ™u
M™un¼tðu yu ƒu «fthu MðÃ™{tk ytðe™u W…ðtË …tze òÞ ‚tu ‚u™wk
«tÞrù¥t fhe ™t¾ðwk, …ý ‚u™u Ëk¼thðt ™rn. ðih¼tð™e ™u
M™un¼tð™e M{]r‚ xt¤e ™tk¾ðe. {™™ fhðtÚte ½tx™e {qŠ‚ ƒkÄtÞ
Au {txu {™™ fhðwk ™rn. yuf {qŠ‚ ytðu íÞthu Œtu»t x¤u, …ý ËtÄ™u
fhe™u x¤u ™rn.
íÞthu …whtýe f]»ýSð™ŒtËSyu …qAâwk su ft{ SíÞt™tu þtu

W…tÞ Au ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ytí{r™ct ™u ©eS{nthts™tu
{rn{t, yu ƒu ËtÄ™u fhe™u ft{ S‚tÞ Au. ‚u{tk ytí{r™ct yuðe
òuEyu su ytk¾tu{tk Q™t „s ™t¾u ™u ft™{tk Q™wk ËeËwk fhe™u huzu
‚tu …ý Äehs z„u ™nª. su{ ©e y¾kzt™kŒ Mðt{e™u ðt½ {éÞt ‚tu
…ý ƒeLÞt ™nª. ™u „tuX… „t{™t fzðt ¼õ‚™u ½ýwk s þq¤ ytð‚wk
…ý ÷„thuÞ ftÞh…ýwk ytð‚wk ™rn. ™u ËŒtÞ yt™kŒ{tk hnu‚t, …ý
Ëft{…ýwk {™{tk ÷tð‚t ™®n. yux÷u ftuE «fthu ©eS{nthts™e
«tÚto™t fh‚t ™rn su {xtztu fu ‚uze òytu, yuðt r™»ft{e n‚t ™u
yuðe ytí{r™ct n‚e.
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e Ëtu ŒtuZËtu ËtÄwyu Ërn‚ „t{zt{tk Vh‚t
Vh‚t Ëthk„…wh™e ™Œe{tk ytÔÞt. íÞtk ƒuËe™u ðt‚tu fh‚t n‚t. íÞthu
yuf Ëk‚u …qAâwk su ytí{r™ct™wk þwk Y… nþu ? íÞthu Mðt{e©e ƒtuÕÞt
su ƒu ½ze …Ae sýtþu. yux÷t{tk ðiht„eytuyu ytðe™u …íÚth VUfðt
{tkzât, yux÷u yu ™Œe™t ftkXt W…h ½txe ƒtð¤e n‚e ‚u{tk Ëðuo Ëk‚tu
…uËe „Þt ‚u ftkxt ½ýt ðtøÞt, y™u „t{{tkÚte {™w»Þtu ytð‚tk Œu¾e™u
ðiht„e s‚t hÌtt. …Ae ‚u {™w»Þtuyu òÛÞwk su yt ƒtð¤e{tk ðiht„e
…íÚth ™t¾‚t n‚t ‚u ftuEf™u {th‚t nþu, yu{ òýe™u ƒtuÕÞt su
ðiht„e s‚t hÌtt Au, {txu ƒtð¤e{tk ftuE ntuÞ ‚tu ƒnth ytðtu.
…Ae Ëk‚ ƒnth ™eféÞt ™u ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u fnuðt ÷tøÞt
su ftkxuÚte þheh ¼htE hÌttk Au ‚u …]Úðe W…h …„ {wft‚t ™Úte ™u
Ëwðt‚wk ƒuËt‚wk …ý ™Úte. …Ae Mðt{e©eyu ËíËk„e …tËu [er…Þt
{k„tðhtðe™u Ëðuo™t ftkxt ‚týe ftZât ™u ht¾ ¼¼htðe™u Y ŒƒtÔÞwk,
™u Äehu Äehu „Zzu ÷tÔÞt. y™u Ëk‚tu {nthts™tk Œþo™ fhe™u …ezt
fnuðt ÷tøÞt; íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™t
ftkxt ftZât Au fu ™Úte ftZât ? íÞthu Ëk‚u fÌtwk su ‚u{™t ftkxt ‚tu
™Úte ftZât. …Ae ©eS{nthtsu …tu‚u [er…ÞuÚte Mðt{e©e™t ftkxt
ftZât ‚u …tuýtu þuh ÚtÞt. …ý Mðt{e©e ftkE ƒtuÕÞt ™rn, yuðe
ytí{r™ct òuEyu. y™u {t™, y…{t™, Ëw¾, Œw:¾, n»to, þtuf,
þºtw, r{ºt yu Ëðuo Ëh¾wk ÚtE òÞ ™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, ¼Þ yu{tk
™ ÷uðtÞ, yuðe ytí{r™ct ntuÞ y™u {ntíBÞ yuðwk òuEyu su
«f]r‚…wÁ»t y™u ‚u™wk ftÞo ‚u yr‚ ‚wåA ÚtE òÞ y™u {nt«¼wS™u
ƒúñftuxe ‚Útt {q¤ yûthftuxe ‚u Útfe …h òýu y™u Ëðuo™t yk‚Þto{e
òýu y™u ƒeswk ÔÞr‚huf…ýwk Ë{su su Ëðuo{tk yLðÞ…ýu yux÷u …tu‚t™t
‚us îthu hÌtt Útft {qŠ‚{t™ ÔÞr‚huf swŒt Au. ytðtu {rn{t Ë{su
‚tu Ëðuo ‚wåA ÚtE òÞ Au. …Ae ¾t™, …t™, {t™, {ntuƒ‚, …ŒtÚto,
‚u{tk {t÷ {™tÞ ™rn y™u ftuE þçŒ ƒtu÷u ‚u™e ®f{‚ fhu ™rn su
yt{ ƒtuÕÞtu fu yt{ ƒtuÕÞtu; ®™Œt M‚wr‚ Ëh¾tk ÚtE òÞ; y™u yuf
©eS{nthts Ëtk¼hu ‚tu ft{ S‚tE òÞ. y™u òu yk‚Þto{e…ýt™e
™u yLðÞÔÞr‚huf…ýt™e ðt‚tu fhu ™u òu {ÞtoŒt ™ hnu ‚tu ‚u
ðtåÞtÚto¿tt™ fnuðtÞ. ‚uýu fhe™u {nt«¼wS rð™t yLÞ{tk «er‚ ntuÞ
‚u x¤u ™rn. yu ‚tu ßÞthu ÷ûÞtÚto ¿tt™ ÚttÞ íÞthu õÞtkE «er‚ hnu
™rn. …ý Sð™u ™tÂM‚f…ýwk ½ýwk hnu Au ‚uÚte rð»tÞ™u ™u Œun™u ðþ
ÚtE™u {ÞtoŒt ÷tu…u Au ™u ErLÿÞtu™u ÷tz ÷ztðu Au ™u ErLÿÞtu {t„u
‚u yt…u Au, …ý {nthts™e ‚Útt {tuxt™e ƒef hnu‚e ™Úte ‚u
ðtåÞtÚto¿tt™ fnuðtÞ; y™u {nthts™u yk‚Þto{e òýu ™u ÞÚttÚto {ÞtoŒt
…t¤u ‚u ÷ûÞtÚto¿tt™ðt¤tu fnuðtÞ y™u ‚u ËíËk„e fnuðtÞ. ytðwk
÷ûÞtÚto¿tt™ ©eS{nthts™t …h{ yuftkr‚f ‚Útt y™trŒ {wõ‚™t
òu„u fhe™u ÚttÞ Au. ‚u òu„ fÞtuo õÞthu fnuðtÞ ‚tu su{ …týe ÷t„u
Au ‚u{ yk„ Vhe òÞ, ™u Ëðo ËíËk„ «{tý fhu íÞthu òu„ fÞtuo
fnuðtÞ y™u òu„ fheyu A‚tk þçŒ ÷t„u ™u Mð¼tð hnu y™u æÞt™
¼s™{tk rðûtu… ÚttÞ ‚tu Ëk„ fÞtuo ™ fnuðtÞ. {txu yk„ Vhu yuðtu
ËíËk„ fhðtu ™u Ëðuo r¢Þt{tk {nthts ™u {tuxt™u yk‚Þto{e òýe™u
ƒef ht¾ðe ‚tu ÞÚttÚto {ntíBÞ òÛÞwk fnuðtÞ y™u ft{ S‚tE òÞ.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ft{ {q¤{tkÚte ƒ¤e
òÞ ‚u™tu þtu W…tÞ nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™e
™t™e {tuxe Ëðuo yt¿ttytu …t¤u ™u …tu‚t™u ©eS{nthts™t ‚usY…
{t™e™u ‚u ‚us{tk ©eS{nthts™e {qŠ‚ Äthu, yu{ Äth‚tk Äth‚tk ßÞthu
…tu‚t™t ytí{t™u rð»tu {nthts™e {qŠ‚ Œu¾u íÞthu ft{trŒf Œtu»t x¤e
òÞ Au. y™u ƒeòu W…tÞ yu Au su {nt«¼wS™u {¤u÷t {wõ‚ {¤u
y™u ‚u{™e AtÞt …zu yux÷u ‚u{™tu yíÞk‚ htS…tu ÚtE òÞ ‚tu
ft{trŒf Ëðuo Œtu»t ƒ¤e òÞ Au. y™u {nt«¼wS™u Ëw¾u Ëw¾eytu
ÚtE òÞ Au. yux÷e ðt‚ fhe™u …Ae fÚtt™e Ë{tró fhe. >> 2 >>
ðt‚to 3
ðiþt¾ ðrŒ 3™t htus ƒt…t©e fuhu …ÄtÞto n‚t. y™u …Ae
fuhuÚte ð]»t…wh ytð‚tk fuht™e ™Œe™t Äht{tk …tu‚u Lntðt …ÄtÞto.
íÞtkÚte {w¤eðt¤t …whtýe Ä{orfþtuhŒtËS™u ‚Útt ƒeò yuf
Ëk‚™u {tuf÷e™u ð]»t…wh™t {krŒh{tkÚte Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt
Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt …whtýe f]»ýSð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e
nrhðÕ÷¼ŒtËS ytrŒf Ëk‚tu™u ‚Útt «týþkfh¼tE ytrŒf
nrh¼õ‚tu™u ‚uztðe™u «ËtŒe™t Äht{tk ƒuËthe™u Ëðuo™u {tÚtu ¾tuƒu
¾tuƒu …týe huze™u ™ðhtÔÞt ™u {M‚fu ‚Útt ƒhzu ntÚt VuhÔÞt ™u ƒtuÕÞt
su ‚{tu Ëðuo ‚t…{tk ytÔÞt Atu ‚u ‚zftu ƒnw ÷tøÞtu Au ‚u xtZt fÞto
™u …Ae ‚wkƒze ðzu Ëðuo Ëk‚tu™t {w¾{tk …tu‚u …týe huze™u …tÞwk, y™u
¾tuƒt Ähtðhtðe™u ¾tuƒt{tk …týe huze™u Ëðuo™t ½tx ƒkÄ ÚtE sþu
yu ðh ŒeÄtu. ™u …Ae Vuh ¾tuƒt{tk …týe Ähtðe™u ðh ŒeÄtu su ‚{tht

Ëðuo™wk ytíÞkr‚f fÕÞtý Úttþu. ™u …Ae Ëðuo™t W…h ¾tuƒu ¾tuƒu …týe
huze™u Vuh ™ðhtÔÞt ™u su ftuE nu‚ Yr[ðt¤t ™ntu‚t ytðe þõÞt
‚u{™e ð‚e™t …ý ÷tuxt ¼he ¼he™u huzât. …Ae Ëðuo Ëk‚tu™u ðh
ytÃÞtu su ‚{tÁk ‚Útt ‚{tuyu su™tk ™t{ ÷E™u y{™u ™ðhtÔÞt yu
Ëðuo™wk ytíÞkr‚f fÕÞtý yt sL{u s Úttþu. yu{ ðh yt…e™u ‚u Ëðuo
™rn ytðu÷t, yu{™e ð‚e™t …týe™t ¾tuƒt ¼he™u Ëk‚tu™u ™ðhtÔÞt
™u …Ae „¤t ƒhtƒh …týe{tk Ëðuo Ëk‚™u ƒuËtÞto. …Ae Mðt{e
ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su {wõ‚ fuðe he‚u Ëw¾ ÷u‚t nþu ? íÞthu
…týe{tk ytk„¤tk Q¼tk (Qæðo) ht¾e™u n÷tðe™u ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
ytðe he‚u {wõ‚ {qŠ‚{tk h{u Au ™u fÕ÷tu÷ fhu Au ™u Ëw¾{tk Œtuxâtu
ŒeÄt s fhu Au. y™u su{ s¤{tk {tA÷tk h{u ‚u{ {wõ‚ {qŠ‚™t Ëw¾{tk
hBÞt s fhu Au. yu{ ðt‚to fhe ™u …Ae su{ …týe{tk Œun htÏÞt n‚t
‚u{s {qŠ‚{tk Sð ht¾e™u æÞt™ fhtÔÞwk. ™u yÄto f÷tf …Ae
æÞt™{tkÚte s„tze™u s¤{tk Ÿzt …týe{tk sE™u s¤¢ezt fhe™u …Ae
fuz ƒhtƒh …týe{tk ytðe™u Ëðuo™u {éÞt. ™u s¤{tk Q¼t ht¾e™u
s¤¢ezt™wk fe‚o™ su “s{w™t{tk Íe÷uhu ËwkŒh þt{¤tu hu” yu
ƒtu÷tðhtÔÞwk. ‚u{tk “Íeýe Íeýe ƒwkŒ …zu Au {u½™e hu” yu xwkf ytðe
íÞthu …týe WAt¤e™u yu{ ƒtuÕÞt su yt ðhËtŒ ytÔÞtu! …Ae ƒnth
™ef¤e™u {t™Ëe…qò fhðt ƒuËtÞto. …Ae {t™Ëe…qò fhe™u QXe™u
Ëðuo™u {éÞt. …Ae [tÕÞt ‚u fuhu s‚tk {t„o{tk yu{ ƒtuÕÞt su yt
…whtýe Ä{orfþtuhŒtËS ‚{™u Ëðuo™u ð]»t…whÚte ‚uze ÷tÔÞt yu{™u
ht{…wh™e fÚtt™wk ‚Útt ¼ws™t f¤þ™wk ‚Útt yt Äht™e ÷e÷t™wk yu
ºtýu Ë{iÞt™wk V¤ yt…þwk. …Ae y{tu Ëðuo Ëk‚u fÌtwk su y{™u hu÷u
ƒuËthe™u {tuf÷™th™u …ý yu V¤ yt…ðwk òuEþu. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ‚{™u ¼tzwk yt…™th™u …ý yu V¤ yt…þwk. …Ae …tu‚u ƒtuÕÞt

su y{™u …ý ‚{tu Ëðo ¼tzwk yt…òu. íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su ‚{tÁk
¼tzwk fux÷wk ÚttÞ ‚u y{tu òý‚t ™Úte. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su sux÷wk
Ëw¾ W¥t{ ÂMÚtr‚ðt¤t y™trŒ {wõ‚ {qŠ‚{tkÚte ÷u Au ‚uÚte nòh„ýwk
Ëw¾ yuf Sð™u WØthðt™wk ©eS{nthts yt…u Au. íÞthu Ëk‚tuuyu fÌtwk
su yu ‚tu {nt«¼wS rð™t ƒeò ftuEÚte y…tÞ ™rn, fu{ su ‚{tuyu
‚tu y™k‚ Sð™e ftuxeytu, y™k‚ {q¤…wÁ»t Eïh™e ftuxeytu, y™k‚
ðtËwŒuðƒúñ™e ftuxeytu ™u y™k‚ {q¤yûthtu™e ftuxeytu, yu Ëðuo™tu
WØth fhe™u, ©eS{nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾{tk …ntU[tzât ‚u™wk ¼tzwk
‚tu y…th ÚtÞwk. yu ‚tu ©eS{nthts yt…u. yu{ ðt‚tu fh‚t fh‚t
fuhu …ÄtÞto, ™u íÞtk XtftuhS™u Œkzð‚T fhe™u Ëðo™u {éÞt. y™u …Ae
…tfþt¤t{tk ©e XtftuhS™u s{tzðt …ÄtÞto ™u s{tze™u {krŒh{tk
…ÄtÞto. ™u Ëðuo™u {¤e™u [tÕÞt ‚u ©e ð]»t…wh ytð‚tk {t„o{tk ðt‚
fhe su yt Äht{tk ÷e÷t fhe ‚u™u su Ëk¼thu ‚u™t ½tx ËkfÕ… x¤e
òÞ. yu{ ðt‚tu fh‚t fh‚t ©e ð]»t…wh …ÄtÞto. >> 3 >>
ðt‚to 4
ðiþt¾ ðrŒ 4™u rŒðËu Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su yts ËíËk„{tk ËíËk„ ytu¤¾týtu yux÷u ©eS{nthts y™u {wõ‚
ytu¤¾týt ‚u fthý ntÚt ytÔÞwk. {nthts y™u {wõ‚ yu ƒu fthý
Au y™u {krŒhtu, yt[tÞo, ËtÄw, ƒúñ[the, ËíËk„e yu Ëðuo ftÞo Au.
‚u{tk ½ýtf Sð Au ‚u rƒ[tht su{ Mt{sðwk òuEyu ‚u{ Ë{S þf‚t
™Úte. ‚u{™u ‚{tht suðtu ÷t¼ ™Úte. yt {tuxt™u Ë{t„{u fhe™u
su™u …wÁ»ttu¥t{™tu {rn{t sýtÞ Au yu™u Ëðoºt …wÁ»ttu¥t{ ¼tËu Au
…ý {tÞt fu ƒúñtkz yu ftkE sýt‚wk ™Úte, ‚u {tÞt x¤e „E òýðe.
{tuxt ðt‚tu fhu Au ‚u {nthts™tu ™u {wõ‚™tu ¼u¤tu {rn{t fnu Au
…ý {nthts™u {qfe™u yuf÷tu {wõ‚™tu {rn{t ™Úte fnu‚t. yt ©e

ð]»t…wh „t{™t ™t™t hí™t ¼õ‚u Œun {qõÞtu ‚u ð¾‚u su{ {rý™tu
Ë{qn XËtXË ¼Þtuo ntuÞ ‚u{ yt¾e …]Úðe{tk {nthts ™u {wõ‚ ¼Þto
Au yuðwk ¼ws{tk Mðt{e yåÞw‚ŒtËS™u Œu¾tÞwk. {txu ËtÄ™Œþtðt¤t™u
{tuxt™tu òu„ fhe™u yuðe Ë{sý áZ fhðe ‚tu Ëðuo rŒÔÞ Œu¾tÞ,
yux÷u ftuE™tu yð„wý ™ ytðu ™u, ©eS{nthts™e {qŠ‚™tu
Ëtûttífth ÚttÞ. y™u {nthts™e {qŠ‚™u yu™t Sð{tk {tuxt {wõ‚
…Ähtðe Œu, {txu {tuxt™u rð™kr‚ fhe™u {qŠ‚{tk ð¤„e …zðwk …ý ƒeòu
ËkfÕ… ‚Útt {™™ fhðwk ™rn. òu {qŠ‚™t Ëw¾{tk W‚hu ‚tu ËtÄ™{tºt
‚u ¼u¤tk s rËØ ÚtE òÞ Au …ý {qŠ‚™u {qfe™u y™k‚ fÕ… ËwÄe
ËtÄ™ fhu ‚tu …ý ftkE rËØ ÚttÞ ™rn. su{ ½tk[e™tu ƒ¤rŒÞtu VÞto
fhu …ý …kÚt ¾wxu ™rn, ‚u{ yuf÷t ËtÄ™Úte …th ytðu ™ne; ™u
{qŠ‚ ytðu ‚tu ftkE yÄwÁk hnus ™rn. su{ ËqÞo Q„u íÞthu htrºt
hnus ™rn ‚uu{. {txu ™ðt ytŒhðt¤t™u …ý {qŠ‚™wk y™wËkÄt™
ht¾e™u ‚u ¼u¤tk ËtÄ™ fhðtk ‚tu {tÞt ðnu÷e x¤e òÞ. ƒúñtkz,
rËrØytu, yiïÞo yu ytrŒf su su ©eS{nthts™tu rðÞtu„ fhtð™th
Au ‚u Œun ¾tuxtu fheyu ‚tu ‚u™t ¼u¤tk Ëðuo ¾tuxtk ÚtE òÞ Au. y™u
yuf {nt«¼wS™e {qŠ‚ ytðe ‚tu Ëðuo ËíÞ ðM‚w ntÚt ytðe. ‚u
ËíÞ ðM‚w fE ‚tu {nt«¼wS™e {qŠ‚ ‚Útt {qŠ‚™wk Ëw¾, ‚Útt {wõ‚
yu ËíÞ Au ™u ‚u Ëðuo {qŠ‚{tk Au …ý {qŠ‚Úte ƒnth ™Úte. su{ …]Úðe{tk
hs Au ‚Útt y™k‚ …ŒtÚto Au ‚u{ {qŠ‚{tk y™k‚ «fth™tk Ëw¾ ‚Útt
yiïÞo ‚Útt y™trŒ {wõ‚ Au, ‚u {qŠ‚ ytfthu ð]r¥t yuf‚th ÚttÞ
íÞthu yu Ëw¾ {¤u Au. {tuxt htS ÚtE™u fnu su {t„tu íÞthu
©eS{nthts™e {qŠ‚ {t„ðe yux÷u ƒÄwkÞ ytðe „Þwk. {txu {qŠ‚
rð™t ƒeswk {t„ðt suðwk ™Úte.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su rËØŒþtðt¤t y™trŒ

{wõ‚ y¾kz {qŠ‚{tk hnu‚t nþu ‚u su{ Œun{tk Sð hnu Au ‚u{s hnu‚t
nþu fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su nt, yu{s hnu Au. y™u su
yu{™tu Ë{t„{ fhu ‚u{™u …ý yuðe s ÂMÚtr‚ðt¤t ™u yuðts Mð‚kºt
fhu Au.
íÞthu Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su Ëk„ fh™th™u ¾ƒh fu{
™ne …z‚e ntuÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, su{ ƒt¤f W…h ƒt…™u
nu‚ ntuÞ ‚u Atufht™t ¾eMËt{tk Ëthe ðM‚w At™e ht¾e {qfu ‚u AtufÁk
òýu ™rn, …ý ßÞthu ¾eMËt{tk ntÚt ™tk¾u íÞthu ntÚt{tk ytðu ™u s{u;
‚u{ Sð{tk yu Ëw¾ {tuxtyu ½t÷e {qõÞwk Au, …ý Sð™u ¾ƒh ™Úte.
‚u ßÞthu æÞt™u fhe™u òuþu íÞthu Œu¾tþu, yÚtðt yk‚ Ë{Þu {tuxt
Œu¾tzþu íÞthu ¾ƒh …zþu, yux÷e ðt‚ fhe™u Ë{tró fhe. >> 4 >>
ðt‚to 5
ðiþt¾ ðrŒ 5™u htus ð]»t…whÚte fuhu s‚tk hM‚t{tk ðt‚ fhe su
ËtÄ™Œþtðt¤t™u Ëðuo «ËtŒe fh‚tk [hýhs™e «ËtŒe W¥t{ Au.
[hýhs™e «ËtŒe™tu {rn{t òýe™u su™u ¼q‚ ð¤„u÷wk ntuÞ ‚u™t
{tÚtu ™t¾u ‚tu ¼q‚ s‚wk hnu, ™u …t…e™u {tÚtu ™t¾u ‚tu …t…Úte {wõ‚
ÚttÞ, {txu [hýhs™e «ËtŒe W¥t{ Au, …ý yt ÷tuf™tk …fðtL™
s{tzeyu, ‚u Ëthtk Ëthtk ¼tus™ s{e™u htS ™ Úttðwk ™u ©eS{nthts™e
{qŠ‚™t hËY…e {nt«ËtŒ ÷uðtu y™u rËØŒþtðt¤t™u ‚tu Ë{„ú {qŠ‚™wk
Ëw¾ ‚u ©uc Au.
íÞthu Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su ËtÄ™Œþtðt¤t™u {nthts
Œþo™ yt…u Au ‚u yu™e {hS «{týu yt…u Au fu {nthts™e y™u
{wõ‚™e {hS «{týu yt…u Au ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts™e
‚Útt {tuxt {wõ‚™e {hS «{týu Œþo™ ÚttÞ Au; y™u rËØŒþtðt¤t™u
‚tu yu™e {hS «{týu Œþo™ ÚttÞ Au. y™u suðtk RåAu ‚uðtk Ëw¾ yt…u
Au. y™u ËtÄ™Œþtðt¤tu su {wõ‚™u «‚t…u Ëw¾ …t{u Au ‚u {wõ‚™u
rð»tu ‚u™u „wÁ…ýwk hnu Au. su{ þuX™tu „w{tM‚tu þuX™t suðtu Ë{]rØðt™
ÚttÞ ‚tu …ý yu{ òýu su yt þuX™t «‚t…u nwk Ë{]rØðt™ ÚtÞtu Awk.
yu{ ‚u™tu „wý ht¾u Au y™u ßÞthu ¼u¤tu ÚttÞ íÞthu þuX™wk ËL{t™
rð™Þ fhu Au. y™u ð¤e su Útfe rðãt ¼ýu Au ‚u™u rð»tu „wÁ…ýwk
ht¾u Au, yu{ {tuxt™u rð»tu hnu Au su yt{™u «‚t…u Ëw¾ {éÞwk Au;
yuðwk „wÁ…ýwk hnu Au y™u {wÏÞ…ýu {nthts hnu Au. yu{ ðt‚tu fh‚t
fh‚t fuhu „Þt. y™u íÞtk {qŠ‚ …Ähtðe ‚u ð¾‚u ½ýtu [{ífth ÚtÞtu
su, {qŠ‚{tkÚte ‚us Aqxâwk ‚u Ëðoºt ÔÞt…e „Þwk. yu{ fux÷tf™t Œu¾ðt{tk
ytÔÞwk y™u …tAt Ëtks ð¾‚u ©e ð]»t…wh ytð‚tk hM‚t{tk ðt‚ fhe
su yð„wýðt¤tu Sð ntuÞ …ý ‚u{tk ftkEf „wý ntuÞ ¾htu. ‚u „wý
yt…ýu ÷uðtu, …ý yð„wý ÷uðtu ™rn, y™u Ëðuo™u rð»tu Ë{¼tð
ht¾ðtu. y™u su …tu‚t™t y™LÞ rþ»Þ ntuÞ ‚u{™u yuf÷tk …fðtL™
s{tzðtk yux÷u ©eS{nthts™e {qŠ‚ ËkƒkÄe ðt‚tu fhðe; ™u ËtÄthý
Sð ntuÞ ‚u™u ËðoŒuþe suðe Á[u ‚uðe ðt‚tu fhðe. su{ {tkŒt™u ¼rsÞtk,
ðztk, fhe yt…eyu ‚u{. yu{ ðt‚to fh‚t fh‚t ð]»t…wh ytÔÞt. >> 5 >>
ðt‚to 6
ðiþt¾ ðrŒ 5™e htºtu Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u fÌtwk su y{™u fkftuºte ÷¾e ‚uztÔÞt Au
‚u þh…tð yt…tu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxt suðwk s{u Au ‚uðwk
…tu‚t™t òu„ðt¤t™u s{tzu Au; {txu Sð™u ¾… y™u íðht fhðe
òuEyu, y™u {tuxt yt„¤ Auztu Ähðtu òuEyu, y™u „hsðt™ Útðwk
òuEyu; y™u …tºt ÚtE™u rðïtË fhðtu ‚tu {tuxt …tu‚t™t suðt fhu
Au. yts ËíËk„{tk ftÞo y™u fthý ƒuÞ Au. ‚u ftÞo ™ðt ytŒhðt¤t™u
yÚtuo Au, fu{ su yu™u Ë{tË fhu Au ™u yuftkr‚f™u ‚tu fthý su {wõ‚
‚u™u òu„u fhe™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth fhðtu yu ft{™wk Au. òýu yòýu
{nthts™tu fu {wõ‚™tu òu„ ÚtE òÞ ‚tu ft{ ÚtE òÞ. su{ yÄ{uo
fhe™u ytðhŒt ytuAe ÚttÞ Au ‚u{ {tuxt™u òu„u fhe™u …ý ytðhŒt
ytuAe ÚttÞ Au. su{ rðãt ¼ýðt {tkzu ‚u ¼ýe hnu yux÷u …„th
[t÷‚tu ÚttÞ, ‚u{ {tuxt™u òu„u ƒúñrðãt ¼ýtÞ Au. ‚u òu ¾ƒzŒth
ÚtE™u {tuxt™tk ð[™ yØhÚte Íe÷u y™u ‚u «{týu ð‚oðt {tkzu ‚tu
{wõ‚Œþt ðnu÷e «tó ÚttÞ, íÞthu {tuxt ‚u™u {nt«¼wS™t Ëw¾{tk
{qfe Œu Au. su{ ftýtu‚h™t ƒt…w¼tE ‚Útt ÷wýtðtzt™t ftþeht{¼tE
{tuxt™u òu„u fhe™u {wõ‚ ÚtE „Þt ‚tu yt ÷tuf{tkÚte ‚wh‚ {nthts™t
Ëw¾{tk {tuxtyu {qfe ŒeÄt, ‚u{ ytðhŒt ytuAe ÚttÞ Au. y™u yuðt
{wõ‚™u ƒeò Sðtu™t WØth™u yÚtuo ytÞw»Þ rð™t …ý ht¾ðt ntuÞ
‚tu ht¾u …ý ¾ht. y™u ËíËk„{tk yÄ{eo ntuÞ ‚u™e ytÞw»Þ ntuÞ
‚tu …ý ytuAe fhu Au. ©eS{nthts yt {wõ‚{tk hne™u ƒtu÷u Au,
s{u Au, swyu Au, Ëðuo r¢Þt {nthts …tu‚u fhu Au y™u {wõ‚ ‚tu ËŒtÞ
{qŠ‚™t Ëw¾{tk s hnu Au …ý Ëw¾ rð™t ƒeswk òu‚t ™Úte. {txu òu„
fh™th™u yu{ òýðwk su yts ©eS{nthts {wõ‚ îthu ËíËk„{tk Ëw¾
yt…u Au, ™u {wõ‚ îthu …tu‚u W…Œuþ fhu Au. yu{ Ëðuo ð[™ ©e nrhS™tk
òýe™u rðïtËu Ërn‚ „úný fhðtk, ‚u{tk …ý þtMºt{tk {rn{t fÌttu
ntuÞ ‚u fh‚tk ðÄthu {rn{t {tuxt fnu‚t ntuÞ ‚tu ‚u ð[™ ËíÞ {t™ðtk,
…ý þtMºt™e ËtÏÞ ÷uðt sðwk ™rn. fŒtr… ftuEf™tk ð[™ ð‚o{t™
÷tu…tðu yuðtk ntuÞ ‚tu ‚u™u rð»tÞe ™u Œk¼e òýe™u ‚u™tu íÞt„ fhe
Œuðtu. òu yuðt™tu íÞt„ ™ fhu ‚tu Sð™wk ¼qkzwk ÚttÞ, {txu yuðt™tu íÞt„
fhðtu. y™u {wõ‚ ‚tu ËŒt Mð‚kºt ntuÞ y™u ©eS{nthts™tk ð[™
ÞÚttÚto …t¤‚t ntuÞ y™u Ëk„ fh™th™u ÞÚttÚto ð[™ …¤tð‚t ntuÞ
yuðt {wõ‚ ©eS{nthts™tu ™u {wõ‚™tu {rn{t ŒÞt fhe™u fnu ‚u
Ëðuo ËíÞ {t™ðtu. y™u yt…ýwk ™¬e …wÁk fhtðe Œuþu, yuðtu rðïtË
ht¾ðtu; fu{fu …tu‚u ©eS{nthts yt {wõ‚ îthu ƒtu÷u Au, yuðtu ¼tð
yt {wõ‚™u rð»tu ht¾e™u {™ ƒtkÄðwk yu s ¼u„t ÚtÞt™wk V¤ Au y™u
‚tu s {tuxe ðM‚w su {nt«¼wS™tu Ëtûttífth ™u ‚u{™wk Ëw¾ ‚u {¤þu.
yts {nthts™wk Ëw¾ {wõ‚ îthu {¤u Au ‚u {tuxt yuf r{r™x{tk yt…e
Œu, òu …whtu rðïtË ntuÞ ‚tu; yuðtu yt {tuxt™tu «‚t… Au ! {txu yt
Ëk„ ßÞtk ËwÄe ƒuXt Aeyu íÞtk ËwÄe fhe ÷uðtu; y{u yá~Þ ÚtEþwk
íÞthu ËðoMð s‚wk hnuþu y™u ntÚt ½Ëðt …zþu. y™trŒ {nt{wõ‚hts
ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e yá~Þ ÚtÞt íÞthu y{™u ºtý rŒðË
ËwÄe ½ýwk Œw:¾ ÚtÞwk. {wõ‚ ËŒtÞ «íÞût hnu Au. ytð‚t s‚t ™Úte,
…ý {™w»Þ Œunu fhe™u «íÞût Au, ‚tu ƒtu÷u Au, nËu Au, s{u Au, Ëuðt
yk„efth fhu Au, ðt‚tu fhe™u Ëw¾ yt…u Au, Œþo™ fhtu Atu ‚u yt
Œunu yá~Þ ÚtE òÞ íÞthu yu ƒÄwk Ëw¾ s‚wk hnu. {txu {wÆtu ntÚt ytÔÞtu
Au ‚u ðkòððtu (¾tuðtu) ™rn. yt…ýtu …qðo™tu ¼u¤tu ËkMfth Au. ‚tus
yt y{wÕÞ ðt‚tu ‚{™u {¤e Au. yt ðt‚tu ƒnw {wÕÞðt¤e Au, ‚u
Ë{sðe ƒnw fXý Au. {tuxt™tu rËØtk‚ Ë{sðtu yux÷u {nt«¼wS™tu
{rn{t Ë{sðtu. yt {wõ‚™u Œþo™u {tuxt {tuxt yð‚thtrŒf ytðu
Au. yt ðt‚tu Sð{tk ½t÷ðt™e Au. yt ðt‚tu Äthu ‚u™u {qŠ‚™wk Ëw¾
{¤u. yt ðt‚tu yk‚h{tk W‚thòu ‚tu y{thtu Œt¾ztu ËV¤ Útþu. y™u
‚{tÁk …qýoft{ Útþu. y{thtÚte sux÷wk ƒ™þu ‚ux÷wk ƒ™tðþwk. Ëðuo™wk
…wÁk fheþwk. Ëðuo™u Ëh¾wk Ëw¾ yt…eþwk. su{ ft[e fuhe ntuÞ ‚u™u fwkð¤{tk
½t÷e™u ƒtVe™u …fðu Au ‚u{ ftuEf ft[t nþu ‚tu ‚u™wk y{tu …wÁk fheþwk
{txu W…hÚte {t„ðwk ™rn; Ët[u ¼tðu {t„ðwk. {tuxt ‚tu Ëðou™u Ëh¾wk
s{tzþu, …ý su{ þtnwfth™tk Atufhtk ¾tkz, Ëtfh, ½e ð„uhu ½ýwk ¾tÞ
‚tu Vuhtu ÚtE òÞ; ‚u{ yt ðt‚tu Ët[e ™nª {t™u ‚u™u Vuhtu ÚtE sþu
yux÷u ft{ ™nª ytðu ™u rðïtË ht¾þtu ‚tu y{tht ¼u¤t ÷E sEþwk
™u Ëw¾eyt fheþwk. rð»tÞe ™u …t{h™u …ý yt Vuhu ÷E sðt Au ‚tu
{w{wûtw™u ÷E sðt yu{tk þwk fnuðwk ? suðtu …ðo‚¼tEyu Œun {qf‚e ð¾‚u
Þ¿t fÞtuo n‚tu yuðtu yt Þ¿t Au. yt ð¾‚u suýu suýu ðt‚tu Ëtk¼¤e
‚u Ëðuo™u XuX {qŠ‚{tk …ntU[tzþwk. yt ðt‚tu Sð{tk ht¾u ‚u™e árü{tk
{tÞt hnu‚e ™Úte ™u rŒðt™wk ÚtE sðtÞ Au. su™t ƒu÷e {nthts y™u
{wõ‚ Au ‚u™u þwk ƒtfe hnu Au ? ftkE ƒtfe hnu‚wk ™Úte. ßÞthu Ëw¾
{¤þu íÞthu yntu ! yntu ! ÚtE sþu. Ëtûtt‚T …wÁ»ttu¥t{™t ™u {wõ‚™t
Œþo™™wk Ëw¾ ™u Ëuðt™wk Ëw¾ ‚u ‚tu y÷tirff Au ! ‚u fuðwk ‚tu s…,
‚…, ðú‚, Œt™, …qò, Þtu„, ËtkÏÞ, Þ¿ttrŒf y™k‚ ËtÄ™™tk ÷ð
Ëw¾™e ‚wÕÞ y™k‚ ftuxe ƒúñtkz™wk Ëw¾ ™Úte ytð‚wk; y™u «íÞût
{wõ‚™t ÷ð Ëw¾™e ‚wÕÞ yu ËtÄ™™wk Ëw¾ ™Úte ytð‚wk ‚tu yt ‚tu
Ëtûtt‚T …wÁ»ttu¥t{ ‚wÕÞ yuðt y™trŒ {wõ‚ ‚u ‚{™u {éÞt Au y™u
‚{™u Ëðuo™u …tu‚t™t fhe htÏÞt Au y™u ‚{tu …ý y{tht ÚtE™u htrºt
rŒðË y{tht ð[™{tk ‚í…h ÚtE™u {kzât Atu ‚tu ‚{tht ¼tøÞ™tu
™u Ëw¾™tu ‚tu …th s ™Úte. yuðtu ÷t¼ yts ‚{™u {éÞtu Au.
su{ ynª ‚{tu y{tÁk {t™tu Atu ‚u{ {nthts …ý y{tÁk
{t™u Au, ‚u y{tuyu ßÞthu nt …tze íÞthu ftþeht{¼tE™u ‚uze „Þt,
y™u ©e Äúwðt™kŒ Mðt{e™u …ý y{u {nthts …tËu ƒu rŒðË h¾tÔÞt
n‚t. {txu {nthts™wk sux÷wk Ëw¾ Au ‚u ‚{™u Ëðo™u y…tðþwk. yt
Ëw¾ ¿tt™u fhe™u ytu¤¾tÞ ‚tu s„‚ ÷w¾wk ÚtE òÞ. ßÞthu yu Ëw¾
«„x {¤u íÞthu ‚tu yu {qŠ‚™t Ëw¾ rð™t ƒeswk Ëðuo rðËhe òÞ.
yt ‚{™u Ëðuo ™t™t {tuxt™u ‚Útt nu‚ rðïtË Ár[ðt¤t™u þh…tð

yt…wk Awk. ¾hu¾he ðt‚ Au, …ý “¼÷t ¼÷tE ™ {u÷u ™u ¼qkzt
¼qkztE ™ {u÷u” yuðt Sð™t Mð¼tð Au yux÷u yýrðïtË ytðu
Au …ý y{thu ‚tu Ëðou™wk ËtÁk fhðwk Au, {txu ‚fo ™ fhþtu. òu y{tu
¾tuxwk fnu‚t nþwk ‚tu y{™u …t… ÷t„þu ™u ‚{tu rðïtË ht¾þtu ‚tu
sux÷wk RåAþtu ‚ux÷wk {¤þu. su™u …tftu rðïtË ™u ytí{ƒwrØ Au ‚u™u
‚tu sux÷wk Au ‚ux÷wk ƒÄwkÞ yt…þwk. Ëðuo Ëk‚ ŒÞt fhòu yux÷u yt
ðt‚tu Ët[e {t™òu. þtMºt{tk ‚tu yuf þçŒ ntuÞ ‚u™t {tuxt ÷t¾
þçŒ fhe yt…u, fu{su {tuxt ‚tu Œu¾u Au ‚u ™shu Œu¾e™u fnu Au
y™u {w{wûtw™u ‚tu yu þçŒ™tu yÚto …ý ytðzu ™rn, ‚tu ƒeò þçŒ
þe he‚u szu ? {txu þtMºt Ët{wk òuþtu ™rn ™u ðt‚{tk r[¥t ht¾e™u
Sð{tk W‚thòu. {nthtsu fÌtwk Au su yt Ë¼t suðe ƒeS ftuE Ë¼t
ftuE Ät{{tk ™Úte. yt …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™™e Ë¼t Au y™u yt {wõ‚
‚tu …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ yt„¤ nswhe Au, {txu ‚fo fhþtu ‚tu …qðo™wk
nþu ‚u …ý s‚wk hnuþu; ÷tuÞt™t 18{t ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su yt
ðt‚u fhe™u «Út{™wk su yk„ ntuÞ ‚u …ý s‚wk hnu ‚tu {q¤„uÚte òÞ,
{txu ‚fo ™ fhþtu. yt {wõ‚ {éÞt Au ‚u{™tu r™ùÞ yt Œunu fÞtuo
ntuÞ ‚tu yt ðt‚ Sð{tk Q‚he òÞ. ð[™t{]‚™t þçŒ ßÞtk ½xu
íÞtk ½xtððt …ý {qŠ‚, Ät{ y™u {wõ‚ ‚u ËtÚtu ht¾ðt. {nthts
y™u {wõ‚ …wÁk fhe Œuþu. zkftu ŒE™u sEþwk ‚u y™k‚ {wõ‚ Œu¾þu
su yt Ät{{tk ytÔÞt. suýu yt„¤ {tuxt™tu òu„ y™u Ëuðt fhe
ntuÞ ™u ‚u™u Ë{ßÞt{tk ™ ytÔÞwk ntuÞ ‚tu {nthts y™u {tuxt
Ë{òðu. òu yu™u yu{ ntuÞ su {tuxtyu ðt‚tu fhe íÞthu {the yðMÚtt
™t™e n‚e ‚uÚte Ë{S þõÞtu ™rn, yu{ rð[the™u rðïtË ÷tðe™u
Ëtk¼¤u ‚tu yts Ë{òE òÞ yu{ ËtÄw ™thtÞýŒtËS™u fÌtwk.
…Ae ƒtuÕÞt fu ¼ws™t Ë¼t{kz…™wk ¼ÞwO fÞwO íÞthu ƒútñýtuyu W…trÄ

fhe su {krŒh{tk Mºteytuu™u ËtÚtu ƒuËthe™u s{eyu …ý {krŒhÚte ƒnth
Mºteytu™u ™nª ƒuËtheyu. íÞthu Mðt{e ©e r™„woýŒtËS™u y{u fÌtwk
su ytðt™u ™ s{tztu ‚tu þwk ÚttÞ ? íÞthu Mðt{e©e ƒtuÕÞt su ÷tuf
®™Œt fhu yux÷t {txu s{tzðt …zu Au …ý …wÛÞ ‚tu yt ÷û{eht{¼tE
{tkzðe™t Au ‚u{™u …tþuh yL™ s{tzeyu ‚u™tu …tËk„ …ý y™k‚
ftuxe ƒúñtkz™t ƒútñýtu sBÞtÚte ™ ÚttÞ. {tuxt {wõ‚ ƒuXt ntuÞ ‚u
ð¾‚u òu„ fh™th™u Ëw¾ {¤u ‚u{tk …tu‚t…ýwk ™ ytððt Œu ‚tu Ëw¾e
ÚttÞ. su{ {t„e™u ½huýtk …nuÞtO ntuÞ ‚u ftuE rŒðË …tu‚t™tk {™t‚tk
™Úte. ‚u{ {tuxt {tuxt „wý yt…ýt{tk ytÔÞt ntuÞ ‚u …tu‚t™t ™
{t™ðt, ‚tu ƒnw Ëw¾e ÚtðtÞ. „wý Ëðuo {nthts™t Au ‚u™t Äýe
…ehË™th™u Útðwk ™rn. yt ðt‚tu Xuftýu Xuftýu ™u ½uh ½uh ™ ntuÞ.
su{ ðhËtŒ ytu®[‚t™tu ytðu Au ‚u{ yt ðt‚tu ftuEf ð¾‚u
ytu®[‚t™e ÚtE òÞ Au. yt Ëw¾{tk {tuxt h{qòu fhu Au, ‚u{ ‚{tu
Ëðuo Ëw¾ ¼tu„ðtu yu ðh ŒeÄtu. yt {t„o{tk ¾tux ™nª ytðu. yt
{wõ‚™u {tuxt {tuxtyu «{tý fhu÷t Au; ftuE yýrðïtË ht¾þtu
™rn. yt þçŒ ‚tu y{thu rð»tu hne™u ©eS{nthts …tu‚u ƒtu÷u Au
{txu {nthts ƒtu÷u Au yu{ òýòu. yt ÷t¼ ƒnws {tuxtu {éÞtu
Au. suðwk ft{ {nthts fhu ‚uðwk ft{ yt {wõ‚ fhu Au, yux÷u su{
{nthts …tu‚t™t Ëw¾{tk ÷E òÞ Au ‚u{s {wõ‚ …ý {nthts™t
Ëw¾{tk Sð™u ÷E òÞ Au; yuðwk ft{ fhu Au …ý y™k‚ ƒúñtkz
fhðtk fu ftuE™u f{oV¤ yt…ðwk yuðwk ft{ ™Úte fh‚t; fu{su yu Ëft{
Au {txu ™Úte fh‚t. {tuxt …tËuÚte {qŠ‚™wk Ëw¾ {t„ðwk ‚u Ëft{ ™
fnuðtÞ {txu {t„ðwk. ftuE™t yk‚h™wk òýðwk fu …tu‚t™wk ÄtÞwO ËíÞ
ÚttÞ ‚Útt y„{ r™„{™wk òýðwk fu ƒúñ…wh, „tu÷tuftrŒf Ät{ ‚Útt
yiïÞo òuðt fu …t{ðt RåAu ‚u Ëðuo Ëft{ fnuðtÞ {txu ‚u ™ RåAðwk.

‚u Ëw¾™t yt…™tht yt Ë¼t{tk Au. ftuE ‚fo fhþtu ™rn. fŒtr…
¾tuxwk fnu‚t nþwk ‚tu ‚u™wk …t… y{™u Au …ý rðïtË ht¾þu ‚u™u
yt ð¾‚u Ëh¾wk Ëw¾ {¤þu. su{ …kÂõ‚{tk s{ðt ƒuXt ntuÞ ‚u{™u
…ehË™th yufs ¼tus™ yt…u ™u Ëh¾wk yt…u …ý s{™th™e Ë¥tt
«{týu s{tÞ Au; yux÷u suðe ©Øt ‚u «{týu „úný fhu. ftuEf
{tkŒt ntuÞ ‚tu s{u …ý ™rn ™u Q÷xe …ý ÚtE òÞ, yux÷u Ët[e
™ {™tÞ ‚u ™ s{týe òýðe, ™u yð„wý ytðu ‚u Q÷xe ÚtE
òýðe. yt ðt‚tu ËíÞ {t™u ™u Sð{tk W‚thu ‚tu Ëðuo þçŒ ËíÞ
ÚttÞ. su™u yt ðt‚tu Sð{tk ™ Q‚hu ‚tu suðe fhe ‚uðe ËíÞ ™
ÚttÞ. su™u rðïtË ™ ytðu ™u ‚fo ÚttÞ ‚u™u …qðuo™wk fhu÷wk …ý ¾tuðtE
òÞ. yt ð¾‚u Ëðuo ™t™t {tuxt™u Ëh¾wk Ëw¾ Œuðwk Au. yt ðt‚u
fhe™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ËŒt hnu ™u {qŠ‚{tk ÚteS sðtÞ. su{ ½zt{tk
½e ÚteS òÞ ‚u{. Œun™e r¢Þt ‚tu {nthts™e RåAtÚte ÚttÞ y™u
Sð ‚tu ËŒt {qŠ‚{tk hnu yuðwk fhðwk. ƒeòk ƒÄtk {t™, {tux…,
ytu¤¾tý, «rËrØ, ËtÄ™, Ëuðt¼Âõ‚ yu Ëðuo …zâtk {u÷ðtk ™u yuf
{qŠ‚ rËØ fhðe ‚tu ƒÄwk ft{ ÚtE s hÌtwk Au. yt ðt‚tu y™u yt
Ë{Þ yuðtu Au su A {tË ¼u¤tu hnu ‚tu …ý yt yuf ½ze{tk ft{
ÚtÞwk ‚uðwk ™ ÚttÞ. su™u ¾htu rðïtË ntuÞ ‚u™u yu{ sýtÞ su {™uu
ƒnw ÷t¼ {éÞtu y™u y{™u …ý yu{ sýtÞ su y{tuyu ½ýwk Ëw¾
ytÃÞwk. su™u rðïtË ™ ntuÞ y™u ‚u A {tË ¼u¤tu hnu ‚tu …ý
‚u™u yu{ sýtÞ su {™u ftkE ytÃÞwk ™Úte ™u nwk …ý yu{ òýwk su
yu™u {U ftkE ytÃÞwk ™Úte; {txu Sð{tk ËíÞ {t™ðwk. yt ðt‚tu rðïtË
Ërn‚ Sð{tk W‚thu ‚tu ‚u™u ytðhŒt ntuÞ ‚tu …ý …ze hnu ™u
©eS™t Ëw¾{tk …ntU[tze ŒEyu; {txu {tuxt ƒuXt Au íÞtk ËwÄe ft{
fhe ÷tu. yt ðt‚tu ËŒtÞ ™ ntuÞ. yt ðt‚{tk su™u rðïtË ™ ytðu

‚u™u ™tÂM‚f…ýwk Au ™u {nthts™tu r™ùÞ …ý yux÷tu ytuAtu Au y™u
{tuxt™e {tux… …ý yuýu òýe ™Úte. yts ‚tu yuðt {tuxt {éÞt
Au su „{u ‚uðtu …t{h y™u …r‚‚ Sð ntuÞ ™u òu þhýu ytðu ‚tu
‚u™tk Ëðuo …t… xt¤e™u ytíÞkr‚f fÕÞtý fhu. ËíËk„{tk ytÔÞt fuzu
…ý ftkEf ytzwk yð¤wk ðh‚týwk ntuÞ ™u ‚u òu {tuxt™u þhýu ytðu
™u ‚u{™t ¾tu¤t{tk {tÚtwk {u÷e™u Œe™‚tyu Ërn‚ „ŒT„Œ fkX ÚtE™u
™u „hsðt™ ÚtE™u M‚wr‚ rð™Þ fhu ‚tu Ëðuo …t… «tÞrù¥t rð™t
…ý x¤e òÞ Au. {tuxt yt„¤ r™»f…x Úttðwk ‚tu ƒnw ft{ ÚttÞ
Au. ©eS{nthts™wk Ëw¾ Au ‚u {tuxt [t÷‚tk yt…e Œu Au. fturx ËtÄ™u
y™u fturx fÕ…u ™ …{tÞ yuðwk Ëw¾ {tuxt ‚h‚ yt…e Œu Au. æÞt™
fhðt™e ÷xf …ý {tuxt™t rþ¾ÔÞt rð™t ytðz‚e ™Úte. {tuxt
©eS™t Ëw¾{tk W‚the Œu ‚tu Ëq‚e ð¾‚u {nthts™e {qŠ‚ Äthe™u
{qŠ‚{tk ÷wçÄ ÚtE™u Ëqyu ‚tu ò„ú‚{tk, MðÃ™{tk ™u Ëw»twró{tk
Ëtûttífth y¾kz hnu …ý ¼q÷tÞ ™rn. yuðtu {tuxt™tu «‚t… Au …ý
{tuxt™e yt„¤ r™{to™e ÚttÞ ‚tu. su{ ƒt¤f™u „t¤tu Œu y™u
y…{t™ ½ýwk fhu ™u {thu ‚tu …ý ‚u™u ftkE ™rn ™u ð¾týu ™u …qò
fhu ™u {t™ yt…u ‚tu …ý ‚u™wk ftkE ™rn, yu ƒu Ëh¾wk Au; ‚u{
ËtÄw™u ftuE {thu, ®™Œt fhu, y…{t™ fhu, ð¾týu, …qò fhu, ËL{t™
fhu ‚u {t™ y…{t™™u „ýu ™rn. Ëtu™t™t Œtuht™e …uXu Ayu É‚w{tk
Ëh¾tu hnu ‚u™t W…h {tuxt f]…t fhe™u {nthts™wk Ëw¾ yt…u Au.
sux÷wk y{thtÚte ƒ™þu ‚ux÷wk y{tu sYh fheþwk. yt Vuhu ‚tu ‚{tÁk
‚Útt nu‚ðt¤t Ëðuo™wk ytíÞkr‚f fÕÞtý fheþwk. suðwk y{thu Ëw¾ Au
‚uðwk ‚{™u Ëðuo™u yt…eþwk y™u y{tht suðt fheþwk. yt ‚{™u þh…tð
Y…e ðh ytÃÞtu. ðt‚to™e Ë{tró fhe Ëðuo™u {éÞt. >> 6 >>
ðt‚to 7
ðiþt¾ ðrŒ 6™u rŒðËu Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su su{ {tuxtu þtnwfth ntuÞ ‚u neht, {týuf, {tu‚e ‚u™tu ðu…th fhu
Au ‚u™t ¼u¤tu ftuE „heƒ ¼t„ ht¾u ‚tu ‚u™u …ý þtnwfth™t Ëh¾tu
¼t„ {¤u Au. ‚u{ {tuxt {wõ‚™t ¼u¤tu ¼t„ ht¾u ‚tu {tuxt™u su Ëw¾
Au ‚u Sðtu™u yt…u Au.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ðes¤e™t yÂø™ suðt
‚Útt ðzðt™¤ yÂø™ suðt {wõ‚™tk ÷ûtý þtk nþu ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ƒúñftuxe™t y™u {q¤yûthftuxe™t Ëw¾{tk ™u yiïÞo{tk ÷uðtÞ
™rn ‚u ËtÄ™Œþtðt¤t yuftkr‚f ðes¤e™t yÂø™ suðt òýðt.
©eS{nthts™t ‚usY… Ät{{tk hÌtt Útft ynª {™w»ÞY…u Œu¾t‚t ntuÞ
‚u rËØŒþtðt¤t …h{ yuftkr‚f ‚Útt {qŠ‚{tk hÌtt su y™trŒ ‚u
ðzðt™¤ suðt òýðt. ‚u {wõ‚, ytËwhe y™u yr‚ fw…tºt Sð ntuÞ
‚u™tu …ý ËkfÕ… {tºt{tk WØth fhu y™u {qŠ‚™u Ë{e…u ÷E sE™u
{qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eyt fhu. yuðwk ft{ ðes¤e suðt {wõ‚Úte ÚtE þfu
™rn. ‚u{tk su y™trŒ {wõ‚ Au ‚u ‚tu suðt ©eS{nthts Au ‚uðt
s Au y™u {nthts™e {qŠ‚{tk hÌtt Útft {nthts™t ËkfÕ…Úte ynª
Œþo™ yt…u Au. su yu{™tu ytþhtu fhu ‚u™u …tu‚t suðt y™trŒ fhe™u
{qŠ‚{tk ht¾u Au y™u {qŠ‚™wk htu{htu{™wk Ëw¾ ¼tu„ðu yuðt Ë{Úto fhu
Au. ðes¤e suðt {wõ‚™u {tÚtu …ý ft¤, f{o, {tÞt ytrŒf ftuE™tu
nwf{ ™Úte, su{ htò™t fwkðh™u {tÚtu htò rð™t ƒeòu ftuE W…he
™Úte ‚u{. yuðt ðes¤e suðt yuftkr‚f™u {w¾u …ý ©eS{nthts ƒtu÷u
Au ™u …„u [t÷u Au ‚u{s Ëðuo ErLÿÞtu îthu ©eS{nthts r¢Þt fhu
Au {txu ‚u{tk su ftkE yk‚Þto{e…ýwk ytðu fu rºtft¤™wk ËwÍu yu ytrŒf
su ftkE yiïÞo sýtÞ ‚u{tk yu ¼õ‚ …tu‚t…ýwk ™ ÷tðu. Ëðo {nthts™wk
fÞwO ÚttÞ Au yu{ {t™u …ý …tu‚t™wk fÞwO ÚttÞ Au yu{ ™ {™tÞ ‚tu
ËíËk„{tk Ëwr¾Þt ÚtðtÞ. Œun Ë…o™e ftk[¤e suðtu ÚtE òÞ y™u …tu‚u
ËðuoÚte …h yufhË r[ŒT½™ ‚usY… ÚtE™u …wÁ»ttu¥t{™t ËtÄBÞo…ýt™u
…t{u. yuðt™e AtÞt{tk su hnu ‚u …ý Ëw¾eyt ÚttÞ Au y™u yu™tu
fthý Œun ¾tu¾t suðtu ÚtE òÞ Au. ytx÷tu ÷t¼ ‚tu su …tu‚t…ýwk
™ {t™u yuðt yuftkr‚f™t Ë{t„{Úte {¤u Au. su ©eS{nthts™t
…h{ yuftkr‚f ‚Útt y™trŒ {wõ‚ Au ‚u ‚tu ©eS{nthts™e ‚wÕÞ
Au; y™u yt…ýu su{ htrºt{tk ‚tht Œu¾eyu Aeyu, ‚u{ su {wõ‚ Sð™u
Œu¾u Au, ‚u™e ËtÚtu rðïtË ht¾u ‚tu …tu‚t ‚wÕÞ fhu Au; ytðt {wõ‚™t
òu„™tu ÷t¼ ‚tu y÷tirff Au. yt¾e ô{h ËíËk„ fhu ‚tu …ý ytðt
{tuxt™tu òu„ yuf f÷tf ÚttÞ, ‚u{tk sux÷tu Ë{tË ÚttÞ ‚ux÷tu yt¾e
ô{h ËíËk„ fh™th™u ™ ÚttÞ. íÞtk áütk‚ su yt „t{™t fwkðhS
…xu÷ ÷û{eht{¼tE™e ðt‚tu Ëtk¼¤e™u yu{ ƒtuÕÞt su {U …[tË ðhË
Ëk‚ Ë{t„{ fÞtuo …ý ‚{the ðt‚tu yuf f÷tf Ëtk¼¤e ‚u{tk ½ýtu
Ë{tË ÚtÞtu. yuðtu {tuxt™tu «‚t… Au {txu ¾ht ¼tðÚte yt‚wh‚tyu
Ërn‚ Ëk„ fhðtu. þwØ Ëíð„wýe ÚtE™u yux÷u ƒúñY… ÚtE™u {tuxt™e
ðt‚ Ëtk¼¤u ‚tu ‚u™wk V¤ ÚttÞ ™u Sð{tk ðt‚ …uËu íÞthu Sð ð]rØ
…t{u ™u y…th Ëw¾ {¤u. …h{ yuftkr‚f Úttuzwk ƒtu÷u …ý ©eS{nthts™e
{qŠ‚™e ËL{w¾ hne™u ƒtu÷u Au ™u Sð™u ƒúñY… fhe {wfu Au. ËtÄr™f
½ýwk ƒtu÷u ‚tu …ý ‚u™t þçŒÚte þtkr‚ ™ ÚttÞ. {txu {tuxt™t þçŒ Sð{tk
[tUxtzu ‚tu Ëw¾, Ët{Úteo ™u «ftþ ð]rØ …t{u Au.
íÞthu …whtýe f]»ýSð™ŒtËSyu …qAâwk su …qðo™t ËkMfthe Sð
ntuÞ ‚u™u ËíËk„ ytu¤¾t‚tu ™Úte ‚u™wk þwk fthý nþu ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yþw¼ Ëk„™t Œtu»tu fhe™u ËkMfth ŒƒtE hnu Au, ‚u ßÞthu
Ëí…wÁ»t™tu òu„ ÚttÞ ™u Ëk«ŒtÞ™e her‚ «{týu [t÷u ‚tu ËkMfth WŒÞ
ÚttÞ ™u Úttuztf{tk ËtÄ™ …whtk ÚttÞ. ftuEf™u ËíËk„{tk ytðu ™u …tÄÁk

‚u™u {nthts Œþo™ yt…u Au fu yiïÞo sýtÞ Au fu ftuE ËíËk„e™tu
Atufhtu ntuÞ ‚u™u ÷ût Úttðt {tkzu Au ‚u …qðuo™t ËkMfthe Sð ntuÞ ™u
…qðuo ¼„ðt™ fu Ëk‚™u Ëuðtyu fhe™u htS fÞto ntuÞ, yu™wk …wÛÞ WŒÞ
ÚtE ytðu ™u {nthts ‚u™u Œþo™ yt…u yux÷u ð]r¥tytu {nthts™t
MðY…{tk ‚ýtÞ ™u ÷ût ÚttÞ. su{ …]Úðe™u rð»tu ƒes …zâtk ntuÞ ‚u
ðhËtŒ™t òu„Úte W„e ™ef¤u ‚u{. ‚u …qðo ËkMfthðt¤tu …tu‚t™u Ëw¾,
Ët{Úteo «tó ÚtE ytðu ‚u™u Œƒtðe™u ŒtËt™wŒtË ÚtE™u {tuxt {wõ‚™tu
òu„ fhu ‚tu ð]rØ …t{e™u {nt{wõ‚ ÚtE òÞ. òu …tu‚t™u Ëw¾ yiïÞo
«tó ÚtÞwk ntuÞ ‚u …tu‚t™u rð»tu {týË™u ¾U[ðt {txu y„h …tu‚t™e
{tux… ƒeò™u sýtððt {txu ftkEf [{ífth ƒ‚tðu y„h [{ífth
™u Ëw¾™e ðt‚tu fhðt {tkzu ‚tu …tu‚t™e ÂMÚtr‚{tkÚte …ze òÞ ™u
ËíËk„{tkÚte …ý …ze òÞ, yuðwk {tuxwk rðÎ™ ytðu. {txu …tu‚t™tu „tu¤
…tu‚u [tuhe ¾tðtu yux÷u …tu‚t™u su Ëw¾ {éÞwk ntuÞ ‚u …tu‚u ¼tu„ððwk
…ý ƒeò™u sýtððwk ™rn. >> 7 >>
ðt‚to 8
ðiþt¾ ðrŒ 6™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt n‚t, íÞtk ™tne ƒtð¤ ™e[u ƒuËe
{t™Ëe …qò fhe. …Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su ßÞtk …h{
yuftkr‚f ntuÞ íÞtk {nthts ntuÞ Au. {nthts™tu y™u {wõ‚™tu {rn{t
y…th Au ‚u™u ftuE W…{t ŒuðtÞ ™rn. y¾kz {qŠ‚{tk hÌtt Au.
{nthts™e {hS «{týu ƒtu÷u Au, [t÷u Au, ¾tÞ Au, …eyu Au ‚u
Ëðuo f‚to Útft yf‚to Au. …ðo‚¼tEyu ©eS{nthts yt„¤ ðt‚
fhe n‚e su nu {nthts ! {™u ÷tuftu fnu Au su ‚{™u ËtX ð»to ÚtÞtk
…ý òu {U ‚{the {qŠ‚ rð™t yt ÷tuf{tk ftkE ŒeXwk ntuÞ fu ¼tu„ÔÞwk

ntuÞ, fu Ëtk¼éÞwk ntuÞ ‚tu {™u …tk[Ëtu …h{nkË™t Ë{ Au. nwk ‚tu
ËŒtÞ ‚{the {qŠ‚{tk s hÌttu Awk ƒeswk ftkE Œu¾‚tu ™Úte. yu{ {wõ‚
yf‚to Au. ytðe Ët{Úteo A‚tk …ý yÕ… Sð™wk {t™ y…{t™ Ën™
fhu Au ‚u Ë{Úto Útft shýt fhu Au, y™u ftuEf W…trÄ fhu ‚u™u ¼Âõ‚
{t™u, fu{fu W…trÄ fh™th™t Ázt „wý yu{™u ytðu Au. W…trÄ
fh™th™u …t… ÷t„u Au. su{ yuf sý ƒu Ätuft {the™u Ëtu™t{ntuhtu
{qfe òÞ ™u Ëtkƒu÷wk ÷E òÞ ‚uðwk ÚttÞ. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u
ût{t ht¾ðe. ût{t suðwk ftuE nrÚtÞth ™Úte. su ût{t ht¾u ‚u™wk …t…
¢tuÄ fh™th™u òÞ Au. ¢tuÄ fh™th™wk …wÛÞ ût{tðt¤t™u òÞ Au. {txu
¼„ðt™™t ¼õ‚™t ÿtunÚte ƒe‚t hnuðwk. ynk{{íð{tk {tuxt™tu
y…htÄ ÚtE òÞ {txu ynk{{íð ™ fhðtu. {{íð ƒkÄtÞ íÞthu
¼„ðt™™t {tuxt ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u LÞq™ fne sðtÞ y™u ™t™t ntuÞ
‚u™u {tuxt fne sðtÞ, ‚u™tu ½ýtu Œtu»t ÷t„u. yu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u
ò¤ððwk, fu{fu ‚u{tkÚte yt ÷tuf{tk ½ýwk Œw:¾ ytðe …zu y™u Sð™wk
…ý ¼qkzwk ÚttÞ. fu{fu ™t™t ntuÞ ‚u™u {tuxt fnu ‚tu ™t™t ntuÞ ‚u …ý
ftu…tÞ{t™ ÚttÞ. su{ „wÁ™u {qfe™u rþ»Þ™e …qò fhu ™u ‚u™u „tŒe
‚feytu ™t¾e Œu íÞthu rþ»Þ òýu fu {tht „wÁ™u …zât {qfe™u {the
…qò fhu Au ‚u ƒnw s ¾tuxwk fhu Au yuðe he‚u rþ»Þ™u ™ „{u ‚uÚte
rþ»Þ …ý ftu…u. íÞthu …qò fh™th™wk W÷xwk ¼qkzwk ÚttÞ y™u ËíËk„Y…e
Ëw¾™t Ët„h{tkÚte ™tu¾wk …zðwk …zu. Œw:¾™t rŒðË ¼tu„ððt …zu, y™u
ËíËk„™tu fwhtS…tu ÚttÞ; ‚u fux÷tf ¼tu„ðu Au ‚u yt…ýu Œu¾eyu Aeyu
{txu ynk{{íð ™ fhðtu. ŒtËt™wŒtË ÚtE hnuðwk. “ŒtË™t ŒtË ÚtE™u
su hnu ËíËk„{tk, ¼Âõ‚ ‚u™e ¼÷e {t™eþ ht[eþ ‚u™t hk„{tk”
yu{ {nt«¼wSyu ¼õ‚®[‚t{ýe{tk fÌtwk Au {txu yu{ hnuðwk. >> 8 >>
ðt‚to 9
ðiþt¾ ðrŒ 6™e htrºtyu ƒt…t©eyu ðt‚ fhe su ©eS{nthts
…tu‚t™t ¼õ‚™e ft{, ¢tuÄtrŒf Útfe hûtt fhu Au …ý su …tu‚t™t
Çtõ‚™tu ÿtun fhu ‚u™e hûtt fh‚t ™Úte. ŒtŒt¾t[hu ntÚt„hýwk {tøÞwk
su ‚{tht ¼õ‚™t Ëðuo „w™t {tV fhe™u yk‚ ð¾‚u ‚{tht Ät{{tk
÷E sòu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su fhtuztu „w™t {tV fhe™u y{tht
Ät{{tk ÷E òþwk, …ý su y{tht ¼õ‚™tu ÿtun fhþu ‚u „wLntu {tV
™nª fheyu. feze suðt Sð™tu …ý ÿtun fhðtu ™rn. ËíËk„{tk ŒtË…ýwk
ht¾u ‚u™u ftuE™tu yð„wý ™ ytðu y™u ‚u{tk Ázt „wý ytðu Au. su™u
ŒtË…ýwk ™ ytðu ™u …tu‚t™u {tuxt òýu ‚u{tk {t™, ¢tuÄtrŒf Œtu»t hnu
Au. ‚u Œtu»t ËíËk„™t yð„wý ÷uðhtðe™u ËíËk„Úte ƒnth ÷E òÞ
Au ™u nuht™ nuht™ fhu Au. ßÞthu Sð™u ËíËk„{tk Ëk‚™tu ™u nrhs™™tu
yð„wý ytðu Au íÞthu ‚u™wk {tÚtwk Vhe òÞ Au, ™u rŒþ ¼q÷e sðtÞ
Au. {tuxt™wk ðtéÞwk …ý …tAwk ð¤t‚wk ™Úte. fu{ su yu{ýu fthý ytu¤ÏÞwk
™Úte. òu fthý™u yux÷u ©eS{nthts™u ™u {wõ‚™u ytu¤¾e™u ‚u{™u
ð¤„u ‚tu ‚u™u Œuþft¤ ™ze þfu ™rn. ftuE rðÎ™ …ý ytðu ™rn.
‚u™u {t™, {ntuƒ‚ fu ftkE ðM‚w òuEyu s ™rn, {txu ËtÄw™u ‚tu ftuE
«fth™wk {t™ fu {{íð ™ fhðtu. y{ŒtðtŒ fu {q¤e fu ¼ws {tÁk
Au yuðe Ë{sý ™ ht¾ðe. ftuE Xuftýu ‚{tÁk ftkE…ý ©eS{nthtsu
htÏÞwk ™Úte. «f]r‚™t ftÞo{tk ËtÄw™tu õÞtkyu ¼t„ htÏÞtu ™Úte. {txu
{t™ ËL{t™ ËtÁk õÞtkÞ ƒkÄtðwk ™rn. “Ë…o ‚wÕÞ ËL{t™ y™u …qýo
…t… ‚wÕÞ {t™” Ë{sðwk. ËL{t™ ÚttÞ ‚tu ft¤tu ™t„ ð¤øÞtu yu{
òýðwk. {t™ ÚttÞ ‚tu …qýo …t… ð¤øÞwk yu{ òýðwk. ‚u W…h áütk‚
ŒeÄwk su Mðt{e©e yûthSð™ŒtËS™u „tŒe ‚feytu yt…ðt {tkzâtu
‚tu …ý ÷eÄtu ™rn y™u fÌtwk su ƒnw yt„ún fhþtu ‚tu yt ¼ws MÚtt™
{u÷e™u ƒeò Œuþ{tk sE™u hneþ. Ëk‚™u ‚tu yu{ Ë{sðwk su ð™{tk
Aeyu y™u „tu¤t {t„e ¾tEyu Aeyu; …ý nðu÷e fu ƒt„, ƒ„e[t,
{t™, ËL{t™, WíËð, Ë{iÞt, hËtMðtŒ yu ftkE ™Úte. ½h {u÷ðwk
íÞthu …ý yuðtu rð[th fhðtu su ð™{tk sEyu Aeyu ™u „tu¤t {t„e
¾tþwk y™u ¼„ðt™ ¼sþwk. yuðtu ¼tð ËŒt hnu ‚tu Ëw¾u ¼„ðt™
¼òÞ ™u {tuxt™tu òu„ Ë{t„{ ÚttÞ. ËíËk„{tk ‚tu …rh…õð
r™ùÞðt¤t Ëk‚™u {t™, ËL{t™, ðMºt, hËtMðtŒ ytrŒ rËrØytu
{¤u …ý yu ƒÄe „úný fhðe ™rn. ½xu yux÷wk „úný fhðwk ™u ƒtfe™wk
íÞt„ fhðwk. yu{ ™ fhu ™u ƒÄwk „úný fhu ‚tu ¼„ðt™ ¼q÷tÞ y™u
rð»tÞe ÚtE sðtÞ. hËtMðtŒ Sð™wk ƒnw ƒ„tzu Au ‚uÚte hËtMðtŒ
{qfu ‚tu {tuxt™t Ë{t„{™wk Ëw¾ ytðu. ƒtshe™t htux÷t ©e XtftuhS™u
s{tze™u ¼„ðt™ ¼sðt ™u ytðt {wõ‚™tu Ë{t„{ fhðtu. …qðuo ‚tu
{w{wûtwytuyu Ätuðht{ý …e™u …ý Ë{t„{ fÞtuo Au. yts ‚tu …¥th
¼he™u òuEyu ‚ux÷wk {¤u Au. yt„¤ ‚tu Ëk‚ ÷ªƒw ÷ªƒw sux÷t „tu¤t
¾tE™u hnu‚t, y™u yts ‚tu …qhu…qÁk {¤u Au; ‚tu …ý MðtŒ ™ {qfu
‚tu Œw:¾e ÚttÞ, {txu hËtMðtŒ™tu íÞt„ fhðtu. ‚u W…h …tu‚t™e ðt‚
fhe su y{thu ƒtshe™t htux÷t rð™t ƒeswk Á[u s ™rn ™u Œtk‚ ™Úte
‚u [ðtÞ ™rn. W™tu htux÷tu …týe{tk ƒtu¤e™u htÏÞtu ntuÞ ‚u htux÷tu
™u „wðth™wk fu ht‚rzÞt™wk þtf ntuÞ, ‚u [tu¤e™u Œþ ðt„u {nthts™u
s{tzeyu Aeyu. Ëtks™t [tu¾t rð™t™e {X™e ¾e[ze fhu ‚u{tk {u¤
÷uðt ƒtshe™tu ÷tux ™t¾u ‚u ¾e[ze s{tzeyu Aeyu. ‚u rð™t ƒeswk
„éÞwk [efýwk ftkE „{u s ™rn. „wsht‚ Œuþ{tk ytðeyu ‚tu …ý
ƒtshe™tu htux÷tu fhtðe™u ©e XtftuhS™u s{tzeyu. V¤, Vq÷ ‚Útt
™t™t «fth™t {uðt {eXtE ytðu …ý ftuE rŒðË ËkfÕ… s ÚttÞ ™rn
‚u ‚{tu òýtu Atu, ftuE rŒðË s{‚tk ŒuÏÞt Au ? íÞthu Ëk‚tu fnu ™t
ƒt…t. yt… Ëk‚tu™u ðnU[e yt…‚t …ý yt…™u ftuE rŒðË s{‚tk

ŒuÏÞt ™Úte. ƒt…t©e fnu su ftuE rŒðË ftuE ¼tðu Ërn‚ ƒnw s
yt„ún fhu ‚tu ÷„th „úný fheyu …ý ‚u™e Ár[ ™rn, fu{su „úný
fhðt {tkzu ‚tu Sð [xýtu ÚtE òÞ; {txu yu{ ht¾eyu ‚tu Xef hnu.
íÞthu Ëk‚u fÌtwk su yt…™wk ¾tðwk, …eðwk, ytuZðwk, …nuhðwk ‚u Ëðuo Sð™t
fÕÞtý™u yÚtuo Au ‚tu …ý y{™u rþ¾ððt ËtÁ yt… yu{ ð‚tuo Atu.
{txu y{tht W…h ŒÞt fhe™u y{™u …ý yuðt ytþeðtoŒ yt…tu su
y{the …ý yuðe hwr[ ÚttÞ. íÞthu ƒt…t©e fnu su {nthts™tu y™u
{tuxt™tu ¾htu ¾… ht¾þtu, ‚tu ‚{thu …ý ‚uðwk Úttþu. >> 9 >>
ðt‚to 10
ðiþt¾ ðrŒ 7™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su Ä{to{]‚{tk ƒthË y™u …q™{ yu ƒu rŒðËu …tfe hËtuE ÷uðe
yu{ fÌtwk Au ‚u™wk y{thu fu{ fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ëk‚™u
©eS{nthts™e RåAtÚte su {¤u ‚u™tu ©eS{nthts™u Útt¤ fhe™u
s{tzðt. …Ae …týe ™t¾e™u ¾qƒ {u¤ðe™u yuhkrzÞt suðwk fhe™u
{nthts™u Ëk¼the™u yuf ðth s{ðwk. ƒeS ðth s{ðwk ™rn. zƒt
¼he ht¾ðt ™rn. s{ðt™e ™t ™Úte y™u ¼t‚wk ‚tu õÞthuf ÷tkƒe
{s÷ fhðt™e ntuÞ ™u yð~Þ ÷uðwk …zu yuðwk ntuÞ ‚tu ÷uðwk. …tu‚t™t
ntÚtu Útt¤ fhe™u ©eS{nthts™u y™u Ëk‚™u s{tzðt™e ©Øt ht¾ðe.
©eS{nthts™u y™u Ëk‚™u hËtuE fhe™u s{tzu ‚tu {nt«¼wS htS
ÚttÞ, …ý ƒuËe hÌtt{tk ftkE Ëw¾ {¤u ™rn. fŒtr… ƒútñý …tËu
hËtuE fhtððe …zu ‚tu ©eS{nthts™tu ytr©‚ ntuÞ ™u þwØ
yt[thðt¤tu …rðºt ntuÞ ‚tu ‚u™t ntÚt™e fhu÷e s{ðe …ý ËíËk„e
™ ntuÞ ‚u™t ntÚt™wk ¾tðwk ™rn.
íÞthu Mðt{e ƒt÷f]»ýŒtËSyu …qAâwk su, su ËtÄw ð‚o{t™ ™

…t¤‚t ntuÞ ‚u™t ntÚt™wk ¾tðwk …zu ‚tu fu{ fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yuðt ntuÞ ‚tu ™tu¾e …kÂõ‚ fhðe …ý ‚u™t ntÚt™wk ¾tðwk
™rn. >> 10 >>
ðt‚to 11
ðiþt¾ ðrŒ 7™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su yuf Ë{Þ™u rð»tu …ðo‚¼tE ytrŒ Ëk½ Ëðuo sw™t„Z
©eS{nthts™tk Œþo™ fhðt s‚t n‚t. …ðo‚¼tE ‚tu …]ÚðeÚte
ytftþ{t„uo Ÿ[t [t÷e ™eËÞto ™u {nthts™tk Œþo™ fÞtO. …Ae
…tA¤Úte {Þtht{¼è, suXt¼tE, fÕÞtý ¼õ‚ ‚Útt ¼e{¼tE
ytrŒf Ëk½ Ëðuo „Þtu. ‚u{™u ©eS{nthtsu …tu‚t™wk þheh ƒ‚tðe™u
fÌtwk su yt y{thu þhehu WÍhzt ƒnw ÚtÞt Au. íÞthu nrhs™tuyu
…qAâwk su nu {nthts ! ytðzt ƒÄt WÍhzt þtÚte ÚtÞt Au ? íÞthu
©eS{nthts ƒtuÕÞt su ‚{u …ðo‚¼tE™u yuf÷t ytððt ŒeÄt ‚u
y{the {qŠ‚{tk hne™u Qzât, ‚u ò¤tk Ítk¾ht{tk yÚtztðtÚte WÍhzt
ÚtÞt Au; {txu ‚{u …ðo‚¼tE™u ËtÚtu htÏÞt ntu‚ ‚tu ytðwk Œw:¾ y{™u
Útt‚ ™rn. íÞthu nrhs™tuyu fÌtwk su {nthts, nðu y{u …ðo‚¼tE™u
Ëw™t ™nª {qfeyu ™u Ëuðt fheþwk. íÞthÚte nrhs™tu {rn{t òýe™u
Ëuðt ƒnw fh‚t. yufðth …ðo‚¼tE {tkŒt ÚtÞt. ‚u{™e Ëuðt nrhs™tu
{rn{t òýe™u fh‚t. ‚u{™u ftuEf „t{Úte fkftuºte ytðe su ðËk‚
…k[{e™u rŒðËu {qŠ‚ …Ähtððt™wk {qnw‚o Au, {txu ‚{u Ëðuo …Äthòu.
…Ae nrhs™tu ¼tE©e™u …qAðt „Þt su fkftuºte ytðe Au, íÞtk y{tu
sEyu ? íÞthu …ðo‚¼tE ƒtuÕÞt su htsËe Þ¿t{tk òytu, ftk ËtÂ¥ðf
Þ¿t{tk hntu. su{ ‚{the {hS ntuÞ ‚u{ fhtu. yu{ ƒtuÕÞt …ý
nrhs™tu Ë{S þõÞt ™rn ‚uÚte ƒu ºtý ðth …qAâwk ‚tu …ý yuðtu
s sðtƒ ŒeÄtu. ‚u™u Ë{ßÞt ™rn, ™u fkftuºte ytðe n‚e íÞtk „Þt.
‚u rŒðËu …ðo‚¼tEyu „t{™t Ëðuo {týËtu™u ƒtu÷tðhtÔÞt ™u fÌtwk
su yts {thu Œun {qfðtu Au, {txu su™u yt xtýu {thtk Œþo™ ÚttÞ ‚u™u
nwk yk‚ ð¾‚u ytðe™u Ät{{tk ‚uze sEþ. …Ae Ëðuo ÷tuftuyu Œþo™
fÞtO y™u ƒt¤f, …þw, …ûte, Ëðuo™u …ðo‚¼tE™tk Œþo™ fhtÔÞtk. íÞthu
…ðo‚¼tE ƒtuÕÞt su sux÷t yt ð¾‚u {the árüyu [Zât ‚u Ëðuo
Sðtu™u nwk ‚uzðt ytðeþ. yu{ fne™u …tu‚u ŒuntuíËð fÞtuo. ‚u Ë{Þu
÷t¾tu fhtuztu rð{t™ y™u {wõ‚tuyu Ërn‚ ©eS{nthts™tk Œþo™
Ëðuo™u Útt‚tk nðtk yu{ yLÞÚtt f‚to…ýwk ðt…ÞwO. ytðe Ët{Úteo y™trŒ
{wõ‚{tk ntuÞ, yuðt {wõ‚ ‚{™u {éÞt Au. su{ …ehË™th rð™t ¼tus™
s{t‚wk ™Úte ‚u{ {wõ‚ rð™t {nthts™e ðt‚ Ë{ò‚e ™Úte. ytðt
{nthts ™u ytðt {wõ‚ su™t {rn{t™tu ftuE …th …t{e þf‚t ™Úte
‚u ŒÞt fhe™u …ÄtÞto Au. ‚u™u …t{e™u su yu{ òýu su {™u {nthts
fu{ Œþo™ ™nª Œu‚t ntuÞ ? {tht W…h htS nþu fu ™nª ntuÞ ?
‚u {nthts{tk Œtu»t …hXu Au …ý …tu‚t™e yt¤Ë Au yu ¾tux ™Úte
òý‚tu. {tuxt {wõ‚ ðt‚ ™Úte fh‚t ‚u yt…ýt W…h htS nþu fu
™nª ntuÞ, yu{ su òýu ‚u {wõ‚{tk Œtu»t …hXu Au …ý …tu‚t™t
…tºt…ýt™e ‚thítBÞ‚t™e ¼q÷ òý‚tu ™Úte yu ™tÂM‚f…ýwk Au. {tuxt
™u {nthts {éÞt Au ‚u «ËtŒ yt…u Au, ÷e÷t fhu Au, ðt‚tu fhu Au,
«&™ …qAu Au, ‚u™tu W¥th …tu‚u fhu Au, {¤u Au, nth yt…u Au, ‚u
ƒnw htS Au y™u {tuxt ytu¤¾týt ‚u …ý yu{™t htS…tÚte
ytu¤¾týt Au. yu{tk Sð™wk ftkE ËtÄ™ ™Úte, {txu {tuxt htS Au
™u Ëðuo «tró ÚtE hne Au. >> 11 >>
ðt‚to 12
ðiþt¾ ðrŒ 7™u htus Ëtksu ËhË…wh™t suXt¼tEyu …qAâwk su,
su™u {nthts™u y™u {wõ‚™u htS fhðt™e RåAt ntuÞ …ý ytðz‚
™ ntuÞ ‚u þwk fhu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su™u ytðz‚ ™ ntuÞ
‚tu ‚u {tuxt™u …qAe™u fhu ‚tu ½ýt «ËL™ ÚttÞ. {tuxt™e y™wð]r¥t{tk
hne™u Úttuze Ëuðt fhu ‚tu …ý htS ÚttÞ y™u y™wð]r¥t{tk ™ hnu ™u
‚u ½ýe Ëuðt fhu ‚tu …ý htS ÚttÞ ™rn. Sð™t Mð¼tð {nthts™e
y™u {tuxt™e y™wð]r¥t{tk hnuðt Œu yuðt ™Úte. …tu‚t™wk ÄtÞwO {nthts
…tËu y™u {tuxt …tËu fhtðu yuðt yð¤t Au. Mðt{e yåÞw‚ŒtËS
ytrŒ {kz¤ „t{ [tkÿtÞýeÚte yÄeo htºtu [tÕÞt, ‚u {t„o{tk htrºtyu
Ëw‚t y™u QXe™u [t÷ðt {tkzât. ‚u …tAt ðéÞt íÞthu Mðt{e©e ƒtuÕÞt
su Ëk‚tu ! su „t{Úte ytÔÞt íÞtk sðtþu. ‚tu …ý rŒþ ¼q÷ ÚtðtÚte
ËtÄwyu {tLÞwk ™rn. Ëðthu [tkÿtÞýe ytÔÞt íÞthu Mðt{e™u rð™k‚e
fhe su y{tuyu ‚{™u ƒu [th „tW …tAt [÷tÔÞt. Mðt{e ƒtuÕÞt su
yt…ýu Ëðuo™u [t÷ðwk …zâwk Au. {tuxt yuðt Ëh¤ ntuÞ y™u Sð …tu‚t™wk
ÄtÞwO fhu. {tuxt™u „wý ½t÷ðt Au …ý Sð „úný fh‚t ™Úte. „wÁ
ntuÞ ‚Útt {tuxt ntuÞ ‚u{™e …tËu …tu‚t™wk ÄtÞwO ™ fhtððwk. fu{su ‚u{tk
yt…ýu þwk òýeyu su fu{ Útþu. ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e yuf „t{Úte
ƒesu „t{ [tÕÞt íÞthu …tu‚t™t rþ»Þtu™u fÌtwk su …wM‚fu {uýeÞtk ƒtkÄòu,
…ý ðtŒ¤wk ™nª ntuðtÚte yu ð[™ {tLÞwk ™rn. …Ae {t„o{tk ðhËtŒ
ÚtÞtu ™u …wM‚f …÷¤e „Þtk. ð¤e ftuEf Ë{Þu fÌtwk su yt xtýu rŒðË
Au íÞthu rþ»Þtuyu fÌtwk su htrºt Au. …ý {tuxt™u ‚tu htrºt fu rŒðË
Au s ™rn fu{su yu ‚tu ËŒtÞ {qŠ‚{tk s ntuÞ ‚u LntÞt ÄtuÞt rð™t
s{u ‚tu …ý yu{™u ƒtÄ ™rn. su{ yt…ýu rŒðËu ËqEyu Aeyu …ý
ò„e™u LntÞt ÄtuÞt rð™t s{eyu Aeyu, ‚u{ {tuxt™u htrºt Au s ™rn
{txu {tuxt™e r¢Þt{tk Œtu»t òuðt ™rn. ßÞthu …k[ ð‚o{t™{tk Vuh ntuÞ
íÞthu Œtu»t òýðtu. >> 12 >>
ðt‚to 13
ðiþt¾ ðrŒ 7™e htrºtyu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
su{ ™Œe, ‚¤tð, Ë{wÿ ‚u …týe™u hnuðt™tk …tºt Au ‚u{tk Ë{wÿ ©uc
…tºt Au. {txu Ë{wÿ suðtu …tºt ÚttÞ íÞthu {nthts™e {qŠ‚ Œu¾tE
ytðu. su{ ðes¤e™tu Ëk[tu [t÷u Au ™u ‚u{tkÚte Äw{tztu [t÷u Au. ‚u™t
Œeðt ÚtE™u «ftþ fhu Au, ™u ßÞthu Ëk[tu ƒkÄ ÚtE òÞ Au íÞthu Œeðt™tu
«ftþ …tAtu ð¤e òÞ Au. yu áütk‚™wk rËØtk‚ yu Au su Ëk[t™u Xuftýu
©e {nt«¼wS™e {qŠ‚ Au y™u Äw{tzt™u Xuftýu ©eS{nthts™wk Ëw¾
Au ™u Œeðt™u Xuftýu {wõ‚ Au. su{ Œeðtu «ftþ fhe yt…u Au ‚u{ {wõ‚
{nthts™wk Ëw¾ ÷E™u Sðtu™u yt…u Au. ‚u {wõ‚ rð™t …hƒtÁk
{nt«¼wS™wk Ëw¾ ftuxe ËtÄ™u …ý {¤‚wk ™Úte. ‚u …ý …tºt «{týu
{¤u Au, y™u òu „úný fh™th …tºt ™ ntuÞ ‚tu su{ Œeðt™tu «ftþ
…tAtu Ëk[t{tk ð¤e òÞ Au ‚u{ …tAwk {nthts …tËu s‚wk hnu Au. ð¤e
ƒeswk áütk‚, su{ ðes¤e™tu Íƒfthtu …]Úðe W…h ytðe™u …tAtu
ytftþ{tk {u½™e ½xt{tk s‚tu hnu Au ‚u{. {txu {wõ‚ îthu s {nthts
Ëw¾ yt…u Au ™u …tu‚u ‚tu yf‚to hnu Au. ‚tu …ý {nthts™e {hS
rð™t {nthts™t „wý fu ¿tt™ fu {qŠ‚ ftuE {wõ‚Úte yt…e þftÞ ™rn.
yu ‚tu ©eS{nthtsu ËkfÕ… fhe™u su {wõ‚™u {wõÞt ntuÞ ‚u™u …tu‚t™t
Ëw¾™e fqk[e yt…e ntuÞ ‚u {wõ‚ ©eS{nthts™t sux÷wk ft{ fhu.
þt {txu su ©eS{nthts™tu ËkfÕ… Au y™u ©eS{nthts™e ð‚e
ytÔÞt Au y™u yu {tuût fhðtY…e {q¤ ËkfÕ… Au, {q¤yûthtu …tËu
Ë]rü fhtðe™u Sðtu™u Œun Ähtðe™u ytðt {wõ‚™tu Þtu„ ÚttÞ ™u {nthts
…tËu ytðu. {txu Ë]rü fhtððe yu ƒeòu ËkfÕ… Au. ‚tu …ý …tu‚u yf‚to
hnu Au ™u fÕÞtý f‚to {wõ‚™u {wÏÞ ht¾u Au. y™u Sðftuxe™u f{oV¤
yt…ðtk ‚Útt Eïhftuxe, ƒúñftuxe ™u yûthftuxe yu Ëðuo™u yiïÞo
yt…ðtk ‚u …tu‚t™t ‚us îthu fhu Au ™u Wí…¥ÞtrŒf r¢Þt ‚u {q¤yûthtu
îthu fhtðu Au y™u ‚u yûthtu ƒúñ™u «uhýt fhu Au, ™u ÂMÚtr‚Y… r¢Þt
ðtËwŒuðƒúñ …tËu fhtðu Au y™u Wí…r¥tY… r¢Þt ‚u {q¤…wÁ»t îthu fhtðu
Au y™u «÷ÞY… r¢Þt ‚u {ntft¤ îthu fhtðu Au. yuðe he‚u fhtðu
Au …ý …tu‚t™u {tÚtu ÷u‚t ™Úte. su{ ftuE {™w»Þ {hu íÞthu ÷tuf fnu
su ‚tð ytÔÞtu n‚tu fu nhftuE htu„Úte {wðtu …ý ¼„ðt™u {tÞtuo yu{
ftuE fnu‚t ™Úte, {txu {nthts {tÚtu ÷u‚t ™Úte. ‚u{s fÕÞtý ‚u
{wõ‚ …tËu fhtðu Au ™u …tu‚u ‚tu …tu‚t™t {wõ‚tu™u …tu‚t™e {qŠ‚™wk fuð¤
Ëw¾ s yt…u Au, {txu fÕÞtý™u yÚtuo {wõ‚™tu ¾… fhðtu òuEyu.
y™u æÞt™ …ý {tuxt™e ËntÞ rð™t rËØ Útt‚wk ™Úte. {tuxt «ËL™
ÚtE™u ËntÞ fhu ‚tu Ënusu {qŠ‚™wk Ëw¾ yt…e Œu. ™u {tuxt™tu Ët[tu
rðïtË ™u Ëk…qýo {rn{t òÛÞtu ntuÞ ‚tu ßÞtk Ëk¼thu íÞtk …tu‚u «„x
ytðe™u ‚u™wk ft{ fhu Au. y™u su [t÷tu[t÷ Ë{t„{ fhu ‚u™u {tuxt™wk
Ëw¾ ðt‚[e‚{tk ytðu ™rn. su{ ðes¤e™wk áütk‚ ŒeÄwk ‚u{. {txu …tºt
Útðwk ‚u …tºt õÞthu ÚtðtÞ ‚tu …tu‚t™wk {™„{‚wk Ëðuo {qfe ŒE™u su{
{tuxt fnu ‚u{ Ëh¤…ýu ðh‚u ‚tu ‚h‚ …tºt ÚttÞ. su{ ytkƒt ytrŒf
Ítz™u …týe …tEyu Aeyu ‚tu ‚u fuhe ytrŒf V¤™u yt…u Au ‚u{ {tuxt™e
Ëuðt ™u Ë{t„{ fhðtÚte {nthts™e {qŠ‚Y…e V¤ «tó ÚttÞ Au.
{tuxt™tu Ë{t„{ fhðt {tkŒt ytðu ™u Ëtò ytðu ‚u{tk {tkŒt™u V¤
ðÄthu {¤u Au; fu{ su yu{tk Ë¥tt ™Úte ‚tu …ý ytðu Au, {txu {tuxt
ƒnw htS ÚttÞ Au. íÞtk áütk‚ su{ fhtuztu…r‚ nòh Yr…Þt yt…u ™u
„heƒ yuf Yr…Þtu yt…u ‚u Ëh¾wk fnuðtÞ ‚u{. >> 13 >>
ðt‚to 14
ðiþt¾ ðrŒ 8™u htus Ëðthu {q¤eðt¤t Mðt{e ƒt¤f]»ýŒtËSyu
…qAâwk su :- yuf ËtÄw æÞt™ fhu Au ™u æÞt™ fh‚tk fh‚tk htuðt {tkzu
Au ‚u þwk Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu ËtÄw™tu yð„wrýÞtu
Mð¼tð Au {txu «Út{ …ý ©eS{nthts™wk Ëw¾ ™ntu‚wk ™u nt÷ …ý
™Úte. y™u su Áðu Au ‚u ‚tu rËrØÞtu Auxu Œu¾tÞ Au ™u …tAe yá~Þ
ÚttÞ Au yux÷u hzðwk ytðu Au y™u ‚u™u …t{ðt™u {txu ÁŒ™ ÚttÞ Au.
su™u {nthts™wk Ëw¾ fu {qŠ‚ Œu¾tÞ ‚u™u ‚tu yr‚þÞ yt™kŒ «tó ÚttÞ
y™u yá~Þ ÚttÞ ‚tu …ý htuðhtðu ™rn. y™u su htuðhtðu ‚u ‚tu {tÞt
ntuÞ yu{ òýðwk. {txu su™u {tuxt {éÞt ™ ntuÞ ™u {tuxt™tu òu„ ™
ntuÞ ‚u™u æÞt™ {t„o{tk rðÎ™ ½ýtk ytðu Au. y™u rËrØÞtu ‚Útt yiïÞo
Œu¾tÞ ‚u™u ytu¤¾u ™rn. yu ‚tu ßÞthu {tuxt {¤u íÞthu yu rðÎ™™u
ytððt Œu ™rn ™u ¿tt™ yt…e™u …tºt fhe™u æÞt™ fhtðe™u {qŠ‚ rËØ
fhtðu. ‚u {txu …tºt ÚtðtÞ yuðt {tuxt™tu òu„ fhðtu. yt ÷tuf{tk ËtÄ™
Œþtðt¤t ¼õ‚ ytu¤¾tÞ …ý rËØ {wõ‚™u ytu¤¾ðt ‚u fXý Au.
ftu™e …uXu ‚tu su{ yuf ‚tu ËŒtÞ™tu ƒnw s Ä™tZâ ntuÞ, y™u ‚u™tu
¾ò™tu ¼hu÷tu ntuÞ ™u ftkE Wã{ …ý ™ fh‚tu ntuÞ, ‚uÚte ƒnth
yu™tu WŒT½tu»t ™ sýtÞ. y™u yuf ‚tu ½ýt Wã{ fh‚tu ntuÞ ™u {tuxt
{tuxt þnuhtu{tk Œwft™tu [t÷‚e ntuÞ, ‚u™tu WŒT½tu»t ƒnw sýtÞ. ‚u{
yuf ‚tu s…, ‚…, fÚtt, fe‚o™, Ëuðt, æÞt™, ƒnw s fhu ‚u™u òuE™u
yu{ òýu su yt ‚tu htrºt rŒðË {kzât hnu Au, yu{ WŒT½tu»t ƒnw
sýtÞ. y™u rËØŒþtðt¤t ‚tu {qŠ‚{tk s h{ws fÞto fhu ™u {qŠ‚™t
Ëw¾{tk s „w÷‚t™ ntuÞ ™u Ëw¾{tk s zqçÞt ntuÞ ‚uÚte fÚtt, ðt‚to,
s…, ‚…trŒf ƒnw fh‚t ™ Œu¾tÞ ‚u õÞtkÚte ytu¤¾tÞ ? {txu {wõ‚
ytu¤¾ðt ‚u f÷{ fXý Au. y™u su™u …wÁk ¿tt™ ™ ntuÞ ‚u ftuEf™u
Ë{trÄ Œu¾u ‚tu yntuntu ÚtE òÞ. …ý ‚u ‚tu rð»tÞY…e ðtÞw ÷t„u
‚tu ntu÷ðtE òÞ. ðtË™t Au ‚u Ë{trÄ{tk ƒúñ™wk Ëw¾ ytð‚wk ntuÞ
íÞtkÚte …tAtu ¾U[e ÷tðu yuðe Au y™u Ë{trÄ{tk Ëft{¼tð Au ™u ‚u{tk
™wfËt™ Au. {txu Ë{trÄ fh‚tk y¾kz M{]r‚ ‚u ©uc Au. y™u yuÚte
{qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ ‚u ©uc Au. y™u ‚uÚte …ý {qŠ‚{tk hËƒË
ÚtE sðtÞ ‚u ©uc Au. Ë{trÄðt¤tu Ëft{ Au, y™u y¾kz M{]r‚ðt¤tu
r™»ft{ Au. yt Ë¼tÚte ƒeS swŒe rŒÔÞ Ë¼t òuðt RåAu ‚u™t {w¾™e
ðtýe ™ Ëtk¼¤ðe. yt Ë¼t{tk Ëw¾ ™u ‚us ™u þe‚¤‚t hne Au;
‚uÚte Ëw¾…h™t ÷û{ý ¼õ‚™u „tu…eytu™e …uXu ÕÞtu ft™, ÕÞtu ft™,
yu™e …uXu yt™kŒ™t Vqðtht ƒnth ™ef¤e „Þt. >> 14 >>
ðt‚to 15
ðiþt¾ ðrŒ 8™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su ¼hðtz™u ntÚt nehtu ytÔÞtu ntuÞ, ‚tu ƒfhe™e ftuxu ƒtkÄu y™u ‚u
nehtu ðuu[u ‚tu yuf …tð¤wk ‚u÷ s {¤u …ý òu ‚u™t ®f{‚e {¤u y™u
nu{™t …tºt{tk {qfu ‚tu [kÿ™e rfhý{tkÚte ƒúñtkz ¼htE òÞ yux÷wk
Ëtu™wk ™ef¤u. {txu nu{™t suðwk …tºt Útðwk òuEyu. yt…ýu yûthÄt{
ËwÄe ftkE „ý‚he{tk ™Úte. yuðze {tux… ©eS{nthts™u ‚Útt y™trŒ
{wf‚™u «‚t…u fhe™u ytðe Au. yt Ët[e ðM‚w su ©eS{nthts y™u
{tuxt y™trŒ {wõ‚ ‚u {éÞt, ‚tu {tuxtk {tuxtk MÚtt™ su ƒúñfturx y™u
‚uÚte …h su {q¤yûthfturx ‚u …ý ¾tuxtk ÚtE „Þtk. yt Ë¼t{tk …zât
ntuÞ ‚tu …ý ©eS{nthts™tu ™u y™trŒ {wõ‚™tu {rn{t òýe þfu
™rn. ftuEf™u {qŠ‚{t™ {q¤yûth {™týwk Au y™u ftuEf™u ‚uÚte …h
su ©eS{nthts™wk ‚usY… yûthÄt{ ‚u {™týwk Au y™u ftuEf™u ‚uÚte
…h su …h{ yuftkr‚f ‚u {™týwk Au ™u ftuEf™u ‚uÚte …h su y™trŒ
{wõ‚ ‚u {™týwk Au. ‚u ytðt y™trŒ {wõ‚ ËtÚtu {™ ƒtkÄðwk ‚u W¥t{

Au. yt ‚tu Ët{Úteo Ztkfe™u ƒuXt Aeyu. …ý òu «„x fheyu ‚tu ‚{u
Íe÷e þftu ™rn. ðztuŒht{tk þtMºteytuyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu
su ‚{tht {tuxt {tuxt Ëk‚{tk fuðe Ët{Úteo Au ? …Ae ©eS{nthtsu
ƒúñt™kŒ Mðt{e™u fÌtwk su ‚{the Ët{Úteo Úttuzef ƒ‚tðtu. …Ae ƒúñt™kŒ
Mðt{eyu {tuxwk Ëtu™t™wk …thýeÞwk ƒtkÄe ŒeÄwk, ™u ‚u{tk ËqÞo [kÿ ƒuÞ™u
ƒu Auzu ÷xftÔÞt, ‚tht™wk Íw{¾wk ðå[u ÷xftÔÞwk ™u h{ðt {kzât. yuðe
Ët{Úteo ƒ‚tðe™u ƒtuÕÞt su “yt ‚tu nwk A {rn™t™tu n‚tu íÞthu
…thýeÞt{tk Ëq‚u Ëq‚u ËqÞo, [kÿ ™u ‚tht ‚u™u ÷tkƒtu ntÚt fhe™u ÷tðe™u
…thýeÞu ƒtkÄe™u ÷e÷t fhe n‚e ‚u ƒ‚tðe. yts™e Ët{Úteo™tu ‚tu
ftkE …th ytðu ‚u{ ™Úte.”
yuðe Ët{Úteo ‚{the …ý Au. yt Ë¼t™wk «{tý ÚttÞ ‚u{ ™Úte.
yt ‚tu y…th Au. yt Ëw¾ yk‚h{tk W‚hu ‚tu rŒðt™t ÚtE sðtÞ.
yt Ë¼t{tk su ðt‚to ÚttÞ Au ‚u ¾htu {rn{t ™ òÛÞtu ntuÞ ‚u™u
yk‚h{tk …uËu ™rn. suðe Au ‚uðe Ët{Úteo sýtðeyu ‚tu …ý Úttuzefðth
{rn{t sýtÞ ™u ð¤e …tAwk ¼q÷e sðtÞ. ©eS{nthtsu fÌtwk Au su
‚{the Ët{Úteo ™u MðY… yu ‚{™u òÛÞt{tk ytÔÞwk ™Úte. {nthtsu
yûthÄt{™e Ë¼t fhe ™u Ë{ ¾tÄt ‚tu …ý {™tÞ ™rn. yt Ë¼t
‚u™e ‚u Au …ý ƒeS ™Úte. ‚u {rn{t Ë{òÞ ‚tu Ëw¾ ytðu …ý
ðu»t fhe™u ƒuËeyu ‚u ðu»t{tk Ëw¾ ™ ytðu. ‚u ðu»t ‚u þwk ? ‚tu fkXe,
r‚÷f fhe™u ËíËk„e™tu ðu»t ÷eÄtu ™u ¼„ðtk ÷q„ztk …nuhe™u ËtÄw™tu
ðu»t ÷eÄtu; …ý ËtÄw™tk ‚Útt ËíËk„e™tk ÷ûtý ™ ytÔÞtk ntuÞ íÞtk
ËwÄe ðu»t ÷eÄtu fnuðtÞ. {txu fkXe ™u r‚÷f yu{ ƒu [th …iËt™tu ËíËk„
™ fhðtu. ytí{t™u rð»tu ©eS{nthts …Ähtððt. ‚tu s ËíËk„ fÞtuo
òýðtu. yt Ë¼t{tk ftuý ƒuËðt Œu ? yu ‚tu {tuxtk ¼tøÞ ‚u ƒuËðt
Œu Au. yt Ë¼t yuðe Au. ©eS{nthtsu …tu‚t™e ™u Ëk‚™e yux÷u

{wõ‚™e yuf ðtýe fne Au ™u yuf {kz¤ fÌtwk Au {txu yuf {kz¤ fhðwk,
yux÷u yuf hwr[ fhðe. ftuEf ©eS{nthts™t {rn{t™e ðt‚tu fhu
íÞthu ºttkËw ºttkËw Úttðwk ™rn. ƒ¤Œ ºttkËt ÚttÞ ‚tu ¾e÷e fu Ë{tu÷
¼tk„u ™u ¼tUÞ …zu. {txu ‚u{ ™rn fh‚tk yuf {kz¤ fhðwk ™u yuf ðtýe
ht¾ðe. swŒt swŒt yr¼«tÞ ™ ht¾ðt. yuf ðtýe{tk Ëw¾ Au. yu{tk
©eS{nthts™e ËntÞ‚t ytðu Au {txu Ëðuo{tk ©eS{nthts rƒhtsu
Au yu{ òýe™u {nthts™tu ™u {wõ‚™tu su {rn{t {tuxt fnu ‚u ËíÞ
{t™e™u yuf ðtýe fhðe. ðtýe{tk ftu{¤‚t ht¾ðe fu Ëðuo hks™ ÚtE
òÞ. yuf {kz¤ ht¾ðwk; ™u yuf MðY… ht¾ðwk, ‚tu ©eS{nthts htS
ÚttÞ. ßÞthu ©eS{nthts™tk ð[™ {™tÞ ™rn, ‚tu yt…ýu þwk yu{™t
ÚtÞt ? ™ ÚtÞt. {nt«¼wS™tk ð[™ suðtk ƒeò ftuE™tk ð[™ {t™ðtk
™rn. ð[™t{]‚{tk su ð[™ ntuÞ ‚u ËíÞ {t™ðtk. yu{tk {tuxt
ËŒT„wÁytu™t ð[™™e Ët¾ ÷uðe ™rn. ð[™t{]‚™e Ët¾ ƒesu ÷uðe,
…ý ð[™t{]‚{tk ƒeS Ët¾ ™ ÷uðe. yt ‚tu ƒnw sƒhe ðt‚ Au.
™ðe™ ™ðe™ þçŒ ™ef¤u Au. Mðtr{™thtÞý fnuðwk ‚u …ý suðt Au
‚uðt ytu¤¾e™u fnuðtÞ ‚tu Xef, y™u ËtÄw™u …ý ytu¤¾e™u ËtÄw
fnuðtÞ ‚tu Xef. ËtÄw™u …ý ytu¤¾ðt òuEyu …ý yXu îthftk fhe™u
ƒuËðwk ™rn. {nt«¼wS™e {qŠ‚{tk hËƒË ÚtÞt ntuÞ ‚uðt ËtÄw™u
¾tu¤e ftZe™u yt…ýu …ý {nt«¼wS™e {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE sðwk;
íÞthu s Ëw¾ ytðu. ‚u rð™t ‚tu Ëw¾ õÞthuÞ …ý ™ ytðu. yu Ëw¾
…ý y™trŒ {wõ‚ îthtyu ËíËk„{tk «ð‚uo Au; su{ {u½ ð]rü fhe™u
[th ¾tý™t Sðtu™u Ëw¾eyt ht¾u Au ‚u{. …tfþt¤t™t …ehË™tht
y™trŒ {wõ‚ ‚Útt …h{ yuftkr‚f {wõ‚ Au ™u ©eS{nthts™wk Ëw¾
Sðtu™u yt…u Au. fuðe he‚u ! ‚tu ðtýeyu fhe™u yt…u Au, ðt‚[e‚u
fhe™u yt…u Au, árüyu fhe™u yt…u Au, ËkfÕ…u fhe™u yt…u Au,
«ËtŒeyu fhe™u yt…u Au, {¤ðu fhe™u yt…u Au, yu{ Ëw¾eÞt fhu
Au. su{ ÷tuf{tk ƒth ðhËu fr…÷t AX ytðu Au, ‚u™u {txu ÷tuf ‚tfe™u
ƒuËu Au; ‚u{ yt ð¾‚u ‚{thu fr…÷t AX ytðe Au, {nŒT…ðo ytÔÞwk
Au, ‚u™u {txu ‚tfe™u ƒuËðwk. yt „ti{w¾e{tkÚte ©eS{nthts™tu hË
ðhËu Au yux÷u Ëw¾ ytðu Au {txu ‚tfe™u ƒuËu ‚tu ƒnw s Ëw¾eÞwk ÚtðtÞ.
¼õ‚®[‚t{rý™t 48{t «fhý{tk ©eS{nthtsu íÞt„e „]ne™e
Ë¼t fhe n‚e ‚uðe yt Ë¼t Au. yûthÄt{Úte …ý …h™e Au yux÷u
{qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ {wõ‚™e yt Ë¼t Au. ‚u AuÕ÷t «fhý™t
21{t ð[™t{]‚{tk ©eS{nthtsu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u yûthÄt{{tk
Ë¼t Au ‚uÚte …h fÌtt Au. >> 15 >>
ðt‚to 16
ðiþt¾ ðrŒ 9™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su æÞt™ fh‚tk ¿tt™ ©uc Au y™u ƒuÞ ntuÞ ‚tu rðþu»t ©uc Au. ‚u
W…h ©e ËÂå[Œt™kŒ Mðt{e™e ðt‚ fhe su, yuf rŒðËu ©eS{nthts
„Zt¤e …ÄtÞto n‚t íÞtk ‚u{™u ‚uze „Þt ™rn, ‚uÚte ™ð îthu YrÄh
™eféÞwk ™u {tkŒt ÚtE „Þt. íÞthu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su
ytí{t™u rð»tu ©eS{nthts™u Äthe™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth fhtu ‚tu
rðÞtu„ ™ ÚttÞ ™u ËŒtÞ Ëw¾eÞt hnuðtÞ. íÞthu ËÂå[Œt™kŒ Mðt{e
ƒtuÕÞt su Mðt{e ! yt…u ŒÞt fhe™u yts {the ¾tux ytu¤¾tðe.
yu{ ¿tt™ ©uc Au. Ë{trÄ fh‚tk y¾kz M{]r‚ rðþu»t Au. y¾kz M{]r‚
‚u Ëhðtýe …týe suðe Au y™u Ë{trÄ ‚tu yufŒ{ ‚¤tð ¼htE òÞ
™u …Ae ËqftE òÞ yuðe Au, {txu y¾kz M{]r‚ ‚u rðþu»t Au. y™u
y¾kz M{]r‚ðt¤tÚte W…þ{Œþtðt¤tu rðþu»t Au, y™u ‚uÚte y¾kz {qŠ‚
Œu¾u ‚u MðY…r™»Xtðt¤tu fnuðtÞ ‚u ©uc Au y™u ‚u rËØŒþtðt¤tu

fnuðtÞ. rËØŒþtðt¤tu sk„{ ‚eÚto™wk ft{ fhu, yux÷u ¿tt™ yt…e™u
{tuût fhu, …ý ƒeòu Œun Äthðt™wk ƒtfe ™ ht¾u; {txu yuðt™tu òu„
fhðtu. W…þ{Œþtðt¤tu ‚tu y¾kz {qŠ‚{tk hnu ™u yu™u yt ÷tuf™e
M{]r‚ fu yt ÷tuf{tk «er‚ ™ hnu ™u r™:M…]n ntuÞ ‚uÚte Ëðuo yu{
òýu su yntu ! yt ‚tu ¼„ðt™ rð™t ƒeswk Ëk¼th‚t s ™Úte. y¾kz
{qŠ‚{tk òuztE hnu Au {txu yt…ýu …ý yu s fhðt™wk Au; yu{ òýe™u
½ýtf Sð {tuût™u {t„uo [t÷u {txu ‚u MÚttðh ‚eÚto sux÷wk ft{ fÞwO
fnuðtÞ. W…þ{Œþtðt¤t™tu WŒT½tu»t W…hÚte ƒnw sýtÞ y™u su
rËØŒþtðt¤t ntuÞ ‚u™tu WŒT½tu»t sýtÞ ™rn. su{ fqðtu ¾tuŒt‚tu ntuÞ
íÞthu {týË, …þw ‚Útt ƒeòu Ët{t™ fqðt W…h ½ýtu ntuÞ …ý ‚u™wk
…týe …eðt™t ft{{tk ytðu ™rn. ™u su fqðt{tk y÷k[ …týe ntuÞ
‚u™t W…h ftkE Ët{t™ ntuÞ ™rn, …ý ‚u™wk …týe …eðtÞ ™u ‚]»tt™e
r™ð]r¥t …{tzu. ‚u{ rËØŒþtðt¤t {tuût fhu. yuðt {tuxt {wõ‚ {qŠ‚™wk
Ëw¾ Sð™u yt…u ‚tu ¾ht, …ý yu Ëw¾ Íe÷™th þwØ …tºt ™ ntuÞ
‚tu …tAwk {qŠ‚{tk s‚wk hnu, su{ Ë{wÿ™wk s¤ ðhËu ‚u ‚¤tðzt{tk {tÞ
yux÷wk hnu, ™u ðÄthu ntuÞ ‚u Ë{wÿ{tk …tAwk òÞ Au. ‚u{ ©eS{nthts™e
{qŠ‚{tk y™k‚ «fth™tk Ëw¾, y™k‚ «fth™tk yiïÞo hÌttk Au ‚u
rËØŒþtðt¤t™u Ëðuo ¼u¤tk ytðu Au. su{ …tf{tk ½e, „tu¤, Ëtfh,
yu÷[e, ‚s, ÷®ð„, s¤, yÂø™, Ëh…xt yu Ëðuo™tu swŒu swŒu «fthu
¼u¤tu Ëw„kÄ ytðu Au ‚u{. ËtÄ™Œþtðt¤t™u {qŠ‚™wk y™u {wõ‚™wk
(fthý™wk) ‚Útt ËtÄw, ƒúñ[the, yt[tÞo, ËíËk„e, WíËð, Ë{iÞt,
½tuzt, ntÚte, hÚt, rð{t™, …t÷¾e, ƒt„, ƒ„e[t yu Ëðuo ftÞo Au
‚u Ëðuo™wk ™tu¾wk ™tu¾wk Ëw¾ ytðu Au. >> 16 >>
38 «ftþf : {rý™„h ©e Mðtr{™thtÞý „tŒe ËkMÚtt™ ðt‚to-17 / 18
ðt‚to 17
ðiþt¾ ðrŒ 9™u htus ƒ…tuhu þuŒ÷t™t ft™S¼tEyu …qAâwk su :-

©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e [{ífth sýtð‚t ‚u{ yts {wõ‚ fu{ ™nª
sýtð‚t ntuÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yts {tuxt òu [{ífth
sýtðu ‚tu {nthts™u {qfe™u {tuxt™u rð»tu [tUxu, ™u fÌtwk …ý {t™u ™rn.
©e „wýt‚e‚t™kŒ Mðt{eyu yuðwk «fhý htÏÞwk n‚wk ‚u{tk fux÷tf ™ef¤e
„Þt, ™u fux÷tf yð¤wk Ë{S™u ðtkËu ykÄ…hk…ht [÷ðu Au {txu yuðwk
ÚttÞ ‚tu ƒ„tz ½ýtu ÚttÞ. ‚uÚte {tuxt [{ífth sýtð‚t ™Úte. ftuEf™u
[{ífth fu yiïÞo sýtðu fu yt…u ‚u ‚tu su{ ƒt¤f™u h{fzwk yt…u
‚u htS ÚttÞ, …ý ‚uýu fhe™u ¼q¾ ¼t„u ™rn ™u ƒ¤eô …ý ÚttÞ
™rn. [{ífth yiïÞo …ý ‚uðtk Au. Œu¾e™u htS ÚtðtÞ …ý fÕÞtý
ÚttÞ ™rn. {txu ‚u™u òuðt fu …t{ðt RåAðwk ™rn. >> 17 >>
ðt‚to 18
ðiþt¾ ðrŒ 9™u htus Ëtksu «Út{ «fhý™wk 78{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk ‚u{tk 22{t «&™{tk rð»t{ Œuþft¤{tk hne™u {th ¾tðtu
™rn yu{ ytÔÞwk, íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su fuð¤ Œun™tu {th ™
Ë{sðtu. Sð™tu {th …ý Ë{sðtu. ‚u fÞtu ‚tu, ™ƒ¤t Œuþft¤{tk
Sð™wk ƒ„zu yu Sð™tu {th Ë{sðtu. {txu íÞtkÚte yt½wk …tAwk ¾Ëe
™ef¤ðwk yux÷u fwËk„ {qfe™u ßÞtk ¼„ðt™ ¼òÞ yuðwk MÚtt™ ntuÞ
íÞtk òðwk. ËtÄw ntuÞ ‚uýu {kz¤™tu íÞt„ fhðtu. „]nMÚttuyu „t{™tu
‚Útt ËkƒkÄe™tu íÞt„ fhe™u ò‚wk hnuðwk. ¼÷t ÚtE™u {th ¾tþtu ™rn
yuðt Ëk„™tu íÞt„ fhòu. Sð™u {th ™ ¾ðhtðþtu. ftuE™e
{ntuƒ‚{tk ÷uðtðwk ™rn. „wÁ rþ»Þu yuf ƒeò™tu íÞt„ fhðtu.
íÞthu ËtÄw nrhðÕ÷¼ŒtËSyu …qAâwk su Œun{tk ft¤™wk rð»t{…ýwk

ytðu íÞthu fu{ fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚u ð¾‚u Mðtr{™thtÞý,
Mðtr{™thtÞý ™t{™t {nt{kºt™tu s… fhðtu ‚tu Œuþft¤ Ëtht ÚtE
òÞ. {t™Ëe…qò fhtu, Ëk‚ Ë{t„{ fhtu, æÞt™ fhtu, ‚tu …ý ½tx
ƒkÄ ÚttÞ ™rn, {txu y™trŒ {wõ‚ ßÞtk hnu‚t ntuÞ íÞtk yu{™tu òu„
fhðtu ‚tu ½tx x¤e òÞ. {txu {tuxt™tu òu„ fhðtu. ßÞtk {tuxt hnu‚t
ntuÞ ‚u MÚtt™ ™ir{»tthÛÞ ûtuºt Au. {tuxt™u ‚tu yu{ Au su Sð rƒ[tht
õÞthu yt…ýt Ät{{tk ytðu ! yts ‚tu ©eS{nthtsu ¾k…t¤e
(Œk‚t¤e) ™t¾e Au. yt„¤ ‚tu Sð™e ðtkËu Ëk‚™u Vhðwk …z‚wk ‚tu
…ý ftuE ð‚o{t™ Äth‚t ™rn. yts ‚tu ð‚o{t™ Ähtððt …tu‚t™e
{u¤u ytðu Au. ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk òuzðt {txu ‚tu yts
©eS{nthts™u ‚Útt {wõ‚™u Sð™e fuzu Vhðwk …zu Au. yts fuðt fuðt
ËtÄw ™u ËíËk„e Au ! {tÞt™u Wztze {qfu Au. {nthts™tu y™u {tuxt™tu
yu «‚t… Au. {nthts™tu y™u {tuxt™tu su™u ËkƒkÄ ntuÞ ‚u {tÞt™u
Wztze {qfu ‚u{tk þwk fnuðwk ! yts yt…ý™u ðu…th ƒnw sƒhtu {éÞtu
Au. {q¤yûthftuxeÚte …h ©eS{nthts™t yuftkr‚f™e y™u …h{
yuftkr‚f™e y™u y™trŒ{wõ‚™e yuðe …h¼tð™e ðt‚tu ytðu Au.
yt Ë¼t™tu su yð„wý ÷u ™u ƒesu Ätuzt fhu ‚u™u ƒnw s {tuxe ¾tux
ytðu. yt xtýu yt MÚtt™ Ëthwk Au. yt…ýu ©e Mðtr{™thtÞý™t Œefht
Aeyu. {txu yûthÄt{™t htßÞ™u ÷tÞf Úttðwk. òu ™ ÚtEyu ‚tu htßÞ
™ ËtU…u; yuf ftuhu ht¾u. yt ÷tuf{tk …ý yt[tÞo{tk ‚Útt htßÞ{tk
÷tÞf™u „tu‚u Au; {txu yt…ýu ©eS{nthts …tËu hnuðtÞ yuðt ÷tÞf
Úttðwk. ©eS{nthts rð™t ƒesu «er‚ ™ ht¾ðe ™u ŒtË…ýwk ht¾ðwk.
©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e ©eS{nthts™u ßÞthu «&™ ‚Útt ftkEf ðt‚
…qA‚t íÞthu ntÚt òuze™u …nu÷tk ‚tu nu {nthts ! yu{ fne™u «&™
…qA‚t, yuðwk ŒtË…ýwk ht¾ðwk. >> 18 >>
ðt‚to 19
ðiþt¾ ðrŒ 9™e htrºtyu ËtÄw ™thtÞýŒtËSyu …qAâwk su y{™u
y™trŒ {nt{wõ‚hts ËŒT„wÁ Mðt{e r™„woýŒtËSyu {q¤yûthÚte …h
©eS{nthts™t ‚usY… yûthÄt{ ™tu¾wk Au yu{ ðt‚ fu{ ™nª fhe
ntuÞ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Mðt{e ‚tu {qŠ‚{tk hnu‚t n‚t y™u
ßÞthu y{u ¼u„t Út‚t íÞthu yuðe s ðt‚ fnu‚t. y{u ™u Mðt{e©e
‚tu {qŠ‚{tk ¼u„t Aeyu. y™u {qŠ‚{tk hÌtt Útft ynª Œþo™ yt…eyu
Aeyu. yu{™wk ftkE …ý yòÛÞwk ™ntu‚wk; …ý ‚u xtýu W…trÄ fh™th
n‚t, ‚u ©ef]»ýÚte …ý {nthts™u …h ™ fnuðt Œu‚t; ‚tu ‚uÚte …h
{ntft¤, y™u ‚uÚte …h ™h™thtÞý y™u ‚uÚte …h ðtËwŒuðƒúñ y™u
‚uÚte …h {q¤yûthtu™t {wõ‚tu y™u ‚uÚte …h {q¤yûthtu y™u ‚uÚte …h
©eS{nthts™t yuftkr‚f ™u ‚uÚte …h …h{ yuftkr‚f ™u ‚uÚte …h
y™trŒ ™u ‚uÚte …h ©eS{nhts Au, yux÷wk ƒÄwk yufŒ{ þe he‚u
fnuðtÞ ? ‚u{tk ‚tu W…trÄ ƒnw s ÚttÞ yux÷t {txu fnu‚t ™ntu‚t.
…ý y{™u fnu‚t su, “ƒtðtu {tuxt ™u {Ze ™t™e” ‚u {Ze{tk ƒtðtu
þe he‚u Ë{tÞ ? ‚u{ Sð ™t™t y™u {nthts™tu {rn{t ƒnw s
{tuxtu, ‚u Sð™u þe he‚u Ë{òÞ ? {txu ftu™e yt„¤ fneyu !
{™{tk Ë{S hneyu Aeyu, …ý ftuE™u su{ Au ‚u{ fnuðt‚wk ™Úte.
©eS{nthts™u ©ef]»ý su {q¤…wÁ»t ‚uÚte …h fneyu Aeyu yux÷t{tk
…ý W…trÄ ÚttÞ Au su Mðt{e™u ðt‚tu ™ fhðt Œuðe ™u òu ©e f]»ýÚte
{nthts™u …h fnu ‚tu ftZe {qfðt. yufðth ftZe {qfðt™tu …ý Xhtð
fÞtuo n‚tu, …ý ©eS{nthtsu ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts™u htrºtyu
Ëtûtt‚T Œþo™ yt…e™u fÌtwk su ‚u{™u ‚tu y{tuyu Sð™t WØth™u yÚtuo
™u y{thtu {rn{t ‚Útt W…tË™t Ë{òððt {txu {tufÕÞt Au. yu ‚tu
y{the {qŠ‚{tk hnu÷t y™trŒ {wõ‚ Au y™u y{the RåAtÚte y{the
{qŠ‚{tk hÌtt Útft ynª Œu¾tÞ Au yuðt Ë{Úto Au, {txu yu{™u yt
Œuþ{tkÚte sðt Œuþtu ™rn; òu sðt Œuþtu ‚tu yu ‚{thu ½huýtY… Au
‚u ‚{tht Œuþ™wk ¼q»tý s‚wk hnuþu. ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u yt Œuþ{tk
ytððt™e y{u yt¿tt fhe n‚e ‚u{™u …ý ytððt™e ‚{u ™t …tze
‚uÚte yu …ý ytð‚t ™ntu‚t. y™u ð¤e yt …ý sþu ‚tu y{the
W…tË™t ftuý «ð‚toðþu ? {txu yu{™u yt Œuþ{tk ht¾tu. yu su ðt‚tu
fhu ‚u ËíÞ {t™òu ™u yu{™wk y…{t™ fhðt Œuþtu ™rn. yu y{the
yt¿tt …t¤þtu ‚tu y{tu «ËL™ ÚtEþwk, yu ‚tu y{the RåAtÚte Œþo™
yt…u Au, ™nª ‚tu Mð‚kºt {wõ‚ Au. yá~Þ ÚtE sþu ‚tu y{the
W…tË™t «ð‚oþu ™rn {txu ‚u{™u sðt Œuþtu ™rn, yu{ fne™u
©eS{nthts yá~Þ ÚtE „Þt. Mtðthu ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthtsu
Mðt{e©e™u ƒtu÷tðe™u fÌtwk su ‚{u sþtu ™rn, ‚{™u ftuE W…trÄ fh‚t
nþu ‚u y{u ™nª fhðt ŒEyu. ©eS{nthts™t {rn{t™e ðt‚tu
Ëw¾uÚte fhtu. …Ae Mðt{e©e „Þt ™rn, ‚uÚte {tuxt {tuxt Ëk‚tuyu
yt[tÞoS {nthts™u fÌtwk su ‚{u fu{ ™t …tze ? yu{ ËkðtŒ ÚtÞtu.
‚u rŒðËu nrhs™™e ½uƒh™e hËtuE n‚e ™u [tuf{tk [kŒ™e ‚¤u …kÂõ‚
Útðt™e n‚e ‚u hk„tu¤e …qhe n‚e, …ý {nthts©e …ehËðt WXât
™rn, ™u fÌtwk su r™„woýŒtËS Mðt{e™u ht¾ðt™e nt …tztu ‚tus
…ehËðt QXeyu. Ëðuo Ëk‚tuyu nt …tze. {nthts©eyu fÌtwk su y{™u
©eS{nthtsu Œþo™ yt…e™u fÌtwk su, “yu{™u sðt Œuþtu ™rn; yu{™u
y{u {tufÕÞt Au, {txu y…{t™ fhðt Œuþtu ™rn.” {txu ‚{u ftuE
yu{™wk y…{t™ fhþtu ™rn ™u ‚u su ðt‚tu fnu ‚u Ët[e {t™òu. yu{
{nthts©eyu ðt‚ fhe íÞthu Ëðuoyu fÌtwk su ƒnw ËtÁk {nthts. …Ae
{nthts …ehËðt …ÄtÞto. yuðe W…trÄytu ðthkðth Út‚e ‚uÚte fnu‚t
™rn, …ý òý‚t ™ntu‚t yu{ ™ òýðwk. Mðt{e©e ‚tu ƒÄwkÞ òý‚t,
…ý W…trÄ Útt‚e yux÷t ËtÁ fnu‚t ™rn. {txu yts Ë{òu …ý

ËkþÞ fhþtu ™rn. ytðtu òu„ {éÞt A‚tk ™nª Ë{òu ‚tu ‚{tÁk
õÞtkyu Xuftýwk hnuþu ™rn. ð[™t{]‚{tk ƒÄtÞ þçŒ Au. ðt‚to™e Ë{tró
fhe™u ƒtuÕÞt su ©e Ënò™kŒ Mðt{e {nthts™e sÞ y™u yt Ë¼t™e
{tÞt™tu ûtÞ yu{ ðh ytÃÞtu. >> 19 >>
ðt‚to 20
ðiþt¾ ðrŒ 10™u htus AuÕ÷t «fhý™wk 23{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk. ‚u{tk {t™Ëe…qò™e ðt‚ ytðe íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
©eS{nthtsu {t¤t, {t™Ëe…qò su su ƒ‚tÔÞtk Au ‚u ËtÄ™ft¤™tk
ƒ‚tÔÞtk Au ™u fux÷tkf rËØft¤™tk ƒ‚tÔÞtk Au, {txu {t™Ëe…qò{tk
[i‚LÞ™u rð»tu {qŠ‚ Äthe™u rŒÔÞ ¼tus™ s{tzðtk y™u ðMºt, ½huýtk
…ý {qŠ‚™t suðtk s rŒÔÞ ‚uòu{Þ Äthðtk, …ý r[ºt rðr[ºt ™ Äthðtk.
Ëðuo r¢Þt …tu‚t™t [i‚LÞ{tk fhtððe, …ý swŒtk swŒtk MÚtt™ fÕ…ðtk
™rn. yu{ fh‚tk fh‚tk W…þ{ ÚttÞ ™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ íÞthu
{qŠ‚™u òuE hnuðwk. ƒeòu ËkfÕ… fhðtu ™rn. {qŠ‚ rð™t ƒeswk Ëðuo
rðûtu…f‚to Au. {qŠ‚™tu Ëtûttífth ™ ÚtÞtu ntuÞ ‚uýu W…h fÌtt «{týu
fÞto fhðwk y™u æÞt™ fhðwk. æÞt™ fh‚tk yfufwk yk„ Œu¾tÞ yu ™uºt™e
ð]r¥tyu òuðtÞ Au yu{ òýðwk; y™u ßÞthu Ë{„ú {qŠ‚ Œu¾tÞ íÞthu
Sð™e ð]r¥tyu òuðtÞ Au yu{ òýðwk; y™u ßÞthu {qŠ‚{tk Ëk÷ø™
ÚtðtÞ íÞthu ð]r¥t ™ òýðe; SðË¥ttyu òuðtÞ Au yu{ òýðwk. ‚u™u
{qŠ‚Úte ytuhwk ¿tt™ hnu‚wk ™Úte y™u Œun™e r¢Þt ‚tu {nthts™e RåAtÚte
ÚttÞ Au. ßÞthu {qŠ‚™t Ëw¾{tk W‚hu íÞthu Ëw¾ rð™t ƒeswk Œu¾u s
™rn; su{ ËqÞo™t hÚt{tk ƒuXt ntuÞ ‚u™u htrºt Au s ™rn ‚u{. æÞt™™wk
Ëw¾ ‚tu ƒnw y÷tirff Au …ý Sð™u yt„ún Út‚tu ™Úte. yk‚ð]or¥t
fhe™u ©e …wÁ»ttu¥t{™t ‚usY… ÚtE™u {qŠ‚ Äthu ‚tu ƒnw Ëw¾ ytðu
™u {nt Ëw¾eytu ÚtE òÞ, yuðwk {qŠ‚™wk Ëw¾ Au. ‚u Ëw¾ ytðu ‚tu
Ëðuo rð»tÞ, {t™, {ntuƒ‚, Ëuðt¼Âõ‚, ‚u su{ …týe{tk ðM‚w ™t¾eyu
‚u Œu¾tÞ s ™rn ‚u{ rðËhe òÞ y™u yuf {qŠ‚ s Œu¾tÞ, {txu
{qŠ‚™e M{]r‚ y¾kz ht¾ðe. ht„{tk, hk„{tk, fÚtt{tk, ðt‚to{tk,
{qŠ‚™e M{]r‚ ¼q÷e sðtÞ ‚tu [t¤u [Ze „Þt yu{ òýðwk. þtMºt
¼ýe™u …t™wk Ít÷e™u fÚtt ðtk[u ™u òu {qŠ‚ ¼q÷tÞ ™nª ‚tu ‚tu Xef.
òu {qŠ‚ ¼q÷e sðtÞ ‚tu su{ htkze™u ¾qýu ƒuXe yuðwk fnuðtÞ. {txu
y¾kz ‚u÷Ätht ð]r¥t {qŠ‚{tk ht¾ðe yu {qŠ‚ ŒuÏÞt ‚wÕÞ Au. {wõ‚
{éÞt rð™t yuf÷t ËtÄ™ðt¤t™u {qŠ‚™e «tró Útt‚e ™Úte y™u ËíËk„
…ý rŒÔÞ òýe þft‚tu ™Úte ‚uÚte ÷q¾tu hnu Au. ßÞthu y™trŒ {wõ‚
{¤u íÞthu ftÞo fthý ytu¤¾tÞ y™u ËíËk„ ƒÄtu rŒÔÞ sýtÞ íÞthu
{qŠ‚™e «tró ÚttÞ; {txu fthý su {nthts™e {qŠ‚ ‚u™u {qfe™u ftÞo
su ËíËk„™e Ëuðt ntuÞ ‚tu …ý {nthts™e {qŠ‚Y…e r™þt™™u [qftðe
Œu Au. ©eS{nthtsu ftkfheÞt™e [tuhtËe fhe ™u …Ae yu «ð]r¥t xt¤e
™t¾e, yu ðt‚ …tu‚t™t yuftkr‚f ¼õ‚™u yÚtuo {æÞ «fhý™t 22{t
ð[™t{]‚{tk fne Au. yuftkr‚f™u ftÞo{tk Ë{tË ™Úte y™u ™ðt
ytŒhðt¤t™u Ë{tË fh™tÁk Au; þt {txu ‚tu yuÚte ƒes ƒ¤ ÚttÞ
Au. ytíÞkr‚f fÕÞtý ‚tu {qŠ‚Úte s ÚttÞ. ‚u {æÞ «fhý™t 8{t
ð[™t{]‚{tk ©eSyu Þ¿t™tu rðrÄ ƒ‚tÔÞtu Au. ftÞo ‚tu su{ ytftþ{tk
hªAzeytu yux÷u (zwðt¤t) ƒÄu ¼htE òÞ Au y™u ðhËtŒ ÚttÞ yuðtu
¼tð sýtðu Au …ý ðhËu ™rn, y™u fŒtr… ðhËu ‚tu …]Úðe ¼e™e
fhu …ý hu÷ [÷tðu ™rn yuðwk Au. fthý su {qŠ‚ ‚u ‚tu su{ {qþ¤Äth
ðhËtŒ ðhËu ‚u …]Úðe Œu¾tÞs ™rn yuðe hu÷ [Ztðu ™u yuf÷wk s¤
s¤ ÚtE hnu. ‚u{ s¤™u Xuftýu {qŠ‚ Au, ‚u yuf÷e {qŠ‚ yýw yýw
«íÞu ¼tËu yuðwk Au. {txu Ëuðt¼Âõ‚ ytrŒf ËtÄ™ fh‚tk æÞt™ fhðwk
‚u ©uc Au. su æÞt™ fhu ‚u™u ftuE ÔÞðnth{tk òuzðt ™rn y™u æÞt™
fh™thu …ý ftuE ÔÞðnth{tk òuztðwk ™rn. ©eS{nthts™t Ëw¾™e
yðrÄ ™Úte. rËØ{wõ‚™u …ý yu Ëw¾{tkÚte …qýo Útðt‚wk ™Úte. Ëw¾{tk
rð¼t„ ½ýtu Au. ßÞthu y™w¼ð¿tt™ ÚttÞ yux÷u su Ëw¾™e ðt‚tu
fheyu Aeyu ‚u Ëw¾™e «tró ÚttÞ ‚u™u ¼tu„ðu íÞthu òÛÞt{tk ytðu
™u ErLÿÞtu yk‚:fhý™t ¼tð x¤e òÞ. yt MÚtq¤ Œun{tk hÌttu ntuÞ
‚tu …ý yt ÷tuf™e ¾ƒh hnu ™rn y™u ftkE …ý ðýo™ fhe þfu
™rn, Ëw¾{tk òuztE òÞ ™u Ëw¾{tk [tÕÞtu òÞ ™u ™ðtk ™ðtk Ëw¾
÷u‚tu òÞ. ‚u Ëw¾™tu …ý …th …t{e þfu ™rn ™u ‚u Ëw¾™wk fu {qŠ‚™wk
ðýo™ fhe þfu ™rn, fu{ su {nthts yu™e M{]r‚™u htufe ht¾u Au.
‚u y™w¼ðe, W…þ{ yðMÚttðt¤tu ™u f‚to yf‚to fnuðtÞ. yu™e r¢Þt
{nthts™u ytÄe™ ntuÞ …ý y™trŒ {wõ‚™t suðtu Mð‚kºt ™ ntuÞ.
y™trŒ {wõ‚{tk Mð‚kºt…ýwk Au ‚u y™w¼ðe{tk ™Úte, {txu y™trŒ{wõ‚
Au ‚u y™w¼ðe fh‚tk ©uc Au. >> 20 >>
ðt‚to 21
ðiþt¾ ðrŒ 10™u htus ƒ…tuh …Ae ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚
nrhs™tu ©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt n‚t. íÞtk ™tne™u {éÞt ™u
…Ae {t™Ëe …qò fhe™u Ëk‚tuyu ƒt…t©e™u fÌtwk su ðt‚ fhtu. ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su «&™ …qAtu ‚tu ðt‚ fheyu.
íÞthu ËtÄw ŒuðSð™ŒtËSyu …qAâwk su ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e™t
fe‚o™{tk fÌtwk Au fu “…t½ze ƒtkÄe Au rºt÷tuf Útfe LÞthe” ‚u rºt÷tufe
fuðe he‚u Ë{sðe ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su «f]r‚…wÁ»t ËwÄe ‚tu
ƒÄwk ™tþðk‚ Au ‚u™u ‚tu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu „ÛÞwk s ™Úte ™u ‚uÚte …h
…nu÷e {q¤…wÁ»tY… Eïhftuxe; ƒeS ƒúñftuxe y™u ºteS yûthftuxe

yu{ rºt÷tufe fne Au; ‚uÚte ©eS{nthts™e …t½ze LÞthe fne Au.
yt ftÞo rºt÷tufe Au. {q¤yûthÚte …h ©eS{nthts™t yuftkr‚f ™u
‚uÚte …h …h{ yuftkr‚f y™u ‚uÚte …h y™trŒ yu fthý rºt÷tufe Au;
‚uÚte {nthts™e …t½ze LÞthe Au yu{ fÌtwk Au.
…Ae ËtÄw …wÁ»ttu¥t{[hýŒtËSyu …qAâwk su, “™tr¼ ys™u
ÚtÞt™wk Xuftýwk ƒúñt™kŒ™wk íÞtk {™ ÷tu¼týwk” yu{ fÌtwk ‚u™tu yÚto þtu
Ë{sðtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts™e ™tr¼ su r™h¾u ‚u
ys yux÷u {wõ‚ ÚttÞ {txu ys™tu yÚto {wõ‚ Ë{sðtu. yu ™tr¼{tk
©e ƒúñt™kŒ Mðt{e™wk {™ ÷tu¼týwk yu{ fÌtwk Au. yt «&™ ËŒT„wÁ
©e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u Ë¼t{tk …qAât n‚t. ‚u™tu
W¥th ©eS{nthtsu ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e …tËu fhtÔÞtu n‚tu.
…Ae fý¼tðt¤t ytþt¼tEyu …qAâwk su, “nwk ‚tu òEþ r„hÄh
òuðt hu {t {w™u ðtheþ {t” yu{ fÌtwk Au ‚u {t fE òýðe ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™u ¼s‚tk yk‚htÞ fh™the {tÞt Au
‚u {t òýðe. ðt‚to™e Ë{tró fhe™u Ëðo {krŒh{tk ytÔÞt. >> 21 >>
ðt‚to 22
ðiþt¾ ðrŒ 10™u htus Ëtksu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk
su yt…ýt {krŒhtu{tk ©e ™h™thtÞý, ©e htÄtf]»ý, ©e ÷û{e™thtÞý,
©e „tu…e™tÚt ytrŒf yð‚thtu™e {qŠ‚ytu …Ähtðe Au. ‚u …Ähtððt™wk
þwk fthý nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts {tk„htu¤
ytrŒf „t{tu{tk {‚ðtŒeytu™u ‚Útt ƒeò yð‚thtu™t W…tËftu™u
yu{™t EüŒuðY…u …tu‚u Œu¾tÞt n‚t ‚Útt ©e ÔÞt…ft™kŒ Mðt{e™u
[tuðeË yð‚thY…u …tu‚u Œu¾tÞt n‚t, ‚u …tu‚t™tk MðY… …tu‚t™t
{krŒhtu{tk …ÄhtÔÞtk Au. ƒeò yð‚thtu su ðifwkX, „tu÷tuf, ƒrÿft©{,

ïu‚îe… ytrŒf Ät{tu{tk hÌtt Au ‚u{™u ftuE™u …ÄhtÔÞt ™Úte, {txu
ƒeò yð‚thtu™e {qŠ‚ytu Au yu{ ™ òýðwk. yt…ýt {krŒhtu{tk ‚tu
©eS{nthts …tu‚u Au, ‚u ½ýt Sðtu™t Ë{tË™u yÚtuo ðu»ttL‚h fhe™u
Œþo™ yt…u Au. ¼õ‚®[‚t{rý{tk [tuðeþ yð‚thtuyu …ðo‚¼tE™u
Œþo™ ytÃÞtk yu{ ÷ÏÞwk Au, ‚u ‚tu Ëðto™wfq¤ {txu Au, …ý {wõ‚ ‚tu
Ëðuo™u Œþo™ fhðt ÞtuøÞ Au.
íÞthu ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su, yu Ëðuo {qŠ‚ytu ©eS{nthts
…tu‚u s Au íÞthu yu Ëðuo {qŠ‚ytu™wk æÞt™ ÚttÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su, yu {qŠ‚ytu …tu‚t™t ËkfÕ…u fhe Œu¾tze Au, {txu yu {qŠ‚ytu
ËkfÕ…™e Au, ‚u™wk æÞt™ ÚttÞ ™rn y™u {wõ‚™wk …ý ™ ÚttÞ.
æÞt™ ‚tu …tu‚u ©e Ënò™kŒMðt{e ‚Útt ©e nrhf]»ý {nthts ‚Útt
©e ½™~Þt{ {nthts yuðt ™t{™e …Ähtðe Au, ‚u {qŠ‚ytu™wk fhðwk.
‚u {q¤ {qŠ‚ Au y™u ðu»ttL‚h fhe™u Œþo™ yt…u Au ‚u ËkfÕ…™e {qŠ‚ytu
Au {txu {q¤ {qŠ‚™wk æÞt™ fhðwk. Ä{oŒuð y™u ¼Âõ‚{t‚t ™u {týfe
½tuze yu ËðuoY…u {wõ‚ ÚtÞt n‚t, {txu Ëðuo yûthÄt{™tu Ë{ts Au
yu{ òýðwk. ©eS{nthts A…iÞu «„x ÚtÞt íÞthu Œuð‚t …w»…™e ð]rü
fh‚t nðt ™u „tkÄðo „t™ fh‚t nðt yu{ ÷ÏÞwk Au ‚u …ý {wõ‚
„t™ ™u ð]rü fh‚t nðt yu{ òýðwk, fu{ su Œuð y™u „tkÄðo™e
{nthts™tk Œþo™ fhðt™e „r‚ ™Úte. >> 22 >>
ðt‚to 23
ðiþt¾ ðrŒ 10™u htus htºtu n¤ðŒ™t rºt¼tuð™ŒtË¼tEyu
…qAâwk su, “fezeƒtE [tÕÞtk ËtËhu, ™ð {ý fts¤ ËtE; ntÚte r÷Þt
„tuŒ{U, Ÿx r÷Þt ÷xftE.” yu Ët¾e™tu yÚto þtu nþu ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su feze ‚u Sð òýðtu, ËtËÁk ‚u ©eS{nthts™wk Ät{ òýðwk,

ytksý ‚u ™ð ytðhý òýðtk, ‚u ytðhý x¤e òÞ ‚u ytk¾{tk
ytkS ÷eÄtk; yt„¤ [tÕÞtu ‚u Ÿx™u Xuftýu ƒúñftuxe Au y™u ntÚte™u
Xuftýu yûthftuxe Au, ‚u{™u …tu‚t™e ËtÚtu ©eS{nthts …tËu ÷E òÞ
yuðtu Ë{Úto ÚttÞ Au.
…Ae y{e[kŒ¼tEyu …qAâwk su, “ƒt… …nu÷tk ƒuxt sLBÞt, …eAu
{tuxt¼tE; Ät{Äq{Ëu r…‚t sLBÞt, …eAu sL{e {tE.” ‚u þwk
Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ™t™t¼tE ‚u ¿tt™ Au, ‚u Ëk‚™u
Ë{t„{u fhe™u «Út{ ¿tt™ ytðu; …Ae ðihtøÞ WŒÞ ÚttÞ ‚u {tuxtu
¼tE òýðtu, …Ae ¼t„ð‚ Ä{o ytðu ‚u r…‚t òýðt y™u …Ae
©eS{nthts™u rð»tu «u{÷ûtýt ¼Âõ‚ ytðu ‚u {t‚t òýðe.
…Ae ð¤e ËhË…wh™t «týþkfh¼tEyu …qAâwk su, “„Ã…e™u ½uh
„Ã…e ytÔÞt, fntu „Ã…eS; ƒth ntÚt™wk [e¼zwk ™u ‚uh ntÚt™wk ƒe.”
‚u þwk Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su [e¼zwk ‚u {tÞt òýðe y™u
ƒe ‚u Sð òýðtu. Sð ßÞthu {tÞt™t ƒkÄ™Úte Aqxu íÞthu {tÞtÚte
{tuxtu ÚttÞ yu{ Ë{sðwk.
…Ae ð¤e Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su, “sw™t
ð[™t{]‚{tk [‚w»f fÌttk Au ‚u{tk …nu÷t [‚w»f{tk ™thtÞý, ™h, nrh
y™u f]»ý yu [th™wk yuf [‚w»f fÌtwk Au ‚u fuðe he‚u Ë{sðwk ? y™u
ƒeswk ðtËwŒuð, yr™ÁØ, «ãwB™ ™u Ëkf»toý yu [th™wk [‚w»f fÌtwk Au,
‚u fuðe he‚u Ë{sðwk ?” íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ™thtÞý ‚u
©eS{nthts™u fÌtt Au. y™trŒ {wõ‚tu™u f]»ý fÌtt Au ‚u þtÚte fÌtt
Au ‚tu Sðtu™u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ytf»toý fhu Au yux÷u {qŠ‚{tk
¾U[e ÷u Au {txu y™trŒ {wõ‚™u f]»ý ™t{u fÌtt Au. …h{ yuftkr‚f
su ©eS{nthts™u ËL{w¾ hÌtt Au ‚u{™u ™h ™t{u fÌtt Au. yuftkr‚f™u
nrh ™t{u fÌtt Au. þtÚte su Sðtu™u {tÞt{tkÚte ÷E™u ËíËk„e fhu
Au, yu{ {tÞt{tkÚte nhe ÷u Au {txu yuftkr‚f™u nrh yuðu ™t{u fÌtt
Au. {txu ™thtÞý ‚u ©eS{nthts òýðt, f]»ý ‚u y™trŒ{wõ‚
òýðt, ™h ‚u …h{ yuftkr‚f òýðt y™u nrh ‚u yuftkr‚f òýðt;
yu yuf [‚w»f Au. ƒeswk [‚w»f yu Au su ©eS{nthts™t ‚us™u ðtËwŒuð
fÌtt Au {q¤yûth™u yr™ÁØ fÌtt Au, ïu‚îe……r‚ ðtËwŒuðƒúñ™u
«ãwB™ fÌtt Au y™u {ntft¤™u Ëkf»toý fÌtt Au. ‚u{™tk ÷ûtý™e
rð„‚ su ©eS{nthts™wk ‚us yûthtrŒf Ëðuo™u rð»tu yk‚Þto{e…ýu
ðtË fhe yiïÞo, Ët{ÚÞo yt…u Au ‚uÚte ðtËwŒuð fÌtt Au. Wí…r¥t
fh™th {q¤yûth Au ‚u yr™ÁØ ™t{u fnuðtÞ Au. ðtËwŒuðƒúñ Au
‚u {tÞt{tkÚte Sðtu™u ftZe™u …tu‚t™wk ƒúñ…wh Ät{ íÞtk …tu‚t™e Ë{e…u
÷E sE™u …tu‚t™wk Ëw¾ yt…u Au {txu ‚u{™u «ãwB™ fÌtt Au. {ntft¤
Au ‚u ytíÞkr‚f «÷Þ™u Ë{Þu {q¤…wÁ»t su Eïh yÚtðt f]»ý, ‚u™tk
ftÞo™tu ™tþ fhu Au {txu ‚u™u Ëkf»toý ™t{u fÌtt Au. yt ©eS{nthts™wk
‚us su ðtËwŒuð, {q¤yûthftuxe su yr™ÁØ, ðtËwŒuðƒúñ yu «ãwB™
y™u {ntft¤ ‚u Ëkf»toý yu ƒeswk [‚w»f òýðwk. >> 23 >>
ðt‚to 24
ðiþt¾ ðrŒ 11™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su yt {wõ‚ ‚tu {qŠ‚{tk Ë¤k„ hÌtt Au, {txu {qŠ‚{tk Sð™u …ntU[tzu
Au y™u ËtÄ™ðt¤tÚte {nthts …tËu ™ ÷E sðtÞ. {nt«¼wS™wk
Ëw¾ ‚tu ykÄthu Ëtfh s{u ‚tu …ý „¤e ÷t„u yuðwk Au. yu Ëw¾
{nthtsu y™u {tuxtyu ‚{™u yt…e ŒeÄwk Au; Vtðu ‚u{ ¼tu„ðtu. Ëðuo™u
{tuxt òýðt …ý yt…ý™u suÚte Ëw¾ {¤u ‚u{™u ðÄthu {tuxt òýðt.
yt {wõ‚™u rð»tu {nthts Ëtûttífth Au yuðtu ¼tð ytðu y™u ðt‚{tk
ËkþÞ ™ ÚttÞ ™u þtMºt™e Ët¾ ™ „tu‚u ‚tu {tuxt ‚u™wk yÄwÁk hnuðt
Œu ™rn. su{ fÕ…‚Á ËkfÕ… ËíÞ fhu Au ‚u{ {tuxt ËkfÕ… ËíÞ
fhu Au. su {tuût RåAu ‚u™u {tuût {¤u Au y™u yð„wý ÷u ‚tu yð„wý™wk
V¤ {¤u Au. {tuxt™u {tuxt òýu …ý {tuxt™e fhu÷e y÷tirff ðt‚tu
Ë{òÞ ™rn, íÞthu ËkþÞ ÚttÞ su Ët[wk nþu fu ™nª ntuÞ, ‚u™u
¾tux ytðu Au. su{ „tze{tk ¼u¤t ƒuXt y™u {qkÍtE™u ð[{tk W‚he
…zu ‚tu ¼u¤tu ÚttÞ ™rn ‚u{. fŒtr… rðïtË ™ ytðu y™u ðt‚
™ {™tÞ ‚tu …ý {q¤ MðY… su {nthts, ‚u ‚tu ËðuoÚte …h Au
yu{ Ë{sðt s. rðïtË ™ ytðu ‚tu …ý yð„wý ‚tu ÷uðtu s
™rn. òu {tuxt™tu Œtu»t ytðu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ. Ëw¾ ‚tu yt…ý™u Xef
{éÞwk Au, ‚u™u ¼q÷e sðwk ™rn. yu™u ¼w÷tð™th ½ýt Au. yk‚h
¼w÷tðu, ƒnth ¼w÷tðu, ÷tuf ¼w÷tðu, {tƒt… ¼w÷tðu y™u ËíËk„e
…ý ¼w÷tðu. yuðtk ½ýtk rðæ™ Au su yt {t„o ntÚt ™ ytððt Œu.
{tuxt™u rð»tu Œtu»t …hXu ‚u ËíËk„{tk fwËk„ Au. ƒÄtkÞ ËtÄ™ ntÚt
ht¾u y™u {tuxt™tu „wý, {rn{t y™u òu„ ‚u „tiý ht¾u yu Xef
™Úte. {wÏÞ ht¾ðt™tu ‚tu {wõ‚™tu òu„ ‚Útt {qŠ‚ Au, ‚u ntÚt ht¾ðtk.
ËtÄ™™tu ¼th ht¾ðtu ™rn. æÞt™u fhe™u {qŠ‚ rËØ fhe ntuÞ ‚u™u
…ý {tuxt {wõ‚™tu òu„ òuEyu, fu{ su ¼tur{Þt ‚tu yu Au. ‚u
{nthts™tu rŒÔÞ¼tð sýtðu ™u {rn{t sýtðu ™u ¿tt™™tu y™u
Ëw¾™tu …th …{tzu. su{ Œun ™u Sð swŒt …z‚t ™Úte ‚u{ {nthts
™u {wõ‚ swŒt …z‚t ™Úte. yuðt {wõ‚ {¤u ‚tu fthý yux÷u {qŠ‚™tu
Ëtûttífth fhtðe Œu y™u ŒuntrŒf ftkE Ônt÷wk hnuðt Œu ™rn. ‚us
™u {qŠ‚ ïu‚ Au. òu {qŠ‚ rð™t ƒeswk «Ät™ sýtÞ ‚tu yux÷wk yÄwÁk
òýðwk. >> 24 >>
ðt‚to 25
ðiþt¾ ðrŒ 11™uu htus Ëtksu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk
su {tuxt {qŠ‚ yt…e Œu ‚tu yu{™u þwk fXý Au ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su {tuxt yufŒ{ {qŠ‚ yt…e Œu ‚tu Íw{¾ht{™e …uXu ShðtÞ ™rn
{txu Sð™u ƒtu÷tðu, «ËtŒe yt…u, ðt‚tu fhu, yu{ fhu. òu yuf
s r¢Þt ÷tkƒe [÷tðu ‚tu ‚{tu„wý ytðu ™u þçŒ™t ËtkÄt ÚtE òÞ
yux÷u ÞÚttÚto Ë{òÞ ™rn. yts yuftŒþe Au ‚u fÚtt ÷tkƒe [÷tððe
n‚e …ý ‚{thtÚte ¾{tÞ ™rn. su{ Sð ¾{u ‚u{ r¢Þt fheyu
fhtðeyu Aeyu. …ý Xhtð ‚tu {qŠ‚ yt…ðt™tu s Au. ‚u …tºt fhe™u
yt…þwk. Ëðuo r¢Þt{tk {qŠ‚™wk y™wËkÄt™ ht¾ðwk y™u ƒeò rðrÄ ytuAt
fhðt; rðrÄ fhðt{tk ð¾‚ ò‚tu hnu ‚tu ¼s™, M{hý, fÚtt, ðt‚to,
¿tt™, æÞt™, ‚u Ëðuo hne òÞ. íÞt„ ðihtøÞtrŒf ËtÄ™ fwntzt™u
Xuftýu Au, Ëk‚™tu Ë{t„{ ‚u ðtkË÷t™u Xuftýu Au y™u yk‚hð]r¥t
fhtðe™u {nthts™u Ëw¾u Ëw¾eyt fhu ‚u hkÄt™u Xuftýu Au. {wõ‚™t
òu„ rð™t yk‚h ¾wÕ÷tk fhe þfu yuðwk ftuE ËtÄ™ fu rðrÄ ™Úte,
{txu Ëðuo r¢Þt{tk Ëí…wÁ»t™tu òu„ fhðt™tu y™u {qŠ‚ Äthðt™tu ¾xftu
ht¾ðtu. ©tu‚t y™u ðõ‚t ¾hu¾ht ntuÞ ‚tu Sð ðªÄtE òÞ. su{
yL™{tk …thtu «ðuþ fhe òÞ Au ‚u{, Sð {xe™u {wõ‚Y… ÚtE
òÞ; ™u Ëw¾, Ët{Úteo ™u «ftþ ð]rØ …t{u; yux÷u ©e …wÁ»ttu¥t{™t
ËtÄBÞo…ýt™u …t{u. ¾ht ðõ‚t™t òu„™tu yuðtu {rn{t Au. yu òu„
yts ‚{™u {éÞtu Au. su{ …thËÚte …thË ÚttÞ ‚u{ y™trŒ™t
òu„Úte y™trŒ ÚtðtÞ. yuðt {wõ‚™tu òu„ {éÞtu ntuÞ ‚tu …ý ËtÄ™
…zâtk {wfðtk ™rn …ý yu™tu ¼th {qfe Œuðtu. Ët[e Ár[ðt¤t™u
©eS{nthts ytðtu òu„ sYh {u¤ðu. >> 25 >>
ðt‚to 26
ðiþt¾ ðrŒ 12™u htus Ëðth{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su …h¼tð™e ðt‚tu{tk Sð htS ÚttÞ Au y™u yt ÷tuf™e ðt‚tu{tk
ErLÿÞtu htS ÚttÞ Au. s…, ‚…, ytrŒf ËtÄ™Úte ft{trŒf þºtw
x¤u ™rn y™u xtZwk …ý ÚttÞ ™rn. yu ‚tu ©eS{nthts™e {qŠ‚™wk
æÞt™ fhðtÚte yk‚h{tk xtZwk ÚttÞ, y™u yk‚hþºtw ðuht¼tE™e …uXu
™tþ ÚtE òÞ. ‚u ‚tu Sð fh‚tu ™Úte y™u {tuxt fu{ Œtu»t xt¤‚t
™Úte yu{ ðtkf ftZu Au. ƒnth™e fÚtt Sð{tk xtZwk ™ fhu; yuýu
fhe™u ‚tu ErLÿÞtu{tk xtZwk ÚttÞ. ftÞoÚte swŒtu …ze™u {qŠ‚ …fzu ‚tu
ËŒt Ëw¾eytu ÚtE òÞ, {txu {tuxt™tu òu„ fhe™u {qŠ‚ …t{ðe. òu„
fÞto™wk V¤ ‚tu s {éÞwk òýðwk. su{ þt¤ W…h Vtu‚Ák ntuÞ Au ‚uýu
fhe™u Œtýt …tfu Au. …Ae su{ [tu¾t ftZe™u Vtu‚ht™tu íÞt„ fheyu
Aeyu ‚u{ ËtÄ™u fhe™u {qŠ‚ rËØ fhðe. …Ae ËtÄ™™u {qfe Œuðtk.
{qŠ‚ {éÞt …Ae yu ËtÄ™ ht¾ðtk ™rn. yuf {qŠ‚ s ht¾ðe, fu{su
{qŠ‚ yk„e Au ™u ËtÄ™ yk„ Au. su{ …k¾e yk„e Au ™u …tk¾tu yk„
Au ‚u{ fthý ‚u yk„e fnuðtÞ y™u ftÞo ‚u yk„ fnuðtÞ. ËtÄ™u
fhe™u {qŠ‚™e «tró ÚttÞ Au …ý ËtÄ™™tu ¾¾t ht¾ðtu ™rn. òu
¾¾t ht¾u ‚tu {qŠ‚{tk [tUxðt Œu ™rn. su{ s¤{tk ÷tfzwk ™t¾eyu
‚tu s¤Úte ƒnth ™ef¤e òÞ …ý …íÚth ƒnth ™ef¤u ™rn; ‚u{
ËtÄ™™tu ¾¾t ™ ht¾eyu ™u yuf {qŠ‚ s ht¾eyu ‚tu {qŠ‚Úte ƒnth
™ef¤tÞ ™rn. {qŠ‚ {qfe™u rðãt, ËtÄ™, yu ytrŒf™u Ëk¼thu Au
‚u n÷h ð÷h fhu Au, íÞthu {nt«¼wS y™u {tuxt {wõ‚ ‚u yu{
òýu su yt ƒt¤feyt Mð¼tð fhu Au. …ŒtÚto …tu‚u ¼u¤tk fhu y™u
‚uýu fhe™u WíËð, Ë{iÞt fhu ™u ‚u™u Ëk¼the™u htS ÚttÞ ‚u ftÞo
fnuðtÞ …ý yuftkr‚f¼tððt¤t™u yuýu fhe™u Ëw¾ ™ ÚttÞ. yt ðt‚
su {qŠ‚{tk hnu‚t ntuÞ ‚u™e Au. su™u ËŒt {qŠ‚{tk hnuðt‚wk ™ ntuÞ
‚uýu ‚tu ÿÔÞ ntuÞ ‚u ©eS{nthts™e y™u Ëk‚™e «ËL™‚t™u yÚtuo
ËíËk„{tk s ðt…hðwk ‚tu ½ýtu s ÷t¼ Au; yuýu fhe™u {tÞt ‚he™u
{tuût™u …t{u Au. su{ ƒu nòh Yr…Þt™e ðtkË¤e™u „¤u ƒtkÄe™u
Ë{wÿ{tk …zu ‚tu zqƒe {hu y™u òu ‚u™wk ðntý fhtðe™u ‚u ðntý{tk
ƒuËu ‚tu Ë{wÿ Ënusu W‚the Œu, ‚u{ ÿÔÞ Au ‚u ÔÞðnth{tk ðt…hu
‚tu Ë„wý y™u ƒkÄ™fthe Au y™u ©eS{nthts™t ™u Ëk‚™t
W…Þtu„{tk ytðu ‚tu r™„woý y™u fÕÞtýfthe Au. >> 26 >>
ðt‚to 27
ðiþt¾ ðrŒ 12™u htus ƒ…tuhu ðz‚t÷™wk 18{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk ‚u{tk „wÁ…hk…ht òýðt™e ðt‚ ytðe. íÞthu Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ©eS{nthts ‚tu Ëtûtt‚T …wÁ»ttu¥t{
™thtÞý Au, ‚u{™u ©e ht{t™kŒMðt{e™t rþ»Þ fÌtt ‚u rþ»Þ™tu þtu
yÚto nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ht{t™kŒ Mðt{e™u …tu‚t™e {qŠ‚™wk
Ëw¾ yt…™tht yu{ Ëuðt fh™tht {txu rþ»Þ yu{ Ë{sðt.
©eS{nthtsu ©e ht{t™kŒ Mðt{e™u „wÁ …Œðe …{tze, …ý yt Ë¼t
yuÚte ytuAe ™Úte. ‚{u Ëðuo ht{t™kŒ Mðt{e™t suðt s Atu. ‚{u Ëðuo
©eS{nthts™t [u÷t Atu, {txu ‚{tu yts™t Atu ‚tu …ý {tuxt Atu.
‚{thu ftuE™u ftuE «fth™e RåAt ™Úte. ËŒT„wÁ ©e „tu…t¤t™kŒ
Mðt{e™t ËkfÕ…™e Ëtu {qŠ‚ytu ÷wýtðtzt{tk nrhs™™u ‚uzðt „Þt n‚t
‚u Ëtu {qŠ‚ytu ÷wýtðtzt™t {krŒh{tk ƒuXe n‚e. íÞtk nrhs™tu Œþo™
fhðt Ëthw ytÔÞt. ‚u{ýu Ëtu {qŠ‚ytu ƒuXu÷e òuE™u fÌtwk su
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚tu yuf s Au y™u yt ‚{u Ëtu sýt
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e suðt Œu¾tytu Atu ‚u ‚{u ftuý Atu ? íÞthu ƒtuÕÞt
su, “y{u ‚tu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™t ËkfÕ… Aeyu y™u nrh¼õ‚™u

‚uzðt ËtÁ ytÔÞt Aeyu.” yu{ fne™u yá~Þ ÚtE „Þt. yu{ yts
‚{tht …ý ËkfÕ… Vhu Au. ‚{tu fux÷tÞ nrh¼õ‚tu™u ‚uze òytu Atu
™u ð¤e {qfe …ý òytu Atu, yuðt Atu …ý ‚{the Ët{Úteo y{u htufe
ht¾e Au; ‚{™u òýðt Œu‚t ™Úte. ‚{™u ƒtrÄ‚t™wð]r¥t ht¾e Au.
‚{the …tËu yuðtk ft{ fhtðeyu Aeyu …ý òýðt Œu‚t ™Úte. ‚{u
{uÚttý{tk fuþðS™u ‚uzðt y{tht ¼u¤t ytÔÞt n‚t ™u ‚{tuyu yu{™u
ynª h¾tÔÞt. su‚÷…whÚte z¼tý s‚tk ™ðt„t{™t ztÌtt¼tE™u …ý
y{tht ¼u„tk Œþo™ ytÃÞtk n‚tk. yu ztÌtt¼tE™u ‚Útt ftýtu‚h™t
ƒt…w¼tE™u ‚uze „Þt íÞthu …ý ‚{u ¼u¤t n‚t. y{u ßÞtk ßÞtk
nrhs™tu™u ‚uzðt sEyu Aeyu íÞtk íÞtk Ëðuo Xuftýu ‚{u ¼u¤t s ntu
Atu. ‚{tu yuðt Ë{Úto Atu. yts ËíËk„{tk Ëk‚ Au ‚u ð„h W…Œuþu
ytðu Au. ©eS{nthtsu ft„¤ ÷¾e™u yZth Ëk‚™u ‚uztÔÞt n‚t,
‚u ËwkŒhS¼tE (¼wsðt¤t)Úte ©u»X n‚t y™u yts™t Au ‚u yu
yZthÚte ©uc Au.
yux÷e ðt‚ fhe™u Ëtks™t ©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk
™tne™u ƒtð¤ ‚¤u ƒuËe™u {t™Ëe…qò fhe™u QXât. …Ae {éÞt
™u [tÕÞt ‚u ÷¾tEðtze{tk ƒtsht …tËu Ëk‚tu™u ÷E sE™u fÌtwk su
yt ƒtshtu ‚{u ytÔÞt íÞthu ™t™tu n‚tu y™u yts fuðztu {tuxtu
ÚtÞtu Au ! ‚u{ ‚{tu Ëðo ynª ytÔÞt …Ae yt ƒtsht™e …uXu ðæÞt
Atu. su{ …týe™t òu„u {tu÷ ðÄu Au ‚u{ ‚{tu y{the ðt‚tuY…e
s¤u fhe™u ðæÞt Atu. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su yt
ƒtsht™t …tUf™e «ËtŒe s{tze™u …Ae hò yt…òu. …Ae Ëðuo
{krŒh{tk ytÔÞt. >> 27 >>
ðt‚to 28
ðiþt¾ ðrŒ 12™u htus Ëtksu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su su{ Ítz W…h ðhËtŒ ðhËu ™u ‚u{™tk …tkŒztk{tk …týe ¼htE òÞ
íÞthu Ítz™e y™u …týe™e ƒuÞ™e nðt ytðu. ‚u{ {nthts™tu y™u
{wõ‚™tu W…hÚte y™u yk‚h{tk ƒu «fthu òu„ fhðtu ‚tu Œtu»t x¤e òÞ
‚u …tAt Vuh WŒÞ ™ ÚttÞ. òu yuf÷tu W…hÚte òu„ fhu ‚tu Ë{e…{tk
ntuÞ íÞtk ËwÄe Œtu»t ŒƒtE hnu ™u Auxu òÞ íÞthu WŒÞ ÚttÞ. su{
ytftþ{tk {tuŒ ƒtkÄe ntuÞ ‚u™e ‚¤u hnu íÞtk ËwÄe ‚t… ™ ÷t„u ™u
ƒnth ™ef¤u yux÷u ‚zftu ÷t„u ‚u{. yk‚h{tk òu„ fhðtÚte ‚tu su{
ytftþ{tk ƒÄu ðtŒ¤tk ¼htE òÞ ‚u ËqÞo Œu¾tÞ s ™rn ‚u{. {txu
ƒu «fthu òu„ fhðtu. fux÷tf rðît™ y™u ztÌtt ntuÞ …ý ft{trŒf
þºtw ™ x¤u; fux÷tf ftkE ™ Ë{s‚t ntuÞ …ý {tuxt™e f]…t ÚttÞ
‚tu Œtu»t hrn‚ ÚtE òÞ y™u {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eyt ÚtE òÞ. su{
W…ðtËe™u s{ðt™e íðht ÚttÞ Au ™u hËtuE™tu Ët{t™ ¼u¤tu fhe™u
hËtuE fhu Au. ‚u{ ‚í…h ÚtE™u rðrÄ yux÷u ËtÄ™ fhu ‚tu Œtu»t ƒ¤e
òÞ. Sð™u {qŠ‚ Äthðt™e ©Øt ™Úte y™u yt¤Ë ht¾u Au yux÷u
{qŠ‚ rËØ Útt‚e ™Úte. …wÁ»t«Þí™ fhu ‚tu {qŠ‚ Œu¾tÞ. su{ {tu÷{tk
…týe ƒnw ytðu ‚tu hu[tE™u …e¤tu ÚtE òÞ, ‚u{ ËíËk„™t Ë{qn{tk
ËŒt hnu ‚u™u {rn{t ™ sýtÞ …ý ð»tuo ƒu ð»tuo Œþo™ ÚttÞ ‚tu Ëtûtt‚T
©eS{nthts™tk Œþo™ sux÷tu ÷t¼ ™u «u{ ÚttÞ. òu yt Ëk‚ Ëðuo
ƒúñ™e {qŠ‚ytu Au yu{ rð[thu ‚tu r™íÞ r™íÞ ™ðwk nu‚ Útt‚wk òÞ
™u ¼u¤t hÌtt Útft {rn{t Ë{òÞ ‚tu ft{ …wÁk ÚtE òÞ. su{
…tfþt¤t{tk ƒuXtu ntuÞ ‚u™u ¼q¾ ™ hnu y™u W…ðtËe™u yL™™e íðht
ƒnw hnu. ‚u{ ËŒt ¼u¤tu hnu‚tu ntuÞ ‚u™u {rn{t ™ sýtÞ y™u ftuEf
rŒðË Œþo™ ÚttÞ ‚u™u {rn{t ƒnw sýtÞ. Úttuzt Ëk‚ ntuÞ y™u ‚u
òu yk‚ð]or¥tðt¤t ntuÞ ‚tu ‚u™t ¼u¤t {nthts ™u y™k‚ {wõ‚ ntuÞ,

yu {tuxtu òu„ Au ‚u ËŒt ht¾ðtu. su{ {kŒðtz{tk Ÿztu Q‚he „Þtu
ntuÞ ‚u™u ƒtu÷tðu ‚tu ƒtu÷u ™rn; fu{su Ëw»twró{tk …ý Ëw¾ ytðu Au,
‚u{ {tuxt™t òu„ðt¤t™u {nthts™wk y™u {wõ‚™wk Ëw¾ ƒnw ytðu Au.
yu™u ‚tu ÍtÍt {™w»Þtu{tk Ëw¾ ™ ytðu, fu{ su ËtÄ™ðt¤t™u WŒT½tu»t{tk
þtkr‚ ™ ÚttÞ; ‚u™u ‚tu yuftk‚{tk ƒuËe™u ¼s™ fhðt{tk þtkr‚ hnu.
y™trŒ {wõ‚™u ‚tu ftkE rðûtu… Au s ™rn. yu{™u ‚tu yütðÄt™e™e
…uXu Ëðuo r¢Þt Mð‚kºt ÚttÞ ™u {qŠ‚ {qftÞ ™rn. WŒT½tu»t Au ‚u ™ðt™u
Ë{tË fh™th Au. >> 28 >>
ðt‚to 29
ðiþt¾ ðrŒ 13™u htus Ëðth{tk Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 25{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk ‚u{tk Ë{trÄ™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su, ßÞthu Sð™u {nthts™wk Œþo™ ÚttÞ Au íÞthu ErLÿÞtu Sð{tk ¾U[tE
òÞ Au y™u Sð™u rð»tu {nthts™wk Œþo™ ÚttÞ Au. ‚u ErLÿÞtu™u
{nthts ¾U[u Au. su{ Ítz™wk {q¤ Ëzu ‚u …]Úðe{tk ò‚wk hnu Au, ‚u{
{nthts™e {qŠ‚{tk ð]r¥tytu ¾U[tE™u Ë{trÄ ÚttÞ Au. su{ [{f™e
Ë¥ttÚte ÷tun ¾U[tÞ Au ‚u{ Ë{trÄ{tk ‚us, yiïÞo, Ët{Úteo, Ät{
yu ytrŒf™u òuðt RåAu ‚u Ëft{ {t„o Au ™u ‚u{tk rðÎ™ Au, fu{
su yu™u ftkEf Ä¬tu ÷t„u ¾htu. su {qŠ‚{tk òuztÞ ™u ƒeswk ftkE ™
RåAu ‚u r™»ft{ Au, yu™u MðY… Ë{trÄ fnuðtÞ ™u ‚u™u ftuE rðÎ™
…ý ™ ÚttÞ. su …þw™u yÚtðt y¼õ‚™u Ë{trÄ ÚttÞ ‚u™wk ƒes ƒ¤
ÚttÞ. nðu ‚u Ëft{ r™»ft{™wk áütk‚ su, ƒútñý™u ÷t¾ Yr…Þt ntuÞ
‚tu …ý ¼e¾ {t„u ‚u Ëft{™wk ÷ûtý Au. fýƒe™u ÷t¾ W…ðtË …zu
‚tu …ý ƒeò …tËu {t„u ™rn yu r™»ft{™wk ÷ûtý Au. y™trŒ {wõ‚™u
‚tu ËŒtÞ {qŠ‚ s Au ‚u ‚tu Ëft{ fu r™»ft{ fnuðtÞ ™rn. su™u

…r‚ðú‚t…ýwk ntuÞ ‚u™t ¼u¤t {nthts ¼¤u Au ™u ‚u™t ËkfÕ… ËíÞ
fhu Au. suðtu htò™tu ytnth ‚uðtu s nswhe™tu ytnth Au. ‚u{
yuftkr‚f™u rð»tu {qŠ‚{t™ ÔÞr‚huf {nthts hÌtt Au; ‚u suðwk …tu‚t™u
Ëw¾ Au ‚uðwk s ‚u™u yt…u Au. su y™trŒ™e …kÂõ‚{tk ¼éÞt ‚u{tk ‚tu
yLðÞ ÔÞr‚huf fnuðtÞs ™rn. su {nthts™e {qŠ‚™t ËtÄBÞo…ýt™u
…t{e „Þtu ‚u™u ‚tu ©eS™wk sux÷wk Ëw¾ Au ‚u Ëðuo yu™wk s Au. yu y™trŒ
{wõ‚ ÚtÞtu. su{ htò™wk sux÷wk htßÞ Au yux÷wk s htýe™wk htßÞ Au
‚u{ {wõ‚ htýeytu Au ™u {nthts htò Au y™u ËtÄ™Œþtðt¤t
yuftkr‚f ‚Útt [t÷tu[t÷ ¼õ‚ Au ‚u Ëðuo fwkðh™u Xuftýu Au. {q¤yûthtu
Œeðt™™u Xuftýu Au. su{ htò™u ™u htýe™u Mðt{eËuðf…ýwk Au ‚u{
{wõ‚™u y™u {nthts™u Mðt{eËuðf…ýwk Au. >> 29 >>
ðt‚to 30
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u ƒtð¤ ‚¤u ƒuËe™u {t™Ëe
…qò fhe. …Ae Ëk‚tuyu fÌtwk su ƒt…t©e ðt‚ fhtu. …Ae ƒt…t©eyu
f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, …h{ yuftkr‚f Au ‚Útt y™trŒ {wõ‚ Au
‚u{™u ‚tu ©eS{nthts™e {qŠ‚ rð™t ƒeòu hË ™Úte; yuðwk òýu ‚u™u
r™{to™e…ýwk ytðu, ErLÿÞtu™t ðu„ x¤e òÞ ™u ŒtËt™wŒtË ÚtE
hnuðtÞ. ßÞtk ÷„e ©eS{nthts ËíËk„{tk rðhtsu Au íÞtk ÷„e Ëðuo
ft{ ÚttÞ yuðwk Au. [t÷tu[t÷ ËíËk„{tk Ëw¾ ™ ytðu. òu„ fh‚tk
Ëw¾ ytÔÞwk fu ™ ytÔÞwk õÞthu sýtÞ, ‚tu ßÞthu {qŠ‚™wk Ëw¾ ytðu
íÞthu sýtÞ. ËtÄ™ {tºt™wk V¤ {qŠ‚ Au. s…, ‚…, Ëuðt, {t¤t,
{t™Ëe…qò yu Ëðuo fhu …ý ‚u™wk V¤ su {qŠ‚ ‚u™t Ëw¾™tu W…tÞ
™ fhu. su{ fqðtu ¾tuŒu Au ‚u …týe Útðt {txu ¾tuŒu Au ‚u{ ËtÄ™,
Ëuðt, Ë{t„{, ‚u™wk V¤ ‚u {qŠ‚ Au. yt òu„{tk þtkr‚, þtkr‚ hne
Au ‚u™wk fthý yu Au su, {qŠ‚ hne Au. y™trŒ {wõ‚™t þçŒ{tk Ëw¾
ytðu, fu{ su {qŠ‚{tk hne™u ƒtu÷u Au. yt ¿tt™Y…e y™u {qŠ‚Y…e
Þ¿t ‚u ©eS{nthts™tu Au, …ehË™tht y™trŒ {wõ‚ Au y™u
s{™tht ËtÄ™Œþtðt¤t Au. …h{ yuftkr‚f, y™trŒ {wõ‚ y™u
©eS{nthts ‚u ‚tu ¼u¤t s Au. y™trŒ {wõ‚ ‚tu {qŠ‚{tk s hÌtt
Au {txu {nthts rð™t yuf÷t ytÔÞt Au yu{ ™ òýðwk. yu{™e
árü{tk {tÞt s ™Úte. yt ÷tuf{tk ƒeyu, ¼t„u, nthu, S‚u yu ‚tu
yt ÷tuf™e her‚ Au …ý ‚u ‚tu {qŠ‚{tk s Au. ËtÄ™ðt¤t™u Ëw¾
yt…u Au ‚u {nthts yt…u Au yu{ òýu Au …ý y{tu yt…eyu Aeyu
yu{ ™Úte {t™‚t, …tu‚t™u „w{tM‚t {t™u Au. ytðt {éÞt A‚tk htkf
™ hnuðwk. htò™e htýe ¼{e ¼e¾ {t„u yuðt Mð¼tð ™ ht¾ðt.
Ëðo Ët{t™ ©eS{nthtsu yts ÷tðe™u ytÃÞtu Au …ý Sð™u
y¿tt™™t z[wht ¼htýt Au ‚u {™tÞ ™rn. òu {tuxt™u {™ ËtU…e
Œu ‚tu z[wht ftZe ™t¾u. …ý {t™™u ÷eÄu {™ y…toÞ ™rn. þe‚¤
™u þtk‚ {qŠ‚ Au. y™u {wõ‚ …ý yuðt s þe‚¤ ™u þtk‚ Au. “þe‚¤
þtk‚ Au hu, ‚us™e W…{t ™ð ŒuðtÞ” ‚u{™tu òu„ fheyu ‚tu þe‚¤
fhe {qfu. su{ Ítƒ{tk …týe ¼htÞ Au ‚u{ r™{to™e{tk „wý ™u {qŠ‚
ytðu Au y™u {tuxt™tu htS…tu ÚttÞ Au. >> 30 >>
ðt‚to 31
ðiþt¾ ðrŒ 14™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
su{ ƒt¤f™t ntÚt{tk nehtu, …thË{rý ™u ftuze ytÃÞtk ntuÞ ‚u õÞthuf
nehu h{u, õÞthuf nehtu V„tðe™u …thË{rýyu h{u ™u õÞthuf
…thË{rý™u ™t¾e ŒE™u ftuzeyu h{u; fu{su yu™u ®f{‚ sze ™Úte.
Íðuhe™u yu ºtýu™e ®f{‚ …zu Au. ‚u{ ¿tt™ rð™t {nthts™e ‚Útt
{wõ‚™e ytu¤¾tý …z‚e ™Úte. ËíþtMºt y™u Ëí…wÁ»t su™wk «{tý
fhu ‚u™u {tuxt Ë{S™u òu„ fhðtu …ý ƒt¤feyt Mð¼tððt¤t ntuÞ
‚u™tu òu„ ™ fhðtu. su {nthts™tu y™u {tuxt™tu rËØtk‚ …zâtu {qfu
™u ËíËk„™wk Ätuhý {qfe™u ð‚uo ‚u ƒt¤feyt Mð¼tððt¤t fnuðtÞ. ‚u
…tu‚t™tu {tuût ƒ„tzu y™u ÷t¾tu™u {tuût™t {t„oÚte …tzu ‚u™wk {nt …t…
÷t„u. Sð™tu Mð¼tð {tuxt™e y™wð]r¥t{tk hnuðt Œu yuðtu ™Úte, {txu
{tuxt™e y™wð]r¥t{tk hne™u {™, f{o, ð[™u Ëk„ fhu ‚tu Mð¼tð™tu
™tþ ÚtE òÞ, ™u ð]r¥tytu …tAe ð¤e™u {qŠ‚{tk òuztÞ, þtkr‚ ÚttÞ
™u {ntËw¾eytu ÚttÞ. {tuxt™tu «íÞût òu„ ™ ntuÞ ™u ƒeò Útfe ðt‚
Ëtk¼¤e™u {tuxt™tu {rn{t Ë{ßÞtu ntuÞ ™u rðïtË ytðu ‚tu þtkr‚
ÚttÞ ™u {tuxt yu™wk …wÁk fhe Œu.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËS ƒtuÕÞt su Ëkð‚ 1951™e
Ët÷{tk nwk yt…™e …tËuÚte y{ŒtðtŒ ÚtE™u f…zðks „Þtu n‚tu. íÞtk
{tuZ ƒútñý ©ef]»ý™t Œefht [w™e÷t÷™u yt…™t {rn{t™e ðt‚tu
fhe ‚uÚte ‚u™u yt…™u rð»tu rŒÔÞ¼tð ytÔÞtu. yu™u yt…™t Œþo™™e
ƒnw yt‚wh‚t ÚtE ™u {™u fÌtwk su nt÷ ™u nt÷ fåA{tk [t÷tu ™u
ƒt…t©e™tk Œþo™ fhtðtu. {U fÌtwk su y{u ‚tu Œþo™ fhe™u s ytðeyu
Aeyu {txu yt¿tt rð™t ‚wh‚ Vuh ™ sðtÞ, íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su nwk
{wkƒE òô Awk ‚u ßÞthu ‚{tu ð]»t…wh òytu íÞthu {™u íÞtk ft„¤ ÷¾òu
‚tu nwk íÞtkÚte ytðeþ. nwk Ëkð‚ 1952™e Ët÷{tk ynª ytÔÞtu ™u
{wkƒE ft„¤ ÷ÏÞtu íÞthu ‚uýu sðtƒ ytÃÞtu su nwk …heûtt yt…wk Awk.
[th rŒðË™e yt…e Au ™u [th rŒðË™e ƒtfe Au. ‚{u Vuh ft„¤
÷¾tu su nwk yt„ƒtux{tk ynªÚte …hƒthtu ð]»t…wh ytðwk fu hu÷™u hM‚u
ytðwk ? yu ft„¤ {U yt…™u ðk[tÔÞtu íÞthu yt…u yt¿tt fhe su hu÷™u

hM‚u ‚{thu ½uh sE™u ytðòu yu{ ÷¾tu. yuðe he‚u ÷ÏÞwk ‚u ft„¤
ðtk[e™u ‚u {wkƒEÚte yu™u ½uh „Þtu ™u íÞtk {tkŒtu ÚtÞtu. Œun {qfðt Ë{Þ
ytÔÞtu íÞthu yt…u Œþo™ ytÃÞtk íÞthu ‚uýu ‚u™t ƒt…™u fÌtwk su ƒt…t©e
{™u ‚uzðt ytÔÞt Au ™u nwk Ät{{tk òô Awk. yu™t ƒt…u fÌtwk su ‚U
ƒt…t©e™u ftuE rŒðË ŒuÏÞt ™Úte ™u ytu¤¾tý fu{ …ze ? íÞthu ‚uýu
fÌtwk su ytu¤¾tð™thu ytu¤¾tÔÞt, yu{ fne™u Œun {uÕÞtu. ‚us rŒðËu
yt…u yt Xuftýu {™u ðt‚ fhe su, su™u ‚{u ft„¤ ÷ÏÞtu n‚tu ‚u
Atufhu ytsu Œun {uÕÞtu ™u yu™u y{u Ät{{tk {qfe ytÔÞt. yuýu yt…™u
ftuE rŒðË ŒuÏÞt ™ntu‚t ™u yt…™tu {rn{t Ë{ßÞtu yux÷t{tks yt…u
yu™tu {tuût fÞtuo.
yt… „Þt fth‚f{tk Ä{oÄwhkÄh {nthts ©e ðtËwŒuð«ËtŒS
{nthts™u s™tuE ŒeÄe íÞthu y{ŒtðtŒ …ÄtÞto n‚t íÞthu yt…ýu
Ëðuo ðz‚t÷ „Þt. íÞtk „tu{‚eS™u ftkXu ytkƒtðtzeyt{tk yt… W‚Þto
n‚t. íÞtk XtËht™t Ëwƒt „tu…t¤÷t÷¼tE yt…™u Œþo™u ytÔÞt n‚t
y™u yt…™e yth‚e W‚the n‚e íÞthu Ëk‚tuyu r™»tuÄ fhðt {tkzâtu;
íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su {™u {nthtsu htrºtyu Œþo™ ŒE™u fÌtwk Au su,
y{tht y™trŒ {wõ‚ yts ðz‚t÷ ytÔÞt Au {txu Œþo™u ytðòu.
yu{™tk Œþo™, Ëuðt ‚u y{tht suðtk s Au ‚uÚte nwk ytÔÞtu Awk. yu{ýu
{q¤t «ËtŒe™t fhtÔÞt y™u yt…™e …tËu ðh {tøÞtu su yt {qq¤t
su s{u ‚u™u yt…u yûthÄt{{tk ‚uze sðt. yt…u ðh ytÃÞtu su, “yt
{q¤t™e «ËtŒe su s{þu ‚u™u yûthÄt{{tk ‚uze sþwk.” ‚u XtËhu „Þt
y™u {q¤t™e «ËtŒe Ëðo™u ðnU[e yt…e. yt…™t {rn{t™e yu{ýu
Ëðuo ËíËk„eytu™u ðt‚ fhe íÞthu íÞtk ðtýeyt™t ƒu Atufht n‚t ‚u{ýu
„tu…t¤÷t÷¼tE™u …qAâwk su, yu ðz‚t÷ Au fu „Þt ? íÞthu yu{ýu
fÌtwk su, yu ‚tu yts M…uþeÞ÷ „tze fhe Au ‚u s‚t hnuðt™t Au.
yuðwk Ëtk¼¤e yu Atufhtytuyu ytuh‚tu fÞtuo fu yt…ý™u Œþo™ ÚtÞtk
™rn. ‚u{tk™tu {tuxtu¼tE Úttuztf rŒðË …Ae {tkŒtu …zâtu. ‚u™u yk‚
ð¾‚u yt…u Œþo™ yt…e™u fÌtwk su [t÷ y{tht Ät{{tk; íÞthu ‚uýu
yu™t ™t™t¼tE™u fÌtwk su ƒt…t©e {™u ‚uzðt ytÔÞt Au. ™t™t¼tEyu
fÌtwk su {™u õÞthu ‚uze sþu ‚u …qAe swytu. yuýu yt…©e™u …qAâwk su
{tht ™t™t¼tE™u õÞthu ‚uze sþtu ? íÞthu yt… ƒtuÕÞt su ytsÚte
yuf {rn™u ‚uze òþwk. …Ae yu™u ‚uze „Þt y™u yuf {rn™t fuzu yu™t
™t™t¼tE™u …ý ‚uze „Þt. yu{ yu Atufhtytuyu ytuh‚tu fÞtuo
yux÷t{tk yt…u yu{™tu {tuût fÞtuo. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts
y™u {tuxt yá~Þ ntuÞ ‚u{™u ¾ht ¼tðÚte Ëk¼thu ‚tu «íÞût™t suðwk
V¤ yt…u. >> 31 >>
ðt‚to 32
ðiþt¾ ðrŒ 14™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u
ðt‚ fhe su yts ‚{™u {éÞt Au ‚u ÔÞr‚huf {qŠ‚ Au ™u ‚u Útfe
ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ Au …ý yLðÞ Útfe Útt‚wk ™Úte.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su {tuxt™tu rðïtË ‚tu ntuÞ
…ý ÔÞr‚huf {qŠ‚™tu {rn{t òýe þfu ™rn, ‚u™u {tuxt ©eS{nthts™e
{qŠ‚™u Ë{e…u ÷E òÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxt ËtÚtu
suýu {™ ƒtkæÞwk ntuÞ ™u ytí{ƒwrØ fhe ntuÞ ‚tu {tuxt ‚u™u {nthts™t
Ëw¾{tk ÷E òÞ Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su {wõ‚™u òu„u fhe™u
{wõ‚ Útyu÷t™tu su òu„ fhu ‚u™wk ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ fu fu{ ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su suðwk y™trŒ {wõ‚™t òu„ðt¤t™wk fÕÞtý
ÚttÞ Au ‚uðwk s ‚u™t òu„ðt¤t™wk fÕÞtý ÚttÞ Au.
íÞthu ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su {wõ‚™t òu„u {wõ‚ ÚttÞ Au ‚u™u

Ëw¾ {nthts …tu‚u yt…u Au fu {wõ‚ y…tðu Au ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ©eS{nthtsu Sðtu W…h ŒÞt fhe™u su y™trŒ {wõ‚™u
…]Úðe W…h {tufÕÞt ntuÞ ‚u {wõ‚™u ðþ ÚtE™u {nthts …tu‚u Ëw¾
yt…u Au. >> 32 >>
ðt‚to 33
©e ftfhðtzeyu ™ntðt „Þt n‚t. íÞtk ™tne™u ƒtð¤ ™e[u ƒuËe™u
{t™Ëe…qò fhe. …Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su yt
ð‚o{t™ft¤{tk Mð‚kºt {wõ‚™u {nthtsu {qõÞt Au. ‚u …tu‚t™t suðt
s Sð™u Ëw¾eÞt fhu Au. rËØŒþtðt¤t ËtÄ™ fhu Au ‚u ËtÄ™ðt¤t™u
þe¾ððt {txu fhu Au. {nthts™e ™u {tuxt™e ®f{‚ ™ òýðe. {wõ‚™u
ftuE ytðhý ytzwk ytðu ™rn. Ëk‚ŒtËS™u ftuE ytðhý ™ntu‚wk.
fuhtðt¤tk ËŒtƒt fnu‚tk su nwk ƒtshe™t Œtýt{tk y™k‚{wõ‚u Ërn‚
{nthts™u Œu¾wk Awk. yux÷u ßÞtk swyu íÞtk {qŠ‚ Œu¾u. y„ºttE{tk
…ðo‚¼tEyu fÌtwk su ynª {wõ‚ ytðu Au, íÞthu nrh¼õ‚tuyu …qAâwk
su fu{ ¾ƒh …ze ? íÞthu fÌtwk su, {wõ‚ ‚tu ytðhý hrn‚ ntuÞ ‚u
{txu Œu¾u Au. yux÷t{tk ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ytð‚t nðt. yuðt
y™trŒ {wõ‚™tu òu„ {éÞtu ‚uu™u {wÆtu ntÚt ytÔÞtu. ‚u™u ¿tt™{t„o
™ Ë{òÞ ‚tu …ý ftkE ƒtfe hnu‚wk ™Úte. {nthts™e fu {tuxt™e
÷¾u÷e ðt‚to Ëtk¼¤eyu íÞthu ‚u{™tu Ë{t„{ {éÞtu yu{ «íÞût
òýðt. su{ …ûte #zt™u Ëuðu Au ‚u{ ‚{tu™u {nthts ™u {tuxt árü
îtht Ëuðu Au; {txu su{ ¼u„t ƒuXt ntuEyu íÞthu suðtu yt™kŒ hnu Au
yuðtu yt™kŒ ËŒtÞ ht¾ðtu. {tuxt {éÞt …Ae ©Øt «{týu ËtÄ™
fhðtk. yk‚u ‚u™u …wÁk fhtðe Œuþwk. su yt¤Ëw ÚtE™u ƒuËe hnu ™u ftkE
™ fhu ‚u™u ðtkÄtu ytðu Au. su™u {tuxt™tu òu„ ™ ytu¤¾týtu ntuÞ ‚u
ðú‚, s…, ytrŒf ½ýtk ËtÄ™ fhu ‚tu …ý ‚u™u ƒtfe hnu Au; {tuxt™t
òu„ðt¤t™u Úttuztkf ËtÄ™ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u {tuxe «tró ÚttÞ Au. su
Sð™u su Ëk‚ ËtÚtu nu‚ y™u Ë{t„{ ntuÞ ‚u Ëk‚ ËtÄ™Œþtðt¤t
ntuÞ ‚u™tk yk‚ Ë{Þu Œþo™ ÚttÞ Au ‚u ‚tu ©eS{nthts ‚u Ëk‚ Y…u
…tu‚u Œu¾tÞ Au. su y™trŒ {wõ‚ Au ‚Útt …h{ yuftkr‚f {wõ‚ Au
‚u ‚tu …tu‚u Œþo™ yt…e™u {nthts™t Ëw¾{tk ÷E òÞ Au.
…Ae ð¤e Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ßÞtk ËwÄe yt…
yt …]Úðe W…h hntu íÞtk ËwÄe ftuE ¼õ‚™u hnuðt™tu ËkfÕ… ntuÞ ‚u
Ëft{ fnuðtÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ëft{ ‚tu ™ fnuðtÞ
…ý {nthts™e ™u {tuxt™e {hS «{týu hnuðwk.
…Ae ht{„úe™t …xu÷ {÷w htòyu …qAâwk su yk‚ Ë{Þu Ëtu
ËŒT„wÁ™wk ¿tt™ Sð™u yt…u Au yu{ fnuðtÞ Au íÞthu ‚tu Sð ËŒT„wÁ
Útfe …ý ðÄe „Þtu ‚u fu{ Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu
‚tu ®n{‚ Œuðt™wk ð[™ Au …ý ËŒT„wÁ™wk ¿tt™ ‚tu y…th Au. >> 33 >>
ðt‚to 34
ðiþt¾ ðrŒ 14™e htrºtyu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
yt ËíËk„{tk su ©eS{nthts™e yt¿tt «{týu ð‚o‚t ntuÞ ‚u
ƒÄtÞ™u rŒÔÞ òýðt …ý Ë{t„{ ‚tu ©enrhS™t …h{ yuftkr‚f
‚Útt y™trŒ {wõ‚™tu fhðtu. ƒeò™u rŒÔÞ òýe™u Ëuðt fhðe. su
…k[ð‚o{t™™e yt¿tt ™ …t¤‚t ntuÞ ‚u™e Ëuðt ‚tu r™hÚtof Au, fu{
su yu™u {nt«¼wS™tu ËkƒkÄ ™Úte; {txu yu Ëuðt ©eS{nthts™u
…ntU[‚e ™Úte. su yt¿tt …t¤u Au ‚u™e Ëuðt fhu ‚tu ©eS{nthts
‚u{tk hne™u yk„efth fhu Au. su y™trŒ {wõ‚ Au ‚Útt …h{ yuftkr‚f
Au ‚u{™e ™u ©eS{nthts™e Ëuðt ‚tu yuf s Au, …ý swŒe ™Úte.
Ëí…wÁ»t™t òu„Úte ƒnw Ëw¾eyt ÚtðtÞ Au. yuf {nthts™u s
yk‚h{tk ht¾u ‚tu {t™ {íËhtrŒf ftuE rðfth ™ze þfu ™rn.
yt…ý™u yrð™tþe {qŠ‚ su {nt«¼wS {éÞt ™u yrð™tþe {wõ‚
{éÞt Au {txu ft{ ÚtE „Þwk Au. nðu ftkE …ý yÄwht…ýt™tu ËkfÕ…
fhðtu ™rn. {tuxt {tuxt yð‚thtrŒf™u …ý yt òu„ {¤ðtu ½ýtu
Œw÷o¼ Au. yt òu„ ƒnw ¼thu {éÞtu Au. ©eS{nthtsu AuÕ÷t
«fhý™t 2ò ð[™t{]‚™e ƒeS ƒtƒ‚{tk ƒúñtrŒf™u …ý Œw÷o¼
yuðtu yt ËíËk„ {éÞtu Au yu{ fÌtwk Au. ‚u{tk ƒúñt ‚u {q¤yûth™u
fÌtt Au, fu{ su Ë]rü fhu ‚u ƒúñt fnuðtÞ. {q¤ Ë]rü f‚to {q¤yûth
Au, ‚u™u yt Xuftýu ƒúñt fÌtt Au. ‚u™u …ý yt òu„ Œw÷o¼ Au. yt
‚tu AuÕ÷tu òu„ Au. yt {wõ‚™e árü su™t W…h …zu Au ‚u™u
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ÷E òÞ Au ‚tu su y{tht ÚtE™u hÌtt Au
y™u y™wð]r¥t{tk hnu Au ‚u{™u ÷E sEyu yu{tk þwk fnuðwk ? yu ‚tu
÷E sEyu s. {txu ¾hu¾ht {tuxt™t ÚtE hnuðwk. “s#™tu ðu…th y™u
÷t¾™tu ÷t¼” yuðwk Au. su{ r™þt™ …tzðt{tk yuf ð]r¥t fhðe …zu
Au ‚u{ {nthts™e {qŠ‚{tk yuf ð]r¥t ht¾e™u {tuxt™tu òu„ fhðtu.
{tuxt™tu òu„ ‚u {nt{kºt Au. {tuxt™tu òu„ ntuÞ ™u íÞtk sL{¼qr{
ntuÞ ‚tu …ý íÞtk sE™u ‚u {tuxt™tu òu„ fhðtu ‚u{tk ÷t¼ ½ýtu Au.
hu÷u ƒuËe™u {tuxt™tu òu„ fhðt ytððtÚte [t÷e™u sðwk ‚u W¥t{ Au;
™ [÷tÞ ‚uýu hu÷u ƒuËe™u òu„ Ë{t„{ fhðtu. hu÷u ™ ƒuËðwk yuðtu
r™Þ{ ht¾ðtu ™rn ‚u{tk ÷t¼ Au. suðtu òu„{tk ÷t¼ Au yuðtu hu÷u
™ ƒuËðwk ™u sL{¼qr{{tk ™ òðwk yu{tk ÷t¼ ™Úte. ¾qƒ {sƒq‚
…tÞtÚte {krŒh [ýe™u {qŠ‚ …Ähtðe Œuðe. {qŠ‚™t ‚usY… ÚtE™u ‚u
‚us{tk {qŠ‚ Äthðe ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf Œtu»t {tºt ™tþ ÚtE òÞ
Au y™u …Ae {qŠ‚{tk hnuðwk yu rËØtk‚ Au. >> 34 >>
ðt‚to 35
ðiþt¾ ðrŒ 0))™u htus Ëðth{tk Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 43{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk r™»ft{ ¼õ‚ ¼„ðt™™e Ëuðt rð™t
ƒeswk RåA‚t ™Úte yu{ ytÔÞwk. ‚u W…h ƒt…t©eyu ðt‚ fhe su yuf
fXeythtu y™u yu™e Mºte yu ƒuÞ ©eS{nthts™u {¤u÷tk ËíËk„e n‚tk.
‚u nk{uþtk htrºt™t ºtý ðt„u QXe™u ©eS{nthts™wk æÞt™-¼s™ fhe™u
™tne™u …qò fhe™u {krŒh{tk Œuð™tk Œþo™ fhe™u Ëðth{tk ðnu÷t ð„zu
òÞ. ‚u ftuE™wk ÄýeÞt‚wk ™ ntuÞ yuðt XuftýuÚte ftü™e ¼theytu
÷tðe™u ðu[u. ‚u™t …iËt yÚtðt Œtýt su ytðu ‚u{tkÚte Œþ{tu ¼t„
©e XtftuhS™e …tËu {qfe™u ½uh sE™u htux÷t fhe {nthts™u Útt¤
Ähe™u «ËtŒe s{e™u {nthts™wk æÞt™-¼s™, {t¤t, fÚtt fÞto fhu.
Ëtksu {krŒh{tk sE™u fÚtt ðt‚to Ëtk¼¤u ™u htrºtyu æÞt™ fhe™u ƒth
ðt„u Ëqyu. yuðe he‚u nk{uþtk ¾tÄt sux÷wk …uŒt fhe™u {nthts™wk æÞt™-
¼s™ fh‚tk. yu{ fh‚tk fh‚tk yuf rŒðËu fXeytht™u ‚tð ytÔÞtu
‚u ð„zu sðtÞwk ™rn. ‚u™e Mºte …r‚ðú‚t n‚e {txu yuf÷e ™ „E,
‚uÚte ƒuÞ ¼qÏÞtk hÌttk. ‚u™u ºtesu rŒðËu Ëðth{tk ‚tð W‚Þtuo yux÷u
™tne™u …qò fhe. ‚u™e Mºteyu …qAâwk su ‚{thu ftkE ¾tðt™e RåAt
ÚtE ntuÞ, ‚tu nwk ftuE™wk WAe™wk ÷tðe™u fhe yt…wk. yt…ýu s{e™u
Ëtks™t ¼theytu ÷uðt òþwk ™u ‚u{tkÚte su ytðþu ‚u{tkÚte WAe™tðt¤t™u
…tAwk yt…eþwk. íÞthu fXeythtu ƒtuÕÞtu su ƒu rŒðË ©eS{nthts™e
RåAtÚte ¼qÏÞtk hÌttk ‚tu yzÄtu rŒðË òýe™u ¼qÏÞtk hneþwk …ý
yt…ýu WAe™wk ÷tððwk ™Úte. …Ae ¼qÏÞtk ™u ¼qÏÞtk ð„zu sE yuf
Úttuheyt™wk ÚtzeÞwk n‚wk ‚u™u [ehðt {tkzâwk ‚u fwntztu ‚tu Ÿ[tu …ý ÚttÞ
™rn ‚tu …ý ‚u™t x[ftÚte ƒúñtkz ztu÷ðt ÷tøÞwk. ‚uÚte ƒúñt™u ¼Þ
W…ßÞtu yux÷u ðihts…wÁ»t …tËu sE™u htð fhe su ‚{thtu ¼õ‚
ËíÞ™t ƒ¤ðzu fhe™u {tÁk ƒúñtkz ztu÷tðu Au ‚u n{ýtk …ze sþu {txu
ƒkÄ fhtðtu. íÞthu ðihts…wÁ»tu òÛÞwk su yt ¼õ‚ ‚tu {tht W…he™tu
Au ‚u {thtÚte ƒkÄ ™rn ÚtE þfu, …ý òu ƒúñt™u yt ðt‚ fÁk ‚tu
yu™u, {thu {tÚtu W…he Au yu ¾ƒh …zu. {txu ÞwÂõ‚ fhe™u fÌtwk su
òytu yu™tu ‚…tË fhþwk. ƒúñt „Þt …Ae ðihts…wÁ»tu yr™ÁØ,
«ãwB™ ™u Ëkf»toý yu ºtý Œuð™e ythtÄ™t fhe su nu {nthts ! ‚{thtu
¼õ‚ ƒúñt™kwk ƒúñtkz ztu÷tðu Au {txu f]…t fhe™u ƒkÄ fhtðtu. íÞthu
‚u{ýu ðihts…wÁ»t™u Œþo™ ŒE™u su{ ðihtsu ÞwÂõ‚Úte fÌtwk n‚wk ‚uðtu
sðtƒ ŒeÄtu. …Ae yr™ÁØtrŒ ºtý Œuðu {n¥tíð™e «tÚto™t fhe íÞthu
‚u{ýu …ý Œþo™ yt…e™u yuðe s he‚u sðtƒ ŒeÄtu. …Ae {n¥tíðu
«Ät™…wÁ»t™e «tÚto™t fhe. íÞthu ‚u{ýu …ý yuðtu s sðtƒ ÞwÂõ‚Úte
ŒeÄtu. …Ae «Ät™…wÁ»tu {q¤ …wÁ»t™e «tÚto™t fhe íÞthu ‚u{ýu …ý
Œþo™ yt…e™u yuðtu s sðtƒ ŒeÄtu. …Ae {q¤…wÁ»tu …tu‚t™t W…he
su ðtËwŒuðƒúñ ‚u{™e Ë¼t{tk sE™u «tÚto™t fhe su ‚{thtu ¼õ‚
ƒúñtkz ztu÷tðu Au ‚u ƒkÄ fhtðtu. ‚u{ýu …ý …tu‚t™t W…he™u òýu
™nª yuðe ÞwÂõ‚yu sðtƒ ŒeÄtu su ƒkÄ fhtðþwk. …Ae ðtËwŒuðƒúñu
{q¤yûth™e «tÚto™t fhe íÞthu yu{ýu …ý ‚usY…u «uhýt fhe™u yuðtu
s sðtƒ ŒeÄtu. …Ae {q¤yûthu ©eS{nthts™e «tÚto™t fhe. …Ae
©eS{nthtsu …tu‚t™t ‚usY…u «uhýt fhe™u fÌtwk su yu y{tht ¼õ‚™u
A¤e™u ËíÞÚte …tzu ‚tu ƒúñt™wk ƒúñtkz ƒ[u. …Ae yu «{týu W¥thtu¥th
ƒúñt …tËu sðtƒ ytÔÞtu, yux÷u ƒúñt ©eS{nthts™t suðwk Y… Äthe
rð{t™u ƒuËe™u Œuð÷tuf{tk ytðe™u, Œuð™e …tËu ËtÄw™t suðt ðu»t
Ähtðe™u, Ëðuo rð{t™u ƒuËe™u, ßÞtk fXeythtu ¼õ‚ ÷tfzwk [eh‚tu n‚tu
íÞtk ytðe™u, ‚u™u ƒúñtyu fÌtwk, “nu ¼õ‚ ! y{u Mðtr{™thtÞý Aeyu
y™u yt Ëðuo Ëk‚ Au, ‚u ‚{™u Œþo™ Œuðt ytÔÞt Aeyu; {txu Œþo™
fhtu y™u su òuEyu ‚u {t„tu.” íÞthu ‚u ¼õ‚u ‚u{™t Ët{wwk òuE™u
…Ae yk‚ðo]r¥t fhe™u …tu‚t™t ytí{t™u rð»tu {nt«¼wS™e {qŠ‚ òuE
íÞthu yuufu r[ö {¤‚wk ytÔÞwk ™rn. …Ae rð[th fÞtuo su yt ‚u ftuý
nþu ? yt ftuEf X„ Au. …Ae Œuðtu™tk MÚtt™ òuÞtk íÞthu ƒúñt™wk MÚtt™
¾t÷e ŒuÏÞwk. …Ae ƒtuÕÞt su ‚wk ‚tu ƒúñt Au ™u yt Ëðuo Œuð÷tk Au.
‚{u y¿tt™e Atu ™u {™u A¤ðt ytÔÞt Atu …ý ðt½he™wk ¾tÄu÷wk yukXwk
ntuÞ ‚u ™t„h ƒútñý™u su{ ¾tÄt™tu ËkfÕ… ™ ÚttÞ ‚u{ nwk …wÁ»ttu¥t{
©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Awk ‚u {q¤yûth™wk yt…u÷wk ™ ÷ô
‚tu ‚wk ‚tu htkf y™u {r÷™ Au ‚u ‚tÁk yt…u÷wk ÷uðt™tu ËkfÕ… …ý fu{
ÚttÞ ? ‚wk ‚tu fux÷tÞ™tu yukXðtztu ¾tÞ Au ‚u™e ‚™u ¾ƒh ™Úte.
Ëtk¼¤, nwk ‚™u ‚u fne ƒ‚tðwk. ËðuoÚte …h ©e Mðtr{™thtÞý yufs
¼„ðt™ Au ‚u {tht Mðt{e Au, Ëðuo™t r™Þk‚t Au, Ëðuo™t fthý Au,
Ëðo Ëw¾{Þ {qŠ‚ Au y™u y™k‚ yiïÞo Þwõ‚ Au. ‚u Ëw¾™u
©eS{nthts™t y™trŒ {wõ‚ {qŠ‚{tk hËƒË hne™u ÷eÄt s fhu Au.
su{ s¤{tk s¤sk‚w ntuÞ ‚u …tu‚t™e RåAt «{týu s¤ …eÄt s fhu
‚u{. ƒeò …h{ yuftkr‚f {wõ‚ Au ‚u ©e Mðtr{™thtÞý™e {qŠ‚™t
‚us{tk {qŠ‚™u ËL{w¾ hÌtt Útft ©eS{nthts™e {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷eÄt
s fhu Au y™u ‚u Ëðuo htýe™u Xuftýu Au. …Ae {q¤yûth Au ‚u
©eS{nthts™t Œeðt™™u Xuftýu Au. ‚u{™u ©eS{nthts Ëw¾,
Ët{Úteo ™u yiïÞo yt…u Au y™u {q¤yûth su ‚u ðtËwŒuðƒúñ™u yiïÞo,
Ët{Úteo yt…u Au. ðtËwŒuðƒúñ {q¤…wwÁ»t™u yt…u Au. {q¤…wÁ»t™tu
yukXðtztu «Ät™…wÁ»t™u {¤u Au, yu™tu {n‚¥ð™u {¤u Au, {n‚¥ð™wk
ðÄu÷wk ynkfth™u ytðu Au y™u yu™wk ðÄu÷wk ‚tht Mðt{e su ðihts ‚u™u
{¤u Au. yu ðihtsu ‚™u ytÃÞwk Au ‚u ‚wk ¼tu„ðu Au {txu ‚tht suðtu
¼ú»x y™u htkf ƒeòu ftuý Au ‚u ‚wk ‚thtu yukXðtztu {™u yt…ðt ytÔÞtu
Au ? íÞthu ƒúñtyu rð™k‚e fhe su nu {wõ‚hts ! nwk ‚{™u ytðt {tuxt
òý‚tu ™ntu‚tu. ‚{tuyu su ¿tt™ fÌtwk ‚u™e ‚tu {™u ¾ƒh ™Úte. nwk
‚tu {tht W…heÚte …h ƒeswk ftkE Au s ™rn yu{ òý‚tu n‚tu {txu
{thtu y…htÄ ût{t fhtu. {tÁk ƒúñtkz ztu÷‚wk n‚wk ‚uÚte {thu yt ft{
fhðwk …zâwk Au. íÞthu fXeytht ¼õ‚u fÌtwk su, ò, ‚tÁk ƒúñtkz ™nª
…zu. …Ae ƒúñtrŒf htS ÚtE™u „Þt.
©eS{nthtsu yu ƒuÞ™u Œþo™ ytÃÞtk ™u ƒnw «ËL™ ÚtÞt ™u
fÌtwk su ynª hnuðwk Au fu Ät{{tk ytððwk Au ? òu ynª hnuðwk ntuÞ
‚tu ði¼ð yt…eyu y™u Ät{{tk ytððwk ntuÞ ‚tu ‚uze sEyu. íÞthu
‚u ƒuÞ ƒtuÕÞtk su yt ÷tuf™wk ‚tu y{thu ftkE òuE‚wk ™Úte. ynª ht¾tu
fu ‚uze òytu yu …ý y{u ftkE ™ fneyu. su{ yt…™e {hS ntuÞ
‚u{ fhtu. ©eS{nthts ƒtuÕÞt su [t÷tu yt…ýt Ät{{tk. …Ae fwntztu
™t¾e ŒE™u ƒuÞ sýtk Œun {qfe™u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ÷e™ ÚtE
„Þtk. ytðt r™»ft{ ¼õ‚ ÚttÞ ‚tu ©eS{nthts ‚Útt ‚u{™t {wõ‚
«ËL™ ÚtE™u ytðhŒt ntuÞ ‚tu…ý …ze {qftðe™u …tu‚t™e {qŠ‚{tk
ht¾e™u Ëw¾ yt…u Au ™u ËŒt ¼u¤t ht¾u Au. yuðt r™»ft{ Úttðwk …ý
ftuE …ŒtÚto™e RåAt ™ ht¾ðe. ©eS{nthts™e {qŠ‚ rð™t yûthftuxe
ËwÄe ftuE™e „ýºte ™ ht¾ðe. su{ yt ÷tuf{tk ðýo ½ýe Au …ý
su™u ½uh sðwk ™ ½xu ‚u™u ½uh ftuE òÞ ™rn; su™u ½uh sðwk ½xu íÞtk
òÞ. su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu {krŒh rð™t ƒesu ftuE™u ½uh
òðwk ½x‚wk ntuÞ íÞtk …ý òÞ ™rn fu{fu ‚u™u ‚tu {krŒh rð™t ƒeswk
„{u s ™rn ‚u{ {nt«¼wS rð™t ƒeswk „{ðwk ™ òuEyu. ©eS rð™t
ftuE™e „ýºte ht¾ðe ™ òuEyu. ‚tu {nthts y™u {tuxt {wõ‚ «ËL™
ÚtE™u …tu‚t™t ¼u¤t ht¾e™u …tu‚t™e {qŠ‚™wk Ëw¾ yt…u. ðt‚to™e
Ë{tró fhe™u ©e Ënò™kŒ Mðt{e {nthts™e sÞ ™u yt Ë¼t™e
{tÞt™tu ûtÞ, yu{ ðh ytÃÞtu. >> 35 >>
ðt‚to 36
suX ËwŒ 1™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 33{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk Wí…r¥tft¤u yûthtrŒf Y…u ÚtEyu Aeyu y™u Sð™t
fÕÞtý™u yÚtuo ™thŒ Ë™ftrŒf Y…u ÚtEyu Aeyu yu{ ytÔÞwk.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yu ™thŒ Ë™ftrŒf
ftu™u Ë{sðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, …tu‚t™t y™trŒ {wõ‚tu™u
yt Xuftýu ™thŒ Ë™ftrŒf ™t{u fÌtt Au. ‚u y™trŒ {wõ‚tu ËŒtÞ
{qŠ‚{tk hÌtt Útft yt ÷tuf™u rð»tu Sðtu™u Œþo™ yt…e™u {tuût fhu Au
yux÷u …tu‚t suðt {wõ‚ fhu Au …ý ƒeswk yiïÞtoÚteo™wk ft{ su s„‚™e
Wí…¥ÞtrŒf ‚Útt f{oV¤ yt…ðtk ‚u fh‚t ™Úte, fu{fu yu™u ‚wåA „ýu
Au. yu ft{ ‚tu {q¤yûthtrŒf™u ËtU…e {qfu÷tk Au ‚u fhtðu Au. {wõ‚
‚tu fuð¤ {tuût s fhu Au. Sðtu™t „wý yð„wý Ët{wk òu‚t ™Úte y™u
…t{h suðtu Sð ntuÞ ‚u™tu …ý {tuût fhu Au ‚uðt ŒÞt¤w Au y™u yu{™u
„wý, yð„wý, ®™Œt, M‚wr‚, ftkE Au s ™rn. íÞtk áütk‚ su yuf
ËíËk„e Zuz n‚tu. ‚u™u htò fuŒ{tk …qhe™u …tu‚t™u ntÚtu r™íÞ Ët‚
¾tËztk {th‚tu. ‚u y…htÄu yu htò™u Þ{ ÷uðt ytÔÞt. ‚u{™u Œu¾e™u
Zuzu ©eS{nthts™u rð™k‚e fhe su nu {nthts ! yt htò™u {thtk
Œþo™ ÚtÞtk Au y™u yuýu {the …qò fhe Au {txu yu rƒ[tht™u Þ{™t
{thÚte Atuztðtu ™u yt…ýt Ät{{tk ÷E òytu. íÞthu ©eS{nthts
ƒtuÕÞt su nu ¼õ‚hts ! yu ‚tu ‚{thtu y…htÄe Au ‚uÚte Þ{™u ÷E
sðt Œtu. {thtu y…htÄ fhu ‚u™u nwk Atuze {qfwk Awk …ý {tht ¼õ‚™t
y…htÄe™u nwk Atuz‚tu ™Úte. íÞthu Zuzu fÌtwk su nu {nthts ! ‚{thu
™u ‚{tht ¼õ‚™u Œþo™u fhe™u ‚tu y™k‚ ƒúñníÞtytu ƒ¤e òÞ y™u
Ëðuo …t… ƒ¤e òÞ y™u {tuût ÚttÞ. {txu Þ{™t {thÚte {qftðe™u
yu rƒ[tht™tu {tuût fhtu. ‚{tht ¼õ‚™u ‚tu [kŒ™, …w»…™e ™u
¾tËzt™e …qò Ëh¾e Au, {txu yu y¿tt™e™tu y…htÄ ™ „ýe™u
yt…™tk Œþo™™wk V¤ yt…tu. íÞthu Þ{™u ftZe {qfe™u ©eS{nthts
yu htò™u ‚uze „Þt y™u …tu‚t™t ¼õ‚ W…h ƒnw htS ÚtÞt. {tuxt™e
‚tu ytðe Ë{sý Au. ‚u Ë{sý ËtÄ™Œþtðt¤tu „úný fhu ‚tu
{tuxt™t suðt „wý ytðu. “™t¾u yŒtð‚ ŒeÞu „t¤w, ‚u™u ¼õ‚ Ë{su
ŒÞt¤w.” yu [tu…tE ƒtu÷e™u …Ae ƒtuÕÞt su ytðe Ë{sý „úný
fhu ‚tu ƒnw Ëw¾eytu ÚttÞ. Sð™u …tu‚t™wk ÄtÞwO {wft‚wk ™Úte ™u ÄtÞwO
™ ÚttÞ ‚tu fÕÞtý™t Œt‚t yuðt su ¼„ðt™ ™u {wõ‚ ‚u{™tu ÿtun
fhu ™u fÕÞtý ƒ„tzu. swytu™u ! Sðt¾t[hu ©eS{nthts™u ¼„ðt™
òýe™u ½ýe Ëuðt fhe n‚e …ý …tu‚t™wk ÄtÞwO {hztÞwk ‚tu ©eS{nthts™u
{thðt™t W…tÞ ¾tuéÞt. y÷iÞt¾t[hu ½ýe Ëuðt fhe n‚e …ý {t™
{hztÞwk ‚tu ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u {thðt ‚hðth ‚týe. {t™ yuðwk
¼qkzwk Au su Œuð™tk Œþo™ …ý {qftðe Œu. Œþo™ rð™t [÷ðu y™u ¾tE
÷u …ý {t™ ™ {qfu. yt ËíËk„{tk ©eS{nthts ™u {tuxt Ëk‚ rðhtsu
Au; ËíËk„ {qfe™u „Þt ™Úte. {txu su{ fnu ‚u{ fhðwk y™u htS fhðt
…ý f[ðtððt ™rn, fu{fu ‚u{tkÚte ‚tu Sð™wk ƒ„ze òÞ. “htS
fhðt™wk hÌtwk …Á, …ý W÷xtu ftu… ™ fhtðeyu Mðt{e™u” ËíËk„{tk
ftuE™u fnuðwk ½x‚wk ntuÞ ‚u fnuðwk ¾Ák …ý ftu…tÞ{t™ ÚtE™u fnuðwk ™rn
y™u {tuxt™e yt¿tt{tk hnuðwk. {t™ ytrŒf Ëðuo Œtu»t™tu íÞt„ fhe™u
¼„ðt™ ™u Ëk‚™t ŒtËt™wŒtË ÚtE hnuðwk. y{ŒtðtŒ{tk Œt{tuŒh¼tE
n‚t. ‚u{™e Mºte {he „E íÞthu ht{«‚t…¼tE …tËu ƒúñtkz{tk Ëðuo

Mºteytu Au ‚u çnu™tu Au, yu{ ƒtu÷e „Þt ™u …Ae ™t‚Ák fhe™u Mºte
÷tÔÞt ‚uÚte ¼tE™u heË [Ze, ‚u ßÞthu Œþo™u ytðu íÞthu “ËËwh,
feË ƒúñtkz{UËu ÷tyu” yu{ fne™u {thðt Œtuzu, yux÷u Œt{tuŒh¼tE
¼t„e òÞ …ý Œþo™ fÞto rð™t s{u ™rn. ßÞthu ht{«‚t…¼tE
™tnðt fu …qò fhðt fu s{ðt ƒuXt ntuÞ ‚u ð¾‚u Œþo™ fhe òÞ
…ý Œþo™ rð™t ftuE rŒðË sBÞt ™rn ™u …týe …ý …eÄwk ™rn. ftuE
ð¾‚ Ëðthu y™u ftuE ð¾‚ ƒ…tuhu y™u ftuE ð¾‚ Ëtksu y™u ftuE
ð¾‚ htrºtyu, ßÞthu Œþo™ ÚttÞ íÞthu s{u y™u …týe …eyu, yuðt
ytÂM‚f y™u r™ctðt¤t n‚t. yuðe áZ‚tðt¤t ntuÞ ‚u ¼õ‚
fnuðtÞ. ‚u{™e áZ‚t {æÞ «fhý™t 59{t ð[™t{]‚{tk
©eS{nthtsu ð¾týe Au. yuf Ë{Þu y™trŒ {wõ‚hts Mðt{e©e
r™„woýŒtËS ¼ws …ÄtÞto n‚t. ‚u{™tu Ë{t„{ fhðt ¼ws™t ËtÄw
{tÄðŒtËS™u ¼ws hnuðwk n‚wk y™u ¼ws{tk hnuðt {txu ðt„z Œuþ{tk
fÚtt, ðt‚to, Ä{toŒtu fhe ytÔÞt n‚t. ‚tu …ý ËŒT„wÁ Mðt{e©e
yûthSð™ŒtËSyu ‚u{™u yƒztËt{tk {tufÕÞt. ‚u{™u Ë{t„{
fhðt™e ½ýe yt‚wh‚t n‚e …ý rƒ[tht yt¿tt{tk ð‚eo™u „Þt, yu{
yt¿tt{tk hnuðwk …ý {™„{‚wk fhðt ËíËk„ ƒnth ™ òðwk y™u Œtu»t
‚Útt Mð¼tð xt¤e™u ŒtËt™wŒtË ÚtE™u ËíËk„{tk {wõ‚ ËtÚtu Sð
òuzðtu. >> 36 >>
ðt‚to 37
suX ËwŒ 2™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ÷tuÞt™wk 7{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk. ‚u{tk ðt‚ ytðe su ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u y™w¼ð yu ºtýu
fhe™u «íÞût ¼„ðt™™u òýu, íÞthu ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ.
íÞthu …whtýe nrh«ËtŒŒtËSyu …qAâwk su ßÞthu {nthts n‚t

íÞthu ‚tu ErLÿÞu Œu¾t‚t …ý yts {nthts™u «íÞût ErLÿÞtuyu fhe™u
þe he‚u Œu¾ðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthtsu “y{™u
{™w»ÞY…u Œu¾tu” yu{ ËkfÕ… fÞtuo íÞthu {™w»ÞY…u Œu¾tÞt. ‚u{s ƒeòu
ËkfÕ… fÞtuo fu ‘y{™u «r‚{tY…u Œu¾tu.’ {txu yts «r‚{tY…u «íÞût
Au. ‚u{™tk Œþo™ ErLÿÞtuyu fhe™u fhðtk y™u yu «r‚{t™tu {rn{t
{wõ‚ Útfe yk‚:fhý{tk òýðtu y™u yu «r‚{t™u …tu‚t™t [i‚LÞ™u
rð»tu æÞt™{tk òuðe. ‚u òu‚tk òu‚tk ßÞthu ytí{t™u rð»tu Œu¾tÞ íÞthu
{tuût ÚttÞ. fŒtr… ytí{t™u rð»tu Œþo™ ™ ÚttÞ ‚tu …ý ©eS{nthts™t
MðY…™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ÚttÞ ‚tu {tuût ÚttÞ. ‚u{s {wõ‚ {éÞt ntuÞ ‚u{™u
suðt ntuÞ ‚uðt {wõ‚ òýu ‚tu fÕÞtý ÚttÞ; yux÷u {nthts™u {nthts
òýðu fhe™u y™u {wõ‚™u {wõ‚ òýðu fhe™u fÕÞtý ÚttÞ. {nthts
{™w»ÞY…u «íÞût {¤u ‚tu {tuût ÚttÞ y™u ßÞthu {nthts «r‚{tY…u
Œu¾t‚t ntuÞ íÞthu {nthts™e nswh{tkÚte …h{ yuftkr‚f {wõ‚ {qfu÷t
ntuÞ ‚u «íÞût {¤u ‚tu «r‚{t™tu {rn{t Ë{òðu y™u {tuût fhu.
y™trŒ{wõ‚ y™u ©eS{nthts ‚tu s¤‚hk„ð‚T yuf s Au. {wõ‚
™ ntuÞ íÞthu «r‚{tÚte …ý fÕÞtý ÚttÞ …hk‚w rð÷kƒ ÚttÞ; {txu {wõ‚
yt …]Úðe W…h …ÄtÞto ntuÞ ‚u {wõ‚™u ytu¤¾e™u Ëk„ fhðtu. {wõ‚
ytu¤¾ðt yu ½tkxe sƒhe Au. suu™u Ëðuo ËíËk„u «{tý fhu÷t ntuÞ
™u ðÞu fhe™u …ý ð]Ø ntuÞ yuðt {wõ‚™tu Ë{t„{ fhðtu; ytzu yð¤u
Ätuzt fhðt ™rn. {nthts y™u {wõ‚ rð™t ƒesu su ð¤øÞt Au ‚u
nuht™ Útðt™wk fthý Au. {txu {wõ‚ ytu¤¾e™u Ëk„ fhðtu, fu{ su
fux÷tf {w{wûtw …ý ™ ntuÞ y™u rð»tÞe …ý ™ ntuÞ ™u …t{h suðt
…ý ™ ntuÞ ™u ‚u y™trŒ {wõ‚ ÚtE ƒuXt ntuÞ ‚u™u {wõ‚ òýe™u
‚u™tu òu„ fhu ‚tu ‚u Ëk„ fh™th™e ¼ðtE ÚttÞ. ‚u þt ðtM‚u {wõ‚
ÚtÞt ntuÞ ? {t™ {txu, …qòðt {txu ™u rð»tÞ {txu {wõ‚ ÚtÞt ntuÞ
…ý {tuût {txu ™ ÚtÞt ntuÞ. yuðt f…xe™tu rðïtË ÷tðe™u su ð¤øÞt
ntuÞ ‚u™wk ¼qkzwk ÚttÞ. ‚u{tk ftuE™u þkft ÚttÞ su …t{hÚte {wõ‚ fu{ ÚtE
ƒuËtÞ ? ‚tu ‚u™wk yu{ Au su, …nu÷tk ‚tu ¼õ‚ ntuÞ y™u ¿tt™, ðihtøÞ,
¼Âõ‚ ‚u Úttuztk Úttuztk ntuÞ ‚uýu fhe™u …tu‚t™u ËhË {t™u …ý ƒhtƒh
¿tt™ ™ ntuÞ ‚uÚte y¿tt™{tk rð[th rð™t WØ‚ ÚtE òÞ y™u ftuE
ËtÄw fu ËíËk„e™e „ýºte hnu ™rn. {t™™u ÷eÄu ftuE {tuxt {wõ‚™tu
Ë{t„{ ŒtË ÚtE™u fhu ™rn. …tu‚t™t ƒwrØƒ¤u þtMºt{tkÚte ¿tt™
rþ¾ðt òÞ y™u þtMºt™tu rËØtk‚ ntÚt ytðu ™rn ™u …tu‚t™u yð¤wk
Ëð¤wk suðwk Ë{òÞ ‚uðwk ¿tt™ ƒeò™u …ý fhu y™u ftuE {tuxt Ë{òðu
‚tu {t™™t {tÞto ftuE™wk fÌtwk …ý {t™u ™rn. …tu‚u yð¤u hM‚u [t÷u
™u ƒeò ÷t¾tu™u yð¤u hM‚u [÷tðu ‚uÚte ©eS{nthts™tu ‚Útt Ëðuo
ËíËk„e™tu ftu… ÚttÞ. ‚uýu fhe™u ‚u™e ƒwrØ Œwr»t‚ ÚtE òÞ ‚uÚte
rð»tÞðtË™t ðÄu y™u ð‚o{t™ ÷tu…u yux÷u ƒwrØ ¼úü ÚtE òÞ y™u
ƒúñhtûtË™t suðe r¢Þt fhu. ‚u™tu {rn{t ™ {qfu ™u òu„ ht¾u ‚u
{q¾o Au, fŒtr… yuýu y{the ytu¤¾tý …ztðe ntuÞ …ý ‚u™tu …„
¾tzt{tk …zu fu WØ‚tE ytðu ‚tu ‚u™tu íÞt„ fhðtu.
su™u ËíËk„{tk ŒtË…ýwk ntuÞ ‚u s Ÿ[u …„Úteyu [Zu Au.
{nthts™u ËtÚtu ht¾ðt ™u ŒtË…ýwk ht¾ðwk ‚tu ½ýtu ÷t¼ ÚttÞ. su{
xèw ntuÞ ‚u …nu÷wk ƒnw Œtuzu …ý …Ae ƒnw Úttfe òÞ, fwk‚÷ ½tuzt ntuÞ
‚u su{ su{ {s÷ fhu ‚u{ ‚u{ ðÄthu ƒ¤ ytðu y™u Ëðuo ½tuzt™e
yt„¤ s‚t hnu; ‚u{ su {tuxt ™ ntuÞ ™u {tuxt Úttðt òÞ ‚tu ‚u™wk
yt„¤ s‚tk ¼tk„e …zu …ý ÷tkƒwk [t÷u ™rn. {wõ‚ ntuÞ ‚u ‚tu rŒðËu
rŒðËu «rËØ Út‚t òÞ …ý ½xu ™rn. su yu™tu òu„ fhu ‚u …ý ‚uðtu
s {wõ‚ ÚttÞ; …ý su {wõ‚ ™ ntuÞ ™u …htýu {wõ‚ ÚtE ƒuXt ntuÞ
y™u ð‚o{t™ ÷tu…‚t ntuÞ ™u …tu‚t™wk æÞt™ fhtð‚t ntuÞ ‚u™u ftuxe
fÕ…u Œw:¾™tu yk‚ ytð‚tu ™Úte. yu ßÞtk ßÞtk òÞ íÞtk íÞtk ¼q¾,
Œw:¾ ™u {th yu ºtý ðt™tk {¤u. yûthÄt{™u ™u yu{™u ‚tu ÷t¾tu
„tW™wk Auxwk Au. ‚u {hu íÞthu ƒúñhtûtË ÚttÞ y™u nuht™ nuht™ ÚttÞ
™u yu{™tu Ëk„ fh™th™e …ý ‚u{™t suðe Œþt ÚttÞ. {txu rð[the™u
{wõ‚ ytu¤¾e™u Ëk„ fhðtu. su {wõ‚ ™ ntuÞ ™u ‚u fnu su nwk {wõ‚
Awk ‚tu ‚u™u yr‚ {nt…t…e òýðtu. su ¼„ðt™ ÚtE™u …tu‚t™wk æÞt™
fhtðu ‚u ‚tu ‚u™tÚte …ý yíÞk‚ {nt…t…e òýðtu. ‚u™wk {w¾ …ý ™
òuðwk y™u yuðtyu fŒtr… ftuEf™u ‚uzðt ytððt™tu ðh ŒeÄtu ntuÞ ‚u
¾tuxtu òýðtu y™u yuðt™tu òu„ ™ fhðtu. >> 37 >>
ðt‚to 38
suX ËwŒ 3™u htus Ëtksu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 53{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk yð„wý ™ ÷uðt rð»tu™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su Ëtu sýt™e …tËu „wsht‚e …tþuh …tþuh ¼th ntuÞ ‚u ftuE™u
sýtÞ ™rn …ý yu Ëðuo ¼th yuf™e …tËu ytðu ‚tu ¼thu ÚtE …zu.
‚u{ Ëtu sýt™tu yfuftu yð„wý ÷u ‚tu Ëtu yð„wý ytðu y™u yfuftu
„wý ÷u ‚tu Ëtu „wý ytðu, {txu Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu™t „wý ÷uðt.
ŒunMð¼tð òuE™u yð„wý ÷uðt ™rn. …k[ð‚o{t™{tk Vuh ntuÞ ‚tu
yð„wý ÷uðtu. ftuEf™u rþ¾t{ý Œuðe ‚u …ý þwØ Mtíð„wý{tk hne™u
fnuðwk. …tu‚t{tk hs, ‚{trŒf „wý ytðu ™u «f]r‚™u ðþ ÚtE™u fnu
‚tu …tu‚t™wk Ëwf]‚ fhu÷wk ntuÞ ‚u ƒ¤e òÞ, {txu ŒÞt ht¾ðe. ‚u™tu
WØth ÚttÞ ‚uðe he‚u fnuðwk …ý rþ¾t{ý Œu‚tk rþûtt ÚttÞ ‚u{ ™
fhðwk. ftuEyu Ä{o ÷tuÃÞtu ntuÞ ‚u™u Ë{òðe™u «tÞrù¥t fhtðe™u Xuftýu
…tzðtu. òu ™ {t™u ‚tu ‚u™tu íÞt„ fhðtu. «tÞrù¥t …ý yufðth ¼qÕÞtu
ntuÞ ‚u™u fhtððwk. ƒeSðth ¼q÷u ‚tu ftZe {qfðtu. Ä{o …t¤‚tu ntuÞ
…ý òu ¼„ðt™ ¼q÷tðu yuðtu ntuÞ ‚tu ‚u™tu …ý íÞt„ fhðtu. su
…k[ð‚o{t™{tk fwþ¤ ntuÞ y™u ƒeò Mð¼tð «f]r‚ ftkEf ntuÞ ‚u™wk
‚tu …qÁk fheþwk …ý W…tË™t{tk Vuh nþu ‚u™wk ‚tu yÄwÁk hnuþu. ËíËk„™tu
yð„wý ƒnthð]r¥tðt¤t™u ytðu Au, òu yk‚ðo]r¥t ÚttÞ ‚tu Ëðuo ËíËk„
rŒÔÞ sýtÞ.
íÞthu …txze™t ™t„S¼tEyu …qAâwk su yk‚ð]or¥t ‚u þwk ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yk‚h{tk {nthts™t Ëw¾u Ëw¾eyt ÚtðtÞ, y™u
su{ ƒt¤f™e r¢Þt {tð‚h fhtðu Au ‚u{ Œun™e r¢Þt ©eS{nthts
y™wËkÄt™ «{týu fhtðu …ý ‚u™e ¾ƒh …tu‚t™u hnu ™rn ™u su{
„tuhÄ™¼tE™e r¢Þt {nthts fhtð‚t ‚u{ ÚttÞ ‚u yk‚ð]or¥t fnuðtÞ.
yuðt™u ËíËk„ rŒÔÞ sýtÞ y™u ftuE™tu yð„wý ytðu ™rn. su™u
…tu‚t™t Œtu»t x¤e òÞ ‚u™u ƒeò ftuE™tu Œtu»t ËwÍu ™rn. Ëðuo yuf
ƒt…™t Œefht sýtÞ. ðnu÷t {tuzt Ëðuo {nthts …tËu sþu yu{ òýu
‚tu Œtu»t ™ ytðu. su{ yÂø™ s¤u fhe™u ytu÷tÞ Au ‚u{ …tu‚t™u
rð»tu Œtu»t ™ ntuÞ ‚u ƒeò™u r™Œtuo»t òýu. su™t ÓŒÞ{tk {nthts™e
{qŠ‚ ytðu Au ‚u™u ftuE™t Œtu»t ËqÍ‚t ™Úte. ‚u ð¾‚u ð]»t…wh™t
{krŒh{tk ƒt„™u ËtÄw …týe …t‚t n‚t ‚u áütk‚u ðt‚ fhe su, su{
ytkƒt, ÷ªƒw, Œtz{ ytrŒf™e fwk…¤tu™u …týe {¤‚wk òÞ Au ‚u{ ‚u{
™ðe ™ðe fqk…¤tu Vwx‚e òÞ Au y™u V¤ ƒuË‚tk òÞ Au, ™u …nu÷tk
ƒuXu÷tk V¤tu{tk …týe ¼htE™u hËŒth Út‚tk òÞ Au y™u ƒeòk ™ðtk
™ðtk ƒuË‚tk òÞ Au, ‚u{ Sð su{ su{ {tuxt™tu òu„ fh‚tu òÞ
Au ‚u{ ‚u{ ð]rØ …t{‚tu òÞ Au. ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk „Þt fuzu
…ý yt„¤™tk ¼tu„ðu÷tk Ëw¾ hnu Au y™u ƒeòk ™ðtk ™ðtk Ëw¾
ytð‚tk òÞ Au. su{ fqk…¤tu …týe {¤ðtÚte ðÄu Au y™u ÷qf ÷t„u
‚tu ƒ¤e òÞ Au ‚u{ Sð {tuxt™u òu„u ðÄ‚tu òÞ Au y™u ftuE

¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ytðu ‚tu ‚u ÷qf ÷t„e ‚u Sð™tu ™tþ
ÚtE òÞ Au.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yuýu ¼Âõ‚ fhe ntuÞ
‚u hnu fu ™tþ ÚtE òÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Úttuztu ÿtun fÞtuo
ntuÞ ‚tu ‚u™u …týeðt¤tu ËSð™ …ðo‚ fhu ‚u yu™t W…h Ítz, V¤,
Vq÷ ÚttÞ y™u W…h …týe ntuÞ, {txu ‚u ftuEf Ë{Þu ¼„ðt™ fu
¼„ðt™™t Ëk‚™t òu„{tk fu W…Þtu„{tk ytðu ‚u ð¾‚u yu™u ftZe™u
ËíËk„{tk ÷tðu. su{ rn{t[¤™u ÷tÔÞt ‚u{ ÷tðe™u {tuût fhu. su ½ýtu
ÿtun fhu ‚u™u Ëwftu …ðo‚ fhu ‚u ftuE™t W…Þtu„{tk ™ ytðu ‚uÚte {tuût
™ ÚttÞ.
íÞthu ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su rn{t[¤™tu {nthtsu fuðe he‚u
{tuût fÞtuo ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts ð™{tk rð[Þto
íÞthu rn{t[¤{tk „Þt ‚u ð¾‚u rn{t[¤u {™w»ÞY…u ytðe™u
©eS{nthts™u …„u ÷t„e™u ƒu fuheytu ¼ux {qfe. ‚u™u {nthtsu
s{ðt {tkze íÞthu ‚uýu «ËtŒe™e RåAt fhe. {nthts ‚tu „tux÷t,
Atu‚htk Ërn‚ s{e „Þt. ‚uýu ËkfÕ… fÞtuo su s¤{tk ntÚt Ätuþu ™u
s¤ …eþu ‚u «ËtŒe™wk s¤ nwk …eþ. {nthtsu ‚tu ntÚt …ý ™ ÄtuÞt
y™u s¤ …ý ™ …eÄwk y™u ƒtuÕÞt su fu{ Q¼t ÚtE hÌtt Atu ? ‚u
rƒ[thtu r™htþ ÚtE™u ½ýtu rŒ÷„eh ÚtE „Þtu. {nthts ŒÞt ÷tðe™u
ƒtuÕÞt su ‚{thu «ËtŒe™e RåAt Au ‚tu y{tu ËíËk„{tk sEyu íÞthu
‚{u „Zzu ytðòu. íÞtk «ËtŒe yt…eþwk y™u yt …ðo‚{tkÚte ftZe™u
ËíËk„{tk ÷tðe™u {tuût fheþwk. …Ae ‚u yá~Þ ÚtE „Þtu. ßÞthu
©eS{nthts ð™{tk Vh‚t Vh‚t ðM‚e{tk ytÔÞt ™u „tŒeyu ƒuXt
íÞthu rn{t[¤ ƒútñý™u ðu»tu „Zzu ytÔÞtu. ‚uýu Ítu¤e{tkÚte ¼thu ¼thu
ðMºt, yt¼q»tý ftZe™u {nthts™e …qò fhe™u «ËtŒe {t„e.

{nthts «ËtŒe yt…e™u ƒtuÕÞt su ztuËt ! ynª ht‚ hntu, Ëðthu
sòu. íÞthu ‚u ƒtuÕÞtu su ½ýt rŒðËÚte ½h {qõÞwk Au {txu Úttuztuf rŒðË
Au ‚u „tW - ƒu„tW sE™u ßÞtk ht‚ …zþu íÞtk hneþ. yu{ fne™u
[tÕÞtu ‚u Úttuztuf Auxu sE™u yá~Þ ÚtE „Þtu. íÞthu ËŒT„wÁ ©e
{wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su nu {nthts ! yu ftuý n‚tu ? íÞthu
{nthtsu ð™{tk ƒ™u÷e ƒÄe ðt‚ fhe su y{tu rn{t[¤{tk „Þt n‚t
íÞthu yu™u «ËtŒe™e RåAt n‚e …ý y{u yt…e ™ntu‚e; fu{ su
y{the «ËtŒe s{u ‚u s ð¾‚u Ëðuo …t… ƒ¤e òÞ ‚tu yu™u
…ðo‚{tkÚte ƒnth ftZðtu …zu. ‚u ð¾‚u yu™t W…h Ítz, ƒez ntuÞ
‚u Ëðuo ƒ¤e òÞ {txu yts «ËtŒe yt…e™u ftZâtu y™u ƒeòu yuðtu
¼„ðt™™t ¼õ‚™tu y…htÄe þtuÄe htÏÞtu n‚tu ‚u™u {tkne «ðuþ
fhtÔÞtu. yu{ y…htÄ™wk V¤ {nt Œw:¾ŒtÞe Au. y…htÄÚte ƒnw çneðwk
™u ftuE feze suðt Sð™tu …ý ÿtun fhðtu ™rn. Ëí…wÁ»t™t ÿtun{tk
¼„ðt™™tu ÿtun ytðe òÞ Au, su{ htýe™t ÿtun{tk htò™tu ÿtun
…ý ¼u¤tu ytðe òÞ ‚u{. su{ …tºt{tk ½e ntuÞ ‚u …tºt™u su Vtuzu
‚uýu ½e™tu ÿtun fÞtuo fnuðtÞ ‚u{ …tºt™u Xuftýu ËíËk„ ™u {krŒhtu Au
y™u ½e™u Xuftýu ©eS{nthts Au {txu su ËíËk„™tu ™u {krŒh™tu ÿtun
fhu ‚uýu ©eS{nthts™tu ÿtun fÞtuo fnuðtÞ. ßÞthu Sð™u ËíËk„{tk
Ëk‚™tu y™u nrhs™™tu yð„wý ytðu íÞthu {tÚtwk Vhe òÞ Au y™u
rŒþ ¼q÷e sðtÞ Au ‚uÚte {tuxt™wk ðtéÞwk …ý …tAwk ð¤t‚wk ™Úte, fu{
su yu{ýu fthý ytu¤ÏÞwk ™Úte. su fthý™u yux÷u {nthts y™u
{wõ‚™u ytu¤¾e™u ‚u{™u ð¤„u ‚u™u Œuþ, ft¤ ™ze þfu ™rn y™u
ftuE rðÎ™ …ý ytðu ™rn. yu™u {t™, {ntuƒ‚, yrÄfth fu „tŒe
yu ftuE ðM‚w òuEyu s ™rn. >> 38 >>
ðt‚to 39
suX ËwŒ 3™u htus htrºtyu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
su{ r™þt™ …tzðt{tk yuf ð]r¥t fhðe …zu Au ‚u{ {nthts™e {qŠ‚{tk
ð]r¥t ht¾e™u {tuxt™tu òu„ fhu ‚tu fthý …{tÞ. {tuxt™tu òu„ ‚tu
{nt{kºt Au. {tuxt ‚tu ºtýu yðMÚtt{tk {qŠ‚ yt…e Œu {txu {tuxt {wõ‚™u
ð¤øÞt ntuÞ ‚u™u ËíËk„ rŒÔÞ sýtÞ. yð„wý …ý ftuE™tu ytðu
™rn. su {tuxt {wõ‚ ntuÞ ‚u{™u ‚tu ftuE™t Œtu»t òuðt{tk ytð‚t
™Úte; ËtÄ™ðt¤t™u Sð™t Œtu»t Œu¾ðt{tk ytðu Au. su{ zwk„h W…h
hªAzeytu yux÷u zwðt¤t ntuÞ Au ‚u AuxuÚte Œu¾tÞ Au …ý zwk„h W…h
sEyu ‚tu Œu¾tÞ ™rn ‚u{ su™u {qŠ‚™wk Ë{e……ýwk ™Úte ‚u™u ƒeò™t
Œtu»t Œu¾ðt{tk ytðu Au. su™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ Au ‚u™u Sð™t
Œtu»t Œu¾t‚t ™Úte. ËtÄr™f™u yu Œtu»t xt¤ðt™tu W…tÞ yu Au su ™t™t
{tuxt Ëðuo ©e …wÁ»ttu¥t{™t W…tËf Au, ‚u Ëðuo {nt«¼wS™e Ë¼t™t
Au …ý yýw{tºt LÞq™ ™Úte, fu{ su yu ƒÄt {wõ‚ Útþu; ftuEf ‚tu
A‚e Œunu Ät{{tk „Þt Au. ftuE Œun™u yk‚u sþu. ™u ftuE ƒu ºtý
sL{u sþu. Auðxu Ëðuo {nthts …tËu sþu {txu ytsÚte ‚u{™u yt…ýu
{wõ‚ Ë{sðt ‚tu yð„wý ™ ytðu. {tuxt™tu y…htÄ ÚtÞtu ntuÞ y™u
{tuxt™e «tÚto™t fheyu ‚tu {tuxt Atuze {qfu y™u Ë¼t{tk {tuxt™e
«tÚto™t fhu ‚tu «tÞrù¥t Úttuzwk fhðwk …zu y™u ƒeò™u …ý Ë{tË ÚttÞ.
ËtÄ™ ƒnw fh‚tu ntuÞ y™u òu {tuxt™tu yð„wý ÷u‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™t
fh‚tk ftuE™tu yð„wý ™ ÷u‚tu ntuÞ y™u ‚u ËtÄ™ ytuAtk fh‚tu ntuÞ
‚tu …ý ‚u ©uc Au. {tuxt™tu òu„ fhu ™u ðt‚ ™ Ë{òÞ ™u yð„wý
÷u ™u ƒeò yt„¤ sE™u ðt‚tu fhu su yu{tk ‚tu ftkE ™Úte ‚tu ‚u™u
fuðwk ÚttÞ fu su{ ftuE Íuh™tu „tkËztu ƒtkÄe™u ½uh ÷E sE™u Atuzu;
‚u™tu Äw{tztu Qzu ‚u fux÷tÞ {he òÞ ‚uðwk ÚttÞ, fu{ su yð„wý

Ëtk¼¤™tht™wk …ý ¼qkzwk ÚttÞ. ßÞtk ËwÄe yuftkr‚f {t„o ™ Ë{òÞ
íÞtk ËwÄe ‚wkƒze{tk ftkfht ¾¾ztÔÞt suðwk ÚttÞ. yu {t„o Ë{òÞ íÞthu
ƒÄt þçŒ {qŠ‚{tk, Ät{{tk ™u {wõ‚{tk ÷„tzu. {tuxt™tu òu„ fhðt
ytðu y™u …tu‚t™wk znt…ý sýtðu ‚tu {tuxt™tu htS…tu ÚttÞ ™rn ™u
ðt‚ …ý fhu ™rn yux÷u yu™wk ‚tu ft{ ™ ÚttÞ …ý ƒeò ¼u¤t ntuÞ
‚u™wk …ý ft{ Útðt Œu ™rn. >> 39 >>
ðt‚to 40
suX ËwŒ 4™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su {q¤e{tk
ËtÄw ƒt¤f]»ýŒtËS ƒnw {tuxt ËtÄw Au y™u ºtýu yðMÚtt{tk ©eS™e
{qŠ‚{tk hnu Au ™u Ëðuo™u rŒÔÞ òýu Au ™u Ëðuo™tu „wý ÷u Au. yð„wý
ftuE™tu ÷u‚t ™Úte y™u æÞt™ ¼s™ fhu Au. yt Ë¼t{tk {æÞMÚt
©eS{nthts rðhtsu Au y™u [thu ftuhu Ëðuo {wõ‚ ƒuXt Au yuðe yt
Ë¼t Au. ‚u™u rð»tu {™w»Þ¼tð ytðu ™u ‚u™u {qfe™u ƒnth òÞ ‚tu
‚u {nt Œw:¾, ¼w¾ y™u {th™tu ¼tuõ‚t ÚttÞ ™u Sð™tu ™tþ ÚtE
òÞ {txu ¼÷t ÚtE™u ËíËk„ rŒÔÞ òýòu. fŒtr… yt Œuþ{tk ™
ƒ™u ‚tu ðz‚t÷{tk òðwk y™u ðz‚t÷{tk ™ ƒ™u ‚tu yt Œuþ{tk hnuðwk.
yux÷t {txu ©eS{nthtsu ƒu Œuþ fÞto Au ‚u su™u ßÞtk Ët™wfw¤ …zu
íÞtk ‚uýu hnuðwk ™u Ëw¾u ¼„ðt™ ¼sðt. ƒu{tkÚte yufuÞ Œuþ{tk ™
ƒ™u ‚tu yuf „t{™t {krŒh{tk …zât hnuðwk y™u ‚u „t{™tu su Ä{toŒtu
ytðu ‚u {q¤ {krŒh{tk …ntU[tzðtu. yt ð¾‚u f¤e™wk ƒ¤ rðþu»t Au
‚uÚte Œhuf™tu Ä{o ½ýtu ytuAtu ÚtE „Þtu Au ™u sz y™u [i‚LÞ {tÞt{tk
÷uðtE „Þt Au ‚u ò¤ðòu. >> 40 >>
ðt‚to 41
suX ËwŒ 4™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
su{ ðh …hýðt òÞ y™u íÞtk s{u h{u y™u ßÞthu ðh™u ntÚtuðt¤tu
{u¤ððt ð¾‚ ytðu íÞthu {tkfztk h{‚tk ntuÞ íÞtk òuðt s‚tu hnu,
‚u{ yt Sð {nt«¼wS™u …t{ðt ËtÁ ËíËk„{tk ytÔÞt Au ‚u æÞt™
fhðt ð¾‚u ™ðht hnu‚t ™Úte y™u ÔÞðntrhf ft{{tk ð¤„e …zu
Au; ‚u W…h áütk‚ ŒeÄwk yuðwk Au. {txu ðM‚w fuðe …t{ðe Au ‚u™tu ‚…tË
fhðtu òuEyu. yt…ý™u fuðe {tuxe «tró Au ! {txu {qŠ‚ Äthðe ™u
ƒeò Xhtð …zât {qfðt. þtMºt{tk ‚Útt ÔÞðnth{tk òý‚t ntuEyu
‚u™wk ‚Útt {qŠ‚ Œu¾‚t ntuEyu ‚u Ëðuo™wk {t™ ytððt Œuðwk ™rn. {t™
ƒnw Íeýwk Au ‚u ftuEÚte {qftÞ yuðwk ™Úte; {qfu ‚tu Œun hnu ™rn. {t™e™e
Ëuðt ft¤™t ftuŒht suðe Au. fŒtr… {t™ {qfu ‚tu r™{to™e…ýt™wk {t™
ytðu su nwk fuðtu r™{to™e Awk; ‚u …ý Sð™wk ƒ„tzu Au. Ä{o, ¿tt™,
ðihtøÞ, ¼Âõ‚, ‚…, íÞt„, ytí{r™ct, ƒúñ…ýwk, Ëuðt, …qò,
æÞt™, ¼s™ yu ytrŒf „wý™wk {t™ ytðu ‚tu…ý yuftkr‚f Útðt Œu
™rn. {txu su™wk ™t{ …zâwk ‚u Ëðuo ftZe ™t¾ðwk. yuf {qŠ‚ ht¾ðe.
su™u {qŠ‚{tk ÷e™ Úttðwk ntuÞ ‚u™u {qŠ‚ rð™t ƒeò Ëðuo™tu ¼th ftZe
™t¾™tu. {rn{t, r™{to™e…ýwk, ¼Âõ‚, ¿tt™, ðihtøÞ, yu ƒÄwk fh‚t
hnuðwk …ý {qfe Œuðwk ™rn. ‚u™tu ¼th ht¾u su {thu rð»tu ytðt „wý
Au fu nwk ƒúñY… Awk yu{ òýu ‚tu {qŠ‚Úte …tAtu ðéÞtu. {nt«¼wS™e
{qŠ‚ …t{ðe ‚u ƒnw Íeýe ðt‚ Au {txu ƒnw «fthu ‚…tË fhðtu. {qŠ‚Úte
ytuÁk ƒÄwk rðËthðwk. {qŠ‚ …t{ðt {txu W…h fÌtt su Yzt „wý ‚u {u¤ððt
…ý {qŠ‚{tk árü …ntUåÞt …Ae yu su ËtÄ™Y…e Yzt „wý ‚u Ët{wk
òuðwk ™rn; yuf {qŠ‚ ytfthu s árü ht¾ðe. su{ …týe ÷tððt {txu
Ët{t™ ¼u¤tu fhu Au y™u …týe ÚtÞt …Ae Ët{t™ {qfe Œu Au ‚u{.
{t™fwðt™t {w¤S y™u f]»ýSyu W…trÄ ™ „ýe y™u …tu‚u ¼„ðtk
÷w„ztk …nuhe™u {nthts …tËu ytÔÞt. ‚u{™u {nthtsu y…{t™ y™u
r‚hMfth fhe™u ftZe {qõÞt. ftuE ƒtu÷tðu ™rn ™u {tøÞwk yL™ …ý
ftuE yt…u ™rn yuðtu ƒkŒtuƒM‚ fÞtuo, ‚tu …ý yu y…{t™™e y™u
rð{w¾…ýt™e {t™e™‚t ht¾e ™rn y™u {nthts™u {qõÞt ™rn, yuðe
Ë{sý ytðu íÞthu {wõ‚ fnuðtÞ. yuðt …tft nrh¼õ‚™u {krŒh{tk
fth¼the htÏÞt ntuÞ ‚tu ËíËk„{tk ƒ„tz Útðt Œu ™rn. yuðt „wý
™ ytÔÞt ntuÞ ‚u™wk y…{t™ ÚttÞ fu …„th ‚qxu fu ÄtÞwO ™ ÚttÞ fu
ƒeòu ÷tu¼trŒf MðtÚto ntuÞ ‚tu ‚u™t ËtÁ ÿtun fhu. ‚u íÞt„e ntuÞ
yÚtðt „]nMÚt ntuÞ …ý ŸÄwk ft{ fhe™u ËíËk„™u ð„tuðu ™u ÷òðu.
{txu …tft¼õ‚ htÏÞt ntuÞ ‚tu ft{ ËtÁk fhu. ©eS{nthtsu fÌtwk Au
fu Ä{ofw¤ ¼tu¤wk Au {txu yuf sý™u fnuðu ftkE ft{ fhðt Œuðwk ™rn.
yuf sýt™u fnuðu su ft{ fhu ‚u{tk Œw:¾ ytðu ™u ©eS{nthts™wk ð[™
÷tu…tÞ. {tuût™u {t„uo [t÷ðwk ntuÞ ‚u™u {nt«¼wS™t ð[™ Ët{e Ëwh‚
ht¾ðe. yt…ýu ËíËk„ fÞtuo Au ‚u yuf {nthts™u «ËL™ fhðt. ‚u
«ËL™ fu{ ÚttÞ ? ‚tu yu{™e fhu÷e yt¿tt rþh Ëtxu …t¤eyu. Ä{o,
¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ rËØ fhu ‚u yr‚ Ëwr¾Þt ÚttÞ. íÞt„e™u Ä{to{]‚
Ët{wk òuðwk. ÷uþ {tºt ©eS™t ð[™{tk Vuh …tzðtu ™rn. yt„¤ ‚tu
{tuxt {tuxt Ëk‚ n‚t ‚u{™u sz [i‚LÞ {tÞt{tk ‚tu Vuh s ™ntu‚tu.
Mðt¼trðf ¼q÷ ftuEf{tk ntuÞ ‚u yuf ƒeò™u ðt‚tu fhe™u ‚u ¼q÷
xt¤‚t. nðu ‚tu Ëw„he ðtkŒht™u rþ¾t{ý Œuðt „E ‚tu ðtkŒhu Ëw„Yk
‚tuze ™tÏÞwk; ‚u{ ftuEf rþ¾t{ý Œuðt òÞ ‚tu …tÄht {thðt s {tkzu
Au. fux÷tf ËtÄwytu Au ‚u ftuE Ä{oðt¤t™e {tuxtE Œu¾e þfu yuðt
™Úte, yuðwk ƒ„ze „Þwk Au ‚u ‚{ suðt {tuxt {tuxt Ä{oðt¤t Ëk‚tu Atu
íÞtk ËwÄe ËwÄthtu fhtu ‚tu ËtÁk. fux÷tf ¾u‚eðtze fhðt …ý {kze …zât
Au, ‚tu y{ŒtðtŒ, {q¤e, „Zzt, ðz‚t÷, sw™t„Z ytrŒ™t {tuxt
{tuxt {¤e™u Ä{to{]‚ «{týu ð‚uo yuðtu ƒkŒtuƒM‚ fhtu ‚tu ËtÁk. ÷tuftu
…tu‚t™e ™t‚tu{tk fux÷tf ËwÄtht fhu Au ‚u{ ‚{u Ëk‚tu {¤e™u ËíËk„{tk
fhtu ‚tu ËtÁ, ™nª ‚tu ðÄthu ƒ„zþu. >> 41 >>
ðt‚to 42
suX ËwŒ 4™u htus ƒ…tuh …Ae ©e ftfhðtzeyu ƒt…t©e ‚Útt
Ëk‚ nrhs™ Ëðuo ™tnðt „Þt n‚t, íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe™u
…Ae ƒtsht™tu …tUf ™u Ëtfh ©e XtftuhS™u s{tze™u Ëðuo Ëk‚™u ðnU[e
ytÃÞtu. …Ae Ëðuo Ëk‚™u …qAâwk su ‚{™u Ëðuo™u yt Ë{t„{Úte fux÷tu
Vuh …zâtu ? …Ae Ëðouyu …tu‚…tu‚t™u sux÷tu Ë{tË ÚtÞtu n‚tu ‚ux÷tu
fne Œu¾tzâtu. …Ae Ëðuo™u ðh ytÃÞtu su ‚{tÁk Ëðuo ™t™t {tuxt™wk
ƒÄtÞ™wk Ëh¾wk ft{ fhþwk. ™t™t {tuxt òuðt ™Úte. Ëðuo™u Ëh¾wk Ëw¾
yt…eþwk. ‚{tu Ëðuo ‚{thtu AuÕ÷tu sL{ òýòu, yu{ Ëðuo™u ytþeðtoŒ
yt…e™u …hM…h Œkzð‚T fhe™u {éÞt. íÞtkÚte [tÕÞt ‚u {krŒh{tk „Þt
™u fÌtwk su ‚{tu ƒtshtu QøÞtu íÞthu ytÔÞt n‚t y™u fÌtwk n‚wk su
yt ƒtsht™tu …tUf y{™u s{tze™u ynªÚte ƒesu sðt™e yt¿tt fhòu.
‚u …tUf ÚtÞtu ‚u ‚{™u s{tzât {txu yts ™thtÞý…wh òytu; y{tu
Ëðth{tk íÞtk ytðeþwk. Ëðuo Ëk‚ nrhs™ ™thtÞý…wh „Þt y™u ƒesu
rŒðËu yux÷u ËwŒ 5{u …tu‚u ™thtÞý…wh …ÄtÞto. Ëtks™t ™thtÞý…wh™t
{krŒh™e ðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u «u{S¼tE™e ƒtshe{tk
{t™Ëe…qò fhe {krŒh{tk ytÔÞt. ƒesu rŒðËu yux÷u ËwŒ 6™u htus
Ëtks™t {krŒh™e ðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe.
…Ae «u{S¼tE ƒtsht™tu …tUf ÷tÔÞt ‚u Ëðuo™u ytÃÞtu y™u íÞtkÚte
{krŒh{tk ytðe™u Ëðuo Ëk‚tu™u fÌtwk su ‚{tu Ëðthu …tA÷e htºtu [t÷þtu
‚tu Mðt{e ©e yûthSð™ŒtËS {tÄt…h{tk Au, ‚u Ëðth{tk ðnu÷t
¼ws s‚t hnuþu ‚tu ‚{thu Œþo™ Úttþu ™rn. ‚{tu yt„÷e ht‚™t
Œþ ðt„u [t÷tu ‚tu ‚{tht ¼u¤t Úttþu. …Ae Ëk‚ Ëðuo htrºtyu {¤e™u
™eféÞt. ‚u ð¾‚u ðt‚ fhe su yt Vuhu ‚{™u y{tuyu ƒnw Ëw¾ ytÃÞwk
Au. …Ae Ëk‚ nrhs™ [tÕÞt ‚u Ëðthu {tÄt…h ðnu÷t …ntUåÞt.
Mðt{e©e yûthSð™ŒtËS íÞtkÚte ¼ws sðt ‚iÞth ÚtÞt n‚t ‚u hÌtt
y™u íÞtk hËtuE fhtðe. ©e XtftuhS™u s{tze Ëðuo ™eféÞt y™u Mðt{e
¼ws …ÄtÞto y™u Ëk‚ nrhs™ Ëðuo rË™tu„hu ÚtE™u …Ae „wsht‚ ‚hV
ytÔÞt. >> 42 >>
ðt‚to 43
Ëkð‚ 1963™t Vt„ý ðŒ 9™u htus ËhË…wh™t «týþkfh¼tEyu
ËíËk„e¼q»tý™e …thtÞý y{ŒtðtŒ{tk fhtðe íÞtk ƒt…t©e …ÄtÞto
n‚t. ‚u fÚtt™e Ë{tró [iºt ËwŒ 6™e n‚e. [iºt ËwŒ 9™u htus
Ë{÷tðt¤t ™t„¼t ‚Útt ƒ¤tu÷™t þuX Xtfhþe¼tE™u ‚Útt ƒeò
½ýtf nrhs™tu™u ƒt…t©eyu fÌtwk su {nthts ™u {wõ‚ yts Mðtk‚
ðhËtðu Au ‚u òu„{tk ‚{tu ytðe „Þt ‚u ‚{thtk ƒnw {tuxtk ¼tøÞ
ÚtÞtk yu{ òýòu. yu{ fne™u íÞtkÚte ƒt…t©e ‚Útt Mðt{e
Eïh[hýŒtËS ËŒT„Á w Mðt{e nrh™thtÞýŒtËS™u ytk¾Úu te {tu‚eyt
fZtÔÞtÚte „h{e ƒnw n‚e ‚u{™u òuðt ½™~Þt{{nthts™t yûth¼wð™
Ët{t ytuhzt{tk …ÄtÞto. íÞtk Mðt{e™u fÌtwk su …ezt fuðe Au ? íÞthu
Mðt{e ƒtuÕÞt su ƒeò …qAu Au ‚u{™u ‚tu ËtÁk Au yu{ fnwk Awk …ý
…ezt ‚tu fne òÞ yuðe ™Úte. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts ËtÁk
fhþu, yu{ fne™u Mðt{e™u þhehu ntÚt VuhÔÞtu yux÷u …ezt {xe „E.
…Ae ytuhzt{tkÚte ™ef¤e™u Ë¼t{tk …ÄtÞto.
…Ae Mðt{e ¼„ð‚TMðY…ŒtËSyu Mðt{e™u …qAâwk su Mðt{e !

yt yƒSƒt…t©e™e ðtkËu {týË ƒnw ‚ýtÞ Au ™u {tuxt {tuxt
ËŒT„wÁytuÚte …ý yu{™tu ¼th ðÄthu sýtÞ Au ‚u fuðt {tuxt nþu ?
íÞthu Mðt{e ƒtuÕÞt su yts ËíËk„{tk ©eS{nthts ƒt…t©e îthu
Ëðo ftÞo fhu Au. yu ‚tu yr‚ {tuxt Au …ý yu ðt‚ ftuE™u ¾{tÞ
™nª {txu fhðe ™rn.
yu …thtÞý{tk …txzeðt¤t ™t„S¼tE yu{™t ¼tE
rºt¼tuð™¼tE™u y{ŒtðtŒ{tk Œþo™ fhtððt y™u ðiŒwk fhtððt
÷tÔÞt n‚t. ‚u{™u ƒt…t©eyu fÌtwk su yu{™u …txze …ntU[tztu.
Ät{{tk ‚uze sðt Au. …Ae …txze ÷E „Þt. íÞtk yu{ýu ºtesu rŒðËu
Œun {qõÞtu. …Ae ƒt…t©e su‚÷…wh, Ätu¤fu ÚtE …tAt y{ŒtðtŒ
ytðe™u fåA ‚hV …ÄtÞto. ‚u{™t ¼u¤t Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt
Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚ ‚Útt «týþkfh¼tE ytrŒ
nrhs™tu fåA{tk „Þt y™u ¼ws ÚtE™u ðiþt¾ ËwŒ 1™u htus
©e ð]»t…wh „Þt. >> 43 >>
ðt‚to 44
ðiþt¾ ËwŒ 2™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
©eS{nthts™u y™u {tuxt™u swŒt…ýwk ™Úte. yt…ýu sux÷tu ËL{w¾…ýt{tk
Vuh Au ‚ux÷wk Auxwk Au. {tuxt su su r¢Þt fhu Au ‚u {qŠ‚™t Ëw¾{tk hÌtt
Útft fhu Au. òu ‚u{™e ËtÚtu {™, f{o, ð[™u ƒkÄtÞ ‚tu ‚u{™t suðe
ÂMÚtr‚ ÚttÞ. {tuxt y™trŒ {wõ‚™u Ëk¼thðt ‚tu {qŠ‚{tkÚte ƒnth
™ef¤tÞ ™rn. {tuxt™t ð[™{tk ƒhtƒh rðïtË ytð‚tu ™Úte ™u ‚fo
ÚtE òÞ Au …ý {tuxt ‚tu {nthts rð™t hnu‚t s ™Úte. {tuxt™u ËL{w¾
su ÚtÞt Au ‚u ‚tu yûthÄt{™u, {wõ‚™u y™u …wÁ»ttu¥t{™u, yu Ëðuo™u
ËL{w¾ ÚtÞt Au. {tuxt™t Ëw¾™e y™u {tuxt™t {rn{t™e Sð™u ¾ƒh
™Úte ‚uÚte yVËtuË {x‚tu ™Úte. …ý {nthts y™u {wõ‚ ‚tu ËŒtÞ
yt…ýe ËtÚtu s Au. yu ‚tu ƒtrÄ‚t™wð]r¥t Au {txu sýt‚wk ™Úte.
{nt«¼wS™t y™trŒ {éÞt yux÷u yt…ýtk Œtrhÿ f…tE „Þtk.
{nthts™u ‚Útt {tuxt™u ‚Útt yu{™e Ë¼t™u yk‚h{tk Ätheyu y™u
‚u ytí{t™u rð»tu Œu¾tÞ íÞthu yntu ! yntu ! ÚtE òÞ. {tuxt…wÁ»t™e
ðt‚ ƒeS Au. ytðtu ð¾‚ {éÞtu Au ‚tu …ý ‚u Ëw¾ ÷uðt‚wk ™Úte
y™u …k[rð»tÞ{tk ‚ýtE sðtÞ Au, ‚u™wk fthý yu Au su {rn{t{tk
fËh Au. òu {nthts™e {qŠ‚™tu {rn{t sýtÞ ™u ‚u {qŠ‚™t Ëw¾™tu
{rn{t sýtÞ ‚tu yt ÷tuf™tk Ëw¾ f[ht suðtk ÚtE òÞ. {nthts™tu
y™u {tuxt™tu yr¼«tÞ yuðtu Au su ftuE r™ð]r¥t {t„o …fze™u
…wÁ»ttu¥t{™t MðY…{tk …ntU[u ‚tu Xef. {tuxt™u ytþhu ÚtÞt …Ae {tÁk
fÕÞtý Úttþu fu ™nª ÚttÞ yuðtu yýrðïtË ht¾ðtu ™rn. {tuxt™e
árü …zu ‚Útt ‚u{™tu ðtÞhtu yzu ‚uýu fhe™u …ý fÕÞtý ÚttÞ. {tuxt™u
rð»tu r™Œtuo»t ƒwrØ ÚttÞ ‚tu …tu‚u ¾hu¾htu r™Œtuo»t ÚtE òÞ. {tuxt ‚tu
y™trŒ {wõ‚ Au. ‚u{™e ËtÚtu Sð òuzu ‚u{™u …tu‚t suðt fhu, su{
EÞ¤™e ¼{he fhu Au ‚u{. {txu ytðt Ëí…wÁ»t {éÞt ‚uðt Ë{Þ{tk
ft{ fhe þõÞt ™nª ‚tu {tuxt™tu {rn{t Ë{òýtu ™Úte. {nthts™tu
y™u {tuxt™tu {rn{t ƒhtƒh Ë{òÞ ‚tu …k[rð»tÞ «ÞtË rð™t S‚e
sðtÞ; {txu {tuxt™tu Ë{t„{ ‚Útt Ëuðt fhe™u ÷t¼ ÷E ÷uðtu. ynª
ytÔÞt n‚t fu ™ntu‚t ytÔÞt. Auðx yt Œun{tkÚte swŒwk ‚tu …zðwk s
Au, íÞthu yíÞthÚtes swŒt Úttðwk. >> 44 >>
ðt‚to 45
ðiþt¾ ËwŒ 2™u htus Ëtksu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su yûthÄt{{tk òðwk Au ‚u þe he‚u Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su Ëft{ðt¤t™u {‚u òðt™wk Au ™u ‚u™u ½ýwk Auxwk Au fu{ su
‚u™e ƒnth árü Au. r™»ft{ðt¤t™u {‚u ‚tu òðt™wk ™u ytððt™wk ™Úte.
òðwk ytððwk fnu Au yu ‚tu yt ÷tuf™t þçŒ Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su Ät{{tk s‚tk {t„o{tk rËrØytu
ytðu Au ‚u þe he‚u Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ßÞthÚte
ð‚o{t™ Äthe™u ¼s™ fhðt {tkzâwk íÞthÚte {t„ou [tÕÞtu. ‚u™u ynª
{t™, {tux…, Þþ, feŠ‚, yiïÞo, «rËrØ yu rËÂØytu ytðu Au.
‚u™e {n¥tt ™u ‚u™tu ¼th ™ ht¾u ‚tu ‚u™u ytze rËrØytu ytð‚e
™Úte y™u Ëft{ ¼õ‚™u ‚tu rËrØytu {qŠ‚{t™ ytze ytðu Au.
…Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu …qAâwk su «íÞût ¼„ðt™
{™w»ÞY…u …]Úðe W…h rð[h‚t ntuÞ ‚u{™u Ëtûtt‚T Ëðtuo…he Au
yu{ òÛÞt A‚tk ‚u™u ytí{t™u rð»tu {qŠ‚ ™ Œu¾tÞ ‚tu ‚u™u
y™w¼ð¿tt™ fnuðtÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yuðe
áZ Ë{sý ntuÞ ‚u™u fŒtr… {qŠ‚ ytí{t™u rð»tu ™ Œu¾tÞ ‚tu
…ý y™w¼ð ¿tt™ Au. >> 45 >>
ðt‚to 46
ðiþt¾ ËwŒ 3™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su su{ ÷tztu …hýtððt òÞ ‚u ÷tzt™u …zâtu {qfe™u òÞ ‚tu ftuE
¾tðt yt…u ™rn ‚u{ ðú‚, s…, ‚…, Œt™, …qò ytrŒf ½ýt „wý
þe¾u, ‚tu …ý ÷tztu su ©eS{nthts™e {qŠ‚ ‚u ™ ytðe ‚tu ftkE
Ëw¾ ™ {¤u; {txu yt ÷tuf{tkÚte ÷q¾t Úttðwk. yts yûthÄt{{tkÚte
ò™ ytðe Au. ‚u{tk …r‚ {nthts Au ™u ò™iÞt {wõ‚ Au ‚u™e ¾w{the
ht¾ðe. {rn{t òÛÞtu ntuÞ ‚tu ¾w{the ½ýe hnu, fu{ su yûthÄt{™t
Ät{e ©e «„x …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u{™tu [tkÕ÷tu ytÔÞtu ‚u ðt‚
fuðze {tuxe ! yt ÷tuf{tk htò ðt½hý™u htýe fhu ‚tu ‚u™u fux÷tu
fuV hnu Au ! ‚tu yt…ý™u ‚tu yrð™tþe ðh {éÞt {txu ‚u ht¾ðt

y™u ƒeswk ƒÄwk ¾tuxwk fhðwk. Œun™wk ¾tuxwk fheyu ‚tu ƒeswk ƒÄwk ¾tuxwk ÚtE
òÞ y™u òu ¾tuxwk ™ fhu ‚tu ðtkÄtu ½ýtu hne òÞ. …herût‚™tu Ët‚
rŒðË{tk þwfSyu {tuût fÞtuo, ‚tu yts ‚tu ytíÞkr‚f {tuût fh™tht
{éÞt Au. ÷t¾ ð»to ËwÄe þtMºt ðtk[u ™u Ëtk¼¤u …ý ‚u{tk ftkE ft{
™ ÚttÞ. òu ðõ‚t Ëðtuo…rh {¤u ‚tu ûtýðth{tk ft{ fhu. su {tuût
fhu ‚u þwfS òýðt. ytðtu {rn{t {tuxt™tu Ë{òÞ ‚tu {tuxt su
MÚtt™{tk ™u su ÂMÚtr‚{tk ™u su Ëw¾{tk hÌtt Au ‚u MÚtt™{tk ™u ‚u
ÂMÚtr‚{tk ™u ‚u Ëw¾{tk ht¾u Au. òu ËtÄr™f™u Ëw¾ òuE‚wk ntuÞ ‚tu
{t™ xt¤ðwk, …ý …qòðt™e fu „tŒe ‚feyt™e fu {tuxuht Útðt™e RåAt
™ ht¾ðe. ð„h RåAu {¤u ‚tu …ý htS ™ Úttðwk. ytËÂõ‚ðt¤t™u
ðtx òuðe …zu su, {™u yt ðM‚w {¤þu fu {™u ƒtu÷tðe™u …qAþu; yu{tk
{qŠ‚ ¼q÷e sðtÞ. {¤ðwk ™ {¤ðwk ‚u ‚tu ©eS{nthts™t ntÚt{tk Au.
yt…ýt ËkfÕ…u ftkE ft{ Útt‚wk ™Úte. ©eS{nthts yt…ý™u ntÚteyu
ƒuËtzu fu „Äuzu ƒuËtzu ‚u{tk Ëh¾t Ëw¾e hnuðwk. yt…ðwk ÷uðwk ‚u ‚tu
{nt«¼wS™t ntÚt{tk Au. {nt«¼wS™e {qŠ‚ ¼q÷ðe ™rn, {qŠ‚
¼q÷e™u ƒeswk RåAu ‚u {tuxe {q¾toE Au. >> 46 >>
ðt‚to 47
ðiþt¾ ËwŒ 3™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su ƒeswk ƒÄwk ÚttÞ …ý ËtÄw Úttðwk yu ½ýwk fXý Au. yu ‚tu Ä{to{]‚
«{týu ð‚eo™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {t™, {íËh ytrŒf Œtu»t xt¤e™u
ytí{t™u rð»tu {qŠ‚ rËØ fhu íÞthu ËtÄw fnuðtÞ …ý ¼„ðu ÷w„zu
ËtÄw ™ fnuðtÞ. Sð …k[rð»tÞ™t ™u yt ÷tuf™t Ëw¾ ËtÁ ÷ze {hu
Au …ý ¼„ðt™ ËtÁ ftuE ÷z‚wk ™Úte. [th rŒðË hnuðt™wk ‚u™u yÚtuo
fSyt fhu yuðt yð¤t Mð¼tð Au. …]Úðe™t, Ä™™t, ÷uðtŒuðt™t,

¾tÄt™t yuðt fux÷tyu «fth™t xkxt Au. yt ÷tuf{tk ‚wåA Ëw¾ ËtÁ
÷ze {hu Au ™u …tAwk Vuh ¼tu„ððt ‚tu ytððwk ™Úte. {txu su™u {nt«¼wS
…t{ðt ntuÞ ‚uýu yt ÷tuf{tk Atufhtk þwk fhþu ? {txu ftkEf Ä™, ðtze
{u¤ðe yt…wk yu{ fŒe RåAðwk ™rn. SðÚte ‚tu ftkE ƒ™e þfu ‚u{
™Úte. {u¤ðe yt…wk yu{ su òýu y™u ‚u ËíËk„e ntuÞ ‚tu …ý ‚u
y¿tt™e Au. ftuEf™u {nthts ‚uze òÞ ‚u™t fuzu þtuf fhu su n{ýtk
©eS{nthtsu htÏÞtu ntu‚ ‚tu ËtÁk. ‚u fuðwk Au ‚tu [¢ð‚eo htßÞ {¤u
‚tu …ý Ëh…xt™t ¼tht W…tzðt {u÷u ™nª ‚uðwk Au; …ý yu{ ™ òýu
su yûthÄt{{tk ©eS{nthts™wk Ëw¾ ‚tu {nt y÷tirff Au y™u {trÞf
Ëw¾ ‚tu fw~ft fqxât suðwk Au. Sðu Œw:¾™u rð»tu Ëw¾ {t™e ÷eÄwk Au
‚uÚte þtuf fhu Au {txu yu y¿tt™ xt¤ðwk. þtuf ‚tu ßÞthu {nthts™e
yt¿tt ÷tu…e™u ftuEf™tu Œun …zâtu ntuÞ íÞthu fhðtu su yuýu {nthts™e
yt¿tt ÷tu…e Au ‚uÚte {nthts yu rƒ[tht W…h fwhtS ÚtÞt nþu ‚tu
yu™e þe „r‚ Útþu ? yuðtu þtuf fhðtu. yt Sð™u {nthts™t y÷tirff
Ëw¾{tk ð]r¥t [tUx‚e ™Úte ™u {trÞf Œw:¾{tk ð¤„e hnu Au. ‚uýu
ytí{t™wk ™wfþt™ fÞwO {txu ytí{½t‚e ÚtÞtu. ‚u …k[{nt…t…eÚte …ý
½ýtu …t…e Au; þt {txu su [tuhtþe{tk ytÚtzðwk …zu. {nt«¼wS rð™t
ƒesu nu‚ hnu ‚u {tuxwk …t… Au. su{ ¼h‚S™u {]„™tu Œun ÷uðtu …zâtu
‚u{. hƒthe™tu Atufhtu {hu íÞthu hwðu ™u yu{ ƒtu÷u su, ft„ztu ÚtE™u
ŒqÄ …eðt ytðsu y™u ðt½ ÚtE™u ƒfÁk W…tzðt ytðsu, yu y¿tt™
Au. ‚u{s ËtÄw™u rþ»Þ {hu íÞthu þtuf fhu su yuðtu ™nª {¤u ™u …ŒtÚto,
…wM‚f, ytË™, ‚qkƒze yu ytrŒf …ŒtÚto ËtÁ fSyt fhu ‚u …ý hƒthe
suðtu s y¿tt™e Au.
yt…ýu ynª yufðth {q¤e™t …whtýe ËtÄw íÞt„ðÕ÷¼ŒtËS

nt÷ su ðZðtý „Þt ‚u ytÔÞt n‚t. ™u ynª ƒuXt n‚t. yt
Eïhƒtðtu òuzu ƒuXt n‚t. yuðt{tk Œuðhts¼tE ht{…whðt¤t ytÔÞt.
‚u{™u ƒnw yt™kŒ¼Þto òuE™u y{u fÌtwk su ‚{u yt™kŒ{tk Atu ‚u™wk fthý
yt íÞt„ðÕ÷¼ŒtËS™u fntu. íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su “©eS{nthtsu ™u
‚{u {tht W…h ƒnw ŒÞt fhe™u {thu {tÚtuÚte yÄeo ðuX W‚the su ƒu
Œefht ™u yuf {thtk {t‚w©e ‚u{™u {nthts y™u ‚{u Ät{{tk ÷E
„Þt. nðu yuf ½h™wk {™w»Þ ™u ƒu Œefht Au yux÷e ðuX hne Au. ‚u™wk
su{ {nthts™e y™u ‚{the {hS ntuÞ ‚u{ fhtu …ý yíÞthu ‚tu
yÄtuo ¼th Q‚Þtuo ‚u™tu yt™kŒ Au. ¼ws sE™u ºtý hËtuEytu ŒE™u
yt…™tk Œþo™u ytÔÞtu.” íÞthu y{u fÌtwk su fu{ íÞt„ðÕ÷¼ŒtËS !
‚{tht [u÷t Ät{{tk òÞ ‚tu fu{ ÚttÞ ? íÞthu íÞt„ðÕ÷¼ŒtËS fnu
su ytðwk ‚tu {thtÚte ™ hnuðtÞ …Ae y{u ƒtuÕÞt su yt Œuðhts¼tE
yt¾tu rŒðË ðtze™wk ft{ fhu Au y™u htrºtyu htrºtyu y{the …tËu
ytðe™u Ë{t„{ fhe òÞ Au ™u r™Þ{ yufu [qf‚t ™Úte yuðt ƒ¤eyt
Au y™u {nthts™e {qŠ‚™u Ëw¾u Ëw¾eyt Au. òu {qŠ‚ ht¾u ‚tu Ëw¾e
ÚtðtÞ. yt ÷tuf Úttuztf rŒðË{tk Ë{uxe™u …qÁk fhe sðwk. ÷tuf ‚tu fŒtr…
Ë{uxtÞ …ý Œun Ë{uxt‚tu ™Úte. ð¾tý Au ‚u ‚tð{tk Ëtfh …tÞt
suðwk Au. yt Sð{tk ÷t¾, fhtuz Œtu»t ntuÞ ™u Ëtò Œtu»t™wk s Ítz
ntuÞ ™u yuf …ý „wý ™ ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t™u Ëðtþuh {t™u yuðtu
yð¤tu Au. ËíËk„{tk ™ÇÞtu òÞ Au ‚u™wk fthý yu Au su yu™u ftuEyu
xtuõÞtu ™Úte {txu ™¼u Au; òu xtufu ‚tu s‚tu hnu {txu yuðt yð¤t
Mð¼tð™tu íÞt„ fhe™u su{ ¼„ðt™ ™u Ëk‚ fnu ‚u{ fhðwk ‚tu Œtu»t
{tºt x¤e òÞ ™u {nt Ëw¾eytu ÚtE òÞ. >> 47 >>
ðt‚to 48
su ©eS{nthts™u rð»tu ™u ‚u{™t {wõ‚™u rð»tu ytí{ƒwrØ ™u áZ «er‚
ÚttÞ ‚tu Ë{trÄ fh‚tk …ý ½ýe þtkr‚ ÚttÞ.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ytðt {tuxt™tu òu„
™ ntuÞ íÞthu fu{ fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ÷tuf{tkÚte {tuxt
[t÷e ™ef¤u yux÷u yá~Þ ÚttÞ ‚tu yu{ rð[thðwk su ytðt …wÁ»t
Xhðt™wk Xt{ n‚t ‚u [t÷e ™eféÞt ‚u {nthts™e {hS yu{ nþu.
{tuxt ‚tu Œun Äh‚t ™Úte y™u {qf‚t …ý ™Úte, õÞtkyu s‚t ytð‚t
™Úte. yu ‚tu ËíËk„{tk Au, Au ™u Au s; fu{fu yu‚tu Ëðoºt hnu÷t Au.
õÞtkyu ™ ntuÞ ‚u{ ™Úte. yu{ Ëk‚tu»t ðt¤ðtu y™u yu{™e fhu÷e ðt‚tu
Ëk¼the™u ðtk[eyu íÞthu {tuxt «íÞût ƒtu÷u Au yu{ òýðwk. ÓŒÞ{tk
{nt«¼wS™t ¼u¤t Äthðt ™u yt™kŒ{tk hnuðwk. {tuxt ‚tu Sð™t ËkƒkÄe
Au ‚u Sð{tk {tuxt™tu Ëtûttífth fhðtu. su{ …]Úðe ¾tuŒu Au ‚tu …týe
™ef¤u Au ‚u{ yk‚ð]or¥t fhe™u Ëtûttífth fhðtu ‚tu yk‚ð]or¥tyu ¼u¤t
s Au ‚u Ëw¾eyt fhu.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su su{ Œunu fhe™u W…hÚte
(ƒnthÚte) …qAtÞ Au ‚u{ yk‚ð]or¥tyu þe he‚u …qAtÞ ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su {nthts y™u {wõ‚ ËŒtÞ ytí{t™u rð»tu Au. ‚u{™u Ëk¼the™u
yk‚ð]or¥t fhu ‚tu þtkr‚ ÚttÞ ™u {tÞt ŒƒtE òÞ y™u {nthts ™u
{tuxt yk‚h{tk «uhýt fhe™u W¥th Ëk¼the yt…u ™u Ëðuo ¾w÷tËt ÚtE
òÞ; yuðtu yk‚ð]ro ¥t™tu {rn{t Au. su{ yt ÷tuf{tk …ŒtÚto™t, rð»tÞ™t,
¾tÄt…eÄt™t yuðt ½ýtf «fth™t ½tx Út‚t ntuÞ ™u ‚u rð™t Œw:¾eytu
hnu‚tu ntuÞ …ý òu {nthts™tu {rn{t rð[the™u ytí{t™u rð»tu
{nt«¼wS™u Äthu ‚tu Ëðuo Útfe ðihtøÞ …t{e™u {nt Ëw¾eytu ÚtE òÞ
‚u{. ð¤e su{ ƒtshtu ðtðe™u …fðe™u …uŒt fhðtu ntuÞ ‚u™u ftuEf
nòhtu …thË{rýytu yt…u ‚tu ‚u ƒeò Wã{ fhðt …zât {qfu ‚u{
½ýtf «fth™e ðtË™t ntuÞ™u {qŠ‚ {¤u ‚tu Ëðuo ƒ¤e òÞ Au. yt
{tU½e ðM‚w™t ½htf Útðwk; ƒeswk ƒÄwk {¤u, …ý yt ðM‚w su
©eS{nthts ‚Útt {wõ‚ ‚u ™ {¤u. ƒnthÚte {wõ‚™tu òu„ ntuÞ íÞthu
{™w»Þ…ýt™t ¼tð ftkEf hnu ¾ht. ‚u feÞt ‚tu nËu, h{u, ƒtu÷tðu,
yu{ Œun¼tð sýtðu. su{ {tuxwk {týË AtufÁk h{tzu ‚u Atufht™t suðwk
ƒtu÷u ‚u{ yt {™w»Þ¼tð sýtðeyu Aeyu. òu …h¼tð ht¾e™u
…h¼tð™e ƒtu÷e fheyu ‚tu ‚{™u Ë{òÞ ™rn. ðt‚{tk …ý yt
÷tuf™wk áütk‚ ÷tðeyu íÞthu Ë{òÞ …ý …h¼tð™e ƒtu÷e fheyu ‚tu
Sð Ë{S þfu ™rn. yux÷t {txu áütk‚ yt…eyu Aeyu su hË{tk
hË ½e ™u „éÞt{tk „¤e Ëtfh, ‚us{tk ‚us yÂø™ ™u Ätu¤t{tk Ätu¤wk
ŒqÄ, yuðtk áütk‚ ŒeÄtk ‚u {nthts™u fu {wõ‚™u ÷t„w ™ …zu, ‚tu …ý
Ë{òððt ËtÁ Œuðtk …zu Au. …h¼tð™e ðt‚tu Ë{òÞ ™rn ™u
‚wkƒze{tk ftuzeytu ™t¾e™u ¾¾ztÔÞt suðwk ÚttÞ. {txu {™w»Þ™e …uXu
ð‚eoyu Aeyu ™u {™w»Þ™t suðwk ƒtu÷eyu Aeyu ‚u Sð™u nu‚ Úttðt {txu
Au. «f]r‚…wÁ»t™t ftÞo{tk {nthts™u fu {wõ‚™u W…{t ŒuðtÞ yuðwk ftkE
Au s ™rn. yts Mðtk‚ ðhËu Au. yt {rn{t Ë{òÞ ‚tu ƒnw ft{
fhu. yk‚h{tk {nthts™u ‚Útt {wõ‚™u Ëk¼theyu ‚tu Ëðuo ¾w÷tËt ÚtE
òÞ. ƒnthð]r¥tyu «&™ W¥th{tk ƒÄtk þtMºt ¼u¤tk fheyu ‚tu …ý
‚u™tu ÞÚttÚto W¥th ™ {¤u. {nthts™u ‚Útt {wõ‚™u yk‚h{tk Ätheyu
yux÷u Ëðuo ¾w÷tËt ‚h‚ ÚtE òÞ. su{ ƒúñtkz{tk {n‚T fth¾t™wk Au
™u ®…z{tk yÕ… Au. …ý ®…z{tk Ëðuo ytðe „Þwk. ‚u{ W…hÚte òýðt
òÞ ‚tu …th ™ ytðu ™u yk‚h{tk {nthts™u ™u {wõ‚™u Äthu ‚tu {nthts
™u {wõ‚ ËŒt ytí{t™u rð»tu rðhts{t™ Au ‚u Ëðuo Œtu»t Útfe ™u ðtË™t
Útfe {wõ‚ fhe {qfu. ©eS{nthtsu AuÕ÷t «fhý™t 12{t ð[™t{]‚{tk

fÌtwk Au su yt ðt‚ fht{‚ suðe Au yux÷u y÷tirff Au. {tÞt™wk fu
{q¤…wÁ»t™wk yux÷u Eïh™wk fu ƒúñ™wk fu yûth™wk ftuE áütk‚ fu W…{t
ŒuðtÞ yuðe ™Úte. ðt‚to™e Ë{tró fhe™u ©e Ënò™kŒ Mðt{e
{nthts™e sÞ ™u yt Ë¼t™e {tÞt™tu ûtÞ yu{ yr‚þÞ fYýtyu
fhe™u ƒtuÕÞt. >> 4 8>>
ðt‚to 49
ðiþt¾ ËwŒ 5™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 10{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk Ëuðfht{™e ðt‚ ytðe. …Ae Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ©eS{nthts™u ð™{tk Ëuðfht{ {éÞtu
n‚tu ‚u™e Ëuðt {nthtsu fhe n‚e ‚u ðt‚ Ët[e Au, …ý ‚u™tu yæÞtí{
W¥th ntuÞ ‚u f]…t fhe™u Ë{òðtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, Ëuðfht{
™t{u ËtÄw ‚u {tuûttÚteo Sð òýðtu. ©eS{nthts™e ™u Sð™e ðå[u
su …]Úðe, s¤, ‚us, ðtÞw, ytftþ, ynkfth, {n¥t¥ð, «Ät™…wÁ»t,
«f]r‚…wÁ»t, ðtËwŒuðƒúñ ‚Útt {q¤yûth yu Ëðuo ytðhý Au ‚u ðUfxtrÿ
òýðtu. Ëu‚wƒkÄ yux÷u Ä{o{ÞtoŒtY…e …tøÞ òýðe. ht{uïh yux÷u
¼„ðt™ òýðt. {t„o yux÷u ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ òýðwk.
ðihtøÞne™ ‚u {kŒðtz òýðtu. [tfhe fh™th yux÷u ¿tt™ yt…™th
Ëí…wÁ»t òýðt. íÞt„e™u Œunu fhe™u y™u „]nMÚt™u ÿÔÞu fhe™u Ëuðt
fhðt™e Ët{Úteo ‚u Ëtu™t{ntuhtu òýðe. Ëí…wÁ»t™u ¾tu¤ðt ‚u htuðwk
òýðwk. „t{ yux÷u fwËk„ òýðtu y™u Vq÷ðtze ‚u ËíËk„ òýðtu.
ð]ût yux÷u Œun òýðtu. ¼q‚ yux÷u yk‚hþºtw òýðt. ËíËk„{tk
ËL{t™ {¤u ‚u …Útthe òýðe. ytÞw»Þ™tu ûtÞ Út‚tu òÞ ‚u
÷tune¾kz…uxƒuËýwk òýðwk. ytí{t™wk ‚Útt ©eS{nthts™t MðY…™wk
¿tt™ yt…ðwk ‚u [tfhe òýðe. ¿tt™ yt…™th Ëí…wÁ»t™e Ëuðt ™

fhðe ‚u ¾tðt ™ ytÃÞwk fnuðtÞ. ©eS{nthts™t MðY…™wk ¿tt™
yt…™th Ëí…wÁ»t™u ƒeò ftuE …tËu Ëuðt fhtððe …zu, ‚u ðM‚e{tk
s{e ytÔÞt fnuðtÞ. ftuEf ð¾‚u Ëuðt fh™th ™ {¤u ‚u W…ðtË
òýðtu. ðihtøÞðt™ fhðtu ‚u Ëtòu fÞtuo fnuðtÞ. ºtý Œun, ºtý
yðMÚttytu, ºtý „wý, [th yk‚:fhý, …k[¼q‚, …k[rð»tÞ, Œþ
ErLÿÞtu, Œþ «tý, [tiŒ Œuð‚t yu ËðuoÚte swŒtu ytí{tY…u ð‚eo þfu
‚Útt …k[ð‚o{t™ Y…e Ä{o{ÞtoŒt …t¤e þfu yuðtu Ë{Úto fhðtu ‚u ½e
…[tðe þfu yuðtu òýðtu. yuðe Ët{Úteo ytÃÞt A‚tk …ý yu «{týu
ð‚oþu fu ™rn yuðe Ëí…wÁ»t™u ®[‚t ht¾ðe …zu ‚u ¼th W…ztÔÞtu
fnuðtÞ. òu õÞthuf ŒuntrŒf ¼u¤t ¼¤e™u ntý, ð]rØ, {t™, y…{t™,
Ëw¾, Œw:¾, n»to, þtuf …t{u yÚtðt …k[ð‚o{t™ Y…e Ä{o{ÞtoŒt{tk
Vuh …tzu ‚tu ‚u™wk fÕÞtý Ëí…wÁ»t ™ fhu ‚u íÞt„ fÞtuo fnuðtÞ. >> 49 >>
ðt‚to 50
su {wõ‚ y™trŒ Au …ý ¼S™u Útyu÷t ™Úte. òu ¼S™u Útyu÷t fneyu
‚tu ftuEf ð¾‚u ©eS{nthts yuf÷t ntuðt òuEyu …ý yu{ ™Úte.
su{ {nthts y™trŒ Au ‚u{ {wõ‚ …ý y™trŒ Au. {nthts™tu {rn{t
‚tu yr‚þÞ y…th Au y™u y™trŒ {wõ‚ {nthts™e {qŠ‚{tk hne™u
ËŒt Ëw¾ ÷u Au. {nthts™e RåAtÚte ynª {™w»ÞY…u Œu¾tÞ Au ‚u
{qŠ‚{tk hÌtt Útft Œu¾tÞ Au. ynª ytð‚t s‚t ™Úte ™u Œun sýtðu
Au ‚u Œun™e r¢Þt {nthts fhtðu Au ™u Sð™u W…Œuþ …ý {wõ‚ îthu
{nthts fhu Au. su {wõ‚îthu Sð™u W…Œuþ fhu Au ‚u {wõ‚™t suðtu
Sð™u fhu Au y™u ‚u {wõ‚™e òuzu yu Sð™u ht¾e™u ‚u {wõ‚™t suðwk
Ëw¾ yt…u Au. su {wõ‚ îthu su Sð {wõ‚ ÚtÞtu ntuÞ ‚u {wõ‚ ‚u™u
«Ät™ hnu Au. su{ ytftþ{tk ÷q ðt‚e ntuÞ ‚u{tk r[ºt rðr[ºt hðhðtx
ÚttÞ Au ‚u{ {nthts™e {qŠ‚{tkÚte ‚hun ‚hun™tk y™k‚ Ëw¾ ytðu
Au. su{ {nthts™e ðt‚tu yuf™e yuf r™íÞ fheyu ‚tu yt™kŒ ™ ytðu
y™u òu r™íÞ ™ðe ™ðe ðt‚tu ÚttÞ ‚tu yt™kŒ ðÄ‚tu òÞ; ‚u{
{nthts™wk Ëw¾ ™ðwk ™ðwk Au, ‚u y™k‚ «fth™wk Au. ‚u Ëw¾™u {qfe™u
Sð Au ‚u ftÞo{tk Ëw¾ {t™u Au ™u {qŠ‚™u …ze {qfu Au. su{
©eS{nthts™t ƒt¤fuþ W‚htÔÞt íÞthu Ä{or…‚t y™u ¼Âõ‚{t‚t
ƒútñýtu™u s{tzðt™e Ëh¼ht{tk hÌttk ™u {nthts™u ¼q÷e „Þtk ‚tu
ft¤eŒ¥tu ytðe™u rðÎ™ fÞwO. ‚u{ {nthts™u Sð ¼q÷e òÞ Au yux÷u
ft{, ¢tuÄtrŒf þºtw Au ‚u Sð™u rðÎ™ fhu Au.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ƒtuÕÞt su æÞt™ ƒhtƒh Útt‚wk ™Úte,
™u {qŠ‚ Äht‚e ™Úte {txu f]…t fhtu ‚tu ÄhtÞ. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su Ÿzt Q‚htu ‚tu ÄhtÞ, …Ae ‚us ð¾‚u æÞt™ fhðt {kzât ™u Ÿzt
Q‚he sðtýwk ™u ‚us Œu¾týwk …ý {qŠ‚ Œu¾týe ™rn. …Ae ƒnth
ytðe™u ƒt…t©e™u rð™k‚e fhe su {qŠ‚ Œu¾t‚e ™Úte. íÞthu ƒt…t©e
fnu su æÞt™ fhtu, Œu¾tþu. …Ae æÞt™ fÞwO ‚tu {qŠ‚ Œu¾e™u ƒnw yt™kŒ
…tBÞt. >> 50 >>
ðt‚to 51
su {tuxt™tk fhu÷tk þtMºt{tk yÚtðt {tuxtyu fhu÷e ðt‚tu{tk ‚fo ÚttÞ
‚tu …t… ÷t„u. yuf ‚tu {nthts™t MðY…{tk hnu‚t ntuÞ ‚uýu fhe™u
{tuxt ntuÞ y™u yuf ‚tu þtMºt ¼ýðu fhe™u {tuxt ntuÞ. þtMºt
¼ýu÷t™t þçŒ þtMºt «{týu ƒhtƒh ntuÞ ™u ÷tuf™u {¤‚t ntuÞ y™u
{wõ‚™t þçŒ ÷tuf{tk fu þtMºt{tk {¤‚t ™ ytðu …ý yu þçŒ {wÆt™t

ntuÞ {txu þtMºt™e Ët¾ ™ ÷uðe; fu{fu ©eS{nthts yu{tk hne™u
…tu‚u ƒtu÷u Au, {txu yu þçŒ y{qÕÞ Au. {tuxt™t þçŒ{tk þkft fhe™u
yu þçŒ™u Vuhðu ‚tu {tuxtu ƒtÄ ytðu y™u {tuxt™t þçŒ™tu {rn{t
òýu ‚tu ƒnw ft{ ÚttÞ. su™u {tuxt™t ð[™™tu rðïtË ™rn ‚u™u ftkE
÷t¼ ÚttÞ ™rn. {tuxt™t Ë{t„{u fhe™u ËtkÏÞ y™u Þtu„ yu ƒu rËØ
ÚttÞ Au. ËtkÏÞ yux÷u Œun™u ¾tuxtu fhtðu Au y™u Þtu„ yux÷u {qŠ‚
rËØ fhtðu Au. ‚u {tuxt fhtðu ‚tu ‚wh‚ ÚttÞ. …htuût þtMºt ¾z™u Xuftýu
Au ™u «íÞût™tk þtMºt fý™u Xuftýu Au. ð[™t{]‚ ¼tus™™u Xuftýu Au,
fu{ su ©eS{nthts™t {w¾{tkÚte ™eféÞtk Au, {txu ‚u r™íÞ ðtk[ðtk,
fu{fu ytíÞkr‚f fÕÞtý fhðt yu yufs þtMºt Ë{Úto Au. yu ËeÄu
{th„u sðt suðwk Au y™u ƒeòk þtMºt ‚tu W¼tk„z [t÷ðt suðtk Au
‚u õÞtkyu ÷E sE™u V„tðu. su{ {ý …týe{tk …tþuh ŒqÄ ntuÞ ‚u™u
nkË swŒwk …tze yt…u, ‚u{ þtMºt{tkÚte Ëth ftZ‚tk {tuxt {wõ‚™u ytðzu.
rðãt™e þwrØ …ý {tuxt™tu òu„ ntuÞ ‚tu ÚttÞ. þtMºt{tk ƒúñ ‚Útt
Ëk‚ ‚Útt yð‚th yuðt þçŒ ytðu íÞthu ƒúñ ‚u Ät{ Ë{sðwk y™u
Ëk‚ ‚u {wõ‚ Ë{sðt y™u yð‚th ‚u {nthts Ë{sðt. yu{ yuðt
þçŒ {qŠ‚{tk, Ät{{tk ™u {wõ‚{tk ð¤„tzðt …ý ytuht ht¾ðt ™rn.
‚u{tk su ËkþÞ fhu ‚u™u ËíËk„™e Ë{sý ™Úte. þtMºteÞ árü ‚u ƒnth
árü Au, {txu ‚u™wk ðýo™ ftuE fh™th ntuÞ ‚tu yt…ýu ™ fhðwk. fu{
su yu {qŠ‚ ¼q÷tð™th Au, þtÚte su yu{tk {qŠ‚™wk ƒes ™Úte. ftuE
fh™th ™ ntuÞ y™u yt…ýu s {tÚtu ytðe …zu ‚tu yð~Þ™wk fhðwk;
y™u ËíËk„™tu ÔÞðnth …ý {qŠ‚ ¼q÷tð™th Au. {nthts™e {qŠ‚
rð™t ƒeswk ðýo™ Au ‚u ‚tu ™tð rð™t Ë{wÿ{tk …zât suðwk Au. yu
‚tu {he sðtÞ yux÷u fh™th™tu fu Ëtk¼¤™th™tu {tuût ™ ÚttÞ, {txu
«„x ©e nrhS™t W…tËf™u ‚tu «„x™t «Ëk„™e ðt‚tu fhðe. ßÞthu

{nthts™e ðt‚tu fu fÚtt Útt‚e ntuÞ íÞthu {nthts y™u {wõ‚ ytðe™u
rðhts{t™ ÚttÞ Au ™u ƒnw htS ÚttÞ Au; y™u {nthts rð™t ƒeòu
«Ëk„ ytðu ‚tu ƒnw fwhtS ÚttÞ Au su ytðt {tuxt yt…ý, ‚u Sðtu™u
{éÞt ‚tu…ý {trÞf ytfth™u Ëk¼thu Au, ‚u fuðwk fhu Au ‚tu su{ [¢ðŠ‚
htò yt„¤ …xu÷™e {tux… ðýoðu ‚u{ fhu Au. {txu {nthts™e fÚtt
ðt‚to Útt‚e ntuÞ íÞtk ƒeS …htuût ðt‚ ™ fhðe. ßÞthu y¿tt™e Sð
ƒuXt ntuÞ ™u W…trÄ ÚttÞ yuðwk ntuÞ íÞtk fhðe …zu ‚tu ‚u{tk {nthts
™u {tuxt f[ðt‚t ™Úte, …ý yt…íft¤ rð™t òu {nthts™t «Ëk„
rð™t ƒeòu «Ëk„ ftZu ‚tu su{ ftuEf™u s{ðt ƒuËthe™u …ehËu ™rn
‚tu ‚u r™htþ ÚtE™u QXe òÞ ™u ‚u™u suðwk ðË{wk ÷t„u ‚uðwk {nthts™u
‚Útt {wõ‚™u ðË{wk ÷t„u Au. yuðt ÷q¾t þçŒ ftuE Sð™u Ë{tË ™
fhu y™u {nthts™t MðY…™wk su™u ÞÚttÚto ¿tt™ ntuÞ ™u ‚u {qŠ‚™u Œu¾‚t
™ ntuÞ …ý ‚u™t þçŒ {nt«¼wS™t ËkƒkÄ™t ntuÞ ‚u Sð™u Ë{tË
ƒnw fhu Au. yu þçŒ su™t Sð{tk W‚hu ‚u™u ƒúñY… fhu ™u {wõ‚
fhe {qfu Au y™u ‚u™t W…h {nthts ™u {wõ‚ «ËL™ ÚttÞ Au. >> 51 >>
ðt‚to 52
su su{ yt…ýtk ™uºt W½tzeyu íÞthu ™Œe, Ítz, …ntz, Ë{wÿ, ËqÞo,
[kÿ, ‚tht, ytftþ, {™w»Þ, …þw, …ûte ytrŒf y™uf …ŒtÚto Œu¾ðt{tk
ytðu y™u ™uºt {ª[eyu ‚tu ftkE Œu¾tÞ ™rn, yuf {qŠ‚ s Œu¾tÞ
Au; ‚u{ ƒnthárüðt¤t™u y™k‚ yiïÞo, Ät{, ÷tuf, ¼tu„ yu Ëðo
Œu¾ðt{tk ytðu Au. yk‚Œorüðt¤tu ™uºt {ª[u fu {t„u s (‚wh‚s) {qŠ‚,
Ät{ ™u {wõ‚™u Œu¾u y™u ‚u rð™t ƒeswk ftkE Au s ™rn yuðwk ÚtE
òÞ {txu {qŠ‚{tk s hnuðwk. {qŠ‚{tk hne™u fÚtt, ðt‚to fhðe y™u

ðt‚{tk {qŠ‚™wk ƒes ÷tððwk …ý ƒesu ztu¤u Vhðt sðwk ™rn. su{ htò
…tËu òðwk ntuÞ ‚u «Út{ ½uh ½uh Vhe™u AuÕ÷eðthu htò™u Ë÷t{ ¼hu
‚tu ‚u htò htS ÚttÞ ™rn ‚u{ ƒÄwk Ëk¼th‚tk Ëk¼th‚tk AuÕ÷eðthu
{nthts™u Ëk¼thu ‚tu {nthts htS ÚttÞ ™rn; {txu yuf ûtýðth
…ý {qŠ‚ ¼q÷ðe ™rn. Ÿ½ yt¤Ë xt¤ðt™t W…tÞ ½ýt «fth™t
Au ™u ‚u ½ýt fXý Au y™u {qŠ‚ Äthðe ‚u Ëw„{ W…tÞ Au. {nthts
ytuzt yux÷u …tËu s Au. ‚u{™u ht¾u ‚tu Œtu»t {tºt x¤e òÞ …ý
‚u ftuE ht¾u ™rn y™u ƒeò W…tÞ ½ýt fhu Au. Q¼t ÚtE hnu,
ytk¾{tk {h[tk ytksu …ý {qŠ‚ ftuE ™ Äthu. s„‚™t Sð yt ÷tuf™t
Ëw¾u Ëw¾eyt Au y™u yt…ýu {nthts™e fÚtt, ðt‚to, æÞt™, ¼s™,
yt¿tt, W…tË™t, r™Þ{, Ä{o ‚uýu fhe™u Ëw¾eyt Aeyu. òu yðÞð
Vhu ‚tu; ‚u fu{ Vhu ‚tu {tuxt™tu …th¾w (…th¾™th) ÚttÞ. su™u Ë{t„{u
fhe™u s„‚™t ½tx ƒkÄ ÚttÞ, rð»tÞ™t ht„ x¤u, ©eS{nthts rð™t
ƒeswk yËíÞ sýtÞ; Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ð]rØ …t{u, ™u {qŠ‚™t
Ëw¾u Ëw¾eyt ÚtðtÞ ™u æÞt™{tk rðûtu… ™ ytðu; ‚u™u {tuxt òýe™u
‚u fnu ‚u{ fhu, ™u yt ÷tuf™t Ëw¾uÚte ÷q¾tu ÚtE™u {nthts™u rð»tu
òuztE òÞ ‚tu yðÞð Vhu. òu yðÞð ™ Vhu ‚tu yt ÷tuf{tkÚte ÷q¾tu
ÚttÞ ™rn. su{ hË™t ErLÿÞ™u ¾tht-{tu¤t™e, MðtŒw-fwMðtŒw™e ¾ƒh
…zu Au ‚u{ {tuxt™tu òu„ fh‚tk fh‚tk {tuxt™u ytu¤¾e ÷u ™u …Ae ‚u{™tu
òu„ fhu ‚tu yðÞð Vhe òÞ. òu {tuxt™u ™ ytu¤¾u ™u [t÷tu[t÷
ËíËk„ fhu y™u {nthts™t ËkƒkÄ rð™t™e ƒeS …htuût ðt‚toytu su
™thŒ, Ë™ftrŒf, Ëti¼he ‚Útt ƒeò htòytu™tk ytÏÞt™tu Ëtk¼¤e™u
htS ÚttÞ ‚u™t yðÞð VÞto ™Úte. yuf {qŠ‚{tk s òuztE òÞ y™u
{nthts™t ¿tt™™e ™u Ëw¾™e ðt‚tu™t Sð{tk Ëth …ze òÞ ™u Sð
ËhtE òÞ ‚u {qŠ‚ rð™t hne þfu ™rn. Ëw¾ {nthts{tk Au y™u

{t„ðt ƒesu òÞ Au yux÷u ftÞo{tk Ëw¾ {t™u Au, íÞtk Ëw¾ õÞtkÚte
ntuÞ ? su{ htò™u …zât {qfe™u ðM‚e …tËu Ëw¾ {t„u ‚u õÞtkÚte {¤u ?
{txu ftÞo™u …zâwk {qfe™u fthý su {qŠ‚, ‚u{tk [tuxe …zu ‚tu Ëw¾ {¤u.
ßÞthu {tuxt™u òu„u fhe™u yðÞð ™ Vhu y™u {tuxt™u ¾‚htðu íÞthu
òu„ þwk fÞtuo ? {txu {tuxt™tu òu„ fheyu ™u {tuxt™t suðt „wý ™
ytðu ™u {™, ErLÿÞtu …tu‚…tu‚t™t Mð¼tð «{týu ð‚uo ‚tu òu„ fÞtuo
™ fnuðtÞ. òu …thË{rý™t òu„u …thË ™ ÚttÞ ‚tu su{ ƒtð™t
[kŒ™™t ð]ût{tk ™t„ ®ðxtE hnu Au …ý Výt yÄh ht¾u Au ‚uÚte Íuh
hnu Au ‚u ƒeò™t «tý ÷u Au ‚u{ ÚttÞ; {txu yuðtu òu„ ™ fhðtu.
{tuxt™u rð»tu {™, f{o, ð[™u òuztðwk; ‚u™e rðÂõ‚ su {tuxt™wk ð[™
÷uþ {tºt ÷tu…ðwk ™rn y™u {tuxt™e RåAt «{týu Ëw¾, Œw:¾ ytðu
‚u{tk htS hnuðwk. y™u {™u fhe™u yu{ ð‚oðwk su {nthts™e {qŠ‚{tk
s {™™u ht¾ðwk, …ý ftuE ytÔÞwk fu „Þwk ‚u™e ftkE Ëwh‚ ht¾ðe ™rn.
yuf {qŠ‚{tk s {™ òuze ht¾ðwk ‚u {™u fhe™u òuztýtu fnuðtÞ; {txu
{nthts™wk ð[™ ÞÚttÚto …t¤e™u {™, f{o, ð[™u òuztðwk y™u ËŒtÞ
¼u¤wk hnuðtÞ yuðwk {t„ðwk. >> 52 >>
ðt‚to 53
ðiþt¾ ËwŒ 9™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ÷tuÞt™wk 5{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk 1÷t «&™{tk f…xe ‚Útt r™»f…xe™tk ÷ûtý™e ðt‚
ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™u rð»tu ¼„ðt™…ýt™tu
r™ùÞ ntuÞ …ý òu f…xe ntuÞ ™u ‚u òu …tu‚t™wk f…x sýtðt Œu ™rn
‚tu ‚u™u sL{ Ähðtu …zu. su{ {q¤S ÷wntýtu ½huýtk™tu zƒtu [tuhe „Þtu
n‚tu ‚u™u ðeË „tWÚte …tAwk ytððwk …zâwk ‚u{ ÚttÞ. yu™u r™ùÞ ‚tu
n‚tu …ý òu [tuhe fhe ‚tu ðeË „tWÚte zƒtu yt…ðt …tAwk ytððwk
…zâwk ‚u{ f…xe™u sL{ Ähðtu …zu. {txu ‚™, {™, ©eS{nthts™u
y™u {tuxt {wõ‚™u ËtU…e Œuðwk. {™™t Mð¼tð ‚tu “÷xfe ÷xfe ò‚
ni, Íxfe rð»tÞ V¤ ¾t‚” yuðtu Au. ynª ƒuXt y{ŒtðtŒ, {q¤e
‚Útt …uxe …xtht Ëk¼thu y™u „]nMÚt ntuÞ ‚u ½h Ëk¼thu. ‚{u ‚tu ‚™,
{™ y™u f{o ËtU…e ŒeÄtk Au y™u ©eS{nthts™u ‚Útt {tuxt {wõ‚™u
«thçÄ fhe ÷eÄt Au, ftkE ƒtfe htÏÞwk ™Úte. ËíËk„e Útðt{tk Œt¾ztu
½ýtu Au. ßÞthu ytí{t …h{tí{t y™u Ëk‚ y™u yu{™tk fhu÷tk þtMºt
‚u rð™t ƒesu ytMÚtt ™ ytðu íÞthu ítu ËíËk„e fnuðtÞ; y™u ‚uýu
s ‚™, {™, Ä™ y™u f{o y…oý fÞtO fnuðtÞ. ©eS{nthtsu
Ëtu{÷t¾t[h™u fÌtwk su yÄtuo «Ëk„ y{thtu fhtu Atu ™u yÄtuo s„‚™tu
fhtu Atu. ËðoMð ©eS™u y…oý fhðwk yux÷u ErLÿÞtu, yk‚:fhý ™u
Sð ©eS™e {qŠ‚{tk òuze Œuðtk ‚u ËðoMð y…oý fÞwO fnuðtÞ.
„]nMÚt ntuÞ ‚u{ýu Œþtkþ, rðþtkþ ftZðtu ‚u fr™ü Ä{toŒtu Au;
y™u ƒth {rn™t{tk yuf ƒu {rn™t {tuxt {wõ‚™tu Ë{t„{ fhðtu ‚u
{æÞ{ Ä{toŒtu Au; y™u ©eS™e {qŠ‚{tk ErLÿÞtu, yk‚:fhý ™u Sð
‚u yuft„ú fhe™u òuztE sðwk ‚u W¥t{ Ä{toŒtu Au. yt ºtý «fth™tu
Ä{toŒtu Au, ‚u Ëðuo „]nMÚttuyu ftZðtu, …ý yufuÞ …zâtu {wfðtu ™rn.
yu{ ™ Ë{sðwk su Ë{t„{ fheyu yux÷u Œþtkþ, rðþtkþ ftZðt™e
þe sYh Au. yu ‚tu æÞt™ fh‚t ntuÞ y™u æÞt™{tk {qŠ‚ Œu¾t‚e ntuÞ
y™u Ë{t„{ fh‚t ntuÞ ‚u{ýu …ý Œuð™tu Ä{toŒtu …qhu…qhtu yt…ðtu.
‚u Ä{toŒt{tkÚte ËtÄw™u …ý s{tzðt ™rn y™u Ätu‚eytk …ý ytuZtzðtk
™rn y™u ‚eÚto fhðt òðwk ‚u ‚eÚto™t ¾[o{tk …ý Ä{toŒtu ™ „ýðtu.
XtftuhS™u ðMºt ½huýtk ‚Útt søÞtytu ‚Útt „tuŒztk, ðtËý, Œtýt,
½e, „tu¤ ytrŒf ðM‚w ÷tðe Œuðe ‚u{tk „ýu ‚tu ƒtÄ ™Úte.
…Ae fÕÞtý ¼õ‚u …qAâwk su ŒuðÿÔÞ™u yt[tÞo …tu‚t™wk fhðt

RåAu ‚tu Ä{toŒt™e þe he‚ fhðe ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt[tÞo,
ËtÄw ™u ËíËk„e yu ºtýu {¤e™u ðneðx fhðtu yuðe ©eS{nthts™e
yt¿tt Au. ‚u «{týu ™ ð‚uo ™u Mð‚kºt…ýu ð‚uo ‚tu ËíËk„{tk {tuxtu
Wîu„ ÚttÞ ™u yu{tkÚte {tuxtu rðûtu… ÚttÞ ™u yuf ƒeò™tk {™ swŒtk
ÚtE òÞ ™u Ëhfthu …ý sðwk …zu; yuðtu {tuxtu Wîu„ ÚtE …zu y™u
fr{rx …ý ÚtE òÞ, {txu yt[tÞuo yu{ fhðwk òuEyu ™rn. >> 53 >>
ðt‚to 54
su {t¤t, {t™Ëe…qò{tk ƒtu÷ðt fh‚tk Ët™ fhðt{tk ð]r¥t ½ýe rðûtu…
…t{u Au; fu{ su ƒtu÷ðt{tk yuf ËkfÕ… ÚttÞ y™u Ët™ fhðt{tk ½ýt
ËkfÕ… ÚttÞ, {txu Ët™ fhðe ™rn.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su {nthts y™u {wõ‚
rŒÔÞ Au ‚u {trÞf yL™™u s{‚t nþu fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su òu ¼õ‚ Ët[u ¼tðu {trÞf ðM‚w y…oý fhu ‚tu ‚u ¼õ‚™tu ¼tð
òuE™u {nthts ™u {wõ‚ yu ðM‚w™u rŒÔÞ fhe™u yk„efth fhu Au y™u
‚u™wk V¤ (…tu‚t™e {qŠ‚™wk Ëw¾) yt…u Au. ‚u «Út{ «fhý™t 71{t
ð[™t{]‚{tk ©eS{nthtsu fÌtwk Au.
[hýhs™e «ËtŒe ™t¾e™u …týe …eðwk, ‚u fh‚tk {nthts™e
{qŠ‚™u …tu‚t™t [i‚LÞ™u rð»tu …tE™u …eðwk ‚u W¥t{ Au. «r‚{t™u
s{tzu÷e ðM‚w …ý …tu‚t™t [i‚LÞ™u rð»tu {nthts™u s{tze™u s{ðe.
òu ¼õ‚ r™»ft{¼tðu s{tzu ‚tu «r‚{t s{u Au y™u …tu‚t™t «‚t…u
ytuAwk Útðt Œu‚t ™Úte. su{ su‚÷…wh™t Þ¿t{tk yuf fwÕ÷t{tkÚte ½e ftZâwk
…ý ¾qxðt ŒeÄwk ™rn ‚uu{. «r‚{t ™u Ät{™e {qŠ‚ ‚u yuf s Au.
‚u™u Ëh¾e ™ òýu ‚u™e Ë{sý ¾tuxe Au y™u ‚u ™tÂM‚f Au y™u

‚u™e ðt‚ ™ Ëtk¼¤ðe. «r‚{t ƒtu÷‚e ™Úte ‚u …tu‚t™t ¼õ‚tu™u
ò¤ðu Au; fu{su ftuEf™u ƒtu÷tðu ™u ftuEf™u ™ ƒtu÷tðu ‚tu n»to, þtuf
ÚtE ytðu; {txu …tºt ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u ‚Útt …tºt ™ ÚtÞtu ntuÞ ‚u Ëðuo™u
Ëh¾tk Œþo™ yt…u Au {txu ƒtu÷‚t ™Úte …ý «íÞût Au.
ËtÄ™Œþtðt¤t™u òu„ fhðt{tk «r‚{t fh‚tk {wõ‚ yrÄf Au
‚u ðt‚ ðz‚t÷™t 10{t ð[™t{]‚{tk ©eS{nthtsu fne Au; …ý
«r‚{tÚte {wõ‚ rðþu»t ™ òýðt, Võ‚ ¿tt™ ÷uðt{tk rðþu»t òýðt.
«r‚{t Au ‚u EüŒuð Au y™u {wõ‚ ‚tu ¼õ‚ Au. fux÷tf ytÄwr™f
«r‚{t fh‚tk {wõ‚™u yrÄf òýe™u ‚u{™wk æÞt™ fhu ‚u y¿tt™e Au.
yu{™u ftuE {tuxt {éÞt ™Úte y™u ©eS{nthts™tu ‚Útt {tuxt {wõ‚™tu
rËØtk‚ yu{™u ntÚt ytÔÞtu ™Úte. ‚u ‚tu ßÞthu ©eS{nthts™t y™trŒ
yÚtðt …h{ yuftkr‚f {wõ‚ {¤u ™u ‚u{™t Útfe ¿tt™ …t{u íÞthu yLðÞ
ÔÞr‚huf MðY… Ë{òÞ ™u ©eS™tu rËØtk‚ ntÚt ytðu. ftuE rŒðË
{wõ‚™wk æÞt™ ‚tu ÚttÞ ™rn. su {wõ‚ ntuÞ ‚u …tu‚t™wk æÞt™ fhtðus
™rn y™u ©eS{nthts™e yt¿tt{tk Vuh …zðt Œu s ™rn. yu ‚tu
«r‚{t™u rð»tu s òuzu …ý «r‚{tÚte ÷q¾t Úttðt Œu ™rn. su™u ©eS™tu
yÚtðt yu{™t {wõ‚™tu ËkƒkÄ ™ ntuÞ ‚u™u yLðÞ ÔÞr‚huf™e ¾ƒh
™ ntuÞ ‚uÚte ‚u™u þtMºt™t yÚto Ë{òÞ ™rn. y™u …tu‚t{tkÚte {t™,
{tux… y™u rð»tÞ ‚u xéÞt ™ ntuÞ ‚uÚte „wÁ Útðt™e ™u rð»tÞ
¼tu„ððt™e RåAtytu hne ntuÞ-‚u {w{wûtwytu™u ytzwk yð¤wk Ë{òðu
™u «r‚{t fh‚tk …tu‚u {tuxt ÚtE …zu ™u ÷tuftu™u Au‚he™u rð»tÞ ¼tu„ðu;
‚u™u {nt…t… ÷t„u y™u ™hfu sðwk …zu. su yuðt™u ð¤øÞt ntuÞ ‚u
òu rðïtËw ntuÞ y™u fuð¤ {tuût™t ¾…ðt¤t ntuÞ ‚u{™e ‚tu
{nt«¼wS hûtt fhu ™u su ‚u W…tÞu fhe™u yuðt™t òu„Úte Atuztðu.
fŒt…e yt Vuhu ™ Aqxu ‚tu ƒeòu sL{ Ähtðe™u {wõ‚™tu òu„ {u¤ðtðu
y™u {tuût fhu. su™u {tuût™e RåAt ntuÞ ™u ©eS{nthts™u «ËL™
fhðt ntuÞ ‚uýu yuðt yð¤u hM‚u [t÷™tht™tu ËkƒkÄ ™ ht¾ðtu ™u
©eS{nthts™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhðwk …ý ftuE {wõ‚™wk æÞt™ fhðwk ™rn.
ßÞthu ©eS{nthtsu ŒuntuíËð fÞtuo íÞthu ŒtŒt¾t[h ƒnw
rŒ÷„eh ÚtE™u ånu{tk …zðt „Þt íÞthu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk
su ©eS{nthts ËŒtÞ ËíËk„{tk Au. yt…ý™u {qfe™u s‚t hÌtt ™Úte.
ßÞtk {nthts y™u yt…ýu ƒuË‚t ‚u ƒuXfu òytu, ‚{™u Œþo™ yt…þu.
…Ae íÞtk „Þt y™u ©eS{nthts™tk Œþo™ ÚtÞtk. …Ae ©eS{nthts
ƒtuÕÞt su “y{u ‚tu {heyu yuðt ™Úte, y{u ‚tu yuf Y…u n‚t ‚u
[thY…u ÚtÞt Aeyu y™u ËíËk„{tk ËŒtÞ «„x…ýu rðhts{t™ Aeyu;
{txu s‚t hÌtt yu{ ™ òýþtu.” yu{ fne™u …tu‚u …nuhu÷tu nth n‚tu
‚u ŒtŒt¾t[h™u …nuhtðe™u ƒtuÕÞt su “‚{tht ytí{t™u rð»tu y{™u
Äthtu.” …Ae ŒtŒt¾t[hu …tu‚t™t [i‚LÞ™u rð»tu {nthts™wk æÞt™ fÞwO
‚tu ‚uòu{Þ rŒÔÞ MðY…u …tu‚t™t ytí{t™u rð»tu {nthts™u ŒuÏÞt. …Ae
æÞt™{tkÚte òøÞt y™u {nthts™u …qAâwk su nu {nthts ! yt…™tk
[th MðY… fÌttk ‚u feÞtk Ë{sðtk ? ™u æÞt™ fÞt MðY…™wk fhðwk ?
íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su yuf ‚tu {qŠ‚ytu Y…u ™u ƒeswk Ëk‚Y…u
™u ºteswk yt[tÞoY…u ™u [tuÚtwk rþûtt…ºte, ð[™t{]‚ ytrŒ þtMºtY…u;
yu [th Y…u ÚtÞt Aeyu. ‚u{tk «r‚{tY…u ÚtÞt Aeyu ‚u «r‚{t™wk æÞt™
fhðwk, y™u Ëk‚ Útfe ¿tt™ W…Œuþ „úný fhe™u y{thtu {rn{t Ë{sðtu
™u ‚u{™e yL™ ðMºtu fhe™u Ëuðt fhðe; y™u yt[tÞo Útfe Œeûtt{kºt
÷uðt ™u ‚u{™e yL™ ÿÔÞu fhe™u Ëuðt fhðe; y™u þtMºt{tk su y{thtk
ð[™ Au yu «{týu ð‚oðwk. yu{ ðt‚ fhe™u ©eS{nthts yá~Þ ÚtE
„Þt. …Ae ŒtŒt¾t[hu Mðt{e©e …tËu ytðe™u Ëðo ðt‚ fhe. íÞthu
Mðt{e©eyu fÌtwk su òu ¾hu¾htu rŒÔÞ¼tð «r‚{t™u rð»tu ytðu ™u yu

{qŠ‚{tk ÷„™e ÚttÞ y™u ƒeswk ƒÄwk rðËhe òÞ ‚tu «r‚{t™tk Œþo™
Ëtûttífth suðtk ÚttÞ. y™u ‚u{™e ËtÚtu ƒtuu÷u, ðt‚tu fhu, s{u EíÞtrŒf
Ëðuo {™tuhÚt …rh…qýo fhu; {txu «r‚{t™u rð»tu rŒÔÞ¼tð ÷tðe™u ‚u™wk
æÞt™ ¼s™ fhðwk, …ý ytÄwr™f™u Ëk„u fhe™u yð¤u hM‚u [Ze sðwk
™rn. >> 54 >>
ðt‚to 55
ðiþt¾ ËwŒ 11™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ÷tuÞt™wk 3swk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk {ntíBÞ ¿tt™u Ërn‚ r™ùÞðt¤t nrhs™tu™tk ™t{
ytÔÞtk.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yu nrhs™tuyu þwk þwk
fÞwO nþu ‚u fntu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts yhuht „t{{tk
…ÄtÞto n‚t íÞtkÚte „÷wS™u fntðe {tufÕÞwk su ¾tðt ƒuXt ntuÞ ‚u
…zâwk {qfe™u Ä™, ÄtLÞ, {týË, …þw ËðoMð ÷E™u ynª ytðtu. ‚u
Ëtk¼¤e™u …tu‚t™t {t‚w©e {tkŒtk n‚tk ‚u{™u {qfe™u ƒeswk ƒÄwk ÷E™u
htrºtyu „Þt; yuðt ð[™{tk hnu‚t. ð¤e ‚u{™u ½uh ©eS{nthts
Ëk‚tuyu Ërn‚ …ÄtÞto n‚t ‚u Ë{Þu yu{™tk {t‚w©eyu Œun {uÕÞtu ‚u{™u
Ÿ[tk ƒtkÄe ht¾e™u ƒu rŒðË ©eS{nthts™u ™u Ëk‚tu™u htÏÞt ™u Ëuðt
fhe, …ý Ëq‚f™tu ËkþÞ ÚtÞtu ™rn, yuðtu rŒÔÞ¼tð n‚tu.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su „÷wS …tËu ËðoMð {k„tðu÷wk ‚u
©eS{nthtsu ƒÄwk htÏÞwk fu fu{ fÞwO ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
„÷wS™u ½uh yu s htrºtyu þºtw ytðe™u ËðoMð ÷qkxe sðt™t n‚t
y™u „÷wS™u ‚Útt ‚u{™tk {™w»Þtu™u {the ™t¾ðt™t n‚t. yux÷t
ËtÁ ©eS{nthtsu {k„tÔÞwk n‚wk. þºtwytu htºtu „÷wS™u ½uh ytðe™u
…tAt „Þt y™u Ëðth{tk ©eS{nthtsu „÷wS™u ËðoMð …tAwk yt…e™u

zzwËh {tufÕÞt. yuðe he‚u {nthtsu …tu‚t™t áZ r™ùÞðt¤t ™u
rðïtËw ¼õ‚™e hûtt fhe. >> 55 >>
ðt‚to 56
ðiþt¾ ËwŒ 11™u htus ƒ…tuhu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk
su fwþ¤fwkðhƒtEyu þwk fÞwO nþu ? ‚u f]…t fhe™u fntu. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su fwþ¤fwkðhƒtEyu ©eS{nthts™u …tu‚t™u ½uh Ä{o…wh
‚uztðe™u htßÞ yt…ðt {tkzâwk y™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™u ™¾Úte
rþ¾t …ÞO‚ Ë{„ú yk„ ™eh¾e™u yk‚h{tk Q‚the ÷eÄe y™u {qŠ‚
¼q÷e sðtÞ ‚u™e ƒefu fhe™u Œun™e r¢Þt su ™tnðwk, Ätuðwk, ¾tðwk,
…eðwk ‚u™tu íÞt„ fhe™u {qŠ‚ Äthe ht¾e, ™u …kŒh rŒðËu Œun …ze „Þtu
…ý {qŠ‚ {qfe ™rn yuðtk n‚tk.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su yu{™u þe he‚u ËíËk„ ÚtÞtu n‚tu ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu …qðo sL{{tk Ëk„út{S‚ htò™e ƒu™
YzƒtE n‚tk, íÞtk y÷tWÆe™ ¾q™e rŒÕneÚte ytðu÷tu n‚tu. ‚uýu
Ëk„út{S‚™u {the™u YzƒtE™uu ÷E sðt™wk fÞwO, íÞthu YzƒtEyu yu™u
Ë{òÔÞtu su {thu ™t{™t fhðe Au {txu ‚{u Vuh ytðþtu íÞthu ytðeþ.
‚u rŒÕne „Þtu ‚u …Ae YzƒtEyu yzt÷s™e ðtð fhtðe™u Œun {qõÞtu.
‚u ytu¤f „t{{tk fwþ¤fwkðhƒtE ™t{u ÚtÞtk. ‚u™e fhtðu÷e ðtðu
©eS{nthts [thËtu Ëk‚tuyu Ërn‚ ytÔÞt y™u ðtð òuE™u ƒtuÕÞt
su ðtð Ëthe Au. yt fhtð™th nt÷ Ä{o…wh{tk htßÞ fhu Au. ‚u™wk
™t{ fwþ¤fwkðhƒtE Au. ‚u{ýu …tu‚t™t {tuût {txu yt ðtð fhtðe
Au ‚u™tu ÷u¾ swytu. …Ae r™»fw¤t™kŒ Mðt{eyu ÷u¾ ðtkåÞtu. ‚u {tuût
{txu s fhtðe Au yuðwk ÷ÏÞwk n‚wk. …Ae {nthtsu yt¿tt fhe su yt
ðtð{tk yt…ýu Ëðuo M™t™ fhe™u s¤ …eytu …Ae ‚u™wk fÕÞtý Útþu.
…Ae Ëk‚tuyu fÌtwk su yu™u fuðe he‚u yt…ýtu r™ùÞ Útþu ? …Ae
©eS{nthtsu fÌtwk su …h{[i‚LÞt™kŒ Mðt{e™u «uhýt ÚtE „E Au ‚u
íÞtk sE™u ËíËk„ fhtðþu, yu{ ©eS{nthts ðtð W…h ƒtuÕÞt.
‚u Ë{Þu s …h{[i‚LÞt™kŒ Mðt{e „Zzu n‚t. ‚u{™u Ä{o…wh sðt™tu
ËkfÕ… ÚtÞtu ™u [t÷e ™eféÞt. ‚u{™t ¼u¤t ‚u{™t ðeË ËtÄw [t÷ðt
‚iÞth ÚtÞt ‚u{™u ™t …tze™u yuf÷t s yufz{÷™u ðu»tu „Þt ‚u
f…zðks{tk rþðS™e søÞt{tk W‚Þto. íÞtk ƒútñýtu ytð‚t, ‚u{™u
…htuût…ýu ©eS{nthts™tu {rn{t Ë{òðe r™ùÞ fhtðe™u [tÕÞt,
‚u Ä{o…wh fwþ¤fwkðhƒtE™e Ä{oþt¤t{tk Q‚Þto. íÞtk yu ƒtE™u yuðtu
r™Þ{ n‚tu su, su ftuE íÞt„e ytðu ‚u™u …tu‚t™e Ä{oþt¤t{tk W‚thu
™u r™íÞ s{tzu y™u yu{™tu {rn{t Ë{S™u yÄohtºtu Ëðuo™tk Œþo™
fhe™u [hý M…þo fhe™u …tAtk òÞ. ‚u htrºtyu ytÔÞtk …ý ‚u{™u
Mðt{eyu M…þo fhðt ŒeÄtu ™rn. íÞthu ƒtE ƒtuÕÞtk su, yt Ëðuo
{ntí{t [hýM…þo fhðt Œu Au y™u ‚{u fu{ ™t …tztu Atu ? íÞthu
Mðt{e ƒtuÕÞt su y{u ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™t ËtÄw Aeyu ‚u
yuf÷t [÷tÞ …ý ™rn ™u yü «fth™wk ƒúñ[Þo …t¤eyu; …ý nwk
yuf÷tu swŒtu …ze™u ytÔÞtu Awk ‚uÚte {thu ‚{the ËtÚtu ƒtu÷ðwk …zâwk …ý
nðu Ët‚ «fth™wk ‚tu ƒhtƒh ht¾eþ. yu{tk ‚tu Vuh …zðt ™rn Œô.
…Ae ‚u ƒtE™u ‚u{™tu „wý ytÔÞtu, ‚uÚte {rn{t Ë{S™u ‚u{™e ðt‚tu
Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts™tu {rn{t Ë{ßÞtk y™u ©eS{nthts™u
rð»tu Ëðtuo…he…ýt™tu r™ùÞ fhe™u ytr©‚ ÚtÞtk y™u Mðt{e™u „wÁ
fÞto y™u htßÞ ËtU…e ŒeÄwk. ßÞthu ©eS{nthts ŒkZtÔÞ Œuþ{tk Vhe™u
„Zzu …ÄtÞto íÞthu Ëðuo Ëk‚tuyu ©eS{nthts™u fÌtwk su …h{[i‚LÞt™kŒ
Mðt{e ‚tu yufz{÷ ÚtE™u s‚t hÌtt Au. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su
yu‚tu Ä{o…wh{tk Au y™u y{the RåAtÚte fwþ¤fwkðhƒtE™u ËíËk„

fhtððt „Þt Au. ‚u íÞtk htßÞ{tk ƒkÄtE „Þt Au ‚uÚte ‚uze ÷tððt
…zþu. …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{e™u {tufÕÞt …ý ‚u{™t ‚uzât ytÔÞt ™rn
y™u ƒtuÕÞt su Äýe ytðu ‚tu ytðwk. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u {tufÕÞt
‚u „Þt. Ä{o…wh ™Sf ytÔÞwk íÞtk ‚tu ntÚteyu ƒuËe™u ‚u ƒt„{tk nðt
¾tðt s‚t n‚t, ‚u ntÚte W…h ƒuXu ƒuXu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u ytð‚t
òuE™u {tð‚™u fÌtwk su {tht „wÁ ytðu Au ‚u {™u ntÚte W…h ƒuXu÷tu
Œu¾þu {txu ntÚte™u ƒuËthtu. …Ae ntÚte™u ƒuËtÞtuo ™u Q‚he™u Ët{t
sE™u Œkzð‚ fÞto y™u Mðt{e©e™u {éÞt ™u ËtÚtu ËtÚtu Ä{oþt¤t{tk
ytÔÞt ™u hËtuE fhe™u s{tzât. …Ae [hý Œtƒ‚t n‚t íÞtk ƒtE
ytÔÞtk yux÷u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚tu WXe™u Auxu ò‚t hÌtt. íÞthu ƒtE
ƒtuÕÞtk su yu ftuý Au ? íÞthu …h{[i‚LÞt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, yu
{tht „wÁ Au ™u {™u ‚uzðt ytÔÞt Au; {txu {thu sðwk …zþu. íÞthu
ƒtE rŒ÷„eh ÚtE™u ƒtuÕÞtk su ©eS{nthts™u ynª ÷tððt™wk ð[™
yt…tu ‚tu sðt Œô. …Ae ‚u ðt‚ {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u fne. íÞthu
Mðt{e©e ƒtuÕÞt su yu™u fntu su ‚{u ft„¤ ÷¾òu y™u y{u «tÚto™t
fheþwk. …Ae ƒL™u Mðt{eytu „Zzu ytÔÞt y™u ©eS{nthts™u ft„¤
÷¾e™u ƒtEyu ‚uztÔÞt n‚t ™u íÞtk {nthts …ÄtÞto n‚t. >> 56 >>
ðt‚to 57
ðiþt¾ ËwŒ 11™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
©e ftfhðtzeyu ™ntðt „Þt n‚t íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe™u
ƒtð¤ ™e[u Ë¼t ÚtE.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su …ðo‚¼tEyu þwk fÞwO
nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …ðo‚¼tE …tu‚t™tu Œefhtu fkX«tý
n‚tu ‚u™u {qfe™u ©eS{nthts™tk Œþo™ fhðt [tÕÞt. ‚u „t{™u Ëe{tzu

…ntUåÞt yux÷t{tk Œefhtu {he „Þtu, ‚uÚte {™w»Þ ‚uzðt „Þwk ‚tu …ý
…tAt ðéÞt ™rn ™u „Zzu „Þt. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su Œefhtu
{he „Þtu y™u …tAt fu{ ðéÞt ™rn ? íÞthu …ðo‚¼tE ƒtuÕÞt su
yu{tk þwk ? yu ‚tu Atý{tk Sðzt …zu ™u {he òÞ yuðwk Au; íÞtk Ët‚
rŒðË ËwÄe sBÞt ™rn y™u …týe …ý …eÄwk ™rn. ‚u{™u ©eS{nthtsu
fÌtwk su ‚{u õÞtk s{tu Atu? íÞthu ƒtuÕÞt su yt…™tk Œþo™ fÁk Awk ‚u{tk
ƒÄwk ytðe òÞ Au. y™u su Œtýt …tfu ‚u ƒÄt ©eS{nthts™u
ËŒtðú‚{tk yt…e Œu‚t. ‚u{™u ©eS{nthtsu fÌtwk su Úttuztf Œtýt
Atufhtk™u ¾tðt ËtÁ ht¾‚t ntu ‚tu ËtÁk. íÞthu ‚u fnu su fýƒe™tk
Atufhtk ‚tu fwfzt™tk ƒå[tk suðtk ntuÞ. su{ fwfzt™tk ƒå[tk Wfhzt{tkÚte
Œtýt ¾tu‚he ¾tÞ ‚u{ ‚u …]Úðe{tkÚte …uŒt fhe ¾tÞ, {txu yuðe ®[‚t
þwk fhðt ht¾ðe …zu ? ©eS{nthtsu Ëk‚tu™u ¾xhË™tk ð‚o{t™ ytÃÞtk
íÞthu …ðo‚¼tE ‚Útt ‚u{™t ½h™tk Ëðo {týËtuyu …ý ¾xhË™tk
ð‚o{t™ htÏÞtk; yuðtu {rn{t Ëk‚™tu òý‚t. EíÞtrŒf ½ýef ðt‚tu
Au ‚u ÷¾u …th ytðu ‚u{ ™Úte. …ðo‚¼tE ‚tu ƒnw Ë{Úto n‚t.
©eS{nthtsu …ý yu{™u ½uh ƒnw ÷e÷tytu fhe™u ½ýtkf Ëw¾
ytÃÞtk Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su …ðo‚¼tE{tk þe Ët{Úteo n‚e ?
y™u ©eS{nthtsu yu{™u ½uh þe þe ÷e÷tytu fhe n‚e ? ‚u fntu.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts Ëðuo Ëk‚tu™u ‚Útt ftXeytu™u
÷E™u „ZzuÚte [tÕÞt ‚u Vh‚t Vh‚t y„ºttE ytÔÞt. íÞtk ‚t…
„t¤ðt yuf Ítz ‚¤u Q‚Þto, íÞtk nrhs™tuyu ¾tx÷tu ÷tðe™u …tÚtÞtuo
‚u W…h ©eS{nthts rðhts{t™ ÚtÞt y™u Ëk‚tu ‚Útt nrhs™tu
¾u‚h{tk {tuŒ …tÚtÞto rð™t yu{™u yu{ ƒuËe „Þt. ‚u ð¾‚u
©eS{nthts ƒtuÕÞt su “{thtu Ônt÷eztu fu{ ™ ytÔÞtu.” yu{ ƒu

[th ðth ƒtuÕÞt. yux÷t{tk …ðo‚¼tE f…tË™e ËtkXeytu ¾tuŒe™u
ytÔÞt ™u ¾¼uÚte ftuŒt¤e ™t¾e ŒE™u Œkzð‚ fhðt {kzât. íÞthu
©eS{nthts Q¼t ÚtE™u ƒtuÕÞt su, “{thtu Ônt÷eztu ytÔÞtu !” yu{
ƒu [th Vuht ƒtu÷e™u {éÞt y™u …tu‚t™e …tËu {þY™e „tŒe ™t¾e™u
‚u{™u ƒuËtÞto. íÞthu Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu™u ËkþÞ ÚtÞtu su yt…ýu Ëðuo
…]Úðe …h ƒuXt Aeyu y™u yt fýƒe™u ©eS{nthtsu „tŒe W…h
ƒuËtÞto ‚u Xef ™ fÞwO. …Ae Ëtks ð¾‚u íÞtkÚte [tÕÞt ‚u ƒesu „t{
„Þt. …Ae Vh‚t Vh‚t ßÞthu …tAt ytÔÞt íÞthu …ý yu Xuftýu ytÔÞt
™u ƒ…tuh ÚtÞt yux÷u íÞtks W‚Þto, yuðt{tk …ðo‚¼tE ytÔÞt. ‚u{™e
fuzu fhtuztu rð{t™ ytÔÞtk. ‚u òuE™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su
…ðo‚¼tE ! yt ÷~fh õÞtk Vuhðtu Atu ? íÞthu …ðo‚¼tE ƒtuÕÞt su
yu ‚tu {t„ý Au. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su yu õÞtkÚte ytðu÷tk
Au ? íÞthu …ðo‚¼tEyu fÌtwk su Sðftuxe, Eïhftuxe, ƒúñftuxe ™u
yûthftuxe yu Ëðuo r™íÞ {the fuzu Vhu Au ™u ytíÞkr‚f fÕÞtý {t„u
Au ‚u{™u yt…™t Ät{{tk {tuf÷wk Awk. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su yt{™u
Ät{{tk {tuf÷tu ‚u™u y{u òuEyu. …Ae …ðo‚¼tE yu{™t Ët{wk òuE™u
ƒtuÕÞt su òytu yûthÄt{{tk yux÷u ƒÄtk rð{t™ s‚tk hÌttk. ‚u òuE™u
Ëðuo ytùÞo …tBÞt ™u ËkþÞ x¤e „Þt.
yuf Ë{Þu ©eS{nthts™tk Œþo™ fhðt …ðo‚¼tE „Zzu „Þt
™u …tu‚t™t ¾u‚h{tk ½ô …tfu÷t n‚t ‚u yuf {wË÷{t™™u ËtU…e „Þt.
‚u {wË÷{t™u htºtu ½ô ft…ðt {tkzât, ‚u™u …ðo‚¼tEyu Ëtuxeytu {the.
‚u Œtuhzwk y™u ½ô {qfe™u s‚tu hÌttu. ßÞthu …ðo‚¼tE Œþo™ fhe™u
ytÔÞt íÞthu yu {eÞtk™u fÌtwk su, y{u ‚™u Ëtuxeytu {the n‚e. íÞthu
‚u rË…tEyu fÌtwk su ‚{tu ‚tu Ëtûtt‚T ¾wŒt Atu, EíÞtrŒ ½ýe ðt‚tu Au.
nðu ©eS{nthtsu yu{™u ½uh ÷e÷t fhe ‚u{tkÚte ®fr[‚T fneyu

Aeyu. …ðo‚¼tEyu …tu‚t™t Œefht {u½S¼tE™tu rððtn fÞtuo. ‚u{™t
Œuþ{tk „tðt ytðu ‚u{™u ¾thuftu Œuðe …zu ‚u …ý …tu‚t™u {¤u ™rn;
yuðtu Œwƒo¤ ÔÞðnth n‚tu. ‚u{™tk …í™e fuËhƒtEyu fÌtwk su ¾thuftu
™Úte ‚uÚte ftuE „tðt ytð‚wk ™Úte. íÞthu …ðo‚¼tE ƒtuÕÞt su òu
©eS{nthts yt…ýu ½uh …Äthu ‚tu ½ýtf ÷tuftu „tðt ytðu, {txu
‚{thtk fÕ÷tk {™u yt…tu. …Ae ‚u{ýu ytÃÞtk. ‚u fÕ÷tk ™u yuf ƒ¤Œ
ðu[e™u ‚u™wk ËeÄwk ÷E™u ytuhzt{tk ¼he™u …Ae „Zzu ytðe™u
©eS{nthts™u ‚Útt Ëk‚tu™u ‚Útt Ëðuo ƒtE ¼tE nrhs™tu™u y„ºttE
‚uze ÷tÔÞt ™u ©eS{nthts™u Ztu÷eytu …tÚthe ytÃÞtu. ‚u W…h
©eS{nthts rðhts{t™ ÚtÞt y™u …ðo‚¼tE …ý ©eS{nthts™t
Ztu÷eyt …tËu ƒuËe „Þt. …ý ftuE™e Ëk¼tð™t ht¾e ™rn. íÞthu
ftXeytuyu ©eS{nthts™u fÌtwk su, ‚{u ‚tu …ðo‚¼tE™u ƒnw ð¾tý‚t
…ý nS ËwÄe y{the ¾ƒh ‚tu ÷u‚t ™Úte. íÞthu ©eS{nthtsu
…ðo‚¼tE™u fÌtwk su fu{ yt Ëðuo™e ¾ƒh ÷u‚t ™Úte ? íÞthu …ðo‚¼tE
ƒtuÕÞt su {nthts, nwk ‚tu „w{tM‚tu Awk y™u Äýe ‚tu yt… Atu, {txu
yu{™u ¾tðwk ntuÞ ‚tu ¾tÞ ™u {™u …ý yt…þu ‚tu nwk …ý ¾tEþ.
…Ae ©eS{nthtsu Ëðuo Ëk‚ ‚Útt nrhs™tu™u fÌtwk su, ‚{tu Ëðuo su
ËeÄwk ntuÞ ‚u ƒÄwk ðt…he ™t¾tu ™u ¾z òu„tý ‚u ƒÄwk ½tuzt™u ¾ðhtðe
Œtu ™u ƒ„tz ½ýtu fhtu yux÷u …ðo‚¼tE Äýe Útþu. …Ae yu{ fÞwO
…ý …ðo‚¼tE ‚tu Q÷xt htS ÚtÞt. …Ae fkËth ¾e[ze™e hËtuE
Ëk‚tu …tËu fhtðe™u ©eS{nthtsu y¾kz Äthu ½e …ehËðt {tkzâwk. ‚u
òuE …ðo‚¼tE ƒnw htS ÚtÞt y™u ƒtuÕÞt su {™u LÞt÷ fÞtuo {txu
‘LÞt÷fhý ƒt…tu’ yu{ ©eS{nthts™wk ™t{ …tzâwk …ý ½e ƒ„tzâwk
yuðtu ËkþÞ ÚtÞtu ™rn. ‚u òuE™u ftXe ‚Útt Ëðuo Ëk‚tu ytùÞo …tBÞt
™u ƒtuÕÞt su …ðo‚¼tE™t suðe yt…ýe Ë{sý ÚtE ™Úte. …Ae Ëðuo

s{e hÌtt ™u Ëðuo ËeÄt™tk ðtËý ŸÄtk ðt¤e {qõÞtk, ‚u ƒÄtk Ëðthu
ßÞthu swyu íÞthu Ëð¤tk ŒuÏÞtk y™u ½e „tu¤ ytrŒf Ëðuo Ët{t™
¼hu÷tu òuE™u ytùÞo …tBÞt. yuðe he‚u r™íÞ ¾t÷e fhu ™u r™íÞ
¼htE òÞ yu{ Ëtu¤ rŒðË ËwÄe Ëðuo sBÞt. ©eS{nthts™u htS
fhðt ËtÁ ÷tuftu „tðt …ý ƒnw ytð‚t. y™u {u½S¼tE™tu ðh½tuztu
[Zâtu ‚u Ë{Þu htuÍtu ½tuztu þý„tÞtuo ™u ©eS{nthtsu …tu‚t™tk ðMºt
{u½S¼tE™u …nuhtÔÞtk ™u fÌtwk su ½tuzu ƒuËtu. íÞthu {u½S¼tE ƒtuÕÞt
su nwk ™rn ƒuËwk, ftftu ƒuËu; …Ae ©eS{nthts ½tuzu ƒuXt. …Ae ðh½tuztu
[tÕÞtu ™u …t»toŒtu ‚Útt ftXeytu ƒkŒqftu™t yðts fhðt ÷tøÞt ™u yt„¤
ðtòk ðt„ðt ÷tøÞtk y™u Mºteytu {k„¤ „tðt ÷t„e. …Ae [t÷‚tk
[t÷‚tk ßÞtk ËtÄw™t W‚tht ™Sf ytÔÞt íÞthu ¼q{t™kŒ Mðt{eyu
ðkze W…h ztuftE™u òuÞwk íÞtk ©eS{nthts™u ŒuÏÞt. ‚u{ýu ƒÄt Ëk‚tu™u
ƒtuÕttÔÞt, ‚u Ëðuo Ëk‚ ytÔÞt ™u ©eS{nthts™e yt„¤ ÚtE „Þt.
©e ¼q{t™kŒ Mðt{eyu “Ëðuo Ë¾e Sð™ òuðt™u [t÷tu hu” yu fe‚o™
Íe÷tððt {tkzâwk ™u ðh½tuztu Vuhðe™u ðuðtE™u {tkzðu „Þt ™u íÞtk {tkÌtÁk
ÚtÞwk. íÞthu ©eS{nthtsu {u½S¼tE™u fÌtwk su {tkÌtht{tk ƒuËtu, íÞthu
{u½S¼tE ƒtuÕÞt su ftftu ƒuËu. …Ae ©eS{nthts {u½S¼tE™u
ËtÚtu ÷E™u {tkÌtht{tk ƒuXt y™u „tuhu {u½S¼tE™u fÌtwk su ÷tkƒtu ntÚt
fhtu, íÞthu fÌtwk su ftftu ÷tkƒtu ntÚt fhu; yux÷u ©eS{nthtsu fLÞt™tu
ntÚt ÍtÕÞtu. ‚u ð¾‚u ©e ¼q{t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “ntÚtuðt¤tu
nrh Ëk½tÚtu feÄtu hu, ¼q{t™kŒ fnu sL{ ËV¤ fhe ÷eÄtu hu.” …Ae
Vuht …ý ©eS{nthts VÞto y™u fkËth …ý ©eS{nthts sBÞt.
…Ae ðh fLÞt™u …ðo‚¼tE™u ½uh ð¤tððt {tkzâtk íÞthu …ý „tze{tk
{u½S¼tE ƒuXt ™rn. ‚u{™u ËtÚtu ÷E™u ©eS{nthts „tze{tk ƒuXt
™u ðts‚u „ts‚u …ðo‚¼tE™u ½uh …ÄtÞto. íÞtk fuËhƒtEyu …tUÏtðt

{tkzât. íÞthu {u½S¼tE ƒtuÕÞt su ftft™u …tU¾tu; yux÷u ©eS{nthts™u
…tUÏÞt. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, y{the ytk¾{tk ŒtY™wk fýwk
…zâwk Au ‚u ftuE ftZu yuðwk Au ? …Ae {u½S¼tE™e …í™eyu ‚u fýwk
S¼u fhe™u ftZâwk. ‚u™u ©eS{nthtsu ðh ŒeÄtu su y{tu ‚{™u yt
sL{u s yûthÄt{{tk ÷E sE™u y¾kz y{the Ëuðt{tk ht¾þwk. yuðe
÷e÷tytu fhe™u Ëw¾ ytÃÞtk Au ‚u™tu ÷¾u …th ytðu ‚u{ ™Úte. >> 57 >>
ðt‚to 58
ðiþt¾ ËwŒ 11™u htus htºtu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk
su Sðwƒt, ÷tzwƒt y™u htsƒtEyu þwk fÞwO ‚u f]…t fhe™u fntu. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y™k‚ Sðtu™t WØth fhðt™u yÚtuo ©eS{nthtsu
ynª «„x {™w»ÞY…u Œu¾tðt™tu ËkfÕ… fÞtuo íÞthu ½ýtf {wõ‚tu™u
yt¿tt fhe su, ‚{u Ëðuo ftuEf MºteY…u y™u ftuEf …wÁ»tY…u Œu¾tE™u
Sð™tu WØth fhtu. ‚u yt¿tt {wõ‚tuyu {tÚtu [Ztðe™u ‚u «{týu swŒt
swŒt ðýo{tk Œþo™ ytÃÞtk. Sðwƒt, ÷tzwƒt y™u htsƒtE™u fÌtwk su
‚{u ftXe™e ™t‚{tk MºteY…u Œu¾tytu. ‚u{ýu {nthts™u «tÚto™t fhe
su nu {nthts ! y{u Mºte ytfthu Œu¾tEyu ‚tu ÷tuf™e her‚ «{týu
Ë¼t{tk yt…™e …tËu Ëk‚ ‚Útt …wÁ»ttu ƒuXt ntuÞ íÞtk y{thtÚte ƒuËtÞ
™rn. ƒeswk y{thtk {tƒt… y{™u Sð ËtÚtu …hýtðu ‚u y{thu {tuxwk
÷tkA™ ytðu. ‚{u su ðt‚to fhtu y™u «&™ W¥th ÚttÞ ‚u y{tht
Ëtk¼éÞt{tk ytðu ™rn. ð¤e yt… Œuþ rðŒuþ rð[htu íÞtk y{thtÚte
ËtÚtu yðtÞ ™rn y™u ‚{u su su ÷e÷t fhtu ‚u y{tht òuÞt{tk ytðu
™rn; {txu y{u Mºte ytfthu Œu¾tðt{tk ¾wþe ™Úte. íÞthu ©eS{nthtsu
fÌtwk su {íÞo÷tuf{tk ‚{u ™u y{u ¼u¤t yuf MÚtt™{tk hneþwk. ‚{™u
r™htðhý ht¾þwk ‚u y{the Ëðuo ÷e÷t ½uh ƒuXtk Útftk Œu¾þtu y™u
‚{™u …wÁ»t™tu M…þo Útðt ™rn ŒEyu. …Ae ‚u{ýu ‚u yt¿tt {tÚtu
[Ztðe™u Mºte ytfthu Œu¾tÞtk y™u {nthts …ý yu{™u ½uh …tu‚t™wk
½h fhe™u hÌtt.
htsƒtE™u yu{™tk r…Þheytkyu …htýu …hýtððt™wk fÞwO ™u ¾tkzwk
…ý ‚uzðt ytÔÞwk, ™u ‚uze™u ËtËhu ðnu÷ …ntU[e íÞtk ‚tu htsƒtE™wk
MðY… ®Ën™t suðwk Œu¾e™u …tAtk ðt¤e {qõÞtk. yu{ýu Ëðuo ËkƒkÄe™tu
‚Útt Œun™tu y™tŒh fhe™u ©eS{nthts™e «ËL™‚t™tk ½ýtk ËtÄ™
fÞtO. …tþuh y™ts ¾tðwk, …]Úðe W…h Ëqðwk, …tk[Ëtu {t¤t Vuhððe
y™u …wÁ»tÚte ðeþ ntÚt Auxu [t÷ðw;k yuðt r™Þ{ ht¾e™u ©eS{nthts™u
«ËL™ fÞto n‚t.
Sðwƒt™wk …ý fwkz¤{tk {t{iÞt …x„h ËtÚtu Ë„…ý fÞwO n‚wk.
…Ae Sðwƒtyu {t{iÞt …x„h™tk {t‚w©e htEƒtE™u fÌtwk su {thu ‚tu
ÔÞðnth fhðtu ™Úte, ¼„ðt™ ¼sðt Au. …Ae htEƒtEyu htS ÚtE™u
hò yt…e ™u „Zzu {tuf÷e ŒeÄtk.
÷tzwƒtE™wk ¾tkzwk yu{™u ËtËhu s‚wk n‚wk, ‚u „t{{tk Ätzwk …zâwk
n‚wk; ‚u™e fuzu ðnth [Ze n‚e. ‚u{tk su Atufht ËtÚtu ÷tzwƒtE™wk
Ë„…ý fÞwO n‚wk ‚u Atufhtu ðnthu „Þu÷tu ‚u {htýtu; ‚uÚte ÷tzwƒtE
„Zzu ytð‚tk hÌttk. yuðe he‚u yu ºtýu™e ©eS{nthtsu hûtt fhe y™u
yu ºtýuyu ©eS{nthts™t ¼u¤tk hne™u ©eS{nthts™e «ËL™‚t™tk
ËtÄ™ fÞtO. >> 58 >>
ðt‚to 59
ðiþt¾ Ëw Œ 12™u htu s Ëðth{tk Ë¼t{tk Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su {tuxtk ht{ƒtEyu þwk fÞwO nþu ? ‚u f]…t
fhe™u fntu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxtk ht{ƒtE ðt¤t™t su‚…wh™tk
n‚tk. ‚u{™tk …eÞheytkyu ‚Útt ËtËheytkyu ‚u{™u ÔÞðnth fhtððt
ƒnw W…trÄ fhe. ‚uÚte ¼tŒh ™Œe™t Äht™t ftkXt W…h htrºtyu …tu‚t™tk
ðMºt {qfe™u [t÷e ™eféÞtk; ™u ©eS{nthts™e …tËu „Zzu sE™u
íÞt„e ÚtE™u hÌttk.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su ŒtŒt¾t[hu þwk fÞwO ? ‚u fntu. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ŒtŒt¾t[hu …tu‚t™wk ËðoMð ©eS{nthts™u y…oý
fÞwO ™u su{ ©eS{nthts fnu ‚u{s fh‚t; ftuE «fth™tu ËkþÞ fh‚t
™rn. yu{™e ðt‚tu ‚tu y…th Au ™u ‚u ½ýu Xuftýu ÷¾týe Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su {tk[t ¼õ‚u þwk fÞwO ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su {tk[tu ¼õ‚ «Út{ {t„eo™t …kÚt{tk n‚t …ý ƒúñ[Þo ðú‚{tk
fwþ¤ n‚t. yuf rf{eytðt¤tu yu{™u ½uh ytðe™u Q‚Þtuo n‚tu. ‚uýu
ºttkƒt™wk Y…wk fhe ƒ‚tÔÞwk, ‚u™u ÷tfze ÷E™u „t{ ƒnth ftZe {qõÞtu
…ý Y…t{tk ÷tu¼tÞt ™rn. ßÞthu ©eS{nthts {éÞt íÞthu yuftkr‚f
¼õ‚ ÚtÞt. ßÞthu {nthts™u Œþo™u „Þt íÞthu …tu‚t™tu …tk[Ëtu ðe½t
f…tË n‚tu ‚u Ëtk¼hþu yu{ òýe™u ¼u¤tðe ŒeÄtu. >> 59 >>
ðt‚to 60
ðiþt¾ ËwŒ 12™u htus ƒ…tuhu fqðt …tËu ytuhze{tk Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su {q¤S ƒúñ[theyu þwk fÞwO n‚wk ? ‚u f]…t
fhe™u fntu. íÞthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u fÌtwk su {q¤S ƒúñ[the
{¾eytð „t{™t ƒútñý n‚t. ‚u Þs{t™™e Œefhe™u ‚uzðt „Þt
n‚t. ‚u™u ‚uze™u ytð‚tk {t„o{tk yuf „t{ ytðe™u ht‚ hÌtt. íÞtk
yu ƒtE™e ™sh ¾tuxe Œu¾ðt{tk ytðe, ‚uÚte ‚u™u íÞtk ™u íÞtk …ze
{qfe™u [t÷e ™eféÞt ™u ©eS{nthts …tËu ytðe™u ƒúñ[the ÚtÞt,
yuðt r™»ft{e n‚t. ‚u{™u ©eS{nthtsu òuzt …nuhðt™e y™u ½e
„tu¤ s{ðt™e ƒkÄe fhe y™u …tu‚t™e Ëuðt{tkÚte …ý ftZe {qõÞt ‚tu
…ý ©eS{nthts™u rð»tu suðe «er‚ ™u rŒÔÞ¼tð n‚tu ™u suðe áZ‚t

n‚e ‚uðe ™u ‚uðe s hne …ý ‚u{tk Vuh …zâtu ™rn. yuðe he‚u
©eS{nthtsu ½ýef …heûtt ÷eÄe ‚tu …ý ƒúñ[the zøÞt ™rn yuðt
…rhÃtõð r™ùÞðt¤t n‚t. yuðe yu{™e fux÷ef ðt‚toytu ËŒT„wÁ
©e r™„woýŒtËS Mðt{e™e ÷¾u÷e ðt‚tu{tk Au. >> 60 >>
ðt‚to 61
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt n‚t. íÞtk ™tne™u ƒtð¤ ™e[u ƒuËe
{t™Ëe …qò fhe y™u Ëðuo™u {éÞt.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ÷tÄeƒtE y™u {t‚tS™e
ðt‚ fhtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ÷tÄeƒtE™u yuf ¾u‚h{tkÚte fåAe
ƒth {ý („wsht‚e ytX {ý) {X ytð‚t, ‚u{tkÚte r™ðton [÷tð‚tk.
‚u{™u ©eS{nthtsu fntðe {tufÕÞwk su “‚{the …tËu {t‚tS™u
{tufÕÞtk Au ‚u{™wk …tu»tý fhòu.” íÞthu htS ÚtÞtk …ý þe he‚u …tu»tý
fheþ yuðtu ËkfÕ… …ý ÚtÞtu ™rn. yuðtu ©eS{nthts™t ð[™{tk
rðïtË n‚tu. EíÞtrŒf ½ýe ðt‚tu Au ‚u …ý ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{e™e ÷¾u÷e ðt‚tu{tk Au.
y™u {t‚tS {thðtz{tk WŒu…wh{tk htò™e htýe n‚tk. ‚u{™e
fwkðhe™tu rððtn n‚tu íÞtk ò™ ytðe n‚e, ‚u{tk Ezh™t ‚Útt {týËt
ytrŒf™t htò htýeytu „Þtk n‚tk. ‚u{™e htýeytu™t {w¾ Útfe ðt‚
Ëtk¼¤e su ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ «„x ÚtÞt Au, ‚uÚte …tu‚t™t
{™{tk rð[th ÚtÞtu su ¼„ðt™ «„x ÚtÞt ™u nwk hne sEþ ‚tu {tÁk
fÕÞtý ™rn ÚttÞ, yu{ òýe htrºtyu …wÁ»t™tk ÷q„ztk …nuhe™u ƒtheyu
Œtuhzwk ƒtkÄe™u Q‚he™u [t÷e ™eféÞtk. ‚u{™u ¾tuéÞtk …ý szâtk ™rn.
‚uÚte htýtyu [thu rŒþtyu Ëðth {tufÕÞt. ‚u ½tuzt™t ztƒ÷t ðt„‚t
Ëtk¼¤e™u yuf {hu÷t Ÿx™t ¾tu¾t{tk …uËe „Þtk ™u Ëðth …tAt ðéÞt
íÞthu ™ef¤e™u [tÕÞtk. ‚u ðtx{tk ðýÍtht™e …tuX ËtÚtu ðeË™„h™t
‚¤tð{tk W‚ÞtO. íÞtk htrºt™t AuÕ÷t …ntuhu ƒtEytu „t{{tkÚte ™tnðt
ytÔÞtk. ‚u{™tu Mðtr{™thtÞý, Mðtr{™thtÞý yuðtu þçŒ Ëtk¼¤e™u
‚u{™e …tËu ytðe™u Ëðuo nfef‚ fne. …Ae ‚u ƒtEytuyu „t{{tk
÷E sE™u At™tk htÏÞtk y™u ðýÍthtu „Þtu, ‚u …Ae {nthts …tËu
„Zzu ytÔÞtk. ‚u{™u {nthtsu {t‚tS ™t{ Ähtðe™u ÷tÄeƒtE …tËu
¼ws {tufÕÞtk. íÞtk hne™u ÷tÄeƒtE™e Ëuðt fhe ™u ÷tÄeƒtE Ät{{tk
„Þtk íÞthu ‚u{™u ËtÚtu ‚uze „Þtk.
y™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ƒu [th „wÁ fÞto …ý „wÁ™u rð»tu
r™»ft{e ð‚o{t™{tk ¾t{e Œu¾e™u …zât {qõÞt. y™u ht{t™kŒ Mðt{e
‚Útt ‚u{™t ËtÄw™u áZ r™»ft{e Œu¾e™u íÞtk hÌtt y™u {™, f{o, ð[™u
ŒtË ÚtE™u Ëuðt fhe, …ý „wÁ{tk ™u yrÄfth{tk ™u r{Õf‚{tk ƒkÄtÞt
™rn. ©eS{nthts htrºt™u rŒðË fnu y™u Y{t÷™u ‚hðth fnu
‚tu…ý Sð{tkÚte nt …zu …ý ËkþÞ Út‚tu ™rn. ðt‚to™e Ë{tró fhe™u
Ëðuo {krŒh{tk ytÔÞt. >> 61 >>
ðt‚to 62
ðiþt¾ ËwŒ 13™u htus Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su
Ët{‚ ‚Útt {q¤S y™u f]»ýSyu ‚Útt „wkŒt¤e „t{™t ƒu ftXeyu
þwk fÞwO ‚u ðt‚ fhtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ët{‚ yu™t Œefht™e
Mºte™u ‚uzðt „Þtu n‚tu íÞtk ‚u™u {nuýwk ŒeÄwk su ‚tht Œefht™u ‚tu ¾…
™Úte ™u òu ‚thu ¾… ntuÞ ‚tu ‚wk ÷E ò. ‚u Ëtk¼¤e™u rð[th fÞtuo
su nwk ©e Mðtr{™thtÞý™tu ¼õ‚ Awk ™u {™u {nuýwk ytÃÞwk {txu ErLÿÞ
s ™ ht¾ðe, yu{ rð[the™u ¼M{ fhe ™t¾e.
y™u {q¤S y™u f]»ýS fåA Œuþ{tk „t{ {t™fqðt™t n‚t,

‚u ©eS{nthts …tËu íÞt„e Útðt „Þt n‚t. ‚u{™uu {nthtsu íÞt„e
™ fÞto ™u …tAt ðt¤e {qõÞt. ‚u{ýu ¼„ðtk ÷q„ztk …nuhe™u „t{{tk
Ítu¤e {t„ðt {tkze. …Ae ‚u{™t ËkƒkÄeyu hò yt…e yux÷u „Zzu
ytÔÞt. ‚u{™u ©eS{nthtsu rð{w¾ fhe™u ftZe {qõÞt ‚tu …ý
rð{w¾…ýt™e {t™e™‚t ht¾e ™rn y™u ½u÷t ™Œe™u ftkXu Œnuhe{tk
sE™u fe‚o™ ƒtu÷ðt {tkzât. …Ae ©eS{nthtsu ‚uztðe™u ¼u¤t htÏÞt.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su yu ƒu{tkÚte ftuýu ¼M{ fÞwO n‚wk ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su f]»ýSyu fÞwO n‚wk. {q¤S™wk ™t{ Ëðo¿tt™kŒ
Mðt{e n‚wk y™u ‚u y{ŒtðtŒ{tk {nk‚ n‚t y™u f]»ýS™wk ™t{
½™~Þt{t™kŒ Mðt{e n‚wk.
y™u „wkŒt¤e „t{™t ƒu ftXe nrh¼õ‚™u ½uh ËtÄw ytÔÞt, ‚u{™u
yu ftXe™e {tyu ¾e[ze yt…e. …Ae ËtÄwyu ¾e[ze htkÄðt {qfe,
‚u™e „t{™t ½hzuht ftXe™u ¾ƒh …ze. ‚uýu ËtÄw™u hËtuE fhðt ŒeÄe
™rn ™u ftZe {qõÞt. ‚u ½hzuht ftXe™u ‚u ƒu ¼tEyu {the ™tÏÞtu
y™u …tu‚u …ý {htýt yuðtu …ût htÏÞtu n‚tu.
…Ae ð¤e Mðt{eyu fÌtwk su, ËwkŒhS¼tE ‚Útt ztuËt ðtýeyt
ytrŒf™e ðt‚ fhtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ËwkŒhS Ëw‚th fåA
¼ws™t n‚t. ‚u htò™e ò™u s‚t n‚t. ‚u{™u ©eS{nthtsu ðMºt,
½huýtk, Úttu¼t Q‚htðe™u ftu…e™ ð¤tðe™u ‚wkƒze yt…e™u ftþeyu
{tufÕÞt ‚tu…ý yu{ ™ fÌtwk su nwk ò™ ð¤tðe™u …Ae òô. ‚u{s
{™{tk ËkfÕ… …ý ÚtÞtu ™rn, yu {rn{t rð™t ÚttÞ ™rn.
y™u „t{ ƒkÄeyt™t ztuËt ðtrýÞt™u fÌtwk su ‚tÁk Ä™ ntuÞ ‚u
fqðt{tk ™t¾e Œu ™u Œtýt ÷q„ztk su ntuÞ ‚u ƒt¤e Œu ™u ftu…e™ …nuhe™u
‚wkƒze ÷E™u ftþeyu ò. …Ae ‚u yu{ fhe™u [tÕÞt ‚u ðztuŒhu …ntUåÞt
íÞtk y™trŒ {wõ‚hts ËŒT„wÁ ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e {éÞt ‚u{ýu …tAt

ðtéÞt; ™u ©eS{nthts …tËu {tufÕÞt. ‚u ©eS{nthts …tËu ytÔÞt
íÞthu {nthtsu fÌtwk su ½uh òytu ™u ½h™wk {týË ½h{tk ntuÞ íÞthu
‚{thu ƒnth hnuðwk y™u yu ƒnth ™ef¤u íÞthu ‚{thu ½h{tk òðwk.
òu ƒuÞ ËtÚtu ½h{tk òytu ‚tu W…ðtË fhðtu, yu{ yt¿tt fhe ‚u yt¿tt
Œun…ÞO‚ …t¤e.
y™u htýtu, ¼e{, ðþht{ ™u ht½ð yu [th ¼tE „tu¤ezt
„t{™t hts„h ƒútñý n‚t. ‚u™t „t{{tk Þ{ …uXt. ‚u{™u …uË‚t
Œu¾e™u ‚u{ýu ftZe {qõÞt. ‚u{tk™tu ¼e{ Œun {qfe „Þtu ™u ðþht{
™u ht½ð yu ƒu ËtÄw ÚtÞt. htýtyu Œun {qf‚e ð¾‚u …tu‚t™t {t‚w©e™u
fÌtwk su {tht ƒth{t™u ƒesu rŒðËu ‚™u ‚uze sEþ, ‚u «{týu ‚uze
„Þtu n‚tu.
y™u fX÷t÷™e ztuþe n‚tk ‚u{ýu ©eS{nthts™tu yk„qXtu
…týe™t ½zt{tk ƒtu¤tðe™u ‚u …týe „t{™t fqðt{tk ™tÏÞwk, ‚u yu{
Äthe™u fu „t{™t ÷tuftu …týe …eþu ‚u ƒÄt™wk fÕÞtý Úttþu, yuðtu
©eS{nthts™tu yu™u {rn{t n‚tu. y™u «FtŒS™e ðt‚ ‚tu
ð[™t{]‚{tk ÷¾u÷e Au. ytx÷e ðt‚to fhe™u fÚtt™e Ë{tró fhe™u
©e Ënò™kŒMðt{e {nthts™e sÞ y™u yt Ë¼t™e {tÞt™tu ûtÞ
yu{ ðh ŒeÄtu. >> 62 >>
ðt‚to 63
ðiþt¾ ËwŒ 14™u htus Ëðthu Ë¼t{tk AuÕ÷t «fhý™wk 31{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Ät{™u rð»tu {qŠ‚ ™u {™w»ÞY… {qŠ‚™e
yuf‚t ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ät{{tk hne su {qŠ‚ ™u
{™w»ÞY… {qŠ‚ ‚u yuf s Au. ‚u{s «r‚{t Au ‚u …ý yu s {qŠ‚ Au.
{txu suðe {qŠ‚ yûthÄt{{tk Au ‚uðe s «r‚{tytu rŒÔÞ sýtÞ; y™u

suðtu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ytrŒf …htuût Útyu÷t yux÷u yá~Þ
Útyu÷t {wõ‚™tu {rn{t Au, ‚uðtu s yt Ëk‚ nrhs™tu™tu {rn{t sýtÞ
‚tu yts þhŒÉ‚w Au, ‚u {qŠ‚Y…e V¤™e «tró ÚttÞ Au. òu ©tu‚t,
ðõ‚t ƒuÞ™e yt‚wh‚t ntuÞ ‚tu {qŠ‚Y…e V¤ «tó ÚttÞ …ý ™…wkËfÚte
™ ÚttÞ, ‚u fhtuz sL{u …ý ™ ÚttÞ. ‚u ©tu‚t ðõ‚t™e rðÂõ‚ su
su™u ðt‚{tk rðïtË ™u ©Øt (ytÂM‚f…ýwk) ™ ntuÞ ™u ËkþÞ ÚttÞ
‚u ™…wkËf ©tu‚t òýðtu, ‚u™u Ë{t„{™wk Ëw¾ ™ ytðu; y™u su™u
rðïtË ntuÞ, ©Øt ntuÞ ™u ËkþÞ ™ ÚttÞ ‚u ©tu‚t W¥t{ òýðtu,
‚u™u Ë{t„{™wk Ëw¾ ytðu. su ðõ‚t™u {nt«¼wS™e {qŠ‚™tu ËkƒkÄ
™ ntuÞ ‚u ðõ‚t ™…wkËf òýðtu y™u su ðõ‚t™u {qŠ‚™tu Ëtûtt‚T ËkƒkÄ
ntuÞ ‚u ðõ‚t W¥t{ òýðtu. {nthts™t ËkƒkÄ rð™t™e su su rðãt
¼ýðe, fÚtt fhðe, ðt‚to fhðe, Ëuðt¼Âõ‚ fhðe ‚u Ëðuo ™…wkËf
Au ™u r™ƒeos Au. su ËíËk„ fhu Au ™u {nthts™u f‚to ™u yk‚Þto{e
òýu Au ‚tu…ý {™{tk ¾tuxt ½tx ÚttÞ Au ‚u™u W…sðt Œu Au ‚uýu
{nthts™e y™u {wõ‚™e {ÞtoŒt ™ ht¾e {txu ‚u …ý ™…wkËf ™u
r™ƒeos Au. su {nthts™u y™u {tuxt™u ËŒtÞ yk‚Þto{e òýu ™u ¼u¤t
òýu ™u ¾tuxt ½tx ™ Útðt Œu ™u {ÞtoŒt ht¾u ‚u Ëƒes ™u ytÂM‚f
Au. {txu yá~Þ Útyu÷e {nthts™e {qŠ‚ y™u yá~Þ Útyu÷t Ëk‚™u
suðt òýu Au ‚uðt yts™t Ëk‚™u ‚Útt «r‚{t™u òýu ‚tu …tu‚u rŒÔÞ
ÚtE òÞ. >> 63 >>
ðt‚to 64
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt n‚t. íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe,
ƒtð¤ ™e[u Ë¼t fhe.
…Ae ËtÄw ŒuðSð™ŒtËSyu …qAâwk su Ë{t„{ fheyu ™u ðt‚

‚tu Ë{òÞ ™rn ™u ÞtŒ …ý hnu ™rn ‚u™u Ë{tË ÚttÞ fu ™rn ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¾u‚h{tk ¾qƒ ðhËtŒ ðhËu ™u ‚u™u ¾qƒ ¾uze™u
…Ae ‚u{tk {t¤ðý òh ðtðu ™u …Ae ðhËtŒ ™ ÚttÞ ‚tu …ý {tuxtk
fýË÷tk ftZu ™u òh …tfu; ‚u{ ðt‚tu ™ Ë{òÞ ‚tu …ý Sð{tk hnu
Au ™u yk‚ ð¾‚u sýtE ytðu Au. ð¤e ƒeswk áütk‚ su, su{ ¼t÷
Œuþ{tk ½ô …e÷‚e ð¾‚u ƒ¤Œ yt¾t ½ô ¾tE òÞ Au ‚u Atý ¼u¤t
™ef¤e òÞ Au …ý ‚u™tu fË hnu Au; ‚u{ yt ðt‚tu Ë{òÞ ™rn
‚tu …ý ƒnw Ë{tË fhu ™u Ëtk¼¤™th™u Œuþft¤ ÷t„ðt Œu ™rn.
yt «&™ {q¤e{tk ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e™u yt „t{™t fwkðhS
…xu÷u …qAâtu n‚tu ‚u Mðt{e©eyu yuðtu W¥th ytÃÞtu n‚tu. y™u ‚u
fwkðhS¼tE fnu‚t su ßÞthu Mðt{e©e™e …tËu ðt‚tu Ëtk¼¤‚tu ‚u rŒðËu
ftkE Ë{ò‚wk ™ntu‚wk …ý yts ‚u ƒÄe ðt‚tu Ëtk¼he ytðu Au. yt
ðt‚tu yk‚ ð¾‚u ft{{tk ytðu Au {txu Ë{òÞ yÚtðt ™ Ë{òÞ
‚tu …ý ßÞtk ËwÄe «íÞût ƒuXt Aeyu íÞtk ËwÄe òu„ fhe Õtuðtu. >> 64 >>
ðt‚to 65
ðiþt¾ ËwŒ 15™u htus Ëðth{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su, su{ þhŒÉ‚w{tk Mðtk‚ ™ûtºt ytðu Au ‚u{tk ðhËtŒ ÚttÞ Au ‚u™u
Ae… Ë{wÿ{tk yÄhÚte Íe÷u Au ‚u™tk {tu‚e ÷t¾ ÷t¾ Yr…Þt™tk ÚttÞ
Au ™u …ze …ze Íe÷u ‚tu yuf …iËt™tk {wXe ¼htÞ yuðtk Vxfeytk {tu‚e
ÚttÞ Au; ‚u{ yts y{u ‚{™u {éÞt Aeyu ‚u þhŒÉ‚w ƒuXe Au, {txu
yt y{thtk ð[™ yÄhÚte Íe÷ðtk y™u y{thtu Ë{t„{ ƒth
{rn™t{tk yufðth ™ ÚttÞ ‚tu ft¤ …zât suðwk òýðwk. su{ [tu{tËt{tk
ðhËtŒ ™ ÚttÞ ‚tu yL™ …tfu ™rn ™u Œw:¾e ÚtðtÞ, ‚u{ Ë{t„{
rð™t ¿tt™ {¤u ™rn ™u {qŠ‚Úte ytuhwk hnuðtÞ, {txu Ë{t„{ fhe ÷uðtu.
‚u Ë{t„{™wk Ëw¾ suðwk Úttuzt {™w»Þtu{tk ytðu yuðwk ÍtÍt {™w»Þtu{tk
™ ytðu. su yuf Ár[™t ntuÞ ‚u Úttuzt òýðt y™u Ár[ ™ {¤u ‚u
ÍtÍt òýðt. yt…ýu Ëkð‚ 1837Úte ({nthts ™u {wõ‚ «„x ÚtÞt
Au íÞthÚte) þhŒÉ‚w ƒuXe Au. su{ ƒt¤f™u {t‚t suðwk ftuE Ëw¾ŒtÞe
™Úte, ‚u{ su ytíÞkr‚f fÕÞtý RåAu ‚u™u {wõ‚ suðwk ftuE Ëw¾ŒtÞe
™Úte. yt ðt‚ [qfu ‚u™u ½ýtu ðtkÄtu hnu Au. su{ ©eS{nthtsu ŒuntuíËð
fÞtuo íÞthu ½ýtf ¼õ‚tu™u …M‚tðtu ÚtÞtu su {nthts s‚t hÌtt y™u
ftkE Ëuðt…ý ÚtE ™rn y™u suðt n‚t ‚uðt òÛÞt ™rn; ‚u{ yts
…ý y{u «„x ÚtÞt Aeyu ‚u òu {rn{t òýe™u Ë{t„{ ™rn fhu
‚u™u yt Ë{Þ „Þt fuzu …M‚tðtu ½ýtu s Útþu ™u htuðwk …zþu. y™u
su {rn{t òýe™u Ë{t„{ fhþu ‚u™u …tA¤Úte Ëw¾ y™u yt™kŒ ½ýtu
hnuþu, {txu ™ðhtþ ÷tðe™u Ë{t„{ fhe ÷uðtu. yt Ë{t„{ y™k‚
sL{™t Vuht {xtzu yuðtu ƒ¤ðt™ Au, ™u ‚u Vuh {¤ðtu …ý ½ýtu Œw÷o¼
Au; {txu ftuE yk‚htÞ™t htuõÞt htuftðwk ™rn. ‚u yk‚htÞ ytËwhe Sð
fhu y™u Œiðe Sð …ý fhu, ‚u{tk ytËwhe Sð ‚tu {tuxt …h{ yuftkr‚f™u
‚Útt y™trŒ {wõ‚™u ytu¤¾u ™rn. su{ ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u ‚Útt
©e „wýt‚e‚t™kŒ Mðt{e™u ¾wýeyt ¿tt™ðt¤t fnu‚t ‚u{ {tuxt™e ®™Œt
fhu ™u ƒeò™u …tAt …tzu ™u Ë{t„{ fhðt Œu ™rn, yu ËíËk„{tk
fwËk„ fnuðtÞ. ‚u™u ‚tu {tuxt™t Ë{t„{ðt¤t òýu su yt rƒ[tht
…t{h Au ™u yu{™u „tu¤¾tu¤™e ¾ƒh ™Úte; yu{ òýe™u „ýu ™rn
™u {tuxt™tu Ë{t„{ fhe ÷u. y™u Œiðe Sð yu{ yk‚htÞ fhu su yt…ýu
{tuxt™tu Ë{t„{ fhðtu ‚tu ¾htu, …ý ÔÞðnth ht¾e™u fhðtu; fu{su
yt…ýu íÞt„e ÚtE™u „]nMÚt™tu Ë{t„{ fhðtu, yu ÷tuf ÔÞðnth{tk
¾tuxwk fnuðtÞ {txu ðthkðth sðwk ™rn. ftuEf ftuEf ð¾‚u sðwk ™u
Ë{t„{ fhðt{tk rððuf ht¾ðtu, yu{ ƒtu÷e™u …tAt …tzu. ð¤e fux÷tf
Œiðe Sð ntuÞ …ý …tu‚u ÔÞðnth{tk ƒkÄtýt ntuÞ ‚u {w{wûtw™u …ý
ÔÞðnth™wk ft{ ƒ‚tðu su, yt ft{ ƒ„zu Au {txu fÞto rð™t Awxftu
™Úte ™u ‚{tht rð™t ÚttÞ ‚u{ ™Úte {txu yu ft{ fhtu, ™u ™ðht Úttytu
íÞthu ð¤e Ë{t„{ fhòu; yu{ Ë{t„{ fh‚tk htufu. fux÷tf Œiðe
Sð ntuÞ …ý ‚u™u ðýto©{™wk {t™ …uËe „Þwk ntuÞ ‚u yu{ fnu su
y{™u íÞt„e™u {qfe™u „]nMÚt™t Ë{t„{{tkÚte þwk ðÄthu ÷tð‚t nþtu ?
{txu y{thtu Ë{t„{ fhtu yu{ Sð™u yk‚htÞ fhu; {txu ftuE™t htuõÞt
™ htuft‚tk {tuxt™tu òu„ fhe ÷uðtu.
…Ae ðt‚to™e Ë{tró fhe. ‚u ð¾‚u yuf Ëk‚u ytðe™u ƒt…t©e™u
ƒu ntÚt òuze yt„ún fhe™u fÌtwk su {™u ð‚o{t™ Ähtðtu ™u nðu fËh{tºt
™ hnu yuðe ŒÞt fhtu. …Ae ƒt…t©eyu ‚u{™u ð‚o{t™ ÄhtÔÞtk. …Ae
‚u{ýu yk‚ð]or¥t fhe íÞtk ‚tu …tu‚t™t ytí{t™u «ftþ{t™ ŒeXtu ™u ‚u{tk
{nthts™e {qŠ‚ ‚uòu{Þ Œu¾e y™u …tu‚t™t …qðosL{™e M{]r‚ ÚtE
ytðe ‚uÚte ƒnw yt™kŒ …tBÞt. íÞthu Ëðuo Ëk‚u …qAâwk su Mðt{e ! ‚{u
fu{ n»ttoÞ{t™ sýtytu Atu ? íÞthu ‚u{ýu W…h™e ðt‚ fhe. ‚u …Ae
Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu ƒt…t©e™u …qAâwk su, yt ‚tu ƒnw {tuxt Au
™u yu{™u þe fËh hne „E nþu su yt…™u rð™k‚e fhe ? …Ae ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su …qðuo yu{ýu ©eS{nthts™t …t¤t™u nrÚtÞth W„tBÞtk n‚tk.
yu y…htÄ n‚tu ‚u y…htÄÚte {wõ‚ fÞto yux÷u {nthts™tk Œþo™
ÚtÞtk. yt Ëk‚ ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e™tu Ë{t„{ ƒnw fh‚t
y™u ‚u{ýu y{the ytu¤¾tý …ztðe n‚e.
…Ae Ëtks™t Ëti Ëk‚ nrhs™tu ™thtÞý…wh „Þt. íÞtkÚte
ŒnªËht, ht{…wh ytrŒf „t{tu{tk ÚtE™u ¼ws „Þt. y™u y»ttz ËwŒ
yuftŒþe™t htus ƒt…t©e ½tuzu ƒuËe™u ¼ws …ÄtÞto; y™u íÞtk Ët‚
rŒðË hne™u fÚttðt‚to™wk ƒnw Ëw¾ ytÃÞwk. …Ae ƒt…t©e ð]»t…wh …ÄtÞto
y™u Ëk‚ nrhs™tu Ëðuo „wsht‚ ytÔÞt. >> 65 >>
ðt‚to 66
Ëkð‚ 1965™e Ët÷{tk {q¤eyu ðËk‚ fhe™u y{ŒtðtŒ {q¤e™t
Ëk‚tu ‚Útt nrhs™tu fåA{tk „Þt n‚t. íÞtk Mðt{e ©e yûthSð™ŒtËS
{tkŒt n‚t, ‚u{ýu {nt ðŒ yuftŒþe™u htus suXe ½u÷t¼tE™u fÌtwk su
Vt„ý ËwŒ ƒes™u htus Aºteyu [hýth®ðŒ …Ähtðtu, {wnq‚o Au. …Ae
‚u rŒðËu [hýth®ðŒ …ÄhtÔÞtk y™u {krŒh{tk ytÔÞt fu ‚h‚ s
Mðt{eyu ŒuntuíËð fÞtuo. ‚u{™u WíËð fh‚t fh‚t Œu™ Œuðt ÷E „Þt.
‚u™t yt„÷u rŒðËu ht{…wh{tk {wõ‚hts Ä™ƒtyu Ëk‚™u ƒtu÷tðe™u
…thtÞý fhtððt „tu{xe ‚iÞth fhtðe™u ƒesu rŒðËu su ð¾‚u Mðt{eyu
ŒuntuíËð fÞtuo ‚u s ð¾‚u …thtÞý [t÷w fhe. Vt„ý ËwŒ …q™{ ËwÄe
‚uh rŒðË™e …thtÞý fhtðe. íÞtk ©e ð]»t…whÚte ƒt…t©e …ÄtÞto n‚t
y™u Ëk‚tu …ý Ëðuo íÞtk „Þt. íÞtk …thtÞý Ëtk¼¤e™u ƒt…t©e™e
ËtÚtu ð]»t…wh „Þt. íÞtk ƒt…t©eyu su ðt‚toytu fhe ‚uu{tkÚte ®fr[‚T
÷¾eyu Aeyu.
Vt„ý ðŒ 5™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ÷tuÞt™wk 6Xwk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk. ‚u{tk 15{tk «&™{tk ƒhtuƒh ð‚oðtY…e Œtu»t™wk „úný fhðwk yu{
ytÔÞwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yt «&™{tk ƒhtuƒh
ð‚oðt™wk fÌtwk ‚u ƒhtuƒh fuðe he‚u ð‚oðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su,
ðihtøÞ, ytí{r™ct ‚Útt íÞt„ yu ËtÄ™ ƒÄtÞÚte Ëh¾tk ÚtE þfu
™rn ‚uÚte ¼u¤t ™¼e þfu ™rn, {txu ©eS{nthtsu su «{týu r™Þ{™e
ƒtkÄýe ƒtkÄe Au ‚u «{týu ‚tu ð‚oðwk s …ý r™Þ{Úte yrÄf ð‚oðwk
™rn yu{ fÌtwk Au. y™u æÞt™, ¼s™, ‚tu ËtiÚte ðÄthu fhðwk, …ý
‚u{tk ƒhtuƒh ™ ð‚oðwk. ©eS{nthtsu ƒtkÄýe ƒtkÄe Au ‚u ftuE™u fXý
…zu yuðe ™Úte. ‚u «{týu ð‚uo ‚tu yûthÄt{{tk [tÕÞtu òÞ.
©eS{nthtsu ðt‚ {tu¤eyu ƒnw fhe Au ™u ytfhe …ý ƒnw fhe Au.
‚u{tk …ý ™fhe {tu¤e ðt‚ ™rn. ftuEf ð‚o{t™ [qfu ‚tu ‚u™u «tÞrù¥t
fhtðe™u ËíËk„{tk ht¾ðtu; yuðwk ‚tu {nt«¼wS™u ytðzu, ƒeò ftuE™u
ytðzu ™nª. yt ð[™ {nt«¼wS™t …tu‚t™t {w¾™tk ™ef¤u Au. ‚u
r™ƒeos ntuÞ ‚u™u Ëƒes fhe Œu yuðtk Au. Sð™u …h[t [{ífth™e
ðt‚tu Ëthe ÷t„u y™u {qŠ‚™e ðt‚tu ¼thu …zu Au …ý fhðt™wk ‚tu yu
s Au. su{ ½ýtf «fth™t Wã{ fhe™u Yr…Þt …t{ðt Au ‚u òu Yr…Þt
{¤u ‚tu ƒeò Wã{™wk ft{ ™Úte; ‚u{ y™k‚ ËtÄ™ fhe™u yk‚u {qŠ‚
…t{ðe Au ‚u òu {qŠ‚ {¤u ‚tu ËtÄ™ þwk fhðtk n‚tk ? {nthts™tu
y™u {tuxt™tu òu„ …qðuo ÚtÞtu nþu ‚tu s yts {tuxt ytu¤¾týt Au.
su™u {tuxt™tu òu„ Au ‚u™u fŒt…e {qŠ‚ ™ Œu¾tÞ ‚tu…ý {tuxtyu Sð{tk
{qŠ‚ …Ähtðe {qfe Au, …ý ykŒh …zŒu ht¾e Au; {txu Sð{tk Ëtûttífth
ÚtE „Þtu Au yu{ òýðwk. su{ htò™tu nswhe htò …tËu ÷E òÞ
‚u{ {nthts™t nsqhe {wõ‚ Au ‚u {nthts …tËu ÷E òÞ. y™u su{
nsqhe htò …tËu ƒuXtu ntuÞ íÞthu yu™tu {rn{t sýtÞ Au, ‚u htò
rð™t yuf÷tu {¤u ‚tu ™ sýtÞ; ‚u{ {wõ‚ ßÞthu {nthts …tËu ÷E
sE™u {nthts™wk Ëw¾ y…tðu íÞthu suðtu {rn{t sýtÞ ‚uðtu {™w»ÞY…u
ntuÞ íÞthu ™ sýtÞ. ™„hþuXÚte htò™tu {u¤t… ™ ÚtE þfu ™u
ÚttýŒthÚte …ý ™ ÚtE þfu. y™u nswheÚte htò™tu {u¤t… ÚttÞ. ‚u
™„hþuX™u Xuftýu áZ W…tË™tðt¤t ðes¤e suðt ËtÄ™Œþtðt¤t
yuftkr‚f Au ‚uÚte …ý {nthts™tu {u¤t… ™ ÚtE þfu. su™u W…tË™t
áZ ™ ÚtE ntuÞ y™u yt¿tt{tk ÞÚttÚto ð‚o‚t ntuÞ yuðt ËtÄ™Œþtðt¤t
‚u ÚttýŒth™u Xuftýu Au ™u ‚u ƒrÿft©{ ytrŒ ƒeòk Ät{tu{tk ÷E òÞ,

‚u ƒeòk Ëðuo Ät{ Au ‚u yûthÄt{ yt„¤ fuŒ¾t™t suðtk ÷t„u Au
íÞtk ÷E òÞ. y™u nswhe™u Xuftýu ©eS{nthts™t y™trŒ {wõ‚
Au, ‚u {nthts™tu {u¤t… fhtðu. y™u Œunu {tuxt ntuÞ y™u …krz‚ ntuÞ
y™u ËíËk„™wk ft{ fh‚t ntuÞ …ý {nthts™e «tró ™ fhtðe þfu,
y™u {wõ‚ „heƒ hÌtt ntuÞ …ý ÔÞr‚huf {qŠ‚ …{tzu Au. yts nswhe
…ÄtÞto Au ‚u XuX {nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾{tk ÷E sþu. {txu æÞt™ fhðt
‚Útt ht„, {t™trŒf þºtwytu xt¤ðt {kze …zðwk. ðt‚to™e Ë{tró fhe™u
©e Ënò™kŒMðt{e {nthts™e sÞ y™u yt Ë¼t™e {tÞt™tu ûtÞ
yu{ ðh ŒeÄtu. >> 66 >>
ðt‚to 67
Vt„ý ðŒ 6™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ftheÞtýe™wk 12{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk ‚u{tk fthý Œun Au ‚u Sð™e {tÞt Au y™u ð@Ëth suðe
Au yu{ ðt‚ ytðe íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™wk æÞt™
fhðtÚte fthý Œun þuftÞ Au …ý ‚… ytrŒf ËtÄ™u fhe™u fthý Œun
þuftÞ ™rn. su{ ytkƒ÷e™tu ft‚htu yt¾tu …]Úðe{tk ½t÷eyu ‚tuÞ Q„u
y™u Vtu‚Yk ftZe ™t¾e™u „¼o Ëtu‚tu ™t¾eyu ‚tuÞ Q„u y™uu „¼o
ftZe™u ft¤e At÷u Ërn‚ ™t¾eyu ‚tuÞ Q„u, …ý Ätu¤t ƒes™u ™tu¾wk
…tze™u …]Úðe{tk ™t¾eyu ™u …týe huzeyu ‚tu …ý Q„u ™rn, ‚u{ ‚…,
ytí{r™ct ytrŒf ËtÄ™u fhe™u fthý Œun þuftÞ ™rn. yu ‚tu ßÞthu
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk òuztÞ íÞthu fthý Œun ƒ¤e òÞ y™u
Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷Þ{tk õÞtkÞ ÷uðtÞ ™rn ™u ‚u{tk òuztÞ ™rn;
y™u ƒúñftuxe™t ‚Útt {q¤yûthftuxe™t yiïÞo{tk …ý òuztÞ ™rn;
{txu ¿tt™«÷Þ fhe™u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk òuztðwk. y™u [u÷tu,
„wÁ, Œefhtu ™tþ …t{u ‚u Wí…r¥t «÷ÞtrŒf ©eS{nthts™e ÷e÷t

òýðe …ý ÷tirff MðtÚtuo fhe™u þtuf fhðtu ™rn. òu ©eS{nthts™e
{qŠ‚Y…e {tuxe ðM‚w ntÚt ytðu ‚tu ƒeswk ƒÄwk ¾tuxwk ÚtE òÞ. yuf
ËtÄw™tu ¼ýu÷tu rþ»Þ {he „Þtu ‚uÚte ‚u™t „wÁ r™htþ ÚtE „Þt,
yu{ ¿tt™ rð™t ÚttÞ Au; {txu ðM‚w rð[th fhe™u ©eS™e {qŠ‚ rð™t
Ëðuo ¾tuxwk fhe ™t¾ðwk. yuf {nthts ™u ‚u{™wk Ëw¾ ™u ‚u{™t {wõ‚
yu ËíÞ ht¾ðt y™u …tu‚t™wk yÄwÁk {t™ðwk. ƒeò Ëðuo™wk …qÁk ÚtÞwk Au
yu{ òýðwk y™u r™íÞ [Z‚tu hk„ ht¾ðtu. Sð™u …tu‚t™e {trÞf
ƒwrØyu fhe™u ¼„ðt™ ‚Útt {tuxt {wõ‚ ytu¤¾t‚t ™Úte. yu ‚tu ßÞthu
y™trŒ {wõ‚™tu ytþhtu fhu íÞthu ‚u {wõ‚ …tu‚t™e ƒwrØ Sð™u yt…u
íÞthu ¼„ðt™™wk fu {tuxt™wk ðýo™ fhe þfu. su{ ðhËtŒ [thu ¾tý™t
Sð™u Ëw¾eyt fhu Au ‚u{ y™trŒ {wõ‚ Sðtu™u ©eS™u Ëw¾u Ëw¾eyt
fhu Au. {tuxt y™trŒ Au ‚u ‚tu {qŠ‚{tk s hÌtt Au. yt…ýu ‚uðt Úttðwk
…ý yXu îthftk fhe ƒuËe hnuðwk ™rn. ‚u íÞt„e ÚtÞt fu ËíËk„e ÚtÞt
yux÷u …qÁk ™ {t™ðwk. y™u yt ƒúñË¼t{tk ftuE™tu yð„wý ™ ÷uðtu.
yð„wý ytðu ‚tu …tAtu ¾ãtu‚ suðtu ÚtE òÞ; {txu ƒeò™wk òuðwk
™rn. {tuxt™tu yð„wý ytðu ‚tu {he sðtÞ yux÷u Q‚he sðtÞ.
©eS{nthtsu fÌtwk Au su Ë¼t þqLÞ ÚtE „E yux÷u ©eS{nthts™e
W…tË™t ™ Ë{òE. fÚtt, ðt‚to, ¼Âõ‚{tk ð÷¾tk fhu …ý {qŠ‚{tk
òuztÞ ™rn yu{ Ë¼t þqLÞ fne Au; {txu Sð™u [fztu¤u [Ztððtu
™rn. y™u ©eS™t ËL{w¾ ð]r¥t ht¾ðe …ý ‚qxf fhðe ™rn.
©eS{nthts™t MðY…{tkÚte ™tu¾t …ze™u ƒesu ztu¤u [Ze sðtÞ yu
Ë¼t þqLÞ fnuðtÞ. {tÞt{tk Ÿ½e sðtÞ ‚u þqLÞ ™ òýðwk, fu{su
yt Ë¼t{tk {tÞt ‚tu ytðu s ™rn. fŒtr… ftuEf™u ytðu ‚tu
ƒúñyÂø™{tk ™tnðwk yux÷u {nt«¼w™u y™u {tuxt {wõ‚tu™u Ëk¼thðt
‚tu …rðºt ÚtðtÞ. su{ s¤ ™u yÂø™ Œun™u [tuÏ¾tu fhu Au ‚u{

©eS{nthts ‚Útt {tuxt y™trŒ {wõ‚ Au ‚u Sð™u [tuÏ¾tu fhu Au.
{txu su™u ©e …wÁ»ttu¥t{™t ËtÄBÞo…ýt™u …t{ðwk ntuÞ ‚uýu ƒúñyÂø™{tk
Íe÷ðwk.
yuf rþ»Þ™u „wÁ ½Ëze™u Ät{{tk ÷E „Þt y™u ‚u™u {nthts
™u {wõ‚ ƒ‚tÔÞt; yuðt „wÁ fhðt …ý „hƒzeyt „wÁ ™ fhðt yux÷u
Ä™, Mºte™t «Ëk„ðt¤t ‚Útt W…tË™t [tuÏ¾e ™ ntuÞ yuðt ™ fhðt.
su „wÁ …tu‚t™t rþ»Þ™u …htýu {qŠ‚{tk ½Ëze òÞ ‚u {tuxt Au ™u
{nthts™u ðnt÷t Au; ©eS{nthts sÞ Mðtr{™thtÞý fnu Au ‚u
…tu‚t™u fnu Au y™u sÞ ËÂå[Œt™kŒ fnu Au ‚u …tu‚t™t y™trŒ {wõ‚™u
fnu Au, ‚u yu{ fnu Au fu su ‚{u ftÞ{ hntu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ¼t„ð‚e‚™w™tu yÚto
þtu nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ¼t„ð‚e‚™w yux÷u ¼„ðt™™e
{qŠ‚ òýðe. ‚u {qŠ‚{tk ht¾e™u Ëw¾ yt…u Au. ßÞtk ËwÄe ËtÄ™™tu
¼th ntuÞ íÞtk ËwÄe æÞt™ fhu ‚tu …ý {qŠ‚ Œu¾tÞ ™rn y™u ËíËk„
…ý rŒÔÞ Ë{òÞ ™rn. fŒtr… {qŠ‚ Œu¾‚tu ntuÞ y™u ‚u {wõ‚™u
ytu¤¾‚tu ™ ntuÞ …ý Ëðo™u rð»tu rŒÔÞ¼tð ntuÞ ‚tu ðtkÄtu ™rn.
su ËíËk„ rŒÔÞ ™ òýu y™u …tu‚t™u ËhË {t™u y™u ƒeò™u …tu‚tÚte
LÞq™ {t™u y™u ‚u fnu su nwk {nthts™e {qŠ‚™u Œu¾wk Awk ‚tu yu ðt‚
¾tuxe Au. >> 67 >>
ðt‚to 68
Vt„ý ðŒ 7™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu
…qAâwk su {tÞt Au ‚u Sð™u W…h ð¤„e nþu fu {tkne «ðuþ fhe™u
¼u¤e ¼¤e „E nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, su{ Œ…oý W…h
{uþ ð¤„u Au ™u su{ ËqÞo™u ðtŒ¤tk™tu …zŒtu ytðu Au; ‚u{ {tÞt Sð
W…h Vhe ð¤e Au …ý Sð™e {tkne {tÞt …uËe „E ™Úte. ‚u ßÞthu
Mºte, …wÁ»t, „t{, Œuþ, ¾tÁk, {tu¤wk, {eXwk, hË™t yu ytrŒf ftuE
¼uŒ hnu ™rn íÞthu fthý ŒunÚte Sð ™tu¾tu …zu Au; y™u su su
{t™e™‚t Au ‚u x¤e òÞ Au, ‚u «f]r‚…wÁ»t ËwÄe™e Ëðuo {t™e™‚t
x¤e òÞ, íÞthu ykfwh ƒ¤e òÞ y™u Vuh sL{ðwk …zu ™rn. {txu
Ëðuo {t™e™‚t xt¤e™u fthý Œun™u ƒúñyÂø™ su …tu‚t™tu ytí{t ‚uu™u
rð»tu ntu{ðtu, yux÷u ErLÿÞtu™e ð]r¥tytu {trÞf …ŒtÚto{tk Vu÷tE „E
ntuÞ íÞtkÚte …tAe ðt¤e™u ƒúñyÂø™ su …tu‚t™tu ytí{t ‚u ytfthu
fhðe, yux÷u ytí{t™u ‚uòu{Þ òuÞt fhðtu ™u ‚u{tk {nthts™e {qŠ‚™u
òuÞt fhðe. yu{ ™u yu{ æÞt™ fh‚tk fh‚tk fthý Œun ƒ¤e òÞ
™u {tÞt ™tþ ÚtE òÞ. y™u ytí{t™u {nthts™e {qŠ‚™t «ftþ™u
rð»tu ÷e™ fhe™u ‚u ytí{t™e {tkne {nthts™e {qŠ‚ òuðe, yu
yÇÞtË nk{uþtk fhðtu …ý «ð]r¥t{tk ¼¤e òðwk ™rn.
yuf nrhs™ {nthts™e {qŠ‚™u ytí{t™u rð»tu Œu¾‚t. ‚u{™u
WíËð Ë{iÞt™e «ð]r¥t{tk {qŠ‚ ™u ytí{t Œu¾t‚t ƒkÄ ÚtE „Þtk. …Ae
ËŒT„wÁ ©e „wýt‚e‚t™kŒ Mðt{e™u ‚u ðt‚ fhe íÞthu Mðt{e©eyu fÌtwk
su, yt…ýt „wÁ ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e Ë{Úto Au. ‚u{™e «tÚto™t fhtu
‚tu ‚u{™e f]…tÚte {qŠ‚ ™u ytí{t Œu¾tþu. …Ae ‚u nrh¼õ‚u ËŒT„wÁ
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u «tÚto™t fhe, íÞthu Mðt{e©eyu ðh ytÃÞtu
su æÞt™ fhtu, Œu¾þtu. …Ae {nthts ™u ytí{t Œu¾tÞt.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su [i‚LÞ{tk rðûtu… …uXtu ntuÞ ‚tu
MðÃ™{tk ytðu Au ™u ™ …uXtu ntuÞ ‚tu ™Úte ytð‚tu. ‚u yu rðûtu…™tk
MðÃ™tk ‚tu ytðu Au ™u ¼„ðt™™tk MðÃ™tk ‚tu ™Úte ytð‚tk, íÞthu
¼„ðt™ [i‚LÞ{tk hÌtt Au fu ™Úte hÌtt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
Sðtu™u {tÞt™wk {wÏÞ…ýwk Au ‚uÚte {trÞf rðûtu… MðÃ™t{tk ytðu Au.

‚u ßÞthu ¼s™ fh‚tk fh‚tk ©e …wÁ»ttu¥t{Y… ÚttÞ íÞthu {tÞt x¤e
òÞ ™u {nthts {wÏÞ ÚttÞ. ‚u™wk ËtÄ™ yu Au su ©eS{nthts™e
yt¿tt ÞÚttÚto …t¤ðe y™u Ëðtuo…rh W…tË™t áZ fhðe ‚u ƒu ðzu ©e
…wÁ»ttu¥t{Y… ÚtðtÞ Au. y™trŒ {wõ‚™t òu„u fhe™u ytðwk áZ ¿tt™
ÚttÞ íÞthu Ëw¾¼tuõ‚t…ýwk rðþu»t ÚttÞ Au. >> 68 >>
ðt‚to 69
Vt„ý ðŒ 7™u htus Ëtks™e Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su ÷tuÞt™t 7{t ð[™t{]‚{tk y™w¼ð¿tt™ fÌtwk Au ‚u fuðe he‚u
Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qŠ‚{tk hne™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷uðwk
‚u™u y™w¼ð¿tt™ fneyu. y™u Ëw¾™tu y™u {qŠ‚™tu …th ™ ytðu
™u ™ðtk ™ðtk Ëw¾ ÷eÄt fhu ‚u y™w¼ð¿tt™ Au, {txu y™w¼ð¿tt™
rËØ fhu yus {wõ‚ fnuðtÞ. su ¾tuxwk Au ‚u™u ¾tuxwk fhðwk ‚u{tk ‚u
þwk ? …ý Ët[t™u ¾tuxwk fhðwk ‚u ¾tuxwk fÞwO fnuðtÞ. ‚u ¾tuxwk feÞwk ™u
Ët[wk feÞwk ‚tu {q¤«f]r‚ …ÞO‚ ƒÄwk ¾tuxwk Au; y™u ƒúñftuxe, yûthftuxe,
©eS{nthts™wk ‚us y™u y™k‚ yiïÞo ‚u Ët[tk Au. ‚u™u …ý {qfe™u
yuf ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk s r™{ø™ hnu íÞthu AuÕ÷e yðÄe ytðe
òýðe. yt ¿tt™ su fneyu Aeyu ‚u {qŠ‚™t Ëw¾™wk Au, {txu ¿tt™
ƒÄwk Ëh¾wk ™Úte. yuf ‚tu ¾tuxt™u ¾tuxwk fhu ‚u …ý ¿tt™ fnuðtÞ,
y™u ƒeswk Ët[t™u …ý ¾tuxwk fhe™u {qŠ‚{tk …ntU[e „Þt fuzu …ý
Ëw¾{tk sðwk ™u Ëw¾ ÷uðwk y™u Œt‚t - ¼tuõ‚t…ýwk y™u Mðt{e -
Ëuðf…ýwk áZ fhðwk ™u Ëw¾™wk y…th…ýwk òýðwk ‚u y™w¼ð¿tt™
fnuðtÞ. y™u yu ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su ƒúñ ftuŒt¤, ht{f]»ýtrŒf
yð‚thtu™u …tu‚t™e ÷nuhe fnu Au. ‚u ƒúñ ftuŒt¤ ‚tu ytkfu÷t yt¾÷t
suðt Au. ‚u rðrÄr™»tuÄ™u ¾tuxt fhu Au. ‚u {t„o fÂÕ…‚ Au y™u ‚u

™hfu òÞ Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su ÷tuÞt™t 7{t ð[™t{]‚{tk
ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u y™w¼ð yu ºtý «fthu «íÞût ¼„ðt™™t
MðY…™wk ¿tt™ ÚttÞ íÞthu ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ yu{ fÌtwk Au. ‚u su™u
¼„ðt™ {™w»ÞY…u «íÞût {éÞt ntuÞ ‚u™u Sðtí{t{tk Ëtûttífth ™
ÚtÞtu ntuÞ ‚u™wk ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su su™u «íÞût ¼„ðt™ {™w»ÞY…u {éÞt ntuÞ ™u ‚u{™u ÞÚttÚto {rn{tyu
Ërn‚ òÛÞt ntuÞ, ‚tu ‚u™wk fÕÞtý ytí{t™u rð»tu Ëtûttífth ÚtÞtu
ntuÞ ‚u™t suðwk s ÚttÞ, yux÷tu «íÞût {éÞt™tu rðþu»t Au. >> 69 >>
ðt‚to 70
Vt„ý ðŒ 8™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
¼„ðt™™t ¼õ‚u òýu yòýu ftkEf …t… ÚtE òÞ, ‚tu ‚u™wk «tÞrù¥t
fhðwk. ‚u feze, {kftuze {hu ‚tu Mðtr{™thtÞý ™t{™tu {nt{kºt s…ðtu.
yu «{týu suðwk …t… ‚uðwk «tÞrù¥t fhðwk ‚u «tÞrù¥t fhðtÚte Œun™e
þwrØ ÚttÞ Au y™u æÞt™u fhe™u Sð™e þwrØ ÚttÞ Au. ½ýwk ‚… fhðtÚte
‚{tu„wý ðÄu Au {txu suýu fhe™u ©eS{nthts™u ¼q÷e sðtÞ ™u r™Þ{
ÚtE þfu ™rn, yuðwk yr‚ ‚… fu ðú‚ fhðwk ™rn. su «tÞrù¥t™t W…ðtË
fu ðú‚ Au ‚u ‚tu ÷uýwk fnuðtÞ. ‚u ÷uýwk ‚tu yt…ðwk s, ‚u{tk ‚tu Aqxftus
™rn. ftuE™tu ÿtun Útðt Œuðtu ™rn y™u òýu yòýu ÚtE òÞ ‚tu
‚u™e «tÚto™t fhe™u {tV fhtððtu. {t¤t Vuhððe, …tk[ ð¾‚
{t™Ëe…qò fhðe; æÞt™, ¼s™, fÚtt, ðt‚to, r™Þ{, Ä{o, su su
fhðwk ‚u Ëðuo ƒúñ Þ¿t ÚttÞ Au ™u ¾S™u …zu Au y™u yk‚u ‚u™wk V¤
su {qŠ‚™wk Ëw¾, ‚u {tuxt yt…u Au yux÷u yu Ëw¾{tk ÷E òÞ Au.
…Ae ËtÄw …wÁ»ttu¥t{[hýŒtËSyu …qAâwk su „tuºt ftu™u òýðwk ?

íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su sux÷t …k[ð‚o{t™uÞwõ‚ ©e Mðtr{™thtÞý
¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u „tuºt òýðwk. >> 70 >>
ðt‚to 71
Vt„ý ðŒ 8™u htus ƒt…t©eyu …tu‚t™u ½uh Ëk‚tu™u ÷E sE™u
hËtuE fhtðe™u s{tzât y™u …Ae {krŒh{tk ytÔÞt, y™u ƒ…tuhu {æÞ
«fhý™wk 43{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ðt‚ ytðe su ¼„ðt™™u
rð»tu ytí{t™u Ëòr‚ «er‚ fh™thtu ¼õ‚ ƒúñY… Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ƒúñ™tu yÚto þtu nþu ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ƒúñ yux÷u ¼„ðt™ òýðt. ‚u ¼„ðt™Y…
ÚtÞtu yux÷u {wõ‚™e …kÂõ‚{tk ¼éÞtu. …ý ßÞtk ËwÄe su Œunu ËtÄ™
fhe™u {wõ‚™e Ëòr‚ ÚtÞtu Au ‚u Œun™tu Þtu„ Au, íÞtk ËwÄe {wõ‚™t
suðwk Mð‚kºt…ýwk su ƒeò Sðtu™u {nthts™t Ëw¾{tk ÷E sðt, yu
Ët{Úteo yu™u {¤‚e ™Úte. su{ ƒt¤f sL{u ‚u Atufhtu ntuÞ ‚u …wÁ»t™e
Ëòr‚ fnuðtÞ …ý swðt™ …wÁ»t™e …uXu ft{ fhe þfu ™rn. y™u
ytnth ‚Útt yðMÚtt ‚u …ý Ëh¾tk ™ ntuÞ; ‚u{ rËØ{wõ‚{tk y™u
Œun™t Þtu„ðt¤t {wõ‚{tk Vuh Au, ™u ‚u ËtÄ™ Œþtðt¤tu fnuðtÞ.
su y™trŒ {wõ‚ Au ‚u ‚tu sux÷wk ©eS{nthts fhu ‚ux÷wk fhe þfu;
™u su ËtÄ™Œþtðt¤t Au ‚u ‚tu …tu‚u r™÷uo… hnu …ý ƒeò™u {wõ‚
fhe þfu ™rn. ‚u ‚tu ßÞthu Œun™tu rðÞtu„ ÚttÞ ™u Ät{{tk sE™u
Vuh Mð‚kºt…ýu ytðu íÞthu y™k‚ Sðtu™tu WØth fhu. ‚u{tk …ý su™u
ynª y™trŒ {wõ‚™tu òu„ ÚtÞtu ntuÞ y™u ‚u y™trŒ Útfe
©eS{nthts™t MðY…™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ÚtÞwk ntuÞ, y™u ‚u y™trŒ™t
òu„u y™trŒ™t suðe ÂMÚtr‚ ÚtE ntuÞ, ‚u ‚tu yt Œunu …ý y™k‚
Sðtuu™u y™trŒ fhe þfu. >> 71 >>
ðt‚to 72
Vt„ý ðŒ 8™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u …hM…h {éÞt ™u
{t™Ëe…qò fhe ™u ƒtð¤ ™e[u Ë¼t fhe™u ƒuXt. …Ae ƒt…t©eyu
f]…t fhe™u ðt‚ fhe su Ëw»twró{tk Sð òÞ Au, íÞthu ½ýt «fth™tk
Œw:¾ ntuÞ, ‚u Ëðuo r™ð]r¥t …t{e òÞ Au. ™u Ëw¾eytu ÚtE òÞ Au.
yuðwk Ëw¾ ‚tu Ëw»twró{tk hÌtwk Au ‚tu {nthts™t Ëw¾™tu ‚tu …th s õÞtkÚte
…{tÞ ? yu Ëw¾ {tuxt {tuxt {wõ‚tu {qŠ‚{tk ¼u¤t hne™u ÷eÄt s fhu
Au, y™u su™u {tuxt™tu ‚Útt Ëðo ËíËk„™tu ßÞthu {rn{t sýtÞ íÞthu
{tuxt ‚u™u yu Ëw¾ yt…u Au.
yuuf rŒðË „Zzt{tk ©eS{nthts Ë¼t fhe™u rðhts{t™
n‚t. ‚u ð¾‚u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su yts ‚tu yûthÄt{™e Ë¼t
fhðe Au. yux÷t{tk ‚tu ËtÄw™e Ë¼t{tk …tA¤ ƒuXu÷t ™t™t ËtÄw™t
Œun{tkÚte, y™u nrhs™tu™e Ë¼t{tk …tA¤ ƒuXu÷t nrhs™tu™t Œun{tkÚte
‚us Aqxðt ÷tøÞwk, ‚u Ëðoºt ‚us ‚us ÚtE hÌtwk. ‚u òuE™u yt„¤ „tŒe
‚feyu ƒuXu÷t {tuxt {tuxt Ëk‚tu ‚Útt yt„¤ ƒuXu÷t {tuxt {tuxt nrhs™tu
Ëkftu[tðt ÷tøÞt, su yt ‚tu yt…ýtÚte ƒnw {tuxt Au, yu{™e yt„¤
fu{ ƒuËtÞ ? …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su yt„¤ ƒuËðwk yu ‚tu yt
÷tuf™e her‚ Au ‚u ƒuËðwk ‚tu ¾Ák, …ý Œunu fhe™u ™t™t ntuÞ ‚u{™e
{ÞtoŒt ht¾ðe, ™u yu{ òýðwk su yu Ëðuo {tuxt Au …ý yt…ý™u
÷tufÔÞðnthu yt„¤ ƒuËtÞto Au. yt{tk Ë{sðt™wk yu Au su yt ÷tuf™u
rð»tu {tuxt fnuðt‚t ntuÞ ™u „tŒe ‚feyu ƒuË‚t ntuÞ yuÚte ft{ ™
Ëhu; y™u {wõ‚ „heƒ hÌtt ntuÞ …ý yuf r{r™x{tk ytíÞkr‚f fÕÞtý
fhu. yu{ ðt‚ fhe™u Ëðuo™u ytþeðtoŒ ytÃÞt su ‚{thtu ytsÚte ™ðtu
sL{ ™u ‚{tu æÞt™ fhòu. ‚{the ËntÞ{tk y{u Aeyu, ‚u æÞt™{tk
ËntÞ fheþwk ™u suðtk y{thu Au ‚uðtk s Ëw¾ ‚{™u ©eS{nthts

…tËu y…tðeþwk, ™u yt…ýu ¼u¤t Ëw¾ ¼tu„ðeþwk. …Ae …hM…h Œkzð‚
fhe™u Ëðuo™u {éÞt ™u {tÚtu ntÚt {qõÞt ™u ƒnws htS ÚtÞt. …Ae
ftfhðtzeÚte {krŒh{tk ytð‚tk {t„o{tk ðt‚ fhe su yt ƒtð¤ ™e[u
yt…ýu ƒúñÞ¿t fheyu Aeyu {txu yu™wk …ý ft{ ÚtE „Þwk. >> 72 >>
ðt‚to 73
Vt„ý ðŒ 9™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 40{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ƒeò «&™{tk ¼Âõ‚™wk Y… ytÔÞwk. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ™ðÄt ¼Âõ‚{tk ©ðý ¼Âõ‚ ©uc Au, fu{su ©ðý
¼Âõ‚Úte su fhðt™wk Au ‚u Ë{òÞ Au, ‚uÚte «u{÷ûtýt ¼Âõ‚ ©uc
Au, fu{ su ‚uÚte {qŠ‚™e y¾kz M{]r‚ hnu Au y™u ‚u fh‚tk y™w¼ð¿tt™
©uc Au fu{su ‚uÚte ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ Au. ytíÞkr‚f {tuûtðt¤tu ‚u
y™w¼ðe òýðtu. ‚u y™w¼ðe f‚to, yf‚to, W…þ{yðMÚttðt¤tu
r™÷uo… Au. y™trŒ {wõ‚ ‚tu Mð‚kºt Au ™u y™w¼ðeÚte yr‚þÞ ©uc
y™u yr‚þÞ Ë{Úto Au. su{ ©eS{nthts Ë¥ttðt™ Au ‚u{ ‚u{™t
y™trŒ {wõ‚ …ý ©eS{nthts™t suðt s Ë¥ttðt™ Au. yuðt y™trŒ
{wõ‚Úte Ëw¾ …tBÞt ntuÞ ‚u™u yt ÷tuf{tk y™trŒ {wõ‚™tu rðÞtu„
ÚttÞ yux÷u {wõ‚ yá~Þ ÚttÞ íÞthu þtuf Útðtu òuEyu. òu þtuf ™
fhu ‚tu f]‚Î™e fnuðtÞ ™u h½w™tÚtŒtË™e nth{tk „ýtÞ.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su {tuxt™u Œu™ Œuðt òÞ
Au íÞthu WíËð fh‚t fh‚t fu{ ÷E òÞ Au ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su «tf]‚ ÷tuf™e …uXu «rËØ, htuðwk fqxðwk ™rn …ý yk‚h{tk ‚tu þtuf
fhðtu; …ý «tf]‚ Sð su{ Œun™t ËkƒkÄ™tu þtuf fhu Au ‚u{ ™ fhðtu.
Sð™t ËkƒkÄ™tu þtuf ‚tu fhðtu s. fu{ fu Sð™ „Þwk yu{ òýe™u
þtuf fhu ‚tu ©eS{nthts htS ÚtE™u ¼s™, M{hý ytrŒf

ËtÄ™{tk ËntÞ fhu Au, …ý þtuf ™ fhu ™u htS ÚttÞ ‚tu {nthts
fwhtS ÚttÞ Au. su{ {krŒh ƒ¤‚wk ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u ftuE htS ÚttÞ
‚tu {krŒh{tk ¼„ðt™ hÌtt Au ‚u fwhtS ÚttÞ ‚u{; {txu þtuf fhðtu
…ý htS ™ Úttðwk.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su {tuxt yk‚Äto™ Útðt
RåA‚t ntuÞ ™u ftuEf W…trÄ fhe™u WŒtË fhu ‚u r™r{¥tu yk‚Äto™
ÚttÞ, ‚tu ‚u™wk WŒtËe fh™th™u …t… ÷t„u fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su {tuxt™u ‚tu yt ÷tuf{tk hnuðt™e RåAt ™ ntuÞ, …ý y™k‚
Sðtu™tu WØth ƒkÄ ÚtE òÞ ‚u™wk ½ýwk …t… ÷t„u. ‚u ð¾‚u ƒt…t©e™u
‚tð n‚tu ‚u Q÷xe ÚtE. íÞthu ™thtÞý…wh™t «u{S¼tE ƒtuÕÞt su,
yt {kŒðtz ftuEf™u yt…e™u ‚{u Ëw¾uÚte ðt‚tu fhtu ‚tu Xef. …Ae
ƒt…t©eyu fÌtwk su ÷u™th ftuý Au ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su {tuf÷tu {the
…tËu, íÞthu ƒt…t©eyu fÌtwk su ¾{tþu ™rn. …Ae ‚u fnu su „{u ‚u{
ÚttÞ …ý {tuf÷tu. íÞthu ƒt…t©e fnu su Xef. íÞtk ‚tu «u{S¼tE™u
‚tð [Zâtu ™u Q÷xe Útðt {tkze. …Ae „tzwk òuze™u ‚u{™u ½uh …ntU[tzât
™u ƒt…t©e™u ‚h‚ ‚tð Q‚he „Þtu. >> 73 >>
ðt‚to 74
Vt„ý ðŒ 10™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Ëthk„…wh™wk 16{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ™h™thtÞý Ér»t ¼h‚¾kz™tk Ëðuo
{™w»Þtu™t fÕÞtý™u yÚtuo ™u Ëw¾™u yÚtuo ‚… fhu Au yu{ ytÔÞwk. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©e ™h™thtÞý ‚…Y…e V¤ yt…u Au, y™u
©eS{nthts ‚Útt yu{™t ÷tze÷t y™trŒ {wõ‚ Au, ‚u ©eS{nthts™e
{qŠ‚™t hËY…e Ëw¾ ÷E™u {w{wûtwytu™u yt…u Au. ©eS{nthtsu
{tk„htu¤{tk ðtð „¤tðe ‚u ¿tt™Y…e ðtð òýðe. ‚u{tkÚte y{]‚Y…e

s¤u fhe™u y™k‚ Sðtu™u Ëw¾eyt fÞto. ‚u fhtuztu Sðtu™u ‚Útt
Eïhtu™u, ‚Útt y™k‚ ƒúñ™e ftuxeytu™u, ‚Útt yûthtu™u …ý Ëw¾ yt…u
Au, …ý {nthts ‚Útt {wf‚ «íÞût {éÞt rð™t fqŒftu ÷E™u Ëw¾
÷uðtÞ yuðwk ™Úte. y™trŒ {wf‚ {qŠ‚{tk hËƒË hÌtt Au ™u {qŠ‚™wk
Ëw¾ ÷E™u Sð{tk «ð‚toðu Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su Sð{tk {nthts
…ÄhtÔÞt õÞthu fnuðtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ßÞthu {tuxt {¤u
™u ™ðtu sL{ yt…u ™u ytþeðtoŒ yt…u ™u ‚u{tk {qŠ‚ …Ähtðe Œu. ‚u
{qŠ‚™wk æÞt™ fhu ‚tu {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ y™u æÞt™ ™ fhu ‚tu
yk‚ Ë{Þu {tuxt {qŠ‚™tu {u¤t… fhtðu. >> 74 >>
ðt‚to 75
…qAâwk su yuftkr‚f õÞthu fnuðtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, su ¼õ‚
…tu‚t™e Ëðuo ErLÿÞtu™u S‚e™u ðþ fhu ™u rð»tÞ™u {t„uo ‚Útt yiïÞo™u
{t„uo ƒnuhtu, ÷q÷tu, …tk„¤tu ÚttÞ ™u yu {t„uo [t÷u ™rn y™u þºtw{tºt™u
S‚e ÷u y™u yuf {nt«¼wS™e {qŠ‚ rð™t {q¤ yûthtrŒf ftuE
yiïÞo™e RåAt ™ ht¾u ™u ©eS™e {qŠ‚™wk ‚us su yûthÄt{ ‚u™u
rð»tu …ý nu‚ ™ ht¾u, yuf {qŠ‚™e s RåAt ht¾u ™u ¾tu¾t suðtu
ÚtE òÞ; íÞthu ‚uýu [th ËtÄ™ su Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚
‚u rËØ fÞtO fnuðtÞ ™u ‚u™u yuftkr‚f fnuðtÞ. y™u ©eS{nthts™e
{qŠ‚™tu …tu‚t™t ytí{t™u rð»tu Ëtûttífth ÚttÞ ‚u …h{ yuftkr‚f
fnuðtÞ. y™u {qŠ‚{tk …ÞËtfhð‚T hËƒË hnu ‚u y™trŒ fnuðtÞ;
‚u y™trŒ ‚u …h{…Œ fnuðtÞ. fÚtt™e Ë{tró fhe™u …Ae ©e XtftuhS™u
fuheytu s{tze™u Ëðuo Ëk‚tu™u ðnU[e ŒeÄe. …Ae ƒuXt íÞthu Ëk‚tuyu
fÌtwk su y{u ‚tu {nu{t™ Aeyu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt…ýu ‚tu
ËkƒkÄe Aeyu ‚u swŒt ™rn hneyu. yt…ýu Ëðuo yufŒuþe {wõ‚ Aeyu
‚u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ¼u¤t hneþwk y™u ƒeò Œuþ™t nþu ‚u
ËíËk„{tk hnuþu. suýu fthý ytu¤ÏÞwk ‚u Œuþe òýðt, y™u suýu fthý
yux÷u {nthts y™u {wõ‚™u ™ ytu¤ÏÞt ‚u Œuþe ™ òýðt. >> 75 >>
ðt‚to 76
Vt„ý ðŒ 11™u htus Ëðthu Ë¼t{tk AuÕ÷t «fhý™wk 2swk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk …htuût™t suðe «íÞût™u rð»tu «‚er‚
ytðu ‚tu Ëðuo yÚto «tó ÚttÞ yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
…htuût™t suðtu «íÞût™tu {rn{t sýt‚tu ™Úte, ‚uÚte …qðo™t Ér»t™wk
{™tÞ y™u yts™t {wõ‚™wk ™ {™tÞ. „Zzt{tk ©e yt™kŒt™kŒ
ƒúñ[theyu fÌtwk su …qðo™t Ér»tytu Q™, ŒqÄ, fu¤™wk …týe ‚Útt
{]„[{o yu Ëðuo™u …rðºt fne „Þt Au ‚u {™tÞ Au. y™u nwk Ëtûtt‚T
…wÁ»ttu¥t{™thtÞý™tu {wõ‚ Awk ™u nwk fnwk su ŒqÄ fh‚tk ½u÷t™wk …týe
…rðºt Au, ™u {]„[{o ‚Útt Q™ fh‚tk f…tË …rðºt Au ‚tu ‚u ftuE
™ {t™tu; fu{ su «íÞût™tu {rn{t òÛÞt{tk ytÔÞtu ™Úte. ¼ws{tk
y{]‚ƒtE n‚tk ‚u [th {rn™t [e¼ztk s{u, [th {rn™t „÷ftk s{u,
[th {rn™t ¼ªzt s{u, yu{ …kŒh ð»to ftZe ™tÏÞtk yuðtk ‚…Mðe
n‚tk. Ä{o{tk …ý yuðtk su ftuE™tu …zAtÞtu yzu fu Œtuhe yze òÞ
‚tu ‚u n{ehËh ‚¤tð{tk xtZ{tk ™tne ytðu ™u ƒúñ[the …tËuÚte Atþ
÷u‚tk ‚u …ý ƒútñý™t Atufht™u ™nðhtðe™u {t„o{tk …týe Atkx‚tk
Atkx‚tk ÷E òÞ. yuf rŒðËu ƒúñ[theyu yu ztuþe™u Atþ yt…ðt
y{™u {tufÕÞt ‚u ™ ÷eÄe ™u fÌtwk su ƒúñ[theyu fýƒe ËtÚtu Atþ
{tuf÷e ‚u ™rn ÷ô. …Ae yu Atþ y{u …tAe ÷tðe™u ƒúñ[the™u

yt…e. ‚u Atþ yuf {tuZ ƒútñý™tu Atufhtu ™t„tuzeytu fq‚htk h{tz‚tu
n‚tu ‚u™u ™nðhtðe™u ‚u™e …tËu ÷ðhtðe™u …eÄe. …Ae htrºtyu
©eS{nthtsu MðÃ™{tk fkËtht Ëtu™e™e Atþ ÷wntýt …tËu ÷ðhtðe™u
…tE y™u …Ae fÌtwk su, ft÷u y{tht {wõ‚™e ÷tðu÷e ™ ÷eÄe íÞthu
yt …eÄe ‚u ftu™e Au ? y™u ftuý ÷tð™th Au ? …Ae ‚tu ½ýtu …M‚tðtu
ÚtÞtu. …Ae ƒesu rŒðËu y{the …tËu {k„tðe™u …eÄe y™u fÌtwk su “‚{u
‚tu Ëtûtt‚ y™trŒ {wõ‚ Atu. ‚u {U ‚{™u ytu¤ÏÞt ™rn y™u fýƒe
òýe™u ËkþÞ fÞtuo, ‚u™tu ©eS{nthtsu yts htrºtyu {™u Œkz ŒeÄtu,”
{txu rðrÄ ‚tu …t¤ðtu …ý xtýwk ytu¤¾ðwk ™u {wõ‚ ytu¤¾ðt, su
yt…™tht ftuý Au. …htuût™t fh‚tk «íÞût™t {wõ‚™e «‚er‚ ðÄthu
ht¾ðe …ý ‚u {™t‚wk ™Úte. ¼ws{tk Ëw‚th ËwkŒhS¼tEyu Œun {qõÞtu
íÞthu …xtht{tkÚte þt÷ ftZðt ©eS{nthts „Þt íÞthu yu{™tk
…í™eyu fÌtwk su {nthts ! ‚{u ‚{tht ¼õ‚™u yzât Atu, {txu …xthu
yzþtu ™rn. íÞthu {nthtsu fÌtwk su, yu ‚tu y{u ¼q÷e „Þt. …Ae
ƒeò …tËu fZtðe™u Œu™ ŒE ytÔÞt. ßÞthu {nthtsu …Ae rŒÔÞ
‚uòu{Þ …tu‚t™t y™k‚ {wõ‚u Ërn‚ Œþo™ ytÃÞtk íÞthu ¾ƒh …ze
™u «tÚto™t fhe su nu {nthts ! ‚{u rŒÔÞ Atu, …ý nwk ‚{thu rð»tu
rŒÔÞ…ýwk ¼q÷e „E y™u {™w»Þ¼tð ytðe „Þtu. íÞthu {nthts
ƒtuÕÞt su y{™u ¼„ðt™ òýe™u ½uh htÏÞt ™u ƒnw Ëuðt fhe …ý
ßÞthu xtýwk ytÔÞwk íÞthu ¼q÷e „Þtk; {txu ËŒt rŒÔÞ¼tð hnu yuðe
…tfe áZ‚t fhðe. yuðwk ™ Ë{òÞ ™u {™w»Þ¼tð ytðu yux÷wk
™tÂM‚f…ýwk Au. {tuxt™u ‚tu ™t‚, ò‚, ðýo, yt©{, ‚u ftkE Au s
™rn. yu ‚tu ©eS{nthts Y… Au ™u ©eS{nthts™t ËkfÕ…Úte
yíÞthu {wõ‚Y…u Œu¾tÞ Au ™u {wõ‚îtht ©eS{nthts Ëðo ËíËk„™u
Ëw¾ yt…u Au, Œþo™ yt…u Au, Ëuðt yk„efth fhu Au ‚Útt ðt‚tu fhu
Au, {txu suðt ©eS{nthts rŒÔÞ Au ‚uðt s {wõ‚ rŒÔÞ Au yu{
Ë{S™u {™w»Þ¼tð ytððt Œuðtu ™rn. >> 76 >>
ðt‚to 77
Vt„ý ðŒ 12™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt n‚t. íÞtk ™tne™u yuf ƒeò™u {¤e™u
…Ae ƒtð¤ ‚¤u ƒuËe™u Ëðuoyu {t™Ëe…qò fhe.
…Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su {tuxt™u òu„u {tuxt suðt
ÚtÞt ntuÞ …ý yu Ëw¾ {tuxtyu htufe htÏÞwk ntuÞ, {txu {éÞwk s Au
yu{ òýðwk. ƒt…™wk ÿÔÞ Au ‚u Œefht™wk s Au, ‚u{ y{tÁk Ëw¾ Au
‚u ‚{u y{tht rþ»Þ Atu ‚u ‚{tÁk s Au. ™t™t {tuxt Ëðuo yuf ƒt…™t
Œefht Aeyu. ƒwrØðt¤t™u ‚Útt ð„h ƒwrØðt¤t™u Ëðuo™u Ëh¾t
Ëw¾eyt fheþwk. yt „t{{tk ¼tuòu ¼õ‚ n‚t ‚u{™u Ëw¾eyt fhe
{qõÞt. ‚u {qŠ‚ rð™t ƒeswk Œu¾‚t s ™rn y™u fnu‚t su {nthts
rð™t ƒeò™u {tÚtwk fu{ ™{u? yt ÷tuf{tkÚte WŒtË ÚttÞ ‚u™u Œun™t
¼tð x¤e òÞ Au ™u yu™u Œuþ ft¤™t rð»t{…ýt{tk ¾Ëe ™ef¤ðt™e
sYh ™Úte. {nt«¼wS™e {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚtE òÞ íÞthu ™t„,
ðt½, s¤, yÂø™, {t™, y…{t™, „éÞwk, [efýwk, ‚e¾wk, ‚{‚{wk,
yu ytrŒf rð»tÞ{tºt™tu ¼Þ ™u ht„ Ëðuo x¤e òÞ Au yuðtu {qŠ‚™tu
«‚t… Au. ßÞthu yt „t{{tk Ã÷u„ ytÔÞtu íÞthu Ëðuo ÷tuftu „t{{tkÚte
™ef¤e™u ƒnth sE™u hÌtt, íÞthu ¼tuòu ¼õ‚ ƒtuÕÞt su „wÁŒuð !
yt ÷tuf Ëðuo fu{ ¼t„e òÞ Au ? íÞthu y{u fÌtwk su Ã÷u„ ytÔÞtu
Au yu ËtÁ òÞ Au. íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su yu ‚tu ©eS{nthtsu …tu‚t™t
¼õ‚ W…h ŒÞt fhe™u Ëuðf {tufÕÞtu Au su {tht ¼õ‚™u ftuEf™e
…tËu Ëuðt fhtððe …zu ™u Ëuðt fh™th ™ ntuÞ ‚tu ƒnw Œw:¾e ÚttÞ,
{txu Ëuðf {tuf÷eyu ‚u [tuðeË f÷tf{tk Aqxftu ÚtE òÞ; yu{ òýe™u
Ëuðf {tufÕÞtu Au ‚u Ëuðf …tËu Ëuðt fhtð‚t ™Úte ™u ¼t„e òÞ
Au ‚u yu þwk Ë{s‚t nþu ? {txu nwk ‚tu „t{{tk hneþ. …Ae y{u
ƒtuÕÞt su XtftuhS™e {qŠ‚ytu y{the ðtze{tk ÷E sEþwk ‚u ‚{u Œþo™
rð™t þe he‚u s{þtu ? íÞthu ¼tuòu ¼õ‚ ƒtuÕÞt su ‚{u ynª hntu
™u XtftuhS™u …ý ynª ht¾tu. …Ae y{u fÌtwk su y{™u „t{Äýe
‚Útt nrh¼õ‚ Ëðuo fnu Au fu ‚{u …ý y{tht ¼u¤t [t÷tu; yux÷u
y{thu òðwk …zþu ™u XtftuhS™u …ý ÷E sEþwk. íÞthu ‚u fnu su nwk
íÞtk Œþo™ fhe sEþ. …Ae y{u fÌtwk su ÷tuftu ‚{™u Œþo™ fhðt
ytððt Œuþu ™rn {txu ‚{u íÞtk [t÷tu. íÞthu ‚u fnu su yt Ëuðf™u
{nthtsu {qõÞtu Au ‚u™u íÞtk {the Ëuðt{tk ƒtu÷tðtu ‚tu nwk íÞtk ytðwk.
íÞthu y{u fÌtwk su [t÷tu, yt…ýe ðtzeyu ƒtu÷tðþwk. …Ae Ëðuo „Þt.
y™u ƒesu rŒðËu ¼tuò ¼õ‚u fÌtwk fu Ëuðf s‚tu hnuþu ‚tu þwk fheþ,
{txu ƒtu÷tðtu. …Ae y{u fÌtwk su ft÷u ytðþu. …Ae ƒesu rŒðËu ‚u{™u
„tkX ™ef¤e ‚uÚte htS ÚtÞt ™u ƒtuÕÞt su Ëuðf™u ÷tÔÞt ¾ht. …Ae
y{u fÌtwk su ‚{thu ftkE s{ðwk Au ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su þehtu s{ðtu
Au. …Ae y{u þehtu fhtðe™u fu¤™t …ºt{tk ÷tðe™u ytÃÞtu ‚u yÄtuo
sBÞt y™u Œun …ze „Þtu. yuðt …rh…õð ¿tt™ðt¤t ™u rðŒune n‚t.
y{thu ‚tu Ëðuo Sð™u {nt«¼wS …tËu ÷E sðt Au, fu{su yuf
Sð™u {nt«¼wS™e …tËu ÷E sEyu ‚tu sux÷wk Ëw¾ «Út{ ytð‚wk
ntuÞ ‚uÚte nòh„ýwk yt…u. {tuxt™t ytþeðtoŒÚte {nthts …{tÞ Au.
{nthts™t Ëw¾{tk …ntUåÞt fuzu ™tnðwk, Ätuðwk, ¾tðwk, …eðwk, …qò yu
ytrŒf ftkE r¢Þt ™Úte. íÞtk ‚tu ™ðt ™ðt «fth™tk Ëw¾ ytðu Au.
‚u {nthts™wk y™u {wõ‚™wk ¼u¤wk Ëw¾ ytðu Au. su{ þeht{tk ½e, „tu¤,
½ô, Ëtfh yu Ëðuo™t swŒt swŒt ¼tð sýtÞ Au, ™u su{ ¾e[ze{tk
‚s, ÷®ð„, {eXwk yu ytrŒf su su ðM‚w ntuÞ ‚u Ëðuo™t swŒt swŒt
„wý ™u ¼tð sýtÞ Au; ‚u{ {nthts™t Ëw¾™t ™u {wõ‚™t Ëw¾™t
¼tð swŒt swŒt sýtÞ Au. ytx÷e ðt‚ fhe™u …Ae Ëðuo {krŒh{tk
ytÔÞt ™u „tuze ƒtuÕÞt ™u yth‚e ÚtE. >> 77 >>
ðt‚to 78
Vt„ý ðŒ 13™u htus Ëðthu Ë¼t{tk y{ŒtðtŒ™t þuX
ƒ¤Œuð¼tEyu …qAâwk su ©eS{nthtsu ‚Útt {tuxt {wõ‚tuyu MðÃ™{tk
Œþo™ ytÃÞtk ntuÞ ‚u «íÞût Œþo™ suðtk nþu fu ftkE Vuh nþu ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthtsu fu {tuxt {wõ‚tuyu MðÃ™{tk Œþo™ ŒeÄtk
ntuÞ ‚u «íÞût Œþo™ suðtk s Au. yu{tk ftkE Vuh ™Úte, fu{ su yu{™u
ò„ú‚trŒf yðMÚtt ‚Útt Œun yu ftkE Au s ™rn. ò„ú‚{tk Œþo™ yt…u
Au ‚u{tk Œþo™ fh™th™u WŒT½tu»t ðÄthu sýtÞ, fu{su yu™u «íÞût ÚttÞ
Au; y™u MðÃ™{tk Œþo™ yt…u Au ‚u ykŒh …zŒu hnu Au, ‚u Sð™u
òýðt Œu‚t ™Úte ™u fnuðt Œu‚t ™Úte; htufe ht¾u Au. su™u Ëtûttífth
ÚtÞtu ntuÞ y™u ©eS™u Ëw¾u Ëw¾eytu ntuÞ, ‚u òýu su V÷týt™t
yk‚h™u rð»tu hne™u {nthts ‚u™u ytx÷wk Ëw¾ yt…u Au. yt f÷{
su y¾kz {qŠ‚{tk hnu‚t ntuÞ ‚u™u ntÚt ytðu Au. {tuxt ðt‚tu fhu ‚u
r™íÞ ™ðe ™ðe ytðu, fu{su y…th Au. ‚u{s ©eS™e {qŠ‚™wk Ëw¾
{wõ‚™u ™ðwk ™ðwk ytðu Au. su{ ƒúñtkz{tk y™k‚ ðM‚wytu Au ‚u{ {qŠ‚{tk
y™k‚ Ëw¾ Au. su™u Ëtûttífth ÚttÞ ‚u™u ‚u sýtÞ Au. ¾qƒ {kzeyu
™u …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtEyu ‚tu yu Ëw¾ {¤u. su …wÁ»ttu¥t{™t ËtÄBÞo…ýt™u
™ …tBÞt ntuÞ ‚u™tÚte yu Ëw¾{tk …ntU[tÞ ™rn ™u hnuðtÞ ™rn.
ßÞthu …tu‚t…ýwk ftkE ™ hnu íÞthu ‚u …r‚ðú‚t™wk yk„ òýðwk. ytðwk
yk„ ÚttÞ ‚us Ëw¾eyt ÚttÞ Au y™u su …tu‚t…ýwk ht¾u ‚u Œw:¾eyt

hnu Au. su™u {nt«¼wS™e {qŠ‚{tk ‚t™ ntuÞ ‚u™tu …tftu …tÞtu fnuðtÞ
y™u su™u ht„, hk„, rð÷tË{tk ‚t™ ntuÞ ‚u™tu …tftu …tÞtu ™ fnuðtÞ.
«ËtŒe™e {qŠ‚ ™u yts™e At…u÷e {qŠ‚ Ëh¾e Ë{su ‚u™tu …tftu …tÞtu
Au y™u su Ëh¾e ™ Ë{su ‚u™tu …tftu …tÞtu ™Úte. su™u áZ ytí{r™ct
ÚtE ntuÞ ™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™u ytfthu árü ÚtE ntuÞ ‚u™u «ËtŒe
™u ð„h «ËtŒe ƒuÞ Ëh¾wk Au ™u ‚u™tu s …tftu …tÞtu Au. su™u
Œuntr¼{t™ ntuÞ ‚u [u÷t …tËu Ëuðt fhtððt ËtÁk …„÷tk, «ËtŒe
ht¾u ™u «ËtŒe™tu {rn{t ðÄthu …ý «ËtŒe ‚tu ftÞo Au ™u {qŠ‚ ‚tu
fthý Au, {txu {qŠ‚ ytfthu ð]r¥t fhðe; yus yð~Þ fhðt™wk Au.
su™u {qŠ‚ ytfthu árü ™ ÚtE ntuÞ ™u ™ðt ytŒhðt¤t ntuÞ ‚u™u yu
«ËtŒe …rðºt fhu Au ™u {nthts™e M{]r‚ fhtðu Au. su™u {qŠ‚{tk òuztðwk
ntuÞ ‚u™u ‚tu ftÞo{tºt™u rðËthe™u yuf {qŠ‚{tk s árü ht¾ðe.
«ËtŒe™e ðM‚w{tk …ý nu‚ hnu ™u yk‚ ð¾‚u Ëtk¼he ytðu ‚tu {tuût{tk
ðtkÄtu ytðu. yuf „wÁ n‚t ‚u{™u yk‚ ð¾‚u [hýth®ðŒ Ëtk¼he
ytÔÞtk ‚tu EÞ¤ Útðwk …zâwk {txu yuf {qŠ‚{tk s ð]r¥t ht¾ðe. {qŠ‚
rð™t ƒeswk Ëðuo ƒkÄ™fthe Au. >> 78 >>
ðt‚to 79
Vt„ý ðŒ 14™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 6êwk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ¼„ðt™™tu ™u Ëk‚™tu yux÷u {wõ‚™tu
rðïtË ht¾u ‚tu yrððuf x¤e òÞ Au yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su y™trŒ {wõ‚™e ðt‚{tk Ëk…qýo rðïtË ytðu ‚tu ‚u ‚u{™t
suðtu s ÚttÞ; y™u Ëk…qýo rðïtË ™ ytðu ™u ¿tt™ Ë{sðt{tk sux÷u
yxfu ‚tu ‚u yux÷u s hnu. su{ {t„o{tk [t÷‚tk {t„o™tu yk‚ ‚tu
™ ytðu ™u ð[{tk ßÞtk Úttfu íÞtk ƒuËe hnu ‚u{ ÚttÞ. ©eS{nthts™t
„wý™tu fu Ëw¾™tu fu {rn{t™tu fu MðY…™t ¿tt™™tu …th …{tÞ ‚u{
™Úte, yu ‚tu y…th Au. ‚u™wk áütk‚ …ý ŒuðtÞ ™rn, fu{su áütk‚
‚tu {trÞf Au y™u {nthts™t „wý ™u f{o ‚u Ëðuo ‚tu rŒÔÞ Au.
rŒÔÞ ðM‚w™u {trÞf™e W…{t fu áütk‚ Œuðwk …zu ‚u ‚tu ƒnw s fkxt¤tu
ytðu Au …ý þwk fheyu ! Sð™u Ë{òððt ËtÁ Œt¾÷t yt…eyu
Aeyu. su{ ÷t¾tu fhtuztu „tW™e {s÷ ntuÞ ‚u™tu {t„o ƒ‚tðu su
yt rŒþu {t„o Au, …ý ‚u MÚtt™ ‚tu õÞtkÞ …zâwk ntuÞ; ‚u{ rŒþ
ƒ‚tðeyu Aeyu, …ý {nthts™wk Ëw¾ ‚tu y…th Au ™u {wõ‚™wk Ëw¾
…ý y…th Au. yu Ëw¾™e, ƒúñftuxe{tk fu yûthftuxe{tk ftuE W…{t
ŒuðtÞ yuðwk ™Úte. yu {qŠ‚™t Ëw¾{tk …ntUåÞt fuzu Ät{™wk Ëw¾ ‚u
þwk ? y™u {wõ‚ftuxe™wk Ëw¾ ‚u …ý þwk ? yuðwk {qŠ‚™wk Ëw¾ Au. yt
‚tu ËtkËtk„tuxe÷tk fhtu Atu, …ý ßÞthu yu Ät{{tk ÷E sE™u
{nt«¼wS™e {qŠ‚™wk Ëw¾ Œu¾tzeþwk íÞthu ƒeòk Ëw¾ ™sh{tk s ™rn
ytðu. su{ ntÚte yt„¤ ËË÷tu „tuxe÷tk fhu ™u ntÚte htS ÚttÞ,
‚u{ ‚{u y{tht yt„¤ fhtu Atu yux÷t{tk s y{u htS ÚtE™u yu
Ëw¾{tk ÷E sEþwk. yt ðM‚w ƒnw {tU½e Au ‚u ntÚt ytðu ‚uðe ™Úte
…ý yts y™trŒ {wõ‚ ytÔÞt Au ‚u ™¬e ÷E sþu yu{ òýòu.
yt {wõ‚ {éÞt Au ‚u ðM‚w {q¤yûthÚte ‚Útt yûthÄt{Úte …ý …h
Au, fu{su {qŠ‚{tk hÌtt Au. y™u Ät{ ‚tu ©eS{nthts™wk ™u y™trŒ
{wõ‚™wk ‚us Au. ƒúñftuxe ™u {q¤yûthftuxe …ý yt {wõ‚™e «tÚto™t
fhu Au y™u {qŠ‚™wk Ëw¾ {t„u Au; yuðt {tU½t yt {wõ‚ Au. ÷t¾tu
fhtuztu sL{ Ähtu ™u ËíËk„ fhtu …ý yt òu„ yuf r{r™x™tu …ý
‚uÚte yrÄf Au, fu{su yuf r{r™x{tk y™trŒ fhe {qfu. su{ W¥t{
…thË™u su ðM‚w yzu ‚u yz‚tks …thË ÚtE òÞ yuðt yt {wõ‚
Au. ßÞthu {tkzðe™t ht{f]»ý¼tE™u yt {wõ‚ ytu¤¾týt íÞthu

{tøÞwk su {thu ftkE …ý ƒtfe hnu ™rn ™u fŒtr… ƒtfe hnu ™u sL{
Ähtðtu ‚tu ‚{the ™t‚{tk sL{ Ähtðòu …ý ƒútñý™e ™t‚{tk
Ähtðþtu ™rn yu {the yhs Au. >> 79 >>
ðt‚to 80
Vt„ý ðŒ 14™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su {rn{t{tk s Ëw¾ Au {txu …k[ð‚o{t™uÞwõ‚ yuðt ™u ©eS{nthts™t
ÞÚttÚto r™ùÞðt¤t Ëk‚ nrhs™™tu {rn{t Ë{sðtu. yts y{u
Sðtu™t W…h ŒÞt fhe™u ©eS{nthts™t ËkfÕ…Úte Œþo™ yt…eyu
Aeyu ‚u {rn{t ™ fneyu ‚tu Sð™t òÛÞt{tk þwk ytðu ? y™u þe
he‚u Sð ¼„ðt™™u y™u {wõ‚™u ð¤„u ? {txu Sð™t W…h ŒÞt
fhe™u {rn{t™e ðt‚tu fheyu Aeyu …ý y{the Ëth… ðÄthðt ËtÁ
y{thtu {rn{t ™Úte fnu‚t. y{u ‚tu ËŒt {qŠ‚{tk Ëw¾ ¼tu„ðeyu
Aeyu ™u {qŠ‚™t Ëw¾{tks fÕ…u fÕ… ðe‚e òÞ Au, {txu y{thu yt
÷tuf™e {tux… fu «rËrØ ËtÁ ðt‚ ™Úte fhðe. y{thu ‚tu ËŒt {qŠ‚™wk
Ëw¾ Au …ý Œun ™Úte. yt ‚tu ©eS{nthts™e RåAtÚte Œun Œu¾tÞ
Au ™u ©eS™tu ËkfÕ… Au ‚uÚte ðt‚tu fheyu Aeyu; fu{ su ‚{™u Ëðuo™u
y{tht suðt fhðt Au. ‚u ßÞthu {tÞt™tu …zŒtu ‚týe ÷Eþwk íÞthu
{tÞt „tu‚e …ý szþu ™rn, ™u ƒúñftuxe ™u yûthftuxe yu …ý õÞtkÞ
{nt«¼wS™t ‚us™e rfhýtu{tk ÷e™ ÚtE òþu. yuf {nthts™e {qŠ‚
™u {wõ‚ yu ƒus hnuþu; {txu fuz ƒtkÄe™u æÞt™ fhðt {kze sðwk. su{
þuhze fh™th™u Œt¾ztu fhðtu …zu Au ‚u{ æÞt™ fhðt{tk Œt¾ztu fhðt™tu
yt„ún ntuÞ ‚u™u {tU½e ðM‚w su {nthts™e {qŠ‚ ‚u {¤u Au. …ý
Sð™t Mð¼tð ƒt¤f™e …uXu h{r‚Þt¤ Au, ‚u {qŠ‚ ¼q÷e™u ƒesu
ztu¤u [Ze òÞ Au; su{ {nthts™t ƒt¤fuþ W‚htÔÞt íÞthu ƒútñýtu™u

s{tzðt{tk {nthts™u ¼q÷e „Þt ‚u{ {nthts™e {qŠ‚™u ¼q÷e™u ƒeswk
Ëk¼thðwk ‚u ztu¤u [Ze „Þt yu{ òýðwk. ytðt {nthts ™u ytðwk yu{™wk
Ëw¾ Au ™u ytðt yu{™t {wõ‚ Au yu{ {tuxt Útfe òýe™u …ý ft{,
¢tuÄ, ÷tu¼, {t™ yu ytrŒf{tk Sð Œtuze™u s‚tu hnu Au ‚u n÷hð÷h
fnuðtÞ; …ý ‚u{tk Œw:¾, Œtu»t ™u ™tþðk‚…ýwk òý‚tu ™Úte. ytðtu
yuftkr‚f {t„o ntÚt ytððtu ½ýtu fXý Au. ‚h‚ ntÚt ytðu yuðtu
™Úte, ‚u ‚{™u {éÞtu Au. ‚u …qðo™tk ½ýtk Ëwf]‚ Au ‚tu ytðtu {tuxt™tu
òu„ {éÞtu Au, ‚uÚte f]‚tÚto ÚtE „Þt Atu. yt {t„o su™u ntÚt ™Úte
ytÔÞtu ™u ‚u ËíËk„{tk Au ‚tu …ý Ëw¾eyt ™Úte. ‚u …tu‚t™u {™u
fhe™u Ëw¾ {t™u Au, …ý ÷uþ{tºt Ëw¾ ™Úte. ßÞthu …h¼tð™u …t{u
íÞthu yt Ëw¾ {¤u Au. ytðe þtkr‚ su{™e ðt‚u fhe™u ÚttÞ Au íÞthu
yu{™t yk‚h{tk {nthts™wk Ëw¾ Au yu{ òýðwk. su{ ðhËtŒ{tkÚte
ðtÞw xtZtu ytðu Au y™u ÷qf{tkÚte Q™tu ytðu Au ‚u{ su™t yk‚h{tk
{qŠ‚ ™ ntuÞ ™u Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ytrŒf y™k‚ „wý ntuÞ ‚tu …ý
‚u™e ðt‚ ÷q¾e ytðu; ‚u ftuE™u þtkr‚ fhu ™rn. su{ {tu„ht, sqE,
òE, fM‚whe ytrŒf™e Ëw„kÄe ytðu Au ‚u{ su™t ¼u¤t {nthts ntuÞ
‚u™e ðt‚{tk þtkr‚, Ëw¾ y™u yt™kŒ™t Vqðtht ytðu Au ™u Ëw¾eyt
fhe {qfu Au. >> 80 >>
ðt‚to 81
Vt„ý ðŒ 0)) y{tË™u htus Ëðthu Ë¼t{tk AuÕ÷t «fhý™wk
4Útwk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk 1÷t «&™{tk ƒtrÄ‚t™wð]r¥t™e ðt‚
ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ƒtrÄ‚t™wð]r¥t™tu {{o òýðtu yu ½tkxe
sƒhe Au. fu{su „tuhÄ™¼tE™e ÂMÚtr‚ su™t òÛÞt{tk ™ntu‚e ytðe
‚u yð„wý ÷u‚t. W…þ{ðt¤tu ßÞtk ËwÄe W…þ{{tk hnu íÞtk ËwÄe

{nthts™wk Ëw¾ hnu ™u ò„u íÞthu yt ÷tuf™e r¢Þt fhu. y™u su™u
ºtýu yðMÚtt{tk ËŒtÞ {qŠ‚ ntuÞ, yu MðY…r™»Xtðt¤t y™trŒ {wõ‚
fnuðtÞ. yu{™t òu„Úte {tÞt, Œun, rð»tÞ, htu„ ytrŒf Ëðuo ftfrðüt
‚wÕÞ Ë{òÞ, y™u fuð¤ Ë{trÄðt¤t™u hðS¼tE™e …uXu Ä¬tu ÷t„u.
y™trŒ {wõ‚™u su Ë{trÄ ÚttÞ ‚u ‚tu ƒeò Sð™t Ë{tË™u {txu Au
…ý …tu‚t™u {txu ™Úte. yu{™u ‚tu su{ ft[ƒtu [t÷u Au ‚tuÞ yu{ Au
™u Ëkftu[tE™u yk„ ‚týe ÷u Au ‚tuÞ yu{ Au; ‚u{ y™trŒ {wõ‚™u
‚tu ËŒtÞ Ëh¾wk Au. ËtÄr™f yu{ òýu su Ë{trÄ{tk „Þt ‚u ƒnw
Ëw¾eyt ÚtÞt …ý yu ‚tu ËŒt {qŠ‚{tk s Au. yuðt {wõ‚ fŒtr…
{nt«¼wS™e {hSÚte ƒeò Sð™t Ë{tË™u {txu Ë{trÄ fh‚t ntuÞ
y™u õÞthuf ™ fh‚t ntuÞ ‚u™u ftuEf fnu su Ë{trÄ™wk Ëw¾ ò‚wk hÌtwk
‚tu ‚u™u ƒnw …t… ÷t„u, fu{su yu ‚tu Mð‚kºt Au. yt „t{{tk hí™tu
¼õ‚ n‚t ‚u {wõ‚ n‚t y™u ŒnªËht{tk f[htu ¼õ‚ n‚t ‚u …ý
{wõ‚ n‚t; ‚u ƒuÞ Œun {qfe™u Ät{{tk „Þt. ‚u{™e ðt‚ Wztze su
ƒuÞ ¼q‚ ÚtÞt Au íÞthu y{u fÌtwk su yu ƒu ßÞthu ¼q‚ ÚtÞt íÞthu
Ät{{tk yux÷u {qŠ‚{tk ftuý òþu ? {txu ¾tuxwk ƒtu÷™th™u ƒnw …t…
÷t„u. fŒtr… Ät{{tk „Þt fuzu ftuEf™u Œþo™ yt…u ‚tu rŒÔÞY…u Œþo™
ytÃÞtk yu{ òýðwk. ßÞthu ftuEf™u ð¤„e™u Äqýu íÞthu ¼q‚ ÚtÞt yu{
òýðwk. {tuxt ‚tu y÷tirff r¢Þtðt¤t ntuÞ, fu{su yu ‚tu Mð‚kºt Au.
{txu õÞthuf Mð‚kºt…ýu ò„ú‚{tk Œþo™ yt…u, ™u õÞthuf ‚tu MðÃ™{tk
Œþo™ yt…u y™u õÞthuf yk‚ð]or¥tyu Œþo™ yt…u y™u õÞthuf W…þ{{tk
Œþo™ yt…u, ‚u™u rð»tu ðtË™t Xhtððe ™rn. ytx÷e ðt‚to fhe™u
Ë{tró fhe. >> 81 >>
144 «ftþf : {rý™„h ©e Mðtr{™thtÞý „tŒe ËkMÚtt™ ðt‚to-82-83
ðt‚to 82
Vt„ý ðŒ 0)) y{tË™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su, «Út{ «fhý™t 1÷t ð[™t{]‚{tk
Ä{ofw¤™u ytr©‚ Útðt™wk fÌtwk ‚u Ä{ofw¤ ‚u þwk òýðwk ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su Ä{ofw¤ yux÷u Ä{o™t …wºt ©eS{nthts òýðt yÚtðt su™u
Ä{o ™u ¼Âõ‚ ƒuÞ yr‚þÞ áZ ntuÞ ™u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hnu‚t
ntuÞ yuðt y™trŒ {wõ‚ òýðt. ‚u{™u ytr©‚ su ÚttÞ ‚u ƒúñ{Þ
Œun™u …t{u yux÷u ¼„ðt™Y… ÚttÞ. su™u {tuxt™tu òu„ ÚttÞ Au ‚u™u
A‚e Œunu s …wÁ»ttu¥t{™u …t{e hÌttu Awk yu{ hnu Au, …ý {he™u {nthts
…tËu sðwk Au yu{ ™Úte hnu‚wk; ‚u yk‚Œorüðt¤tu Au. su™u {tuxt™tu òu„
™Úte ‚u™u yu{ hnu Au su {™u hÚt rð{t™ ÷E™u ‚uzðt ytðu yuðwk
nwk Œu¾wk; ‚u ƒnth - árüðt¤tu Au. {tuxt™t òu„u ËtÄ™ðt¤t™u …ý
yt Œunu s {nthts™wk Œþo™ ÚttÞ yux÷u ŒuntrŒf Ëðuo rðËhe òÞ
™u {nthts™u ‚Útt {wõ‚™u Œu¾u. >> 82 >>
ðt‚to 83
Vt„ý ðŒ 0)) y{tË™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚
nrhs™tu ©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt, íÞtk ™tne™u Ëðuoyu {t™Ëe…qò
fhe. …Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su yts ‚tu htufzwk fÕÞtý
Au ‚u Œun A‚tks fÕÞtý. ÷t¾ sL{ ‚… fhu ‚tu …ý fÕÞtý ™ ÚttÞ,
‚u yts [th ð‚o{t™ …t¤ðt{tk fÕÞtý. yt ‚tu ƒ„tËwk ¾t‚tk Ëtfh™tu
„tk„ztu {éÞtu Au. {nthts™tu y™u {tuxt™tu {rn{t Ë{òÞ íÞthu ©Øt
ðÄu, ™u Œun™t ½Ëtht™u …ý „ýu ™rn, ™u {t™ y…{t™™u …ý „ýu
™rn, y™u æÞt™ Ëuðt{tk ‚í…h ÚtE òÞ. su{ …hŒuþ{tk ½ýt Yr…Þt
{¤u ‚tu Œw:¾ ðuXu Au ‚u{. yt Ë{Þ y™u yt òu„ Ëthtu Au, ‚u{tk
…wÁk fhe ÷uðwk. yt òu„ ™ ntuÞ íÞthu su{ yts fÚtt, ðt‚to, òu„
fhtu Atu yu ÷t¼ õÞtkÚte hnu ? {txu òu„ fhe ÷uðtu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ftuEf™u yu{ ÚttÞ
su {tuxt™t òu„™wk þwk ft{ Au ? yt…ýu þtMºt{tkÚte {rn{t òýe™u
æÞt™ fhe™u {qŠ‚ rËØ fheþwk, ‚tu yu™u fthý {qŠ‚™e «tró ÚttÞ
fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yk‚:fhý{tk {™w»Þ¼tðu {qŠ‚
Œu¾u …ý ytí{t{tk fthý {qŠ‚™tu Ëtûttífth ™ ÚttÞ. fthý{qŠ‚™t
…Ähtð™tht ‚tu {wõ‚ Au. su{ …]Úðe{tk Ëtu „s Ÿztu nehtu Œtxu÷tu
ntuÞ ‚u™u su òý‚t ntuÞ ‚u ƒ‚tðu, …ý ƒeò™u ntÚt ™ ytðu;
‚u{ su™u {qŠ‚™e ÷xf ntuÞ ‚us {qŠ‚ ƒ‚tðu …ý ƒeòÚte ™ ƒ‚tðtÞ.
yt Sð™u æÞt™{tk yk‚htÞ fh™tht Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý,
Mð¼tð, «f]r‚ ™u Ëk„Œtu»t yu Ëðuo Au; ‚u™u ½Ëthtu ŒE™u yt ft{
fhe ÷uðwk. yu Ëk„Œtu»t fuðtu Au ‚tu su{ Ë{wÿ{tk „Z [ýu ‚u ðu¤
ytðu íÞthu …tze ™t¾u, ‚u{ Ëk„Œtu»t {qŠ‚{tkÚte ƒnth ftZe ™t¾u
yuðtu Au. {txu {tuxt …tËuÚte ÷xf þe¾e™u æÞt™ fhu ‚tu yk‚htÞ
fh™tht Ëðuo Œtu»t™u {tuxt ™tþ fhu, y™u ‚íft¤ æÞt™ rËØ fhtðe™u
fthý{qŠ‚ …Ähtðe Œu yux÷u ÔÞr‚huf {qŠ‚™tu Ëtûttífth fhtðe Œu.
yt òu„ Ëthtu Au, su{ “s¤ s¤ f{¤ ™ ™e…su, ð™ ð™ y„h
™ ntuÞ;” ‚u{ ½uh ½uh {wõ‚ ™ ntuÞ, {txu [u‚e ÷uðwk. yt òu„
„Þt …Ae ËtÄr™f™tu òu„ fhu ‚tu su{ “htkze™u ½uh {tkze „E,
‚u ytð ƒtE nwk suðe ‚wk Útt;” yuðwk ÚttÞ, {txu yt òu„ fhe ÷uðtu.
su{ ®[‚t{rý …tËuÚte su ®[‚ðu ‚u {¤u ‚u{ {tuxt Au ‚u {nt«¼wS™e
{qŠ‚ yt…e Œu. su™u {nthts™e W…tË™t ƒhtƒh ™ ntuÞ ™u {rn{t
…ý ™ ntuÞ ™u ‚u æÞt™ fhu ‚tu {q¤…wÁ»t îthu Œþo™ ÚttÞ Au. ‚u
{q¤…wÁ»t™e {qŠ‚ ÷tËt ft„¤ suðe yux÷u hu¾tytu ð„h™e Au y™u
{nthts™e {qŠ‚ yðÞððt¤e yux÷u hu¾tytuðt¤e Au. su™u y™trŒ

{wõ‚™tu òu„ fhe™u XuX {nthts™e {qŠ‚ ËwÄe ¿tt™ ÚttÞ ‚u™u {nthts
y™u {tuxt ftuE™u rð»tu ƒkÄtðt Œu ™rn, y™u ‚u™u ftuE ƒeòu Œþo™
Œuðt ytðe þfu s ™rn. ‚u™u ‚tu {nthts ™u {tuxt ò¤ðu Au ™u
…tu‚u Œþo™ yt…u Au. {tuxt {wõ‚™tu nu‚u Ërn‚ ™u {rn{tyu Ërn‚
yuf rŒðË òu„ fÞtuo ntuÞ ‚tu ËŒtÞ ft{{tk ytðu. su{ ht‚ykÄtu
ntuÞ ‚u ƒþuh ½e ¾tÞ ‚tu ƒth {rn™t ËwÄe ytk¾{tk ‚us hnu Au;
‚u{ {tuxt™t òu„™tu fuV hnu Au. su yu{ òýu su {nthts ™u {wõ‚
{tht ¼u¤t s Au ‚tu yu™u {nthts™wk y™u {tuxt™wk Ëw¾ ËŒtÞ hnu
Au, …ý Sð™u ™tÂM‚f¼tð ƒnw hnu Au; ™u ð¤e ™ƒ¤t™tu òu„
ÚttÞ ‚u™tu Ëk„Œtu»t ÷t„u. òu ¾hu¾htu ÚtE™u {kzu, y™u nwk su su
½tx ËkfÕ… fÁk Awk ‚u Ëðuo {nthts y™u {tuxt òýu Au, yuðe {ÞtoŒt
ht¾e™u ¾he yt‚wh‚tÚte {kzu ‚tu {tuxt {nt Ëw¾eytu fhe {qfu. ßÞtk
{nthts y™u {wõ‚ rðhts{t™ ntuÞ ‚u MÚtt™{tk æÞt™ fhu ‚tu {qŠ‚
Ëtûttífth Œu¾tÞ. y™u {nthtsu y™u {wõ‚u ßÞtk rð[he™u ½ýe ÷e÷t
fhe ntuÞ ‚u MÚtt™{tk …ý {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ.
yuf Ë{Þu ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e ynª …ÄtÞto n‚t.
‚u{ýu fÌtwk su yt fåA Œuþ{tk ßÞtk ßÞtk {nthts rð[Þto Au, ‚u ƒÄu
Xuftýu {thu Œþo™ fhðt òðwwk Au. íÞthu y{u fÌtwk fu Mðt{e ! ‚{tÁk
þheh ¾{u ™rn ™u ƒÄu …ntU[tÞ ™rn {txu ynª ƒuXt Œþo™ fhtu.
yux÷t{tk ‚tu ßÞtk ßÞtk {nthts rð[hu÷t ‚u Ëðuo [i‚LÞ ¼qr{ftytu
Mðt{eyu ¼t¤e; …Ae Mðt{e ƒtuÕÞt su ƒÄuÞ Œþo™ ÚtE „Þtk. ‚u
ßÞtk ßÞtk {nthts Ët‚ ð»to ËwÄe rð[Þto n‚t ‚u Ëðuo MÚtt™ rŒÔÞ
‚uòu{Þ sýtýtk. >> 83 >>
ðt‚to 84
[iºt ËwŒ 1™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
yuf Ë{Þ™u rð»tu ftkfheyt™t W„{ýt „h™t¤t W…h [th ËŒT„wÁytu
ËtÚtu ©eS{nthts h{‚ fh‚t n‚t. ‚u …tu‚t™e nÚtu¤e{tk ƒçƒu
ËŒT„wÁytu™u ht¾e™u ðtht Vh‚e WAt¤u. ‚u ytftþ{tk sE …tAt
ytðe™u nÚtu¤e{tk …zu. yu{ h{‚ fh‚tk fh‚tk ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e™u
{nthtsu WAtéÞt, ‚u „k„t{t hËtuE fh‚tk n‚tk ‚u [tuft{tk sE™u
…zât; íÞthu „k„t{tyu fÌtwk su y{™u ƒuÞ™u W…ðtË …tzât. íÞthu
©eS{nthtsu fÌtwk su ‚{™u Mºte- …wÁ»t™tu ¼uŒ y™u rðfth Au fu ™Úte
? íÞthu fnu su y{u ‚tu {wõ‚ Aeyu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su {wõ‚
Atu …ý ‚{tu ‚{the {u¤u yufƒeò™u yztu ‚tu W…ðtË fhðtu …zu,
…ý yt‚tu y{u ‚u{™u [tuft{tk ™tÏÞt {txu ‚{thu ƒtÄ ™rn.
yuf Ë{Þ™u rð»tu ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{eyu {™u ‚Útt
÷û{eht{¼tE™u …qAâwk su, ‚{u ƒuÞ {wõ‚ Atu, ‚u y{tuyu yuf {tËÚte
ËtÄw fÞto Au, ‚u{™t ¼u¤t su{ y{thtÚte [÷tÞ ‚u{ ‚{tht ¼u¤t
[÷tÞ fu ™rn ? íÞthu y{tuyu fÌtwk su yt ÷tuf{tk ËíËk„™wk Ätuhý
Au, …ý ©eS{nthts yt„¤ „w™u„th ™rn. {wõ‚ ‚tu yuf÷t ntu‚t
s ™Úte. yfuft {wõ‚{tk ©eS{nthts ‚Útt y™k‚ {wõ‚ hÌtt Au.
‚u ¼õ‚ ®[‚t{rý™t 52{t «fhý{tk …h{nkË™tk ™t{ fÌttk Au, ‚u{tk
“yuf yuf ™t{{tk {t™tu {wr™™tk ð]kŒ Au;” yu{ fÌtwk ‚u ©e {wõ‚t™kŒ
Mðt{e™u rð»tu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚Útt ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e ‚Útt
©e r™íÞt™kŒ Mðt{e ytrŒf y™k‚ {wõ‚ hÌtt Au. ‚u{s ©e
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u rð»tu …ý y™k‚ {wõ‚ hÌtt Au; ‚u{s yuf yuf
{wõ‚™u rð»tu y™k‚ y™k‚ {wõ‚ hÌtt Au {txu yufuft ™t{{tk {wr™™tk
ð]kŒ hÌttk Au yu{ fÌtwk Au. {txu ‚{tu ‚tu yuf÷t ntu s ™rn, ‚{the
{qŠ‚{tk ©eS{nthts ‚Útt y™k‚ {wõ‚ hÌtt Au ‚uÚte ‚{u yuf÷t ™Úte.
Ëðuo ¼u¤t Au, ‚tu …ý ©eS{nthts™e yt¿tt Au su ƒu Ëk‚u ¼u¤t
[t÷ðwk {txu Ëk‚ ¼u¤t s [÷tÞ y™u …t»toŒ ¼u¤wk …ý ™ [÷tÞ.
ftuEf™u ½uh sðwk ntuÞ ‚tu …tk[ Ëk‚ rð™t ™ sðtÞ ™u {wõ‚Œþt™u
…tBÞt ntuÞ ™u ©eS{nthts™e {qŠ‚ y¾kz Œu¾‚t ntuÞ, …ý ËtÄw™u
ðu»tu ™ ntuÞ ‚tu ¼u¤wk ™ sðtÞ ™u yuf÷t …ý ™ [÷tÞ. >> 84 >>
ðt‚to 85
[iºt ËwŒ 2™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ftheÞtýe™wk 10{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Œun A‚tk ‚Útt Œun™tu íÞt„ fhe™u ƒrÿft©{ ‚Útt
ïu‚îe…{tk sE™u ‚… fhe™u {nthts™u htS fhðt yu{ ytÔÞwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ïu‚îe… y™u
ƒrÿft©{{tk A‚e Œunu þe he‚u sðtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
yt ËíËk„{tk yu Ëðuo Ät{tu™t {wõ‚ ytÔÞt Au. ‚u ƒrÿft©{™t
{wõ‚™tu òu„ fhu ‚u ƒrÿft©{{tk „Þt yu{ òýðwk y™u ïu‚îe…™t
{wõ‚™tu òu„ fhu ‚u ïu‚îe…{tk „Þt yu{ òýðwk; {txu ïu‚îe…,
ƒrÿft©{, yûthÄt{ su fntu ‚u yt Xuftýu Au. yt Xuftýu su fhtu
‚u ÚttÞ yuðwk Au. yt ™ir{»tthÛÞ ûtuºt Au. yt Xuftýu s…, ‚…, æÞt™
su fhtu ‚u rËØ ÚttÞ yuðtu Ë{Þ ytÔÞtu Au. yuf Ár[ðt¤tk …tk[ Œþ
{kz¤ ntuÞ ‚u{tkÚte Úttuztf {tuxt™u Œþo™u yr‚ nu‚u fhe™u ytð‚t ntuÞ
íÞthu su hne „Þt ntuÞ ‚u™u Ëk¼thu, su hne „yu÷t ytðu ‚tu ËtÁk,
y™u ‚u hne „yu÷t™u …ý íðht ÚttÞ su yt…ýu ‚h‚ yu{™u …ntU[e
{¤eyu; yu{ ¼u¤wk Útðt™e yt‚wh‚t ÚttÞ. ‚u{s {tuxt™u rð»tu yr‚þÞ
nu‚ðt¤t ™u Ár[ðt¤t Au ‚u{™u ¼u¤t ÷E sðt™e y{thu yt‚wh‚t
hnu Au. {nthts™tu ™u y{thtu rËØtk‚ yuðtu Au su su™u rðïtË ytðu
‚u Ëðuo™u ¼u¤t ÷E sðt Au. su™u yk‚yðMÚtt ð‚uo ‚u™u ‚tu yt xtýu
A‚e Œunu yûthÄt{™t suðwk Ëw¾ ytðu; {txu {wõ‚™tu rðïtË ht¾ðtu.
su yûthÄt{{tk {wõ‚ Au ‚u s yt …tu‚u Au, ™u suðwk Œu¾u Au ‚uðwk fnu
Au; yuðtu rðïtË ytðu ‚u™wk ftÞo ÚtE s hÌtwk Au, y™u yu Ët[tk ½huýtk
…nuhðt suðwk Au. su™u {tuxt™e ðt‚tu{tk ËkþÞ ÚttÞ ™u …tu‚t™u …nu÷tk™e
su ðt‚ Ë{òyu÷e ntuÞ ‚u {qfu ™rn ‚tu ‚u r…¥t¤™tk ½huýtk …nuhðt
suðwk Au. yt ¾t™„e ¿tt™„tuce fheyu Aeyu, {txu yu{ òýòu su
yt AuÕ÷tu òu„ {éÞtu Au. yt òu„{tk ytðu÷t fŒtr… SðY… nþu
‚tu ‚u …ý y™trŒ ÚtE sþu. yt òu„ðt¤t™u fŒtr… ErLÿÞtu™t ¼tð
Œu¾tE ytðu ‚tu…ý {tuût ƒ„zu ™rn. su{ {hu÷tu Ë…o Œu¾e™u ƒef
÷t„u …ý ‚u™tÚte zËe™u Sð ÷uðtÞ ™rn ‚u{; {txu y…qýo…ýwk {t™ðwk
™rn. y™u {™ ßÞthu {qŠ‚ {qfe™u ƒesu ztu¤u [Zu íÞthu ‚u™u Ë{òððwk
su ytðt {tuxt {éÞt ‚u{™tu {rn{t Ë{S™u ‚u{™e y™wð]r¥t{tk hnu
‚tu yt Vuhus yûthÄt{{tk ÷E òÞ. yt þçŒ …h¼tð™t Au. su ðM‚w
õÞtkÞ ™ {¤u ‚u ðM‚w yt…e Œu, yuðtu {tuxt™tu «‚t… Au. “swytu Sð™
{tun r™ÿt{tkÚte ò„e hu, ðhe yu™u Úttðwk y¾kz Ëtunt„e hu” yts
‚tu r™s{krŒh™wk Ëw¾ yux÷u {qŠ‚™wk Ëw¾ yt…u Au, {txu r™s{krŒh ‚u
y¾kz Ëtunt„ Au {txu fhe ÷uðwk. yt ÷tuf{tk hnuðwk ™Úte {txu su{
{tÞt™u ytÄe™ ÚtE™u Ëw»twró{tk òÞ Au ‚u{ yk‚ð]or¥t fhe™u
{nthts™e {qŠ‚{tk W…þ{ fhðwk. yt òu„ ™u yt Ëw¾ ¾tuéÞwk …ý
szþu ™rn, {txu ¾htu ÷ûÞtÚto fhðtu; y™u yufƒeò™u Ëk¼the™u fnuðwk
su fhe ÷tu. yt òu„ Vuh ™rn {¤u. yt„¤ ‚tu {tuxt {tuxt™tu òu„
fhðt{tk Ëk‚™u y™u ËíËk„eytu™u ƒnw W…trÄ Út‚e ‚tu…ý Ë{t„{
fh‚t y™u yts ‚tu Ëðuo ðt‚u Ët™wfq¤ Au.
yt „t{{tk hí™tu ¼õ‚ n‚t ‚u{™u „t{Äýe ‚Útt …xu÷u W…trÄ

fhe™u ftZe {qõÞt, ‚u fuhu ËŒtƒt …tËu sE™u hÌtt. ‚u „Zzu {nthts™tk
Œþo™u „Þt íÞthu {nthtsu fÌtwk su ð]»t…wh „t{ {qfþtu ™rn. …Ae
Œþo™ fhe™u fuhu ytð‚tk ð]»t…wh ËtUËht [tÕÞt. ‚u{™u „t{Äýe ‚Útt
…xu÷u {tÞto ™u ytk¾tu{tk Äq¤ ¼he, íÞthu hí™tu ¼õ‚ yu{ ƒtu÷e „Þt
su ‚{u {™u Œw:¾ Œtu Atu …ý ‚{™u Ë…o ™u fq‚ht Œw:¾ Œuþu. …Ae
htrºtyu „t{- Äýe™u Ë…o ™u fq‚ht Vtze ¾tðt {kzât ™u „t{Äýe
htztu …tzðt {kzâtu ‚uÚte „t{ ƒÄwk ¼u„wk ÚtÞwk ™u fnu su õÞtk fq‚ht ™u
Ë…o Au ? íÞthu „t{Äýe fnu su yt hÌtt ƒÄt, ™u {™u ‚tuze ¾tÞ
Au. …Ae Ëðthu hí™t ¼õ‚ …tËu fuhu sE™u ËŒtƒt™u ƒnw fh„Þtuo
™u fÌtwk su hí™t ¼õ‚™u ð]»t…wh {tuf÷tu. …Ae ËŒtƒt ¾tËzwk ÷E™u
Vhe ðéÞtk ™u fÌtwk su ‚U {tht nrh¼õ‚™u ƒnw Œw:¾ ŒeÄwk Au ‚u nðu
™rn ytðu. ‚™u fq‚ht ™u Ë…o ¼÷u Vtze ¾t‚t. …Ae Ët‚ ¾tËztk
„¤u ð¤„tze™u …„u ÷t„e™u fnu su hí™t ¼õ‚™u ™rn {tuf÷tu ‚tu
yts htrºtyu {tÁk {tu‚ Au. …Ae „t{™t {týËtuyu ËŒtƒt™u fÌtwk
su {tuf÷tu, nðu yu™u „hs ƒnw ÚtE Au. …Ae ËŒtƒtyu nt …tze yux÷u
„tzt{tk Ët{t™ ¼he™u ‚uze „Þtu. yux÷wk Œw:¾ hí™t ¼õ‚™u …zâwk
‚tu …ý ËíËk„ {qõÞtu ™rn. y™u …nu÷tk ynª hnu‚t íÞthu …ý ™t‚
…xu÷eyt ¼u¤t ÚtE™u fkXe ‚tuze ™t¾‚t ™u …xu÷tu™wk ¾tÄt¾[o ÚttÞ
‚u yu™u {tÚtu ™t¾‚t, ‚tu …ý …xu÷eyt òÞ yux÷u Vuh fkXe ƒtkÄ‚t
™u Vuh ytðe™u ‚tuztðe ™t¾‚t. yu{ ðthkðth Œw:¾ Œu‚t, ‚tu …ý ËíËk„
{qõÞtu ™rn. yt¾e fýƒe™e ™t‚{tk yu yuf÷t s ËíËk„e n‚t.
yuf Ë{Þu ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e ¼wsÚte fuhu s‚t n‚t. ‚u{™u
™thtÞý…wh™e ðtze{tk {q¤S ¼õ‚ ‚Útt ¼týS ¼õ‚™t ƒt… „tuðt
¼õ‚ õÞtht ðt¤‚t n‚t ‚u{ýu ŒuÏÞt; y™u rð[th fÞtuo su yt
Mðtr{™thtÞý™t ËtÄw, htrºt …zðt ytðe Au ‚u õÞtk sþu ? yu{

òýe™u òuE hÌtt. ‚u Mðt{e fuht ‚hV „Þt, y™u „tuðt ¼õ‚™tu
ƒt… ftuË Atuze™u zu÷t{tk ƒ¤Œ ƒtkÄe™u ½uh „Þt; ™u „tuðt ¼õ‚ fuhu
„Þt y™u íÞtk ËŒtƒt™u ½uh Mðt{e n‚t ‚u{™e ðt‚tu Ëtk¼¤e. …Ae
Ëðo Ë¼t QXe „E …ý „tuðt ¼õ‚ QXât ™rn; íÞthu Mðt{eyu
‚u™u …qAâwk su ‚{thu õÞtk hnuðwk ? íÞthu ‚uýu fÌtwk su ™thtÞý…wh{tk.
…Ae Mðt{e©eyu fÌtwk su ‚{u fu{ ƒuËe hÌtt Atu, ‚{thu ftkE …qAðwk
Au ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su ‚{u yíÞth ËwÄe ðt‚tu fhe su Mðtr{™thtÞý
¼„ðt™ Ëðtuo…he Au ™u Sð™tu ytíÞkr‚f {tuût fhðt ytÔÞt Au. ‚u
ytíÞkr‚f {tuût Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ rð™t ƒeò ftuE yð‚thÚte
ÚttÞ ™rn yu ¾Ák, …ý y{™u þe he‚u ¾t‚he ÚttÞ ? íÞthu Mðt{e
ƒtuÕÞt su yt …]Úðe W…h sux÷e „tÞtu y™u sux÷e Mºteytu ™u sux÷t
ƒt¤f Au yu{™u {tÞuo sux÷wk …t… ÚttÞ yux÷wk …t…, Mðtr{™thtÞý
¼„ðt™ Ëðtuo…he ™ ntuÞ ‚tu y{™u ÚttÞ. ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™
y{the …tËu ‚tu Au …ý ‚tht ŒuÏÞt{tk ™ ytðu. òu ‚thu {™w»Þ Œun™tu
÷t¼ ÷uðtu ntuÞ y™u ytíÞkr‚f fÕÞtý òuE‚wk ntuÞ ‚tu ‚wk „Zzu ò.
íÞtk y{u su Ë{ ¾tÄt ‚u ðt‚ ‚™u fnu ‚tu ‚wk ©e Mðtr{™thtÞý™u
¼„ðt™ {t™su. …Ae ‚u ðtzeyu ytðe™u ƒ¤Œ™u ™ehý fhe™u ½uh
„Þt ™u ðt¤w fhe™u ƒÄe ðtzeytuyu Vhe™u ÷tuftu™u fÌtwk su {the ËtÚtu
„Zzu ytðtu ‚tu ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ «„x ÚtÞt Au íÞtk Œþo™u
òðwk Au. …Ae ƒeò [th sýt ‚iÞth ÚtÞt. …Ae yu …tk[u sýt „Zzu
ytÔÞt íÞthu {nthtsu fÌtwk su „tuðt ¼õ‚ ! ‚{u y{tht ƒúñt™kŒ
Mðt{e™u ytðt ytfht Ë{ ¾ðhtÔÞt ? y{u Ëtûtt‚T ¼„ðt™ Aeyu
y™u ytíÞkr‚f {tuût fhðt ytÔÞt Aeyu. y™u ƒeò òuzu [th sý
n‚t ‚u{tk „k„ŒtË ™t{u ¼õ‚ n‚t ‚u{™u ©eS{nthtsu fÌtwk su ‚{u
{t„o{tk ytð‚tk ËkfÕ… fÞto n‚t su ¼„ðt™™t …„{tk Ëtu¤ r[ö

ntuÞ ‚tu ¼„ðt™ ¾ht. ‚u swytu ! y{tht …„{tk Ëtu¤ r[ö Au yu{
fne™u ƒ‚tÔÞtk. …Ae ‚u ð‚o{t™ Äthe™u ËíËk„e ÚtÞt ™u …tk[ rŒðË
hne™u ½uh ytÔÞt. yu …tk[ ™u hí™tu ¼õ‚, yu A ËíËk„e yt¾e
fýƒe™e ™t‚{tk n‚t. nðu ‚tu yt¾e ™t‚ ËíËk„e ÚtE Au.
ËŒtƒt™u …ý yu{™t …r‚yu ½ýwk Œw:¾ ŒeÄwk n‚wk. yuf rŒðË
‚tu ytuhzt ðtËe™u ‚hðth ‚týe, yux÷t{tk ƒÄt ytuhzt W½ze „Þt
™u {nthtsu Vtus Œu¾tze, ™u ƒtkÄe™u {thðt {tkzâtu ™u fÌtwk su yt
Vuhu ‚tu Atuze {qfeyu Aeyu, …ý òu nðu yu{™u Œw:¾ ŒEþ ‚tu SðÚte
{the ™t¾eþwk yu{ ƒef ƒ‚tðe. íÞthÚte ËŒtƒt™u Œw:¾ Œu‚tu ™rn.
yuðtk fü ðuXe™u …ý yt„¤ ËíËk„ fÞtuo Au y™u yts ‚tu íÞt„e-
„]ne™u Ëðuo ðt‚u Ët™wfq¤ Au. ytðt Ë{Þ{tk su ©eS{nthts™e
yt¿tt ™ …t¤u y™u Ä™-Mºte ytrŒf{tk ÷uðtE òÞ ‚u ‚tu yr‚þÞ
y¼t„eyt fnuðtÞ. >> 85 >>
ðt‚to 86
[iºt ËwŒ 3™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 20{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk su ¼„ðt™™t «‚t…™u rð[the™u yk‚Œorü
fhu Au, ‚u ‚tu …tu‚t™t MðY…™u yr‚þÞ Wßsð¤ «ftþ{t™ swyu
Au. y™u ‚u «ftþ™u {æÞu «íÞût yuðt su ©e …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™e
{qŠ‚™u swyu Au, ™u ™thŒ Ë™ftrŒf suðtu yux÷u {wõ‚ suðtu Ëw¾eytu
…ý ÚttÞ Au yu{ ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{ {krŒh{tk
{qŠ‚ ntuÞ ‚tu {krŒh fnuðtÞ y™u {qŠ‚ ™ ntuÞ ‚tu {krŒh ™ fnuðtÞ;
‚u{ su™u {qŠ‚ ytí{t™u rð»tu Ëtûtt‚T Œu¾tÞ ‚u …qhtu ËtÄw fnuðtÞ,
y™u su™u yk‚h™u rðþu {qŠ‚ Œu¾tÞ ‚u {æÞ{ ËtÄw fnuðtÞ y™u su™u
y¾kz M{]r‚ hnu ‚u fr™»x ËtÄw fnuðtÞ. y™u yt¿tt ‚tu yu ºtýuÞ
ÞÚttÚto …t¤‚t ntuÞ; y™u yt¿tt ÞÚttÚto …t¤u …ý y¾kz M{]r‚ ™ hnu
‚u [t÷tu[t÷ fnuðtÞ. y™u su yt¿tt{tk Vuh …tzu ‚u ‚tu Mðtr{™thtÞý™tu
fnuðtÞ s ™rn; {txu ËtÄw™tu ðu»t ÷eÄu ËtÄw ™ fnuðtÞ y™u ËíËk„e™tu
ðu»t ÷eÄu ËíËk„e ™ fnuðtÞ. su{ htò™u ½uh ðt½hý™tu [tkÕ÷tu ÚtÞtu
ntuÞ ‚tu ‚u yu{ òýu su {thtu …r‚ htò Au ‚uÚte ‚u™u ðt½hý™tu ÄkÄtu
su {t„e ¾tðwk ‚u „{u s ™rn, y™u ðt½hý™t Mð¼tð Ëðuo {qfe
Œu; ‚u{ su™u yuðtu r™ùÞ ntuÞ su {tht …r‚ ©eS{nthts Au, ™u
{wõ‚ «„x {éÞt Au; yuðtu rðïtË yr‚ áZ ntuÞ ‚u ft{, ¢tuÄ,
{t™, MðtŒ yu ytrŒf Œtu»t {qfe ŒE™u ©eS{nthts{tk ð]r¥t òuze
ht¾u y™u yuf {qŠ‚ rð™t ƒesu õÞtkÞ ht„ ht¾u ™rn y™u {nthts
‚Útt ‚u{™t {wõ‚™u rð»tu áZ «er‚ ht¾u ™u ftuE rð»tÞ™u rð»tu ‚Útt
yiïÞo™u rð»tu «er‚ ™ ht¾u ‚tu ‚u Ëw¾eytu ÚtE òÞ. >> 86 >>
ðt‚to 87
[iºt ËwŒ 3™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su yuf™u ‚tu {qŠ‚™e M{]r‚ s hnu Au ™u yuf™u ‚tu Ëtûttífth
Au, yu ƒuÞ™u ÔÞr‚huf MðY…™e «tró nþu fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yu ‚tu ÔÞr‚huf s Au, fu{su su {qŠ‚™tu Ëtûttífth Au ‚us
{qŠ‚™e M{]r‚ Au, …ý su{ ƒt¤f™tu rððtn ËkƒkÄ ßÞtk ÚtÞtu ntuÞ
íÞtk ð]r¥t hnu Au …ý …hýe™u ½uh ytðu íÞthu Ëw¾ ytðu. ‚u{
M{]r‚ðt¤t™u Ëtûttífthðt¤t suðwk Ëw¾ ™ ntuÞ yux÷tu Vuh Au.
¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fh‚tk fh‚tk ßÞthu Œun™wk ¼t™ ¼q÷e sðtÞ
íÞthu ƒúñtkz ¼q÷tÞ ™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™wk Ëw¾ ytðu. su{ ytk¾tu
{ª[u ‚tu ykÄtÁk ÚttÞ ™u W½tzu ‚tu ysðt¤wk ÚttÞ; ‚u{ yk‚ð]or¥t fhu
‚tu {qŠ‚ Œu¾u ™u ƒnthð]r¥t ÷tðu ‚tu ƒúñtkz Œu¾u. y™trŒ ËtÚtu nu‚
ÚtÞwk ‚u Auztu ntÚt ytÔÞtu. {tuxt ËtÚtu òuztÞ ‚tu {nthts™e y™u Sð™e
ðå[u …zŒt Au ‚u {tuxt {wõ‚ ‚tuze ™t¾u. {tuxt {éÞt …Ae Œun™t
¼tð sýt‚t ntuÞ ‚tu ‚u {hu÷t òýðt. …ý …tu‚t™t Sð™u …t…e
™ {t™ðtu. ©eS{nthts™tu ytr©‚ ÚttÞ ™u {tuxt ËtÚtu Sð òuzu
™u r™Þ{ Ä{oY…e ƒÏ‚h …nuhu yux÷u r™Þ{ Ä{o …t¤u ‚tu …k[rð»tÞ{tkÚte
nu‚ x¤e òÞ; ™u {tuxt {wõ‚ ‚u Sð™u {tÞt{tkÚte {nthts™e {qŠ‚{tk
¾U[e ÷u. {nthts ™u {wõ‚ htS Au ‚tu ‚h‚ VUË÷tu ÚtE sþu, ™u
™¬e {qŠ‚™t Ëw¾{tk …ntU[tzþu yuðtu rðïtË ht¾ðtu. ©eS{nthts™wk
Ëw¾ Au ‚u ‚{tÁk s Au, yýwk sux÷wk …ý Auxwk ™Úte. yt„¤ su™tk su™tk
fÕÞtý ÚtÞtk Au ‚u ytíÞkr‚f ™Úte ÚtÞtk y™u yts ‚tu yð‚the su
©eS{nthts ™u ‚u{™t {wõ‚ ‚u fhtuztu Sðtu™tk ytíÞkr‚f fÕÞtý
fhu Au; {txu yt„¤ ÚtE „yu÷t yð‚thtuÚte yts™t {wõ‚ ½ýt {tuxt
Au. yt {wõ‚ ©eS{nthts™t yð‚th Au, ‚u y™k‚ Sðtu™t fÕÞtý
ËtÁ {™w»ÞY…u Œu¾tÞ Au. ‚u{™tu ÞÚttÚto {rn{t Ë{S™u ‚u{™u
rð»tu òuztÞ ‚tu ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ. htò™tu y™u htò™t Œeðt™™tu
{rn{t Ë{òÞ …ý {nthts™tu y™u {nthts™t {wõ‚tu™tu {rn{t
™ Ë{òÞ. òu„ Ë{t„{ fhu ‚tu …ý yuf ft™u Ëtk¼¤‚tu òÞ y™u
ƒesu ft™u ¼q÷‚tu òÞ. {trÞf ðt‚™u Ëtu ð»to ËwÄe …ý ™ ¼q÷u ™u
yt ðt‚™u „úný fhus ™rn. òu {nthts™e y™u {tuxt™e ðt‚™u …fzu
‚tu ft{ ÚtE òÞ, …ý Sð™u ƒnw «fth™t ztuz; yrÄfth™t ztuz,
{nk‚tE™t ztuz, rðãt™t ztuz, yt©{™t ztuz, s„‚{tk {tuxt Útðt™t
ztuz, yu ztuzY…e Œtu»t Sð™u ßÞtk ËwÄe ntuÞ íÞtk ËwÄe {nthts™tu
y™u {tuxt™tu {rn{t Ë{òÞ ™rn. ÔÞtðntrhf ft{{tk …ý ƒhtuƒh
‚…tË ™ fhu ‚tu ƒhtuƒh Útt‚wk ™Úte, ‚tu yt ‚tu {tuût ËkƒkÄe ft{
Au ‚u ‚tu õÞtkÚte ÚttÞ {txu ¾hu¾Ák òý…ýwk ht¾ðwk. {nt«¼wS™wk Ëw¾

y™u {wõ‚™wk Ëw¾ suðwk Au ‚uðwk òýu ‚tu Ëw¾eytu ÚtE òÞ. yt ËíËk„{tk
©eS{nthts™t Ëk‚ Au ‚u Vq÷ðtze Au, ‚u{tkÚte Ëw„kÄY…e „wý ÷uðt
™u …tu‚t™e ¾tux òuðe. ËtÄw ‚Útt ËíËk„e fnu ‚u {™tÞ ‚tu ƒnw Ëwr¾Þwk
ÚtðtÞ. ËtÄw ÚtÞt ntuÞ ™u Ä{to{]‚, r™»ft{þwrØ, rþûtt…ºte, ‚u™wk
y™wËkÄt™ ht¾u ™rn, ‚tu ‚u ËtÄw ™ fnuðtÞ. òu {nthts™wk y™u
{tuxt™wk yk‚Þto{e…ýwk òýe™u ‚u{™e yt¿tt{tk ÞÚttÚto ð‚uo ‚tu ËtÄw
fnuðtÞ. {nthtsu fÌtwk Au su “¿tt™e {thtu ytí{t, {U ¿tt™e ftu «tý;”
{nthts™u y™u {wõ‚™u swŒt…ýwk ™Úte. {nthts™u Ëk¼thu ‚tu {wõ‚
¼u¤t ytðe òÞ ™u y™trŒ {wõ‚™u Ëk¼thu ‚tu {nthts ¼u¤t ytðe
òÞ. su{ Yr…Þt{tk ½e, „tu¤, ÷tux ytrŒf sýËtu ytðe òÞ ‚u{
{nthts ™u Ëk‚ ËŒt ËtÚtu s Au. ytðt {wõ‚ yt ËíËk„{tk Au ‚u
s ‚{™u {éÞt Au. >> 87 >>
ðt‚to 88
[iºt ËwŒ 3™u htus htrºtyu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
òu ©eS{nthts™u y™u {tuxt™u yk‚Þto{e òýu ‚tu yufuÞ r¢Þt
ËíËk„Úte rðÁØ ÚttÞ ™rn, ™u yt¿tt …t¤ðt{tk ‚Útt s…, ‚… fhðt{tk
©Øt ytðu; ™u {nthts™u Ëòr‚ …ý íÞthu s ÚtðtÞ; …ý
yk‚Þto{e…ýwk sýt‚wk ™Úte ‚u r™ùÞ{tk y™u {rn{t{tk ¾t{e Au. yu
¿tt™Y…e Þ¿t ÚtÞtu ‚u™wk «{tý ÚttÞ ™rn, yuðtu rŒÔÞ Þ¿t ÚtÞtu Au.
{tuxt …wÁ»t™e y™u {nthts™e f]…t ÚttÞ ‚tu sL{tk‚hu fËh x¤ðt™e
ntuÞ ‚u yt sL{u s x¤e òÞ ™u …qÁk ÚtE òÞ. òu {nthts™t ð[™Úte
ƒnth …zu yux÷u r™»ft{, r™÷tuo¼ yu ð‚o{t™{tk Vuh …tzu, ‚tu {tuxtu
rð{w¾ fnuðtÞ; ™u ‚u™tu ‚tu rðïtË ÚttÞ s ™rn, r¢Þt yux÷u ð‚o{t™
yufuÞ …t¤ðwk ™rn y™u ƒuËðwk {nthts™t ½h{tk; ‚u ‚tu ƒnw fXý
Au. {txu {nthts™tk ð[™ …t¤e™u {nthts™u ðþ fhðt. “{U Ônt÷tu
ðþ feÄt, Ônt÷u {ws™u ðþ feÄe, Ët{t Ët{e …t™ ƒeze, ŒeÄe ™u
÷eÄe.” yu{ ƒtuÕÞt. …Ae ƒtuÕÞt su su{ ftuEf yð¤e r¢Þt fhu
‚u™u fuŒ{tk …zðwk …zu, ‚u{ yt¿tt ÷tu…u ‚u™u yt„¤ Œw:¾ ytðu; …ý
Sðu yt„¤ su su rð»tÞ ¼tu„ÔÞt Au ™u ŒeXt Au ‚u x¤‚t ™Úte. yu
ðt½hý™t Mð¼tð Au, ‚u s‚t ™Úte. yt ÷tuf{tk ÿÔÞ ÍtÍwk {¤u ‚tu
„tkzwk ÚtE sðtÞ, ‚tu ©eS{nthts™wk rŒÔÞ Ëw¾ ytðu ‚tu fux÷tu ƒÄtu
yt™kŒ Útðtu òuEyu ! …ý Sð™u {nthts™wk Ëw¾ ytu¤¾t‚wk ™Úte y™u
ËíËk„{tk Ëuðt fhðt ÞtuøÞ ™u ™ fhðt ÞtuøÞ yuðt Ëk‚ nrhs™tu
‚u …ý ytu¤¾t‚t ™Úte. òu Ë{t„{ fhðt ÞtuøÞ y™u Ëuðt fhðt
ÞtuøÞ yuðt Ëk‚ nrhs™tu™u ytu¤¾e™u, ‚u{™tu Ë{t„{ fhe™u,
yð‚th yð‚the™tu ¼uŒ Ë{S™u, yð‚the yuðt su ©e Mðtr{™thtÞý
¼„ðt™ ‚u{™tu áZ yt©Þ fhe™u, ‚u{™e {qŠ‚{tk òuztE òÞ ‚tu
Ëw¾eytu ÚttÞ. >> 88 >>
ðt‚to 89
[iºt ËwŒ 4™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
su{ ƒt¤f ‚wåA …ŒtÚto ËtÁ htuÞt fhu Au ‚u{ Sð {nthts™wk Ëw¾
{qfe™u MðtŒ, {t™trŒf …k[rð»tÞ{tk «er‚ ht¾u Au ‚uÚte {qŠ‚™wk Ëw¾
{¤‚wk ™Úte.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su ¾tðwk, …eðwk, yu ytrŒf
…k[rð»tÞ™t ht„ Au ‚u ¾tðwk, …eðwk ƒkÄ fhðtÚte x¤‚t nþu fu ™rn ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {™™u su Á[u ‚u ™ yt…ðwk ™u suðwk ‚uðwk su
{¤u ‚u s{ðwk ™u æÞt™™tu yÇÞtË ht¾ðtu ‚tu ytËÂõ‚ x¤e òÞ.
yuðe he‚u r™Þ{u fhe™u ytËÂõ‚ x¤u Au; su{ Ëwht¾t[h™e x¤e
„E ‚u{.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su Ëwht¾t[h™e ytËÂõ‚ fuðe he‚u
x¤e ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ëwht¾t[h™u MðtŒ ƒnw n‚tu. ‚u Œþ
…kŒh ðtËý{tk swŒt swŒt «fth™tk ¼tus™ s{‚t y™u MðtŒw ™ ÚttÞ
‚tu fSytu fh‚t. yuf ð¾‚u ‚u{™tk …í™e þtkr‚ƒtE™u ©eS{nthtsu
fÌtwk su ‚{™u fÚtt{tk ytð‚tk {tuzwk fu{ ÚttÞ Au ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞtk su
‚{tht ¼õ‚™u s{‚e ð¾‚u ÍtÍtk ðt™tk òuEyu Au ™u ‚u{tk {h[tk-
{eXt{tk Vuh …zu ‚tu fSytu fhu Au, ‚uÚte {thtÚte fÚtt™t òu„{tk yðt‚wk
™Úte. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su ytsÚte ‚{thu yuf ƒu ðt™tk fhðtk
™u ‚u …ý {h[tk-{eXt rð™t™tk {tu¤tk fhðtk. y{u Ëwht¾t[h™u r™Þ{
yt…þwk su ‚{thu s{‚e ð¾‚u ftkE {t„ðwk ™rn ™u ƒtu÷ðwk ™rn. …Ae
Ëwht¾t[h™u {nthtsu r™Þ{ ytÃÞwk, y™u ‚u ƒtEyu, {nthtsu fÌtwk
n‚wk ‚uðe he‚u fÞwO. …Ae Ëwht¾t[h s{ðt ƒuXt, ‚u {eXt{tu¤wk ™u Úttuzwk
òuE™u òÛÞwwk su {thtu Äýe ytðe …ntUåÞt; ™rn ‚tu ytðwk fhu ™rn.
yu{ ©eS{nthts™e {hS òýe™u y{]‚™e …uXu s{e „Þt. ‚uðwk
A {rn™t sBÞt. …Ae þtkr‚ƒtE™u {nthtsu …qAâwk su, fu{ ! ¼õ‚
ftkE ƒtu÷u Au ! íÞthu ‚u fnu su ™t {nthts, ‚{tht ¼õ‚ nðu suðwk
{¤u ‚uðwk s{u Au ™u fSytu fh‚t ™Úte. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su
nðuÚte Œuð™e yux÷u y{the ƒwrØyu Ëuðt fhòu. …Ae Ëthtk Ëthtk
¼tus™ fhe™u s{tzðt {tkzâtk, …ý Ëwht¾t[h™u ht„ x¤e „Þt, ™u
Ëtht-™hËt™e M{]r‚ ™ hne ™u ËtÁk-™hËwk Ëh¾wk ÚtE „Þwk. yu{
r™Þ{u fhe™u ytËÂõ‚ x¤u, …ý …tu‚t™e {u¤u íÞt„ fhu ‚tu ytËÂõ‚
™ x¤u. r™Þ{ ÷uðt ‚u …ý {tuxt™e …tËu Œe™ ÚtE™u ntÚt òuze™u ÷uðt
‚tu {tuxt ËntÞ{tk ¼¤e™u …th …tzu. fux÷tf ÷tsu fhe™u ‚Útt Œk¼u
fhe™u ðú‚ W…ðtË fhu ™u At™wk ¾tÞ, ‚uýu ‚tu ©eS{nthts™u ‚Útt
ËíËk„™u Au‚Þto; {txu yu™u ‚tu …t… ÷t„u. su{ Œntzeyt Äýe™t
Œu¾‚tk ƒnw ft{ fhu y™u Äýe ™ ntuÞ íÞthu ƒuËe hnu ‚u{ Œu¾tzðt
ËtÄ™ fhu ‚u «u{e™wk ÷ûtý …téÞwk fnuðtÞ. y™u su{ Äýe™t Œu¾‚tk
ft{ fhu ‚u{s Äýe ™ Œu¾u ‚tu …ý ‚uðe s he‚u ft{ fÞto fhu, ‚u{
{nthts™u htS fÞto ËtÁ æÞt™ ¼s™ ytrŒf ËtÄ™ fhu ™u
{nthts™e ðt‚tu{tk nªËtuht ÚttÞ ‚u «u{e fnuðtÞ. yux÷e ðt‚ fhe™u
…Ae Ë{tró fhe. …Ae ƒt…t©e …tu‚t™u ½uh s{ðt …ÄtÞto ™u Ëk‚tuyu
Útt¤ fÞto. ™u ©e XtftuhS™u s{tzât, ™u …Ae …kÂõ‚ ÚtE ™u Ëk‚
s{e WXât fuzu ytuËhe{tk fÚtt ðtk[ðt ƒuXt, ‚u ð¾‚u ƒt…t©e Ë¼t{tk
…ÄtÞto. íÞthu Ëk‚tuyu sÞ Mðtr{™thtÞý fÌtt. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su Mðtr{™thtÞý yt Ë¼t{tk yt Q¼t su™u òuEyu ‚u ÷tu; …ý
yt Sð™u {kŒðtz Au ‚u ¼rsÞtkðztk ¼tðu Au. ‚u þwk {nthts™e {qŠ‚
rð™t yLÞ …ŒtÚto{tk Ár[ ‚u s {kŒðtz Au, ‚u yt Vuhu {nthts ™u
{tuxt {éÞt Au ‚u hnuðt Œuþu ™rn. su{ ‚hËe „tÞtu nªËtuht fh‚e
s¤™t ‚¤tð W…h ytðu ‚u s¤ …e™u ‚]ó ÚttÞ Au ‚u{ ‚{u Ë{wwÿ
ytu¤k„e™u nªËtuht fh‚t ytÔÞt Atu ‚u y{u òýeyu Aeyu; y™u
©e …wÁ»ttu¥t{™tu hË ÷E™u ‚{™u yt…eyu Aeyu. ytðt {tuxt™u rð»tu
ËŒt [Z‚tu ¼tð ht¾u Au, ‚u™u «ËL™ ÚtE™u Ëw¾ yt…eyu Aeyu.
yux÷t{tk ™thtÞý…whÚte «u{S¼tE™tu Œefhtu ¼e{S ytðe™u
Œkzð‚ fhe™u Ëðo™u …„u ÷t„e™u ƒtuÕÞtu su, {tht ƒt…™u {tkŒtE ½ýe
Au {txu {™u {tufÕÞtu Au ‚u yt Ëk‚ Ërn‚ Œþo™ Œuðt …Äthtu. …Ae
ƒt…t©eyu fÌtwk su y{u Ëðuo Ëtksu íÞtk ytðþwk. …Ae ‚u „Þtu y™u
ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu Ëtksu ™thtÞý…wh „Þt y™u {krŒh{tk
W‚thtu fhe™u «u{S¼tE™u ½uh „Þt. íÞtk ƒt…t©e ƒtuÕÞt su nðu õÞtk
ËwÄe yt {kŒðtz ht¾e {qfðtu Au ? …Ae «u{S¼tEyu fÌtwk su yu

‚tu ‚{tht ntÚt{tk Au. íÞthu ƒt…t©e ‚tð «íÞu ƒtuÕÞt su nðu ò‚tu
hnu, yux÷u ‚h‚ ‚tð W‚he „Þtu ™u Q÷xe ƒkÄ ÚtE „E ™u ¾tðt
{tkzâwk ™u Ëwðtý ÚtE „E. …Ae ƒesu rŒðËu Ëk‚ nrhs™ Ëðuo ŒnªËhu
„Þt. ‚u{™u ð¤tðe™u ƒt…t©e ð]»t…wh …ÄtÞto; y™u Ëk‚ nrhs™
ht{…wh ÚtE™u ¼ws „Þt ™u íÞtkÚte „wsht‚ ‚hV ytÔÞt. >> 89 >>
ðt‚to 90
Ëkð‚ 1967™e Ët÷{tk Vt„ý {tË{tk y{ŒtðtŒÚte Mðt{e
ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e
Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚ ‚Útt «týþkfh¼tE ytrŒ nrhs™tu ‚Útt
{q¤e™t Ëk‚tu ‚Útt Ít÷tðtz™t nrhs™tu Ëðuo fåA Œuþ{tk „Þt n‚t.
‚u ¼ws ÚtE™u Vt„ý ËwŒ 13™u htus ©e ð]»t…wh „Þt y™u íÞtk Vt„ý
ËwŒ …q™{u ƒt…t©eyu ð[™t{]‚™e …thtÞý ƒuËthe n‚e, ‚u Ët‚
rŒðËu …qhe ÚtE; …Ae Œuþtk‚h™t nrhs™tu …tu‚ …tu‚t™u „t{ „Þt.
y{u Úttuztf Ëk‚ ‚Útt nrhs™tu íÞtk hÌtt n‚t íÞthu ƒt…t©eyu ðt‚tu
fhe n‚e ‚u ™e[u ÷¾e Au.
Vt„ý ðŒ 7™u htus Ëðthu «Út{ «fhý™wk 61{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk ytí{r™ct yr‚þÞ áZ ÚttÞ íÞthu ftuE he‚u Äehs
z„u ™rn yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su™u ytí{r™ct ™
ntuÞ ‚u™u {nthts yÚtðt {wõ‚ Ë{trÄ fhtðu ™u ‚u™u ‚us™tu Ë{qn
Œu¾tÞ ‚tu ÷tzfeƒtE™e …uXu ƒef ÷t„u. su{ ðhËtŒ{tk fztft ÚttÞ
íÞthu ƒt¤f ƒeyu ‚u{. MðY…r™ctðt¤t™u ‚tu æÞt™{t„o{tk yu ftkE
ytzwk ytð‚wk ™Úte, yu™u ‚tu ÔÞr‚huf {qŠ‚ yuf s hnu Au; y™u su
Ë{trÄ{t„o{tk òÞ Au ‚u™u «ýð y™u ™tŒ ytzt ytðu Au. ‚u
…ðo‚¼tE {Þtht{ ¼è™u fnu‚t su ‚wÞto yðMÚtt ™u {ntfthý Œun

‚u ©eS{nthts™t Ät{Úte ytuhtk Au. ‚{u ‚wÞto yðMÚtt ™u {ntfthý
Œun ‚u™e ðt‚, «íÞût {qŠ‚™u {qfe™u þwk fqxât fhtu Atu ? ‚wÞto yðMÚtt
‚tu Ät{{tk ò‚tk {t„o{tk ytðu Au ‚u y{u ¼t¤e Au, yu{tk ftkE {t÷
™Úte. ©eS{nthts™e {qŠ‚ rð™t Ëðuo ft[wk Au y™u «ýð ™u ™tŒ
‚u …ý {q¤…wÁ»t™t yk„qXt{tkÚte ™ef¤u Au ™u yu Ëðuo {q¤…wÁ»t™wk ftÞo
Au; {txu yu™
u u Ëk¼thðt ™rn, fu{ su yu ‚tu Ëft{ Au. MðY…r™ctðt¤t™u
‚tu ©eS{nthts™t ‚Útt {wõ‚™t {w¾™tk ð[™ ÞÚttÚto Ë{òÞ ‚u
«ýð y™u ™tŒ Au; y™u ‚u r™»ft{ Au. su yk‚ð]or¥tðt¤t Au yu ‚tu
ºtýu yðMÚtt{tk {qŠ‚{tk òuztE hnu Au. Ë{trÄ{t„o hrËf Au, …ý
yu{tk rðÎ™ Au, ‚u ™ðt ytŒhðt¤t™uu Ë{tË fhu …ý yuftkr‚f™u
Ë{trÄ ft{™e ™Úte. yt Sð™wk „swk Úttuzwk ™u {nthts™tu {rn{t y…th
‚u þe he‚u òýe þfu ? {nthts™tu {rn{t sýtÞ ‚tu ËtÄ™™tu ¼th
hnu ™rn; y™u {rn{t ™ sýtÞ ‚tu s…, ít…, íÞt„, ðihtøÞ ytrŒ
ËtÄ™™tu ¼th sýtÞ. su{ ¼t‚wk ƒtkÄe™u [tÕÞtu ‚u ¼thu {hu y™u
‚u™u ¾tðt™t ËkfÕ… fÞto fhu, y™u su ¾tE „Þtu ‚u™u ¼th …ý ™
hnu ™u ËkfÕ… …ý ™ ÚttÞ; ‚u{ su™u {nt«¼wS™tu {rn{t Au ‚u
MðY…r™ctðt¤tu Au, ‚u ‚tu {nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾Y…e Ë{wÿ{tk ÍeÕÞt
fhu ™u yu™u ftuE rðÎ™ ytzwk ytðu ™rn. ËtÄ™™t ¼thðt¤t™u ‚tu
ftuE™tu yð„wý …ý ytðe òÞ, ‚Útt ¼qkzt Œuþ-ft¤ …ý ÷t„e òÞ
‚u fÕÞtý™t {t„o{tk {tuxwk rðÎ™ ytðu, ™u ËtÄ™ fhu÷tk ntuÞ ‚u …ý
s‚tk hnu; {txu ËtÄ™ Au ‚u {t„u÷tk ½huýtk Au, ‚u ftuEf ÷E …ý
òÞ, {txu ËtÄ™™tu ¼th ht¾ðtu ™rn. {nthts™tu ™u {wõ‚™tu {rn{t
Ë{S™u r™»f…x ÚtE™u {tuxt yt„¤ ntÚt òuze™u ntsh Q¼t hnuðwk
‚tu {tuxt yu™t Ëðuo Œtu»t xt¤e™u …tu‚t™t suðtu fhu. su ©eS{nthts™e
yt¿tt ÷tu…‚tu ntuÞ ‚u™t W…h ©eS{nthts ‚Útt ‚u{™t {wõ‚ htS
™ ÚttÞ, ‚uÚte ‚u™wk ËtÁk …ý ™ ÚttÞ; {txu «ËL™‚t™tk ËtÄ™ fhðtk,
yux÷u …tu‚t™t {™™wk „{‚wk {qfe ŒE™u {nt«¼wS™e ™u {tuxt {wõ‚™e
y™wð]r¥t{tk hnuðwk. ™ðt ËtÄw ft÷u ÚtÞt ntuÞ ™u ‚u òu Ä{oðt¤t ntuÞ
™u ©eS{nthts™u rð»tu «er‚ðt¤t ntuÞ ‚tu ‚u™t ŒtËt™wŒtË ÚtE™u
hnuðwk, y™u ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚{tk ytí{ƒwrØ fhðe. òu ¼„ðt™ ™u
{tuxt Ëk‚ ‚Útt ‚u{™tk fhu÷tk þtMºt™u rð»tu ytí{ƒwrØ ™ ntuÞ ™u ‚u
ËtÄw ÚtÞtu ntuÞ ‚tu …ý ‚u {t™, {tuxtE ‚Útt ¾tÄt…eÄt™u {txu
ËíËk„{tk hÌttu ntuÞ, …ý ‚u ¼õ‚ ™Úte yu{ òýðwk; y™u su™u
ËíËk„{tk ytí{ƒwrØ ntuÞ ‚u™u ¼õ‚ òýðtu. >> 90 >>
ðt‚to 91
Vt„ý ðŒ 8™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 21{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk rŒðËu rŒðËu ¼„ðt™™wk yr‚þÞ {ntíBÞ
sýtÞ ‚u™u yÚtuo ËtÄw™tu Ëk„ r™hk‚h ht¾ðtu yu{ ytÔÞwk. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt òu„ ƒnw Ëthtu Au {txu fhe ÷uðtu. yt òu„
ËŒt ™ hnu. ytu®[‚t™tu Œun …ze òÞ, fu ytu®[‚t™tu òu„ {xe òÞ
{txu Íx fhe ÷tu. yt ‚tu ðes¤e™t Íƒfthu {tu‚e …htuðe ÷uðt suðwk
Au. su{ ðhËtŒ ðhËu íÞthu Ëðoºt s¤ ntuÞ ™u …Ae ftkE ™ {¤u,
‚u{ yt òu„ ËŒt ™ ntuÞ. yt òu„ „Þt fuzu ytðtu òu„ {¤ðtu
½ýtu Œw÷o¼ Au. ƒeò {¤u ‚tu Ëk„Œtu»t …ý ÷t„e òÞ, y™u {tuxt
‚tu Ëk„Œtu»t …ý ÷t„ðt Œu ™rn ™u {tuût fhu. su{ Ë{wÿ™u Ëw¾u fhtuztu
{„h {åAtrŒf s¤sk‚w Ëw¾e hnu Au, ‚u{ yt …wÁ»t™u òu„u fhtuztu
Sð Ëw¾e Au; yuðt òu„{tk ‚{u ytðe …ntUåÞt Atu. {tuxt™t ËkfÕ…
‚tu fhtuztu ƒúñtkztu™u Ät{{tk ÷E òÞ yuðt ƒ¤ðt™ Au. ytðt fnu™tht
ytÔÞt A‚tk Œw:¾eyt hnu ‚u ftu™tu ðtkf Au ? yts Ë™t‚™ {nthts

™u Ë™t‚™ {wõ‚ {éÞt Au, ‚u{™e ƒhtƒh ƒeswk ftuuE Au s ™rn.
yu{™e Ëuðt …ý Ë™t‚™ Au, ‚u fuðe ‚tu (yuf þtf™wk Vtuzðwk ntÚt{tk
÷E™u ƒtuÕÞt su) yt yuf þtf™tu …e‚tu Au, ‚u yt {wõ‚™u y…oý
fhu ‚tu y…oý fh™th™u y™k‚ftuxe ƒúñtkz™t Sðtu™tu ytíÞkr‚f {tuût
fhðt™e Ët{Úteo {¤u; yux÷wk V¤ ‚tu yt …iËt¼th™wk yuf Vtuzðwk Au
‚ux÷e Ëuðt™wk ÚttÞ Au; ‚tu {tuxt {wõ‚™e Ëuðt ™u «ËtŒe™tu {rn{t
™u {nthts™t Ëw¾™e ðt‚tu Ëtk¼¤ðe ‚u™t Ëw¾™tu ‚tu …th s õÞtkÚte
…{tÞ ? yuðe rŒÔÞ Ëuðt {¤e Au. ‚u™u …t{ðt™tu yt Sð™u ¾…
Út‚tu ™Úte ™u ƒeò hË, Y…, M™un, {t™, yu{tk nu‚ y™u íðht ƒnw
hnu Au. yuðe Sð™e ŸÄtE Au. yt xtýu {t¤t, {t™Ëe…qò, ¼Âõ‚,
r™Þ{, Ä{o, fÚtt, ðt‚to fhtu Atu ‚u™wk V¤ {nthts™e {qŠ‚™wk Ëw¾
Au ‚u y{u Ëðo™u htS ÚtE™u yt…eþwk yu ðh ŒeÄtu. >> 91 >>
ðt‚to 92
…qAâwk su ©eS{nthts yÚtðt {tuxt {wõ‚ {qŠ‚™wk Ëw¾ Sð™u yt…e
Œu ‚tu yu{™u þwk fXý Au ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Sð ðu…th fhðt
{tkzu yuðt Au. ‚u ðu…th yux÷u ftuEf™u sýtðu yÚtðt ftuE ™sh{tk
s ™ ytðu ™u …tu‚t™u ËhË {t™u {txu ™Úte yt…‚t. ßÞtk ËwÄe …tºt
ÚttÞ ™rn íÞtk ËwÄe {nthts ykŒh …zŒu hnu Au. …tºt ÚtÞt rð™t
Œþo™ yt…u ‚tu Sð™u {t™ ytðu y™u …qßÞ…ýwk ðÄu {txu yk‚u
Œu¾tzeþwk; íÞthu ftuEf™u ËkþÞ ÚttÞ su …tºt ÚtÞt rð™t {qŠ‚{tk fu{
÷E sþtu, ‚tu su™u yÄwÁk nþu ‚u™u Œun™u yk‚u …tºt fhe™u …qÁk fhtðþwk
…ý sL{ ™rn Ähtðeyu. su™u {tuxt™tu òu„ ÚtÞtu ‚u™u ‚tu ŒÞt fhe™u
…qÁk fhtðþwk. Sð rƒ[tht fux÷tk ËtÄ™ fhþu ? yts ‚tu {nthts

™u {tuxt f]…tËtæÞ Au ‚u ¾…ðt¤t™wk …qÁk fhu Au. ytx÷e ðt‚to fhe™u
Ë{tró fhe.
‚u s rŒðËu Ëtksu Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 56{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk. ‚u{tk ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e suðt {tuxt™u ¼qkzt Œuþ, ft¤
ytrŒf™tu òu„ ÚttÞ ‚tu ¼„ðt™{tk «er‚ Au ‚u™wk ftkE Xuftýwk hnu ™rn
yu{ ytÔÞwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ {wõ‚ Au, ‚u{™u ¼qkzt Œuþ
ft¤trŒf ÷t„u yu{ fÌtwk ‚u™wk þwk fthý nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su, yu ‚tu ËtÄr™f™u ƒef ÷„tzðt {txu fÌtwk Au. …ý yu ‚tu
©eS{nthts™t suðt s Ë{Úto Au, ™u {tÞt™u ™hf ‚wÕÞ òýu Au.
su{ ™t„h ƒútñý ðt½he™t ði¼ð™u RåAu ™nª, ‚u{ {wõ‚ ‚tu {tÞt™u
‚wåA òýu Au, fu{su {nthts™t Ëw¾ yt„¤ {tÞt™wk Ëw¾ ‚tu
ftfrð»xt ‚wÕÞ Au yu{ òýe™u ‚u™t Ët{wk òu‚t s ™Úte. su{ ™t„h
ƒútñý ðt½he™wk ½h òý‚t ™Úte su yu õÞtk nþu ‚u{. >> 92 >>
ðt‚to 93
Vt„ý ðŒ 8™u htus htrºtyu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™e ðt‚tu{tk [th «fth™t {wõ‚™t ¼uŒ
fÌtt Au ‚u fuðe he‚u Ë{sðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu ¼uŒ
ËtÄ™Œþtðt¤t {wõ‚™e ÂMÚtr‚™t Au. su ©eS{nthts™e {qŠ‚™u s
Œu¾u y™u …tu‚t™e …ý M{]r‚ ™ hnu ‚u W¥t{ ¼uŒ Au; y™u su …tu‚t™e
M{]r‚yu Ërn‚ {qŠ‚ Œu¾u ‚u ƒeòu ¼uŒ Au; y™u su {nthts™u, …tu‚t™u
™u yûthÄt{™u Œu¾u ‚u ºteòu ¼uŒ Au; y™u {nthts™u, …tu‚t™u, Ät{™u
y™u y™k‚ {wõ‚™u Œu¾u ‚u [tuÚttu ¼uŒ Au. yu{ ËtÄ™Œþtðt¤t™e

ÂMÚtr‚ fne Au y™u yûthÄt{{tk fÌtt Au, ‚u ßÞtk {qŠ‚ íÞtk yûthÄt{
fÌtwk Au; {txu ynª™e ™u yûthÄt{™e yuf‚t fne Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su y{ŒtðtŒ™t 6êt ð[™t{]‚{tk
yûthÄt{™u rð»tu {tuntu÷, ƒt„, ƒ„e[t, fÌtt Au ‚u fuðe he‚u
Ë{sðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt …]Úðe™u rð»tu su su „t{tu{tk
su™u su™u ½uh ©eS{nthts rðhtßÞt ‚u Ëðuo ©eS{nthts™u ËkƒkÄu
fhe™u yûthÄt{ ‚wÕÞ rŒÔÞ òýðt; {txu yt ÷tuf™u rð»tu
©eS{nthts su™u ½uh rƒhtßÞt ‚u {tuntu÷ òýðt y™u su™t
„tu¾{tk, ÍY¾t{tk, ƒt„{tk, ƒ„e[t{tk ßÞtk ßÞtk rðhtßÞt ‚u Ëðuo
yûthÄt{ ‚wÕÞ òýðtk. yu Ëðou yt …]Úðe™tk ðýo™ fÞtO Au, …ý
yûthÄt{{tk ™Úte; {txu ©eS{nthts™t ËkƒkÄu fhe™u ‚u MÚtt™tu™u
yûthÄt{ Ë{sðtk. >> 93 >>
ðt‚to 94
Vt„ý ðŒ 9™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su {æÞ «fhý™t 64{t ð[™t{]‚{tk ¼„ðt™™e Þtu„ {tÞtyu
fhe™u …[tË ftuxe Þtus™ …]Úðe ‚u «÷Þ™u rð»tu …h{týwY… ÚtE òÞ
Au yu{ fÌtwk Au, ‚u {tÞt™tu þtu yÚto Ë{sðtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su {tÞt ‚u Ë{]rØ™u òýðe. ©eS{nthts Ëðuo™t Mðt{e Au y™u
ƒeswk Ëðuo Au ‚u ©eS{nthts™e {tÞt yux÷u Ë{]rØ Au. yûth Au
‚u {nthts™e {tÞt yux÷u Ë{]rØ Au. y™u ƒúñ Au ‚u yûth™e {tÞt
yux÷u Ë{]rØ Au, y™u {q¤…wÁ»t Au ‚u ƒúñ™e {tÞt yux÷u Ë{]rØ
Au yu{ òýðwk; …ý «f]r‚Y… {tÞt Au ‚u yt Xuftýu ™ òýðe.
yu «f]r‚Y… {tÞt Au ‚u ‚tu {q¤…wÁ»t™e Au. Mð„o y™u ™hf, ‚u
W…h yu Mð„o y™u ™e[u ‚u ™hf yu{ òýðwk; …ý Þ{…whe ™u [tuhtËe

Au ‚u yt Xuftýu ™ òýðe. Ÿ[t ™e[t™tu yÚto ‚u …ý ©uc fr™c
òýðtu, …ý ‚¤u W…h ™ òýðwk. yu{ fnuðtÞ Au fu yûthÄt{ ËðuoÚte
Ÿ[wk Au ‚u yu{ Ë{sðwk su yûthÄt{ ËðuoÚte ©uc Au, …ý Ÿ[wk yux÷u
W…h Au ™u ynª ™Úte yu{ ™ òýðwk; fu{su yûthÄt{ ‚tu Ëðoºt
Au, y™u ©eS{nthts …ý Ëðoºt Au. Ÿ[t ™e[t™tu yÚto ‚u ©uc
fr™c Au. y™u …h™tu yÚto …ý ©uc Au. ‚u{s W¥thtu¥th Ëw¾{tk
…ý Vuh Au, ™u ‚th‚BÞ‚t Au. {nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾Úte {wõ‚™wk
Ëw¾ ytuAwk Au. ™u ‚uÚte Ät{™wk Ëw¾ ytuAwk, ‚uÚte {q¤yûthtu™e ftuxeytu™wk
Ëw¾ ytuAwk, ‚uÚte yûthtu™t {wõ‚™wk Ëw¾ ytuAwk, ‚uÚte ƒúñ™e ftuxeytu™wk
Ëw¾ ytuAwk, ™u ‚uÚte {q¤…wÁ»tY… Eïhtu™wk Ëw¾ ytuAwk Au, yu{
‚th‚BÞ‚t Au. >> 94 >>
ðt‚to 95
Vt„ý ðŒ 9™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su, ‚{™u {éÞt Au ‚u Ë™t‚™ MðY… Au, y™u Ät{ …ý y™trŒ Au.
yuðwk ƒeswk ftuE Ät{ ™Úte y™u {nthts suðt ftuE …r‚ ™Úte y™u
{wõ‚ suðt ftuE „wÁ ™Úte; {txu ‚u{™u {qfe™u ƒesu õÞtkyu Ëth… ht¾ðe
™rn. su{ [¢ð‚eo htò™e htýe™u yu htò rð™t ƒeò™u ðhðt™tu
ËkfÕ… ÚttÞ ™rn, ‚u{ ©eS{nthts™u {qfe™u ƒeòu ËkfÕ… fhðtu ™rn.
©eS{nthts Ëðuo™t ytÄth Au y™u Ëðuo™t fthý Au ™u Ät{ su ‚us,
‚u …ý ©eS{nthts™e {qŠ‚™u ytÄthu Au. òu Ät{™u ytÄthu {nthts
hÌtt Au yu{ fneyu ‚tu {nthts™wk fthý Ät{ ÚttÞ; {txu yu{ ™
Ë{sðwk. fthý ™u ytÄth ‚tu {nthts Au, y™u y™trŒ {wõ‚ …ý
{nthts™e {qŠ‚™e ykŒh Au, {txu y™trŒ {wõ‚™t ytÄth …ý
{nthts Au; …ý Ät{ ytÄth ™Úte. fthý ðM‚w™u s ytÄth fnuðtÞ,

…ý ftÞo ðM‚w™u ytÄth ™ fnuðtÞ. su{ …]Úðe™wk fthý s¤ Au ‚u
s¤ …]Úðe™wk ytÄth Au. ‚u{s su fthý ntuÞ ‚u s ytÄth ntuÞ ™u
su ftÞo ntuÞ ‚u fthý™u ytÄthu ntuÞ. su{ ËqÞo™tu «ftþ ËqÞo™e {qŠ‚™u
ytÄthu Au, y™u yÂø™™e ßðt¤t yÂø™™e {qŠ‚™u ytÄthu Au; ‚u{
©eS{nthts ‚u Ät{™t fthý Au, y™u ©eS{nthts™t «ftþY…
yûthÄt{™u rð»tu ©eS{nthts™u ËL{w¾ …h{ yuftkr‚f {wõ‚ hÌtt
Au, y™u ‚u yûthÄt{™e rfhý rfhý «íÞu ftuxt™ftuxe {q¤ yûthtu™e
ftuxeytu ‚Útt ƒúñ™e ftuxeytu ‚Útt {q¤…wÁ»t Eïhtu™e ftuxeytu ‚Útt
Ëðuo ƒúñtkz hÌttk Au. y™u ©eS{nthts yu yûthÄt{™u rð»tu ËŒt
Ëtfth {qŠ‚{t™ hÌtt Au. y™trŒ {wõ‚ su ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk
hÌtt Au ‚u Ëðuo ËŒt Ëtfth {qŠ‚{t™ Au. y™u yu Ät{{tk ©eS{nthts™u
ËL{w¾ …h{ yuftkr‚f {wõ‚ hÌtt Au ‚u ËŒt Ëtfth {qŠ‚{t™ Au;
y™u {q¤yûthtu ‚Útt ‚u{™t {wõ‚tu, ‚Útt ðtËwŒuðƒúñ™e ftuxeytu ‚Útt
‚u{™t {wõ‚tu, ‚Útt {q¤…wÁ»t Eïhtu™e ftuxeytu ‚Útt ‚u{™t {wõ‚tu,
‚u Ëðuo Ëtfth Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su {q¤yûthtu™u ‚Útt
‚u{™t {wõ‚tu™u, y™u ƒúñ™u ‚Útt ‚u{™t {wõ‚tu™u, y™u {w¤…wÁ»ttu™u
‚Útt ‚u{™t {wõ‚tu™u ytíÞkr‚f {tuût™e RåAt ÚttÞ íÞthu íÞtkÚte s
…tÄhtu {tuût Út‚tu nþu fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ßÞthu yu{™u
{tuût™e RåAt ÚttÞ íÞthu yt ÷tuf™u rð»tu su ƒúñtkz{tk ßÞtk
©eS{nthts yÚtðt ‚u{™t {wõ‚tu Sðtu™tu {tuût fhðt «„x ÚtÞt
ntuÞ, ‚u Xuftýu ytðe™u ©eS™tu yÚtðt {wõ‚™tu Ë{t„{ fhu ™u
©eS™t MðY…™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ÚttÞ íÞthu {wõ‚ ÚttÞ. >> 95 >>
ðt‚to-96-97 ©e yƒS ƒt…t©e™e ðt‚tu ¼t„-1 167
ðt‚to 96
Vt„ý ðŒ 10™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ftheÞtýe™wk 1÷wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÷x-¼ú{h-LÞtÞu ¼„ðt™™u
ytfthu ÚtE òÞ Au yu{ ytÔÞwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yu ‚tu ©e …wÁ»ttu¥t{™u
Ëòr‚ ÚtÞt íÞthu Mðt{eËuðf…ýwk fu{ hnu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su su{ ƒt…™u rð»tu …wºt™u ƒt……ýt™tu ¼tð hnu Au y™u su{ htò™u
rð»tu htýe™u Mðt{e…ýt™tu ¼tð hnu Au, ‚u{ Mðt{eËuðf…ýwk hnu Au.
{nthts™wk ytÃÞwk Ëw¾ ¼tu„ðu Au {txu {nthts Œt‚t Au ™u {wõ‚
¼tuõ‚t Au, ‚uÚte Mðt{eËuðf…ýwk hnu Au. ‚u {æÞ «fhý™t 67{t
ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su {U suðt ¼„ðt™™u òÛÞt ‚uðtu ‚tu ¼„ðt™u
{™u fÞtuo Au y™u ð¤e {tht suðt ‚tu y™k‚ Au, {txu ©e …wÁ»ttu¥t{Y…
ÚttÞ Au, ‚tu …ý ©e …wÁ»ttu¥t{ Ëðuo™u …h ™u …h ¼tËu Au. yu «‚t…
™u Ët{Úteo òuE™u Mðt{eËuðf…ýwk yr‚þÞ áZ ÚttÞ Au. su{ yÂø™{tk
ftü ™t¾eyu ‚u ƒ¤e òÞ Au íÞthu yÂø™Y… ÚtE òÞ Au, …ý ft»xÚte
{q¤ yÂø™ swŒtu Au ‚u{ {wõ‚ …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtE òÞ Au ‚tu…ý
…wÁ»ttu¥t{{tk ™u {wõ‚{tk swŒt…ýwk hnu Au. su{ s¤{tk {tA÷tk h{u Au
‚u{ {nthts™e {qŠ‚{tk {wõ‚ h{u Au ™u ™ðtk ™ðtk Ëw¾ ÷u Au …ý
…th …t{‚t ™Úte. >> 96 >>
ðt‚to 97
…qAâwk su ßÞthu Sð™u ÔÞr‚huf {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ Au íÞthu ‚u
Sð ¼„ðt™™e Ë{e…u s‚tu nþu fu {nthts Sð™e Ë{e…u ytð‚t
nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ßÞthu Sð™u y™trŒ {wõ‚™tu òu„
ÚttÞ Au y™u Sð …tu‚t™t {™™wk „{‚wk {qfe™u y™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼,
{t™, ynkfth, {tun ytrŒf Ëðuo Œtu»t xt¤e™u {tuxt™u Sð ËtU…e Œu
y™u ytí{ƒwrØ ™u áZ «er‚ fhu y™u y™wð]r¥t{tk hnu ™u ¾htu
„hsðt™ y™u Œe™ ÚttÞ íÞthu {tuxt «ËL™ ÚtE™u yu™t …zŒt xt¤e
™t¾u ™u {qŠ‚ Œu¾tÞ. yuðe he‚u y™trŒ {wõ‚ …{tzu Au …ý {nthts™u
fu Sð™u ytððwk sðwk …z‚wk ™Úte. su{ ftuEf™u ½uh {nu{t™ ytðu
‚u™u ½hÄýe su s{u ‚u s{tzu; ‚u{ {tuxt …tËu {nthts™e {qŠ‚ Au,
‚u su ytþhu ÚttÞ ‚u™u yt…u Au. yts y{]‚™wk ™tu‚Ák ytÔÞwk Au.
su{ ðhËtŒ ðhËu Au íÞthu ½ýt «fth™t hË, {uðt ytrŒf ÚttÞ
Au; ‚u{ yts {nthts ™u {wõ‚ «„x ÚtÞt Aeyu, ‚u Ëðuo Sðtu™u
{wõ‚ fhe™u {nthts™e {qŠ‚™wk Ëw¾ suðwk Au yuðwk s yt…ðwk Au. y{thu
…thft …tu‚t™t ftuE ™Úte. {tuxt™tu òu„ fhe™u {rn{t òÛÞtu ntuÞ
‚u™u fŒtr… {trÞf ËkfÕ… ÚttÞ ‚u ð¾‚u òu ytðt {tuxt™u Ëk¼thu
‚tu yu™t ËkfÕ…™tu ™tþ fhu. ð¤e „{u yuðtu rð»t{ Œuþft¤ ntuÞ
…ý òu ©eS{nthts™u y™u {wõ‚™u ËtÚtu ht¾u ‚tu yu™tu ¼th ™rn
su yu ™ze þfu. {nthts™tu {rn{t ÞÚttÚto òÛÞtu ntuÞ ‚u™u ƒnw Ëw¾
ytðu. su{ ¼tus™ yuf ntuÞ ™u …ehË™th …ý yuf ntuÞ …ý
s{™th™e Ár[ «{týu s{tÞ Au; ‚u{ {nthts™wk Ëw¾ {wõ‚ yt…u
Au, …ý sux÷tu {rn{t ™u sux÷tu rðïtË ™u sux÷e ©Øt ‚u «{týu
÷uðtÞ Au. su{ Ëtòu s{u ‚ux÷wk {tkŒtÚte ™ s{tÞ ‚u{. yt ËíËk„{tk
½tx ™ ÚttÞ yuðt {wõ‚ ½ýt ntuÞ, …ý ƒeò™t ½tx™u xt¤e ™t¾u
yuðt {wõ‚™e ËtÚtu áZ «er‚ ™u ytí{ƒwrØ fhðe; ™u yuðt Ë{Úto™tu
s òu„ fhðtu. yts {nt«¼wS ‚Útt {wõ‚ f]…tËtæÞ Au, ‚u su{
htò™u yuf yuhkzt ftfze (……iÞtu) yt…u ‚u{tk htßÞ yt…e Œu; ‚u{
yt…ýu yt¿tt …t¤eyu ‚u yuhkzt ftfze ytÃÞt sux÷wk Au ‚u{tk {qŠ‚™wk
Ëw¾ yt…e Œu. {nthts™e {qŠ‚™tu sux÷tu {rn{t òýu Au ‚u «{týu

Ëw¾ ytðu Au íÞtk Ëðuo ƒ‚tðþwk; yu ðh ŒeÄtu. >> 97 >>
ðt‚to 98
Vt„ý ðŒ 11™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su ËtÄwyu
Ítu¤e™wk yL™ s{ðwk ‚u W…ðtËe fnuðtÞ; y™u …¥th{tk ƒÄwk ¼u¤wk fhe™u
‚u{tk …týe ™t¾e™u s{u ‚u „tu¤t sBÞt suðwk fnuðtÞ, y™u swŒwk swŒwk
s{u ‚u MðtŒeytu fnuðtÞ. ™t™t «fth™t hË «tó ÚttÞ ‚tu …ý ÞtuøÞ
ntuÞ ‚ux÷wk s s{ðwk y™u Útt¤ fhðtu ‚u ©eS{nthts™u htS fhðt
ËtÁ fhðtu …ý …tu‚t™e ytËÂõ‚Úte fhðtu ™rn. òu hË{tk ytËÂõ‚
ntuÞ ‚tu ftuEf Ëthtk ¼tus™ s{tzu ‚u™tu „wý ytðu, ™u ftuht htux÷t
yt…u ‚u™tu yð„wý ytðu, {txu ytËÂõ‚ ™ ht¾ðe. yt ðt‚ Sð{tk
…uXe ntuÞ ‚tu suðwk ‚uðwk {¤u ‚u{tk yt™kŒ ÚttÞ ™u Ëtht rð»tÞ {¤u
‚u{tk WŒtË ÚtðtÞ. ½tx Q…su ‚u™u Ë{tðu ‚u Ëk‚ fnuðtÞ ™u ™ Q…su
‚u ¼„ðk‚ yux÷u ¼„ðt™ suðt fnuðtÞ. ßÞthu íÞthu [tuÏ¾wk ÚtÞt
rð™t Aqxftu ™Úte. {nthts™u suðt Au ‚uðt òÛÞt ntuÞ ‚tu ðtÞw ‚Útt
ðhËtŒ ƒnw ytðu fu ™ ytðu ‚tu yu{ òýu su {nthts™e {hS «{týu
ÚttÞ Au; y™u ‚u ftuE søÞtyu yÄ{o{tk Q¼tu hnu ™rn ™u su ft{
fhu ‚u {nthts™u ËtÚtu ht¾e™u fhu. {nthts™u ¼u¤t htÏÞt rð™t yufuÞ
ft{ …qÁk ÚttÞ ™rn {txu {nthts™u ¼u¤t ht¾ðt, ™u {t™ ËL{t™™e
‚Útt ftuE þçŒ™e ®f{‚ fhðe ™rn; su yt{ ƒtuÕÞtu fu yt{ ƒtuÕÞtu.
{t™ …t…Y… Au ™u ËL{t™ Ë…o ‚wÕÞ Au. {t™u fhe™u ÷tu¼™tu, ft{™tu,
«f]r‚™tu Ëuðf ÚtE hnu Au y™u yu Ëðuo Œtu»t™u „wÁ {t™u Au. {t™e
ntuÞ ‚u™u «tÞrù¥t™tu W…ðtË fhðtu …zu ‚tu nt ™ …tzu ™u …tu‚t™u
òýu (…tu‚t™e RåAtyu) yuf™t ÷t¾ W…ðtË fhu ‚u™e „ý‚he ™rn.
Ë¼t{tk …tu‚t™e {u¤u Q¼wk Úttðwk ntuÞ ‚tu Ëtu Vuht Q¼tu ÚttÞ …ý
ftuEf Ëk‚ fu nrhs™ Q¼tu fhu ‚tu yuf Vuht …ý Q¼tu ™ ÚttÞ.
ƒeò ftuEf™u «tÞrù¥t fhtð‚t ntuÞ íÞthu ‚u™tu …ût ÷u su ™rn fhu;
‚u™u ‚tu rð{w¾ y™u yÄ{eo òýðtu. ftuEf™t fnuðtÚte Q¼tu ÚttÞ
fu «tÞrù¥t fhu ‚tu yt¾e Ë¼t y™u ©eS{nthts htS ÚttÞ. òu
{nthts™wk yk‚Þto{e…ýwk òÛÞwk ntuÞ ‚tu ‚u fhðwk ftkE fXý …zu ™rn,
{txu ƒÄwk ‚…tË fhðt suðwk Au. rËØ…wh™t hýAtuz÷t÷¼tEyu …tu‚t™t
Yr…Þt ¾h[e™u {krŒh fhtÔÞwk n‚wk. yu ðt‚ yt[tÞo ©e yÞtuæÞt«ËtŒS
{nthts™u ftuEfu fne su hýAtuz÷t÷¼tEyu {krŒh™wk Ätƒwk
ðt¤e™u ƒ„tzâwk y™u ¾[o ƒnw fÞwO; ‚uÚte {nthts©eyu ‚u{™wk ƒnw
y…{t™ fÞwO. íÞthu hýAtuz÷t÷¼tE ƒtuÕÞt su {nthts, f]…t™tÚt !
XtftuhS™t Yr…Þt n‚t ‚u …ntUåÞt yuðwk fÞwO. …Ae ftuEf Ëk‚u fÌtwk
su hýAtuz÷t÷¼tEyu …tu‚t™t …Œh™t Yr…Þt ¾h[e™u {krŒh fÞwO Au.
íÞthu {nthts©eyu fÌtwk su ‚{u ‚{tht Yr…ÞtÚte {krŒh fÞwO ‚u y{u
òý‚t ™ntu‚t ™u {krŒh™t Yr…ÞtÚte fÞwO Au yu{ òýe™u ðZât ‚u
y{u ‚{thtu y…htÄ fÞtuo. íÞthu hýAtuz÷t÷¼tE ƒtuÕÞt su {nthts !
yt{tk ‚u ‚{u þwk fÌtwk Au ? …ý ¾tËztk {thtu ‚u ¾k¾uhe™u ‚{™u …tAtk
yt…wk íÞthu nwk hýAtuzeytu ‚{thtu ŒtË ¾htu, yu{ ƒtuÕÞt …ý yð„wý
÷eÄtu ™rn. {nthts™u ËtÚtu ht¾u ‚tu yuðt ¼õ‚ ÚtðtÞ ™u {nthts™u
…zât {qfu ‚tu ¢tuÄ™t, {t™™t, ft{™t, ÷tu¼™t ½tx ÚttÞ. swytu™u !
©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e ™t™t ËtÄw™u …ý fuðe he‚u {t™ ŒE™u ƒtu÷tð‚t !
yuðwk ŒtË…ýwk ht¾ðwk. ©e ËŒt™kŒ Mðt{e™u ƒtð¤e{tk ¼týŒtË ™t{™t
ðiht„eyu {tÞto ‚u ðiht„e™e ÷tfze ¼tk„e „E ‚u™tu ¾h¾htu fÞtuo
…ý …tu‚t™u ðtøÞwk ‚u™wk ftkE ™ fÌtwk, yuðwk r™{to™e…ýwk ht¾ðwk.
¼„ðt™™t ¼õ‚ ËtÚtu ‚tu nthe™u s htS Úttðwk, ‚tu ‚u™e ¼Âõ‚
yt…ý™u {¤u, ™u S‚e™u htS ÚtEyu ‚tu yt…ýe ¼Âõ‚ ‚u™u òÞ;
…ý yu {t„o Úttuzt™u ntÚt ytðu. fux÷tf ‚tu Ët{tu {týË ™{u ‚tu
htS ÚttÞ su fuðtu ™{tÔÞtu Au ? …ý ÷q„ztk ÷E ÷eÄtk ‚u™e ¾ƒh
™ …zu. su ntÞtuo ‚u s ¾txâtu. yt ËíËk„{tk …tu‚t™e ¼q÷ ytu¤¾tÞ
yu s ©e Mðtr{™thtÞý™tu «‚t… ™u f]…t Au. su …tu‚t™e ¼q÷ òýu
‚u ‚tu ¼q÷tu …zu÷tu …tAtu ½uh ytÔÞtu fnuðtÞ. yt ðt‚ …tºt Útðt™e
Au, ‚u {tuxt ËtÚtu {™ òuzu ‚tu …tu‚t™e ¼q÷ ytu¤¾tÞ ™u …tºt ÚtðtÞ
™u Sð{tk ƒ¤ ytðu. …tºt ÚtÞt rð™t {nthts hnu ™rn; su{ {krŒh
rð™t Œuð hnu ™rn ‚u{; {txu …tºt ÚttÞ ‚tu {nthts™wk Ëw¾ ytðu.
yk‚ð]or¥t fhe™u {nthts™e {qŠ‚{tk òuztðwk, y™u r¢ÞtY… …ý Úttðwk
™rn. r¢ÞtY… ÚttÞ ‚tu {nthts …z¾u hne òÞ. su su fth¾t™tk,
Ä{toŒtu ð„uhu fhðwk ‚u ©eS{nthts™u ËtÚtu ht¾e™u ‚u{™e «ËL™‚t™u
yÚtuo fhðwk; …ý {t™, {tux… fu ð¾tý ËtÁ ™ fhðwk. r¢Þt fh‚tk
{nthts™e M{]r‚ ¼q÷e sðtÞ ‚tu ¾tux ƒnw ytðu. yt Œuþ{tk yt
ËtÄw „Þt ‚u ËwÄthtu Ëthtu fÞtuo fu {krŒh ËtÁk fÞwO, ytðz‚ Ëthe Au,
yu{ ð¾týu íÞthu yu{ òýðwk su yu ƒÄwk ©eS{nthts ðzu Au ™u
Ëuðt ¼Âõ‚ Ëðuo ©eS{nthts™e Au, ™u {krŒh ‚tu „]nMÚttuyu fÞwO Au,
y™u yt…ý™u ‚tu Võ‚ …tËu htÏÞt n‚t; yu{ Ë{S™u {nthts™u
Äýe ht¾ðt, …ý …tu‚u Äýe Úttðwk ™rn, ‚tu Ëw¾eyt ÚtðtÞ. òu {t™,
ËL{t™ fu r¢Þt™t Äýe ÚttÞ ‚tu Œw:¾eÞt ÚtðtÞ. {nthts™u su ð¾‚u
¼q÷e sðtÞ ‚u ð¾‚u ‚u ðtkÍeytu fnuðtÞ. su{ {tƒt… {nu™‚ fhe™u
…iËt ¼u¤t fhe™u Atufht™u yt…u íÞthu ‚u Atufhtu fnu su yu ‚tu {U
fÞwO, ‚u{ f‚to ÚttÞ ‚u™tÚte ŒtË…ýwk hnu ™rn. htò™t fth¼the htò™u
rð»tu ŒtË…ýwk ™ ht¾u ‚tu yuf ½ze …ý hnuðt Œu ™rn, ‚u{ ©e
Mðtr{™thtÞý™t Ëk«ŒtÞ{tk ytðe™u ©e Mðtr{™thtÞý™e {qŠ‚™u
ËtÚtu ™ ht¾u ‚tu ‚u™u Ëw¾ ™ ytðu. {trÞf …ŒtÚto™u ht¾™tk …zeftk
suðtk òýe™u ErLÿÞtu yk‚:fhý™u …tAtk ðt¤e™u {nthts™e {qŠ‚{tk
òuze Œuðtk ™u fnu™tht W…he ht¾ðt. W…he ™ ntuÞ ‚tu Sð þqLÞtfth
ÚtE òÞ ™u fnu™tht ntuÞ ‚tu Ëw¾e hnuðtÞ ™u ¿tt™ ðÄu, {txu ŒtË…ýwk
ht¾e™u {kzât hnuðwk ‚tu Ëw¾eÞt hnuðtÞ. y{thu ™thtÞý…whðt¤t
òŒðS¼tE n‚t, ‚u{tk ÔÞtðntrhf ƒwrØ ½ýe n‚e ™u {nthts™u
ËtÚtu ht¾‚t ™u Ëw¾eyt …ý ½ýt n‚t. ßÞtk ËwÄe ErLÿÞtu{tk r™ùÞ
ntuÞ íÞtk ËwÄe ½tx ÚttÞ ™u ßÞthu Sð{tk {nthts™tu r™ùÞ ÚttÞ
íÞthu ½tx ™ ÚttÞ; {txu ƒt¤ yðMÚtt{tkÚte yufŒ{ ð]Ø ÚtE òðwk ™u
{qŠ‚{tk òuztE òðwk ™u yuf {qŠ‚ ™u {wõ‚ ‚u Sð™ {t™ðwk. su{
{tA÷tk™u s¤ Sð™ {™týwk Au ‚tu {tuxt {tuxt {„h ™u {tuxt {tuxt
ntÚte ‚ýtE òÞ …ý {tA÷wk ½ýu Ÿ[uÚte Äthtuztu …z‚tu ntuÞ ‚u™t
Ët{wk [Ze òÞ Au; ‚u{ {nthts™wk Ëw¾ ÷uðt{tk ƒ¤ ytðu. {tuxt ‚tu
Ä¬tu {thu ‚tu Ëðuo ytðhý xt¤e™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾{tk
÷E òÞ, {txu {nthts™e ™u {tuxt™e ËtÚtu hËƒË ÚtE hnuðwk. {tuxt
ËtÚtu Sð òuzâtu ntuÞ ‚u™tu Œun y…{]íÞwyu fhe …zu ‚tu …ý ‚u™wk
ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ. {tuxt™e árüyu Œun …zu ‚u™wk …ý ‚uðwk s fÕÞtý
ÚttÞ; ‚u{tk Vuh …zu ‚tu ‚u™t òu¾{Œth y{u Aeyu. …Ae ðt‚to™e
Ë{tró fhe, ©e Ënò™kŒMðt{e {nthts™e sÞ ™u yt Ë¼t™e
{tÞt™tu ûtÞ yu{ ðh ytÃÞtu.
ƒesu rŒðËu yt[tÞo {nthts ¼u¤t Ëðuo Ëk‚ ŒnªËht,
¾t¾h, ht{…wh ytrŒ „t{tu{tk Vhðt „Þt. y™u ðiþt¾ ËwŒ 6™u
htus ¼ws ytÔÞt y™u íÞtk ƒesu rŒðËu ©e nrhf]»ý {nthts ‚Útt
©e htÄtf]»ý Œuð™e {qŠ‚ytu™e «r‚ct fhe. …Ae Ëðuo „wsht‚
‚hV ytÔÞt. >> 98 >>
ðt‚to 99
Ëkð‚ 1968™e Ët÷{tk y{ŒtðtŒÚte Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS
‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚ ‚Útt nrhs™tu {q¤eyu
sL{tü{e fhe™u fåA{tk „Þt n‚t. ¼ws{tk ¼tŒhðt ËwŒ 11 fhe™u
ËwŒ 15™u htus ©e ð]»t…wh „Þt.
¼tŒhðt ðŒ 1™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su rþûtt…ºte™tu …nu÷tu &÷tuf su “±æ}æï ²S²” ‚u{tk ©eS{nthtsu
nwk ©ef]»ý ¼„ðt™™wk æÞt™ fÁk Awk yu{ fÌtwk Au, yux÷u yu{tk ‚tu
©eS{nthts ¼õ‚ XÞto y™u &÷tuf 209{t{tk fÌtwk Au su “}æÎíêÐç}æç„
}æmæ‡æè” ‚u{tk ‚tu {the {qŠ‚ytu™e su{ …qò fhtu Atu ‚u{s {the ðtýe
su rþûtt…ºte ‚u …ý {tÁk MðY… Au, ‚u™e …qò fhðe; yu{ yt¿tt
fhe Au. yu{tk ‚tu …tu‚t™wk ¼„ðt™…ýwk Ëq[ÔÞwk Au. {txu ‚u …hM…h
rðhtuÄ ytðu Au ‚u f]…t fhe™u ÞÚttÚto Ë{òðtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su þtMºt™t þçŒ rîyÚteo ntuÞ. ‚u™tu y™trŒ {wõ‚hts ËŒT„wÁ
©e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu Ëðuo™u Xef ÷t„u yuðtu Ëtðosr™f yÚto fÞtuo
Au. ‚u{tk “ðt{” þçŒ™e ÷ûtýt fhe™u ztƒwk …z¾wk ÷eÄwk Au, y™u
þ‚t™kŒ {wr™yu rþûtt…ºte™e “yÚtoŒer…ft” xeft fhe Au, ‚u{tk
“ðt{” þçŒ™e ÷ûtýt fhe™u “ðt{” nM‚ ÷eÄtu Au su ðt{ fnu‚tk
ztƒt nM‚™u rð»tu htÄt fnu‚tk ¼õ‚s™ suýu fhe™u rËrØ …t{u yuðe
rËrØ hne Au. ©eS{nthts …tu‚t™t ztƒt nM‚{tk y¼Þ…Œ Ähe
hÌtt Au. fnu‚tk ztƒt ntÚtu y¼ÞŒt™ yt…u Au; ‚u™u ztƒu …z¾u htÄt
hÌttk Au yu{ fÌtwk Au. y™u ðûtMÚt¤{tk ÷û{eS hÌttk Au yu{ fÌtwk
Au, ‚u™tu yÚto þtu¼tðt[f fÞtuo Au. ‚u y™k‚ {wõ‚ftuxe, y™k‚
yûthftuxe, y™k‚ ƒúñ™eftuxeytu y™u y™k‚ Eïhtu™e ftuxeytu ‚u
Ëðuo™u þtu¼t yt…ðt…ýwk ©eS{nthts™u rð»tu hÌtwk Au, yu{ fÌtwk Au.
y™u ð]kŒtð™{tk rðnth fh™tht fÌtt Au, ‚u ð]kŒ ‚u Ëk‚™tu Ë{qn fÌttu
Au. ‚uÚte Ëk‚™t ð]kŒ™wk “yð™” fnu‚tk hûtý fhðwk, ‚u r™r{¥t Au
rð[hý su{™wk; yuðwk ©ef]»ýðt[f {tÁk MðY… fnu‚tk ‘©e’ su þtu¼t
‚uýu Þwõ‚ fnu‚tk ¼õ‚™t ytÄth Ë‚t ¼õ‚™tk Œw:¾™u r™ð]¥t fh™tht
yuðt su y{u ‚u y{tht MðY…™wk y{u æÞt™ fheyu Aeyu; yu{
©eS{nthtsu …tu‚t™wk æÞt™ fÌtwk Au. ytðtu yðtk‚h yÚto þ‚t™kŒ
{wr™yu xeft{tk fÞtuo Au ‚u ðtM‚rðf Au, {txu ytðe he‚u yÚto Ë{sðtu.
y™u 107{t &÷tuf{tk “NÎ²ï …è±±…ì …è±ï” yu{ fÌtwk Au ‚u{tk
Sð su{ ÓŒÞY…e yuf Œuþ{tk hÌttu Útftu …tu‚t™e Ë¥ttÚte ™¾rþ¾t
…ÞO‚ Ë{„ú Œun{tk ÔÞt…e hÌttu Au; ‚u{ ©eS{nthts …tu‚t™t
yûthÄt{™u rð»tu ËŒt rŒÔÞ Ëtfth {qŠ‚{t™ hÌtt Útft …tu‚t™e
yk‚Þto{e þÂõ‚yu fhe™u Ëðo Sð™u rð»tu hÌtt Au; …ý Sð su{
r™htfth Au ‚u{ ©eS{nthts r™htfth ™Úte. ©eS{nthts ‚tu ËŒt
Ëtfth {qŠ‚{t™ Au ™u yu s ¼„ðt™ Mð‚kºt Au. ™u Eþ fnu‚tk
Sðftuxe, Eïhftuxe, ƒúñftuxe, yûthftuxe y™u {wõ‚ftuxe ‚u Ëðuo™t
r™Þk‚t Au y™u Ëðo™u f{o- V¤™t yt…™tht Au.
y™u 108{t &÷tuf{tk “¨ ŸæèÜUëc‡æ” fnu‚tk yûthÄt{{tk Ëtfth
rŒÔÞ {qŠ‚{t™ su ©e f]»ý …hƒúñ ¼„ðt™ ©e …wÁ»ttu¥t{ ‚u s
yt…ýt EüŒuð Au ™u W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au y™u Ëðo yð‚th
{tºt™t fthý Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su 115{t &÷tuf{tk “ÜUëc‡æS„Î±„æÚæp
Š²ï²æS„yÐíç„}ææùçÐ ™” yu{ fÌtwk Au ‚u{tk ©e f]»ý ‚tu ©eS{nthts
Au; …ý yð‚th, Sð, ™h, Œuð y™u ƒúñðu¥tt ¼õ‚ ftu™u òýðt ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su AuÕ÷t «fhý™t 10{t ð[™t{]‚{tk {q¤
{tÞt{tkÚte Wí…L™ ÚtÞt su «Ät™…wÁ»ttu y™u ‚u{tkÚte ÚtÞt su {n¥t¥ð,
ynkfth, ðihts y™u ‚u{tkÚte ÚtÞt su ƒúñt, rð»ýw, rþð y™u ƒúñtÚte
ÚtÞt su «ò…r‚, Ér»t, Œuð, ŒiíÞ, {™w»Þ, Ítz, …ntz, MÚttðh,
sk„{ ‚u Ëðuo Sð òýðt. y™u {q¤…wÁ»ttuÚte ÷E™u ƒúñ ‚Útt
{q¤yûthtu ‚u Ëðuo Œuð òýðt. y™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™u Ëtûttífth
…tu‚t™t ytí{t™u rð»tu Œu¾‚t ntuÞ yuðt yuftkr‚f™u ƒúñðu¥tt ¼õ‚
òýðt. y™u ©eS{nthts™t …h{ yuftkr‚f {wõ‚™u ™h òýðt.
‚u ftuE™wk æÞt™ ©eS{nthts™t ¼õ‚tuyu ™ fhðwk. y™u su{
©eS{nthtsu Sðtu™t {tuût {txu ©e ht{t™kŒMðt{eY…u Œþo™ ytÃÞtk
n‚tk ‚u{ {wõ‚Y…u Œþo™ yt…u ‚u {wõ‚ ©eS{nthts™t yð‚th
fnuðtÞ ‚u™wk æÞt™ ÚttÞ. ‚u òu ©eS{nthtsu …tu‚u Œþo™ ytÃÞtk ™
ntuÞ íÞtk ËwÄe ÚttÞ ™u ßÞthu MðÞk {qŠ‚ ©eS{nthts …tu‚u Œþo™
yt…u ‚tu ‚u yð‚th™wk …ý ™ ÚttÞ. >> 99 >>
ðt‚to 100
¼tŒhðt ðŒ 1™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 43{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk „wýt‚e‚ ¼õ‚ ntuÞ ‚u WíÚtt™u hrn‚
þqLÞ Ë{‚t Ähe hnu ™u Ëw»twró suðe yðMÚtt ð‚uo; yu{ ðt‚ ytðe.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt Ëw»twró ‚u W…þ{ fnuðtÞ ‚u W…þ{Úte
…ý Ëtûttífth ÚttÞ ‚u ©uc Au, y™u ‚uÚte …ý ¼„ðt™ suuðwk Mð‚kºt…ýwk
ytðu ‚u yr‚ ©uc Au. ‚u ‚tu suðt ©eS{nthts Mð‚kºt Au ‚uðt
fnuðtÞ. yuðt Útðt™t W…tÞ{tk hnuðwk, …ý Œun™t Ëw¾™t W…tÞ ™
„tu‚ðt. su xtýu suðwk {¤u ‚uýu fhe™u ¾tztu …qhðtu …ý Ëthtk Ëthtk
¼tus™ {¤u ‚ux÷tk „úný fhðtk ™rn. su™u …rhÃtõð r™ùÞ ntuÞ ‚u™u
…ŒtÚtoY…u rËrØytu ytðu Au, ‚u™u ¼tu„ðu ‚tu ‚u rËrØytu{tk ÷tu¼týtu
fnuðtÞ. òu …tu‚u ™ ¼tu„ðu ™u ƒeò™u yt…e Œu ‚tu rËrØytu{tk
÷tu¼týtu ™ fnuðtÞ. swytu™u ! y{the …tËu fux÷tk …ŒtÚto ytðu Au

…ý y{tu ftuE rŒðË „úný fheyu Aeyu ? íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su yu™t
Äýe™u ŒE Œtu Atu. fŒtr… Ëuðf …htýu {qfe òÞ ‚tu y{™u ‚Útt
ËíËk„eytu™u ðnU[e yt…tu Atu; …ý yt… ‚tu ftuE rŒðË s{‚t ™Úte.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ‚{™u Ëðou™u þe¾ððt ËtÁk y{u s{‚t
™Úte. sux÷wk ytðu ‚ux÷wk ¼tu„ððwk ™rn. Ëti Ëk‚ nrhs™tu Ë{sòu
…ý ÷qýfu „E, ÷qýfu „E yu{ ™ òýþtu. Ëtfh s{ðt szu ‚tu
…ý ÷qýfu „E yu{ fhu, ‚uðwk ™ fhðwk.
…Ae ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËSyu …qAâwk su ÷qýfu „E ‚u þwk
Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su „Äuze ÷qý ÷uðt s‚e n‚e. ‚u™t
W…h Ëtfh ¼he …ý ‚uýu ‚tu ÷qý ¼ÞwO Au yu{ òÛÞwk. ‚u{ yt
Ë¼t{tk Ë{t„{ fhðt ytÔÞt Atu ‚u Ë{t„{ fhe ÷uðtu …ý ytÔÞt
‚uðwk sðwk ™rn. ƒt¤feyt Mð¼tð ™ ht¾ðt su ynªÚte ynª ™u
ynªÚte ynª yu{ ™ fhðwk; yux÷u ynª ƒuËðwk ™u Vhðwk, yu{ fhe™u
rŒðË ™ r™„o{ðtu. y™u ºtýu yðMÚtt™tu sL{ Útðt Œuðtu ™rn.
y{tht suðt ð]Ø ÚtE …zðwk. „]nMÚt™u ‚Útt íÞt„e™u yt Ë¼t Vuh
™rn szu. …hŒuþÚte ft{ fts …zâtk {qfe™u ŒrhÞtu W÷k½e™u ytÔÞt
Atu ‚u yt ¿tt™ ÷E sòu, …ý sE ytÔÞt ‚u{ ™ fhþtu.
¾t¾heytÚte ‚Útt „wsht‚Úte ytÔÞt Atu ‚u ytÔÞt™tu ÷t¼ ÷E sòu.
y{™u ‚tð ytðu Au ‚uÚte ‚{™u ðt‚tu™wk ƒhtƒh Ëw¾ y…t‚wk ™Úte,
‚tu…ý ‚{tht nu‚ ËtÁ ðt‚tu™wk Ëw¾ yt…eyu Aeyu; {txu yt Ëw¾
÷E sòu. yt {wõ‚™t «Ëk„Úte ¼t„ð‚Ä{o ytðu ™u …Ae fthý
su ©eS{nthts™e {qŠ‚ ‚u ytðu íÞthu ‚u ¼õ‚ …zuÞ ™rn ™u yt¾zuÞ
™rn; {txu {qŠ‚ rËØ fhðe. yt ŒunY…e ƒúñtkz{tk {rŒht yux÷u
rð»tÞ y™u …t‚ÞwO yux÷u ErLÿÞtu Au ‚u ftZðe òuEþu y™u ƒeswk Yzt
„wý™wk …ý {t™ ftZðwk òuEþu. ‚u {t™ ‚tu su{ “yt…ft òÞt yt…fwk
¾tÞ” yuðwk Au. su{ ðªAý™u …tu‚t™tk ƒå[tk ¾tE òÞ Au ‚u{ …tu‚u
rËØ fhu÷tk su Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ytrŒf ‚u™wk {t™ ‚u …tu‚t™u
¾tÞ Au. ð¤e r™{to™e…ýt™wk …ý {t™ ytðu Au ‚u …ý yu{ sýtðu
su nwk r™{to™e Awk, ‚tu yu r™{to™e…ýt™wk {t™ …ý …tu‚t™u ¾tÞ Au;
{txu r™{to™e…ýt™wk {t™ …ý xt¤ðwk. ƒeswk {tuxt …wÁ»t™u rð»tu Œtu»t
™ …hXðtu; „wý …hXðtu. òu {tuxt™u rð»tu „wý …hXu ‚tu htßÞ ‚Útt
Œefht ytrŒf su RåAu ‚u {¤u, ™u r™»ft{e, r™÷tuo¼e Útðt RåAu
‚tu ‚uðtu ÚttÞ, y™u „{u ‚uðwk rðÎ™ ytð™tÁk ntuÞ ‚tu …ý ™tþ …t{u,
y™u ft¤, f{o {tÞtÚte hrn‚ ÚtE òÞ; y™u {tuût …t{u. …t…e Sð
ntuÞ ‚u …ý òu yk‚ ð¾‚u Mðtr{™thtÞý ™t{™wk Wå[thý fhu ‚tu
‚u™tu {tuût ÚttÞ yux÷u ƒesƒ¤ ÚttÞ, y™u ƒesu sL{u ËíËk„{tk
ytðe™u «r‚{t™u rŒÔÞ òýu ™u Ëðtuo…rh W…tË™t Ë{su ™u ytíÞkr‚f
{tuût™u …t{u. >> 100 >>
ðt‚to 101
¼tŒhðt ðŒ 2™u htus Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 24{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk sux÷tu ©eS{nthts™tu {rn{t òýu ‚u™t ÓŒÞ{tk
‚ux÷tu «ftþ ÚttÞ Au ™u ‚ux÷tu ™tŒ Ëk¼¤tÞ Au yu{ ytÔÞwk. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{ ynª ÷tÞ ÷t„u yÚtðt …týe™wk …qh ytðu
‚u™tu ™tŒ Ëk¼¤tÞ Au, ‚u{ ©eS{nthts™e {qŠ‚™t ‚us™tu ™tŒ ÚttÞ
Au. ‚u ™tŒ su™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚtÞtu ntuÞ ‚u Ëtk¼¤u …ý su{
ƒnuhtu ™Úte Ëtk¼¤‚tu ‚u{ {tÞtY…e …zŒt su™u ntuÞ ‚u™tÚte Ëk¼¤tÞ
™rn. ‚{u yt ð¾‚u Œþo™ fhtu Atu ‚u ‚{thtk {tuxtk ¼tøÞ Au. õÞtk
‚{u ! ™u õÞtk y{u ! yt ‚tu feze fwksh™tu {u¤t… Au. y{u ‚{™u
yk‚Þto{e…ýu ¾UåÞt Au íÞthu yt òu„{tk ytÔÞt Atu. yt òu„ yuðtu

Au su ErLÿÞtu™e ð]r¥t ½ËtE™u ƒqXe ÚtE òÞ Au; yuðwk ¾hu¾Ák
™ir{»tthÛÞ ûtuºt yt Au. yt Xuftýu s…, ‚…, {t¤t, {t™Ëe…qò
su fhu ‚u ÚttÞ yuðwk Au. yt Ë¼t ™ir{»tthÛÞ ûtuºt Au {txu yk‚Œorü
fhe™u {qŠ‚{tk òuztðwk. >> 101 >>
ðt‚to 102
¼tŒhðt ðŒ 3™u htus Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk
su ¼õ‚®[‚t{rý™t …h[t{tk Íeýt¼tE™u ïu‚îe…{tk ŒeXt yu{ ÷ÏÞwk
Au yu™wk þwk fthý nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ïu‚ yuðwk su ‚us
‚u™tu îe… fnu‚tk Ë{qn, yux÷u ‚us™tu Ë{qn su yûthÄt{ ‚u{tk ŒeXt
yu{ fÌtwk Au; …ý …htuût ïu‚îe… Au íÞtk ŒeXt yu{ ™ òýðwk. ðuŒ
‚u …ý ytðt {wõ‚™tk ð[™ òýðtk. yt {wõ‚ ©eS{nthts™t ðuŒ
Au; ‚u{™t {w¾{tkÚte ð[™ ™ef¤u ‚u ðuŒ Ë{sðt. ðihts™t {w¾{tkÚte
™eféÞt Au ‚u ðuŒ ‚tu yðh¼tð™t Au, yu{tk {q¤…wÁ»tÚte …h™e
W…tË™t ™Úte fne. yt ©eS{nthts™t {wõ‚Y…e ðuŒ Au, ‚u
©eS{nthts™e W…tË™t Ë{òðu Au y™u ©eS{nthts™e «tró
fhtðu Au; ‚u{s f{o ™u ¿tt™ ‚u …ý ©eS{nthts ËkƒkÄe fhtðu Au.
yt ‚tu …h¼tð™t ðuŒ Au. yt ðt‚ yð~Þ Ë{sðt™e Au. fux÷tf
ËtÄwytu™u {nthts™e W…tË™t ™ Ë{òýe ntuÞ ‚u Ë¼t{tk ðt‚ fhu
‚tu …ý ðihts fu «Ät™…wÁ»t fu «f]r‚-…wÁ»tÚte ƒnth ™ef¤‚t ™Úte,
yu{tk ™u yu{tk „qk[tE hnu Au. …ht, …~Þk‚e, {æÞ{t ™u ði¾he yu
[th ðtýe ‚Útt …htuût þtMºt yu ƒÄwk ûth{tk yux÷u {tÞt{tk Au; {txu
yuftkr‚f™u ‚u ftkE òuEyu s ™rn. yt…ýt Œun™t «thçÄ ‚u …ý
©eS{nthts …tu‚u s Au. yuf {nthts™e {qŠ‚ rð™t ƒeswk ftkE Au
s ™rn, yuðwk fhe ™t¾ðwk. òu W…tË™t …tfe ntuÞ ‚tu Ëthk„…wh™t

11{t ð[™t{]‚{tk fÌttk su …tk[ ËtÄ™ ‚u rËØ ÚttÞ ™u ©eS{nthts™e
«ËL™‚t ÚttÞ, ™u ©eS{nthts suðtu ÚttÞ. yts ‚tu yu …tk[ ËtÄ™
…ý rËØ ™ ÚtÞtk ntuÞ ™u W…þ{yðMÚtt …ý áZ ™ fhe þõÞtu ntuÞ
‚tu …ý òu MÚtq¤ Œunu r™Þ{ …t¤u ‚tu ‚u™wk fÕÞtý y{tht ntÚt{tk Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su r™Þ{ fÞt òýðt ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su rþûtt…ºte, r™»ft{þwrØ ™u Ä{to{]‚ yu{tk fÌtt «{týu ð‚oðwk
yu r™Þ{ òýðt ™u ‚u …t¤ðt. …ý ðtz QXe™u ¾u‚h™u ¾tÞ ‚tu
‚u ¾u‚h{tk þwk …tfu ? ¼u¤tE òÞ. yt¿tt …t¤ðe ™u y™wð]r¥t{tk hnuðwk
‚tu {tuxt htS ÚttÞ; …ý SðÚte yux÷wkÞ ™ ÚttÞ ™u {™™wk ÄtÞwO fhu.
fux÷tf s…, ‚… fhu ‚u{tk ‚tu yt¾e ô{h ™ef¤e òÞ ‚tu…ý fÕÞtý
™ ÚttÞ ™u ÷q¾tu ™u ÷q¾tu hnu; …ý òu {tuxt …wÁ»t fnu ‚u{ fhu ‚tu
{tuxt «ËL™ ÚttÞ. {tuxt fnu su yt fh, ‚tu ‚u ™ fhu ™u yt ™ fheþ
fnu ‚tu ‚u fhu, ‚tu {tuxt «ËL™ ÚttÞ ™rn; {txu «ËL™‚t™tk ËtÄ™
fhðtk. y{thu ‚tu yt¿tt …¤tðe™u [tuÏ¾wk [ýf fhtððt™wk ‚t™ ƒnw
Au, {txu yt¿tt ÞÚttÚto …t¤u ‚tu s Ëw¾e ÚttÞ. yt Ëk«ŒtÞ{tk ytðe™u
Mºte ÿÔÞ{tk ytËõ‚ ÚttÞ ™u ÷tuftu™tu {th ¾tÞ ‚u …tu‚t™wkyu ƒ„tzu
y™u ƒeò™wkyu ƒ„tzu. yt ÷tuf{tk nhtÞtk Ztuh™u xtufhtu ƒtkÄu Au ‚u
¾ý¾ýtx ÚttÞ Au {txu ‚uðwk nhtÞt Ztuh suðwk Úttðwk ™rn. fux÷tf ÿÔÞ
ht¾u Au ™u [i‚LÞ{tÞt{tk ƒ„zu Au. yt ËíËk„{tk yürËrØ ™u
™ðr™rÄ ntsh Au. ytu fnu Au fu {™u ÕÞtu, ™u ytu fnu Au fu {™u
ÕÞtu; ‚tu …ý ÿÔÞY…e …t… ht¾u Au, ‚u™wk ‚tu Ä{to{]‚{tk ©eSyu ÷ÏÞt
«{týu …t… ÷t„u Au. ftuEf ËtÄw Þtºttyu òÞ ‚u™u ¾t‚he fhe™u
rxrfx fhtðe yt…ðe …ý su ½ýt …tËuÚte ÷u‚tu ntuÞ yuðe ¾ƒh …zu
‚tu rxrfx …ý fhtðe yt…ðe ™rn. ËtÄwyu ‚tu «„x™e s Þtºtt fhðe.
„tuh Þs{t™™wk Ëhtððt ðtzeyu „Þtu n‚tu, ‚u …tu‚t™t Atufht™u At™tu

hª„ýe{tk hª„ýtk ÷uðt {qfe™u Ëhtððt ÷tøÞtu. íÞthu Atufht™wk {tÚtwk
Œu¾týwk, yux÷u „tuhu Ë{MÞt fhe su “AiÞt ! yhfu,yhfu, fuþ Vhfu,
Þs{t™ ƒhfu; Œtu ‚tuÞht, Œtu {tuÞht, Œtu „tuhe „tÞht, Œtu ‚tuhe
{tÞht.” yu{ ËtÄwyu fŒe ™ fhðwk. yu ÿÔÞ ‚tu ft¤t ™t„ suðwk Au,
‚u Ëtuz{tk ÷E™u Ëqyu ‚tu fhzât rð™t hnus ™rn; {txu {nthts™e
yt¿tt «{týu ð‚oðwk, suÚte {nthts htS ÚttÞ. {nthts™e yt¿tt
÷tu…e™u …t… ¼u¤wk fhu ‚u …t…{tk ftkE ™rn ð¤u, yu …t… ‚tu V„tðe
Œuðwk; y™u Ätu‚eytk ftuXth{tk ŒuðËuðt{tk yt…e Œuðtk ™u {qŠ‚ ht¾ðe.
yu …t…™u Ëk¼thu ‚tu …ý {w¾ „kÄtÞ yuðwk Au. {txu nðu yu™u ™rn
Ëk¼theyu. ©eS{nthts™e {qŠ‚ ÕÞtu. ©eS{nthts ‚tu yt
rî¼wsðt¤t ƒuXt. õÞtk y™trŒ {wõ‚ ™u õÞtk {nthts ! ‚u{™wk «{tý
yðh¼tððt¤t þwk fhe þfu ? {txu yt ¾tu¾t™u {qfe™u swŒt …zþtu
íÞthu ƒÄwkyu Ë{òðþwk ™u Œu¾tzþwk. …Ae nhu ! yuðtu þçŒ ƒtu÷e™u
…Ae ƒtuÕÞt su fÚtt Ëtk¼¤‚tkhu, nhu nhu fne ƒtu÷u.
…Ae ð¤e Mðt{eyu fÌtwk su {nthts™e {qŠ‚ ËŒt ¼u¤e Œu¾tÞ
yuðe f]…t fhtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qŠ‚ ‚tu yt hne. {qŠ‚™tu
ðtkf ™Úte, …ý {qŠ‚™u ÷u™tht™e ¾tux Au, ‚uÚte Ë{ò‚e ™Úte ™u
Œu¾t‚e ™Úte.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su yu™tu W…tÞ þtu nþu ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su {tuxt™u rð»tu ™u {nthts™u rð»tu ytí{ƒwrØ ntuÞ ‚tu ËŒtÞ
yt Ë¼t ¼u¤e hnu …ý ytí{ƒwrØ ytððe ‚u ½ýe fXý Au. yt
xtýu rŒðË Au …ý y{tu htrºt fneyu ‚tu ‚u {™tÞ fu ™rn ? òu htrºt
{™tÞ ‚tu ytí{ƒwrØ ÚtE òýðe. rðïtË ntuÞ ‚tu…ý ytí{ƒwrØ
™ ÚttÞ. òu ytí{ƒwrØ ÚttÞ ‚tu su{ fneyu ‚u{ fhu. >> 102 >>
ðt‚to 103
¼tŒhðt ðŒ 4™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su ËtÄw™tk ½ýtk ™t{ ntuÞ. ™thŒ Ë™ftrŒf …ý ËtÄw fnuðtÞ Au,
…ý Ë™ftrŒf™u ¢tuÄ ÚtÞtu ™u ™thŒS …ý ™tf, ft™, f…tðe ƒuXt;
{txu yt Ëk‚ Au ‚u AuÕ÷tu {wÆtu Au. {nthtsu fÌtwk Au fu su Ëk‚tu {tuxt
{tuxt ntuÞ ‚u yt„¤ ƒuËtu; ‚u Ëk‚ yt hÌtt. {qŠ‚{tkne ‚us Í¤f
Í¤f fhu Au íÞtk yt Ë¼t ƒuXe Au. yt swytu™u fuðtk Ëk‚™tk ð™
f{¤™tk suðtk Vq÷e hÌttk Au ! fu{ Ëk‚tu ! ðt‚ Ët[e fu ¾tuxe ? íÞthu
Ëk‚ ƒtuÕÞt su ƒt…t, yt… fntu Atu ‚u Ët[e ðt‚ Au. yuðt{tk
nrhs™™e Ë¼t{tkÚte Í¤¤¤ Í¤¤¤ ‚us ™eféÞwk. ‚u Œu¾e™u yuf
nrhs™ ytùÞo …tBÞtu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt fu yt Ë¼t™tu {rn{t
nrhs™tu™u Au ‚tu, ytu òýu su nwk Ëuðt fÁk ™u ytu òýu su nwk Ëuðt
fÁk. su™u {rn{t ™ Ë{òÞ ‚u™u ‚tu yt Ë¼t™wk Ëw¾ ™ ytðu. yt
Ë¼t™tu {rn{t Ë{òÞ ‚u™u ‚tu ytXu …ntuh ytùÞo ÚtÞt s fhu.
suýu ©eS{nthts™tu yt©Þ fÞtuo ntuÞ ‚u™u {tLÞt{tk ytðu Au. ƒÄt
„wý ©eS{nthts™t Au. fŒtr… ©eS{nthts …tu‚t™t „wý ftuEf™u
®fr[‚T yt…u ‚tu ‚u …tu‚t™t ™ {t™ðt. Äýe™t {t™ðt. Äq¤ ½t÷e
‚uýu þwk ÚttÞ ? yt Äq¤ ™Úte ½t÷e. yt ‚tu ©eS{nthts™e [qkŒze
ytuZe Au, ‚u ÄLÞ¼tøÞ Au; sux÷wk htò™wk yux÷wk htýe™wk htßÞ ÚtE
„Þwk Au. swytu ‚tu ¾ht, ¼e¾ {t„e ¾t‚t n‚t ‚u {xe „Þwk; yu
{nthts™tu «‚t… Au. ytðtu yðËh Vhe ™rn ytðu. {tkzðe™tu
¼txeytu …hýe™u ytð‚tu n‚tu, ‚u ŒrhÞt{tkÚte Q‚Þtuo, …ý Ät{Äq{
fhðt hÌttu yux÷t{tk ™Œe ytðe ‚u ‚týe „E {txu Ät{Äq{ fhðt
™ hnuðwk. …wM‚f, [u÷t, Ä{toŒt ytrŒf ™ðtk ™ðtk [rhºt fhðtk ‚u Ëðuo
Ät{Äq{ Au. ‚u Ät{Äq{Y…e ftÞo{tk h¾zðwk ™rn. ‚u™u {qfe™u {qŠ‚{tk
òuztE hnuðwk, …ý ƒuXu ƒuXu ‚hk„ fhðt ™rn. Þtºtt fhðt òðwk,
Ë¼tytu S‚ðe, Ë{iÞt fhðt ‚u Ëðuo Ät{Äq{ Au ‚u ™ fhðwk.
yt[tÞo ©e fuþð«ËtŒS {nthtsu ©e …wÁ»ttu¥t{«ËtŒS
{nthts™tu ðh½tuztu Vuhððt {tkzâtu íÞthu ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{eyu ™t …tze; ‚tu …ý VuhÔÞtu ‚tu rðÎ™ ytÔÞwk su {týuf[tuf
yt„¤ ƒkŒqftu Vqxe ™u ¾q™ ÚtÞtk ™u …tAt ytÔÞt, {txu {tuxt ‚tu
©eS{nthts™t rËØtk‚ «{týu ƒtu÷u ‚u{s ÚttÞ. …tAt ytÔÞt íÞthu
ð¤e ƒeòyu yð„wý ½tÕÞtu su, Mðt{eyu ™t …tze ‚u{tk yt rðÎ™
ytÔÞwk; ‚uÚte yu{™tu þt… ÷tøÞtu yu{ yð„wý ½tÕÞtu. {rn{tÞ Ë{su
™u ð¤e yð„wý …ý ÷u; yuðt Sð™t Mð¼tð Au. yt ÷tuf{tk ‚™™tk,
{™™tk ™u s™™tk Œw:¾ Au. y™uf «fth™t htu„ Œun{tk ¼Þto Au ‚u
…ezt fhu yu ‚™™tk Œw:¾; ÷tuf ®™Œt fhu, Äq¤ ™t¾u, y…{t™ fhu,
yuðtk Œw:¾ Œu ‚u s™™tk Œw:¾; y™u æÞt™{tk, ¼s™{tk, {t¤t ™u
{t™Ëe…qò{tk ËkfÕ… rðfÕ… ÚttÞ ‚u {™™tk Œw:¾ Au. yuðtk ½ýtk Œw:¾
Au ‚u {tuxt …wÁ»t™tu òu„ fhu ™u yu{™t suðtu r™»fk[™ ÚttÞ ‚tu Ëðuo
Œw:¾ x¤e òÞ Au. >> 103 >>
ðt‚to 104
¼tŒhðt ðŒ 5™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
yt…ýu æÞt™, ¼s™, fÚtt, ðt‚to, ¼Âõ‚ ÍtÍe fh‚t ntuEyu ™u
ƒeò Ëk‚ fu nrh¼õ‚ Ëq‚t ntuÞ ‚u {tuzt QXu fu æÞt™ ¼s™ ytuAwk
fhu fu ™ fhu ‚tu yt…ýu yu{ òýðwk su yu …qðuo fhe™u ƒuXt Au ™u {thu
nS fhðt™wk Au, yu{ …tu‚t™u rð»tu LÞq™…ýwk {t™ðwk. …tu‚u ‚tu M™unu
Ërn‚ ËtÄ™ fhðtk ™u ƒeò™tu Œtu»t ytððt Œuðtu ™rn, „wý s ÷uðtu.
‚u{ fh‚tk òu ftuE™u rð»tu Œtu»t suðwk sýtÞ ‚tu yu{ rð[th fhðtu su
‚u™e ¾tux ‚u™u ™zþu. ©eS{nthts Œkz Œu™tht Au yu{ Ë{sðwk. òu

yt…ýwk {t™u yu{ ntuÞ ‚tu ‚u™u ËtÄthý he‚u fnuðwk ™u ftuE ËíËk„™t
Ätuhý ƒnth ð‚uo ‚u™u ‚tu Ä{ftðe™u fnuðwk. òu ™ {t™u ‚tu ƒeò …tËu
fnuðhtððwk ™u ‚u™wk Yzwk ÚttÞ ‚u{ «tÞrù¥t fhtðe™u þwØ fhe™u ™tuhu
fhðtu. A‚tk ™ {t™u ‚tu ËíËk„ ƒnth fhðt™wk {tuxuht™u fnuðwk. …tu‚u
‚u™tu Ëk„ ‚S Œuðtu, …ý Œirnf «f]r‚ òuE™u Œtu»t ÷uðtu ™rn; y™u
…tu‚t™u rð»tu Yzt „wý ntuÞ ‚u™tu ¾¾t ht¾ðtu ™rn. ŒtË…ýt™tu,
r™{to™e…ýt™tu, r™„woý…ýt™tu yu Ëðuo™tu ¼tð xt¤ðtu; yux÷u yu™t
Ët{e ð]r¥t ™ ht¾ðe. yuf {qŠ‚{tks ht¾ðe ‚tu {qŠ‚ hnu. òu æÞt™{tk
{qŠ‚™wk Ëw¾ ÷E™u …tAtu ƒnth ytðu ™u òýu su nwk fuðwk ËtÁk æÞt™
fÁk Awk ! nwk fuðtu ŒtË Awk ! fuðtu r™{to™e Awk yu{ òýu ‚tu su{ [tu…tk
(¼UËtu) ð„zu sE™u ÷e÷wk ¾z [he™u …tAtk ½uh ytð‚tk hnu yuðwk Au;
{txu Ëk¼thðwk ™rn. yu‚tu „wý™tu ¼tð Au ‚u su{ Œun™tu …zAtÞtu
ŒunÚte swŒtu …z‚tu ™Úte ‚u{ {qŠ‚ {qfu ‚tu yu Ëðuo ËtÄ™ …zAtÞt suðtk
Au ‚u x¤u ™rn. su™u {qŠ‚ ËŒtÞ hnu ‚u™u ‚u ËtÄ™ Ëtk¼hu ™rn.
su{ ËqÞo™u …tA¤ ht¾e™u ftuEf …zAtÞtu ‚„zðt òÞ ‚tu …zAtÞtu
òÞ ™rn …ý òu ËqÞo™u Ët{tu ht¾u ‚tu …zAtÞtu yt„¤Úte ‚qxe òÞ,
‚u{ {nthts™u ËL{w¾ ht¾u ‚tu ËtÄ™™e {n¥tt x¤e òÞ. Xhtððt¤tu
Œw:¾eytu y™u yk‚ yðMÚttðt¤tu Ëw¾eytu, {txu òý…ýtY… Œhðtsu
Q¼t hne™u {nthts™u Ëk¼thðt. òu yuf÷wk Ëuðt¼Âõ‚Y… ÚtE
sðtÞ ‚tu …ý ƒkÄ™ fhu. yrÄfthðt¤tu …ý Œw:¾eytu; ËtÄw‚t™e,
yrÄfth™e, r¢Þt ytðzu ‚u™e, ðtýe™e, [t…ÕÞ‚t™e, ¼ý‚h™e,
ÿÔÞ™e, yuðe y™k‚ «fth™e {tux…tu Sðu {t™e Au ‚u Ëðuo Œw:¾ŒtÞe
™u ƒkÄ™fthe Au. ßÞtk ËwÄe {tÞt™tu „wý ntuÞ íÞtk ËwÄe Œw:¾eytu.
ßÞthu {tÞt Au s ™rn yuðwk Ë{òÞ íÞthu ‚u Ëw¾eytu. ËtÄ™ Ëðuo
W…fthe Au …ý {qŠ‚ ËL{w¾ ÚtÞt rð™t Ëw¾ ™Úte, yu{ òýu íÞthu
Œtu»t x¤u. {txu su™u {nthts™wk Ëw¾ ðnu÷wk ÷uðwk ntuÞ ‚uýu ft{, ¢tuÄ,
yiïÞo, «rËrØ, Þþ, feŠ‚ ‚u{™u ¼t„eytk hnuðt Œuðtk ™rn; ‚tu
{nthts™wk Ëw¾ ytðu. òu yu fŒe ¼t„eytk Útðt ytðu ‚tu {tuxt™e
«tÚto™t fhðe yux÷u {tuxt yu …t…™u ™tþ fhe ™t¾u. ÷t¾ ð»to òu„
fhtu ™u ft{ ™ ÚttÞ ‚u ft{ Œþo™ {tºt{tk fhe Œu, y™u ÷t¾tu fhtuztu
sL{™tk f{o ‚u …ý Œþo™ {tºt{tk ™tþ fhe ™t¾u, yuðtu {tuxt™tu
«‚t… Au. >> 104 >>
ðt‚to 105
¼tŒhðt ðŒ 6™u htus Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su
Sð™e yk‚„o‚ Eïh yux÷u {q¤…wÁ»t su ©ef]»ý ‚u hÌtt Au y™u
‚u™e yk‚„o‚ ïu‚îe……r‚ ðtËwŒuðƒúñ hÌtt Au, ™u ‚u™e yk‚„o‚
yûth hÌtt Au, y™u ‚u yûthÚte …h ™u ‚u™t fthý y™u …tu‚t™t ‚us
ðzu fhe™u ‚u{™t ytÄth ™u yk‚Þto{e ™u fthý ™u r™Þk‚t yuðt
©e …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u ©eS{nthts Au; ‚u{™e Ëtûttífth «tró
Sð™u þe he‚u ÚttÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ßÞthu …wÁ»ttu¥t{™t
ËtÄBÞo…ýt™u …t{u÷t {wõ‚™tu òu„ ÚttÞ íÞthu ‚u {wõ‚™u «‚t…u fhe™u
©e …wÁ»ttu¥t{™e áZ W…tË™t ÚttÞ, íÞthu ‚u™u …zŒt hnu‚t ™Úte; y™u
…wÁ»t ‚Útt ƒúñ ‚Útt yûth ‚u ftuE™tu ¼th fu {n¥tt fu Ëth… hnu‚e
™Úte. yuf ©e …wÁ»ttu¥t{ su ©eS{nthts ‚u{™e s Ëth… ™u {n¥tt
hnu Au. yu ‚tu A‚e Œunu s ©e …wÁ»ttu¥t{ …tËu …ntU[e [qõÞtu Au.
yts {tuxt …wÁ»ttuyu yuðe h[™t ƒtkÄe ŒeÄe Au ‚u Ëðuo xqkft{tk ÷tðe
ŒeÄwk Au. yts ‚tu …hƒtÞtuo ËeÄtu hM‚tu {éÞtu Au; õÞtkÞ Vhðt sðwk
…zu ‚u{ ™Úte. ƒÄwk ¿tt™ fnuðt sEyu ‚tu …th ytðu ™rn. yt ºtý
þçŒ “…wÁ»t, ƒúñ ™u yûth” yu swŒt ftZe ™t¾eyu yux÷u ‚h‚

©e …wÁ»ttu¥t{™e Ë{e…u …ntU[eyu. {txu …tu‚t™u ©e …wÁ»ttu¥t{™t
‚usY… {t™e™u, yu ‚us{tk {qŠ‚ òuðe yux÷u ©e …wÁ»ttu¥t{™t ‚us{tk
…tu‚t™t ytí{t™u ÷e™ fhe™u yu ‚us{tk {qŠ‚ Äthðe; yÚtðt
y™trŒ{wõ‚Y… {t™e™u {qŠ‚{tk hne™u {qŠ‚ òuðe …ý {qŠ‚{t™ {q¤
yûthY… {t™ðwk ™rn, fu{fu su ðM‚w Y… ÚtEyu ‚u ðM‚w™e «tró ÚttÞ.
‚u «Út{ «fhý™t 51{t ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su ©e …wÁ»ttu¥t{ ytfthu
árü ÚttÞ íÞthu yûthtrŒf ftuE Au s ™rn; yuf ©e …wÁ»ttu¥t{ s
Au yu{ ÚttÞ. su{ nehu fhe™u nehtu ðªÄtÞ Au ‚u{ ©e …wÁ»ttu¥t{™wk
Œþo™ ™u r™ùÞ ‚u ©e …wÁ»ttu¥t{ ðzu s ÚttÞ Au, y™u ßÞthu
©e …wÁ»ttu¥t{™wk Œþo™ ™u r™ùÞ ÚttÞ Au íÞthu yu™tk ErLÿÞtu,
yk‚:fhý …wÁ»ttu¥t{ Y… ÚtE òÞ Au. {txu …tu‚t™u ©e …wÁ»ttu¥t{Y…
{t™ðwk yÚtðt ©e …wÁ»ttu¥t{™t {wõ‚Y… yÚtðt ‚usY… {t™ðwk su{
[kÿ ðzu [kÿ™wk Œþo™ ÚttÞ y™u ËqÞo ðzu ËqÞo™wk Œþo™ ÚttÞ …ý [kÿ
ðzu ËqÞo òuðtÞ ™rn, ‚u{ ©e …wÁ»ttu¥t{ ðzu s ©e …wÁ»ttu¥t{™wk Œþo™
ÚttÞ …ý {q¤yûthY… ÚtðtÚte ©e …wÁ»ttu¥t{™wk Œþo™ ÚttÞ ™rn.
{txu ‚u yûthY… ÚtðtÚte ©e …wÁ»ttu¥t{ …{tÞ ™rn; {txu …tu‚t™u
…wÁ»ttu¥t{Y… {t™ðwk. >> 105 >>
ðt‚to 106
¼tŒhðt ðŒ 7™u htus Ëðthu Ë¼t{tk AuÕ÷t «fhý™wk 6êwk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ¼Âõ‚™wk {t™ ytððt Œuðwk ™rn yu{ ðt‚
ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¼Âõ‚ fh‚tk òu E»Þto ytðu ‚tu ¼Âõ‚
r™»V¤ ÚtE òÞ. su{ Ítz ðtðe™u …týe …tÞ …ý òu fðt ytðu
‚tu V¤ ™ ytðu ‚u{ ÚttÞ. òu Sð™u nwk …ýwk x¤e òÞ ‚tu Ëðuo Œtu»t
™tþ ÚtE òÞ, ™u ytí{t þwØ ÚttÞ íÞthu {qŠ‚ Œu¾tÞ; {txu {qŠ‚Y…e
y{]‚ {qfe™u rð»t ™ ¾tðwk. {qŠ‚ rð™t ƒeswk Ëðuo rð»t suðwk Au. “y{]‚
hË {u÷e hu, rð»t nwk þeŒ [t¾wk” yu Ët¾e ƒtuÕÞt, y™u ƒtuÕÞt su
ðM‚w ‚tu ƒnw s {tuxe {¤e Au, …ý Sð™u {u¤ð‚tk ytðz‚wk ™Úte
…ý Ëw¾ ‚tu yu{tk s Au. Sð ßÞthu ËkËth{tkÚte WŒtË ÚttÞ Au y™u
ËtÄw Útðt™tu rð[th fhu Au íÞthu ytðtu Xhtð fhu Au su Ítu¤e {t„e
¾tþwk, ËtÄw™e Ëuðt fheþwk, æÞt™ ¼s™ fheþwk y™u ËtÄw™tu Ë{t„{
fheþwk. òu yuðtu ™u yuðtu Xhtð Œun …ÞO‚ hnu ‚tu ftkE ðtkÄtu s ™
hnu. yuðtu Xhtð ht¾ðtu …ý …qò, «r‚ct, …ŒtÚto, yu ytrŒf™tu
Xhtð ™ fhðtu. fÚtt fhðt „Þt ™u Ëtu ƒËtu Ätu‚eytk ÷tÔÞt, yÚtðt
Ä{toŒtu ½ýtu ÷tÔÞt, fu ftuEf nrhs™ …tËu Ëuðt fhtðe, ‚u Ëðuo yu{
òýðwk su yt ƒÄwk ©eS{nthts™u yt…u Au, …ý yt…ý™u ftuE ™
yt…u; fu{su {nt«¼wS™u yt„¤ ht¾eyu ‚tu yt…ý™u yt…u …ý
{nt«¼wS™u {qfe ŒEyu ‚tu yt…ý™u ftuE Q¼t hnuðt Œu ™rn. …qò
«r‚ct Ëðuo {nt«¼wS™e ÚttÞ Au …ý yt…ý™u ftuE …qs‚wk ™Úte yuðtu
Xhtð ht¾ðtu. “{t™ {qfu {t™ {¤u, {t™ ht¾u {t™ òÞ.” yu Ët¾e
ƒtuÕÞt. >> 106 >>
ðt‚to 107
¼tŒhðt ðŒ 7™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk {t÷ýeÞtŒ™t [‚wh¼tEyu
…qAâwk su ƒúñY… õÞthu ÚtðtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …rhÃtõð
W…tË™t ÚttÞ, y™u ©eS{nthts™e yt¿tt{tk ð‚o‚t ntuÞ yu Ëðo™u
rŒÔÞ òýu, y™u {nthts rð™t ƒeò ftuE ft¤, f{torŒf™u ‚Útt Œuð
yŒuð™u f‚to ™ òýu. ‚u W…h ðt‚ fhe su, y{the ™ðe ðtze™t
…zt{tk yuf …eh™tu ytuxtu n‚tu. íÞtk ƒÄt ÷tuftu …„u ÷t„ðt ™u Œeðt
fhðt ytðu ‚uÚte s{e™ ¾qkŒtE òÞ. …Ae yuf rŒðË htrºtyu ƒÄt
nrhs™tu™u ÷E™u „Þt, ‚u ytuxtu ¾tuŒe™u ™t¾e ŒeÄtu ™u Vh‚tk
÷ªƒzt™tk Ítz n‚tk ‚u ft…e™u ÷tfztk ht‚tu ht‚ {krŒh{tk ÷tðe™u ™t¾e
ŒeÄtk. {txu {nt«¼wS rð™t ƒeò™u f‚to òýu ‚tu ‚u {nthts™tu ÿtune
Au; ‚u fuðe he‚u ‚tu ßÞthu ft¤™wk rð»t{…ýwk ntuÞ íÞthu ƒesu s‚wk
hnuðtÞ, ‚u ft¤™wk f‚to…ýwk òÛÞwk fnuðtÞ. …rh…õð r™ùÞðt¤t™u
rð»t{ ft¤{tk ¼t„e Aqxðt™wk fÌtwk ™Úte. su™u Sððt™e ytËÂõ‚ ntuÞ
‚u™u yu ð[™ fnu÷wk Au yu{ òýðwk. y™u f{o{tk ntuÞ ‚tu ÚttÞ yu{
òýu ‚uýu f{o™wk f‚to…ýwk òÛÞwk fnuðtÞ. y™u {tÞt rð™t Œun™tu
ÔÞðnth fu{ ™¼u yu{ Ë{su, ‚Útt {tÞtyu fhe™u s„‚ ÚttÞ Au
yu{ Ë{su ‚uýu {tÞt™u f‚to òýe fnuðtÞ. y™u s„‚ Mðt¼trðf
ÚtÞt s fhu Au yu{ Ë{su ‚Útt Mð¼tð ™ {qftÞ ‚uýu Mð¼tð™u f‚to
òÛÞtu fnuðtÞ. {txu ©eS{nthts rð™t ftuE™u f‚to òýu ™rn, y™u
ðtåÞtÚto ™u ÷ûÞtÚto ¿tt™ ntuÞ y™u yLðÞ ÔÞr‚huf…ýwk òýu íÞthu
ƒúñY… ÚtðtÞ.
…Ae n¤ðŒ™t rºt¼tuð™¼tEyu …qAâwk su ‚u{™tk ÷ûtý fuðe
he‚u òýðtk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qŠ‚™t ‚usY… ÚtE™u {qŠ‚
Äthu ‚Útt {qŠ‚{tk hnu yu W…tË™t …rh…õð òýðe. ftuEf™u æÞt™,
¼s™, ytrŒf r¢Þt fŒtr… ytuAe ntuÞ …ý {tuxtk …tk[ ð‚o{t™ …t¤u
‚u Ëðo™u rŒÔÞ òýðt, y™u ©eS{nthts ËíËk„ rð™t ƒesu yLðÞ
yux÷u …tu‚t™t ‚usîthu hÌtt Au, ‚u SðÚte ÷E™u {q¤yûth …ÞO‚
…tu‚t™t ‚usîthu yk‚Þto{e…ýuu hÌtt Au. y™u ËíËk„{tk ÔÞr‚huf yux÷u
{qŠ‚{t™ hÌtt Au yu{ òýðwk. ‚u{tk [t÷tu[t÷ ËíËk„e{tk ‚tu ykŒh
…zŒu hÌtt Au ‚tu …ý yLðÞ ™ fnuðtÞ; y™u yuftkr‚f{tk ‚tu Ëtûttífth
hÌtt Au. ËíËk„{tk ‚tu ÔÞr‚huf s Au.
su ©eS{nthts™u ËðouÚte …h òýu y™u ƒÄe yt¿tt …t¤u …ý

{qŠ‚™e y¾kz M{]r‚ ™ ht¾u ‚u [t÷tu[t÷ ËíËk„e òýðtu. y™u su
©eS{nthts™u Ëðtuo…rh òýe™u ™u ƒesu ƒÄuÚte ÷q¾tu ÚtE™u y¾kz
{qŠ‚™e M{]r‚ ht¾u ‚u yuftkr‚f fnuðtÞ. su Ëðtuo…rh ™ òýu ™u yt¿tt
ƒÄe …t¤u ‚tu …ý ‚u «tf]‚ „wýƒwrØðt¤tu fnuðtÞ, ‚u{tk ‚tu yLðÞ
hÌtt Au. y™u su ©eS{nthts™e ƒtkÄu÷e Ä{o{ÞtoŒtY… yt¿tt ™ …t¤u
y™u ‚uýu ¼u¾ ÷eÄtu ntuÞ yÚtðt „]nMÚtt©{{tk hÌttu ntuÞ …ý ‚u
‚tu Mðtr{™thtÞý™tu Au s ™rn, {txu yu ‚tu ËtÄwyu ™ fnuðtÞ ™u
ËíËk„eyu ™ fnuðtÞ; y™u ‚u{tk ‚tu ƒeò yð‚thtu îthu yLðÞ hÌtt
Au. su rËØŒþtðt¤t y™trŒ {wõ‚ Au ‚u{tk ‚tu ËŒtÞ ¼u¤t s Au,
…ý swŒt …z‚t ™Úte. yt…ýu ‚tu fthý {qŠ‚™wk s ft{ Au ™u fhðt™wk
…ý yu s Au. r™Þ{ Ä{o …t¤e™u …rðºt ÚttÞ íÞthu yt Ë¼t {qŠ‚
…Ähtðu Au. {nthtsu fÌtwk Au fu y{u Ätheyu Aeyu ‚u{ ÚttÞ Au. yts
‚tu yt Ë¼t{tk …ý {qŠ‚ {¤u Au, su™u òuEyu ‚u ytðtu. {nthts
yts f]…tËtæÞ Au. yt{ Ë{su ‚tu ƒÄwkÞ Ë{òýwk y™u ‚u™u s yLðÞ
ÔÞr‚huf…ýwk òÛÞwk fnuðtÞ. ErLÿÞtu{tk su ¿tt™ ‚u ðtåÞtÚto fnuðtÞ
y™u Sð{tk ¿tt™ ntuÞ ‚u ÷ûÞtÚto¿tt™ òýðwk. íÞtk áütk‚ su, yuf
ƒútñý ËíËk„e™tu ðu»t ƒ™tðe™u ftuEf ËíËk„e™u ½uh ytÔÞtu ‚u™u
ËíËk„e òýe™u Ëthtk ¼tus™ ‚uu™u ðtM‚u fhtÔÞtk. yux÷t{tk ‚u ƒútñý™u
Aªf ytðe, ‚u sÞ ykƒt ƒtu÷e „Þtu. ‚u™u Œk¼e òýe™u ¾txe Atþ
™u ¾tuhe òh™e ½UË fhe™u ¾qƒ {eXwk ™t¾e™u …ehËe, ‚u ƒútñý™u
¾the Íuh ÷t„e, íÞthu ƒtuÕÞtu su yt ‚tu ¾tÁk Íuh suðwk Au. …Ae
nrhs™ ƒtuÕÞt su yu ‚tu ykƒt™tu «‚t… Au. yu{ W…hÚte Œk¼ ƒ‚tðu
™u {tkne ftkE ™ ntuÞ ‚u fnuðt {tºt Au; {txu ‚u ðtåÞtÚto òýðwk y™u
su Ët[wk ntuÞ ‚u ÷ûÞtÚto òýðwk. yt fÌttk ‚u ÷ûtý …tu‚t{tk ntuÞ ‚tu
ƒúñY… ÚtðtÞ. >> 107 >>
ðt‚to 108
¼tŒhðt ðŒ 8™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
©eS{nthts™t ¼u¤t ytðu÷t {wõ‚tu …tu‚t™tu rËØtk‚ …tAtu ÷E
„Þt; fu{fu Sðtu …tºt ™rn, ‚uÚte «ð‚toðe þõÞt ™rn. ‚u ËkMfthe
Sðtu yts Vuh ytÔÞt Au ‚u {wõ‚™e ðt‚tu ËíÞ {t™u Au. yt Ë{Þu
ð¾‚, òu„, MÚtt™ ƒnw Ëthtk {éÞtk Au. yt ©eS{nthts suðt
¼„ðt™ ™u ytðt {wõ‚ ‚u y™k‚ ftuxe ƒúñtkz{tk õÞtkyu ™Úte, yuðt
{éÞt Au …ý ‚u ¼tu„ðt‚wk ™Úte; su{ „tkzt™u Ä™ {éÞwk ntuÞ ‚u ¼tu„ðe
þfu ™rn ‚u{. {tuxt™tu {rn{t òÛÞt rð™t Ëw¾ ™ ytðu ™u rðïtË
…ý ™ ytðu.
…Ae þuŒ÷t™t «týSð™¼tEyu fÌtwk su su{ yt ÷tirff …ŒtÚto
Ëðuo Œu¾tÞ Au ‚u{s {nthts Œu¾tÞ ‚tu Sð {nthts™u {qfu ™rn.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt søÞtyu ÿÔÞ™tu ¼kzth Œtxâtu Au, yu{
ftuEf fnu ‚tu su™u rðïtË ntuÞ ‚u ¾tuŒu ‚tu ÿÔÞ ™ef¤u.
…Ae {t÷ýeÞtŒ™t y{e[kŒ¼tEyu …qAâwk su ¾tuŒðt™e ©Øt
™ ntuÞ ‚tu fu{ fhu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©Øt ‚tu {nthts ™u
{tuxt yt…u …ý rðïtË ™Úte. Ëw¾™tu Z„÷tu …zâtu Au …ý Sð ‚…tË
fh‚tu ™Úte yux÷u yk‚h{tk òu‚tu ™Úte, su yt ðt‚tu{tkÚte {U fux÷e
„úný fhe. ßÞthu ðt‚ ÚttÞ íÞthu yu{ òýu su yt ‚tu ƒeò™u {txu
ÚttÞ Au, …ý …tu‚t™u {tÚtu ‚týe ÷u‚tu ™Úte. òu …tu‚t™u {tÚtu ‚týe
÷u ‚tu Œtu»t {tºt ™tþ ÚtE òÞ ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ytðu. ƒeò™tu ÷t¾tu
Yr…Þt™tu Ëhðt¤tu fhu ™u …tu‚t™t ½h{tk ht{…tºt ntuÞ; ‚u{ ƒeò™u
{tÚtu ™t¾e Œu …ý …tu‚t™u {tÚtu ™ ÷u ‚u™u yuðwk ÚttÞ. ½u÷tE{tk [tÕÞwk
òÞ Au. su{ …tk[ sý ðtkf{tk ytÔÞt ntuÞ ‚u™tu VUË÷tu ÚttÞ íÞthu
yuf sýt™u Ëk¼¤tðu su ‚{™u fuŒ {¤þu; íÞthu …tk[u sýt òýu su
yt…ýu Ëðuo™u ytðe. ‚u{ yuf™u ðt‚ fh‚t ntuEyu ‚u Ëðuoyu {tÚtu
÷uðe, …ý ƒeò™u {tÚtu ™t¾e™u ™ef¤e òðwk ™rn. „]nMÚt ntuÞ ‚u{ýu
‚tu ©eS{nthts Ëw¾uÚte Ëtk¼hu ™u fÚtt, ðt‚to, æÞt™, ¼s™, {t¤t,
{t™Ëe…qò ð„uhu r™Þ{ ƒhtƒh Ë[ðtÞ; y™u …tu‚t™t Sðtí{t™wk
…h÷tuf ËkƒkÄe Ëw¾ Útðt™wk ËtÄ™ Ëw¾u ÚttÞ; yuðe he‚u Œun r™ðton
sux÷tus ÔÞðnth fhðtu, …ý ÔÞðnth Y… ÚtE sðtÞ yuðtu ðu„u Ërn‚
ÔÞðnth ™ fhðtu. ©eS{nthts™e ™u {tuxt™e yt¿tt «{týu fhðtu.
ƒeswk …tu‚t™t {tuût™t ÷t¼ {txu „{u ‚uðe «f]r‚ ntuÞ ‚u™u {tuxt™t
òu„{tk hne™u xt¤ðe. {nthts™e y™u {tuxt™e yt¿tt{tk ÷uþ {tºt
Vuh …zðt Œuðtu ™rn. yu{ òýðwk su nwk su su r¢Þtytu ‚Útt ËkfÕ…
fheþ, ‚u™u {nthts ™u {tuxt Œu¾u Au, ‚uÚte {nthts™e ™u {tuxt™e
{hS ‚Útt yt¿tt rðÁØ ð‚eoþ, ‚tu ‚u fwhtS Útþu ™u {tÁk ƒ„ze
sþu. r™hk‚h yuðe ‚…tË ht¾e™u {nthts ™u {tuxt su{ «ËL™ ÚttÞ
‚u{ ð‚oðt™tu yt„ún ht¾ðtu, y™u {tuxt™t yt…u÷t r™Þ{ ¾ƒzŒth
ÚtE™u …t¤ðt. òu ‚u{tk Vuh …zu ‚tu {tuxt™wk ð[™ …tAwk òÞ ™u {tuût™tu
Ítk…tu ðËtE òÞ. {txu yt¿tt …qhe …t¤ðe y™u ‚u{tk ¼q÷ …zu ‚tu
{tuxt™u Ëk¼the™u ‚u™wk «tÞrù¥t fhe ™t¾ðwk. Ëtht ™hËt ½tx ÚttÞ
‚u™u {nthts ™u {tuxt Œu¾u Au; yu{ òýe™u «tÞrù¥t fhþu ‚u™wk …h{
fÕÞtý Úttþu. ErLÿÞtu S‚u ‚tu yk‚:fhý S‚tÞ Au, y™u yk‚:fhý
S‚u ‚tu ¾tðt…eðt™tu ™u ƒtu÷ðt [t÷ðt™tu [Ëftu hnu ™rn.
ðtË™tðt¤t íÞt„e fh‚tk „]nMÚt™t Ä{o Ët[ðu ‚u „]nMÚt ©u»X Au.
ðtË™t ‚tu ƒnw ¼qkze Au.
yuf „t{{tk yuf sý™u Atufhtk Sðu ™rn. …Ae …wÁ»tu Xefht{tk
¾tðwk yuðe {t‚t™e ƒtÄt ht¾e; ‚u …ý Q¼t Q¼t ¾tðwk. ‚u™e Mºteyu
Atufht™wk {¤{qºt ƒth {rn™t ËwÄe ¼tUÞ …zðt Œuðwk ™rn, ™u ƒÄwk
÷q„zt{tk ht¾ðwk, ™u ƒth {rn™u ƒÄwk {t‚t …tËu ÷E sðwk; ™u …„u

÷„tze™u …Ae ÷q„ztk Ätuðu íÞthu ƒtÄt Aqxu. …Ae ƒth {rn™u ÷q„ztk™tu
{tuxtu „tkËztu ƒtEyu {tÚtu W…tzâtu ™u …wÁ»tu Atufht™u ‚uzu÷tu ™u {tÚtu
Xeƒze; yuðe he‚u [tÕÞtk. ‚u™u {t„o{tk yuf nrhs™ {éÞt ‚u{ýu …qAâwk
su yt „tkËztu ™u Xeƒ ™u yt ƒÄwk þwk Au ? ™u õÞtk òytu Atu ? …Ae
‚u™u ƒÄe ðt‚ fhe. ytx÷tu ƒÄtu Œefht ËtÁ Œt¾ztu fÞtuo, ‚u fuðtu
Œefht™tu {rn{t ! y¿tt™e Sð™u yuðtu {rn{t ™tþðk‚ …ŒtÚto™tu
Au. ytx÷tu Œt¾ztu ¼„ðt™™u ™u Ëk‚™u yÚtuo fhu ‚tu fÕÞtý{tk ftkE
ðtkÄtu s ™ hnu. >> 108 >>
ðt‚to 109
¼tŒhðt ðŒ 9™u htus Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 7{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk ©eS{nthts™wk „tu÷tuf Ät{ ™u ‚u™u rð»tu ƒúñßÞtur‚
Au, ‚u yûthƒúñÚte …h Au yu{ ytÔÞwk; íÞthu Ëk‚tu™u {tkntu{tkne
ËkðtŒ ÚtÞtu. ‚u{tk fux÷tf yûthƒúñ™u …h fnuðt ÷tøÞt, ™u fux÷tf
yûthƒúñÚte „tu÷tuf™u …h fnuðt ÷tøÞt. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
ftuE ðt‚{tk ðtŒrððtŒ fhðtu ™rn. ðtŒrððtŒ{tk ‚{tu„wý ytðu.
fŒtr… ftuEf™wk «r‚…tŒ™ ÚttÞ ‚tu ‚u™wk {t™ ytðu {txu yu {t„uo [t÷ðwk
™rn. ðt‚[e‚ fh‚tk ‚Útt «&™ W¥th fh‚tk hs ‚{™tu ¼tð ÷tððtu
™rn, ‚tu yt òu„{tk {tuxtu ÷t¼ Au. Q™wk ™rn, xtZwk ™rn, {kŒ
{kŒ…ýwk, þe‚¤ ™u þtk‚ yuðwk {nthts™wk Ëw¾ Au. ‚u Ëw¾ su™u hs
‚{ ™ ¼¤u ‚u™u ytðu Au, {txu hs ‚{ ytððt Œuðtu ™rn; fu{su
‚u{tk {tÞt ¼¤u Au ™u …ht¼ð fhu Au. «&™ W¥th{tk Äztftu {thu ‚u™t
W…h {nthts ™u {tuxt htS ™ ÚttÞ. ðtŒrððtŒ fh‚tk ‚{tu„wý ytðu
‚tu þçŒ Ëðuo ÔÞÚto ÚtE òÞ, ™u {nthts™u ¼q÷e sðtÞ; yuðe ¾tux
ytðu y™u ftuE™u Ë{tË ™ fhu. {txu ËtÄw Úttðwk yux÷u {nthts ‚Útt
yu{™t {wõ‚ suðwk Úttðwk, ‚tu ËtÄw ÚtÞt òýðwk. yt…ý™u Ëðtuo…rh
©e…wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ {éÞt Au, ‚u …wÁ»ttu¥t{™tu ËkƒkÄ ht¾u ‚tu
…wÁ»ttu¥t{Y… ÚtðtÞ, y™u yð„wý ytðu ‚tu Sð™tu ™tþ ÚtE òÞ;
íÞtk áütk‚, su{ yÂø™{tk ftü …zâwk ‚u yÂø™Y… ÚtÞwk, y™u
yÂø™{tkÚte ™tu¾wk …zu ‚tu ht¾ ÚtE òÞ; ‚u{ yt ðt‚ ËtÄr™f™e
Au. ð[™t{]‚{tk fux÷tf þçŒ ©eS{nthts …tu‚u ¼„ðt™Y…u ƒtuÕÞt
Au y™u fux÷tf þçŒ y™trŒ{wõ‚Y…u ƒtuÕÞt Au, y™u fux÷tf þçŒ
ËtÄr™f Y…u ƒtuÕÞt Au. ƒu «fth™e Ë{sýðt¤t™u yÚtuo ©eS{nthtsu
ð[™t{]‚ rîyÚteo fÞtO Au. ‚u ™h™thtÞý™u y™u ©e …wÁ»ttu¥t{™u ¼u¤t
fÌtt, yu{ rîyÚteo òýðt. ð[÷wk fth¾t™wk yufðth òýe™u …Ae ¾tuxwk
fhe ™t¾ðwk y™u …tu‚u ©eS{nthts™t ‚usY… ÚtE™u yÚtðt
y™trŒ{wõ‚Y… ÚtE™u {qŠ‚{tk òuztE òðwk. ‚{thtu rððtŒ [t÷‚tu
n‚tu, ‚u{tk Eïhƒtðt™wk fnuðwk ËíÞ n‚wk; ‚u{tk ©eS{nthtsu {qŠ‚{t™
yûthƒúñÚte …tu‚t™t ‚us™e rfhýtuY… „tu÷tuf y™u ‚u{tk ƒúñßÞtur‚
Au ‚u™u …h fÌtwk Au. ‚u{tk ©eS{nthts …tu‚t™t …h{ yuftkr‚f
{wõ‚tuyu Ërn‚ hÌtt Au y™u su y™trŒ {wõ‚ Au ‚u ‚tu {qŠ‚{tk hÌtt
Au ‚u ËíÞ ðt‚ Au. yu{ ðt‚ fhe™u …Ae ƒtuÕÞt su y{u yuf
nrh¼õ‚™u …qAâwk su ‚{u Œun {qfe™u õÞtk hnuþtu ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk
su yûthÄt{{tk ‚{u nþtu íÞtk hneþwk. íÞthu y{u fÌtwk su y{thtk Xuftýtk
fuðtk ! y{u ‚tu ßÞtk {nthts {tuf÷u íÞtk ntuEyu. …Ae yu nrh¼õ‚
ƒtuÕÞt ™rn, íÞthu y{u fÌtwk su ‚{™u Mðt{e Eïh[hýŒtËS™t suðwk
fnu‚tk ™ ytðzâwk. y{u yu{™u …qAâwk n‚wk su ‚{u Œun íÞt„ fhþtu
íÞthu õÞtk hnuþtu ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su ßÞtk ‚{u nþtu íÞtk hneþwk.
…Ae y{u fÌtwk su y{™u ‚tu ßÞtk {nthts {tuf÷u íÞtk sEyu. íÞthu
‚u fnu su ‚{u ‚tu ËŒtÞ {nthts™e {qŠ‚{tk Atu, ™u {qŠ‚{tk hÌtt Útft
ßÞtk Œu¾tðwk ntuÞ íÞtk Œu¾tytu Atu …ý ‚{thu {nthts™u {qfe™u õÞtkyu
sðwk …zu ™rn, yu{ sðtƒ ytÃÞtu. …Ae ‚u nrhs™u fÌtwk su y{™u
yuðwk õÞtkÚte ytðzu ! {txu yæÞtí{ ðt‚to {tuxt™t Ë{t„{ rð™t
…tu‚t™e ƒwrØyu Ë{òÞ ‚u{ ™Úte. >> 109 >>
ðt‚to 110
¼tŒhðt ðŒ 10™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðo Ëk‚ nrhs™tu
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt n‚t. íÞtk ™tne™u ƒtð¤ ™e[u ƒuËe
{t™Ëe-…qò fhe. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ëk‚tu ! yts ‚tu «&™
…qAtu ‚tu ðt‚ fheyu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su «Út{ «fhý™t
70{t ð[™t{]‚{tk [tuÚtt «&™{tk [tuh™wk áütk‚ ŒeÄwk Au. ‚u{tk „t{
‚u þwk òýðwk ? [tuh ftu™u òýðt ? ËtÄw ftu™u òýðt ? …„ ‚u þwk
òýðwk ? ftkxtu fÞtu òýðtu ? ™u …„ ËqÛÞtu ‚u þwk òýðwk ? htò ftu™u
òýðt ? y™u ¾S™tu þtu òýðtu ? Ä™ ‚u þwk òýðwk ? {tƒt… ftu™u
òýðtk ? Ë„tk ftu™u òýðtk ? ÷~fh ‚u þwk òýðwk ? y™u þq¤e ‚u
fE òýðe ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su „t{ yux÷u s„‚ òýðwk.
[tuh ‚u Sð òýðtu. ËtÄw ‚u Ëí…wÁ»t òýðt. …„ ‚u yk‚:fhý òýðwk
y™u ftkxtu ‚u ¿tt™ òýðwk. yk‚:fhý ¿tt™u fhe™u …qýo ÚttÞ ‚u …„
ËqÛÞtu òýðtu. htò ‚u ¼„ðt™ òýðt y™u ¾S™tu ‚u þtMºt òýðtk.
Ä™ ‚u rð»tÞ òýðt ™u {tƒt… ‚u «f]r‚…wÁ»t òýðtk. Ë„tk ‚u ErLÿÞtu
òýðe y™u ÷~fh ‚u ft¤ òýðtu. þq¤e ‚u Þ{…whe òýðe. òu Sð
¼„ðt™™e ƒtkÄu÷e þtMºt {ÞtoŒt {qfe™u rð»tÞ ¼tu„ðu ‚tu ft¤
ytðe™u Þ{…whe{tk ÷E òÞ, ™u íÞtk {nt Œw:¾ ¼tu„ððtk …zu.
©eS{nthtsu þtMºt{tk su «{týu yt¿tt fhe Au ‚u «{týu ð‚o‚t ntuÞ

yuðt ËtÄw™tu Ëk„ fhu íÞthu ‚u Ëí…wÁ»t ‚u™u ytí{t …h{tí{t™wk ¿tt™
fnu. ‚u ¿tt™u fhe™u yk‚:fhý …qýo ÚttÞ ‚u …„ ËwÛÞtu fnuðtÞ. ‚u
yk‚:fhý rð»tÞ ËkƒkÄe ËkfÕ… fhu ™rn yux÷u ËtÄw ‚u™e ËntÞ fhu
y™u sL{ {hý ‚Útt Þ{Þt‚™t™tk Œw:¾ xt¤e™u ©eS{nthts Ät{{tk
÷E òÞ yu{ Ë{sðwk. >> 110 >>
ðt‚to 111
¼tŒhðt ðŒ 10™u htus htrºtyu ðtkxtðŒh™t ¼qht¼tEyu
…qAâwk su {æÞ «fhý™t 53{t ð[™t{]‚{tk Sð ft¤tu Au, fu „tuhtu
Au, fu ÷tkƒtu Au, fu xqkftu Au, yu{ fÌtwk ‚u fuðe he‚u Ë{sðwk ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ßÞtk ËwÄe {q¤{tÞt™t ftÞo{tk Sð™u ht„ ntuÞ
íÞtk ËwÄe ‚u ft¤tu fnuðtÞ y™u {trÞf ht„ x¤e òÞ y™u {trÞf
…ŒtÚto{tk Œuþft¤u fhe™u …ý õÞtkÞ {tun ™ …t{u; …ý Eïhftuxe,
ƒúñftuxe y™u yûthftuxe™t yiïÞo{tk ht„ ntuÞ ‚u „tuhtu fnuðtÞ.
y™u yu{™t yiïÞo{tk õÞtkÞ ht„ ™u Ëth… ™ hnu, ™u ©eS{nthts™e
{qŠ‚™tu «ftþ su {nt‚usY… yûthÄt{ ‚u suðtu ÚttÞ ‚u ÷tkƒtu
fnuðtÞ. y™u {qŠ‚{t™ ÚtE™u {qŠ‚™u ËL{w¾ hnu yÚtðt {qŠ‚{tk ÷e™
hnu ‚u ÷tkƒtu {xe™u xqkftu ÚtÞtu fnuðtÞ. ‚uðt {wõ‚ {qŠ‚{t™ Útft s
÷e™ hnu Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su AuÕ÷t «fhý™t
21{t ð[™t{]‚{tk ©eS{nthtsu fÌtwk Au su y{™u ð™, …ðo‚, y™u
sk„÷{tk s hnuðwk „{u Au; …ý {tuxtk {tuxtk þnuh …txý „{‚tk ™Úte.
‚u ð™-…ðo‚trŒf þwk Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …ðo‚™u Xuftýu
{nthts™e {qŠ‚ òýðe, ð™™u Xuftýu {wõ‚™tu Ë{qn òýðtu y™u
sk„÷™u Xuftýu yûthÄt{ òýðwk. ‚u{tk y{tht {wõ‚™u hnuðwk „{u Au,
…ý …txý™u Xuftýu yûthftuxe y™u þnuh™u Xuftýu ƒúñftuxe ‚u{tk hnuðwk
„{‚wk ™Úte; ‚tu «f]r‚…wÁ»t™t ÷tuf{tk ‚tu hnuðwk „{u s fu{ ? yu{
{nthtsu fÌtwk Au.
…Ae …whtýe fuþðr«ÞŒtËSyu …qAâwk su rþûtt…ºte{tk
©eS{nthtsu îtrhft ytrŒf ‚eÚto™e Þtºtt fhðt™wk fÌtwk Au ‚u îtrhft™tu
þtu yÚto nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuût™wk îth W½tzu fnu‚tk {tuût
fhu yuðt Ëk‚ ßÞtk ntuÞ ‚u{™tu Ë{t„{ fhðtu, yu îtrhft™e Þtºtt
fnuðtÞ. >> 111 >>
ðt‚to 112
¼tŒhðt ðŒ 11™u htus Ëtksu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu

…qAâwk su : ðz‚t÷™t 2ò ð[™t{]‚{tk ¼„ðt™ ft¤t Au fu …e¤t
Au fu ÷tkƒt Au fu xqkft Au fu Ëtfth fu r™htfth Au yu{ fÌtwk Au ‚u
ft¤t …e¤t ytrŒf fuðe he‚u Ë{sðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
«f]r‚™t …r‚ {q¤…wÁ»t suðt òýu ‚u ft¤t òÛÞt fnuðtÞ; fu{su
yu{™u {tÞt™tu ËkƒkÄ Au, {txu yux÷tu s {rn{t òýu ‚tu ft¤t òÛÞt
fnuðtÞ. y™u ƒúñ ‚Útt {q¤yûth suðt òýu ‚u …e¤t òÛÞt fnuðtÞ;
fu{su yu{™u {tÞt™tu ËkƒkÄ ‚tu ™Úte, …ý ©eS{nthts yt„¤
…htÄe™ Au ‚uÚte. y™u ©eS{nthts™u rŒÔÞ {qŠ‚{t™ òýu ‚u Ëtfth
òÛÞt fnuðtÞ y™u ytfthu hrn‚ òýu ‚u r™htfth òÛÞt fnuðtÞ
y™u ËðoŒuþe òýu ‚u ÷tkƒt òÛÞt fnuðtÞ y™u yufŒuþe òýu ‚u
xqkft òÛÞt fnuðtÞ. yuðe he‚u þtMºttu ©eS{nthts™u òýe þõÞtk
™Úte. >> 112 >>
ðt‚to 113
¼tŒhðt ðŒ 12™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
{tuxt {wõ‚™e árü yt„¤ …t{h Sð Œun {u÷u ‚u yrð™tþe
{nt«¼wS™wk Ëw¾ …t{u Au, ‚tu su™u {rn{t Ë{òýtu Au ™u nu‚ Au,
‚u ‚tu ßÞtk Œun {qfu íÞtk {nthts ™u {tuxt ËtÚtus Au, ™u ‚u ‚tu Œun
A‚tks Ëw¾ …t{u÷t Au; {txu ËkþÞ fhðtu ™rn. {tuxt™e ŒÞt ‚tu Ëðo
ËíËk„ W…h y…th Au …ý su {tuxt™e ËtÚtu ¼tðÚte òuztÞ ‚u™t W…h
rðþu»t ŒÞt Au. Sð™t „w™t Ët{wk {tuxt òu‚t ™Úte. su {™, f{o,
ð[™u {tuxt™t ÚtE hÌtt Au ‚u™tu AuÕ÷tu sL{ ÚtE hÌttu Au. òu ÷tkƒe
yðrÄyu {tuût ÚttÞ ‚tu {tuxt {éÞt ‚u™wk V¤ þwk ? {txu {tuxt {éÞt
‚u™u sL{ Ähðtu …z‚tu ™Úte. su{ su{ y{u ½ýtf Sð™u {nthts
…tËu ÷E sEyu ‚u{ ‚u{ {nthts™tu htS…tu ½ýtu ÚttÞ Au. su{ ‚{u
½ýt „t{™tu Ä{toŒtu {krŒh{tk ÷tðtu ‚tu {tuxuht ½ýt htS ÚttÞ ‚u{.
‚Útt su{ {tM‚h r™þt¤ ¼ýtðu ‚u™u yu{ hnu su nwk ½ýt™u ¼ýtðwk
‚tu W…he htS ÚttÞ ™u E™t{ {¤u ‚u{. yux÷e ðt‚to fhe™u fÚtt™e
Ë{tró fhe. >> 113 >>
ðt‚to 114
¼tŒhðt ðŒ 12™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe.
…Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su yt ð‚o{t™ ft¤{tk
÷t¾tu fhtuztu Sð™u {nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾{tk ÷E sEyu Aeyu,
…ý Sð™u yuðtu {rn{t Ë{ò‚tu ™Úte. òu ¾ht ¼tðÚte òu„ fhu
‚tu {rn{t Ë{òÞ ™u ‚u™u ftkE fhðwk ƒtfe hnu ™rn. ©eS{nthts™e
{qŠ‚ yk‚h{tk ht¾u ‚tu {tuxt™t ytþeðtoŒ {¤u Au. yt Ë{Þ yuðtu
Au su A‚e Œunu ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hnuðtÞ; …ý Sð{tk y¿tt™

hÌtwk Au ‚uÚte {rn{t Ë{ò‚tu ™Úte. ßÞtk Ätheyu íÞtk {nthts ™u
{tuxt «íÞût Au; fu{su yu ‚tu Mð‚kºt Au y™u ËtÄr™f™u …ý ‚us{tk
ƒuXu÷t Au, yu{ …tu‚u Œu¾u Au. ßÞtk y™trŒ {wõ‚ ntuÞ ‚u MÚtt™ ‚tu
ƒnws ¼thu Au yux÷u yûthÄt{ ‚wÕÞ Au. {nthts™u yÚtuo Útt¤ fhe™u
{qŠ‚™u s{tzu Au ‚tu {nt«¼wS «íÞût s{u Au, ‚u{ s {wõ‚ …ý
s{u Au. yt ÷tuf™u rð»tu ftuEf {tuxtu Þ¿t fhu ‚u{tk su ytðu ‚u ¼qÏÞtu
òÞ ™rn, ‚u{ {tuxt™t òu„{tk su ytðu ‚u Ëw¾eyt ÚtÞt rð™t hnus
™rn. y™trŒft¤™tk …t… Ë{„ú «÷Þ ÚtE òÞ, ™u y™k‚ft¤™tk
Ëwf]‚ WŒÞ ÚtÞtk ntuÞ, ™u AuÕ÷e «tró Útðt™e ntuÞ; ‚u™u ytðt {tuxt
ytu¤¾tÞ Au. {rn{tyu Ërn‚ {wõ‚™e hs™u {tÚtu [Ztðu ‚tu ‚u™wk
ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ Au. su …]Úðe W…h {tuxt [hý {qfu ‚u …]Úðe
‚eÚtoY… ÚttÞ Au y™u ‚u …]Úðe™e hs su™t W…h …zu ‚u™tu …ý {tuût
ÚttÞ Au. su ™Œe Ëhtuðh{tk {tuxt {wõ‚ ™ntÞ fu …„ ƒtu¤u ‚tu ‚u
s¤{tk hnu÷t Ëðuo Sð™tu {tuût ÚttÞ Au. y™u ‚u s¤™t Œuð su ðÁý
‚u …ý Œþo™ fhðt ytðu Au y™u ‚u ðÁý™wk …ý fÕÞtý ÚttÞ Au.
{tuxt {wõ‚ ™nt‚t ntuÞ ‚u …týe {rn{tyu Ërn‚ {tÚtu [Ztðu ‚u™tk
…k[ {nt…t… ƒ¤e™u {tuût ÚttÞ Au; …ý ‚u …týe™tu {rn{t òÛÞt
rð™t {tÚtu [Ztðu ‚tu ‚uðtu ™ ÚttÞ. ‚u W…h ÷û{eht{¼tE™e ðt‚
fhe su yt…ýe ÷¾tE- ðtze{tk ËŒT„wÁ Mðt{e©e r™„woýŒtËS
™nt‚t n‚t ‚u …týe Útt¤t{tk s‚wk n‚wk. ‚u™u ÷û{eht{¼tE ¾tuƒu
¾tuƒu ÷E™u {tÚtu [Ztð‚t n‚t. ‚u òuE™u Mðt{e©e ƒtuÕÞt su yt
þwk fhtu Atu ? íÞthu ÷û{eht{¼tE ƒtuÕÞt su ƒt…S, nwk r™Äo™, htu„e
™u „heƒ ƒútñý; ‚u ftþe, îtrhft, „ÞtS, s„L™tÚt, „k„t,
„tuŒtðhe, ËhMð‚e, Þ{w™t, ytrŒ ‚eÚto fhðt þe he‚u òô ? {thu
½uh ƒuXtk Ëðuo ‚eÚto yts ÚtE hÌttk. ytðtu {rn{t òýe™u {tuxt™wk ™tnu÷wk
s¤ {tÚtu [Ztðu ‚tu …k[ {nt…t…trŒf Ëðuo ƒ¤e òÞ ™u ytíÞkr‚f
{tuût ÚttÞ. su Ítz ‚¤u {tuxt ƒuXt ntuÞ ™u V¤, Vq÷, …ºt, …w»… su
W…Þtu„{tk ytðu ‚u Ítz™wk …ý fÕÞtý ÚttÞ Au. swytu™u ! yt ƒtð¤
ò‚u yËwh fnuðtÞ …ý {tuxt ¼tøÞðt¤tu Au, fu{fu yt…ýu yu™e ‚¤u
ƒuËe™u ƒúñÞ¿t fheyu Aeyu. ‚uÚte yu™tu …ý {tuût ÚtE „Þtu Au.
{tuxt™tu «‚t… ‚tu yuðtu Au su yuf Ë{Þ™u rð»tu y™trŒ {nt{wõ‚hts
©e r™„woýŒtËS Mðt{eyu Ätu¤fuÚte ËŒT„wÁ ©e r™{o¤t™kŒ Mðt{e™u
‚Útt Mðt{e ðúsðÕ÷¼ŒtËS™u W{huX{tk y™trŒ {nt{wõ‚hts
ËŒT„wÁ ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e …tËuÚte „e‚t¼t»Þ™wk …wM‚f ÷uðt ËtÁ
{tufÕÞt n‚t. íÞtk ™ðËthe „ýŒuðe™t nrh¼õ‚ ¼tŒhðt ytkƒt™e
fuheytu ÷tÔÞt n‚t ‚u Mðt{e©e ‚Útt ƒeò Ëðuo Ëk‚ sBÞt. ‚u „tux÷t
Ätu¤ft™e ðtze{tk ðtððt ËtÁ ÷uðt {tkzât, íÞthu Mðt{e©e™t Ëk‚tuyu
fÌtwk su Mðt{e©e™t s{u÷t „tux÷t Q„þu ™rn; {txu ÷uþtu ™rn. …Ae
‚u „tux÷t Mðt{eyu swŒt htÏÞt ™u ÷tðe™u Ätu¤ft™e ðtze{tk ðtÔÞt,
‚tu Mðt{e©e™t s{u÷t n‚t ‚u ™ QøÞt y™u ƒeò Ëk‚tu™t s{u÷t
n‚t ‚u QøÞt; yt{ {tuxt™t W…Þtu„{tk ytðu ‚u™tu …ý {tuût ÚttÞ.
ðt‚to™e Ë{tró fhe™u Ëðuo {krŒh{tk ytÔÞt. >> 114 >>
ðt‚to 115
¼tŒhðt ðŒ 13™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚

nrhs™tu ©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u ƒtð¤ ™e[u ƒuËe
{t™Ëe…qò fhe.
…Ae ƒt…t©eyu ðt‚ fhe su f…zðks{tk „ýuþ¼tEyu Œun {qõÞtu
‚u ð¾‚u y™trŒ {nt {wõ‚hts ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e {kz¤u
Ërn‚ ynª {krŒh{tk n‚t. ‚u Ëðth{tk ËtÄwyu yuf f÷tf ËwÄe fÚtt
ðtk[e, íÞtk ËwÄe ‚u æÞt™{tk ƒuXt n‚t; y™u …Ae æÞt™{tkÚte ò„e™u
yuf f÷tf ðt‚tu fhe. …Ae ƒtuÕÞt su “f…zðks{tk „ýuþ¼tEyu
y{the …tËu ðh {tøÞtu n‚tu su yk‚ ð¾‚u Œþo™ yt…e™u ‚uze sòu.
‚u{ýu yt xtýu Œun {qõÞtu ™u ‚u{™u {nthts™t Ëw¾{tk {qfe ŒeÄt.”
yuðtu {tuxt™tu «‚t… Au. yux÷e ðt‚ fhe™u …Ae …hM…h Œkzð‚ fhe™u
{éÞt y™u Ëðuo {krŒh{tk ytÔÞt ™u „tuze ƒtuÕÞt. …Ae yth‚e
fhe y™u Ëk‚tu “Ë¾e „tufw¤ „t{™t [tuf{tk hu” yu fe‚o™ „tðt
÷tøÞt. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …k[t¤t{tk Íeýt¼tE™t Œhƒth{tk
©eS{nthtsu Ëk‚tu™u htË h{tzât n‚t. ‚u Ë{Þu ƒúñt™kŒ Mðt{e™u
fÌtwk n‚wk su ‚{u yts ™ðe ftÔÞ fhtu ™u Ëk‚tu™u Íe÷tðtu. íÞthu ƒúñt™kŒ
Mðt{eyu yt fe‚o™ …nu÷wk Íe÷tÔÞwk n‚wk. ‚u ð¾‚u ©eS{nthts™e
yuðe RåAt n‚e fu yts fr¤Þw„ ftZe™u Ë‚Þw„ ƒuËthe Œuðtu Au,
yuðze htrºt fhðe Au; y™u Ët‚ Vuh Ëk‚tu™t fhtÔÞt n‚t. …Ae Ëk‚tu
„t‚tk „t‚tk Úttfe „Þt …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu yuf Ëk‚™u fÌtwk su,
{nthts ‚tu ƒkÄ h¾tðþu ™rn ™u Ëk‚ Ëðuo Úttfe „Þt Au y™u ytð‚e
ft÷u Vq÷ztu¤ Au ‚uÚte „tðwk …zþu; {txu ‚{u yt…ýt W‚tht{tk sE™u
“[tuh, [tuh” yu{ ƒq{tu …tztu yux÷u Ëðuo ðe¾tE òÞ. …Ae ‚u Ëk‚u
ƒq{ …tze ‚uÚte Ëðuo Ëk‚ ðuhtE „Þt. …Ae ©eS{nthtsu ƒúñt™kŒ
Mðt{e™u fÌtwk su ‚{u hk„{tk ¼k„ fÞtuo, fu{su y{thu yts fr¤Þw„
WíÚtt…e™u Ë‚Þw„ MÚtt…ðtu n‚tu. ‚u yÄtuo fr¤Þw„ „Þtu ™u yÄtuo
fr¤Þw„ hne „Þtu. yux÷u ƒu ÷t¾ ™u Ëtzt‚uh nòh ð»to „Þtk yuðze
htrºt fhe y™u yt Ëk‚tu™t Ët‚ Vuh fÞto n‚t, ‚u{tk ËtiÚte …nu÷tu
yûthÄt{{tk y{tht Ë{e…{tk hnu÷t …h{ yuftkr‚f {wõ‚™tu n‚tu.
y™u ƒeòu {q¤yûthftuxe™tu n‚tu, ºteòu ðtËwŒuðƒúñftuxe™tu n‚tu,
[tuÚttu „tu÷tuf™tu n‚tu, …tk[{tu «Ät™…wÁ»t™tu n‚tu, Aêtu ðifwkX ÷tuf™tu

n‚tu y™u Ët‚{tu yt {íÞo÷tuf™tu n‚tu; yu{ y™w¢{u Ët‚ Vuh fÞto
n‚t. yu{ ©eS{nthtsu ðt‚ fhe n‚e. >> 115 >>
ðt‚to 116
¼tŒhðt ðŒ 14™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
©eS™u ‚Útt {wõ‚™u ‚tu Ëðuo …ŒtÚto{tkÚte r™»fk[™ fhe™u Sðtu™u {qŠ‚{tk
òuze Œuðt Au. Sð ßÞthu ËíËk„e ÚttÞ íÞthu ‚tu «Út{ yu Sð{tk
¾ãtu‚ suux÷tu «ftþ ntuÞ Au. …Ae ðÄ‚tk ðÄ‚tk {nt‚us suðtu ÚttÞ
Au ™u …wÁ»ttu¥t{Y… …ý ÚttÞ Au. su{ Ëh…xt™u yÂø™™tu òu„ ÚttÞ
‚tu yÂø™Y… ÚtE òÞ Au ‚u{ …wÁ»ttu¥t{Y… Útyu÷t {wõ‚tu™t òu„u
fhe™u Sð …wÁ»ttu¥t{Y… ÚttÞ Au. {txu {tuxt y™trŒ™tu òu„ fhðtu
…ý ytÄwr™f™tu fhðtu ™rn ytÄwr™f™t òu„Úte yÄqÁk hnu Au.
ËíËk„{tk ËíËk„ ytu¤¾ðtu, ‚u Úttuzt …wÛÞðt¤t™u ytu¤¾t‚tu ™Úte.
{tuxt™t ËkfÕ…tu fhtuztuY…u ÚttÞ Au. su{ ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™t
nòhtu ËkfÕ… Sð™t Yzt {txu Vh‚t; y™u ©e ËÂå[Œt™kŒ Mðt{e™tu
ËkfÕ… „Zzt{tk ©eS{nthts …tËu ytÔÞtu n‚tu ‚u{. ©eS{nthts
Sðtu™u ‚uzðt òÞ ‚u{™t ¼u¤t {tuxt …ý òÞ. ËŒT„Á w ©e r™„wýo ŒtËS
Mðt{e y{ŒtðtŒ{tk n‚t ™u ynª yýŒt¼õ‚™u {nthts ¼u¤t ‚uzðt
ytÔÞt n‚t. …Ae ßÞthu fåA{tk Mðt{e©e ytÔÞt íÞthu fÌtwk su
“yýŒt ¼õ‚™u y{u {nthts ËtÚtu ‚uzðt ytÔÞt n‚t. íÞthu «ftþ
òuE™u ‚{tht ¼ºteò „tu®ðŒ ¼õ‚™u ƒef ÷t„e n‚e; ‚u{™u ‚{u
Äehs yt…e n‚e.” {tuxt nòhtu „tW Auxu hnu‚t ntuÞ ™u nrhs™™u
ð[™ yt…u su yt…ýu swŒt ™Úte, ¼u¤ts Aeyu ‚tu ‚uu™u ytðhý x¤e
òÞ. yu{ ðt‚ fhe™u ƒtuÕÞt su {tuxt™tu Ë{t„{ fhðt sEyu ™u
{tuxt™u Ëuðt, Ë{t„{, ¼Âõ‚yu fhe™u htS fheyu yÚtðt {tuxt htS
ÚttÞ ™u Yzt ytþeðtoŒ yt…u ‚u™wk V¤ ynª «íÞût Sð™t òuÞt{tk
ytðu ™rn, ‚uÚte f]‚tÚto…ýwk {™tÞ ™rn. su{ ËwŒt{t ©ef]»ý ¼„ðt™
…tËu „Þt. ‚u{™e Ëuðt yk„efth fhe™u ‚u{™wk Œtrhÿ ft…e™u fk[™™t
{nu÷ fÞto n‚t …ý ËwŒt{t™u ¾ƒh …ze ™ntu‚e, ‚uÚte {t„o{tk s‚tk
©ef]»ý™u rð»tu „wý yð„wý™t ½tx Út‚t, …ý ßÞthu fk[™™t {nu÷
ŒuÏÞt íÞthu {rn{t òÛÞt{tk ytÔÞtu, ‚u{ {tuxt™t ytþeðtoŒ™wk V¤
ßÞthu Ät{{tk òÞ ™u Œu¾u íÞthu {rn{t Ë{òÞ. >> 116 >>
ðt‚to 117
¼tŒhðt ðŒ 0)) y{tË™u htus Ë¼t{tk ËhË…wh™t
«týþkfh¼tEyu …qAâwk su …tu‚t™wk …qÁk ÚtÞwk fu{ sýtÞ ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™e fÚtt, ðt‚to, æÞt™, ¼s™ ytrŒf su su
ËtÄ™ fhu ‚u …tu‚t™u yÚtuo ™u ƒeò Ëðuo™u yÚtuo fhu y™u ©eS{nthts
‚Útt {wõ‚™u yt„¤ ht¾u ™u ŒtË…ýwk {qfu ™rn yuðtk ÷ûtý ntuÞ íÞthu
…qÁk ÚtÞwk òýðwk. òu ƒeò™u ò¤ððt òÞ ™u …tu‚t™wk ‚…tËu ™rn ‚tu
…qÁk ÚttÞ ™rn. ‚u W…h ËtuhX™t nrh¼õ‚™e ðt‚ fhe su ƒeò™u
ðt‚to fhe™u Ät{{tk {tufÕÞt ™u …tu‚t™u [th sL{ Ähðt …zât íÞthu
…qÁk ÚtÞwk. õÞtk {nthts ™u {wõ‚ ! ™u õÞtk Sð ! yt‚tu Úttuztf{tk
½ýe «tró ÚtE Au. ƒesu Ätuzt fhtÞ yux÷tu {nthts™tu {rn{t ytuAtu
Au. {nt«¼wS™u yk‚Þto{e òýeyu ‚tu ftuE ½tx ËkfÕ… ÚttÞ ™rn,
™u {qŠ‚™u rð»tu s yt™kŒ yt™kŒ hnu. {nthts™e {qŠ‚{tk s Ëw¾ Au,
ƒesu ƒÄu ‚tu htu„e (yuf÷e) ðt™e Qzu Au.
…htuût þtMºt{tk yð‚thtrŒf™tu {rn{t fÌttu ntuÞ …ý ‚u{™u
yts™t {wõ‚™tk Œþo™ ™Úte, yt Ë{Þu ‚tu {q¤MðY… su ©eS{nthts
‚u «tó ÚtÞt. y™trŒ {wõ‚ «tó ÚtÞt y™u r™„woý yuðwk su ‚usY…
Ät{ ‚u «tó ÚtÞwk. yt ð¾‚{tk ‚tu yuðt {tuxt …ÄtÞto Au, ‚u òu yu{™u
{™ ËtU…e Œu ™u {™, f{o, ð[™u y™wð]r¥t{tk hnu ‚u™tk Ëðo ft{ Ëk…qýo
ÚtE hÌttk Au y™u Ëðuo Ëw¾ «tó ÚtE hÌttk Au. yð‚thtrŒf ‚Útt ‚u{™t
…t»toŒ …tu‚t™t {tuût™u yÚtuo ËíËk„{tk ytÔÞt ntuÞ ‚u ytðt y™trŒ
{wõ‚™tu rðïtË ÷tðe™u òu„ fhu ™u {nthts™t MðY…™wk ¿tt™ ÚttÞ
íÞthu {tuût™u …t{u. òu rðïtË ™ ÷tðu ™u «Út{™wk …rh…õð ÚtÞu÷wk
ntuÞ ‚u ‚u{™u ‚u{ s hnu ‚tu Vuh ËíËk„{tk ytðu ™u ßÞthu ytðwk ¿tt™
ÚttÞ íÞthu ytíÞkr‚f {tuût™u …t{u. {txu {tuxt™tu rðïtË ÷tðe™u òu
‚u{™e ËtÚtu …tu‚t™t Sð™u sze Œu ‚tu {tuxt ‚u™u {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eytu
fhu. su{ f{¤™tu fkŒ ftŒð{tk [tUxâtu ntuÞ íÞthu ‚u™u s¤ …tu»tý
fhu Au ™u ËqÞo ¾e÷tðu Au …ý ßÞthu ftŒð{tkÚte f{¤™tu fkŒ swŒtu
…ze òÞ Au íÞthu ‚u™wk ‚u s¤ f{¤™u Ëzðe ™t¾u Au y™u ‚u™t ‚u
ËqÞo ‚u f{¤™u Ëwfðe ™t¾u Au. ‚uðe he‚u {tuxt {wõ‚™u rð»tu su Sð
{™, f{o, ð[™u òuztÞ ‚u™wk {tuxt …tu»tý fhu Au y™u {tuxt™u rð»tu
™ òuztÞ ‚u™wk {tuxt …tu»tý fh‚t ™Úte; {txu f{¤™e …uXu {tuxt™u rð»tu
[tUxe sðwk. >> 117 >>
ðt‚to 118
ytËtu ËwŒ 1™u htus Ëðthu Ë¼t{tk y{ŒtðtŒ™t þuX
ƒ¤Œuð¼tEyu …qAâwk su “¥¢„ï ²æ }æç„: ¨æ xæç„:” yu ©wr‚™tu þtu
yÚto Ë{sðtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ËŒt
yk‚ yðMÚtt suðwk Ë{sðwk, fu{ su Œun™tu r™hÄth ™Úte. yt ûtý,
yt ½ze{tk sYh {hðwk Au. su{ ¾¤t{tk Œtýt™tu Z„÷tu …zâtu ntuÞ
™u [thu ftuhÚte ðhËtŒ [Ze™u ½q½ð‚tu ytðu ‚u Œtýt Ztkfðt™e W‚tð¤
ÚttÞ, ‚u{ yk‚ yðMÚtt ËŒt Ë{òÞ íÞthu …qÁk fhðt™e yt‚wh‚t
ÚttÞ. ËtÄr™f™u {tuxtyu ð[™ ytÃÞwk ntuÞ ™u ‚u™u fŒtr… {tÞt™t
„wý yk‚htÞ fh‚t ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u fuV hnu. su{ ƒt…u Œefht™u
fÌtwk ntuÞ su yt Xuftýu ÿÔÞ Œtxu÷wk Au ‚tu ‚u™tu fuV Atufht™u hnu Au
su {tÁk ÿÔÞ Œtxu÷wk Au; ‚u{ su™u {tuxt {wõ‚ {éÞt ntuÞ ‚u™u fuV hnu
su {tÁk ft{ fhþu s, ‚tu yu™u Ëðuo ft{ …qhtk ÚtE s hÌttk Au. su™u
{tuxt {éÞt ™Úte ‚u™u ft{, ¢tuÄ, {t™, MðtŒ, yu ytrŒf™tu ¼th
½ýtu s hnu ‚uÚte yu™wk yk‚u yÄqÁk hnu {txu Ëk‚™u yux÷u {wõ‚™u
fÕÞtýfthe òýðt; y™u ft{, ¢tuÄ, ytrŒf™t ykfqh QXðt Œuðt
™rn. ‚u™u xt¤ðt™tu ytŒh ht¾ðtu ‚tu {tuxt ËntÞ fhe™u xt¤e ™t¾u,
{txu {tuxt™u rð»tu òuztðwk. >> 118 >>
ðt‚to 119
ytËtu ËwŒ 1™u htus Ëtksu Ë¼t{tk …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu
…qAâwk su {nthts™wk ™u {wõ‚™wk Ëw¾ fuðe he‚u ytðu y™u ‚u Ëw¾
r¼L™ r¼L™ fuðe he‚u Œu¾tÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ßÞthu
{wõ‚™u Ëòr‚ ÚttÞ Au íÞthu ƒÄwk {t÷{ …zu Au …ý Ëòr‚ ÚtÞt
rð™t {t÷{ ™ …zu. su{ yt Ë¼t{tk yòÛÞtu {týË ytðu ‚u™u
ƒÄt Ëh¾t sýtÞ y™u su ËŒtÞ ¼u¤t hnu‚t ntuÞ ‚u{™u Ëðuo™tk
Y…, „wý, ™t{ ‚Útt {tux… ‚u swŒe swŒe su{ ntuÞ ‚u{ sýtÞ,
‚u{ yûthÄt{{tk ©eS{nthts …tËu hnu‚t ntuÞ ‚u™t òÛÞt{tk ytðu
Au. {txu Ëòr‚ ÚttÞ íÞthu ƒÄwk {t÷{ …zu Au y™u {nthts™wk ™u
{wõ‚™wk Ëw¾ …ý rð¼t„u Ërn‚ òýu Au ™u ÷E þfu Au; ‚u{s
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hÌtt Útft ËkfÕ…™e {qŠ‚ytu fhe™u y™k‚
Sðtu™u yûthÄt{{tk ‚uze òÞ Au. yu{ ðt‚ fhe™u ƒtuÕÞt su
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk Ëw¾ ‚tu y…th Au ‚u ßÞthu ¾hu¾he yu

Ëw¾{tk „r‚ …ntU[u íÞthu yu™u òý…ýwk hnu, …ý yu Ëw¾{tk „r‚
…ntU[e ™ ntuÞ íÞtk ËwÄe ytuÁk hnuðtÞ Au. yu Ëw¾{tk su™e „r‚
…ntU[e Au. ‚u ‚tu yu Ëw¾{tkÚte …th …t{‚t s ™Úte. ßÞtk ËwÄe
yu {t„o{tk rËØ‚t ÚtE ™Úte íÞtk ËwÄe ©eS{nthts™tu ™u ‚u{™t
{wõ‚™tu {rn{t ƒhtuƒh Ë{ò‚tu ™Úte. >> 119 >>
ðt‚to 120
ytËtu ËwŒ 2™u htus Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk
su {rn{t Ë{sðt™tu þtu W…tÞ Au ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©Øt
Ërn‚ ©eS{nthts™tk ð[™ …t¤ðt {tkzu, ‚u su{ su{ …t¤‚tu òÞ
yux÷u ð[™{tk ð‚o‚tu òÞ ‚u{ ‚u{ yk‚h{tk rËØ‚t Útt‚e òÞ ™u
ƒúñ¼tð™u …t{‚tu òÞ ™u Ëtûtt‚T ©eS{nthts™t Ëw¾™tu y™w¼ð
ÚttÞ íÞthu {rn{t sýtÞ. ©eS{nthts ™u {wõ‚ Ëtûtt‚T rƒhtsu Au
yuðwk sýt‚wk ™Úte íÞtk ËwÄe {rn{t Ë{òÞ ™rn ™u Ëw¾{tk …ý Vuh
hnu. yu ‚tu ßÞthu y™trŒ {wõ‚™tu òu„ fhe™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ
íÞthu ÞÚttÚto {rn{t Ë{òÞ. {nthts™wk Ëw¾ ‚tu ƒnw s sƒÁk Au,
‚u ‚tu òu {tuxt™tu rðïtË ht¾e™u {kzu ‚tu yu Ëw¾™e «tró ÚttÞ. {tuxt
‚tu árüËuð™u …ý Ëw¾eyt fhu Au. {tuxt™e árüÚte Ëw¾eô ÚtðtÞ Au.
yuf÷t ËtÄ™Úte fux÷wk ÚttÞ ? ËtÄ™ ¼u¤e {tuxt™e f]…t òuEyu. yts
‚tu ©eS{nthtsu [ªÚtht{tk hí™ ðªxe™u ht¾e {qõÞtk Au. ‚u {™w»Þ™e
…uXu ¾tðwk, …eðwk; Ëðuo ÔÞðnth {™w»Þ™t suðtu ntuÞ, ‚u fu{ ytu¤¾tÞ ?
yts yt {tuxt …wÁ»t …]Úðe W…h rƒhtsu Au ‚u{™u Ë{t„{u fhe™u
yuftkr‚f {t„o ytu¤¾tÞ Au. yuðt {tuxt …wÁ»t …]Úðe{tkÚte [t÷e ™ef¤u
íÞthu ƒnw s …M‚tðtu ÚttÞ {txu Ë{t„{ fhe ÷uðtu.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su y™trŒ {wõ‚ yt ðt‚tu fhu Au

‚u yt yuf s Au fu ËíËk„{tk ƒesu Xuftýu …ý nþu ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yt yuf s Au ‚u ‚{™u {éÞt Au. ytðt ƒeò ËíËk„{tk
™Úte.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su ‚{u ftuE™u ðt‚tu fhtu
Atu, ™u ftuE™u «ËtŒe yt…tu Atu, ftuE ytð‚t ntuÞ ‚u™t Ët{t òytu
Atu ™u ftuE™u ð¤tððt òytu Atu y™u ftuE™u ftuE ðM‚w òuE‚e ntuÞ
‚u ÷tðe yt…tu Atu, yu{ Ëuðt fhtu Atu ‚u™wk þwk fthý nþu ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yuðe Ëuðtyu fhe™u ©eS{nthts htS ÚttÞ Au
™u E™t{ yt…u Au yux÷t {txu fheyu Aeyu y™u ƒeswk ËtÄr™f™u
þe¾ððt {txu fheyu Aeyu.
…Ae ytËtu ËwŒ 3™u htus Ëðuo Ëk‚ ¼ws ytÔÞt ™u íÞtkÚte „wsht‚
‚hV ytÔÞt. >> 120 >>
ðt‚to 121
Ëkð‚ 1969™e Ët÷{tk y&÷t÷e™tk fkfwƒtyu y{ŒtðtŒ{tk
ËíËkr„¼q»tý™e …thtÞý fhtðe n‚e. íÞthu ƒt…t©e ¼ws{tk
Vq÷Œtu÷tuíËð fhe™u ºteË [t÷eË nrhs™tuyu Ërn‚ y{ŒtðtŒ …ÄtÞto
n‚t. ‚u fÚtt™e Ë{tró [iºt ËwŒ 9™u htus n‚e. …Ae ƒt…t©e h™tuzt,
Ätu¤ft ÚtE™u su‚÷…wh, y&÷t÷e, „t{ze ÚtE™u ƒthusze ƒ¤Œuð¼tE™e
r{÷{tk ÚtE™u ËhË…wh ÚtE, fze ÚtE, Œuð…hu [iºt ðŒ 3™u htus
…ÄtÞto. íÞtk [iºt ðŒ 1™u htus …thtÞý ƒuËthe n‚e. ‚u™e Ë{tró
[iºt ðŒ 7™u htus ÚtE. ‚u rŒðËu {qŠ‚ytu™e «r‚»Xt fhe™u ƒesu
rŒðËu [tÕÞt ‚u rðh{„t{, {q¤e ÚtE™u fåA{tk …ÄtÞto. íÞtk Mðt{e
Eïh[hýŒtËS ‚Útt ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS ‚Útt ytþt¼tE yu
ºtýu ƒt…t©e™e ËtÚtu „Þt n‚t. ‚u y¾tºtes™u htus ¼ws „Þt. íÞtk
Úttuztf rŒðË hne™u ðiþt¾ ËwŒ 11™u htus ð]»t…wh …ÄtÞto.
ðiþt¾ ËwŒ 12™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
yuf Ë{Þ™u rð»tu …ðo‚¼tE ‚Útt {Þtht{¼è ytrŒ ½ýt ËíËk„eytu
„Zzu ©eS{nthts™tk Œþo™ fhðt „Þt n‚t. íÞtk …ðo‚¼tEyu
©eS{nthts™e «tÚto™t fhe su nu {nthts ! y{thu íÞtk y„ºttE{tk
{tuxt{tk {tuxt Ëk‚™wk {kz¤ A {rn™t hnuðt {tuf÷ðt f]…t fhþtuS,
yu{ fne™u ½uh „Þt. …Ae ©eS{nthtsu y™trŒ {wõ‚ ËŒT„wÁ
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u {kz¤Äthe fhe™u yu{™e ËtÚtu Ëk‚ŒtËS,
ÔÞt…ft™kŒ Mðt{e, MðY…t™kŒ Mðt{e, f]…t™kŒ Mðt{e, „wýt‚e‚t™kŒ
Mðt{e, ht{ŒtË¼tE, ytí{t™kŒ Mðt{e ytrŒ ºteË ËŒT„wÁytu™u
sðt™e yt¿tt fhe. íÞthu ht{ŒtË¼tE ƒtuÕÞt su nu {nthts !
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e rð™t ƒeò {tuxt Ëk‚™u {kz¤Äthe fhtu ‚tu Xef,
fu{su yu ‚tu ƒth {rn™tÚte ËtÄw ÚtÞt Au. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt
su yt ‚tu y{the {qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ {nt{wõ‚ Au y™u ËtiÚte
{tuxt Au, {txu ‚u{™u {tuf÷òu yu{ …ðo‚¼tE fne „Þt Au ‚uÚte yu{™u
{kz¤Äthe fÞto Au, ‚tu ‚{tu Ëti yu{™e yt¿tt{tk hnuòu …ý sw™t…ýt™wk
yr¼{t™ ht¾þtu ™rn. yu{ fne™u …Ae Ëk‚ŒtËS™u fÌtwk su ‚{u
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e …tËu A {rn™t hnuòu; …ý ƒesu õÞtkÞ sþtu ™rn.
yuðe he‚u y„ºttE sðt™e Ëðuo™u yt¿tt fhe, …Ae ‚u Ëðuo „Þt.
íÞtk ©eS{nthts™t {rn{t™e ™u Ëw¾™e ðt‚tu „tu…t¤t™kŒ Mðt{e
‚Útt …ðo‚¼tE ƒL™u ðtht Vh‚e fh‚t n‚t. ‚u Ëtk¼¤e™u Ëðuo Ëk‚
‚Útt nrhs™tu ‚Útt Vh‚t „t{tu™t nrhs™tu ƒnws yt™kŒ …t{‚t n‚t.
yuðt{tk …ðo‚¼tE™t Œefht {u½S¼tE™u yzËX ‚eÚto fhðt òðt™e
RåAt ÚtE ‚uÚte …ðo‚¼tE™u fÌtwk su {thu yzËX ‚eÚto fhðt òðwk Au.
íÞthu …ðo‚¼tEyu fÌtwk su yzËX ‚eÚto ‚tu Œþo™ fhðt ‚Útt {tÚtu hs
[Ztððt yt…ýt V¤eyt{tk r™íÞ ytðu Au. íÞthu {u½S¼tEyu fÌtwk
su yu{ ‚eÚto hs ÷uðt ytð‚tk ntuÞ ‚tu ÷tuftu nòhtu Yr…Þt ¾h[e™u
‚eÚto fhðt þt ËtÁ òÞ ? yu ‚tu ‚{thu ¾h[e yt…ðe …zu yux÷t
ËtÁ Ë{òðtu Atu; …ý {thu ‚tu yð~Þ òðwk Au. …Ae ‚u™u …ðo‚¼tEyu
¼t‚wk, ¾h[e ytÃÞtk ™u ‚u ‚eÚto fhðt ™eféÞt. …Ae …ðo‚¼tEyu
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u fÌtwk su Atufhtu ‚tu ‚eÚto fhðt „Þtu. íÞthu
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su ‚{tht [hý{tk ‚eÚto Au ‚u ƒ‚tÔÞtk ntu‚
‚tu ™ ò‚. nwk yu™u …tAtu ðt¤e ÷tðwk; yu{ fne™u Mðt{e [tÕÞt ‚u
ðtx{tk {u½S™e yt„¤ ÚtE „Þt. {u½S™u …]ÚðeÚte „s Ÿ[t
Mðt{e [t÷‚t Œu¾tÞt ™u yu{™t [hý{tk ïu‚ ‚uòu{Þ yzËX ‚eÚto
Œu¾tÞtk ‚u{tk fux÷tkf ‚tu [hý™tu M…þo fhu ™u fux÷tkf ‚tu {tÚtu hs
[Ztðu ™u fux÷tkf ‚tu Œkzð‚ fhu ™u fux÷tkf ‚tu «tÚto™t fhu. yuðe he‚u
òuE™u {u½S ƒtuÕÞt su Mðt{e, yt ‚{tht [hý‚¤u ïu‚, ‚uòu{Þ
{qŠ‚ytu Au ‚u ftuý nþu ? íÞthu Mðt{e©e ƒtuÕÞt su fux÷e Au ? „ýe
òu. …Ae ‚uýu „ýe ‚tu yzËX ÚtE; íÞthu fÌtwk su yzËX Au. íÞthu
Mðt{e©e ƒtuÕÞt su yu yzËX ‚eÚto Au. …Ae {u½Syu fÌtwk su nwk ‚eÚtuo
s‚tu n‚tu ‚u nðu ™rn òô. yu{ fne™u …tAt ðéÞt ™u Mðt{e©e
…ý …tAt ðéÞt. hM‚t{tk ytð‚tk Mðt{e©eyu ðt‚ fhe su ‚{tht
r…‚t©e™t [hý{tk …ý ‚eÚto ËŒtÞ hnu Au, íÞthu {u½Syu fÌtwk su
{tht ŒuÏÞt{tk ftuE rŒðË ytÔÞtk ™Úte. …Ae Mðt{e©eyu fÌtwk su ‚{u
fnuþtu ‚tu ƒ‚tðþu. yu{ fne™u Mðt{e©e W‚thu „Þt ™u {u½S¼tEyu
½uh ytðe™u …ðo‚¼tE™u ðt‚ fhe su ËŒT„wÁ ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu
yu{™t [hý{tk ‚eÚto ƒ‚tÔÞtk y™u ‚{tht [hý{tk ‚eÚto Au yu{ fÌtwk
Au {txu {™u ƒ‚tðtu. …Ae …ðo‚¼tEyu …tu‚t™t [hý{tk ƒ‚tÔÞtk.
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ytrŒ Ëk‚tu ‚Útt …ðo‚¼tE ytrŒ ½ýt

nrhs™tu Ëtks ð¾‚u Œhhtus fqðu ™tnðt s‚t. íÞtk ™tne™u yuf ð]ût
‚¤u ƒuËe™u {t™Ëe…qò fhe™u …Ae ©eS{nthts™t {rn{t™e ½ýef
ðt‚toytu r™íÞ fh‚t. yufðth ðt‚to Ëtk¼¤e™u ð]ût™u ½ýtus yt™kŒ
ÚtÞtu ‚uÚte ¾z¾z nËðt {tkzâwk íÞthu Ë¼t{tk ƒuXu÷t nrhs™tu ƒtuÕÞt
su ðtÞw rð™t yt Ítz fu{ ¾¾z‚wk nþu ? íÞthu …ðo‚¼tE ƒtuÕÞt
su yu Ítz nËu Au. íÞthu nrhs™tu ƒtuÕÞt su Ítz™u nËðt™tu Ä{o
™Úte. …Ae …ðo‚¼tE ƒtuÕÞt su …qAe swytu, …ý ftuE …qA‚t ™ nðt.
íÞthu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su Ëí…wÁ»t su ƒtu÷u ‚u ËíÞ ntuÞ
{txu rðïtË ÷tðe™u …qAtu. …Ae nrhs™tuyu …qAâwk, íÞthu Ítz ƒtuÕÞwk
su yt Ë¼t ©e …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™™e Au ‚u {thu AtkÞu ƒuXe Au ‚uÚte
{thu Ëuðt ÚtE, ™u ð¤e ©eS{nthts™t {rn{t™e ðt‚tu Ëtk¼¤e™u
¿tt™ ÚtÞwk, ™u {tuxt {tuxt yð‚thtrŒf™u ‚Útt ƒúñftuxe™u ‚Útt
yûthftuxe™u …ý Œw÷o¼ yuðt yt {wõ‚tu™tk {thu Œþo™ ÚtÞtk; {txu
{thtu AuÕ÷tu sL{ ÚtE „Þtu. nðu {thu sL{ Ähðtu ™rn …zu y™u
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ‚{tht ¼u¤tu ytðe™u nwk ƒuËeþ ™u ‚{tht
suðwk Ëw¾ ¼tu„ðeþ, ‚u™tu yt™kŒ ytððtÚte nwk nËwk Awk; yuðtu {rn{t
{tuxt™tu Au. yu A {rn™t ËwÄe ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu ‚Útt
…ðo‚¼tEyu y„ºttE™t Ëe{tzt{tk ft¤™u …uËðt ŒeÄtu ™rn, íÞthu
ft¤u ©eS{nthts yt„¤ «tÚto™t fhe su nwk y„ºttE™t Ëe{tzt{tk
òô Awk íÞthu {™u ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚Útt …ðo‚¼tE ƒt¤u Au
‚uÚte {thtÚte sðt‚wk ™Úte, {txu nwk fu{ fÁk ? íÞthu ©eS{nthtsu
fÌtwk su ‚wk ™ sEþ. ‚tÁk ft{ nþu ‚u yu fhþu. yu{™e {hS ÚttÞ
íÞthu ssu, ™rn ‚tu ƒ¤e {heþ. yu A {rn™t ËwÄe „t{{tk ‚Útt
Ëe{tzt{tk su Sð {hu ‚u Ëðuo™u ©eS{nthts …tËu ÷E s‚t nðt.
…Ae ©eS{nthtsu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u ft„¤ ÷ÏÞtu su A

{rn™t …qht ÚtÞt {txu ƒeò „t{tu{tk Vhðt sòu. …Ae ©e
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e {kz¤u Ërn‚ íÞtkÚte ™eféÞt ‚u „t{ztk{tk Vh‚t
Vh‚t ytð‚t n‚t íÞtk {th„{tk [t÷‚tk yuf fqðtu ytÔÞtu íÞthu
™tnðt W‚Þto. íÞtk «Út{Úte s ytX ƒútñýtu Q‚hu÷t n‚t. ‚u{ýu
ËtÄw Œu¾e™u ËtÄw™e ‚Útt ©eS{nthts™e ®™Œt fhðt {tkze. yux÷t{tk
‚u ytXu™u ftu„r¤Þwk ytÔÞwk. …Ae ‚tu M‚wr‚ fhðt {tkze su, ©e
Mðtr{™thtÞý Ëtûtt‚T ¼„ðt™ s„‚™t f‚to n‚to Au ™u ‚{u Ëðuo
Ëk‚, {wõ‚ Atu ™u Mð‚kºt Atu ™u y{tht suðt …t{h Sðtu™tu WØth
fhðt «„x ÚtÞt Atu; {txu y{thtk ™e[ f]íÞ Ët{wk ™ òu‚tk ‚{tht
rƒhŒ Ët{wk òuE™u ‚{thu «‚t…u fhe™u y{the hûtt fhtu. íÞthu
Mðt{e©e ƒtuÕÞt su, y{u ™tþðk‚ yuðtu su Œun ‚u™e hûtt ‚tu ™rn
fheyu …ý ‚{tht Sð™e hûtt fhþwk. yu{ ƒtu÷e™u Ëðuo Ëk‚tu™t Œu¾‚tk
yu Ëðuo™u rð{t™{tk ƒuËthe™u Ät{{tk {tuf÷e ŒeÄt. …Ae Ëðuo Ëk‚
©eS{nthts …tËu „Zzu ytÔÞt y™u Ëk‚tuyu ©eS{nthts™u fÌtwk
su ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu ytX ƒútñý yt…ýe ®™Œt fh‚t n‚t
‚u{™u yûthÄt{{tk {tufÕÞt ‚u Xef ™ fÞwO. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk
su yt xtýu Ëtu ƒËtu {nu{t™ ytðu ‚u{™e ¾tðt …eðt™e, Ëh¼ht
fhðt™e ËíËk„eytu™u ¼÷t{ý fhðe …zu ‚u{tk ftuE ËíËk„e yt…ýt
fÌtt rð™t s Ëðuo {nu{t™™u ½uh ÷E sE™u ¾tðt …eðt™e ¾ƒh
ht¾u ‚tu yt…ýu htS ÚtEyu fu ™rn? íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su ‚tu ‚tu
htS ƒnw ÚtEyu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su y{thu ftuEf {wõ‚™u
yt¿tt fhðe …z‚ ‚u ð„h yt¿ttyu „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu {tuût fÞtuo
‚u ‚tu ƒnws ËtÁk fÞwO, yu{ ©eS{nthts ƒtuÕÞt. >> 121 >>
ðt‚to 122
ðiþt¾ ËwŒ 13™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su sux÷e
„r‚ {nthts™e ‚ux÷e ‚u{™t {wõ‚™e Au. sux÷wk {nthts òýu ‚ux÷wk
{wõ‚ òýu; y™u su{ {nthts òý‚t Útft yòý‚t Au ‚u{s {wõ‚
…ý òý‚t Útft yòý‚t Au. yuðt su r™„woý {wõ‚ Au ‚u{™t „wý™u
‚tu {nthts …tu‚u „tÞ Au. ‚u {nthtsu «Út{ «fhý™t 37{t
ð[™t{]‚{tk fÌtwk su yu™t Œþo™™u ‚tu y{u …ý RåAeyu Aeyu. {txu
{tuxt Ëk„tÚtu {™ ƒtkÄe™u ytí{ƒwrØ fhe™u ð¤øÞt ‚tu su{ „Áz™e
…tk¾{tk {åArhÞwk …uXwk ‚u XuX …q„u; ‚u{ ‚u …ý XuX ©eS{nthts™e
{qŠ‚™t Ëw¾{tk …ntU[u. {nthts™e {qŠ‚{tk {wõ‚ Ë¤k„ hËƒË hÌtt
Au ‚u{tk sux÷tu ÷t¼ ÷uðtu ntuÞ ‚ux÷tu {¤u. su{ …thË{rý,
®[‚t{rý, fÕ…‚Á, ‚u …tËuÚte sux÷wk r[k‚ðeyu ‚ux÷wk {trÞf Ëw¾ {¤u;
‚u{ ©eS{nthts …tËuÚte ‚Útt ‚u{™t {wõ‚ …tËuÚte sux÷wk ®[‚ðeyu
‚ux÷wk rŒÔÞ Ëw¾ {¤u. su{ {nthts rŒÔÞ Au ‚u{ {wõ‚ rŒÔÞ Au,
…ý òu™tht™e árü{tk {™w»Þ¼tð sýtÞ Au. ßÞtk ËwÄe {nthts™t
Ëw¾™tu y™w¼ð ÚtÞtu ™Úte íÞtk ËwÄe ‚u Ëw¾eytu Út‚tu ™Úte. yt xtýu
‚tu ¾hu¾htu ÷t¼ Au. ‚u{tk su ƒ™tðtu ‚u ƒ™u ‚u{ Au, yu ƒnw ¼thu
÷t¼ Au. Ë‚Y… {nthts ™u Ë‚Y… Ëk‚ ™u ‚u{ýu fnu÷tu yuðtu Ë‚Y…
Ä{o yu ºtýu™wk su{tk ðýo™ ntuÞ yuðwk Ë‚Y… þtMºt, yu [thu™tu Ëk„
fhu ‚tu …qhtu ËíËk„e fnuðtÞ. >> 122 >>
ðt‚to 123
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt. …Ae Ëk‚tuyu ‚Útt nrhs™tuyu [kŒ™
W‚the™u ƒt…t©e™u ƒÄu þhehu [åÞwO. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yts
y{u ™]®Ën ðu»t ƒ™tÔÞtu hu; ‚u Ëðuo™t ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf þºtw
{tºt™tu ™tþ fhe ™tÏÞtu. …Ae “«FtŒfe yr‚ …ezt r…At™e, ™]®Ën
ðu»t ƒ™tÔÞtu hu” yu fe‚o™™e xqf ƒtuÕÞt y™u fÌtwk su y{u yts yt
Ë¼t™t þºtw{tºt {the ™tÏÞt yu ðh ytÃÞtu. …Ae ðt‚ fhe su
{tuûttÚteo™u ‚tu yü rËrØytu ™u ™ð r™rÄytu ntsh ÚttÞ Au ™u ðtkËu
Vhu Au …ý ‚u™u „úný fhðe ™rn. nrhs™tu fux÷e {nu™‚u …iËt …uŒt
fhu Au {txu hËtuE yt…u ‚tu …ý yfuftu ÷tzw ÷uðtu ™u ƒeò htux÷t
s{ðt; …ý {¤u ‚ux÷wk „úný fhðwk ™rn, ‚tu s {kŒðtz yux÷u ht„
sþu ™u {qŠ‚ ytðþu, …ý ht„Y…e {kŒðtz xtéÞt rð™t {qŠ‚ ytðu
™rn; {txu ht„ xt¤ðt ™u Ëthe ðM‚w™tu íÞt„ fhðtu. y{™u ‚tu
„wðth™wk þtf ™u ‚u{tk Atþ ™t¾u÷e ™u ƒtsht™tu htux÷tu y™u Ëtksu
{X™e ¾e[ze, yus „{u Au …ý ¼thu ðM‚w „{‚e s ™Úte. ‚{thu
…ý yu{ fhðwk; …ý ÷tðtu ðMºt, ÷tðtu „tŒe ‚feyt, yu{ ™ RåAðwk.
yt…ýu ftu™u ðÞto Aeyu ? ©e …wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý™u ðÞto Aeyu.
yƒ¤tyu yƒ¤t™u …hýðwk ™rn, “yƒ¤t yƒ¤t™u þwk …hýwk Ëtnu÷e
hu,” {tuxt …wÁ»ttu yt„¤ „tu¤t s{‚t ™u „]nMÚt …ý ftuŒht, ƒtðxtu,
ƒkxe s{‚t; {txu ƒÄwk ¾tuxwk fhe ™t¾ðwk. y{thu ‚tu htux÷e [tu…ztÞ
™rn, ¾e[ze{tk ½e ntuÞ ™rn; „éÞwk, [efýwk ftkE „{us ™rn, ‚u™t
Ëtûte ‚{u s Atu; {txu yt ÷tuf™t ði¼ð íÞt„ fhðt. yt …t…Y…
Œun{tk ½t÷eyu ‚tu ‚u{tk þwk ðéÞwk ! ‚tð ytðu Au, ‚tu…ý s{ðt™wk
{qftðe Œu Au. òu {kŒðtz™wk {wftÔÞwk {wftÞ Au, ‚tu ©eS{nthts™tu
{rn{t òÛÞtu ntuÞ ‚tu fu{ ™ {wftÞ ? {txu Ëðuo ytËÂõ‚ xt¤e™u
yuf {nthts™e {qŠ‚{tk òuztðwk. yt ¼u„t ÚtÞt ‚u™tu ÷t¼ ‚tu s ÷eÄtu
fnuðtÞ. Œtõ‚he yti»tÄ ¾tðwk ™rn ™u yòý{tk ¾ðtE „Þwk ntuÞ
‚tu yuf W…ðtË fhðtu. ftuEf™u Œun™e ËtæÞ ™ ntuÞ ™u ‚u™u ftuEfu
¾ðhtÔÞwk ntuÞ ‚u ßÞthu òÛÞt{tk ytðu íÞthu yuf W…ðtË fhðtu. yts
©eS{nthts «„x ðiã {éÞt Au {txu yu{™e RåAt «{týu su{ Út‚wk
ntuÞ ‚u{ Útðt Œuðwk …ý yti»tÄÚte {xtzðt™tu ËkfÕ… fhðtu ™rn. …Ae
Ëðuo {krŒh{tk ytÔÞt. >> 123 >>
ðt‚to 124
ðiþt¾ ËwŒ 15™u htus Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su fthý {qŠ‚™wk æÞt™ þe he‚u fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su {qŠ‚™t ‚us{tk …tu‚t™t ytí{t™u ÷e™ fhe™u yu ‚usY… …tu‚t™u
{t™e™u yu ‚us{tk {qŠ‚ Äthðe. ‚u {qŠ‚ Äth‚tk Äth‚tk Œun™u ¼q÷e
sðtÞ ™u W…þ{ ÚtE òÞ ‚u ¾Ák æÞt™ fnuðtÞ.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su …wÁ»ttu¥t{™t «ftþY… ÚtE™u
yufhË…ýt™u …t{e „Þt …Ae òý…ýwk hnu‚wk nþu fu ™rn ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ŒunY…e ytðhý{tk hÌtt Útft …ý ¿tt™u fhe™u
ytx÷wk ytu¤¾tÞ Au ‚tu ßÞthu ytðhý x¤e™u rŒÔÞ árü Úttþu íÞthu
ytu¤¾tþu ‚u{tk þwk fnuðwk ? íÞthu ‚tu òý…ýwk ƒnw hnuþu. su{ nwk {qŠ‚{tk
hÌttu Awk ™u Ëw¾ ÷ô Awk ‚u{s Ëðuo {wõ‚ {qŠ‚{tk hÌtt Au ™u Ëw¾ ÷u
Au, yuðwk òý…ýwk hnu Au. su y™trŒ {wõ‚ Au ‚u ‚tu {qŠ‚{tk hne™u
{qŠ‚™u swyu Au. su{ Vt™Ë{tk Œeðtu ntuÞ ‚u Œeðtu Vt™Ë™u Œu¾u ‚u{
y™trŒ {wõ‚ {qŠ‚{tk hne™u {qŠ‚™u Œu¾u Au ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ¼tu„ðu
Au y™u su {wõ‚ sux÷wk Ëw¾ ÷u Au ‚u Ëðo™u òýu Au su yt {wõ‚ ytx÷wk
Ëw¾ ÷u Au; yu{ Ëðuo™u òýu Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su [hý™e Ëuðt fhðe yu{ fnu
Au ‚u fuðe he‚u Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su [hý™e Ëuðt
yux÷u {qŠ‚™e Ëuðt òý¤e. [hý™e Ëuðt fnuðe ‚u ™{úðtýe Au.
su ŒtË ntuÞ ‚u yuðe he‚u Lt{ú‚t…qðof ƒtu÷u. yu{ ŒtË™u ƒtu÷ðt™e

her‚ Au yu{ òýðwk, {txu [hý Ëuðt yux÷u Ë{„ú {qŠ‚™e Ëuðt
òýðe. >> 124 >>
ðt‚to 125
ðiþt¾ ËwŒ 15™u htus Ëtksu Ë¼t{tk ËhË…wh™t suXt¼tEyu
…qAâwk su yts ¼„ðt™ õÞtk nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt
ƒuXt {qŠ‚{t™ ! …Ae fÌtwk su {qŠ‚ ‚tu ƒuXe hne Au, íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su nt÷ðt ¾…u ‚u s ƒuXt Au ™u ‚u s «íÞût Au; su yûthÄt{{tk
Au yu s Au. yt Ë¼t{tk «íÞût ©eS{nthts y™u {wõ‚ Au; ‚u{tk
¾tuxwk fnu‚t ntuEyu ‚tu Ë{ Au. {]íÞw ytze yuf ½ze hne ntuÞ ™u
òu yt «r‚{t ‚u s Ëtûtt‚T ¼„ðt™ Au …ý Ät‚w …t»ttý ™Úte
™u yt Ë¼t rŒÔÞ Au yuðwk Ë{òÞ ‚tu ©eS{nthts nzuztx ‚uze
òÞ Au. {txu «r‚{t™u rð»tu ™u ËtÄw™u rð»tu rŒÔÞ¼tð ÷tððtu, ‚tu
{tuût fhu …ý yuf÷ts ËtÄ™u fhe™u {tuût RåAu ‚u Útðtu fXý Au.
su{ yuf fýƒe™u „tzwk ¾qkíÞwk ‚u ƒÄtÞ™u ftZe {qfe™u „tzwk ftZðt
„Þtu ‚u ftkE ™ef¤u ? ‚u{ ytðt {wõ‚™u rð»tu ftuEf ftkEf Œtu»t
…hXu ‚tu ‚u yuf÷tu hÌttu ‚u yuf÷tu þwk fhu ? {txu Ëðuo™u rŒÔÞ òýðt
‚tu {tuût ÚttÞ. >> 125 >>
ðt‚to 126
ðiþt¾ ðŒ 1™u htus Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk
su ðz‚t÷™t 11{t ð[™t{]‚{tk ¼„ðt™ ‚Útt ¼õ‚ ‚Útt ƒútñý
y™u ftuEf „heƒ {™w»Þ, yu{™t ÿtunÚte y{u ƒeyu Aeyu, yu{
{nthtsu fÌtwk Au, ‚u „heƒ ftu™u òýðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su,
ËŒT„wÁ ©e nrh™thtÞýŒtËS Mðt{e™t suðt Mð¼tð ntuÞ ‚Útt
Zwðtðt¤t Œhƒth hðtS¼tE™t suðt Mð¼tð ntuÞ ‚uðt™u „heƒ

òýðt. su{tk yuðtk ÷ûtý ™ ntuÞ y™u fŒtr… ËtÄw™u ðu»tu ntuÞ ‚tu
…ý „heƒ ™ òýðt ™u ËtÄw …ý ™ òýðt; ‚u{s Ëuðt …ý ËtÄw™u
ytu¤¾e™u fhðe. fux÷tf rþ»Þtu „wÁ™u ËtÁk ËtÁk ¾tðt™wk Xu÷e Xu÷e™u
…ux{tk ¼hu …ý ‚u „wÁ ‚tu ftuE™t ft{{tk …ý ™ ytðu yuðt ntuÞ;
{txu „wÁ™u …ý ytu¤¾ðt. „]nMÚttuyu …ý ytu¤¾e™u s …tºt ntuÞ
‚u™e Ëuðt fhðe. ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts ‚Útt ©e h½wðehS
{nthts™t suðtk ÷ûtýu Þwõ‚ yt[tÞo ntuÞ ‚tu ‚u{™e Ëuðt fhðe.
yux÷e ðt‚to fhe™u …Ae Ë{tró fhe.
…Ae ƒesu rŒðËu yux÷u ðiþt¾ ðŒ 2™u htus ƒt…t©eyu Mðt{e
Eïh[hýŒtËS™u „wsht‚ ‚hV sðt™e hò yt…e su ‚{thu
Ä{toŒt™tu ð¾‚ ¼htE ytÔÞtu Au {txu yts ‚{u „wsht‚ ‚hV òytu.
…Ae ‚u [tÕÞt íÞthu ƒt…t©e {¤e™u {tÚtu ntÚt {qfe™u ƒtuÕÞt su y{u
‚{tht W…h ƒnw htS Aeyu. ‚{u y{the Ëuðt ƒnw fhe y™u y{u
‚{tht ¼u¤t s ËŒtÞ Aeyu. …Ae Mðt{e ytrŒ [tÕÞt ‚u ¼ws ÚtE™u
„wsht‚ ‚hV ytÔÞt. >> 126 >>
ðt‚to 127
Ëkð‚ 1970™t {nt ðŒ{tk y{ŒtðtŒ, {q¤e ð„uhu™t Ëk‚ ‚Útt
nrhs™tu fåA{tk „Þt. ‚u ¼ws ÚtE™u Vt„ý ËwŒ 2™u htus ©e ð]»t…wh
„Þt n‚t.
Vt„ý ËwŒ 3™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 18{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ErLÿÞtu™t ytnth þwØ fhðt™e ðt‚
ytðe íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …rðºt ™ ntuÞ ‚u™wk yL™, s¤, ¾tðt
…eðtÚte ƒwrØ ¼úü ÚtE òÞ Au y™u yu™tu ðtÞhtu ytðu ‚tuÞ ¼úü
ÚtE sðtÞ. fŒtr… {hðt xtýu …ý òu …tËu Q¼tu ntuÞ ‚tu yþwØ
yti»tÄ ¾ðhtðe Œu yÚtðt ÔÞðntrhf ðt‚tu fhe™u {trÞf …ŒtÚto™e
M{]r‚ fhtðu. {txu su{ yt…ýt …„{tk ftkxtu ðtøÞtu ntuÞ ‚u™u ftZðtu
‚u yt…ýt ntÚt{tk Au, ‚u{ fwËk„™tu íÞt„ fhðtu ‚u …ý yt…ýt ntÚt{tk
Au. ‚{thu fåA{tk ytððwk ntuÞ ™u rð[th fÞto fhtu ‚tu ™ yðtÞ …ý
òu rxrfx ÷E™u hu÷u ƒuËtu ‚tu ‚h‚ ytðe …ntUåttÞ. {nthts™tu ™u
{tuxt™tu rËØtk‚ ‚tu {tuxt™u {™ ËtU…u íÞthu s sýtÞ yuðtu Au. fŒtr…
ftuEf™u ™ Ë{òÞ ‚tu …ý {™ ËtUÃÞwk ntuÞ ‚u™u ðtkÄtu hnu ™rn.
{nthts™u y™u {tuxt™u ËtÚtu ht¾u ™u yu{™e {ÞtoŒt ht¾u ™u yk‚Þto{e
òýu ‚tu Ëðuo r¢Þt{tk {nthts xuf h¾tðu. >> 127 >>
ðt‚to 128
Vt„ý ËwŒ 3™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su ‚{tu™u AuÕ÷tu {wÆtu ntÚt ytÔÞtu Au, fu{ su ƒÄe Ë¼tytu ¼uŒe™u
AuÕ÷t ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ {wõ‚ {éÞt Au. ytðtu
¼tð yt {wõ‚™u rð»tu hnu ‚tu Ëw¾e ÚtðtÞ ™u ht„{tºt x¤e òÞ.
yt ‚tu AuÕ÷t {wõ‚ Au, ‚u {nthts™t Ëw¾{tk ð¤„tzu Au. ‚{u ftuEf
Xuftýu Äqýe…týe fhu÷tk Au (Ëuðt fhu÷e Au) ‚uÚte ‚{™u yt òu„ {éÞtu
Au. {tuxt™t ¼u¤t …qðuo su hnu÷t ntuÞ ‚u s {tuxt™u ytu¤¾u Au. “ŒhŒe™e
ðt‚tu ŒhŒezt òýu, ƒuŒhŒe™u þwk ¼ýeyu ?” ‚{thu ‚tu y™trŒ ™u
{nthts Zwkfzt ytÔÞt Au, {txu {tÞt™tk ftÞo yux÷u ©eS{nthts™e
Ë¥tt™tk ftÞo su yûthfturx ytrŒ ‚u{tk ÷uðtðwk ™rn. su yu yûthtrŒf{tk
‚Útt yu™t ftÞo{tk nu‚ ht¾u ‚u™u {nthts™tu {rn{t Ë{òýtu s ™Úte.
‚{™u ‚tu «íÞût ðtŒ¤e Aqxe …ze Au ™u ft¤, f{o, {tÞt ™u Mð¼tð
‚u Ëðuo™u ftZe ™tÏÞt Au. ðu…th fhðt ytðu ‚u ÷t¾tu fhtuztu Yr…Þt
f{tE™u òÞ ™u ftuEf Xt÷t …ý òÞ. òu ytðt {wõ‚™u ytu¤¾u ™rn

‚tu Xt÷t „Þt suðwk Au, y™u òu ytðt {tuxt™tu y¼tð ytðu ‚tu ÷t¾tu
fhtuztu™e ¾tux òÞ; yux÷u fÕÞtý™t {t„o{tkÚte …ze òÞ. Þtu„{t„oðt¤t
…tu‚u Äýe ÚtE …zu Au ™u AuÕ÷wk …„rÚtÞwk {t™u Au …ý yu ‚tu …nu÷wk
…„rÚtÞwk Au ™u yÄð[ hnu Au. ‚{™u su {wÆtu {éÞtu Au ‚u ¾hu¾htu
AuÕ÷tu yðrÄ Au; {txu su fhðt™wk Au ‚u fhe s ÷uðwk, …ý ðýo™wk fu
yt©{™wk {t™ ytððt Œuðwk ™rn. ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hnu÷t y™trŒ {wõ‚ n‚t …ý ftuEfus
ytu¤ÏÞt nþu. su yuðt ntuÞ ‚u ytu¤¾u, y™u yu{™e f]…tÚte ™u ËuðtÚte
™u y™wðr] ¥t{tk hnuðtÚte {w{ûw tw …ý ytu¤¾u. yt {wõ‚ ‚tu ©eS{nthts™e
{qŠ‚{tk hËƒË hne™u ƒtu÷u Au; {txu ©eS{nthts ƒtu÷u Au yu{
òýòu. yt ¾t™„e yux÷u yufÁr[ðt¤t™e Ë¼t{tk Ëw¾ rðþu»t ytðu.
‚{thu ‚tu S‚™tu zkftu ðt„e „Þtu Au {txu ‚Áý yðMÚtt™tu ¼tð ytððt
Œuðtu ™rn. yt ÷tuf{tkÚte …]ÚtfT ÚtE òðwk. yux÷e ðt‚to fhe™u …Ae
¾thuftu ‚Útt xtu…ht™e «ËtŒe ðnU[ðt {tkze ™u ƒtuÕÞt su yt «ËtŒe ‚tu
yûthÄt{™e Au ™u rŒÔÞ Au; …Ae fuhe™e «ËtŒe ðnU[ðt {tkze ™u ƒtuÕÞt
su yt fuhe ™ òýþtu. yt ‚tu {qŠ‚ y…tÞ Au ™u yt{tk nu‚ Ár[ðt¤t™tu
Ëh¾tu ¼t„ Au; …ý yt¿tt, r™Þ{, Ä{o{tk ¾ƒhŒth hnuðwk òuEþu.
su{ ƒt¤f™wk «thçÄ yu™tk {tð‚h Au ‚u{ ‚{tÁk «thçÄ ©eS{nthts
™u {wõ‚ Au, ‚u hûtt fheþwk ™u ßÞtk …ntU[ðt™wk Au íÞtk y{u …ntU[tzþwk.
ßÞtk {tuxt {wõ‚ hnu‚t ntuÞ ‚u ™ir{»tthÛÞ ûtuºt fnuðtÞ. íÞtk æÞt™
Äthýt su su fhu ‚u Úttuzwk fhu ‚tu …ý ¾hu¾he þtkr‚ ÚtE òÞ. ‚eÚto™u
…ý …rðºt fhu yuðt Ëk‚ yux÷u {wõ‚ ‚{thu ½uh Au. „k„t™wk …t…
Ëk‚ xt¤u Au. ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e y{thu fqðu ™nt‚t n‚t
‚u …týe ÷û{eht{¼tE {tÚtu [Ztðe™u ƒtuÕÞt su yt …týe Ëðuo ‚eÚto
fh‚tk yrÄf Au ™u su {tÚtu [Ztðu ‚u™tk …k[ {nt…t… ƒ¤e òÞ ™u

{tuût ÚttÞ yuðwk Au, yu{ fne ðt‚to™e Ë{tró fhe. >> 128 >>
ðt‚to 129
Vt„ý ËwŒ 5™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su ËíËk„{tk ftuE ðt‚™e ¾t{e ™Úte ‚tu…ý ftuEf Ëk‚™u yu{ hnu
su {thu Ätƒ¤e ™rn, …¥th ™rn; ™u „]nMÚt™u yu{ hnu su {™u ftuE
ƒtu÷tðu ™rn. yu{ ™ Ë{su su ƒúñË¼t{tk ƒuËðt {¤u Au ‚u õÞtkÚte
{¤u ? {tuxt ËŒT„wÁ™u ‚Útt ™t™t ËtÄw™u ¾tðt …eðt™wk Ëh¾wk ™u ðMºt
Ëh¾tk ‚tu …ý Œw:¾ {t™u ‚u {™™wk Œw:¾ fnuðtÞ. {nt«¼wS
yûthÄt{™wk sux÷wk Ëw¾ Au yux÷wk ƒÄwkÞ yt…ýt ËtÁ ÷tÔÞt Au y™u
…t{h™u …ý yu Ëw¾ Ëh¾wk ytÃÞwk Au; {txu Œw:r¾yt Úttðwk ™rn. yt
‚tu htò™t fwkðh™u …tu‚t™t ði¼ð™e ¾ƒh ™Úte. Œun ¼u¤t ¼¤ðwk
™rn ™u …h¼tð™wk Ëw¾ ÷uðwk. Œun ‚tu ƒnw Y…e Au, ‚u yuf rŒðË Ëtòu
™u yuf rŒðË {tkŒtu. òu yt…ýu yu™t Ët{e árü ht¾eyu ‚tu ¼„ðt™
¼w÷tðu yuðtu Au; {txu Œun™tu y™tŒh ht¾ðtu. ƒeò ftuE™t Mð¼tð
«f]r‚ Xef ™ ntuÞ ‚tu ‚u™tu yð„wý ÷uðtu ™rn, …ý òu …k[ð‚o{t™{tk
Vuh ntuÞ ‚tu ‚u™u ™tf rð™t™tu òýe™u ‚u™tu íÞt„ fhðtu. {nthts™u
«tÚto™t fhðe su fwËk„™tu òu„ Útðt Œuþtu ™rn; ™u ftuE {tuxt
yuftkr‚f™tu ÿtun ÚttÞ ‚u Útfe hûtt fhòu. …wÁ»t«Þí™ fhðtu ™u {qŠ‚
W…h ‚t™ ht¾ðwk. …h[t [{ífth™e ‚Útt yiïÞo™e RåAt ™ ht¾ðe.
yu Ëðuo Ëft{ Au. {qŠ‚Úte ytuÁk su su Ëw¾ Au ‚u „wkŒt™t X¤eyt suðwk
Au. ‚u{tk [tUxe™u ð¾‚ „w{tðu ™u …Ae {tk¾tuu™e …uXu ntÚt ½Ëðt …zu,
™ð {rn™t™e fuŒ {tÚtu ytðu („¼oðtË{tk hnuðwk …zu) ™u ƒnw ¾tux
ytðu. ßÞthu Sð{tkÚte ht„{tºt x¤e òÞ íÞthu Ëwr¾Þwk ÚtðtÞ. y{thu
‚tu Ëðuo™u {wõ‚ fhðt Au. yt Ë¼t yûthÄt{Úte …ý …h™e Au yux÷u

{qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ {wõ‚™e yt Ë¼t Au y™u {nthts …ý {æÞu
rðhts{t™ Au. su y™trŒ™e ËtÚtu òuztýt ‚u™u y™trŒ™e nthu òýðt.
ytðt {tuxt {wõ‚ ËíËk„{tk Au yuðwk Ë{òÞ ‚tu ËíËk„ Ëðuo rŒÔÞ
ÚtE òÞ y™u y™trŒ™t suðe „r‚ ÚttÞ. ¼ws™tu htò ytðu ‚tu ‚u™tu
{rn{t òýu …ý {wõ‚™tu {rn{t ™ Ë{òÞ. yíÞthu y{the …tËu
ƒuXt Atu ‚u ð¾‚u ‚{tht ½tx x¤e „Þt Au, ‚u{ ËŒt Ëk¼thtu ‚tu
½tx ËkfÕ… x¤e òÞ. {tuxt™u Œþo™u fhe™u þtkr‚ ÚttÞ. ytx÷wk Ëw¾
‚tu ƒnth ƒuXtk ytðu Au, ‚tu ßÞthu Sð{tk Ëtûttífth ÚttÞ íÞthu ‚tu
Ëw¾™tu …th s ™ hnu. yt ‚tu ƒnw ÷t¼™e ðt‚ ÚttÞ Au. ytðt {tuxt™t
¼u¤t hnu‚t Útft …ý fux÷tf Œw:¾eyt ÚtE òÞ Au. ‚u rðïtË{tk,
{rn{t{tk, ™u r™ùÞ{tk fËh Au ‚uÚte Œw:¾e ÚttÞ Au. sux÷e ƒesu
«‚er‚ ytðu ‚ux÷tu {nthts™tu ™u {tuxt™tu rðïtË ytuAtu Au. yt
Ë¼t{tk ™u yt MÚtt™{tk ƒuXu÷t fux÷tyu „Þt ‚u nsw ytÔÞt ™Úte.
‚u Ëk„Œtu»tu „Þt; {txu Mð¼tð fh‚tk …ý Ëk„Œtu»t ðÄthu ™zu yuðtu
Au. ƒúñ[the, ËtÄw, „]nMÚt, yu yt©{ Ëðuo ¾tuxt Au ™u {qfðt™t
Au. yt ÷tuf™wk znt…ý ‚tu ƒúñhtûtË™t ð¤„tz suðwk Au. {nthts™e
™u {tuxt™e ËtÚtu ‚{thu nu‚ Au ‚tu yk‚ ð¾‚u {nthts™wk Ëw¾ suðwk
Au ‚uðwk ‚{™u ƒ‚tðe Œuþwk. ¾hu¾he rŒþ ntÚt ytðe Au ™u Œtuh™tht
¾ht {éÞt Au; {txu ftuE rðÎ™ ytððt Œuþwk ™rn. yt Ë¼t {tknu™t
ftuE™u swŒt hnuðt Œuþwk ™rn. yu ðh yt…e™u …Ae ƒtuÕÞt su, yt
ËíËk„ ½h {™tÞ ‚tu ™tÂM‚f¼tð x¤e òÞ, ™u yt ËíËk„™u rð»tu
Œtu»tárü ÚttÞ fu ™ƒ¤tu ½tx ÚtE òÞ ‚tu ð@÷u… ÚttÞ ™u ËíËk„Úte
ƒnth sðwk …zu. ßÞtk ËwÄe Sð™u ¼„ðt™™tu fu {wõ‚™tu ËkƒkÄ ™
ntuÞ íÞtk ËwÄe Sð fnuðtÞ. ßÞthu ¼„ðt™™tu fu {wõ‚™tu ËkƒkÄ ÚttÞ
íÞthu Ëqû{ ƒúñMðY… yux÷u ©eS{nthts™t ‚usY… ÚtÞtu. {tuxt

ƒurhMxh™u ‚Útt htò™u …ý yt Ë¼t{tk ƒuË‚tk ™ ytðzu, ‚tu ¿tt™
‚tu ytðzu s õÞtkÚte ? yuðwk ¿tt™ yts™t ËíËk„eytu{tk Au. ®…z™wk
ytðhý ytX ytðhýÚte {tuxwk Au. ‚u ¼uŒtýwk yux÷u ƒÄtkyu ytðhý
XuX {q¤yûthftuxe ËwÄe™tk ¼uŒtE „Þtk òýðtk. {nthts™tu ™u {tuxt™tu
{rn{t òýðtÚte ‚u ¼uŒtÞ Au. ¼„ðt™™wk ytðwk Ëw¾ {qfe™u fux÷tf
y¿tt™e Sð ËtÄw ÚtÞt ntuÞ, ƒúñ[the ÚtÞt ntuÞ, ËíËk„e ÚtÞt ntuÞ,
‚tu…ý yt ™tþðk‚ f÷uðh™u {txu yt¿tt rðÁØ yti»tÄ fhtðu Au. {tuxt
{tuxt ‚tu yti»tÄ fh‚t s ™rn. ©e…h{t™kŒ Mðt{e™u „h{e™tu {kŒðtz
n‚tu, ‚u{™u Ëk‚ [kŒ™ ½Ëe™u [tu…zðt ytÔÞt íÞthu ™t …tze su …t…Y…
Œun™u ht¾e™u þwk fhðtu Au ? {nthts™t Ëw¾{tk sðwk Au …ý yt …t…Y…
Œun{tk hnuðwk ™Úte. yt Œun ‚tu ™hf™t fwkz suðtu Au ‚u{tk þt …t…u hnuðwk
…zu ? yu{ ƒtuÕÞt. ‚tð ytðu, {tÚtwk Œw:¾u yÚtðt „{u ‚uðtu htu„ ÚttÞ
‚tu…ý ftuE™u sýtðt Œu ™rn. {q¤e™t Ëk‚ŒtËS™u ‚tð ytð‚tu íÞthu
yuðt Ÿzt Q‚he ò‚t ‚u òýu ftkE Œw:¾ s ™Úte. {nthts™t Ëw¾{tk
Ÿzt Q‚he òÞ yux÷u ƒÄe ErLÿÞtu Ëkftu[tE òÞ. yt ËíËk„{tk
yuðt …tft Ëk‚ …zât Au, ‚u ÷t„u „heƒzt suðt ! yuðt Ëk‚ ntuÞ
‚u{™e {krŒh{tk su {tuxuht ÚtE™u ƒuXt ntuÞ ‚u{ýu ¾ƒh ht¾ðe òuEyu,
…ý Œw:¾ððt ™rn. òu Œw:¾ðu ‚tu ƒnw …t… ÷t„u. >> 129 >>
ðt‚to 130
su, Mðtr{™thtÞý™wk Ëw¾ su ÷u ‚u™t ft{™wk Au, ƒeò™t ft{™wk ™Úte.
su{ ƒt…™t ½h{tk ÷t¾tu Yr…Þt ntuÞ …ý ƒt¤f™u ¾ƒh ™ …zu ‚u{.
su™u ©eS{nthts™wk Ëw¾ Ë{òýwk ntuÞ ‚u ‚tu yu Ëw¾{tk su ftuE s‚tu
ntuÞ ‚uu™u ynª ht¾ðt™tu ËkfÕ… ™ fhu. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ät{{tk
„Þt ntuÞ ‚u{™u Ëk¼theyu íÞthu ¼„ðt™ ¼sðt{tk ft{ ytð‚t yuðt
¼tðÚte Ëk¼thðt; …ý ÔÞtðntrhf ft{{tk W…Þtu„e n‚t yuðt
¼tðÚte ™ Ëk¼thðt. ytðwk Ëðtuo…rh Ëw¾ …t{ðt ËtÁ {tuxt {tuxt
Ëk‚ n‚t ‚u sz {tÞt™tu ™u [i‚LÞ {tÞt™tu íÞt„ fhe™u ð™{tk hnu‚t
™u Ët„™tk …tkŒztk …nuh‚t y™u „tu¤t s{‚t. yts ‚tu …¥th{tk …týe
™t¾‚tk h¾u ðÄthu …ze òÞ ™rn yuðt ½tx fhu Au; ‚u ƒnw {tuxe
¾tux fnuðtÞ. yt ÷tuf™wk ftuE s‚wk hnu ‚tu Äzt…ex ÚtE …zu. …ý òu
©eS{nthts™tu {rn{t rð[thu ‚tu ftkE Œw:¾s ÚttÞ ™rn y™u ÷tirff
½tx …ý ÚttÞ ™rn, {txu ½tx ƒkÄ fhðt™tu W…tÞ fhðtu ™u ËŒt ƒúñÞ¿t
fhðtu. òu ½tx ÚttÞ ‚tu Ä{to{]‚ «{týu Œkz Œuðtu y™u „]nMÚt™u …ý
ËkfÕ… ÚtE òÞ ‚tu Ä{oþtMºt «{týu Œkz Œuðtu; …ý nthe ƒuËðwk ™rn,
fu{ fu Œkz ŒeÄt rð™t Ëw¾e ÚtðtÞ ™rn. {txu {nthts™u rð»tu nu‚
fhðwk ™u yuf {nthts™u y™u Ëk‚™u ht¾ðt. >> 130 >>
ðt‚to 131
Vt„ý ËwŒ 6™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su {nthts™u y™u {tuxt™u ht¾ðt™tu þtu W…tÞ nþu ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su suýu {nthts™u y™u {tuxt™u ht¾ðt ntuÞ ‚uýu
yk‚:fhý þwØ ht¾ðwk. suðt {tkne ‚uðt ƒnth hnuðwk, …ý ftuE «fth™wk
f…x fu ÞwÂõ‚ ht¾ðtk ™rn. ßÞtk ËwÄe yk‚:fhý þwØ ™rn ht¾u íÞtk
ËwÄe {tuxt Ëw¾™e «tró ™rn ÚttÞ ™u {nthts™t ™u {wõ‚™t ¼u„wk
™rn hnuðtÞ. {nthtsu …ý su‚÷…wh™t 4Útt ð[™t{]‚{tk yu{s fÌtwk
Au. ßÞthu {nthts™t Ät{{tk hnuðtÞ ™rn íÞthu {nthts y™u {tuxt
…ý yu™t yk‚h™u rð»tuÚte QXe òÞ yux÷u yu {zŒwk fnuðtÞ y™u ‚u™u
su yzu ‚u y¼ztÞ; {txu ‚…tË ht¾ðtu. „wÁyu sz [i‚LÞ {tÞt{tk

nu‚ðt¤t rþ»Þ™tu íÞt„ fhðtu, ™u rþ»Þu yuðt „wÁ™tu íÞt„ fhðtu.
yuf {qŠ‚™t Ëw¾™tu s ¾… fhðtu. rð»tÞ™t Ëw¾™e RåAt ht¾u ‚tu
Ëw¾™t Ë{wÿ{tkÚte QXe™u ™hf{tk sðwk …zu. {nthts ™u {tuxtyu ‚u{tkÚte
‚{™u W„tÞto Au. yts {nthts ™u {tuxt f]…tËtæÞ Au ™u „heƒ r™ðts
Au. …ý neht {tu‚e{tk ftuE ¼t„ ht¾‚t ™Úte y™u ÷Ëý, zwk„¤e{tk
yux÷u «f]r‚™t ftÞo{tk ¾U[tÞ Au. neht {tu‚e{tk ¼t„ ht¾u, ‚u{tk
yuf ™k„ {¤u ‚tu fhtuztu…r‚ ÚtE òÞ; {txu ¾hu¾Ák {tuxt™u rð»tu {™
òuzðwk. “[{f Œu¾e ÷tunt [¤u,” yuðe he‚u ©eS{nthts yt {wõ‚{tk
hÌtt Au, ‚uÚte {w{wûtw yt {wõ‚{tk ¾U[tÞ Au. su™u ð[™ W…h rðïtË
Au ‚u …tu‚t™wk ft{ fhe™u [tÕÞt òÞ Au. {q¤e™t Ëk‚ŒtËS™u rðïtË
n‚tu ‚tu ßÞthu ‚u{™u ‚tð ytÔÞtu n‚tu ™u ‚zfu ƒuXt n‚t, íÞthu y{u
fÌtwk su fu{ Au ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su ‚tð ytÔÞtu Au, nðu ‚tu {qŠ‚{tk
…ntU[tze Œtu. …Ae rŒÔÞ¼tð ytÔÞtu ™u {nthts y™u {wõ‚ ‚us{tk
Œu¾týt ™u nòhtu «Œrûtýtytu fhe™u {nthts™u y™u {wõ‚™u {éÞt
™u Ëw¾eyt ÚtE „Þt.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su {tuxt htS ÚttÞ íÞthu ytðhŒt
…qhe fhtðu fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxt ƒnw htS ÚttÞ
‚tu ytðhŒt …ze hnu ™u {qŠ‚{tk ÷E òÞ, y™u ftuEf™u ht¾ðt ntuÞ
‚tu ytðhŒt ™ ntuÞ ‚tu …ý ht¾u. {tuxt™u rð»tu Sð òuzu ‚tu Œun
A‚tk s f]‚tÚto…ýwk {™tE òÞ Au. fhtuz sL{ ËwÄe ™u ftuxe fÕ… ËwÄe
ËtÄ™ fheyu ‚tu ntzftk ËwftE òÞ, …ý Ät{ {¤‚wk ™Úte; yu ‚tu
{wõ‚ îthu s {¤u Au. {tuxt ‚tu [ntÞ ‚u fhðt Ë{Úto Au. Sð™t
½tx ËkfÕ…™u {tuxt òýu Au. >> 131 >>
ðt‚to 132
su, su{ {tM‚h Atufhtk™u ¼ýtðu Au ‚u™u yu{ hnu su nwk ½ýt™u ¼ýtðwk
‚tu Xef, ‚u{ y™trŒ {wõ‚™u yu{ hnu su ½ýt Sð Ëw¾eyt ÚttÞ
‚tu Xef. ËíÞ ytí{t, ËíÞ {qŠ‚ ™u ËíÞ Ëk‚ ‚Útt yu ºtý™t ËkƒkÄ™u
…t{u÷tk Ë‚T þtMºt; yu [th™tu Ëk„ fhu ‚u ËíËk„e ÚtÞtu. ‚u™u …ý
Ëw¾ ¼tuõ‚t{tk y™trŒ {wõ‚ …ntU[tzu íÞthu …ntU[tÞ. ËíËk„{tk su
{wÆtu Au ‚u yt…ý™u {éÞtu Au. {nthts™e {qŠ‚ ht¾u ‚tu Ëw¾eyt
ÚtðtÞ. ytðe sƒhe ðt‚{tk n»to Út‚tu ™Úte ™u {trÞf ðt‚{tk n»to
ÚttÞ Au yu {tuxwk y¿tt™ Au. ht{…ht{tk yuf nrhs™ „wý ƒwrØðt¤t
n‚t, ‚u ¼ðiyt òuðt „Þt ‚u{™u ÷½w fhðt™wk ƒnw ÚtÞwk …ý {t„o
(s„t) s‚tu hnu yux÷t ËtÁ QXât ™rn ™u ÷½w [tuhýt{tk ÚtE „Þwk,
yuðwk ‚t™ {trÞf{tk Au. ©e …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™™e fÚtt ðt‚to{tk yuðwk
‚t™ Útt‚wk ™Úte ‚u {tuxwk y¿tt™ Au. fÚtt ðt‚to{tk ‚tu su™u sux÷e ÂMÚtr‚
ÚttÞ Au ‚u™u ‚ux÷tu n»to ÚttÞ Au. y™trŒ™e …kÂõ‚{tk ¼éÞt rð™t
Ëw¾ ÚttÞ ™rn y™u {tuxt ËtÚtu {™ ƒtkÄu ‚tu ƒÄwk …qÁk ÚtE òÞ. ðt‚
‚tu yr‚ sƒhe Au, ‚u òu Ë{òÞ ‚tu Œeðt™t ÚtE sðtÞ. “su™u
òuEyu ‚u ytðtu {tuût {t„ðt” yu{ {{o{tk ðt‚ fhe™u …Ae ƒtuÕÞt
su, þtMºt{tk ntuÞ ‚u™tÚte ™ðt þçŒ ytðu, ‚u ©eS{nthts™e {qŠ‚™t
Ëw¾ ¼tuõ‚t yuðt y™trŒ {wõ‚ ƒtu÷u Au, ™u ‚uu{tk {nthts™e {qŠ‚
ytðu Au; ‚uÚte yt™kŒ ÚttÞ Au. yts ‚{™u su ðM‚w {¤e Au ‚u ‚tu
ƒnw s ¼thu Au. ‚u™u ¾tytu, ¾tytu fneyu Aeyu …ý ftuE ¾tÞ
™rn ™u {tuxt {wõ‚ ftu¤eyt ðt¤e™u Œu ‚tu …ý Xef ™ ÷t„u. ËíËk„{tk
™u ÷tuf{tk «{tý fhu yuðtu ¾htu Ë{t„{ fhðtu. ŒtË…ýu hnu ™u ™ðt
™ðt Ëw¾™e RåAt fhu ‚tu …zŒt ‚qxe òÞ ™u Ëw¾ Ë{ò‚wk òÞ ™u
{nthts™e {qŠ‚{tk „Þt fuzu …ý ™ðwk ™ðwk Ëw¾ {¤‚wk òÞ, …ý Ëw¾™e
nŒ ytðu ™rn. y™trŒ {wõ‚™u …ý yu Ëw¾™tu …th ytð‚tu ™Úte
‚tu ƒeò™u ‚tu …th ytðu s õÞtkÚte ? yt Ë¼t{tk yu™wk yu s Ëw¾
Au …ý Sð þqLÞfth ÚtE „Þtu Au, ‚u ßÞtk íÞtk ƒkÄtE™u ð¤„e …zu
Au ™u ¼xfe …zu Au. ytÄwr™f™u {wõ‚ òýe™u ‚u{tk ð¤„u Au, …ý
¾he ðM‚w™u ƒtÍ‚tu ™Úte yux÷u {wõ‚™u rð»tu «er‚ fh‚tu ™Úte. ËŒT„wÁ
©e r™„woýŒtËS Mðt{e y™trŒ {wõ‚ n‚t ™u ©eS{nthts™e
{hSÚte ytðu÷t n‚t, ‚u{ýu yt {wõ‚ ytu¤¾tÔÞt Au. su™t ¼tøÞ{tk
¾t{e nþu ‚u yt {wõ‚™u ytu¤¾‚t ™Úte ™u ßÞtk íÞtk Ítðtk ™t¾u
Au; ‚u Ëw¾eyt õÞtkÚte Útþu ? {wõ‚ ytu¤¾e™u ‚u {wõ‚ …tËuÚte Ëw¾
¼tu„ððt™e íðht ht¾u ‚tu Ëw¾eytu ÚtE òÞ. ©eS{nthts™u y™u
y™trŒ {wõ‚™u ËtÚtu ht¾u ‚tu AuÕ÷e yðrÄ ytðu. ½ýt sL{ „tuÚttk
¾tÄtk. yt ð¾‚u ™ef¤ðt™tu Œhðtòu ¾hu¾htu ytÔÞtu Au. ytðt
Ë{Þ{tk þqLÞfth ÚtE™u Q¼tu hnu yu{tk þwk Ëwr¾Þwk ÚtðtÞ ? ßÞtk ËwÄe
ErLÿÞtu™u ÷tz ÷ztðu íÞtk ËwÄe Ëwr¾Þwk ÚtðtÞ ™rn y™u {nthts™u
‚Útt {tuxt™u rð»tu ¾he ytËÂõ‚Úte òuztÞ ‚tu sL{tk‚hu …qÁk Útðt™wk
ntuÞ ‚u yt sL{u s …qÁk ÚtE òÞ. W…tË™t{tk Vuh ntuÞ ™u {tuxt™u
òÛÞt ™ ntuÞ ‚tu ßÞtk ™u íÞtk „ƒze …zu; {txu ¾hu¾htu r™ùÞ ht¾ðtu.
ËðoŒuþe{tk Ëw¾ Au, {txu yufŒuþe ™ Úttðwk ™u yufŒuþe ÚtÞt ntuÞ ‚u™tu
Ëk„ ™ fhðtu. yufŒuþeÚte ËíËk„{tk ™ hnuðtÞ ™u ‚u™e ËtÚtu Sð
òuzu ‚u™u …ý ËíËk„ ƒnth fhu, {txu ÞwÂõ‚ðt¤t {týËtu ËíËk„{tk
ntuÞ ‚u{™u …ý ytu¤¾ðt. òu ™ ytu¤¾u ‚tu Sð™tu ™tþ ÚtE òÞ
™u {tuût{tk ½ýtu s ðtkÄtu ytðu; fu{su su™u ËíËk„™tu yð„wý ytÔÞtu
ntuÞ ‚u ƒeò™u …ý ËíËk„™t yð„wý ½t÷u; ‚uÚte Sð™tu ™tþ ÚtE
òÞ. su™u {nthts™t ¼õ‚{tk fuð¤ Œtu»t Œu¾tÞ ‚u fr™c Au, ™u
su™u „wý ™u Œtu»t ƒuÞ Œu¾tÞ ‚u {æÞ{ Au, y™u su yuf÷t „wý Œu¾u
‚u W¥t{ Au. su™u …tu‚t{tk fuð¤ Œtu»t ntuÞ ‚u ƒeò{tk fuð¤ Œtu»t Œu¾u,
…tu‚t{tk „wý ™u Œtu»t ƒuÞ ntuÞ ‚u ƒeò{tk „wý™u Œtu»t ƒuÞ Œu¾u y™u
su{tk fuð¤ „wý ntuÞ ‚u ƒeò{tk fuð¤ „wý Œu¾u. Ëðo™t „wý òuðt
y™u yu{ Ë{sðwk su, fuhe ft[e ntuÞ íÞthu ‚qhe ntuÞ ™u {tuxe ÚttÞ
íÞthu ¾txe ntuÞ y™u …tfu íÞthu {eXe ÚttÞ …ý fuhe ¾he. ‚u{s
su{tk Œtu»t ntuÞ ‚u ft[t Au ‚u Äehu Äehu x¤þu íÞthu …tft Útþu, yu{
Ë{sðwk y™u ËíËk„Y…e Ë{wÿ{tk hnuðwk. {tuûtY…e {tu‚e™e «tró ‚tu
s ÚttÞ …ý ËíËk„Úte rð{w¾ ÚtÞt ntuÞ ‚u™e …tËu {tuût ™ {¤u. òu
ËðoŒuþe ÚtE™u ËíËk„{tk {wõ‚™u ¾tu¤u ‚tu {¤u ™u {tuût ÚttÞ. >> 132 >>
ðt‚to 133
su, su™u fthý {qŠ‚™wk æÞt™ ntuÞ ‚u™tÚte Ëk‚™e Ëuðt ÚttÞ Au; fu{su
‚uýu ‚tu yt Ëk‚™u {nthts™t Œefht òÛÞt Au, ‚uÚte Ëk‚ htS ÚttÞ
yuðe Ëuðt fhu Au. su™u ftÞo{tk ‚t™ ntuÞ ‚u™u ‚tu yt ÷tuf{tk ytƒY
ðÄthðt™wk ‚Útt A‚wk Útðt™wk ‚t™ ntuÞ ™u Ëti ð¾týu ‚u ËtÁ ‚… fhu,
ðihtøÞ ht¾u, Ä{o …t¤u, Ëuðt fhu, ƒeò …tËu fhtðu, …ý ‚u™u fthý
ntÚt ytðu ™rn ™u yt Ëk‚™tu {rn{t …ý Ë{òÞ ™rn. òu ytðe
ƒúñË¼t{tk ƒuËe™u rðïtË ht¾u ™u ¿tt™ Ëtk¼¤u ‚tu fthý y™u ftÞo
ƒuÞ ytu¤¾tÞ ™u Ët[t ¾tuxt ðu…th™e ¾ƒh …zu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su y™trŒ {wõ‚™t „wý
{w{wûtw{tk fu{ Ë{su ‚tu ytðu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y™trŒ {wõ‚™u
rð»tu Œuð™e ƒwrØ ht¾u ™u ‚u{™e y™wð]r¥t{tk ð‚uo y™u …k[ð‚o{t™
ÞÚttÚto …t¤u ‚tu y™trŒ {wõ‚™t „wý yu{tk ytðu. >> 133 >>
ðt‚to 134
Vt„ý ËwŒ 8™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su …k[ð‚o{t™{tk Vuh …zðt Œuðtu ™rn, y™u su™u Vuh ntuÞ ‚u™t ¼u¤t
hnuðwk ™rn ™u ‚u™u ¼u¤tu ht¾ðtu ™rn. ftuEf fŒtr… [{ífth sýtðu
‚tu ‚u{tk ‚ýtðwk ™rn. yuf {qŠ‚{tk s ‚t™ ht¾ðwk ™u ftuE ÔÞðnth
ËkƒkÄe rðûtu…{tk ¼¤ðwk ™rn. {w{wûtw™u ‚tu yt Œunu ©eS™t y™trŒ
{wõ‚™tu òu„ fhe™u {qŠ‚ rËØ fhðt™e Au ™u AuÕ÷tu sL{ fhðt™tu Au.
…Ae ™zeÞtŒðt¤t Íðuhe÷t÷¼tEyu …qAâwk su ðz‚t÷{tk
¼týus™u „tŒeyu ƒuËtzðt™wk fÞwO n‚wk ‚u{tk ËŒT„Á
w Mðt{e ƒ¤ht{ŒtËS
Ët{t …zât n‚t, yuðtu ÔÞðnth ytðe …zu íÞthu fu{ fhðwk ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yu ‚tu ÔÞðnth ™ fnuðtÞ yu ‚tu Ä{o™e ƒtƒ‚
Au; {txu yu{tk ‚tu ¼¤ðwk. yu ‚tu ©eS{nthts™tu …ût htÏÞtu fnuðtÞ.
su{ {nt«¼wS™e yt¿tt ÷tu…e™u Ä{ofw¤ rð™t ƒeò™u „tŒeyu
ƒuËtzðt™tu rð[th fÞtuo n‚tu, ‚u{s fŒtr… ðtz QXe™u ¾u‚h™u ¾tÞ
‚u{ Út‚wk ntuÞ, yÚtðt ftuE yt[tÞo ¼rð»Þ{tk yuðt ™ef¤u su Œuð™e
r{Õf‚™t Äýe Útðt RåAu, ‚tu ‚u{tk …ý {tÚtt Ëtxu Œuð™tu …ût ht¾ðtu;
yu ÔÞðnth{tk ¼éÞt ™ fnuðtÞ. yu ‚tu ©eS{nthts™e «ËL™‚t™wk
ËtÄ™ Au. Œuð™e {tr÷fe fhtððt™u ËtÁ Ä{toŒt™tu …iËtu Ëhfth{tk
ðt…hðtu …zu ‚tu ðt…hðtu ‚u{tk ©eS{nthts f[ðtÞ ™rn …ý Q÷xt
htS ÚttÞ.
…Ae fý¼tðt¤t ytþt¼tEyu …qAâwk su ‚u{tkÚte su{ Mðt{e
ƒ¤ht{ŒtËS™u Œw:¾ ytÔÞwk su {krŒh{tkÚte ftZe {qõÞt yuðwk ÚttÞ ‚tu
þwk fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yLÞtÞ Út‚tu ntuÞ ™u Œuð™tu …ût
ht¾‚tk Útftk ftkE Œw:¾ ytðu ‚tu íÞtk ntS, ntS ™ fhðwk. yuf {krŒh{tk
hne™u ¼„ðt™ ¼sðt …ý rþ¾hƒkÄ {krŒh ™ fhðwk. >> 134 >>
ðt‚to 135
Vt„ý ËwŒ 8™u htus Ëtksu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
yt[tÞo, ËtÄw, ƒúñ[the yu ‚tu ftÞo Au y™u {nthts ™u {wõ‚ fthý
Au. ‚u{™u ytu¤¾e™u ‚u{™tu {™, f{o, ð[™u òu„ fhe™u …tu‚t™wk …wÁk
fhe ÷uðwk. suðe fthý{tk yux÷u {nthts y™u {wõ‚{tk Ëw¾ y™u þtkr‚
Au ‚uðe ftÞo{tk ™Úte; ‚tu…ý fux÷tf ftÞo™e s ðt‚tu fhu …ý fthý™u
Ëk¼thu ™rn. ftÞo™e ðt‚tuyu fhe™u fthý su {qŠ‚ ‚u{tk …ntU[tÞ ™rn.
{nthts™wk Ëw¾ ‚tu {wõ‚ yt…u íÞthu s …{tÞ. þtMºtÚte …ý {qŠ‚
…{tÞ ™rn. {txu ËíËk„{tk ËíËk„ ytu¤¾ðtu. su{ „ti{w¾e{tkÚte „k„t
™ef¤u Au ‚u{ yt y™trŒ {wõ‚™t {w¾{tkÚte ©eS{nthts™t
{rn{t™e Ëw¾Y… „k„t ™ef¤u Au; …ý fux÷tf ©Øt ™u rðïtË
rð™t™t Ë{t„{ fhðt ytðu Au, ‚u ÷q¾t ™u ÷q¾t [tÕÞt òÞ Au
™u {™w»Þ¼tð …hXe™u y™tŒh fhu Au. þtMºt™tu rðïtË ytðu Au …ý
þtMºt™tu yr¼«tÞ ‚tu {tuxt {wõ‚Úte òýðt{tk ytðu Au. {tuxt™e
ËuðtÚte …tu‚t™e ¼q÷ ytu¤¾tÞ Au. ™u {tuxt {wõ‚™t htS…tÚte ¼q÷
x¤e òÞ Au. {txu þwØ¼tðu {tuxt™u Ëuððt ™u „wÁ¼tð ™u Œuð¼tð
ht¾ðtu ‚tu {tuxt™t „wý ‚u{tk ytðu.
…Ae „tuÄtðe™t {tM‚h s„L™tÚtu fÌtwk su {tuxt™t ytþeðtoŒ
ntuÞ ‚tu yu ðt‚ Ë{òÞ. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ytþeðtoŒ ‚tu
XuX yûthÄt{{tkÚte [tÕÞt ytðu Au …ý yt ÷tuf{tk ‚tu „tÞ™tu ðt½
fhe {qfu. ‚u ƒu þçŒ ftuEf™u yuðt {thu su {tuxt™tu yð„wý ½t÷e™u
™tu¾t …ztðe Œu. …Ae ‚tu ft{, ¢tuÄtrŒf [tuh ‚u™u W…tze òÞ. y{thtu
ðu…th ‚tu Sð™u ftÞo{tkÚte yux÷u ËíËk„{tkÚte Œun {qftðe™u fthý su
{qŠ‚ ‚u{tk …ntU[tzðt yu s Au. {qŠ‚Úte ƒnth sux÷wk Ëw¾ {™tÞ Au
‚u y¿tt™ Au. ‚u™u xt¤e™u Ëðuo r¢Þt {qŠ‚{tk hne™u fhðe, …ý
{nthts™u {qfe™u ftuE r¢Þt fhðe ™rn. yt {krŒh{tk …týtu [Ztð‚tk

[th sýÚte ™ [Zâtu íÞthu [thu sý™u ftuhu ¾Ëuze™u nwk…ýwk ÷tðe™u
ËtÄw nrhr«ÞŒtËu [ZtÔÞtu. ‚u™u Mðt{e yûthSð™ŒtËSyu fÌtwk su
©eS{nthts™u rðËthe™u nwk…ýwk ÷tðe™u …týtu [ZtÔÞtu ‚u Xef ™ fÞwO.
Ëðuo r¢Þt ©eS{nthts™u ËtÚtu ht¾e™u yu{™e ™u {tuxt {wõ‚™e
«ËL™‚t™u yÚtuo fhðe; …ý ð¾tý {txu fu {t™ {txu ™ fhðe. f[htu
™u fk[™ Ë{ òýðtk íÞthu ËtÄw fnuðtÞ. Ëtfh ™u {eXwk Ë{ ÚtE „Þtk
ntuÞ ‚uýu …ý r™»ft{þwrØ ™u Ä{to{]‚{tk Vuh …tzðtu ™rn; ‚tu s {qŠ‚™wk
Ëw¾ ytðu ™u ‚u s …qhtu ËtÄw fnuðtÞ. yt¿tt{tk ð‚uo ™u ð‚toðu ™u Xhtð
Ëðuo {u÷tðu, yuðt™tu Ëk„ ËŒt ht¾ðtu; …ý Sð™u yu ½ýwk fXý …zu
Au. {tuxt™tu Ë{t„{ fhu …ý ©eS{nthts™e yt¿tt «{týu ð‚uo ™rn,
‚u {tuxt™u ¾tux Œu Au. sw™t„Z{tk ™uðwk ÷tuxeyt (÷tux …e™u hnu™tht)
n‚t, ‚u{ýu yt¿tt ÷tu…e™u ËŒT„wÁ ©e „wýt‚e‚t™kŒ Mðt{e™u ¾tux
ŒeÄe. yts …ý fux÷tf ËíËk„ ƒnth …ze™u ËíËk„™t ™tuh ƒnth
ð‚eo™u Mðt{e©e™u ð„tuðu Au. ‚{tu Ë{t„{ fhðt ytðtu Atu ‚u ftuE
{nt«¼wS™e yt¿tt ÷tu…e™u y{™u ¾tux yt…þtu ™rn. yt…ýt
{tuxuht „tu¤t s{‚t ™u õÞthuf yL™ {¤‚wk ™rn íÞthu W…ðtË fh‚t
y™u yr‚ ûtwÄt ÷t„e ntuÞ íÞthu ‚¤tð{tkÚte {]r¥tft™e f…tuxeytu
¾t‚t. ‚{thu …ý ‚u{™t ¼u¤t ƒuËðwk Au, {txu ftuE [t¤u [Ze òðwk
™rn. íÞt„e Útðt ™eféÞt ‚tu Œun™t Ëw¾™u RåAðwk ™rn, y™u
Mð¼tð{tk ™u rËrØytu{tk ƒkÄtðwk ™rn. Mð¼tð, rËrØytu, sz {tÞt,
[i‚LÞ {tÞt, {t™, ¢tuÄ yu ytrŒf{tk ƒkÄtE hnu ‚tu {qŠ‚ ËwÄe …ntU[e
þftÞ ™rn. su{ ½tuzt™u …Atze ƒtkÄe ntuÞ ‚u ‚qxu ™rn íÞtk ËwÄe yu
õÞtkyu sE þfu ™rn, ‚u{ yu …Atzeytu ™rn ‚tuztu ‚tu {qŠ‚ ËwÄe
…ntU[tþu ™rn. >> 135 >>
ðt‚to 136
Vt„ý ËwŒ 9™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e ™thtÞýËuðfŒtËSyu
fÌtwk su, ft÷u yt…u …Atzeytu™e ðt‚ fhe n‚e ‚u …Atzeytu …tu‚t™e
{u¤u ‚qxu ™rn {txu yu™u ‚tuz™tht òuEyu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
‚tuz™th ™u Atuz™th ‚iÞth Au, …ý rðïtË ™Úte ‚uÚte Atuz™tht™tk
ð[™ {™t‚tkÞ ™Úte ™u …tu‚t™t Xhtð {qft‚tÞ ™Úte, A‚tk {qŠ‚™e
{t„ýe fhu Au; {txu Ëðo yu»týt™tu íÞt„ fhe™u {qŠ‚{tk …ntU[ðt™tu
ðu„ ht¾ðtu. …ý Sð™u …k[rð»tÞ{tk {t÷ {™týtu Au ‚u Atuzt‚tu ™Úte,
‚u Au ‚tu ™hf suðt; …ý {tunu fhe™u {t÷ {™tÞ Au.
…Ae Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËSyu fÌtwk su yu …k[rð»tÞ Útfe
hûtt fhòu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ätuft ÷E™u Q¼t hnuðtÞ ‚tu
yu rð»tÞY…e ðt½htk™tu þtu ¼th Au ? …ý ðtýeyt™e …uXu Vtuþe ÚtE™u
ƒuXt ntuÞ ‚tu ÷qkxe òÞ. yuf ðtýeytu htrºtyu {t„o{tk s‚tu n‚tu,
‚u™u ytfzt™tu Atuz nt÷‚tu òuE™u ƒef ÷t„e ™u rð[th fhðt {kzâtu
su, “òu nþu ftu¤e ™t¤e, ‚tu ‚u÷, xft ™u fwÕ÷e ‚the; y™u òu nþu
XwkXt¤tu, ‚tu nwk Awk {hŒ {qAt¤tu.” yu{ ÚttÞ Au, …ý òu Mð¼tð™u
Œƒtðe ð‚uo ‚tu ƒnw Ëw¾eyt ÚtE òÞ. Mð¼tð SíÞt rð™t
{nt«¼wS™t Ëw¾™e RåAt ht¾ðe ‚u ‚tu ð÷¾tk Au, …ý Sð™t
Mð¼tð yuðt Au su …k[rð»tÞ™e ËntÞ{tk hnu Au; …ý ‚u™e ËtÚtu
ðih fh‚t ™Úte y™u …tu‚t™u y™uf sL{ ÷uðt …zu ‚u™tu rð[th fh‚t
™Úte. Mð¼tð™tu ™u rþ»Þ™tu …ût ht¾u Au ™u {qŠ‚™e {t„ýe fhu Au,
{txu ƒtkÄýtk Ëðuo ‚tuze™u {qŠ‚ {t„ðe ‚tu yt…™tht ‚iÞth Aeyu.
y{the ftfhðtze{tk ƒtð¤eytu n‚tu ‚u™u …tzðt {tkzâtu …ý yuf {q¤
ð¤„e hÌtwk n‚wk ‚uÚte …zâtu ™rn. ßÞthu yu {q¤ f…týwk íÞthu yu™e
{u¤u …ze „Þtu; yu{ ßÞthu …k[rð»tÞY…e {q¤™u ft…e ™t¾u ™u Ëðuo
yu»týtytu™tu íÞt„ fhu íÞthu yu™e {u¤u {qŠ‚™t Ëw¾{tk hnuðtÞ. ytðt
òu„{tk ßÞthu ðtË™t x¤e ™rn íÞthu ƒesu õÞtk x¤þu ? yt Ë¼t
suðe ƒesu Ë¼t ™Úte, {txu ‚wåA yuðt Mð¼tð™tu íÞt„ fhðtu.
Mð¼tð™tu þtu ¼th Au su yu yt…ý™u Œƒtðe òÞ ? yt Sð ƒÄt
r™Þ{ ÷u Au …ý æÞt™ fhðt™wk r™Þ{ ftuE ÷u‚t ™Úte. yts ‚tu yt
{tuxt™t òu„Úte ÷t¼ {¤u Au ‚u™wk {t… ÚttÞ yuðwk ™Úte.
…Ae ð¤e Mðt{e ™thtÞýËuðfŒtËSyu fÌtwk su f]…t fhe™u
yt…™t Ëðo ytr©‚tu™e …Atzeytu Atuze ™t¾tu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su {tuxt ‚tu Atuzðt ‚iÞth Au …ý {tuxt yt„¤ r™»f…x ÚttÞ ‚tu Atuzu,
…ý Xhtð Atuzt‚t ™Úte; ‚uÚte ‚wåA …ŒtÚto™u yÚtuo {nthts™e yt¿tt
÷tu…e™u nuht™ ÚtðtÞ Au. ðt‚tu {qŠ‚™e fhtÞ ™u ƒtkÄýtk ‚tu ‚tuzðtk
™Úte. {tuxt {wõ‚tu ‚… fhe™u ©eS{nthts™u htS fhðt™e he‚
ƒ‚tðe „Þt Au {txu ‚u{ fhðwk. yk‚:fhý ‚tu …tzt suðtk Au, ‚u™u
…k[rð»tÞY…e ht‚ƒ ¾ðhtðe™u ðfhtðu Au, ™u …Ae {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷uðt
RåAu Au ‚u õÞtkÚte {¤u ? ©eS{nthtsu ‚tu ð‚o{t™ Ähtð‚e ð¾‚u
Ëðuo …t… ÷E™u ®[‚t{rýY…e …tu‚t™e {qŠ‚ ËtU…e Au, ‚tu…ý …t…Y…
ðtË™t ¼u¤e fhu Au ™u …k[rð»tÞY…e ðt½htk …tËu ÷t[th ÚttÞ Au.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su yíÞthÚte r™»f…x ÚttÞ ‚tu yt„÷wk
…t… ƒ¤u fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Vuh …tAt yu hM‚u ™
[t÷u ‚tu ƒ¤u y™u …tAt òu yu hM‚u [t÷u ‚tu ƒ{ýtk ð¤„u. òý‚tk
A‚tk yt¿tt{tk Vuh …tzu ‚u™wk ‚tu «tÞrù¥t fÌtwk ™Úte {txu Ëti™e nthu
ºttun ºttun fhðwk ™rn. {nthts™u y™u {tuxt™u ‚tu Ëðou™u Ëw¾eyt fhðt
Au …ý su{ ðiŒ r™htu„e fhðt yti»tÄ yt…u Au …ý òu fhe ™ …t¤u
‚tu rðMVtuxf ÚtE òÞ; ‚u{ sL{-{hýY…e htu„ xt¤ðt ËíËk„{tk
ytÔÞt Au ‚u òu yt¿ttY…e fhe ™ …t¤u ‚tu sL{-{hýY…e htu„ x¤u
™rn, {txu {tuxt su{ fnu ‚u{ fhðwk. ßÞthu íÞthu ƒtkÄýtk ‚tuzât rð™t
Aqxftu ™Úte ™u ™rn ‚qxu íÞtk ËwÄe sL{ {hý x¤ðt™wk ™Úte. ytðt
òu„{tk Mð¼tð x¤‚t ™Úte ‚u {rn{t{tk, ©Øt{tk ™u r™ùÞ{tk ¾t{e
Au. {tuxt™t ð[™{tk rðïtË ntuÞ ‚tu ©eS{nthts™wk ð[™ shtÞ
÷tu…tÞ ™rn. {tuxt™tu rËØtk‚ ‚tu {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE hnuðwk yu s
Au. yts ‚{™u Ëw¾ {éÞwk Au ‚u ftuE™u {éÞwk ™Úte ™u {¤þu …ý ™rn.
{nthts ™u {wõ‚ «íÞût ntuÞ íÞthu ytu¤¾ðt ƒnw fXý Au. ðuŒtk‚t™kŒ
ƒúñ[the ¼ws{tk n‚t, ‚u{ýu ©eS{nthts™e «ËtŒe ÷eÄe ™ntu‚e.
‚u{™u ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{eyu fÌtwk su ‚{u ©eS{nthts™e
«ËtŒe sBÞt ™ntu‚t ™u yts Útt¤™e «ËtŒe fu{ s{tu Atu ? …Ae
ƒnw s …M‚tðtu fÞtuo su {U {nthts™u rð»tu {™w»Þ¼tð …hXâtu ‚u ƒnw
¾tux ytðe. >> 136 >>
ðt‚to 137
Vt„ý ËwŒ 10™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ÷tuÞt™wk 10{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk 8{t «&™{tk ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su æÞt™
fh‚tk ËkfÕ… rðfÕ…Y…u fhe™u {tÞt fu{ Œw:¾ yt…u Au yu ðt‚ ytðe.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ËkfÕ… ‚u þwk ™u rðfÕ…
‚u þwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, …ŒtÚto™tu ½tx ÚttÞ ‚u ËkfÕ… fnuðtÞ
y™u ‚u ËkfÕ… ðthkðth ÚttÞ ‚u rðfÕ… fnuðtÞ; yux÷u su ËkfÕ… ÚtÞtu
ntuÞ ‚u rðrðÄ «fthu ÚttÞ ‚u rðfÕ… fnuðtÞ. ‚u {tuxt ËtÚtu Sð òuzu
‚tu Ëðuo x¤e òÞ ™u ftkE ƒtfe hnuðt Œu ™rn ™u …qÁk fhe Œu ™u XuX
{qŠ‚{tk {qfe Œu. yuðtu {tuxt™tu «‚t… Au.
‚u s rŒðËu ƒ…tuhu Ë¼t{tk Ëðuo Ëk‚tuyu fÌtwk su Œunu fhe™u ‚tu
ð‚o{t™ ÞÚttÚto …t¤eyu …ý yk‚:fhý{tk ½tx ÚttÞ ‚u xt¤ðt y{tht
ntÚt{tk ™Úte. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Œunu fhe™u yt¿tt{tk shtyu

Vuh …zðt Œu ™rn ‚tu ‚u™t yk‚h™t Œtu»t {tºt xt¤e™u ‚u™u ƒ¤eytu
fhe ŒEyu. yt ‚tu yt¿ttyu …t¤ðe ™Úte ™u ƒÄwk {tuxt …tËu fhtððwk
Au ‚u fu{ ƒ™u ? …tºt ‚tu …tu‚u s Útðwk òuEyu.
…Ae Mðt{e ™thtÞýËuðfŒtËSyu fÌtwk su, …tºt ‚tu fkËtht fqxe
fqxe™u fhu Au {txu …tºt fh™tht …ý òuEyu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su …tºt fh™th ‚tu ‚iÞth Au …ý ‚u{™wk {t™ðwk ™Úte, ‚tu þe he‚u
…tºt ÚtðtÞ ?
…Ae ð¤e Mðt{eyu fÌtwk su y{™u ‚tu ðntý{tk ƒuËthe Œtu. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ðntý{tk ƒuËtÞto fuzu …ý ‚u{tkÚte …z‚wk {u÷u ‚u™u
fu{ fheyu ? {nthts ™u {wõ‚ ‚tu Ëðuo òuE hÌtt Au. …ý Sð ¼t¤‚t
™Úte ‚uÚte yt¿tt ÷tu…e ™t¾u Au yux÷u {nthts ™u {tuxt ‚u™u {qŠ‚™wk
Ëw¾ yt…‚t ™Úte. {txu yt¿tt …t¤ðe ™u {t™, {Œ, {íËhtrŒf Ëðuo
Œtu»t xt¤ðt; ‚tu {qŠ‚™wk Ëw¾ ytðu.
…Ae ð¤e Mðt{eyu fÌtwk su {t™trŒf Œtu»t ‚tu hÌtt Au ¾ht.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu Œtu»t ytu¤¾týt ™u ‚u™e ËtÚtu ðih ƒkÄtýwk
‚tu nðu yu Œtu»t hnuþu ™rn. {nthts ™u {tuxt ËntÞ fhe™u ™tþ fhþu
{txu ðtu¤tðtu Ëthtu ÷uðtu …ý [tuhxt™tu ðtu¤tðtu ÷uðtu ™rn.
…Ae Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËSyu …qAâwk su fuðt ntuÞ ‚u™u
[tuhxt òýðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ä{to{]‚ ‚Útt r™»ft{ þwrØ{tk
fnu÷e yt¿tt ÷tu…‚t ntuÞ ™u y{u {wõ‚ Aeyu yu{ fnu‚t ntuÞ ‚u
[tuhxt òýðt. ‚u™e ËtÚtu Sð òuzu ‚tu ‚u™t ¼u¤t Œw:¾ …t{u, {txu
{wõ‚ ytu¤¾e™u Sð òuzðtu. yts yûthÄt{™wk Ëw¾ ¼tu„ðtu Atu.
ytðe Ë¼t{tk …ý Œtu»t™t òu™th™u Œtu»t ËqÍu ™u …tu‚u ‚tu Äq¤ƒ÷t
suðt ntuÞ ™u ftkE …ý {t÷ ntuÞ ™rn, y™u {nthts™t y™trŒ
{wõ‚{tk Œtu»t …hXu Au, ‚u ‚tu Œtu»tY…e ¼th {tÚtu ¼hu Au. ‚u™tu ‚tu
Sð …ý ™tþ …t{þu ‚u™e ‚u™u ¾ƒh ™Úte. ytðe ©eS{nthts™t
{rn{t™e ðt‚tu ÚttÞ Au …ý su Ë{s‚t ™Úte ‚u yu{ fnu su yt
‚tu ¾wrýÞwk ¿tt™ fhu Au. ðt‚to™e Ë{tró fhe™u Ëk‚ nrhs™ Ëðuo Ëtks™t
™thtÞý…wh „Þt ™u íÞtkÚte ¼ws ÚtE™u „wsht‚ ‚hV ytÔÞt. >> 137 >>
ðt‚to 138
Ëkð‚ 1971™t {t„Ëh {tË{tk y{ŒtðtŒ{tk Mðt{e
Eïh[hýŒtËS W…h ƒt…t©e™tu ft„¤ ytÔÞtu su, y{thtk {t‚w©e™u
ft¤e ‚÷tðze W…h ©eS{nthtsu Œþo™ yt…e™u ðh ytÃÞtu n‚tu ‚u
Xuftýu Aºte fhe™u [hýth®ðŒ …Ähtððt™tu rð[th Au. ‚u{tk ‚{thtu
þtu yr¼«tÞ Au ‚u ÷¾e {tuf÷òu. ‚u ft„¤ ðtk[e™u Mðt{e
ð]kŒtð™ŒtËS ðtzeyu n‚t, íÞtk sE™u ‚u{™u Ëk¼¤tÔÞtu ™u …Ae
ƒt…t©e™u ft„¤ ÷ÏÞtu su yt…™tu ft„¤ ðtk[e ƒnw yt™kŒ ÚtÞtu
Au ™u yt…™tu su rð[th Au ‚u y™k‚ Sð™t WØth™u yÚtuo Au. yt…
su fh‚t nþtu ‚u ËtÁk s fh‚t nþtu y™u yt…™e su su r¢Þt Au
‚u Ëðuo fÕÞtýfthe Au. Vhe ƒt…t©e™tu …ºt ytÔÞtu su Aºte™wk ft{
[t÷‚wk fÞwO Au y™u Vt„ý {tË{tk ËíËkr„Sð™™e …thtÞý ƒuËtzðt™tu
rð[th fÞtuo Au y™u [thËtu {ý ½e, ‚Útt AËtu {ý „tu¤ ‚Útt ½ô,
Œt¤, [tu¾t ð„uhu™tu Ët{t™ {k„tÔÞtu Au. nðu ‚{u {q¤eyu ðËk‚ fhe™u
ynª ytðòu y™u Ëðuo™u ynª ytððt™wk fnu‚t ytðòu. …Ae Ëðuo
Ëk‚ ðËk‚u {q¤e „Þt ™u Ëðuo™u yt ðt‚ fhe, y™u Vt„ý {tË ƒuË‚tk
ð]»t…wh „Þt. …Ae Ëðuo Xuftýu fkftuºteytu ÷¾tðe {tuf÷e su “Ëkð‚
1971™t Vt„ý ðŒ 11™u htus ËíËkr„Sð™™e …thtÞý ƒuËþu ™u
‚u™e Ë{tró [iºt ËwŒ 3™u htus Útþu; ™u ‚u rŒðËu Aºteyu [hýth®ðŒ
…Ähtðtþu.” ‚u Þ¿t{tk y{ŒtðtŒÚte ƒËtu Ëk‚ ‚Útt ¼ws, {q¤e,

„Zzt, sw™t„Z, ðz‚t÷ ð„uhu™t Ëk‚, ƒúñ[the {¤e [thËtu n‚t.
y™u nrhs™tu Œuþtk‚h™t ºteË nòh n‚t ™u {nt {tuxtu Þ¿t fÞtuo
n‚tu. Aºte fhe Au ‚u Xuftýu …íÚth™e Äth ©eS{nthts™e «ËtŒe™e
n‚e, ‚u{tk ½ýtk ¼q‚ hnu‚tk; íÞtk ftuEÚte sðt‚wk ™rn. ‚u ¼q‚tu™u
Aºte™t ¾t‚ {wnq‚o ð¾‚u yÄ{ý Ëtfh™e «ËtŒe ðnU[e™u ‚u{™tu
{tuût fÞtuo. [iºt ËwŒ 3™u htus fÚtt™e Ë{tró fhe, …Ae Aºteyu
[hýth®ðŒ …Ähtððt Ëðuo ytÔÞt. ™u [hýth®ðŒ …Ähtð‚e ð¾‚u
Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u fÌtwk su yt ð¾‚u Ëðuo™u ðh
yt…tu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yt Þ¿t{tk ytðu÷t Ëk‚ nrhs™trŒf
Ëðuo {™w»Þtu ‚Útt W…Þtu„{tk ytðu÷tk Ëðuo …þwytu ‚Útt ytftþ{tk
rð{t™u ƒuËe™u Œþo™ fhðt ytðu÷t yrÄfthe Œuðtu ‚u Ëðuo™tu AuÕ÷tu
sL{ fhe ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ÷E sEþwk. yt Aºte ‚Útt yt
MÚtt™™tk su Œuð ‚Útt {™w»Þtu Œþo™ fhþu y™u W…h ÚtE™u …ûte Qze™u
sþu ‚u Ëðuo™tu y{u ytíÞkr‚f {tuût fheþwk, y™u ©eS{nthts™e
{qŠ‚{tk ÷E sEþwk; yuðtu ðh ŒeÄtu. …Ae ƒesu rŒðËu Ëti Ëk‚
nrhs™tu™u Ëti Ëti™t Œuþ{tk sðt™e yt¿tt fhe ‚uÚte Ëti …tu‚…tu‚t™u
„t{ „Þt.
Mðt{e Eïh[hýŒtËS …tu‚t™t ËtÄw {wõ‚Sð™ŒtËS {tkŒt
n‚t ‚uÚte íÞtk hÌtt. y™u ƒesu rŒðËu yux÷u [iºt ËwŒ 5™u htus Ëðthu
Ë¼t{tk ƒt…t©eyu Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su ‚{™u htufðt
n‚t ‚uÚte yt ËtÄw™u htÏÞt Au, ™rn ‚tu fkftuºteytu ÷ÏÞt …Ae
rË™tu„ht{tk r{Mºte ŒuðS¼tE™e …thtÞý Ëtk¼¤ðt „Þt ™u yt ËtÄw
íÞtk {tkŒt …zât n‚t, íÞtk ™u íÞtk Œun {qfðt™t n‚t. òu Œun {qõÞtu
ntu‚ ‚tu ‚{™u Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËS
ytrŒ Ëk‚tu ynª hnuðt Œu‚ ™rn, y{ŒtðtŒ ÷E ò‚; …ý yt ËtÄw™u

{tkŒt òuE™u ftuE ƒtuÕÞt ™rn, yu{ ðt‚ fhe.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS ƒtuÕÞt su ŒuðÚt¤™t ztÌtt¼tE
yt…™e …thtÞý{tk ytÔÞt n‚t ‚u ™tze òuE™u yu{ fnu‚t n‚t,
su yt ËtÄw™u fV ËqftE „Þtu Au, ‚tu …ý Œun hÌttu Au ‚u™wk fthý
ftkE Ë{ò‚wk ™Úte. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{™u htufðt ËtÁ s
y{u yu{™u htÏÞt Au.
…Ae ÷wýtðtzt™t {ntËw¾ht{u …qAâwk su ËtÄ™Œþtðt¤t ‚tu
…tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo Þ¿t fhu …ý yt… ‚tu {nthts™t ËkfÕ…Úte
ynª Œu¾tytu Atu y™u Sðtu™wk fÕÞtý fhðt ytÔÞt Atu. yu{ ËŒT„wÁ
©e r™„woýŒtËS Mðt{eyu {™u ‚Útt «tkr‚s™t fuþð÷t÷¼tE™u fÌtwk
n‚wk; ‚tu yt…™u ytðt {tuxt Þ¿t fhðt™wk þwk fthý nþu ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y{u ƒeò Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo fheyu Aeyu
‚u su Œþo™u ytðu yÚtðt Þ¿t™wk yL™ s{u yÚtðt su su {™w»Þ …þw
ytrŒf Ëuðt™t W…Þtu„{tk ytðu ‚u Ëðuo™tu {tuût fhðt ËtÁ fheyu
Aeyu …ý ƒeswk ftkE fthý ™Úte. ËtÄ™Œþtðt¤t …tu‚t™t fÕÞtý™u
yÚtuo fhu y™u rËØ {wõ‚ su su fhu ‚u ƒeò™t fÕÞtý™u yÚtuo fhu Au.
ynª yt Þ¿t{tk su su Ëk‚ nrhs™tu ytÔÞt ‚u Ëðuo™wk fÕÞtý Útþu,
y™u yu Ëw¾ze™e «ËtŒe ÷E „Þt ‚u™u su s{þu ‚u Ëðo™u yt Œunu
s ©eS{nthts™t Ëw¾{tk ÷E sEþwk. {tuxt {wõ‚ ‚tu s{e™u fÕÞtý
fhu, ™u s{tze™u …ý fÕÞtý fhu, ™u árüðzu …ý fÕÞtý fhu, ™u
ËkfÕ…u fhe™u …ý fÕÞtý fhu. {tuxt {wõ‚™tk Œþo™ su™u ÚtÞtk ™ ntuÞ
‚u òu ‚u{™u ¼tðu fhe™u Ëk¼thu ‚tu ‚u™wk …ý fÕÞtý fhu. …Ae ðt‚to™e
Ë{tró fhe™u {tðS™u fÌtwk su yt…ýt ½h{tk sux÷wk ½e ‚tÔÞwk ntuÞ
yux÷wk ƒÄwk ynª ÷E ytð y™u ¾e[ze ÷E ytð. …Ae ‚u ÷tÔÞt
™u Ëk‚tu™u fÌtwk su ¾e[ze fhtu. …Ae Ëk‚tuyu ¾e[ze fhe y™u …tu‚u
Ëw¾ze ÷tÔÞt; ‚u Ëw¾ze, ¾e[ze y™u ƒÄwk ½e ‚u™tu Útt¤ fhe™u Ëðuo™u
«ËtŒe s{tze. >> 138 >>
ðt‚to 139
[iºt ËwŒ 6™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
ßÞtk ËwÄe {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE™u {qŠ‚{tk òuztÞtu ™Úte, íÞtk ËwÄe ƒesu
nu‚ ÚtE òÞ Au ™u ¾tuxt ½tx …ý ÚtE òÞ Au; {txu ƒe‚t hnuðwk
su, {nthts rð™t òu ¾tuxtu ½tx Úttþu ‚tu sL{ Ähðtu …zþu. {qŠ‚™wk
æÞt™ fh‚t ntuÞ ‚u{tkÚte ðtË™t ƒnth ÷tðu Au, {txu …wÁ»ttu¥t{Y…
ÚtE™u æÞt™ fhðt™tu yt„ún ht¾u ‚tu ðtË™t fwkrX‚ ÚttÞ. ßÞthu {qŠ‚
ytí{t™u rðþu Œu¾u íÞthu ðtË™t {q¤{tkÚte ƒ¤e òÞ.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk fu, ‚{u ytðt {tuxt {éÞt
™u nðu yÄqÁk hnuðt Œuþtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, Ët[t ÚtE™u
{kzu ‚u™wk …qÁk fhe Œuþwk y™u su «{tŒe ÚtE™u ƒuËe hnuþu ‚u™wk ‚tu yÄqÁk
hnuþu ¾Ák. {txu su fhðt™wk Au ‚u fhe ÷uðwk, …ý Sð™u æÞt™ fhðwk
ËtÁk ™ ÷t„u. y{thu ynª ¼tuòu¼õ‚ n‚t, ‚u{™u ËíËk„ ÚtÞtu
íÞthÚte yuftŒþe™u rŒðËu s¤ …ý …e‚t ™rn y™u ½h™wk {týË
{nt…t…e n‚wk …ý Ëk„Œtu»t yzðt ŒeÄtu ™rn. ‚u {qŠ‚ y¾kz Œu¾‚t.
‚u{™u y{u fÌtwk su ¼tuò ¼õ‚! ‚{u ‚tu rðŒun {wõ‚ Atu. íÞthu ‚u{ýu
fÌtwk su “rðŒune ‚tu rƒ[tht õÞtkÞ hÍ¤‚t nþu ! ™u nwk ‚tu {nthts™e
{qŠ‚{tk hÌttu Awk.” yuðt {tuxt {wõ‚ yts yt ËíËk„{tk íÞt„e{tk
™u „]nMÚt{tk ½ýtf Au. yt Ëk‚™wk {ntíBÞ ‚tu {™ ðtýeÚte …{tÞ
yuðwk ™Úte. yts Ët[e ðM‚w™t yt…™tht {éÞt Au, ‚u™t ½htf Úttðwk
™u ºtýu yðMÚtt{tk {qŠ‚™e y¾kz M{]r‚ ht¾ðe.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su, ò„ú‚{tk ‚tu M{]r‚ h¾tÞ …ý

MðÃ™{tk ™u Ëw»twró{tk fu{ h¾tÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qŠ‚™tu
ðu„ ÷t„e™u ‚u ðu„ Sð{tk …uËu ‚tu ºtýu yðMÚtt{tk {qŠ‚ ¼q÷tÞ ™rn.
yu{ fne™u ƒtuÕÞt su Sð™u ðt‚to fhe fhe™u Úttfe sEyu ™u ßÞthu
ðt‚ fh‚t hne sEyu yux÷u …qAu su fu{ fheyu ‚tu Ëðuo ¾tux x¤u ?
y™u fu{ fheyu ‚tu {qŠ‚™wk Ëw¾ ytðu ? …ý yt ƒÄe ðt‚tu ÚtE ‚u
¾tux xt¤ðt™e ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ytððt™e s ÚtE Au. …tu‚t™u ‚tu shtÞ
fthËtu ytððt Œuðtu ™Úte y™u ¾tux xt¤e™u Ëw¾eyt Úttðwk Au, yuðt
Sð™t Mð¼tð Au. òu æÞt™™tu yt„ún ÚttÞ ‚tu {qŠ‚ {¤u, …ý
æÞt™{tkÚte ‚tu ¼t„e™u …tAt ytð‚t hnu Au.
…Ae {tM‚h fuþð÷t÷u fÌtwk, òu æÞt™{tk {qŠ‚ Œu¾tÞ ‚tu ftkE
ƒnth ™ ytðu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ftÞo{tkÚte «er‚ xt¤e™u
æÞt™ fhu ‚tu Ëw¾ ytðu ™u …tAwk ™ yðtÞ; {txu {tÞt™t …ŒtÚto{tkÚte
‚Útt {q¤…wÁ»t™t ™u ƒúñftuxe™t ™u yûthftuxe™t yu Ëðuo™t Ëw¾{tkÚte
™u yiïÞo{tkÚte ÷q¾t Úttðwk. yu{tk ftkE …ý {t÷ {t™ðtu ™rn ™u
…wÁ»ttu¥t{Y… ÚtE™u ‚u{™e {qŠ‚{tk òuztE sðwk; ‚tu Ëw¾eyt ÚtðtÞ.
{trÞf Ëw¾ ‚tu ht¾™tk …zeftk suðtk Au ‚u{tk {t÷ {™týtu Au ‚tu
‚u™u yÚtuo {ntŒw:¾ Ën™ fhe™u …ý {tÞt ¼u¤e fhu Au, ‚tu ßÞthu
Ët[t Ëw¾{tk {t÷ {™tÞ ‚tu ‚u™u yÚtuo þwk ™ ÚttÞ ? òu ¾htu ÚtE™u
æÞt™ fhðt {kzu ‚tu ßÞtk ßÞtk ð]r¥t òÞ íÞtk íÞtk {nthts™e {qŠ‚
¼tËu. su su ©eS{nthts™u þhýu ytÔÞt Au ‚u™u yt ðt‚to
Sð™ŒtuheY… Au …ý su yt¿tt ÷tu…e™u ð‚uo y™u fnu su f]…t fhtu,
‚u ‚tu „tkztu Au.
…Ae fý¼t™t Atuxt¼tEyu …qAâwk su, ËkfÕ… ƒnw ÚttÞ Au ‚u™wk
fu{ fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, {r÷™ ytnth ™u yþwØ Ëk„™tu
ËkMfth ƒkÄtyu÷tu Au {txu òu ytnth þwØ fhu y™u {nthts™e y™u

{tuxt™e yt¿tt …t¤™tht™tu Ëk„ fhu, ‚tu ¼qkzt ËkMfth™tu ™tþ ÚtE™u
þw¼ ËkMfth ƒkÄtÞ yux÷u {trÞf ½tx ÚttÞ ™rn. {txu Œuþ ft¤trŒf
þw¼ Ëuððt ™u yt¿tt «{týu Œun r™ðton fhðtu ™u ƒeò Xhtð ƒÄt
…zât {qfe™u æÞt™ ¼s™ fhðwk; ‚tu {nthts ™u {tuxt ËntÞ{tk
¼¤e™u {qŠ‚ rËØ fhtðu íÞthu ‚u ËtÄw fnuðtÞ. su ™ƒ¤t™tu òu„
ht¾u ™u {r÷™ ytnth ht¾u ‚uýu ‚tu íÞt„e™tu ðu»t ÷eÄtu fnuðtÞ,
…ý ‚u ËtÄw ™ fnuðtÞ. ‚u™e ‚tu {nthts ™u {tuxt ËntÞ fh‚t ™Úte,
yux÷u {tÞt …ht¼ð …{tzu Au. fÕÞtý™u yÚtuo ËtÄw ÚtÞt ntuÞ y™u
Ä{o, r™Þ{ ÷tu…tE òÞ ‚tu …ý yu{ òýu su yt…ýu ËtÄw Aeyu,
…ý ËtÄw™tu {t„o fÞtu Au ‚u ‚tu òý‚t ™Úte. ËtÄwyu ‚tu ƒt¤f™e
…uXu {t™ hrn‚ ð‚oðwk. >> 139 >>
ðt‚to 140
[iºt ËwŒ 6™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËSyu
…qAâwk su, {nthts™e y™u {tuxt™e «tró ÚtE Au, ‚tu …ý {tÞt™t
„wý fu{ ÔÞt…u Au ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, su™u {nthts™e y™u
{tuxt™e «tró ÚtE Au ‚u™u su {tÞt™t „wý ÔÞt…u Au, ‚u ‚tu {nthtsu
y™u {tuxtyu ‚u™t Ë{tË™u yÚtuo htÏÞt Au; su yu™u Œe™…ýwk hnu,
™u {tuxt™t òu„™e íðht hnu, ™u r™{to™e…ýwk hnu yux÷u {tuxt™tu òu„
™u Ëuðt fhu, ‚uýu fhe™u {nthts™e ™u {tuxt™e «ËL™‚t ÚttÞ y™u
f]…tyu fhe™u {rn{t Ë{òðu, ™u {nthts™wk y™u {wõ‚™wk ËtÄBÞo…ýwk
…t{u, yux÷t {txu yu htÏÞt Au. yts ‚tu {nthts ™u {tuxt ËntÞ{tk
Au ‚uýu fhe™u ¼„ðt™™u {t„uo [÷tÞ Au. ©eS{nthts™e y™u {tuxt
{wõ‚™e ËL{w¾ ÚttÞ ‚tu ½tx ËkfÕ… ÚttÞ ™rn. >> 140 >>
ðt‚to 141
[iºt ËwŒ 6™u htus Ëtksu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su, {nthts™u y™u {tuxt™u ËL{w¾ ÚtÞt õÞthu fnuðtÞ ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ©eS{nthts™e yt¿tt ÞÚttÚto …t¤u y™u {qŠ‚
rð™t ƒeò Ëðo{tkÚte ÷q¾t ÚtE™u {nthts™e {qŠ‚{tk y¾kz ð]r¥t ht¾u,
‚tu ËL{w¾ ÚtÞt fnuðtÞ.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su, {tuxt {wõ‚™tk Œþo™, M…þo ytrŒ™wk
V¤ fux÷wk Út‚wk nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su þtMºt{tk ‚tu z„÷u z„÷u
yï{uÄ Þ¿t™wk V¤ ÷ÏÞwk Au, …ý yts™wk ‚tu {t… ÚttÞ ‚uðwk ™Úte.
yts ‚tu ËíËk„{tk ½ýt Ät{tu™t Ät{e ™u ‚u{™t {wõ‚ ‚u Ëðuo …tu‚t™t
fÕÞtý™u yÚtuo ytÔÞt Au. ò{™„h{tk MðY…t™kŒ Mðt{e ‚¤tð W…h
ðz‚¤u ƒuXt n‚t, ‚u{™e ËtÚtu …tuýtuËtu ËtÄw n‚t. ‚u òuE™u yuf
ƒútñý ƒtuÕÞtu su, ËtÄw ‚tu yt„¤ ™thŒ, þwf, Ë™ftrŒf ‚Útt ™ð
Þtu„uïhtu ÚtE „Þt y™u ¼„ðt™ …ý yt„¤ {åA, fq{o, ðhtn,
™]®Ën, ðt{™, ht{, f]»ý ‚u ÚtE „Þt. yts ‚tu yuðt ¼„ðt™
fu ËtÄw ™ ntuÞ. íÞthu MðY…t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, ‚U su ËtÄw ™u
¼„ðt™ ÚtE „Þt yu{ fÌtwk ‚u ƒÄt yt ƒuXt. ‚thu Œþo™ fhðtk ntuÞ
‚tu fh. yu ƒÄtÞ yu{™t fÕÞtý {txu y{tht rþ»Þ ÚtE™u y{the
…tËuÚte Ëðtuo…rh yuðt Ëtûtt‚T ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™, ‚u{™t
MðY…™wk ¿tt™ ™u {rn{t þe¾u Au. ‚u{™u Ëðuo™u y{u Mðtr{™thtÞý
¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ ™u {rn{t Ë{òðe™u Mðtr{™thtÞý
¼„ðt™™e {qŠ‚™t Ëw¾{tk ÷E sEþwk. ¼„ðt™ ‚tu Mðtr{™thtÞý
yuf s Au y™u ‚U fÌtt yu ‚tu Ëðuo ¼õ‚ Au, yu{ ƒtuÕÞt, yuðtu
yt ËíËk„™tu {rn{t Au. yt ¼„ðt™ ™u yt {wõ‚™tk Œþo™
M…þtorŒf™t V¤™wk {t… ÚttÞ ™rn. yu ‚tu y…th ™u yrð™tþe Au.
‚u{™tk Œþo™trŒfu fhe™u ‚tu ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ Au. su {nthts™u

™u {tuxt™u ytu¤¾u ™rn …ý Œþo™trŒf ÚttÞ ‚tu ‚u™tk Ëðuo …t… ƒ¤u
™u {tuût™u {t„uo [t÷u ‚uÚte ‚u™wk sL{tk‚hu fÕÞtý ÚttÞ. >> 141 >>
ðt‚to 142
[iºt ËwŒ 7™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su ½ýt Ät{tu™t {wõ‚ ËíËk„{tk ytÔÞt ntuÞ ‚u fu{ ytu¤¾tÞ ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, su Ät{{tkÚte yu ytÔÞt ntuÞ, ‚u Ät{tu™e
™u ‚u Ät{tu™t Ät{e™e {tux… yu{™u hne „E ntuÞ ‚uÚte ‚u{™wk ðýo™
fhu, ™u {nthts™eyu {tux… fnu, …ý fuð¤ {nthts™e {tux… ™ fnu,
y™u su ©eS{nthts™t {wõ‚ ntuÞ, ‚u ‚tu ©eS{nthts rð™t ƒeò
ftuE™e {tux… fu Ëth… hnuðt Œu ™rn; yu W…hÚte ‚u{™u ytu¤¾ðt.
yts ËíËk„{tk sz y™u [i‚LÞ {tÞt{tk su ÷tu¼tþu ™rn, ‚u™t Äýe
{nthts y™u y{u Aeyu. ‚uÚte y{tht suðt ‚u{™u Ëw¾eÞt fheþwk
y™u su yu ƒu{tk ÷tu¼tþu ‚u™t Äýe {nthts y™u {tuxt ™rn ÚttÞ,
fu{fu ‚u ‚tu ƒ¤u÷t ftuÞ÷t suðt Au, {txu yu ƒu ðt‚™e ËtðÄt™e ‚{thu
Ëti™u suðe Au ‚uðe ËŒtÞ ht¾òu, ‚tu ‚{u y{tht Atu ‚u y{tht suðt
fheþwk; yu ðh ŒeÄtu. …Ae fÚtt™e Ë{tró fhe™u Ëk‚tu {tkŒt ËtÄw™u
™ðhtððt Ëthw „Þt y™u ƒt…t©e ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt
ðz‚t÷Úte ƒúñ[the ytÔÞt n‚t ‚u Ëðuo ytuËhe{tk ƒuXt n‚t. ËtÄw
{wõ‚Sð™ŒtËS ¾tzu s‚t n‚t íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
ƒt…t©e™u fÌtwk fu yt ËtÄw™u õÞthu ÷E sþtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su ‚{™u ¾…‚t ™Úte ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su Ëtò fhtu ‚tu ¾…u. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu{™u {txu „E ft÷u ÷tfztk ‚iÞth fhe htÏÞtk
Au y™u ytsu ÷E sðt Au. yux÷t{tk ‚u {tkŒt ËtÄw ¾tzuÚte ytÔÞt
y™u fqðt W…h sE™u Œt‚ý fÞwO yux÷u ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS ytrŒf
™ðhtððt ÷tøÞt, yux÷t{tk ‚tu yu {tkŒt ËtÄw ™{e …zât. íÞthu
ƒt…t©eyu Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su ËtÄw™e …tËu òytu, y{u
÷E sEyu Aeyu. …Ae ƒt…t©e ytrŒf Ëðuo ‚u ËtÄw …tËu ytÔÞt
™u ðMºt …nuhtðe™u ytuhze{tk ÷E sE™u Ëqðtzât fu ‚h‚ s ‚u Œun
{qfe „Þt. …Ae ‚u{™u Œu™ ŒE ytÔÞt ™u ©e XtftuhS™u Útt¤ fhe™u
s{tzât. >> 142 >>
ðt‚to 143
[iºt ËwŒ 9™u htus Ëðthu Ë¼t{tk AuÕ÷t «fhý™wk 9{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk yk‚h ËL{w¾ árü ht¾e™u r™hk‚h ¼„ðt™™e
Ëuðt{tk hnuðwk yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ©eS{nthtsu
…tu‚t™t yuftkr‚f ¼õ‚tu™e ÂMÚtr‚ fne, yuðe ÂMÚtr‚ fhðt™tu
¾xftu ht¾ðtu. Ëðuo r¢Þt{tk ©eS{nthts™e {qŠ‚™e y¾kz M{]r‚
ht¾ðe, ‚tu r¢Þt fh‚tk fh‚tk {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚtE òÞ. ¼ws{tk
©e yåÞw‚ŒtËS Mðt{e n‚t ‚u ðtze{tk ftux fh‚t n‚t, ‚u …íÚth
yt½tu …tAtu {qftE „Þtu íÞtk „tu®ðŒt™kŒ ƒúñ[the ™tnðt ytÔÞt n‚t
‚u ƒtuÕÞt su, Mðt{e ! …íÚth ƒhtƒh Ëh¾tu ƒuXtu ™Úte. …Ae Mðt{e
ƒtuÕÞt su Ãntýtu ‚tu ƒhtƒh fheþwk …ý ‚{u XtftuhS™u ðt½t yð¤t
…nuhtÔÞt Au ‚u Ëð¤t …nuhtðtu. …Ae ƒúñ[theyu ™tne™u {krŒh{tk
sE™u òuÞwk ‚tu ðt½t yð¤t s …nuhtðu÷t n‚t ‚u Ëð¤t fÞto. …Ae
ßÞthu ƒesu rŒðËu ðtzeyu ™tnðt ytÔÞt íÞthu Mðt{e™u …qAâwk su ðt½t
yð¤t Au yuðe ‚{™u þe he‚u ¾ƒh …ze ? ‚{u ‚tu {k„¤t™tk Œþo™
fhe™u ynª ytÔÞt n‚t. íÞthu Mðt{e fnu su y{thu ytðhý ™Úte,
ynª hÌtt Útft Œu¾eyu Aeyu; yuðt Mðt{e Ë{Úto n‚t. yuf rŒðËu
¼ws™t ¼kzth{tk htux÷t fh‚tk fh‚tk Mðt{e™u Ë{trÄ ÚtE ™u ‚tðze{tk

htux÷tu ™tÏÞtu ‚u htux÷t W…h ntÚt hne „Þtu ‚u htux÷tu ƒ¤e „Þtu
y™u ntÚt ŒtÍðt ÷tøÞtu. yuðt{tk y{u {krŒh{tk sE™u Mðt{e
h½wðeh[hýŒtËS™u fÌtwk su Mðt{e™u Ë{trÄ ÚtE „E Au ™u ntÚt ƒ¤u
Au; {txu Íx sE™u ntÚt W…tze ÷tu. …Ae ‚u{ýu sE™u ntÚt ÷E ÷eÄtu
™u …tu‚u htux÷t fhðt ƒuXt. ßÞthu nhu ÚtÞt íÞthu Mðt{e òøÞt ™u
s{e ™u Ë¼t{tk ƒuXt. ð[™t{]‚ ðtk[e hÌtt …Ae y{u Mðt{e™u …qAâwk
su Ë{trÄ{tk rËrØytu Œu¾tÞ ‚u fuðe nþu ? íÞthu Mðt{e ƒtuÕÞt su
{™u Ë{trÄ ÚtE n‚e, ‚u yt„¤ {nthts ™u ðtkËu nwk. yu{™u yu{
[tÕÞtu ‚u Œuð÷tuf{tk ÚtE™u ðifwkX{tk ÚtE™u yt„¤ [tÕÞtu íÞtk rËrØytu
¼thu ¼thu V¤ {uðt ytrŒf Ët{„úeytu ÷E™u …z¾u ytðe™u «tÚto™t
fhðt ÷t„e su, y{the Ëuðt yk„efth fhtu, …ý {U {nthts™u {qfe™u
yu …t… Ët{wk s òuÞwk ™rn. …Ae Úttfe™u ‚u{ýu {thu {tÚtu ‚ntu{‚
™tÏÞwk su Vx Au ‚™u, su …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™™u {qfe™u y{thu rð»tu
÷tu¼tE „Þtu. …Ae {U {nthts™t Ët{wk òuE hne™u ‚u{™u fÌtwk su
Vx ‚tu ‚{™u ™u ‚{tht Äýe™u! nwk ‚tu {tht ¼„ðt™™u {qfe™u ‚{tht
Ët{wk òuô ‚uðtu s ™Úte. ‚{u ‚tu ™hfY… Atu, ‚u ™hf{tk nwk þwk ÷tu¼tô ?
yu{ fne™u {nthts™e ËtÚtu ËtÚtu [tÕÞtu ‚u XuX Ät{{tk „Þt. ßÞthu
ynª Útt¤ fÞto íÞthu {nthts Œun{tk ÷tÔÞt yu{ ðt‚ fhu Au yux÷t{tk
ht{…huÚte nrhs™tu Œþo™u ytÔÞt. ‚uytu Ëðuo™u …„u ÷t„ðt {kzât,
‚u{tk …hƒ‚ ™t{™tu yuf Atufhtu Mðt{e™u …„u ÷tøÞtu. ‚u™t ƒhzt
W…h ntÚt {qfe™u Mðt{e ƒtuÕÞt su “ytðtu ! ƒúñt™kŒ Mðt{e™t
…tuXeyt !” íÞthu y{u Ëðuoyu …qAâwk su ƒúñt™kŒ Mðt{e ‚tu AuÕ÷e
yðMÚtt{tk ½tuzu ƒuË‚t …ý …tuXeyu ƒuË‚t ™rn ™u ‚{u …tuXeyt fÌtt
‚u™wk þwk fthý Au ? íÞthu Mðt{e ƒtuÕÞt su “ƒúñt™kŒ Mðt{e ËtX ËtÄw
÷E™u Ít÷tðtz{tk Vh‚t n‚t. ‚u{™u {t„o{tk [t÷‚tk yuf ð¾‚ ‚tð
ytÔÞtu; ‚u ð¾‚u yuf ðýÍthtu …tuX ÷E™u s‚tu n‚tu. ‚u™u Mðt{e™t
ËtÄwyu fÌtwk su, y{tht „wÁ™u ‚tð ytÔÞtu Au ™u y{thu „t{{tk òðwk
Au, {txu yuf …tuXeyt W…h ƒuËtztu ‚tu y{u „t{{tk …ntU[eyu. …Ae
ðýÍthu yuf …tuXeytu ÷tðe™u fÌtwk su yt™t W…h ƒuËtztu. …Ae ‚u™t
W…h Mðt{e™u ƒuËtÞto. ‚u „t{™e ¼t„tu¤u W‚he™u Mðt{eyu ‚u™t {tÚtu
ntÚt {qõÞtu ™u ƒtuÕÞt su ‚thtk f{o ƒ¤e „Þtk, nðu yuf sL{ Äh,
y{u ‚™u ‚uzðt ytðþwk. ‚u s ð¾‚u …tuXeytu {he „Þtu ‚u yt Atufhtu
Au ™u ‚u™u yk‚ ð¾‚u ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e ‚uzðt ytðþu.” …Ae …hƒ‚
¼õ‚u ytu„ý…[tË™e Ët÷{tk Œun {uÕÞtu ‚u™u {nthts ‚Útt ƒúñt™kŒ
Mðt{e Œþo™ yt…e™u ‚uze „Þt. >> 143 >>
ðt‚to 144
[iºt ËwŒ 9™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su Mðt{e yåÞw‚ŒtËS™t suðe ÂMÚtr‚ Útðt™tu þtu W…tÞ nþu ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk y¾kz ð]r¥t ht¾u
‚tu yuðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ, yÚtðt yr‚þÞ {tuxt Ëk‚™e «ËL™‚t {u¤ðu
‚tu yuðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ. yuf Ë{Þu Ëk‚ŒtËS ‚Útt MðY…t™kŒ Mðt{e
Vh‚t Vh‚t „t{ ÄúwVe yåÞw‚ŒtËS™u ½uh „Þt. ‚u ƒu rŒðËÚte ¼qÏÞt
n‚t ™u yåÞw‚ŒtËS™t r…‚t ½uh ™ntu‚t, ‚uÚte yåÞw‚ŒtËSyu ËeÄwk,
…týe, ƒ¤‚ý ð„uhu Ët{t™ ‚u{™u ÷tðe ytÃÞtu. ‚u{ýu Útt¤ fhe™u
XtftuhS™u s{tzât y™u «ËtŒe sBÞt. …Ae ‚u{™e W…h htS ÚtÞt
™u fÌtwk su Atufht {t„, su {t„u ‚u yt…eyu. íÞthu yåÞw‚ŒtËSyu
{tøÞwk su, su ‚{™uu ðnt÷wk ntuÞ ‚u {™u yt…tu. íÞthu ‚u ƒu {wõ‚ ƒtuÕÞt
su ‚the …ý y{tht suðe ÂMÚtr‚ Útþu. ‚u s ð¾‚u yåÞw‚ŒtËS™e
r™htðhý árü ÚtE „E. yuf ð¾‚u ‚u{™t {tƒt…u „Zzu ©eS{nthts™u
Œþo™u s‚tk yu{™u ËtÚtu ÷eÄt. …kŒhuf „tW „Þt íÞthu rð[th ÚtÞtu
su yt Atufhtu [t÷e þfþu ™rn {txu ‚u™u …tAtu ðt¤eyu. …Ae ½Ëeytu
yt…e™u fÌtwk su ‚thtÚte [t÷e þftþu ™rn {txu yt xe{ý {th„{tk
¾tsu ™u …tAtu ½uh ò. …Ae ‚u ½uh ytÔÞt …ý ËtÚtu sðt™e yt‚wh‚t
™ ƒ‚tðe; fu{su {nthts™u ËŒt y¾kz Œu¾‚t. yuðe ÂMÚtr‚
{tuxt™e f]…tyu ÚttÞ. …Ae Mðt{eyu fÌtwk su Ëkð‚ 1929™e Ët÷{tk
yåÞw‚ŒtËS Mðt{e y{ŒtðtŒ ytÔÞt n‚t ‚u Ë¼t{kz…™u ºtesu {t¤u
Q‚Þto n‚t. íÞtk ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{eyu yu{™u …qAâwk
su ‚{u fux÷t ð»tuo Ë{iÞu ytÔÞt ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su ‚uh ð»to ÚtÞtk,
íÞthu Mðt{e ƒtuÕÞt su ½ýu ð»tuo ytÔÞt. íÞthu Mðt{e yåÞw‚ŒtËS
ƒtuÕÞt su Mðt{e, ‚{tht suðt {tuxt™t «‚t…u fhe™u ™t™…ýÚte {thu
ytðhý x¤e „Þtk Au. ƒÄt {krŒhtu{tk Ë¼tytu ÚttÞ Au ™u ðt‚tu[e‚tu
ÚttÞ Au, ‚u Ëðuo nwk Œu¾wk Awk ™u Ëtk¼¤wk Awk, ‚uÚte ytð‚tu ™Úte; yu{
…tu‚t™e ÂMÚtr‚ fne n‚e. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, {tuxt™e f]…tyu
yuðwk ÚtðtÞ. …Ae ðt‚to™e Ë{tró fhe™u ©e Ënò™kŒ Mðt{e
{nthts™e sÞ y™u yt Ë¼t™e {tÞt™tu ûtÞ, yu{ ƒtuÕÞt. >> 144 >>
ðt‚to 145
[iºt ËwŒ 10™u htus Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 38{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk yuftkr‚f™tu ¼„ðt™™u rð»tu «ðuþ ÚttÞ Au yu{
ytÔÞwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yuftkr‚f™wk þwk ÷ûtý
nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yuf [t÷tu[t÷ ™u ƒeò yuftkr‚f yu
ƒu «fth™t ¼õ‚ yðh¼tð{tk yux÷u ËtÄ™Œþt{tk ntuÞ Au. ‚u{tk
su {t¤t{tk, {t™Ëe…qò{tk, æÞt™ ¼s™{tk, ©eS{nthts™e yt¿tt

…t¤ðt{tk, fÚtt ðt‚to{tk, yu Ëðuo r¢Þt{tk r™íÞ r™íÞ ™ðe ©Øt
÷tðe™u fh‚tu òÞ ‚u [t÷tu[t÷ fnuðtÞ; y™u yt «{týu Ëðuo
ËtÄ™ ™ fhu ™u fuð¤ {nthts™e ™t™e {tuxe Ëðuo yt¿tt …t¤u ‚u
„wýƒwrØðt¤tu «tf]‚ ¼õ‚ fnuðtÞ; y™u su yt¿tt{tk Vuh …tzu ‚u ‚tu
Mðtr{™thtÞý™tu fnuðtÞ s ™rn; y™u Ëðuo ËtÄ™™t yk‚™u …t{e™u,
Œun™u ¾tu¾tð‚T fhe™u, {trÞf¼tð {tºt™u xt¤e™u, ƒúñftuxe™t ™u
yûthftuxe™t ht„™u xt¤e™u, yuf ©eS{nthts™e y¾kz M{]r‚ ht¾u
‚u yuftkr‚f fnuðtÞ. su{ {krŒh …qÁk ÚttÞ …Ae {qŠ‚ …ÄhtðtÞ Au,
‚u{ yuftkr‚f {krŒh™u Xuftýu ÚtÞtu, yux÷u {qŠ‚™u hnuðt™wk þwØ …tºt
ÚtÞtu, y™u ‚u{tk {qŠ‚ hnu Au, …ý ytí{t™u rð»tu Œu¾u ™rn íÞtk ËwÄe
yuftkr‚f fnuðtÞ. ytí{t™u rð»tu {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ ‚u …h{
yuftkr‚f fnuðtÞ y™u {qŠ‚{tk hnu ‚u y™trŒ fnuðtÞ. yt ƒu «fth™t
¼uŒ …h¼tð™t yux÷u rËØ {wõ‚™t Au. ‚u{tk su y™trŒ Au ‚u ‚tu
{qŠ‚{tk hËƒË hne™u ™ðe™ ™ðe™ Ëw¾ ¼tu„ðu Au. yu Ëw¾ ‚{™u
{éÞwk Au {txu ¾t¾ ƒ™e™u ƒuËe hnuðwk ™rn. yuf Atufhtu ht¾{tk
yt¤tuxe™u yu™e {t™u fnu su “[÷ ƒu hkze, n{ ¾t¾ ƒ™u ni” yu{
íÞt„e ÚtE™u ftkE fhðwk ™rn, yu{ ™ ht¾ðwk. ©eS{nthts™e yt¿tt
ÞÚttÚto …t¤ðe. yt¿tt ™Úte …t¤‚t ‚u™u ðú‚ fhðtk …zu Au …ý òu
yt¿tt ÞÚttÚto …t¤u ‚tu ðú‚™wk MðÃ™wk …ý ™ ytðu yux÷u ðú‚ fhðtk
s …zu ™rn. òu yt¿tt …t¤u ‚tu {qŠ‚{tk òuztðtÞ. su™tu òu„ fheyu
‚u™t suðt Úttðwk ™u ƒÄt™u rð»tu rŒÔÞ-¼tð ht¾ðtu, ‚Útt su {wõ‚ fhu
‚u™u rð»tu ytí{ƒwrØ, «er‚ y™u rðïtË ht¾ðtu. yt Ë¼t{tk
¾…ðt¤t™u ƒnw Ëw¾ ytðu Au. su yt ðt‚tu™t Þthe ™t ÚttÞ ‚u™u
yt Ë¼t{tkÚte õÞthu [t÷e ™ef¤wk yu{ ÚttÞ y™u yt ðt‚tu™wk Ëw¾
™ ytðu. yt…ýu ð™{tk ƒuXt Aeyu yu{ òýu ‚tu ƒnw Ëw¾eyt ÚtðtÞ
y™u y{ŒtðtŒ ytrŒf MÚt¤™t Aeyu yu{ òýu ‚tu Ëw¾eyt ™
ÚtðtÞ, yufuÞ ¾qkxe Ëh¾e …ý …tu‚t™e ™Úte yu{ òýu ‚tu Ëw¾eyt
ÚtðtÞ. >> 145 >>
ðt‚to 146
[iºt ËwŒ 11™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su, ©eS{nthts™e {qŠ‚ yfr¤‚ Au, ™u Ëw¾ …ý f¤tÞ yuðwk
™Úte, yu ‚tu y…th Au. ‚u y™trŒ {wõ‚ y™trŒ ft¤Úte {qŠ‚{tk Ë¤k„
hne™u ™ðe™-™ðe™ Ëw¾ ÷u Au, yu{™u {qŠ‚™tu fu Ëw¾™tu …th ytð‚tu
™Úte. {wõ‚™u y™k‚ ÷tu[™ Au ‚u Ëðoºt Œu¾u ™u ¼tu„ðu ‚Útt htu{-
htu{ «íÞu òuðt…ýwk ™u „úný fhðt…ýwk Au, yuðwk Ëw¾ Au. {txu {qŠ‚
rð™t Ëðuo ¾tuxwk fhðwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su, yt… f]…t fhe™u ¾tuxwk
fhtðtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, {qŠ‚ y{thu yt…ðt™e Au y™u …wÁ»t
«Þí™ ‚{thu fhðt™tu Au. …Ae ð¤e Mðt{eyu fÌtwk su, …wÁ»t «Þí™
…ý yt… f]…t fhe™u fhtðtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ‚u …ý ð¾‚
ytðu …qÁk fheþwk ™u {qŠ‚ …Ähtðe Œuþwk y™u {qŠ‚{tk ÷E òþwk. y{u
‚tu ËŒtÞ ytðe ðt‚tu fheyu Aeyu. y{thu ynª ËŒtÞ {tuxt {tuxt
™kŒ ytð‚t. ftuE ð¾‚ ðeË ðeË, ftuE ð¾‚ ºteË, [t÷eË, yu{
ytð‚t. ‚u{™e Ëuðt fh‚t ™u ðt‚tu fh‚t. su{ yts ‚{™u ðt‚tu
fheyu Aeyu ‚u{ y™trŒ™wk fheyu Aeyu. ËtÄw™u ftkE Œw:¾ Út‚wk ntuÞ
‚u …ý y{u {tÚtu ÷E™u Ëw¾eyt fheyu Aeyu. fux÷tf™u ËtÄw Útðwk
ntuÞ ™u ‚u™u W…trÄ ƒnw ntuÞ ‚tu y{u Ëk‚tze Ëk‚tze™u ¾tðt yt…e™u
ËkËth{tkÚte ftZ‚t. yts …ý ftZeyu Aeyu, y™u Ëti™u {nthts
yt…eyu Aeyu. yus ËŒtÞ fheyu Aeyu, …ý ™ðwk fh‚t ™Úte. ftuEf
™ðwk fnu ‚tu ‚u fnu™th òýu ! y{thu ‚u™wk ftkE ™Úte. y{u ‚tu y™trŒÚte
yt{ s fÚtt ðt‚to fheyu fhtðeyu Aeyu ™u Ëk‚tu ¼u„t ÚttÞ Au.
÷tuf™tÚtt™kŒ Mðt{e, ¼tu{t™kŒ Mðt{e, ƒrÿ™tÚtt™kŒ Mðt{e ytrŒf
{tuxt {tuxt ™kŒtu ynª ytð‚t. Mðt{e r™„woýŒtËS …ý …[eË
…[eË, ºteË ºteË ËtÄw ÷E™u ytð‚t ™u {rn™tu {rn™tu ƒçƒu {rn™t
ynª hnu‚t, ™u ð[™t{]‚ ðk[t‚tk ‚Útt {nthts™tu {rn{t fnu‚t ™u
Ëuðt fh‚t; yu s fheyu fhtðeyu Aeyu. ð[™t{]‚{tk ©eS{nthts™tu
yuf÷tu hË ¼Þtuo Au. Ëkð‚ 1957{tk ftþeht{¼tE Œun {qfe „Þt
…Ae hýAtuz÷t÷¼tEyu {tuhƒe ‚uztÔÞt n‚t, íÞtk yt…ýu „Þt n‚t.
íÞtkÚte …tAwk fåA{tk ytððwk n‚wk, íÞthu „tu®ðŒ¼tEyu ‚Útt ft¤w¼tEyu
fÌtwk su yt„ƒtux ¼tk„e „E Au ‚u Ës fhðt{tk A rŒðË ÷t„þu.
‚uÚte yt…ýu „Zzt, sw™t„Z ‚hV „Þt ™u …tAt ð¤‚tk htsftux{tk
Q‚Þto n‚t. íÞtk {t¤eyt Xtftuh Ëtnuƒ {tuzS Œhƒth ‚Útt
™zeytŒðt¤t Íðuhe÷t÷¼tE™t ™t™t ¼tE nrh÷t÷¼tE su Ëhfthe
{tuxt y{÷Œth n‚t y™u ƒúñ¿tt™e n‚t ™u ½ýwk ƒtu÷‚t n‚t, ‚u
…ý ð[™t{]‚™e ðt‚tu fhe ‚uÚte ƒkÄtE hÌtt. ð[™t{]‚™e ƒhtƒh
ÞtŒe ntuÞ ‚u™u yt ƒúñtkz{tk ftuE S‚e þfu ™rn yu{ Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su, ‚{thu fux÷t rŒðË
hnuðt™tu rð[th Au ? Mðt{eyu fÌtwk fu …tk[uf rŒðË hnuðtÞ, ‚uÚte
ðÄthu ‚tu ™ hnuðtÞ; fu{su Ä{toŒtu W½htððt™tu ð¾‚ ÚtE „Þtu Au.
…Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, …kŒh rŒðË hnuðwk ntuÞ ‚tu hntu ™u Úttuzwk hnuðwk
ntuÞ ‚tu ft÷u s Ëðthu [t÷tu. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su …kŒh rŒðË
fÌtt ‚u Ë{òýwk ™rn. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ‚{u ft÷u ™rn [t÷tu
‚tu ‚{™u ftuEf ËtÄw …kŒh rŒðË htufþu. …Ae Mðt{e ƒtuÕÞt su …kŒh
rŒðË hneyu ‚tu Ä{toŒtu ntÚt ™ ytðu íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ‚tu
‚tu ft÷u s ™ef¤tu. ‚uÚte Ëk‚ Ëðuo ƒthþ™u rŒðËu Ëðthu ™eféÞt ‚u
¼ws „Þt ™u íÞtk ht‚ hÌtt. ‚u htºtu ËtÄw …wÁ»ttu¥t{r«ÞŒtËS™u ‚tð
ƒnw ytÔÞtu. ‚uÚte ‚uhþ™u rŒðËu ‚u{ýu ftkE ¾tÄwk ™rn. …Ae „tzeytu
¼tzu fhe™u Ëtks™t [tÕÞt ‚u Ëðthu ¾the htu÷ ytÔÞt ™u ‚u{™u ftkE
¼t™ hÌtwk ™rn, yuðt {tkŒt ÚtE „Þt. ßÞthu ðntý{tk ƒuXt y™u
ŒrhÞt{tk ‚tuVt™ ƒnw ÚtÞwk íÞthu …txze™wk {krŒh fhðt ft™S¼tE ‚Útt
nhS ‚Útt nehS yu ºtýu ¼u¤t ytð‚t n‚t ‚u ƒeLÞt ™u fÌtwk su
ƒqzþu fu þwk ? íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ð]»t…whÚte
™ef¤‚e ð¾‚u ƒt…t©eyu {™u fÌtwk n‚wk su, ‚{u fÞu hM‚u sþtu ?
íÞthu {U fÌtwk su, ¾the htu÷ ‚hV sðt rð[th Au. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su, Xef ¾the htu÷ òytu; …Ae òýþtu. …Ae {U fÌtwk su fu{ ðntý
‚tu ™rn ƒqzu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ƒqzþu ‚tu ™rn …ý ƒqzât
suðwk Útþu; yu{ ƒtuÕÞt n‚t {txu ƒqzþu ‚tu ™rn. …Ae yu{™u ®n{‚
ytðe ™u ™ð÷¾eyu Q‚Þto. íÞtk {tM‚h f]…tþkfh¼tE ¾tx÷tu ÷tÔÞt
‚u{tk Ëwðtze™u {tkŒt ËtÄw™u ƒk„÷t{tk ÷E „Þt. …Ae ht‚ hne™u
Ëðth{tk hu÷u ƒuËe™u {tuhƒe™u Mxuþ™u ytÔÞt. íÞtk Ëðuo nrh¼õ‚tu
ytÔÞt ™u „tu®ðŒ¼tEyu Xtftuh Ëtnuƒ™tu ƒk„÷tu W½tzâtu ™u ‚u{tk W‚Þto.
…Ae ™tne ÄtuE™u …qò fh‚t n‚t ‚u ð¾‚u ËtÄw …wÁ»ttu¥t{r«ÞŒtËS™u
¾tx÷t{tk ËwðtÞto n‚t, ‚u{™u þheh™wk ¼t™ ytÔÞwk ™u ƒt…t©e™tk
Œþo™ ÚtÞtk. …Ae ƒuXt ÚtE™u Ëðuo™u …„u ÷tøÞt ™u Mðt{e™u fÌtwk su,
yt ƒt…t©e Q¼t Au ‚u{™u …„u ÷t„tu. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su,
ƒt…t©e þwk fnu Au ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su yu{ fnu Au su ŒrhÞt{tk ‚{™u
xtZ ðtÞ, ¼q¾ ÷t„u, ‚hË ÷t„u ™u ‚{u ftkEf {t„tu ‚tu õÞtkÚte ÷tðe
yt…u ? yux÷t ËtÁ Œun™e rðM{]r‚ fhtðe n‚e yu{ fnu Au. …Ae
ƒtuÕÞt fu ƒt…t©e yá~Þ ÚtE „Þt, yt…ýu õÞtk Aeyu ? Mðt{eyu

fÌtwk su {tuhƒe ytÔÞt Aeyu. …Ae íÞtk hËtuE fhe™u XtftuhS™u
s{tzât. …Ae íÞtkÚte hu÷u ƒuXt ‚u Œuð…hu ytÔÞt. íÞtk [iºt ðŒ 11™u
htus ƒ…tuhu ‚u ËtÄwyu Œun {qõÞtu. ƒt…t©e ‚u ð¾‚u [{ífth sýtðe™u
‚u ËtÄw™u ‚uze „Þt, íÞthu Ëti™u ¾ƒh …ze su ƒt…t©e fnu‚t n‚t
su ftuEf ËtÄw ‚{™u …kŒh rŒðË htufþu ‚u yt ËtÄwyu ƒhtƒh …kŒh
rŒðËu Œun {uÕÞtu. >> 146 >>
ðt‚to 147
Ëkð‚ 1972™t {t„þh {tË{tk „t{ y&÷t÷e™tk fkfwƒtyu
su‚÷…wh{tk ‚w¤Ëe õÞthtu fu ßÞtk ©eS{nthts Œt‚ý fh‚t ‚u Xuftýu
Aºte fhtðe. ‚u …tu»t {tË{tk …qhe ÚtE íÞthu ‚u{ýu ƒt…t©e™u ‚uztððt™tu
ft„¤ ÷¾tÔÞtu su, ðËk‚u Aºteyu [hýth®ðŒ …Ähtððtk Au ™u …thtÞý
fhtððe Au {txu …Äthþtu. ‚u ð¾‚u Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u …whtýe
™kŒrfþtuhŒtËSyu fÌtwk su, ƒt…t©e ðËk‚u …Äthþu ‚tu A…iÞt{tk ©e
½™~Þt{ {nthts™e {qŠ‚ sL{MÚtt™{tk …Ähtððt™e Au íÞtk ËwÄe
ƒt…t©e yt Œuþ{tk Ëk½u Ërn‚ hnuþu ™rn; {txu [iºt™t Ë{iÞt{tk …Äthu
‚tu Xef. ‚uÚte Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u ft„¤ ÷ÏÞtu su
yt… ðËk‚ W…h ytððt™wk ƒkÄ ht¾þtu ™u y{tu ‚uzðt ytðþwk
íÞthu …Äthþtu; fu{ su A…iÞt{tk y¾tºtesu ½™~Þt{ {nthts™e
{qŠ‚ …Ähtððt™e Au. y™u W…hŒ¤™t X¬h {tu‚e¼tE Sðý¼tE
…thtÞý fhtðþu, {txu [iºt™t Ë{iÞt W…h …Äthðt™wk ht¾þtu. ‚u
ft„¤ {nt ËwŒ 1™u htus ©e ð]»t…wh Ëðth{tk ƒt…t©e™u …ntUåÞtu.
su‚÷…wh ytððt {txu ht{…huÚte Œuðhts¼tE ytrŒ ‚Útt ŒnªËhuÚte
¾e{S¼tE ytrŒ nrhs™tu ‚iÞth ÚtE™u ƒt…t©e™u íÞtk ytÔÞt n‚t,
…ý ™ef¤ðt xtýu ft„¤ ðtk[e™u ƒkÄ htÏÞwk ™u fÌtwk su Ëti Ëti™u ½uh
òytu; n{ýtk sðt™wk ƒkÄ hnuþu. ‚uÚte nrhs™tu Ëti Ëti™u ½uh „Þt.
Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚tu
{q¤eyu ðËk‚ fhe™u fåA{tk „Þt. ‚u ykòh, ¼ws ÚtE™u ©e ð]»t…wh
„Þt ™u íÞtk ƒt…t©e™u {éÞt, ™u ðt‚ fhe su yt…™u ‚uzðt ytÔÞt
Aeyu. …Ae ƒt…t©eyu fÌtwk su, ht{…ht™e …thtÞý Ëtk¼¤e™u Ëk½
ËqkZtzþwk. …Ae ƒesu rŒðËu yux÷u {nt ðŒ 6™u htus ht{…hu „Þt
™u ðŒ 7™u htus …thtÞý ƒuXe. ‚u Ëðthu ð[™t{]‚ ðk[t‚tk n‚tk y™u
Ëtksu ¼õ‚®[‚t{rý ðk[t‚e n‚e.
{nt ðŒ 7™u htus Ëðthu ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[t‚e n‚e, ‚u{tk
©eS{nthts™e ÷e÷t Ëk¼thðt™wk ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su,
yt {nthts™e ÷e÷t Ëk¼thðt™wk fÌtwk ‚u{tk fux÷tf™tk {™ ƒeò
yð‚thtu{tk ‚Útt ƒeòk MÚtt™tu{tk s‚tk hnu Au, …ý «„x {nthts™e
™u «„x yð‚th yux÷u {wõ‚tu™e ÷e÷t Ëk¼thðt™wk fÌtwk Au; {txu
©eS{nthtsu ™u ‚u{™t {wõ‚tuyu su su MÚtt™tu{tk su su ÷e÷t fhe ntuÞ
‚u Ëk¼thðe. {nthts yts {æÞMÚt rƒhtsu Au ™u Vh‚t {wõ‚ ƒuXt
Au. yt {nthts {æÞMÚt ƒuXt, ‚u su òý‚t nþu ‚u™u yt™kŒ™tu …th
™Úte. «„x ©eS™tk [rhºt ÷e÷t ‚u yòýu Ëtk¼¤u ‚u™tk sL{ {hý
x¤u, y™u «íÞût Au yu{ òýe™u y™u ‚u{™tu {rn{t òýe™u Ëtk¼¤u
‚u™wk ‚uòu{Þ ‚™ ÚttÞ yuðe yt Ë¼t Au. yt ËíËk„{tk yð‚thtrŒf™u
‚Útt ƒúñfturx™u ‚Útt yûthfturx™u …ý ytÔÞt rð™t Aqxftu ™Úte; yu
Ëðuo ytÔÞt Au. yt ËíËk„{tk su™u su™u sL{ ytÔÞt ‚u™tu {tuût ÚtE
òÞ Au. htò™u ½uh ðt½Ák òÞ ‚u …ý htýe fnuðtÞ, ‚u{ yt ËíËk„{tk
™u yt òu„{tk su ytðu ‚u Ëðuo™u {wõ‚ òýðt. ‚u Ëðuo™wk ytíÞkr‚f
fÕÞtý ÚttÞ Au. ™thtÞý y™u …wÁ»ttu¥t{ yu ƒu þçŒ ¼w÷tðu Au. ELÿ,
ƒúñtÚte ÷E™u yûthfturx ËwÄe Ëðuo ™thtÞý y™u …wÁ»ttu¥t{ fnuðtÞ

Au {txu yt…ýt Mðt{e su ©e …wÁ»ttu¥t{ ‚u ‚tu ËðuoÚte …h Au.
ƒnthð]r¥tyu fhe™u ftÞo òuðtÞ Au y™u yk‚ð]or¥tyu fhe™u fthý òuðtÞ
Au. ƒnthð]r¥t fthý™u ytðhe ÷u Au. ©eS{nthts yûthÄt{{tk hÌtt
Útft ÷e÷t fhu Au ‚u ƒnthárüðt¤t™u {™w»Þ™t suðe Œu¾tÞ Au. …ý
yk‚áorüðt¤t™u {™w»Þ¼tð x¤e™u rŒÔÞ Œu¾tÞ Au. ¼õ‚®[‚t{rý{tk
su™t Ëuðf ytí{tht{ fÌtt Au ‚u y™w¼ðe ‚Útt y™trŒ™u òýðt.
su y™trŒ Au ‚u «íÞût Œu¾tÞ íÞthu ‚u{™u ytrŒ fnuðtÞ, y™u …htuût
yux÷u yûthÄt{{tk Au ‚u y™trŒ fnuðtÞ, {txu ‚u ytrŒ y™trŒ fnuðtÞ
Au. Sð {™™wk ÄtÞwO {qfu ™u Mð¼tð {qfe™u ytðt y™trŒ™t ð[™{tk
ð‚uo ‚tu òze ƒwrØ ™tþ …t{e™u fwþt„ú ƒwrØ ytðu, …ý …tu‚u Äýe
™ ÚttÞ ‚tu. su{ y÷iÞt¾t[h Äýe ÚtÞt ‚tu …tuþtf ÷E ÷eÄtu yux÷u
©eS{nthtsu …tu‚t™e yt…u÷e Ët{Úteo ÷E ÷eÄe; ‚u{ ftuEf™u Ët{Úteo
ytðu ‚u …tu‚t™e {t™u ‚tu ©eS{nthts ™u {tuxt ÷E ÷u. su{ ynª
su yt¿tt ÷tu…u ‚u™tk fkXe, …qò, ¼„ðtk ðMºt ‚u ÷E ÷u Au ‚u{. {txu
Äýe Úttðwk ™rn. su Äýe ÚttÞ ‚Útt yt¿tt ÷tu…u ‚u™u Œu¾eyu ‚tu ‚u
Ëthtu ™ ÷t„u, fu{su yu{tkÚte {nthts Ë¼t ÷E™u QXe „Þt ‚uÚte
¼tir‚f Œun …ý ™ftÁk ÷t„u Au; {txu ÓŒÞ{tk ©eS{nthts™u y™u
{wõ‚™u yð~Þ …Ähtððt yu fhðt™wk Au. >> 147 >>
ðt‚to 148
{nt ðŒ 8™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, òu
©eS{nthts™u yk‚h{tk …Ähtðu ‚tu Ëqû{ ½tx Útðt …t{u ™rn. Äýe
{tkne ™ ntuÞ ‚tu ÷q¾tu ÷t„u ™u ‚u™e ®f{‚ …ý ftkE ™rn, {txu y¾kz
M{]r‚ ht¾e™u {qŠ‚™u òuE hnuðwk. ÷qkx™th ½ýt Au. {txu ©eS{nthts
y™u ‚u{™t {wõ‚™u {wfhŒ{ ht¾ðt. æÞt™ ¼s™{tk, {t™Ëe…qò{tk

©eS{nthts™u y™u yu{™t {wõ‚™u Ëk¼thðt. yk‚:fhý þwØ ÚttÞ
‚tu ƒúñY… ÚtðtÞ ™u ©eS{nthts Ëtûttífth rƒhts{t™ ÚttÞ. su{
ft[™e …]Úðe{tk ËqÞo Œu¾tÞ ‚u{ yk‚:fhý [tuÏ¾wk ÚttÞ ‚tu ©eS{nthts
Ëtûtt‚T rƒhtsu; ƒtu÷tððt …zu s ™rn, su{ ft[{tk ËqÞo Œu¾tE ytðu
‚u{. {txu yk‚:fhý þwØ fhðwk …ý ™ƒ¤t ½tx ½zðt ™rn. ErLÿÞtu
‚tu …tzt suðe Au {txu ‚u{™u ðþ fhðe. ©eS{nthts™t Ëk‚ ©e
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚Útt ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e, ‚u{™t suðt Úttðwk. ftuE
…tu‚t™u ½uh htò™u ƒtu÷tðu …ý òu ‚u™wk ½h „tuƒÁk ntuÞ ‚tu htò ™
ytðu, ‚tu yt ‚tu ©e …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™™u …tu‚t™u ½uh ƒtu÷tððt Au
‚u fu{ ytðu ? {txu [tuÏ¾t ÚtEyu ‚tu ytðu. ©eS{nthts™u «Œrûtýt,
Œkzð‚ {t™Ëe…qò ytrŒ fheyu, ‚tu {wõ‚ Ëðuo ¼u¤t ytðe òÞ.
su{ ®[‚t{rý {™tuhÚt ËíÞ fhu Au ‚u{ ©eS{nthts ™u {wõ‚ Ëðuo
{™tuhÚt ËíÞ fhu Au; …ý òu Ët[tu ¼tð ntuÞ ‚tu. ©eS{nthtsu
…qAâwk fu Ëk‚tu ¾t÷e Atu fu ¼Þto Atu ? ‚u ftuE™u ytðzâwk ™rn, íÞthu
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su nu {nthts ! fux÷tf ¾t÷e nþu
™u fux÷tf ¼Þto nþu. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su ¾t÷e™t ftuE Äýe
™Úte. {tuxt {éÞt ntuÞ ‚u {tuxt™u ƒtÍe …zu ‚tu ‚u ¾t÷e ntuÞ ‚tu
…ý ‚u™wk ËtÁk ÚttÞ.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su, ©eS{nthtsu {q¤t
WAtéÞt ‚u™u ÷uðt {tuxt {hòŒe QXât yu{ fÌtwk Au ‚u {hòŒe ftu™u
òýðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, {hòŒe yux÷u {qŠ‚{tk hnu÷t y™trŒ
{wõ‚ òýðt. ©eS{nthts …tu‚t™t Ëuðftu™u Ëw¾eyt fhðt {txu yuðe
y™k‚ ÷e÷t fhe™u Ëw¾eyt fhu Au ‚u{tk Úttf‚t ™Úte. yt ÷tuf{tk
…ý {nthts ‚Útt {wõ‚ …tu‚t™t ytr©‚™e hûtt fhu Au. >> 148 >>
ðt‚to 149
{nt ðŒ 10™u htus Ëðthu Ë¼t{tk f‚to, yf‚to ™u
yLÞÚttf‚to…ýt™tu «Ëk„ ™eféÞtu n‚tu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yuf
Ë{Þu {tuxt {wf‚tu™u yu{ rð[th ÚtÞtu su, yt…ýu ËíËk„ fhtðe™u
Sð™tu {tuût fheyu Aeyu; íÞthu ©eS{nthtsu yu Ëk‚tu™e Ë¼t™e
W…h ƒeS rŒÔÞ ‚uòu{Þ Ë¼t ƒ‚tðe, ‚u òuE Ëðuo ƒtuÕÞt su yt
þwk ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, yt ‚tu yûthÄt{™e Ë¼t Au
yu{ yLÞÚttf‚to Au. …Ae ðt‚ fhe su yt Sð™u {tunY…e ®™ÿt ‚u
ytkÄ¤tu ½tuztu Au y™u yt „tuºt™tu yð„wý ÷uðtÞ Au ‚u {tunu fhe™u
÷uðtÞ Au. yt Ë¼t rŒÔÞ Au ‚u{tkÚte …ý {tunu fhe™u yð„wý þtuÄe
ftZu {txu ¼„ðt™™t Ëk‚™tu Ë{t„{ fhe™u Œtu»t {tºt xt¤e™u …rðºt
Úttðwk ‚tu yt Ë¼t™tu yð„wý ™ ytðu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su …rðºt Útðt™tu þtu
W…tÞ nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¿tt™ ErLÿÞtu™u ¿tt™ {t„uo
[÷tðu ™u f{o ErLÿÞtu™u f{o {t„uo [÷tðu, yu{ Ëðuo ErLÿÞu fhe™u
¼„ðt™ ËkƒkÄe r¢Þt fhu ‚tu …rðºt ÚtE sðtÞ. ƒeswk yt ƒúñ
Ë¼t{tk ™ntÞ ‚tu …rðºt ÚttÞ. yt ƒúñyÂø™ Au. yt Ë¼t{tk Íe÷u
yux÷u ¿tt™ „úný fhu ‚tu ‚u {qŠ‚Úte ytuhtu hnu ™rn. …r‚ðú‚t…ýwk
su ¼„ðt™™u rð»tu r™ct, ‚u …tfe ht¾ðe. Œun …zðt™tu ntuÞ ‚tu
¼÷u …zu …ý yti»tÄ™e ‚Útt ftuE Œuð™e ytM‚t ™ ht¾ðe. ƒeò
Œuð™e ytM‚t ht¾u ‚tu ÔÞr¼[trhýe™t suðe ¼Âõ‚ fnuðtÞ.
“…r‚ðú‚t™tu Ä{o y[¤ fhe …t¤òu.” yuf ƒtEyu Ëtkƒu÷wk …z‚wk
{qõÞwk …ý …r‚™wk ð[™ {qõÞwk ™rn, yuðe …r‚ðú‚t™t suðe ¼Âõ‚
fhðe …ý h¾zu÷ ™ Úttðwk; h¾zu÷™e ¾ƒh ftuE ht¾u ™rn. ßÞthu
«íÞût ©eS{nthts …tu‚u {éÞt íÞthu Œuð yŒuð …tËu sðwk ™rn fu{fu
ðiŒ Œtõ‚h …ý [tÕÞt òÞ Au. yti»tÄ fÞto rð™t™t fux÷tÞ ztuËt

ynª …zât Au y™u ðiŒ ™u Œtõ‚h ‚tu rƒ[tht …[eË ð»to{tk {he
òÞ Au. yti»tÄÚte ‚tu Q÷xtu Œun Ëze òÞ Au, {txu yti»tÄ™e «‚er‚
™ ht¾ðe y™u skºt {kºt™e ‚Útt Œuð yŒuð™e «‚er‚ ™ ht¾ðe.
rf{eytðt¤t™e …ý «‚er‚ ™ ht¾ðe. rf{eytðt¤t ƒnw ¼qkzt Au;
‚u ™sh ƒtkÄe™u Ëtu™wk ƒ‚tðu ™u …Ae ftkE ™ ntuÞ {txu ‚u™tu rðïtË
™ ht¾ðtu. suýu Mðtr{™thtÞý™u ytu¤ÏÞt ntuÞ ‚u™u ‚tu yu ftuE™e
«‚er‚ ytðu s ™rn. yts ©eS{nthtsu ™u {tuxtyu Ä{oÄwhkÄh
fÕÞtý™tu {t„o ƒtkæÞtu Au, ‚u{tk su su r™Þ{ fÌtt Au ‚u{tk su ™ ð‚uo
™u ð‚o{t™ ÷tu…u ‚u Ëðuo ™hf™t yrÄfthe Au, ‚u ftuE rŒðË
™ef¤ðt™t ™rn, {txu ‚u™tu «Ëk„ ™ ht¾ðtu. yts yt ¿tt™Þ¿t
™u Þtu„Þ¿t ÚttÞ Au ‚u{tk ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ Au. Ë‚Þw„{tk ÷t¾
ð»to æÞt™ fhu íÞthu ¼„ðt™™wk Œþo™ {tºt s Út‚wk. ºtu‚tÞw„{tk Œþ
nòh ð»to ËwÄe Þ¿t fhu íÞthu Œþo™ ÚttÞ y™u ît…h Þw„{tk yuf nòh
ð»to ËwÄe …rh[Þto fhu íÞthu Œþo™ ÚttÞ. yt fr¤{tk Ëtu ð»to ËwÄe
fe‚o™ fhu íÞthu Œþo™ ÚttÞ; y™u yts ð‚o{t™ft¤u ‚tu ©eS{nthts™e
{qŠ‚{tk hËƒË fhe™u òuze ŒEyu Aeyu yts™tu yuðtu «‚t… Au. yts
‚tu Ëk‚ nrhs™tu™tk Œþo™ fhu ‚tu …„÷u …„÷u ƒúñÞ¿t ÚttÞ ™u ð¤e
ytíÞkr‚f fÕÞtý fhu. yt Þtu„Þ¿t ™u ƒúñÞ¿t Au. yt{tk ytðu÷t™u
Vuh sL{ Ähðtu …zþu ™rn, XuX {qŠ‚{tk {qfe ŒEþwk, ytðtu «íÞût
{qŠ‚™tu «‚t… Au. ÞwrÄrch™u þtMºt{tk rðïtË n‚tu ‚tu fÕÞtý ÚtÞwk
™rn. þtMºt ‚tu {trÞf „wýðt¤t Ér»tytu™tk fhu÷tk Au. {txu ‚u™e
«‚er‚ ™ ht¾ðe y™u ©eS{nthts™tk fhu÷tk þtMºt ‚tu rŒÔÞ Au ‚u{tk
«‚er‚ ht¾ðe. ðt‚[e‚ fhðe fu «tÞrù¥t Œuðwk ‚u r™„woý ÚtE™u fnuðwk
Œuðwk, …ý ºtý „wý{tk hne™u fnuðwk Œuðwk ™rn. su ËíÞ ð[™ ƒtu÷tÞ
‚u {nthts ƒtu÷tðu Au, ™u yËíÞ ð[™ ƒtu÷tÞ ‚u {tÞt ƒtu÷tðu Au

yu{ òýðwk. >> 149 >>
ðt‚to 150
{nt ðŒ 10™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su, …qðo™t Ér»t fh‚tk yts™t Ëk‚ nrhs™tu™tk ð[™ yrÄf
{t™ðtk. su{tk ©eS{nthts fu Ëk‚ ™tÌtt ntuÞ, ‚u{tk ™ntÞ fu …týe
…eyu fu ‚u™t W…h …ûte Qze™u òÞ ‚u™wk …ý fÕÞtý fhu, yuðtu yts™tu
{rn{t Au. ©eS{nthts™u y™u {tuxt™u yk‚Þto{e ™ òýu ™u y¾kz
M{]r‚ ™ ht¾u ‚u ™tÂM‚f…ýwk Au. yuf ‚tu rðãtyu fhe™u {tuxtE ntuÞ
™u yuf ‚tu ðÞu fhe™u {tuxtE ntuÞ …ý {qŠ‚{tk òuztÞ ‚u {tux… ¾he.
¼ws{tk ƒt¤{wfwkŒŒtËS™u ftuE yt„¤ ƒuËth‚t ™rn …ý yu‚tu {qŠ‚
ËtÚtu h{qs fh‚t, {txu {nt«¼wS™e ðt‚ yx…xe Au. ƒtrÄ‚t™wð]r¥t
ntuÞ íÞtk ËwÄe …tu‚t™e y™u {nthts™e {tuxtE™e ¾ƒh …zu ™rn,
su{ ƒ¤ŒuðS™u …ze ™rn ‚u{. yts ‚{™u ©eS{nthtsu yuðwk ƒ¤
ytÃÞwk Au. yt ð¾‚ ƒ„tze ™t¾u yux÷u …tu‚t™wk …qÁk ™ fhu ‚u™u sL{
Ähðtu …zu ™u ‚u ™e[ fnuðtÞ. ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu Œun «VwÂÕ÷‚ ntuÞ
™u ðtýe …ý «VwÂÕ÷‚ ntuÞ ™u yu™tk Œþo™ su fhu ‚u …ý f]‚tÚto ÚtE
òÞ. ‚u ¼õ‚ òu yt ËíËk„Úte ƒnth ™ef¤u ‚tu þƒ suðtu ÚtE òÞ
‚u ftuE yzu …ý ™rn, {txu ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE hnuðwk
™u yuf {qŠ‚™e ™u {qŠ‚™t Ëw¾™e RåAt ht¾ðe. yiïÞo™e fu ftkE
òuðt™e fu r™htðhý Útðt™e fu yk‚Þto{e…ýt™e RåAt hnu ‚tu ‚u
s„‚™e ftuh™tu ÷tu[tu fnuðtÞ, ‚u{s {qŠ‚ rð™t ™fÁk {qŠ‚™wk ‚us
su yûthÄt{ ‚u Œu¾tÞ ‚u …ý ÷tu[tu Au. yuf {qŠ‚ ™u {wõ‚ ƒus Ëðoºt
Œu¾tÞ yu yk‚ð]or¥t fnuðtÞ y™u ‚u ÷tu[tÚte hrn‚ fnuðtÞ {txu {qŠ‚{tk
hËƒË ÚtE hnuðwk. ‚u õÞthu hnuðtÞ, ‚tu {rn{t ÞÚttÚto òÛÞtu ntuÞ
‚tu hnuðtÞ. yt ÷tuf{tk …iËt™tu {rn{t òÛÞtu Au ‚tu [th [th {rn™t
ËwÄe Ë{wÿ{tk hnu Au ™u ðntý{tk Mºte Atufhtk ËtÁ Œw:¾ ðuXu Au, ‚u{
©eS™tu ™u Ëk‚™tu {rn{t òÛÞtu ntuÞ, ‚tu Ëuðt fhðt{tk ©Øt ƒnw
hnu. ©eS{nthts™e ™u yu{™t {wõ‚™e Ëuðt fhðe ‚Útt yu{™u
s{tzðt, ‚u Ëuðt™wk V¤ su yûthÄt{{tk ©eS{nthts™e {qŠ‚™wk Ëw¾
‚u {¤u Au. ÔÞðnth{tk Œun ½Ëe ™t¾u ‚u ‚tu Ëqft ÷tfzt™u …týe …tÞ
‚tu Ëze òÞ Au ‚uðwk Au, y™u yt ‚tu ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hËƒË
fhe Œu Au. su{ ÷e÷t Ítz™u …týe …tÞ ‚tu Ëqftðt ytðu÷wk ntuÞ ‚tu
…ý yuf f÷tf{tk ÷e÷wk ÚtE òÞ ‚u{ Ëuðt™wk …ý yuðwk V¤ ÚttÞ.
Ëuðt „úný fh™th™u …ý yuðtu ¾xftu hnu su yt Ëuðt fh™th™u Íx
Ät{{tk ÷E sEyu. ËíËk„™e Ëuðt fhu ‚uÚte …ý ©eS{nthts™e
™u y™trŒ {wõ‚™e Ëuðt {¤u ‚u ©uc Au, fu{su ‚u {qŠ‚{tk òuze Œu
y™u Ëðtuo…rh yuðt su Mðtr{™thtÞý ‚u{™u Sð{tk …Ähtðe Œu; {txu
yuðt™e Ëuðt fhðe. Ëðo Xuftýu ©eS{nthts™wk f‚to…ýwk Ë{sðwk …ý
{tÞt, f{o, Mð¼tð, ft¤, ƒúñ, yûth yu ftuE™wk f‚to…ýwk ™ Ë{sðwk.
òu rð…he‚ Œuþ ft¤ Ëk„trŒf ‚Útt htò™tu W…ÿð ÚttÞ yÚtðt ftuEf
{hu íÞthu ft¤u fÞwO yu{ òýu ‚tu ‚uýu ¼„ðt™™u ft¤ suðt òÛÞt.
y™u {tÞtyu fhe™u fu f{uo fhe™u fu Mðt¼trðf ÚttÞ Au yu{ òýu
‚uýu {tÞt suðt, f{o suðt ™u Mð¼tð suðt ¼„ðt™™u òÛÞt. ðhËtŒ,
ðtÞhtu, xtZ, ‚zftu ðÄw ytuAtu ÚttÞ, íÞthu „t¤tu Œu ‚uýu ¼„ðt™™u
f‚to ™ òÛÞt. yt…ýu ‚tu Ëðo Xuftýu ©eS{nthts™wk f‚to…ýwk
Ë{sðwk, …ý ƒeò yûthtrŒf ftuE™wk f‚to…ýwk ™ Ë{sðwk, y™u ¼qkzt
Œuþ, ft¤, Ëk„, r¢ÞtÚte Auxu hnuðwk, y™u ©eS{nthts™e yt¿tt
«{týu ð‚oðwk. su ©eS{nthts™t ð[™ «{týu ð‚uo ‚u …tu‚t™wk ™u
…tu‚t™t Ëk„e™wk ËtÁk fhu yuðtu ÚttÞ. yu{ ðt‚ fhe™u ƒtuÕÞt su
ytõ÷uðh …zu ‚tu ÷tfztk™t ¼tht W…tzðt {xe òÞ ™u [¢ðŠ‚ htßÞ
su ©eS™e {qŠ‚™wk Ëw¾ ‚u {¤u, {txu Ät{{tk òðt{tk …ý yr‚ yt™kŒ
{t™ðtu. Œt‚hztk ™u ƒkÄeyt Ëk¼thðt yux÷u yu{ òýðwk su yt
ËíËk„{tk òu [t¤u [Ze sðtþu ‚tu …tAwk n‚wk ‚uðwk Œw:¾ ytðþu.
yûthÄt{Úte ytuht yûthtrŒf Ëðuo htuf™th Au {txu ©eS{nthts™u
y™u {tuxt {wõ‚™u ËtÚtu h¾ðt¤ ht¾ðt …ý ÷qkxýeyt™u ¼u„t ™
ht¾ðt. ‚u ÷qkxýeyt ½ýt Au; …krz‚ ÚtE™u ÷qkxu, rþ»Þ ÚtE™u ÷qkxu,
ƒwrØðt¤tu ÚtE™u ÷qkxu; y™u AuÕ÷eðthu ©eS{nthts™e «ËtŒe …ý
÷qkxu; fu{su su «ËtŒeytu ntuÞ ‚u su™t …ût{tk hÌttu ntuÞ ‚u …ût{tk
yLÞtÞ Út‚tu ntuÞ ‚tuyu ‚u™e ‚u™u nt yu nt fhðe …zu ‚u™tu Œtu»t
÷t„u ™u {tuût™t {t„oÚte …ze òÞ {txu ƒeS RåAtytu {qfe™u yuf
{qŠ‚ s ht¾ðe. >> 150 >>
ðt‚to 151
{nt ðŒ 11™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, yts
©eS{nthts ™u Ëk‚ yux÷u {wõ‚ …]Úðe {tÚtu rð[hu Au ‚u ftuE™u {éÞt
™Úte, rî¼wsðt¤t …h{uïh Au. yuf yuf Ëk‚{tk y™uf {wr™™tk ð]kŒ
hÌttk Au fu{su ©eS{nthts Ërn‚ y™k‚ {wõ‚tu yfuft Ëk‚{tk
ytu‚«tu‚ hÌtt Au, {txu yuf™u s{tzu ‚tu y™k‚ s{u Au. ©eS{nthts
fne „Þt Au ™u fnu Au, ftkE fÂÕ…‚ ™Úte. ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ
‚u™u rð»tu ©eS{nthts y™k‚ {wõ‚u Ërn‚ hÌtt Au …ý ‚u™e ¾ƒh
™Úte, ‚uÚte Œefhtu ™ ntuÞ ‚tu þtuf fhu su {thu Œefhtu ™Úte …ý …tu‚t™t
ytí{t™u rð»tu y™k‚ {wõ‚ ™u {nthts hÌtt Au, yu{ Ë{S™u Mºte,
…wºt, Ä™trŒf {trÞf …ŒtÚto™e RåAt ™ ht¾ðe, ™u yuf÷t Aeyu yu{
™ òýðwk. ©eS{nthts ‚Útt y™k‚ {wõ‚ {tht ytí{t™u rð»tu

rðhts{t™ Au yu{ òýe™u ËŒt yt™kŒ{tk hnuðwk. «Út{ yuf yuf Ëk‚
rð[hðt™e yt¿tt n‚e ‚u Ëk‚™t ¼u¤t ©eS{nthts ™u y™k‚ {wõ‚
n‚t ‚uÚte yt¿tt ÷tu…t‚e ™rn. …Ae òuz rð™t ™ [t÷ðwk yuðe yt¿tt
©eS{nthtsu fhe ‚tu…ý su™t ¼u¤t ©eS{nthts ™u {wõ‚ ™ ntuÞ
‚uðt ƒu ¼u¤t ntuÞ ‚tu…ý ©eS{nthts™e yt¿tt ÷tu…e ™t¾u; {txu
yuf{tk y™uf hnu yuðt Úttðwk y™u y™uf {wõ‚ ËtÚtu ht¾ðt. „]nMÚt
ntuÞ ‚u{ýu …ý y™k‚ {wõ‚ ‚Útt {nthts ht¾ðt …ý yt ÷tuf™t
ði¼ð™e RåAt ™ ht¾ðe. yuf nrhs™ ÔÞðnthu Œwƒo¤ n‚t ™u Ëw¾u
{nthts™wk ¼s™ fh‚t. ‚u™u ÔÞðnthu Œw:¾e òuE™u ftuEfu {nthts™u
fÌtwk su, nu {nthts ! yt nrhs™ ƒnw Ëtht Au …ý ÔÞðnthu Œw:¾e
Au. ‚u ŒÞt fhtu ‚tu ÔÞðnth Ëthtu ÚttÞ. …Ae {nthtsu fÌtwk su ËtÁk
Útþu ‚uÚte ‚u™u ƒnw ÿÔÞ ÚtÞwk. …Ae ‚tu ¼„ðt™ ¼òÞ ™rn ™u ¾tðt™e
…ý ™ðhtE ytðu ™rn. yufðth ‚u nrhs™ {nthts™tk Œþo™ fhðt
ytÔÞt, ‚u{™u {nthtsu fÌtwk su fuðt Ëw¾eyt Atu? …Ae ‚u nrh¼õ‚
fnu su, {nthts ! Ë…o™t fkrzÞt{tk Œuzft™u …qÞtuo Au ‚u õÞtkÚte Ëw¾eytu
nþu ? íÞth fuzu {nthtsu ‚u™tu ÔÞðnth n‚tu ‚uðtu Œwƒo¤ fÞtuo íÞthu
þhehu …wü ÚtÞtu ™u Ëw¾u {nthts™u ¼sðt {kzâtu; {txu Ëthtu ÔÞðnth
nrh¼õ‚tuyu Œw:¾ŒtÞe òýðtu. «ð]r¥t ‚tu ¼„ðt™ ¼w÷tðu yuðe Au
{txu ‚u™u xt¤e™u ¼„ðt™ ¼sðt. ‚u xt¤ðt™e ÞwÂõ‚ ©eS{nthtsu
{æÞ «fhý™t 22{t ð[™t{]‚{tk þe¾ðtze Au. su™u {qŠ‚{tk òuztðwk
ntuÞ ‚uýu ftÞo{tk ‚t™ ht¾ðwk ™rn, yu{ {nthtsu ftÞo™e LÞq™‚t
ƒ‚tðe Au. {txu {wõ‚ Úttðwk ntuÞ ‚uýu Ëðuo rðËthe™u {qŠ‚{tk òuztðwk.
‚]ý™e Íqk…ze ™u Vtxu÷ „tuŒzeðt¤t Ëk‚™e Ë¼t{tk fÚtt ðt‚to Útt‚e
ntuÞ íÞthu ð]r¥t ƒeS he‚™e ÚtE òÞ y™u WŒT½tu»t{tk ð]r¥tytu ztu¤tE
òÞ. su{ ƒtuxtŒðt¤t rþð÷t÷¼tEyu h½wðehS {nthts™e

…Äht{ýe ¼tð™„h{tk fhtðe ™u htò …tËu ËL{t™ fhtÔÞwk, ‚u
«ð]r¥t{tk …tu‚t™t ytí{t™u ™u {nthts™u Œu¾‚t ‚u ƒkÄ ÚtE „Þwk. …Ae
ËŒT„wÁ ©e „wýt‚e‚t™kŒ Mðt{e™u ðt‚ fhe su nðu {nthts ™u ytí{t
Œu¾t‚t ™Úte. íÞthu Mðt{e ƒtuÕÞt su ‚{u «ð]r¥t{tk ¼¤e „Þt ‚uÚte
™Úte Œu¾t‚t, ‚tu nðu yt…ýt „wÁ ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e …tËu sE™u
«tÚto™t fhtu. …Ae ‚u{ýu Mðt{e™u «tÚto™t fhe, íÞthu Mðt{e©eyu f]…t
fhe™u fÌtwk su, æÞt™ fhtu, ƒu {rn™u Œu¾tþu. …Ae ƒu {rn™u ytí{t
™u {nthts Œu¾tÞt, yu{ «ð]r¥t …ý {qŠ‚{tk òuztðt{tk rðûtu…f‚to
Au. ©eS™tk ™u {wõ‚™tk [rhºt ‚u ËtÄr™f™u þe¾ððt {txu Au. yt
¼ý‚h {tuxwk Au, »txTþtMºt ™u yZth …whtý ¼ýðu fhe™u ftkE ð¤u
‚u{ ™Úte. yt òu„{tk ËðoŒuþe ¿tt™ ytðu ™u æÞt™ fhðt™e ÷xf
ytðu, {txu yt òu„ fhe ÷uðtu ‚tu Ëðuo ft{ rËØ ÚttÞ, yux÷u {qŠ‚™e
«tró A‚e Œunu ÚttÞ; {txu ytðt {wõ‚™u rð»tu rŒÔÞ¼tð ht¾e™u ‚u{™e
Ëuðt fhðe …ý „wý{tk hne™u ™ fhðe. «ËtŒe™wk ðMºt ntuÞ, ‚u™u
ð¤ ŒE™u „¤u ƒtkÄu ‚tu ™wfËt™ fhu, ™u «ËtŒe™tu …íÚth ntuÞ ‚tu…ý
ðt„u y™u òu {rn{tyu Ërn‚ Œþo™ fhu ‚tu rŒÔÞ fhu. {txu rŒÔÞ¼tð
÷tðe™u Ëuðt fhðe. ®[‚t{rý ‚tu {¤e Au …ý ŒhS™t Ëuƒt{tk òÞ
Au. {nthts ‚uzðt ytðu íÞthu ynª hnuðt™tu ËkfÕ… ÚttÞ ‚u ŒhS™t
Ëuƒt (xu¼t) suðwk Au. ßÞthu ©eS{nthts ‚uzðt ytðu íÞthu …qÁk ÚtÞwk
òýðwk. su{ ÍtzuÚte V¤ ‚qxâwk ‚u …tAwk Ítzu ð¤„u ™rn, ‚u{ ©eS
fu {tuxt Œun {qftðu ‚tu Vuh ƒeòu Œun ™ Ähtðu; yu ‚tu …tu‚t …tËu
s ÷E òÞ {txu ©eS{nthts ‚uzðt ytðu íÞthu …tu‚t™wk yÄwÁk ™
{t™ðwk. ƒu Œuþ Au ‚u Ëðuo yuf {kz¤ ht¾ðwk …ý swŒtE ™ ht¾ðe.
su Ät{{tk hnu‚t ntuEyu ‚u Ät{™t {tuxuht™e yt¿tt{tk ‚í…h hnuðwk
…ý ƒu…hðtE ™ ht¾ðe ™u {™™wk ÄtÞwO ™ fhðwk. {nthts™u ËtÚtu

ht¾ðtÚte yuf {kz¤ hnu ™u {nthts™u Auxu {qfu ‚tu {kz¤ swŒtk ÚtE
òÞ {txu {nthts™u ËtÚtu ht¾ðt. >> 151 >>
ðt‚to 152
{nt ðŒ 13™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Ëthk„…wh™wk 6Xwk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ðuŒ™e Wí…r¥t™e ðt‚ ytðe; íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su, ðuŒ, ðihts{tkÚte ÚtÞt Au ™u ‚u{tk yuf ƒúñtkz™e ðt‚ Au …ý ÍtÍe
™Úte, {txu Ëti Ëti™t MÚtt™{tk yu{™u {qfe ŒE™u ©eS{nthts™t
Ë{e…{tk yt…ýu òðwk. yu ftuE™wk yt…ýu ft{ ™Úte, yu{™u ƒtÍe
hneyu ‚tu ‚u ytðhý fhu {txu ‚u ftuE™u ðªxtE hnuðwk ™rn. n™w{t™
ytrŒ ftuE Œuð™u …ý ðªxtðwk ™rn, yuf {qŠ‚ ™u {wõ‚ ‚u{™u ƒtÍðwk.
©eS™t ¼õ‚™e ‚tu {tuxt {tuxt yûthftuxe …ý «tÚto™t fhu Au.
«„x™tu yuðtu «‚t… Au. ©eS™t ¼õ‚ ‚tu htò™e htýeytu™u Xuftýu
Au. su{ „]nMÚt™e …kÂõ‚{tk ËtÄwÚte ƒuËtÞ ™rn y™u ËtÄw™e …kÂõ‚{tk
„]nMÚtÚte ƒuËtÞ ™rn, ‚u{ ©eS™t yuftkr‚f ¼õ‚{tk y™u
{q¤yûthtrŒf yð‚thtu{tk ¼uŒ Au; {txu {nthts y™u {wõ‚ rð™t
ƒesu ð]r¥t ™ ht¾ðe. ytðt Ëk‚ ™u nrhs™ ftuE ƒúñtkz{tk ™Úte.
{txu Ëwh‚ ht¾ðe. {nt«¼wS rð™t ™u ‚u{™t {wõ‚ rð™t ƒeò™u
h¾ðt¤t ÷Eyu ‚tu ‚u Ëðuo ÷qkx™tht Au y™u ©eS yÚtðt {wõ‚ ËtÚtu
ntuÞ ‚tu yûthftuxe ËwÄe ftuE ÷qkxe þfu ™rn. su{ Ëtu¤u ÚtÞt ntuÞ
‚u™u [ªÚtht™tu Œtuhtu yze òÞ ‚tu ƒtu¤u ÚtE òÞ; ‚u{ ½tx, ËkfÕ…,
Ÿ½, {tÞt, ft¤, yLÞ Œuð ‚u yt Ë¼t{tkÚte WXtze™u ÷E òÞ yuðt
Au. su{ yÞtuæÞt™t ðtkŒht su ðM‚w ntÚt ytðu ‚u ÷E òÞ ‚u{. yts
Ëkð‚ 1837Úte {tuût™tu {t„o ©eS{nthtsu [÷tÔÞtu Au {txu ƒesu
¼xfðwk ™rn, ™u nhftuE r¢Þt{tk ©eS™u ™u {wõ‚™u Äýe ht¾ðt …ý

…tu‚u Äýe Úttðwk ™rn. yu{ ðt‚ fhe™u …Ae ƒtuÕÞt su yt…ýt Ät{tu{tk
su su {qŠ‚ytu …Ähtðe Au ‚u ©eS{nthts Au yu{ òýe™u Œþo™ fhðtk
fu{su ©eS{nthts ËkfÕ…u fhe™u yuðu yuðu Y…u Œu¾tÞ Au …ý …htuût
yð‚thtu Au ‚u yt…ýt {krŒhtu{tk ™Úte.
yuf „htËeyu yuf ËíËk„e™u ht{ ht{ fÌtt íÞthu ‚u ËíËk„e
ƒtuÕÞt su, yufðeþ ÷t¾ ð»to™t ½hzt …xu÷eyt™u þwk Ëk¼thu Au ?
Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ Ëtûtt‚T …qýo …wÁ»ttu¥t{ Ëðtuo…rh, Ëðof‚to,
Ëðor™Þk‚t, ‚u yts ŒÞt fhe™u Sðtu™tk fÕÞtý fhðt ËtÁ «„x
ÚtÞt Au, yu{™u sÞ ©e Mðtr{™thtÞý fnu™u; ‚tu ‚u ‚tÁk fÕÞtý
fhu. ‚Ï‚ W…h htò ƒuXt ntuÞ ‚u{™u yhs fhðe {qfe™u yufðeþ
÷t¾ ð»to™t …xu÷eyt™u ht{ ht{ fh‚tu ytðu Au ‚u þwk ËtÁk fhþu ?
yu{ ƒtuÕÞt. {txu …tu‚t™t EüŒuð™t sÞ Mðtr{™thtÞý fnuðt, …ý
ftuE™e {ntuƒ‚{tk ÷uðtE™u …htuût™t ™thtÞý fnuðt ™rn. sÞ
Mðtr{™thtÞý fnuðt y™u ©eS{nthts™e {qŠ‚ rð™t ƒesu nu‚ fhðwk
s ™rn. {tuxt™t òu„™e ðt‚ ƒnw sƒhe Au. yts òu„u fhe™u ™t™tk
™t™tk Atufhtk …ý sÞ Mðtr{™thtÞý, sÞ Mðtr{™thtÞý fhu Au.
ytðtu òu„ {qfe™u ftuE …tu‚t™e {u¤u ËtÄ™ fhu ‚tu {qŠ‚™e yuf‚t
™ ÚttÞ. òu„ …ý yk‚ð]or¥t ht¾e™u fhðtu …ý W…hÚte ™ fhðtu.
ðtýeÞt™e …uXu ytðe VMÞt yu{ ÚttÞ ‚tu òu„ ftkE ft{{tk ™ ytðu.
sz, [i‚LÞ yu ƒu {tÞt™tu íÞt„ fhðtu fu{su yu rð™t …ý …¥th
Ëh¾tk ¼htÞ Au ™u ÷w„ztk ‚Útt hnuðt™wk Ëh¾wk {¤u Au; {txu yu ƒu
ðt‚™t nht{ ¾tE™u ‚u™tu íÞt„ ht¾ðtu. yu ƒu ðt‚{tk Vuh …zu ‚tu
fÕÞtý™e f÷{ ™ef¤e òÞ, „]nMÚt™u …ý …k[rð»tÞ íÞt„ fhðt™t
Au. íÞt„eyu sz, [i‚LÞ yu ƒu™tu íÞt„ áZ…ýu ht¾ðtu. Ëk‚
nrhs™tuyu Ëw¾eyt Útðt™tu W…tÞ fhðtu. ‚{u Ëk‚ Atu, ‚u „tÞtu Atu,
{txu „tuðt¤ rð™t õÞtkE™wk õÞtkE [tÕÞwk sðtÞ, yu{ „tuðt¤™tu ¾…
…zu Au. yt ‚{tht Ëw¾™u {txu fneyu Aeyu. ftuE ftuE søÞtyu
{rn{t Úttuztu Au ‚uÚte ÷q¾t…ýwk hnu Au, {txu …nu÷wk ¿tt™ …Ae {rn{t
yu ƒuÞ òuEyu; …Ae ËtÄ™ òuEyu. yuf÷t ðihtøÞtrŒf ËtÄ™u fhe™u
Ëw¾eyt ™u r™ðtoËr™f ÚtðtÞ ™rn. su{ htò™tu {rn{t òýu Au ‚tu
yt¿tt …¤u Au, ‚u{ ©eS™tu y™u {tuxt™tu {rn{t òýu ‚tu yt¿tt
…¤u y™u ÷q¾t…ýwk x¤u; {txu {rn{t Ë{sðtu. {rn{t rð™t ÷q¾t…ýwk
òÞ ™rn. >> 152 >>
ðt‚to 153
{nt ðŒ 14™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, Ëk‚
Au ‚u ©eS™wk …tfwk „tuºt Au. ‚u{™u ©eS fnu Au fu ‚{u Sð ftuxeÚte
÷E™u {q¤yûthftuxe …ÞO‚™tk Ëw¾ ¾tuxtk òýtu. fex yux÷u Sðftuxe,
™u ƒúñt yux÷u {q¤yûthftuxe òýðe, ‚u{tk ƒkÄtðwk ™rn yu{ fnu Au.
…k[ð‚o{t™ …t¤ðt™tk fÌttk Au ‚u{tk ƒhtƒh ð‚oðwk y™u „]nMÚttuyu Mºte,
…wºttrŒf™u ƒkÄ™fthe {t™e™u ‚u{tk nu‚ ™ fhðwk. yuf Ëw‚th™tu Atufhtu
{he „Þtu ‚u™t ntÚt{tk fwntztu yt…e™u fÌtwk su ½Ë, yu{ fne™u ð¤e
Vuh fÌtwk su Ëthtu ½MÞtu; yuðwk nu‚ ÚtE òÞ Au {txu ¿tt™ òuEyu.
…thfe y™u …tu‚t™e Mºte, ‚u …ý ‚hðth™e …uXu ™tþ fhu yuðe Au
{txu ‚uÚte ƒe‚t hnuðwk. fux÷uf Xuftýu ƒt… Útfe Œefhe™u ƒt¤f ÚttÞ
Au, {txu yuftk‚{tk {t, ƒu™, Œefhe ‚Útt …hMºte ¼u¤wk hnuðwk ™rn.
fr¤™wk Y… yuðwk Au su fr¤{tk ft{™wk òuh Au. Ë‚TÞw„{tk ËkfÕ…™tk
V¤ Út‚tk, ºtu‚t{tk árü™tk V¤ Út‚tk, ît…h{tk M…þo™tk V¤ Út‚tk y™u
fr¤{tk ðeÞo™tk V¤ ÚttÞ Au; {txu {t, ƒu™, ™u ŒefheÚte …ý Auxu
hnuðwk. yt¿tt ™ …t¤u ‚tu …iËt ¾wyu, ™t‚ò‚{tk Vsu‚e ÚttÞ. ÷ts
ðkòðu ™u {tuûtÚte …zu. Mºte™e árü{tk Íuh hÌtwk Au ‚u [Ze™u Sð ÷u
yuðe Au. „]nMÚt™t yt©{{tk hne™u …ý r™ðtoËr™f hnuðwk. Mºte
…wÁ»t™tu ¼uŒ {q¤{tÞt ËwÄe Au, {q¤{tÞt W…h Mºte …wÁ»ttu™tu ¼uŒ
™Úte. Ëðuo …wÁ»ttfth Au ™u rŒÔÞ Au, ‚u ƒúñftuxe{tk ™u yûthftuxe{tk
y™u {nthts™t Ät{{tk yt ºtýu Xuftýu rŒÔÞ …wÁ»ttfth Au. yu{ fne™u
ð¤e fÌtwk su, yt¿ttY…e ÷extu ÷tu…u ‚u™wk Yzwk ™ ÚttÞ, yt¿tt
ytí{Ë¥ttY…™wk ft{ fhu Au. ErLÿÞtu™t „ý Sð™u õÞtkE ÷E sE
V„tðe Œu. suýu suýu yt¿tt ÷tu…e Au ‚u {tuxt n‚t ‚tu …ý Ä{oÚte
…zât Au. hýAtuz r{Mºteyu ËíËk„{tk ½ýe Ëuðt fhe n‚e, …ý yt¿tt
÷tu…e ‚tu ðx÷tE™u ¼úü ÚtE „Þt y™u {tuxt ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{e™wk fÌtwk …ý ™ {tLÞwk. yu™u rËrØytu ytftþ{tkÚte ytðe™u W…tze
„E. fuðtk fuðtk fe‚o™ ƒtu÷‚t ™u „so™t fh‚t …ý õÞtkÞ ‚wfoM‚t™{tk
s‚t hÌtt. íÞt„e ‚Útt „]nMÚt ÷tu¼Úte fËtE™t suðwk f{o fhu Au.
÷tu¼Úte ÷tk[ ÷uðtÞ, ftuEf™u {thu, swXwk ƒtu÷u; yLÞtÞ fhu; {txu ¼UË™wk
„tÞ ‚¤u y™u „tÞ™wk ¼UË ‚¤u yu{ ™ fhðwk. ‚u{ fhðtÚte Ätðe
þftÞ ™rn ™u ÷t‚tu ¾tE ¾tE™u zt[wk ¼tk„e òÞ y™u Þ{™t {th
¾tðt …zu, {txu ‚u{ ™ ð‚oðwk. [tuÏ¾wk ð‚oðwk. þtMºt™wk ™u Ëk‚™wk ð[™
…t¤u ‚tu Ëw¾e ÚttÞ. {tuzS Œhƒthu Mðt{e nrhf]»ýŒtËS™wk ð[™
{tLÞwk ‚tu Ëw¾e hÌtt, òu ™ {tLÞwk ntu‚ ™u Ëhfth™t Ët{t ÚtÞt ntu‚
‚tu f÷uðh™tu ™tþ Útt‚, Ëqft ftü{tk ½ý (Sðztk) …zu Au ‚u™u ¼„ðt™
¾tðt …eðt yt…u Au ™u …þw …ûte …ý ¾tE™u ytht{ fhu Au. ‚u Ëðuo™t
rŒðË ™ef¤u Au {txu ÿÔÞ ftkE ft{{tk ytð‚wk ™Úte. òu ÷tk[ ÷u ‚tu
yt„¤™wk h¤u÷wk ntuÞ ‚u™u …ý ‚týe òÞ. {txu „]nMÚttuyu ÷tk[ ™
÷uðe. fLÞtrð¢Þ™wk …t… …ý yr‚þÞ Au y™u ÷tk[™wk …ý …t… Au
{txu ‚u {t„uo [t÷ðwk ™rn y™u ftuE™tu ðtŒ …ý ÷uðtu ™rn. ztuþe™e
…uXu …tu‚u Q„hðwk ‚tu s„ ‚Þtuo. þtMºt{tk ™u Ä{o{tk ftuE™tu ðtŒ ™
÷uðtu ™u ErLÿÞtu™t ytnth þwØ fhðt. ƒúñ[Þo ðú‚{tk fwþ¤ ™ ntuÞ
‚u™e hËtuE ™ ÷uðe ‚u þwwØ ytnth fnuðtÞ; y™u yòý{tk ÷uðtE
sðtÞ ‚u™tu ƒtÄ ™rn, …ý {ntuƒ‚ ht¾e™u ™ ÷uðe. {ntuƒ‚ ht¾e™u
÷u ‚tu yuf W…ðtËu þwrØ ÚttÞ. yòý{tk ÷uðtE „Þwk ntuÞ ‚u™e ¾ƒh
ftuE rŒðË …zu ‚tu Ëtu {t¤t Vuhðu þwrØ ÚttÞ. yt Ä™ƒtE ztuþe ¾tðt
…eðt yt…u Au ™u fÚtt Ëk¼¤tðu Au {txu ‚u™tk ÄLÞ ¼tøÞ Au. y™u
su nu‚u fhe™u Ëtk¼¤u ‚u™tk …ý ÄLÞ ¼tøÞ. >> 153 >>
ðt‚to 154
{nt ðŒ 0)) y{tË™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su, yt Ë¼t™t ËkfÕ… [t÷u Au ™u ¼õ‚™u ‚uze™u yûthÄt{{tk
÷E òÞ yuðe Ët{Úteo Au; …ý ©eS{nthtsu htufe ht¾e Au. ŒtË…ýwk
hnu yux÷t {txu ‚{™u òýðt Œu‚t ™Úte. ytðt Ëk‚™u rð»tu rŒÔÞ¼tð
ht¾e™u ŒtËt™wŒtË ÚtE hnu ‚tu ©eS{nthts™e nswh{tk hnuðtÞ,
“ŒtË ‚{tht ŒtË™tu {™u ht¾tu ™tÚt nswh yu ðh {t„wk Awk” yu{
ŒtË™tu ŒtË ÚttÞ ‚u™u {nthts nswh{tk ht¾u Au, {txu Ëðuo™t ŒtË
Úttðwk …ý {tuxt Úttðwk ™rn. ð¤e …tu‚t…ýwk ÷tððwk ™rn, yð„wý ÷uðtu
™rn ™u su{ ¼qkzt ¼qkztE ™ {qfu ‚u{ yt…ýu ¼÷tE ™ {qfðe.
©eS{nthtsu ð[™t{]‚{tk yzÄtu yzÄ yu ðt‚ ÷¾e Au su ftuE
{tuxt™tu yð„wý ™ ÷uðtu, ™u yzÄ{tk ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚, Ä{o,
{ntíBÞ ytrŒf™e ðt‚ ÷¾e Au; {txu ÿtunÚte ƒe‚t hnuðwk …ý …tu‚t™wk
znt…ý fu ƒwrØ™tu ztuz ™ ht¾ðtu. yt Ë¼t{tk yð„wý ÷u ‚u ‚tu
¾tu¾t suðtu ÚtE òÞ Au, su{ rn{ …zu ‚tu ƒes ƒ¤e òÞ Au ™u
Vtu‚htk hnu Au ‚u{. yt ËíËk„{tk ËŒT„wÁ Mðt{e nrh™thtÞýŒtËS

suðt Ëí…wÁ»t™tu yð„wý ÷E™u fux÷tyu s‚t hÌtt. ¾thuf ytrŒ™t
Ítz{tk …týe Atkxeyu ‚tu V¤ ytðu Au …ý ‚u rð™t ytð‚tk ™Úte
‚u{ {qŠ‚ ht¾e ntuÞ ‚tu Ëw¾ ytðu …ý yuf÷u ËtÄ™u Ëw¾ ™ ytðu.
©eS{nthtsu {tk[e W…h fwÕ÷w {qfe ŒeÄwk ‚u{tkÚte ½e ™eféÞt s fh‚wk
‚u{ {wõ‚ y™trŒft¤Úte {qŠ‚{tk hÌtt Au ‚u{™u …ý {qŠ‚™tu fu Ëw¾™tu
…th ™Úte ytð‚tu. su{ ƒt¤f ÄtE{tkÚte Ätðe™u Ëwr¾Þwk hnu Au ‚u{
{nthts™t Ëw¾{tk {wõ‚ Ëw¾eyt hnu Au. su{ {nthts ™u {wõ‚ rŒÔÞ
Au ‚u{s ‚u{™e Ëuðt …ý rŒÔÞ Au {txu ËíËk„eytuyu Ä{toŒtu …qhtu
yt…ðtu …ý Œuð™t ÷t¼™u yÚtuo Ëhfth{tk s‚tu ntuÞ ‚tu Ëhfth{tk
òÞ Au fu Ãntýt ¾zfu Au fu fqðt fhu Au yu{ ™ òýðwk; yu ‚tu
©eS{nthts™u s y…oý ÚttÞ Au. ©eS{nthts sz ðM‚w™u ƒŒ÷u
rŒÔÞ Ëw¾ yt…u Au, {txu yu{tk þkftytu fhðe ™rn. >> 154 >>
ðt‚to 155
Vt„ý ËwŒ 1™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, su{
nehuÚte nehtu ®ðÄtÞ Au y™u yÂø™™u «Ëk„u ftü yÂø™Y… ÚttÞ Au;
‚u{ Sð {nthts™u ¼S-¼S™u rŒÔÞ ÚtE òÞ Au. ©eS{nthts™t
{rn{t™tu …th ™Úte, {txu Ëk‚ ©eS{nthts™tu ™u {wõ‚™tu {rn{t
fnu ‚u Ët[tu {t™ðtu. ftuE …tu‚u ©eS{nthts ÚttÞ ‚u™e ðt‚ ™
Ëtk¼¤ðe …ý ŒtË…ýwk ht¾e™u Mðt{e-Ëuðf™u ¼tðu ©eS{nthts™tu
{rn{t ½ýtu fnu ‚u {t™ðtu. ©eS{nthts™tu {rn{t ‚tu y™trŒ
{wõ‚tu {qŠ‚{tk hÌtt Au, ‚u{™tÚte …ý …qhtu fnuðtÞ ‚u{ ™Úte; {txu
þtMºt™e Ët¾ ™ ÷uðe fu{ su {wõ‚ ‚tu Œu¾e™u fnu Au. {qŠ‚ rð™t
‚us ™Úte {txu ©eS{nthts r™htfth ™Úte. ƒúñ¿tt™e™tu {t„o ¾tuxtu
Au ™u ‚u ™hf{tk …zu Au. {nthts ™u {wõ‚ ynª Œþo™ yt…e™u …tu‚t™tu

ytþhtu fhtðu Au ™u {rn{t Ë{òðu Au íÞthu Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ Au,
…ý «ftþ ytðe™u ftuE™u W…Œuþ fh‚tu ™Úte {txu ‚usÚte fÕÞtý ™
ÚttÞ. {nthts ™u {wõ‚ ËŒt rŒÔÞ ™u Ëtfth Au ‚u fÕÞtý fhu Au.
su{ ûtÞ htu„ ðtË™t xt¤u Au ‚u{. su™u {týËtEyu ËtÄw™u yux÷u
{wõ‚™u ht¾‚tk ytðzu yux÷u {wõ‚™e ËtÚtu ytí{ƒwrØ fhu ‚tu ËtÄw
yux÷u {wõ‚ htS…uÚte ‚u™e ËtÚtu hnu y™u ‚u™e ðtË™t xt¤e™u {tuût
fhu; {txu ËtÄw™u yux÷u {wõ‚™u ht¾ðt. yt …h¼tð™tu yÚto Au. y{u
A…™t{tk (1956) A…iÞu „Þt n‚t, íÞthu ¼„ðt™«ËtŒSyu yuf
[tfh htÏÞtu ‚u™u nðu÷e{tk ËwðtÞtuo. ‚u ƒeLÞtu ™u fÌtwk su “{tufwk {uhu
½h …w„tytu, ytu …zu ‚tu ŒxtE {Ák” …Ae ‚u™u ƒnth [tuf{tk ËwðtÞtuo
íÞthu Ÿ½ ytðe, {txu ßÞthu ËtÄw ¼u¤wk yux÷u {wõ‚ ¼u¤wk hnuðtÞ
íÞthu ðtË™t ƒ¤u ™u {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eyt ÚtðtÞ. su Sð™t ntÚt{tk
ht{…tºt ntuÞ ‚u™u ƒeò™t ði¼ð òuE™u yu™t suðwk Útðt™tu ËkfÕ…
ÚttÞ, …ý {tuxt ¼õ‚™u òuE™u ‚u{™t suðwk Útðt™tu ËkfÕ… ™ ÚttÞ
y™u ‚u{™t suðwk yt…ýu Úttðkwk …hðzu ™rn yu{ fnu. íÞt„e ÚtÞt ntuÞ
‚u …ý ƒeò™tk …ŒtÚto òuE™u …tu‚u ¼u¤tk fhðt™e RåAt fhu …ý ftuEf
æÞt™, ¼s™ ÍtÍwk fh‚t ntuÞ ‚u™tu ðtŒ ™ ÷u, yuðt Sð™t yð¤t
Mð¼tð Au; ‚u Q‚he òÞ …ý [Z‚tu hk„ ™ ht¾u. >> 155 >>
ðt‚to 156
Vt„ý ËwŒ 2™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su, {wõ‚™t Ë{qn{tk hnu ™u {wõ‚™u rð»tu òuztÞ ‚u™u yt ÷tuf{tk
ft¤, f{o, {tÞt, Mð¼tð, ft{trŒf þºtwY…e ®Ën, Ë…torŒf™e ƒef
™ hnu. {tÞt{tk hne™u …ý {wõ‚{tk òuztÞ ‚tu W…h fÌtt su þºtw
‚u™e ƒef ™ hnu. su{ „]nMÚt …tu‚t™tk Atufhtk ËtÁ h¤u Au ™u …Ae
…tu‚t™tk Atufhtk™u yt…u Au ‚u{ ©eS{nthtsuu Œun¼tð Œu¾tze™u ‚…
fÞwO, Ëuðt fhe, ð™ sk„÷{tk VÞto, yuðe he‚u ð‚eo™u yt…ý™u þe¾ÔÞwk
Au. su ytkÄ¤tu ntuÞ ‚u ©eS{nthts™u ™u {wõ‚™u s‚t hÌtt yu{
òýu, ©eS ™u {wõ‚ ‚tu yt Ë¼t{tk ƒuXt Au, yuðtu rðïtË ht¾e™u
yt Ë¼t{tk ƒuËu ‚u™wk …qÁk ÚttÞ. ƒt¤feyt Mð¼tðÚte Ëw¾ ™ ytðu.
òý…ýtY… Œhðtsu hne™u yk‚ð]or¥t fhu ‚tu Ëw¾ ytðu …ý yu ytfthu
ð]r¥t Útt‚e ™Úte ™u ËtÄ™™u ytfthu ð]r¥t hnu Au, {txu ËtÄ™ fh‚tk
fh‚tk {nthts{tk ™u {wõ‚{tk ð]r¥t ht¾ðe. ËtÄw™u ‚u{s „]nMÚt™u
{t¤t, {t™Ëe…qò, fÚtt, ðt‚to, æÞt™, ¼s™ ‚u ™ ÚttÞ ‚tu ¾tux
fnuðtÞ. {t¤t{tk, {t™Ëe…qò{tk, æÞt™{tk ƒhtƒh ©eS{nthts™tu
Ëtûttífth ÚttÞ Au fu ftkE Vuh hnu Au ‚u™tu ‚…tË fhu ‚tu …r‚ðú‚t
fnuðtÞ. ©eS{nthts™t fnuðtÞt ‚tu ntuEyu …ý {t¤t, {t™Ëe…qò™wk
r™Þ{ ™ ntuÞ ‚tu su{ htò™tu [tfh Ë÷t{ ¼hðt ™ òÞ ‚tu Œkz
…zu ‚u{ ÚttÞ; {txu {qŠ‚™wk {kÚt™ fhðwk, …ý {tÞtY…e Ë{wÿ™wk {kÚt™
fhðwk ™rn. Ëw¾ ‚tu {qŠ‚{tk s Au …ý ƒesu ™Úte. ƒesu ¾tuxe Úttðwk
‚u{tk ™wfËt™e Au. fÚtt fhu, ðt‚to fhu, òu„ fhu ™u ƒeò™u yûthÄt{{tk
{tuf÷u ™u …tu‚t™wk yÄqÁk hnu. yt ËíËk„{tk ÷ûttðrÄ {týËtu™u fÚtt
ðt‚to fhe™u yûthÄt{{tk …ntU[tzu ™u …tu‚u hne òÞ ‚u ‚tu fuðwk Au
fu ƒeò™u ¾qƒ …ehËu …ý …tu‚u s{u ™rn ™u ¼qÏÞtu hne òÞ.
™thtÞý…wh™t Ä™S¼tEyu ƒeò™u hu÷{tk ƒuËtÞto ™u …tu‚u hne „Þt,
yu{ yt ËíËk„{tk {tuxt fnuðt‚t ntuÞ ™u ðt‚tu fh‚t ntuÞ …ý …tAe
ð]r¥t ™ ht¾u ‚tu ¾tux hne òÞ. …tfþt¤t ntÚt ntuÞ …ý …tu‚u sBÞt
rð™t hne òÞ yuðwk ÚttÞ. yt …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ™u {wõ‚ ‚tu swŒt
…z‚t s ™Úte {txu yu{™u ð¤„e hnuðwk y™u Ä{toŒtu ÷uðt sðtu …ý
©eS{tk ð]r¥t ht¾ðe. nòhtu {týË™e Ë¼t su™e yt„¤ ƒuË‚e

ntuÞ …ý òu ‚u™u rð[th ™ ntuÞ ‚tu …tu‚u hne òÞ. yk‚ð]or¥t ™ ntuÞ
‚tu hne sðtÞ {txu s{ðwk ™u s{tzðwk. y™trŒ {nt{wõ‚hts ©e
„tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u ©eS{nthts™u rð»tu «er‚ n‚e ‚tu {nthts™u
ytVqzt Ëk¼thðt …zât ‚u{ ©eS{nthts™u rð»tu yu{™t suðe yt…ýu
«er‚ fheyu ‚tu ©eS{nthts yt…ý™u …ý ‚u{™e …uXu s Ëk¼thu.
y{u yts ‚{™u Ëw¾ yt…ðt™u yÚtuo Ë¾t¼tðu ð‚eoyu Aeyu ‚uÚte
‚{™u ƒtu÷ðt, [t÷ðt, …qAðt™wk Ëw¾ ytðu Au. {trÞf …ŒtÚto íÞt„e,
„]ne Ëðuo™u ytzwk ytðu yuðwk Au …ý òu ©eS{nthts™u ytí{t™u rð»tu
…Ähtðe Œu ‚tu ftkE ytzwk ytðu ™rn. «ËtŒe™wk …ŒtÚto …ý «er‚ ntuÞ
‚tu ytzwk ytðu {txu yu™tu …ý ¾… ™ …zu ‚u{ fhðwk, [hýth®ðŒ òu
Œþ ðeË ntuÞ ‚tu ™„hþuXeytu ÚtE …zu …ý [hýth®ðŒ ftkE ft{
™ ytðu. «ËtŒeyu fhe™u ‚tu ©eS{nthts™e M{]r‚ hnu yux÷wk s
ft{ fhu. yu ‚tu MÚttðh ‚eÚto suðwk Au. yu™tk Œþo™ ‚tu ÷t¾tu Vuht fheyu
…ý Ë{sðt™wk yu Au su {qŠ‚ rð™t yu ftkE ft{ ytðu ™rn. òu
„]nMÚt™u Yr…Þt ntuÞ ™u ‚u ðzu ËíËk„™e Ëuðt fhu ‚tu ËtÁk ÚttÞ ™u
ÔÞðnth{tk ðt…hu ‚tu ƒkÄ™fthe Au. fuht{tk yuf fýƒe …[eË nòh
ftuhe h¤e ÷tÔÞtu. yu™u Mðt{e yûthSð™ŒtËSyu fÌtwk su ftkEf …iËt
ËkƒkÄe {ŒŒ fhtu ‚tu {krŒh fheyu. ‚uýu fÌtwk su ƒt…t©e fnu ‚tu yu
su fnu ‚u yt…wk. …Ae Mðt{eyu ytðe™u y{™u fÌtwk yux÷u y{u ‚Útt
Mðt{e íÞtk „Þt ™u fÌtwk su, yt ¼„ðt™™t {krŒh{tk {ŒŒ fhtu. ‚uýu
fÌtwk su yt h¤e™u ÷tÔÞtu Awk yu{tkÚte ‚tu yuf skE …ý ‚tuzðtu ™Úte,
…ý nðu …hŒuþ{tk h¤ðt òô ‚u{tkÚte ftkE ytðþu ‚tu {ŒŒ fheþ;
yuðe ÞwÂõ‚Úte ™t …tze, ™u …Ae …hŒuþ f{tðt „Þtu. íÞtk Ët{Ët{tk
ƒu ðntý ¼xftýtk ‚u™e ðå[u ytÔÞtu ™u {he „Þtu. yu{ {tuxt™wk ð[™
{™týwk ™rn y™u ðtkËuÚte ƒÄwk Äq¤Ätýe ÚtE „Þwk; {txu òu„ {¤‚tk
‚h‚ ËíËk„{tk Ëuðt fhe ÷uðe. ytí{t™u rð»tu {qŠ‚ ™u Ë¼t ƒuËthðe
‚tu Ëw¾eyt ÚtðtÞ. «u{S¼tE™u fth¾t™t{tk ¾tux „E ‚u htuðt
{kzât, íÞthu y{u fÌtwk su ¾tux „E …ý ftkE ¼„ðt™ „Þt ™Úte
{txu ¼„ðt™™u Ëk¼thtu; yu ‚tu su Œw:¾ŒtÞf n‚wk ‚u „Þwk Au. yt{
Ë{S „]nMÚtu {trÞf …ŒtÚto{tk y™u íÞt„eyu «ËtŒe™t …ŒtÚto{tk nu‚
™ ht¾ðkwk. >> 156 >>
ðt‚to 157
Vt„ý ËwŒ 3™u htus Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 61{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk r™Þ{, r™ùÞ ™u …ût™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su, ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût ½ðtE …zeyu yux÷tu yÚtðt sYh
…zu, ‚tu Auðxu {hý ÚttÞ íÞtk ËwÄe …ý ht¾ðtu. „wkŒt¤e „t{™t ftXeyu
{hý ËwÄe …ût htÏÞtu ‚tu {tuût ÚtÞtu. …ût, r™Þ{ ™u r™ùÞ yu ºtýu
Ëh¾t Au {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Œw:¾ …zu ‚tu hûtt fhðe y™u
¼„ðt™™t ¼õ‚™u …t…e Œw:¾ Œu ‚tu yu™t Q…h ŒtÍ fhðe ™u
ËíËk„e™u …tu‚t™t „tuºte òýe™u …ût ht¾ðtu. …ût ht¾‚tk Útftk {hý
ÚttÞ yuðtu …ût ht¾u ‚tu r™Þ{ ™u r™ùÞÚte …ý …ût ðÄe òÞ yuðtu
Au. yt…ýu yuf ƒt…™t Œefht Aeyu, {txu ƒÄt ËíËk„™tu …ût ht¾ðtu,
‚u{tkyu su ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk òuztyu÷t ntuÞ ‚u{™tu …ût rþh
Ëtxu ht¾u ‚tu ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ. þƒ™u þý„thðwk ™rn, yux÷u
ð‚o{t™{tk Vuh ntuÞ ‚tu {t-ƒt…, Œefht, Œefhe ‚u ftuE™tu …ût ht¾ðtu
™rn. yuf nrh¼õ‚u Œefht™tu …ût htÏÞtu ‚tu fuŒ ¼tu„ððe …ze, {txu
ð‚o{t™ ™ ntuÞ ‚u™u ¼u¤tu ht¾ðtu ™rn ™u yu™tu Ëk„ …ý ™ ht¾ðtu.
¼õ‚™tu …ût ht¾ðtÚte ƒnw s ft{ ÚttÞ Au. {txu ðtýeyt™e …uXu
ò„wk Awk ò„wk Awk yu{ ™ fhðwk. {tuxuhtytuyu ‚tu Ä{o …t¤ðtu ™u …¤tððtu
™u Ä{oðt¤t™tu …ût ht¾ðtu; …ût ht¾ðt{tk ©eS ƒnw htS Au.
¼„ðt™™t ¼õ‚ ËtÚtu ftuE «fth™e ytkxe ™ ht¾ðe. ðkxtu¤eyt™u
Atufhtk Äq¤ Qztzu ™u ¾tËzu {thu íÞthu ytkxe {u÷e Œu Au, ‚u{ yt…ýu
ytkxe ™ {u÷eyu ‚tu ©eS{nthts ¾tËzu {thu; {txu ftuE «fth™e
ytkxe ht¾ðe ™rn. ©eS fu yu{™t ¼õ‚ {qftðu ‚tu ‚h‚ ytkxe {qfe
Œuðe …ý Œût™u ƒfht™wk {tuZwk ÚtÞwk íÞthu ytkxe {qfe yu{ ™ fhðwk. òu
r™„woý ÚtE™u ©eS{nthts™u …Ähtðe Œu ‚tu Œtu»t hðt™t ÚtE òÞ.
yu ƒÄt {tÞt™t „wý Au ‚u {tÞtÚte ™tu¾t Úttðwk ‚tu ¼õ‚ ¾ht. ßÞtk
ËwÄe «f]r‚™e AtÞt{tk hnuþu íÞtk ËwÄe ht„ x¤ðt™t ™Úte. {qŠ‚
…Ähtðe Œu ‚tu {tÞt ™tþ …t{u. su{ ð]ût™e AtÞt{tk ‚t… x¤e òÞ
Au ‚u{ {qŠ‚™u òu„u {tÞt ™tþ …t{e òÞ Au ™u þe‚¤ ™u þtk‚ yuðwk
{qŠ‚™wk Ëw¾ {¤u Au. ©eS{nthts™u y™u {tuxt {wõ‚™u ËtÚtu ht¾u
‚tu su{ ƒt… …tu‚t™t Œefht™u …tu‚t™tu ¾S™tu yt…u Au, ‚u{ ©eS
™u {wõ‚ ‚u …tu‚t™t Ëw¾Y…e ¾S™tu ¼õ‚™u yt…u Au. ðt‚to™e
Ë{tró fhe.
…Ae ð[™t{]‚ ðtk[ðt {tkzâwk, ‚u {æÞ «fhý™wk 62{wk ð[™t{]‚
ytÔÞwk. ‚u{tk ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthtsu ‚Útt ©e h½wðehS
{nthtsu ©eS{nthts™u «&™ …qAât yu ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthtsu ™u ©e h½wðehS {nthtsu
«&™ …qAât ‚u yuðwk {tuxt ËŒT„wÁytuyu yu{™u þe¾ðtzâwk n‚wk. yts™t
yt[tÞtuo™u Ëk‚tu fuðtu W…Œuþ yt…u Au ‚u fntu. íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su
yts™t yuðe Ár[ðt¤t ™Úte, {txu þe he‚u þe¾ðtztÞ ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ©eS{nthtsu ytrŒ yt[tÞo su ƒu „tŒeyu ƒuËtÞto
n‚t ‚u ‚tu …tu‚t™t Ät{{tkÚte …tu‚t™e ËtÚtu ÷tðu÷t n‚t, ‚u{ýu

©eS{nthts™e …uXu s Ëðuo ËíËk„™u Ëw¾eytu fÞtuo; nðu ‚tu yuðtk
Ëw¾ ytðu ‚u{ ™Úte. >> 157 >>
ðt‚to 158
Vt„ý ËwŒ 5™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ËtÄw ŒuðSð™ŒtËSyu
…qAâwk su Úttuze ƒwrØðt¤t™u ftuE™t Œtu»t ™rn ËqÍ‚t ntuÞ ‚u™wk þwk fthý
nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, Úttuze ƒwrØðt¤t™u {qZ…ýwk Au ™u {tuxt™u
rð»tu rðïtË ™u nu‚ ntuÞ ‚uÚte ftuE™t Œtu»t ËqÍu ™rn y™u yu™u Ëk‚™wk
ð[™ yfufwk ÷t¾tu neht™wk ÚtE …zu ™u Œtu»t ‚tu Œu¾ðt{tk ytðu s ™rn.
yt ht{…h™tk Ä™ƒtE™t ¼tE Œuðþe ¼õ‚ ¼tu¤t n‚t, ‚u ƒeò
nrh¼õ‚tu™u ©eS{nthts™e ðt‚tu fh‚t, ‚u òuE™u fwËk„eytu
{~fhe{tk nËu, íÞthu ‚u ¼õ‚ ƒtu÷u su, swytu ! yt ¼õ‚ ðt‚tu{tk
fuðwk Ë{su Au ™u yu™u fuðtu {rn{t Au ‚u ðt‚tu Ëtk¼¤e™u htS ÚttÞ
Au. yuðt rðïtËw n‚t ‚u yu{™u fwËk„e™t Œtu»t Œu¾ðt{tk ytÔÞt ™rn.
ÔÞtðntrhf ƒwrØ ftkE ft{{tk ytð‚e ™Úte. Œeðt™S™u ntÚt{tk
ð[™t{]‚ yt…eyu ‚tu ‚u þwk Ë{su ? ÔÞtðntrhf ƒwrØ{tk ht„îu»t „hu
™u «&™ W¥th{tk …ý rðûtu… ÚtE òÞ ™u ¼„ðt™ ¼q÷tÞ, {txu
ÔÞtðntrhf ƒwrØ {tuût™t W…Þtu„{tk ytð‚e ™Úte. ƒt¤f yð¤wk [t÷u
íÞthu yu™u Äehu hne™u Ë{òððwk. ðt‚{tk ht„îu»t ÚttÞ ‚tu ðt‚, fÚtt,
Œþo™ ‚u „{u ™rn, {txu ðt‚ fh™thu Ë{wÿ suðt ÚtE hnuðwk. „wý
™rn ytððt Œuðt™tu ¾xftu ht¾ðtu y™u ðtk[™th ðtk[‚tk ftuE yûth
¼q÷e òÞ ‚tu ‚u™u ƒ‚tððwk ™u þtkr‚ ht¾e™u Ë{òððwk. Ë{s™thu
…ý þtkr‚ ht¾e™u Ë{sðwk …ý Ä{tÄ{ fhðe ™rn ™u ht„îu»t ™
ht¾ðtu. ©eS{nthts™t ð[™™e þtnuŒe ÷uðe. …ý òze ƒwrØyu
fhe™u su{ ‚u{ ™ ƒtu÷ðwk. ð[™t{]‚{tk ™ ntuÞ ™u ‚uÚte ƒeswk fnu‚t

ntuÞ ‚tu ‚u ™ {t™ðwk ™u ð[™t{]‚{tk ntuÞ ‚u™u ‚tu ËíÞ {t™ðwk …ý
‚u{tk ƒeò ftuE „úkÚt™e Ët¾ ™ „tu‚ðe. ð[™t{]‚{tk su ðt‚ ntuÞ
‚u Ë{òÞ ™rn ‚tu òze ƒwrØ fnuðtÞ, {txu ð[™t{]‚ «{týu fnu‚t
ntuÞ ‚u™e ðt‚ ¾tuxe ™ {t™ðe. {tuxt™e ðt‚tu™e Ët¾ …ý
ð[™t{]‚™u {¤‚e ytð‚e ntuÞ ‚ux÷e s ÷uðe y™u ð[™t{]‚™u
{¤‚e ™ ytðu ‚tu ™ ÷uðe. ð[™t{]‚™u {wÏÞ {t™ðtk ™u ð[™t{]‚{tkÚte
su þçŒ ƒ‚tðu ‚u {t™ðt …ý ð[™t{]‚{tk ftuE™e Ët¾ ™ ÷uðe.
Ëk‚™u rð»tu ƒhtuƒheyt…ýwk ™ fhðwk …ý {rn{t Ë{sðtu. ƒkŒht™t
™thýSyu Mðt{e yûthSð™ŒtËS™u òh™t Atuz {tºt™u ntÚt
ŒuðhtÔÞt ‚u yu{ òýe™u fu yu ¾z™u ™u Œtýt™u su s{þu ‚u Ztuh™tu
™u {týË™tu {tuût Útþu; yuðtu {rn{t yt…ýu Ë{sðtu. yt Ëk‚ ‚tu
©eS{nthts™e Ë¼t Au ™u yu{™u ©eS{nthts ƒtu÷tðu Au. ‚u{™tk
ð[™™u, {t™ ‚Útt ƒwrØ™tu ztuz {qfe™u ‚Útt ðihtøÞ™tu ztuz {qfe™u
{t™ðtk. ™thýS™t Œefht hðtS™u ½hu y{u „Þt. íÞthu yu™e Mºte™u
fnu su y™trŒ {wõ‚ ytÔÞt Au {txu ½h{tkÚte ™ef¤e™u yu{™tk Œþo™
fhtu; ™rn ‚tu Þ{ ÷E sþu, ftuE Äýe ™rn ÚttÞ. íÞthu y{u fÌtwk
su ‚{u Auxu òytu ‚tu ytðu. íÞthu ‚u fnu su “yu™u fÕÞtý™e „hs
ntuÞ ‚tu ytuÍ÷ Atuze™u Œþo™ fhu, nwk ‚tu Œþo™ {qfe™u Auxu ™rn òô.”
yuðtu yu{™tu «u{, y™u ƒçƒu Œtýt …tUf™t Ëk‚tu™u s{tze™u htS ÚtÞt
su “{the hËtuE {wõ‚ sBÞt” yuðtu yu{™tu rðïtË; {txu rðïtË
ht¾e™u {tuxt™e ðt‚ Ëtk¼¤ðe. {tuxt™u rð»tu nu‚ ™ ntuÞ ‚tu {tuxt™t
þçŒ zwk„h suðzt ÚtE …zu, ™u yufuÞ þçŒ {™tÞ ™rn. {tuxt™u rð»tu
nu‚ y™u rðïtË ht¾eyu ‚tu ðt‚ {™tÞ ™u Ë{òÞ ™u ‚uÚte ƒnw
ft{ ÚttÞ. ð[™t{]‚ r™íÞ r™íÞ ðtk[eyu Aeyu ‚tu …ý ™ðwk ™ðwk
Ë{ò‚wk òÞ Au. yt Ë¼t{tk ©eS{nthts «íÞût Au y™u

©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, ©e ƒúñt™kŒ Mðt{e, ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e
suðt …qA™tht Au ™u {nthts W¥th fhu Au ™u …tu‚t™t {wõ‚ …tËu fhtðu
Au. yt Ë¼t{tk yu Ëðuo ƒuXt Au ™u [kŒ™, …qò, yth‚e W‚thu Au
™u nth …nuhtðu Au, yuðe yt Ë¼t Au. yuðe òýu ‚tu ðt‚{tk ‚fo
™ ÚttÞ y™u yuðwk Œu¾t‚wk ™ ntuÞ ‚tu òýðwk su {™u {tÞtY…e …z¤
ð¤øÞtk Au. òu ytzt yð¤t ƒwrØ™u znt…ýu nt÷eyu ‚tu {nthts
™u {tuxt nËu Au, {txu Ë¼t{tk ytzt yð¤t ™ Úttðwk. ftuý …th …tBÞtu
Au ‚u {rn{t™e ƒkÄe fhðe ? ftuE …th …t{u yu{ ™Úte. ©eS™t ™u
{wõ‚™t {rn{t™tu …th …t{ðtu ‚u h{‚ ðt‚ ™Úte. Ët‚ Ë{wÿ™e þtne
fhu, …]Úðe™tu ft„¤ fhu ™u ð]ût {tºt™e f÷{tu fhu ™u fÕ…™e ytÞw»Þ
fhu ™u ÷¾u ‚tu…ý …th ytðu ‚u{ ™Úte. {tuxt {tuxt Eïhftuxe ™u
ƒúñftuxe ™u ‚uÚte …h {q¤yûthftuxe ‚u su{™u òýe þf‚t ™Úte y™u
ËŒt Ë{e…u hnu™tht yuðt …h{ yuftkr‚f rËØ {wõ‚ ‚u …ý …qhtu
{rn{t òýe þf‚t ™Úte, ‚u{s {qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ {wõ‚ Au
‚u …ý su{™t {rn{t™tu …th …t{e þf‚t ™Úte ‚tu yt…ýe þe ƒwrØ
su …th …t{eyu ? ©eS{nthtsu …tu‚u …ý fÌtwk Au su, y{tht {rn{t™tu
y{u …th …t{‚t ™Úte ‚tu ƒeòu ftuý …th …t{u ? {txu ftuE fnuþu
su ©eS{nthts ‚tu ytðt s Au ‚u ‚tu yuýu yu™t ½h™wk ½tÕÞwk ‚u
½h™wk ½t÷ðtÚte …qÁk ™ ÚttÞ. yt Ëk«ŒtÞ ©eS{nthtsu ‚Útt {tuxt
{tuxt ËŒT„wÁ ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e, ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, ©e ƒúñt™kŒ
Mðt{e, ©e r™íÞt™kŒ Mðt{e yuðt {tuxtyu …]Úðe W…h ytðe™u y™k‚
Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo [÷tÔÞtu Au. yts {tuxt yrÄftheytuyu ‚u
ftÞ{ ht¾ðtu y™u ËtÄw ËíËk„e™u ‚Útt „heƒ „hƒt™u Ëw¾e fhðt.
ftuE™u rðûtu… ™ ÚttÞ ™u íÞt„e ‚Útt „]nMÚttu ¼„ðt™ ¼su yuðwk fhe
Œuðwk ‚tu ©eS{nthts ƒnw htS ÚttÞ, {txu {tuxuhtytuyu Ä{o{tk ð‚eo™u
™u ð‚toðe™u yt Ëk«ŒtÞ™e her‚ [÷tððe. ©eS{nthts™t ð[™{tk
ð‚tuo ™u ð‚toðtu ‚tu ©eS{nthts yr‚þu htS ÚttÞ. yt ËíËk„{tk
„heƒ ËtÄw ™u „heƒ ËíËk„e W…h hnu{™e ™sh ht¾ðe ™u Ëw¾eyt
ht¾ðt ‚tu {nthts ™u {tuxt ‚Útt Ëðuo ËíËk„ ytþeðtoŒ yt…u. Œun
{qfe™u yûthÄt{{tk „Þt fuzu …ý ƒÄt ËíËk„™tu ytþeðtoŒ {¤u su
r™Þ{{tk hnu‚t ™u h¾tð‚t ‚uÚte ynª Ëðuo™u Ëw¾eyt fÞto ™u …tu‚u
Ëw¾eyt hÌtt; yu{ ytþeðtoŒ {¤u. ytþeðtoŒu rŒÔÞ¼tð ytðu Au.
{tuxt™e Ëth…u Ëti™e Ëth… Au. {tuxt {tuxt Ëk‚ ƒúñt™kŒ Mðt{e ytrŒ
Ë¼t{tk ƒuË‚t ™u yts …ý yuðt ™u yuðt s Au. yûthÄt{™e Ë¼t™t
Au ™u {qŠ‚™e Ë¼t™t fnu™tht ytÔÞt Au. yu{™wk ™ {t™eyu ‚tu yt…ýu
fÞe søÞt{tk hnuðwk ? {tuût™tu Œhðtòu ƒkÄ fhðtu ™rn. ytÚte …Ae
ƒeò rfÞt fnu™tht ytðþu ? yts y¼ÞŒt™ yt…u Au ‚u {tÞt{tkÚte
{wõ‚ fhe™u ‚Útt Ëðuo ytðhý xt¤e™uu {nthts™e {qŠ‚{tk ƒuËthe Œu
Au; {txu ŒtË…ýwk ht¾ðwk. yt Ë¼t {¤u ‚u{ ™Úte {txu yu™tk ð[™
ËíÞ {t™ðtk ™u …qÁk fhe ÷uðwk. yûthSð™ŒtËS Mðt{e Ëw¾e hnu‚t
y™u ht¾‚t. ÷e÷t…wh™t Mxuþ™u þuŒ÷tðt¤t …whtýe «týSð™
ytðe™u “ft™S¼tE {tkŒt Au” yu{ fne™u y{™u þuŒ÷u ÷E „Þt,
íÞthu ð÷w …xu÷u fÌtwk su y{u hËtuE ‚iÞth fhtðe Au ‚u ‚{u ËkfÕ…u
fhe™u s{e „Þt ™u ŒtË™u «ËtŒe hne, yu{ ƒtuÕÞt ™u hò yt…e,
‚u™t W…h y{u htS ÚtÞt. ð¤‚tk fåA{tk ytð‚tk y{thu òðwk n‚wk
…ý òŒðS¼tE {tkŒt n‚t ‚uÚte y{u fåA{tk ytÔÞt ™u Mðt{e
÷e÷t…wh „Þt. ŒtË W…h yuðt htS ÚtÞt, {txu ŒtË…ýt{tk Ëw¾ Au.
“ŒtË ‚{tht ŒtË™tu {™u ht¾tu ™tÚt nswh” yu{ «u{t™kŒ Mðt{eyu
…ý {tøÞwk Au {txu ŒtË…ýwk ht¾ðwk, y™u ËíËk„™e ¾ƒh ht¾ðe ‚tu
{nthts htS ÚtE™u yûthÄt{{tk ÷E òþu. …tu‚t™e Ët{Úteo «{týu

yt Ëk«ŒtÞ ËwÄthðtu ‚u{tk ©eS{nthts™tu htS…tu ƒnw Au {txu ËtÄw
Úttðwk; ™u hs, ‚{ ™ ÷tððtu ™u òý…ýwk ht¾ðwk. >> 158 >>
ðt‚to 159
Vt„ý ËwŒ 5™u htus Ëtksu Ë¼t{tk yƒztþt™t Sðt …xu÷ ytrŒ
nrh¼õ‚tu ytÔÞt n‚t. ‚u ð¾‚u ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su, Atýe™t Zuz, {tuZ ƒútñý yt„¤ ƒu [th &÷tuf ƒtuÕÞt ™u ‚u™tu
W¥th fhðt™wk fÌtwk ‚u {tuZ ƒútñýÚte ÚtÞtu ™rn ‚uÚte ‚uýu Zuz™tk ð¾tý
fÞtO. ‚u Zuz ™t‚ ò‚™u íÞt„e™u ¼„ðt™ ¼su Au, ‚u{ s yƒztþt™t
nrh¼õ‚tu …ý {tuût™tu Œhðtòu yt Xuftýu òýe™u yukþe „t{™e Œþ
…kŒh nòh ½h™e ™t‚ íÞt„e™u ©eS{nthts™u þhýu ÚtÞt Au,
yu{™t W…h ©eS{nthts™tu ƒnw s htS…tu Au. suýu ™t‚, ò‚,
{t ƒt…, Œefht, ¼tE, ËkƒkÄe, Ëðuo™tu íÞt„ fÞtuo ‚uýu ÷tuÞt™t 3ò
ð[™t{]‚{tk fÌtt «{týu, “{ntíBÞ òýu ‚u™tÚte y{thu yÚtuo þwk ™
ÚttÞ ?” ‚uðwk yu{ýu fÞwO Au. ŒË ðeË …uZe™e ¼q÷ ytu¤¾e™u ©eS™u
þhýu ÚtÞt yu{™u ÄLÞ Au. ytðt {w{wûtw™u ©eS{nthts y™u y{u
yûthÄt{{tk ÷E sEþwk, yu ©eS™tu ™u {tuxt™tu «‚t… Au. ‚u ©e
…wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ «„xât ™u {tuût™tu ƒhtƒh Œhðtòu ytÃÞtu íÞthu
Ëðuo{tkÚte ‚qxe™u yt òu„{tk ytÔÞt. ƒeò yð‚thtu™t òu„{tk ™
ytÔÞt ™u yt {tuxt yðËh{tk ytðe™u ©eS{nthts™t ™u Ëk‚™t
ÚtÞt. ‚u{™u ‚Útt Atýe™t Zuz™u ‚Útt ËwkŒheytýtðt¤t ð™tþt ‚Útt
…wkòþt™u ÄLÞ Au. ‚u{ýu fthËtu ðuXe™u ËíËk„ htÏÞtu Au {txu ‚u{™tÚte
ËtÄ™ ¼Âõ‚ ytuAe ÚttÞ ‚tu …ý ©eS{nthts yu{™t W…h ƒnw
s htS Au. suðtu y¼Þ…wºt™u ÄLÞ ‚uðtus yu{™u ÄLÞ Au. ÄLÞ Au
Sðt …xu÷™u su yu{ýu …tu‚t™t Œefht™u ftZe {qõÞtu ™u MtíËk„ htÏÞtu.

yt…ýtu ‚tu ËíËk„{tk s sL{ Au {txu yt…ýt fh‚tk yu{™u ½ýtu
s ÄLÞ Au. ð¤e …tu‚t™e Mºte™u …ý ftZe {qfe™u fÌtwk fu òu ËíËk„e
Úttytu ‚tu hntu ™u ËíËk„ ™ ht¾tu ‚tu ËíËk„ {qfe™u òytu. òu ytðt™tu
÷ût ÷Eyu ‚tu yt…ý™u ƒnw s ft{ ytðu. fux÷tf ËíËk„e ‚tu ËtÄw
òu ÷„thuf {hzu ‚tu ËíËk„ {qfe™u ƒnth òÞ yuðt ntuÞ ™u W…hÚte
‚tu yxtxtu… ht¾u, ‚u yxtxtu… þwk ? ‚tu W…h W…hÚte Mðtr{™thtÞý™tu
ðu»t ht¾u, íÞthu òýðwk su yu™u ©eS{nthts™tu r™ùÞ ™Úte. su
W…tËf ntuÞ ‚u ‚tu ËíËk„™e «ÚttÚte Q÷xe he‚u ð‚uo ™rn.
yƒztþtðt¤t™u ©eS{nthts™tu r™ùÞ …rh…õð Au. yu{ fne
ðt‚to™e Ë{tró fhe.
…Ae ¼õ‚r[k‚t{rý ðk[t‚e n‚e, ‚u{tk 72{t «fhý{tk
fwþ¤fwkðhƒtE™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yu
fwþ¤fwkðhƒtEyu ©eS{nthts™u htßÞ ËtU…ðt™wk fÞwO …ý {nthts
hÌtt ™rn ™u ‚u ƒtE {nthts™e {qŠ‚ Äthe™u ƒuËe hÌttk y™u …kŒh
rŒðËu Œun …ze „Þtu íÞthu {nthts Ät{{tk ÷E „Þt. ‚{u ™u ‚{tht
Mðt{e yuðt Atu, yux÷u ©eS{nthts ™u Ëk‚ yuðt Au su Sð™u {qfu
™rn; ÷E s òÞ. yt Ëk‚™tu yuðtu {rn{t Ë{sðtu y™u þwØ
Ë¥ð„wý{tk hnuðkw ™u Ëðuo r¢Þt þwØ Ë¥ð{tk hne™u fhðe. ‚u þwØ Ë¥ð
‚u þwk ? ‚tu ytí{t™u rð»tu {qŠ‚ …Ähtððe ™u ËŒt ËtÚtu ht¾e™u fÚtt,
ðt‚to ytrŒ r¢Þt fhðe …hk‚w {qŠ‚™u ¼q÷e™u ftuE r¢Þt fhðe ™rn
‚u þwØ Ë¥ð fnuðtÞ. ‚u{tk hs, ‚{ ‚Útt {tÞt™tu Ë¥ð„wý ‚u ™
¼¤u, …ý òu ©eS{nthts™u ËtÚtu ™ ht¾u ‚tu ðt‚[e‚ yÚtðt su
su r¢Þt fhu ‚u{tk hs, ‚{ ‚Útt {r÷™ Ë¥ð„wý yux÷u {tÞt™tu
Ëíð„wý ‚u ¼¤e òÞ. y{thu ynª ÷tuf™tÚtt™kŒ Mðt{e ‚Útt
ƒrÿ™tÚtt™kŒ Mðt{e ytÔÞt n‚t. ‚u{™t ¼u¤t ÷û{ýŒtËS ™t{u

ËtÄw n‚t ‚u{ýu yuf {rn™tu ð]»t…wh{tk ht{tÞý ðtk[e, ‚u{™u y{u
AuÕ÷u rŒðËu fÌtwk su Mðt{e, ‚{u Œtuhzwk ntÚt{tk ht¾e™u Ë{wÿ{tk ne÷tu¤t
ŒeÄt fu Œtuhzwk {qfe ŒE™u ŒeÄt ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su yu þwk fÌtwk ?
ftkE Ë{òÞwk ™rn. íÞthu y{u fÌtwk su ©eS{nthts™e {qŠ‚ ËtÚtu
ht¾e™u fÚtt fhe n‚e fu {qŠ‚ ¼q÷e™u fhe ? y{u ‚{the fÚtt yuf
{rn™tu Ëtk¼¤e …ý õÞtkÞ {nthts™wk ™t{ ‚tu ytÔÞwk ™rn, {txu yuðt
÷q¾t hnuðwk ™rn. yts ftuE yu{ fnu su yûthÄt{{tkÚte {wõ‚ Q‚he
ytÔÞt Au ™u ¼ws{tk Au, ‚tu yt Ë¼t{tk ËtÄw fu ËíËk„e ftuE Q¼tu
hnu ™rn; ƒÄtÞ íÞtk òÞ. yt Ë¼t{tk ©eS{nthts, „tu…t¤t™kŒ
Mðt{e, {wõ‚t™kŒ Mðt{e, ƒúñt™kŒ Mðt{e ƒÄtÞ ƒuXt Au …ý ‚u{™u
rð»tu {™w»Þ¼tð Au ‚uÚte ynª ™ hnuðtÞ ™u ¼ws sðtÞ. yt ÷tuf™u
rð»tu htò Au ‚u {™w»Þ Au ‚tu …ý ‚u™u rð»tu {™w»Þ¼tð ™Úte ÷tð‚t
™u su{ fnu ‚u{ fhðwk …zu Au, ‚tu yt ‚tu rŒÔÞ {qŠ‚ytu Au {txu ‚u
yíÞthu ¾ht ƒ…tuh fnu ‚tu …ý Sð{tkÚte nt …tzðe òuEyu; fu{fu
yu{™u ‚tu htrºt rŒðË Au s ™rn. yt…ýu su{ rŒðËu ËqE QXe™u
™nt‚t ™Úte ™u Œt‚ý, …qò fh‚t ™Úte y™u htrºtyu ËqEyu ‚tu Ëðthu
QXe™u Œt‚ý, ™tnðwk, …qò, ƒÄwk fhðwk …zu Au ‚u{ {tuxt™u htrºt rŒðË
™Úte, {txu ‚u su fnu ‚u ËíÞ {t™ðwk ‚tu {™w»Þ¼tð x¤u ™u rŒÔÞ¼tð
ytðu ™u fÕÞtý ÚttÞ. ‚{u yuðt Atu …ý ‚{™u ‚{the Ët{Úteo™e ¾ƒh
…z‚e ™Úte. su{ «÷kƒtËwh ƒ¤ŒuðS™u ÷E [tÕÞtu íÞthu …tu‚t™t
ƒ¤™e ¾ƒh …ze ™rn …ý ßÞthu ytftþðtýeyu fÌtwk íÞthu ¾ƒh
…ze ‚u{ ‚{tht{tk y…th Ët{Úteo Au …ý ‚{™u ¾ƒh ™Úte. ‚{u yuf
Sð™u yûthÄt{{tk {qftu ‚tu ƒúñtkz W„tÞto™wk V¤ ÚttÞ, ‚u fuðe he‚u
‚tu WŒTr¼s, shtÞws, MðuŒs y™u ykzs yu [th ¾tý{tk yu Sð™u
Vhðwk …zu Au ‚u Vhðt™wk {xe òÞ ‚uÚte ƒúñtkz™t Sð™u W„tÞto sux÷wk

V¤, yuf Sð™u W„thðtÚte ÚttÞ Au. yt Ë¼t™u yuðe òýu ‚u™u ƒnw
Ëw¾ ytðu …ý ‚u rð™t Ëw¾ ™ ytðu. yt Ë¼t™tu {rn{t Ë{S™u
ðt‚[e‚ fhðe ™u Ëtk¼¤ðe ‚tu Ë{tË ½ýtu ÚttÞ. >> 159 >>
ðt‚to 160
Vt„ý ËwŒ 6™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su, ÔÞtðntrhf ft{{tk ËtÄw y{k„r¤f Au, {txu sux÷tu
ÔÞtðntrhf ft{{tk ¼t„ ht¾u ‚ux÷wk Œw:¾ ytðu; …Ae {nthts™u {tÚtu
™t¾u su ©eS{nthts™e {hS nþu ‚uÚte yu{ ÚtÞwk nþu. …ý yu{tk
©eS{nthts þwk fhu ? yu ‚tu Mð¼tð-«f]r‚yu ÚttÞ Au, y™u fux÷wkf
‚tu r¢Þ{týÚte ÚttÞ Au, {txu {nthts™u {tÚtu ™t¾ðwk ™rn. ¼qkzt Œuþ
ft¤ ÚttÞ Au ‚u …ý …wÁ»t™u ÷E™u ÚttÞ Au. ËíËk„™tu ÔÞðnth
fh™tht{tk òu ©eS{nthts ™ ntuÞ ‚tu yu þwk ËtÁk fhu ? r¢Þ{tý™t
f‚to ‚tu …wÁ»t Au ‚u …wÁ»t òu Ëtht ntuÞ ‚tu ËtÁk [÷ðu ™u ™ƒ¤t
ntuÞ ‚tu ƒ„tzu. y{u ‚tu yuðt ntuÞ ‚u™u òýe ÷Eyu su ytÚte Ë{tË
Úttþu fu ™rn ÚttÞ. yu{ ðt‚ fhe™u ƒtuÕÞt su ËtÄw™tu ‚tu y®nËt
™u ƒúñ[Þo yu s Ä{o Au {txu ftuE Sð Œw:¾tÞ yuðwk ð[™ …ý ƒtu÷ðwk
™rn. ‚{tht ËkfÕ…Úte su{ Sð™tk fÕÞtý ÚttÞ Au, ‚u{s ¼qkzwk Útðt™tu
ËkfÕ… fhtu ‚tu ¼qkzwk …ý ÚttÞ; {txu ût{t ht¾ðe. ftuE™wk ¼qkzwk ÚttÞ
yuðtu ËkfÕ… fhðtu ™rn. yu{ ðt‚ fhe™u ƒtuÕÞt su, ‚{u þtMºt ¼ýu÷t
Atu ‚u yufÄthe ðt‚ fhtu, y™u y{u ‚tu xtufh xtufh {t„e™u ¼u¤wk
fheyu Aeyu, …ý yu{tk ¼„ðt™™u ËtÚtu ht¾e™u ðt‚ fheyu Aeyu.
…htuût™tk ~ttMºt{tk ‚tu …qðuo ftuEyu ŒtuZ, ftuEyu ƒu, ftuEyu yZe yuðt
W„tÞto Au, ‚u …ý {q¤{tÞt{tkÚte W„tÞto ™Úte. yts ‚tu yt
ð[™t{]‚™u ¼ýu ™u Ë{su ‚tu y™k‚ Sð™tu WØth fhðt™e ‚u{tk

Ët{Úteo ytðu. ßÞthu yt ð[™t{]‚ ¼ýðt y™u fÚtt fhðt …txu ƒuËðwk
íÞthu yu{ òýðwk su nwk …txu ƒuXtu ™Úte …ý ©eS{nthts ƒuXt Au
™u ‚u ƒtu÷u Au ™u {nthts ™u y™trŒ {wõ‚ ‚u …hM…h «&™ W¥th
fhu Au ™u nwk Ëtk¼¤wk Awk yu{ òýðwk. ftuE™t Ët{wk òuðwk ™rn, Võ‚
©eS{nthts ‚Útt ‚u{™t {wõ‚™e Ë¼t Ët{wk òuE hnuðwk, …ý …tu‚u
f‚to ™ Úttðwk su nwk fÚtt, ðt‚to fÁk Awk ™u ƒeò™u Ëk¼¤tðwk Awk. yu
‚tu {nthts ™u {wõ‚ {thu {w¾u ƒtu÷u Au …ý nwk ™Úte ƒtu÷‚tu yu{
òýðwk. ftuEf …qò fhu ‚tu {nthts™e y™u {wõ‚™e fhu Au …ý {the
™Úte fh‚t yu{ {t™ðwk. yt…ýu ð¾‚ Ëthtu ytÔÞtu Au fu{su yt
{nthts ™u {wõ‚ ¾hu¾htu Mðtk‚ ðhËtðu Au ‚u™u òu yÄhÚte Íe÷u
‚tu {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾e ÚtðtÞ. yt Ëk‚™u rð»tu hne™u ©eS{nthts
ƒtu÷u Au, s{u Au, {txu yt Ëk‚ ™u ¼„ðt™ ‚u{™e yL™, s¤, ÿÔÞu
fhe™u Ëuðt fhðe. ftuE™u yu{ ÚttÞ su ËíËk„{tk ‚tu ½ýtÞ Yr…Þt
Au yu{™u þe ¾tux Au ‚u yt…eyu ? „heƒ™u yt…ýu yt…eyu ‚tu Xef.
yt ‚tu ŒrhÞt{tk ðhËtŒ ÚtÞtu ‚tuÞ þwk ? y™u ™ ÚtÞtu ‚tuÞ þwk ? Ëqft{tk
ðhËu ‚tu y™ts …tfu Au ‚u{ „heƒ™u yt…eyu ‚tu Œw:¾e Út‚tk {xu,
yu{ ftuE™u ÚttÞ ‚tu ‚u{™u sýtðeyu Aeyu fu Ëqft{tk ‚tu fuð¤ y™ts
s …tfu ™u Ë{wÿ{tk ðhËðtÚte ‚tu Ët[tk {tu‚e …tfu. yux÷u ËíËk„{tk
Ä™Úte fu yL™ s¤trŒfÚte Ëuðt fhu ‚tu Ët[tk {tu‚eY…e ytíÞkr‚f
{tuût ÚttÞ Au ‚uðtu ƒesu {tuût ™Úte, {txu su su Ëuðt fhðe ‚u ËíËk„{tk
s fhðe ™u ‚u rŒÔÞ òýe™u fhðe. yt Ëk‚ fuðt Au ‚tu yfuft Ëk‚{tk
©eS{nthts y™u {wõ‚ hÌtt Au, ‚uÚte yuf Ëk‚™e Ëuðt fhu ‚tu
©eS{nthts™e ™u y™k‚ {wõ‚™e Ëuðt sux÷wk V¤ ÚttÞ Au, yuðe
yt Ëuðt Au. >> 160 >>
ðt‚to 161
Vt„ý ËwŒ 6™u htus Ëtksu Ë¼t{tk ¼õ‚®[‚t{rý ðk[t‚e n‚e
‚u{tk Ëk‚™tk ÷ûtý ytÔÞtk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yts ƒ™tðxeyt
neht ÚttÞ Au ‚u Ët[t neht suðt sýtÞ Au ‚uÚte fux÷tf Íðuhe …ý
Au‚htE òÞ Au. òu Ët[tu Íðuhe ntuÞ ‚tu ‚u™u ¾ƒh …zu su yt
ƒ™tðxeytu nehtu Au, ‚u{ yt ËíËk„{tk fux÷tf {wõ‚ ÚtE …zât Au
‚u{™u fux÷tf ¾tuxt {t™u Au ‚u ¼u¤t Ët[t {wõ‚™u …ý ¾tuxt {t™u
Au, ‚u òu Ët[t Íðuhe {¤u ‚tu neht™u ytu¤¾tðu. su{ Ët[e {t {¤u
‚tu ƒt…™u ytu¤¾tðu ‚u{ Ët[t {wõ‚ {¤u ‚tu ©eS™u ytu¤¾tðu. ƒeò
‚tu õÞtkÞ V„tðu {txu Ët[t {wõ‚ ytu¤¾e™u ‚u{™tu òu„ fhðtu ‚tu
©eS{nthts {¤u, y™u fÕ…u fÕ… ðe‚e òÞ ‚tu…ý Ëw¾™tu …th
™ ytðu yuðwk r™„woý Ëw¾ yt…u. yt Sð Íeýt Au ‚tu …ý ‚u™u
©eS{nthtsu ™u {wõ‚tuyu fuðzwk Ëw¾ yt…e ŒeÄwk Au ! yuðze ƒÄe ŒÞt
Au. htò™t ði¼ð htkf™u ËtU…e Œu ‚tu „kzðt ÚtE òÞ, ‚u{ yt Ëw¾
‚{™u ytÃÞwk Au. yu Ëw¾ yt Ë¼t{tkÚte {¤u Au ‚u …tºt ÚtE™u ÷uðwk.
©eS{nthtsu yuðtu hË {uÕÞtu Au ‚u {™w»Þ¼tð{tk Ëuðt Ë{t„{™wk
Ëw¾ yt…u Au. òu {™w»Þ¼tð x¤e òÞ ™u ƒeS ‚tý {qfe Œu ‚tu
Œun A‚tk Ëw¾ ytðu ™u {qŠ‚, Ë¼t, ™u yûthÄt{ ‚u yýwk sux÷wk Auxu
™ hnu, …ý ƒnthð]r¥tðt¤t™u ÷t¾tu „tW™wk Auxwk Au. yt ‚tu ƒúñË¼t
Au ™u Ëw¾ŒtÞe Au. yt Ë¼t{tk ©eS{nthts ™u ‚u{™t y™trŒ {wõ‚
rðhtsu Au ‚u™tu ¾htu y™w¼ð ÚttÞ ‚tu ytÚte ƒeswk Ëw¾ ™Úte. su{
Œeðtu Vt™Ë{tk ntuÞ …ý ft[™t ytðhý™u ¼uŒe™u ysðt¤wk fhu Au,
‚u{ Sð …tu‚u rŒÔÞ ÚttÞ ‚tu ytðhý ™ hnu ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ytðu.
yt Ë¼t …tËuÚte sux÷wk Ëw¾ ÷Eyu ‚ux÷wk {¤u yuðwk Au …ý rðïtË
™Úte. ©eS{nthts y™u y™trŒ {wõ‚ yt Ë¼t{tk Ëtûtt‚T rƒhtsu
Au yuðe yt Ë¼t ¼tË‚e ™Úte yu s ™tÂM‚f¼tð Au. ƒúñftuŒt¤

fh‚tk …ý yt Ë¼t{tk At™t ™tÂM‚f Au ‚u™u su{ fneyu ‚u{ {™t‚wk
™Úte y™u {wõ‚™tu ¾… …ý Au. yt Ë¼t™tu yûthÄt{™e Ë¼t sux÷tu
{rn{t Ë{òÞ ‚tu Œun {qfe™u Auxu òðwk ™Úte. {tÞt™tu …zŒtu x¤u
‚tu yt Ë¼t rŒÔÞ‚uòu{Þ, Í¤Í¤tx ‚us{tk {qŠ‚ ™u {wõ‚ Œu¾tÞ.
¾hu¾ht rËØ ÚttÞ ‚tu yt Ë¼t™u rŒÔÞ ¼t¤u. ßÞtk ÷„e {trÞf
árü Au íÞtk ËwÄe {trÞf ÷t„u Au. ËtÄw ‚uzðt ytðu ‚tu ¼ws™t fu
y{ŒtðtŒ™t ytÔÞt yu{ Œu¾u …ý rŒÔÞ ™ Œu¾u; …hk‚w yt™kŒ½™
yt Ë¼t Au ‚u ‚uze òÞ Au, y™u {tuxt {tuxt y™trŒ {wõ‚ ËŒT„wÁ
©e r™„woýŒtËS Mðt{e ytrŒ y™k‚ {wõ‚ Œun {qfe™u „Þt Au, ‚u
…ý yt Ë¼t{tk ƒuXt Au A‚tk ™tÂM‚f¼tð Au ‚uÚte {ÞtoŒt hnu‚e
™Úte. {tuxt {tuxt yá~Þ ÚtE „Þt ‚u{™t suðtu ™ðt ËtÄw™tu {rn{t
òýu ‚tu {tuût ÚtE „Þtu òýðtu. su{ ©e ½™~Þt{ {nthts™e {qŠ‚
ftuXth{tk n‚e íÞthu ‚u {qŠ‚ …tËu ftuE ftkE {t„‚t ™ntu‚t y™u ntu{
nð™ fhe™u …ÄhtÔÞt …Ae ‚u {qŠ‚ …tËu {tuût {t„eyu Aeyu, ‚tu yuf
rŒðË{tk yux÷tu Vuh …zâtu; ‚u{ Ëk‚ fÞto Au ‚u{™u yuðt rŒÔÞ
fÕÞtýfthe òýðt. ßÞthu fÚtt Útt‚e ntuÞ íÞthu {wõ‚ yu{ òýu su
«íÞût ©eS{nthts ƒtu÷u Au ™u ËtÄr™f yu{ òýu su ÷ÏÞwk Au ‚u
ðk[tÞ Au. ƒºteË ÷ûtýu Þwõ‚ Ëk‚ ÚttÞ ‚u™u yt fÚtt «íÞût {nthts
ƒtu÷u Au yu{ sýtÞ, y™u yt «íÞût ¼„ðt™ ™u {wõ‚ rŒÔÞ ¼tËu.
{trÞf yûth ƒºteË Au, ‚u{tk fux÷wkÞ ƒtu÷tÞ Au ™u ðk[tÞ Au, ‚u
{trÞf{tk yux÷wk y…th…ýwk Au ‚tu yt Ë¼t ™u {nthts{tk þwk ™ ntuÞ ?
yu ‚tu y…th Au; {txu ™tÂM‚f¼tð xt¤ðtu. Sð Íeýtu y™u {nthts
™u {wõ‚ {tuxt, ‚u™tu …th õÞtkÚte …{tÞ ? yt Ë¼t™u ©eS{nthtsu
{tuf÷e Au ™u {nthts …ý ¼u¤t rƒhtsu Au ™u Ëw¾ yt…u Au, ‚u su
{wõ‚ Au ‚u Œu¾u Au. ytðwk ƒesu Ëw¾ ™Úte. yt Ë¼t™wk ™u {qŠ‚™wk Ëw¾,
{trÞf¼tð x¤u ‚tu sýtÞ ™u ºtýu yðMÚtt{tk Ëw¾eyt ÚtE sðtÞ.
yts ºtýu yðMÚtt{tk {qŠ‚™tu Ëtûttífth fhtðe Œu, yuðt ‚{™u {éÞt
Au, ‚u y™w¼ðu {éÞt ntuÞ ‚tu …qht {éÞt fnuðtÞ. Sðtí{t™u rð»tu
Ëtûttífth ÚttÞ ‚u y™w¼ð fnuðtÞ. yt ðt‚ yuftkr‚f ¼õ‚ yt„¤
fhðe. ßÞthu fwËk„e™u ðt‚ fhðe íÞthu ht{f]»ý ™t{u {nthts ÚtÞt
n‚t, y™u yts Mðtr{™thtÞý ™t{u ÚtÞt Au yu{ fnuðwk. r™ùÞ™e
ðt‚ yx…xe Au. su™u r™ùÞ ™ ÚtÞtu ntuÞ ‚u fnu su òytu ‚{thtu
AuÕ÷tu sL{; yu{ fnu ‚tu ¾ht …ý ‚u{tk ftkE ð¤u ™rn. suýu
©eS{nthts™e {qŠ‚ ht¾e ntuÞ ™u {nthts™t „wý ytÔÞt ntuÞ,
‚u ‚tu ËkfÕ… {tºt{tk fÕÞtý fhu. su{tk ©eS{nthts™t suðt „wý
ntuÞ ‚u™u fÕÞtý™e fqk[e yt…u Au, ™u ‚u™u s fÕÞtý™e ËtU…ýe fhu
Au, y™u su yuðt „wýu Þwõ‚ ™ ÚtÞt ntuÞ ™u fnu su fÕÞtý fheþ,
…ý ‚u™tÚte ftkE ™ ÚttÞ ™u …tu‚t™wk Ä{o ¿tt™trŒf Ëwf]‚ ntuÞ ‚u …ý
ò‚wk hnu. ©eS{nthtsu …tu‚t™t su ÷tze÷t ™u ¾t™„e nswhe Au ‚u™u
fÕÞtý™e fqk[e ËtU…e Au. su{ htò™tu Œuþ ÷uðt ƒeòu htò ytðu íÞthu
…tu‚t™u [Zðwk …zu, ‚u{ yt Sð™u ÷uðt ©eS{nthts ™u yu{™t {wõ‚
ytÔÞt Au. yts LÞt÷fhý …ÄtÞto Au, su ÷uðwk ntuÞ ‚u ÕÞtu. ¾tux
ƒÄe yt Ë¼t™t òu„Úte ™ef¤u Au ‚u ò‚ fwò‚ òu‚t ™Úte, Ëðuo™u
LÞt÷ fhu Au. >> 161 >>
ðt‚to 162
Vt„ý ËwŒ 7™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su su{
htò™tu ÿtun fhu ‚tu fuŒ{tk ™t¾u ‚u{ ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fhu
‚tu ƒnw {th fhu, ƒeò Sð™tu ÿtun yuðtu {th ™ fhu. ©eS{nthtsu
¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fhðtu ™rn yu{ fÌtwk Au, {txu
¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun ÚttÞ ‚tu Sð ™tþ …t{u. ËtÄw™tu
™u ËíËk„e™tu ÿtun ÚttÞ ‚tu ¼„ðt™™tu …ý ÚttÞ fu{ su ÿtun fhðt
{tkzu ‚tu Xuftýwk ™ hnu. su™u „wý ÷uðt™tu yÇÞtË ntuÞ ‚u™u Ëðuo™tu
„wý ytðu ™u Ëðuo rŒÔÞ sýtÞ ‚uÚte ƒÄtÞ™tk Œþo™ rððufu Ërn‚ fhu,
{txu yð„wý™u {t„uo ‚tu [t÷ðwk s ™rn. fÕÞtý™u RåAu ‚u™u yt ðt‚
yð~Þ Ë{sðt™e Au. su™u …tu‚t™t Œtu»t ytu¤¾tÞ ™u …M‚tðtu fhu
™u {tVe {t„u ‚u™u ÄLÞ Au. yuf Ëk‚u y{the …tËu ytðe™u fÌtwk su
yt… {tht W…h htS Úttytu y™u òýu yòýu ¼q÷tu ÚtE ntuÞ ‚u Ëðuo
{tV fhtu. yuðt™u þwk ƒtfe hnu ? ‚u ËtÄw r™{to™e n‚t {txu yuðwk {tøÞwk.
…Ae {æÞ «fhý™t 52{t ð[™t{]‚{tk íÞt„eyu ŒtZe {qA ™
ht¾ðtk ™u ¼„ðtk ðMºt ht¾ðtk yu ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su {nthtsu ðMºt ht¾ðt™wk fÌtwk ‚u òzwk, {tuxwk su Ënusu {¤u ‚u ht¾ðwk,
…ý s„L™tÚte fu {÷{÷ ™ ht¾ðwk. Ä™, Mºte™tu íÞt„ ht¾ðtu ™u
yufðth «ËtŒe s{ðe, ‚u ËtÄw™tu Ä{o Au. Z„÷t{tkÚte WÚt÷tðe™u
{™„{‚tk ÷uðtÞ ‚tu ht„ ¼éÞtu yu{ òýðwk. Íeýwk ÷q„zwk ™ …nuhðwk,
yk„ ™ Œu¾tÞ ‚uðwk …nuhðwk. ™t™wk {tuxwk òuE‚wk ntuÞ ‚tu ‚u ÷uðwk ‚u ‚tu
Xef …ý Íeýwk ™ ÷uðwk. su{ ™t™wk AtufÁk [tuhe fhðt þe¾u ‚u htò™tu
¾S™tu …ý Vtzu, yu{ Sð™u Aqxtu {qfeyu ‚tu [xýtu ÚtE òÞ, {txu
[xýtu Útðt Œuðtu ™rn yu ËtÄw™tu Ä{o Au. „]nMÚt™u ½huýtk, ðMºt,
ðtn™, Mºte, Atufhtk yu ƒÄwk ntuÞ …ý ‚u{tk nu‚ ™ ht¾ðwk ‚tu fÕÞtý
ÚttÞ. yts {nthts ™u {wõ‚ fÚtt ðt‚toY…e y¼Þ…Œ yt…u Au. yt¿tt
…t¤u ™rn ™u ðtË™t xt¤u ™rn, ‚u™u ™ð {rn™t™e fuŒ {¤u ™u ™e[u
sXhtÂø™ ƒ¤u ™u nuht™ Útðwk …zu yu {tuxwk ÷tkA™ Au, ‚u Ëðuoyu
…tu‚…tu‚t™wk ‚…tËðwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su Œun {qfe™u Ät{{tk

yÚtðt {qŠ‚{tk „Þt fuzu su MÚt¤{tk ËtÄ™ fÞwO ntuÞ ‚u Ëtk¼h‚wk nþu
fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ät{{tk yÚtðt {qŠ‚{tk „Þt fuzu
nwk y™trŒ™tu ynª s Awk yu{ sýtÞ Au …ý ƒeswk ftkE Ëtk¼h‚wk ™Úte.
…Ae ðt‚ fhe su {t¤t ™u {t™Ëe…qò{tk, fÚtt ðt‚to{tk, æÞt™
¼s™{tk ÷„™e ÷„tzðe ‚u ¾tx÷tu þtu¼tzðtu. [¢ðŠ‚ htßÞ {¤u
íÞthu ÷tfzt™tk ¼tht W…tzðt™e RåAt ™ ht¾ðe yux÷u {nthts
‚uzðt ytðu íÞthu ynª hnuðt™tu ËkfÕ… ™ ht¾ðtu. yýŒt ¼õ‚™u
‚uzðt ©eS{nthts ™u {wõ‚ ytÔÞt íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su {nthts ™u
{wõ‚ ytÔÞt Au ‚u {wõ‚ ðzu ƒÄwk ƒúñtkz ¼htE „Þwk Au, ‚u {t„o ™Úte
‚tu {nthts …tËu fE søÞtyu ÚtE™u sðwk yu{ ƒtuÕÞt. ƒnthð]r¥tðt¤t™u
æÞt™ fh‚tk rËrØytu Œu¾tÞ Au ™u Ë{trÄ{tk …ý rËrØytu Œu¾tÞ Au
™u Œun {qfe™u …ý rËrØytu {qŠ‚{t™ Œu¾tÞ Au, ‚u{ yk‚ð]or¥tðt¤t™u
ynª Œun A‚tk {t™ {tux…, Þþ, «rËrØ ytrŒf rËrØytu ytðu Au;
{txu ÷ûttðrÄ {týËtu {t™u, y™u {t™, ËL{t™, …qò, «r‚ct su
ÚttÞ ‚u Ëðuo {nt«¼wS™u ÚttÞ Au, yu{ {t™ðwk …ý {™u ÚttÞ Au yu{ ™
{t™ðwk. ©eS{nthts ðzu {tux… Au …ý ftuE òýu su nwk {tuxtu Awk
‚tu yu™wk ‚tu ÚtE s hÌtwk. yu{tk Yzt „wý …ý ™ ytðu. yuf Ë{Þu
©eS{nthts Ë¼t fhe™u rðhts{t™ n‚t íÞthu ftuE™u yu{ ÚtÞwk su
yt …qò ytrŒ yt…ý™u ÚttÞ Au {txu yt…ýu …ý ftkEf Aeyu ¾ht.
…Ae ©eS{nthtsu yu{™t {M‚f W…h ƒeS rŒÔÞ ‚uòu{Þ Ë¼t
fhe™u …qò fhe, ‚u òuE™u ‚u Ëk‚u fÌtwk su yt y{tht {M‚f W…h
‚uòu{Þ Ë¼t Au ‚u ftuý Au ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su “‚{u
y{™u {qfe ŒE™u ™tu¾t …zât, íÞthu y{u yûthÄt{™e Ë¼t fhe.”
{txu {t™ ËL{t™ ytrŒ™t Äýe ©eS™u y™u {tuxt™u fhðt …ý …tu‚t™u
{tÚtu ÷E™u Äýe Úttðwk ™rn, y™u yt Ë¼tÚte ƒesu MÚt¤u fÕÞtý {t™ðwk
™rn, ‚u{s ytÚte ƒeS Ë¼t yûthÄt{{tk swŒe Au yu{ …ý ™
{t™ðwk. ßÞthu W…þ{ ÚttÞ íÞthu {tÞt™t „wý ƒÄtÞ òÞ ™u Xhtð
òÞ ™u {q¤yûth …ÞO‚ ftuE htufu ™rn. yt„¤ ‚tu ËtX nòh ð»to™t
‚…ðt¤t™u ™u htVzt ÚtE s™thtytuu™u …ý {tÞt™t „wý „Þt ™ntu‚t
{txu Äýe™t ÚtE hnuðwk. Ëífth ÚttÞ Au ‚u Äýe™u ÚttÞ Au y™u y…fth
ÚttÞ Au ‚u Œun™u ÚttÞ Au yu{ òýu ‚tu ‚u fhtuztu Sð™u Ëw¾eyt fhu
yuðtu ÚttÞ. {nt«¼wS ƒtu÷‚t òÞ Au ‚tuÞ rðïtË ™ ytðu íÞthu
nðu ‚tu Aze Ít÷ðe …zu fu ™rn ? ©eS{nthtsu fÌtwk Au su, suðt
y{™u òýu ‚uðtu ÚttÞ {txu Ë{sðt™wk ƒnw Au …ý …tu‚t™u Ë{òÞ
™rn ™u ƒeò™wk {™tÞ ™rn, ‚u ½tkxe sƒhe Au; {txu yt„¤™wk Ë{su÷wk
{qfe ŒE™u {tuxt fnu ‚u{ {t™ðwk. ‚fo {qfe Œuðt ™u ¿tt™ {t„o{tk ftuE
yt½t ÷E òÞ ‚tu yt½t [t÷ðwk …ý yXu îtrhftk {t™e™u ƒuËe hnuðwk
™rn, ‚íft¤ Ë{S™u [tÕÞt sðwk. yt ðM‚w™tu …th …{tÞ ‚uðtu ™Úte,
y…th ðM‚w Au. {txu ƒeswwk {qfe ŒE™u {tuxt …wÁ»t ©eS{nthts™tu
{rn{t fnu ‚u Ët[tu {t™ðtu. yt ‚tu {q¤yûthÚte …h yuftkr‚f {wõ‚
™u ‚uÚte …h …h{ yuftkr‚f {wõ‚ y™u ‚uÚte …h y™trŒ {wõ‚ {qŠ‚{tk
hÌtt Au ‚u {éÞt Au ™u ‚u{™t ¼u¤wk {qŠ‚{tk hnuðwk Au, ‚u{tk þkft Úttþu
‚tu yÄqÁk hnuþu ™u ™ð {rn™t™e fuŒ {¤þu. {q¤yûthftuxe ‚Útt ‚uÚte
™e[u ƒúñftuxe ‚Útt ‚uÚte ™e[u f]»ýtrŒf ƒeò yð‚thtu ‚u Ëðuo yLðÞ
MðY…{tkÚte ÚtÞt Au y™u ÔÞr‚huf MðY… ‚tu {wõ‚™u {éÞt Au …ý
{q¤yûthtrŒf ftuE™u {éÞt ™Úte; yu{tk ‚tu yLðÞ yux÷u
©eS{nthts™t ‚usY…e yiïÞo hÌtwk Au. ËíËk„{tk [t÷tu[t÷ ¼õ‚tu{tk
ykŒh …zŒu hÌtt Au y™u yuftkr‚f{tk ÔÞr‚huf yux÷u {qŠ‚{t™ hÌtt
Au, y™u …h{ yuftkr‚f™u ËL{w¾ hÌtt Au, ™u y™trŒ ‚tu {qŠ‚{tk
s hÌtt Au; yu ‚tu ƒnw Ëw¾eyt Au ™u yu{™e ‚tu ðt‚ swŒe Au. ‚u
¼„ðt™ ynª Ëtûtt‚T rðhtsu Au. >> 162 >>
ðt‚to 163
Vt„ý ËwŒ 8™u htus Ë¼t{tk AuÕ÷t «fhý™wk 12{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk {t™™e ðt‚ ytðe íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {t™
sƒhe [es Au. {t™ðt¤tu ÷t¾tu Yr…Þt™e Ëuðt fhu ™u ¼„ðt™™uu
¼„ðt™ òýu, y™u Ëk‚™u fÕÞtýfthe òýu ‚tu …ý {t™™u yt„¤
™u yt„¤ ht¾u, ‚u {t™ðt¤tu Sðu ™rn yux÷u {tuût™t {t„oÚte …ze
òÞ, …ý {t™ {qfe™u ¼„ðt™™u y™u Ëk‚™u htS fhu ‚tu Ëw¾™t
Ë{wÿ{tk Íe÷u. ©eS{nthts™u y™u Ë¼t™u ¼u¤e ht¾e™u ftuEf™u
ð‚o{t™ Ähtðu ‚tu ‚u ð‚o{t™ Äth™th™wk ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ …ý
…tu‚u yuf÷tu ÷q¾tu ÚtE™u Ähtðu ‚tu Äth™th™wk ƒesƒ¤ ÚttÞ. yL™
s¤trŒf yk„efth fhðt{tk …ý ©eS™u ‚Útt {wõ‚™u ¼u¤t ht¾u, ‚tu
‚u yL™ s¤trŒf rŒÔÞ ÚtE òÞ ™u y…oý fh™th™u {nthts™wk Ëw¾
{¤u; …ý …tu‚t…ýwk ÷tðe™u yk„efth fhu ‚tu y…oý fh™th™wk
ƒesƒ¤ ÚttÞ. ©eS™tu r™ùÞ ht¾e™u yt¿tt{tk ™rn hnu ‚tu ‚u™u
™u y{thu ÷uðt Œuðt ™Úte, y™u yt¿tt{tk hne™u …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtE™u
©eS{nthts™e {qŠ‚{tk òuztþu ‚u Ëw¾eyt Útþu; {txu ËíËk„ ÚtÞt
…Ae [Z‚tu ™u [Z‚tu hk„ ht¾ðtu. íÞt„eyu „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ™u
ƒúñt™kŒ Mðt{e suðt Úttðwk ™u „]nMÚttuyu …ðo‚¼tE ytrŒ suðt Úttðwk.
íÞt„e ‚Útt „]nMÚt ‚u ËtÄw fu nrh¼õ‚ fnuðtÞt yu{ òýe ƒuËe
hnu ‚tu ÷q¾t hnu. ftuEf™tu yð„wý ytðu ‚tu ËíË„{tk {zŒt suðtu
hnu yu {tuxtu Œtu»t Au, {txu …k[ð‚o{t™u Þwõ‚ yuðt Ëk‚™tu fu nrhs™™tu
ÿtun ÚtE òÞ, ‚tu ‚u™e yt„¤ Œkzð‚, rð™Þ, «tÚto™t ntÚt òuze™u
fhu ‚tu «tÞrù¥t ÚtE òÞ ™u ÿtun x¤e òÞ, …ý {t™ ntuÞ ‚tu yu{
™ ÚttÞ. ©eS{nthts™u yk‚Þto{e òýu ‚tu …ý ‚u {t™ ðM‚w ¼u¤e
ht¾u ‚tu ‚u ƒnw ™wfþt™ fh™th Au. ftuE fnu su Ë…o suðtu Au fu htûtË
suðtu Au ‚tu ¾{tÞ ™rn …ý …tu‚t™e {u¤u Ë…o suðtu fu htûtË suðtu
ÚttÞ. òu ftuE {t™™wk ¾kz™ fhu ‚tu ¢tuÄ ytðe òÞ ‚u Ë…o™tu Œun
òýðtu fu{fu ‚u ð¾‚u „wÁ™e fu Ë¼t™e fu EüŒuð™e {tÍt hnu ™rn.
¢tuÄ …nu÷tu Wí…L™ fh™th™u ŒË„ýwk …t… ÷t„u Au fu{su ƒeò{tk
™ntu‚tu ‚u ‚uýu W…òÔÞtu. {t™, E»Þto ™u ¢tuÄ ‚u {tuût™t {t„o ™u
ÔÞðnth yu ƒuÞ ƒ„tzu yuðtk Au ‚tu …ý ‚u™u Sð {qf‚t ™Úte. yu‚tu
ftkE ft{™tk ™Úte, Q÷xwk ¼qkzwk fhu yuðtk Au {txu ‚u™u ht¾ðtk ™rn.
ŒwðtoËt™u ¢tuÄ n‚tu ‚u {nt½tuh fnuðtýt …ý ËtÄw ™ fnuðtýt.
¢tuÄðt¤tÚte ËtÄw nrhs™ ƒeyu ‚uÚte „w™t{tk ytðe sðtÞ.
©eS{nthts™tk ð[™ ¾tuxtk ™Úte. ¢tuÄ ytðu ‚u xtýu s ‚u™u Ë{tðe
Œu ‚tu {nthts htS ÚttÞ, …ý …Ae rð[th ÚttÞ ‚u{tk htS ™ ÚttÞ;
{txu ¢tuÄ ytÔÞtu fu ‚h‚ s {qkÍtðe™u ƒuËthe Œuðtu. ©eS{nthtsu
fÌtwk Au su ÷t¾ Yr…Þt™tu ƒ„tz fhu ‚tu…ý y{™u ¢tuÄ ™Úte ytð‚tu.
yt…ýu …ý {nthts™t Aeyu {txu ¢tuÄ ™ ht¾ðtu ™u þwØ Ëíð„wýe
ÚtE™u xtZt þe‚¤ suðt ÚtE hnuðwk; y™u ðtŒ rððtŒ{tk …ý ¢tuÄ ™
fhðtu. ŒtË…ýwk ht¾u ‚tu r™Þk‚t ™ ÚtðtÞ fu{fu ‚u ntS ntS fhu,
{txu ŒtËíð¼Âõ‚ ƒnw rðþu»t Au. yt ÷tuf{tk {t™, {tux…, Þþ,
feŠ‚ ‚u{tk ftkE {t÷ ™Úte. {t™trŒf ftkE ™ ntuÞ ‚u™t W…h
©eS{nthts™u y™u {wõ‚™u nu‚ ðÄ‚wk òÞ Au. {tÞt™t Ë¥ð„wýðt¤t™u
ftuE „tuŒtu {thu ‚tu ‚h‚ ¢tuÄ ™ef¤e ytðu …ý r™„woý ÚttÞ ‚u™u ¢tuÄ
™ ytðu, {txu þe¤ðk‚t ËtÄw Úttðwk. ºtý Œun™t ¼tð xt¤e™u ¾ht
ËtÄw Úttðwk. su þçŒ™e ®f{‚ fhu ‚u Œw:¾eytu ™u ™ fhu ‚u Ëw¾eytu.
[t{zt™e ™tux{tk ®f{‚ ™t¾e Au ‚tu ÚttÞ Au {txu ËtÄwyu ftuE {t™
fhu, y…{t™ fhu ‚tu …ý ‚u™e ®f{‚ ™ fhðe. òu ™ƒ¤t ½tx ÚtE
òÞ ‚tu «tÞrù¥t fhe ™t¾ðwk, …ý ‚u™u Ëk¼thðt ™rn. Ëk¼thðtÚte
‚u Œtu»t™e {qŠ‚ ƒkÄtE òÞ Au {txu rðËthe Œuðt, ™u òý…ýtY…e
Œhðtsu Q¼t hnuðwk ‚tu yt Ë¼t{tk {™w»Þ¼tð ™ ytðu. ËŒt
rŒÔÞ¼tð hnu …ý y¼tð ™ ytðu yu òý…ýtY…e Œhðtòu òýðtu
y™u {nthts rð™t ƒeòu ½tx ™ Útðt Œuðtu ‚u …ý òý…ýtY…e
Œhðtòu òýðtu. ït™ ntzfwk [tðu ‚u …tu‚t™t {tuZt{tkÚte ÷tune ™ef¤u
‚u òuE™u Ëw¾eytu ÚttÞ; ‚u{ ft{, ¢tuÄ, {t™Y…e ntzftk ™ [tððtk.
{t™trŒf Œtu»tY…e rfÕ÷tu Au, ‚u™u ©eS{nthts™t ð[™Y…e ‚tu…™t
„tu¤t ¾qƒ {theyu ‚tu yu Œtu»tY…e rfÕ÷t ‚qxe …zu. nthðwk, S‚ðwk
‚u fuþ SíÞt yu{ fnu Au ‚u fuþ yu ‚tu ðt¤ fnuðtÞ, ‚u ðt¤{tk
þwk ®f{‚ Au ‚u SíÞt yu{ fnu‚t nþu ? Sð ‚tu ¼q¾, Œw:¾ ™u {th
¼tu„ðu …ý ËtÄw ™ ÚttÞ; ËtÄw Úttðwk fXý Au. ©eS{nthtsu fÌtwk
Au fu yuðtu ËtÄw ‚tu nwk Awk. ¼„ðt™{tk nu‚ ntuÞ ‚tu …ý ¿tt™ ™
ntuÞ ‚tu ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ½tx ÚttÞ, y™u nu‚™t ¼u¤wk ¿tt™ ntuÞ
‚tu ƒeòu ½tx ™ Útðt Œu; {txu nu‚ ™u ¿tt™ ƒuÞ swŒtk Au. «u{÷ûtýt
¼Âõ‚ ytðu ‚tu …ý ‚u ¼Âõ‚ ™u ¿tt™ swŒtk Au. ßÞthu y™w¼ð ¿tt™
ÚttÞ íÞthu yu ¿tt™{tk Ä{o, ¼Âõ‚ ytrŒ Ëðuo ytðe òÞ ‚uÚte
y™w¼ð¿tt™ ËŒt hnu Au. >> 163 >>
ðt‚to 164
Vt„ý ËwŒ 9™u htus Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su ËíËk„{tk ftuEf™u rð»tu Œun Mð¼tð Œu¾tÞ ‚tu …ý yu™u ÄLÞ Au
fu{su ytðt òu„{tk hne™u ¼„ðt™ ¼su Au yu{ òýðwk; …ý yð„wý
÷uðtu ™rn. …ý …k[ð‚o{t™{tk Vuh …zu ‚tu ‚u™tu yð„wý ytðu ¾htu
fu{su ð‚o{t™{tk Vuh …tzu ‚u ™tÂM‚f Au, {txu yuýu {nthts™e {ÞtoŒt
÷tu…e; ‚u™u ‚tu {nthts™tu ytr©‚ ™ òýðtu. y™u yt Ë{iÞtu Au
‚u{tkyu rŒÔÞ¼tð ÷tððtu …ý ƒútñý, ûtrºtÞ, ði~Þ, þqÿ yuðtu ¼tð
yt Ë¼t™u rð»tu ™ ÷tððtu. yt Ë¼t™u rð»tu rŒÔÞ¼tð ytðu ‚tu
«u{÷ûtýt¼Âõ‚ ytðu, ™u y™w¼ð¿tt™ ÚttÞ, ™u ytíÞkr‚f {tuût
ÚttÞ, ‚uðe ©eS{nthtsu Ëne ™t¾e Au. yt òu„ {rn{tyu Ërn‚
ÚtÞtu ntuÞ ‚tu …h¼tð™u …{tzu. su{ ÍwÍthe ÷ztE{tk òÞ ‚u f…tE
…zu ‚tu …ý ¾ƒh hnu ™rn yu{ yt Ë¼t{tk rŒÔÞ¼tð ytðu ‚tu
A‚e Œunu Ät{{tk ƒuXt Aeyu yuðwk ÚtE òÞ …ý òðt™wk ƒtfe hnu ™rn.
ynª «íÞût {nthts {æÞMÚt rðhtsu Au. W…tË™tðt¤t™u yt Ë¼t
™tþ Útt‚e ™Úte. ynª ftþe, ð]kŒtð™, s„L™tÚt ‚u Ëðuo Au. yt Ë¼t
y™trŒ ™u Ë™t‚™ Au {txu yt…ýu ‚tu yt s„L™tÚt, yt «ËtŒe™tu
Œtu»t ™rn yu{ òýðwk …ý …htuût s„L™tÚt{tk sE™u fux÷tf htkÄu÷t
¼t‚™e «ËtŒe ¾tE ytðu Au ‚u yt…ýtÚte ™ ¾ðtÞ; ¾tEyu ‚tu
ðx÷tE ¼úü ÚtðtÞ. yt…ýu ‚tu yt Ëk‚™e «ËtŒe ‚u s„L™tÚt
òýðwk, ƒeswk yt ƒúñË¼t™tu Œtu»t ™ ÷uðtu ™u „wý s ÷uðt ‚u „wýY…e
ƒeS «ËtŒe òýðe, y™u yt ƒúñY… ™u rŒÔÞ ™u Ë™t‚™ Ë¼t
…tËuÚte ¿tt™ ÷uðwk ‚u ºteS «ËtŒe Au. ËqÞo, rþð, þu»ttrŒf ‚u yt
Ëk‚™e «ËtŒe ÷uðt ytð‚t ™u ©eS{nthts …ý Ëk‚™t …¥th{tkÚte
«ËtŒe ÷u‚t. yt Ë¼t ™tþ ™Úte Útt‚e, …ý su …htuût{tk «{tý
fhe „Þt Au ‚u ‚tu ™tþ …t{™th Au. yt òu„ {éÞtu Au ‚tu …ý fux÷tf
ftþe, ð]kŒtð™ ™u îtrhft òÞ Au ‚u …r‚ðú‚t ™ fnuðtÞ. fŒtr… ftuEf
nrh¼õ‚™u htus„th {txu yt…íft¤u s„L™tÚt òðwk …zu ‚tu …ý «ËtŒe
™ ÷uðe, òu ÷u ‚tu yk‚:fhý ¼úü ÚtE òÞ; y™u ËtÄw, ƒúñ[theyu
‚tu òðwk s ™rn. ©e ËÂå[Œt™kŒ Mðt{e™u îtrhft{tk „q„¤eyu fÌtwk

n‚wk su «„x Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™u {qfe™u ynª þt …t…u ytÔÞtu
Awk. ‚u ¼õ‚®[‚t{rý™t 92{t «fhý{tk 58{e [tu…tE{tk fÌtwk Au
fu “ð¤e fnuðtÞ Au «¼w yt…u, ‚u™u {qfe™u ytÔÞtu þu …t…u.” {txu
ƒesu „Þt suðwk ™Úte. y{u ™„hXêt{tk „Þt n‚t, íÞtk yuf nrh¼õ‚u
ðiht„e™u hËtuE yt…e ™u ðMºt ytÃÞtk, ‚u™u yt…ýt ËtÄwyu fÌtwk su
‚{™u ðiht„e, su Ä{o rð™t™t Au ‚u™u s{tzu þwk {¤u ‚u{ Au ? íÞthu
‚uýu rþûtt…ºte ƒ‚tðe fÌtwk su yÇÞt„‚™u yt…ðwk yu{ ÷ÏÞwk Au. ‚u
yt yÚto™u òý‚t ™ntu‚t, …ý yt yÚto Ë{sðtu. ƒÄwk «íÞût{tk
½xtððwk, …ý …htuût{tk òðwk ™rn. ©eS{nthts su™u «íÞût {éÞt
‚u™u ði¼ð ½ýt {éÞt Au, {txu yÞtuøÞ r¢Þt ™ fhðe. htò™tu fwkðh
…tu‚t™wk yÄqÁk {t™u ‚u{ ©eS™t ytr©‚ ƒesu {tÚttk ¼xftðt òÞ
‚u ƒnw s y¿tt™ Au. yt…ýu ‚tu ©eS™e Ë¼t{tk s ƒuXt Aeyu,
…ý {he™u òðwk ™Úte. ytðtu {tuxtu ÷t¼ {éÞtu ‚u™u {qfe™u …htuût{tk
òðwk ™rn. {t™ðt¤t™u yt ƒúñyÂø™{tk fhtuztu ðth ™tnðwk …zu y™u
ytËwhe Sð ƒúñ™u rð»tu y™k‚ðth ÷e™ ÚttÞ; ‚u ƒúñY… yuðt
ËíËk„e™t „¼o{tk ytðu, ‚u ƒúñ{tk ™ð ™ð {rn™t y™k‚ðth ÷e™
ÚtE™u sL{u, ™u yt ƒúñË¼t{tk ytðe™u òu„ fhu, ™u yð„wý ™
÷u ‚tu Œiðe ÚttÞ. ‚u{s {t™e™u …ý y™k‚ðth {hðwk y™u yð‚hðwk
…zu, yuðwk Œw:¾ Sð ¾{u …ý {t™ {qfu ™rn. òu {t™ òÞ ‚tu {hðt
…zu ™u Auðx Sð ™tþ ÚttÞ ‚tu Útðt Œu …ý {t™ {qfu ™rn, yu ƒnw
s y¿tt™ Au. yt Ë¼t{tk {t™ {qfe™u ÔÞðnth fhu ‚tu y™trŒ{wõ‚
ÚtE òÞ, y™u {t™ ytðu ™u yð„wý ÷u fu ÿtun fhu ‚tu ¼„ðt™
¼s‚tu ntuÞ, ™u fÚtt ðt‚to fh‚tu ntuÞ, ™u ‚u ËtÄw fu ËíËk„e ntuÞ
‚tu …ý ƒnw s {tuxe ¾tux ytðu; {txu Ë{S rð[the™u ËíËk„{tk
{t™ ht¾ðwk ™rn. {t™ðt¤tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u S‚e™u

htS ÚttÞ yux÷u ‚u™tk ËtÄ™ Ëðuo ƒ¤e òÞ.
yux÷e ðt‚ fhe™u …Ae ð[™t{]‚ ðk[tððt {tkzâtk ‚u{tk AuÕ÷t
«fhý™t 14{t ð[™t{]‚{tk ftÞMÚt™e ðt‚ ytðe, íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su, yt ðt‚ ßÞthu ytðu íÞthu ¼ws™t {tÄðS¼tE ‚u™u ƒnw
Vxfth fh‚t su ‚wk y{the òr‚{tk ytÔÞtu ‚u y{the òr‚™e ÷ts
ðkòðe. ©eS{nthts™u f‚to ™ òýu ‚u™u yuðe …t…Y… ðtË™t hnu.
Ëft{ hM‚t{tk ðtË™tytu hnu Au. htò …tËuÚte ƒtðu [th Œhðtò™wk
Atý {tøÞwk, yuðwk {t„‚tk ytðzu …ý {tuût {t„‚tk ™ ytðzu. ÷tuZðt™e
÷¾w [thýu Ztuhtk ™u [u÷t fwþ¤ hnu yuðwk {nthts …tËu {tøÞwk, yu{
¿tt™ rð™t Ëðuo ft[wk Au. ©eS{nthts™u Œþo™u ftuE „htËeyt
ytÔÞt, ‚u {™w»Þ [rhºt òuE™u …tAt „Þt. Vheðth ‚u „htËeyt
…tAt íÞtk ftuEf ftXe™u ½uh ytÔÞt ‚u{™u ftXeyu s{tzât ‚uÚte …rðºt
ÚtÞt. íÞthu ËkfÕ… ÚtÞtu su fŒtr… ¼„ðt™ ntuÞ ‚tu yt…ý™u ¾tux
òÞ, {txu yt…ýu Vuh [t÷tu ™u yt…ýu su ËkfÕ… fheyu ‚u ËíÞ fhu
‚tu ¼„ðt™ ¾ht. …Ae ËkfÕ… fhe™u ytÔÞt su ft{¤t™tu þý„th
…nuhe™u òu ntÚt{tk …t™wk ÷E™u ðtk[‚t ntuÞ, yuðtk Œþo™ ÚttÞ ‚tu
yu ¼„ðt™ ¾ht; yu{ Äthe™u VheÚte ytÔÞt. ‚u ð¾‚u ©eS{nthtsu
ƒúñ[the …tËu “y{™u þe¤tu ÄtÞtu Au” yu{ fne Ëðuo …tuþtf
ft{¤t™tu {k„tðe™u Äthý fhu÷tu, y™u …t™wk ntÚt{tk ÷E™u ƒuXu÷t,
yuðtk ‚u{™u Œþo™ ŒeÄtk …Ae r™ùÞ fÞtuo, …ý ©eS{nthtsu fÌtwk
su nS ‚{™u y{thtu ƒhtƒh r™ùÞ ÚtÞtu ™Úte {txu ƒeòu …h[tu
{t„tu. íÞthu ‚u [th sý ƒtuÕÞt su „E ft÷u y{u õÞtk n‚t ‚u fntu ?
íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su „E ft÷u ‚{u ‚{tht ËkƒkÄe™u ½uh
y¾ts ¾tÄwk, ‚u™t ‚{u [thu Ëtûte Atu. …Ae ‚u [thu ËíËk„e ÚtE™u
½uh „Þt. ¼„ðt™ ytu¤¾ðt yu ðt‚ ftkE Ëw„{ ™Úte, yu ‚tu

¼„ðt™ ŒÞt fhu íÞthu s ytu¤¾tÞ. >> 164 >>
ðt‚to 165
Vt„ý ËwŒ 10™u htus fÚtt™e Ë{tró fhe y™u Ä™ƒtyu Ëðuo
Ëk‚tu™u ƒthË ËwÄe htuõÞt y™u ytÚt{ýt Ëw¾…h™t ÷û{ý ¼õ‚
‚Útt f[htu ¼õ‚ ‚u …tu‚t™u „t{ „Þt. ‚u{ýu ‚u rŒðËu htrºtyu „t{
htunu sE™u íÞtk™t Œeðt™ fwkðhS¼tE™u ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚tu™t
sÞ ©e Mðtr{™thtÞý fÌtt. íÞthu ‚u{ýu …qAâwk su õÞtk ËwÄe íÞtk
hnuðt™t Au ? íÞthu fÌtwk su yts fÚtt™e Ë{tró ÚtE ‚u nðu ft÷™tu
rŒðË hne™u ƒthË™tk …thýtk fhe™u ht{…whÚte sðt™t Au. …Ae
Œeðt™Syu htrºtyu htò …tËu hò {t„e ™u …tA÷e htºtu [tÕÞt ‚u
Ëðthu ðufht™t {krŒh{tk ytðe™u Ëti …qò fh‚t n‚t íÞtk ƒuXt ™u
ƒt…t©e™u «&™tu …qAât; ‚u Ëtksu yth‚e ÚtE íÞtk ËwÄe ðt‚tu [t÷e.
yth‚e ÚtE hÌtt fuzu ƒuXt ‚u ƒth ðtøÞt ËwÄe ƒt…t©eyu ðt‚tu fhe
™u …Ae Ëq‚t. Ëðthu ™tneÄtuE …qò fhe ™u …Ae …thýtk fhe™u Ëti
[tÕÞt ‚u fwkðhS¼tE htunu „Þt y™u ¼ws™t ËtÄw ¼ws „Þt. Mðt{e
ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ y{ŒtðtŒ ‚Útt
{q¤e™t Ëk‚ ‚Útt …hŒuþe nrhs™tu ‚u Ëðuo ƒt…t©e™e ËtÚtu ð]»t…wh
„Þt. íÞtk Xhtð fÞtuo su Vq÷ztu¤™u ƒesu rŒðËu A…iÞu sðt ™ef¤ðwk.
™ef¤ðt™u rŒðËu Mðt{e Eïh[hýŒtËS …tËu …txze ft„¤ ÷¾tÔÞtu
su y{u Vt„ý ðŒ 12™u htus ‚{thu íÞtk ytðe™u {qŠ‚ …Ähtðþwk.
…Ae ð]»t…whÚte ¼ws ytðe™u Ëðuo™u ¾ƒh yt…e su su™u ytððwk ntuÞ
‚u ytðòu. …Ae ¼wsÚte hu÷u ƒuXt ‚u ‚qýt ÚtE, ™„h ÚtE, {q¤e ytÔÞt
™u íÞtkÚte Vt„ý ðŒ 10™u htus ÷e÷t…wh „Þt ™u íÞtkÚte ƒesu rŒðËu
þuŒ÷u „Þt; y™u Vt„ý ðŒ 12™u htus Ëðthu …txze sE™u {qŠ‚
…Ähtðe íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt {krŒh{tkÚte nðu ƒef „E {txu
ftuE ƒeþtu ™rn. …Ae Ëk‚ nrhs™tu™e …kÂõ‚ s{ðt ƒuXe íÞtk …nu÷e
…kÂõ‚{tk s ÷tzw ½ýt ðhe „Þt ™u Úttuzt s hÌtt ‚uÚte ¾qxðt™u ƒefu
ft¤eŒtË¼tE ƒt…t©e™u fnuðt ÷tøÞt su yt „t{{tk ÷tux …ý ‚iÞth
™rn {¤u. y™u ÷tzw ‚tu ÚtE hnuðt ytÔÞt y™u ÷ts sþu. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su “‚{u rVfh ht¾þtu ™rn, ÷tzw ðÄe …zþu.
Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ ¾qxðt ™rn Œu.” …Ae Ëti sBÞt y™u ÷tzw
‚tu ½ýt ðæÞt. ƒesu rŒðËu y{ŒtðtŒ ytÔÞt ™u íÞtkÚte su‚÷…wh „Þt.
íÞtk y&÷t÷e™tk fkfwƒtyu ËíËkr„Sð™™t rî‚eÞ «fhý™e …thtÞý
Ët‚ rŒðË™e fhtðe. AuÕ÷u rŒðËu fÚtt™e Ë{tró fhe™u Aºteyu
[hýth®ðŒ …ÄhtÔÞtk, íÞtk ƒt…t©eyu ðh ytÃÞtu su, “yt Aºteyu
su Œþo™ fhþu ‚u Ëðuo™u y{u yûthÄt{{tk ÷E sEþwk y™u W…hÚte
Qze™u …ûte sþu ‚u™tu …ý {tuût Útþu.” su‚÷…whÚte …tAt y{ŒtðtŒ
ytÔÞt. y{ŒtðtŒ{tk ™{oŒtƒtyu ËíËkr„Sð™™t ºteò «fhý™e
…thtÞý ƒuËtze ‚u™e Ë{tró ht{™ð{e™u rŒðËu ÚtE. [iºt ËwŒ 13™u
htus íÞtkÚte h™tuzu „Þt ™u íÞtkÚte Ätu¤fu „Þt ™u íÞtkÚte y&÷t÷e,
„t{ze, ƒthusze ÚtE ËhË…wh ytÔÞt. íÞtk ‚tu fåAÚte [iºt ËwŒ 7™u
htus y{ŒtðtŒ{tk ™ðËtu {týË™tu Ëk½ ytðu÷tu n‚tu, ‚u Ëðuo™u ÷E
íÞtkÚte A…iÞt ‚hV [tÕÞt ™u su…wh Q‚Þto, ™u íÞtkÚte A…iÞt „Þt.
íÞtk W…hŒ¤™t X¬h {tu‚e¼tE Sðý¼tEyu [iºt ðŒ 4™u htus
ËíËkr„Sð™™e …thtÞý ƒuËtze n‚e. íÞtk ftu÷uht™tu htu„ n‚tu. ‚uÚte
ÔÞth „t{™t nrh¼õ‚u Œun {uÕÞtu, ‚u™u ƒt…t©eyu Œþo™ yt…e
yûthÄt{{tk {qfe ŒeÄtu. …Ae Ëðuo Ëk‚tuyu ‚Útt ½ýtf Œuþtk‚h™t
nrhs™tu ytÔÞt n‚t ‚u{ýu ƒt…t©e™u «tÚto™t fhe su yt ½™~Þt{
{nthts™e {qŠ‚ …Ähtðeyu íÞtk ËwÄe yt htu„ ƒkÄ hnu yuðe f]…t
fhtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su nðu ftuE ™rn {hu. ‚u …Ae htu„ ƒkÄ
ÚtE „Þtu n‚tu.
yuf rŒðË ËkæÞt yth‚e ð¾‚u ƒt…t©eyu ¾e{S¼tE™u fÌtwk
su ™tnðwk Au {txu [t÷tu. …Ae ¾e{S¼tE Œtuhe ÷tuxtu ÷E™u [tÕÞt
‚u {tkne÷u fqðu sE™u ÷tuxtu ¼he ytÃÞtu, ‚u ÷E™u ƒt…t©e ƒrn¼qor{
sE ytÔÞt ™u ntÚt ÄtuÞt. …Ae ÷tuxtu Qzfe™u ™ðhtððt {tkzât.
yux÷t{tk yth‚e™tu zkftu ÚtÞtu. íÞtk ‚tu ytftþ{tk ‚uòu{Þ y™k‚
rð{t™ ™u ‚u{tk ‚uòu{Þ {qŠ‚ytu yuðwk Œu¾ðt{tk ytÔÞwk, íÞthu
¾e{S¼tE ƒtuÕÞt su ƒt…t yt þwk nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
½™~Þt{ {nthts™e yth‚e ÚttÞ Au, ‚u{™u Œþo™u yt ƒÄt {wõ‚
ytÔÞt Au. íÞthu ¾e{S¼tE fnu su yt{ r™íÞ ytð‚t nþu ™u ytðtk
Œþo™ Út‚tk nþu ? íÞthu ƒt…t©eyu fÌtwk su ytðu ‚tu r™íÞ, …ý yts
{nthts™e ™u {tuxt™e RåAtÚte Œþo™ ÚtÞtk. yt Œþo™ ¼q÷e ™ s‚t.
…Ae ™tne™u {krŒh{tk ytÔÞt. ƒesu rŒðËu ™thtÞýËh™e W„{ýe
ƒtswyu yÂø™¾qý{tk ™tne™u …qò fhðt ƒuXt. íÞthu …ý ytftþ{tk
y™k‚ rð{t™u Ërn‚ y™k‚ {wõ‚ ‚uðe s he‚u ‚uòu{Þ Œu¾tÞt; íÞthu
íÞtk ¼u¤t „yu÷t Ëk‚ ‚Útt nrhs™tuyu …qAâwk su yt þwk nþu ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yt…ýu ¼„ðt™™e …qò fheyu Aeyu, ‚u
¼„ðt™™tk Œþo™ fhðt {wõ‚ ytÔÞt Au. …Ae ‚u yá~Þ ÚtE „Þt.
™u Ëðuo {krŒh{tk ytÔÞt. ƒesu rŒðËu „ti½tx ™tne ytÔÞt y™u [iºt
ðŒ 10™u htus ©e ½™~Þt{ {nthts™e {qŠ‚ …Ähtðe™u sÞsÞfth
ð‚toðe ŒeÄtu.
[iºt ðŒ 11™u htus Ëðth{tk Ëðuo A…iÞtÚte hu÷u ƒuËe™u yÞtuæÞt
ytÔÞt ™u íÞtkÚte yt„út, su…wh, ¾th[e, rËØ…wh ÚtE™u ¼kftuzu Q‚Þto
™u Œuð…hu „Þt. íÞtkÚte {rý…wht, òuþe…wht, rðh{„t{ ÚtE™u

{q¤e „Þt. su …[tË {týËtu™u ftu÷uht ÚtÞu÷tu n‚tu ‚u{™u ËŒT„wÁ
©e nrh™thtÞýŒtËS Mðt{eyu íÞtk ƒth {ý Œnª ™u ytX {ý ¾tkz
…eðhtðe™u ƒÄtÞ™u Xkzt fÞto. ‚u{™u Q÷xeytu ™u Vuht ƒkÄ ÚtE „Þt
™u Ëtò ÚtE „Þt. ð¤e ðtkxtðŒh™t þuX ¼qht¼tE „tu®ðŒþt™e …tËu
ƒu „tztk ‚zƒq[ {k„tðe™u y™u ftk…{tkÚte Œtz{ ytX {ý {k„tðe™u
Ëðuo™u s{tzâtk. …Ae ƒt…t©eyu fÌtwk su Mðt{e ! ¾[o ƒnw fÞwO, íÞthu
Mðt{e ƒtuÕÞt su y{u ƒÄt s{eyu Aeyu ‚u{ ‚{u …ý y{tht ¼u„t
Atu ‚u ‚{u Œw:¾e Úttytu ‚u y{thtÚte fu{ ŒuÏÞwk òÞ ? y{u ‚{tht
Ëk½™t „tuh Aeyu y™u yt Ëk½ Þs{t™ Au. Þs{t™ Œw:¾e ‚tu y{u
…ý Œw:¾e, {txu Ëðo ‚{tÁk Au, yu{ ƒtuÕÞt. yuðe Ëuðt fhe ‚u{s
ƒt…t©e ytrŒf Ëk½u …ý Mðt{e™e ƒnw Ëuðt fhe ™u htS ƒnw ÚtÞt
™u ƒtuÕÞt su, ‚{u fÞwO yuðwk ‚tu ftuE {krŒh{tk ftuE…ý fhe þfu ™rn,
yuðwk fÞwO su ƒÄtÞ™u Ët[ÔÞt. y{ŒtðtŒ{tk Aºte fhðt ËtÁ
ft™S¼tE {nuËtýuÚte swŒt …ze™u íÞtk „Þt, ‚u{™u ftu÷uht ÚtÞtu ™u
íÞtk Œun …ze „Þtu, …ý yu{™u yuf™u …ý ftuE Ët[ðe þõÞt ™rn
‚u{ ftuE …tËu …ý „Þt ™rn. òu Aºte fhðt ‚u ™ „Þt ntu‚ ™u
y{tht ¼u¤t hÌtt ntu‚ ‚tu yu{™u …ý yt …[tË™t ¼u¤t ht¾‚,
…ý {hðt Œu‚ ™rn yu{ ƒtuÕÞt. …Ae íÞtkÚte [tÕÞt ‚u {tuhƒe „Þt.
íÞtk ËwÄe Mðt{eyu Œnª ¼u¤wk {tufÕÞwk n‚wk. {tuhƒeÚte „tu®ðŒ¼tE ‚Útt
ft¤w¼t ‚Útt ÷Äw¼tE ytrŒ Ëðuo ™ð÷¾e ËwÄe ¼u¤t sE™u
yt„ƒtux{tk ‚Útt ðntý{tk Ëðuo Ëk½™u ƒuËthe™u …tAt ðéÞt y™u
ƒt…t©e ytrŒ Ëðuo Ëk½ ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt
{wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS ‚Útt ytþt¼tE ytrŒ Ëðuo ¼u¤t „Þt. ‚u ¾the
htu÷ Q‚he™u ykòh ÚtE hu÷u ƒuËe ¼ws „Þt. ¼ws{tk hËtuE yt…e™u
…Ae Ëk½ ðuhtýtu, ‚u Ëti …tu‚…tu‚t™u „t{ „Þt. y™u Mðt{e

Eïh[hýŒtËS ‚Útt {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS ‚Útt ytþt¼tE ytrŒ
„wsht‚ ‚hV ytÔÞt. y™u ¾e{S¼tE ŒnªËhu „Þt. íÞtk ‚u{™t
r…‚t©e {wõ‚hts fuËht¼tEyu ‚u{™u fÌtwk su Œefht, ‚{u A…iÞu sE
ytÔÞt ‚u feÞu feÞu MÚt¤u Œþo™ fÞtO ‚u Ëðuo ðt‚ fhtu. …Ae
¾e{S¼tEyu rðM‚the™u ðt‚ fhe ‚u{tk su su ðt‚ ¼q÷u ‚u fuËht¼tE
Ëk¼the yt…u. íÞthu ¾e{S¼tE ƒtuÕÞt su ƒt…t, ‚{u ¼u¤t ‚tu n‚t
™rn ™u ðt‚ õÞtkÚte òýtu Atu ? …Ae fuËht¼tE ƒtuÕÞt su AÃ…™™e
Ët÷{tk ƒt…t©e y™u ‚{u A…iÞu „Þt íÞthu {thu ¼u¤wk ytððwk n‚wk,
íÞthu ƒt…t©eyu {™u fÌtwk su ‚{thtu Œun ¾{þu ™rn {txu ‚{u ynª
hntu, ‚uÚte nwk WŒtË ÚtE „Þtu. …Ae ƒt…t©eyu fÌtwk su ‚{u ynª
ƒuXu y{u ßÞtk ßÞtk sEþwk ™u Œþo™ fheþwk ™u ÷e÷t fheþwk ‚u Ëðuo Œu¾þtu,
íÞthÚte {thu ytðhý x¤e „Þtk Au {txu nwk Œu¾wk Awk; yuðtu ƒt…t©e™tu
«‚t… Au. >> 165 >>
ðt‚to 166
Ëk ð ‚ 1973™t ði þ t¾ {tË{tk y{ŒtðtŒÚte Mðt{e
ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e
Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚ ‚Útt {q¤eÚte Mðt{e ¼„ð‚TMðY…ŒtËS
‚Útt …whtýe Ä{orfþtuhŒtËS ytrŒ Ëk‚ ‚Útt nrhs™tu fåA{tk „Þt
n‚t. ‚u ¼ws ÚtE™u ðiþt¾ ËwŒ 10™u htus ©e ð]»t…wh …ntUåÞt.
ðiþt¾ ËwŒ 11™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u
ðt‚ fhe su yt Sð™u …tk[ ¼q‚ ð¤øÞtk Au ‚u™tu rðïtË ™ ht¾ðtu.
¼ws{tk ËwkŒhS¼tE n‚t ‚u{ýu «ð]r¥t ½ýe ht¾e n‚e. ‚uÚte
©eS{nthtsu …kŒh rŒðË Ëw»twró yðMÚtt{tk htÏÞt ™u «ð]r¥t xt¤e™u
þwØ fhe™u rŒÔÞ Œþo™ fhtðe™u ÷E „Þt. y{ŒtðtŒ, ¼ws, ðz‚t÷

ytrŒ™t ËtÄw, ËíËk„e su …k[ð‚o{t™u Þwõ‚ ntuÞ ‚u Ëðuo yuf {kz¤
Au. ‚u™u swŒt òýu ‚tu Ät{{tk ™ sðtÞ. y™u ‚u{™tu ÿtun fhu ‚u™u
©eS{nthts ‚uzðt ™ ytðu, {txu ËíËk„ Ëðuo yuf òýðtu. …ý
swŒtu ™ òýðtu. Ëðuo™t Äýe yuf ©eS{nthts Au. {txu yuf òýu
‚tu ©eS{nthts™tu htS…tu ÚttÞ Au. íÞt„eyu sz [i‚LÞ {tÞt™tu
íÞt„ ht¾ðtu. y™u òu {tÞt „he ytðu ‚tu ‚uÚte „]nMÚt{tk hnuðwk ËtÁk;
{txu ðu»t ÷eÄtu ‚u ¼sðu ™rn ‚tu Œw:¾ ÚttÞ. ði¼ð ‚tu {tuxt htòÚte
…ý yrÄf {éÞt Au fu{ su ©eS{nthtsu ¾tðt…eðt™wk, ytuZðt
…nuhðt™wk, hnuðt™wk ½ýwk ytÃÞwk Au …ý yuf sz ™u [i‚LÞ {tÞt™tu
s íÞt„ ht¾ðt™wk fÌtwk Au. {txu ‚u™tu ‚tu «Ëk„ s Úttðt Œuðtu ™nª.
ƒtufzðx fÞwO ‚tu ðuþ ¼sððtu ™u òu ðu»t ™ ¼sðtÞ ‚tu ƒtufzðx
fhðwk ™ntu‚wk yux÷u ËkËth {qfe™u ËtÄw Úttðwk ™ntu‚wk. ËtkÏÞÞtu„e hne™u
½h™wk ¾tE™u {tuxt™tu òu„ fhðtu ‚u Xef, …ý íÞt„e ÚtE™u Ä™™tu
«Ëk„ ht¾ðtu ‚u ‚tu ƒnw s ¼qkzwk fnuðtÞ. ‚u{tk ‚tu Mºte …ý ¼u¤e
ytðe „E. {txu Ä™™tu «Ëk„ ht¾u ‚u™t Äýe {nthts ™u y{u ™rn
ÚtEyu. {tÞt ‚tu ßÞtkÚte íÞtkÚte „he ytðu yuðe Au. {txu ËtðÄt™
hnuðwk. {tuxt {tuxt Ëk‚ Au ‚u ‚tu …h¼tð{tk yux÷u {nthts™e {qŠ‚{tk
hne™u y™u yðh¼tð{tk yux÷u yt MÚt¤{tk hne™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ºtýu
yðMÚtt{tk ¼tu„ðu Au; {txu {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷uðwk …ý ƒeswk Ëk¼thðwk ™rn.
yt sz [i‚LÞ {tÞt™t r™»tuÄ™e ðt‚ fheyu Aeyu. ‚u{tk ftuE™u Œw:¾
‚tu ™Úte ÷t„‚wk ™u ? yt ‚tu yt…ýt ƒt…™e fnu÷e ðt‚ fheyu Aeyu.
{txu Œw:¾ ÷„tzþtu ™rn. yt ÷tuf{tk „]nMÚt{tk ftuE™t ƒt…u {h‚e
ð¾‚u fÌtwk ntuÞ su {the fuzu yt{ fhsu ‚tu ‚u «{týu s ‚u™t Œefht™u
fhðwk …zu Au; ‚tu yt ‚tu ©eS{nthts™tk ð[™ Au ‚u …t¤ðtk s òuEyu
y™u ‚tu s {nthts ™u {wõ‚ htS ÚtE™u Ëw¾eyt fhu; …ý ð[™

™ …t¤u ‚tu Ëw¾eyt fhu ™rn. yt òu„{tk hne™u yuðt yð¤t Mð¼tð
ht¾ðt ™rn ™u …tºt ‚tu …tu‚t™u s Úttðwk òuEyu. yt¿tt, r™Þ{ ÞÚttÚto
…t¤u ‚u …wÁ»t«Þí™ fnuðtÞ; ‚u …wÁ»t«Þí™ …ý …tu‚u s fhðtu, ‚tu
{nthts ™u {tuxt …Ae f]…t fhu. >> 166 >>
ðt‚to 167
©e ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u ytkƒt ‚¤u ƒuËe™u {t™Ëe
…qò fhe.
…Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, «íÞût {nthts ™u
{wõ‚ {éÞt {txu y¾kz ©eS{nthts™e {qŠ‚ yk‚ð]or¥tyu Äthðe, ‚u
Äth‚tk Äth‚tk ‚us{tk {qŠ‚ Œu¾tÞ íÞthu su fhðt™wk Au ‚u fÞwO fnuðtÞ.
ËíËk„e™u fÚttðt‚to fhðe ‚u ‚tu [thtu Au …ý y¾kz {qŠ‚{tk hnuðwk
‚u s fhðt™wk Au. yu ‚tu ™¬e fhðwk òuEþu. ßÞthu {rn{t™e ðt‚tu
fheyu íÞthu Ëti™u Ëthe ÷t„u y™u æÞt™ fhðt™e ðt‚tu fheyu Aeyu
íÞthu Ëti yxfe …zu Au, ‚u su{ ½ðhtððt ÷eÄt ntuÞ ™u þwk ? ‚u{
ÚtE òÞ Au, …ý yu ‚tu sYht sYh fhðwk òuEþu. {qŠ‚™e ðt‚ fheyu
íÞthu òýu ð@ f{tz ŒeÄtk. su{ Atufhtu fw…tºt ntuÞ ‚u™u …tu‚t™tu
ƒt… fne fne™u Úttfe òÞ …ý fÌtwk fhu ™rn, ‚u{ fne fne™u Úttfe
„Þt ‚tu …ý æÞt™ fh‚t ™Úte. ßÞthu „tuŒtu {u÷u íÞthu ƒu z„÷tk [t÷u
™u ð¤e …tAtu Q¼tu ÚtE hnu, ‚u …kÚt fu{ f…tÞ ? ‚u{ ßÞthu ðt‚tu
fheyu íÞthu Sð{tk þuz ytðu ™u Úttuzefðth æÞt™ fhu ™u …tAwk {qfe
Œu. Sð þqLÞtfth ÚtE „Þtu Au, ‚u {t„uo s [t÷‚tu ™Úte ™u ftuXtÁk,
¼kztÁk, {nk‚tE ð„uhu{tk ËtÁk ÷t„u su yt…ýt ‚z™t ¼kzthe fu {nk‚
ÚtÞt; …ý æÞt™ fhðt™e ‚tu ðt‚uÞ ™rn ™u ‚u fhðwkyu ™rn, …ý

‚u fÞto rð™t Aqxftu ™Úte. yt òu„{tk hne™u æÞt™ fhe™uu {qŠ‚ rËØ
™rn fhu ‚tu {nthts™t ™u {tuxt™t „w™u„th Úttþu. òu æÞt™™tu yt„ún
fhu ‚tu A {rn™t{tk Í¤¤¤ ‚us{tk {qŠ‚ Œu¾tÞ ™u Ëtûttífth ÚtE
òÞ, y„h A {rn™t™e {tknu …ý {qŠ‚ rËØ ÚtE òÞ. yt Œunu
þwk ™ ÚttÞ ? su fhu ‚u ÚttÞ. ƒu {rn™t XtftuhS™u ™ s{tzeyu ‚tu
Œun hnu ™rn, ‚u Œun ht¾ðt™wk sux÷wk s‚™ Au ‚ux÷wk òu {qŠ‚™wk s‚™
fhu ‚tu {qŠ‚ Ëtûtt‚T ÚttÞ.
…Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu fÌtwk su f]…t fhtu ‚tu ÚttÞ. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxt™e f]…t ‚tu yuðe Au su {]íÞw ytze yÄeo ½ze
hne ntuÞ ‚ux÷t{tk {qŠ‚ yt…e Œu ™u …qÁk fhe Œu, ‚tu yts {nthts
™u {tuxt Ë¼t{tk rðhtsu Au ‚u yt„ún fhtu ‚tu Ëtûttífth fhtðe Œu.
‚u A {rn™t …ý …qht Útðt Œu ™rn. yu™e yt Ë¼t Ëtûte Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su Íw{¾ht{™u Ëtuxe
{the™u ‚h‚ {qŠ‚ ©eS{nthtsu yt…e ŒeÄe. ‚u{ fhtu ‚tu {qŠ‚ Œu¾tÞ.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{ Ítu¤e {t„e™u s{ðt fh‚tk …tu‚u h¤e™u
s{ðwk ‚u Xef, ‚u{ …tu‚u ftkEf Œt¾ztu fhe™u rËØ fÞwO ntuÞ ‚tu ‚u
Œt¾ztu òuE™u {tuxt ƒnw htS ÚttÞ ™u ƒnw Ëw¾ ytðu; {txu su Ëw¾
Œun {qfe™u …t{ðwk Au ‚u A‚e Œunu ¼tu„ððwk yu fhðt™wk Au ‚u sYh
fhðwk òuEþu. {nthts™e ™u {tuxt™e f]…t Au. ‚tu yts Ëtûtt‚T {nthts
™u {wõ‚ {éÞt Au. yt ð¾‚u {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚtE òÞ yuðwk Au.
ytðe ytðe ðt‚ …Ae ftuý fhþu ? yt xtýu {qŠ‚™tu Ëtûttífth ™rn
fhtu ‚tu …Ae ftuý fhtðþu ? {txu yt fhtu, yt fhtu, ƒeswk Ëðuo …zâwk
{qftu. …„÷tk, …ŒtÚto ftkE ft{™tk ™Úte. {qŠ‚ ht¾tu ‚tu ƒÄwkÞ ytÔÞwk,
…ý ftÞo{tk ‚t™ Au ‚ux÷wk fthý{tk ‚t™ Útt‚wk ™Úte; ‚u ƒnw ¾tux Au.
yt ÷t¼ yt xtýu {éÞtu Au ‚u ÷uðtu ™u sYh {qŠ‚ rËØ fhðe. yux÷e

ðt‚ fhe™u Ëðuo™u {éÞt ™u …Ae Ëti {krŒh{tk ytÔÞt. >> 167 >>
ðt‚to 168
ðiþt¾ ËwŒ 12™u htus Ëðthu Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 33{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk {qZ…ýwk, «er‚ ™u Ë{sý yu ºtý «fth™t
yt©Þ™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qZ…ýwk, «er‚ ™u
Ë{sý ‚u{tk {qZ…ýwk õÞthu fnuðtÞ, ‚tu ßÞthu …tu‚t™t ÔÞðnth™e
¾ƒh …ý hnu ™rn íÞthu {qZ…ýwk ¾Ák fnuðtÞ. yu{ fne™u …Ae
y{ŒtðtŒ™t Ëtu{t ¼õ‚™u fÌtwk su ‚{thu {qZ…ýwk Au ? íÞthu ‚u fnu
su nt, ƒt…t. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{™u …„th fux÷tu {¤u Au
‚u™e ¾ƒh Au fu ™rn ? íÞthu ‚u fnu su yu ‚tu ¾ƒh Au. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su …tu‚t™t ÔÞðnth™e ™u Œun™e ƒeò ¾ƒh ht¾u, y™u
fwkzt¤™t f÷t ¼õ‚™e …uXu W„{ýt ytÚt{ýt™e ¾ƒh …ý hnu ™rn;
íÞthu ¾Ák {qZ…ýwk òýðwk. {nthts{tk ™u {wõ‚{tk «er‚ ÚttÞ ™u ƒesu
õÞtkyu «er‚ ™ hnu ‚u «er‚™wk ÷ûtý Au; ‚u «er‚™tu ‚tu ftkEf …¥ttu
÷t„u ¾htu, …ý {qZ…ýt™tu …¥ttu ÷t„u ‚u{ ™Úte. yu ‚tu ßÞthu ¼tuò
¼õ‚ suðwk ÚttÞ su ftuEf {he òÞ ‚u™e …ý ¾ƒh hnu ™rn, y™u
…txze™t ™t„S¼tE ftfhðtzeyu ™tnðt „Þt n‚t. ‚u õÞtkE ƒesu
hM‚u [ze „Þt ™u Íeýt¼tE™u fqðu sE™u ƒ¤Œuïh {ntŒuð yt„¤
…qAâwk su ftfhðtze õÞtk ÚtE™u sðtþu ? …Ae nrhs™tu íÞtk …ntU[tze
„Þt. ‚u su™u W„{ýt ytÚt{ýt™e ¾ƒh ™rn yuðt Au, yuðwk ÚttÞ
íÞthu {qZ…ýwk fnuðtÞ. y{thu ynª fÕÞtý ¼õ‚ n‚t, ‚u y{ŒtðtŒÚte
yt[tÞo ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts …ÄtÞto ‚u{™u fnu su yt
Mðtr{™thtÞý Au, …ý yuðe ¾ƒh ™rn su yt[tÞo {nthts Au;
yt {qZ…ýwk fnuðtÞ. ‚uÚte ‚tu «er‚™wk yk„ fhðwk ‚u Ëw„{ Au. …Ae
ðt‚ fhe su yts yt {wõ‚ Ë¾t¼tðu ð‚uo Au ‚tu ‚{u ƒtu÷ðt
[t÷ðt{tk, ƒuËðt QXðt{tk, «&™ W¥th{tk Ëw¾ ÷tu Atu, yuðwk Ëw¾
òu ËŒT„wÁ ©e r™íÞt™kŒ Mðt{e ‚Útt ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{e™t suðe ytfhe «f]r‚ ht¾e ntuÞ ‚tu ™t ytðu y™u «&™ …qAðtu
…ý fXý ÚtE …zu. yts ‚tu ‚{™u Ëw¾ yt…ðt ËtÁ Ë¾t¼tðu
ð‚eoyu Aeyu. yt Ë¼t ƒuXe Au ‚u MÚt¤ …ý …rðºt Au, ‚u ßÞthu
y{u yá~Þ ÚtEþwk ‚u …Ae …ý yt MÚtt™{tk Œþo™ fhþu ‚u™u yt
Ë¼t Ëtk¼he ytðþu, ™u ½tx ËkfÕ… x¤e òþu, ™u æÞt™ fhþu ‚u™u
{qŠ‚™wk Ëw¾ ytðþu, ™u ft{, ¢tuÄ, {t™ ytrŒ Ëðuo yá~Þ ÚtE sþu
y™u ßÞtk swyu íÞtk {qŠ‚ Œu¾tþu, yuðtu yt MÚtt™™tu {rn{t Au; {txu
ytðt {tuxt™u «ËL™ fhðt y™u y{thtu rËØtk‚ þtu Au ‚u òýe™u
‚u «{týu ð‚oðwk. {tuxt {tuxt ð™{tk hnu‚t ‚u fq‚hwk ¼þu ‚u …ý
Ëk¼¤tÞ ™rn yux÷t ‚tu Auuxu hnu‚t y™u ð]ût™e AtkÞu …ý ƒuË‚t
™rn y™u {t¾ {åAh fhzu ‚u …ý Ëk¼t¤‚t ™rn. y™u r¼ûtt
{t„ðt òÞ ‚u õÞthuf yL™ {¤u ™u õÞthuf ™ {¤u ™u ðMºt …ý
{¤u ™rn yuðe he‚u hnu‚t; ‚uðtu ¾xftu ht¾ðtu. yt ð[™t{]‚ Au
‚u ®[‚t{rý ™u fÕ…‚Á suðtk Au ‚u su ðt‚™tu «Ëk„ ™ef¤u Au ‚u
s ðt‚ ‚u{tk ytðu Au. yt…ýu …k[rð»tÞ™t y¼tð™e ðt‚ fh‚t
n‚t ‚u s ðt‚ ytðe Au. ©eS{nthts™tu htS…tu su …k[rð»tÞ™tu
y¼tð fhu ™u …wÁ»t«Þí™ fhu ‚u W…h s ÚttÞ Au y™u …Ae f]…t
fhu Au. {txu …k[rð»tÞ™tu y¼tð fÞto rð™t Aqxftu ™Úte; ‚u Ëtu sL{u
fu nòh sL{u fu ÷t¾ sL{u …ý yu™tu y¼tð fÞto rð™t Aqxftu
™Úte. òu ™rn xt¤tu ‚tu ytu®[‚t™e fuŒ ytðe …zþu ™u ™ð {rn™t
ËwÄe …t[, …Á, rðüt, {¤, {qºt{tk ŸÄu {tÚtu hnuðwk …zþu ™u ƒthe
fu ðtÞhtu ftkE {¤u ™rn yuðwk Œw:¾ ytðe …zþu. yts ¼„ðtk ÷q„ztk
{qfe ŒE™u Ätu¤tk …nuhðtk …zu ‚tu ytƒY ytze ytðu, ™u {he™u sL{
Ähðtu …zu ‚u{tk ytƒY ytze ™ ytðu, ‚u Ë{sý fuðe ŸÄe fnuðtÞ ?
{tuxt™tu òu„ fhe™u òu yt¿tt ™ …t¤u ™u {tÞt™t ftÞo{tk ÷uðtÞ ‚tu
{tuxt™u ¾‚htÔÞt fnuðtÞ, fu{fu ƒeò Ëti yð„wý ÷u su {tuxt™tu
òu„ fhu Au …ý yu{ ð‚o‚t ™Úte. yu{ ƒeò …tËu yð„wý ÷uðhtðu
‚u™wk …t… ÷t„u {txu ƒu ðt™tk™tu ‚tu «Ëk„ s Útðt Œuðtu ™rn.
r™»ft{þwrØ ™u Ä{to{]‚ «{týu ð‚oðwk …ý ‚u{tk ÷uþ {tºt Vuh …zðt
Œuðtu ™rn. ©eS{nthtsu Ät‚w …tºt …ý ht¾ðt™e ™t …tze Au y™u
…tu‚t™u ™ðhtððt …ý ftü™tk …tºt su fXthe, fxtuht ‚u ytÃÞtk Au
™u ËtÄw™u s{ðt ftü …tºt ytÃÞtk Au, ‚u{tk Vuh ™ …tzðtu ™u {tÞt™t
…u[{tk õÞtkE ytððwk ™rn. [tuÏ¾t [ýf fwkŒ™ suðt ÚtE hnuðwk ‚tu
s {nthts ™u y{u htS ÚtE™u ËtÚtu ™u ËtÚtu hneþwk. {tÞt ËL{w¾
‚tu Úttðwk s ™rn yu™u ‚tu …qkX Œuðe …ý ‚u™t Ët{wk òuðwk ™rn. ©eS™e
«ËtŒe …ý [hýhs™e fu …íÚth ftü™e ÷uðe …ý ¾tðt …eðt™e
«ËtŒe™e RåAt ht¾ðe ™rn. ¾tðt™e «ËtŒe™e RåAt hnu ‚u
{tÞt™tu {tun Au ‚uÚte [hýhs™e «ËtŒe ©uc Au {txu ‚u «ËtŒe ÷uðe.
¾tðt™e «ËtŒe {rn{tyu Ërn‚ ‚tu ÷uðe …ý hËtËÂõ‚yu fhe™u
™ ÷uðe. su{ «f]r‚ …wÁ»t™t ftÞo{tkÚte ™u ‚u™t ði¼ð{tkÚte ÷q¾t Úttðwk
‚u{s ƒúñftuxe™t ™u yûthftuxe™t yiïÞo{tkÚte ™u yu{™t Ëw¾{tkÚte
…ý ÷q¾t Úttðwk y™u Auðxu ©eS{nthts™wk ‚us su yûthÄt{ ‚u{tk
…ý Ëw¾ ™ {t™ðwk. yuf ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk s Ëw¾ {t™ðwk
™u nu‚ fhðwk ‚tu ©eS ™u {tuxt htS ÚtE™u f]…t fhu y™u …tu‚t™t
‚wÕÞ…ýt™u …{tzu. >> 168 >>
ðt‚to 169
ðiþt¾ ËwŒ 13™u htus Ëðthu Ë¼t{tk AuÕ÷t «fhý™wk 35{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk Ëk‚™t ÿtun™wk …t…, ¼„ðt™™tu ÿtun fÞto
Ëh¾wk y™u Ëk‚™e Ëuðt™wk V¤ ¼„ðt™™e Ëuðt fÞto Ëh¾wk ÚttÞ Au
yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ƒeò yð‚thtrŒf™t ‚Útt
‚u{™t ¼õ‚™t ÿtunÚte ¼qkzwk Úttuzwk ÚttÞ ™u ‚u{™e ¼Âõ‚Úte {tuût …ý
yÕ… ÚttÞ; y™u yts™t ¼õ‚™t y…htÄÚte ¼qkzwk ƒnw ÚttÞ ™u
«ËL™‚tÚte fÕÞtý …ý {tuxwk ÚttÞ; fu{su ƒeò yð‚th ‚tu fux÷tf
{tÞt{tkÚte ytÔÞt Au ™u fux÷tf {tÞtÚte …h su Eïhftuxe ‚u{tkÚte
ytÔÞt Au y™u fux÷tf ƒúñftuxe{tkÚte ytÔÞt Au. y™u yt‚tu
ƒúñftuxeÚte …h yûthftuxe y™u ‚uÚte …ý …h™t su …h{ yuftkr‚f
™u y™trŒ ‚u ytÔÞt Au; y™u ©eS{nthts ‚tu ‚uÚte …ý …h™t
ytÔÞt Au. ƒeò yð‚thtu™tk yiïÞo ‚tu ©eS{nthts ÷E ÷u Au ™u
…tu‚u ‚tu Mð‚kºt Au. su{ ytfzt™wk V¤ ™u ytkƒt™wk V¤ ‚u Ëh¾tk ™Úte
‚u{ {nt«¼wS y™u ƒeò {q¤ yûthtrŒf ‚u Ëh¾t ™Úte. òu yt
{nthts™tu {rn{t Ë{òÞ ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {t™ yu Ëðuo Œtu»t
s‚t hnu ™u Œun ¾tu¾wk ÚtE òÞ. su{ ËŒt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su
„wÁ¼tEfe ÷fze ¼t„ „E, y™u ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u ™t„zt
ðiht„eyu {tÞto íÞthu ‚u{™u …qAâwk su Mðt{e ‚{™u ƒnw {tÞto íÞthu
Mðt{e ƒtuÕÞt su ÷tfzt™u ÷tfzu {tÞto yu{tk ‚u þwk ? yuðt ËtÄw Úttðwk.
{nthts™e ™t™e {tuxe yt¿tt Ëðuo ÞÚttÚto …t¤e™u æÞt™ fhðwk, ‚u yts
fhtu fu ÷t¾ fhtuz sL{u fhtu …ý ‚u fÞto rð™t {nthts fu {tuxt «ËL™
ÚttÞ ™rn. yt òu„ fhtu Atu …ý òu Výt yæth ht¾e ‚tu {tÞt™wk
Íuh Q‚hþu ™rn ™u ftuE™t «tý ÷uþtu. ‚u þwk ‚tu ftuEf òýu su yt
{tuxt™t òu„ðt¤t Au yu{ òýe™u Ëuðt fhu ‚u «tý ÷eÄt fnuðtÞ
{txu yu{ ™ fhðwk y™u rËrØytu su ½e, Ëtfh, V¤, Vq÷, {uðt ytðu
‚u ËtÄw™u ŒE Œuðtk; su{ ËŒT„wÁ ©e r™„owýŒtËS Mðt{e ŒE Œu‚t
‚u{ „heƒ ËtÄw™u ŒE Œuðwk. yt {nthts ™u yt {nthts™t Ëk‚ fuðzt
{tuxt Au ‚tu Œun {qf‚e ð¾‚u yt Ë¼t Ëtk¼hu ‚tu ftkE ðtkÄtu hnu
™rn ™u …qÁk ÚtE òÞ. òu {nthts ™u {tuxt f]…t fhu ‚tu Ítz™u …ý
¿tt™ ÚttÞ ™u {tuût ÚttÞ Au. òu îu»te Sð …ý «tÚto™t fhu ‚tu ‚u™wk
fÕÞtý ÚttÞ Au, yuðtu {tuxt™tu «‚t… Au. >> 169 >>
ðt‚to 170
ðiþt¾ ËwŒ 14™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[t‚e
n‚e ‚u{tk ðihtøÞ™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su «f]r‚ …ÞO‚
Ëðuo ¾tuxwk Au ‚u™u ¾tuxwk fhu ‚u …ý ðihtøÞ Au y™u «f]r‚ …h yûth
…ÞO‚ su Ët[wk Au ‚u™u …ý ¾tuxwk fhðwk ‚u ðihtøÞ fnuðtÞ, ‚u{s ¿tt™
…ý ½ýt «fth™tk Au …ý y™w¼ð¿tt™ ¾Ák. {qŠ‚{tk hËƒË hnuðwk
‚u y™w¼ð ¿tt™ fnuðtÞ. “hËƒË ntuE hne hËeyt Ëk„, ßÞwr{Ëhe
…Þ {tkne ¼¤e” yu{ {qŠ‚{tk s hnuðwk …ý ƒnth ™ef¤ðwk ™rn.
{qŠ‚{tk hnu ‚u™u {tÁk ™rn, ‚tÁk ™rn, ËtÄw ™rn, „]nMÚt ™rn; yu™u
fkE òuEyu s ™rn. Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞtrŒf ftuE ËtÄ™™e ¾¾t hnu
™rn, {qŠ‚ rð™t ƒeS ftkE M{]r‚ s ™rn, ftuE «fth™tu Xhtð s
™rn; yuf {qŠ‚ s hnu.
…Ae ÷tuÞt™wk 5{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ErLÿÞtu™u S‚ðu
fhe™u yk‚:fhý S‚tÞ Au yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
ErLÿÞtu ‚tu su{ …tzt™u ƒth ð»to ¾ðhtðe™u ¾qƒ ‚tò fhe™u ðå[u
Ëqðu ‚tu Ëw¾u Ëqðt Œu ™rn yuðe Au. ËíËk„{tk ƒÄe ðM‚w Au …ý
¼tu„ððe ™rn ™u hË™t #rÿÞ™u ‚tu rðþu»tu fhe™u r™Þ{{tk ht¾ðe.
òu ¾tÄt™e ƒnw ytËÂõ‚ ntuÞ ‚tu õÞtkyu ðtz ‚tuzu yux÷u r™Þ{ Ä{o
{qfe Œu, {txu Ëqftk ntzftk suðt rð»tÞ{tkÚte ÷q¾t ÚttÞ ‚tu rðÎ™ ™rn.
Äýe™t Œhƒth{tk ‚tu Z„÷t Au …ý ƒÄwk ¼tu„ððt™wk ™Úte. òu {]íÞw
Ët{e ™sh ntuÞ ‚tu rð»tÞÚte ÷q¾t ÚttÞ. òu …tk[ Œþ rŒðË{tk
{hðt™wk Au yu{ ftuEf fnu ‚tu fuðe ¼er‚ ÷t„u ? ‚uðe ¼er‚ rð»tÞ™e
÷t„u ‚tu rð»tÞ™t ËkfÕ… ÚttÞ ™rn. òu fu ytnth ƒÄtÞ yþwØ Au,
‚tu …ý hË{tk ytËÂõ‚ ‚u yr‚ yþwØ ytnth Au. ÷û{eht{¼tEyu
{q¤e{tk hË™t r™»tuÄ™e ðt‚ fhe, …Ae ftuE Ëk‚ Ëthe hËtuE fhu
™rn, …Ae ‚u{ýu fÌtwk su XtftuhS™u ðtM‚u ‚tu Ëthe he‚u hËtuE fhðe
…ý …tu‚u ‚tu …týe{tk {u¤tðe™u hË hrn‚ s{ðwk. yt ðt‚ fne yu{
fhtu ‚tu „E ft÷u ðt‚ fhe n‚e ‚u ðt‚{tk …wrü ÚttÞ. sz {tÞtÚte
‚tu ™t„™e …uXu ƒeðwk. sz{tÞt™u òu yuf r{r™x ht¾u ‚u{tk su …t…
ÚttÞ ‚u™wk …ý {t… ÚttÞ ‚u{ ™Úte ‚tu su Ä{to{]‚, ËíËkr„Sð™™u
rðËthe™u …tu‚t™wk „{‚wk fhðt yu …t… Œun …ÞO‚ ht¾u ‚tu ‚tu …t…™tu
…th s ™ hnu, {txu …tu‚t™wk fhe™u ÿÔÞ ht¾ðwk h¾tððwk ™rn. ft¤t
™t„™u Ëtuz{tk ½t÷e™u Ëqðu ‚u ßÞtk ßÞtk yzu íÞtk íÞtk fhzu, {txu ft¤t
™t„™e …uXu ÿÔÞÚte ƒeðwk. y{u [t÷e [t÷e™u ‚eÚtuo ò‚t …ý nðu ‚tu
n÷t‚wk ™Úte. Ëkð‚ 1942™e Ët÷{tk AËtu {™w»Þ™tu Ëk½ ynªÚte
y{ŒtðtŒ „Þtu n‚tu, íÞthu {t„o{tk Ët‚ …thtÞýtu ð[™t{]‚™e fhe™u
…ntUåÞt, ‚u ßÞtk Q‚heyu íÞtk Vt™Ëtu fhe™u fÚttðt‚to fh‚t. „tze{tk
‚tu {ntŒw:¾ Au, {wË÷{t™ ‚Útt ztuþeytu yze òÞ y™u yt„ƒtux
…ý yuðe s Au. {q¤e ™u y{ŒtðtŒÚte ynª fåA{tk ytððwk yu{tk
þwk ? ntÚtu Ít÷e™u W…tze ÷Eyu yux÷wk Auxwk Au, {txu nt÷e™u ytððwk
yu{tk ÷t¼ ½ýtu Au. yux÷tu ÷t¼ hu÷u ƒuËe™u ytððt{tk ™Úte ™u
ËíËk„™t ytþeðtoŒ …ý {¤u ™rn. y{u Úttuze ðt‚ fheyu ‚u ÍtÍe
{t™ðe ™u ƒeòu ËtkÏÞ ¼u¤ððtu.
…Ae ËtÄw {wõ‚Sð™ŒtËSyu …qAâwk su ftuXth{tk Ätur‚Þtk

™t¾e™u ftkE ÷uðt™e RåAt ™ ntuÞ …ý ‚u™wk ™t{ ÞtŒe ht¾ðt ÷¾u
su V÷týt ËtÄw™tk ytx÷tk Ätur‚Þtk ytÔÞtk ‚u{tk Ätur‚Þtk ™t¾™th
ËtÄw™u ƒtÄ nþu fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ftkE ÷uðt™e RåAt
™ ntuÞ ™u ÞtŒe ht¾ðt ËtÁ ftuXthe ÷¾u ‚u™tu ƒtÄ ™Úte. ËtÄw, …t¤t,
ƒúñ[the™u …tu‚t™wk ÿÔÞ ht¾ðt h¾tððt{tk Ëh¾wk …t… Au y™u …t»toŒu
©e XtftuhS™t Ä{toŒt™tu …iËtu Ít÷ðtu ‚u{tk ƒtÄ ™Úte. yu{ fne™u
ƒtuÕÞt su Mðt{e, ‚{u yt ÷¾tu Atu ‚u õÞtkEf ƒ‚tðþtu ‚tu y{™u
{th ¾ðztðþtu. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su ™rn ƒ‚tðeyu. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ƒ‚tðòu, ƒ‚tðòu, {h {th Œu rVfh ™Úte, ¾ƒzŒth hnuòu
™u sz{tÞt™u …txw {thòu ‚tu Ät{{tk nznztx ntÕÞt òþwk; yu™tu þtu
¼th Au ‚u yu yt…ýe …tËu ytðu ? yt{Úte ytðu ‚tu yt{ òðwk
™u yt{Úte ytðu ‚tu yt{ òðwk yux÷u „wÁyu rþ»Þ™tu ™u rþ»Þu „wÁ™tu
íÞt„ fhðtu. yt…ýu su™u {uÕÞwk ‚u Vuh ytððt fu{ ŒEyu ? yu™t
W…h ‚tu ƒrn¼qor{ sðhtÔÞt Au ‚u Ët{wk fu{ òuEyu ? {tÞt ‚tu Œun™u
htS fhtðu Au …ý ftkE Sð™u htS fhtð‚e ™Úte, {txu sz [i‚LÞ
{tÞt™u …tËu ytððt Œuðe ™rn. yu™u {wfðt{tk Œw:¾ ™rn ÚttÞ, Ëw¾
Útþu; yu™t Mðtr{™thtÞý Ëtûte Au, …ý Sð ƒt¤feyt Au ‚u Ë…o™u
‚Útt W½tze ‚÷ðth™u Ít÷ðt òÞ Au, ‚u Ít÷ðt ™ ŒEyu ‚tu Œw:¾eyt
ÚttÞ ™u Ít÷ðt ŒEyu ‚tu {he òÞ. „wÁ rþ»Þu yuf ƒeò™tu íÞt„
fhðtu …ý {ntuƒ‚ ht¾ðe ™rn. su sz{tÞt ht¾u ‚u™tu íÞt„ fhðtu.
yt ÷tuf{tkÚte su{ ½hƒth, ¾u‚h, ðtze, Ë„tk, ðnt÷tk {qfe™u ¼tøÞt
‚u{s sz{tÞt™t «Ëk„ðt¤t rþ»Þ™u yÚtðt „wÁ™u {qfe Œuðt …ý
¼u¤wk hnuðwk ™rn. ¼ws™t htò Œe…ztu {thðt „Þt n‚t íÞtk ½ýtf™u
÷E „Þt n‚t, ‚u ƒtuz ¾tuŒe™u ftZðt™tu n‚tu ‚uÚte ƒtuz ¾tuŒ‚t òÞ
™u Ítk¾htk Œu‚t òÞ; …Ae ™eféÞtu íÞthu „tu¤e {the ‚uÚte ‚u {he
„Þtu. yu{ „wÁ rþ»Þu „tu¤e {thðe …ý ¼u¤t …ze hnuðwk ™rn. …Ae
ƒtuÕÞt su nðu yu ðt‚ ™rn fheyu fu{su ftuEf™u ¾tuxwk ÷t„u.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk fu ¾tuxwk ™rn ÷t„u, ðt‚
fhtu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¾tðt…eðt™wk ËŒT„wÁ™u y™u ™ðt ËtÄw™u
Ëh¾wk ytÃÞwk Au y™u rËrØytu™t …ý Z„÷t ™u Z„÷t ƒt…tu fhu Au
™u fhþu. rËrØytu ‚tu ntsh hnuþu. su{ Ë{wÿ{tk ®ËÄw ytrŒ ™Œeytu
ytðu Au ‚u {t„o fhe™u ŒË ðeË „tW{tk Ë{wÿ™wk …týe {eXwk fhe Œu
Au; ‚u{ Ë{wÿ™u Xuftýu {tÞt Au ™u ™Œeytu™u Xuftýu Ëk‚ Au ‚u {tÞt™u
¼ªË fhe™u nXtðe ŒE™u {t„o fhe Œuðtu. ð¤e su{ ™Œeytu Ë{wÿ™u
…tAtu nXtðe ™ðtu ftk… …tÚthe ‚u MÚt¤ hËt¤ fhu Au y™u ‚u{tkÚte
y™ts™t Z„÷t ™u Z„÷t …tfu Au ‚uÚte ÷tuftu Sðu Au; ‚u{ yt…ýu
™Œe™e …uXu {tÞt{tk {t„o fhe™u fux÷tf ytËwhe Sðtu™u {tÞtÚte hrn‚
fhðt. {tÞt ‚tu {the Œu yuðe Au, ‚u hýAtuz r{Mºte™u õÞtkyu ÷E
„E ? yux÷t ËtÁ yt {tÚtwk fqxðwk …zu Au. yu r{Mºteyu Ë{t„{
™u Ëuðt ƒnw fhe n‚e ‚tu …ý ÷E „E, {txu fwËk„ fhðtu ™rn ™u
ðu»t ÷eÄtu ‚u …qhtu ¼sððtu; yuf÷t ðu»t{tk Ëw¾ ™Úte. su{ ®ËÄw ™Œe
{tuxt {tuxt …ntz ™u Ítz ‚tuz‚e ytðu Au, ™u ftk… …tÚthu Au ‚u{tk
ƒnw s y™ts ™u V¤ …tfu Au ‚u{ yt…ýu …ý {tÞt™u nXtðe Œtu»t
{tºt xt¤e™u V¤ …fðe ÷Eyu yux÷u æÞt™u fhe™u {nthts™e {qŠ‚
rËØ fhe ÷Eyu ‚tu Xef. {nthtsu ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚™wk Œw:¾ …tu‚u
{t„e ÷eÄwk Au yuðze ƒÄe ŒÞt Au. ftuE nrhs™ Œrhÿe hnu Au ‚u
‚tu {nthts yu™u …tftu fhu Au. yuf nrhs™ {nthts™u Œþo™u
ytðu íÞthu Œkzð‚ fh‚tu fh‚tu ytðu. …Ae ÷tzwƒt, Sðwƒt ytrŒ
ƒtEytuyu fÌtwk su yt™u „heƒ fu{ htÏÞtu Au ? íÞthu {nthts fnu
y{u Ë{S™u htÏÞtu Au. …Ae ƒtEytu fnu su ‚{u ¼qÕÞt Atu, íÞthu
{nthts fnu y{u ™Úte ¼qÕÞt, …Ae ƒtEytu fnu su ™t {nthts,
¼qÕÞt Atu. íÞthu {nthts fnu su ‚{u yu™u yt…òu, y{the yt¿tt
Au. …Ae ƒtEytuyu yu™u ytÃÞwk ‚uÚte ‚u ™„hþuX ÚtÞtu. …Ae ‚tu „t{
htÏÞtk ™u [¢ðŠ‚ htßÞ RåAâwk ™u htò …ý ÚtÞtu. …Ae ELÿ, ƒúñt,
ðihts, Ëkf»toýtrŒf, {n¥tíð y™u «Ät™…r‚ ÚtÞtu. Auðxu {q¤…wÁ»t
ÚtE™u ÷û{eS™u ðhðt RåAâtu, íÞthu {nthtsu fÌtwk su yt ‚tu
÷û{eS™u ðhðt RåAâtu; nðu fu{ fhðwk ? íÞthu ‚u ƒtEytuyu þt…
ŒeÄtu su nu …t…e ! ò, ‚wk yËwh Útt. …Ae ‚u yËwh ÚtÞtu y™u
ƒtEytuuyu fÌtwk su nu {nthts ! ‚{u Xef s fh‚t nþtu. ‚]»ýt yuðe
Au, “‚]»ýt ‚wk ƒze ¼E ™fxe, Ëƒ Sð™fe ÷ts ÷u‚.” yuðe Au
su ¼õ‚™u yËwh Útðwk …zâwk. y™u {tkzðe™t ðtkÍt ht{Syu ðu…th
fÞtuo n‚tu ‚u ƒth nòh ftuhe n‚e ‚u ƒÄe ¾tux „E íÞthu nðu ƒuXt
òu„ fhu Au. y™u ¼ws™tu ðu÷S Ëw‚th y{÷Œth n‚tu, ‚uýu ŸÄwk
[‚wk fhe™u ÿÔÞ ¼u¤wk fÞwO n‚wk …ý {h‚e ð¾‚u Ëð¤tu rð[th Q…ßÞtu
‚uÚte ©e XtftuhS™u ËðoMð ytÃÞwk, ‚tu {wõ‚tuyu ‚u™u Ät{{tk
…ntU[tzâtu. ÿÔÞ ntuÞ ‚tu {nthts™u yÚtuo ðt…hðwk …ý Ë„tk ËkƒkÄe™u
yt…e Œuðwk ™rn ‚tu {tuût fhu. >> 170 >>
ðt‚to 171
ðiþt¾ ËwŒ 15™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[t‚e
n‚e. ‚uðt{tk fwk¼theyuÚte „tuðt¼tE™tu …ºt ytÔÞtu su fwk¼theyu õÞthu
…Äthþtu ‚u ÷¾e {tuf÷tu ‚tu rË„ht{ {tuf÷eyu. …Ae Mðt{e
Eïh[hýŒtËS …tËu ƒt…t©eyu ft„¤ ÷¾tÔÞtu su y{u ‚Útt Ëðuo
Ëk‚ nrhs™tu ðŒ Ët‚{u ynªÚte [t÷eþwk, {txu ‚{u rË„ht{ ðŒ 6™u
rŒðËu {tuf÷þtu y™u fÚtt ðtk[ðt™wk {krŒh™e ytuËhe{tk ht¾tu ‚tu Xef;
fu{su ELÿ ½u÷tu ÚtÞtu Au ‚u rðÎ™ fhþu.
…Ae Ëthk„…wh™wk 17{wk ð[™t{]‚ ðk[tÔÞwk, ‚u{tk „Áz …ý
ytftþ™tu …th …t{u ™rn yu ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
„Áz™wk áütk‚ ‚tu {q¤yûth ËwÄe …ntU[u ™u ‚uÚte …h yuftkr‚f ™u …h{
yuftkr‚f ™u y™trŒ yu ºtý™u „Áz™wk áütk‚ ÷t„w …zu ™rn. ‚u{tkyu
…h{ yuftkr‚f ™u y™trŒ ‚tu ¼„ðt™Y… Au, ‚u yuftkr‚f™u {qŠ‚{tk
¾U[e ÷u Au. yt AuÕ÷t {wÆt™e ðt‚ Au, nðu ¾tu¤ðwk ƒtfe ™Úte.
yûthÚte …h yuftkr‚f, ‚uÚte …h …h{ yuftkr‚f, ‚uÚte …h y™trŒ
y™u ‚uÚte …h ©eS{nthts Au; yt AuÕ÷tu {wÆtu ntÚt ytÔÞtu. su{
Ë{wÿ ðu¤ ÷tðu ™u ¾U[e òÞ ‚u{ {qŠ‚{tkÚte y™w¼ð¿tt™ ytðe™u
{qŠ‚{tk ¾U[e òÞ Au, ‚u f]…tËtæÞ Au. “¼ðËt„h™tu …th ™ ytðu
«¼w rð™t” ‚u Ë{Þ yts ytÔÞtu Au. yuf Ë{Þu yuf „t{{tk
…ðo‚¼tE ™u Íeýt¼tE ytrŒ ËíËk„e ƒuXt n‚t, íÞthu …ðo‚¼tEyu
fÌtwk su {nthts™e ™u {wõ‚™e ¾wþƒtu ytðu Au, yux÷t{tk ‚tu {nthts
™u {wõ‚ ytÔÞt. y™w¼ð¿tt™{tkÚte ¾wþƒtu ytðu Au ‚u {qŠ‚{tk ÷E
òÞ Au íÞthu yuf …wÁ»ttu¥t{ s hnu Au; yûthtrŒ ƒeswk ftuE hnu‚wk
™Úte; yuf fthý {qŠ‚ hne. “Ëti™u ðþ fÁk hu, Ëti™tu fthý nwk
¼„ðt™.” ƒúñftuxe, yûthftuxe yu Ëðuo™t «ftþ™u {nthts™tu
«ftþ ÷e™ fhe ™t¾u Au.
…Ae ¼ws™t ÷t÷þkfh¼tEyu …qAâwk su {q¤yûth ™u yûth ‚u
yuf Au fu swŒt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {q¤yûth fntu fu yûth
fntu ‚u yuf s Au ™u yu™e ftuxeytu Au y™u yûthÄt{™e rfhýtu{tk
yu{™e y™k‚ ftuxeytu hne Au. yûthÄt{ ‚tu yu ftuxeytu™wk ytÄth,
yk‚Þto{e, «uhf ™u r™Þk‚t Au; y™u ‚u yûthÄt{ ‚u ©eS{nthts™wk
‚us Au. yt Ë¼t™tu {rn{t ‚tu yr‚þu {tuxtu Au. WØðS ð]ût™u ™BÞt
n‚t, ‚uÚte yt ƒt„ ‚Útt su su ð]ût yt {wõ‚™tk Œþo™ fhu Au ‚u{™tu
{rn{t ‚tu yr‚þu y…th Au. ht{S¼tE yt ƒt„{tk Ítz Au ‚u™u
ƒtÚt{tk ½t÷e™u {¤‚t ™u «tÚto™t fh‚t su {thu W…hŒ¤ òðwk …zþu
™u ‚{thu yt {wõ‚™tu rðÞtu„ ™rn ÚttÞ {txu {tht fh‚tk ‚{thtk ¼tøÞ
{tuxtk Au. ð¤e ™t™t Atufht™u …ý …„u ÷t„‚t ™u fnu‚t su yt ƒÄt
{tuxt Útþu íÞthu ƒúñÞ¿t fhþu ™u ©eS{nthts™t MðY…™tu r™ýoÞ
fhþu ‚u Ë{Þu {thtÚte yðtþu ™rn ‚u ËtÁ ytsÚte Œþo™ fhe ÷ô
Awk. yt Atufht ™t™t ™Úte, fu{su ‚{thtk Œþo™ ËŒtÞ fhu Au y™u
nwk ‚tu A {rn™u fu ƒth {rn™u ytðwk íÞthu {rn™tu fu ƒu {rn™t ‚{thtk
Œþo™ ‚Útt òu„ {¤u. y™u yt Atufhtk ‚Útt ð]ûttu ‚u ‚tu ËŒtÞ ‚{thtk
Œþo™ ™u òu„ fhu Au {txu ƒnw {tuxtk ¼tøÞþt¤e Au y™u …wÁ»ttu¥t{Y…
ÚtE „Þtk Au fu{fu ‚{thtk Œþo™ ËŒtÞ fhu Au, yu{tk þwk ƒtfe hnu ?
yuðt {rn{tðt¤t n‚t. {txu fthý su …wÁ»ttu¥t{ ‚u{™u …fzu ‚tu Ÿzt
Q‚he sðtÞ y™u ftÞo su …htuût yûthtrŒf yð‚thtu ‚u{™u …fzu yux÷u
Ëk¼thu ‚tu ƒnth ™ef¤e sðtÞ. ßÞthu ð[™t{]‚{tk ™thŒ, Ë™ftrŒf
™t{u fÌtt ntuÞ íÞthu {wõ‚™u Ë{sðt ‚tu {qŠ‚Úte ytuÁk ™ yðtÞ
y™u …htuût ™thŒ Ë™ftrŒf Ë{òÞ ‚tu ƒnth ™ef¤e sðtÞ yux÷u
ytuÁk ytðe sðtÞ. ©eS{nthtsu …tu‚t™tu {rn{t …htuût ™t{u fÌttu
Au ‚u …t{h y™u rð»tÞe Sð™u …ý ÷E sðt Au ‚u {txu fÌttu Au.
yt…ýu ht{f]»ý „tu®ðŒ fneyu Aeyu ‚u ©eS{nthts™u s fneyu
Aeyu; …ý …htuût ™t{Úte fneyu Aeyu ‚uÚte yu{™t W…tËftu™u ËtÁk
÷t„u Au ‚u ËtÁ fneyu Aeyu. yûthÄt{{tk ƒt„ ƒ„e[t fÌtt Au
‚u yt ÷tuf™t fÌtt Au …ý rŒÔÞ¼tð{tk ™Úte, {txu …h¼tð ™u
yðh¼tð yu ƒu þçŒ {nthtsu {uÕÞt Au ‚u Ë{sðt òuEyu. su {qŠ‚
yûthÄt{{tk Au ‚u s {qŠ‚ {™w»ÞY…u ™u «r‚{tY…u Œþo™ yt…u Au

yu{ Ë{òÞ ‚tu ft{ ™ef¤e òÞ. {krŒh{tk {qŠ‚ …ÄhtÔÞt …Ae ¼tð
Ëthtu ytÔÞtu Au fu ™Úte ytÔÞtu yu{ ¼tð òuðtu ™rn, fu{su
yûthÄt{{tk {qŠ‚ Au ‚us «r‚{t Au …ý yuf htu{™tu Vuh ™Úte; òu
Vuh òýu ‚tu îu»t fÞtuo fnuðtÞ. yts Äýeyu {tuxt {éÞt «tróyu {tuxe
{¤e {txu nðu ‚tu fhðt {kzðwk; òu ™ fhu ‚tu f]‚Î™e fnuðtÞ, yt
Œunu fhe™u þwk ™ ÚttÞ ? su fhu ‚u Ëðo ÚttÞ yuðwk Au. yt y{the yt¿tt
…t¤þtu ‚tu y{u su Ät{{tkÚte ytÔÞt Aeyu ‚u Ät{{tk ÷E òþwk. y{u
‚tu {qŠ‚{tkÚte ytÔÞt Aeyu ‚u ‚{™u {qŠ‚{tk ÷E òþwk; y™u òu yt¿tt
™rn …t¤tu ‚tu ‚{thu y{thu ÷uýt Œuýt ™Úte, yu{ ðh ™u þt… yt…e™u
ðt‚to™e Ë{tró fhe ™u ©e Ënò™kŒMðt{e {nthts™e sÞ ™u yt
Ë¼t™e {tÞt™tu ûtÞ yu{ ƒtuÕÞt. >> 171 >>
ðt‚to 172
ðiþt¾ ðŒ 1™u htus Ëðthu Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 51{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk su Ëí…wÁ»t™e yt¿tt «{týu ð‚uo ‚u s
ytí{Ë¥ttY…u ð‚uo Au yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt¿tt
Au ‚u ytí{Ë¥tt™wk ft{ fhu Au, yux÷u yt¿tt …t¤™thtu ytí{Ë¥ttY…
yux÷u {nthts™t ‚usY… ÚttÞ Au. íÞthu ‚u …tºt ÚtÞtu; …Ae {tuxt
{wõ‚ yu{tk {qŠ‚ …Ähtðe Œu Au. yu{ fne™u ƒtuÕÞt su y{u ‚{™u
{qfe™u yuf÷t „Þt ‚u ½uh r™Ëhýe [Z‚tk …„u {[ftuz ytÔÞtu, ‚u{
‚{u òu {nthts™u ™u y{™u {qfe Œuþtu ‚tu yuðwk Úttþu, {txu yt¿tt{tk
hne™u {nthts™u Ëk¼thòu; …ý htkze™u ½uh {tkze „E ‚u ytð ƒtE
nwk suðe ‚wk Útt, yu{ ™ fhþtu. su™u ½tx Út‚t ntuÞ ‚u™t yt„¤ …tu‚t™t
½tx fneyu íÞthu ‚u ƒtu÷u su yu ‚tu Œun™t ¼tð Au ‚u ½tx ‚tu ÚttÞ
¾ht, yuðe {tu¤e ðt‚ fhu ‚u htkze …tËu ËwðtËýe „Þt suðwk Au. y™u
ƒhtuƒheyt™tu òu„ fheyu ‚u fq‚ht™wk {w¾ fq‚hu [txâwk yuðwk Au, fu{fu
yuðt™t òu„Úte ð]rØ ™ …{tÞ y™u su yð„wýeyt ntuÞ ‚u ¼u„t
ÚtE™u {tuxt Ëí…wÁ»t™e ®™Œt fhe™u ‚u yð„wýY…e Íuh …hM…h [Ztðu,
‚u Ë…o™u ½uh …htuýtu Ët… yuðwk Au, {txu yu fwËk„ ytu¤¾e™u ‚uÚte
Auxu hnuðwk …ý ‚u™tu Ëk„ ™ fhðtu. ©eS{nthtsu fÌtwk Au su ËíËk„{tk
htnw, fu‚w suðt …zât Au ‚u{™tu Ëk„ ™ fhðtu. su {tuxt ntuÞ ‚u{™u
ftuEf …tu‚t™t ½tx fnuðt ytðu íÞthu ‚u™u ½tx™e r™ð]r¥t ÚttÞ ‚uðe
he‚u þwØ Ë¥ð„wý{tk hne™u þtkr‚Úte fnuðwk …ý ¢tuÄu fhe™u ‚u™tu
r‚hMfth ™ fhðtu. ftuEf™u yt¿tt÷tu… ÚtE „E ntuÞ ‚u™u …ý þtkr‚Úte
fnuðwk …ý ftu… ‚tu fhðtu s ™rn fu{fu ftu… ‚tu …tu‚t™wk ¼qkzwk fhu yuðtu
Au. Ëk„ fh™thu …ý ‚…tËe™u Ëk„ fhðtu ™u su ËkfÕ…™u xt¤e ™t¾u
‚u™tu òu„ fhðtu y™u …k[ ¿tt™urLÿÞtu ‚Útt [th yk‚:fhý îthu
¼„ðt™™tu hË ÷uðtu yux÷u ‚u ErLÿÞtu îthu ©eS{nthts™u Ëk¼thðt
y™u yt¿tt …t¤ðe. ÿÔÞ™u ‚tu rðüt ‚wÕÞ òýðwk yux÷u ‚u™tu rðüt™e
…uXu íÞt„ fhðtu. òu rðüt™tu ËkfÕ… ÚttÞ ‚tu ÿÔÞ™tu ËkfÕ… ÚttÞ.
sux÷wk rðüt{tk nu‚ ntuÞ ‚ux÷wk ÿÔÞ{tk nu‚ ht¾ðwk yux÷u su{ rðüt™tu
Ëk„ún Út‚tu ™Úte ‚u{ ÿÔÞ™tu Ëk„ún fhðtu ™rn. yhu ! ‚uÚte …ý ¼qkzwk
òýe™u ‚u™tu íÞt„ fhðtu. yu rð™t þwk [t÷‚wk ™Úte ? íÞt„e™u ¾tðt
…eðt, ÷q„ztk Ëðuo „]nMÚt yt…u Au ‚tu ƒeswk þwk òuEyu ? íÞt„e™u
„]nMÚt yL™ ðMºt yt…u Au ‚u™t …ý ŒuýŒth ÚtÞt, {txu yu Œuýwk
ðt¤ðt™u {txu {t¤tytu Vuhððe y™u …tu‚t™wk …ý fhðwk, {txu ¾qƒ
¾ƒzŒth hnuðwk; ™rn ‚tu nrh¼õ‚™u ½uh sL{ðwk …zþu ™u ™ð
{rn™t™e fuŒ ytðe …zþu. su ÿÔÞ™tu ™u Mºte™tu ƒuÞ™tu íÞt„ ht¾þu
‚u™wk y{u …qÁk fheþwk, {txu yu ƒuÞ™e ‚tu yk‚h{tkÚte Q÷xe fhe ™t¾ðe
‚tu y{u ©eS™e {qŠ‚{tk ÷E òþwk ™u Ëw¾eyt fheþwk. ftheÞtýe™t

10{t ð[™t{]‚{tk ©eS{nthtsu “y{™u Ëðof‚to òýðt y™u «u{u
Ërn‚ ‚… fhðwk.” yu …tu‚t™tu rËØtk‚ fÌttu Au, {txu {tÞt™tu íÞt„
fÞtuo Au ‚u™u …uËðt Œuðe ™rn yux÷u [i‚LÞ {tÞt su Mºte y™u sz{tÞt
su ÿÔÞ ‚u™tu ËkfÕ… Útðt Œuðtu ™rn, ‚tu h¾tÞ fu h¾tðtÞ s fu{ ?
yu «{týu hnuðwk …ý yu{tk Vuh …zðt Œuðtu ™rn. yux÷e ðt‚ fhe™u
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su ‚{u ðtz fhòu yux÷u Ëðuo™u
ð‚o{t™ …¤tðòu y™u ‚u™u ‚uzðt y{u ytðþwk. yu{ fne™u ƒtuÕÞt
su ‚{™u ftuE fnu su ‚{u ¼tztk ¾h[e™u þwk fhtu Atu ? ‚tu ‚uu™u yt
÷¾u÷wk ƒ‚tðòu y™u fnuòu su y{u yt fheyu Aeyu ™u ‚{uÞ yt
fhtu yu{ fnuòu. >> 172 >>
ðt‚to 173
ðiþt¾ ðŒ 3™u htus Ëðthu Ë¼t{tk y{ŒtðtŒ™wk 7{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Ëðuo™u yk‚Þto{e suðt fheþwk y™u ƒúñtkz™e
Wí…¥ÞtrŒf fhu yuðt Ë{Úto fheþwk yu ðt‚ ytðe.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yu fuðe he‚u Ë{sðwk ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts™e {qŠ‚™u rð»tu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e,
©e ƒúñt™kŒ Mðt{e, …ðo‚¼tE ytrŒ y™k‚ {wõ‚ hÌtt Au ‚u su Ëw¾
÷u Au ‚u yuf ƒeò òýu Au su yt {wõ‚ ytx÷wk Ëw¾ ÷u Au ™u yt
{wõ‚ ytx÷wk Ëw¾ ÷u Au; yu{ òýðwk ‚u yk‚Þto{e…ýwk fÌtwk Au, y™u
yt ÷tuf{tkÚte Sð™u ð‚o{t™, r™Þ{ …¤tðe™u {tÞtÚte …h fhe™u
ËíËk„{tk ÷tðe™u Ät{{tk fu {qŠ‚{tk ÷E sðt ‚u Wí…¥ÞtrŒf òýðe.
…Ae ¼ws™t ¼tu„e÷t÷¼tEyu …qAâwk su ÷tuÞt™t 13{t
ð[™t{]‚{tk ‚wåA suðtu Sð ntuÞ yu òu ¼„ðt™™t [hýth®ðŒ{tk
r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚yu fhe™u hÌttu ntuÞ ‚u™u Œuþ, ft¤, Ëk„trŒfu fhe™u
…ht¼ð ™ ÚttÞ ™u ƒúñtrŒf yuðe he‚u hÌtt ntuÞ ‚tu ‚u™u …ý …ht¼ð
™ ÚttÞ yu{ fÌtwk Au; ‚u su ¼„ðt™™t [hýth®ðŒ{tk hÌttu ntuÞ ‚u™u
‚wåA suðtu fÌttu ‚u fu{ Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ÷tuf™e
árüyu {™w»Þ¼tðu ‚wåA fÌttu Au …ý ¼õ‚…ýt™e árüyu òuEyu
‚tu ƒúñtrŒfÚte …ý ½ýtu {tuxtu Au, y™u ƒúñt suðt fÌtt Au ‚u yiïÞo™e
árüyu fÌtt Au, …ý yiïÞtoÚteoytu ‚tu fux÷tf {tÞt™e ykŒh™t Au
™u ‚u {tÞtY…e fuŒ¾t™t{tk …zât Au y™u fux÷tf {tÞtÚte …h™t Au
‚u yiïÞoY…e fuŒ¾t™t{tk …zât Au, y™u yt Sð ‚tu {nthts™t
{wõ‚™u rð»tu nu‚ fhe™u {tÞt{tkÚte y™u yiïÞo{tkÚte Aqxe „Þt {txu
½ýt {tuxt Au. {nthts™e W…tË™t ‚tu yt ËíËk„{tk Au …ý ƒesu
„tu÷tuf, ðifwkX, ƒúñftuxe fu yûthftuxe{tk õÞtkyu ™Úte. yu Ëðuo yts
{™w»ÞY…u ÚtE™u …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo yt ËíËk„{tk ytÔÞt Au. ‚u{tk
fux÷tf ‚tu {wõ‚™tu òu„ fhe™u yûthÄt{{tk s‚t hÌtt, y™u fux÷tf
{wõ‚™tu òu„ fhu Au ‚u {nthts™tu {rn{t Ë{S™u yûthÄt{{tk òÞ
Au y™u fux÷tf ytðu Au ‚u {wõ‚™tu òu„ fhe™u sþu; {txu ƒeS
Ë¼tytu™t {wõ‚tuÚte ‚Útt ‚u{™t Mðt{eytuÚte …ý yt ËíËk„{tk
©eS{nthts™t {wõ‚ rðþu»t Au. ytx÷e ðt‚to fhe™u …Ae Ëðuo™u nth
…nuhtÔÞt ™u …Ae …w»…™e …tk¾zeytu Ëk‚tu W…h ™t¾e™u ƒtuÕÞt su
yt rð™„wý yux÷u rŒÔÞ nth Au. ‚u™e …tk¾zeytu …ze Au ‚u ðeýe
÷tu, …Ae Ëk‚u …w»…™e …tk¾zeytu ðeýe ÷eÄe. …Ae ƒtuÕÞt su Äýe
ynª {éÞt Au ™u fËh xt¤ðt ßÞtk íÞtk òÞ ‚u Ë{sý{tk ¾t{e
Au, {txu su Au ‚u ynª Au. su‚÷…wh{tk Ëk‚ŒtËSyu Ëðuo Ëk‚tu™u fÌtwk
n‚wk su “su Au ‚u ynª Au ™u ƒÄt ynª™wk ¼s™ fhu Au.” {txu ƒesu
ftuE søÞtyu yux÷u ftuE Ät{{tk fu ‚u™t Ät{e{tk ð]r¥t fhðe ™rn.
{uhu ‚tu ‚w{ yuf ytÄtht, yu{ yuf ©eS{nthts™tu s ytÄth

nth÷™e ÷fze™e …uXu ht¾ðtu. ƒeò {tuxt {tuxt {q¤yûth …ÞO‚ Ëðuo
©eS™t Ëft{ ¼õ‚ Au ‚u ftuE™tu ytÄth fu ¼th ™ ht¾ðtu.
©eS{nthts …tËuÚte …ý {trÞf Ëw¾ fu yiïÞo ftkE RåAðwk ™rn,
y™u òu RåAu ‚tu fezeË¾e (yu ™t{u ËtÄw) ™e …uXu {th ™u ¼tXtk
…zu. {txu yuf {qŠ‚ s RåAðe ‚tu r™»ft{ ¼õ‚ fnuðtÞ ™u {wõ‚™e
…kÂõ‚{tk ¼¤tÞ. swytu™u ! fuðt {nthts {éÞt ™u fuðt {wõ‚ {éÞt
ytðwk ftuE ™Úte. {q¤ yûthftuxe™u …ý yt {wõ‚™tk Œþo™ ™Úte ‚u
‚{™u {éÞt Au; {txu {q¤…wÁ»tY… Eïhftuxe™tu ‚Útt ƒúñftuxe™tu ‚Útt
yûthftuxe™tu ™u yu{™tk ftÞo™tu yu Ëðou™tu r™»tuÄ fhe ™t¾ðtu. su{
{nthts ™u {wõ‚ {tuxt {éÞt Au ‚u{s yt ÷tuf{tk ËtÄ™Œþtðt¤t™u
fr¤Þw„ …ý {tuxtu {éÞtu Au ‚u Y… Vuhðe ™t¾u Au ™u {tuxt {tuxt™u
…ý fÕÞtý™t {t„o{tkÚte …tzu Au. yu ‚tu su {nthts™t MðY…{tk
òuztÞ ‚u™u ƒtÄ ™ fhu …ý ƒeò™u ‚tu fhu ¾htu. yu{ ðt‚tu fh‚t
n‚t yux÷t{tk {tðS¼tE s{ðt ƒtu÷tðt ytÔÞt. …Ae QX‚e ð¾‚u
ƒtuÕÞt su y¾tztu [÷tðtu, yt Ítzðtk Ëtk¼¤þu ‚u yûthÄt{{tk
[t÷þu, yu{ fne™u s{ðt …ÄtÞto ™u Ëk‚tuyu fÚtt [t÷‚e ht¾e. …Ae
ƒt…t©e s{e™u ytÔÞt íÞthu Ëk‚tuyu sÞ Mðtr{™thtÞý fÌtt íÞthu
{qŠ‚ Ët{u ntÚt fhe™u ƒtuÕÞt su yt Mðtr{™thtÞý Q¼t su™u ÷uðt
ntuÞ ‚u ÷tu. >> 173 >>
ðt‚to 174
ðiþt¾ ðŒ 4™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Ëthk„…wh™wk 2swk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk …h{uïh ‚Útt {tuxt Ëk‚ ‚u ÞtuøÞ yÚtðt yÞtuøÞ
ð[™ fnu ‚u ‚íft¤ M™unu Ërn‚ {t™ðwk yu{ ytÔÞwk.
íÞthu {tuztËh™t {tM‚h ÷Õ÷w¼tEyu …qAâwk su Ëk‚™wk yÞtuøÞ

ð[™ fÞwk òýðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su „wÁ ntuÞ ‚u …tu‚t™t
rþ»Þ™u „wý{tk ytðe™u rþ¾t{ý Œu ‚u yÞtuøÞ ð[™ fnuðtÞ y™u
þwØ Ë¥ð„wý{tk yux÷u r™„woý ÚtE™u ƒtu÷u, ðZu ‚u ÞtuøÞ fnuðtÞ.
rþ»Þ ntuÞ ‚u „wÁ™wk yÞtuøÞ ð[™ {t™u ‚tu ‚u™u ©eS{nthts™wk ð[™
…¤u y™u ð[™™t {tÞto swŒt ™ …zu ‚tu ‚u þq¤e™wk Œw:¾ Ën™ fÞwO
fnuðtÞ. su rþ»Þ ntuÞ ‚uýu „wÁ yt„¤ ÞwÂõ‚ ™ fhðe ™u ¾x…xeyt
™ Úttðwk y™u y„z{T ƒ„z{T ™ fhðwk. suðt {tkne ‚uðt ƒnth hnuðwk
…ý ÷uþ{tºt f…x ™ ht¾ðwk ‚tu „wÁ ‚Útt {nthts htS ÚttÞ y™u
{tuût ÚttÞ; {txu [tuÏ¾t ÚtE™u Ät{{tk òðwk. y„z{T ƒ„z{T ft{ ™rn
ytðu, Ät{ ™rn {¤u ™u {¤þu Ä¬t, yuðwk Úttþu. ytðt „wÁ ™u ytðt
{nthts {éÞt íÞthu þeŒ [tuÏ¾t ™ Úttðwk ? yu ‚tu Úttðwk s. „tuƒht
„wÁ™tu íÞt„ fhðtu …ý „wÁ rþ»Þu yuf ƒeò™e {ntuƒ‚ ™ ht¾ðe.
su „wÁ Ëuðt fhtðu ™u {tuût …ý fhu yuðt ¼u¤t hnuðwk. yuf Ëzu÷
Ëh¾e [es ™ {qftÞ ‚tu {tuxt™u ™u {nthts™u þwk htS fÞto ? ‚u™u
‚tu ËtÄw™tu {t„o s ntÚt ™Úte ytÔÞtu, {txu Ëzu÷ „wÁ™tu ™u Ëzu÷
rþ»Þ™tu íÞt„ fhðtu. ðnu÷t QXe, ™tne ÄtuE™u …qò fhe™u
nrh¼õ‚™u fÚtt ðt‚to fhðe ‚u Ëuðt fne Au. yt ¿tt™ su™u ÚtÞwk ntuÞ
‚u™u fŒtr… ðtË™t hne òÞ ™u ELÿ fu ƒúñt™t ÷tuf{tk òðwk …zu,
‚tu íÞtk …ý yt ¿tt™ hnu Au ™u …Ae …M‚tðtu fhe™u yu ÷tuf™u {qfe™u
ynª ytðe™u {tuût™u {t„uo [t÷u Au ™u …Ae fÕÞtý ÚttÞ Au yuðwk yt
¿tt™™wk {ntíBÞ Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ytðtu òu„ {éÞtu ‚tu
…ý yt¤Ë ™u «{tŒ fu{ hnu‚tk nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su «Út{
‚tu r™ùÞ{tk fËh Au ™u ƒeS {rn{t{tk fËh Au ™u ºteS ©Øt ytuAe
Au ‚uÚte yt¤Ë ™u «{tŒ hnu Au. òu {nthts™u ™u y™trŒ {wõ‚™u

ËtÚtu ™u ËtÚtu ht¾u ‚tu ËíËk„ rŒÔÞ sýtðu ™u r™ùÞ ™u {rn{t ‚u
ÞÚttÚto áZ fhtðu yux÷u yt¤Ë, «{tŒ ytrŒ Ëðuo Œtu»tÚte hrn‚ ÚtðtÞ.
yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su Ëtk¼¤òu ! y÷e¾tk …Xtýu su‚÷…wh{tk
A {rn™t ©eS{nthts™e ðt‚tu Ëtk¼¤e y™u ƒÄe fne Ëk¼¤tðe
y™u Ëk‚tuÚte fnuðtýe ™rn, yuðtu ©tu‚t n‚tu {txu yuðt ©tu‚t Úttðwk.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su ©eS{nthts™u {ntíBÞ ¿tt™u
Ërn‚ suðt Au ‚uðt òý‚tu ntuÞ ™u {wõ‚™u …ý suðt Au ‚uðt òý‚tu
ntuÞ …ý ytí{t™u rð»tu Ëtûtt‚T Œu¾t‚t ™ ntuÞ ‚u ¼õ‚™tk ErLÿÞtu,
yk‚:fhý …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtÞtk fnuðtÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su y™trŒ {wõ‚ Útfe ¿tt™ …tBÞtu ‚u ¿tt™ rŒÔÞ Au {txu ‚u {qŠ‚™u
Œu¾u ™rn ‚tu …ý ‚u …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtÞtu Au fu{ su ynª {™w»ÞY…u
©eS{nthts fu y™trŒ {wõ‚ rðhts‚t ntuÞ ‚u{™u rð»tu yu™u
rŒÔÞƒwrØ ÚtE „E Au {txu ‚u …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtE „Þtu Au …ý òu yt¿tt
rðÁØ ËkfÕ… ™ ÚttÞ ‚tu. yu{ fne™u ƒtuÕÞt su, ‚{™u ƒÄtÞ™u {qŠ‚{tk
{qõÞt Au ™u Œun{tk r¢Þt {nthts fhu Au {txu suðtu òu„ ‚{™u {éÞtu
Au ‚uðtu ftuE™u {éÞtu ™Úte …ý „tkzt™u „tŒe suðwk ™ Útðt Œuðwk. yt
Ëw¾ {tuxwk {éÞwk, «tró {tuxe {¤e, Äýe {tuxt {éÞt ‚tu…ý ð÷¾tk
fhu ™u yf¤tÞ su {thu ftkE ™Úte. …ý þwk ™Úte ? ƒÄwkÞ yt Ë¼t{tk
Au …ý ‚u™tu {rn{t ™rn yux÷u …h¼tð{tk òuðt RåAu; …ý ƒÄwk
yðh¼tð{tk Au yu{ ™ Ë{òÞ ‚uÚte yûthÄt{™e ðtx swyu ™u Ë¼t™e
™u {qŠ‚™e ðtx swyu su yûthÄt{{tk ßÞthu sEþwk íÞthu Œu¾þwk. yu
y¿tt™ Au ™u yux÷e r™ct{tk fËh Au. Ëw¾ {tºt ƒÄwk yt Ë¼t{tk
Au …ý {V‚™wk y…qýo…ýwk ht¾u Au. ©eS{nthts y™u y™trŒ ‚Útt
…h{ yuftkr‚f {wõ‚ yt Ë¼t{tk Œþo™ yt…u Au y™u ð¤e Ë{Úto Útft
shýt fhu Au su ftuE yÕ… Sð {t™, y…{t™ fhu ‚u™u Ën™ fhu
Au, …ý Sð™u ™tÂM‚f…ýwk Au ‚uÚte rŒÔÞ òý‚t ™Úte. ËíËk„{tk
ƒÄwk Au ‚u ð¤e õÞtkÞ ™rn …ý ynª s Au, ¾tu¤ðt sþtu ™rn. ytðt
…wÁ»t ™u ytðt Ëk‚ fnu™tht õÞtkÚte ntuÞ ? yt {wõ‚ ‚tu ©eS{nthts™t
…zAkŒt Au. ©eS{nthts™u ytí{t™u rð»tu …ÄhtÔÞt yux÷u ƒÄt Œuð‚t
XuX yûth ËwÄe™t QXe „Þt ™u yuf {nthts Œuð‚t ÚtÞt y™u ƒÄwk
f‚to…ýwk {nthts îthu Sð™u hÌtwk ‚u ÔÞr‚huf…ýu hÌtwk …ý yLðÞ…ýu
™rn. yLðÞ…ýu ‚tu yûthftuxeÚte ÷E™u Sðftuxe ËwÄe s. yt ‚tu
ÔÞr‚huf…ýu yux÷u {qŠ‚{t™ ytí{t™u rð»tu hne™u Ëðuo r¢Þt fhu Au.
su{ ÷tuf{tk „hƒt fhu Au ‚u{tk ftýtk fhu Au ™u {tknu Œeðtu {qfu Au ‚u™wk
ysðt¤wk ftýt{tk Œu¾tÞ Au ‚u{ ytí{t{tk ©eS{nthts hne™u Ëðuo
ErLÿÞtu{tk r¢Þt fhu Au. ™uºtu swyu Au, …„u [t÷u Au, ©tuºtu Ëtk¼¤u
Au yu{ Ëðou r¢Þt {nthts fhu Au. ytðt {tuxt™tu ðtÞhtu yze™u su™t
W…h ytðu ‚u™tu {tuût fhu Au. su{ …w»…trŒf™e ¾wþƒtu ytðu Au ‚u{
{nthts™tu ™u {tuxt™tu M…þo ÚttÞ ‚u™u ‚u{™wk Ëw¾ ytðu Au. yuf yuf
{wr™{tk y™uf {wr™™tk ð]kŒ Au fu{fu {nthts ™u {wõ‚ yu™t ytí{t{tk
rðhtsu Au {txu yfuft{tk y™uf y™uf ÚtÞt. ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{e ynª ¼ws™t Ë¼t{kz…™e ÷¾ýe fhðt ytÔÞt n‚t. ‚u{™e
ËtÚtu y{tu „t{ s‚t n‚t. ‚u hM‚t{tk s‚tk yuf ð¤tkf{tk Ëk‚tu yt„¤
s‚t hÌtt y™u y{u ‚Útt Mðt{e hne „Þt yux÷u Mðt{eyu Ëk‚tu™u
÷tfze Ÿ[e fhe™u Q¼t htÏÞt ™u ƒtuÕÞt su y™k‚ ËtÄw yt…ýt ¼u¤t
Au yuðt yt…ýu ƒu Aeyu, ‚tu…ý yt ÷tuf™wk ht¾ðwk …zu Au; ™rn ‚tu
yt…ýt ¼u¤t fhtuztu fhtuztu {wõ‚ Au yux÷t fneyu ‚tuyu Úttuzt fnuðtÞ
‚tu…ý ËtÄw™u Q¼t ht¾ðt …zât. fthý fu ©eS{nthtsu Ä{o«ƒkÄ
ƒtkæÞtu Au ‚u {tuxt {wõ‚ …t¤u ‚tu s ËtÄr™f …t¤u yu{ ƒtuÕÞt.
…Ae ð¤e Mðt{eyu fÌtwk su ytðt ™u ytðt ËŒt y{tht ¼u¤t

hnuòu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ytðt ™u ytðt ËŒtÞ ¼u¤t hneþwwk
…ý ‚{u ¼u¤t ht¾òu yux÷u y{™u ËŒtÞ …tËu òýòu, y™u yt¿tt
™t™e {tuxe ÷tu…t‚e ntuÞ ‚tu yu{ òýeyu su yt ytÔÞt ‚tu ytðe™u
Q¼t hneþwk. yt¿tt …t¤u ‚tu y{u ð„h ƒtu÷tðu ytðeyu. {txu yt¿tt
…t¤ðe, …ý yu{ ™ òýðwk su yu n‚t íÞthu n‚t ™u nðu ™Úte. òu
yu{ òýu ‚tu yt¿tt ÷tu…tÞ, {txu ËŒt ËtÚtu Au yu{ s òýðw.k >> 174 >>
ðt‚to 175
ðiþt¾ ðŒ 5™u htus Ëðthu Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 50{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ™Œe, Ë‚e, ™u …‚k„ ‚Útt þqht™t áütk‚™e
ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ºtýu ËtÄ™Œþt™e ÂMÚtr‚™t
¼uŒ Au, …ý rËØŒþt{tk ‚tu su™u ynª …h{ yuftkr‚f {éÞt ntuÞ
‚u™u …tu‚t™t suðe ÂMÚtr‚ fhtðu ‚u ‚us{tk {qŠ‚{t™ ÚtE {qŠ‚™wk Ëw¾
¼tu„ðu Au, y™u ynª suu™u y™trŒ {éÞt ntuÞ ‚u {qŠ‚{t™ ÚtE™u
{qŠ‚{tk hne™u Ëw¾ ÷u Au. ytðwk Ëw¾ …t{ðt ËtÁ yt„¤ Ëk‚tu „tu¤t
¾tE™u ‚Útt ¼q¾, Œw:¾, xtZ, ‚zftu, ðhËtŒ™e Äthtytu Ën™ fhe™u
Ë{t„{ fh‚t. yts ‚{™u ßÞthu Z„÷t ™u Z„÷t {¤u Au íÞthu
yuðtu ¾… ™Úte. yts ‚tu yt „t{Úte ƒesu „t{ sðwk ntuÞ íÞthu
nrh¼õ‚tu …qAu su Mðt{e fux÷tk „tztk ÷tðeyu ? ‚u nrh¼õ‚tu™u ‚tu
Xef su Ëuðt ÚttÞ, …ý ƒuË™th™u ¾tux ytðu. ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{e ‚Útt yûthSð™ŒtËS Mðt{e ‚u ‚tu ƒuË‚t ™rn. Ëkð‚
1962™e Ët÷{tk y{u ™u Mðt{e yûthSð™ŒtËS ytrŒ Ëti
y{ŒtðtŒ s‚t n‚t. ‚u {q¤eÚte ft¤eytýt „Þt ™u íÞtkÚte yth‚e
xtýu [tÕÞt ‚u rðh{„t{ „Þt. íÞtk {krŒh{tk Œþo™ fhe™u htrºt™t
ŒË ðt„u [tÕÞt ‚u ËtS ht‚ [tÕÞt y™u Ëðthu Ëtƒh{‚e ytðe™u
™tne™u …qò fhe y™u y„eÞth ðt„u y{ŒtðtŒ™t {krŒh{tk ytÔÞt.

Mðt{e yûthSð™ŒtËS ƒnw Ë{Úto n‚t. ‚u{™u {kŒðtz n‚tu íÞthu
yuf sýu fÌtwk su ‚{u «tÞrù¥t yÄqhtk ƒ‚tÔÞtk Au ‚u …t… ‚{thu
¼tu„ððwk …zu Au, yu{ {trÞf¼tð …hXâtu. {q¤e{tk MtŒT„wÁ Mðt{e
nrh™thtÞýŒtËS {wõ‚ n‚t ‚u{™u rð»tu Œtu»t fÕ…u÷tu ft„¤ y{the
…tËu ytÔÞtu n‚tu ‚u y{u Vtze ™tÏÞtu. yu{ y¿tt™e Sð {tuxt™u
rð»tu Œtu»t ™ ntuÞ …ý {tuxt™wk ¾tuxwk Œu¾tzðt yð„wý ÷u. ËŒT„wÁ
©e r™„woýŒtËS Mðt{e™tu {rn{t òýe™u ™Œe M…þo fhðt ytðe
n‚e, íÞthu fux÷tf fnu su, yu{™u {wðt …Ae …ý Ëw¾ ™ ytÔÞwk,
…ý ð»ttoÉ‚w ™ntu‚e ™u yufŒ{ …qh ytðe™u M…þo fhe™u …tAwk ‚wh‚
s‚wk hÌtwk ‚tuÞ ¾ƒh ™ …ze. yu {trÞf¼tð™t …hX™tht ™hf
[tuhtËe{tk ¼{u, {txu {nthts™u ™u {tuxt™u rŒÔÞ òýðt …ý ŒunÄthe
™ òýðt ™u yu{™u rð»tu {trÞf¼tð …hXðtu ™rn.
…Ae Mðt{eyu …qAâwk su Œwü ðtË™t fE òýðe ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su, ©eS{nthts™e {qŠ‚ rð™t ƒeS RåAt hnu ‚u Œwü ðtË™t
òýðe.
…Ae ¼ws™t ½u÷t¼tEyu …qAâwk su, ftuE ¼õ‚ Œun {qfu ‚u™u
su Ëk‚™u rð»tu yÚtðt nrhs™™u rð»tu nu‚ ntuÞ ‚u yk‚ Ë{Þu Œu¾tÞ
Au ‚u yu …tu‚u Œu¾t‚t nþu fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su™u
rð»tu nu‚ ntuÞ ‚u Y…u ©eS{nthts Œþo™ yt…u …ý ËtÄ™Œþtðt¤t
Œþo™ yt…e þf‚t ™Úte; y™u su rËØ {wõ‚ Au ‚u ‚tu …tu‚u Œþo™
yt…e™u ‚uze òÞ Au. …ý su …rh…õð ¿tt™e ™ ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u
ËtÄ™Œþtðt¤tY…u {nthts Œþo™ yt…u ™u ‚u™u sL{ Ähðt™tu ƒtfe
hnu Au. y™u su …rh…õð ¿tt™e ÚttÞ ‚u™u ‚tu {nthts ™u {wõ‚ …tu‚u
Œþo™ yt…e™u ‚uze òÞ Au ™u {qr‚o™t Ëw¾u Ëw¾eytu fhu Au. >> 175 >>
ðt‚to 176
ðiþt¾ ðŒ 7™u htus Ëðthu ƒt…t©e™u ‚tð ytÔÞtu n‚tu, ‚u
…z¾t¼h Ëq‚t n‚t. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su yu htu„
{™u yt…tu ™u yt… ðt‚tu fhtu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yu ‚tu Ëft{
ÚtðtÞ {txu ™ y…tÞ. y{u ‚tu Mð‚kºt Aeyu ™u rŒÔÞ {qŠ‚ Aeyu,
™u y{the RåAtÚte õÞthuf {tkŒt Œu¾tEyu, õÞthuf Ëtò Œu¾tEyu,
õÞthuf yá~Þ ÚtEyu ™u õÞthuf «„x ÚtEyu yuðt Ë{Úto Aeyu. su{
htò ntuÞ ‚u ‚{tht suðtk ÷q„ztk …nuhe™u ‚{tht ¼u¤tu ƒuXtu ntuÞ ‚u™u
ftuE ytu¤¾e þfu ™rn, ‚u{ yt {wõ‚ ‚{tht ¼u¤t {™w»ÞY…u ÚtE™u
ƒuXt Au ‚u ytu¤¾e þftÞ ™rn. y{thu Œþo™u, M…þuo ™u ËkfÕ…u fhe™u
y™k‚ Sðtu™tu WØth ÚttÞ Au. yu{ fne™u …Ae ðt‚ fhðt {tkze su,
¼„ðt™™t ¼õ‚u rºtrðrÄ ‚t…{tk yk‚h ztu÷ðt Œuðwk ™rn, ‚u rfÞt
‚tu yæÞtí{, yrÄ¼q‚ ™u yrÄŒið; ‚u{tk yæÞtí{ yu su Œun{tk ½tËýe
(Ëk„únýe) htu„ ÚttÞ ‚u yæÞtí{ y™u htò™tu W…ÿð su …fztu, Ít÷tu,
ƒtkÄtu, {thtu, fuŒ fhtu yuðwk htò ËkƒkÄe Œw:¾ ytðe …zu ‚u yrÄ¼q‚,
y™u Ëtu ð»to ÷„e ÷t„x ft¤ …zu yuðwk Œw:¾ ytðu ‚u yrÄŒið, yuðt
Œw:¾{tk htS htS hnu; …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚ {qfu ™rn. ytðtu «&™
yuf Ë{Þu ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e™t rþ»Þ …whtýe
©ef]»ýŒtËS ynª ytÔÞt n‚t, ‚u{™u ¾tuòyu …qAâtu n‚tu ‚u™tu
y{u ytðtu W¥th fhe ytÃÞtu n‚tu. fu{ Eïhƒtðt ! ‚{™u Ëtk¼hu
Au fu ™rn ? íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËS ƒtuÕÞt su nt. ytu„ý…[tË
(1949)™e Ët÷{tk y{u ynª ytÔÞt n‚t íÞthu ¼tht…h™t ¾tuò
ytÔÞt n‚t, ‚u{ýu …qAâwk n‚wk y™u yt…u W¥th fÞtuo n‚tu. …Ae
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y{tÁk ‚tu yuðwk Au, ‚{tht ËkMf]‚{tk y{u ftkE
™ òýeyu.
…Ae Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËSyu …qAâwk su, yt…ýtk {krŒhtu{tk

{qŠ‚ytu …Ähtðe Au ‚u™u fux÷tf yu{ fnu Au su, Ëí…wÁ»t™t ÷tÔÞt
¼„ðt™ ytðu Au ‚tu ‚tu ¼„ðt™ fh‚tk Ëí…wÁ»t ðÄu, {txu ‚u fu{
Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ©eS{nthts Ëí…wÁ»t™u ðþ
ÚtE™u …tu‚u Ëtûtt‚T rðhts{t™ ÚttÞ Au, …ý {wõ‚ ‚tu Ëuðf Au ™u
{qŠ‚ytu ‚tu Mðt{e Au. su {wõ‚ ntuÞ ‚u {qŠ‚ytu™u …tu‚t™t Mðt{e {t™u
Au, y™u su ytÄwr™f ËtÄ™Œþtðt¤t Au ‚u ‚tu {qŠ‚Úte Ëí…wÁ»t™u
rðþu»t òýu Au …ý ‚u™e Ë{sý ¾tuxe Au.
…Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu …qAâwk su, {qŠ‚ …Ähtð™th yu{
òýu su nwk {qŠ‚Úte rðþu»t Awk, ‚u™wk þwk ÚttÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su, su™u rð»tu {trÞf ºtý „wý ntuÞ ‚u {qŠ‚Úte …tu‚t™u rðþu»t {t™u
™u ƒeò yt„¤ yu{ ƒtu÷u, …ý ‚u ™tÂM‚f Au, y™u ‚u™wk ‚Útt ‚u™e
ðt‚ Ëtk¼¤e™u ‚uðe he‚u Ë{s™th™wk fÕÞtý ÚttÞ ™rn. ‚u s rŒðËu
Ëtksu fwk¼theyuÚte rË„ht{ ‚Útt „tztk ‚uzðt ytÔÞtk. >> 176 >>
ðt‚to 177
ðiþt¾ ðŒ 8™u htus ƒt…t©e ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt
fÚtt ðtk[™th …whtýe Ä{orfþtuhŒtËS ‚Útt …whtýe fuþðr«ÞŒtËS
yu ƒu ‚Útt Mðt{e ¼„ð‚TMðY…ŒtËS ‚Útt …whtýe nrh«ËtŒŒtËS
‚Útt Mðt{e f]»ýËuðtŒtËS ‚Útt Mðt{e ïu‚ðifwkXŒtËS ‚Útt ËtÄw
{wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS ytrŒ Ëðuo fwk¼theyu „Þt. íÞtk fÚtt™e „tu{xe
ƒnth ðtzt{tk òuE™u ƒt…t©eyu ¼ws™t Ëk‚ ‚Útt fwk¼theyt™t
nrhs™tu™u fÌtwk su ELÿ yr‚þu ½u÷tu ÚtÞtu Au, {txu {tkzðt{tk „tu{xe
fhe Au ‚u {krŒh{tk ÷tðtu yu{ ƒu ºtý ðth ƒtuÕÞt. …ý Ëk‚ nrhs™tuyu
{krŒh{tk Ëtkfz …zu yu{ òýe™u íÞtk s fÚtt fhðt™wk htÏÞwk. …Ae
ƒt…t©eyu ytË™u …Äthe™u Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su, fne

fne™u Úttfe „Þt …ý ËtÄwyu fu nrh¼õ‚tuyu {tLÞwk ™rn. ËtÄw ÍtÕÞwk
{qf‚t ™Úte. y{u ™rn ntuEyu íÞthu ftuE™wk ™rn {t™u, ™u yu{™tk
…tu‚ W½tztk Útþu ™u fux÷tÞ™u Œw:¾eyt fhþu y™u …tu‚u Œw:¾e Útþu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t, ELÿ™u ™t …tztu su
ytðu ™rn. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ËtÄw ™u ËíËk„e {t™‚t ™Úte
™u ELÿ fu{ {t™u ? íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su ƒt…t, yt Ëk‚ nrhs™tu
‚tu yt…™tk Atufhtk Au ‚u Atufhtk ‚tu fŒtr… ™ {t™u, …ý ELÿ ‚tu
rƒ[thtu [tfh Au ‚u [tfh™u ‚tu su{ yt¿tt fhtu ‚u{ fhðwk …zu. …Ae
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su íÞthu nðu ‚tu ELÿ™u s fnuþwk, ™rn ‚tu y{the
÷ts òÞ su ytðt {tuxt fnuðtÞ Au ™u ðhËtŒu rðÎ™ fÞwO ‚u xt¤e
þõÞt ™rn. …Ae fÚtt ƒuXe ‚u s rŒðËu ðhËtŒ ytÔÞtu ™u „tu{xe
W…h xtx…xeytu ƒtkÄe ‚tu …ý ½ýtu ytððt {tkzâtu. …Ae Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u «tÚto™t fhe su ƒt…t ! ELÿ™u nðu
ftkEf fntu. …Ae ƒt…t©eyu ELÿ™u fÌtwk su yt „t{™e ykŒh ™
ðhËeþ ™u yt „t{™t Vh‚tu ƒesu ƒÄu ðhËsu. …Ae ðhËtŒ „t{
Vh‚tu ÚttÞ ™u ƒesu ƒÄu ÚttÞ ™u ™Œeyu …qh ytÔÞwk. …ý „t{{tk ™
ytÔÞtu. …Ae ƒthþ™u rŒðËu Ëtks™e fÚtt{tk ðhËtŒ ƒnw [Ze ytÔÞtu
íÞthu sÞht{¼tEyu fÌtwk su, ƒt…t©e™wk ytË™ ™uðtk ‚¤u Au ‚u xtx…xe
‚¤u ÷tðtu. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su, ƒt…t©e™wk ytË™
™uðtk ‚¤uÚte xtx…xe ‚¤u ÷tðþtu ‚tu ðhËtŒ ðhËþu {txu íÞtk ™u íÞtk
hnuðt Œtu. ‚tu…ý nrh¼õ‚tu ytË™ W…tzðt „Þt …ý ƒt…t©eyu
ytË™ W…tzðt ŒeÄwk ™rn. …Ae ðhËtŒ hne „Þtu y™u Vh‚t
„t{zt{tk ðhËtŒ ƒnw ÚtÞtu ™u ‚¤tðtu{tk A A {rn™t™tk …týe ÚtÞtk
™u ™Œeytu{tk …qh …ý ½ýtk ytÔÞtk. ðt„z Œuþ{tk ‚tu htò™wk ¾z n‚wk
‚u{tk rðs¤e …ze ‚u [th ÷t¾ {ý ¾z ƒ¤e „Þwk, yuðwk Œuþtk‚h{tk

ðhËtŒ™wk ‚tuVt™ ½ýwk ÚtÞwk …ý fwk¼theyt{tk ™ ðhMÞtu. ‚u fÚtt{tk
ƒt…t©eyu su ðt‚tu fhe ‚u ÷¾e Au. >> 177 >>
ðt‚to 178
ðiþt¾ ðŒ 10™u htus Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 51{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk yuf …wÁ»ttu¥t{ hnu Au yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su, „tzwk {nthtsu ðª¾e ™tÏÞwk ™u yuf …tu‚u s hÌtt, ƒeswk
yûthtrŒf Ëðuo ™Úte yu{ fÌtwk. ‚u su{ „tzt{tk ¾e÷t ntuÞ ‚u ftZe
™t¾eyu ‚tu „tzwk ðª¾tE òÞ, ‚u{ {nthtsu …]ÚðeÚte ÷E™u {q¤yûth
ËwÄe ƒÄwk ¾tuxwk fhe ™tÏÞwk ™u yuf …tu‚u s hÌtt. {txu yuf {nthts™u
ht¾ðt ™u {qŠ‚{tk ð¤„e …zðwk …ý {qŠ‚ {wfðe ™rn; ‚u yuf ûtýðth
…ý ™ {wfðe. ËtÄw ÚtÞt fu ËíËk„e ÚtÞt yux÷u …wÁk ÚtE „Þwk, yu{
{t™e™u ƒuËe hnuðwk ™rn ™u rn÷tu¤u [Ze òðwk ™rn yux÷u ftÞo{tk ¾tuxe
Úttðwk ™rn.
{nthts™e {t™Ëe…qò rŒðË{tk …tk[ðth fhðe, ‚u yzÄtu
f÷tf fu yuf f÷tf fhðe. {t™Ëe…qò fhe hneyu ™u ƒu f÷tf ÚttÞ
…Ae ð¤e {t™Ëe…qò fhðe. yu{ ™u yu{ {t™Ëe…qò fhu ‚tu
{qŠ‚{tkÚte ™ðÁk ÚtðtÞ ™rn. ËwkÚt …tËu ht{…wh{tk Ëw¾ht{ ™t{u
ƒútñý n‚t. y{u yuftð™™e Ët÷{tk y{ŒtðtŒ „Þt n‚t, íÞtk yu
ytÔÞt n‚t. ‚u{ýu ðt‚ fhe n‚e su “nwk ytÚte …nu÷tu ynª ytÔÞtu
n‚tu, íÞthu Ëtu™t™tu Œt„e™tu ðU[ðt ÷tÔÞtu n‚tu, ‚u ËtU½tu {tøÞtu ‚uÚte
™ ytÃÞtu. ‚u ÷E™u …tAtu Ítze{tk s‚tu n‚tu íÞtk {t„o{tk {t™Ëe…qò
fhðt ƒuXtu, íÞthu [tuh ytðe™u Œt„e™tu Atuzðt ÷tøÞtu ‚u ð¾‚u
{nthts™u {t™Ëe…qò{tk nwk s{tz‚tu n‚tu ‚uÚte s{tzðt …zât {qfe™u
fu{ [tuh™e ËtÚtu ƒtu÷tÞ ? fu Ët™ …ý fu{ ÚttÞ ? yu{ òýe™u [tuh™u
Œt„e™tu ÷E sðt ŒeÄtu. ßÞthu nwk {t™Ëe…qò fhe hÌttu íÞthu [tuh
‚tu s‚tu hnu÷tu. …Ae {U ËkfÕ… fÞtuo su {wyt ! nwk {nthts™u s{tz‚tu
n‚tu ™u ‚wk Atuze „Þtu ‚tu ‚™u Zª[ý{tk …íÚth ðt„tu ™u ¼tXtk …ztu
™u ‚wk {he ò. …u÷t [tuh™u Œtuz‚tk Œtuz‚tk ð[{tk ðtuf¤tu ytÔÞtu, ‚u{tk
…ze „Þtu ™u ðtøÞwk. ‚u yt„¤ yuf „t{{tk Ä{oþt¤t{tk …zâtu n‚tu,
íÞtk ÷tux {tk„e™u „Þtu íÞthu {U ‚u™u ytu¤ÏÞtu. …Ae ‚u ƒeLÞtu ™u
Œt„e™tu {™u …tAtu yt…e ŒeÄtu, ‚u ÷E™u nwk „Þtu y™u [tuh {he „Þtu.
‚u {thu {nthts™e {t™Ëe…qò ÚtE ™u Œt„e™tu …ý ytÔÞtu.” yuðe
{t™Ëe…qò fhðe. ftuE™u xtu…÷tu, ftuŒt¤e fu …tðztu Œu¾tzðtu ntuÞ,
yux÷t{tk …ý Ët™ fhu fu ntÚt n÷tðu …ý {t™Ëe…qò …qhe fhu ™rn
™u ËtÄw fu ËíËk„e fnuðt‚t ntuÞ ! {txu ƒnw rð[th fhðtu ™u {qŠ‚{tk
ËŒtÞ hnuðwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u fÌtwk su Ëkð‚ 1955
™t ðiþt¾ suX{tk nwk ÷wýtðtzt „Þtu n‚tu, íÞtk yt…™tu …ºt ytÔÞtu
su y{™u ht{S¼tE {tkŒt Au ‚u™t ft„¤tu ƒnw ytðu Au su {™u Œþo™
Œuðt …Äthtu, ‚uÚte y{thu W…hŒ¤ ytððt™wk Útþu; {txu ‚{u íÞtk
ytðòu. yuðtu ft„¤ suX ËwŒ 11 ™u htus ytÔÞtu, íÞthu {U ÄtÞwO su
ƒu [th rŒðË Ëw¾ht{¼tE™tk Œþo™ fhe™u …Ae sEyu. …Ae y{u
ht{…wh „Þt, íÞthu Ëw¾Œuð ¼õ‚u fÌtwk su ynª Œþ rŒðË hntu. íÞthu
{U fÌtwk su ƒt…t©e y{ŒtðtŒ ‚hV …Äthðt™t Au yuðtu ft„¤ ytÔÞtu
Au {txu y{thu ƒu [th rŒðË hne™u sðwk Au. …Ae ‚u ƒtuÕÞt su ƒt…t©e
ð]»t…whÚte ßÞthu ™ef¤þu íÞthu ‚{™u hò yt…eþwk. íÞthu {U fÌtwk su
‚{™u þe he‚u ¾ƒh …zþu ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su {thu ytðhý ™Úte,
{txu su rŒðËu ™ef¤þu ‚u rŒðËu ‚{™u hò yt…eþ. ßÞthu y{™u
ŒË rŒðË ÚtÞt íÞthu Ëtks ð¾‚u Ëw¾Œuð ¼õ‚u fÌtwk su yts ð]»t…whÚte
ƒt…t©e ¼ws ytÔÞt, {txu ‚{u ¼t‚wk fhtu ™u Ëðth{tk ðnu÷t ™ef¤tu.
íÞtkÚte y{u Ëðth{tk ™eféÞt ‚u su rŒðËu yt… W…hŒ¤ …ÄtÞto ‚u
s rŒðËu ƒu f÷tf …nu÷tk y{u W…hŒ¤ ytÔÞt ™u …Ae yt… …ÄtÞto
™u yt…™tk Œþo™ fÞtO; yuðt Ëw¾Œuð ¼õ‚ Ë{Úto n‚t. …Ae ƒt…t©eyu
fÌtwk su, ËíËk„{tk yuðtk [ªÚthu ðªxu÷tk hí™ …zâtk Au. >> 178 >>
ðt‚to 179
ðiþt¾ ðŒ 11™u htus Ë¼t{tk ƒúñ[the r™„woýt™kŒSyu fÌtwk
su, f]…t fhtu ‚tu Ëw¾Œuð ¼õ‚™t suðe {t™Ëe…qò y{thu ÚttÞ. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {t™Ëe…qò ™u æÞt™ fhðt {tkztu ‚tu f]…t ÚttÞ,
Ëq‚u Ëq‚u f]…t {t„tu ‚tu õÞtkÚte ÚttÞ ? Sð ÷„th ft{{tkÚte ™ðhtu
ÚttÞ ‚tu ËqE hnu fu „Ã…tk Œu …ý ¼„ðt™ Ëk¼thu ™rn. yuðtu
h{r‚Þt¤ Au, {txu yuðt ƒt¤feyt Mð¼tð ÷tððt ™nª. ƒt¤f{tkÚte
ð]ØtðMÚtt ÷tððe …ý Þwðt™ yðMÚtt ytððt Œuðe ™rn. {tuxt™tu òu„
fheyu ™u Œuntr¼{t™ hne òÞ ‚tu òu„ fÞtuo ‚u ™ fÞto suðtu Au.
Sð …tºt ÚttÞ ‚tu …Ae f]…t ÚttÞ, {txu …tºt ‚tu Ëðuo™u Úttðwk …zþu;
…Ae f]…t Útþu. {™™wk ÄtÞwO {qfe ŒE™u su{ {tuxt fnu ‚u{ fhtu ‚tu
…tºt ÚtðtÞ. òu æÞt™ fhtu ‚tu A {rn™t …qht Útðt ŒEyu ™rn ™u
{qŠ‚™wk Ëw¾ yt…e ŒEyu, {txu …tºt Úttðwk; y™u sz [i‚LÞ {tÞt™tu
‚tu ËkfÕ… …ý ™ fhðtu. òu yu ƒu™tu ËkfÕ… ÚttÞ ‚tu …t… ÷t„u y™u
«Ëk„ ÚttÞ ‚tu ½ýwk …t… ÷t„u. yt {w¾u {nthts ƒtu÷u Au, ƒeò
ftuE ƒtu÷‚t ™Úte {txu Ët[wk {t™òu ™u yu ƒuÞ™tu Ëk„ Útðt Œuþtu ™rn
‚tu ‚{u y{tht Atu. y™u y{u ‚tu Aeyu fu ™Úte …ý òu ‚{u yt¿tt
…t¤þtu ‚tu ‚{tht ¼u¤t ËŒtÞ hne™u ‚{the hûtt fheþwk ™u y{tht
¼u¤t ht¾eþwk; y™u ™rn ð‚tuo ‚tu ‚{thu ™u y{thu ÷uðt Œuðt ™Úte.
¼tztk ¾h[e™u ŒrhÞtu Q÷k½e™u Œw:¾ ðuXe™u ytðtu Atu ‚u™wk V¤ yu

Au su yt¿tt …t¤ðe, æÞt™ ¼s™ fhðwk, yt ÷tuf{tkÚte r™ðtoËr™f
Úttðwk ™u y¾kz {nthts™e {qŠ‚™u Ëk¼thðe; yu fhðt ¼u„t ÚtÞt Aeyu
‚u fhðwk. ftuE fnu su ‚{u ðthkðth fåA{tk þwk fhðt òytu Atu ? ‚tu
‚u™u fnuðwk su ¼tE, y{u ‚tu yt fhðt sEyu Aeyu y™u ‚{thu …ý
fhðwk ntuÞ ‚tu ‚{u …ý yt{ ð‚tuo yu{ fnuðwk. >> 179 >>
ðt‚to 180
ðiþt¾ ðŒ 12™u htus htrºtyu {krŒh™t Œhðtò™t {uzt W…h
ƒt…t©e ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS Ëq‚t n‚t. íÞthu ƒt…t©e
htrºt™t ƒu ðt„u Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u …qAðt ÷tøÞt su, ‚{™u
{t™fqðtðt¤t „tk„S …xu÷ ¼ws{tk ¼u¤t ÚtÞt n‚t fu ™rn ? íÞthu
Mðt{eyu fÌtwk su nt, ÚtÞt n‚t. íÞthu ƒt…t©eyu fÌtwk su, ‚{™u
{t™fqðu ytðtu yu{ fÌtwk n‚wk ? íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su, {t™fqðu ytðtu
yu{ ‚tu fÌtwk ™ n‚wk, …ý ¼ws™e ðtze{tk ¼u„t ÚtÞt n‚t íÞthu yu{
fÌtwk n‚wk su, Atufhtu òŒðS {tkŒtu Auu ‚u y{thtÚte fwk¼theyu ™rn
yðtÞ. íÞthu {U …qAâwk n‚wk su, Atufhtu fuðtu {tkŒtu Au ? íÞthu ‚u{ýu
fÌtwk su {tkŒtE ‚tu Au …ý nt÷{tk Xef Au, Œun …zu ‚u{ ™Úte; yu{
fÌtwk n‚wk, …ý Œþo™ Œuðt fu{ ™ ytÔÞt, fu ytðtu yu{ ftkE ƒtuÕÞt
™ntu‚t. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yt xtýu yu Atufht™u y{u Ät{{tk
{qfe ytÔÞt. ‚u Atufht™u ‚{u …hŒuþe ËtÄw {tuxt {tuxt ytÔÞt n‚t,
‚u ‚{thtk Œþo™ yu™t ƒt…u {kŒðtz{tk fhtÔÞtk ™rn. {tkŒt™u ‚tu yð~Þ
Ëk‚™tk Œþo™ fhtððtk òuEyu. ‚u Atufhtu Ëthtu ¼„ðŒe n‚tu ™u yu
Úttuzefðth{tk Œun {qfe „Þtu …ý yu™t ƒt…u ‚{thtk Œþo™ fhtÔÞtk ™rn,
yu{ ðt‚ fhe™u ËqE hÌtt.
…Ae ƒesu rŒðËu ¼thtËh™t {tðS ‚Útt „tk„S …xu÷ ‚Útt

‚uòu ¼õ‚ ‚Útt fuËhtu ¼õ‚ ytrŒ nrh¼õ‚tu ytÔÞt, ‚u{ýu ðt‚
fhe su òŒðtu Ät{{tk „Þtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ƒtðt™u
y{u htrºt™t ƒu ðt„u ðt‚ fhe n‚e su y{u yu™u Ät{{tk {qfe ytÔÞt.
fu{ ƒtðt ! ‚{™u fÌtwk n‚wk fu ™rn ? íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËS
ƒtuÕÞt su nt, fÌtwk n‚wk. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ð¤e yux÷wk yukÄtý
yt…eyu Aeyu su, yu Atufht …tËu ftuE n‚wk ™rn ™u ¾tx÷t{tk Œun
{qfe „Þtu. >> 180 >>
ðt‚to 181
ðiþt¾ ðŒ 0)) y{tË™u htus {krŒh™t Œhðtò™t yus {uzt
W…h rË™tu„ht™t r{Mºte ztÌtt¼tE™u ƒt…t©eyu fÌtwk su ztÌtt¼tE
‚iÞth Atu fu ™rn ? Ät{{tk ‚uze sðt Au. íÞthu ztÌtt¼tE ƒtuÕÞt su,
ƒt…t {thu ºtý ð»to hnuðt™e RåAt Au ‚u ht¾tu ‚tu ƒnw ËtÁk. …Ae
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ºtý ð»tuo …hðthe hnuòu, …Ae fnuþtu ‚tu ™rn
ht¾eyu. ytsÚte ºtý ð»tuo ‚{™u ‚uze òþwk. òu …hðtÞto ntu‚ ‚tu n{ýtk
s ‚uze ò‚, …ý ‚{u …hðtÞto ™Úte yux÷u {tÞt{tkÚte ytËÂõ‚ ‚tuze
™Úte ‚uÚte ‚{™u ºtý ð»to™e yðrÄyu ht¾eyu Aeyu, …ý òu ºtý
ð»tuo ðtË™t ™rn xt¤tu ‚tu y{u ‚{™u …Ae hnuðt ŒEþwk ™rn. íÞthu
‚u ƒtuÕÞt su ºtý ð»tuo …hðtheþ, …Ae ¼÷u ‚uze sòu. yu{ ytÞw»Þ
rð™t ºtý ð»to ht¾e™u ƒt…t©e yu{™u ‚uze „Þt. >> 181 >>
ðt‚to 182
suX ËwŒ 1™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su,
©eS{nthts ™u yt Ëk‚ {éÞt Au ‚u rŒÔÞ Au. ‚u{™u su rŒÔÞ òýu
‚u …ý rŒÔÞ ÚtE òÞ. ‚u ©eS{nthtsu fÌtwk Au su, suðt y{™u ™u
y{tht {wõ‚™u òýþtu ‚uðt fheþwk y™u yk‚Þto{e suðt fheþwk. ‚u

yk‚Þto{e yux÷u y™trŒ {wõ‚ Ëw¾ ÷u‚t ntuÞ ‚u™u òýe þfu y™u
…h{ yuftkr‚f™t Ëw¾™u òýu ™u yu Ëðo™u ytu¤¾u y™u yu su Ëw¾
¼tu„ð‚t ntuÞ ‚u Ëðuo Œu¾u y™u ‚uÚte ytuht su yûthftuxe ™u ƒúñftuxe
™u Eïhftuxe ™u Sðftuxe ‚u{™t yk‚h™wk òýu …ý Wí…¥ÞtrŒf fhu
fu yu{™u f{oV¤ yt…u yuðt ™Úte fhðt …ý W…h fÌtt yuðt yk‚Þto{e
fhðt Au; yu{ òýðwk. íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su {qŠ‚ Úttuzefðth ƒ‚tðtu
‚tu yu{ ™u yu{ Äthe hneyu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yu ‚tu
™tÂM‚f…ýwk Au, su Au ‚u ynª Au. yt {qŠ‚ytu™u rŒÔÞ òýu ™u Ëk‚™u
rŒÔÞ òýu ‚tu ƒÄwk ynª Au, {txu yt{™u rŒÔÞ òýðt …ý ƒeswk
òuðt RåAðwk ™rn. yt Ë¼t rð™t ƒeswk òuðt RåAu ‚tu ‚u™u «Út{
«fhý™t 9{t ð[™t{]‚{tk ©eS{nthtsu fuðe {tus yt…e Au, su
yu™tk Œþo™ fhðtk ™rn ™u yu™t {w¾™e ðt‚ …ý ™ Ëtk¼¤ðe. yt
{qŠ‚ ™u yt Ëk‚ ‚u{™u rŒÔÞ òýðt ™u yt {qŠ‚™wk æÞt™ fhðwk ‚tu
{qŠ‚ ‚uòu{Þ Í¤¤¤ Í¤¤¤ ‚us{tk Œu¾tÞ yuðwk Ëw¾ A‚e Œunu ytðu.
…ý Sð þwLÞfth ÚtE „Þtu Au ‚uÚte Œw:¾eytu hnu Au, ‚u ytðt òu„{tk
Œw:¾eytu hnu íÞthu ƒeswk Xuftýwk Ëw¾eyt Útðt™wk õÞtk {¤þu ? yt Ë¼t
yûthÄt{™e Au y™u ‚uÚte …h {qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ {wõ‚™e Au,
y™u ©eS{nthts rðhts{t™ Au, yuðe yt Ë¼t™u òýu ‚u rŒÔÞ
ÚtE òÞ. òu ¾tuxwk fnu‚t nEþwk ‚tu yu™tu òu¾tu yux÷u „w™tu y{™u
Au …ý su Ët[wk {t™þu yu™u ƒnw ÷t¼ {¤þu. {t™tu ‚tuÞ ¼÷u y™u
™ {t™tu ‚tuÞ ¼÷u. y{thu ‚tu su{ Au ‚u{ fnuðwk Au, {txu yt
ðt‚ ¼÷t ÚtE™u {t™òu ‚tu y{ ¼u„t nt÷þtu. y{u ‚tu Sð™u
©eS{nthts …tËu ÷E sðt ytÔÞt Aeyu, {txu y{thtu Œt¾ztu ËwV¤
fhòu. ytðt fnu™tht ™rn ytðu ™u ytðt fnu™tht õÞtkÞ Au …ý
™rn. Mðtr{™thtÞý™e Ët¾u fneyu Aeyu. ¾tuxwk fnu‚t ™Úte, suðwk

Au ‚uðwk Œu¾e™u fneyu Aeyu. ƒrÿft©{, ïu‚îe… ‚Útt yûthftuxe™u
hnuðt™e yËkÏÞ fhtuz ¼qr{ftytu fne Au, y™u ©eS™u hnuðt™wk
yûthÄt{ su …tu‚t™tu «ftþ y™u y™trŒ {wõ‚ ‚Útt ©eS{nthts
‚u Ëðuo ynª Au, {txu ƒesu ÷uðt ™ òðwk. ©eS{nthtsu ƒrÿft©{{tk
™u ïuítîe…{tk òðwk …zþu yu{ fÌtwk Au ‚u ƒÄwk ynª Au. ‚u su ‚… fhtðu
‚u™t ¼u¤t hne™u ‚… fhu ‚u ƒrÿft©{ òýðwk, y™u su yk‚ð]or¥t
fhtðe™u æÞt™ fhtðu ‚u™t ¼u¤t hne™u æÞt™ fhu ‚u ïu‚îe… òýðwk,
y™u su {q¤yûth™tu {rn{t ðýo™ fhu ™u ¼u¤tu {nthts™tu {rn{t
…ý fnu y™u yûth™tu ¼th hnu ‚u yûthftuxe™t òýðt, y™u ‚u
yûthtuÚte …h su yûthÄt{ ‚u{tk …h{ yuftkr‚f {wõ‚ hÌtt Au ‚u{™tu
òu„ ynª fhu ‚tu ‚u ©eS{nthts™e {qŠ‚ ËL{w¾ hnuðt™e ðt‚ fhu
™u {qŠ‚™t Ë{e…{tk ÷E òÞ, y™u y™trŒ {wõ‚ {¤u ‚tu {qŠ‚{tk
hnuðt™wk fnu ™u {qŠ‚{tk ht¾u. yt ƒÄe Ë¼tytu yt ËíËk„{tk Au,
{txu ƒÄtk Ät{ yt ËíËk„{tk òýðtk, ™u ‚u ‚u ÷ûtýu fhe™u ‚u Ëðuou™u
òýe™u …Ae y™trŒ {wõ‚™tu òu„ fhðtu, …ý …htuût™wk yt…ýu
ft{ ™Úte.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su, ðtËwŒuðƒúñ™t
{wõ‚tu™u swŒe Ë¼t nþu fu ™rn ntuÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su,
ðtËwŒðu ™t r™»ft{ {wõ‚ ™h™thtÞý Au, y™u ðtËwŒðu ‚Útt ™h™thtÞý
‚u ƒuÞ Sð™tu {tuût fhu Au. ‚u{tk ðtËwŒuðƒúñ …tu‚t™t Ät{{tk hÌtt
Útft ïu‚îe…{tk Œþo™ yt…e™u íÞtk™t {wõ‚tu™u ƒúñ…wh{tk …tu‚t™t
Ë{e…u ÷E òÞ Au. y™u ™h™thtÞý Au ‚u …ý ƒúñ…wh{tk hÌtt Útft
ƒrÿft©{{tk Œþo™ yt…e™u íÞtk™t {wõ‚tu™u ƒúñ…wh{tk …tu‚t™t Mðt{e
su ðtËwŒuðƒúñ ‚u{™e Ë{e…u ÷E òÞ Au …ý …tu‚t™t rþ»Þ ™Úte
fh‚t. y™u {ntft¤ Au ‚u{™u ðtËwŒuðƒúñu {nt«÷Þ fhðt™wk ft{

ËtUÃÞwk Au, ‚u ðtËwŒuðƒúñ™e Ë{e…u hÌtt Útft ‚u ft{ fhu Au, ‚u{™u
…ý …tu‚t™t rþ»Þ swŒt ™Úte. y™u {q¤…wÁ»t™u Ë]rü fhðt™wk ft{
ËtUÃÞwk Au, ‚u Ë]rü Ë{Þ™u rð»tu {tÞt ËtÚtu òuztÞ Au íÞthu „tu÷tuf
Ät{ h[u Au ™u íÞtk hnu Au, ‚u™u …tu‚t™t …t»toŒtu swŒt Au. ßÞthu
{nt«÷Þ ÚttÞ Au íÞthu ‚u {q¤…wÁ»ttu ƒúñ…wh{tk ðtËwŒuðƒúñ™t ‚us{tk
…tu‚t™t …t»toŒtuyu Ërn‚ hnu Au, ‚u …t»toŒtu …tu‚t™t Mðt{e su {q¤…wÁ»t
‚u™u Œu¾u …ý {ntft¤, ™h™thtÞý ™u ðtËwŒuð ‚u™u Œu¾u ™rn.
{q¤yûthtu™t {wõ‚tu™u {tÚtu ftkE …ý r¢Þt ™Úte ™u yu{™u …tu‚t™t
rþ»Þ …ý ™Úte. yu ‚tu yûth su …tu‚t™t Mðt{e ‚u™wk Ëw¾ ÷u Au y™u
yu {wõ‚ r™»ft{ Au. y™u Wí…¥ÞtrŒf r¢Þt fhðe ‚Útt f{oV¤ yt…ðtk
‚u ©eS{nthtsu …tu‚t™t ‚us îthu {q¤yûthtu™u «uhýt fhe Au, ‚u Ëðuo
r¢Þt {q¤yûthtuyu ðtËwŒuðƒúñ™u ËtU…e Au, …ý yûthtu™t ™u
©eS{nthts™t {wõ‚tu™u {tÚtu ftkE r¢Þt ™Úte; Võ‚ {tuût fhðt™e
r¢Þt Au. ‚u yûthtu ‚Útt ‚u{™t {wõ‚tu yûth …tËu ÷E òÞ Au y™u
©eS{nthts ™u ‚u{™t {wõ‚tu ©eS{nthts …tËu ÷E òÞ Au. {txu
yts ƒúñftuxe ™u yûthftuxe yu ƒuÞ™u {qfe™u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk
hnuðt™tu ð¾‚ ytÔÞtu Au. ‚u òu [tiŒ ÷tuf™t Ëw¾Úte ÷q¾t ÚtðtÞ
‚tu {qŠ‚™wk Ëw¾ {¤u. >> 182 >>
ðt‚to 183
suX ËwŒ 2™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su, „E ft÷u yt…u fÌtwk n‚wk fu [tiŒ ÷tuf™t Ëw¾Úte ÷q¾t Útðwk
‚u [tiŒ ÷tuf rfÞt òýðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, Ët‚ …t‚t¤
™u Ët‚ Mð„o ‚u [tiŒ ÷tuf fnuðtÞ Au …ý ‚u{tkÚte ÷q¾t Útðu fhe™u
ftkE fÕÞtý ÚttÞ ‚u{ ™Úte, fu{ su ‚u™t W…h ‚tu ½ýt ÷tuf hÌtt,
{txu ŒË ErLÿÞtu ™u [th yk‚:fhý ‚u{tkÚte «er‚ xt¤ðe ‚tu [tiŒ ÷tuf
S‚týt, {txu yu [tiŒ ÷tuf òýðt. yu [tiŒ ErLÿÞtu{tkÚte ðtË™t
xt¤ðe ‚tu yt„¤ ftkE ytzwk ™rn ytðu; {txu [tiŒ ErLÿÞtu™u S‚ðe.
yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su Sð rƒ[tht ËtÄ™ þwk fhþu ? yts ‚tu
yuf yuhkzt ftfze htò™u ¼ux {qfu ‚tu htßÞ yt…e Œu yuðe f]…t Au.
ËtÄ™ õÞtk ËwÄe …w„u yuðtk Au ! ©eS{nthtsu y{ŒtðtŒ™t 7{t
ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su „Yz Qze þõÞtu ™rn, …Ae y{u yuf÷t s
Qzât. yu{tk Ë{sðt™wk yu Au su „Yz™e „r‚ „tu÷tufÚte yt„¤ ™
[t÷e, ‚u{ ËtÄ™™e „r‚ „tu÷tufÚte yt„¤ ™Úte. „tu÷tufÚte yt„¤
‚tu f]…tyu [÷tÞ Au. „tu÷tuf ËwÄe ËtÄ™ [t÷u, íÞtkÚte ËtÄ™ ‚qxâtk.
…Ae ‚tu ©eS{nthts yÚtðt {wõ‚ f]…t fhe™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth
fhtðu íÞthu …h{ yuftkr‚f ÚttÞ. …Ae ©eS{nthts™e {qŠ‚{tkÚte
y™w¼ð¿tt™ Aqxu Au, ‚u {qŠ‚{tk ÷E òÞ Au. su{ Ë{wÿ{tkÚte ðu¤
ytðu ‚u ðu¤ …tAe ð¤u íÞthu Sðsk‚w™u …tAt ÷E òÞ Au, ‚u{
y™w¼ð¿tt™ {qŠ‚{tk ÷E òÞ Au íÞthu ‚u {wõ‚ y™trŒ fnuðtÞ Au.
‚u y™w¼ð¿tt™ ‚u y™trŒ {wõ‚ òýðt. yts ‚tu f]…tËtæÞ {nthts
™u f]…tËtæÞ {wõ‚ Au. ytðt {nthts ™u ytðt {wõ‚ f]…t fhe™u …ÄtÞto
Au, ™u f]…t fhe™u {rn{t™e ðt‚ fhu Au, ‚u{tk ftuE™u yu{ ÚttÞ su
yt ‚tu …tu‚t™tu {rn{t fnu Au; …ý y{u ‚tu Äýe™tu ™u Äýe™t ÷tze÷t
{wõ‚™tu {rn{t f]…t fhe™u fneyu Aeyu. ‚u su {t™þu ‚u™u y{u ßÞtkÚte
ytÔÞt Aeyu ™u ßÞtk hneyu Aeyu íÞtk ÷E sE™u ht¾eþwk ™u sux÷wk
Au ‚u Ëðuo Ëw¾ yt…eþwk. su™u rðïtË ™rn ntuÞ ™u yt„¤ ÚtE „Þt
‚uðt yts ™Úte, yu{ Ë{s‚t nþu ‚u™u ¾tux ƒnw s ytðþu. y{thu
‚tu Ëðuo™u ÷E sðt Au ™u Ëðuou™u Ë{òðe Œuðt Au, …Ae {t™tu fu ™
{t™tu …ý su{ Au ‚u{ fnuðwk Au. {txu y{thtu Œt¾ztu ¼÷t ÚtE™u
ËwV¤ fhòu. yux÷u ðt‚tu Ët[e {t™òu ‚tu y{u ‚{t{ …qÁk fhe ŒEþwk;
™u ™rn {t™tu ‚tu y{thu Vuh Œt¾ztu fhðtu …zþu ™u ‚{thu …ý Vuh
sL{ Ähðtu …zþu ™u ™ð {rn™t™e fuŒ {¤þu. ‚u rŒðËu …ý yt
ðt‚ Ë{sþtu ‚tu s …qÁk Útþu, ™u ‚u rŒðËu …ý ™rn {t™tu ‚tu ð¤e
yÄqÁk hnuþu. y{u ‚tu Aeyu fu ™Úte, {txu yt yðËh {éÞtu Au ‚u™tu
÷t¼ ÷E ÷tu. òu ©eS{nthts™u suðt Au ‚uðt Ë{òu ™u yt¿tt …t¤tu
‚tu y{u ËntÞ fhe™u {qŠ‚™t Ëw¾{tk {qfe ŒEþwk, y™u òu {rn{t
™rn Ë{òu ™u yt¿tt ™rn …t¤tu ‚tu …Ae …M‚tðtu ½ýtu s Útþu. ytðt
fnu™tht ËŒtÞ ™ ntuÞ {txu yts fhe ÷tu. ynª {nthts ™u {wõ‚
ƒuXt ‚tu ntuÞ …ý ‚u{™tu {rn{t ™ Ë{òÞ ™u ƒesu ¾tu¤u su
yûthÄt{{tk {nthts ™u {wõ‚ hÌtt Au …ý ynª ™Úte. {nthts ™u
{wõ‚ ynª s Au, …ý Sð™u ™tÂM‚f…ýwk x¤‚wk ™Úte yux÷u {tÞt™tk
…z¤ Vhe ðéÞtk Au ‚uÚte Œu¾t‚wk ™Úte ™u Ë{ò‚wk ™Úte; ‚u™u ¾tux™tu
…th ™rn hnu, ƒnw s ¾tux ytðþu. {txu yt Ëk‚™tu {rn{t òýe™u
‚u{™tu rðïtË ÷tðe™u yt ðt‚ Ët[e {t™u ‚tu ytÂM‚f…ýwk ytðu
™u yt Ë¼t rŒÔÞ sýtÞ y™u yu Sð …tu‚u rŒÔÞ ÚtE òÞ y™u
{ntËw¾eytu ÚtE òÞ. EíÞtrŒ ½ýef ðt‚tu fhe.
suX ËwŒ 3™u htus …thtÞý™e Ë{tró fhe™u fwk¼theyt™t ‚¤tð
W…h «ËtŒe™u Xuftýu r{Mºte „tuðt¼tE Sðý¼tEyu Aºte fhtðe™u
‚u{tk [hýth®ðŒ …ÄhtÔÞtk ‚Útt n™w{t™S …ÄhtÔÞt, ‚u ð¾‚u
ƒt…t©eyu ðh ytÃÞtu su, yt Aºte™tk ™u n™w{t™S™tk su Œþo™
fhþu ‚u™u ‚uzðt y{u ytðeþwk ™u {qŠ‚{tk ht¾eþwk. …Ae fwk¼theyuÚte
[tÕÞt ‚u ð¾‚u ½ýt Ëk‚tu ™u nrhs™tu ƒt…t©e™u ð¤tððt ytÔÞt,
‚u{™u Ëðuo™u {¤e™u ƒtuÕÞt su Ëti {nthts™u Ëk¼thòu, y™u
Ëuðt¼Âõ‚ ytuAe fhe™u {qŠ‚{tk òuztòu; yu{tk y{thtu ½ýtu htS…tu

Au. ©eS{nthtsu {æÞ «fhý™t 22{t ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su,
ftkfheyt™e [tuhtËe™e «ð]r¥t rðËthðt {txu y{u [t÷e ™eféÞt ‚u
…tu‚t™t ¼õ‚™u þe¾ÔÞwk Au su ƒÄe W…trÄ xt¤e™u y{the {qŠ‚{tk
òuztðwk; {txu {qŠ‚{tk òuztðwk ™u {nthts™e yt¿tt …t¤ðe. yu fhþtu
‚tu y{u ‚{™u Ëðo™u ‚uze òþwk ™u Ëw¾eyt fheþwk. y{u ‚tu Aeyu fu
™Úte, {txu {nthts™e {qŠ‚{tk òuztòu ™u yt¿tt …t¤òu, yuðe he‚u
Ëðuo™u rþûtt™tk ð[™ fne™u ƒt…t©e ð]»t…wh …ÄtÞto. y™u y{ŒtðtŒ,
{q¤e, ¼ws ð„uuhu™t Ëk‚tu ‚Útt Ëti nrhs™tu …tu‚…tu‚t™u MÚtt™u „Þt,
y™u Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËS ytrŒ
Ëk‚tu r{Mºte ztÌtt¼tE™t yt„únÚte rË™tu„hu „Þt ™u íÞtkÚte suX ËwŒ
14™u htus ©eð]»t…wh „Þt. >> 183 >>
ðt‚to 184
suX ËwŒ 15™u htus Ëðthu Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 19{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk ƒúñ¿tt™e™u yLÞŒuð™e W…tË™t ÚtE òÞ
‚u{ ytÔÞwk.
íÞthu ËtÄw …wÁ»ttu¥t{[hýŒtËSyu …qAâwk su, ƒúñ¿tt™e™u
yLÞŒuð™e W…tË™t þe he‚u Útt‚e nþu ? fu{su yu ‚tu ftuE Œuð™u
{t™‚t ™Úte. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …nu÷tu ‚tu W…tËf ntuÞ ™u
‚u òu þw»f ðuŒtk‚ þtMºt™wk ©ðý fhu ‚tu ‚u™u Ëðo Œuð™u rðþu Ë{¼tð
ytðe òÞ ™u ƒÄtÞ yð‚thtu yuf s Au yu{ Ë{su, yux÷u su™u
¼Sþwk ‚u ƒÄtÞ yuf s Au, yu{ òýe™u yLÞŒuð™e W…tË™t …ý
fhu y™u W…tË™t{tkÚte Q‚he …ý òÞ. yu{ fne™u …Ae ðt‚ fhe
su yt òu„ Ëðtuo…rh Au, ‚u òu ¾ƒzŒth ÚtE™u {kzu ‚tu yt ™u yt
sL{u …qÁk ÚtE òÞ ™u y™trŒ™e ÂMÚtr‚{tk hnuðtÞ ™u ftkE …ý ƒtfe

hnu ™rn.
…Ae Ëk‚tuuyu …qAâwk su, yt ð[™t{]‚{tk y{u „tu÷tuf{tk „Þt
yu{ ©eS{nthtsu fÌtwk ‚u „tu÷tuf rfÞwk òýðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su, ©eS{nthts™t ‚usY… yûthÄt{™u yt Xuftýu „tu÷tuf fÌtwk Au.
yu{ fne™u ƒtuÕÞt su, ‚{tu Ëðuo yð‚th Atu …ý ‚{™u ƒtrÄ‚t™wð]r¥t
ht¾e Au. ‚uÚte ‚{tht MðY…™e ™u ‚{tht {rn{t™e ‚{™u ¾ƒh ™Úte.
yûthÄt{{tk ƒuXt Atu …ý ‚{tÁk yk‚Þto{e…ýwk {nthtsu ƒkÄ fÞwO Au.
Ëðuo Ë¼t™wk ‚Útt {qŠ‚™wk ‚Útt {qŠ‚™t Ëw¾™wk Ëðo™wk òý…ýwk ‚{™u Au
™u íÞtkÚte ytðu÷t Atu ‚tu …ý htufe htÏÞwk Au, ‚u y{tÁk Ëw¾ ‚{™u ynª
{¤u ‚u ËtÁ htufe htÏÞwk Au. yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su, „tu÷tuf{tk yux÷u
yûthÄt{{tk fe‚o™ „tÞ Au yu{ fÌtwk Au ‚u fýË÷tk Œu¾tzâtk Au …ý íÞtk
fe‚o™ „ðt‚tk ™Úte. yu ‚tu Sð™u W…tË™t ¼Âõ‚™u hM‚u [Ztððt™u
{txu fÌtwk Au y™u ©eS{nthts ‚tu Ëðuo Xuftýu Au, {txu „tu÷tuf yux÷u
yûthÄt{ òýðwk y™u fe‚o™ …ý ynª „ðtÞ Au. ynª ™u íÞtk yuf
s Au swŒwk ™Úte, …ý ËtÄr™f™u nu‚ ÚttÞ yux÷t {txu fÌtwk Au, y™u
…h¼tð{tk ‚tu yuf Ëw¾ s ÷uðtÞ Au. …Ae ƒtuÕÞt su ‚{tu ÷¾tu Atu
‚u{tk ytVqzwk ƒhtƒh ÷¾tE sþu yu{ ðh ytÃÞtu. >> 184 >>
ðt‚to 185
suX ËwŒ 15™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
Aºteyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe.
…Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, yt {nthts™tu ™u
{tuxt {wõ‚™tu òu„ {éÞtu Au, ‚u{™tu rðïtË ht¾e™u ‚Útt …tu‚t™t
znt…ý™tu ‚Útt rðãtrŒf™tu ztuz {qfe™u òu„ fhu ™u {rn{t òýu ‚tu
yts yuðtu ÷t¼ {¤u su, suðt y{u Ëw¾eyt Aeyu ‚uðtu Ëw¾eytu
ÚttÞ. yt þçŒ ™ef¤u Au ‚u Mðtr{™thtÞý™e {qŠ‚{tkÚte ™tŒ ™ef¤u
Au. yt {rn{t Ë{òÞ ‚tu ftkE ƒtfe hnu s ™rn. ytðt fnu™tht
™u ðt‚ fh™tht ™u …qÁk fh™tht ƒesu õÞtkÞ ËíËk„{tk …ý ™Úte. ‚u
swytu, ntuÞ ‚tu òuE òuòu, õÞtkyu ™rn szu. {q¤e™t …whtýe Mðt{e
íÞt„ðÕ÷¼ŒtËS™u ftuXthe ðÕ÷¼S¼tEyu …qAâwk su, ‚{u ƒt…t©e
ËtÚtu nu‚ fÞwO Au ‚u Ë{S™u fÞwO Au fu Ëti™wk Œu¾tŒu¾e fÞwO Au ? íÞthu
‚u{ýu fÌtwk su “{U ‚tu «‚t… òýe™u nu‚ ƒtkæÞwk Au, fu{fu nwk ƒt…t©e
…tËu „Þtu íÞthu {tht ‚{t{ ½tx {tºt ƒkÄ ÚtE „Þt. ‚uÚte {U ‚u{™e
{tux… òýe ÷eÄe su yt suðt ‚tu yt yuf s Au, fu{su ƒesu ½ýu
Xuftýu ‚…tË fÞtuo ‚tu ftuEÚte {tht ½tx ËkfÕ… xéÞt ™rn, ™u íÞtk
„Þtu fu ‚h‚s x¤e „Þt y™u æÞt™ ð¾‚u …ý ftkE rðûtu… ytð‚tu
™Úte, ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ytðu Au.” íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su ƒt…t ! y{u
…ý ƒÄu òuE™u …Ae yt…™e …tËu ytÔÞt Aeyu ™u yt…™t òu„Úte
Ëw¾ ytðu Au yuðwk ƒesuÚte ytÔÞwk ™rn. …Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu
ðt‚ fhe su ƒtËX (1962)™e Ët÷{tk ðÕ÷¼S¼tEyu {™u fÌtwk
n‚wk su, ßÞthu nwk ËŒT„wÁ ©e „wýt‚e‚t™kŒ Mðt{e …tËu „Þtu n‚tu
íÞthu suðwk Ëw¾ y™u þtkr‚ ytð‚e yuðwk s Ëw¾ y™u þtkr‚ {™u ynª
ytðu Au. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yt{ ™u yt{ nu‚ ™u yuf‚t ht¾òu
™u ytí{ƒwrØ ht¾òu ‚tu ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk r™{ø™ fheþwk ™u
Ëw¾eyt fheþwk. ftuE yt½t …tAt Úttþtu ™rn yux÷u yýrðïtË
÷tðþtu ™rn, yt ‚tu Mðtr{™thtÞý™e Ët¾u fneyu Aeyu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su y{™u fuðt fÞto Au ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ‚{™u y™trŒ{wõ‚ fhe {uÕÞt Au, ™u ƒeò
Sðtu™tu WØth fhtu yuðt fÞto Au yu{tk y{u ¾tuxwk fnu‚t ntuEyu ‚tu
‚u™tu òu¾tu yux÷u „w™tu y{™u Au. yt Vuhu ‚tu …tºt fw…tºt su™u su™u
yt òu„ ÚtÞtu Au ‚u Ëðou™u ÷E sðt Au. yt [tiŒ ErLÿÞY…e [tiŒ
÷tuf{tkÚte swŒt Úttðwk ‚u ‚{thu fhðt™wk Au ™u …Ae fÕÞtý fhðwk ‚u
y{u fheþwk.
…Ae ð¤e Mðt{eyu fÌtwk su ©eS{nthts rð™t ƒesuÚte «er‚
…ý ‚tuztðtu ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ …ý yt…tu yuðe y{the «tÚto™t Au. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, yts ‚tu f]…tËtæÞ Au {txu ƒÄwk …qÁk fheþwk. y{u
‚tu Sð™u r™ðtoËr™f fhe™u Œun A‚tk {qŠ‚™wk Œþo™ …tu‚t™t ytí{t™u
rð»tu fhtðeyu Aeyu. y™u Œun {qftðe™u {qŠ‚{tk ÷E sEyu Aeyu,
yuðtu áZ rðïtË ht¾þtu ‚tu suðt {nthts ™u y™trŒ {wõ‚ Au ‚uðt
yk‚Þto{e ™u Ëw¾eyt fheþwk. yt xtýu su su ƒuXt Au ‚u Ëðuo™u yuðt
s fÞto Au …ý ‚{the Ët{Úteo y{u Ztkfe ht¾e Au ™u ‚u …ý ‚{tht
Ëw¾™u {txu Au. ËtÄ™u ftkE Útt‚wk ™Úte. su{ Œntze fhe fhe™u Yr…Þt
¼u¤t fhe™u htò ËtÚtu ÷Ze™uu htßÞ ÷uðwk ntuÞ ‚tu ftuE rŒðË ™ {¤u,
…ý yuf [e¼zwk ¼ux {qfeyu ‚tu htò htßÞ yt…e Œu; ‚u{ ËtÄ™u
fhe™u fÕÞtý ÷uðwk ‚u Œntze fÞto suðwk Au ™u ytþhu ytðe™u Œun, {™ ™u
Sð ‚u ËtU…e Œu ‚tu fÕÞtý ÚttÞ, ‚u{tk ftkE ðth ÷t„u ™rn; yuðt yts
{nthts ™u {wõ‚ f]…tËtæÞ Au. yu{ ðt‚ fhe™u …Ae ðþht{ ¼õ‚
ƒtsht™tu …tUf ÷tÔÞt n‚t ‚u Ëk‚ nrhs™tu™u ðnU[e ytÃÞtu ™u ƒtuÕÞt
su, yt …tUf™tu yfuftu Œtýtu s{þu ‚u™wk ytíÞkr‚f fÕÞtý Úttþu.
yu{ ðt‚ fhe™u …Ae AºteyuÚte [tÕÞt ‚u {t„o{tk ytð‚tk
y&÷t÷e™t htðËtnuƒ ƒt÷w¼tE™u fÌtwk su ‚{u yt Aºteyu ytÔÞt
n‚t fu ™rn ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su ™t ƒt…t, nwk ™Úte ytÔÞtu. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y{u Eftu‚uh™e Ët÷{tk Aºte fhtðe™u Þ¿t fÞtuo
n‚tu, íÞthu yt¾tu ËíËk„ ‚uztÔÞtu n‚tu y™u [thËtu …tk[Ëtu Ëk‚
ytÔÞt n‚t y™u nrhs™tu ‚tu ½ýtf ytÔÞt n‚t, íÞthu ‚{u õÞtk
„Þt n‚t ? sw™t„Z, ðz‚t÷, „Zzt, Ätu÷uht, íÞtk ËwÄe™t ‚tu ytÔÞt
n‚t, y™u y{ŒtðtŒ, {q¤e, ¼ws™t Ëk‚tu ‚tu …tk[ ŒË rŒðË
yt„¤Úte ytÔÞt n‚t. y™u fhtk[e, {wkƒE, f÷f¥tt, fxf, Íheyt,
niÿtƒtŒ, rð÷tË…wh, ¾zf…wh, {™nh…wh yu fth¾t™t{tkÚte …ý ½ýt
nrh¼õ‚tu ytÔÞt n‚t y™u ‚{u fu{ hne „Þt ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt
su ‚u rŒðËu {™u yt…©e™e ytu¤¾tý ™ntu‚e. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su, yt ft¤e ‚¤tðze W…h Aºte fhtðe™u [hýth®ðŒ …ÄhtÔÞtk ‚u
y{tÁk sL{MÚtt™ fÞwO Au. íÞthu ƒt÷w¼tEyu …qAâwk su, yt… ‚tu
„t{{tk sLBÞt nþtu y™u ‚¤tð W…h sL{MÚtt™ fu{ fntu Atu ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, y{thtk {t‚w©e ŒuðƒtE ™t{u n‚tk, ‚u ‚¤tð{tk
™tne™u ‚¤tð{tkÚte ƒnth ™eféÞtk y™u ßÞtk Aºte Au íÞtk ytÔÞtk,
‚u Xuftýu zwk„he n‚e, ‚u™t W…h ©eS{nthtsu Œþo™ ytÃÞtk ™u fÌtwk
su ƒtE, ‚{tht W…h y{u «ËL™ ÚtÞt Aeyu ‚u su {t„tu ‚u yt…eyu.
íÞthu y{thtk {t‚w©e {nthts™u ƒnw Y…t¤t òuE™u yu{ ƒtuÕÞtk su
“{nthts ! ‚{ suðt …wºt {™u yt…tu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt
su y{tht suðt ‚tu y{u yuf s Aeyu y™u y{tht y™trŒ {wõ‚
…ý y{tht suðt fnuðtÞ ‚u y™trŒ {wõ‚ ‚{thu íÞtk «„x Útþu.
y™u yËkÏÞ Sðtu™tu WØth fhþu y™u yƒ «„x Útþu {txu yƒS
yuðwk ™t{ ÄthßÞtu, yu{ fne™u ©eS{nthts yá~Þ ÚtÞt. …Ae
y{thtk {t‚w©e ½uh [tÕÞtk íÞthu yu{™u rðïtË ÷tððt™u {txu {t„o{tk
[t÷‚tk ƒu ƒtswyu {wõ‚™e …kÂõ‚ Œu¾tE, ‚u Ëðuo {wõ‚ yu{ ƒtuÕÞt
su “ƒtE ‚{thu …wºt Úttþu, …wºt Úttþu.” yt ðt‚ y{thtk {t‚w©eyu
½uh ytðe™u y{tht r…‚t©e™uu Ëðuo fne. ßÞtk ©eS{nthtsu ðh
ytÃÞtu ‚u s Xuftýu y{tÁk sL{ MÚtt™ Au, íÞtk y{u Aºte fhtðe™u
[hýth®ðŒ …ÄhtÔÞtk Au. su ð¾‚u [hýth®ðŒ …ÄhtÔÞtk ‚u ð¾‚u yt

ƒtðu (Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu) y{™u fÌtwk su ðh yt…tu, íÞthu
y{u ðh ytÃÞtu su yt Aºte™tk su Œþo™ fhþu ‚u™wk y{u ytíÞkr‚f
fÕÞtý fheþwk. ™u {nthts™t Ëw¾{tk ÷E sEþwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yt… «„x ÚtÞt ‚u
fE r‚rÚt y™u fÞwk ðhË ‚u fntu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ëkð‚
1901™t ftŠ‚f ËwŒ 11™u htus «„x ÚtÞt n‚t. >> 185 >>
ðt‚to 186
suX ðŒ 1™u htus Ëðthu Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 41{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk {t™ rð™t ‚tu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe …ý Ëthe
÷t„u ™rn yu{ ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {t™, ft{,
¢tuÄ, E»Þto ytrŒ þºtw Au, ‚uu™e ðnthu [Zu ‚tu {th ¾tÞ ™u þºtw™wk
ƒ¤ ðÄu. ftuEf™u «tÞrù¥t fhðt™wk ntuÞ ™u {tuxuht fhtðu ‚tu …ý
{t™ðt¤t™u «tÞrù¥t fh™th {t™ yt…u ‚tu ‚u™tu …ût ht¾u su ™rn
fhu, yuðtu yÄ{o™tu …ût, {t™u fhe™u hnu Au; {txu þºtw {tºt™tu ™tþ
fhe™u ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk òuztðwk.
y{u fwk¼theyu „Þt n‚t íÞtk sÞht{¼tE r{Mºte™u ½uh yuf
ƒtðtu n‚tu, ‚uýu y{™u …qAâwk su Ëk‚ fu™u fneyu ? íÞthu y{u fÌtwk
su ‚wk W¥th fh. …Ae yu ƒtðu fÌtwk su “{™fwk Aqxt {qfu, Ëtu Ëk‚ fneyu”
…Ae y{u sÞht{¼tE™u fÌtwk su swytu ! ‚{tht ƒtðt™tu {t÷ ™ef¤u
Au. …Ae sÞht{¼tEyu ƒtðt™u fÌtwk su [q…, …Ae ƒtðtu ƒtu÷‚tu hne
„Þtu; yuðwk yt ÷tuf{tk [t÷u Au.
rË™tu„ht{tk f÷tu r{Mºte ƒúñ¿tt™e n‚tu, ‚u™t Atufht™e Mºte™u
ƒtðtu ÷E™u ¼t„e „Þtu ‚tu …ý yuðt ƒtðt™u ½h{tk ht¾u Au, fu{fu
y{u Vuh rË™tu„hu „Þt n‚t, íÞthu …ý ƒeòu ƒtðtu yu™u ½uh ƒuXtu
n‚tu. yu ÷tuftu „wÁ™tu {rn{t yuðtu ðÄthu su „wÁ ft{e ntuÞ ‚tu ©ef]»ý
suðt òýðt y™u ¢tuÄe ntuÞ ‚tu ™]®ËnS suðt òýðt y™u ÷tu¼e
ntuÞ ‚tu ðt{™S suðt òýðt; y™u Mðtr{™thtÞýft ËtÄw ‚tu få[t
nu ‚u Mºte ÿÔÞÚte Œqh ¼t„‚t nu, yu{ ƒtu÷u. yu r{Mºte ÷tuftu yt…ýt
ËtÄw™tu {rn{t ‚tu ƒnw òýu …ý yt…ýtu ytþhtu fhu ™rn y™u Ët[e
ðM‚w{tk nu‚ y™u rðïtË ™ ytðu. y™u nhS¼tE™e ™u „tuðt¼tE™e
{t n‚tk, ‚u ƒtðt™u yt…ðt{tk ƒu [th nòh ftuhe ƒth {rn™u ðt…h‚tk.
‚u nhS¼tE ‚Útt „tuðt¼tE fnu‚t fu þwk fheyu ! ƒÄwk f÷h{tk
(¾th¼qr{{tk) òÞ Au, …ý òu ™ yt…eyu ‚tu ÷tuftu{tk ztuþe y{the
Vsu‚e fhu. y™u fwk¼theyt{tk ðt÷S¼tE r{Mºte™t ¼tE s„{t÷
n‚t, ‚u™u y{u ™u ËtÄwyu fÌtwk su ©eS{nthts htrÄft, ÷û{e™t
…r‚ Au, íÞthu ‚uýu ™t …tze. íÞthu ðt÷S¼tEyu fÌtwk su “nwk Þ{™u
hò yt…eþ su s„{t÷™u Þ{…qhe{tk ÷E òytu yux÷u ‚™u Þ{…whe{tk
÷E sþu; fu{fu Mðtr{™thtÞý™u ‚wk ¼„ðt™ fnu‚tu ™Úte.”
fux÷tf ËíËk„eytu ÔÞðnth{tk ™u ËíËk„{tk ƒnw {tuxt ntuÞ ™u
©eS{nthtsu ÿÔÞ …ý ½ýwk ytÃÞwk ntuÞ ‚tu …ý yu {tux…, ËíËk„
™u …htuût{tk ƒuÞ Xuftýu ÷tuf÷tsu ðt…hu Au ‚u{ yt…ýu ™ fhðwk.
©eS{nthts™t ytr©‚u ‚tu yt ËíËk„{tk s ðt…hðwk yux÷u {nthts
™u {wõ‚ htS ÚttÞ ‚tu {tuxe {tus {¤u ™u Ëw¾eyt ÚtðtÞ.
rðh{„t{{tk {tuhth X¬h Au, ‚u{™e …tËu Yr…Þt yufðeË
nòh n‚t. ‚u ËíËk„{tk s ðt…hu Au …ý ƒesu ftuE Xuftýu yuf …tE
…ý ðt…h‚t ™Úte, y™u yu{ fnu Au su {thtu …iËtu Au ‚u Mðtr{™thtÞý™tu
™u yu{™t ËtÄw™tu Au; …ý ƒeò ftuE™tu yu{tk ¼t„ ™Úte. …tu‚t™e
Œefheytu ‚Útt s{tEytu ytðu ‚u{™u …ý Œt¤, ¼t‚, htux÷e ¾ðhtðu
y™u fnu su {the …tËu su Au ‚u Mðtr{™thtÞý™wk ™u ËtÄw™wk Au. ‚uÚte

nwk {thu ntÚtu ËíËk„{tk ðt…he™u Ät{{tk sEþ, {txu yu{tk ‚{u ftkE
ytþt ht¾þtu ™rn. ßÞthu A…™tu ft¤ …zâtu íÞthu y{ŒtðtŒ™t
{krŒh{tk ytðe™u fÌtwk su {the …tËu yufðeË nòh Yr…Þt Au ‚u ‚{tht
Au. {txu ƒËtu, [thËtu sux÷t Ëk‚ ntuÞ ‚u rðh{„t{ …Äthtu ™u íÞtk
s{tu, ™u ¼„ðt™ ¼òu ™u ¼òðtu. yu{™u yuðtu {rn{t n‚tu ‚tu
ËíËk„ rð™t ƒesu õÞtkyu …tu‚t™e {tux… sýtðe ™rn; {txu yuðt
ËíËk„e Úttðwk.
ßÞthÚte ð‚o{t™ ÄhtÔÞtk íÞthÚte ‚™, {™, Ä™, y™uf sL{™tk
f{o yu ƒÄwk ©e Mðtr{™thtÞý™u y…oý fÞw,O {txu íÞthÚte Mðtr{™thtÞý
Äýe ÚtÞt; ‚tu ‚u Äýe™wk ™t{ ÷E™u …Ae ƒeò™u fu{ y…tÞ ? ‚tu
…ý fux÷tf {t™u fhe™u …htuût{tk ðt…hu Au. {t™ yuðwk Au fu ‚uýu fhe™u
{tuxt™e {tux… …ý Ën™ Útt‚e ™Úte. yt…ýu Ëkð‚ 1972™e Ët÷{tk
[iºt {tË{tk A…iÞu s‚t n‚t íÞthu y{ŒtðtŒ{tk fux÷tfu yrðãt fhe,
íÞthu „tk„S …xu÷u fÌtwk su yt…ýu …tAt fåA{tk [t÷tu, A…iÞu sðwk
™Úte, ‚uÚte yt…ýu Ä™S …xu÷ rËØ…wh „Þt n‚t ‚u{™u ‚th fhe™u
…tAt ƒtu÷tÔÞt, ‚u y{ŒtðtŒ ytÔÞt. …Ae ƒÄtyu {¤e™u rð[th
fÞtuo su yt…ýu …tAt òðwk. íÞthu y{u fÌtwk su ©eS{nthts Sðtu™tk
fÕÞtý fhðt …ÄtÞto n‚t, ‚u{™wk yËwhtu y…{t™ fh‚t ‚tu …ý
fÕÞtý fhðtk …zâtk {qfe™u …tAt „Þt ™rn. yu{ yt…ýu A…iÞu sðt
ytÔÞt Aeyu ‚u A…iÞu sEþwk; …ý ftuE™t htuõÞt htuftþwk ™rn. …Ae
A…iÞu „Þt y™u íÞtk yt[tÞo ©e ðtËwŒuð«ËtŒS {nthts …ÄtÞto
n‚t y™u íÞtk …thtÞý ƒuËthe™u ½™~Þt{ {nthts™e {qŠ‚ …Ähtðe
™u sÞ sÞfth ÚtÞtu. >> 186 >>
ðt‚to 187
suX ðŒ 1™u htus htrºtyu ™ð ðtøÞt ð¾‚u ðhËtŒ ƒnw [Ze™u
½w½ð‚tu ytÔÞtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ytyuþ („t{Äýe) ƒtshe
¼hðt ytÔÞtu ™rn ™u nðu …÷¤e òþu, yu{ fne™u Atufht™u fÌtwk
su ¾¤t{tk sE™u nEÞt (‚wh‚) ƒtshe Ztkfe ðt¤tu ™u Vh‚e
yxth (hu‚e)™e …t¤ ƒtkÄe ðt¤tu ‚tu …týe ™rn …uËu. íÞthu Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t, yux÷e ƒÄe {nu™‚ fhtðtu Atu,
íÞthu ðhËtŒ ƒkÄ fhtu™u! íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ½w½ð‚tu ytðu Au
…ý ytÚt{ýtu òþu, yu{ fÌtwk yux÷u ðhËtŒ „Þtu. ‚u ð¾‚u
ðes¤eytu ƒnw Út‚e n‚e, íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su ƒt…t, yt ðes¤e™u
ysðt¤u ‚{thtk Œþo™ ÚttÞ Au ‚u yu™u …wÛÞ Útþu fu ™rn ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt rƒ[the ðt½hý þwk ‚{™u Œþo™ fhtðþu ?
‚{{tk yux÷tuÞ «ftþ ™Úte ? ‚{{tk ‚tu ƒnw s «ftþ Au. ‚{u ‚tu
‚us{tk {qŠ‚ Au ‚u {qŠ‚{tk hÌtt Útft Ëw¾ ÕÞtu Atu ™u fux÷tÞ™tu {tuût
fhtu Atu. Ët[wk {™tÞ Au fu ™rn ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su nt ƒt…t, ‚{tht
«‚t…u yuðt ÚtÞt Aeyu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{tht «‚t…™e
™u ‚us™e ™u Ëw¾™e ¾ƒh ‚{™u ™Úte …z‚e fu{fu y{u htufe ht¾e
Au, …ý ‚{thtu «ftþ ‚tu yûthftuxeÚte …ý ½ýtu ðÄw Au. ‚{u ft{
fhtu ‚u yûthftuxeÚte …ý ÚttÞ ™rn, yuðtu ‚{thtu {rn{t Au, {txu
‚{u ftkE yÄqÁk {t™þtu ™rn, …qýo ft{ {t™òu. y™u yt…ý™u su
{qŠ‚ {¤e Au ‚uÚte ƒeS ‚uòu{Þ {qŠ‚ Ät{{tk Au ‚u Œu¾tþu íÞthu …qÁk
fÕÞtý Úttþu yu{ ™ {t™þtu. …Ae Ëk‚tu ƒtuÕÞt su ƒeS òuðt™e
RåAt ™Úte. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su, ‚tu ‚tu …qÁk ÚtÞwk s Au, ™u ‚{tht
ËkfÕ… ‚tu Sðtu™u ‚uzðt {qŠ‚{t™ ÚtE™u òÞ Au; yuðe ‚{the Ët{Úteo
Au. íÞthu ð¤e Ëk‚tuyu fÌtwk su ©eS{nthts y{thu rð»tu hne™u ËŒt
ƒtu÷u, s{u, nt÷u, [t÷u ™u Ëðuo r¢Þt fhu yuðe f]…t fhòu. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ƒnw ËtÁk, {nthts swŒt ™rn hnu.
suX ðŒ 2 ™u htus ƒ…tuh™t ƒth W…h ƒu ðt„u ƒt…t©eyu Ëk‚tu™u
fÌtwk su Ëk‚tu ™tnðt [t÷tu, ™rn ‚tu ðhËtŒ ytðþu ™u …÷t¤þu, …ý
Ëk‚tuyu [t÷‚tk ðth ÷„tze ™u ºtý ðt„u ™tnðt [tÕÞt. ‚u ™tne
hÌtt …Ae ytu®[‚tu ðhËtŒ ytÔÞtu ™u …÷téÞt. …Ae {krŒh{tk ytð‚tk
{t„o{tk ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y{u fnu‚t n‚t su, ™tne ytðtu …ý ‚{u
[tÕÞt ™rn. y{u fÌtwk su Ít÷tðtz{tk ðhËtŒ ÚttÞ Au ‚u n{ýtk ynª
ytðþu. „Eft÷u ƒkÄ htÏÞtu n‚tu, ‚u yts Aqxe yt…e Au, {txu ‚h‚
™tne ytðtu ‚tu …ý ‚{u [tÕÞt ™rn ‚tu …÷téÞt, yu{ ðt‚ fh‚t
fh‚t {krŒh{tk …ÄtÞto. >> 187 >>
ðt‚to 188
suX ðŒ 3™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su, su ð‚o{t™
÷tu…u ‚u òu „]nMÚt ntuÞ ™u XtftuhS™e Ëuðt fhu ‚tu ‚u{tk ÷tu¼tE™u
‚u Ëuðt ™ ÷uðe. ßÞthu «tÞrù¥t fhu íÞth …Ae ËíËk„{tk ÷uðtu, …ý
…iËt™t ÷tu¼Úte «tÞrù¥t fhtÔÞt rð™t Atuze {qfðtu ™rn, «tÞrù¥t
‚tu fhtððwk s. òu ËtÄw™tu rþ»Þ ntuÞ ™u ‚u Ëuðt ƒnw fh‚tu ntuÞ …ý
‚u Ä{o{tkÚte …zu ‚tu ‚u™tu …ût „wÁyu ht¾ðtu ™rn ™u ‚u™u «tÞrù¥t
fhtððwk …ý Ëuðt™u ÷tu¼u fhe™u …ût ™ ht¾ðtu. ‚u{s „wÁ ntuÞ ™u
½ýtk …ŒtÚto yt…‚tu ntuÞ …ý òu Ä{oÚte …zu ‚tu rþ»Þu ‚u™tu íÞt„ fhðtu,
…ý ÍtÍt …ŒtÚto™t ÷tu¼u fhe™u …ût ™ ÷uðtu y™u ‚u™t ¼u¤tÞu hnuðwk
™rn. y™u yt[tÞuo …ý «tÞrù¥t fhðwk ‚tu ©eS{nthts ™u {wõ‚
htS ÚtE™u …tu‚t™u Ëw¾u Ëw¾eyt fhu. òu „tV÷tE yÚtðt {ntuƒ‚
ht¾e™u ftuE™u ftkE ™ fnu y™u ¼u¤t hnu ‚tu ‚u™wk fÕÞtý Úttðwk fXý
Au; {txu Ëðuo™u «tÞrù¥t fhtððwk. su «tÞrù¥t ™ fhu ‚u™tu íÞt„

fhðtu. y™u ƒútñý ËíËk„e ™ ntuÞ ‚u™t ntÚt™e hËtuE s{ðe ™rn,
fu{su yu{tk Ä{o ™ ntuÞ y™u Mðtr{™thtÞý™e fkXeyu ™ ntuÞ. yt…ýe
Ëkð‚ 1959™e Ët÷™e …thtÞý{tk yuf ƒútñý ytÔÞtu n‚tu, ‚uuýu
fÌtwk su y{™u ftuE {t™‚t ™Úte, íÞthu fuht™t nrh¼õ‚u fÌtwk su yu
ŒtY …eyu Au {txu y{u ™Úte {t™‚t; …Ae ‚u ¼qkXtu …zâtu. y™u
Œuð…ht{tk yuf ƒútñý ‚{tfw Ëqk½‚tu n‚tu ‚u yuðt ƒútñý …tËu hËtuE
fhtðtu Atu ‚u y{™u „{‚wk ™Úte. y{thu ynª ¼ws{tk ƒútñý yL™fqx
fh‚t ‚u Aªfýe Ëqk½‚t, ‚uÚte nðu ð]»t…wh™t nrh¼õ‚tu ntÚtu hËtuE
fhe™u Ëðuo ËíËk„™u s{tzu Au. ËtÄw ½ýt Au ‚u Ëthe he‚u hËtuE fhu
‚tu ËuðtÚte yk‚:fhý …ý …rðºt ÚttÞ. fŒtr… ËíËk„e ƒútñý ntuÞ
‚tu …ý ‚u™t ¼u¤t fwËk„e ƒútñý ¼¤u {txu ‚u{™e …tËu hËtuE fhtððe
™rn ™u s{ðeyu ™rn. >> 188 >>
ðt‚to 189
suX ðŒ 4™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su yt ËíËk„{tk ËtÄw ™u ËíËk„e ‚u …tu‚…tu‚t™t r™Þ{ ƒÄt
…t¤‚t ntuÞ …ý ©eS{nthts™tu {rn{t …qhtu Ë{S þfu ™rn y™u
ftuE {tuxt …ý {éÞt ™ ntuÞ ‚u™u yk‚ ð¾‚u «tró fuðe ÚttÞ ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚u™u {nthts ™u {tuxt f]…t fhe™u ßÞtk {tuxt {wõ‚™tu
òu„ ntuÞ íÞtk ht¾e™u {rn{t Ë{òðe™u ÷E òÞ. y™u su þtMºt{tkÚte
ÞÚttÚto {rn{t Ë{ßÞtu ntuÞ ™u ‚u™u {tuxt™tu òu„ ™ {éÞtu ntuÞ ‚tu
…ý ‚u™u {nthts ™u {tuxt f]…t fhe™u suðtu {rn{t Ë{ßÞtu ntuÞ ‚uðe
«tró yk‚ ð¾‚u fhtðu; …ý su™u {tuxt™tu òu„ ÚtÞtu ntuÞ ‚u ‚tu EÞ¤-
¼ú{h LÞtÞu ƒeò y™k‚ Sðtu™u {wõ‚ fhu. òu„ rð™t™t™u yk‚ ð¾‚u
Ëw¾™e «tró ÚttÞ, y™u òu„ðt¤t™u A‚e Œunu Ëw¾™e «tró ÚttÞ
yux÷tu rðþu»t Au.
…Ae Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËSyu …qAâwk su yuf {nthts™e
Ë{e…u hnu ™u yuf {nthts™e {qŠ‚{tk hnu ‚u™u Ëw¾{tk þtu Vuh hnu‚tu
nþu? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qŠ‚{tk hnu™th™u Ëw¾ ÷uðt™e „r‚
yrÄf Au, fu{su ‚u Ë{„ú {qŠ‚{tk hne™u htu{uhtu{™tk Ëw¾
yufft¤trðÂåAL™ ÷u Au, y™u …h{ yuftkr‚f™e yuðe „r‚ ™Úte {txu
yux÷wk Ëw¾ ÷E þf‚t ™Úte. yt Ë{t„{ fhðt Ë{wÿ WÕ÷k½e™u ytðtu
Atu ™u Œun™u Œw:¾ …zu Au ‚u „ý‚t ™Úte, ‚u™wk V¤ su yt Ë{t„{u
fhe™u Ëk…qýo {rn{t Ë{òÞ Au ™u Ëw¾ ÷uðt™e Ët{Úteo Ëk…qýo ytðu
Au; yuðe Ët{Úteo su™u y™trŒ™tu òu„ ™ ntuÞ ‚u™u ytð‚e ™Úte.
{nthts™e {qŠ‚{tk Ëw¾ ƒnw Au.
‚u s rŒðËu ƒ…tuhu Ë¼t{tk Ëk‚u fÌtwk su {nthts™e {qŠ‚™wk Œþo™
fhtðtu ‚tu ‚u {qŠ‚™u ƒtÍe …zeyu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su n{ýtk
‚tu {nthts …tuZât Au, ‚u [th ðt„u ò„þu íÞthu Œþo™ fhtðþwk. …Ae
ð¤e fÌtwk su Ëw¾ Œu¾tztu, íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt Ëðuo Ëk‚ Au
yu s Ëw¾ òýðwk. yu Ëw¾ {tuxt Útðt òÞ ‚u™u {¤‚wk ™Úte, ‚u™t
‚tu ƒth ðt„e òÞ. yu{ ƒtu÷‚tk s ½rzÞt¤{tk ƒth ðtøÞt, íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su swytu ! ½rzÞt¤u Ët¾ …qhe, {txu ŒtË…ýwk ht¾ðwk.
‚u su{ Mðt{e fnu ‚u{ fhðwk ‚u ŒtË…ýwk Au. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS
«íÞu ƒtuÕÞt su yt ‚{u ÷¾tu Atu ‚u ©eS{nthts™tu rËØtk‚ ËSð™
fhðt ËtÁ ÷¾tu Atu y™u ftuEf ËtÁ ÷¾tu Atu yux÷u …tA¤ðt¤t™u
ft{ ytðu ‚u {txu ÷¾tu Atu. ‚tu ¾qƒ ¾ƒzŒth ÚtE™u ÷¾òu. y™u
‚{u ð[™t{]‚™e xeft ÷¾e „Þt n‚t ‚u ÷¾e hÌtt fu nS ftkE
ƒtfe Au ? íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su …qhe Útðt ytðe
Au, Võ‚ AuÕ÷t «fhý™e ƒtfe Au. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¼÷u
÷¾òu y™u y{u ËŒtÞ ¼u„t hne™u ËntÞ fheþwk ™u …qÁk fhtðe ŒEþwk
™u {tknu …qhtu rËØtk‚ ytÔÞtu Au. >> 189 >>
ðt‚to 190
suX ðŒ 5™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ËtÄw ¼Âõ‚‚™ÞŒtËSyu
…qAâwk su fux÷tf «r‚{tÚte Ëk‚™u yrÄf fnu Au ‚u fu{ Ë{sðwk ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™tu rËØtk‚ yu™t òÛÞt{tk ytÔÞtu
™Úte fu{su yu™u rËØ{wõ‚ {éÞt ™Úte, {txu ‚u™e {trÞf ƒwrØÚte suðwk
Ë{òýwk nþu ‚uðwk fnu‚t nþu; …ý «r‚{t ‚tu Ëtûtt‚T ©eS{nthts
Au. su™u {tuxt {wõ‚ ™ {éÞt ntuÞ ‚u …tu‚t™e ytÄwr™f ƒwrØyu þtMºt
Ë{sðt òÞ ‚u™u þtMºt™wk hnMÞ ntÚt ytðu ™rn ™u …tu‚u ¼„ðt™
ÚtE …zu. yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su ËíËk„{tk fux÷tf nwk ¼„ðt™
Awk yu{ fnu‚t ntuÞ ‚u ™ {t™ðwk. ¼„ðt™ ‚tu yuf ©eS{nthts
s Au. ð¤e fux÷tf ðeh ËtÄu Au ‚u Úttuzwkf ‚us ™u {tknu ðeh™e {qŠ‚
÷tuftu™u ƒ‚tðu Au, ‚uÚte y¿tt™e rƒ[tht yt {nthts ƒ‚tÔÞt yu{
òýe™u fux÷tf rðïtË ÷tðe™u VËtÞ Au {txu yuðt f…xe™tu
rðïtË ™ ht¾ðtu. ð¤e „wsht‚{tkÚte yuf sýu y{™u ‚Útt Mðt{e
yûthSð™ŒtËS™u ft„¤ ÷ÏÞtu n‚tu su ‚{u {tÁk ¼s™ fhtu y™u
fŒtr… {tÁk ¼s™ ™ fhtu ‚tu ‚{tht ¼ws™t {krŒh{tk Sðe ztuþe
Au ‚u {the [u÷e Au ‚u™wk ¼s™ fhþtu ‚tu…ý ‚{tÁk fÕÞtý Úttþu.
yu ztuþe ðehrðãtðt¤e n‚e. ‚u Úttuzwkf ‚us ™u ðeh™e {qŠ‚ ƒ‚tð‚e
‚uÚte ÷tuf Au‚ht‚tk. ‚u™u y{u ‚Útt Mðt{eyu ËíËk„ ƒnth fhe n‚e,
‚u [tuËX™e Ët÷{tk ht{…ht{tk Ä™ƒtyu …thtÞý fhtðe íÞthu
«tÞrù¥t fhtðe™u ËíËk„{tk ÷eÄe. yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su yts
fux÷tf ËíËk„{tk Mºteytu™e Ë¼t fhe™u ƒuËu Au y™u Mºteytu …„[k…e

fhu Au yuðtu ¼úüt[th fhu Au. ‚u{™u fthý su {nthts ™u {wõ‚
ytu¤¾týt ™Úte ‚uÚte ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {t™trŒf Œtu»t xéÞt ™Úte
™u …tu‚u {tuxt ƒ™e™u ËíËk„™wk Ätuhý ™ òý™tht yuðt y¿tt™e ÷tuftu™u
Au‚hu Au; {txu yuðt f…xe™tu Ëk„ ™ fhðtu.
{t™fqðt{tk Œ{tu ƒútñý ¼„ðt™ ÚtE …zâtu n‚tu, ‚u™tu Ëk„
fux÷tf ht¾‚t. ‚u{™u yÞtuæÞt«ËtŒS {nthtsu fÌtwk su yu{™tu Ëk„
Atuze ãtu, …ý ‚u ÷tuftuyu ™ {tLÞwk. …Ae {nthts©e ƒtuÕÞt su yt
{t™™tu fqðtu yt…ýwk ™rn {t™u, yu{ fne™u sBÞt rð™t [t÷e ™eféÞt
™u ¼thtËh{tk …ÄtÞto. íÞtk hËtuE™tu Ët{t™ {¤u ™rn ‚uÚte íÞtk yuf
ËwhŒtË y™u „heƒ ¾tuzt ¼õ‚ ™t{u n‚t ‚u{ýu fÌtwk su nu {nthts,
yt „t{zt „t{{tk ‚tu ftkE Ët{t™ ™Úte {txu {t™fqðuÚte Ët{t™ ÷E
ytðwk ™u hËtuE fhtðtu. íÞthu {nthts©eyu fÌtwk su {t™fqðt™wk y™ts
‚tu y{u ™rn s{eyu. …Ae Ët{ºtt{tk ŒuðS™tu ŒtŒtu Yztu ¼õ‚
©eS{nthts™u {¤u÷t n‚t. ‚u{ýu ÷tux, „tu¤, ½e, ¾e[ze ÷tðe™u
¼thtËh{tk {nthts™u ™u Ëk‚™u s{tzât. y™u ËwhŒtË™u „heƒ
òýe™u ‚u{™e hËtuE ™ ÷eÄe. {txu Íuh™e …heûtt ™ ÷uðe, “{uhu
‚tu ‚w{ yuf ytÄtht” yuf ©eS{nthts™tu s ytþhtu ht¾ðtu; yux÷e
ðt‚ fhe™u …Ae Ë{tró fhe. >> 190 >>
ðt‚to 191
suX ðŒ 5™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚
fhe su ßÞtk {nthts ™u {tuxt {tuxt Ëk‚ ntuÞ íÞtk yt™kŒ yt™kŒ ntuÞ.
y{u ™ð÷¾eyu ht‚ hÌtt n‚t íÞtk fÚttðt‚to fhe ‚u {tM‚htu ytðe™u
ƒuXt ™u fÚttðt‚to Ëtk¼¤e. ßÞtk {nthts ™u {tuxt rð[hu ‚u ¼qr{
[i‚LÞ fnuðtÞ. su …]Úðe W…h {nthts ™u {wõ‚ rð[Þto, sBÞt, nÞto,

VÞto, ‚u Ëðuo ¼qr{ «ËtŒe™e ™u …rðºt ÚtE. su{ yuf ÷q„zt™u fu
yuf …íÚth™u yuf ftuhu yzu ‚tu…ý ƒÄwk …rðºt ÚttÞ, ‚u{ …]Úðe
©eS{nthts™t ËkƒkÄ™u …t{e ‚u ËtS «ËtŒe™e ÚtE „E. EíÞtrŒf
½ýef ðt‚tu fhe™u …Ae Ëðuo Ëq‚t …Ae yZe ðt„u ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su Ëk‚tu ™tnðt [t÷tu. yts ‚tu ðtzeyu ƒuËeþwk fu{fu ðhËtŒ yt¾t
…e…÷týt, …k[t¤t{tk ðhËu Au ‚u yt…ýu ynª yts ™rn ytðu. …Ae
ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ [tÕÞt ‚u ðtzeyu sE ™tÌtt. ‚u ð¾‚u ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yt fqðt ËŒT„wÁ Mðt{e r™„woýŒtËSyu «ËtŒe™t fÞto Au.
ynª Mðt{e©e y{tht ¼u„t Vh‚t ™u ðt‚tu fh‚t su y{u V÷týt
„t{™t V÷týt nrh¼õ‚™u ‚uze™u Ät{{tk {qfe ytÔÞt, y™u ÷wýtðtzt{tk
yuf nrh¼õ‚u Œun {qõÞtu íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su ÷wýtðtzt{tk ËŒT„wÁ
©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚Útt y{u V÷týt nrh¼õ‚™u ‚uze ytÔÞt;
yuðe ½ýef ðt‚tu fh‚t. Mðt{e©e ‚tu ƒnw Ë{Úto n‚t, yu{ fne™u
…Ae {t™Ëe…qò fhðt ƒuXt ™u {t™Ëe…qò fhe™u …tAt íÞtkÚte Ëðuo
{krŒh{tk ytÔÞt. >> 191 >>
ðt‚to 192
suX ðŒ 6™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su yt
Ë¼t{tk ©eS{nthts ‚Útt y™trŒ ‚Útt …h{ yuftkr‚f ‚Útt
yuftkr‚f yu Ëðuo rðhtsu Au ™u ËtÄr™f™u ƒúñ[Þo …¤tðe™u {wõ‚
fhu Au. su{ htò hiÞ‚™e ¾ƒh ht¾u Au ‚u{ ‚u Ëtò ËíËk„™e
¾ƒh ht¾u Au, yuðtu yt Ëk‚™u rð»tu rðïtË ntuÞ ‚tu Ëw¾ ytðu;
{txu ytðt Ëk‚{tk nu‚ fhðwk. “nu‚ òuE nrhs™™tk ðt÷tu …tu‚u ÚtÞt
«ËL™” {txu ©eS{nthts nu‚ òuE™u ƒnw «ËL™ ÚttÞ Au.
yt {tU½e ðM‚wytu ƒnw Xuftýu ™ ntuÞ ! ½htu½h ™ ntuÞ ! Xt{

Xuftýu s ntuÞ. yt {tU½e ðM‚w ‚{™u {¤e Au. yt ð¾‚u [ªÚthu
ðªxâtk hí™ Au {txu {e™ ‚Útt [ftuh™e …uXu nu‚ fhe™u …qÁk fhe
÷uðwk. yt ð¾‚ ™u yt Œtð òu ¼qÕÞt ‚tu …qÁk ÚttÞ yu{ ™Úte,
{txu [t÷tu[t÷ ËíËk„ ™ fhðtu ‚tu Ëw¾ ytðu. y{u yz‚t÷eË™e
Ët÷{tk Mðt{e©e™u Œþo™u y{ŒtðtŒ „Þt n‚t. íÞtk òŒðS¼tE,
ðþht{¼tE, fuËht¼tE yu Ëðuo yt„÷u rŒðËu ytneh™t „t{Úte
ŒrhÞu ytðe™u ‚u …Ae ðntý{tk ƒuËe™u ððtýeyuÚte hu÷u ƒuËe™u
y{ŒtðtŒ …ntU[u÷t, y™u y{u ƒesu rŒðËu y{ŒtðtŒ …ntUåÞt,
íÞthu Mðt{eyu ‚u{™u fÌtwk su swytu ! yt y{tht Sð™«tý ytÔÞt,
yu{ fne™u QXe™u {éÞt ™u ƒnw htS ÚtÞt. yu{ {tuxt Ëw¾eyt
fh‚t, ‚u{ ‚{™u y{u Ëw¾eyt fheyu Aeyu. y{tht „t{{tk Ã÷u„
ytÔÞtu íÞthu Ëti XtftuhS™u {qfe™u ð„zu ¼t„e „Þt, …Ae y{u
©e XtftuhS™u ðtzeyu ÷E „Þt ™u {krŒh fhe™u …ÄhtÔÞt. ‚u Ëti
nrh¼õ‚tu íÞtk ytðe™u Œþo™ fhu y™u Œtõ‚h ytðu ‚u Œþo™ fhe™u
fnu su “‚w{ yåAt fh‚u ntu, ynª ¼„ðt™ Au ‚u Ã÷u„ ™rn ytðu.”
…Ae ßÞthu nrh¼õ‚tuyu òÛÞwk su nðu Ã÷u„ „Þtu Au {txu „t{{tk
[t÷tu; íÞthu y{u fÌtwk su ŒË rŒðË ¾{e™u …Ae „t{{tk [t÷þwk
…ý ft™S¼tE ytrŒfu ¼zt¼qx fhe™u fÌtwk su y{tht XtftuhS
yt…tu, y{thu ‚tu „t{{tk òðwk Au. ‚u{™u y{u fÌtwk su nS Ã÷u„
„t{{tk Au. ‚tu…ý ‚u „t{{tk „Þt. …Ae ‚tu ft™S™u ½uhÚte s
ƒu ºtý {™w»Þ {he „Þtk, ‚uÚte Œtõ‚hu fÌtwk su yu™wk ½h ÷„tze
Œtu. …Ae „t{Äýe y™u Œtõ‚h yt…ýe ðtzeyu ytÔÞt. ‚u{ýuu y{™u
fÌtwk su ¾tðkŒ ! y{™u ‚{u fÌtwk ntu‚ ‚tu y{u „t{{tk ftuE™u …uËðt
Œu‚ ™rn. …Ae y{u fÌtwk su y{u ‚tu fÌtwk n‚wk su nðt Ëthe ™Úte
™u Ã÷u„ „Þtu ™Úte. íÞthu yuýu fÌtwk su nt, ¾tðkŒ ! ‚{u yuðwk ‚tu
fÌtwk n‚wk. …Ae ‚u{ýu fÌtwk su ft™S™wk ½h ƒt¤ðt™tu Xhtð fhe™u
ytÔÞt Aeyu. íÞthu y{u ƒt¤ðt™e ™t …tze ™u fÌtwk su yu™u ƒŒ÷u
y{tÁk ½h ƒt¤tu, …ý yu™wk ƒt¤þtu ™rn y™u Ã÷u„ nðu s‚tu hnuþu.
‚u{ýu y{tht ð[™™t rðïtËÚte ½h ™ ƒtéÞwk, …ý ft™S™u Auxu
htÏÞtu ™u ƒÄtÞ ƒnth „Þt. …Ae y{u ßÞthu fÌtwk íÞthu XtftuhS™u
÷E™u ðts‚u „ts‚u „t{{tk …uXt ™u „t{ s{tzâwk. íÞthu „t{Äýeyu
fÌtwk su þtuf Au ™u s{tztu Atu ‚u™wk fu{ ? …Ae y{u fÌtwk su y{thu
þtuf ™ ntuÞ, ‚uÚte ‚u™u „wý ƒnw ytÔÞtu ‚uÚte yts …ý yt…ýwk
ð[™ W÷k½‚tu ™Úte. y™u ¼tuòu ¼õ‚ n‚t ‚u{ýu fÌtwk su ðtze{tk
‚tu Ã÷u„ ™rn ytðu {txu ‚{u ƒtu÷tðe™u {™u Ät{{tk {tuf÷tu, íÞthu
y{u fÌtwk su ft÷u ƒtu÷tðþwk; …Ae ƒesu rŒðËu Ã÷u„ ytÔÞtu ™u þehtu
s{tze™u ‚u{™u Ät{{tk {tufÕÞt. íÞthu ÷tuftu fnu su ‚{u yu{™u yzât
‚u ‚{™u …tþ ÷t„þu, íÞthu y{u fÌtwk su y{™u ‚tu ftkE …tþ ÷t„‚tu
™Úte. y™u y{u ðtze{tk Ët‚ …thtÞýtu ð[™t{]‚™e fhe ™u ztuËt
ztuËt ŒË ƒuË‚t, íÞthu …ý ft™Syu ¼ws sE™u fÌtwk su fÚttðt‚to
fhu Au, ‚uÚte Mðt{eyu ft„¤ ÷ÏÞtu su ‚{u {týËtu ¼u¤tk fhþtu
™rn. íÞthu y{u ÷ÏÞwk su y{u fÚttðt‚to ™ fheyu íÞthu þwk fheyu ?
yu{ {tuxtytu™u W…trÄytu Út‚e ytðu Au. ynª ¼ws{tk Ëqhsƒt n‚tk
‚u{™u Ëk‚tuyu ºtý rŒðË ËwÄe {krŒh{tk …uËðt ŒeÄtk ™rn. ßÞthu
©eS{nthtsu ©e yåÞw‚ŒtËS Mðt{e™u Œþo™ yt…e™u fÌtwk su
“y{™u Útt¤ ºtý rŒðËÚte ¼tð‚tu ™Úte, fthý fu ‚{u y{tht
{wõ‚™u {krŒh{tk …uËðt Œu‚t ™Úte.” íÞthu Ëti™u …ùt‚t… ÚtÞtu ™u
ftuXthe …tËu Ëqhsƒt™u rð™k‚e fhe™u ƒtu÷tðhtÔÞtk. ‚u{s yts …ý
yt…ý™u ftuEf fnu ‚tu…ý ft{ fhe ÷uðwk, …ý …tu[t …tu[t ™ hnuðwk.
{nthts™e yt¿tt …t¤ðe ™u yk„ Vuhððwk ‚u Ëti òýu su yt{ýu

òu„ fÞtuo ‚uÚte yt{™wk yk„ Vhe „Þwk Au. su{ Ë{wÿ{tk {eXwk …týe
ytðu Au ‚u ¾tht …týe™u Xu÷e™u …tAwk ÷E òÞ Au ‚u{ yt…ýu
yt¿tt{tk Vuh …zðt Œuðtu ™rn y™u ytËÂõ‚ xt¤e™u {nthts{tk
òuztðwk. Œuþ …hŒuþ Vhðwk ™u h{ðwk ‚u Ëðuo {qfe Œuðwk, y™u Q‚h‚t
¼u„t ¼¤e òðwk ™rn. ËíËk„™e ÷xf ntÚt ytðu íÞthu òu„ fÞtuo
fnuðtÞ. yt Ëk‚™tk Œþo™, M…þo, «ËtŒÚte fÕÞtý ÚttÞ, yuðt
rî¼wsðt¤t yt …h{nkË Au. yt Ëk‚ Ëtk¼hu ‚tu {qŠ‚ Ëtk¼hu. {tkŒt™u
þehtu, …qhe, ÷tzw ‚u Íuh ÚtE …zu ™u ƒ¤ne™ ÚtE òÞ …ý Ëtòu
ÚttÞ ‚tu s{tÞ ™u ƒ¤eytu ÚttÞ ‚u …tk[{ý™tu …íÚth W…tzu; ‚u{
yt Sð™u Sð™t ðiŒ {¤u ‚tu yt ÷tuf{tkÚte ÷q¾t fhe™u {nthts™t
Ëw¾u Ëw¾e ÚttÞ yuðt ƒ¤eyt fhe Œu. su Mðtr{™thtÞý™t Au ‚u
Ëðuo yt…ýt Au. ‚u W…h ŒÞt ht¾e™u ‚u{™tu {tuût fhðtu yu yt…ýwk
f‚oÔÞ Au. yt fwkðhS¼tE, ½u÷t¼tE, ¼tu„e÷t÷¼tE, Ä™S¼tE
‚Útt ‚{u Ëðuo {qŠ‚{tk hnuðt ¼u¤t ÚtÞt Atu, ‚u y{u ht¾eþwk. yt…ýu
ƒeò {txu ¼u„t ÚtÞt ™Úte, yuf {qŠ‚ ËtÁ s ¼u„t ÚtÞt Aeyu,
{txu ‚{™u {qŠ‚{tk ¼u¤t ht¾eþwk. ©eS{nthts rð™t ƒeò ft¤
f{torŒ™u ‚Útt yûthtrŒf ftuE™u f‚to òýu ‚u {tuxtu ÿtune fnuðtÞ.
Œuð, Œuð÷tk, ðiŒ, yti»tÄ, skºt, {kºt yu ytrŒf Ëðuo™u f‚to òýu
‚u …ý {tuxtu ÿtune fnuðtÞ. yti»tÄ yu™wk yu ntuÞ …ý yuÚte yuf™u
{xu ™u yuf™u ™ {xu ‚u™wk fthý yu su yu{tk {nthts ™ ¼¤u ‚tu
™ {xu ™u ¼¤u ‚tu {xu. {nthts™u ‚Útt y™trŒ™u ‚Útt …h{
yuftkr‚f™u suðt Au ‚uðt òýe™u …Ae ftuEf™t fnuðtÚte {tux… x¤e
òÞ ‚tu ‚u …ý {tuxtu ÿtune fnuðtÞ. {txu {heåÞtrŒfÚte ÷E™u
{q¤yûth ËwÄe ftuE™u f‚to ™ òýðt. òu f‚to yu{™u òýu ‚tu {tuxtu
ÿtune fnuðtÞ. y™u «f]r‚ ËwÄe™wk ¾tuxwk fhu yu ‚tu Ëwh‚™t ¾tzt
„ýe ytÔÞt suðwk Au fu{fu ‚u{tk ‚uýu þwk fÞwO ? yu ‚tu ¾tuxwk s Au.
©eS{nthtsu fÌtwk Au su “y{tht ‚usY… …tu‚t™u {t™ðwk ‚Útt y™trŒ
{wõ‚ Y… {t™ðwk.” su{ [{f ÷tun™u ¾U[u Au ‚u{ y™trŒ {wõ‚
{qŠ‚{tk ¾U[e ÷u Au, su{ {q¤S™u ‚Útt f]»ýS™u {nthts ¾U[‚t
‚u{. {nthts™e {qŠ‚{tk y™trŒ {wõ‚ hnu Au ‚u yuf ÚtE s‚t ™Úte,
swŒt hnu Au ™u ŒtË…ýu hnu Au. su™e árü yux÷u …ntU[e ™ ntuÞ
‚u™u yu{ sýtÞ su ¼„ðt™ ÚtE sðtÞ, …ý ¼„ðt™ þe he‚u
ÚtE sðtÞ ? fu{su su Äýe …tËuÚte Ëw¾ ÷u Au, ‚u Äýe™u fu{ ¼q÷e
sðtÞ ? {txu Mðt{eËuðf…ýwk ‚tu hnu Au s. …Ae Íeýt¼tEyu
¼tu„e÷t÷¼tE™e ™u fwkðhS¼tE™e «þkËt fhe su ‚{u ƒhtƒh
¼õ‚ Atu, fu{ su xqkft ÚtÞt Atu; yux÷u {qŠ‚{tk hnu™tht y™trŒ
{wõ‚ ÚtÞt Atu. >> 192 >>
ðt‚to 193
suX ðŒ 7™u htus Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 62{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk, ‚u{tk ŒtËíð™t yk„{tk „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u ‚Útt {wõ‚t™kŒ
Mðt{e™u ð¾tÛÞt. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ŒtËíð…ýt{tk Ëðuo™t
„w÷t{ ÚtE™u hnuðtÞ Au. yt ƒu Mðt{e™u ŒtËíð…ýwk ½ýwk n‚wk, yuðwk
ŒtË…ýwk áZ fhðwk. ftuEf™u fnuðwk ‚u ŒtË…ýu Ëíð„wý{tk hne™u ŒÞt
÷tðe™u Äehu hne™u fnuðwk, …ý heË ÷tðe™u fu r™ŒoÞ…ýwk ÷tðe™u fnuðwk
™rn, ™u Vsu‚ fhðtu ™rn y™u «tÞrù¥t Œuðwk ‚u ŒÞt fhe™u Œuðwk …ý
heË fhe™u Œuðwk ™rn. ynª {tuxt {týË™u «tÞrù¥t yt…ðwk n‚wk, ‚uýu
{hðt™tu ytŒh fÞtuo n‚tu. ‚u™u y{u …wÁ»ttu¥t{ {tË{tk At™wk «tÞrù¥t
yt…e™u ƒ[tÔÞtu, …Ae ‚u Ät{{tk „Þtu. yuðe he‚u ŒÞt ÷tðe™u
ðt‚[e‚ fhe þe¾t{ý Œuðe ™u «tÞrù¥t yt…ðwk y™u òu ™ {t™u

‚tu …Ae ònuh fhðwk. ftkfheyt ‚¤tðu ©eS{nthts …ÄtÞto n‚t ™u
¼u¤t Ëk‚ ½ýt n‚t. ‚u{tk {tuxt {tuxt Ëk‚™u ySýo ytÔÞwk su yt…ýu
™ ntuEyu ‚tu yt ËíËk„{tk rŒÂøðsÞ ftuý fhu ? …Ae ©eS{nthtsu
yu Ë¼t™e W…h ƒeS Ë¼t fhe. íÞtk …qòytu ÚttÞ, yth‚eytu ÚttÞ
‚uðwk Œu¾e™u {tuxt {tuxt Ëk‚tuyu ©eS{nthts™u Œkzð‚ fhe™u «tÚto™t
fhe™u fÌtwk su nu {nthts ! ‚{u y{tÁk ySýo xtéÞwk; yu{ ŒtË…ýt{tk
©eS{nthts™tu htS…tu ½ýtu Au. y™u feze Ë¾e™u htßÞ òuE‚wk n‚wk
…ý {th ¾tðtu …zâtu, {txu {qŠ‚™t Ëw¾ rð™t ƒeswk ftkE RåAðwk ™rn
™u …rðºt…ýu hnuðwk. …Ae …tu‚t™e ƒtshe™t Z„÷t{tk Ëk‚™u ÷E sE™u
VuhÔÞt ™u ƒtuÕÞt su yt ƒtshe™u …t…e ÷tuftu yzât n‚t ‚u ‚{™u
VuhÔÞt yux÷u …rðºt ÚtE. yt ‚{™u y{u þe¾ðeyu Aeyu su …rðºt™tu
Ëk„ fhðtu ™u Ëk‚™e Ëuðt fhðe. yuf ¾tuòyu A…™t ft¤{tk Ëzf
ƒkÄtðe, ‚u™tk …t… {™w»Þ™u {thu÷tk yuðtk n‚tk …ý yu Ëzf{tk fýƒe
÷tuftu {swhe fhe™u A…™tu ft¤ Q‚Þto, ‚u Ëðuo ËíËk„e n‚t, ‚u{™e
Ëuðtyu fhe™u ¾tuò™tk …t… ƒ¤e „Þtk ™u ‚u™t W…h ŒÞt fhe™u y{u
yk‚ ð¾‚u «ËtŒe yt…e™u {tuût fÞtuo. {txu ËíËk„e™wk …tu»tý fhðtÚte
…t… ƒ¤e™u fÕÞtý ÚttÞ Au, yuðtu ËíËk„™tu «‚t… Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ßÞthu ¼„ðt™ «„x
ÚttÞ íÞthu ‚u rŒðËu W…ðtË fhtÞ Au y™u ŒuntuåAð fhu ‚u rŒðËu
W…ðtË ™Úte fh‚t ‚u™wk þwk fthý nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
ßÞthu ¼„ðt™ «„x ÚttÞ íÞthu yt™kŒ{tk ™u yt™kŒ{tk ¼q¾™e ¾ƒh
™ …zu {txu W…ðtË fhtÞ Au. y™u ¼„ðt™ «„x ÚtE™u ytí{t
…h{tí{t™wk ‚Útt ysh y{h…ýt™wk ‚Útt Ëðoºt…ýt™wk ¿tt™ …tu‚t™t
¼õ‚™u yt…u ‚uýu fhe™u ¼õ‚ yu{ òýu su ¼„ðt™ yá~Þ Út‚t
s ™Úte. suðt Au ‚uðt ™u ‚uðt s yýw yýw «íÞu Au …ý ftuE Xuftýu

™rn ntuÞ yu{ ™Úte. ¼„ðt™ ‚tu Au, Au ™u Aus, …ý ßÞthu Œþo™
ytÃÞtk íÞthu yt…ý™u òý …ze …ý …nu÷tk ™ntu‚t yu{ ™rn. yt…ýt
òýðt{tk ™ntu‚t …ý yu ‚tu ËŒtÞ Au s, y™u yá~Þ …ý Út‚t
s ™Úte yu{ Ë{su, {txu ¼qÏÞwk hnuðt™e sYh ™Úte. yu{ W¥th fhe™u
…Ae ðt‚ fhe su ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u yuf nrhs™u …qAâwk su nwk
f…tË™e ËtkXeytu ¾tuŒwk Awk íÞthu {nthts ‚uòu{Þ Œu¾tÞ Au, ‚u þe
he‚u ¾tuŒwk ? {nthts™u ðt„u ‚u ËtÁ ¾tuŒ‚tu ™Úte. …Ae Mðt{e©eyu
fÌtwk su {nthts™u ™rn ðt„u, ¾tuŒòu. yt…ýu …ý yu{ {qŠ‚ Œu¾tÞ
yu fhðt™wk Au. su{ rŒðË{tk htrºt ÷e™ ÚttÞ Au ‚u{ {tÞt™u ‚us{tk
÷e™ fhe™u {qŠ‚ òuðe. òu yt„ún fhu ‚tu Œu¾tÞ, …ý yt„ún ™Úte
fh‚t yux÷u {qŠ‚ ™Úte Œu¾t‚e. {nthts {tU½t ƒnw Au, ‚u ‚…u fhe™u,
Ëuðtyu fhe™u, ¼Âõ‚yu fhe™u fu ftuxe ËtÄ™u fhe™u …ý {¤u ‚u{
™Úte, …ý yts ËtU½t ÚtÞt Au; {txu æÞt™, {t¤t, …qò yu fÞto fhðwk
‚tu {qŠ‚ rËØ ÚtE òÞ. òu {trÞf ðM‚w ÷tððe ntuÞ ‚tu {wkƒE sE™u
…ý ÷E ytðu, …ý {nthts suðe rŒÔÞ ðM‚w™u ÷uðt™tu yt„ún fh‚t
™Úte. yuf ËtÄwyu {wkƒEÚte {™ „{‚tk ðMºt {k„tðe™u …nuÞtO; yuðe
‚tý {qŠ‚{tk ÚttÞ ‚tu þwk ƒtfe hnu ? y{u {qŠ‚{tk hne™u yt ðt‚tu
fheyu Aeyu, …ý Sð òýe þfu ™rn; yuðt yt {wõ‚ ‚{™u {éÞt
Au. ð¤e Ä¬tu {the™u …ý Sð™u {nthts™e {qŠ‚{tk …ntU[tze ŒEyu.
yuðtu yt {wõ‚™tu Ä¬tu Au, ‚u ftuE™u hnuðt Œuðt ™Úte.
…Ae Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t, {the yuf
yhs Au su {™u ¼tir‚f Œun{tkÚte swŒtu …tze™u {qŠ‚{tk ÷E òytu.
‚{tht rð™t ƒeòu {thu ytÄth ™Úte ™u nwk Œw:¾e Úttô Awk. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yt ƒtðtu (Mðt{e Eïh[hýŒtËS) ‚Útt ‚{u ƒeò su
su þhýu ytðu÷t ËŒTÁr[ðt¤t Atu, ‚u Ëðuo™wk y{thu …qÁk fhðt™wk Au.

yu{™u ftuE™u {tÚtu „w™tu ™Úte, ƒÄtÞ™wk …qÁk y{u fheþwk. íÞthu ‚u{ýu
fÌtwk su ƒt…t ! {U ËtÄ™ ftkE fÞtO ™Úte ™u ÚttÞ ‚u{ …ý ™Úte. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{thu ™®[‚ hnuðwk. ‚{™u yt {trÞf Œun{tk hne™u
þwk {t„‚tk ytðzu ? {wõ‚™wk ™u {nthts™wk Ëw¾ ™u {rn{t ™u Ët{Úteo
‚u™tu ftuE …th …t{u ‚u{ ™Úte, {txu su Ëw¾ y{thu Au ‚u Ëw¾ Ëðuo™u
yt…ðwk Au; ‚u rŒÔÞ¼tðu Þwõ‚ Úttþtu íÞthu Ë{òþu. rŒÔÞ Ëw¾ ‚tu
{trÞf ŒunÚte ™u {trÞf ƒwrØÚte {t„e ÷uðtÞ yuðwk ™Úte. yu ‚tu y{u
…tu‚u yt…e ŒEþwk, yuðtu rðïtË ht¾ðtu. y{u ‚{™u {éÞt Aeyu ‚u
yuf r{r™x{tk Ëw¾ yt…e ŒEyu yuðt Aeyu. y{u ‚tu f‚to Útft yf‚to
Aeyu, “f‚to Útft yf‚to hu, Þw„ Þw„{tk ™h Œun Ähu” yuðt {nthts
™u {nthts™t {wõ‚ Au. suðt Aeyu ‚uðt ytu¤¾tu ‚tu ŒrhÞt{tk Œtux
Œuðt™wk fneyu ‚tu …ý Œtu ‚Útt ‚zfu ht¾eyu, ¼q¾u {theyu ‚tu…ý
‚u{ fhtu. ht‚ fneyu ‚tu ht‚ fntu ™u rŒðË fneyu ‚tu rŒðË fntu,
yuðt ÚtE òytu, òu …qhtu {rn{t òýtu ‚tu. ‚{u Ëðuoyu yt {wõ‚™u
ytu¤ÏÞt Au ‚u …qðuo ‚{u ƒÄtkÞ ËtÄ™ fÞtO nþu, íÞthu s ‚{™u ytðt
{tuxt ytu¤¾týt Au. {txu ‚{thu yu{ Ë{sðwk su ËíËk„{tk su su yk„
áZ fhðt™tk fÌttk Au, ‚u Ëðuo yk„ Ëk…qýo ÚtE „Þtk Au; ‚tus ‚{u ytðt
{tuxt™u ytu¤ÏÞt Au.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yt ð[™t{]‚{tk
…nu÷t «&™{tk ÞtuøÞ yÞtuøÞ f{o fÌtwk ‚u feÞwk òýðwk ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yt¿tt «{týu ÔÞðnth fhu ‚u ÞtuøÞ f{o òýðwk y™u ‚u{tk
yt¿tt rðÁØ ËkfÕ… ÚtE òÞ ‚u yÞtuøÞ f{o òýðwk. y™u ftuEf W…h
¢tuÄ ÚtE ytðu ‚u …ý yÞtuøÞ f{o òýðwk; y™u ‚u™wk «tÞrù¥t fhðwk.
‚u «tÞrù¥t òu ‚wh‚ ytðe™u {tuxt …wÁ»t™u r™ðuŒ™ fhu ‚tu yÄwO fhðwk
…zu, y™u …qqA‚tk ðth ÷„tzu ‚tu …qÁk fhðwk …zu, ™u ftuEf fhtðu ™u
fhu ‚tu ƒ{ýwk fhðwk …zu; {txu r™»ft{ðú‚™tu W…ðtË …zu ‚tu ‚wh‚ fhðtu,
…ý ftkÄtk fhðtk ™rn yux÷u ðth ÷„tzðe ™rn. òu yuftŒþe ytrŒ
ðú‚™tu W…ðtË ƒesu rŒðËu ytð‚tu ntuÞ ‚tu «tÞrù¥t™tu W…ðtË
‚uhþ™u rŒðËu fhðtu, …ý yuðe yz[ý ™ ytð‚e ntuÞ ‚tu ‚u rŒðËu
s fhe ™t¾ðtu. r™Þ{ ht¾ðtk ‚u ytuAtk ht¾ðtk …ý ½ýtk ht¾e™u
…zâtk {qfðtk ™rn. òu ½ýtk ht¾e™u …zâtk ™ {qfu ‚tu ‚u ©uc Au, …ý
½ýtk ht¾e™u …zâtk {qfðtk …z‚tk ntuÞ ‚tu Úttuztk ht¾ðtk ‚u Xef Au.
yu{ ðt‚ fhe™u …Ae ƒtuÕÞt su ð[™t{]‚{tk ™thŒ Ë™ftrŒf ‚Útt
ht{f]»ýtrŒf yð‚th fÌtt ntuÞ ‚u {wõ‚™u fÌtt ntuÞ Au yu{ òýðwk
fu{ fu ƒeò …htuût ht{f]»ýtrŒf yð‚th ÚttÞ Au ‚u ‚tu yLðÞMðY…™t
yð‚th Au; ‚u{™tÚte ©eS{nthts™t suðwk ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ
™rn y™u ‚u{tk™t fux÷tf ‚tu {tÞt{tkÚte ytÔÞt Au y™u ÔÞr‚huf
{qŠ‚™t yð‚th su {wõ‚ ‚u ‚tu ytíÞkr‚f fÕÞtý fhu Au; {txu ‚u
yð‚th òýðt. {tÞt ‚tu {uË™tu ytuhztu Au.
…Ae ™t™tuŒht™t X¬h ft¤eŒtËu …qAâwk su {thu ‚tu yt ºtý
yk„{tkÚte yufuÞ Ëk…qýo ÚtÞwk ™Úte íÞthu fu{ Útþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su ytðt {tuxt ™u {nthts {éÞt Au, ‚u{™tu {rn{t sýtÞ ™u ‚u{™e
ËtÚtu {™ òuztu ‚tu A‚e Œunu {tuût ÚtE òÞ. su™t ¼u¤t ƒuXt Atu ‚u™t
¼u¤wk s hnuðwk Au, {txu ßÞthu ytðt {éÞt íÞthu òýðwk su …qÁk ÚtE
s hÌtwk Au ™u fzuztx fh‚t Ät{{tk òþwk, rVfh ht¾ðe ™rn. yt ‚{™u
{éÞt Au ‚u ftkE yûthftuxe ËwÄe™u …ý {éÞt ™Úte ™u {¤ðt …ý
½ýt Œw÷o¼ Au. yt ðt‚™tu {wÆtu ntÚt ytðu ‚tu ƒnw Ëw¾ ytðu ™u
Ÿ½, ytnth, ¼q¾, Œw:¾, Ëðuo ¼q÷e sðtÞ; yuðtu {qŠ‚™tu yt™kŒ
Au. ‚u yt™kŒ{tk yt…ýu hÌtt Aeyu yu{ òýðwk. >> 193 >>
ðt‚to 194
suX ðŒ 8™u htus Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 16{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk, ‚u{tk æÞt™ fh‚tk su …ŒtÚto™t ½tx ÚttÞ ‚uðt ¼tu„ su ÷tuf{tk
ntuÞ ‚u ÷tuf{tk ‚u™u …ntU[tzu Au yu{ ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su òu ytËÂõ‚…qðof ½tx Út‚t ntuÞ ‚tu ‚u™u suðt ¼tu„ ðnt÷t Au
‚u ÷tuf{tk {qfu Au y™u ½tx ÚttÞ íÞthu ŒtÍ ÚttÞ ‚u™u ‚tu yu ÷tuf{tk
{qf‚t ™Úte, {txu RåAt rð™t™t ½tx Ënusu ÚttÞ ‚u™u ‚tu yu ÷tuf{tk
òðwk …zu ™rn. ‚u™u ‚tu ËíËk„{tk s sL{ Ähtðu ™u òu„ Ëthtu ytðu,
‚u òu ¾ƒzŒth ÚtE™u òu„ fhu ™u su{ {tuxt fnu ‚u{ ËtÄ™ fhu,
‚tu ‚tu Íx r™ðtoËr™f ÚtE™u Ät{{tk s‚tu hnu; y™u yt¤Ë ht¾u
‚tu ðthkðth ËíËk„{tk sL{ Ähu, ‚u ßÞthu r™ðtoËr™f ÚttÞ íÞthu
Ät{{tk òÞ. fthý {qŠ‚-{nthts ™u {wõ‚ ‚u{™wk Œþo™ ytí{t™u rð»tu
ÚttÞ ™rn íÞtk ËwÄe Úttuztuf ðtkÄtu ¾htu, …ý su{ …tu‚t™t Œun™u rð»tu
ftkEf …ezt ÚttÞ ™u ¼q÷tÞ ™rn ‚u{ {nthts™u y™u {tuxt™u ËŒtÞ
y¾kz Ëk¼thu ‚tu ‚u™u ðtkÄtu ™rn; {txu {tuxt™u rð»tu {™ ƒtkÄðwk yux÷u
ftkE ðtkÄtu ™rn. yt ‚{™u {éÞt Aeyu ‚u yk‚ Ë{Þu y™trŒ™e
…kÂõ‚{tk ¼u¤ðe Œuþwk, ftuE Œw:¾eyt hnuþu ™rn; Ëti™u …tu‚…tu‚t™e
…kÂõ‚{tk ¼u¤ððt™wk ‚t™ Au. su{ „t{tu„t{™t nrh¼õ‚tu ‚{™u
…tu‚…tu‚t™t „t{tu{tk ÷E sðt™e ‚tý fhu Au ‚u{ ‚{™u y{tht ¼u¤t
÷E sðt™e y{thu ‚tý Au, {txu ÷E òþwk. ‚u y{u Ët[t {éÞt
Aeyu ‚u ÷E òþwk …ý su™u ytÄwr™f {éÞt Au ‚u ytÄwr™f ‚tu …tu‚uÞ
™rn òÞ ™u yu™u rð»tu nu‚ðt¤t nþu ‚u™uÞ ™rn ÷E òÞ. yu ‚tu
¼q¾, Œw:¾ ™u {th ¾tðt™t Au, {txu yuðt™tu rðïtË ™ ht¾ðtu.
{tuxt ËtÚtu nu‚ ntuÞ ‚tu ‚u{™e ËtÚtu òuztE sðtÞ. su {tuxt {qŠ‚{tk
òuztÞt Au, ‚u{™u rð»tu su òuztÞ ‚u …ý {qŠ‚{tk òuztÞ ™u Ëw¾eytu
ÚtE òÞ; {txu fthý ðM‚w{tk ƒtÍðwk. su™u ytðt y™trŒ ËtÚtu nu‚
ÚtÞwk ‚u™u ð÷¾tk ™ fhðtk su fu{ Úttþu ? yu ‚tu …qÁk ÚtE hÌtwk Au.
{nthts rð™t ft¤ f{torŒf™u f‚to òýðt ™rn. ðtÞw fu ðhËtŒ ™
ÚttÞ fu ½ýtu ÚttÞ yu™t f‚to {nthts Au, {txu {nthts™e {hS
«{týu ÚttÞ Au. “{the {hS rð™t hu, ftuEÚte ‚hýwk ™ð ‚tuztÞ.”
yuf nrhs™u {nthts™u ðz‚t÷{tk fÌtwk su nwk ‚hýwk ‚tuze yt…wk yu{
fne ½tË™wk ‚hýwk ‚tuzðt „Þtu ‚tu ntÚt Í÷tE „Þt, ‚u yt½t fu …tAt
ÚttÞ s ™rn. ytðt f‚to {nthts™u òýu ‚tu {qŠ‚ ™ Œu¾tÞ ‚tu…ý
‚u™u Ëðuo «tró ÚtE hne Au, ™u yu‚tu A‚e Œunu s {qŠ‚{tk Au; {txu
Ëðo f‚to {nthts™u òýu ‚tu yu™wk «thçÄ ©eS{nthts …tu‚u s Au.
‚tu…ý ¼qkzt Œuþft¤{tk ™ hnuðwk, Yzt Œuþft¤{tk hnuðwk.
…Ae „tuÄtðe™t {tM‚h s„L™tÚtu …qAâwk su Ëðuo Sð su su r¢Þt
fhu Au ‚u {nthts™e {hS «{týu fh‚t nþu fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yu ‚tu s„‚™e Wí…¥ÞtrŒf™t f‚to su {q¤…wÁ»ttu ‚Útt
ðtËwŒuðƒúñ ‚Útt yûthtu ‚u{™u fÌtwk Au, ‚u yu Ëðuo y{the {hSÚte
Wí…¥ÞtrŒf fhu Au; y{the {hS ™ ntuÞ ‚tu ftkE fhe þfu ™rn.
ƒeò su f{toÄe™ Sðtu Au ‚u ‚tu …tu‚…tu‚t™t f{o ‚Útt Mð¼tð «f]r‚
«{týu r¢Þt fhu Au, ‚u{™u ‚tu þtMºt ™u Ëí…wÁ»t fnu Au su yt r¢Þt
fhòu ™u yt r¢Þt ™ fhþtu. ‚u ©eS{nthtsu rþûtt…ºte ytrŒf{tk
yt¿tt fhe Au, yu «{týu ð‚oðwk. y™u {q¤yûthtrŒf Eïhtu™u þtMºt{tk
yt¿tt fhe ™Úte, yu ‚tu ©eS{nthts™e {hS «{týu fhu Au; …ý
yu f{toÄe™ ™Úte. su f{toÄe™ Sð Au ‚u{™u ‚tu þtMºt{tk fÌtt «{týu
ð‚oðwk ™u ™ ð‚uo ‚tu Œw:¾ ¼tu„ðu. yux÷e ðt‚ fhe™u Ëk‚tu™u fÌtwk su
‚{u õÞtk ËwÄe …wøÞt Atu ‚u™tu Ëhðt¤tu fhtu. íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su
©e Mðtr{™thtÞý™t [hý ËwÄe …ntUåÞt Aeyu, su{ fhðwk ntuÞ ‚u{
fhu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su “Ëí…wÁ»t ðtõÞk ™ [÷r‚ Ä{o:” …Ae

…whtýe ™kŒrfþtuhŒtËS™u …qAâwk su ‚{u fu{ Ë{òu Atu ? yt ðt‚
õÞtkÚte ytðu Au ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su XuX {nthts™e {qŠ‚{tkÚte ÚttÞ
Au. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¼q÷e ™ ò‚t ntU, …ý y{™u yu{ sýtÞ
Au fu ‚{u ™¬e ¼q÷e sþtu; sYh ¼q÷e sþtu yu{ fne™u …Ae ðt‚
fhðt ÷tøÞt su æÞt™ fh‚tk fh‚tk {qŠ‚ ™¾rþ¾t …ÞO‚ Ë{„ú ™
Œu¾tÞ, yux÷u [hý Ët{wk swyu ‚tu {w¾th®ðŒ fu {M‚f ™ Œu¾tÞ ™u
{w¾th®ðŒ fu {M‚f Ët{wk swyu ‚tu [hý ™ Œu¾tÞ, ‚u ™uºt™e ð]r¥tyu
òuðtÞ Au yu{ òýðwk. y™u Ë{„ú {qŠ‚ Œu¾tÞ íÞthu ‚u Sð™e ð]r¥tyu
òuðtÞ Au yu{ òýðwk. yuðe he‚u æÞt™ fh‚tk fh‚tk yuf {qŠ‚ ytfthu
ð]r¥t ÚtE òÞ …ý Œun™wk fu s„‚™wk ¼t™ hnu ™rn ‚u W…þ{ fnuðtÞ.
‚u W…þ{ðt¤t™e r¢Þt ©eS{nthts y™wËkÄt™ «{týu fhtðu Au,
…ý ‚u™u ¾ƒh hnu‚e ™Úte. „tuhÄ™¼tE Atufht™u xtk„tu Ít÷e™u ¾ýe
ò‚t ‚u fu{ Í÷tÞ ‚u™e ¾ƒh ™rn, y™u Ëtfh Au fu {eXwk Au ‚u™e
¾ƒh ™rn, y™u ftuEf ð¾‚u ½ýwk s{u ™u õÞthuf Úttuzwk s{u ™u õÞthuf
s{u …ý ™rn, ƒÄwk {nthts™t ntÚt{tk, yu‚tu ©eS{nthts ò¤ðu
s. su{ ƒt¤f™wk «thçÄ {tð‚h Au ‚u ƒt¤f™u ™t„, ðt½, yÂø™
ytrŒÚte ò¤ðu Au ‚u{. yt…ýtu nhS ™t™tu n‚tu íÞthu „kS{tkÚte
™t„™u …qkAzuÚte ÍtÕÞtu ‚u y{u {qftÔÞtu, ‚u{ W…þ{Œþtðt¤t™u
{nthts ò¤ðu Au. yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts™u æÞt™ fh‚tk ÷q„zt{tk
ðªAe n‚tu ‚u Ët‚ ytX Xuftýu fhzâtu ‚tu…ý æÞt™{tkÚte WXât ™rn,
™u æÞt™ fhe™u …Ae ðt‚ fhe su yt ÷q„zt{tk þwk Au swytu ! …Ae
…t¤tyu òuÞwk ‚tu ðªAe ™eféÞtu; ‚uðe ÂMÚtr‚ W…þ{ fh‚tk …ý yrÄf
fnuðtÞ. ð¤e „t{ze „t{{tk …ÄtÞto n‚t, íÞthu ŒqÄ…tf{tk Ëtfh™u
ƒŒ÷u ¼q÷Úte {eXwk ™tÏÞwk n‚wk, ‚tu…ý r™íÞ s{‚t ‚ux÷wk s{e „Þt,
‚u …ý „tuhÄ™¼tEÚte yrÄf ÂMÚtr‚ fnuðtÞ, fu{su „tuhÄ™¼tE™u

‚tu ¾ƒh ™ntu‚e …z‚e, ™u {nthts™u ‚tu ytí{r™ct n‚e. ‚u
ytí{r™ct™u ƒ¤u fhe™u ðªAe™e …ezt™u ¾BÞt ™u {eXwk s{e „Þt, {txu
‚u rðþu»t fnuðtÞ. y™u ‚uÚte …ý ºtýu yðMÚtt{tk y¾kz {qŠ‚ Œu¾tÞ
‚u ©uc Au y™u ‚u Sð Ë¥ttyu òuðtÞ Au. ‚u fh‚tkyu ©eS{nthts™wk
‚us su™u ytí{t fnu Au ‚u ‚us™u rð»tu {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚtE òÞ
‚u ©uc Au, ™u ‚u rËØ{wõ‚ fnuðtÞ ™u …h{ yuftkr‚f fnuðtÞ. y™u
su {qŠ‚{tk Ë¤k„ ÔÞt…e™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷u ‚u y™trŒ fnuðtÞ y™u ‚u
ËtiÚte ©uc Au. yuf Ë{Þ™u rð»tu ©e h½wðehS {nthts y{ŒtðtŒ
…ÄtÞto n‚t íÞthu ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts™u fÌtwk su ‚{tu ‚tu yt
{tuxt þnuh™t ÔÞðnth{tk ƒnw s ƒkÄtE „Þt. …Ae ©e yÞtuæÞt«ËtŒS
{nthts ƒtuÕÞt su ‚{tu ¼„ð‚«ËtŒS™u ðz‚t÷™tu ÔÞðnth ËtU…e
Œtu y™u y{u fuþð«ËtŒS™u ËtU…e ŒEyu. y™u yt…ýu ƒL™u „Zzt,
{q¤e, sq™t„Z, ¼ws ßÞtk fntu íÞtk yuf Xuftýu ƒuXt ƒuXt ©eS{nthts™wk
y¾kz æÞt™ ¼s™ fheyu. …Ae ©e h½wðehS {nthts ‚tu ftkE
ƒtuÕÞt ™rn, íÞthu yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts ƒtuÕÞt su “su rŒðË™t
©eS{nthts …tËu ytÔÞt Aeyu íÞthÚte y{u ‚tu ºtýu yðMÚtt{tk
©eS{nthts™e {qŠ‚™u y¾kz ‚us™t Ë{qn{tk Œu¾eyu Aeyu y™u yt
y{ŒtðtŒ™tu ËíËk„™tu ÔÞðnth ‚tu y{™u hk[ {tºt …ý „ý‚e{tk
™Úte; y{u ‚tu ËŒtÞ {qŠ‚{tk s r™{ø™ hneyu Aeyu.” yuðe ÂMÚtr‚
©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts™e n‚e. >> 194 >>
ðt‚to 195
suX ðŒ 10™u htus Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 59{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk ‚u{tk ¼ð ƒúñtrŒf Œuð Útfe ËtÄw yrÄf Au yu{ ðt‚
ytðe. íÞthu ƒt…t©eyu Ëk‚tu™u …qAâwk su yu ¼ð ƒúñtrŒf feÞt nþu ?

…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su yt ¼ð ‚u {ntft¤™u fÌttu
Au-su rŒÔÞ Ëkf»toý Au ‚u, y™u ‚u {q¤…wÁ»t™tu W…he Au. y™u ƒúñt
‚u {q¤yûth-su™u rŒÔÞ yr™YØ fneyu Aeyu ‚u; su …k[t¤t™t 2ò
‚Útt ÷tuÞt™t 7{t ð[™t{]‚{tk fÌtt Au ‚u. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
‚{u yu {q¤yûthÚte yrÄf Atu y™u fux÷tf™u ‚uzðt òytu Atu, ‚u
‚{™u Ët[wk {™tÞ Au ? íÞthu Mðt{e ƒtuÕÞt su ‚{u fntu Atu íÞthu
Ët[wk nþu. y{™u ‚tu ftkE sýt‚wk ™Úte. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ët[wk
Au, …ý ‚{the …tËu ft{ fhtðeyu Aeyu, ™u ð¤e sýtðt Œu‚t ™Úte
yu{ ‚{u yf‚to Atu. y™u ™Úte sýtð‚t ‚u™wk fthý yu Au su ‚{tht
Ë{tË™u {txu ‚{the Ët{Úteo htufe ht¾e Au. ‚{u ‚uzðt òytu Atu
íÞthu ftuEf™u ynª ht¾tu Atu …ý ¾ht; yu{ fhtu Atu y™u ð¤e ‚{u
òý‚t ™Úte …ý ‚{the Ët{Úteo yûthÚte …h Au.
…Ae þtMºte Ä{oMðY…ŒtËSyu …qAâwk su ½tx ËkfÕ… Út‚t ntuÞ
‚u™wk þwk Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu ‚tu ‚{™u ntuÞ s ™rn,
…ý Vzftððt htÏÞt Au, ‚u {hu÷t Ë…o suðt Au ™u …tu‚t™u rðþu»t
{™tÞ ™rn ™u r™{to™e hnuðtÞ yux÷t ËtÁ Au. ºtýu yðMÚtt{tk {qŠ‚
Œu¾u ™u Ëðuo™t ¼u¤t „tuÚttk ¾tÞ ™u ‚wåA Sð {t™, y…{t™ fhu
‚u Ën™ fhu yuðt Ëk‚ Au. Ë{Úto Útft shýt fhðe ‚u ftuEÚte ÚttÞ
™rn, yu ‚tu {nthts fu {nthts™t {wõ‚ y™u yuftkr‚f Ëk‚ ‚u Ën™
fhu. ‚wåA suðt Sð „tu…tr¤Þwk ¿tt™ fnu‚t, y™u yíÞthu …ý
„tu…tr¤Þwk ¿tt™ Œu Au yu{ fnu Au; yuðt Sð™wk {t™ y…{t™ Ën™
fhðwk yu s {tuxtE Au. yuðtu {nthtsu {t„o [÷tÔÞtu Au ‚u Sð™tk
fÕÞtýY…e ftÞo fhðt Ë{Úto htÏÞt Au yux÷u Sð™tu {tuût fhðtu ‚u
ËkfÕ…{tºt{tk fhu y™u ftuE™wk ¼qkzwk fhðt™tu ËkfÕ… fhu ‚tu ‚u ™ ÚttÞ.
ßÞthu ¼ÿ{tk ©eS{nthts™u ‚u÷™t xtkft{tk ™t¾ðt™wk fÞwO n‚wk íÞthu

Œuðt™kŒ Mðt{e (ËkLÞtËe) yu þnuh ŸÄwk ðt¤ðt™tu ËkfÕ… fhðt
{tkzâtu, ‚u ð¾‚u ©eS{nthtsu fÌtwk n‚wk su {tht ytr©‚™tu þt…
ftuE™u ™ ÷t„u; yuf {tuût ËkƒkÄe ËkfÕ… ËíÞ ÚttÞ. ytðwk Ë{S™u
rðïtË ht¾u ™u ytí{ƒwrØ fhu ‚tu {tuût ÚttÞ ™u Ëw¾eytu ÚttÞ. su
Ätuft…kÚte ÚttÞ ‚u™u ‚tu ftkE fnu‚t ™Úte. ¼ws{tk yuf nrh¼õ‚™tu
Atufhtu {hðt …zâtu íÞthu ‚uýu fÌtwk su {thtu Atufhtu ht¾tu, íÞthu y{u
fÌtwk su y{u ‚tu fÕÞtý fheyu Aeyu …ý ƒeswk ftkE fh‚t ™Úte. …Ae
Atufhtu {he „Þtu y™u ‚u™tu Äehu Äehu þtuf xtéÞtu. yu{ {tuxt fÕÞtý
rð™t ƒeswk {trÞf Ëw¾ yt…u ™rn. >> 195 >>
ðt‚to 196
suX ðŒ 11™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ðz‚t÷™wk 1÷wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk þtu¼tht{ þtMºteyu «&™ …qAâtu yu ðt‚ ytðe.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt þtu¼tht{ þtMºteyu {nthts™u …qAâwk
yuðtu ð¾‚ yt {wõ‚™u òu„u fhe™u ‚{thu Au fu ™rn ? íÞthu Ëk‚
ƒtuÕÞt su yuðtu s ð¾‚ y{thu Au. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts™t
suðtu s {wõ‚™tu òu„ fnuðtÞ, yuðwk ™ òýu ‚tu ™tÂM‚f¼tð Au. …Ae
yu{ ytÔÞwk su r™ùÞ ntuÞ ‚tu ™tze«tý ™ ‚ýtÞ ‚tu…ý r™ŠðfÕ…
Ë{trÄ s Au. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su swytu, ™tze«tý ™ ‚ýtÞ
‚tu…ý r™ŠðfÕ… Ë{trÄ Au yu{ òýòu. …Ae r™ùÞ™wk Y… fÞwO su
{ªZ¤ ‚tuze™u htßÞ …zâtk {qfe™u Ä™™tu, Mºte™tu ™u Mºte ntuÞ ‚tu …r‚™tu
íÞt„ fhu y™u fneyu su yt xtýu ynª ytðtu ‚tu Ëðuo ft{ …zâtk
{qfe™u ytðu ™u Œun {tkŒtu ntuÞ ‚tu ‚u Œun …ý ytztu ™ ytðu; su{
{q¤S ƒúñ[theyu {nthts™u …týe …tðt ËtÁ ytuxt W…hÚte …z‚wk
{qõÞwk, …ý Œun ytztu ™ ytÔÞtu su {™u ðt„þu, yu{ ð[™ …¤u ‚tu
r™ùÞ Au yu{ òýðwk …ý ‚u fXý Au. yÞtuæÞt{tk Ëe‚t™e …tËu sE™u
{tÚttk ¼xftze ytðu y™u ynª {tuxt {wõ‚ ™u {nthts ƒuXt ntuÞ ‚u{™tu
{rn{t ™ sýtÞ; …hk‚w «„x W…h s r™ct ÚttÞ ™u ‚u{™t {wõ‚
W…h s r™ct hnu, …ý ƒeò …htuût™tu ¼th yuf ÷uþ{tºt ™ ytðu,
yuðtu r™ùÞ ntuÞ ‚u r™ùÞ òýðtu. yu{ fne™u …Ae ðt‚ fhðt
÷tøÞt su yt„¤ fux÷tf Ér»tytu þtMºt fhe „Þt Au ‚u ‚{tu„wý{tk
÷¾e „Þt Au su “þqÿ ðuŒ Ëtk¼¤e òÞ ‚tu ‚u™t ft™{tk W™wk ËeËwk
huzðwk.” y™u “ƒúñ[the yðfeýeo ÚtÞtu ‚uýu ftýeytu „Äuztu {the™u
‚u™wk [t{zwk ytuZe™u Vhðwk ™u {t„e ¾tðwk” yuðwk «tÞrù¥t ÷ÏÞwk Au,
…ý ‚u ÞÚttÚto ™Úte. …Ae Ë¼t Ët{wk òuE™u ƒtuÕÞt su ò„tu, Ÿ½
„he ytðe ‚u Ëtk¼¤e òþu ™u ‚{™u Ëtk¼¤ðt ™rn Œu. yt ¼„ðt™
™u yt Ëk‚ ƒuXt Au ‚u{tk …ý „he ytðu yuðe Au. …Ae Ëk‚™u fÌtwk
su ‚{u ¼„ðt™™u ™u Ëk‚™u ƒ‚tðtu ‚tu Ëk‚ Ët[t. …Ae Ëk‚tuyu fÌtwk
su yt {nthts ™u yt Ëk‚. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su nt, yt «r‚{t
‚u Ëtûtt‚T {nthts ™u yt Ë¼t ‚u Ëk‚ ‚u y{thtÚte ™t …ztÞ ™rn,
{txu ‚{u ƒºteË ÷ûtýu Þwõ‚ Ëk‚ ¾ht, ƒhtƒh, yu{ ƒtuÕÞt. …Ae
ƒtuÕÞt su ytX ðtøÞt ntuÞ ‚tu Ë{tró fhtu, ‚u …nu÷tk Ë{tró fhtu
‚tu {nthts™t „wLnu„th Úttytu, {txu ytX ðtøÞt …nu÷tk Ë{tró fhðe
™rn; yuðe yt¿tt fhe™u …Ae Ë{tró fhe. >> 196 >>
ðt‚to 197
suX ðŒ 11™u htus ƒ…tuhu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
yt òu„ nðu ÍtÍt rŒðË ™rn hnu, fu{su y{™u …k[tu‚uh ð»to …qhtk
ÚtÞtk. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t, yt… Ëkð‚
1901™e Ët÷{tk «„x ÚtÞt Atu, {txu ƒu ð»to ƒtfe Au. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su 73 ð»to™t yrÄf {tË [tuðeË „ýe™u y{u ƒhtƒh …tuýtuËtu
ð»to fÌttk Au. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t, yrÄf
{tË ‚tu ™ „ýtÞ. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y{thu ynª ðu…the
…wÁ»ttu¥t{ {tË™wk ÔÞts „ýe ÷u Au, {txu yu {tË ƒÄt ÷u¾tu ‚tu …qhtk
…tuýtuËtu ÚttÞ Au. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ðu…the ‚tu
÷tu¼eyt ntuÞ ‚u ÔÞts ÷u, …ý yt…™u yu{ „ýe™u …qhtk fhðtk ™
òuEyu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ƒnw ËtÁk {nthts ! yu{ ™rn
„ýeyu. …Ae ðt‚ fhe su ‚{u Ëðuo yt¿tt ÞÚttÚto …t¤òu. yt¿tt Au
‚u ytí{Ë¥ttY…™wk ft{ fhu Au, {txu ™t™tk {tuxtk ð[™ ©eS{nthts™tk
ÞÚttÚto …t¤ðtk, …ý ‚u{tk Vuh …zðt Œuðtu ™rn. òu Vuh …zðt Œu ‚tu
‚u™u ƒeòu sL{ Ähe™u …ý …téÞt rð™t Aqxftu ™Úte. su sz [i‚LÞ
{tÞt™tu íÞt„ ÞÚttÚto ™rn fhu ‚u ‚tu ƒ¤u÷tu ftuÞ÷tu Au ™u ‚u y{thtu
™Úte ™u yu™t Äýe y{u ™rn ÚtEyu. y{thu ynª su Ä{o{tk fwþ¤
™ ntuÞ ‚u™t ft„¤tu ytðu ‚u y{u ðtk[‚t fu ðk[tð‚t ™Úte ™u sðtƒ
…ý ÷¾‚t ™Úte, yuðtu y{thu Ä{o …t¤ðt …¤tððt™tu yt„ún Au.
yu{ ðt‚ fhe™u ƒtuÕÞt su swytu™u ! yt…ýu ht{…ht{tk Ëk. 1964™e
Ët÷{tk fÚtt Ëtk¼¤ðt „Þt n‚t, íÞthu yuf nrhs™ ƒnw Ëthtu n‚tu
…ý ‚u™u ™t™…ý{tk ƒúñ[Þo ðú‚{tk Vuh …zâtu n‚tu, ‚u™wk ‚uýu «tÞrù¥t
{tøÞwk. ‚u™u «tÞrù¥t fÞto …nu÷tk …týe …ý ¼hðt ŒeÄwk ™rn ™u yu™e
ftkE …ý Ëuðt Œunu fhe™u y{u fhðt ŒeÄe ™rn yuðe [tu¾ðx y{u
ht¾eyu Aeyu. ‚{u …ý su y{tht òu„ðt¤t Atu ‚u Ëðuo yuðe he‚u
Ä{o rð™t™tu ntuÞ ‚u™e Ëuðt yk„efth fhþtu ™rn ™u rþ»Þ ntuÞ ‚tu
swŒtu fhòu ™u „wÁ ntuÞ ‚tu …z‚tu {qfòu, yu y{the yt¿tt Au ‚u
rþh [Ztðòu ‚tu y{u ƒnw htS ÚtEþwk ™u ‚{™u ½ýtf yÄ{ Sðtu™tu
WØth fhtu yuðt Ë{Úto fheþwk ™u suðt y{u Aeyu yuðt s fheþwk y™u
yt…ý Ëðuo {qŠ‚{tk ¼u¤t hne™u {qŠ‚™tk Ëw¾ ¼tu„ðþwk.
…Ae Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËSyu …qAâwk su y{™u ÞÚttÚto
yt¿tt …t¤tu ‚tu ©eS{nthts™t Ëw¾{tk ytðþtu yu{ fntu Atu ‚tu
y{u yÄ{ Sð™u yt¿tt …¤tÔÞt rð™t yu{ ™u yu{ þe he‚u
{nthts™t Ëw¾{tk ÷tðeþwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yÄ{ ™hfu
sðt™tu ntuÞ ‚u ËkfÕ…u fhe™u yu™tk …t… ƒ¤e òÞ, ‚uÚte ™hfu sðt™wk
ƒkÄ ÚttÞ ™u yt ËíËk„{tk ytðu ‚u fÕÞtý òýðwk; …Ae yuf ƒu sL{u
fÕÞtý ÚttÞ y™u ¾ƒzŒth ÚtE™u {kzu ‚tu yu™u yu Œunu fÕÞtý ÚtE
òÞ, yu{ WØth fhtu yuðt fhðt Au. yu{ fne™u ƒtuÕÞt su “su™u
òuEyu ‚u ytðtu {tuût {t„ðt,” …Ae Ëk‚tuyu fÌtwk su yt y{u ytÔÞt
Aeyu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuût ÚtE „Þtu Au y™u su ™ðt ytðu
Au ‚u™tu …ý ÚtE òÞ Au. yu{ fne™u s™tuEytu …nuhtðe™u Ëðuo Ëk‚tu™u
ðh ytÃÞtu su yt y[¤ s™tuEytu yûthÄt{ ËwÄe ™u …Ae Ë¼t™e
{tÞt™tu ûtÞ ™u ‚{the sÞ yu{ ƒtuÕÞt.
ƒesu rŒðËu yux÷u ðŒ 12™u htus Ëðuo Ëk‚tu™u yt¿tt fhe su
yts „wsht‚ ‚hV òytu yux÷u Ëðuo Ëk‚ ¼ws ÚtE™u „wsht‚ ‚hV
ytÔÞt. >> 197 >>
ðt‚to 198
Ëkð‚ 1974™t suX {tË{tk ©e ð]»t…whÚte ƒt…t©e™t ºtý
ft„¤tu Mðt{e Eïh[hýŒtËS W…h ytÔÞt su ‚{u ‚h‚ ytðtu,
‚{tÁk sYh™wk ft{ Au. ‚uÚte Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚tu
„wsht‚Úte fåA{tk „Þt ™u y»ttZ ËwŒ 1™u htus rŒðË ytÚt{‚e ð¾‚u
ð]»t…wh™t {krŒh{tk …ntUåÞt. íÞtk fqðt W…h ƒt…t©e Q¼t n‚t ‚u
{éÞt y™u fÌtwk su yuf {tËÚte ‚{the ðtx òu‚t n‚t …ý ‚{u ðth
½ýe ÷„tze. y{thu {kŒðtz „úný fhðtu n‚tu ‚u yts ËwÄe ¾BÞt.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su rðþtu‚…ht{tk {krŒh™e ‚fhth
Au ‚uÚte hnuðwk …zâwk n‚wk, …ý yt…™tu ºteòu ft„¤ ytÔÞtu ‚uÚte ‚h‚
ytÔÞtu. …Ae yth‚e ÚtE ‚u yth‚e fhe™u ƒuXt ™u ƒt…t©eyu ‚tð
„úný fÞtuo ‚u ºtý rŒðË ËwÄe Q÷xe ™u Vuhtu htÏÞtu ™u …Ae Ÿzt
Q‚he „Þt ‚u A rŒðË ËwÄe ƒnth ytÔÞt ™rn. …Ae y»ttZ ËwŒ
9™u htus ™uºt W½tze™u ƒtuÕÞt su Ä™S¼tE™u ™thtÞý…whÚte ‚uztðtu.
…Ae ‚u{™u ‚uzðt {týË {tufÕÞwk, …ý ‚u ½uh ™ntu‚t ‚uÚte Œþ{™u
rŒðËu Ëðth{tk ytÔÞt, íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u
fÌtwk su Ä™S¼tE ytÔÞt. …Ae ƒt…t©e ™uºt W½tze™u ƒtuÕÞt su
y{thtu ¾tx÷tu ½uh ÷tu, …Ae ½uh ÷E „Þt. …Ae ½uh sE™u …tu‚t™u
su ftkE …tu‚t™tk Ë„tk ðnt÷tk™u ‚Útt „heƒ ËíËk„e™u Œuðwk ntuÞ ‚u
‚Útt ¼ws™t XtftuhS™e Ëuðt ‚Útt …thtÞý fhtððe ‚Útt ƒuÞ Œuþ{tk
hËtuEytu Œuðe EíÞtrŒf Ëðuo {¤e ftuhe 28,000™wk ðe÷ fÞwO. y™u
ƒthþ™u rŒðËu Ëðthu Ëti Ëk‚ nrhs™tu …tËu hò {t„e su y{u yts
ƒth ðt„u yk‚Äto™ ÚtEþwk {txu Ëti Ëk‚tu Útt¤ fhe™u s{tztu ™u …thýtk
fhtu y™u nrh¼õ‚tu™u yt¿tt fhe su {tuxt {tuxt ntuÞ ‚u ½uh hnuòu,
y™u …qòhe ht{S ¼õ‚™u fÌtwk su ‚{u nth „wkÚte ÷tðtu. …Ae
y{ŒtðtŒ, {q¤e™t Ëk‚ …[tË ‚Útt ¼ws™t ƒúñ[the r™„woýt™kŒS
‚Útt …whtýe fuþðr«ÞŒtËS ‚Útt fåA „wsht‚ Ít÷tðtz™t nrhs™tu
n‚t, ‚u Ëðuo WŒtË ÚtE „Þt. Ëk‚tuyu XtftuhS™tu Útt¤ …ý fÞtuo ™rn
‚u y„eÞth ðt„e „Þt íÞtk ËwÄe Ëtiyu «tÚto™t fhe su y{tht W…h
f]…t fhe™u n{ýtk Œþo™ yt…tu. …Ae ƒt…t©e ƒnw ŒÞt ÷tðe™u
ƒtuÕÞt su “nu‚ òuE nrhs™™tk ðnt÷tu …tu‚u ÚtÞt «ËL™” òytu,
©eS{nthtsu ‚{the «tÚto™t Ëtk¼¤e™u y{™u htÏÞt; ‚{u hËtuE

fhtu y{u hneþwk. …Ae nrhs™tu™u fÌtwk su òytu, Ëti …tu‚…tu‚t™wk ft{
fhtu. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su yt…™tu ¾tx÷tu {krŒh{tk
÷Eyu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¼÷u, {krŒh{tk ÷tu. …Ae {krŒh{tk
÷tÔÞt ™u XtftuhS™tu Útt¤ fhe™u ƒt…t©e™u s{tzât ™u Ëðuo Ëk‚
nrhs™tu sBÞt y™u ƒt…t©eyu {kŒðtz ftZe {qõÞtu.
…Ae ‚tu ƒt…t©e™u Ëk‚ nrhs™tu r™íÞ {tk[eyu ƒuËthe™u Aºteyu
÷E s‚t ™u ftuEf rŒðË ðtzeyu ÷E s‚t. ‚u {kŒðtz Ëtk¼¤e™u
Ít÷tðtz, „wsht‚™t ½ýt Ëk‚tu ‚Útt nrhs™tu ytð‚t nðt íÞthu
ƒt…t©eyu ðt‚ fhe su Ëk‚ ™u nrhs™tu ½ýt ytÔÞt Au, {txu yt…ýu
…thtÞý fhðt™e Au ‚u n{ýtk s fheyu y™u fkftuºteytu ÷¾eyu yux÷u
Úttuzt ½ýt hne „Þt nþu ‚u …ý ytðþu. …Ae fkftuºteytu ÷¾e {tuf÷e
™u ©e r™„woýt™kŒS ƒúñ[theyu “©e …wÁ»ttu¥t{ ÷e÷t{]‚ Ëw¾Ët„h”
™t{™tu „úkÚt fÞtuo Au ‚u™e …thtÞý Ët‚ rŒðË™e fhtðe™u ‚u™e Ë{tró
y»ttZ ðŒ 0)) y{tË™u htus fhe. ‚u rŒðËu Aºteyu hËtuE fhtðe
y™u nrh¼õ‚tu™u {txu Aºte™e W„{ýe ƒtswyu ‚÷tðze{tk hËtuE
fhðt™wk fÌtwk, …ý íÞtk Ëkfztþ …zu yux÷t {txu nrh¼õ‚tuyu Auxu
¾u‚h{tk yt„÷u rŒðËu {tkzðt ƒtkÄe htÏÞt n‚t ™u [q÷t fhe ™tÏÞt
n‚t ‚u{™u Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt ƒúñ[the r™„woýt™kŒS …tËu
fnuðhtÔÞwk su ðtÞw yr‚þu ytðþu ™u {tkzðt Qze sþu y™u hËtuE{tk
yxth Qze™u …zþu ™u ‚{™u Ëw¾ ™rn ytððt Œu {txu Aºte™e ytuÚtu
‚÷tðze{tk hËtuE fhtu …ý nrh¼õ‚tuyu {tLÞwk ™rn. …Ae Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t, ‚÷tðze{tk ½ýt {týËtu nh‚tk
Vh‚tk ntuÞ ‚u Xuftýu ƒnw Ëkfztþ …zu yuðwk Au {txu …ð™™u ™t …tztu
su rðÎ™ fhu ™rn. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Xef íÞthu …ð™™u ™t
…tzþwk. …Ae hËtuE fhe Ëk‚ nrhs™tu Ëti Ëti™u [tufu sBÞt y™u
ƒt…t©e …ý Ëk‚™e «tÚto™tÚte Úttuzwkf sBÞt. …Ae Ëtks™t {krŒh{tk
ytÔÞt. ƒesu rŒðËu …hŒuþÚte ytðu÷t nrh¼õ‚tu{tkÚte fux÷tf Ëti
Ëti™u „t{ „Þt y™u Úttuztf nrhs™tu ‚Útt ƒÄtÞ Ëk‚ ƒt…t©e™e
Ëuðt{tk hÌtt n‚t. y™u ð[™t{]‚™e xeft™e fÚtt Ëtks Ëðth nk{uþtk
©e ð]»t…wh™t {krŒh{tk Út‚e n‚e y™u Ëtks ð¾‚u {tk[eyu ƒuËe™u
yuf rŒðË ðtzeyu ™u yuf rŒðË Aºteyu s‚t yu{ r™íÞ ÷e÷t fh‚t.
yuf rŒðËu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu «tÚto™t fhe su yt…
yk‚Äto™ Útðt™t n‚t ‚u ŒÞt fhe™u hÌtt yu {tuxtu ft¤ ‚tu ftZâtu,
…ý nðu yuf ƒeòu ft¤ hÌttu Au ‚u™u f]…t fhe™u ftZe {qftu. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu ft¤™u …ý ÷‚ nýeþwk ‚u s‚tu hnuþu, y™u
ðhËtŒ ytðþu ™u ½ô [ýt Ëtò Œuþ{tk ½ýt Útþu. y™u …þw™u ¾tðt™u
¾z …ý Útþu. y™u f…tË …ý Útþu. …Ae ƒÄwk ‚u «{týu ÚtÞwk n‚wk.
yuf rŒðË ƒt…t©e Aºteyu …ÄtÞto íÞthu {tk[e ‚iÞth fhe …ý
ƒuXt ™rn ™u [tÕÞt ‚u yt„¤ Aºte ytðu Au íÞtk ËwÄe [tÕÞt ™u …Ae
{tk[eyu ƒuXt …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t,
{krŒh{tkÚte fu{ ™ ƒuXt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ÷t÷w¼tE™u
‚Útt {ntŒuð¼tE™u ËkfÕ… ÚtÞtu n‚tu su ƒt…t©e yt „t{ ƒnth Œnuhe
Au íÞtk ËwÄe [t÷u yuðt Ëtò ÚttÞ íÞthu yt…ýu fhtk[e òðwk, ‚uÚte
[tÕÞt y™u nðu yu{™u hò yt…eþwk …Ae Aºteyu sE™u ™tne™u
{t™Ëe…qò fhe™u …Ae Ëk‚ [kŒ™ ½Ëe ÷tÔÞt n‚t, ‚uýu fhe™u Ëðuoyu
ƒt…t©e™e …qò fhe; …Ae ƒt…t©eyu Ëðuo™e …qò fhe. …Ae {krŒh{tk
ytÔÞt y™u ÷t÷w¼tE, {ntŒuð¼tE ytrŒ fhtk[e™t nrhs™tu™u hò
yt…e su ‚{thtu ËkfÕ… …qhtu fÞtuo {txu nðu ‚{tu fhtk[e òytu. …Ae
‚u{ýu ytu‚tuo fÞtuo su ytðtu ËkfÕ… yt…ýu fÞtuo ‚u ƒnw ¾tuxwk fÞwO fu{
su ytðtu òu„ ™u Œþo™ {qfe™u òðwk …zþu. …Ae ytk¾{tk nu‚™tk ytkËw
÷tÔÞt ™u ƒnw rŒ÷„eh ÚtÞt íÞthu ƒt…t©eyu fÌtwk su y{u fåA{tk
s hneyu Aeyu yu{ ™ òýþtu, fhtk[e{tk …ý Aeyu. y{u ‚tu
©eS{nthts ¼u¤t ËíËk„{tk {qŠ‚{t™ hÌtt Aeyu, {txu ‚{tu òytu
y™u ‚{tht ¼u¤t ËŒtÞ Aeyu; …Ae nrh¼õ‚tu „Þt.
©tðý ËwŒ 11™u htus Ëðthu ƒt…t©e Aºteyu …ÄtÞto y™u íÞtk
ð[™t{]‚™e xeft™e fÚtt fhtðe. y™u ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS [kŒ™
½Ëe™u ÷tÔÞt n‚t, ‚u ƒt…t©e™u ¼t÷u Ëk‚ nrhs™tuyu [åÞwO. …Ae
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt yûthÄt{{tk rŒÔÞ [kŒ™ [åÞwO Au …ý yt ÷tuf™wk
[kŒ™ ™Úte yu{ òýòu. yt [kŒ™™tu Atkxtu su™u yzþu ‚u™u
yûthÄt{{tk ÷E sEþwk, yu{ fne™u {éÞt ™u …Ae Ëti Ëk‚ nrhs™tuyu
Ërn‚ {krŒh{tk …ÄtÞto.
©tðý ËwŒ 15™u htus ƒt…t©e Ëti Ëk‚ nrhs™tuyu Ërn‚
Aºteyu …ÄtÞto ™u íÞtk ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[tðe. y™u ËtÄw
ŒuðSð™ŒtËS ytrŒ Ëk‚ [kŒ™ ½Ëe ÷tÔÞt n‚t, ‚uýu fhe™u Ëti
Ëk‚ nrhs™tuyu ƒt…t©e™e …qò fhe™u nth …nuhtÔÞt. …Ae ƒt…t©eyu
Ëðuo™u [kŒ™ [åÞwO ™u Ëðou™u {¤e™u {krŒh{tk …ÄtÞto.
©tðý ðŒ 11™u htus Ëðthu ƒt…t©e Aºteyu …ÄtÞto ™u
ð[™t{]‚™e xeft™e fÚtt fhtðe ™u …wM‚f™e «þkËt fhe. …Ae Ëk‚
nrhs™tuyu ƒt…t©e™u [kŒ™ [[eo™u nth …nuhtÔÞt ™u ƒt…t©e …ý
Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu™u [kŒ™ [[eo™u {éÞt ™u …Ae {krŒh{tk …ÄtÞto.
©tðý ðŒ 0)) y{tË™u htus ƒt…t©e {tk[eyu rƒhtS™u Ëk‚
nrhs™tuyu Ërn‚ ftfhðtzeyu …ÄtÞto, íÞtk Ëk‚tuyu Ërn‚ ™tÌtt ™u
{t™Ëe…qò fhe. …Ae ð[™t{]‚™e xeft™e fÚtt fhtðe™u …hM…h
[kŒ™…w»…™t nthÚte …qò fhe™u Ëðuo™u {¤e™u …tAt {krŒh{tk …ÄtÞto.
Ët{ðuŒe™e ©tðýe™u rŒðËu ƒt…t©e Ëk‚ nrhs™tuyu Ërn‚

Aºteyu …ÄtÞto ™u íÞtk ð[™t{]‚™e hnMÞtÚto «Œer…ft xeft Ërn‚
fÚtt ðk[tðe™u …Ae Ëðuo Ëk‚tu™u s™tuEytu …nuhtðe™u ƒtuÕÞt su yt
yûthÄt{™e rŒÔÞ s™tuEytu Au. …Ae Ëk‚tuyu ƒt…t©e™e [kŒ™
…w»…™t nthÚte …qò fhe y™u ƒt…t©eyu …ý Ëðuo™e yuðe he‚u …qò
fhe. y™u ‚tkË¤tk ¼he ¼he™u [kŒ™ Atkxâwk y™u ƒtuÕÞt su yt Ëðuo™u
ð‚o{t™. suðtu …ðo‚¼tEyu Þ¿t fÞtuo n‚tu yuðtu yt Þ¿t Au. yt
Þ¿t{tk su su ytÔÞt Au ‚u Ëðuo™tu ytíÞkr‚f {tuût ÚtE „Þtu. yu{
nòhtu nòh Ëk‚ nrhs™tu™u f]…t fhe™u ðh ytÃÞtu ™u …Ae Ëti
{krŒh{tk …ÄtÞto.
¼tŒhðt ËwŒ 5™u htus ð[™t{]‚ hnMÞtÚto «Œer…ft™e fÚtt™e
Ë{tró ÚtE. ‚u ð¾‚u ƒt…t©eyu ð[™t{]‚ Ëxef™e …qò fhe ™u Ëðuo
Ëk‚tu™u Ätur‚Þtk ytuZtzâtk. ‚u rŒðËu ht{…wh™t {uhtE ¾e{S ¼õ‚
‚Útt …h{th ztÌtt ¼õ‚ ‚Útt ðt÷Syu Ë{tró r™r{¥tu hËtuE yt…e.
…Ae y{ŒtðtŒ, {q¤e™t Ëk‚tu™u ‚Útt …hŒuþ™t Ëðuo nrh¼õ‚tu™u hò
yt…e. ‚uÚte ËíËk„eytu Ëti Ëti™u „t{ „Þt y™u Ëk‚ ™thtÞý…wh
sðt ™eféÞt, ‚u{™u ð¤tððt ƒt…t©e ¼t„tu¤ ËwÄe …ÄtÞto n‚t y™u
Mðt{e Eïh[hýŒtËS™t ËtÄw ½™~Þt{ŒtË™u ‚tð ytÔÞtu n‚tu,
‚u{™u ƒt…t©eyu fÌtwk su fu{ Ät{{tk òðwk Au ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su
nt ƒt…t ! {nthts™e {qŠ‚{tk {qfe Œtu. …Ae ƒt…t©e ½uh …ÄtÞto
™u Ëk‚ ™thtÞý…wh „Þt. íÞtk ƒesu rŒðËu ËtÄw ½™~Þt{ŒtËu ƒ…tuhu
s{e™u …¥th ÄtuE™u ‚Útt ‚qkƒzwk ftuÁk fhe™u Ítu¤e{tk {uÕÞtk …Ae rŒþtyu
sE™u ™tÌtt ™u ytuËhe{tk ytðe™u ƒuXt ™u ÄqLÞ fhðt ÷tøÞt. ƒeò
ºteË Ëk‚ òuzu n‚t ‚u Ëðuoyu ¼u¤e ÄqLÞ …t f÷tf ËwÄe fhe ™u ËtÄw
½™~Þt{ŒtËSyu Œun {u÷e ŒeÄtu y™u Ëðuo Ëk‚ íÞtk …kŒh rŒðË hÌtt.
íÞtk ƒt…t©e …ÄtÞto y™u Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su yt…ýu

{kŒðtz{tk …thtÞý ytrŒf™tu ËkfÕ… fÞtuo n‚tu ‚u Ëðuo fÞwO ™u nðu
hËtuE™wk ƒtfe Au. ‚u Yr…Þt ‚{tu ÷uðhtð‚t òytu ™u ƒuÞ Œuþ{tk hËtuE
Œuòu. …Ae ‚u Yr…Þt fÕÞtý ¼õ‚ …tËu ÷uðhtÔÞt ™u ƒuÞ Œuþ{tk
hËtuEytu ŒeÄe. >> 198 >>
ðt‚to 199
Ëkð‚ 1975™t ðiþt¾ ËwŒ 3™u htus y{ŒtðtŒ ‚Útt {q¤e™t
Ëk‚ ‚Útt nrhs™tu fåA{tk „Þt n‚t, ‚u ¼ws{tk Œþo™ fhe ðiþt¾
ËwŒ 15™u htus ð]»t…wh „Þt.
ðiþt¾ ðŒ 1™u htus Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 30{kwk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ½tx ËkfÕ… xt¤ðt™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su {tuxt y™trŒ {wõ‚™tu «Ëk„ ht¾u ™u ‚u{™u yk‚Þto{e òýe™u
ËŒt Ë{e…u ht¾u ‚tu ½tx ËkfÕ… xt¤e ™t¾u. òu “„wÁ „Þt „tuf¤
™u [u÷t™u ÚtE {tuf¤” yu{ òýu ‚tu ËkfÕ… x¤u ™rn, {txu {tuxt™u
ËŒt Ëðoºt ™u yk‚Þto{e òýðt. yt xtýu òu yt[tÞo ƒtu÷tðe™u Ätu¤ft
fu su‚÷…wh™e fu nhftuE Ät{™e {nk‚tE yt…u ‚tu ytðtu Ë{t„{
{qfe™u [t÷e ™ef¤u, yuðt Sð™t Mð¼tð Au {txu ‚u{tk ÷tu¼tðwk ™rn.
y™u {t™, {tux…, rðãt, yrÄfth yu{tk {tux… {t™ðe ™rn. yuf
{nthts™e {qŠ‚{tk òuztðwk ™u ‚u Ëw¾{tk {tux… {t™ðe. yt ÷t¼ ™u
yt søÞt™e ¾ƒh ™ {¤u, yt ‚tu yûthÄt{ Au …ý ð]»t…wh™t
{krŒh™e ytuËhe{tk ƒuXt Aeyu yu{ ™ òýðwk. yt Xuftýu su fhtu ‚u
ÚttÞ ‚u{ Au, ‚tu …ý suu™u r™ùÞ ™ ntuÞ ‚u yu{ fnu su yt Ë¼t{tk
{wõ‚ ytðu s ™rn, ‚u ™tÂM‚f Au y™u ‚u™u yt Ë¼t™wk Ëw¾ ™ ytðu
™u fÕÞtý …ý ÚttÞ ™rn. Sð yuðt Au su Sð™u, {tÞt™u, Eïh™u,
ƒúñ™u, yûth™u yu Ëðuo™u y™trŒ fnu …ý su y™trŒ {wõ‚ ntuÞ ‚u{™u

y™trŒ fneyu ‚tu ™ fnuðt Œu. fh{þe ftuXthe y™u ƒeò ËtÄwytu
n‚t, ‚u „wsht‚{tkÚte r™„owýt™kŒS ƒúñ[the™u ft„¤{tk y™trŒ
{wõ‚ ÷ÏÞt n‚t; ‚u ðtk[u y™u nËu. …Ae fh{þe ¼õ‚u ‚u
ft„¤ Œtuze™u Mðt{e {nt…wÁ»tŒtËS™u ƒ‚tÔÞtu. …Ae Mðt{e
{nt…wÁ»tŒtËSyu fÌtwk su “ƒhtƒh Au, yu{tk þwk ¾tuxwk Au; yu yuðe
ÂMÚtr‚™t Au.” …Ae ‚tu y{the …tËu ytðe™u fÌtwk su swytu, íÞthu
y{u fÌtwk su yu ƒúñ[the™u ‚{u ŒeXt Au, ‚u ftuý Au ? yu ƒúñ[the
‚tu ©eS{nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾ ¼tuõ‚t Au. ßÞthu yu™u y™trŒ ™rn
fntu íÞthu ‚{u {qkztðt yt ËíËk„{tk ytðe™u ƒuXt Atu ? Sð, {tÞt,
Eïh, ƒúñ ™u yûth yu Ëðuo™u y™trŒ fnuðtÞ y™u su y™trŒ Au
‚u™u ™ fnuðtÞ, ‚u™wk þwk fthý Au ? ‚wk yt{tk þwk ÷E™u ytÔÞtu Au ?
yt ‚{the Ë{sý fuðe he‚™e Au ? …Ae ‚u [tÕÞtu „Þtu. yu{ fne™u
…Ae ðt‚ fhe su yts y™trŒ {wõ‚ {™w»ÞY…u Œþo™ yt…u Au, {txu
¾hu¾he þhŒÉ‚w ytðe Au. yt É‚w{tk suðtk V¤ …fððtk ntuÞ ‚uðtk
…tfu ‚u{ Au. yt„¤ „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, ƒúñt™kŒ Mðt{e, {wõ‚t™kŒ
Mðt{e, þwf Mðt{e ¼u„t ƒuËe™u Ë{t„{ fh‚t, ‚u™t ðkþ™t yt…ýu
Aeyu {txu yt Ë{t„{ fhe ÷uðtu. yt hË™wk …t™ fhu ‚tu hË {¤u,
‚u hË {tuxt y™trŒ ‚Útt …h{ yuftkr‚f ¼tu„ðu Au ™u ËíËk„{tk
«ð‚toðu Au ‚u Ëw¾ ÷uðwk òuEyu. yt Ë¼t{tk y™trŒ ‚Útt …h{
yuftkr‚f ‚Útt yuftkr‚f Au y™u ©eS{nthts {tknu rƒhtsu Au. {txu
yt ™u yt Œunu fhe™u {qŠ‚™t Ëw¾™t ¼tuõ‚t Úttðwk ™u {qŠ‚{tk òuztðwk.
su {qŠ‚Úte ™u yt Ë¼tÚte ™tu¾t …zþu ‚u™u Ëw¾ ™rn ytðu, {txu
y™trŒ™tu rðïtË ht¾ðtu. yt ƒtu÷eyu Aeyu ‚u Ët[wk Au, …ý yt
{wõ‚ õÞtkÚte ntuÞ yuðtu ‚fo ™ fhðtu; fhþtu ‚tu ¾tux ytðþu.
“…krz‚Úte „tW …[tË, ¿tt™eÚte „tW ðeË; «u{e™u ytË…tË, ™u

rðïtËe™u þeþ” fÕÞtýËk½S™u rðïtË ytÔÞtu ‚tu …qÁk ÚtE „Þwk.
…Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu …qAâwk su ðtË™tðt¤t íÞt„e™u
Ëtûtt‚T ¼„ðt™ {éÞt ntuÞ ‚tu ‚u™u sL{ Ähðtu …zu fu ™rn ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su sz¼h‚™wk rð[thtu. yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su
yt ËtÄw ©eS{nthts™t ƒt¤f Au ‚u™e Ëuðt fhu ‚tu ©eS{nthts
½ýt htS ÚttÞ y™u ‚u Ëuðt fh™th™e fËh yuf sL{u xt¤e ™t¾u.
‚u Ë{Þu yuf ƒútñý n‚tu ‚u™u …qAâwk su yt Ëk‚ fuðzt {tuxt Au ?
íÞthu ‚uýu fÌtwk su ƒnw {tuxt Au. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yûthÄt{
ËwÄe {tuxt Au, ytðt ftuE yð‚th ‚Útt {q¤yûthtrŒf ftuE ™Úte.
yuðt yt Ëk‚ {tuxt Au. su {tuxt ¼tøÞðt¤tu ntuÞ ‚u yt Ëk‚™u ytu¤¾u,
suðt ‚uðt™t ytu¤ÏÞt{tk ytðu ‚u{ ™Úte. y{u {q¤e{tk ©e r™„wýo ŒtËS
Mðt{e™t ytË™u ƒuXt n‚t. íÞtk ftuEf yrÄftheyu fÌtwk su yt…
Mðtr{™thtÞý™u ¼„ðt™ fntu Atu ‚u ‚tu ®nŒwM‚t™e ƒtðtu n‚t ™u
‚u{ýu ½ýtk ËtÄ™ fÞtO n‚tk ™u Þtu„ rËØ fÞtuo n‚tu ‚uÚte {tuxt …wÁ»t
‚tu ¾ht …ý ¼„ðt™ fntu Atu ‚u Ë{ò‚wk ™Úte. ‚u™u Mðt{eyu fÌtwk
su ‚{tht ntÚt{tk yu ðM‚w ™ ytðu y™u yt ™t™t ÷tuftu ft{ ftZe
òÞ Au. yu{ fne™u áütk‚ ŒeÄwk su yuf ðu…the hu÷{tk ®nŒwM‚t™{tkÚte
¾tkz ¼he™u ÷tð‚tu n‚tu, ‚u ðuht‚e ðuht‚e ynª ËwÄe ytðe. ‚u
fezeytu …ntU[e ‚u ƒÄe s{e „E ™u ¾qƒ Ëw¾e ÚtE, ‚u{ feze suðt
su Sð n‚t ‚u {wõ‚™t òu„Úte ¼„ðt™™u ytu¤¾e™u {ntËw¾eyt
ÚtE „Þt Au. y™u su {tuxtk {tuxtk …þw n‚tk ‚u{™tÚte ¾tkz ¾ðtýe
™rn; ‚u{ ƒnthð]r¥tðt¤t Sð™u yt ¼„ðt™ ™u yt {wõ‚ ytu¤¾tÞ
™rn ™u yu{™wk Ëw¾ ™ ytðu. …Ae ‚u™u Mðt{e™tu „wý ytÔÞtu ™u
ytr©‚ ÚtÞtu. >> 199 >>
ðt‚to 200
ðiþt¾ ðŒ 2™u htus Ë¼t{tk {æÞ «fhý™wk 54{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu su™u ytí{ƒwrØ ÚttÞ Au
‚uýu s Ëðo ËtÄ™ Útfe yrÄf fÕÞtýfthe ËíËk„™u òÛÞtu Au yu{
ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ëk‚™u rð»tu yux÷u {wõ‚™u rð»tu
ytí{ƒwrØ ÚttÞ ‚tu su{ fnu ‚u{ fhu ™u Œuntr¼{t™ ytzwk ytðu ™rn.
òu Œuntr¼{t™ x¤e òÞ ‚tu {nthts™u rð»tu ™u y™trŒ {wõ‚™u rð»tu
ytí{ƒwrØ ÚttÞ. yuðe he‚u ½ýef ðt‚ fhe™u …Ae Ëk‚ [kŒ™ ½Ëe
÷tÔÞt n‚t ‚uýu fhe™u Ëðuoyu ƒt…t©e™e …qò fhe y™u nrh¼õ‚
…tUf ÷tÔÞt n‚t, ‚u Ëðuo™u ðnU[e ytÃÞtu. …Ae ƒtuÕÞt su yt «ËtŒe
ftuE™u {¤u yuðe ™Úte y™u yt [kŒ™ [åÞwO ‚u Ëtk¼hu ‚tu ‚u yûthÄt{{tk
òÞ; …ý su™u {rn{t ™ ntuÞ ‚u yu{ òýu su yt r™íÞ QXe™u f…t¤
[tu…zu Au ‚u Atufhtk™e h{‚ suðwk fhu Auu. yu{ òýu ‚u™u yt Ë¼t™tu
{rn{t Ë{òýtu ™Úte {txu yt h{‚ ™ òýþtu, yt ‚tu y™k‚ Sð™tu
WØth fhðt ËtÁ fheyu Aeyu. su™u su™u y{u [kŒ™ [åÞtO ‚u Ëðuo
yûthÄt{{tk òðt™t; ™u yt yûthÄt{{tk …qò ÚttÞ Au yu{ òýòu,
…ý yt ÷tuf{tk ÚttÞ Au yu{ ™ òýþtu. yt [kŒ™ rŒÔÞ Au ‚u su™u
yzu ‚u™u rŒÔÞ fhu, y™u yt «ËtŒe ðnU[tÞ Au ‚u yt ÷tuf™wk y™ts
fu yt ÷tuf™tk V¤, Vq÷, {uðt ™Úte; yt ‚tu rŒÔÞ Au. yu{tk {tÞt™tu
„wý ™Úte y™u ‚u™u s{™tht yûthÄt{{tk òþu yuðtu yt «ËtŒe™tu
{rn{t Au. yt Ë¼t™u rŒÔÞ òýu ‚u™u yûthÄt{™wk Ëw¾ A‚e Œunu
ytðu ™u Ëtûtt‚T {nthts™e {qŠ‚{tk òuze Œu yuðt yt {wõ‚ Au. yt…ýu
yu fhðt ƒuXt Aeyu …ý ƒeòu ÄkÄtu fhðt ƒuXt ™Úte. y{u Ätu¤tk
…nuhe™u ™u ‚{u ¼„ðtk …nuhe™u ƒuXt Aeyu, ‚u™u fhe™u yt ¿tt™ ÚttÞ
‚u{ ™Úte. yt ÷tuf, Œun, ÷q„ztk, Ëðuo {u÷ðwk …zþu ™u y™w¼ð¿tt™
Útþu íÞthu yt Ë¼t ytu¤¾tþu ™u {qŠ‚ {¤þu. ‚{u ft÷u {qŠ‚™e

ftuhu{tuhu ¾tus fh‚t n‚t, ‚u õÞtkÚte ntÚt ytðu. yu ‚tu ßÞthu
y™w¼ð¿tt™ ÚttÞ íÞthu ntÚt ytðu. y™w¼ð¿tt™™e ðt‚ swŒe Au ™u
yu™t Ëtk¼¤™tht ™u fnu™tht swŒt Au; yt ðt‚ ƒÄtÞ™u ™ Ë{òÞ.
W…tË™t Ë{sðe ‚Útt {qŠ‚{tk òuztE sðwk ‚Útt {tuxt™tu {rn{t
Ë{sðtu ‚u ftkE h{‚ ðt‚ ™Úte. ynªÚte ™u ynªÚtes ftkEf ¾tux
Œu¾e™u ÷E òÞ ™u …Ae fnu su yt{ n‚wk, yt{ n‚wk, yux÷u ¼t¼tu
‚tu „k„t{tk ™tne hÌtt, yt ÷tuf™wk {nthts™u y™u {tuxt™u ƒhtƒh
fh‚tk ytðz‚wk ™Úte, ‚u ƒhtƒh ™ fhu ‚u™tu yð„wý ÷u su yu ‚tu
yt{ fhu Au, ™u ½h{tk Atufhtk rŒþtyu s‚tk ntuÞ ™u {q‚h‚tk ntuÞ
‚u™wk ftkE ™rn, y™u ËtÄw{tk ™u {tuxt {wõ‚{tk Œtu»t ftZu yuðt Sð™t
Mð¼tð Au. yuðt™tu òu„ ÚttÞ ‚tu {nthts™t ™u {wõ‚™t Œtu»t ftZe™u
yð„wý ÷uðhtðe™u Sð™wk ¼qkzwk fhu. yt Ë¼t{tk …ý ftuEf yuðt nþu
‚u {tuxt™e ™u ËtÄw™e r¢Þt{tk Œtu»t …hX‚t nþu ‚u™u þwk {¤þu ? su
ftkEf …qðo™wk nþu ‚u …ý ¾tuE™u sðt™t. WØðSyu ð]ût ðu÷e™tu yð‚th
{tøÞtu yuðtu {rn{t ©ef]»ý™tu òÛÞtu. {tkzðe™t ht{f]»ý¼tE™u
ßÞthu yt ðt‚ Ë{òýe íÞthu {w¾{tk ¾z ÷E™u fýƒe™tu yð‚th
{tøÞtu y™u yu{ ƒtuÕÞt su yt ÷û{eht{¼tE ‚{thtu Ë{t„{ fhðt
ytð‚t íÞthu {™u ËkþÞ Út‚tu su ytðt …krz‚ ÚtE™u fýƒe™tu òu„
þwk fh‚t nþu ? …ý yts ‚{thtu {rn{t Ë{òýtu. y™u ‚{u ftkE
Œuð™u Œþo™u ytÔÞt ™Úte, y{tht {txu ytÔÞt Atu. yuðt ‚{u {tuxt
Atu {txu {tÁk fÕÞtý yt Vuhu s fhtu, y™u òu sL{ yt…tu ‚tu ‚{the
fýƒe™e ™t‚{tk yt…òu yu{ {tøÞwk.
A…iÞt{tk ™thtÞýËh ‚¤tð W…h rþð hs{tk ÷tuxât íÞthu
…tðo‚eyu …qAâwk su ynª fu{ ÷tuxtu Atu ? íÞthu rþð ƒtuÕÞt su ynª
yûthÄt{™t …r‚ hBÞt Au ™u yt ™thtÞýËh{tk ™tÌtt Au ‚u «ËtŒe Au

y™u nwk r™íÞ ynª ytðe™u yt hs {tÚtu [Ztðwk Awk ™u yt Ëhtuðh{tk
™tnwk Awk. íÞthu …tðo‚eyu fÌtwk su fux÷t ð»to™e ðt‚ fntu Atu ? íÞthu
rþðSyu fÌtwk su n{ýtk™e s ðt‚ Au. íÞthu …tðo‚eyu fÌtwk su yu
¼„ðt™™tk {™u Œþo™ fhtðtu. …Ae rþðSyu fÌtwk su yu ‚tu ð™{tk
rð[hu Au. íÞthu …tðo‚eyu fÌtwk su ð™{tk [t÷tu. …Ae ð™{tk „Þt ™u
Œþo™ fhtÔÞtk, ‚u ð¾‚u {nthts™u ð™{tk yL™, s¤, V¤ ftkE {éÞwk
™ntu‚kw y™u yürËrØytu ™u ™ðr™rÄÞtu y™u htrÄft, ÷û{e ytrŒf Útt¤
÷E™u ðtkËu Vh‚tk ™u «tÚto™t fh‚tk su nu {nthts ! yt y{the Ëuðt
ŒÞt fhe™u yk„efth fhtu, ‚tu …ý {nthts Ët{wk ™ òu‚t nðt. yuðe
he‚u ©eS{nthts™tk Œþo™ rþðS™u y™u …tðo‚e™u ÚtÞtk. íÞthu rþðSyu
fÌtwk su yt yûthÄt{™t …r‚ …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ Au; …Ae …tðo‚eyu
Œþo™ fÞtO. yuðt{tk yuf fqðtu ytÔÞtu íÞtk {nthts ™tÌtt ™u rð»ýw™u
™ðhtÔÞt. ‚u ™ðhtð‚tk rð»ýw …týe …e „Þt y™u rþðSyu ËtÚtðtu ™u
{eXwk ytÃÞtk ‚u rð»ýw™u s{tze™u sBÞt. {txu suðe ™thtÞýËh{tk «ËtŒe
n‚e yuðe s yt hs Au. suðe ©eS{nthts™e ‚uðe s ‚u{™t {wõ‚™e;
…ý su{ þtnwfth™tk Atufhtk ntuÞ ‚u Œwft™{tk ‚tu ½ýtkÞ …fðt™ …zâtk
ntuÞ …ý s{u ™rn, ‚u{ yt Ë¼t™tu {rn{t ™rn òýu ‚u™u yuðwk
Au. ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk òuztE hnu÷t Ä{o r™Þ{u Þwõ‚ yuðt yt ËtÄw™tu
Atkxtu …zu ‚tu fnu su {tht …¥th{tk Atkxtu …zâtu. …ý {tuxt yð‚thtu™u
…ý ™ {¤u yuðe «ËtŒe {™u {¤e yu{ ™ ÚttÞ. >> 200 >>
ðt‚to 201
ðiþt¾ ðŒ 3™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su su{
{trÞf ¿tt™u fhe™u yt ÷tuf™wk ƒÄwkÞ ytu¤¾tÞ Au. ftkE ƒtfe hnu‚wk
™Úte; ‚u{ y™w¼ð¿tt™ ÚttÞ íÞthu Ät{, Ë¼t, Ëw¾, {qŠ‚ yu Ëðuo™tu
Ëtûttífth ÚttÞ …ý ftuE™u ftkE þe¾ððwk …z‚wk ™Úte.
…Ae Mðt{e ™thtÞýËuðfŒtËSyu …qAâwk su yt ËíËk„{tk ¼u¤
½ýe ÚtE „E Au ‚u ©eS{nthts fu{ òuE hÌtt nþu ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ ‚íft¤ ftkE ft{ fh‚t ™Úte,
yu ‚tu ðtýeyt suðt Au ‚u ¾Ë‚t ¾Ë‚t ƒÄwkÞ ÷E ÷uþu. yuf rŒðË
ƒÄwkÞ ËtÁk fhþu. ytkÄ¤u ½tuzu [Zu ‚u ƒÄtÞ fqðt{tk …zðt™t. ‚u
ytkÄ¤tE rðûtu…{tkÚte ò„e Au. „]ne íÞt„e™t Ä{o «ð‚toððt{tk
yt[tÞoS {nthts fthýY… Au, …ý ©eS{nthts ËtÁk fhþu;
…tu‚t™tu ËíËk„ ¼u¤tðt Œuþu ™rn. yu{ ðt‚ fhe™u …Ae ƒtuÕÞt su
su™u fÚttðt‚to ‚Útt yt Ë¼t rð™t hnuðtÞ ™rn y™u ©eS{nthts™t
yuftkr‚f ‚u ytðt Au y™u …h{ yuftkr‚f ‚u ytðt Au y™u y™trŒ
{wõ‚ ytðt Au ™u ytðt ©eS{nthts Au ™u ytðwk ‚u{™wk Ät{ Au yuðtu
{rn{t òýu ‚tu ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE òÞ ™u ‚u™e
ƒwrØ Úttuze ntuÞ ‚tu…ý ‚u fwþt„úƒwrØðt¤tu Au. y™u su™u yt ÷tuf™wk
znt…ý ntuÞ …ý ©eS{nthts™tu ™u yu{™t {wõ‚™tu {rn{t ™
Ë{òýtu ntuÞ ‚u ‚u™e ÔÞtðntrhf ƒwrØ ½ýe ntuÞ ‚tu…ý ‚u òze
ƒwrØðt¤tu Au ‚u Ëti Ëti™t {™{tk ‚…tËe swytu ‚tu sýtE ytðu. su™e
fwþt„úƒwrØ ÚtE ntuÞ ‚u™u yt Ë¼t rŒÔÞ ¼tËu. ytðt ËtÄw õÞktE
™Úte ! yuðt yt ËtÄw Au, …ý òze ƒwrØðt¤t™u {™w»Þ suðt sýtÞ.
yt Ë¼t{tk {nthts ™u {wõ‚ rðhtsu Au …ý òze ƒwrØðt¤t™u
òÛÞt{tk ™ ytðu.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su yt Ë¼t™wk …qÁk ÚtÞwk
nþu fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …qÁk ÚtE hÌtwk yu{ fneyu ‚tu
Sð™u ®[‚t hnu ™rn ™u ¾tÞ, ¾u÷u ™u Í„Í„tx VUxt ƒtkÄu ™u …tu‚t™wk
…qÁk {t™u ™u ftkE ËtÄ™ fhu ™rn. fux÷tf ËtÄw ynª ytðu íÞthu y{u
yu{™tk ÷q„ztkÚte ytu¤¾e ÷Eyu su V÷týt Ät{™t Au. yt y{u ðZ‚t
™Úte. nu‚™e ðt‚ fneyu Aeyu; {txu Ëti æÞt™{tk ÷E ‚u «{týu hnuþtu
‚tu y{u ‚{tht fÕÞtý{tk ðtkÄtu ™rn ytððt ŒEyu. su y{tht ð[™
«{týu ™rn ð‚uo ‚tu ‚u™wk ‚u òýu, {txu ytðtu òu„ {éÞtu ‚tu ƒeòu
sL{ Ähðtu …zu ™rn yu{ ð‚oðwk. yux÷e ðt‚ fhe™u …Ae ƒtuÕÞt su
…h{…Œ ‚u …h{ yuftkr‚f™e «tró Au y™u y™trŒ™e ‚tu ðt‚ s
swŒe Au. ‚u™wk MðY…uÞ swŒwk ! yu™u …{tz™thtÞ swŒt ! ™u …t{™tht
swŒt ! ™u yu™wk Ëw¾ …ý swŒwk ! ™u «tróyu swŒe ! ‚u™e ‚tu ðt‚ s
swŒe Au. y™trŒ ‚tu ËŒtÞ {qŠ‚{tk Au Au ™u Au s. >> 201 >>
ðt‚to 202
ðk[t‚wk n‚wk. ‚u{tk ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût ht¾ðtu …ý rð{w¾™tu …ût
™ ht¾ðtu yu{ ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™tu
ytr©‚ ntuÞ …ý ‚u ©eS{nthts™t fnu÷t Ä{o ™ …t¤‚tu ntuÞ ‚u™u
rð{w¾ òýðtu. su yÄ{eo™tu …ût ht¾u ‚u yt sL{u yÚtðt ƒesu sL{u
sYh rð{w¾ ÚttÞ, {txu yÄ{eo ntuÞ ‚u™tu …ût ™ ht¾ðtu. y™u ‚u™tu
…ût ™ ht¾ðu fhe™u ftuE™tu [qztu ™rn ¼tk„u; ©eS{nthts™u [qfþtu
‚tu [qztu ¼tk„þu yux÷u fÕÞtý ™rn ÚttÞ. su™u ©eS{nthts™u rð»tu
™u {tuxt {wõ‚™u rð»tu áZ ytí{ƒwrØ ÚtE ntuÞ ™u Œuntr¼{t™ x¤e
„Þwk ntuÞ ‚u™tÚte Ä{o™tu …ût hnu. yt xtýu Œuð™e r{Õf‚ fhtððt
ËtÁ Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu ‚Útt yt Eïhƒtðu y{the yt¿ttÚte
Œuð™tu …ût ht¾e™u Œw:¾ {tÚtu ÷eÄwk Au …ý ÷uþ{tºt Œuntr¼{t™ htÏÞwk
™Úte. “®n{‚u {hŒt ‚tu {ŒŒu ¾wŒt,” {txu ®n{‚{tk hnuðwk ‚tu {nthts
ËtÁk fhþu. y™u yL™ ðMºttrŒ ™rn yt…u fu {krŒh{tk hnuðt ™rn
Œu, yu{ ƒef ht¾ðe ™rn; y™u Œuð™tu …ût {tÚtt Ëtxu ht¾ðtu ‚tu
©eS{nthts «ËL™ Úttþu, …ý …txeo ƒtkÄe™u …txeo™tu …ût ht¾ðtu
™rn; Ä{o™tu …ût ht¾ðtu. òu …txeo™tu …ût ht¾e™u Ä{o™tu íÞt„ fhu
‚tu ‚u ©eS{nthts™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý yt sL{u yÚtðt ƒesu
sL{u sYh rð{w¾ ÚttÞ {txu ‚…tË ht¾ðtu. ƒt…t™t Ät{{tk òðwk
Au ‚u Auxwk ÚttÞ ™rn yu{ ð‚oðwk. „wÁ ntuÞ ‚uýu rþ»Þ™u Ä{o, ¿tt™,
ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚ rËØ fhtððtk. y{u ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{e™u - ©ef]»ýŒtËS, Þtu„uïhŒtËS, {wõ‚Sð™ŒtËS ‚Útt
ht{f]»ýŒtËS yu [th ËtÄw ytÃÞt n‚t. ‚u{™u Mðt{eyu fuðe ËtÄw‚t
áZ fhtðe n‚e ! ‚u{ …tu‚t™t rþ»Þ™u Ä{o áZ …¤tððtu ™u ¿tt™
þe¾ððwk. XtuX suðt ntuÞ Au ‚u …ý r™þt¤u òÞ Au ‚tu ¼ýe™u …krz‚
ÚttÞ Au, yu{ yt…ýe …tËu ytðe™u ËtÄw ÚttÞ ‚u™u Ä{o, ¿tt™ ytrŒf
þw¼ „wý ¼ýtððt. y{u y{thtk Atufhtk™u [uüt™tk …Œ …qhtk ÚttÞ
íÞtk ËwÄe ƒuËðt™e yt¿tt fhe Au ‚tu „{u ‚uðwk ft{ ntuÞ ‚tu…ý r™Þ{
[qf‚t ™Úte ™u ftuË ntkfe™u ðtze{tkÚte ¾tðt™wk …uŒt fhu Au ™u ¼„ðt™
¼su Au y™u fux÷tf™t Atufht ft™tu{tk Vq÷ ½t÷‚t ‚u yts ftuE
{tkzðe, ftuE fhtk[e, ftuE f÷f¥tt ™u ftuE ytr£ft Ëuðu Au ™u Ëk‚™tk
Œþo™™tu fu fÚttðt‚to™tu …¥ttuÞ ™Úte ™u fwËk„e suðt ÚtE „Þt Au. {txu
ytþhu ytðu ‚u™u r™Þ{{tk ht¾ðt. Mðt{e ©e r™„woýŒtËS™t ËtÄw
ht{f]»ýŒtËS y{ŒtðtŒ™t {krŒh{tk ©e XtftuhS™tk Œþo™ fhðt
„Þt n‚t, íÞtk {t™Ëe…qò fhðt ƒuXt ‚u Ÿ½ ytðe „E. …Ae {tuzuÚte
òøÞt íÞthu ytË™u ytÔÞt, ‚u{™u Mðt{e ƒnw ðZât; ‚u{ „wÁ™e
…tËu [u÷t™wk ytË™ fhtððwk, …ý „wÁ õÞtkE ™u [u÷t yÄtuo {tE÷
Auxu ntuÞ ‚u þwk fh‚t nþu ? {txu ytË™ …tËu fhtððwk. su{ „tÞ™wk
ðtAhzwk „tÞ …tËu ntuÞ ‚u{ …tu‚t™t rþ»Þ™u …tu‚t™e …tËu ht¾ðt,
y™u htrºtyu yÂø™ su Œeðtu ‚u™e Ët¾ ht¾ðe …ý Œeðt rð™t hnuðwk
™rn. Œeðtu ntuÞ ‚tu ftuE [t¤tu ™ fhu …ý „wÁ õÞtkne ntuÞ ™u rþ»Þ
õÞtkne ntuÞ, „wÁ fÚtt fh‚t ntuÞ ™u rþ»Þ õÞtkne Ëq‚t ntuÞ ‚u{™e
¾ƒh ™ ÷u, ‚u rþ»Þ{tk þwk „wý ytðu ? ftuE ¾tuxwk ™ ÷„tzþtu. y{u
‚tu {nt«¼wS™e {hS òuE™u ƒtu÷eyu Aeyu, y{Útt ™Úte ƒtu÷‚t.
swytu™u ! sz¼h‚™u ºtý sL{ Ähðt …zât, {txu ‚…tË fhðtu. yu™u
‚tu rðòr‚ {]„÷wk n‚wk, ‚u{tk ftkE …ý MðtÚto ™ntu‚tu ‚tu …ý ƒkÄtE
„Þt; ‚tu íÞt„e™u ‚tu „tuŒze, ‚wkƒze, ytË™, …xthtu, …wM‚f, „wÁ,
[u÷t yuðtk ½ýtk Xuftýtk ƒkÄtðt™tk Au. yu ‚tu ynª ƒuXt ntuÞ ™u
y{ŒtðtŒ fu {q¤e sE™u …xthtu òuE ytðu ™u rþ»Þ™u ftkEf fne
ytðu. yt Ë¼t{tk ƒuXt ntuÞ ‚tu …ý [tuhe fhe™u õÞtkÞ sE ytðu.
y{thu ynª yuf fýƒe Ëð÷tu ™t{u n‚tu, ‚u ÷tuf™u fnu su ynª
[tuh Au ™u …Ae …t™-ƒtshe{tk ™u ƒÄu f[ht{tk Vhu ™u …Ae fnu su
yt …t™{tk [tuh ò‚tu hÌttu, yu{ ÷tuf™u Au‚hu. ‚u{ ft{, ¢tuÄtrŒf
þºtw Au ‚u Sð™u {tÞtY…e f[ht{tk Vuhðu Au …ý Sð ytu¤¾‚tu ™Úte
™u yt…ýu ËtÄw ÚtÞt Aeyu ‚u yt…ý™u ft{trŒf þºtw þwk fh™tht Au ?
yu{ òýe™u „tV÷tE ht¾u …ý yu ‚tu õÞtkne W…tze™u ÷E òÞ yuðt
Au. yuf ðtýeyt™t ½h{tk [tuh …uXt íÞthu ‚u™e Mºteyu fÌtwk su [tuh
…uXt, íÞthu fnu su ò„wk Awk. …Ae fnu su …xthtu ‚tuzâtu ‚tu fnu su
ò„wk Awk; …Ae fnu su ÷E™u „Þt ‚tu fnu su ò„wk Awk; …ý QXâtu
™rn ™u …Ae fnu su Œtx ð¤e „Þtu. yu{ ÚttÞ, {txu Œtx ð¤ðt Œuðtu
™rn ™u ¾t™…t™{tk õÞtkÞ ytËÂõ‚ ht¾ðe ™rn; yuf {qŠ‚{tk s
ytËõ‚ Úttðwk. y™u ft{ ÔÞt…u ‚u xtýu ÞûthtûtË™tu yð‚th ytÔÞtu
òýðtu ™u ftuE ðM‚w{tk ‚Útt [u÷t{tk, ytË™{tk, ¾tðt …eðt{tk ¢tuÄ
ytðu ‚u xtýu Ë…o™tu Œun ytÔÞtu òýðtu; {txu ft{ ¢tuÄtrŒf rðfth™tu
íÞt„ fhe™u ËtÄw Úttðwk, …ý Mð¼tð™u ðþ Úttðwk ™rn ™u Mð¼tð ntuÞ
‚tu ‚u xt¤ðt. Mðt{e yåÞw‚ŒtËS™u [th …tk[ „tW [t÷ðwk …zâwk ‚tu
…ý þtk‚ hÌtt ‚uðt Úttðwk. >> 202 >>
ðt‚to 203
ðiþt¾ ËwŒ 5™u htus Ë¼t{tk Ëthk„…wh™wk 14{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk ‚u{tk yu ¼õ‚™u ¼„ðt™ ¼t„ð‚e‚™w yt…u Au yu{
ytÔÞwk. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ¼t„ð‚e‚™w™tu
yÚto fuðe he‚u Ë{sðtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yuf …h¼tð™wk
¼t„ð‚e‚™w Au ™u yuf yðh¼tð™wk ¼t„ð‚e‚™w Au; ‚u{tk yt
…h¼tð™wk fÌtwk Au. ‚u ¼õ‚™tu [i‚LÞ {qŠ‚{t™ ÚttÞ Au ‚u™u
©eS{nthts …tu‚t™wk Ät{ su {qŠ‚ ‚u{tk ht¾u Au {txu ¼t„ð‚e‚™w
yux÷u ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u{tk ht¾u Au y™u Ëðuo ËtÄ™u Ëk…L™ ÚtE™u
W…þ{Œþt™u …t{u ™u ¾tÄt…eÄt™e ‚Útt Œun™e ¾ƒh s hnu ™rn
yuðtu ÚttÞ ™u …Ae ytí{t™u rð»tu {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ, …ý su
Œunu ËtÄ™ fÞwO Au ‚u Œun{tk hÌttu ntuÞ íÞtk ËwÄe ‚u yðh¼tð™wk
¼t„ð‚e‚™w fnuðtÞ. yu{ W¥th fhe™u …Ae ðt‚ fhðt {tkze su òu„
‚tu ƒnw Ëthtu {éÞtu Au. …ý Sð þqLÞfth ÚtE „Þtu Au. Mðtr{™thtÞý
suðt …r‚ {éÞt ‚u{™u …zât {qfe™u õÞtkÞ ™u õÞtkÞ Œtuxâtu Œu Au,
íÞthu …Ae yu™tu Äýe ftuý Útþu ? ©eS{nthts ‚tu Úttþu ™rn. ‚u™t
Äýe Þ{htò Útþu. ytðt ¼„ðt™ {éÞt ‚u{™e yt¿tt ÷tu…e™u õÞtk
òðwk ? yt¿tt Au ‚u ftux Au, ‚u™u ÷tu…ðt{tkÚte Œw:¾ ÚttÞ Au. swytu™u !
yt ËíËk„ fuðtu Vq÷e hÌttu Au ! ‚u{tk fux÷tf …t…e Au, ‚u yt¿tt ÷tu…e™u
¼zt¼qx fhe {qfu Au. íÞt„e „]ne™u yt¿tt …t¤ðt{tk Ëw¾ Au. Œun
‚tu ™¬e …ze òþu, {txu {]íÞw Ët{e ™sh fhe ht¾ðe ™u ‚uzðt ‚tu
yt Ë¼t ytðþu …ý Sð y¿tt™u fhe™u ßÞtk íÞtk …htuðtE …zât
Au, ‚u Œw:¾eyt ÚttÞ Au. ÷t¼ ™u «tró ‚tu ƒnw {¤e Au, …ý ¼tu„ð‚tk
ytðz‚wk ™Úte. Mðtr{™thtÞý™u suðt òýeþwk ‚uðt ‚tu fhþu. õÞtk
{nthts ! ™u õÞtk {wõ‚ ! ™u õÞtk Sð ! yuðt {tuxt {éÞt Au ‚tu
…ý Sð ftkE {t÷ ™ ntuÞ ‚u{tk …ý ƒkÄtE hnu. …xu÷™u Atufhu A
{rn™t rð[the™u nuz{tk …„ ½tÕÞtu, …Ae yu™t ƒt… …tËuÚte …tk[
ŒË nòh Yr…Þt htòyu ÷E ÷eÄt. ‚u{s ¼Âõ‚{t„o Au ‚u …ý
nuz{tk …„ ½tÕÞt suðwk Au, {txu {krŒhtu fhðtk ‚Útt {krŒh™tu ÔÞðnth
fhðtu ‚u{tk {nthts™u ËtÚtu ht¾u ‚tu ËtÁk ™u òu ËtÚtu ™ ht¾u ‚tu
nuz{tk …„ …zâtu ‚u ƒkÄtE hnu ‚uðwk Au. {txu ©eS{nthts™u ¼q÷e™u
‚tu íÞt„, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ‚u …ý ™ fhðtk. Ëðuo r¢Þt {nthts™u
¼u¤t ht¾e™u fhðe. {nthts ¼u¤t ntuÞ ‚tu su{ Sðht{™e ‚Útt
ÔÞt…ft™kŒ Mðt{e™e ‚Útt y¾kzt™kŒ Mðt{e™e ËntÞ fhe ‚u{ ËntÞ
fhu. su{ Äýe rð™t™e …í™e þtu¼u ™rn ‚u{ fÚtt ðt‚to, {t¤t,
{t™Ëe…qò ytrŒ ËtÄ™{tk ©eS{nthts™u ËtÚtu ™ ht¾u ‚tu þtu¼u
™rn ™u Ëw¾ ™ ytðu; y™u ðt‚[e‚{tk …ý ©eS{nthts™e {qŠ‚Y…e
ƒes ÷tððwk. yt ËíËk„{tk ŒtuztŒtuz fheyu Aeyu ‚u{tk ©eS{nthts™u
ht¾eyu ‚tu Ëw¾ ytðu. yts y™trŒ {wõ‚ ©eS{nthts™tu hË
«ð‚toðu Au ‚u{tk Q‚hu ‚u Ëw¾e ÚttÞ, y™u yt Ë{t„{{tk ÷q¾t Úttþu
‚u™u ‚tu hkzt…tu ytðe òþu yux÷u ftkE ™rn {¤u. yt Ë¼t õÞtkÚte
{¤u ? ‚tu…ý Sð™u yt Ë¼t{tk nu‚ Útt‚wk ™Úte ™u ƒesu Ätuzt fhu
Au. htux÷t ‚tu Mðtr{™thtÞý Œu Au, ™u [u÷t{tk, …wM‚f{tk Ätuzt fhu.
ð¤e fux÷tf ‚tu yt Ë¼t™u ytu¤¾u …ý ™rn ™u yt ËtÄw yt{ fhu
Au, yt nrh¼õ‚ yt{ fhu Au, yu{ xtu[t {thu; …ý …tu‚t™u ¾ƒh
™Úte su {tÁk fÕÞtý yt Ë¼t fhþu. ‚u{ …tu‚t™wk ‚tu rð[thu ™rn
™u ò‚tu õÞtkÞ xtu[tu {thu ? yt Ë¼t{tk Œtu»t …hXu …Ae yuf÷tu hnu
‚u{tk þwk Yzt „wý ytðu ? {txu yt¿tt ™u W…tË™t áZ fhðtk. y™u
yt «r‚{t ™u Ëk‚ rŒÔÞ Ë{sðt ‚tu ©eS{nthts yt Vuhu s {tuût
fhþu. yt ÷ªƒztu Au ‚u™u ƒhtƒh òÛÞtu Au ‚u{ ©eS{nthts™tu
r™ùÞ yz„ ÚttÞ ‚tu ‚u™u fŒtr… ƒeS ft[… hne òÞ ‚tu…ý ‚u™wk
…qÁk ÚtE òþu. ™t™t {tuxt Ëðuo™u rŒÔÞ Ë{sðt ‚tu Ëw¾ ƒnw ytðu.
…Ae fÌtwk su ðtk[tu.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu fÌtwk su fÚtt ðtk[ðt fh‚tk ‚{the
ðt‚tu ƒnw Ëthe ÷t„u Au ™u ƒnw Ëw¾ ytðu Au. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su yt ðt‚tu ™u fÚtt yuf s Au. r™ùÞ {nt«¼wS™tu yuðtu ht¾ðtu
su htu„{tk, Œw:¾{tk, õÞtkÞ {nthts rð™t ðiŒ yti»tÄ{tk «‚er‚ ytðu
™rn. yt {qŠ‚ ™u yt Ëk‚ Ëw¾ fhu ™u ƒÄe …ezt™tu ™tþ fhu ™u
¼„ðt™™e {qŠ‚{tk Q‚he òÞ ‚tu ‚tð™e fu htu„™e ftkE …ezt ð‚toÞ
s ™rn. yt ÷tuf, ¼tu„, …ŒtÚto, Œun Ëðuo ™tþðk‚ Au, …ý Sð™u
‚]»ýt Au ‚u hnuðtÞ s ™rn. …tk[ …tk[ …uZe ËwÄe ¾tÞ yux÷wk ntuÞ
…ý ¼„ðt™ ¼su ™rn ™u ÔÞðnth™u ð¤„e hnu. ©eS{nthts™tu
r™ùÞ ™ ntuÞ ™u ‚uýu su ËtÄ™ fÞtO ntuÞ ‚u ËtÄ™ rŒÔÞ ÚtE™u
{nthts …tËu s‚tk hnu ™u ¼tE ‚tu ynª …zât ntuÞ, ‚u ßÞthu r™ùÞ
ÚttÞ ™u {nthts …tËu òÞ íÞthu ËtÄ™™wk V¤ {¤u. y™u òu ftuE
{tuxt™tu ÿtun fhu ‚tu Sð ™tþ ÚtE òÞ ™u ËtÄ™ ‚tu {nthts …tËu
s‚tk hÌttk ntuÞ ‚u Vuh ¼u¤tk ÚttÞ ™rn yux÷u ‚u™tu {tuût ÚttÞ ™rn.
{txu ©eS{nthts™e W…tË™tðt¤t ‚Útt …k[ð‚o{t™u Þwõ‚ su Ëk‚
yÚtðt nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™tu ÿtun ™ fhðtu; yuðt™u ÿtunu fhe™u ËtÄ™
ƒ¤e òÞ Au. yt ËíËk„™tu ÔÞðnth Au ‚u{tk …ý Œuð™u {txu Ëhfth{tk
ft{ [t÷u ‚tu ËíËk„eytu Ëhfth{tk …iËtu òÞ Au yu{ òýe™u ™ yt…u

‚u™u {tuxe ¾tux ytðu, {txu Ä{toŒtu yt…ðt{tk ËkþÞ fhðtu ™rn; fu{su
Œuð™e r{Õf‚™u ƒÚttðe …z‚t ntuÞ ‚u™u {txu Ëhfth{tk …ý òðwk …zu,
‚u{tk ©eS{nthts™tu ƒnw htS…tu Au. …Ae ƒtuÕÞt su ‚{tht ytÔÞt
…nu÷tk y{u ¼ws „Þt n‚t íÞtk ‚tð ytÔÞtu. íÞthu y{u yt Ë¼t™u
Ëk¼the su y{the Ë¼t ytðu ‚tu ËtÁk; yux÷t{tk ‚wh‚ ‚{u ytÔÞt,
yuðe {nthts™e ŒÞt Au. yt Ë¼t ƒnw Œw÷o¼ Au. ytðe Ë¼t{tk
htrºt rŒðË ƒuXt ntuEyu …ý {rn{t ™ ntuÞ ‚tu ÷q¾tþ {xu s ™rn.
y{thu fýƒe{tk ftuEf™wk ƒtsrhÞwk ¾ðtE „Þwk ntuÞ ‚tu «tÞrù¥t {t„u
y™u {nu‚t ‚Útt Ëtu™e ntuÞ ‚u ®ËÄ™e f{tE ¾tÞ …ý «tÞrù¥t
ftuE …qAu ™rn. su [tuhe ™ fhu ‚u yûthÄt{{tk ËtiÚte yt„¤ ƒuËu
™u su [tuhe fhu ‚u™tu ËtkÄtu ytðu ™rn. fhtk[eðt¤t ÷t÷w¼tE™t
s{tE™u {tuxh ntkf‚tk ftuEf™wk ¾q™ ÚtE „Þwk ‚uÚte ‚u™u Ëò Út‚e n‚e,
‚u™u ÷t÷w¼tEyu ½ýt Yr…Þt ¾h[e™u AtuztÔÞtu. {tuxt ‚tu yuðt ŒÞt¤w
ntuÞ …ý Sð f]‚Î™e…ýwk {qfu ™rn. yux÷e ðt‚ fhe™u ƒtuÕÞt su
Œw:¾{tk ¼„ðt™ ƒnw Ëtk¼hu. Ëw¾ŒtÞe ‚tu ¼„ðt™ ™u Ëk‚ Au …ý
ƒeòk ftuE Œuð Œuð÷tkÚte Ëw¾ fu Œw:¾ yt…e þftÞ ‚u{ ™Úte. yuf
ð¾‚ ‚ez ytÔÞtk n‚tk íÞthu yuf ztuþeyu fÌtwk su nu rþðS ! {tht
¾u‚h{tk ™ ¾tÞ ™u {tht rŒÞh™t ¾u‚h{tk ¾tÞ …ý yu™wk s ¾u‚h
¾tÄwk. …Ae ‚uýu …Úthtu W…tze™u rþðS™t ®÷„{tk {tÞtuo ‚uÚte ‚u ¼tk„e
„Þwk ™u ƒtu÷e su ‚the …qò fhe fhe™u {he „E ‚tu …ý {tÁk ¾u‚h
htÏÞwk ™rn; yuðt …ý Sð Au. ƒeswk ft{trŒf þºtw™e ðnthu ™ [Zðwk
™u þºtw™u ðþ ™ Úttðwk ™u ftuE ‚u™wk ¾tuŒu ‚tu Œw:¾ ™ ÷„tzðwk. yt
Sð {tunY…e ytkÄ¤u ½tuzuÚte Q‚he™u yux÷u {tun {qfe ŒE™u
©eS{nthts …tËu {tus ÷u ‚tu Ëw¾eytu ÚttÞ. {rn{t{tk fËh ntuÞ
‚tu ©eS{nthts™e ËL{w¾ [t÷ðt{tk ©Øt ™ ytðu {txu …nu÷tu ‚tu

…rh…õð r™ùÞ fhðtu; …Ae ©Øt ðÄu, …Ae «u{÷ûtýt¼Âõ‚ ytðu
™u ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ. „]nMÚt™u Yr…Þt™tu r™ùÞ ÚtÞtu Au ‚tu …tu‚t™e
Mºte Atufhtk™u …zâtk {qfe™u …tk[ ŒË nòh „tW sE™u f{tE ÷tðu
Au. ‚u{ su™u …rh…õð r™ùÞ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™u ™u Ëk‚™u yÚtuo ½ðtE
…zu ™u ytztu sE™u {hu …ý ¾htu. …Ae fÌtwk su íÞt„e ‚tu y{k„r¤f
Au, ‚uýu „]nMÚt™e …uXu ÔÞtðntrhf ft{{tk {k„r¤f Úttðwk ™rn yux÷u
ÔÞðnth{tk ¼¤ðwk ™rn, y™u ð‚o{t™ ™ ntuÞ ‚u™u ƒtu÷tððtu [÷tððtu
™rn ™u ‚u™e …tËu XtftuhS™e ‚Útt …tu‚t™e Ëuðt ™ fhtððe, y™u
òu yuðt™tu «Ëk„ ht¾u ™u Ëuðt fhtðu ‚tu yu™t suðtu ¼úü ÚtE òÞ.
y™u ytí{r™ct áZ fhðe, …ý Œuntr¼{t™ ht¾ðwk ™rn ™u Ëuðt
fhðe. Œuntr¼{t™ ht¾u ‚tu Ëuðt ™ ÚttÞ. >> 203 >>
ðt‚to 204
ðiþt¾ ðŒ 6™u htus Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 8{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk; ‚u{tk ftuE™u Œefhtu Œuðtu fu Ä™ Œuðwk fu htßÞ Œuðwk fu ftuE
{wðt™u Sð‚tu fhðtu ‚u y{™u ytðz‚wk ™Úte yu{ ðt‚ ytðe. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{™u y{u fÕÞtý fhðt™wk ytÃÞwk Au ‚u fÕÞtý
fhðt{tk y{u ‚{tht ¼u„t Aeyu …ý yt ÷tuf™e {trÞf ðM‚w
yt…ðt{tk y{u ¼¤‚t ™Úte, {txu {trÞf ðM‚w {t„u ‚tu fnuðwk su
yu ft{ y{tÁk ™Úte. ynª Ä™ƒtE ztuËeyu y{™u ðt‚ fhe su
nwk su su ð[™ yt…wk Awk ‚u ËíÞ ÚttÞ Au. ftuEf™u Œefhtu fu ÿÔÞ
fu su su {t„u ‚u yt…wk Awk, …ý {tÁk ð[™ yufuÞ ¾t÷e „Þwk ™Úte.
…Ae y{u fÌtwk su yu ‚tu ƒúñt™wk ft{ fhtu Atu, ‚u{tk þwk fhtu Atu ?
…Ae ‚u Ë{S „Þtk su ƒt…t©e™e {hS ‚tu yuf fÕÞtý fhðwk
yuðe Au. {txu y{the árü ‚tu Sðtu™tu WØth fhe sL{ {hýÚte
hrn‚ fhðt ™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™wk Ëw¾ yt…ðwk yu s Au, y™u
‚{thu …ý fÕÞtý fhðwk ‚u{tk y{u ‚{tht ¼u„t Aeyu. …ý òu {trÞf
ðM‚w ftuEf {t„u ‚tu fnuðwk su fÕÞtý ¾…‚wk ntuÞ ‚tu y{the …tËu
Au, ƒtfe {trÞf ðM‚w su ft¤e ðM‚w, ‚u y{the Ítu¤e{tk ™Úte; ‚{tÁk
«thçÄ nþu ‚u{ Útþu. …Ae ðt‚ fhe su ¼„ðt™™tu ytþhtu fÞtuo
ntuÞ …ý òu {nthts™u fu {wõ‚™u ytu¤ÏÞt ™ ntuÞ íÞtk ËwÄe r™ð]r¥t
f{o ™u «ð]r¥t f{o fhu ‚tu …ý {tÞt ‚htÞ ™rn, yux÷u sL{ {hý
x¤u ™rn; ‚u Ëw»twró{tk ÷e™ ÚtÞtu òýðtu. {nthts ™u {tuxt {wõ‚
ËíËk„{tk ntuÞ ‚u{™u ytu¤ÏÞt ™ ntuÞ ‚u ytkÄ¤tu fnuðtÞ, y™u
Mðtr{™thtÞý ‚tu Ëðuo fnu‚t ntuÞ …ý ytðt {wõ‚™u ™u yt «r‚{t™u
rŒÔÞ ™ òýu íÞtk ËwÄe sL{ {hý {tÚtu hnu. …Ae ƒeS ðt‚ fhe
su rþûtt…ºte, Ä{to{]‚ ™u r™»ft{þwrØ ‚u ðtk[ðtk ™u …t¤ðtk, ‚u ™
ðtk[u fu ™ …t¤u ‚tu Sð ƒt¤feyt ÚtE òÞ. „]nMÚt ntuÞ ‚u òu
rþûtt…ºte ðtk[u ‚tu Œuð™e fu htò™e yt¿tt ÷tu…tÞ ™rn, y™u íÞt„e
r™»ft{þwrØ ðtk[u ‚tu ™t„™t sux÷e Mºte™e ƒef ÷t„u. …ý …[tË
…[tË ð»to ËíËk„{tk ÚtÞtk ntuÞ ‚tu…ý r™»ft{þwrØ fu Ä{to{]‚ ðtkåÞwk
™ ntuÞ ‚tu …tu‚u þwk …t¤u ? ¼ws{tk suX {rn™t{tk Ä{to{]‚ ðk[tÞ
Au ™u {q¤e{tk ¼tŒhðt{tk ðk[tÞ Au. yu Ä{to{]‚{tk su …t…™wk «tÞrù¥t
ytðu ‚u fhðwk ‚u Íeýt Sð-{t¾, {„‚Ák, {tkfz, [tk[z, feze,
{kftuze {hu ‚tu Mðtr{™thtÞý ™t{™tu {nt{kºt s…ðtu; y™u ðªAe,
¼{htu, Œuzfwk, [hf÷wk yuðt Sð {hu ‚tu yuf W…ðtË fhðtu; y™u
‚uÚte {tuxt Sð {hu ‚tu …tŒf]åA ðú‚ fhðwk. òu r™»ft{, r™÷tuo¼{tk
[qf …zu ‚tu {rn™tu, ƒu {rn™t, ºtý {rn™t, …kŒh rŒðË, ðeË
rŒðË Äthýtk …thýtk yÚtðt [tkÿtÞý ðú‚ fhðwk. yuðe he‚u …t…™wk
«tÞrù¥t fhu ‚tu …Ae {t¤t, {t™Ëe…qò ytrŒ ËtÄ™ fhu ‚u ¾S™u
…zu ™u {nthts™e {qŠ‚™wk Ëw¾ {¤u, {txu «tÞrù¥t fÞto rð™t [÷ððwk
™rn, y™u «tÞrù¥t ™ fhu yuðt …t…e ¼u¤t ¼¤ðwk ™rn. su y{tht
ntuÞ ‚u{ýu yuðt …t…{tk …tk‚e ™ ÷uðe. ‚u Ä{oðt¤tyu ƒnw rð[th
ht¾ðtu. Ëti Ëh‚ ht¾òu y™u su™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òðwk ntuÞ
‚u ƒhtƒh ð‚oòu. Ä{o r™Þ{u Þwõ‚ yuðt ËtÄw™e Ëuðt fhðe y™u
yuðt ËtÄw, ËíËk„e ËtÚtu nu‚ ht¾ðwk. ™rn ‚tu õÞtkE h¾zðwk …zþu.
yt ‚tu Ëti™wk ËtÁk ÚttÞ yux÷t ËtÁ fneyu Aeyu. su …t…e™tu …ût
ht¾u ‚u™u Œrûtý™u Œhðtsu yux÷u Þ{…whe{tk òðwk …zu. òu {nthts™e
yt¿tt …t¤‚t ™ ntuÞ ‚u …t…e òýðt ™u ‚u{™tu …ût ht¾ðtu ™rn,
y{thu ‚tu su{ su‚÷…wh{tk ‚Útt y„ºttE{tk ytþS¼tEyu ™u
…ðo‚¼tEyu ftuE™u Þ{…whe{tk òðt ŒeÄt ™rn, ‚u{ ftuE™u Þ{…whe{tk
sðt Œuðt ™Úte, …ý Sð Auxt Auxt ¼t„u Au. y{u ‚tu yt¾t „t{{tk
ftuE {tkŒw Ëtswk ntuÞ ‚u™u ½htu½h sE™u Œþo™ ™u «ËtŒe yt…eyu
Aeyu. „Þu ð»tuo htu„ n‚tu ‚u yt¾t „t{{tk «ËtŒe ÷E™u y„eÞth
ðtøÞt ËwÄe Vh‚t. y{u ™rn ntuEyu ‚tu …Ae ntÚt ½Ëðt …zþu,
su{ …ðo‚¼tE™t Ëuðftu™u fkftuºte ytðe íÞtk {qŠ‚ …Ähtððt „Þt
…ý ËtÂíðf Þ¿t{tk hÌtt ™rn, ™u …ðo‚¼tE ŒuntuíËð fhe „Þt
‚u ð¾‚u {™w»Þ, …þw, …ûte Ëðuo™u Œþo™ yt…e™u ðh ytÃÞtu su y{u
yt Ëðuo™u ‚uze òþwk; yu ðt‚ òýe™u su {qŠ‚ …Ähtððt „Þt n‚t
‚u{™u …M‚tðtu ÚtÞtu ‚u{. yt y{u …ý Ëðo™u ‚uze òþwk, {txu ‚{u
íÞt„e „]ne Ëðuo yuðtu {rn{t Ë{S™u {tuxt™e y™wð]r¥t{tk ð‚oòu.
su™e Ëðuo ErLÿÞtu™u rð»tu ©eS{nthts hÌtt ntuÞ yuðt „wÁ™e yt¿tt
‚u ©eS{nthts™e òýðe. yuðt „wÁ fnu su yt ft{ fhðt òytu
‚tu þheh™u fthËtu ytðu yuðwk ð[™ ntuÞ ‚tu …ý ‚u «{týu ð‚oðwk.
…ý V÷týt™u fnu ‚tu Xef yuðtu ½tx ™ fhðtu. ‚u su™u {rn{t ntuÞ
‚u™tÚte ð[™ {™tÞ ™u þºtw ¼u¤tu {qfu ‚tu …ý òÞ, y™u su™u {rn{t
™ ntuÞ ‚u™u Ëthtu Œuþ ™ ytðu ‚tu r™htþ ÚtE òÞ. òu„ Ë{t„{
Ëthtu ntuÞ yuðtu Œuþ RåAu ‚tu ‚tu ËtÁk, …ý ËtÁk ¾tðt™wk fu ðMºt™e
RåAtÚte Ëthtu Œuþ RåAu ‚u ‚tu ™rn ËtÁk. ‚{thu …ŒtÚto™e RåAt
™Úte ‚tu ynª ytÔÞt Atu ™u fÚtt ðt‚to Œþo™ Ë{t„{™wk Ëw¾ ÷tu
Atu. ‚u Ëw¾ ©eS{nthtsu {u¤ÔÞwk Au {txu òu„ Ë{t„{™e RåAt
ht¾ðe …ý ðMºttrŒf …ŒtÚto™e RåAt ™ ht¾ðe, ™u ËtÁk ¾tðt™e
RåAt hnu ‚tu ƒt…tu [t{ze ftZu yuðt Au. {™ ‚tu yuðwk Au fu sux÷wk
ƒúñtkz{tk ntuÞ ‚ux÷wk ƒÄwkÞ {™u ÷tðtu yu{ RåAu, {txu {™™tu rðïtË
™ ht¾ðtu. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su yt ƒútñý
ƒt÷f]»ý ‚{tht ¾t¾heyt{tk {rý…ht{tk ¼tEytu™t {krŒh{tk Ëuðt
fhu Au ‚u™u y{tht ƒúñ[the r™„woýt™kŒS™e {ŒŒ{tk XtftuhS™e
Ëuðt{tk ¼ws{tk yt…tu. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su yu™u
{txu {nthts ‚Útt yt… {tht ¼u¤t ËŒtÞ hntu ‚tu yt…wk. fŒtr…
yu ynªÚte s‚tu hnu ‚tu …ý ‚{thu ¼u¤t hnuðwk òuEþu. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yt ƒútñý ynªÚte s‚tu hnuþu ‚tu …ý y{u ‚{tht ¼u¤t
hneþwk, y™u Sðtu™tk fÕÞtý fhþtu ‚u{tk y{u ‚{tht ¼u¤t Aeyu,
…ý ftuE™u Ä™ fu Œefht Œuðt ‚u{tk y{u ¼u„t ™rn ¼¤eyu; {txu
yuðwk ft{ ™ fhþtu. y™u fÕÞtý ‚tu …t{h y™u yÄ{ Sð™wk …ý
fhþtu ‚u{tk y{u ‚{tht ¼u¤t Aeyu. …Ae ƒtuÕÞt su yuf ztuþe n‚e
‚u™u [th Œefht n‚t y™u ‚u™e …tËu [th htux÷t n‚t. íÞthu ztuþe
ƒtu÷e su ‚{u ‚{tht ¼t„{tkÚte yÄtuo htux÷tu {™u yt…tu, …Ae yu
Atufhtytuyu yÄtuo yÄtuo ytÃÞtu, ‚uÚte ztuþe™u ƒu htux÷t ÚtÞt. ‚u
yÄo{tk ztuþe ™u yÄo{tk Atufht ÚtÞt, yuðwk ‚{u {tøÞwk. …Ae ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su suýu {™ yÃÞwO ntuÞ ‚u Œuþft¤{tk ¾ƒh …zu, Œuþft¤{tk

…z¾u ‚he òÞ ‚uýu y{™u {™ yÃÞwO ™Úte ™u ytí{ƒwrØ fhe ™Úte
™u {rn{t …ý òÛÞtu ™Úte.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su «Út{ «fhý™t
51{t ð[™t{]‚{tk nehu nehtu ®ðÄtÞ yu{ fÌtwk Au ‚u ðUÄ™thtu nehtu
rfÞtu òýðtu ™u ðUÄðt™tu nehtu rfÞtu òýðtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su ©eS{nthts ‚Útt ‚u{™t {wõ‚ ‚u ðUÄ™th nehtu òýðtu ™u
ðUÄðt™tu nehtu ‚u {w{wûtw Sð òýðt. ‚u ©eS{nthts yÚtðt {wõ‚
{¤u ‚u Sð™u {wõ‚ fhu ‚u nehtu ðªæÞtu fnuðtÞ. ©eS{nthts …tu‚u
{¤u yÚtðt {wõ‚ {¤u ‚tu ©eS{nthts™wk Ëðtuo…he…ýwk ™u ËŒt rŒÔÞ
Ëtfth…ýwk Ë{òðe™u {wõ‚ fhu, {txu Sð™u {wõ‚ fhðt ‚u{tk suðt
©eS{nthts Au ‚uðt s ‚u{™t {wõ‚ Ë{Úto Au, …ý {wõ‚ Ëuðf
Au ™u {nthts Mðt{e Au y™u {wõ‚ Ëw¾™t ¼tuõ‚t Au ™u {nthts
Ëw¾™t Œt‚t Au, …ý Sð™tk fÕÞtý fhðt{tk ‚tu {nthts ™u {wõ‚
ƒuÞ Ëh¾t Au. yuðt ¼„ðt™ fu {wõ‚ {¤u íÞthu yu{™e y™wð]r¥t{tk
hnuðwk …ý {nthts fu {wõ‚ ƒtu÷tðu [÷tðu ™rn ‚Útt y…{t™ fhu
íÞthu yt…ýu ½uh ƒuXt ¼„ðt™ ¼sþwk yu{ ™ fhðwk. yu{ Ë{su
‚u™tÚte ¼„ðt™ ¼òÞ ™rn ™u yt ËtÄw yt{ fhu Au, yt nrh¼õ‚
yt{ fhu Au, {txu yt…ýu yu{™e þe „hs ? yu{ yð„wý ÷uðtÞ.
Sðt¾t[h™e …uXu ¼tð™„h òô ™u yt ËtÄw™u ™u yt ËíËk„e™u
ytðwk Œw:¾ Œô, yuðt ½tx ÚttÞ ™u ËíËk„{tk ntuÞ ™u ËíËk„e
fnuðt‚t ntuÞ, …ý fwËk„e™tu …ût ÷u ™u ftuE™u ¼q‚ {qfu ™u ftuE™u
¼UË Œntuðt ™ Œu, ™u ftuE™u ‚tð ÷tðu, ™u ™tf f…tðu yuðtk f{o
fhðt þe¾u, ™u …tu‚t™wk fÕÞtý ƒ„tzu; {txu ËíËk„Úte ƒu…hðtE
™ Úttðwk. >> 204 >>
ðt‚to 205
ðiþt¾ ðŒ 7™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su [th
¾tý™t Sð{tkÚte yuf Sð™u Atuztðtu ‚tu yuf ƒúñtkz W„thtu yuðt
‚{u Atu. ‚{™u ‚{tht ƒ¤™e ¾ƒh õÞtk Au ? ‚{the ‚tu ËkfÕ…™e
{qŠ‚ytu [t÷u Au, õÞtkÞ ƒuXt ntu ™u õÞtkÞ sE™u Sð™u yûthÄt{{tk
{qfe ytðtu. ƒuXt Atu yðh¼tð{tk ™u Atu …h¼tð{tk, ‚u yt [t{zt™t
[ûtwÚte ™ Œu¾tÞ. rŒÔÞ Œun Útþu íÞthu y™k‚ ÷tu[™ Úttþu, ‚u ÷tu[™Úte
{qŠ‚ ™u {wõ‚ Œu¾tÞ ™u ftuEf nrh¼õ‚ Œun íÞt„ fhu ‚u™u Œu¾u su
V÷týt nrhs™ fu ËtÄw yûthÄt{{tk „Þt. ‚{u sux÷t ËkfÕ… fhtu
‚ux÷e {qŠ‚ytu ÚttÞ Au. ‚{™u ntÚte™e fu „Áz™e W…{t ŒuðtÞ yuðe
™Úte. yu{ fne™u …Ae ðt‚ fhe su ƒkŒht{tk ™thtÞýS™e {t
htEƒtE n‚tk ‚u™u ½tËýe™tu htu„ ÚtÞtu n‚tu ‚uÚte ‚u™u ÷tuftu yu{
fnu su ‚tht Mðtr{™thtÞý õÞtk „Þt ? …ze …ze heƒu Au ‚tuÞ ‚uzðt
fu{ ytð‚t ™Úte ? …Ae ‚u™u yk‚ft¤u ©eS{nthts ‚uzðt ytÔÞt,
íÞthu ‚uýu fÌtwk fu nðu fu{ ytÔÞt ? ‚tusu ŒtŒufe ŒtrZÞtk fqxu; ò,
™rn ytðwk. …Ae ©eS{nthts ƒÄt „t{{tk …h[tu ŒE™u ‚u™u ‚uze
„Þt y™u ‚u ™thtÞýS™t ƒt…™u Œefhtu ™ntu‚tu, yu{™u {wõ‚t™kŒ
Mðt{eyu fÌtwk, su {nthts …tËu Œefhtu {t„tu, íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su
nwk fzu ™ {k„w. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su Mðt{e, ‚{u Ëft{ ÚtÞt.
…ý yu ztuËtu Ëft{ ™ ÚtÞt. …Ae ™thtÞýS Œefht ÚtÞt y™u ‚u
™thtÞýS™t Œefht hðtuS Au. ‚u™wk ¾u‚h Œuðt{tk ðtuht ÷E „Þt
n‚t. …Ae Q[f rð½tuxe fhe™u ‚u{tk f…tË ðtÔÞtu ‚u ½ýtu ÚtE …zâtu.
‚u™e …tk[ nòh ftuhe Q…S ‚u ftuhe ŒE™u ¾u‚htk …tAtk ÷eÄtk ™u
fnu su “{tht Mðtr{™thtÞý ytÔÞt ‚u ¼q¾™u ÷‚ nýe™u ŒrhÞt{tk
™t¾e ŒeÄe.” ð¤e yuf rŒðË ™thtÞýS™wk ©tØ n‚wk ‚u hðtS™e
{tyu htð¤™u …¥th …qhðt ËtÁk ¾eh fhe n‚e ‚u ztuþe™u ytzu yð¤u
{tuf÷e™u rþûtt…ºte™u s{tze™u hðtuS …tu‚u s{e „Þt. ßÞthu yu™e
{t ytÔÞtk ™u fÌtwk su htð¤™u …¥th …qhðt ¾eh fhe n‚e ‚u õÞtk „E ?
íÞthu fÌtwk su {U {tht ƒtðt™u …ntU[tze ! yu htð¤ þwk …ntU[tzu ?
Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ sBÞt ™u nwk «ËtŒe s{e „Þtu ™u {tht ƒtðt™u
…ntU[e „E; hðtuS yuðt {rn{tðt¤t Au.
…Ae ðt‚ fhe su þuhze ‚Útt ƒtshe ðtðu yu{tk ¼qkzeÞtk ™u Ëqðh
¾tE s‚tk ntuÞ ‚u™u ‚„zu ‚u ¼qkzeÞtk ƒnth ytðe™u ÷tuýtu Vuhðu ‚tuu
„tu¤e ðt„u; ‚u{ ©eS{nthts rð™t ƒeò ftuE Ät{™e fu yiïÞo™e fu
ftuE yð‚th™e ¾ƒh ht¾u ‚tu ‚u ÷tuýtu VuhÔÞtu fnuðtÞ; {txu ‚u{™u
Ëk¼thðt ™rn fu{ su ‚u ‚tu ftÞo Au. su{ htòyu ™tufhtu™u htßÞ{tk
{qõÞt ntuÞ ‚u{ ©eS{nthtsu ƒúñtkztu{tk {qõÞt Au, ‚u{™wk yt…ýu ftkE
ft{ ™Úte. yt…ýu ‚tu ©eS{nthts™wk ™u yu{™t {wõ‚™wk s ft{ Au yuðtu
r™ùÞ òuEyu. ‚{thu fux÷wkf {tux…{tk ™u …wM‚ftu{tk ðªxtE sðtÞ,
…ý ‚u ftkE ft{™wk ™Úte. òu ftuE ¼ýu÷t ¾tuxwk ÷„tz‚t ™rn. ƒútñý
{qnw‚o swyu Au ‚tu …ý ‚u htkzu Au y™u ƒútñýeyu htkzu Au, {txu yu ƒÄwk
¾tuxwk Au. yuf ©eS{nthts ™u {wõ‚ ËíÞ Au, ‚u rð™t ƒeswk Au s ™rn
yuðtu r™ùÞ fhðtu. ‚u ƒúñt ytðe™u {qftðu ‚tu…ý {qftÞ ™rn yuðwk yt
Ë{t„{Úte ÚttÞ Au, {txu yt Ë{t„{ fhe ÷tu. ð]kŒ su {wõ‚™tu Ë{qn
‚u{™e hûtt fh™tht ‚u ‚{™u {éÞt Au, {txu yt «tró™tu Ëhðt¤tu fhtu.
suðzt {nthts™u ™u {wõ‚™u òýþtu ‚uðzt Úttþtu. yt «tró ftuE™u {¤e
™Úte. yt ‚tu ËíËk„ {tkneÚte ËíËk„ {éÞtu. yt ð¾‚u …qÁk ÚttÞ yuðwk
{éÞwk Au. fux÷tf yð‚thtu ÚtE „Þt …ý ftuE™wk …qÁk ÚtÞwk ™Úte, {txu yt
Vuhu …qÁk fhe ÷uðwk, …ý Vhe {nthts™u fu {wõ‚™u ytððwk …zu ‚u{ ™
fhþtu. ¼ð ƒúñtrŒf™u yux÷u {ntft¤™u ™u yûth™u …ý yt søÞt
{¤‚e ™Úte, ‚u ‚{™u {¤e Au. …wÁ»ttu¥t{ …tËu ƒuËðt ftuý Œu ? yt

÷e÷t Ëk¼the ht¾òu. yt ƒÄe Ë¼t Au ‚u {wõ‚ Au ™u ©eS{nthts™t
yð‚th Au {txu yt ÷e÷t Ëk¼the ht¾ðe, òu yt Ëðuo yð‚th Ë{òÞ
‚tu. …ý òu ËtÄw fu ËíËk„e Ë{òÞ ‚tu Xef ™rn. fux÷tf ‚tu ƒrn¼qor{
sE™u …týe ÷u‚tk …ý ™ ytðzu yuðt ntuÞ ™u y™trŒ {wõ‚™e ¾tux
ftZu ™u …tu‚u …tu‚t™u …qýoft{ {t™u, …ý fkXe ƒtkÄe™u ËíËk„e fu ËtÄw
ÚtÞt yux÷u …qýo ft{ {t™ðwk ™rn. …qÁk ‚tu yt òu„ fÞto rð™t ÚttÞ
‚u{ ™Úte. ÷tkƒt ÷tkƒt ht„ fhe™u ht{tÞý ™u „e‚t ðtk[u y™u yt
©eS{nthts™t {w¾™tk ð[™ ‚u™tu ¼tð …qAu ™rn; …ý þtMºt{tk
þtMºt yt ð[™t{]‚ ™u rþûtt…ºte Au. ©eS{nthts™tu {rn{t ™u
¿tt™ òýðt{tk ð[™t{]‚ Au y™u yt¿tt …t¤ðt{tk rþûtt…ºte ™u
Ä{to{]‚ Au, ‚u rð™t ƒeòk …htuût þtMºt{tk ‚ýtÞ ‚tu ‚u™wk {tÚtwk VÞwO
yu{ òýðwk. y{u ‚tu yuðwk Äthe ƒuXt Aeyu, {txu ƒeòk …wM‚f W…h
‚t™ ht¾ðwk ™rn y™u yÚttu„r‚ ™ fhðwk yux÷u ¼ýðt{tk ‚t™ ht¾ðwk
™rn. y{tht ËíËk„e ‚tu ð[™t{]‚{tk htS ƒnw. yuf …whtýe ƒth
ð»to ¼ÛÞt …ý ð[™t{]‚ ðtk[‚tk ™ ytðzâwk ‚uÚte ‚u{™u WXtzðt …zât
{txu yuðwk ™ fhðwk. Mðtr{™thtÞý™u ‚tu ƒhtƒh ht¾ðt. yt ðt‚tu
y{u fheyu Aeyu ‚u fux÷tf ¼„ðtytu™u ™rn „{‚e ntuÞ …ý yt„¤
‚tu ½ýe ft{ ytðþu. Mðt{e©e r™„woýŒtËSyu “htò¼tE …„u
ƒtkÄe™u ºtý ™tr¤Þuh ÷E „Þt” yu ðt‚ ÷¾e Au. ‚u y{™u ¼ws{tk
yuf ËtÄw f]»ý[hýŒtËSyu fÌtwk su ‚{tht Mðt{e yt ƒt¤e „Þt
‚u ftZe ™t¾tu. …Ae y{u fÌtwk su ©eS{nthts ÷ªƒze{tk ðt½he™u
½uh …ÄtÞto y™u ƒúñtyu „tu…eytu™t [hý™e hs {t„e, ‚u™wk ‚{u
fu{ fhþtu? {txu {tuxt …wÁ»t fhu ‚u{tk þkft fhþtu ‚tu Qze òþtu. {tuxt™t
fhu÷t{tk þkft fhðe ™rn.
‚u s rŒðËu ƒt…t©e™e fhu÷e ð[™t{]‚™e xeft™e Ëótn

…qhe ÚtE íÞthu ƒt…t©eyu …wM‚f™e …qò fhe. …Ae Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u fÌtwk su yt yt…™e fhu÷e xeft
{U ÷¾e Au ‚tu {™u ‚Útt …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu ðtk[e ‚u{™u
‚Útt yt Ëk‚ nrhs™tuyu Ëtk¼¤e ‚u Ëðuo™u ytþeðtoŒ yt…tu.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{™u ‚Útt ðtk[™th™u ‚Útt Ëtk¼¤™th
Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS, Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËS, …whtýe
nrh«ËtŒŒtËS, ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS, Mðt{e ïu‚ðifwkXŒtËS,
Mðt{e ¼„ð‚TMðY…ŒtËS, ËtÄw Œu ð Sð™ŒtËS, þtMºte
Ä{oMðY…ŒtËS ‚Útt y{tht ƒúñ[the r™„woýt™kŒS ‚Útt …whtýe
fuþðr«ÞŒtËS ytrŒ Ëk‚ ºteË ‚Útt nrhs™tu …[tË™t ytþhu Au,
‚u Ëðuo™u yûthÄt{{tk ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ÷E òþwk. yt Vuhtu
ftuE™tu ¾t÷e ™rn òÞ yuðe he‚u ytþeðtoŒ ytÃÞtu. …Ae {q¤e™t
Ëk‚tu™u fÌtwk su su{ …whtýe nrh«ËtŒŒtËS ËŒT„wÁytu™e {ŒŒ{tk
¼éÞt Au ‚u{ ‚{u ËŒT„wÁytu™e {ŒŒ{tk ¼¤òu ‚tu ©eS{nthts
™u y{u htS ÚtE™u yûthÄt{{tk ÷E òþwk. >> 205 >>
ðt‚to 206
ðiþt¾ ðŒ 8™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su yuf
„wÁ n‚t ‚u{ýu rþ»Þtu™u fÌtwk su y{u Œun {qfþwk íÞthu ™„thtk ðt„þu.
…Ae ‚u „wÁ Œun {qfe „Þt …ý ™„thtk ‚tu ™ ðtøÞtk. …Ae yu{™t
rþ»Þtuyu ©eS{nthts™u fÌtwk su y{tht „wÁyu fÌtwk n‚wk su y{u Œun
{qfþwk íÞthu ytftþ{tk ™„thtk ðt„þu …ý ‚u ðtøÞtk ™rn, ‚u™wk þwk
fthý nþu ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su ‚{tht „wÁ™e …tËu
[hýth®ðŒ™e òuzâtu 24 Au ‚u{tk ËtiÚte ‚¤u Au ‚u ÷E ytðtu. …Ae
ËtÄw ÷tÔÞt, ‚u™u {nthtsu ¾k¾uhe yux÷u ‚u{tkÚte ht‚e [tu¤ suðe EÞ¤
…ze ‚u ½zef ‚hVze™u {he „E, …Ae ™„thtk ðtøÞtk. {txu Ëh‚
ht¾òu, yu{ ™ ÚttÞ. ft„¤™t [ªÚtht{tk nu‚ ™ ht¾ðw.k „tuhÄ™¼tE™t
suðwk W…þ{ fhðwk yu yt…ýe Ëw»twró Au, yuðe {tuxe Ëw»twró{tk hnuðwk;
…ý {nk‚tE fu ftuXtÁk fu …x÷tE yu{tk ÷tu¼tðwk ™rn. y™u s{ðt
ƒuËðwk íÞthu ¾txwk, ¾tÁk, {tu¤wk, {eXwk yuðtu ¼tð ytððt Œuðtu ™rn,
yu{ fÞto rð™t W…þ{ ytðu ™rn ™u ht„ x¤u ™rn. {txu {nt«¼wS™wk
Ëw¾ su™u ÷uðwk ntuÞ ‚uýu ¾tÄt …eÄt™t, {t™ {tux…™t ht„ xt¤ðt
òuEþu; ‚tu {qŠ‚{tk W…þ{ Úttþu. {q¤e{tk Mðt{e yûthSð™ŒtËSyu
Ëðuo ht„ xt¤e ™tÏÞt ‚tu Œun™e rðM{]r‚ ÚtE „E Au ™u Ëw»twró
(W…þ{){tk s‚t hÌtt Au ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷u Au. „]nMÚtu …ý rð[th
fhðtu su {thtÚte Ëk‚™e Ëuðt ™ ÚtE y™u y™er‚ ‚Útt yð„wý Ët{wk
òuðtýwk ™rn ™u ð¾‚ ytðe „Þtu. y™u Ëk‚™u rð»tu ytí{ƒwrØ fhðe
™u y…{t™ fhu ‚tu rËØ…wh™t hýAtuz÷t÷¼tE™e …uXu „wý ÷uðtu.
hýAtuz÷t÷¼tE™wk yÞtuæÞt«ËtŒS {nthtsu y…{t™ fÞwO íÞthu yu{
ƒtuÕÞt su “yt… ©eS{nthts™t {wõ‚ Atu ™u {tuxt {tuxt Eïhtu™u
‚Útt ƒúñ™u ‚Útt yûthtu™u …ý yt…™tk Œþo™ Œw÷o¼ Au yuðt {tuxt
Atu ‚u yt… y…{t™ fhtu yuðwk {tÁk {tuxwk ¼tøÞ õÞtkÚte ntuÞ ?” yuðwk
r™{to™e…ýwk ™u ŒtË…ýwk ytðu ‚u™u fÕÞtý{tk ftkE ƒtfe hnu ™rn.
yu™wk ‚tu A‚e Œunu fÕÞtý ÚtE hÌtwk Au. …Ae ƒtuÕÞt su fÚtt ðtk[tu.
…Ae AuÕ÷t «fhý™wk 23{wk ð[™t{]‚ ðtk[ðt {tkzâwk, ‚u{tk ºtýu
É‚w™e {t™Ëe…qò™e rðÂõ‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
…ðo‚¼tE Ëtk‚e ntkf‚tk ntkf‚tk {t™Ëe…qò fh‚t n‚t, ‚u ‚tkË¤wk …ze
„Þwk ‚uðe fhðe, …ý ŒtuztŒtuz ™ fhðe. ©eS{nthts™t MðY…{tkÚte
ftuEf ftZu íÞthu ™ef¤tÞ yuðe fhðe, …ý {t™Ëe…qò fh‚t ntuÞ
™u ftuEf …qAu su f…[tk™e xtu…÷e õÞtk Au ? íÞthu Ët™ fhe™u ƒ‚tðu

yu{ ™ fhðwk. sux÷e ½ze {t™Ëe…qò fu …qò fhðe íÞtk ËwÄe {qŠ‚
rð™t ƒeswk Ëk¼thðwk ™rn. {tuxt yt„¤ {t™ {qfu ™u „hsðt™ ÚttÞ
‚tu yuðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ. “{t™ {qfe {nk‚™uu {¤eyu, su{ ðt¤u ‚u{
ð¤eyu” yu Ët¾e ƒtuÕÞt. …Ae ƒtuÕÞt su su{ ðiþt¾-suX{tk ftuÞ÷™wk
„¤wk Q½zu y™u y»ttz {tË{tk ƒ…iÞt™wk „¤wk Q½zu, ‚u{ yt yðËh
‚uðtu {éÞtu Au. Ëkð‚ 1837™e Ët÷Úte yt yðËh ytÔÞtu Au. ytðt
{nthts ™u ytðt {wõ‚ ‚u õÞtkÞ ™Úte, ynª s Au; {txu ‚u™tu fuV
ht¾ðtu ™u yÄqÁk ™ {t™ðwk. ytðtu {rn{t ™ Ë{òÞ ‚u™u r™ùÞ
™Úte. su{ ƒt¤f …tËu Yr…Þt™tu ™u neht {týuf™tu Z„÷tu fheyu ‚tu
…ý ¼qÏÞtu ntuÞ ‚tu Áðu fu{ su Yr…Þt{tk ƒÄe ðM‚w Au ‚u™e ¾ƒh
™Úte; ßÞthu ‚u™e ¾ƒh …zu Au íÞthu ŒrhÞt{tk Œun V„tðe™u …ý fhftk
ËtÁk Yr…Þt ÷E ytðu Au ‚u{ ©eS{nthts …tËu ƒuXt ntuÞ …ý r™ùÞ
™ ntuÞ ‚tu {rn{t ™ Ë{òÞ ™u Ëw¾ ™ ytðu. òu r™ùÞ ÚttÞ ‚tu
XuX yûth ËwÄe ¾tuxwk ÚtE òÞ. yûthÚte …h yûthÄt{ ‚u{tk …wÁ»ttu¥t{
¼„ðt™™e {qŠ‚ ™u ‚u{™t y™trŒ {wõ‚ hÌtt Au, ‚u{™e Ë¼t yt
ƒuXe Au; {txu Ät{{tk òðwk Au òðwk Au yu{ ™ fhðwk. y™u {w{™t yXu
îthftk fhe ytÔÞt ‚u ðx÷tE „Þt yu{ ™ fhðwk, yux÷u su {wõ‚ ™
ntuÞ ‚u™u {wõ‚ òýe™u ð¤„e ™ hnuðwk. r™ùÞ™e ðt‚ yx…xe Au,
™u ‚u fnu‚tk ƒef ÷t„u Au su h¾u {q¤„uÚte òÞ. {tuxt {tuxt Ëk‚™u
r™ùÞ{tkÚte ƒúñt suðt ytðe™u ztu÷tðu ‚tu …ý ‚u{™u z„{„tx ÚttÞ
™rn yuðt Au. {nthts™u ™u {tuxt™u ytu¤¾ðt òuEyu. yt ÷tuf™e
rËrØÞtu su ¾tðt …eðt™t …ŒtÚto ‚u{tkÚte ht„ x¤e òÞ ‚tu Œun™e
rðM{]r‚ ÚttÞ, íÞthu ftuE ytðhý fu ftuE Ät{ ytztk ytðu ™rn.
{wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u fÌtwk su nu {nthts ! {™u ûtÞ
htu„ ÚtÞtu Au, ‚u {xtztu ‚tu nwk yt…™tu {rn{t fne™u yt…™e W…tË™t
«ð‚toðwk ™u yt…™tu rŒÂøðsÞ fÁk. …Ae {nthtsu yu{™tu ûtÞ htu„
{xtzâtu ™u fÌtwk su ƒuËtu ¾whþeyu ™u ðt‚ fhtu. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e
¾whþeyu ƒuËe™u ðt‚ fhðt ÷tøÞt íÞthu Ëk‚ QXe „Þt ™u fux÷tf
Ëk‚ ‚wkƒztk ½Ëðt ÷tøÞt ™u fux÷tf …wM‚f þtuÄðt {kzât ™u fux÷tf
…tX ¼ýðt {kzât. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su {nthts ! {the
ðt‚tu ‚tu ftuE Ëtk¼¤‚t ™Úte ™u ƒÄtÞ QXe „Þt. íÞthu {nthtsu
fÌtwk su ƒÄtÞ Ät{{tkÚte ytðu÷t Au, ‚u ‚{the ðt‚tu Ëtk¼¤u ‚uðt
™Úte. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su “{nthts ! nwk yuf÷tu s Ëft{
ÚtÞtu” {txu Ëft{ Úttðwk ™rn. >> 206 >>
ðt‚to 207
ðiþt¾ ðŒ 10™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ƒt…t©eyu f]…t fhe™u

ðt‚ fhe su {nthtsu z¼tý{tk Þ¿t fÞtuo íÞthu {q¤S ƒúñ[the ‚Útt
{wõ‚t™kŒ Mðt{eyu [th rŒðË ËwÄe ©eS{nthts™t Útt¤™wk ðnu÷wk
{tuzwk fÞwO. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su “Þ¿t ftu™t ËtÁk fhtu Atu ?
y{™u ‚tu [th rŒðËÚte xtýu xtýu s{tz‚t ™Úte.” {txu fuð¤ r¢Þt
Y… ™ Úttðwk; ™u Ëðuo r¢Þt{tk ©eS{nthts™e M{]r‚ ht¾ðe …ý
{nthts™u ¼q÷e™u ftkE r¢Þt fhðe ™rn. …Ae ƒtuÕÞt su fÚtt ðtk[tu.
…Ae «Út{ «fh{™wk 63{wk ð[™t{]‚ ðtk[ðt {tkzâwk ‚u{tk
r™ùÞ™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™u
yk‚Þto{e fnu …ý òýu ™rn y™u {tÁk fÕÞtý Úttþu fu ™rn yuðt
½tx ÚttÞ ‚u r™ùÞ{tk yr™ùÞ™tu ½tx ÚtÞtu fnuðtÞ, y™u …qýto™kŒ
Mðt{e su „òu„Zðe ‚u {t™u fhe™u „Þt y™u „]nMÚtt©{ fÞtuo ‚tu…ý
©eS{nthts™tu r™ùÞ òu ƒhtƒh n‚tu ‚tu yk‚ Ë{Þu ƒúñt™kŒ
Mðt{e, {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚uzðt ytÔÞt, ‚u{™u fÌtwk su ‚{thtu ‚uzâtu

™rn ytðwk; {nthts ytðþu íÞthu ytðeþ. …Ae ‚u …tAt „Þt ™u
©eS{nthts …ÄtÞto ™u fÌtwk su [t÷tu, íÞthu …tu‚u ƒtuÕÞt su „t{{tk
…h[tu yt…e™u ‚uze òytu ‚tu ytðwk. …Ae {nthts yt¾t „t{™u Œþo™
yt…e™u ‚uze „Þt. ‚u{™u …rh…õð r™ùÞ n‚tu ‚tu íÞt„e {xe™u
„]nMÚt ÚtÞt ‚tu…ý {tÁk fÕÞtý Úttþu fu ™rn ÚttÞ yuðtu ËkfÕ… s
ÚtÞtu ™rn; yu™wk ™t{ r™ùÞ fnuðtÞ.
y™u zw{t÷e „t{{tk ht{S X¬h n‚t, ‚u{™u Ëkð‚ 1946™t
ðiþt¾ {tË{tk ƒúñt™kŒ Mðt{e, {wõ‚t™kŒ Mðt{e, r™íÞt™kŒ Mðt{e
ytrŒ Ët‚ {wõ‚ ‚uzðt ytÔÞt íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su {U rþûtt…ºte™wk
feÞwk ð[™ ÷tuÃÞwk Au, ‚u ©eS{nthts ™ ytÔÞt ? ‚u fntu. íÞthu
{wõ‚ ƒtuÕÞt suu rþûtt…ºte™wk ð[™ ‚tu ÷tuÃÞwk ™Úte. íÞthu ‚u ¼õ‚ ƒtuÕÞt
su ‚tu ‚tu ‚{thtu ‚uzâtu ™rn ytðwk. …Ae {wõ‚ ƒtuÕÞt su ytsÚte
[tuÚtu Œntzu yuftŒþe™u rŒðËu ©eS{nthts ‚uzðt …Äthþu, yu{
fne™u yá~Þ ÚtE „Þt. …Ae yuftŒþe™u rŒðËu {nthtsu Œþo™ ytÃÞtk
™u fÌtwk su [t÷tu, íÞthu ‚u{ýu yu{™t {tuxt¼tE su «t„S¼tE, ‚u{™u
‚Útt ‚u{™e {t‚w©e™u fÌtwk su {nthts ‚uzðt …ÄtÞto Au ™u nwk òô
Awk. …Ae yu{™e {t‚w©eyu fÌtwk su ‚thu Ëtxu {™u ÷E òÞ yu{
{nthts™u fnu, íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su {tÁk ƒ„tze™u ‚tÁk fu{ ËwÄtÁk ?
{™u yt ™hfY… Œun{tkÚte Atuztðe™u …tu‚t™e {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eytu
fhðt …ÄtÞto Au, ‚u Ëw¾ {qfe™u ™hf{tk þwk fhðt hnuðwk …zu ? …Ae
yu{™e {t‚w©eyu fÌtwk su {™u {nthts õÞthu ÷E òþu ‚u ‚tu …qAe
òu. …Ae ‚u{ýu {nthts™u …qAâwk, íÞthu {nthts ƒtuÕÞt su “ytsÚte
ƒu ð»tou ‚the {t‚w©e™u ÷E sEþwk y™u …tk[ ð»tuo ‚tht {tuxt ¼tE™u
÷E sEþwk.” ht{S ¼õ‚u yu ðt‚ …tu‚t™t ¼tE ‚Útt {t‚w©e™u fne
Œun {uÕÞtu. yu «{týu yu{™e {t™u ‚Útt yu{™t ¼tE™u {nthts ‚uze
„Þt n‚t. yu{ …rh…õð r™ùÞðt¤t™u z„{„tx ™ hnu. …Ae
ðt‚to™e Ë{tró fhe™u Ëk‚ Ëðuo Útt¤ fhðt „Þt y™u Úttuzefðth …Ae
ƒt…t©e s{ðt …ÄtÞto ™u Ëk‚™e s{ðt™e …kÂõ‚ ÚtE n‚e, yu{™u
Œkzð‚T fhe™u Œþo™ fh‚t nðt. >> 207 >>
ðt‚to 208
ðiþt¾ ðŒ 10™u htus ƒ…tuhu Ë¼t{tk ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[t‚e
n‚e, ‚u fÚtt™e Ë{tró fhe …tu‚u ‚Útt Ëk‚ …tuZe s‚t nðt. y™u
ƒu f÷tf …Ae ðtzeyu Ëk‚Ërn‚ ™tnðt …ÄtÞto ™u …tu‚u ðtze{tk ƒtshe
òuE™u fqðt …tËu òkƒwzt™t Ítz ‚¤u ƒuË‚t nðt y™u Ëk‚ ftfhðtzeyu
™tnðt s‚t nðt. ‚u M™t™ fhe™u ƒt…t©e …tËu ™ðe ðtzeyu ytÔÞt
™u …Ae Ëk‚ nrhs™tuyu ƒt…t©e™e [kŒ™ …w»… ðzu …qò fhe y™u
ƒt…t©e ™t™t «fth™tk V¤ Vq÷™e «ËtŒe Ëk‚ nrhs™™u yt…‚t
nðt. …Ae ƒtuÕÞt su yt «ËtŒe ™u yt Œþo™ y™u yt òu„ ƒnw
Œw÷o¼ Au ™u ©eS{nthts ™u {tuxt ‚tu suðt Ät{{tk Au ‚uðt ™u ‚uðt
s rŒÔÞ Au y™u yt {™w»Þ¼tð ‚tu …tu‚t™t ËkfÕ…u fhe™u Œu¾tzu Au,
{txu su òuEyu ‚u «íÞût {nthts ™u {tuxt {éÞt Au. yt «tró {tuxe
Au, yr‚þÞ {tuxe Au, y™u rfÞt MÚtt™{tk ƒuXt Aeyu ™u ftu™tu òu„
ÚtÞtu Au ‚tu y™trŒ {wõ‚ Ëtûtt‚T {éÞt Au. yux÷e ðt‚ fhe™u …Ae
òkƒw™t ¾tuƒt ¼he ¼he™u Ëk‚ nrhs™tu™u yt…‚t nðt, yuðe he‚u
òkƒw V¤ s{tze™u {krŒh{tk yt…‚t nðt. …Ae ©e XtftuhS™tk Œþo™
fhe™u ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[tðe. ‚u «Út{ «fhý™wk 38{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Sð™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Sð
Au ‚u ðM‚w„‚u [tuÏ¾tu fk[™ suðtu Au …ý Ëk„ Œtu»tu fhe™u yðhtE
„Þtu Au …ý {q¤ [tuÏ¾tu Au ‚tu s {qŠ‚{tk [tUxtÞ Au.
…Ae fhtk[eðt¤t ÷t÷w¼tEyu …qAâwk su ÷tuÞt™t 7{t ð[™t{]‚{tk

fÌtwk Au fu ErLÿÞtu, yk‚:fhý ™u y™w¼ð ºtýuÞ …ntU[u ™rn ‚u™u ‚tu
sL{ {]íÞw ÚttÞ ‚u ‚tu Xef, …ý [i‚LÞ «f]r‚™u …tBÞtu su fiðÕÞtÚteo
‚u™u sL{ {]íÞw fu{ Au ? fthý fu [i‚LÞ «f]r‚ su yûthƒúñ ‚u{tk
÷e™ ÚtÞtu su fiðÕÞtÚteo ‚u ‚tu ™Œe Ë{wÿð‚T ƒúñ{tk ¼¤e „Þtu ‚u
fu{ Ë]òÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su fiðÕÞtÚteo s¤{tk …t»ttýð‚T
‚Útt ð]ûtu ¾„ð‚T ÷e™ ÚttÞ Au, …ý Ë{wÿ{tk ™Œeð‚T ÷e™ Útt‚tu ™Úte,
‚u ßÞthu ©eS{nthts f]…t fhe™u Sðtu™tu {tuût fhðt …]Úðe W…h
…Äthu Au íÞthu ‚u fiðÕÞtÚteo W…h …ý ŒÞt fhe™u ‚uytu™u …ý Ë]rü
¼u¤t Ë]su Au. fu{ su rð»tÞ{tk ÷wçÄ Sðtu W…h ŒÞt fhu Au, ‚tu ftuE
…ý ËtÄ™u fhe™u ƒúñ ËwÄe …ntUåÞtu ntuÞ ‚u™t W…h ŒÞt fhu yu{tk
þwk ? yu‚tu fhu s. {txu ©eS{nthts yu™u Ë]rü{tk ÷tðe™u …tu‚t™e
Ëtfth…ýt™e W…tË™t fhtðe™u {tuût fhu Au.
…Ae ƒeS ðt‚ fhe su yuf Ë{Þu ðztuŒht{tk ©eS{nthts™u
™u „tUËtESðt¤t™u ËkðtŒ ÚtÞtu. ‚u{tk ©eS{nthts™t ¼ýu÷t Ëti
ËtÄw y™u „tUËtES™t Ëti þtMºteytu ‚u{™u Ët{Ët{tu ËkðtŒ fhðtu
y™u ‚u{tk su nthu ‚u™u {wË÷{t™ fhðt yuðtu Xhtð fÞtuo. …Ae r™íÞ
Ë¼t ÚttÞ ™u «&™ W¥th ™u ËkðtŒ ÚttÞ ‚u{tk „tUËtESðt¤t™e
S‚ ÚttÞ y™u {nthts™t Ëk‚ nthu; ‚tu…ý Ëk‚ fnu su ft÷u
„tUËtESðt¤t™u S‚e ÷Eþwk, …ý Ëk‚ ‚tu r™íÞ nth‚t òÞ. y™u
{nthts ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™u Ëk¼thu ™u fnu su yntu ! y{tÁk
hí™ ytÔÞwk ™rn. yu{ fh‚tk yuf rŒðË ƒtfe hÌttu íÞthu „tu…t¤t™kŒ
Mðt{e ytÔÞt. yu{™u òuE™u {nthts ƒnw htS ÚtÞt ™u fÌtwk su y{tÁk
hí™ ytÔÞwk ™u nðu y{the S‚ Útþu. …Ae ƒesu rŒðËu Ë¼t ÚtE
y™u ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e Ë¼t{tk ytðe™u ƒuXt, íÞthu þtMºteytuyu
‚Útt ƒeò Ëðuoyu Mðt{e©e™u ‚uòu{Þ ™u [thuftuh y™k‚ Œuðtu ™u y™k‚

yð‚thtu M‚wr‚ fh‚t ‚Útt y™k‚ ™t™t «fth™tk yiïÞo Ërn‚ ŒuÏÞt,
yux÷u þtMºteytu ‚tu Mðt{e©e™wk ytðwk ytùÞofthf yiïÞo òuE™u
ŒƒtE „Þt ™u fnuðt ÷tøÞt su “y{u ntÞto ™u ‚{u SíÞt.” yu{
fne™u ðkŒ™t fhðt ÷tøÞt; ™u {nthts™e S‚ ÚtE. …Ae ©eS{nthts
fnu su Ëk‚tu ‚tu nthe™u y{™u {wË÷{t™ fhtð™tht n‚t, …ý yt
„tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu ytðe™u y{the sÞ fhtðe. yt{tk Ë{sðt™wk
yu Au su nòhtu ËtÄr™f Ëk‚ ntuÞ ‚u yuf y™trŒ {wõ‚™e ‚wÕÞ ™
ÚttÞ, yuðe y™trŒ {wõ‚™e y÷tirff Ët{Úteo Au. >> 208 >>
ðt‚to 209
ðiþt¾ ðŒ 11™u htus ƒt…t©e Ëðuo Ëk‚, ƒúñ[the, nrhs™tuyu
Ërn‚ Aºteyu …ÄtÞto n‚t. íÞtk Mðt{e Eïh[hýŒtËS …tËu
ð[™t{]‚™e xeft™e fÚtt fhtðe …Ae ƒt…t©eyu …wM‚f™e …qò fhe
y™u …Ae Ëti Ëk‚, ƒúñ[the, nrhs™tuyu ƒt…t©e™e …qò fhe. …Ae
ƒt…t©e Ëðuo Ëk‚, ƒúñ[the nrhs™tu™u [kŒ™ [[eo™u ƒtuÕÞt su yts
‚tu suðtu …ðo‚¼tEyu Þ¿t fÞtuo n‚tu su {the ™shu su …zu ‚u Ëðuo™u
nwk yk‚ft¤u ytðe™u yûthÄt{{tk ÷E sEþ, yuðtu yt Þ¿t Au. yt
xtýu su su y{the ™shu …zât ‚u Ëðuo™u y{u yûthÄt{{tk ÷E òþwk,
yu{ ðh yt…e™u …Ae ºtý Vuh Vh‚t fhtðe™u htË¢ezt™tk fe‚o™
„ðhtÔÞtk. …Ae ft¤e ‚÷tðze Ët{t Aºte™t ytuxt W…h …„Úteyt
…tËu W„{ýt {w¾th®ðŒu rðhts{t™ ÚtÞt ™u Ëk‚, ƒúñ[the,
nrhs™tuyu Aºte™e [thu …tËu Vh‚t ½ýeðth ËwÄe fe‚o™ „tÞtk. ‚u
Ë{Þu ytftþ{tk ðtŒ¤ AtE hÌtwk, íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt
{wõ‚tuyu rð{t™u Ërn‚ ytftþ{tk ytðe™u yt…ý™u AtkÞtu fÞtuo Au.
©eS{nthtsu …k[t¤t{tk htË h{tzâtu n‚tu ‚u rŒðËu yÄtuo fr¤ ftZe

{qõÞtu n‚tu. y™u Ët‚ Vuh fÞto n‚t ™u sux÷t Ëk‚ n‚t ‚ux÷tk Y…
Äthe™u ‚u{™t ¼u¤t Vh‚t, yuðtk Œþo™ ŒeÄtk n‚tk. yu{ ðt‚ fhe™u
…Ae {krŒh{tk …ÄtÞto ™u ™thtÞý…wh, fuht ytrŒ™t nrh¼õ‚tu Ëti
…tu‚…tu‚t™u „t{ „Þt.
…Ae ‚u s rŒðËu ƒ…tuhu Ë¼t fhe ‚u ð¾‚u «Út{ «fhý™wk
69{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ®nËt™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su {]„tËwh ™t{™tu ŒiíÞ ƒ„e[tu ¾tuŒ‚tu n‚tu, ‚u™u ht{[kÿS
{thðt „Þt n‚t íÞthÚte ®nËt [t÷e Au, …ý ®nËt fhðe ‚u htò™tu
Ä{o ™Úte.
…Ae ðt‚ fhe su ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e {tkŒt n‚t,
íÞthu y{u y{ŒtðtŒ „Þt n‚t. …Ae Mðt{e©e y{tht Ët{wk òuE™u
ƒnw htS ÚtÞt ™u fÌtwk su ‚{u ytÔÞt ‚uÚte ƒnw þtkr‚ ÚtE ™u nðu
y{thtu {kŒðtz {xe sþu, yu{ {tuxt™tu {rn{t {tuxt òýu. y{u
yuftð™™e Ët÷{tk fåAÚte „wsht‚ s‚tk „Zzu „Þt, íÞthu ¼wsÚte
W…hŒ¤ ht{S¼tE™u ft„¤ ÷ÏÞtu n‚tu su y{u ynªÚte ™eféÞt
Aeyu, ‚u sq™t„Z, „Zzt ÚtE™u y{ŒtðtŒ ytðeþwk. ‚u ft„¤ ðtk[e
ht{S¼tE hu÷u ƒuËe ™e„t¤u Q‚Þto ™u yuftu ¼tzu fÞtuo ™u yuftðt¤t™u
…qAâwk su fåA™t ftuE ytÔÞt Au ? íÞthu ‚uýu fÌtwk su ½uhðt¤tk furzÞtk
…nuÞtO n‚tk ™u ËqkÚtýtk …nuÞtO n‚tk ™u Ëðthu ½u÷t{tk ™tnðt s‚t n‚t,
yuðt ftuEf ytÔÞt Au ¾ht. …Ae ht{S¼tE {krŒh{tk Œþo™ fhðt
[Zât, íÞtk XtftuhS …tËu y{u Q¼t n‚t ‚u {éÞt. …Ae yuftðt¤t™u
¼tzt rËðtÞ yuf Yr…Þtu E™t{ ytÃÞtu, íÞthu y{u fÌtwk su yuf Yr…Þtu
ðÄthu fu{ ytÃÞtu ? íÞthu ht{S¼tEyu fÌtwk su {týËtu Œefht™e
ðÄt{ýe ¾tÞ ‚u™u ŒË ðeË Yr…Þt yt…e Œu Au ‚tu yt ‚tu yt…™e
ðÄt{ýe ¾tÄe ‚u™u ‚tu nòh Yr…Þt yt…eyu ‚tu…ý ytuAt Au. ‚{the
ðÄt{ýe õÞtkÚte ntuÞ ! yuðt {rn{tðt¤t n‚t. yu{ fne™u …Ae
ƒtuÕÞt su yt Œþo™ õÞtkÚte {¤u ? {tuxt {tuxt ËŒT„wÁ™e …tËu òðwk
…ý fXý …z‚wk y™u yt ‚tu ƒt¤f su{ {tð‚h™t ¾tu¤t{tk yt¤tuxu
‚u{ [hý{tk Ëti ÷tuxtu Atu ™u ytðt y™trŒ {wõ‚ ËtÚtu ¼t»tý fhtu
Atu ‚u fux÷e {tuxe «tró fnuðtÞ ! EíÞtrŒf ðt‚tu fhe™u …tuZe „Þt.
…Ae Ëtks™t ftfhðtzeyu ™tnðt …ÄtÞto. íÞtk ™tne™u ytkƒt
™e[u ƒuËe™u {t™Ëe…qò fhe™u …Ae Ëk‚ Ërn‚ ™ðt znu÷t{tk sE™u
ƒuXt. ‚u Ë{Þu ƒt…t©e fÁýt fxtûtu fhe™u Ëk‚ nrhs™ Ët{wk òuE™u
ƒtuÕÞt su yt Ë¼t rŒÔÞ Au y™u yt Ë¼t{tk yt {wõ‚™u rð»tu rŒÔÞ
{qŠ‚ ©eS{nthts «íÞût rðhtS™u {kŒ{kŒ swyu Au, {kŒ{kŒ nËu Au,
{kŒ{kŒ «ËtŒe yt…u Au; òu ytu¤¾tÞ ‚tu. …ý Sð ytu¤¾‚tu ™Úte
™u {tÞt™tu ÷nhftu ÷uðt òÞ Au. su{ yuf ƒútñý [¢ð‚eo htò …tËu
Œt™ ÷uðt „Þtu, …Ae htòyu ‚u™e …heûtt ÷uðt {txu Ëthtk Ëthtk ¼tus™
‚Útt …÷k„ ‚Útt Ëuðf ‚u™e Ëuðt{tk ytÃÞtk y™u fÌtwk su ƒ…tuhu ƒth
ðt„u Œt™ ÷uðt ytðsu, ‚tu …tk[nòh Ëtu™t{ntuhtu yt…þwk. …Ae ‚u
ƒútñý Ëthe …uXu ¼tus™ s{e™u shtf …÷k„ W…h Ëq‚tu ™u Ëuðf …„
[k…e fhðt ÷tøÞt, ‚uÚte Ÿ½ ytðe „E ™u Œt™ ÷uðt™tu ð¾‚ ðe‚e
„Þtu. …Ae htò …tËu „Þtu. íÞthu htò fnu su ð¾‚ ðe‚e „Þtu,
nðu ™rn {¤u. ‚u{ yt Sð {tÞt™tu ÷nhftu ÷uðt òÞ Au ™u {nthts™u
™u {tuxt™u ¼q÷e òÞ Au. ‚u {tÞt™tu íÞt„ fÞtuo ntuÞ ‚tu…ý yk‚h{tk
‚u™tu ht„ hne òÞ Au, yuðt Sð™t Mð¼tð Au; ‚u ¼„ðt™ suðze
ðM‚w™u þe he‚u ytu¤¾e þfu ? yu{ ðt‚ fhe™u …Ae Ëti Ëk‚tu™u {¤e™u
yr‚ yt™krŒ‚ fhe™u {krŒh{tk …Äth‚t nðt. y™u yth‚e ÚtE hÌtt
…Ae Ëk‚tu™u Ë¼t{tk ðt‚ fhðt™e yt¿tt fhe ™u fÌtwk su ft÷u ‚{thu
[t÷ðt™wk Au, {txu nrh¼õ‚tu™u ðt‚ fhòu. …Ae Ëk‚tuuyu Ë¼t{tk ðt‚
fhe ™u Ë{tró ð¾‚u nrh¼õ‚tu™u fÌtwk su ft÷u y{thu [t÷ðwk Au. …Ae
ƒesu rŒðËu …thýtk fhe™u Ëk‚ ‚Útt nrhs™ Ëðuo ¼ws ÚtE™u Ít÷tðtz
‚Útt „wsht‚ ‚hV ytÔÞt. >> 209 >>
ðt‚to 210
Ëkð‚ 1976™t ©tðý {tË{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ
ƒt…t©e™u {q¤eyu ‚uze ÷tððt fåA{tk „Þt n‚t. íÞtkÚte ƒt…t©e
…[tË nrhs™tuyu Ërn‚ {q¤e …ÄtÞto y™u íÞtkÚte ¼ws™t htò™t nsqhe
½u÷t¼tE ‚Útt Ä™S¼tE ytrŒ …tk[ nrhs™tu™u ©eÞw‚T {nthts©e™u
‚uzðt y{ŒtðtŒ {tufÕÞt y™u fnuðhtÔÞwk su ‚{u ynª ytðtu, y{u
‚{tÁk Ëthe he‚u Ë{tÄt™ fheþwk, ‚tu…ý ‚u ytÔÞt ™rn. …Ae ƒt…t©e
fåA{tk …ÄtÞto. ‚u{™u {qfðt ËtÁ Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt ËtÄw
{wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS ‚Útt ytþt¼tE „Þt n‚t.
¼tŒhðt ðŒ 10™u htus Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 21{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚yu fhe™u
¼„ðt™ «ËL™ ÚttÞ Au yu{ ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚ yu [thu™wk MðY… Ëí…wÁ»t™t Ë{t„{u
…{tÞ Au, …ý ‚u rð™t þtMºt{tkÚte …tu‚t™e {trÞf ƒwrØyu fhe™u
…{t‚wk ™Úte. þtMºt ‚tu rŒþ ƒ‚tðu Au, …ý {tuxt {¤u íÞthu ðtM‚rðf
Ë{òÞ. Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚ ‚u {nthts™e ‚Útt y™trŒ
{wõ‚™e þÂõ‚ytu Au, ‚u Ëí…wÁ»t™t Ë{t„{u fhe™u Sð™u rð»tu
ytðu Au, íÞthu Sð™u {wõ‚ fhu Au. su{ ytkƒt ytrŒ Ítz{tkÚte V¤
ÚttÞ Au ‚u{ {qŠ‚{tkÚte ™u {wõ‚{tkÚte yuðtk y™k‚ yiïÞo «„x ÚttÞ
Au ™u ÷e™ ÚttÞ Au. …Ae fux÷tf Ëk‚tu™u Ÿ½‚t òuE™u ƒtuÕÞt su
Mðtr{™thtÞý, Mðtr{™thtÞý, Ë¼t{tk Ítk…ze ytðe Au, ‚u ytððt

Œuðe ™rn. yuf Ë{Þu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u Ÿ½ ytðe íÞthu {nthts
fnu “Ítk…ze ytðe {txu M™t™ fhe ytðtu.” …Ae ‚u M™t™ fhe ytÔÞt.
y™u yûthSð™ŒtËS Mðt{e™u ßÞthu Ÿ½ ytð‚e íÞthu ÷tuZt™tu
¾e÷tu ½wkxt{tk {th‚t, yuðtu ¾xftu ht¾ðtu. yuf Ë{Þu ƒrÿ™tÚtt™kŒ
Mðt{e ynª ytÔÞt n‚t, ‚u{™t yuf ËtÄw Q¼t Q¼t Ÿ½‚t n‚t
‚u ‚tËzt™t ftkXt W…h …zât ™u ‚tËztu Q¼tu ÚtÞtu ‚u Œeðt™u ¼xftE™u
ËtÄw W…h …zâtu ‚uÚte Œeðtu ytu÷ðtE „Þtu ™u ËtÄw™u ðtøÞwk; yuðe
Ÿ½ Au. ‚u òu yt fÚttðt‚to{tk r[¥t ht¾u ‚tu Ÿ½ ™ ytðu. ht{…ht™t
nrh¼õ‚ ¼ðiÞt òuðt{tk [tuÞýt{tk ÷½w fhe „Þt, yuðwk ‚t™ {tÞt{tk
Au; ‚uðwk nu‚ fÚtt{tk fhðwk. y™u „Zzt{tk yuf nrh¼õ‚ ðt‚tu
Ëtk¼¤ðt{tk yuf ð]r¥t ht¾e™u ÷½w fhðt ™ QXât ™u …uzw Vtxe™u ÷½w
™eféÞwk, yuðe ytËÂõ‚yu Ërn‚ ðt‚tu Ëtk¼¤‚t. íÞthu ftuE fnu su
÷½wîthu ÷½w ™ef¤u …ý …uzw fu{ Vtxu ? ‚tu ©eS{nthtsu sýtÔÞwk su
yt{™u ytðwk nu‚ ðt‚tu{tk Au. {txu yuðwk nu‚ ht¾ðwk y™u rºtrðrÄ ‚t…u
…ý yk‚h ztu÷ðt Œuðwk ™rn yu{ ð‚oðwk.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su Ë{trÄðt¤t™u Ë{trÄ
Œun{tk Útt‚e nþu fu Sð ŒunÚte ƒnth ™ef¤‚tu nþu ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yk‚:fhý{tk Sð hnu Au íÞtk s Ë{trÄ ÚttÞ Au, yux÷u
MÚtq¤ Œun{tkÚte Mtqû{ Œun{tk Sð òÞ Au ‚u Ëqû{ Œun{tk hne™u Ëðo™u
swyu Au; y™u yu …tAtu MÚtq¤ Œun{tk ytðu Au ‚u rð»tÞ™e ytËÂõ‚Úte
yðtÞ Au. y™u su ftuEf™t Ë{tË™u yÚtuo Ë{trÄ fh‚t ntuÞ ‚u ‚tu
Mð‚kºt…ýu òÞ, ytðu, ÷E òÞ, ÷tðu; yu ‚tu Ë{Úto fnuðtÞ. yu
‚tu ½ýt Sðtu™u Ë{tË fhðt {txu …tu‚u Mð‚kºt Ë{trÄ fhu, ‚u{tk
ƒeò Sð™u Ë{tË ƒnw ÚttÞ. y{u yux÷t ËtÁ Ë{trÄ fh‚t …ý
y{u ‚tu ËŒtÞ {qŠ‚{tk Íe÷eyu Aeyu, ‚u fux÷tf™t òÛÞt{tk ™ ytðu.

Ë{trÄ fheyu íÞthu ½ýt Sð™u ytùÞo ÚttÞ su Ë{trÄðt¤t Au ‚u
ƒnw {tuxt Au, …ý {qŠ‚{tk Íe÷eyu ‚u{tk ytùÞo ™ ÚttÞ, fu{su yu
ftuE™t ŒuÏÞt{tk ™ ytðu; {txu Ë{trÄ fhe™u «ÏÞt‚e fhe y™u nðu
ðt‚to fhe™u ¿tt™ yt…e™u {tuût fheyu Aeyu. y{u sLBÞt ™Úte y™u
yt ÷tuf{tk Aeyu …ý ™rn; ËŒt {qŠ‚{tk s Aeyu. ‚u ©eS{nthtsu
{æÞ «fhý™t 13{t ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su “{t‚t™t WŒh{tk {qŠ‚
Œu¾‚t” ‚u {wõ‚™e ÂMÚtr‚ fne Au. yts ytðt {tuxt…wÁ»t™u {nthtsu
{tufÕÞt Au, {txu yt Œtð nthðtu ™rn. yt þçŒ Sð{tk W‚th‚t
ytðtu ‚tu Sð …tºt Út‚tu ytðu. yt ð¾‚u þhŒÉ‚w Au. òu yt
ðt‚tu{tk yt‚wh‚t ntuÞ ‚tu {nthts™e {qŠ‚Y…e V¤™e «tró ÚttÞ ™u
yuf yuf þçŒ ÷t¾ fhtuz Yr…Þt™tu ÚtE …zu. òu yt þhŒÉ‚w òýe
ntuÞ ‚tu su{ V¤, …w»…™e Wí…r¥t Útðt™e É‚w ytðu Au, ‚u{ yt
{tuût™e É‚w ytðe Au. y{tht {w¾{tkÚte ð[™ ytðu Au ‚u Mðtk‚
Au, ‚u™u Íe÷™th ntuÞ ‚tu ftkE™tk ftkE V¤ …tfe …zu. ƒeò yð‚thtu
n‚t ‚u þhŒÉ‚w ™ fnuðtÞ. yts þhŒÉ‚w ¾he ytðe Au, ‚u
ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk Au su “þhŒÉ‚w{tk ytðu òu ~Þt{, hk„ ¼h
h{eyu.” yt Ëk‚ yûthÄt{™tu Œhðtòu Au. y{u ©eS™t {w¾{tkÚte
÷E™u Ëw¾ «ð‚toðeyu Aeyu y™u {qŠ‚{tkÚte ÷E™u ðt‚tu fheyu Aeyu
™u {qŠ‚™tu hË «ð‚toðeyu Aeyu; yu Mðtk‚ ðhËtðeyu Aeyu, ‚u
fkEf™tk ft{ ÚtE òÞ Au. ËtÄw ÚtE™u Ëk‚ Útðwk. su ©eS{nthts™e
{qŠ‚™t Ëw¾™tu ytnth fhu ‚u Ëk‚ ÚtÞt, {txu Ëk‚ Úttðwk, {nthts™e
{qŠ‚{tk ™u yt {wõ‚{tk ð¤øÞt hnu ‚tu Ëk‚ ÚtðtÞ. su{ ðzðt™¤
(yÂø™) Ë{wÿ™wk s¤ {eXwk fhe™u ðhËtðe™u [th ¾tý™t Sðtu™u
Ëw¾eyt fhu Au ‚u{ yt {wõ‚ Sðtu™u Ëw¾eyt fhu Au, {txu Ë{S™u
{rn{t òýe™u Ëk„ fhðtu ‚tu ft{ ÚtE òÞ. ËtÄw™u ƒu ðt‚ su sz
™u [i‚LÞ {tÞt, ‚u™u nht{ fhe™u ËtÄw Úttðwk. yt„¤ {tuxt {tuxt
Ëk‚ „tu¤t s{‚t, ð™{tk hnu‚t, Sðztk fhzu ‚u™u Wztz‚t ™rn, ™u
ƒu rŒðËu, ºtý rŒðËu, [th rŒðËu „tu¤tu {¤u ‚tu…ý yt™kŒ{tk hnu‚t
™u {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾e hnu‚t. ‚u {tuxuht {wõ‚t™kŒ Mðt{e, „tu…t¤t™kŒ
Mðt{e, ƒúñt™kŒ Mðt{e ftuE rŒðË Atþ fu „éÞwk fu hnuðt™wk fu ÷q„ztk
‚u Œu¾‚t ™rn ‚tu…ý yt™kŒ{tk hnu‚t; {txu yt…ýu …ý yuðt Xhtð
ht¾ðt. y™u ytðtk {tuxtk {krŒhtu fÞtO …ý yuf ¾ªxe Ëh¾eÞ …tu‚t™e
ftuEyu ht¾e ™Úte; ‚u{s yt…ýu …ý yu {tuxt ht¾e „Þt ‚u{ ht¾ðwk.
„]nMÚt™u ytðe nðu÷eytu ™ ntuÞ ™u …¥th{tk su s{ðt™kwk ytðu Au
‚uðwk s{ðt™wk …ý „]nMÚt™u ™ ntuÞ ‚tu…ý QXe™u ¼t„ðt {tkzu yu
fuðt fnuðtÞ ? Œw:¾™t ŒrhÞt{tk Œtux Œu yuðe ŸÄtE Sð™u Au.
yuf ƒúñ[the {q¤e{tk n‚t ‚u ½uh „Þt, ‚u ð¾‚u Mðt{e
nrh™thtÞýŒtËSyu {™u fÌtwk su yu™u Ë{òðtu, rƒ[thtu Œw:¾eytu
Útþu. ‚u Ë{òÔÞtu …ý hÌttu ™rn ™u yu™u ½uh ftuE n‚wk ™rn, ‚tu
…ý „Þtu; yuðt Sð ŸÄt Au. {txu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e, {wõ‚t™kŒ
Mðt{e, ƒúñt™kŒ Mðt{e yu suðt n‚t ‚uðtu nwk Úttô, yuðt Xhtð fhðt
…ý W‚h‚t suðt™t Xhtð ™ fhðt. y™u „]nMÚttuyu …ý …ðo‚¼tE
‚Útt ŒtŒt¾t[h n‚t, ‚u{™t suðt Útðt™t Xhtð fhðt …ý yt
÷tuf™t Ëw¾™t Xhtð ™ fhðt ËðoMð ¼„ðt™™u y™u Ëk‚™u y…oý
fhe Œô, yuðt Xhtð fhðt. ËtÄwyu XtftuhS™e ‚Útt Ëk‚™e [kŒ™,
…w»… ™u V¤, s¤u fhe™u Ëuðt fhðe; …ý ËtÄw fÚtt, ðt‚to fh‚t
ntuÞ ‚u™u ËtÄwyu Ätur‚Þtk ytuZtzðtk ™rn. yuf íÞt„eyu {wkƒEÚte
÷q„ztk {k„tðe™u …nuÞtO, ‚u ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{eyu yu™e
½ýe ð÷u fhe, …ý {tun ™ {qftÞ. y{thu ynª nehtu ¼õ‚ n‚t,
‚u™e …tËu ËtÄwyu SÁk {k„tÔÞwk ‚u fuht „t{{tk sE™u ÷tðe ytÃÞwk,
yuðtu MðtŒ ht¾u ‚u™u yt ðt‚ þwk Ë{òÞ ™u õÞthu ¼„ðt™{tk «er‚
ÚttÞ ! ™u õÞthu ËtÄw ÚtðtÞ ! ™u õÞthu {nthts {¤u ! ™u õÞthu {tuût
ÚttÞ ! yu ƒÄwkÞ rð[thðt™wk Au {txu yuðwk ft{ ™ fhðwk. yt„¤ Ëk‚tu
„tu¤t s{‚t ‚u{tk ftuý SÁk ™t¾‚wk n‚wk, {txu yuðt ht„ xt¤e™u
{nthts ™u {wõ‚ ËtÚtu òuztðwk ‚tu {tuût ÚttÞ. >> 210 >>
ðt‚to 211
¼tŒhðt ËwŒ 11™u htus Ëðthu ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
Aºteyu Œþo™ fhðt „Þt n‚t. íÞtk Œþo™ fhe™u ƒt…t©e Aºte™t
ytuxt W…h rðhtßÞt. ‚u ð¾‚u ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
ztk„hðt{tk ©eS{nthts …ÄtÞto n‚t, íÞtk s‚™ƒtyu …tuýtuËtu
{týË™e hËtuE fhe n‚e, ‚u ©eS{nthtsu [th Ëk‚™u s{tze ŒeÄe;
y™u Sðt¾t[h™e nòh {™w»Þ™e hËtuE yuf ËÂå[Œt™kŒ Mðt{e
s{e „Þt, ‚u …h¼tð™t™u s{tzât. yuðt {tuxt Ëk‚ {¤u ™u ‚u{™u
s{tzu ‚u {nthts ™u {wõ‚ s{e òÞ; {txu nhftuE yÇÞt„‚ ytðu
‚u™u yL™ yt…ðwk, fu{su ‚u{tk {tuxt {wõ‚ ytÔÞt ntuÞ ‚u s{u ‚tu
ƒnw V¤ ÚttÞ. ƒwÄus{tk ©eS{nthtsu ¾tuzt¼tE™e {t …tËu htux÷tu
{tøÞtu …ý ytÃÞtu ™rn ‚u yu™u ƒnw ¾tux ytðe. y™u su‚÷…wh{tk
ftuXt™t W„{ýt Œhðtò …tËu ðtð Au íÞtk yuf ðz Au, ‚u ðz‚¤u
©eS{nthts ð™{tkÚte ytð‚tk ƒuXt n‚t, íÞtk „k„t{t ytðe™u fnuðt
÷tøÞtk su ƒtðt s{ðt [t÷tu. íÞthu {nthtsu [rhºt fÞwO su y{u ‚tu
[t÷e™u õÞtkÞ s‚t ™Úte. íÞthu „k„t{tyu fÌtwk su ynª þe he‚u
ytÔÞt ? íÞthu {nthts ƒtuÕÞt su y{tht Ëuðf ÷tÔÞt, íÞthu ‚u{ýu
fÌtwk su Ëuðf õÞtk Au ? ‚{u yuf÷t Atu™u ? íÞthu {nthts ƒtuÕÞt
su y{tht Ëuðftu yá~Þ Au, ‚u ‚{u Œu¾e þftu ™rn. íÞthu „k„t{tyu
òÛÞwk su yt ™t™wk ƒt¤f Au ‚u nX fhu Au, …ý ¼q¾u {hþu yu{ òýe™u
{nthts™u ‚uze™u ÷E „Þtk. …Ae ytuËhe{tk Q‚the™u Ëtu¤u ÚtE™u
s{ðt™wk ftZe ÷tÔÞtk ™u fÌtwk su ƒtðt s{tu, íÞthu {nthts ƒtuÕÞt
su nwk ‚tu rŒþtyu „Þtu ™Úte ™u Œt‚ý fÞwO ™Úte ™u ™tÌttu …ý ™Úte.
íÞthu „k„t{tyu fÌtwk su òytu, rŒþtyu sE™u ‚¤tð{tk ™tne ytðtu.
íÞthu {nthtsu fÌtwk su, su™u s{tzðt ntuÞ ‚u ÷E òÞ ‚tu sEyu,
…ý ‚u rð™t sðwk …z‚wk ™Úte. íÞthu „k„t{t fnu su htus ftuý ÷E
òÞ Au ? …Ae {nthts ƒtuÕÞt su su™u s{tzðt™e „hs ntuÞ ‚u
÷E òÞ. …Ae „k„t{tyu òÛÞwk su yt ‚tu „tkzt Au, ‚u yu™tk {tƒt…u
ftZe {uÕÞt Au …ý nðu õÞtk sþu ? yu{ òýe™u ‚uze™u yuf ftuhu rŒþtyu
ƒuËtÞto y™u ntÚtu …týe ÷uðt™wk fÌtwk, íÞthu fÌtwk su ‚{thu „hs ntuÞ
‚tu Äwytu. …Ae „k„t{tyu ÄtuÞt ™u Œt‚ý …ý …tu‚t™u ntÚtu fhtÔÞwk
™u …Ae ™ðhtðe™u ðMºt …ý …tu‚u …nuhtÔÞtk y™u W…tze™u ytuËhe{tk
÷E sE™u ƒuËtÞto ™u fÌtwk su s{tu. íÞthu {nthtsu fÌtwk su y{the
Ëuðt fhðt™e „hs ntuÞ ‚tu s{tztu. …Ae …tu‚t™t ntÚtu ftur¤Þt ÷E™u
s{tzât, yuðe Ëuðt fhe ‚tu ƒnw ÷t¼ {éÞtu; fu{su Ëtûtt‚T
¼„ðt™™e Ëuðt ÚtE y™u òu yuðtk [rhºt òuE™u Ëuðt ™ fhe ntu‚
‚tu ƒnw ¾tux ò‚. y™u {nthtsu …ý yuðe ËuðtÚte ƒnw «ËL™ ÚtE™u
…tu‚t™e {qŠ‚{tk ‚u{™e ð]r¥t ¾U[e ÷eÄe, ‚uÚte ‚u{™u {nthts ËtÚtu
nu‚ ÚtE „Þwk. ‚u {nthts õÞtkf yt½t …tAt òÞ íÞthu þtuÄe ftZe™u
…tu‚t™u ½uh ÷tðu, yu{ …kŒh rŒðË ÚtÞt. yuðt{tk ht{t™kŒ Mðt{e
y{ŒtðtŒ{tk neht[kŒ [tufËe™u ½uh ytÔÞt n‚t. ‚u{ýu ¾ƒh {tuf÷e
su y{u ynª ytÔÞt Aeyu ™u ƒu rŒðË hnuðwk Au {txu Œþo™u ytððwk
ntuÞ ‚tu ytðe òòu. …Ae „k„t{tyu òÛÞwk su nwk Œþo™u sEþ íÞthu
yt ƒúñ[the õÞtkf s‚t hnuþu. yu{ òýe ½h{tk …qhe ‚t¤wk ŒE™u
y{ŒtðtŒ „Þtk. ©e ht{t™kŒ Mðt{e™tk Œþo™ fhe™u fÌtwk su {thu ½uh
yuf ƒúñ[the ytÔÞt Au, ‚u{™u ½h{tk …qhe™u ytðe Awk, ‚u òu nwk ht‚
hnwk ‚tu {qkÍtÞ, {txu {U yt…™tk Œþo™ fÞtO ™u nðu hò {t„wk Awk. íÞthu
©e ht{t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su òytu yu ƒúñ[the™e Ëuðt fhßÞtu,
ƒnw {tuxt Au. …Ae ‚u su‚÷…wh ytÔÞtk ™u ‚t¤wk W½tze™u ½h{tk swyu
‚tu {nthts ™ {¤u. …Ae „t{{tk Vhe™u Ëðuo™u …qAe òuÞwk su ƒúñ[the
ŒuÏÞt ? íÞthu ÷tuftuyu fÌtwk su ftuEyu ŒuÏÞt ™Úte. …Ae ßÞthu ht{t™kŒ
Mðt{e Ät{{tk „Þt íÞthu „Zzu „Þtk, íÞthu {nthts QXe™u ftuxu ð¤„e
…zât ™u fÌtwk su yt y{the {t ytÔÞtk. su{ {t Ëuðt fhu ‚u{ y{the
Ëuðt su‚÷…wh{tk yu{ýu fhe n‚e, {txu yt y{thtk {t Au, yu{™u
Ëðuo {t fne™u ƒtu÷tðòu; yux÷tu ƒÄtu ÷t¼ „k„t{t™u {éÞtu …Ae
‚u {nthts™e hËtuE ËŒtÞ fh‚tk ™u {nthts „t{tu„t{ rð[h‚t
íÞtk …ý ¼u¤tk òÞ. ‚u {t„o{tk yzðtýu …„u Ëtu¤u hne™u {tÚtu Ë„ze
{qfe™u {t„o{tk hËtuE Út‚e ytðu yu{ [t÷‚tk, yuðe Ëuðt fhe. ‚u{™u
yuf rŒðËu ©eS{nthtsu fÌtwk su ‚{u y{™u fuðt òýtu Atu ? íÞthu
‚u{ýu fÌtwk su ‚{u Ëtûtt‚T ©ef]»ý ¼„ðt™ Atu ™u ©e ht{t™kŒ Mðt{e
…ý ©ef]»ý ¼„ðt™ n‚t, ‚u™t ‚u ‚{tu Atu, …ý ©e ht{t™kŒ Mðt{e
™u ©ef]»ý ™u ‚{u swŒt ™Úte; yuf s Atu. íÞthu {nthts ƒtuÕÞt su
{uh {qkze, {tÚtu Ë„ze W…tze™u {tÚtt™e xt÷ ‚tu ƒt¤e {qfe ‚tu
…ý ytu¤ÏÞt ™rn. y{u ‚tu ©ef]»ýÚte …h {ntft¤ ™u ‚uÚte …h
™h™thtÞý, yuÚte …h ðtËwŒuð ƒúñ, yuÚte …h {q¤yûth™t {wõ‚,
™u yuÚte …h {q¤yûth, y™u ‚uÚte …h ‚tu ©e ht{t™kŒ Mðt{e y{tht
{wõ‚ n‚t; y™u y{u ‚tu yuðt y™k‚ {wõ‚™t Mðt{e Aeyu ™u
©e …wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý Aeyu. y{u yuf s ¼„ðt™ Aeyu, …ý
y{the ftuE òuz ™Úte ™u y{tht suðtu ftuE ÚttÞ ‚u{ ™Úte, yu{
f]…t fhe™u …tu‚t™wk MðY… Ë{òÔÞwk. {txu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t
{wõ‚™e Ëuðt suðwk ftuE ËtÄ™ ™Úte. …ý ¼„ðt™™e ™u Ëk‚™e Ëuðt
fhðe ‚u{tk rððuf ht¾ðtu. yt…ýt Ëk‚ niÿtƒtŒ „Þt n‚t, ‚u
nrh¼õ‚u hËtuE fhtðe™u s{tzât ™u Ätur‚Þtk ytuZtzâtk, y™u ðiht„e™u
…ý {tu‚iÞt s{tze™u Ätur‚Þtk ytuZtzâtk, yu{ ™ fhðwk; ðt…hðt{tk
…ý rððuf ht¾ðtu. yt…ýwk ‚™, {™, Ä™ Au ‚u™t Äýe Mðtr{™thtÞý
Au, ‚u ËíËk„ rð™t ƒesu ™ ð…htÞ. ËíËk„{tk …ý Ä{o rð™t™t
™u Ä{oðt¤t ntuÞ ‚u{™u ytu¤¾e™u Ä{oðt¤t™e Ëuðt fhðe y™u
Ë{t„{ …ý ytu¤¾e™u fhðtu. ftuE ÿÔÞ™t Þthe ntuÞ ‚u™e ‚tu ftuE
«fthu Ëuðt fhðe ™rn, fu{su yu ‚tu Mðtr{™thtÞý™tu Au s ™rn
‚uÚte ‚u™e fhu÷e Ëuðt ©eS{nthts™u …ntU[u ™rn; {txu Ëuðt fhðt{tk
…ý rððuf ht¾ðtu. ¼„ðt™™e ðt‚to fhðt{tk …ý suðe Ë¼t ‚uðe
ðt‚ fhðe, …ý su Ë{sðt {txu …qAu ‚u™u ‚tu ƒhtƒh fnuðwk. fŒtr…
‚u{tk ftuEf ™ Ë{su ™u f[ðtÞ ‚tu ¼÷u …ý ƒhtƒh fnuðwk, fu{ su
{nthts™tu {rn{t ytuAtu fneyu ‚tu {nthts™t „w™u„th ÚtEyu y™u
ƒeò Ëk‚ f[ðtÞ ‚uÚte {nthts f[ðtÞ ‚tu {nthts™tu y…htÄ ÚttÞ,
{txu {nthts™u ytuAt ™ fnuðt. yux÷e ðt‚ fhe™u …Ae Ëðuo™u {éÞt
™u ytþeðtoŒ yt…e™u {krŒh{tk …ÄtÞto. …Ae ƒesu rŒðËu Mðt{e ytrŒ
¼ws ÚtE™u y{ŒtðtŒ …ÄtÞto. >> 211 >>
ðt‚to 212
Ëkð‚ 1978™e Ët÷{tk ƒt…t©eyu fýƒe™e ¿ttr‚™t
…xu÷eytytu™u ‚uztðe™u fÌtwk su y{u Sðtu™tk fÕÞtý fhðt ËtÁ ytÔÞt
Aeyu, …ý ‚{the ™t‚ fu Ë„t fu ËkƒkÄe ™Úte. y{u ‚tu Mðtr{™thtÞý
¼„ðt™™t {wõ‚tð‚th Aeyu. y{thu Sðtu™t {tuût ËtÁ Þ¿t fhðtu

Au, ‚u{tk su s{u ‚u™tu {tuût fhðt™tu ËkfÕ… Au. {txu {tuût òuE‚tu
ntuÞ ‚u yt Þ¿t{tk s{ðt™e nt …tztu ™u {tuût ™t òuE‚tu ntuÞ ‚tu
yt Þ¿t{tk s{ðt™e ™t …tztu, …ý ð‚o{t™ ÷tu…™th™u ËíËk„ ƒnth
fÞtuo ntuÞ ‚u™u ‚Útt ‚u™tu …ût ht¾u ‚u™u {qfe™u ytððwk …zþu. íÞthu
Ëðuoyu nt …tze su y{u s{ðt ytðeþwk ™u su ƒ‚tðþtu ‚u Ëuðt fheþwk.
…Ae [iºt ðŒ 12™u htus ËíËk„eSð™™e …thtÞý ƒuËthðt™wk {wnq‚o
™¬e fÞwO ™u Mðt{e Eïh[hýŒtËS ÍheÞt ‚hV „Þt n‚t ‚u{™t
W…h ht{™ð{e™u rŒðËu ƒt…t©eyu ‚th fÞtuo su y{u Þ¿t fheyu Aeyu
{txu ‚{u ‚h‚ ytðtu. y™u yuf ƒeòu ‚th fwk¼theytðt¤t r{Mºte
„tuðt¼tEyu y{hËe W…h fÞtuo su Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u
ƒt…t©e {t„u Au {txu ‚h‚ {tuf÷tu. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS
y{ŒtðtŒ ytÔÞt ™u íÞtkÚte fåA{tk „Þt. íÞtk ƒt…t©eyu {tuxtu Þ¿t
fÞtuo ™u Ëk‚ ƒúñ[the ‚Útt Œuþtk‚h™t nrhs™tu nòhtu nòh ytÔÞt
n‚t. y™u [iºt ðŒ 12™u htus ËíËk„eSð™™e …thtÞý ƒuËthe™u
ðiþt¾ ËwŒ 3™u htus Ë{tró fhe™u Aºteyu n™w{t™S …ÄhtÔÞt. ‚u
ð¾‚u Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u fÌtwk su ðh yt…tu. íÞthu
ƒt…t©eyu ðh ytÃÞtu su yt n™w{t™S Ëthk„…wh™t n™w{t™S™e
…uXu ft{ fhþu y™u su yt Xuftýu Œþo™ fhðt ytðþu ‚u Ëðou™u y{u
yûthÄt{{tk ‚uze sEþwk. ðiþt¾ ËwŒ 4™u htus ½ýtf Ëk‚ nrhs™tu
…tu‚ …tu‚t™u MÚtt™fu [tÕÞt, ‚u Ëðuo™u Ëw¾ze™e «ËtŒe yt…e
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt «ËtŒe su s{þu ‚u™u yûthÄt{{tk ÷E sEþwk;
y{the r¢Þt ‚tu Ëðo fÕÞtýfthe Au. yu{ ðt‚ fhe™u Ëðuo™u yt™kŒ
…{tz‚t nðt. >> 212 >>
ðt‚to 213
ðiþt¾ ËwŒ 5™u htus Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e
½™~Þt{Sð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt Mðt{e
„wýt‚e‚ŒtËS ‚Útt Mðt{e ¼„ð‚TMðY…ŒtËS ‚Útt …whtýe
Ä{orfþtuhŒtËS ytrŒ Ëk‚tuyu ƒt…t©e™u …qAâwk su {q¤e™tu þ‚ðtŠ»tf
…txtuíËð fhðtu fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©eyu …txtuíËð fhðt™e yt¿tt
fhe™u fÌtwk su y{u ytðeþwk. …Ae ‚u Ëðuo Ëk‚ {q¤e ‚Útt y{ŒtðtŒ
„Þt. ‚u ð»tuo ðhËtŒ ™rn ntuðtÚte Þ¿t fhðt™tu rð[th {q¤e{tk
sL{tü{e™t Ë{iÞt{tk ƒkÄ htÏÞtu. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
ƒt…t©e™u …ºt ÷ÏÞtu su yt Œuþ{tk ðhËtŒ ™Úte ‚uÚte Œwft¤{tk …iËt
¼u„t ÚttÞ ‚u{ ÷t„‚wk ™Úte {txu òu yt… ŒÞt fhe™u ðhËtŒ fhtu
‚tu …txtuíËð fhðt™e ®n{‚ ytðu. …Ae ƒt…t©eyu ÷¾e {tufÕÞwk su
‚{u ¾hztu fhðt ™ef¤þtu íÞtks ‚u rŒðËu ðhËtŒ ytðþu ™u ð»to ƒnw
ËtÁk …tfþu, {txu rð[th ftÞ{ ht¾òu. …Ae ¾hzt fhðt ™eféÞt
‚u …nu÷t ðtkft™uh „Þt. íÞtk {t„o{tk s ðhËtŒ Útðt {kzâtu ‚u ƒÄt
Œuþ{tk ÚtÞtu y™u nrh¼õ‚tuyu htS ÚtE™u ¾hzt fÞto. …Ae Ëkð‚
1979™t …tu»t {tË{tk htsftuxÚte {™tE nwf{ ytÔÞtu su …txtuíËð
™ fhðtu. …Ae …txtuíËð ™ fhðtu yuðtu Xhtð fhðt ËtÁ ðZðtý
ftk…{tk Ëðuo ËíËk„eyu ytððwk yuðt ft„¤tu {q¤eÚte {tuxuht ËtÄw ™u
{tuxuht ËíËk„eytuyu ÷¾tÔÞt. ‚u s rŒðËu Mðt{e Eïh[hýŒtËS,
{wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS, ŒuðSð™ŒtËS ytrŒ fåA{tk ƒt…t©e …tËu
„Þt. y™u Ëðth{tk Ë¼t{tk ƒt…t©e™u «tÚto™t fhe su …txtuíËð ™
fhðtu yuðtu {™tE nwf{ htsftuxÚte ðwz Ëtnuƒ™tu ytðe „Þtu y™u
ytsu ðZðtý ftk…{tk Ëk‚ nrhs™tu™e fr{xe ¼htE nþu ‚u …txtuíËð
™ fhðtu yuðtu Xhtð fhþu, {txu yt…™u …qAðt ytÔÞt Aeyu su
…txtuíËð Útþu fu ™rn ÚttÞ ? òu {wkƒE y…e÷ fheyu ‚tu {nt ËwŒ
5 ™Sf ytðe Au ‚ux÷t{tk yt…ý™u nwf{ {¤u ™rn ™u …Ae {¤u
‚tu ftkE ft{ ™ ytðu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Þ¿t Útþu {txu «Þí™
fhtu, y™u ËtÁk ft{ Au {txu {nthts ™u {wõ‚ «uhýt fhþu. …Ae
ƒ¤Œuð¼tE þuXu {q¤e Xtftuh©e {thV‚ «Þí™ fhe Þ¿t Útðt ƒkŒtuƒM‚
fÞtuo. …Ae ËíËk„ ¼u¤tu fÞtuo ™u …txtuíËð fhðt™e ðt‚ fhe íÞthu
fux÷tf Ëk‚ y™u Sðt …xu÷ ytrŒ ËíËk„eytuyu fÌtwk su ÷t¾ Yr…Þt™wk
ft{ Au, ‚u{tk ¾qxu ‚tu ftuý …qÁk fhu ? …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
fÌtwk su ÷tuf{tk ðt‚ Vu÷tE „E Au ™u ™ ÚttÞ ‚tu Xef ™ Œu¾tÞ. íÞthu
Sðt …xu÷u fÌtwk su {tÚtu ftuý ht¾u Au ? …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
fÌtwk su ©eS{nthts …qÁk fhþu. …Ae …txtuíËð fhðt™wk ™¬e
fÞwO, ™u ƒt…t©e™u ‚uzðt …tu»t ðŒ 0)) y{tË™u htus Mðt{e
Eïh[hýŒtËS, {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS y™u ytþt¼tE „Þt. ‚u
htrºtyu Mxe{h [t÷e ™rn ™u {nt ËwŒ 1 ™u htus Ëðthu Ëtzt y„eÞth
ðt„u [t÷e ‚u Ëtzt [th ðt„u ‚wýt ƒkŒhu W‚Þto. íÞtk ™tne, …qò
fhe, yth‚e fhe™u …Ae ‚wýu sE „tze fhe ƒth ðt„u htºtu ykòh
sE ½tuzt„tze fhe {nt ËwŒ 2 ™u htus Ëðthu …tk[ ðt„u ¼ws™e ðtzeyu
…ntUåÞt. íÞtk ™tne, …qò fhe™u ¼ws™t {krŒh{tk „Þt. íÞtk ƒúñ[the
r™„woýt™kŒSyu ‚Útt …whtýe fuþðr«ÞŒtËSyu ‚Útt {nk‚ Mðt{e
{nt…wÁ»tŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t©e ‚tu {tkŒt Au ‚u ytðe þfþu ™rn,
fu{ su {tu‚e¼tE™tu Œefhtu {„™÷t÷ ½ýtu {tkŒtu Au, ‚u™u Œþo™ Œuðt
…Äthðt ½tuzt„tze {tuf÷e n‚e …ý ytðe þõÞt ™rn yuðt {tkŒt
Au. ‚u ™¼e þfþu ™rn, {txu ƒt…t©e™u ‚{u ÷E sðt™tu yt„ún
fhþtu ™rn. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su yu ‚tu y{u ™u
ƒt…t©e òýeyu …ý ‚{u Ëk‚tu ytðþtu fu fu{ ? ‚u fntu. íÞthu ‚u{ýu
fÌtwk su ynª ‚tu ËtÄw {tkŒt ƒnw Au ‚uÚte y{thtÚte ‚tu ytðe þftþu
™rn. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS, {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS ‚Útt
ytþt¼tE ºtýu ½tuzt„tze ¼tzu fhe™u ð]»t…wh ŒË ðt„u …ntUåÞt ™u
Ítk…uÚte Q‚he™u [tÕÞt íÞtk ƒt…t©e …tu‚t™t ½h™t ƒthýt{tk Q¼t
n‚t, ‚u {éÞt ™u ƒtuÕÞt su ytðz÷e ðth õÞtk ÷„tze ðeht ! …Ae
Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su htrºtyu yt„ƒtux W…ze ™nª ™u
…zðu™u htus Ëtzt y„eÞth ðt„u Q…ze ‚uÚte hu÷ ™ {¤e ™u ht‚tuht‚
½tuzt„tzeÚte ytÔÞt ‚u yts ytÔÞt ™u x…t÷ ‚tu yt„ƒtux{tk s hne.
‚u{tk yt…ýe fkftuºteytu hne Au, …ý ƒeS nwk ËtÚtu ÷tÔÞtu Awk. ‚u
÷¾e™u ƒuÞ Ztu¤{tk {tuf÷tðeyu …ý yt…™u [hýu ‘ðt’ Au ‚u™u þuftu
Atu ‚u™wk fu{ fhþtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‘ðt’ ™u ‚tu hò yt…eþwk.
…ý Þ¿t Útþu fu ™rn ‚u fntu ? íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk
su ƒt…t©e, yu ‚tu yt… òýtu. òu ÚttÞ ‚u{ ntuÞ ‚tu …Äthtu ™u ™
ÚttÞ yu{ ntuÞ ‚tu nwk …ý ynª yt…™e Ëuðt{tk hneþ. …Ae ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su Þ¿t y{thu fhðtu Au ftuý ƒkÄ fh™th Au ? ftuE™tu ¼th
™Úte su ƒkÄ fhe þfu. …Ae ƒuÞ Ztu¤{tk fkftuºteytu …tkxeyt ËtÚtu
{tuf÷tðe™u ÷ÏÞwk su y{tu {q¤e Þ¿t fhðt ËtÁ {nt ËwŒ 3™u htus
™ef¤þwk y™u su™u ytððwk ntuÞ ‚u ËwŒ 4™u htus ™ef¤òu. ‚{thu {txu
™thtÞý…wh™t …xu÷ Ä™S¼tE™u htÏÞt Au ‚u ‚{™u Ëðuo™u {q¤e
÷tðþu. y{u yt„ƒtux M…urþÞ÷ ‚{thu {txu fhþwk. yuðe he‚u
fkftuºteytu {tuf÷tðe ™u ƒtuÕÞt su ƒtðt ! ‚{u XtftuhS™u s{tzðt
hËtuE fhtu; yt…ýu htrºtyu ™ef¤þwk. ‚u Ëðthu …hƒtht Mxuþ™u sEþwk.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su hËtuE ‚tu ™rn fheyu. y{thu
yíÞthu s sðwk …zþu, fu{su ¼ws yturVË{tk ½ýt ‚th fhðt™t Au
y™u yt… {„™÷t÷™u Œþo™ yt…e™u Mxuþ™u …Äthòu. …Ae ƒt…t©eyu
xe{ý s{tzâwk ™u ƒ…tuhu ŒtuZ ðt„u ™eféÞt ‚u Ëtztºtý ðt„u ‚th

yturVË{tk …ntUåÞt. íÞtk yuf nrh¼õ‚ «Út{Úte ytðu÷ n‚t, ‚u{™u
Mðt{eyu …qAâwk su ‚{u fu{ ytÔÞt Atu ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk fu Mðt{e
{nt…wÁ»tŒtËSyu ‚th fhðt {tufÕÞtu n‚tu ‚u ytÔÞtu Awk. …Ae fÌtwk
su õÞtk ‚th fÞtuo ™u fuðe he‚u fÞtuo ? íÞthu ‚u nrh¼õ‚u fÌtwk su fhtk[e
fÞtuo ™u ƒt…t©e fu Ëk‚ nrhs™ ftuE {q¤e sðt™t ™Úte ™u ‚{u
…ý sþtu ™rn, yuðtu ‚th fhtÔÞtu Au. yuðt{tk {tu‚e¼tE yuf ‚th
÷E™u ytÔÞt ‚u ‚th fh™th Mðt{e Eïh[hýŒtËS ™u …whtýe
fuþðr«ÞŒtËS W…h ‚th fhu÷tu su “ynª ‚tu ¾q™ ÚtÞwk Au ™u ƒnw
‚tuVt™ ÚtÞwk Au {txu ytðþtu ™rn. fŒtr… ƒt…t©e ™ef¤e „Þt ntuÞ
‚tu ‚th fhe™u ™„hÚte …tAt ðt¤òu.” {txu yt™tu sðtƒ {k„tðeyu.
íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ‚th ¾tuxtu Au, ftkE sðtƒ
{k„tððtu ™Úte. …Ae fhtk[e, {wkƒE, {q¤e, y{ŒtðtŒ, f÷f¥tt,
ÍheÞt, fxf EíÞtrŒ MÚt¤tuyu ‚th fÞtuo su y{u ™u ƒt…t©e {nt ËwŒ
3™u htus {q¤e sEyu Aeyu ™u su™tÚte yðtÞ ‚u ytðòu. …Ae
Mðt{e ¼ws{tk „Þt, íÞtk ƒúñ[the r™„woýt™kŒSyu ¾e[ze fhe, ‚u
©e XtftuhS™u s{tze. …Ae ytþt¼tE™u ¼wsÚte ½tuzt„tze fhe™u
Ëtzt A ðt„u …tAt ð]»t…wh {tufÕÞt ™u fnuðhtÔÞwk fu ytþt¼tE™e
ËtÚtu htrºtyu ºtý ðt„u ™ef¤e ¼ws{tk {tu‚e¼tE™u ½uh …Äthe
{„™÷t÷™u Œþo™ yt…e™u …Ae Mxuþ™u …Äthòu. …Ae ƒt…t©e ‚Útt
Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS Ëðuo Mxuþ™u ¼u¤t
ÚtÞt, y™u ¼ws™t ËtÄw ‚Útt nrhs™tu ½ýtf Mxuþ™u {¤ðt ytÔÞt,
‚u{™u ƒt…t©eyu fÌtwk su ‚{u y{tht ¼u¤t {q¤e ytð‚t ™Úte ™u yu{
òýtu Atu su Þ¿t ™rn ÚttÞ ™u ƒt…t©e …tAt ytðþu ™u Vsu‚e Útþu
…ý y{u Þ¿t fhðt sEyu Aeyu y™u yt xtýu s y{thtu Þ¿t þY
ÚtE „Þtu. y{u sÞ sÞfth fhe™u ytðeþwk …ý yu{™u yu{ …tAt

™rn ytðeyu, {txu su™u ytððwk ntuÞ ‚u ytð‚e ft÷u ËwŒ 4™u htus
Ä™S¼tE, òŒðS¼tE™e ËtÚtu ytðòu. …Ae „tze Q…ze ‚u ‚wýu
ytÔÞt íÞtk xe{ý fhe™u ŒtuZ ðt„u yt„ƒtux{tk ƒuXt ‚u htrºtyu
ò{™„h …ntUåÞt. íÞtkÚte ËwŒ 4™u htus Ëðthu hu÷{tk ƒuXt ™u htsftux
ytÔÞt. íÞtk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u rð™k‚e fhe su yt
ft{ ‚tƒz‚tuƒ ÚtÞwk Au {txu ðtËý, ƒ¤‚ý, yts s Ëtksu {q¤e
…ntU[þu y™u …t„hý fu ytuZðt™wk rƒ÷fw÷ Au s ™rn, {txu xtZ™u
hò yt…tu ‚tu ËtÁk. íÞthu ƒt…t©eyu fÌtwk su [th rŒðË hò yt…eþwk
yuf ÷q„zu s [t÷u yux÷e hnuþu, ðÄw ™rn hnu. …Ae hu÷ Q…ze ‚u
htsftux rËxeyu ytðe. íÞtk ¾tuxtu ‚th fh™th òuðt ytÔÞt su
ƒt…t©e ytÔÞt Au fu ™rn …ý ‚u{™t Œu¾ðt{tk ƒt…t©e ytÔÞt ™rn.
…Ae {q¤e ytÔÞt ™u nòhtu {týËtu Mxuþ™u Ët{t ytðu÷t ‚u{ýu
ðªxtýt Útft rË„ht{{tk ƒuËe™u ƒt…t©e {q¤e™t {krŒh{tk …ÄtÞto ™u
©e XtftuhS™tk Œþo™ fhe™u Ë¼t{kz…{tk ½zef ƒuËe™u …Ae W‚thu
…ÄtÞto. htrºtyu Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u …tfþt¤t{tk {tufÕÞt su
òuE ytðtu, fux÷tu þehtu fÞtuo Au ? fux÷wk ËeÄwk Au ? …Ae ‚u „Þt
™u òuE ytðe™u ƒt…t©e™u fÌtwk su ytx÷tu þehtu ÚtE „Þtu Au ™u ytx÷wk
ËeÄwk Au. …Ae Vuh {tufÕÞt su òytu ƒkÄ h¾tðe ytðtu. …Ae Ëðthu
Mðt{e „wýt‚e‚ŒtËSyu fÌtwk su ‚{u y{™u þehtu fhðt Œtu. ¾qxu ‚tu
y{the ÷ts òÞ. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ÷ts ‚tu y{the òÞ
fu{ fu y{thtu Þ¿t Au ™u y{u Þ¿t fhðt ytÔÞt Aeyu ‚uÚte y{thu
¾qxðt Œuðtu ™Úte. ÷ts ht¾ðe ‚u ‚{tht ntÚt{tk ™Úte, yu ‚tu y{tht
ntÚt{tk Au …ý ‚u{™t {tLÞt{tk ytÔÞwk ™rn. …Ae þuX ƒ¤Œuð¼tEyu
fÌtwk su ƒt…t fhðtu ntuÞ ‚tu ƒeòu fhðt Œtu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su y{thu ‚tu yzÄtu þehtu …ý ðhðt Œuðtu ™Úte, ½ýtu ðÄþu ™u „tzu
½t÷e™u „t{u„t{ ðnU[þu ™u ¼tztk ¾h[e ¾h[e™u Úttfe sþu ‚tu …ý
¾qxþu ™rn. …Ae Ëðthu ƒt…t©e …tfþt¤t{tk …ÄtÞto ™u Ëtfh™e
«ËtŒe, sux÷t ntus n‚t ‚u Ëðuo{tk ™t¾e™u ƒtuÕÞt su yt ‚tu „tzu
½tÕÞtu …ý ™rn ¾qxu. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su ƒt…t,
ƒkÄ fhtðtu. …Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËS™u ƒtu÷tðe™u ƒt…t©eyu fÌtwk
su þehtu fhðtu ƒkÄ fhtðtu …Ae ‚u{ýu ƒkÄ fhtÔÞtu ™u …Ae {krŒh{tk
ytÔÞt ™u Þ¿t{tk ytÔÞt ‚u Ëðuo™u ƒu rŒðË s{tzât. su™u ÷E sðtu
ntuÞ ‚u Ëðuo™u ÷E sðt™e Aqx yt…e ‚uÚte ÷tuftu „tzeytu{tk ‚Útt
ðtËý{tk ÷E „Þt ‚tuÞ yux÷tu ðæÞtu fu ¼tzu „tztk fhe™u „t{u„t{
…ntU[tzâtu ™u {týËtu, „tÞtu, fq‚ht ð„uhu™u s{tzâtu y™u ËwŒ 5 ™u
htus Ä™S¼tE fåA™tu Ëk½ ÷E ytðe …ntUåÞt n‚t ‚u{™u yuf yt¾tu
ntus ËtU…e ŒeÄtu n‚tu ‚u hÌtt ‚ux÷t rŒðË ƒÄtu Ëk½ sBÞtu n‚tu.
…Ae {q¤eÚte ƒt…t©e …txze rðh{„t{ ÚtE {nt ËwŒ 10™u htus
{rý…hu …ÄtÞto ™u íÞtk {qŠ‚™e «r‚ct fhe òu»te…ht, fÕÞtý…ht,
Ä{o…wh, rðþtu‚…ht, fze ÚtE y{ŒtðtŒ, ËhË…wh, su‚÷…wh,
y&÷t÷e, htÞ…wh, ðnu÷t÷, fý¼t, fwòz, ƒtfhtu÷, {tuxuht ytrŒ
„t{tu{tk Vhe™u Ëwh‚, ðztuŒht, ðz‚t÷, ™¤fkXtu ytrŒ{tk Œþo™
ytÃÞtk. íÞtk fuËhzeÚte ð™t¤eyu ytð‚tk Ítk… „t{{tk ÚtE™u s‚tk
ð„zt{tk yuf ‚¤tð ytÔÞwk íÞtk Vh‚t „t{tu™e „tÞtu [h‚e n‚e.
‚u ƒÄe {tuxh Ët{e ytðe™u …qkAztk Ÿ[tk fhe™u Q¼e hne. …Ae hƒthe
ytÔÞt ™u ƒtuÕÞt su yt{tk ftuEf ft™wztu Au, ™rn ‚tu y{the ðtk¼
W÷k½u ™rn, {txu {t™tu fu ™ {t™tu …ý yt {tuxh{tk ft™wztu Au. …Ae
Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu ƒt…t©e™u ƒ‚tÔÞt ™u fÌtwk su yt {tuxt
…wÁ»t Au; ‚u{™tk Œþo™ fhtu. …Ae ‚u{ýu ntÚt òuze™u ƒt…t©e™tk Œþo™
fÞtO, íÞthu ƒt…t©eyu ‚u Ëðuo™u ðh ytÃÞtu su ‚{tÁk fÕÞtý fheþwk

™u yt „tÞtu™wk …ý fheþwk. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su
yt „tÞtu ¾Ëþu ™rn, {txu ‚{the ft{¤e y{™u ytuZtztu. …Ae ‚u{ýu
ft{¤e ytuZtze yux÷u „tÞtu [t÷e „E ™u {tuxh ntkfe ‚u ð™t¤eyt,
W…hŒ¤ ÚtE™u ðtkËðu …ÄtÞto. íÞtk {qŠ‚™e «r‚ct ƒtEytu™t
{krŒh{tk fhe. ƒesu rŒðËu y{ŒtðtŒ ytÔÞt, íÞtk fhtk[eÚte {wõ‚hts
÷t÷w¼tE ‚Útt Ëtkð÷ŒtË¼tE, Ëtu{[kŒ¼tE, „tu®ðŒ¼tE,
„tuðÄo™¼tE ytrŒ nrhs™tu ƒt…t©e™u ‚uzðt ytÔÞt n‚t. ‚uÚte
Mðt{e ½™~Þt{-Sð™ŒtËS, Mðt{e Eïh[hýŒtËS, …whtýe
Ä{orfþtuhŒtËS, ËtÄw ŒuðSð™ŒtËS, ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS
ytrŒ Ëk‚ ‚Útt ytþt¼tE, Œ÷Ëw¾ht{, {tun™÷t÷ ytrŒ nrhs™tuyu
Ërn‚ ƒt…t©e fhtk[e …ÄtÞto. íÞtk Mxuþ™u nòhtu nòh {týË Ët{t
ytÔÞt n‚t ‚u{™e ËtÚtu {krŒh{tk „Þt. íÞtk nrhs™tu™u ½ýwk Ëw¾
yt…e™u yr‚ yt™krŒ‚ fÞto y™u Ät{{tk ‚uze sðt™t ðh ytÃÞt y™u
Ëðuo™u ½uh …ÄtÞto. íÞtk su su ÷tuftu Œþo™u ytðu ‚u Ëðuo™t ½tx ËkfÕ…
ƒkÄ ÚtE s‚t y™u Ëw¾eyt Út‚t ™u þtkr‚ …t{‚t ‚uÚte Ëðuo ÷tuftu
yu{ «tÚto™t fh‚t su y{tht W…h f]…t fhe™u y{tht ½tx ËkfÕ…
xt¤e ™tÏÞt ™u y{™u Ëw¾eyt fÞto ‚u{ y{™u „¼oðtË Útfe …ý
Atuztðòu y™u y{thtk ytíÞkr‚f fÕÞtý fhòu. ð¤e fux÷tf™u ¼q‚
ð¤„u÷tk ‚u …ý ytðu÷t, ‚u Ëðuo™u ¼q‚ Útfe AtuztÔÞt. yu{ Ëðou™u
Ëw¾ yt…‚t Útft ŒË rŒðË hne íÞtkÚte [tÕÞt ‚u Mxuþ™u ytÔÞt,
™u ½ýtf nrhs™tu Mxuþ™ ËwÄe ð¤tððt ytÔÞt y™u …[tË™u ytþhu
‚tu niÿtƒtŒ ËwÄe ¼u¤t ytðe™u íÞtkÚte …tAt fhtk[e „Þt. ƒt…t©e
‚Útt „wsht‚™t Ëk‚ nrhs™tu Ëðuo [tÕÞt ‚u ¾th[e ytÔÞt. íÞtk
Ä{oþt¤t{tk ¾th[e …tËu ŒuðhtËý „t{ Au íÞtk™e [th …tk[ ò™tu
Q‚he n‚e y™u ƒt…t©e ™tne …qò fhe™u {krŒh{tk ƒuXt n‚t íÞtk
Ëðouyu ytðe™u …„u ÷t„e™u «tÚto™t fhe su ‚{u {tuxt …wÁ»t Atu ™u
Sðtu™tu {tuût fhðt ytÔÞt Atu ‚tu y{thtu {tuût fhòu. …Ae ƒt…t©eyu
‚u Ëðuo™u ðh ytÃÞtu su ‚{tu Ëðuo™wk yt sL{u s ytíÞkr‚f fÕÞtý
fheþwk, yu{ fne™u Ëðuo™u «ËtŒe yt…e™u íÞtkÚte y{ŒtðtŒ ytÔÞt
y™u þuX ƒ¤Œuð¼tE™e {e÷{tk Q‚Þto. yuf {tË íÞtk hne íÞtkÚte
Ít÷tðtz …ÄtÞto, íÞtk Äútk„Äút Mxuþ™u „Þt ‚u ð¾‚u htßÞ{tk fwkðh™tu
sL{ ÚtÞtu ‚u™e ðÄt{ýe ytðe; íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu htò
Útþu, ‚u htýeyu ƒt…t©e™u ‚Útt Ëk‚tu™u htufe™u hËtuE ŒeÄe ™u Ätur‚Þtk
ytuZtzâtk. íÞtkÚte ðtkxtðŒh, ½tkxe÷t, {t÷ýeÞtŒ ytrŒ „t{tu{tk
Vhe™u n¤ðŒ ÚtE …tAt Äútk„Äút Mxuþ™u ytÔÞt. íÞtk ½ýtf nrhs™tu
Mxuþ™ ËwÄe ð¤tððt ytÔÞt n‚t ‚u{tk yuf [k[¤ ™t{u ƒútñý ƒtE
n‚e, ‚uýu «tÚto™t fhe su {™u Ät{{tk ÷E òytu. {thu yt Œun{tk
™u yt ÷tuf{tk hnuðwk ™Úte; …Ae ‚u™u fÌtwk su Ëðthu ÷E sEþwk. ‚uýu
ƒesu rŒðËu Ëðthu nrhs™tu™u ƒtu÷tðe™u fÌtwk su {™u ƒt…t©e ‚uzðt
ytÔÞt Au ™u {nthts™t Ät{{tk ÷E òÞ Au, swytu, yt Q¼t !
yu{ fne™u …Ae Œun {qõÞtu. ƒt…t©e Ít÷tðtz, …t¤eÞtŒ, „Zzt,
¼tð™„h ytrŒ „t{tu{tk Vhe™u …Ae fåA{tk …ÄtÞto. ‚u{™e ËtÚtu
Mðt{e Eïh[hýŒtËS ‚Útt ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËS y™u ytþt¼tE
fåA{tk „Þt. ™u ¼ws sE hËtuE yt…e™u Ätur‚Þtk ytuZtze™u ð]»t…wh
…ÄtÞto. y™u Ëk½™t {týËtu Ëðuo …tu‚…tu‚t™u „t{ „Þt.
…Ae ƒt…t©eyu [iºt ðŒ (ƒeS) Œþ{u rþûtt…ºte™e …thtÞý
ƒuËtze n‚e, ‚u™e Ë{tró [iºt ðŒ 0)) y{tË™u htus fhe, ‚u ð¾‚uu
½ýt Œuþ Œuþtk‚h™t nrhs™tu ytÔÞt n‚t, ‚u Ëðuo™u ©eS{nthts™e
{qŠ‚{tk ht¾ðt™tu ðh ytÃÞtu. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS ytrŒ
„wsht‚ ‚hV ytÔÞt y™u Ëti nrhs™tu …ý y™trŒ {nt{wõ‚hts™t

ð[™Úte …tu‚u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk òýu r™{ø™ ntuÞ yuðt yt™kŒÚte
n»ttoÞ{t™ Út‚t ™u rfÕ÷tu÷ fh‚t Ëti Ëti™u MÚtt™fu „Þt. >> 213 >>
ðt‚to 214
Ëkð‚ 1981™t [iºt ËwŒ 9™tu Ë{iÞtu fhe y{ŒtðtŒÚte
Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e ½™~Þt{Sð™ŒtËS ‚Útt Mðt{e
Eïh[hýŒtËS ytrŒ Ëk‚tu ‚Útt {q¤e™t Ëk‚tu Ëðuo ¼ws ÚtE™u ðiþt¾
ËwŒ 11™u htus ©eð]»t…wh „Þt.
ðiþt¾ ËwŒ 12™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su {qŠ‚{tk
òuztE ƒuXt ntuÞ ‚u {qŠ‚{tkÚte ƒnth ™ ™ef¤u, hËƒË òuztE hÌtt
ntuÞ. æÞt™{tk òÞ ‚u s¤{e™ð‚T hnu. su{ s¤{tk …zâtu ‚u ftuhtu
hnu ™rn ‚u{. yu™t yðÞð þe‚¤, ErLÿÞtu þe‚¤, yk‚:fhý þe‚¤
y™u r[¥t y¾kz ¼„ðt™™t ®[‚ð™{tk hnu. æÞt™ fh‚tk, {t¤t
Vuhð‚tk, yu {qŠ‚™e ƒnth ™ef¤tÞ ™rn; yu Þtu„e™e r™ÿt fnuðtÞ.
{qŠ‚™t ½htf Úttðwk, su yu™t ½htf ™Úte Út‚t ‚u ‚tu {qŠ‚ rð™t ðtkÍeyt
…zât Au, {txu yuf ¼„ðt™ ™u ‚u{™t Ëk‚ ht¾eyu ‚tu þe‚¤ þtk‚
hnuðtÞ. yu {qŠ‚™wk ‚us Í¤¤¤ Í¤¤¤ ™ef¤u Au. yu ‚us{tk Xhu
…ý ™rn, ƒ¤u …ý ™rn, yt™kŒ yt™kŒ hnu, ƒeswk ftkE ¼tËu s
™rn. {nthts fnu {kŒðtz yuðtu ¾hu¾htu fhe Œuðtu fu yt ÷tuf, ¼tu„,
Ë„tk, ËkƒkÄe, ™t‚, ò‚{tk õÞtkÞ ð]r¥t hnu ™rn, yuf {qŠ‚™t Ëw¾u
s Ëw¾e ÚtE sðtÞ. yu ËtÄ™{tk Ëðuoyu hnuðwk. yu ËtÄ™ sƒÁk Au.
yu ËtÄ™ fÞto rð™t …th ™rn ytðu. yu ËtÄ™ ‚u Ëðuo ËtÄ™™wk V¤
Au. yts ð¾‚ Ëthtu Au. yu òu„ ‚{™u {éÞtu Au. {tuxt™tu òu„
fh‚tk fh‚tk {qŠ‚ {¤u Au y™u ytðtu {tuxtu òu„ {¤ðtu ‚u …ý {tuxt
¼tøÞðt¤t™u {¤u Au, {txu yt òu„ fhðtu. {qŠ‚{tk y¾kzð]r¥t ht¾ðe
y™u y¾kz {nthts™t MðY…{tk òuztE hnuuðwk, yu ƒnw sƒhe ðt‚

Au; {txu n¤e{¤e™u yuf ÚtE hnuðwk. yrÄfth W…h ‚t™ ntuÞ, sz
W…h ‚t™ ntuÞ ‚tu {nthts ¼q÷e sðtÞ. {nthts fu {nthts™t
Ëk‚ {¤u íÞthu fÕÞtý ÚttÞ. ‚u {¤u÷t ftu™u fnuðtÞ ‚tu ftuE ð¾‚
sht…ý {qŠ‚Úte swŒt ™ ÚttÞ ‚u {¤u÷t fnuðtÞ, yt…ýu …ý ‚u{ ð‚oðwk.
{tuxt Ëq‚t ntuÞ íÞthu yt…ýu yu{ òýeyu su Ëq‚t Au …ý yu ‚tu
{qŠ‚{tk rfÕ÷tu÷ fh‚t ntuÞ. [t÷eË™e Ët÷{tk {q¤e{tk ¼tuòu ¼õ‚
n‚tu ‚u y¾kz {qŠ‚{tk òuztE s‚tu. ‚u™u r™ùÞ{tk ¾t{e n‚e ‚u yuf÷tu
™ef¤e™u h¾ze {wytu. ËíËk„{tk yts ©eS{nthts «íÞût rƒhtsu
Au. ‚u{™u {¤u÷t™tu òu„ y™u Ë{t„{ fhðtu y™u fÚttðt‚to fhðe.
yuðt™t òu„Úte swŒwk ™ …zðwk. sz {tÞt{tk ÷uðtE™u yuðt™t …ûtÚte
swŒwk ™ …zðwk. yts {tuxt {wõ‚ {qŠ‚{tk hBÞt fhu Au. yt ‚{™u {éÞt
Au ‚u ftuE™u {éÞt ™Úte. yu òu„ y™u xtýwk {éÞwk Au. òu„ xtýwk y™u
fnu™tht Ëtht Au. suðt {nthts™u y™u {wõ‚™u òýþtu ‚uðt Útþtu.
{tuxt {wõ‚™e ð]r¥t ‚tu ©eS{nthts rð™t ƒesu Au s ™rn, …ý
y¿tt™e y™u rð»tÞe™u yuðt {tuxt …ý rð»tÞe ™u y¿tt™e ¼tËu Au.
yu{ fne™u …Ae ðt‚ fhe su hË™t{tk ð]r¥t ‚ýtE òÞ ‚tu …tAe
ðt¤ðe ™u {qŠ‚™tu {t„o ÷uðtu. {tuxt™e ðt‚tu òuEyu ‚tu yu {qŠ‚™e
ƒnth™e ntuÞ s ™rn. {tuxt {wõ‚ Au ‚u{™t ntÚt™e «ËtŒeÚte,
árüÚte ‚Útt ‚u{™u ¼xftE™u ytðu÷t ðtÞw™tu M…þo ÚtðtÚte …ý
fÕÞtý ÚttÞ. «‚t… ‚tu swytu ! suðe „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™e ÂMÚtr‚,
‚uðe s r™„woýŒtËS Mðt{e™e ! y™u ‚uðe s ‚u{™t yt [u÷t Mðt{e
Eïh[hýŒtËS™e ! yuðt {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eyt Úttðwk. yt{tk ‚tu
½ýwk Ëw¾ …zâwk Au, …ý Sð yrÄfth ð„uhu{tk „qk[tE òÞ Au. nðu
‚tu ËtÄw sz ¼u¤wk fhe™u …xtht, …iËt ð„uhu fhu Au. yu{tkÚte ™ef¤e™u
yt…ýu þwØ Úttðwk Au, {txu Ëwh‚ ht¾ðe. yu Ët{e árü s fhðe ™rn.
™fhtk [ªÚthtk ¼u„tk ™ fhþtu. ƒhtƒh ð‚oðwk òuEþu. …rh…õð
r™ùÞðt¤t™u rËrØytu {¤u Au. ƒeò™u {¤‚e ™Úte. ‚u …rh…õð
r™ùÞðt¤t rfÞt ‚tu ftuXth, ¼kzth, {nk‚tE {¤u ‚u ™rn; Mðt{e
ytðu íÞthu Ëtfh ™u Ätu‚eyt™tk „tztk ¼htE òÞ, ‚u …tu‚u Ëk‚™t
{kz¤™u ðnU[e yt…‚t. ynª ËŒT„wÁ ©e ÷tuf™tÚtt™kŒ Mðt{e ytÔÞt
n‚t, ‚u fqðu ™tnðt „Þt n‚t. íÞtk ‚u{™t rþ»Þu þfheyt™tu ðu÷tu
Q[õÞtu ‚u™u ÷tuf™tÚtt™kŒ Mðt{e ðZât su yu ft{ ‚thu fhðwk Au ‚u
W…tzâtu ? y™u nðu ‚tu …tk[ nòh, Œþ nòh …xtht{tk ¼hu Au.
yt…ýu ‚u „hðt ™ Œuðwk, ™ Œuðwk, ™ Œuðwk. yt òu„ ™rn ytðu. {t÷…qyt,
rƒhks, fuhe™e hËtuE Œu Au ‚u rËrØytu …rh…õð r™ùÞðt¤t™u ytðu
Au ‚u{tk ÷tu¼tðwk ™rn. ƒt¤feyt, h{r‚Þt¤ Mð¼tð ™ ht¾ðt ™u
™ fhðt. {qŠ‚Úte ƒnth ™ef¤tÞ ™rn. {qŠ‚{tkÚte ƒnth ™ef¤tÞ
‚tu {trÞf ði¼ð{tk ÷uðtE sðtÞ, {txu {qŠ‚{tk ƒuËe hnuðwk. {krŒh™t
ftÞo{tk ntÚt ½t÷ðt{tk ËtÄw‚t ™ hnu. ¾hu¾ht ðtŒe™u ™t„ ™ fhzu;
ƒeò™u fhze ¾tÞ. ‚u ðtŒe ftuý ‚tu su {nthts™e yt¿tt «{týu
[t÷u ‚u. {tuxt {tuxt™u ð„tuðe ™tÏÞt. yt ðt‚ …tu‚t™t òýe™u fheyu
Aeyu. y{u ÔÞðnth …iËt ð„uhu{tk …zât ntuEyu …ý ‚u™tk Œw:¾ òýe
÷eÄtk Au. ftuE {tuò {u÷‚t ntuÞ ‚tu Ën™ fheyu Aeyu. y{thu ‚tu
yt Ëk‚ ™u nrhs™ rð™t ƒeS ftuE ðM‚w s ™Úte ‚u ºtýu yðMÚtt{tk
{qŠ‚{tk hnu‚t nþu ‚u òý‚t nþu. y{u Ëk‚ s{tzât íÞtk ht{S¼tEyu
½ýefðth ËwÄe Œkzð‚ fÞto, yuðwk nu‚ n‚wk; yuðtk nu‚ y™u rðïtË
òuEyu. Äq¤ {tÚtu ™t¾u y™u ð¤e Vuh ™t¾u yux÷u yufðth ¼„ðtk
…nuhu y™u Ätu¤tk …nuhe™u Vhe ƒeSðth ¼„ðtk …nuhu. yt {th„Úte
…zu ‚u ƒt…zt™wk ƒ„ze sþu. >> 214 >>
ðt‚to 215
ðiþt¾ ËwŒ 13™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su …nu÷t
Ëk‚ „tu¤t s{‚t ™u ztkË fhzu ‚tu þheh n÷tððwk ™rn ytðtk ytðtk
fü ¼tu„ðe™u ËíËk„ fhtð‚t; y™u yts ‚tu ËkËth íÞt„ fhu íÞthu
ËkfÕ… fuðt fhu fu {qŠ‚ yuf s Äthþwk; ƒeswk ftkE ™rn fheyu, yuðt
Xhtð ntuÞ; …Ae ‚u ¼q÷e òÞ ™u hòu„wý ‚{tu„wý™t ¼tð ðÄ‚t
òÞ. …nu÷tk ‚tu {tuxt {tuxt Ëk‚ n‚t ‚u {qŠ‚{tk hËƒË òuztE ƒuXt
ntuÞ. yu {qŠ‚{tk ‚us™t Vwðtht Aqxu. ‚u þe‚¤ ™u þtk‚ Ëw¾Y… ™u
yt™kŒY… yuðt {nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eyt n‚t. yts yt…ýu
½htf Úttðwk. yts ‚tu ËtÄ™ W…h ‚t™, ‚u ËtÄ™ ‚tu [t÷e [t÷e™u
ƒnw fhu ‚tu yûth ËwÄe òÞ, ‚tuÞ ÷q¾wk ™u ÷qq¾wk. …Ae Ëk‚tu™u fÌtwk
su ËíËk„{tk Œu¾tE hnuòu su y{thtu ËíËk„ fÞtuo, …ý hrËf {t„o™t
fu Íuh™t Œu¾t ŒußÞtu ™rn. yt¿tt ÞÚttÚto …t¤òu. ftuE ¾Ëe òÞ
‚tu ƒ¤‚ht ÚttÞ su ƒt…zt™wk ƒ„ze sþu. yt…ýu ÔÞtðntrhf ftÞo
fh‚tk {nthts™e {qŠ‚Úte ™tu¾wk …zðwk s ™rn; ™tu¾tu …zu ‚tu ËíËk„{tk
‚u™e sÞ ÚttÞ ™rn. {]íÞw Ët{e ™sh ht¾ðe. y{tht ƒúñ[the ©e
r™„woýt™kŒS {tkŒt n‚t íÞtk y{u „Þt y™u fÌtwk su Mðt{e, nðu ½uh
[t÷tu. yûthÄt{ ‚u ½h y™u {qŠ‚ {tkne hnuðt™wk ‚u ½h. …Ae Œun
…ze „Þtu. …tu‚u ‚tu {qŠ‚{tk òuztE ƒuXt ntuÞ y™u f÷uðh™wk „{u ‚u{
Út‚wk ntuÞ. Œun™u Œw:¾, Ëw¾ ÚttÞ ‚u{tk yt…ýu þwk ? …Ae fÌtwk su {qŠ‚{tk
òuztE òÞ ™u ‚u{tk ÂMÚth ð]r¥t ÚttÞ ‚u{tk Œt¾ztu ™Úte …z‚tu. y™u
su{ su{ ‚uðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ ‚u{ ‚u{ y™w¼ð¿tt™ ytð‚wk òÞ. Ëðuo
¿tt™™tu hË ‚u Ëtûtt‚T …wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý™wk ¿tt™ ‚u y™w¼ð ¿tt™
Au. yu „]nMÚt™u y™u íÞt„e™u Ëðuo™u fhðt™wk Au. yt fr¤ ¾hu¾htu
ytÔÞtu Au ‚u{tk yt…ýu ËíËk„ MÚtt…e Œuðtu y™u ËŒtÞ yt™kŒ ð‚uo
y™u y…th…ýwk hnu ‚u{ fhðwk. Sð™u «ËL™‚t™tk ËtÄ™ fhðt™tk

Au. …wÁ»t «Þí™ ‚tu òuEyu s. ‚u þwk ? ‚tu {nthts™t ™u {tuxt™t
ð[™{tk ¾hu¾htu rðïtË, su ht‚ fnu ‚tu ht‚ y™u rŒðË fnu ‚tu
rŒðË, yu{ Ë{sðwk. ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu yu{™t Ëk‚tu™u yÄeo
htrºtyu …qAâwk su htrºt Au fu rŒðË ? íÞthu Ëk‚tuyu fÌtwk su yt… htrºt
fntu ‚tu htrºt y™u rŒðË fntu ‚tu rŒðË. {txu {tuxt …tËu …tu‚t™t
{™™wk „{‚wk fhtððwk ™rn. ytk¾ {ª[tu yux÷u ykÄtÁk y™u W½tzeyu
yux÷u ysðt¤wk; yux÷e s ðth Au. …htuût þtMºt ðihts{tkÚte ÚtÞtk
Au, ‚u™wk yt…ýu ft{ ™Úte. yt…ýu ‚tu Mðtr{™thtÞý òuEyu Aeyu.
‚u ys su y™trŒ ‚u ftuE rŒðË {tÞt{tk ytð‚t s ™Úte. ‚uðt y™trŒ
{wõ‚ ‚u {qŠ‚{tk hÌtt Útft ¾k…t¤e ™t¾e™u {w{wûtwytu™u ½Ëze ÷u Au.
‚u ¾k…t¤e ™t¾e yux÷u f]…tËtæÞ fnuðtÞ. yuhkzt ftfze™e ¼ux fhðe
‚u {nthts™u ™u {tuxt™u {™ ËtU…e Œuðwk ‚u fnuðtÞ. su{ {tuxt fnu
‚u{ fhðwk ‚u {™ ËtUÃÞwk fnuðtÞ, …ý ƒÄwk {nthts ™u {tuxt …tËu ™
fhtððwk. {tuxt ßÞtk òuEyu íÞtk ntsh s Au …ý ‚ux÷tu rðïtË ™Úte.
yt ™ir{»tthÛÞ ûtuºt{tk ytÔÞt Atu ‚u Œtu»t hnuþu ™rn; ½ËtE™u ™tþ
…t{e sþu. ynª su ðtðþtu ‚u Q„þu, y…htÄ fhþtu ‚tuÞ Q„þu
y™u Ëuðt fhþtu ‚tuÞ Q„þu. òu ‚™ fwhƒt™ fhe ™t¾þtu ‚tu {qŠ‚™t
Ëw¾u Ëw¾eyt Útþtu, …htuût™t ftÞo{tk hòu„wý ™u ‚{tu„wý Au. …tkzðtu™tk
ÞwØ, rnhÛÞf~te…w™tk ÞwØ, yu ‚{tu„wý hòu„wý fnuðtÞ; …ý ynª
‚tu ™ir{»tthÛÞ ûtuºt{tk yuðwk yufuÞ ™Úte. yt ‚tu rŒÔÞ Ë¼t Au ‚u{tk
ytðe™u ¼„ðt™™u ™u {wõ‚™u su {™w»Þ suðt òýu ‚u™u ¼„ðt™{tk
™u {wõ‚{tk Œtu»t sýtÞ Au. ‚u Œtu»t ÷E™u ¼u„t fhu Au. ‚u {tkË™t
®…zt ¾ýu Au. Sð™u {tunu fhe™u Œun™t Y…{tk yt™kŒ {™tÞ Au, …ý
ntzftk™e {uze Au ‚u{tk þwk yt™kŒ {t™‚tu nþu ? >> 215 >>
ðt‚to 216
ðiþt¾ ËwŒ 14™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su ™]®Ën
[tiŒþ ‚u …htuûtðt¤t {txu Au. yt…ýu ‚tu Ëðtuo…rh …wÁ»ttu¥t{ su ©e
Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ ‚u yuf s ht¾ðt. rþûtt…ºte{tk fÌtwk Au su
rfÞt …wÁ»ttu¥t{ ? ‚tu …hƒúñ su ©e Mðtr{™thtÞý ‚u. yu ¼„ðt™™e
W…tË™t ht¾tu ‚tu ƒÄwk ÚttÞ. yt ©eS{nthtsÚte ™e[u sux÷t sux÷t
¼uŒ Au ‚u™u yûth Ët[ðu Au, ‚u yûth™e {tuxtE Au. …Ae ƒtuÕÞt
su nhu, ðtk[tu. …Ae Ëk‚u ðtk[ðt {tkzâwk, ‚u «Út{ «fhý™wk 9{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Ät{™u rð»tu {qŠ‚ytu ‚Útt yiïÞo Œu¾tzu
Au yu{ ytÔÞwk.
…Ae ¼ws™t Ëtu™e {tu‚e¼tEyu …qAâwk su {qŠ‚ytu y™u yiïÞo
rfÞtk òýðtk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {qŠ‚ytu ‚u y™trŒ {wõ‚
{qŠ‚{tk hÌtt Au ‚u Ë{sðt. y™u {qŠ‚{tkÚte Ëw¾ ytðu ‚u yiïÞo
òýðtk. …Ae ºtesu rŒðËu yux÷u ðiþt¾ ðŒ 1™u htus ƒt…t©e ‚Útt
Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu ™thtÞý…wh …ÄtÞto. >> 216 >>
ðt‚to 217
ðiþt¾ ðŒ 2™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su {™
Au ‚u yt Ë¼t {u÷e™u õÞtkÞ s‚wk hnu. yux÷t{tk Ä™S¼tEyu ytðe™u
ƒt…t©e™u «tÚto™t fhe su s{ðt …Äthtu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
¼÷u [t÷tu. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu h{qs fhe fu Ä™S¼tE™u
íÞtk yt… yuf÷t s{ðt …Äthþtu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su y{u
yuf÷t s{‚t nþwk ? Ëðuo™u ¼u¤t s{tzeyu Aeyu. …Ae s{ðt …ÄtÞto
y™u s{e™u …tAt {krŒh{tk …ÄtÞto y™u ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[t‚e
n‚e.
…Ae ðZðtýðt¤t {tM‚h fuþð÷t÷u …qAâwk su ¼„ðt™™e ðt‚

fh‚tu ntuÞ y™u yt¿tt ÷tu…‚tu ntuÞ ‚u™e ðt‚ Ëtk¼¤ðtÚte ƒwrØ ¼úü
ÚttÞ fu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su nt, ÚttÞ ¾he. yu ðtåÞtÚtoðt¤tu
n÷fthtu ‚tu ƒnw fhu …ý ÷q¾tu ntuÞ y™u ÷ûÞtÚtoðt¤tu {nthts™e
{qŠ‚™u ÷E™u ðt‚tu fhu y™u ‚uòu{Þ Í¤¤¤ Í¤¤¤ {nthts™e {qŠ‚
Äthe™u ðt‚tu fhu. y™u ‚u ‚tu {qŠ‚{tk hne™u Äe{u Äe{u ƒtu÷u …ý Äztft
™ {thu. yu™u yuf r™þt™ {nthts Ët{wk ntuÞ, y™u ðtåÞtÚtoðt¤tu
ðt‚tu fhu, ‚u yt ÷tuf{tk ¾qƒ {¤‚wk ytðu …ý ‚u™e ðt‚tu V¤ rð™t™tk
ÚttuÚttk suðe ntuÞ.
…Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu …qAâwk su «íÞût ¼„ðt™™wk
MðY… rð[h‚wk ntuÞ ‚u™tu r™ùÞ Ëk…qýo ntuÞ …ý ytí{t{tk Œu¾‚tu
™ ntuÞ y™u yuf ‚tu Œu¾‚tu ntuÞ, yu ƒuÞ™u Ëh¾e «tró ÚttÞ fu
ftkE Vuh hnu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ftkE Vuh hnu ¾htu, fu{fu
yu Œuntr¼{t™e fnuðtÞ, ‚u òu„ fh‚tk fh‚tk ytí{t{tk Œu¾u. ytu
‚tu ¾hu¾htu [Ze [qõÞtu - su ytí{t™u rð»tu {nthts …Ähtðe ŒeÄt
y™u ytu ‚tu ŒunY…u Œu¾u Au.
…Ae þuX ƒ¤Œuð¼tEyu fÌtwk su {™w»ÞY…™u rŒÔÞ òý‚tu ntuÞ
‚tu? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ŒunY…u ð‚uo Au ‚u™u Ä¬tu ÷t„u Au.
ytuÕÞt™u Ä¬tu ™ ÷t„u, òu Ët[tu ¼tð ntuÞ ‚tu ƒÄwkÞ …qÁk ÚtE òÞ.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ‚uýu ytu™t suðtu ™¬e
rðïtË fhe htÏÞtu ntuÞ ‚tu fu{ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Œu¾‚tu
‚tu ™ ntuÞ …ý …rh…õð r™ùÞ ntuÞ ‚tu ‚tu ƒhtƒh fnuðtÞ. òu
r™ùÞY…e …tÞtu ™¬e fhe htÏÞtu ™ ntuÞ ‚tu ‚u™u Ëk„Œtu»t ÷t„u ¾htu.
…rh…õð r™ùÞðt¤t™u ‚tu ftkE ðtkÄtu ™rn. Sð™t Mð¼tð yuðt
Au su {tuxt™u ÷t¾tu ðt‚tu …qAe ntuÞ ™u r™ùÞ fÞtuo ntuÞ y™u {tuxt™e
árü …ý yuðt W…h …ze ntuÞ …ý [Ze ƒuËu Ítz™e xtu[u. “n{ƒe
ni” yuðwk Ëk„Œtu»tÚte ÚttÞ. y{u „tuÄ÷t …t¤e …t¤e™u ¾qƒ {sƒq‚
fheyu y™u …Ae òu ytzt Ëqðu ‚tu …ux ƒ¤u. yt…ýu ‚tu yÄ{ suðt
Sð™u rð»tu …ý y®nËt Ä{o ht¾ðtu yux÷u ŒÞt ht¾ðe, ‚uðt™u …ý
WØthðt Au, {txu yuðt™wk ËtÁk ÚttÞ yu{ Ëti RåAòu. yuðt™wk ƒnw
yð¤wk fnu fnu fhðwk ™rn. Ëk„Œtu»tu fhe™u ftuEf ƒt¤f ÚtE „Þwk ‚tu
su ðM‚w ‚u™u òuEyu ‚u yt…e™u htS fhe™u ‚u™u hM‚u [Ztððtu. ftuEf
{trÞfu htS ÚttÞ. yt AtufÁk Au ‚u Yr…Þt yt…tu ‚tu htS ™ ÚttÞ
y™u ftuzeyuÚte htS ÚttÞ. Sð™t Mð¼tð yuðt Au ‚u ƒnw fqxtu ‚tu
Ë{wk ™ ÚttÞ. yuýu ™™t{t ft„¤tu ÷ÏÞt …ý y{u ‚tu nM‚t{¤ Œu¾eyu
Aeyu. yt…ýu þwk ? ‚u …tu‚t™wk ƒ„tzu Au. yt…ýu ‚tu yuf Mðtr{™thtÞý
Au. yu ÷tuftu ¼qkXt …zu Au. «f]r‚™t ftÞo{tk {t÷ þwk Au ? yt…ýu yuf
©eS{nthts™u …fzeyu ‚u yt…ýt ¼u¤t ntuÞ ‚tu nGÞtu. y{thu ½uh
yuf s ðu…th Au. ƒeòu ðu…th AuÞ ™rn ™u ftuE fhþtuÞ ™rn. yt…ýu
yuf Ár[ðt¤t™u ‚tu nthe™u s htS Úttðwk. òu nthe™u htS ÚtEyu
‚tu {nthts Äýe ÚttÞ. y{u {q¤e{tk Þ¿t fhðt „Þt n‚t, ‚u Þ¿t
ƒ„tzðtu y™u y{™u …tAt ðt¤e {qfðt yuðtu Xhtð n‚tu, ‚tu …ý
y{u sE™u Þ¿t fÞtuo. {q¤e™t ðtM‚u htrºt rŒðË ð÷¾tk fÞtO ™u ft„¤tu
ðtk[e ðtk[e™u Úttfe …zât. Œntztu Q„u ™u ft„¤ ytðu, nðu ‚tu ƒúñt™tu
rŒðË ÚtE „Þtu ‚tu …ý ft„¤ ÷¾‚t ™Úte. yuðt Ä¬t ÷t„u Au,
‚u {nthts™u {qfe™u ò‚t hnuðtÞ; {txu yuðt ™ Úttðwk. …ðo‚¼tE,
ŒtŒt¾t[h, {tk[t¾t[h, Ëtu{÷t¾t[h, ðM‚t¾t[h ytrŒ™t „wý
„ðtÞ Au ‚uðt „wý þe¾ðt. suðt ŒtŒt¾t[h™t „wý „ðtÞ Au ‚uðt
s ftuEf™t ¼tð™„heyt Mð¼tð ntuÞ ‚u …ý „ðtÞ. ŒtŒt¾t[h™wk
ËtÁk Œu¾tþu ‚u Xef ™rn, yu{ òýe™u Sðt¾t[h ½tuzeyu [Ze™u {krŒh
ƒkÄ fhtððt ¼tð™„h „Þt. ‚u ËÂå[Œt™kŒ Mðt{e …ntUåÞt ‚u

½tuzeyuÚte nuXu …tze ™tÏÞt, ‚u{™u ¾tx÷u Ëwðtze™u ½uh ÷tÔÞt. ‚u{™u
òuðt {nthts …ÄtÞto y™u fÌtwk fu ‚{u ½tuzu [ZtW ƒhtƒh Atu ™u fu{
…ze „Þt ? íÞthu ‚u fnu su ftuEfu {thtu xtkxeytu Ít÷e™u …Atzâtu.
…Ae {nthtsu Ë¼t{tk ðZðt {tkzâwk, íÞthu ËÂå[Œt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt
su ftuE çneþtu ™rn, yu{™u …tz™thtu Ëtûttífth nwk Awk ‚u {™u ðZu
Au. …Ae {nthts ƒtuÕÞt su ¼tE, ftuEyu yuðt ¼tð™„heyt
Mð¼tð ™ ht¾ðt. ‚u{ [t÷tu yt…ýu sEyu ™u ‚u{™wk ¾tuxwk Œu¾tzeyu
yu ¼tð™„heyt Mð¼tð fnuðtÞ. ¼ºteò™wk ËtÁk òuE™u ftftÚte
Œu¾e ¾{tÞwk ™rn, ‚u{ y{thu …ý ftft ¼ºteò™wk [t÷u Au, y{™u
¼ºteòu {tðS yuðtu {éÞtu Au ‚u yuðt Mð¼tð ð‚toðu Au. ©eS{nthts
MðÄt{ …ÄtÞto íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su “{thu yufu ™ hÌttu
ytÄth, õÞtk sE Q¼eyu.” yu{ yu{™u n‚wk. {txu {wõ‚™u ‚tu yuf
©eS{nthts rð™t ƒeòu ytÄth ™Úte. ©eS{nthts Ëkð‚ 1837Úte
«„x ÚtÞt íÞthÚte fhe™u Ëkð‚ 1886™e Ët÷u yk‚Äto™ ÚtÞt ‚tu …ý
yuðtu ™u yuðtu òu„ Au, fthý fu ©eS{nthts™tu y™u ‚u{™t y™trŒ
{wõ‚™tu òu„ yuf Ëh¾tu Au. yíÞthu æÞt™, fÚtt, ðt‚to fhe™u yt™kŒ
ÚttÞ Au. yt òu„u fhe™u sL{ Ähðt ™ ŒEyu. yrÄfth{tk ftkE {t÷
™Úte. ¾htu yrÄfth ‚tu Ëk‚™t [hý{tk hneyu ‚u s Au. >> 217 >>
ðt‚to 218
ðiþt¾ ðŒ 3™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su ƒu
nrh¼õ‚tu ©tu‚t y™u ðõ‚t ð„zt{tk Ë{t„{ fhðt „Þt, íÞtk ƒuÞ™t
Œun …ze „Þt. ‚u{™e ¾ƒh ‚u{™e Mºteytu™u …ze. …Ae ‚u „E, …ý
ƒL™u™tk ntzftk ¼u¤tk n‚tk. …Ae ©tu‚t™e Mºte fnu yt…ýu ytu¤¾eþwk
fu{ ? …Ae ðõ‚t™e Mºteyu fÌtwk fu ‚thtu …r‚ ©tu‚t n‚tu ™u {thtu
…r‚ ðõ‚t n‚tu. ‚u {tht …r‚™tk ntzftk „¤e „Þtk nþu y™u ‚thtu
…r‚ ©tu‚t n‚tu ‚u™tk ntzftk{tk Ëth …ze „Þtk nþu, …Ae ytu¤¾e
ftZâtk; ‚u{ {nthts y™u {wõ‚™u ytu¤¾ðt. yuf r™þt™ su
©eS{nthts™e {qŠ‚ ‚u ht¾ðe. íÞt„e íÞt„ fhe™u ™eféÞtu y™u
íÞt„e™tu Ä{o ™ …t¤u ‚u Ë‚e {xe™u fw¥te fntðu, yuðwk ÚtÞwk. Mðt{e
yûthSð™ŒtËS™u Œun …ze òÞ yuðe [qkf ytðe. íÞthu ƒeò ËtÄw
fnu su ¼ws ÷E sEyu. íÞthu Mðt{e fnu su ¼ws ‚{tht ƒt…™wk Au ?
{txu íÞt„e ÚtÞt fuzu ½h Ëk¼thðt™tu ËkfÕ… ™ fhðtu. …Ae Mðt{e
Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk su „k„tS™u ‚{u …rðºt fhtu fu „k„tS
‚{™u …rðºt fhu ? íÞthu Mðt{eyu fÌtwk fu {nthts y™u Ëk‚
„k„tS™u …rðºt fhu. >> 218 >>
ðt‚to 219
ðiþt¾ ðŒ 4™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su æÞt™™e
÷xf yuðe rþ¾ðe su {nthts™e {qŠ‚{tk nwk Awk y™u ƒtu÷u Au, [t÷u
Au ‚u ‚tu {nthts fhu Au yu{ Ë{sðwk, …ý ‚u f]…t rËðtÞ ÚttÞ ™rn.
{tuxt™e f]…t rð™t æÞt™ fhu ™u rËrØytu Œu¾tÞ ™u òu ‚u{tk ÷uðtE
òÞ ‚tu fwxtE …zu. …rh…õð r™ùÞðt¤tu ÷uðtÞ ™rn. yu rËrØytu
…ý Mðtr{™thtÞý™t «‚t…u fhe™u …rh…õð r™ùÞðt¤t™u {¤u Au.
…Ae ðt‚ fhe su yuf Ë{Þu n¤ðŒðt¤t y{hþe ¼õ‚™t Œefht
{ntŒuð ¼õ‚ yt fåA Œuþ{tk ytÔÞt n‚t. ‚u{™u ht{…ht™t {krŒh{tk
…uËðt …ý ™ ŒeÄt, Ä¬tu ŒE™u ftZât. y™u ƒu rŒðË ¾tðt ™ {éÞwk,
‚u fuuhu „Þt y™u ºtesu W…ðtËu yuf ztuþe …tËu „tsh {tøÞtk ™u sBÞt.
…Ae yt…ýe ðtzeyu ytðe™u Œkzð‚ fhðt {tkzât yux÷u y{u ftuË
ntkfðtu …zâtu {qfe™u ‚u{™e …tËu „Þt ™u ytu¤ÏÞt ™u ‚u{™u s{tzât.

…Ae ‚u {tkzðe „Þt. ‚u {tkzðeÚte …tAt ytÔÞt ‚u ytÚt{ýe ftuhu fqðtu
Au íÞtk {éÞt ™u ¾qƒ ðt‚tu fhe. ‚u y{hþe ¼õ‚u ©eS{nthts
…tËu yuðtu ÷u¾ ÷¾tÔÞtu n‚tu fu n¤ðŒ{tk sux÷t Ëk‚ ntuÞ ‚u Ëðuo™u
Œh ƒthËu …tu‚t™e hËtuE yt…ðe. ‚u suËª„¼tE n‚t íÞtk ËwÄe yt…e
n‚e. y™u ‚u suËª„¼tE Œh ƒthËu hËtuE Œu‚t ‚uÚte n¤ðŒ{tk ‚u
ƒthrËÞt fnuðt‚t. y™u {ntŒuð¼tE ËtÄw Útðt ™eféÞt n‚t.
‚u{™u ©e yÞtuæÞt«ËtŒS {nthtsu ™t …tze, A‚tk ËtÄw ÚtÞt íÞthu
{nthts©eyu þt… ŒeÄtu fu õÞtkÞ xfþtu ™rn. yu yÞtuæÞt«ËtŒS
{nthts™tu {rn{t ©eS{nthts™t suðtu n‚tu, yu{™u Œþo™u þtkr‚
ÚttÞ yuðt n‚t. ©eS{nthts htuÍu ½tuzu ËíËk„{tk Vhu Au y™u
{wõ‚tu ¼u¤t Vhu Au y™u ËíËk„™e h{‚ swyu Au. íÞthu Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su swyu Au ¾ht …ý fh‚t ‚tu ftkE ™Úte.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt…ýu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ftkE ™Úte „Þwk.
su ¾…u ‚u ËíËk„{tk Au. ¾S™tu Ëtòu ¼Þtuo …zâtu Au. …ý ƒt¤feyt
Mð¼tð™u ÷eÄu ¾ƒh …z‚e ™Úte. òu {qŠ‚™tu yt™kŒ y™u ¾w{the
ntuÞ ‚tu ƒeswk ftkE òuEyu s ™rn. >> 219 >>
ðt‚to 220
ðiþt¾ ðŒ 5™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su y™w¼ð
¿tt™ Ëtûttífth ÚttÞ íÞthu rðÎ™ ™ ÚttÞ. ƒúñt ™thŒ™u ytðe «tró
™ntu‚e. yts™tu «‚t… ƒnw {tuxtu Au ‚{™u ‚tu ƒnw {tuxe «tró {¤e
Au. rþð, ƒúñt, rð»ýw yu ºtýu {¤e™u yuf „t{zt™wk ft{ [÷tðu Au,
yu™t W…he ðihts Au, ‚u ƒúñtkzY…e „t{zt™t yrÄ…r‚ Au, yu™t
W…he ynkfth Au, yu™t W…he {n¥t¥ð Au, yu™t W…he «Ät™…wÁ»t
Au y™u yuðt y™k‚ «Ät™ …wÁ»ttu™t W…he {q¤…wÁ»t Eïh su ©ef]»ý

‚u Au, yuðt y™k‚ ©ef]»ý™t W…he ðtËwŒuð ƒúñ Au, yuðt y™k‚
ðtËwŒuðtu™t W…he yûth Au su™u {q¤yûth fnu Au ‚u. y™u yt ‚tu
yuðt y™k‚ ftuxe {q¤ yûthtuY…e ƒúñtkz™t W…he {nthtòrÄhts Au
‚u yt…ý™u {éÞt Au.
…Ae nrhs™tu «íÞu ƒtuÕÞt su ‚{thu Ëk‚™tk Œþo™ fhðtk,
Ë{t„{ fhðtu, …ý ßÞthu ftuEf ð¾‚u ¼u¾ {¤u y™u yð¤wk Ë{òðu
íÞthu nt Mðt{e, nt Mðt{e, yu{ ™ fhþtu. Q¼t ÚtE hnuðwk, …ý
fqŒft {thðt ™rn, yuðt™tk Œþo™ ™u Ë{t„{™tu íÞt„ fhðtu. Sð™wk
„swk þwk su ¼„ðt™™u ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ytu¤¾e þfu ? yt…ýu
‚tu Mðtr{™thtÞý™u ½uh òðwk Au ‚u ytðhý ½ýtk ntuÞ, ‚u ™ òÛÞtk
ntuÞ ‚tu õÞtkÞ ƒkÄtE sðtÞ. swytu™u ! rþð, ƒúñt, ™thŒ, Ë™ftrŒf
ytrŒ ƒkÄtE „Þt ! {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚u þh‚ ht¾ðe. ¼thtËh™t
nrh¼õ‚tu Au ‚u y{thtu {rn{t ƒnw òýu Au y™u y{the {hS ƒnw
Ët[ðu Au y™u y{tht ÔÞðnth{tk …ý ƒnw ft{ ytðu Au. …Ae ðt‚
fhe su ¼„ðt™™t ¼õ‚ {tuxt ntuÞ ‚u™e yk‚ ð¾‚™e ÂMÚtr‚ òuE™u
{™{tk ËkŒun ÷tððtu ™rn. ƒúñ[the r™„woýt™kŒS™t suðt [tuðeË
{krŒh{tk yufuÞ ™Úte yuðt yu n‚t. ‚u{™u fux÷tf fnu Au fu ƒúñ[the
ƒnw Œw:¾e ÚtÞt, ‚u yýË{sýÚte fnu Au. yuðt ð¾‚™t òý™tht
‚tu yuf Mðt{e yûthSð™ŒtËS n‚t, ‚u fnu‚t fu yt rŒÔÞ
{qŠ‚ytu{tk yuðe ™sh fhþu ‚tu Sð ™ef¤e sþu, ytk¾tu ™ef¤e sþu.
y™u fux÷tf ƒtu÷‚t fu f[htu ¼õ‚ ¼q‚ ÚtÞt Au. íÞthu y{u fÌtwk
su yu ‚tu ºtýu yðMÚtt{tk ¼„ðt™™u Œu¾‚t. yu ¼q‚ ÚtÞt íÞthu ‚{u
õÞtk sþtu ? …Ae ‚tu ƒÄtÞ [q… ÚtE hÌtt. yts ‚tu ¼ws™t {krŒh{tk
¼q‚™u ™t¤eÞuh{tk ht¾e™u fÚtt Ëk¼¤tðu Au, ‚uÚte y{u fÌtwk su nðu
{X ƒ™tÔÞtu. íÞthu ËtÄw ƒt¤f]»ýŒtËu fÌtwk su y{tht {krŒh{tk

ftuheytu™e Q…s ÚttÞ Au {txu y{u ¼q‚ {krŒh{tk ht¾eyu Aeyu. íÞthu
y{u fÌtwk su ‚{™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™Úte. òu ¼„ðt™™tu r™ùÞ
ntuÞ ‚tu ytðe r¢Þt ™ ÚttÞ. nS ‚tu {tÞt™tu r™ùÞ Au y™u {tÞt™u
«¼w {t™e Au. yu{ y{u ðZât. r™„woýt™kŒS ƒúñ[the {tkŒt n‚t,
‚u{™u y{tht òýe™u yu ƒúñ[the™e Ëuðt{tk ËtÄw ytð‚t ™rn, ‚u
ËtÄw™e ƒwrØ ytuAe Ë{sðe. ‚u ¼ws™t ËtÄwytu™u y{thtu {rn{t
™Úte yux÷u …tA¤Úte „÷tu÷t VUfu, …ý y{the YƒY ‚tu ftkE ™ ƒtu÷u.
nt÷ ‚tu y{tht ŒtƒÚte ŒƒtE „yu÷t Au, ‚u ßÞthu y{u yá~Þ ÚtEþwk
íÞthu ‚u{™tk ð‚o™ suðtk Au ‚uðtk sýtE ytðþu. …Ae Ëtks™t ƒt…t©e,
Ëk‚ nrhs™tuyu Ërn‚ ð]»t…wh …ÄtÞto. >> 220 >>
ðt‚to 221
ðiþt¾ ðŒ 6™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su y{tht
ƒúñ[the r™„woýt™kŒS™u ƒnw nhf‚ fhðt™tu ËtÄw™u EhtŒtu n‚tu.
‚u{tk Œuðhts¼tE, ¾e{S¼tE …ý ¼éÞt n‚t, …ý ƒúñ[the™u y{u
{qŠ‚{tk ÷E ÷eÄt y™u Ëw¾eyt ÚtE „Þt; yuðt ƒúñ[the ƒuÞ Œuþ{tk
™Úte. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËS™u fÌtwk fu ‚{™u ‚tu ¾qƒ Ëtk¼h‚t
nþu. y{™u …ý ¾qƒ Ëtk¼hu Au. Ëtswk ƒúñtkz Vhe ytðu ‚tu…ý yuðt
…wÁ»t õÞtkÞ ™ {¤u. ðt‚tu™t Äztft fh‚t ytðu; ftuE™e …hðt ht¾‚t
™rn. …Ae ƒtuÕÞt su su™u sz [i‚LÞ™tu ËkË„o ™ ntuÞ y™u ¼„ðt™™t
y¾kz ËkƒkÄðt¤t ntuÞ yuðt ntuÞ ‚u „wÁ fnuðtÞ, {txu yuðt™u „wÁ
fhðt …ý „wÁ™tk ÷ûtý ƒnth òÞ yu „wÁ þt™tu ? Ë™t‚™ ntuÞ
‚u „wÁ ‚u Ë™t‚™ yux÷u y™trŒ, su Ät{{tkÚte ytðu÷t ntuÞ ‚u
òýðt. y™u Ëk‚ yux÷u Ëk‚™t ÷ûtýu Þwõ‚ ntuÞ ‚u òýðt. yts
ËíËk„{tk ¼„ðt™ rƒhtsu Au …ý …t…e y™u yÄ{eo Au ‚u™t {‚u

™Úte. ‚u ‚tu yá~Þ ÚtÞt òýu Au, fu{ su ËíËk„™e þi÷e òý‚t ™Úte
‚uÚte yu{ Ë{su Au su ¼„ðt™ yk‚Äto™ ÚtÞt Au. y{™u ‚tu yu{
sýtÞ Au su yuðwk Ë{s™tht ËtÄw þwk fhðt ÚtÞt nþu ? {qkztðt ?
y™u yuðt ðå[u ytðu ‚u „wÁ ™ òýðt. yuðt™tu òu„ ÚtÞtu ntuÞ
‚tu ‚u {tuût {t„o{tk {tuxwk rðÎ™ ÚtÞwk òýðwk. ‚uðt™t òu„Úte swŒt …ze
òðwk y™u ‚u™tu íÞt„ fhðtu. su™u «íÞût ¼„ðt™ {éÞt ntuÞ ‚u ‚tu
…tk[ ð¾‚ {t™Ëe…qò fhu, æÞt™ fhu, {t¤t Vuhðu. >> 221 >>
ðt‚to 222
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Ëðo fthý™t fthý yu ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su yt{tk ƒu fthý ÚtÞt. yuf y™trŒ yu fthý y™u ‚u™t
fthý ©eS{nthts. ßÞtk ËwÄe ytðwk …wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý™wk ¿tt™ ™
ÚttÞ íÞtk ËwÄe ßÞtk íÞtk ð÷¾tk fhtÞ Au. {nthtsu yt Ë¼t
yûthÄt{™e fne Au, {txu yt Ë¼t™u rŒÔÞ òýðe y™u {qŠ‚ytu™u
rð»tu Ät‚w …t»ttý ¼tð ™ ht¾ðtu. y{thtu rËØtk‚ yuðtu Au, …Ae
‚{u {hze {[tuze õÞtkE ÷E òð ‚tu ¼÷u. {nthtsu ‚tu fÌtwk Au su
y{tht Ëk‚™u ™u y{™u suðzt òýþtu ‚uðt Úttþtu. Mðtr{™thtÞý™u
½uh ƒÄe ðM‚w Au. rð»tÞe, {w{wûtw, …h{yuftkr‚f{wõ‚ y™u y™trŒ{wõ‚
yu Ëðuo Au. {txu {tuxt™u ™ ytu¤¾u y™u {tuxt™tu {rn{t ™ Ë{su
‚tu ‚u fÞu Xuftýu òÞ ? yt Ë¼t ‚tu yûthÄt{™tu Œhðtòu Au y™u
…qÁk ‚tu Ëtûttífth y™w¼ð¿tt™ ÚttÞ íÞthu ÚttÞ. su {qŠ‚ ËtÚtu hËƒË
fhu ‚u y™w¼ð¿tt™ fnuðtÞ. ‚u {nthts™e {qŠ‚{tk òuztÞ ‚tu yuðwk
¿tt™ ÚttÞ.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su y™w¼ð¿tt™ ‚u þwk

Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{ s¤ …tu‚u Ÿzwk ÷E òÞ Au
‚u{ …wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý™e ¾wþƒtu Au ‚u Sð™u ¾U[e™u {qŠ‚{tk ÷E
òÞ Au. yu ¾wþƒtu ‚u y™w¼ð¿tt™ òýðwk. ‚u ËðuoÚte …h ©eS{nthts
y™u y™trŒ {wõ‚™u Ë{su íÞthu y™w¼ð¿tt™ ÚtÞwk fnuðtÞ, …ý
¾tuxt™u ¾tuxwk fhu ‚u Ët[wk ¿tt™ ™ fnuðtÞ. {nthts™e {qŠ‚Úte ytuhwk
yûth …ÞO‚ Ëðuo ¾tuxwk ÚtE òÞ y™u {nt«¼wS™e {qŠ‚{tk òuztE
sðtÞ ‚tu y™w¼ð ¿tt™ fnuðtÞ, {txu y™w¼ð¿tt™ rËØ fhe™u {qŠ‚{tk
hËƒË ÚtE sðwk. y™trŒ ðM‚w su {nthts ™u {wõ‚ ‚u{™u ytu¤¾ðt
‚u ƒnw fXý Au. Ëtu™e ntuÞ ‚u Ëtu™t™e ¼q÷ þtuÄe ftZu. yt
yûthÄt{™e Ë¼t Au ‚u™u [qkÚte ™ ™t¾ðe yux÷u ËtÄ™Œþtðt¤t™e
ËtÚtu ™ „ýðt. fÕÞtýËk„S™u ht{…ht{tk r[ºt™e «r‚{t y{u
ƒ‚tðe™u fÌtwk fu yt {qŠ‚™u þwk fnuþtu ? íÞthu ‚u{ýu fÌtwk su Ëtûtt‚T
{nthts Au. ¼thtËh{tk yuf ËtÄw {tkŒt n‚t ‚u™u òuðt {txu y{u
„Þt. íÞthu Mðt{e yûthSð™ŒtËSyu ËtÄw™u fÌtwk fu yt ftuý Au ?
íÞthu ËtÄwyu fÌtwk fu yt ð]»t…wh™t yƒSƒt…t Au. yu™e ƒtrÄ‚t™wð]r¥t
n‚e. yt…ýu ‚tu {nthts™e Ë¼t y™u {nthts™e {qŠ‚ òuEyu.
swytu™u ! MðY…t™kŒ Mðt{e™tu {kŒðtz, ŒtŒt¾t[h™tu {kŒðtz, ‚u swytu
‚tu yÄqht¿tt™ðt¤t™u Ëh¾wk ™ hnuðtÞ. …Ae yuf nrh¼õ‚ «íÞu
ƒtuÕÞt su yt Ëk‚ ftuý Au ? ytu¤¾tu Atu ? ¾tu¤e ytðtu, yt¾t
ƒúñtkz{tk õÞtkÞ sz [i‚LÞ™t íÞt„e ytðt {¤u Au ? …Ae Ëk‚tu «íÞu
ƒtuÕÞt su sz{tk {t÷ þwk Au ? yu ‚tu Íuh Au. òu ¾Ák ¿tt™ ntuÞ
‚tu ‚u™t W…h ÷½w fhe™u y™u Ítzu Vhe™u [tÕÞt òÞ. yu{tk þwk {t÷
Au ? …ý ytðt {tuxt {¤ðt fXý Au. y{u {tkzðe „Þt n‚t íÞtk
ht{f]»ý¼tEyu fÌtwk fu yt fýƒe fu{ Vh‚t nþu ? íÞthu y{u fÌtwk
‚u fýƒe ‚u ƒeðt¤t Au, ‚u ƒe ‚u {nthts™e {qŠ‚, ‚u{tk hËƒË

hnu÷t Au. ‚{tÁk ƒe ƒ¤e „Þwk. ‚{u ytðtk …wM‚ftu ðtk[tu Atu, ‚u þtMºt
‚tu ðihts™thtÞý™e ðt‚tu fhu Au. ‚u ‚{u ðihts™thtÞý™u íÞtk sþtu
fu yûthÄt{{tk sþtu ? …Ae ‚tu ðt‚ Ë{òýe yux÷u {w¾{tk ‚hýwk
÷E™u htuÞt ™u ƒtuÕÞt su {thtu {tuût fhòu. y™u òu sL{ Ähtðtu ‚tu
fýƒe™t fw¤{tk sL{ yt…þtu, …ý ƒútñý™t fw¤{tk ™ yt…þtu.
yt…ýu ‚tu yÄ{ Sð™u WØthðt Au. yt…ýu ½uh ðM‚w Ët[e Au, ‚u™u
þeŒ ðkòððe òuEyu ? ƒúñ[the™e ðt‚ Wztze ‚u Ëtk¼¤e™u y{tÁk
‚tu ft¤swk ƒ¤e „Þwk. ytðt y…htÄ ÚttÞ ‚tu ËtÄ™ ƒÄtk ƒ¤e òÞ !
su{ ‘ftu¤e ftu¤eÚte ftk…tu, ™u ftk…u ftk…uÚte ¼the y™u ¼the ¼theÚte
„tzwk, y™u „tzu „tzuÚte „kS ÚttÞ.’ ‚u{tk yuf rŒðtË¤e {qfu ‚tu ƒÄwk
ƒ¤e òÞ, {txu ytðtu yuf y…htÄ ÚttÞ ‚tu ƒÄwk ƒ¤e òÞ. {nthts
fnu ºtý „wý ftZe ™t¾ðt. yu „wý ntuÞ íÞtkËwÄe ËíËk„{tk Ëw¾
ytððt Œu ™rn. ƒÄu òuE ytðu, ‚{tu„wý ƒÄt™wk ¾tE™u y¼ztE
ytðu. ™ƒ¤t {týË ËíËk„{tk ™ ¾…u (òuEyu). yu ¼„ðt™
¼ßÞt{tk ft{ ™ ytðu. Ët[wk ƒe ht¾þtu ‚tu Q„e ytðþu. su{ yt
ƒtshtu …h{ rŒðËu ðtÔÞtu n‚tu y™u yts Q„e „Þtu ‚u{. …Ae
ƒtuÕÞt su ÷e÷wk ƒu «fth™wk Au. yuf Œuðt¤wk ftZu ‚u …ý ÷e÷wk fnuðtÞ
y™u ËtÁk ft{ fhu ‚u …ý ÷e÷wk fnuðtÞ. ‚u{ {tuxt Ëí…wÁ»t™e ®™Œt
fh™tht ™ƒ¤t {týË ËíËk„{tk ™¾tuŒ ðt¤u. yuðt ntuÞ ‚u ¼„ðt™™u
y™u y™trŒ{wõ‚™u …ý ytu¤¾u ™rn. su™u …tu‚t{tk Œtu»t Au ‚uu™u
{tuxt{tk Œtu»t ËqÍu Au. r™ùÞ{tk fËh ntuÞ ‚tu z„e sðtÞ, {txu
r™ðtoËr™f ÚtE™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ ËtÚtu yuf‚t fhðe.
su™u …rh…õð r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ftkE ™ yzu.y™trŒ ftuE™t Œtu»t Œu¾‚t
™Úte, yÄ{ suðt Sð™u …ý WØthu Au y™u rƒ[thtu ftuE Sð h¾u
Œw:r¾ytu ÚtE òÞ, yuðe ŒÞt ht¾u Au. yuðe ŒÞt ht¾u ‚tu {nthts
htS ÚttÞ. ‚u ð¾‚u ƒu fƒq‚h ÷z‚tk n‚tk. ‚u™u òuE™u fÌtwk fu yt{
ftuE { fhòu. yt{ fh‚tk fh‚tk ƒts …ûte W…tze òÞ, ‚u{ ft¤
÷E òÞ. yt ð¾‚ ™rn {¤u. {nthts™u Ëk¼thþtu ‚tu ËŒT„wÁ Úttþtu
y™u {nthts™u {qfþtu ‚tu ftuE ¼tð …ý ™rn …qAu. suðt „tu…t¤t™kŒ
Mðt{e n‚t, suðt r™„woýŒtËS Mðt{e ‚uðt yt Eïhƒtðtu Au !
r{Ëhe ŒqÄ{tk ™t¾e ntuÞ ‚tu ¾tu¤e ™ szu, ‚u{ {wõ‚ {qŠ‚{tk hËƒË
hnu Au. Ëðo™t ytÄth, Ëðo™t f‚to, Ëðo™t r™Þk‚t y™u Ëðo rŒÔÞ™t
…ý rŒÔÞ yuðt ¼„ðt™ yt…ý™u {éÞt ! yu{tk ftuE™u fw‚fo fhðtu
™rn. {nthts™e yt¿tt{tk hnuðwk; ™txf, [uxf, ¼tkz, ¼ðtE òuðe
™rn. yt ‚tu su{ ðt½hýu Atufhe Wfhzt{tk ™t¾e. ‚u™u ftuE Ëtht
{týËu ÷E {tuxe fhe, ‚u Y…t¤e n‚e ‚uÚte htò …hÛÞtu. …Ae ‚u
ƒnw {tkŒe …ze. …Ae „tu¾÷t{tk htux÷t™tk ƒ[ftk {qõÞtk. ‚u ‚uýu „tu¾÷t
…tËuÚte {t„e {t„e™u ¾tÄtk ™u …wü ÚtE; …Ae ‚u™u htòyu „tu¤eyu
ŒeÄe. ‚u{ su ðt½hý suðt Mð¼tð ht¾u ‚u™tu ©eS{nthts íÞt„
fhu, {txu {trÞf ðtË™t ™ ht¾ðe. ËíËk„{tk ŒtË…ýwk ht¾ðwk, hòu„wý
‚{tu„wý ‚tu …t…Y… Au, ‚u™tu íÞt„ fhe™u þwØ Ë¥ð„wý ht¾ðtu; suÚte
„wÁ™e, Ë¼t™e, ËíËk„™e Ëuò hnu. ¼„ðt™ fh‚tk „wýtu ðnt÷t
ht¾u ‚tu Œw:¾e ÚttÞ. ‚{tu„wý ‚tu ft¤t ™t„ suðtu Au. yt {trÞf
sýË ‚tu òuEyu s ™rn. su™u y¾kz Ëtunt„e Úttðwk ntuÞ ‚uýu {tun
r™ÿt{tkÚte ò„e òðwk y™u ŒtË…ýwk ht¾ðwk. >> 222 >>
ðt‚to 223
ðiþt¾ ðŒ 9™u htus Ë¼t{tk ËtÄw {wõ‚Sð™ŒtËSyu …qAâwk
su W…tË™t …rh…õð ™ ÚtE ntuÞ ‚tu ‚u™e þe „r‚ ÚttÞ ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su™u ¼„ðt™™e W…tË™t …rh…õð ™ ÚtE ntuÞ

‚u™u su ƒúñtkz{tk ¼„ðt™ «„x ntuÞ íÞtk sL{ Ähtðe™u W…tË™t
…rh…õð fhtðe™u Ät{{tk ÷E òÞ Au.
…Ae ƒúñ[the ðihtøÞt™kŒSyu …qAâwk su fux÷tf fnu Au fu
ËíËk„{tk ¼„ðt™ ntuÞ ‚tu ytðt z¾t fu{ ÚttÞ ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ht{-f]»ý™t ð¾‚{tk fux÷t ÚtÞt n‚t ? ƒeò yð‚thtu{tk
…ý fux÷tÞ ÚtÞt n‚t y™u ÷tune™e ™Œe [t÷e n‚e. yu yð‚thtu{tk
…ý z¾t ÚtÞt Au, {txu z¾t ÚttÞ ‚uýu fhe™u ¼„ðt™ ™Úte yu{ ™
òýðwk. su™u …rh…õð r™ùÞ ™ ntuÞ ‚u™u yuðe þkftytu ÚttÞ. …rh…õð
r™ùÞðt¤tu ‚tu ¼„ðt™™e ÷e÷t òýu. Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ ™u «÷Þ ‚u
¼„ðt™™e ÷e÷t Au. yu{ òýe™u ‚u ÷e÷t fnu ™u Ëtk¼¤u ‚u™tu {tuût
ÚttÞ. ytðt ‚eÚtoûtuºt{tk þkft fhu ‚u y¿tt™e Au. …Ae ƒtuÕÞt su
Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™-©eS{nthts™tu {rn{t yuðtu Au su, yuf
Ë{Þu ÔÞt…ft™kŒ Mðt{e fåA{tk …ÄtÞto n‚t. ‚u{ýu ©eS{nthts™u
fÌtwk su nu {nthts ! yt… ßÞtk ßÞtk rð[Þto Atu íÞtk íÞtk {thu òðwk
Au, …ý yu yt…™e «ËtŒe™tk MÚtt™ þe he‚u {thu ytu¤¾ðtk ? íÞthu
©eS{nthts ƒtuÕÞt su ºtýu yðMÚtt{tk y{the {qŠ‚ Œu¾tþu y™u
‚{™u y{thtk nu{™t suðtk rŒÔÞ …„÷tk Œu¾tþu. …Ae ‚u{™u yuðe he‚u
Œu¾tÞwk n‚wk y™u yts …ý Ët[tu ¼tð ntuÞ ‚tu Œu¾tÞ. >> 223 >>
ðt‚to 224
ðiþt¾ ðŒ 10™u htus Ëtks™t ƒt…t©e Ëk‚ nrhs™tuyu Ërn‚
ðtzeyu …ÄtÞto. íÞtk ™tne {t™Ëe…qò fhe y™u òkƒw™t ð]ût ™e[u
Ë¼t fhe™u ƒuXt. …Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su ¼q‚ Þtur™
Au ‚tu ¾he …ý yuftkr‚f™u {‚u ‚tu ¼q‚ ðM‚w s ™Úte. ‚u{s [th
«fth™e {wÂõ‚ Au, ‚u {wÂõ‚™u RåAu ‚u™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™tu

ËkƒkÄ ÚttÞ ™rn. su Ëuðt RåAu ‚u™u {qŠ‚ {¤u.
…Ae ðt‚ fhe su, ©eS{nthts su‚÷…wh{tk Ë¼tytu fhe™u
r™íÞ ðt‚to fh‚t ‚u Ë{u ftuE™u r™ÿt ytðu ‚tu Q¼t fh‚t. ftuEf
rŒðË ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u Ë¼t{tk ztu÷wk ytÔÞwk, íÞthu {nthts fnu
fu Q¼t Úttytu, Ë¼t{tkÚte òytu. íÞthu Mðt{e©eyu Q¼t ÚtE™u
rð[th fÞtuo su yt r™ÿtyu ðt‚tu Ëtk¼¤ðt{tk rðÎ™ fÞwO {txu ‚u™u
ftZðe. …Ae [iºt {tË™e ‚…u÷e hu‚e{tk sE Ëq‚t. ‚u Mðt{e©e™wk
þheh ftu{¤ ntuðtÚte þheh{tk VtuÕ÷t …zât y™u r™ÿt™u fÌtwk fu ‚U
{™u y¼ztÔÞtu y™u yûthÄt{™e Ë¼t{tkÚte ftZe {qftÔÞtu. …Ae ‚tu
r™ÿt {qŠ‚{t™ ntÚt òuze™u Ët{e Q¼e hne y™u «tÚto™t fhe fu ‘{thtu
„w™tu {tV fhtu, nðu ‚{the …tËu ™rn ytðwk’ ‚u òuE™u ©eS{nthts
ƒnw htS ÚtÞt. …Ae ‚tu ßÞthu ƒtu÷tðu íÞthu r™ÿt ytðu …ý yu rð™t
ytðu ™rn. yuðtu r™ÿt xt¤ðt™tu «ÞtË fÞtuo {txu r™ÿt xt¤ðe. Ÿ½
™u ytnth ðÄtÞto ðÄu Au ™u ½xtzâtk ½xu Au.
ð¤e yuf Ë{Þu ©eS{nthtsu su‚÷…wh{tk A {rn™t ÷t„X
fÚtt fhe y™u ƒeS [t‚w{toË{tk [th {rn™t fÚtt fhe. íÞtk y÷e¾tk
™t{u …Xtý n‚tu, ‚u …ý fÚtt Ëtk¼¤ðt Ë¼tÚte Auxu ƒuË‚tu. …Ae
yuf rŒðËu {nthts h{qs{tk ytÔÞt y™u Ëti Ëk‚tu™u …qAâwk fu nu Ëk‚tu !
[th {rn™tÚte fÚtt ÚttÞ Au ‚u{tk fÞu ð¾‚u fÞe fÚtt ytðe ‚u fntu ?
™rn ‚tu Ë¼t{tk ƒuËðt ™rn ŒEyu. …ý Ëk‚tu ‚Útt ytþS¼tE
ytrŒ nrh¼õ‚tu ftuE …qÁk fne þõÞt ™rn. …Ae {nthtsu y÷e¾tk
…Xtý™u …qAâwk ‚tu ‚u [th {rn™t™e ËtUËhe fÚtt fne „Þtu. ‚u …Xtý,
òztu-ft¤tu ËqkÚtýtu …nuh‚t y™u ƒ„÷{tk ft¤w ¾Ã…h ht¾‚t ™u {t„e
¾t‚t. su‚÷…wh ƒnw h{rýf MÚtt™ Au. su‚÷…wh sEyu ‚tu fuðwk
{krŒh ! fuðtu {nu÷ ! fuðwk ‚¤tð ! yûthÄt{™e W…{t ŒEyu ‚uðwk !

‚u{tk Mðt{e r™„owýŒtËS ‚Útt ¼„ð‚T[hýŒtËS y™u ‚{u hnu‚t
íÞthu y{u ytð‚t ™u ƒnw hr¤Þt{ýwk ÷t„‚wk. yt ËíËk„{tk {nthts
½tuzu [Ze™u Vhu Au. yt¿tt ÷tu…u ‚u™u [tƒwf {thu Au. …Ae “©e nrh
Ëwh™h {wr™ rþh‚ts” yu fe‚o™™e xqf ƒtuÕÞt ™u fÌtwk su ©eS{nthts
«íÞût ntuÞ íÞthu þtMºt™e Ët¾ ÷uðe ‚u Œtu»t Au, {txu ™ ÷uðe.
þtMºt™e Ët¾ ÷u ‚tu XefÁk Vqxe òÞ. yuðt {týË ntuÞ ‚u ‚eÚto{tk,
fÚtt{tk, þtMºt{tk ƒÄuÞ Œtu»t ftZu. >> 224 >>
ðt‚to 225
ðiþt¾ ðŒ 11™u htus Ëðthu ƒt…t©e, Ëðuo Ëk‚ nrhs™tuyu
Ërn‚ Aºteyu …ÄtÞto. íÞtk ð[™t{]‚™e hnMÞtÚto «Œer…ft xeft
Ërn‚ …thtÞý fhtðe y™u ‚u™e Ë{tró ÚtE. …Ae Aºte W…h {qŠ‚
…Ähtðe ™u ‚u Aºte™t …hÚtth W…h ƒt…t©e rƒhts{t™ ÚtÞt. …Ae
Ëti Ëk‚ nrhs™tuyu ƒt…t©e™e [kŒ™ …w»…u fhe™u …qò fhe y™u
Ëðuo ƒuXt. …Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu ð[™t{]‚™t «&™ ÷¾e
Mðt{e Eïh[hý-ŒtËS™u ytÃÞt. …Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
ƒt…t©e™u fÌtwk fu …whtýe yt…™u «&™ …qAu Au. íÞthu ƒt…t©e fnu
fu ft÷u …qAòu. yts ‚tu ð¾‚ ÚtE „Þtu Au, {txu {krŒh{tk [t÷tu.
…Ae Ëðuo {krŒh{tk ytÔÞt.
…Ae ƒesu rŒðËu yux÷u ðŒ 12™u htus Ëtks™t ƒt…t©e
Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu ËtÚtu ÷E™u ÷¾tE ðtzeyu …ÄtÞto. íÞtk ™tne™u
{t™Ëe…qò fhe y™u òkƒwzt™tk ð]ût ™e[u Ë¼t fhe™u ƒuXt. …Ae Ëðuoyu
ƒt…t©e™e [kŒ™ …w»… nth ðzu …qò fhe y™u ƒt…t©eyu …ý Ëðuo™e
…qò fhe y™u ytþeðtoŒ ytÃÞt. …Ae Ëti Ëk‚ nrhs™tu QXðt™u ‚iÞth
ÚtÞt íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu “Ëí…wÁ»t ðtõÞk ™ [÷r‚ Ä{o”

yu{ fne™u fÌtwk fu ƒt…t, „Eft÷u …qAu÷t «&™™t W¥th yts fhðt™wk
yt…u fÌtwk n‚wk ‚u W¥th fhðt f]…tðk‚ ÚtþtuS. …Ae ƒt…t©e ½zefðth
rð[the™u ƒtuÕÞt su yts ‚tu {nthts f]…tËtæÞ Au …qAtu.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su yt ð[™t{]‚
hnMÞtÚto «Œer…ft™e …thtÞý fhu ‚tu þwk V¤ ÚttÞ ? íÞthu ƒt…t©e
f]…t fhe™u ƒtuÕÞt su Ä{o, yÚto, ft{ ™u {tuût yu [thu …wÁ»ttÚto™e
rËrØ™u …t{u y™u …thtÞý fhtð™th …thtÞý fhtðe™u ‚u …thtÞý™t
yk‚u ™tn‚t ntuÞ ‚u …týe{tk {rn{tyu Ërn‚ su ™ntÞ yÚtðt ‚u
…týe {tÚtu [Ztðu ‚u™tk …k[ {nt…t… ƒ¤e òÞ.
…Ae ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su fux÷e …thtÞý ðtk[ðtÚte ytí{t{tk
y¾kz {qŠ‚ Œu¾tÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …tk[ …thtÞýu. y™u
yt¿tt ÞÚttÚto …t¤e™u rŒðË rŒðË «íÞu …tX fhu ‚tu ‚u™wk ytíÞkr‚f
fÕÞtý ÚttÞ. >> 225 >>
ðt‚to 226
ðiþt¾ ðŒ 13™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su su{
‚{tht íÞt„e™t Ä{o su ƒtE {™w»Þ™u ™ yzðwk, …ý ‚u ƒqz‚wk ntuÞ
‚tu ‚u™u Ít÷e™u ƒnth ftZðt™e yt¿tt Au; ‚u{ ftuE™e ytËwheƒwrØ
ÚttÞ ™u ‚u yt…ýtu yð„wý ÷u ‚tu …ý yt…ýu ‚u™tu ntÚt Ít÷e™u ‚u
ËíËk„{tk ytðu yuðe he‚u „{u ‚u{ fhe™u …ý ‚u™wk ËtÁk ÚttÞ ‚u{
fhðwk; …ý …zâtu {qfðtu ™rn. yu yt…ýtu Ä{o Au, {txu ‚u™wk ËtÁk
RåAðwk.
…Ae «Út{ «fhý™wk 38{wk ð[™t{]‚ ðk[tÔÞwk, ‚u{tk ½tx
xt¤ðt™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su fu{ Ëk‚tu ! ½tx ÚtÞt
fhu Au fu fu{ ? íÞthu ËtÄw yûthSð™ŒtËS ƒtuÕÞt su ½tx ™ ÚttÞ

yuðe f]…t fhþtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ftkE fhðwk ™rn ™u yt{™u
yt{ fhtu yu{ fnuðwk ‚u Xef ™rn. ftkEf «ËL™‚t™tk ËtÄ™ fhðtk
òuEyu. …Ae ƒtuÕÞt su y{thtÚte ftuEf swŒt …zu íÞthu rð[th ÚttÞ
su ºtý [th ð»to ÚtÞtk …t¤e …t¤e™u ÚttõÞt y™u ytðtu ™eféÞtu !
…Ae ‚u™u fkÚtuh™t ftkxtðt¤tk Ítk¾htk ð¤„tzu ‚tu ftuEf Q¼tu ÚttÞ
™u ftuEf ÚttÞ …ý ™rn, yux÷u …tAtu ð¤u ™rn, ‚tu ‚u™u ƒnw „tuŒt
™ {thðt ™u ËtÁk RåAðwk. ‚u™u {qŠ‚ ™ òuEyu y™u {trÞf ðM‚w òuE‚e
ntuÞ ‚u yt…ðe …ý ‚u™u yt…ýtu „wý ytðu ‚u{ fhðwk. yt…ýu yuðt
Mð¼tð ht¾ðt …ý ‚u™t suðt ™ Úttðwk; ŒÞt ht¾ðe. ‚u{™wk yt sL{u
yÚtðt ƒesu sL{u …ý yk‚u ËtÁk fhðwk; ÔÞðnth yuðtu Au. …Ae ƒtuÕÞt
su Ëtk¼¤òu ! yt ðt‚ ¾tuxe ™Úte fnu‚t. nðu ftuE yt½t …tAt
Útþtu ™rn.
…Ae ‚u s rŒðËu Ëtks™t ƒt…t©e Ëk‚ nrhs™tuyu Ërn‚ ðtzeyu
™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe ™u òkƒw™t ð]ût ™e[u Ëðuo
ƒuXt. y™u Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 27{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk ‚u{tk
¼„ðt™ Ëðo «fthu r™ðtË fhe™u hnu Au yu ðt‚ ytðe.
…Ae Ëk‚u …qAâwk su ytðe Ë{sý ytÔÞt …nu÷tk ¼„ðt™ r™ðtË
™rn fh‚t ntuÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{ ®Ëný™wk ŒqÄ Ëwðýo™t
…tºt{tk s hnu …ý Xefht ytrŒf™t ðtËý{tk ™ hnu, ‚u{ …tºt ÚttÞ
íÞthu ©eS{nthts r™ðtË fhu, …ý ‚u …nu÷tk r™ðtË ™ fhu, {txu
…tºt™e ‚th‚BÞ‚tyu hnu Au.
…Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu …qAâwk su su™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™
r™ðtË fhu ‚u {wõ‚ fuðe ÂMÚtr‚™t fnuðtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su yuftkr‚f™e ÂMÚtr‚ fnuðtÞ, fu{ fu yu™tu Œun {tÞt™tu Au, ‚u{tk
Au íÞtk ËwÄe ‚u yuftkr‚f fnuðtÞ. ßÞthu yu Œun™tu rðÞtu„ ÚttÞ íÞthu

‚u …h{ yuftkr‚f fnuðtÞ. >> 226 >>
ðt‚to 227
ðiþt¾ ðŒ 14™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su yt
„t{™t hí™tu ¼õ‚ ™t™tk ht{ƒtE™t ¼tE n‚t. ‚u{™e W…h „t{
÷tuftu™u ƒnw îu»t n‚tu, ‚uÚte ‚u™tk ðtze ytuhzt ¾U[e ÷eÄtk ™u Äq¤ ™t¾‚t
™u Œkz fh‚t, su{tk „t{Äýe …ý ¼u¤tu ¼éÞtu n‚tu. yuf ð¾‚u „Zzu
yu hí™t ¼õ‚ ©eS{nthts™tk Œþo™ fhðt „Þt, ‚u{™tu ™¾
©eS{nthts™u ðtøÞtu, …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su ftuE Ä¾þtu ™rn,
ht{ƒtE™tu ¼tE ‚u {thtu ¼tE Au. ð¤e yuf ð¾‚u ‚u{ýu ft[ ftZe™u
{nthts™e {qŠ‚™u [kŒ™ [åÞwO ‚u ÷u…tu ÚtE „Þwk, íÞthu y{u fÌtwk su
yt þwk fÞwO ? íÞthu ‚u fnu su ÷qf ƒnw n‚e ‚u {nthts™u ‚t… ÷t„‚tu
n‚tu ‚uÚte [åÞwO ! yuðt n‚t; su™u yt ÷tuf™wk ¼t™ ™ntu‚wk. …Ae
ƒnu[h¼tE™u {tÚtu ntÚt {qfe™u ƒtuÕÞt su ‚{™u þhŒe ntuÞ yu{ ÷t„u
Au. …Ae ‚u fnu su Vuh [Zu Au. íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËS ƒtuÕÞt
su {™u Vuh ‚tu [Zu Au, …ý ðntý{tk fu yt„ƒtux{tk ™Úte [Z‚t.
…Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{thtu Œun W…hÚte ¼thu Au ™u ™e[uÚte …t‚¤tu
Au ‚uÚte yt{ [t÷‚tk yt{ sðtÞ ™u yt{ [t÷‚tk yt{ sðtÞ yu
ðtkfzwk «&™ fnuðtÞ. ðtkfzwk yux÷u xª¾¤ðt¤wk òýðw.k …Ae ƒnu[h¼tE™u
fÌtwk su y{™u Ëk¼thtu Atu ? íÞthu ‚u fnu su ƒt…t, {qŠ‚ ¾…u. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ½htf Úttþtu ‚tu szþu y™u ®f{‚ fhe™u ™tËðt
{tkzþtu ‚tu ÚtE hÌtwk. {w{wûtwytu™u ¼u¾ ¼„tðu Au yux÷u ‚u™u y{tht
y¼tð ½t÷u Au. yu{ fne™u …Ae ðt‚ fhe su su{ htò™u …tu‚t™tu
Œefhtu {he òÞ ‚tu þtuf ÚttÞ Au ‚u{ {nthts™e {qŠ‚{tkÚte ™tu¾wk
…ztÞ ‚tu fux÷tu ƒÄtu þtuf Útðtu òuEyu. ‚u ðM‚w {trÞf Au y™u
{nthts™e {qŠ‚ ‚tu rŒÔÞ Au {txu ™tu¾wk …ztÞ ‚tu ƒnw ™wfËt™ ÚttÞ.
[th rŒðË hnuðwk Au. {]íÞw ytze yuf ½ze hne ntuÞ ™u yuðt{tk …ý
ytðt {tuxt™u rð»tu òuztÞ ‚tu ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ. {tuxt ‚tu ò„ú‚,
MðÃ™ ™u Ëw»twróÚte …h ð‚o‚t ntuÞ, ‚u{™u ftuý ytu¤¾u ? ‚tu su „hsw
ntuÞ ‚u ytu¤¾u. yts {qŠ‚{tk òuztE ƒuXt ntuÞ y™u f÷uðh™u „{u
‚u{ Útt‚wk ntuÞ yuðt ËíËk„{tk Au. yuðe ÂMÚtr‚{tk ËŒtÞ hnuðwk. Ëw¾
ytðu fu Œw:¾ ytðu ‚tu …ý ftuE™tu y¼tð ytððt Œuðtu ™rn. fr¤
¾hu¾htu ytÔÞtu Au ‚u{tk Ë‚Þw„ MÚtt…ðtu. yts rËrØytu™wk òuh ðæÞwk
Au. ytðtu ¼t, ytðtu Mðt{e, ytðwk {t™ ðæÞwk Au. >> 227 >>
ðt‚to 228
ðiþt¾ ðŒ 0)) y{tË™u htus Ëtks™t ƒt…t©e Ëk‚ nrhs™tuyu
Ërn‚ ™ðe ðtzeyu …ÄtÞto. íÞtk ™tne™u òkƒwzt™t ð]ût ™e[u Ëðuoyu
ƒuËe™u {t™Ëe…qò fhe.
…Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su Ëðuo ËtÄ™™wk V¤ yuf
{qŠ‚ s Au, ‚u Ët{wk òuE hnuðwk. yuðt{tk fuht™tu yuf nrh¼õ‚ n‚tu,
‚u™tu Atufhtu h{‚tu n‚tu ‚u™u ytk[fe ytðe y™u ‚u™t ƒt…™t ¾tu¤t{tk
‚u Atufht™tu Œun …ze „Þtu, …Ae ‚u™t ƒt…u ‚u Atufht™u Mðt{e
Eïh[hýŒtËS™t ¾tu¤t{tk ™tÏÞtu íÞthu Mðt{e fnu su yt ‚tu {™u
y¼ztÔÞtu. íÞthu ƒt…t©e fnu su yu Atufht™u …týe …tytu, …Ae
…týe …tÞwk ™u ‚u Atufhtu Sð‚tu ÚtÞtu. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt
™ir{»tthÛÞ ûtuºt n‚wk ‚tu yt Atufhtu ƒ[e „Þtu, yu™wk …ý ft{ ÚtE
„Þwk. swytu™u ! yt Mðtr{™thtÞý™t …h[t. yt Atufhtu {he „Þtu
n‚tu …ý SÔÞtu. ytðt …h[t Œu¾u ‚tu …ý su™u «‚er‚ ytð‚e ™Úte
‚u™u yux÷e r™ùÞ{tk fËh Au. …Ae yuf ËtÄw™u fÌtwk su ‚{u íÞt„e
ÚtÞt Atu ‚u ðtýe {u÷ðe, sz {u÷ðwk, [i‚LÞ {u÷ðwk, ‚u{tkÚte sux÷wk
ytuAwk ™ ÚttÞ ‚ux÷wk {nthtsÚte Auxwk hnu. þe‚¤ ™u þtk‚ hnuðwk,
Œw:¾eyt ™ Úttðwk. æÞt™ - Ëtk„, W…tk„, Ë÷e÷ ™u Ë…t»toŒ - yu{tk
feÞwk æÞt™ fhtu Atu ? y™u ftu™wk æÞt™ fhtu Atu ? ‚u fntu. ©eS™wk
æÞt™ fhðwk. fhðe Ëuðt ‚tu {¤u {uðt; yËuðt ™ fhðe. ÍtÍwk ƒtu÷ðwk
™rn ŒtËt™wŒtË ÚtE hnuðwk. “ŒtË ‚{tht ŒtË™tu, {™u ht¾tu ™tÚt
nsqh.” {wõ‚t™kŒ Mðt{e ™u „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™t suðwk ŒtË…ýwk
ht¾ðwk. sz (ð]ût) sux÷tu ÷t¼ …ý ÷uðtÞ ™rn. ¼tzwk ¾h[tðe™u
fåA{tk ytÔÞt Atu. ‚u ð¾‚u Ítz ¾z¾zâwk íÞthu ƒtuÕÞt su swytu
yt òkƒw nËu Au su, {thtk ÄLÞ ¼tøÞ ! ytðt {tuxt {thu AtkÞu ƒuXt
Au yu{ òýe™u nËu Au. ytðe he‚u sz òr‚ …ý ft{ ftZe òÞ
Au y™u {™w»Þtu fux÷tf ƒuËe hnu Au. Úttk¼÷t suðt y™u ð]ût suðtÞ
yt…ýu ™ ÚtEyu íÞthu þwk fÞwO ? yt òu„{tk yt ð]ût™wk ËtÁk ÚtE
sþu. Ítz yt¾tu fÕ… ‚… fhe fhe™u {he òÞ ‚tu …ý ytðwk ft{
™ ÚttÞ. ht{S¼tE W…hŒ¤ðt¤t ynª ytð‚t ‚u ynª™t {krŒh™t
[tuf{tk ™tr¤Þuhe, ò{V¤e ytrŒ ð]ûttu™u ƒtÚt{tk ½t÷e™u {¤u ™u Yyu
™u fnusu ‚{u {tuxt ¼tøÞðt¤t Atu, ‚u ËŒtÞ ytðt {tuxt™t Œþo™™tu
÷t¼ ÷tu Atu, y™u {thu yt Œþo™ {u÷e™u sðwk …zþu. yu{ ƒtu÷u íÞthu
yu{ òýeyu su yu™u ¾Ák nu‚ y™u {rn{t Au; yuðt Úttðwk. …ý
“[÷ƒu hkze n{ ¾t¾ ƒ™u ni” yuðwk ™ fhðwk. ©eS{nthts™e {qŠ‚
ºtýu yðMÚtt{tk ht¾ðe. hË™t™wk òuðwk, {t™™wk òuðwk. ð¾‚, òu„
ƒnw Ëthtu Au ‚tu …qÁk fhe ÷uðwk. òÛÞt òuÞt rð™t W…hÚte …íÚth™tu
½t fhu. ÂMÚtr‚ òýe ™ ntuÞ, „wý òÛÞt ™ ntuÞ, y™u y…{t™
fhu. yt Ëuðt-r¢Þt fÁk Awk ‚u{tk {nthts™e þe {hS Au ‚u ‚…tËðwk.
ðztuŒht™t {tuxt {tuxt þtMºte ytÔÞt ‚u ƒtuÕÞt su yt ‚{thtu Ä{o

fÂÕ…‚ Au y™u ‚{u ‚{tht Ëk‚™u ð¾týtu Atu, ‚u y{™u …h[tu Œtu
‚tu {t™eyu. íÞthu ©eS{nthtsu ƒúñt™kŒ Mðt{e™u fÌtwk su Mðt{e,
‚{tÁk ft{ …zâwk Au. íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su {nthts ! fne
Œu¾tzwk fu fhe Œu¾tzwk ? íÞthu ©eS{nthts fnu ‚{the {hS ntuÞ
‚u{ fhtu. …Ae Mðt{eyu nu{™wk …thrýÞwk fÞwO y™u ™t™t ƒt¤f ÚtE
{tkne …tuZât. …Ae ðuŒ ytðe™u …thrýÞwk nª[tu¤ðt {kzât ™u {rn{t
„tðt ÷tøÞt ™u ƒúñt™kŒ Mðt{eyu ËqÞo, [kÿ ƒuÞ™u …fze™u …thrýÞt™u
ƒu Auzu ÷xftÔÞt y™u ‚thtytu™wk Íq{¾wk fhe™u ðå[u ÷xftÔÞwk ™u h{ðt
÷tøÞt; ‚u òuE …krz‚ ytùÞo …tBÞt. ‚uðt y™trŒ yts Au …ý
‚u™u ytu¤¾u ™rn. yts yus {éÞt Au, …ý {rn{tyu Ërn‚ òu„,
Ëuðt fheyu ‚tu. ƒúñt™kŒ Mðt{e suðt yt Ë¼t{tk s Au, …ý ‚u{™e
Ët{Úteo ÁkÄe ht¾e Au. ð¾‚ ™ ðkòððtu, ™ ðkòððtu. yt ð¾‚
™ {¤u. yu{™u rð»tu ¼tð yuðtu ™u yuðtu ht¾ðtu. ‚u ð¾‚u …ý
{nthts yt{ ™u yt{ Ëw¾eyt fh‚t y™u yts …ý yu{ ™u yu{
fhu Au. yt…ýu ¼u¤t ƒuËeyu Aeyu ™u fÚttðt‚to fheyu Aeyu ‚uÚte
Ë¾t¼tð hne òÞ yux÷u ¾ƒh ™ …zu, …ý su™u yuðwk rŒÔÞ ¼tË‚wk
nþu ‚u™u yr‚ yt™kŒ Út‚tu nþu ™u {qŠ‚{tk ð]r¥t ÷e™ ÚtE ò‚e nþu
y™u ‚uòu{Þ Vwðtht Í¤¤¤ Í¤¤¤ Aqx‚t nþu. y™u su™u yuðwk rŒÔÞ
™rn ¼tË‚wk ntuÞ ‚u™u y¼tð ytð‚tu nþu y™u yt [kŒ™ [[uo Au,
{¤u Au, ‚u h{‚ fhu Au yuðwk fux÷tf òý‚t nþu. yt Ë¼tÚte ƒeswk
‚uòu{Þ MðY… Œu¾týwk ™Úte íÞtkËwÄe {tÁk fÕÞtý ÚtÞwk ™Úte, yu{
Ë{su ‚tu ftkE ™ {¤u y™u ‚u™u {nthtsu [kzt¤ fÌttu Au, {txu yt
Ë¼t rŒÔÞ ‚uòu{Þ yûthÄt{™e Ë{sðe. >> 228 >>
ðt‚to 229
suX ËwŒ 1™u htus Ë¼t{tk ËtÄw {wõ‚ðÕ÷¼ŒtËSyu …qAâwk su
{ntft¤ ßÞthu {nt«÷Þ fhu íÞthu ƒÄt Sð õÞtk hnu‚t nþu ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Ëðuo Sð {tÞt{tk ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u {tÞt,
{q¤ …wÁ»t su ©ef]»ý ‚u™u rð»tu ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u yu …wÁ»t ðtËwŒuð
ƒúñ™e Ë¼t{tk hnu Au. ßÞthu Ë]rü Ë]soðt™tu Ë{Þ ÚttÞ íÞthu
…wÁ»tu {tÞt™u ÷e™ fhe ntuÞ ‚u™u ƒnth ftZe™u ‚u {tÞt Útfe Ë]rü
Wí…L™ fhu Au. …Ae ƒtuÕÞt su ƒúñtkz ðMÞwk ‚tuÞ þwk ? y™u ™ ðMÞwk
‚tuÞ þwk ? yt…ýu ‚tu {nthts ™u {nthts™t {wõ‚™u …fze™u ‚u{tk
ytí{ƒwrØ fhe™u ‚u{tk òuztðwk. y{u ‚tu ƒrÿft©{ ™Úte ŒuÏÞwk, ïu‚îe…
™Úte ŒuÏÞwk, „tu÷tuf ™Úte ŒuÏÞwk, y™u y™k‚ftuxe ƒúñtkz …ý ™Úte ŒuÏÞtk.
y{u ‚tu ftkE ŒuÏÞwk ™Úte, ‚tu y{u þtu sðtƒ ŒEyu ? ‚{u yt ÷tuf™wk
…qAtu ‚u{tk y{u {qkÍtE …zeyu. yuðt W¥th ‚tu rðît™tu fhe þfu. suýu
„t{ fu {t„o ŒuÏÞtu ™ ntuÞ ‚u™tÚte þtu W¥th ŒuðtÞ ? su{ „tŒe W…h
htò ƒuXtu ntuÞ ‚u {thtk „t{ fu Œuþ fux÷t Au ‚u òý‚tu ™Úte, ‚tu
…wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý ™u yu{™t {wõ‚ õÞtkÚte òýu ? Au ‚tu ƒÄwkÞ
nM‚t{¤, …ý su{ ƒrn¼qor{ sE ytðu ‚u ftuE òu‚t ™Úte, ‚u{
¼„ðt™™t Ëw¾ yt„¤ y™u {qŠ‚ yt„¤ yu ƒrn¼qor{ „Þt suðwk
Au. yu ‚tu ZqkrZÞt Au ‚u rðüt™u ¾tu¤u Au yuðwk Au. y{thtu rËØtk‚
‚tu yuðtu Au su “{uhu ‚tu ‚w{ yuf ytÄtht” su yuf …wÁ»ttu¥t{
™thtÞý™e {qŠ‚ y™u ‚u™t Ëk‚ ‚u rð™t ƒeS ftuE ðt‚ s ™Úte.
‚u rð™t ƒeS ðt‚tu fheyu ‚u{tk {qkÍtE sðtÞ. ÿti…Œe™wk ¼th‚ ÚtÞwk
y™u Ëe‚t™e ht{tÞý ÚtE, yu{tk yt…ýwk ftkE ™ ð¤u, yu{tk yt…ýu
VËtE …zeyu. yuf sýË su {nthts ‚u ytu¤¾tÞ yu Ëðuo ËtÄ™™wk
V¤ Au. …tºt ÚtEyu ‚tu ƒÄwkÞ ytðu. su{ Ëtu™t™t …tºt{tk ®Ëný™wk
ŒqÄ hnu ‚u{ ©eS{nthts™t suðt þwØ …tºt ÚtEyu ‚tu ©eS{nthts
hnu. ‚u …wÁ»t«Þí™ fhðt {tkzu ‚tu ©eS{nthts …tºt fhe Œu.
®[‚t{rý ‚tu {¤e Au …ý ŒhS™e {tVf Ëeððt{tk òÞ Au, ‚u{
{qŠ‚ ‚tu {¤e Au …ý ‚u{tk yt…tu…wk fhe™u Sð òuz‚t ™Úte. >> 229 >>
ðt‚to 230
suX ËwŒ 2™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðo Ëk‚ nrhs™tu
ðtzeyu …ÄtÞto. íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe. …Ae òkƒwzt™t ð]ût ™e[u
ƒuXt.
…Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su y{u 1951™e Ët÷{tk
„wsht‚ ‚hV „Þt n‚t, íÞtk Ätu¤ft{tk yt Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËS
{nk‚ n‚t. ‚u{™u …h¼tð™e ðt‚tu fhe ‚u Sð{tk …uËe „E. …Ae
‚u{ýu {nk‚tE {qfe ŒeÄe ™u W…þ{{tk s hnu Au. yt…ýu ûth yûthÚte
…h …wÁ»ttu¥t{ ™thtÞý™e {qŠ‚ ‚u™u ƒtÍðwk. ytðtu òu„ õÞtkÚte {¤u ?
yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su W…tË™t ftu™u fneyu ‚tu ©eS{nthts™e
{qŠ‚ rð™t “Ëƒ s„ sh‚ yk„tht” yuðwk ÚtE òÞ, ‚u™u W…tË™t
fneyu. {q¤S ‚Útt f]»ýS™u yuðe W…tË™t n‚e ‚tu {nthts rð™t
ƒeswk Ëðuo rð»t suðwk ÷tøÞwk. ‚uÚte ½h {u÷e™u ™tXt ‚u „Zzu ytÔÞt
y™u {nthtsu …tAt {tuf÷ðt {tkzât ‚tu …ý „Þt ™rn. y™u {nthtsu
rð{w¾ fhe™u ftZe {qõÞt ‚tu …ý ‚u rð{w¾…ýt™e {t™e™‚t ht¾e
™rn ™u ½u÷t™u Ët{u ftkXu sE™u ƒuXt …ý {nthts™u {qõÞt ™rn ‚tu
ytVqzt {nthtsu ƒtu÷tðe™u ËtÄw fÞto. yuðe Ë{sý ÚttÞ ‚tu …rh…õð
W…tË™t fnuðtÞ. …Ae ƒnu[h¼tE™u fÌtwk su {qŠ‚™t ½htf ÚtÞt Atu ?
íÞthu ƒnu[h¼tE ƒtuÕÞt su ƒt…t ftuË ntkfðt™wk fntu ‚u fu{ ytðzu ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ytVqzwk ytðzu. {qŠ‚™t ¾…ðt¤t™u ytVqzwk
ytðzu. …Ae htS ÚtE™u fÌtwk su ƒÄwk {nthts ËtÁk fhþu. ¾qƒ fuz
ƒtkÄe™u ¼„ðt™ ¼òu. yûthÄt{{tk fzuztx [tÕÞt sEyu. «íÞût
¼„ðt™™e {qŠ‚ Ët{wk òuE hnuðwk. {u¾tuL{u¾ ytk¾{tkÚte …týe™e Ätht
[t÷u íÞtk ËwÄe òuðwk, yu{ ¾hu¾Ák yk‚ŒorüÚte òuE hnuðwk. …Ae Mðt{e
Eïh[hýŒtËSyu fÌtwk su yt z¾t{tk {qŠ‚™u ytÄthu SðtÞ Au. íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ ™u «÷Þ y™u z¾t, Œun ™u Œw:¾
yu Ëðo ÷e÷t fnuðtÞ. su su yð‚thu fhe™u su su ÷e÷t fhe ntuÞ
yu{ fÌtwk Au ‚u yt ËtÄw™e Ë¼t ‚u yð‚th Au y™u yt ÷e÷t ÚttÞ
Au ‚u ÷e÷t Au. yt ÷e÷t{tkÚte ¼„ðt™™e {qŠ‚ Ëtk¼he ytðu.
{nthts™e {qŠ‚™u ÷„‚t Úttðwk, ‚u yÇÞtË ™ fhu y™u [t÷tu [t÷{tk
[tÕÞt òÞ ‚tu ™ ÚtðtÞ. >> 230 >>
ðt‚to 231
suX ËwŒ 3™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su {nt…t…
‚u þwk ‚tu su ytÄth rð™t™t ntuÞ ‚u™u Œw:¾ Œuðwk ‚u {nt…t… Au.
n{ýtk ‚tu ÿtun™e ™Œeytu [t÷u Au. ËtÄw y{k„r¤f, ytuÕÞtu ytu™wk
¾tuŒu, ytuÕÞtu ytu™wk ¾tuŒu; yu{ ÿtun ÚttÞ Au. …týe ƒkÄ fhtu yux÷u
ynªÚte Vtxu, ynªÚte Vtxu, yu{tk ð[{tk Ä{oðt¤t …ý ytðe òÞ.
Ëí…wÁ»t fuð¤ ¼„ðt™{tk òuztE ƒuXt ntuÞ ‚u™u þwk Au ? ‚{u Atu
y{k„r¤f, …ý yt{tk ntÚt ½t÷tu íÞthu þwk ? {tuxt™e {tuxtE fE
‚tu yt…ýt Mðt{e r™„woýŒtËS n‚t ‚u{™tu Œun hÌttu íÞtkËwÄe yt{tk
ftkE fÞwO ™ n‚wk, yu {tuxtE; y™u ËŒT„wÁ ƒ¤ht{ŒtËS þtMºte
z¼tý{tk {krŒh fh‚t n‚t, ‚u{™u ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e
ðZât fu {wyt {u÷e Œtu, {u÷e Œtu, {he òþtu. yt…ýt yt[tÞoS
©e fuþð«ËtŒS {nthtsu ðtÞto ‚tu…ý Mðt{e ‚tu ðZât. yu …wÁ»t
ËðoŒuþe ¾ht. ð¾‚ yíÞthu f]‚Î™e™tu Au. yt…ýt ¼u„t ntuÞ y™u
ËtÚt {u÷e™u ytzt [t÷u. {w{wûtw™u …ý ytËwhe™t þçŒ ytðu ‚tu Ä¬tu
{thu yux÷u {tuût™t {t„oÚte …tze ™t¾u; {txu su™t þçŒ Ëtht ntuÞ
‚u™tu rðïtË ht¾u ‚tu ‚u ƒ[u. ytðtu Ë{t„{ fheyu Aeyu, Ëw¾
ytðu Au …ý {nª Vtkxt …ze òÞ ‚tu {™ swŒtk ÚtE òÞ. {tuxt …wÁ»t™tu
ÿtun ÚttÞ ‚tu Sð ytËwhe ÚtE òÞ. {tuxt…wÁ»t ‚tu ftu… fh‚t s
™Úte, …ý Sð ytVqztu ytËwhe ÚtE òÞ. su{ yuf™u Ëtu Œefht ntuÞ
‚u{tk yuf yf{eo ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u {tÞto™tu ËkfÕ… Út‚tu ™Úte; ‚u{
{tuxt Au ‚u yÄ{ suðt Sð™u rð»tu …ý Ëthtu ËkfÕ… fhu Au. Sð
{tÞt™u ÷E™u ‚tuVt™ fhu Au. yt…ýu ynª [th rŒðË hnuðwk Au ‚u
…qÁk fhe òðwk. Ëti W…h ŒÞt ht¾ðe. “ŒÞt Ä{o ftu {q¤ nu.”
…Ae Ë¼t{tk «Ëk„ ™eféÞtu su ËtÄw {t¤t, {t™Ëe…qò fhu
Au ? æÞt™ fhu Au ? íÞthu Ëk‚ ƒtuÕÞt su ftuEf fh‚t nþu y™u
ftuEf ™rn fh‚t ntuÞ. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su íÞthu þwk {qkztðt
ËtÄw ÚtÞt nþu ? yts ©eS{nthts ËíËk„{tk «íÞût rð[hu Au,
‚u{™u …t…e yËwh ‚u ™ òýu y™u ¿tt™e ™u Œiðe ntuÞ ‚u òýu.
rþð, ƒúñt y™u Ëti¼he™e «tró ‚tu swytu ! õÞtk ‚u{™e «tró !
™u õÞtk yt «tró ! yts™tu «‚t… ‚tu yr‚þu y…th Au. ƒúñt
rþð y™u rð»ýw {¤e™u Ëti Ëti™tk ƒúñtkz [÷ðu Au. ‚uðt y™k‚
ftuxe ƒúñtkz™t f‚to n‚to Eïh Au y™u yt…ý™u ‚tu yu ËðuoÚte …h
{tuxt {wõ‚ ™u {nthts ‚u {éÞt Au. >> 231 >>
ðt‚to 232
suX ËwŒ 4™u htus Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su
„wÁ™tu ÿtun fhu ‚u™wk {w¾ ™ òuðwk ‚u{ ÷ÏÞwk Au ‚u™wk fu{ Ë{sðwk ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu ‚tu Ëuðf™tu Ä{o Au ‚u «{týu Ëuðfu ð‚oðwk.

…Ae ƒnu[h¼tE™u …qAâwk fu, fu™wk æÞt™ fhtu Atu ? sz™wk, ytí{t™wk
fu …h{tí{t™wk? íÞthu ‚u fnu fu …h{tí{t™wk. íÞthu ƒt…t©e fnu su
y™tí{t ftu™u fneyu ? íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËS fnu fu su{
Sð yt„¤ Œun y™tí{t Au ‚u{s ©eS{nthts yt„¤ yûth ËwÄe
y™tí{t fnuðtÞ. íÞthu ƒt…t©e fnu fu ¼÷u {nthts.
…Ae ƒnu[h¼tEyu …qAâwk su yuðe fE «tÚto™t Au fu su «tÚto™t
™ fheyu ‚tu ¾tux fnuðtÞ ? y™u «tÚto™t fheyu ‚tu yk‚Þto{e òÛÞt{tk
Vuh fnuðtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¼„ðt™ ™rn òý‚t ntuÞ ?
“‚™fe òýu, {™fe òýu, òýu r[¥tfe [tuhe; E™fu …tËu õÞt
Aw…tEyu, S™fu ntÚt{U Œtuhe.” «tÚto™t fhu ‚u Ëft{ fnuðtÞ. yt…ýu
…tºt Úttþwk ‚tu yu™e {u¤u Ëw¾ ytðþu. yt…ýu {t„eyu ‚tu „Zztðt¤e
ztuþe {tVf ÚttÞ. ŒtŒt¾t[h™u fnu fu Atýtk yt…wk, …ý „Zzt™tk [thu
™tftk™wk „tuƒh nwk {u¤ðwk, yu ðM‚w yt…ýu {tuxt …tËu {t„eyu, ‚u
yt…ýtÚte ‚tu {k„tÞ s ™rn. Íðuhe neht™wk …th¾wk fhu. yûthÄt{™e
{qŠ‚™t Ëw¾™e ™u {tuxt™e „r‚™e þwk ¾ƒh …zu ? {t„‚tk {t„‚tk
yÄqÁk {k„tE òÞ. {t„ðt{tk V¤™e «tró ÚtE òÞ, ‚u V¤ ‚tu
yûthÄt{{tk Au s ™rn. V¤ ‚tu yt…ýu òuEyu ™rn. {tuxt {tuxt
fne „Þt fu {qŠ‚™wk Ëw¾ …ý ™ {t„ðwk, ftkE ™ {t„ðwk. yt ð¾‚u
¼qÕÞt íÞthu ¼q÷ õÞtk ftZþtu, {txu ¼„ðt™ …tËu þwk {t„ðwk ? yuf
htò™t fwkðh™u ftü™wk …thrýÞwk òuE‚wk n‚wk. ‚u ƒeòk Ëtu™t™tk ytÔÞtk
‚u ™ ÷eÄtk ™u yuf ðntuht™u íÞtkÚte ‚u ÷tðe ytÃÞwk ‚uýu h{ðt {kzât.
‚u{ {t„e {t„e™u ftü™wk …thrýÞwk {t„eyu ™u Ëtu™t™wk hne òÞ {txu
{t„ðwk ™rn; {t„‚tk ytðzu ™rn. y…th Ëw¾ {nthts™wk Au ‚u ftuý
÷u ? ntÚt òuze™u rð™k‚e fhðe ™u …tºt Úttðwk …ý {t„ðwk ‚tu ™rn
s. {nthts fu{ «ËL™ ÚttÞ ‚u ‚…tËe «ËL™‚t™tk ËtÄ™ fhðtk.

{qŠ‚™wk Ëw¾ {t„ðwk yu …ý Ëft{. ¼„ðt™ f™u yt…ýu {t„eyu ‚uðe
ðM‚w þwk ntuÞ ? yu ‚tu Z„÷t ™u Z„÷t Au. {t„eyu ‚tu {q¾o fnuðtEyu.
su {t„eyu ‚u «f]r‚™e {tknu÷wk {tk„eyu. {qŠ‚™wk Ëw¾ y…th, y…th
y™u y…th ! ‚u™tu ftuý …th ÷u ? ntÚt òuze™u rð™k‚e fheyu ‚tu
Ëw¾eyt fhe Œu. {t„ðwk ‚tu ™rn s. {tøÞt{tk ‚tu ¼„ðt™ ¾tuxt
…ze òÞ. yt {™w»ÞY… Au ‚u {™u ‚uòu{Þ Œþo™ Œu‚t ™Úte yu{
òýu ‚u [kzt¤ Au, {txu {nthts™e {qŠ‚™u òuðt {kzât hnuðwk ‚tu
{nthts òýu su yt rƒ[thtu {kzâtu Au ‚tu {nthts Í¤u¤tx Œþo™
yt…u. {kzât hntu ‚tu {nthts ™u {tuxt htS ÚttÞ Au. {t„u íÞthu
Ë¼t nËu Au fu {nthts ™rn òý‚t ntuÞ ? nwk ‚tu …tftu rËØtk‚
fnwk Awk, {t÷™e ®f{‚ fux÷e ? «ËL™‚t {k„tÞ y™u «ËL™ ÚttÞ
yuðe r¢Þt fhðe. {tuxtu ytíÞkr‚f {tuût™tu ½kx ðt„u íÞthu ™thtÞý
nhu fne™u ¾tu¤tu Ähu ‚tu …t÷e fu ƒu …t÷e yt…u, ðÄw ™ yt…u.
…Ae rþð÷t÷¼tEyu …qAâwk su ÔÞðnth™e ðt‚ …qAðe fu fu{ ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …tu‚t™t Œtu»t ntuÞ ‚u fnuðt y™u «tÚto™t
fhðe. {tuxt {tuxt fnu Au fu {trÞf ™ {t„ðwk, rŒÔÞ {t„ðwk, ‚u …tºt
ÚtE™u {t„ðwk. ƒrn¼qŠ{ s‚tk ytðz‚wk ™ ntuÞ ™u rŒÔÞ {t„ðwk ‚uÚte
ftkE …tºt ÚtðtÞ ? {tkne ËkfÕ… ÚtÞt fh‚t ntuÞ y™u ð¤e {nthts™t
fnuðtÞ. {nthtsu …ý fÌtwk Au fu …tºt™e ‚th‚BÞ‚t «{týu Ëw¾ {¤u
Au, su{ Ëtu™t™t …tºt{tk ®Ëný™wk ŒqÄ hnu, …ý ƒeò{tk ‚tu Ëúðe
òÞ …ý hnu ™rn ‚u{. …Ae {tM‚h fuþð÷t÷¼tE™u fnu su {tM‚h,
{t™e fhtu. {t™e™u ytu¤¾tu Atu ? íÞthu fnu su ƒt…t nwk ™Úte
ytu¤¾‚tu. íÞthu ƒt…t©e fnu su yu ‚tu {wË÷{t™™e ƒtu÷e Au fu {thtu
Œefhtu Ëtòu ÚttÞ ‚tu yt¼ suËe {t™e …eh™u [Ztðwk. >> 232 >>
ðt‚to 233
suX ËwŒ 4™u htus Ëtks™t ƒt…t©e Ëk‚nrhs™tuyu Ërn‚ ÷¾tE
ðtzeyu …ÄtÞto. íÞtk ™tne™u {t™Ëe…qò fhe, …Ae ytkƒt™t ð]ût ™e[u
Ëðuo ƒuXt, y™u «Út{ «fhý™wk 36{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. …Ae
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxt þtnwfth yt„¤ Wfhzt{tkÚte Œtýt ðeýe
¾t‚t ntuÞ ‚u suðt fk„t¤ Au ‚uðt s {tuxt Ëk‚ yt„¤ su™u f[htu
™u fk[™ Ëh¾tk ™ ntuÞ ‚uðt ËtÄw™u fk„t¤ fÌtt Au. sz y™u [i‚LÞ
¼u„wk fhu Au ‚u™wk fu{ Úttþu ? yt ðtk[‚t ™rn ntuÞ ? yt Œun™u-[t{zt™u
¼tu„ððwk, ‚u™u ¾ðhtðtu ‚tuÞ þwk ? y™u ™ ¾ðhtðtu ‚tuÞ þwk ? Œun
{qfe ŒeÄtu, zt[wk yt{ Vtxe „Þwk. yu™u ðMºt …nuhtðtu ‚u þwk þtu¼tðu ?
‚u þwk þƒ þtu¼u ? su ËtÄw sz [i‚LÞ ht¾u ™u Œun™u Ëw¾e ht¾u ‚u
þƒ þý„thðt ƒhtuƒh Au. íÞt„e™u fti…e™ ‚tu sYh òuEyu. ftir…™
rð™t íÞt„e Vhu ‚u ™ø™ òýðtu. sz ht¾ðwk, [i‚LÞ ht¾ðwk, fti…e™
™ ht¾ðe yuðt ËtÄw™u þwk {™{tk nþu ? ÿÔÞ ht¾u ‚uðt íÞt„e™u
{nthtsu …t…e fÌttu Au {txu yu {t„uo ™ [t÷ðwk. „wÁ ntuÞ ‚tu …zâtu
¾tz{tk, [u÷tu ntuÞ ‚tu „Þtu ƒeò ™hf{tk, yt…ýu yt…ýwk Ët[ððwk.
ði‚hýe suðe ™Œe ðnu‚e ntuÞ ‚u{tk ftuE …zu ? yt Sð™t Mð¼tð
ŸÄt Au ‚u Œw:¾ Œu. yu …iËt ht¾™th þwk Ë{s‚t nþu ? ‚u …tu‚t™u
íÞt„e {t™‚t nþu ? …tu‚t™t Mð¼tð ™ {u÷tÞ, «f]r‚ ™ {u÷tÞ,
{ŒtuL{¥t ÚtE™u Vhu y™u ð¤e {tuxt {tuxt™e ¾tux ftZu. yt „]nMÚt
yt{ fhu Au, ËtÄw yt{ fhu Au, ‚u þwk Ë{S™u fnu‚t nþu ? þwk {tU
Œu¾tze™u Vh‚t nþu ?
…Ae «Út{ «fhý™wk 37{wk ð[™t{]‚ ðk[tÔÞwk, ‚u{tk suðt ‚uðt™e
ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su suðtu ‚uðtu yux÷u su™e r¢Þt
ËíËk„™e þi÷e «{týu ™ ntuÞ ‚u. hí™t ¼õ‚™u s{‚tk ƒtu÷‚tk ™
ytðzu. ‚u{™t Œefht {tðS ÷z‚t su ƒt…t, ‚{™u ¾t‚tkÞ ™Úte

ytðz‚wk. þtf s{u ‚u {tU{tkÚte …ze òÞ, ¾e[ze …ý …¥thÚte …ze
òÞ, yuðt n‚t. yuðt™u suðtu ‚uðtu fÌttu Au. …Ae ‚u ({tðS)
~Þt{[hýŒtËS ™t{u ËtÄw ÚtÞt. ‚u ½uh n‚t ™u {tkŒt ÚtÞt n‚t íÞthu
Vfehu ytðe™u ‚u™e ztuþe™u fÌtwk su ‚{thtu {tðS {hþu ™rn. íÞthu
fnu fu ™¬e ™rn {hu ? òu ™ {hu ‚tu ÷¾e Œu su ™rn {hu, ™rn
‚tu ™ef¤ ½h ƒnth; yu{ fne™u ½h ƒnth ftZe {qõÞtu, yuðt™u
ft¤Útfe, f{oÚtfe, {tÞtÚtfe hûtt {nthts fhu Au. su{ {tƒt…
ƒt¤f™u ™t„, ðt½, yÂø™Úte ò¤ðu ‚u{ yu™wk «thçÄ {nthts Au
‚u ò¤ðu Au; yu{ {nthtsu fÌtwk Au. ytðt ntuÞ ‚u suðt ‚uðt òýðt.
{nthts fnu yuðt™t …„™e hs y{u {tÚtu [Ztðeyu Aeyu. ‚u „Zzt{tk
©eS{nthts ËtÄw™t …¥th{tkÚte «ËtŒ ÷E™u s{e „Þt, yu{ Ëk‚™tu
{rn{t Œu¾tzâtu.
…Ae …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu …qAâwk su sz [i‚LÞ íÞt„ fhu
‚u™u r{r™xu r{r™xu {qr‚o™wk ƒnw Ëw¾ fÕ…u fÕ… ËwÄe hnu fu fu{ ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk Ëw¾™wk ¼tuõ‚t…ýwk ™ðwk
™u ™ðwk hnu ™u y…th…ýwk hnu. su {nthts™e {qŠ‚™tu Ëw¾ ¼tuõ‚t
ÚtÞtu ‚u™u Í¤¤¤ Í¤¤¤ {qŠ‚™wk ‚us Aqxu, …qÁk ™ ÚtðtÞ fu nðu s{e
hÌtt. fÕ…u fÕ… ðe‚e òÞ íÞtkËwÄe y…th…ýwk hnu. {nthts™e þwk
{tuxtE fnuðtÞ ! yu Ëw¾ yuðwk Au fu y…th…ýwk s hnu. >> 233 >>
ðt‚to 234
suX ËwŒ 5™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su ÷t¾ ð»to
nrhs™tuyu y™u ËtÄwyu ‚… fÞtO nþu íÞthu ytðt ƒúñ[the
(r™„woýt™kŒS) {éÞt nþu. fhË™ ¼õ‚ rþûtt…ºte™tu …tX fh‚tu
ò‚tu n‚tu, ‚u [tu…ze{tk Ëtu Yr…Þt™e ™tux n‚e ‚u ™e[u …ze „E,
‚u ftuEf ËtÄwyu Œƒtðe ŒeÄe. ‚u fýƒe™u ‚tu htus™t ytX Œtufzt s
{¤u …ý yuÚte ðÄw ™ {¤u, ‚tu Ëtu Yr…Þt™e ™tux ‚tu {the Œu. ‚u™u
fux÷wk Œw:¾ ÚtÞwk nþu ? …Ae ðt‚ fhe su ¼q‚r¢Þt{tk {nthts yufu
Ëuðt yk„efth fhu ™rn. ¼q‚r¢Þt yux÷u þti[ ™ òðwk ‚u. {txu ™tne
ÄtuE™u …qò fhðe ‚u{ ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au. yu{ fne™u nMÞt fu
þti[rðrÄ ‚u ‚tu Ë¥th{wk ËtÄ™ fnuðtÞ. ƒnth sðt™tu ËkfÕ… ntuÞ
y™u ƒrn¼qor{ „Þt rð™t ™tne™u …qò Ëuðt fhu ‚u Œuð yk„efth ™
fhu, sht …ý Ëuðt ytx÷eyu yk„efth ™ fhu. Œuð suðtu ÚttÞ íÞthu
s Œuð …qò yk„efth fhu. ‚u Œuð yux÷u rŒÔÞ Ë{sðwk. ftuý …qò yu™e
yk„efth fhu ? yu™tu ƒt…. ƒt…tu ({nthts) ‚tu …htu ¼t„e òÞ !
y™u {krŒh™t ¾tzu nòh{t¤t Vuhðu ‚u™tÚte sðtÞ. yt „]nMÚt™u …ý
rþûtt Au. ÷t¼ fE Ëuðt{tk ðÄw Au ? ÷t¼™e ðt‚ ÷uðe. {nthts
y™u {tuxt ‚tu òýu Au. ‚™fe, {™fe r[¥tfe Ëðuo òýu Au.
yu{ fne™u …Ae ƒtuÕÞt su {nthts™e M{]r‚ ht¾‚tk ht¾‚tk
ð]r¥t rŒÔÞ ÚtE òÞ y™u …Ae ‚uòu{Þ Vwðtht Í¤¤¤ Í¤¤¤ Œu¾tÞ
y™u {qŠ‚ ‚uòu{Þ Œu¾tÞ. xtýwk ËtÁk Au, …ý Xhtð ƒÄt ƒnthð]r¥t™t.
íÞthu Ëk‚u fÌtwk su y„{ r™„{ Œu¾ðwk ™Úte, {qŠ‚™wk Ëw¾ Œu¾ðwk Au.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts y™u {tuxt™e f]…t ÚttÞ y™u yuðtu
yÇÞtË {qŠ‚ òuðt™tu ht¾u ‚tu {qŠ‚™wk Ëw¾ {¤u. þçŒ, M…þo, Á…,
hË ™u „kÄ yu …k[ rð»tÞ xqkft fhðt y™u {r÷™ Ë¥ð„wý ytðe
òÞ ‚tu {tuxt fwhtS ÚtE òÞ, {txu þwØ Ë¥ð„wýu ð‚oðwk. òu ‚{tu„wý
ytðe òÞ ‚tu „wÁ™e Ëuò ({tò) ™ hnu, {txu þwØ Ë¥ð„wý ht¾ðt;
{r÷™ ™ ht¾ðt. þwØ Ë¥ð„wý ht¾u (™t¾u yŒtð‚ ™u ŒeÞu „téÞwk,
‚u™u ¼õ‚ Ë{su Au ŒÞt¤w) ‚u þçŒ™e ®f{‚ ™ fhu. ËŒt™kŒ Mðt{e™u
™t„zt ðiht„eyu ÷tfzeÚte {tÞto ‚u ÷tfze ¼tk„e „E ‚tuÞ “{uhu

„wÁ¼tEfe yåAe ËeË{fe ÷fze ¼tk„ „E” yu{ ƒtuÕÞt; …ý
…tu‚t™u ðtøÞwk ‚u „ÛÞwk ™rn. Œun™u ðtøÞwk ‚u “Œun ‚tu fwåA ft{ft
™rn ni” yu{ ƒtuÕÞt {txu yuðt Úttðwk. ErLÿÞtu ò„ú‚, MðÃ™{tk
r™Þ{{tk ™ hnu, …tzt suðe ÚtE òÞ y™u W…ðtË ¼qËtu¼qË …tzu
{txu r™Þ{{tk ht¾ðe.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ƒeò «&™{tk ƒnth
yÚtðt {tkne÷e ftuh ¼„ðt™™e {qŠ‚ Ët{e ð]r¥t fhðe, yus
yk‚Œorü fne ‚u ƒnth {tkne fuðe he‚u Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su …tu‚t™u ŒunY… {t™e™u ËL{w¾ {qŠ‚ Äthu ‚u ƒnth árü fnuðtÞ
y™u ð]r¥tytu …tAe ðt¤e™u ytí{t™u rð»tu {qŠ‚™u Äthu ‚u yk‚ðo]r¥t
fnuðtÞ. (yu yðh¼tð™tu yÚto) y™u …tu‚t™u …wÁ»ttu¥t{Y… {t™e™u
ËL{w¾ {qŠ‚ swyu ‚u {qŠ‚Úte ƒnth hne™u fnuðtÞ y™u {qŠ‚™e ykŒh
hne™u {qŠ‚™u swyu ‚u {tkne hne™u fnuðtÞ (yu …h¼tð™tu yÚto).
{txu yt Xuftýu {tkne yÚtðt ƒnth swyu ‚u yk‚Œorü fne ‚u {qŠ‚™e
{tkne yu …h¼tð{tk y™u {qŠ‚Úte ƒnth hne™u swyu yu yðh¼tð{tk
yu{ fÌtwk Au. >> 234 >>
ðt‚to 235
suX ËwŒ 6™u htus Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 51{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ðt‚ ytðe su …wÁ»ttu¥t{™e árüyu òuEyu íÞthu
…wÁ»ttu¥t{ rËðtÞ ƒeswk fþwk Œu¾t‚wk ™Úte.
…Ae fhtk[e™t Ëtu{[kŒ¼tEyu …qAâwk su ‚u árü ™uºt îthu nþu ?
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …wÁ»ttu¥t{™e {qŠ‚{tk yt…tu…wk fhe™u yux÷u
{qŠ‚{tk ytí{t™u ÷e™ fhe™u …wÁ»ttu¥t{™t ™uºtu fhe™u swyu ‚u
…wÁ»ttu¥t{™e árüyu fhe™u òuÞwk fnuðtÞ.
…Ae fhtk[e™t þuX neht{÷¼tEyu …qAâwk su …wÁ»ttu¥t{™u rð»tu

÷e™ fu{ ÚtðtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts …tu‚t™u rð»tu
yr‚ M™unðt¤t ¼õ‚™u …tu‚t™e {qŠ‚™u rð»tu ŒqÄ{tk Ëtfhð‚T ht¾u Au.
íÞthu ‚u{™t ¼tE þuX Ëtkð÷ŒtË¼tEyu …qAâwk su ŒqÄ ™u Ëtfh
‚tu r™htfth Au íÞthu ¼„ðt™ ™u {wõ‚ ‚u Ëtfth nþu fu r™htfth
nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts ™u yu{™t {wõ‚ ËŒt
Ëtfth Au ™u ©eS{nthts ¼õ‚™t [i‚LÞ™u Ëtfth fhe™u …tu‚t™e
{qŠ‚™t [hý{tk [hý, ntÚt{tk ntÚt, {M‚f{tk {M‚f, ©tuºt{tk ©tuºt,
[ûtw{tk [ûtw yu{ Ëðo he‚u Œhuf yðÞðu yðÞð{tk ht¾u Au.
…Ae y{ŒtðtŒ™t Ëtu{t¼tEyu …qAâwk su yt ð[™t{]‚{tk fÌtwk
su ¼„ðt™™tu {rn{t Ëk‚™t Ë{t„{u fhe™u Ë{òÞ Au íÞthu
¼„ðt™ Útfe ¼„ðt™™tu {rn{t Ë{òÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ¼„ðt™ «íÞût {¤u ‚tu ¼„ðt™ …tu‚t™tu {rn{t Ë{òðu
y™u Ëk‚ {¤u ‚tu Ëk‚ Ë{òðu ‚u Ëk‚ îthtyu …ý ¼„ðt™ s Ë{òðu
Au {txu ¼„ðt™™tu {rn{t ¼„ðt™ Útfe s Ë{òÞ Au yu{ òýðwk.
…Ae su‚…whðt¤t „tu®ðŒ¼tEyu …qAâwk su nehu fhe™u nehtu
ðªÄtÞ Au yu{ fÌtwk ‚u ƒu neht feÞt Ë{sðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su yuf nehtu {nthts y™u Ëk‚, y™u ƒeòu nehtu {ww{wûtw ‚u æÞt™
fh‚tk {nthts™t {M‚f{tk {M‚f, ntÚt{tk ntÚt yu{ hËƒË hnuðtÞ
íÞthu nehtu ®ðÄtýtu fnuðtÞ.
…Ae ðt‚ fhe su Ít÷tðtz™t ht{…ht{tk Mðt{e ƒt÷f]»ýŒtËS
ðt‚tu fhe Ëðtuo…rh W…tË™t fhtð‚t. …tA¤Úte ƒeò ƒúñ[the ytðu
‚u ztu¤e ™t¾u yux÷u {nthts™e W…tË™t áZ Útðt Œu ™rn. yuðtk
r¢Þ{tý fhu ‚u™wk V¤ ¼tu„ððwk …zu. õÞtk ‚{u ! õÞtk y{u ! “feze
y™u fwksh™tu {u¤t…, Sð™ òýwk Awk.” Ëh‚ ht¾òu, ƒt…t ! ¾tÄt™tk
Xt{ýtk Vtuze Œuþu. n{ýtk ËiÞŒ ytÔÞtu Au ‚u ƒÄt íÞtk Œtuzu Au …ý

yt Ëk‚tu yt„¤ ftuE ™ Œtuzu. htu„ ‚{u xt¤tu yuðt Atu, òu ‚{tÁk
þhýwk ÷Eyu ‚tu. ¼õ‚ ‚tu ƒÄtÞ fnuðtÞ, Zuz …ý fnuðtÞ y™u ËiÞŒ
…ý fnuðtÞ. …ý ‚u{tk þwk ð¤u ? ¿tt™ ÚttÞ ‚tu y™k‚ sL{™tk …t…
ftZe ™t¾u. …Ae hËtuE rð»tu ðt‚ fhe su ErLÿÞtu™u ÷tz ÷ztððt
‚u{tk þwk {t÷ Au ? íÞthu …whtýe Ä{orfþtuhŒtËSyu …qAâwk su yuðe
«ð]r¥t y{thu ƒnw ntuÞ Au ‚tu fu{ fhðwk ? íÞthu ƒt…t©e fnu fu Œt¤
þtf ðhu …ý ÷tzw Úttuzt ðhu. ynª „tu®ðŒr«ÞŒtËS ytÔÞt íÞthu
hËtuE yt…™thu þeht{tk ¾qƒ ½e ™k¾tÔÞwk, íÞthu ‚u{ýu þehtu ƒ„tze
ŒeÄtu yuðtu ‚u{™tu ðihtøÞ n‚tu. ðtË™t rð™t Sð hne ™ þfu !
þwk fheyu ? y{u Atufht™u {tÞt{tk ƒkÄtðt Œu‚t ™Úte. y{thtu ‚tu
rËØtk‚ yuðtu Au su y{™u ytu¤¾u, ð¤„u, ‚u™u {tÞt{tkÚte ƒ[tðe
÷Eyu. yt „t{ f{¤™e …uXu ¾e÷e hÌtwk n‚wk, ‚u{tk yuf fnu ‘ºttu’
ƒeòu fnu ‘Äútu’, ºteòu fnu ‘{tu’, yu{tk þwk fhðwk fntu ? [tuÏ¾tu [i‚LÞ
rŒÔÞ Au …ý Ëk„Œtu»t ÷t„e „Þtu. rŒÔÞ ÚtÞtu, …wÁ»ttu¥t{Y… ÚtÞtu,
‚u Ët[tu n‚tu íÞthu ÚtÞtu™u ? …ý Ëk„Œtu»tÚte yðhtE „Þtu. ft¤tu
n‚tu ‚u „tuhtu ÚtÞtu, ÷tkƒtu ÚtÞtu, …Ae xqkftu ÚtÞtu, fntu fuðtu ÚtÞtu ?
ƒes Ët[wk Au ‚u {tÞt{tkyu Q„u Au y™u ð¤e ytðt òu„{tkÞ Q„u
Au. [t÷‚tk õÞtkEf ytk¾tu {ª[tE òÞ y™u ftuEf™wk y¼Ák …ý
Œu¾tze Œu; ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚u rð[thðwk. Ëk„Œtu»t {tuxt™tu {rn{t
ËqÍðt Œu‚t ™Úte, yu{ fne ƒeS ½ýef ðt‚tu fhe …Ae ƒtuÕÞt su
Sð{tk ËíËk„ ntuÞ ‚tu ËíËk„™wk yr¼{t™ hnu, ‚u W…h fuþð÷t÷¼tE
(y{ŒtðtŒðt¤t)™tu ntÚt ¼tkøÞtu ‚u ðt‚ fhe. íÞthu fhtk[e™t þuX
÷t÷w¼tE ƒtuÕÞt su ¼ws™t ËtÄw yuðwk ™ fhu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su yu ‚tu y{tht Œtƒu ŒƒtE hÌtt Au …ý y{u ™rn ntuEyu íÞthu
òuòu. yu ‚tu {tuxt htò™u …ý „ýu ™rn yuðt Au y™u ™ fhðt™wk

fhe ™tk¾u yuðt Au. >> 235 >>
ðt‚to 236
suX ËwŒ 6™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu …nu÷e
ðtze{tk ™tnðt …ÄtÞto. íÞtk ™tne™u òkƒw™t ð]ût ™e[u ƒuËe Ëðuoyu
{t™Ëe …qò fhe y™u Ëðuo ƒuXt. …Ae «Út{ «fhý™wk 56{wk ð[™t{]‚
ðk[tÔÞwk ‚u{tk ÄúwðSyu ™thtÞý yMºtu fhe™u yuf ÷t¾ ™u ºteË nòh
Þût {tÞto yu ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu ÄúwðSyu su
Þût™u {tÞto ‚u Þût™wk ™h™thtÞý™t «‚t…Úte fÕÞtý ÚtE „Þwk.
¼„ðt™™tu y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yuðtu «‚t… Au. …Ae {t™™e
ðt‚ ytðe, íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {t™ Sð™wk ƒnw ƒ„tzu Au.
‘ËtÄ™ Ëðuo {t™ ƒ„tzu …¤ rð»tu’ {t™ ƒÄtkÞ ËtÄ™ ƒ„tze ™t¾u
‚tu…ý ‚u {t™ {qftÞ ™rn. {hu÷t{tkÞ {t™ ntuÞ Au. “f™f ‚ßÞtu,
ft{™e ‚ßÞtu, ‚ßÞtu Ät‚wftu Ëk„; ‚w÷Ëe ÷½w ¼tus™ fhe, Sðu
{t™fu hk„” yu Ët¾e ƒtuÕÞt.
…Ae ¼tð™„h™t nh„tuð™¼tEyu …qAâwk su {hu÷t yux÷u fuðt
òýðt ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ½hƒth ËkËth {qfe™u íÞt„e ÚttÞ
‚tu…ý {t™ hne òÞ ‚u. {t™eÚte Ëk‚™e Ëuðt …ý ™ ÚttÞ. {t™™u
÷eÄu Ët‚ {Lðk‚h ËwÄe ™thŒSyu „t™rðãt þe¾ðt Œt¾ztu fÞtuo.
{tuztk Ônu÷tk {t™, ÷tu¼, ¢tuÄ, {íËh, E»Þto, yËwÞt ftZðtk òuEþu.
yu òÞ ‚tu SðtÞ fu{ ? …Ae yuf Ëk‚™u fnu su yt{tk™wk ‚{thtÚte
ftkE ™rn ™ef¤u. ‚{u yu{tk {t÷ òÛÞtu Au, …ý fhze ¾tÞ yuðtu
Au. {tuxt™u Sð ËtU…u ‚tu Ëðuo òÞ, …ý Sð ËtU…tÞ ™rn yux÷u
‚u òÞ ™rn. r™{to™e…ýt™wk {t™ ytðu. ŒtËíð…ýt™wk {t™ ytðu;
su {qŠ‚{tk hnu ‚u™u ‚tu ftkE ™ hnu. yu™u ‚tu þtkr‚, þtkr‚ hnu ™u
{nthts™wk Ëw¾ ytÔÞt fhu. yt ¼u¤t ÚtÞt Aeyu ‚u þwk fhðt ÚtÞt
Aeyu ? {txu ‚u™u ytððt Œuðwk ™rn. Ëtð „heƒ htkfzwk ntuÞ ‚u™u …ý
ð¾týu ‚tu Vq÷e …zu. yu {t™ {qftþu íÞthu Ëw¾e Útðtþu. ‚u™tu ÷tu¼
ht¾þu ‚tu Ëw¾e ™rn ÚtðtÞ. …Ae Ëk‚u fÌtwk fu yuðwk ht¾ðt™e ‚tu
RåAt ftuE™u ™Úte. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su òu„u fhe™u ™ef¤u …ý
Ëtk¼¤uÚte y™u fnuðuÚte ™ ™ef¤u; ¾xftu ht¾e™u ftZu ‚tu ™ef¤u.
™thtÞý ¼õ‚ htsftux{tk ftu÷ …e÷ðt „Þt, íÞtk yuf ƒtðtu {wr™
ÚtE™u ƒuXtu n‚tu ‚u ƒtu÷u fu s{u ™rn, ™u ftuE ƒu Yr…Þt {qfu ‚tu {tU
Vtzu ™u {tU{tk ht¾e {qfu y™u Ítu¤e{tk ht¾ ht¾e {qfu. yuf rŒðËu
htrºtyu fq‚hu ytðe™u Ítu¤e Vtze íÞthu ƒtðtyu ‚u fq‚ht™u {the ftZâtu.
‚u ð¾‚u ™thtÞý ¼õ‚u ƒq{ …tze su “{wr™ ƒtðt™u fq‚hu ƒtu÷tÔÞt.”
yu ðt‚ fhe íÞthu Ëk‚ ƒtuÕÞt su y{tht ƒÄtÞ þºtw ftZe {qfòu,
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{u ‚tu fåA{tkÚte ƒÄtÞ ÷E sòu. íÞthu
Ëk‚ ƒtuÕÞt su ‚{thu þhýu ytÔÞt Aeyu {txu W„thtu íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ƒÄtÞ™t ËhŒth ÚtE™u òýu ƒuËeyu ™u ƒÄtÞ™u r™Þ{{tk
ð‚toðeyu ‚u{ fkE x¤u ? òu {u÷ðt {tkzeyu ‚tu ƒÄtÞ Œtu»t x¤e òÞ.
ftZðt {tkzu ‚tu A {rn™t{tk ™ef¤e òÞ ™u {qŠ‚ yt{ EŒ{T Œu¾tÞ.
‚{u ynª þt ËtÁ ytÔÞt Atu ‚u fntu. ƒÄwkÞ ËtÁk Útþu. {the fqxe™u
ƒuËthe Œuþwk y™u {qŠ‚™wwk Ëw¾ yt…eþwk. >> 236 >>
ðt‚to 237
suX ËwŒ 7™u htus Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt Ëðuo Ëk‚ nrhs™tu
÷¾tEðtzeyu ™tnðt „Þt. íÞtk ™tne™uu ytkƒt™t ð]ût ™e[u ƒuËe
{t™Ëe …qò fhe.
…Ae ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su “yts {thu ytuhzu

hu, ytÔÞt yrð™tþe y÷ƒu÷” yu [th …Œ Au, ‚u{tk …tA÷tk ƒu …Œ
“{tÁk Ät{ Au hu yûth y{]‚ su™wk ™t{” ©eS{nthts ƒtuÕÞt Au,
y™u yt„÷tk ƒu …Œ ‘yts {thu ytuhzu hu ytÔÞt yrð™tþe y÷ƒu÷’
«u{t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt Au. …Ae «Út{ «fhý™wk 24{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk
n‚wk, ‚u{tk «ýð ™u ™tŒ™e ðt‚ ytðe. íÞthu ËtÄw yûthSð™ŒtËu
…qAâwk su «ýð y™u ™tŒ þwk nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{
yÂø™™tu ¼zftu sƒhtu ntuÞ ‚u™tu ½tu»t ÚttÞ Au ‚u{ ©eS{nthts™e
{qŠ‚{tkÚte ‚us Í¤u¤tx ™ef¤u Au ‚u™tu ½tu»t ÚttÞ Au ‚u «ýð y™u
™tŒ fnuðtÞ. íÞth…Ae ðt‚ fhe su ðtåÞtÚto y™u ÷ûÞtÚto òýðt
òuEyu. su{fu “yuf …xu÷ …qò fh‚tu n‚tu ‚u™u ½uh yuf sýu ytðe
…qAâwk su …xu÷ õÞtk „Þt Au ? íÞthu ‚u™t Œefht™e Mºteyu fÌtwk su
…xu÷ Zuzðtzu „Þt Au. íÞthu ‚u fnusu nwk …qò fÁk Awk y™u yu{ fu{
fntu Atu ? íÞthu ƒtE ƒtu÷e su ‚{u [t{zwk ÷uðt sðt™tu ËkfÕ… fhtu
Atu ™u ? íÞthu fnu su nt ¾Ák.” yu{tk …qò fh‚t n‚t ‚u ðtåÞtÚto
Au y™u Zuzðtzu „Þt Au yu ÷ûÞtÚto fnuðtÞ. ©eS{nthts™e {qŠ‚™e
M{]r‚ ht¾‚tk, ðtåÞtÚto{tkÚte ÷ûÞtÚto{tk sðtÞ y™u ºtýu yðMÚtt{tk
{qŠ‚{tk ‚u÷Ätht™e …uXu Ëtûtt‚T òuztE òÞ yu ÷ûÞtÚto ¾htu fnuðtÞ.
÷ûÞtÚto, ðtåÞtÚto ¿tt™ òýðwk òuEyu. fux÷tf fÚtðt þe¾u ‚uÚte ftkE
™ ÚttÞ. …Ae ‚÷ xtu…htk™e ‚Útt {„V¤e™e «ËtŒe ðnU[e ™u …Ae
fuþ W‚htÔÞt ™u …Ae ™tÌtt. …Ae fuhe™e «ËtŒe ðnU[e ™u ðnU[‚tk
ƒtuÕÞt su “Úttuzwk sBÞt{tk ½ýwk ËtÁk hu ƒu™e” yu xqkf ƒtuÕÞt. …Ae
yhË…hË ƒt…t©e ‚Útt Ëk‚ nrhs™tuyu [kŒ™ [åÞtO. …Ae {éÞt
™u {krŒh{tk ytÔÞt. ƒesu rŒðËu ™eféÞt ‚u Ëk‚ nrhs™ Ëðuo „wsht‚
‚hV ytð‚t nðt. >> 237 >>
ðt‚to 238
Ëkð‚ 1982™t {t„þh {tË{tk ƒt…t©e …tu‚t™t {tuxt Œefht
ft™S¼tE™e ‚Útt ™t™t Œefht {™S¼tE™t Œefht ht{S™e ytk¾tu
Ës fhtððt r™r{¥tu f]…t fhe „wsht‚ Œuþ{tk …ÄtÞto n‚t ™u
ËhË…wh™t {krŒh{tk Q‚Þto n‚t. íÞtk su ðt‚tu fhe Au ‚u ÷¾e Au.
Ëkð‚ 1982™t {t„þh ËwŒ 11™u htus Ëðthu ©e ËhË…wh™t
{krŒh{tk Ë¼t{tk «Út{ «fhý™wk 70{wwk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk
r™ùÞ™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yts ËíËk„™wk ¾wãwk
¾{u ‚u ytí{r™ct fnuðtÞ. y™u òu ytí{r™ct ™ ntuÞ ‚tu y…{t™
ÚttÞ íÞthu {kz¤ {qfe™u ƒesu òÞ y™u íÞtk y…{t™ ÚttÞ ‚tu yuÚte
…ý ƒesu òÞ. y™u òu ytí{r™ct ¾hu¾he ntuÞ ‚tu yt[tÞo, ËtÄw,
nrhs™™tu yð„wý ™ ytðu ™u …ŒtÚto ËtÁ ¼zt¼qqx ™ fhu. òu ytðtu
r™ùÞ ©eS{nthts™tu fÞtuo ntuÞ ‚tu “{uhu ‚tu ‚w{ yuf ytÄtht,
‚w{ ƒe™ Ëƒ s„ sh‚ yk„tht” yuðwk ÚttÞ. yûth…h yt™kŒ½™
yux÷u yûthÚte …h yt™kŒ½™ su …tu‚t™wk ‚us ‚u{tk ©eS{nthts
…tu‚t™t {wõ‚tu Ërn‚ hnu Au, íÞtk ‚us™t Vqðtht Aqxu Au, ‚u{tkÚte
¾wþƒtu ytðu Au, ‚u ¾U[e™u {qŠ‚{tk ÷E òÞ Au {txu ‚u {qŠ‚{tk hËƒË
ÚtE hnuðwk. ¼Âõ‚ Ëuðt fheyu ‚uu{tk {nthts ¼u„t ™u ¼u„t hnu yuðe
he‚u fhðe. hË ‚tu yu™tu yu Au …ý fzðtu ÷t„u Au. ðtk[e™u fne
sEyu …ý ‚u ‚h‚ hnu‚wk ™Úte ‚u{ ð‚to‚wk …ý ™Úte. Sð{tk
{nthts™tu Ëtûttífth fhðtu ‚tu z¾t ƒ¾uzt ÚttÞ ™rn. Œuntr¼{t™
ntuÞ ‚tu {tuxt y™trŒ {wõ‚™wk …ý y…{t™ fhe ™t¾u. òu ytí{r™ct
ÚtE ntuÞ ‚tu ƒÄwk rŒÔÞ ÚtE òÞ y™u {tuxt™u rð»tu {™w»Þ ƒwrØ ytðu
™rn. MÚtq¤, Ëqû{ ™u fthý{tk {qŠ‚{tkÚte ð]r¥t z„u ™rn, íÞthu …rh…qýo
r™ùÞ ÚtÞtu òýðtu. ËtÄ™ W…h ƒnw ‚t™ ÚtE òÞ ‚tu {nthts™u
¼q÷e sðtÞ, …ý su ðM‚w ¾…u ‚u ðM‚w W…h ‚t™ ht¾ðwk. r™ùÞ™e

ðt‚ yx…xe Au. fnu‚tk ƒef ÷t„u Au, fu{ su yð‚thtrŒf{tk ð]r¥t
ò‚e hnu ™u ƒesu …ý ò‚e hnu. yt {nthtsu Ä{oÄwh {t„o ƒtkæÞtu
Au. ËtÄ™{tk Œntztu s‚tu hnu, fÚtt fe‚o™{tk Œntztu s‚tu hnu, …ý
‚u{tk ftkE ™ ð¤u ™u Ëw¾ …ý ™ ytðu. {qŠ‚{tk s Ëw¾ Au. ¼ws{tk
y{]‚ƒtE™u ËtÄ™{tk ‚t™ n‚wk, ‚u yt ÷tuf{tk ‚tu rðÏÞt‚e ÚttÞ,
…ý ð¤u ftkE ™rn. ËtÄ™ ‚tu …tu‚t™t …r‚™u htS fhðt ËtÁ s
fhðtk, …ý ‚u™tu ¼th ™ ht¾ðtu. r™ùÞY…e …tÞtu …tftu òuEyu. n÷h
ð÷h fhðwk ™rn. æÞt™, ¼s™{tk ‚t™ ht¾e™u {qŠ‚ rËØ fhðe
òuEyu. Äýe ntÚt ytðu ‚tu hË™t ytrŒf{tk ‚t™ hnu ™rn. ‘ðt÷t
yu hË™t [t¾ýnth, Atþ ‚u ™ð …eyu hu ÷tu÷.’ òu {qŠ‚™tu hË
[tÏÞtu ntuÞ ‚tu ƒeò ftuE …ŒtÚto{tk ‚t™ hnu ™rn. òu ¾tu¤eyu ‚tu
yu ðM‚w yt s Au. fu{ nþu fu ™rn ntuÞ ? íÞthu Ëk‚ ƒtuÕÞt su Au.
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ftuE õÞtkÞ ™u ftuE õÞtkÞ s„L™tÚt ytrŒf{tk
¼xfu. fu{ Au ftu[ƒe™ ? Ätur‚Þtk …nuhðt™e fu ¾tÄt …eÄt™e ¾ƒh
™ntu‚e, ‚u nðu Úttðt {tkze Au, ‚u™e ¾ƒh ht¾òu. {tÞt s„ X„ýe
Au, yu{ òýeyu ‚tu Vuh …z‚tu òÞ Au. ft÷u ËtÄwyu fÌtwk su y{™u
™ ‚uzât, ‚u Œuntr¼{t™ ƒtu÷tðu Au. Ë{iÞt …t{h y™u rð»tÞe™u …ý
Ë{tË f‚to Au. yuftkr‚f™u ‚tu …h¼tð ™u yðh¼tð yuf s Au; y™u
¾tðt…eðt{tk {t™ {ntuƒ‚{tk ÷uðtÞ ‚u …t{h y™u rð»tÞe™wk ÷ûtý
Au. yu ËíËk„{tk y¼tð ÷E ÷u Au, yu Ä{ohtò™t ½h™t yrÄfthe
Au. yt…ýtu rËØtk‚ þtu Au fu yu™wk …ý fÕÞtý fhðwk Au su yu™wk …ý
¼÷wk Úttòu. yts ËíËk„{tk yuðt {wõ‚ Au su ËkfÕ… {tºtu fhe™u
ƒúñtkz™u ŸÄw fhe ™t¾u, ‚tu …ý …t{h ™u …r‚‚ Sð™wk {t™ y…{t™
Ën™ fhu Au ‚u Sðtu™t Yzt {txu Au. yt…ýu ¼u„t ÚtEyu Aeyu ‚u
yu ƒÄwk xt¤e™u {qŠ‚{tk òuztðwk Au. …ý ‘[÷ƒu hkze n{ ¾t¾ ƒ™u

nu’ yu{ ™ Úttðwk. {qŠ‚{tk òuztðwk. …tftu ËíËk„ ÚtÞtu ntuÞ ‚u ftuE
…ŒtÚto{tk ™ òuztÞ. ftuE òýu su nwk …xu÷ Awk, Œtõ‚h Awk, …krz‚ Awk,
yu ƒÄwk {qŠ‚ {¤u ‚tu ò‚wk hnu. yts yuftŒþe Au ‚u ftuE #rÿÞ
{qŠ‚ rð™t ƒesu ™ òÞ yu fhðwk. ftuE {q¤e™t yrÄfthe Úttþu, ftuE
y{ŒtðtŒ™t yrÄfthe Úttþu …ý Mðtr{™thtÞý™u ½uh {tuxt ÚtEyu
‚tu Xef yu{ ™Úte Útt‚wk. yt ÷tuf{tk yrÄfth ytðu ‚u ‚tu ht¾™tk
…zeftk Au. hË ytrŒf …t…{tk ÷uðtðwk ™rn. ËtÄ™ fhe fhe™u {tuxt
ÚtÞt yu ‚u fuðzt {tuxt ÚtÞt ? yu{tk ftkE Ëw¾ ™ ytðu. {nthts™e
{qŠ‚Úte yu ËtÄ™tu Auxtk ht¾u. yts {tuxt {tuxt ËíËk„{tk ƒuXt Au,
‚u{™tu òu„ fhe™u …qÁk fhe ÷uðwk. yt Ë¼t yûthÄt{™e s Au y™u
íÞtk s ðt‚tu ÚttÞ Au. ©eS{nthtsu ™h™thtÞý™t Ë{ ¾tÄt Au,
{txu yt Ë¼t yûthÄt{™e òýu ‚tu Ëw¾™t Ë{wÿ{tk Íe÷u. ŒtËt™wŒtË
ÚttÞ ‚tu {qŠ‚{tk òuztÞ. rºtrðrÄ™t ‚t… Ën™ fhe™u {qŠ‚{tk òuztE
òðwk, ‚u{tk Ëw¾ Au. su{ ŒqÄ ™u Ëtfh yuf hË ÚtE òÞ Au,
‚u{ {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE òÞ ‚tu rºtrðrÄ ‚t… ™ ™zu. „Eft÷u ËtÄw
ƒtu÷ðt {kzât, ‚u ftkE ƒtuÕÞt™e ¾ƒh hne ™rn, su y{u ftuý Aeyu
y™u fnu su y{™u Þ¿t{tk ‚uztð‚t ™Úte. ‚u{™u y{u fÌtwk su Þ¿t ‚tu
r™íÞ ÚttÞ Au, òu fhtu ‚tu. ðtåÞtÚto ft{ ™ ytðu, ÷ûÞtÚto ntuÞ ‚tu
ft{ ytðu. ¼„ðt™™t ¼õ‚ yt¿tt ÷tu…u ‚ux÷wk Œw:¾ y™u …t¤u ‚ux÷wk
Ëw¾. >> 238 >>
ðt‚to 239
{t„þh ËwŒ 12™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
yt…ýu {qŠ‚{tk hnuðwk. {qŠ‚ {qfðe ™rn. òu {qŠ‚ ¼qÕÞt ‚tu „tu¤eytu
ytðu {txu Ë¼t Ërn‚ {nthts™u …Ähtðe ÷uðt. yuftkr‚fÚte …h …h{
yuftkr‚f ™u ‚uÚte …h y™trŒ swŒt Au. “{u nwk ytrŒ y™trŒ, yt‚tu
Ëðuo W…trÄ.” ytrŒ ‚u yt ƒuXt òu ytu¤¾tu ‚tu; y™u y™trŒ ‚u
yûthÄt{{tk ƒuXt ‚u. òu {nthts ¼u„t nþu ‚tu ƒÄwkÞ Au. {nthts™u
{u÷e™u {tuxt Úttðwk ‚u ‚tu ftkE ft{™wk ™Úte. ftkE {t„ðwk fu Ë{trÄ …h[t
òuðt RåAðwk ‚u Ëðuo Ëft{ {t„o Au y™u {wõ‚ …tËuÚte {qŠ‚{tk òuztðt
RåAðwk ‚u r™»ft{ {t„o Au.
…Ae «Út{ «fhý™wk 36{wk ð[™t{]‚ ðk[tÔÞwk, ‚u™e xeft{tk ðt‚
ytðe su …iËtðt¤t íÞt„e™t {w¾Úte fÚtt Ëtk¼¤u ‚uýu [tkÿtÞý ðú‚
fhðwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ƒnu[h¼tE, Ëtk¼¤tu ! nðu fu{
fhþtu ? …iËt ht¾u ‚uðt ËtÄw Útfe fÚtt ™ Ëtk¼¤ðe, ‚u{s ftkE Œuðwk
…ý ™rn. …iËt ht¾u ‚u™t …h ©eS™tu fwhtS…tu ÚtE òÞ y™u {tuxwk
…t… ÷t„u. ½h þwk {qkztððt {qõÞwk ? ƒu ðt‚™t ‚tu nht{™t Ë{ ¾tE™u
ƒuXt, {txu ‚u™tu ‚tu rðüt™e …uXu íÞt„ fhðtu. yu …t…™tu íÞt„ fÞto
rð™t ËtÄ™ fhu ‚tu …ý yu™u ftkE …ntU[u ™rn. yt ðt‚ Ëðuo æÞt™{tk
ht¾òu. ytðwk ™u ytðwk æÞt™{tk ht¾òu. yu{tk Äs fnuðtþu, y¼Ák
™rn fnuðtÞ. yL™ ðMºt™tu xtuxtu ™Úte, ÷tzw ™u „tzwk ‚iÞth Au, ‚tu
…ý ð[{tk ƒeswk ¾…u. ð¤e ƒÄwkyu {uÕÞwk ‚u{tk þwk {uÕÞwk ? ƒu ðM‚w{tk
ƒÄwkÞ ytðe „Þwk. Mðtr{™thtÞý™e yt¿tt …t¤eyu ‚tu ƒÄwkÞ ytðe
„Þwk. y{thu íÞtk yuf ™eféÞtu ‚u h¾zu Au. yu™u ftuE yt©{{tk htÏÞtu
™Úte. {tuxt™wk Ëw¾ fux÷tf Auxu hÌtt ntuÞ ‚u …ý ÷E þfu Au y™u
½ýtf Ë{e…{tk hÌtt ntuÞ …ý yu Ëw¾ ÷E þf‚t ™Úte; su{ „tÞ™wk
ðtAhzwk Auxu hÌtwk ntuÞ ‚tu …ý ŒqÄ™tu MðtŒ ÷u Au y™u E‚hze ytW{tk
hne™u …ý yu MðtŒ ÷E þfu ™rn ‚u{. yu™wk fthý Œuntr¼{t™ Au
‚uÚte yu {t„o sz‚tu ™Úte. ËíËk„{tk yuðtk hí™ …zâtk Au fu ‚u{™u
ytu¤¾e™u òu„ fhu ‚tu yûthÄt{{tk ÷E òÞ. >> 239 >>
ðt‚to 240
{t„þh ËwŒ 13™u htus ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
{wõ‚Sð™ŒtËS™t ztuËt fÕÞtý ¼õ‚ n‚t. ‚u ©e yÞtuæÞt«ËtŒS
{nthts fåA{tk …ÄtÞto n‚t ™u Ztu÷eyu rðhtßÞt n‚t. ‚u{™u fnu
su yt ©eS{nthts Au. …Ae ‚u ‚uzðt ytÔÞt íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su
yt ¾tx÷tðt¤t ¼„ðt™ {™u ‚uzðt ytÔÞt Au. yuðt ¼õ‚ n‚t,
‚u{™t suðt Úttðw.k y{tht „t{{tk yuf fqðtu n‚tu ‚u{tkÚte yÞtuæÞt«ËtŒS
{nthts …týe …tu‚u Ëª[e™u ™ntðt {kzât yuðt yu yt[tÞoS n‚t.
ðtn hu ðtn ! yÞtuæÞt«ËtŒS {nthts ! ‚uytu fthý su {nt«¼wS
‚u{™t Ëw¾™u Ëw¾ {t™e, ‚u Ëw¾u Ëw¾eyt hnu‚t, ‚tu ¾tht {tu¤t™e
¾ƒh ™ntu‚e ™u ŒqÄ…tf{tk {eXwk s{e „Þt. Œuntr¼{t™ ntuÞ ‚tu
[u÷t fnu su Mðt{e QXtu, …týe ÚtÞwk Au, íÞthu Mðt{e ™tnðt QXu.
{txu fthý{tk Ëw¾ {t™ðwk ™u fthý ntÚt ht¾ðwk. y{thu „t{
©e …wÁ»ttu¥t{«ËtŒS {nthts …ÄtÞto ‚u A ½tuzt™e „tze n‚e, ‚u{tk
yuf ½tuztu {tkŒtu ÚtÞtu ‚u ƒeòu ÷E ytÔÞt íÞthu „t{{tk …uXt. yts
‚tu ftÞo{tk Ëw¾ {™tÞ Au. ‚uu{™u y{u fÌtwk su yÞtuæÞt«ËtŒS
{nthts ƒ¤Œ™e „tze{tk yuf÷t ytÔÞt n‚t, …Ae ‚u nMÞt. sz
™zu Au. yuf ËtÄw ƒth™e Ët÷{tk ytÔÞt n‚t, ‚u{™u yuf nrhs™u
Yr…Þt …tk[ ŒeÄt. ‚u{™u yåÞw‚ŒtËS Mðt{eyu «tÞrù¥t fhtÔÞwk.
rðît™ ntuÞ, …krz‚ ntuÞ, …ý sz{tk ÷tu¼tÞ ‚tu ‚uÚte ¼„ðt™ fwhtS
ÚttÞ y™u òu «tÞrù¥t ™ fhu ‚tu sL{ Ähtðe™u …ý «tÞrù¥t fhtðu.
…Ae {tuût fhu. “Ëti™u ðþ fÁk hu, Ëti™tu fthý nwk ¼„ðt™” yu fthý
©eS{nthts ‚u ytu¤¾ðt y™u Ëk‚ ytu¤¾ðt òuEyu ‚tu s yt¿tt
…¤u, …ý ‚u rð™t ‚tu yt¿tt …ý …¤u ™rn ™u {tuût …ý ÚttÞ ™rn.
fuðzt ytrŒf …w»…{tkÚte Ëw„kÄe ytðu Au ‚u f¤tÞ Au ‚u{ {wõ‚™u
ytu¤¾ðt. ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ‚Útt {nthts [th …tk[ ƒútñý™u

‚uzðt „Þt. ‚u{™u Ëk‚tuyu …qAâwk su ƒútñý™u ‚uzðt „Þt ‚u™wk þwk
fthý ? …Ae {nthtsu fÌtwk su y{tht „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™tu ðtÞhtu
yÚtztÞtu n‚tu ‚u «‚t…u ‚uze „Þt. ‚u ¾ƒh fu{ …zu ‚tu yu{tk Sð
¾U[tÞ ‚uÚte {t÷{ …zu, {txu rðïtË y™u nu‚ ht¾ðwk ‚tu {tuût ÚttÞ,
y™u ‚fo fhu ‚tu ftkE {tuût ™ ÚttÞ. ‚{u „tu…tr¤Þwk ¿tt™ fnu‚t y™u
nðu „tkzt ÚtE™u ðtkËu ðtkËu fu{ Vhtu Atu ? íÞthu Mðt{e ƒtuÕÞt su
nðu ‚tu Mðt{e©e r™„woýŒtËS™e ðt‚tuyu htux÷t {¤u Au. ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su {qŠ‚ rð™t™t ‚u ðtkrÍÞt fnuðtÞ. òu ¾hu¾htu {rn{t
Ë{òÞ ‚tu ðtkÄtu hnu ™rn y™u ftuE™tu z„tÔÞtu z„u ™rn. òu {rn{t
™ ntuÞ ‚tu ŒtŒt¾t[h™tu Œhƒth ðk[tÞ Au yu{ fnu …ý yu™tu hË
™ ÷uðtÞ. yt y{thu {w¾u {nthts …kzu ðt‚tu fhu Au. yt {nthts™tk
ð[™ Au yu{ òýòu. …Ae ƒtuÕÞt su ðtk[tu {nthts, yu{ fne™u
ƒtuÕÞt su {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE òÞ ‚tu {nthts™u ™u yu™u Auxwk ™ hnu
y™u r™ùÞ …ý yu s fnuðtÞ. r™ùÞ ft[tu ntuÞ ‚tu ftuE …tze ™t¾u
su yt{ fhu Au, yt{ fhu Au, ‚uÚte z„e òÞ. {nthts™e {qŠ‚ y¾kz
ht¾u ‚tu s yuðtu r™ùÞ ÚttÞ y™u su™u yuðtu r™ùÞ ntuÞ ‚u yu{
òýu su {nthts ™u {wõ‚ ‚tu su{ Au ‚u{ ™u ‚u{ Au y™u yf‚to ™u
r™÷uo… Auu. ‚{u ƒu ¼wòðt¤t ¼„ðt™ Atu …ý ‚u ytu¤¾ðt Œw÷o¼
Au. su su MÚtt™f™u rð»tu su su ÷e÷t fhe ntuÞ ‚u Ëk¼the ht¾ðe ‚u
yt ÷e÷t Au. ‚u yð‚th yt ƒuXt Atu, fu{ Atu fu ™Úte ? íÞthu Ëk‚
ƒtuÕÞt su ƒt…t ‚{tu fntu ‚tu Aeyu, þwk fhðt ™t …tzeyu ? …Ae
ƒtuÕÞt su ƒeò yð‚thu fhe™u þwk ÚttÞ ? ftkE ™ ÚttÞ. yt yð‚thÚte
ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ. su{ ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™t ËkfÕ… [t÷‚t
‚u{ ‚{u ËkfÕ… Atu. {trÞf ytfth™t Vtuxt …tze™u ‚u™e {qŠ‚ …zu
Au ‚tu rŒÔÞ{qŠ‚™t ËkfÕ…™e {qŠ‚ ÚttÞ ‚u{tk þwk ? yu™e ÷ztE
fwk¼theyt{tk [t÷e n‚e. ‚u™u Ä™S¼tEyu sðtƒ ytÃÞtu su Ëðuo
Ë]rü ËkfÕ…™e s Au yu{tk þwk ? {txu ËíËk„{tk {™ ƒtkÄðwk. ËŒT„wÁ
©e r™„woýŒtËS Mðt{e RÂM…‚t÷™t {uzt W…h hnu‚t. ‚u ftuE
nrh¼õ‚ òÞ ‚u™u yuf ËtÄw fnu su òytu W…h yu{™e …tËu,
y{tht{tk ‚tu ftkE ™Úte yu{ ƒtu÷u; þtÚte su fthý ntÚt ™ntu‚wk ytÔÞwk
‚uÚte ÷q¾wk hnuðt‚wk.
…Ae {æÞ «fhý™wk 4Útwk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk ‚u{tk ðt‚ ytðe
su ¼„ðt™ «f]r‚ …wÁ»t{tk ytðu ‚tu …ý suðt Au ‚uðt ™u ‚uðt «‚t…u
Þwõ‚ Au. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ¼„ðt™™u ytððwk sðwk …z‚wk ™Úte.
yu ‚tu {nt‚us{tk hÌtt Útft s Œu¾tÞ Au, …ý yt ÷tuf™e árüyu
yðh¼tððt¤t™u {‚u ytÔÞt „Þt Au. …Ae ƒtuÕÞt su WØð, ™thŒ,
Ë™ftrŒf ynª ËíËk„{tk Au. „tu…eytu ‚u ynª Au …ý ƒnth ÷uðt
™ òðwk. yt ƒÄt Ëk‚ ‚{u „tu…eytu Atu ™u yt ËíËk„e WØðtrŒf
Au yu{ òýðwk. “…r‚ðú‚t™tu Ä{o y[¤ fhe …t¤òu.” {txu
{nthts™e yt¿tt{tk ™ ð‚toÞ ‚tu ¾tux ytðe òÞ. {tuxt ntuÞ ‚u
«thçÄ xt¤e ™t¾u. íÞthu Ä™S¼tE ƒtuÕÞt su nt ƒt…t. ‚{u {™u
ytÞw»Þ rð™t htÏÞtu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚{™u ËíËk„™t ft{
{txu htÏÞt Au. ËíËk„e™u Ëw¾Œw:¾ …zu íÞthu ‚{u ƒnw ft{™t Atu.
‚{u ËíËk„e™u Zt÷Y… Atu, ‚uÚte y{u ‚{tÁk «thçÄ Xu÷e {qõÞwk.
fwk¼theyt{tk yuf ð‚o{t™ [qfu÷tu ytÔÞtu n‚tu ‚u™u yu™t …ût{tk
¼¤e™u íÞtk™t ¼„ðt ÷tÔÞt n‚t …ý ‚{u ‚h‚ WXtze™u ftZe {qõÞtu
y™u ËtÄw™wk ftkE …ý [tÕÞwk ™rn. y™u y{thtu ËkƒkÄe n‚tu …ý y{u
‚u™tu …ût ™ htÏÞtu, {txu ËkƒkÄ sðt Œuðtu …ý Ä{o ™ sðt Œuðtu;
yu{ ðt‚to fhe. …Ae ðt‚ fhe su fÚtt, ðt‚to, {t¤t, fe‚o™,
{t™Ëe…qò fhu …ý æÞt™{tk ™ ƒuËtÞ ‚u {™w»Þ¼tðu {rn{t Ë{ßÞtu
Au y™u æÞt™{tk ™u æÞt™{tk hnu ‚u rŒÔÞ¼tðu {rn{t Ë{ßÞtu Au
yu{ òýðwk. ßÞthu rŒÔÞ¼tð Ë{òÞ íÞthu {tuxt…wÁ»ttu htrºt fnu
‚tu htrºt y™u rŒðË fnu ‚tu rŒðË yuðwk ÚtE òÞ, …ý ‚fo ™ ÚttÞ.
…Ae ƒtuÕÞt su nhu, ðtk[tu. Ëk‚ {tÞt {u÷e™u ¼tøÞt …ý ÷ƒf Íƒf
fh‚e ytðu Au. Ëw»twró{tk, Mð¡{tk, ò„ú‚{tk, MÚtq¤ Œun{tk …ý Ítðtk
™t¾u Au. yu ‚tu ßÞthu {qŠ‚{tk fÕ…u fÕ… rð‚e òÞ …ý ‚u{tkÚte ƒnth
™ef¤u ™rn íÞthu {tÞt òÞ. ‚u {qŠ‚ y…th Au, …th ytðu yu{
™Úte. yu {qŠ‚™t …{tz™tht {éÞt Au. y™w¼ð¿tt™ (Ëtûttífth) ÚttÞ
íÞthu ¾hu¾Ák ¿tt™ fnuðtÞ, …ý ¾tuxt™u ¾tuxwk fheyu ‚tu y™w¼ð¿tt™
ÚttÞ ™rn. {nthts™e {qŠ‚{tkÚte y™w¼ð¿tt™ Aqxu Au, ‚u {qŠ‚{tk
¾U[e™u ÷E òÞ Au. {t™fqðt™t {q¤S y™u f]»ýS n‚t. ‚u{™u
y™w¼ð¿tt™ ÚtÞwk n‚wk ‚u {nthts™e {qŠ‚™u ¾U[e ÷u‚t. ‚u{™u
{nthtsu rð{w¾ fÞto …ý {nthts™u {qõÞt ™rn yu Ët[wk y™w¼ð¿tt™
fnuðtÞ. „tiheþkfhu [i‚LÞ {tÞt™tu yÚto ¼„ðt™ fÌtt. yu ¼õ‚
‚tu ƒnw Ëthtu n‚tu …ý ytðzâwk ™rn. >> 240 >>
ðt‚to 241
{t„þh ËwŒ 15 …w™{™u htus Ëðthu {æÞ «fhý™wk 62{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ËkMf]‚ ƒth ƒth ð»to
ËwÄe ¼ÛÞtu ntuÞ ‚tu …ý ð[™t{]‚ ™ ytðzu, {txu ð[™t{]‚ òýðtk
suðtk Au ‚uðtk òýðtk. ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ft¤™tu ytnth fhe òÞ
‚u þwk ‚tu sL{ {hý {tÚtuÚte W‚the ™tÏÞwk, ‚u ft¤™tu ytnth fhe
™tÏÞtu fnuðtÞ. “ft¤ f{o™e hu þkft Œuðu rðËthe.”
…Ae fhtk[e™t neht{÷¼tEyu …qAâwk su ft¤ rð™t Œw:¾ ftuý

Œu‚wk nþu ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt¿tt ÷tu…tÞ yux÷wk Œw:¾ ÚttÞ
Au y™u Ëk„Œtu»tu fhe™u Œw:¾ ÚttÞ Au. yÄ{eo ËtÚtu nu‚ ht¾u ‚tu Œw:¾
ytðu. «{tŒ y™u {tun ‚u ytkÄ¤tu ½tuztu Au. ytkÄ¤t™u ÷tfze ŒEyu
su Œtuhe ò, ‚u õÞtkE Œtuhe òÞ y™u f[he {thu. yt¿tt, W…tË™t,
æÞt™, ¼Âõ‚, {rn{t ™ ntuÞ ‚u õÞtk òÞ ? ‚u ytkÄ¤t fnuðtÞ.
“swytu ò„e hu” {tuxt™tu Ë{t„{ ™ fhe þfu y™u {kŒðtz ytðu
‚tu {rn™tu ƒu {rn™t …zâtu hnu. ‚u y¿tt™ Au ‚u xt¤ðwk y™u ytðt
…wÁ»t™tu Ë{t„{ ht¾ðtu ‚tu ftkE ðtkÄtu s ™rn. {nthtsu ÷ÏÞwk Au
su ËtÄw ytu¤¾ðt, ‚u nðu ytu¤¾tÞ Au fu ™rn ? {nthts ËíËk„{tk
y¾kz rƒhtsu Au, ¾t÷e ËíËk„ ™Úte; „tkzt ½u÷t ntuÞ ‚u™u {‚u ™Úte.
þheh™t þhehe ÚtE hÌtt, ‚u™u ftkE swŒwk ™Úte; …ý Sð™u ™tÂM‚f¼tð
Au ‚uÚte yuðwk Ë{ò‚wk ™Úte. ¼„ðt™ y™u yu{™t ¼õ‚™tu {rn{t
yr‚þu {tuxtu Au. ‚u{tk ‚{u ™u y{u ¼u¤t ytÔÞt ntU ! fux÷tf y¿tt™e
Ëk‚ …tËu ™u Œuð …tËu yt f÷uðh ËtÁ «tÚto™t fhu Au, ‚u f÷uðh{tk
þwk {t÷ Au ? {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu Œhuf™u ËtÁk {™tððt ËtÁ s nwk
…ý òýwk Awk yu{ fÌtwk Au. {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ƒeò™u {txu …qAâwk Au,
…ý ‚u{™u rð»tu fËh n‚e yu{ ™ {t™ðwk. yu{ {t™u ‚tu {t™™tht™u
rð»tuÚte Œtu»t x¤u ™rn. …tk[ f{o ErLÿÞtu y™u …tk[ ¿tt™ ErLÿÞtu™u
r™Þ{{tk ht¾ðe, ‚u ErLÿÞtu ½Ëtýe fnuðtÞ. ‚u{s Ëðuo ErLÿÞtu
…tu‚…tu‚t™t rð»tÞ™e RåAt ™ fhu ‚u ½Ëtýe fnuðtÞ. Y…, þçŒ,
ytrŒ{tk ðx÷tE òÞ ‚u ftuEyu ðx÷tðwk ™rn. …qò fhu, ™ntÞ, Äwyu
™u ytuÚte ðx÷tE òÞ ‚u ¼q¾, Œw:¾ ™u {th ¼tu„ðu ™u ð¤e
¼„ðt™™t ¼u¤t ntuÞ. “[u‚ [u‚ {™ ƒtðht, Ëk‚ rþ¾t{ý Œu‚.”
ytuZðt, …nuhðt, ¾tðt, …eðt ‚u Ëðou Äq¤{tkÚte Wí…L™ ÚtÞwk Au ™u
…tAwk ð¤e Äq¤. ‚u{tk ftkE {t÷ ™Úte. suðwk {¤u ‚uðwk „wŒhtý fhðwk.
y{™u þhŒe ÚtE Au ™u „h{e …ý Au …ý ytðt Ëk‚ {éÞt Au ‚u
Sð™u ‚tu yt™kŒ yt™kŒ Au. {q¤e{tk ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS
Mðt{e™t ytË™u ðztuŒht™tu ƒútñý ytÔÞtu n‚tu ‚uýu fÌtwk su ZuƒrhÞt
‚{™u {t™u ‚uýu fhe™u þwk ? ËíËk„ ‚{thtu Ët[tu ™ fnuðtÞ. y{tht
suðt …krz‚™u ËíËk„e fhtu íÞthu Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ ¾ht. …Ae
Mðt{eyu ðt‚ fhe su yts ‚tu ¼„ðt™ …krz‚Úte …[tË „tW Auxu
hnu Au ™u rðïtËe™u rþh …h Au. yuðt{tk yuf Atufhtu htuðt {kzâtu
‚u™u ƒt…t©eyu {tÚtu ntÚt {qfe™u fÌtwk su ‚{tu„wý {tkne …uËe ytÔÞtu
Au. ©eS{nthts ËtÚtu ntuÞ ‚tu Œun™wk Œw:¾ sýtÞ ™rn. MÚtq÷, Ëqû{
™u fthý yu ºtýu Œun™tu ¼tð xt¤e ™t¾u ‚tu Ëw¾ ËŒtÞ hnu y™u
¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ftuE Œntztu ™ ytðu. yt ÷tuf{tk [th
rŒðË hnu ‚uðt Œun™u ‚tu þƒ þý„tÞto suðwk Au, ‚u™u þý„thðtÚte
ftuE htS ™ ÚttÞ. ¾… ËíËk„™tu Ëti™u Au, …ý ðt‚ sƒhe ƒnw
yux÷u ntÚt ™ ytðu. suðzt {nthts™u y™u Ëk‚™u Ë{su ‚uðztu ÚttÞ.
‚u yts Au ‚u™tu sux÷tu {rn{t Ë{sþwk ‚ux÷tu ÷t¼ Útþu, ‚u {tuxt
Útfe sýtÞ Au. [th rŒðË hnuðwk y™u sL{ ¾htƒ fhe ™t¾ðtu,
yu{ ™ fhðwk. …tAwk yu™u ftuý ntÚt Ít÷u ? ytðt Ëk‚ Ít÷u. {txu
yuf Mðtr{™thtÞý™e «‚er‚ ht¾ðe y™u …h¼tð™t™tu òu„
(ytu¤¾e™u) fhðtu. “{u nwk ytrŒ y™trŒ, {ex „E Ëðuo W…trÄ.”
ytrŒ yt Ë¼t{tk ƒuXt. ‚u™u ytu¤¾u ‚tu Ëðuo ft{ …qhtk ÚtE òÞ.
{tuxt {tuxt™u yux÷u …krz‚, rðît™, ztÌtt™u yt„¤ ƒuËtÞto ‚u
yðh¼tð, y™u ƒÄtÞ Ëh¾t fÌtt ‚u …h¼tð{tk. ƒÄt Ëh¾t òýu
™u yðh¼tð ™u …h¼tð ™ Ë{su ‚tu ËtÄ™ …ý ™ fhu, …ý yu{tk
ftkE ™ ð¤u. …Ae hËtuzt{tk ð½th fÞtuo ‚u ƒnth ytÔÞtu, íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ƒnth ytx÷tu ƒ„tz fhu íÞthu {tkne ƒ„tz fhu s. ‚u W…h
Ëwht¾t[h™e ðt‚ fhe. s{ðt ƒuËðwk ‚u ½ýtk ðt™tk ntuÞ ‚u …zâtk
{qfe™u yuf ðM‚w s s{e ÷Eyu. Ëƒzftytu yu ƒÄwk hrËf Au. {tuxt
Ëk‚tuyu hrËf {t„o fÞtuo Au, ‚u {qŠ‚{tk hne™u fÞtuo Au. yt…ýu Œun{tk
hne™u fheyu ‚tu fe‚o™ ƒtu÷‚tk ƒtu÷‚tk õÞtkÞ [Ze sðtÞ. ‚{thu …týe
{u¤tðe™u s{ðwk ‚u Xef y™u ¼q÷e sðtÞ ‚tu {tuxtu ðtkÄtu ytðu. ½tuzt
WL{¥t ÚtE òÞ ‚tu ™wfËt™ fhu. {™, ƒwrØ, r[¥t, ynkfth ‚u {tuxt
…tzt Au, ‚u ™wfËt™ fhu. su{ [th …tzt ¾tx÷t™u …tÞu ƒtkÄe™u Ëq‚tu
‚u Sð‚tu hnu ™rn yu ‚tu {he s òÞ. yu{ ‚u [th …tzt suðtk Au,
‚u™tu rðïtË fhu ‚tu ftÞ{ ™ hnu. …Ae xeft{tk «tÞrù¥t fhðt™e
ðt‚ ytðe íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su «tÞrù¥t fux÷tk fhtÞ Au ‚u
Ëk¼thòu. yt y{tht Ä™S¼tE «tÞrù¥t fhtððt{tk W…he Au. ‚{u
ƒuÞ òzt ™u Ÿ[t Ëh¾t Atu, {txu «tÞrù¥t™t W…he Úttytu. íÞthu
ŒuËtE¼tE ƒtuÕÞt su ƒt…t yu ‚tu {tuxt Au, {thtÚte yuðwk ÚtðtÞ ‚uðwk
™Úte. …Ae ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxt™u Ëk¼the™u Úttuzwk fu ðÄw «tÞrù¥t
y…tE òÞ ‚u™tu Œtu»t ™rn. {txu ©eS{nthts™e {qŠ‚ Ëk¼the™u
«tÞrù¥t yuf sý s yt…u ‚tu Œtu»t ™rn y™u ‚u «tÞrù¥t fh™th™tk
…t… …ý ƒ¤e òÞ. «tÞrù¥t fhe™u {t¤t, {t™Ëe…qò fhu ‚u Ëðuo
¾S™u …zu ‚u Ëðuo rŒÔÞ ÚttÞ Au y™u ™ fhu ‚tu ‚u™tk ËtÄ™ Ëðuo r™»V¤
òÞ Au. “™h™thtÞý rŒÔÞ {qŠ‚, Ëk‚™fu rð©t{” y{ŒtðtŒ™e
Ë¼t{tk õÞthuf ƒu fu [th Œu¾tÞ yu{ {nthts™e yt¿tt Au ? ™Úte.
‚{the Ä{oðt¤t™e ðt‚ fheyu Aeyu. …Ae Ëk‚™e ¼ez ÚtE íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ynª ™ {tÞt ‚u yûthÄt{{tk fu{ {tþu ? íÞthu
Mðt{e Eïh[hýŒtËS ƒtuÕÞt su yt yûthÄt{{tk su{ {tÞ Au ‚u{
{tþu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yuf „s™tu ‚f‚tu Au. ‚u™t Ët{t ytX
Œþ nòh Ëk‚ fu nrhs™ ƒuXt ntuÞ ‚u Ëðuo ‚f‚t{tk Œu¾tÞ Au ‚u{

{nthts™e {qŠ‚{tk y™k‚ {wõ‚tu hÌtt Au. Ëtkfz{tk ‚tu Xef y™u
{tuf¤{tk ‚tu ½tuzt ¼t„u, ÷Zt÷Z ÚttÞ. þtkr‚™tu þtu W…tÞ ? ‚tu {qŠ‚{tk
y¾kz hnuðtÞ ‚u. “swytu hu yt Sð™e [‚whtE.” ¼„ðt™ …tËu
™tþðk‚ Ëw¾ {t„u. Atufhtk Au ‚u …ý {]„÷tk Au ™u ™tþðk‚ Au {txu
yuðwk ™tþðk‚ ™ {t„ðwk. yuf ¼„ðt™{tk ÷„™e ÷„tzðe. Ëti ¼õ‚™u
Ëwh‚ ht¾ðe. {tuxt™tu ytþhtu fhðtu. {nthts rþûtt…ºte{tk ÷¾e
„Þt ‚u{ ð‚oðwk. >> 241 >>
ðt‚to 242
{t„þh ðŒ 2™u htus Ëðthu ð[™t{]‚™e fÚtt ðk[t‚e n‚e,
‚u{tk ™thŒ Ë™ftrŒf™e ðt‚ ytðe, íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt
™thŒ Ë™ftrŒf fÌtt ‚u …htuût ™ òýðt. yt Xuftýu …tuu‚t™t
rËØ{wõ‚™u yu ™t{u fÌtt Au yu{ Ë{sðwk. …Ae ƒtuÕÞt su Sðtí{t™u
Vh‚e ErLÿÞtu Au ‚u „tu÷tuf fnuðtÞ y™u {nthts™t ‚us™e rfhýtu
Au ‚u „tu÷tuf fnuðtÞ Au. yts {nthts y™u Ëk‚ rþ¾tððt ytÔÞt
Au. ‚u {nthts ‚Útt Ëk‚ …tu‚t™wk MðY… rþ¾tðu Au y™u Ä{o, ¿tt™,
ðihtøÞ, ¼Âõ‚™tk MðY… Ë{òðu Au. yuðt{tk Ëk‚tu Œþo™u ytÔÞt ™u
ƒt…t©e™u …„u ÷tøÞt, ‚u{™u fnu su yts Ëk„ Œtu»tu fhe™u ytðt
Œuþft¤ ytÔÞt Au ‚u yt…ýt ½h{tk ™ ntuÞ. íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su
{nthts™e {hS nþu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {nthts™e {hS
ytðe ™ ntuÞ. Sð™wk r¢Þ{tý Au. ¼õ‚ ft¤™tu ytnth fhu Au,
‚u{™t W…h ft¤™wk ƒ¤ ™ [t÷u. ‚u ‚uðtu ÚtÞtu ‚u™e ðt‚ Au.
…Ae «Út{ «fhý™wk 2swk ð[™t{]‚ ðk[tÔÞwk, ‚u{tk s™f™e ðt‚
ytðe; íÞthu ƒt…t©e fnu su yts ‚tu yuðt ËíËk„e ÷t¾tu Au. yð‚th
fnuðt™t …htuût ™u ƒ‚tððt™t Ëk‚, ‚u yt Ëk‚ yð‚th Au. ËL{t™,
Ëuðt, V¤, Vq÷, ¾t™, …t™, {t™, {ntuƒ‚ {¤u ‚u Ëðuo rËrØytu
Au. {nthts f‚wO, yf‚wO y™u yLÞÚttf‚wO Au yux÷u Ëuðt yk„efth
fhu ¾ht; …ý Ëk‚tu ht„u hrn‚ fhu ‚tu. …ý òu Xef {éÞwk Au yu{
òýe™u „úný fhu ‚tu rËrØytu yk‚ ÷u. ErLÿÞtu, yk‚:fhý ðfhe™u
…tzt suðtk ÚtE òÞ ™u …tu‚u ytnth ™ fhu ™u {nthts™u y…eo Œu
‚tu ƒtÄ ™ fhu. yuðt{tk ƒ¤tu÷™t nrh¼õ‚ {t÷w¼tE ÿtût ‚Útt
ðheyt¤e «ËtŒe fhðt ÷tÔÞt n‚t. ‚u ð¾‚u ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt
rËrØytu. swytu ! ðt‚tu ƒkÄ hne. «ËtŒe Au ‚tu fÕÞtýfthe, su s{u
‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ. ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{e …tËu Ëtfh™t
…rzÞt ð„uhu ½ýe rËrØytu ytð‚e. ‚u Ëðuo ËtÄw™u yt…e Œu‚t. yu{
fne™u …Ae ƒtuÕÞt su yt Ä™S¼tE™t „t{™tu W…ÕÞtðtË™tu yuf
¼õ‚ n‚tu, ‚u r™íÞ yuf ftuhe™wk yVeý ¾t‚tu; yuðtu ÔÞË™e-…t…e
n‚tu. ‚u ðzðtze{tk ƒuXtu n‚tu íÞtk ©eS{nthts ‚Útt y™k‚ {wõ‚
™thtÞý…wh™e ¼t„tu¤{tk hk„ Wztz‚t n‚t y™u htË h{‚t n‚t;
yuðwk ‚u™t Œu¾ðt{tk ytÔÞwk íÞtk ‚u™u ïtË [Zâtu y™u ‚tð ytÔÞtu.
…Ae ‚u ½uh „Þtu. ½uh …ý “yu ËtÄw ytðu Au, {tht W…h hk„ Wztzu
Au. {™u ðx÷tðþu” yu «{týu ƒtu÷‚tu ƒtu÷‚tu y„eÞth ðt„u Œun
{qfe „Þtu. ‚u yr‚ …t…e n‚tu. …ý yk‚ft¤u {nthts™e ™u {tuxt™e
M{]r‚ ÚtE ytðe y™u ‚u{™tu ðtÞhtu yÚtztÞtu ‚uýu fhe™u ‚u XuX
yûthÄt{{tk „Þtu; yuðtu {nthts™tu ™u {tuxt™tu «‚t… Au. …Ae
¾k¼t‚™t nrhs™tu Œþo™u ytÔÞt íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su f]»ýtht{
{nthts™u {¤u÷t Au. ‚u y{™u …tAt ðt¤e™u ¾k¼t‚ ÷E sðt ytÔÞt
n‚t, …hk‚w ŒnªËht™tu fýƒe Ä™S¼tE™tu Vwytu hðS, ‚uýu y{™u
sðt ŒeÄt ™rn. ‚u {he™u ¼q‚ ÚtÞtu y™u fnu su ƒÄt ¼u„t Úttytu
™u {thtu „w™tu {tV fhtu …ý ftuE ¼u¤t ÚtÞt ™rn ™u ‚u ƒnw nuht™
ÚtE „Þtu. …Ae Úttuztf™u òŒðS¼tEyu ¼u¤t fÞto ™u y{u ytþeðtoŒ

ytÃÞtu ™u fÕÞtý fÞwO. y™u {t™fqðt™t „tk„S …xu÷u yt…ý™u A…iÞu
s‚tk rËØ…whÚte …tAt ‚uztÔÞt, ‚tu …ý yt…ýu A…iÞu sE™u …kŒh nòh
Yr…Þt™e Q…s fhe yt…e. y{u ‚tu su{ ƒt¤f™u {tð‚h ò¤ðu
Au ‚u{ ƒÄtÞ™u yûthÄt{{tk ÷E sEþwk. y{thu ½uh ƒeòu ðu…th ™Úte.
y{u ‚tu fÕÞtý fhðtY…e yuf s ðu…th htÏÞtu Au.
…Ae «Út{ «fhý™wk 5{wk ð[™t{]‚ ðtk[ðt {tkzâwk. ‚u{tk
htrÄftyu Ërn‚ ©ef]»ý™wk æÞt™ fhðt™wk ytÔÞwk. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su yu htrÄft ftuý ? …Ae ‚u™tu W¥th …tu‚u s fÞtuo fu yt Ëk‚ nrhs™tu
Ëðo htrÄft, „tu…eytu su fntu ‚u yt Au y™u ©eS{nthts ¼„ðt™
Au. ƒesu ÷uðt òytu ‚tu {th …zu. …Ae ƒtuÕÞt su “r„hÄh ™tÌt
™u „tu…eytu „tÞ, òuE «u{t™kŒ ðthe òÞ.” ‚u «u{t™kŒ Mðt{e ytu÷e
„tu…eytu™u õÞtk òuðt „Þt n‚t ? ‚u{ýu ‚tu yt Ëk‚tu™u s „tu…eytu
fne Au {txu ð[™t{]‚ ytrŒ þtMºttu{tk ©ef]»ý ‚Útt htrÄftrŒ …htuût
™t{tu ytðu ‚u {nthts™u ‚Útt {wõ‚™u ÷„tzðtk. …Ae ƒúñt™kŒ
Mðt{e™wk fe‚o™ ƒtuÕÞt su “yƒ¤t yƒ¤t™u þwk ðhðwk hu hZ ÷t„e;
yuf …wÁ»t ŒeXt y÷tirff hu hZ ÷t„e” {txu Ët[t™u ¾tu¤ðwk.
…Ae Mðt{e ð]kŒtð™ŒtËSyu …qAâwk su htrÄft ËL{w¾ yux÷u
…h{ yuftkr‚f y™u ÷û{eS ÷e™ fÌttk yux÷u y™trŒ, yu ƒu{tk Ëw¾
ftu™u rðþu»t ntuÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su …h{ yuftkr‚fÚte y™trŒ™u
Ëw¾ rðþu»t ntuÞ. yt yÚto …h¼tð™tu Au. >> 242 >>
ðt‚to 243
{t„þh ðŒ 3 ™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe
su “rþð suðt ðihtøÞðt™ Au” yu{ ¼õ‚®[‚t{rý{tk fÌtwk Au ‚u rþð
feÞt ‚tu y™trŒ y™u ™thtÞý …ý y™trŒ; yu ƒuÞ y™trŒ. ytuÕÞt

ƒúñtkz™t rþð ‚u yt Xuftýu ÷uðt ™rn. ËíÞ yuðt su ¼„ðt™ y™u
ËíÞ yuðt su yt ËtÄw ‚u™u ËíÞ òýu íÞthu ËíËk„e fnuðtÞ. ¼s™
fhu ‚u ¼õ‚ y™u {qŠ‚{tk hnu ‚u {wõ‚ fnuðtÞ.
…Ae Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su rËØŒþt™u …t{u ‚u
Ëðoºt „r‚ fhu ‚u yûthÄt{{tk yu™u yu Œunu òÞ fu ™rn ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yu Ëft{ {t„o Au y™u yu ƒÄwk yLðÞ{tk Au. yuf
{qŠ‚ s hnu ™u {qŠ‚{tk hËƒË hnuðwk ‚u ÔÞr‚huf Au y™u ‚u r™ŠðfÕ…
Ë{trÄ Au ‚u yûthÄt{{tk òðwk ntuÞ ‚tu ynª ƒuXu ƒuXu òÞ, nt÷‚u
[t÷‚u òÞ, ¾t‚u …e‚u òÞ yu{ yu ‚tu ËŒtÞ yûthÄt{{tk Au.
yu{ fne™u …Ae ðt‚ fhe su, su{ s¤{tk {tA÷tk h{u ‚u{
{qŠ‚{tk h{™tht yt Ëk‚ Au, ßÞthu {qŠ‚{tk hËƒË ÚtE sðtÞ íÞthu
ËíËk„ ÚtÞtu fnuðtÞ …ý Sð ƒÄt yt ÷tuf™t ËtÄ™Œþt™t þçŒ
Ëtk¼¤e™u xqkrxÞtk ðt¤e™u ƒuËe hnu Au. y{thu ‚tu Ëðuo Ëh¾t Au ‚u
…t{h, rð»tÞe y™u {w{wûtw yu Ëðuo™u Ëh¾t Ëw¾eyt fhðt Au. Ëðuo
ËtÄ™™wk V¤ ‚u yuf {qŠ‚ s Au. ‚u™u ƒ‚tð™tht …h{ yuftkr‚f Au,
y™u þhýu ytðu ‚u™u {qŠ‚™tu Ëtûttífth ÚttÞ. y™u y™trŒ ‚tu
{nthts™e {qŠ‚{tk s Au.
…Ae ðz‚t÷™wk 7{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk yLðÞ
ÔÞr‚huf…ýt™e ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su su{ ¼ws™t htò
Au ‚u htßÞ{tk ƒuXt Au y™u yu{™e Ë¥tt ƒÄt htßÞ{tk [t÷u Au ‚u
htò™t suðe r¢Þt fhu Au …ý ‚uytu™e Ë¥tt htò ÷E ÷u ‚tu ‚u
ft{tuhtÚte ftkE ÚttÞ ™rn. ‚u{ ©eS{nthts ÔÞr‚huf {qŠ‚{t™
yûthÄt{{tk hÌtt Au y™u yu{™e Ë¥tt yûthftuxeÚte ÷E ËtUËhe ƒúñ
‚Útt «f]r‚ …wÁ»t ytrŒf Ëðo{tk hne Au ‚uÚte ‚u Ëðuo Wí…¥ÞtrŒf fhu
Au. ‚u Ë¥tt {nthts ÷E ÷u ‚tu ftuEÚte ftkE …ý ™ ƒ™u yu{ yLðÞ

ÔÞr‚huf…ýwk y{™u ¼tËu Au. ð[™t{]‚{tk ytðe ðt‚tu ytðu Au ‚u
…ý ¾ý‚t ytðeyu Aeyu. >> 243 >>
ðt‚to 244
{t„þh ðŒ 4™u htus Ëðthu «Út{ «fhý™wk 25{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk ytí{r™ct y™u r™ùÞ rð™t y…qýo…ýwk hnu Au
yu ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yuf÷t ËtÄ™u Ëw¾ õÞtkÚte
ytðu ? Ëk‚™e ErLÿÞtu{tk hne™u {nthts …tu»tu Au yu{ «-27{t{tk
fÌtwk Au ‚u ©eS{nthts™u ÷E™u Au (…ý òu yu{™u {uÕÞt ‚tu ÚtE
hÌtwk) y™u yu Ëk‚ ytÄth ÚtÞt-yûthÄt{™tu Œhðtòu ÚtÞt-‚u òu
{nthts™e [tfhe yuðe fhu ‚tu. Ëk‚ Útðt{tk Œt¾ztu Au. òu
{nthts™e y™u {tuxt™e «ËL™‚t™tk ËtÄ™ fhu y™u yt¿tt ÞÚttÚto
…t¤u ‚tu Ëk‚ ÚttÞ. ‚u yuf &÷tufu, ƒu &÷tufu, Ëtu &÷tufu, nòh &÷tufu
fhe™u yux÷u yux÷t sL{u fhe™u ÚtðtÞ. òu {tuxt™e «ËL™‚t ™ fhu
‚tu ‚u ßÞthu «ËL™ fhu íÞthu yuðt Ëk‚ ÚttÞ. ErLÿÞtu Au ‚u ytkÄ¤tu
½tuztu Au, ‚u õÞtkE V„tðu, ‚u su r™Þ{-Ä{o hrn‚ ntuÞ ‚u ytkÄ¤tu
fnuðtÞ. …Ae Ëthe ‚qkƒze{tk {tun …t{u yu ðt‚ ytðe, íÞthu ƒt…t©e
ƒtuÕÞt su ‚qkƒze{tk þwk ËtÁk ™hËwk nþu ? yu ƒÄt {tun Au. yt„¤
{kz¤ y{ŒtðtŒÚte ytð‚tk ‚u [th {tË ¼ws hnu y™u [th {tË
„t{zt{tk hnu y™u [th {tË fhtk[e{tk hnu. yuf ð¾‚u ð]»t…wh ytð‚tk
ðtz{tk yuf ‚qkƒze Ëthe n‚e ‚u™t Ët{wk ƒÄtÞ™wk {™ „Þwk ‚u ƒtÍt
ƒtÍe fhu. …Ae fwkðhS …xu÷u fÌtwk su ÷tðtu {™u ƒ‚tðtu, …Ae ƒ‚tðe
‚u™u fwkðhS¼tEyu ¼t„e™u yuf yuf fxftu ðnU[e ŒeÄtu. …Ae ‚u Ëk‚
þh{týt su …xu÷u yt…ýwk ™tf ft…e ÷eÄwk. Sð™u {tun Au ‚u ytkÄ¤tu
½tuztu Au. “swytu Sð™ {tun r™ÿt{tkÚte ò„e” ytðt Mðtr{™thtÞý

¼„ðt™ y™u Ëk‚ ‚u y™k‚ftuxe ƒúñtkz{tk ™ {¤u ‚u yts {éÞt
Au. {tU½t n‚t ‚u ËtU½t ÚtÞt. yuðt{tk {tuxuht™t nrhs™tu Œþo™u ytÔÞt
‚u{™u {tÚtu ËtÄwyu ntÚt {qfðt™wk fÌtwk íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su {tuxuhtyu
{qfðwk …zþu y™u y{ŒtðtŒu {qfðwk …zþu. …tfwk fÞto rð™t Aqxftu ™Úte.
W…tË™t, r™ùÞ, ytí{r™ct yu Ëðuo …rh…õð òuEyu ‚tu A‚u Œunu
rŒÔÞ Œun …t{e hÌtt s. {tÁk …qÁk fhe ÷eÄwk Au yu{ òýu ‚tu ™
ÚttÞ {txu [th rŒðË hnuðwk Au ‚u{tk …qÁk fhe ÷uðwk. rËrØytu ƒnw ƒ„tzu
Au. ftuEf òýu su rËrØytu yûthÄt{{tk ò‚tk ytðu Au …ý yu{
™Úte. Ëuðt, ËL{t™, yrÄfth ytðu ‚u rËrØytu fnuðtÞ. yt
rËrØytu{tk ™ ÷uðtÞt ‚tu ƒeS rËrØytu ytze ytðus ™rn, Y…,
hË ytrŒf{tk õÞtkE ÷uðtÞ s ™rn, íÞthu rËrØytu S‚e fnuðtÞ.
“f™f ‚ßÞtu, ft{™e ‚ßÞtu, ‚ßÞtu Ät‚wftu Ëk„; ‚w÷Ëe ÷½w ¼tus™
fhe, Sðu {t™fu hk„.” {t™ ƒnw Ÿzwk Au. {nthtsu ‚tu Ëw¾ ½ýwk
ytÃÞwk Au …ý SðÚte ¼tu„ðtÞ ™rn, ‚u ƒt¤feyt Mð¼tð Au. ËíÞ
yuðt ¼„ðt™, ytí{t, Ëk‚ ‚u™u ËíÞ òýu ‚tu {tun x¤e òÞ y™u
…rh…õð ËíËk„e íÞthu fnuðtÞ. yt¿tt ™ …t¤u ‚u™t fÕÞtý™e ™t
…tze ŒeÄe. >> 244 >>
ðt‚to 245
{t„þh ðŒ 5 ™u htus Ëðthu Ë¼t{tk y&÷t÷e™t htðËtnuƒ
ƒt÷w¼tEyu …qAâwk su Sð Ëtfth Au fu ÚttÞ Au fu yu™u ƒeòu Œun
ƒkÄtÞ Au? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su Sð ËíÞ [i‚LÞ ðM‚w Au ‚u
©eS{nthts™u æÞt™u fhe™u rŒÔÞ Ëtfth ©eS{nthts™t suðtu ÚttÞ
Au. þtMºt™t Ë{s™tht þtMºt{tkÚte „tuXðu ‚u ftuE yt{ ™u ftuE yt{
fnu. „tuÚttk {thu …ý ntÚt ™ ytðu. yt ‚tu Œu¾e™u fnuðtÞ Au, su

Sð {tÞt{tk r™htfth Au ‚u ¼„ðt™™t Ät{{tk rŒÔÞ Ëtfth ÚttÞ
Au. ßÞthu Sð™u y™w¼ð ¿tt™ ÚttÞ íÞthu {qŠ‚{tkÚte ¾wþƒtu Aqxu Au
‚u ¾U[e™u Sð™u {qŠ‚{tk ÷E òÞ Au. yu ÚtÞt rð™t ƒÄwkÞ ft[wk.
…krz‚Úte „tW …[tË, ‚{tht …krz‚tuÚte ¼„ðt™ …[tË „tW Auxu Au
‚u þtMºt{tk „tuÚttk ¾tytu Atu …ý ‚u szu ‚u{ ™Úte. yu ‚tu {nthts™t
y™trŒ ftk …h{yuftkr‚f {¤u ‚tu s ¼„ðt™ {u¤ðu. yts {¤u÷t
Ëk‚ ¾tu¤ðt òuEyu ‚u yts Au, yuðt™tu òu„ fhu ‚tu Ëw¾eytu ÚttÞ,
yuðt™e ‚tu ¾ƒhu ™ ntuÞ. y{u 1922™e Ët÷{tk ytÔÞt n‚t íÞthu
½ýt {¤u÷t n‚t ‚u …ý {¤u÷t. y™u yts ‚tu ©eS{nthts™e
{qŠ‚{tk hnu‚t ntuÞ yuðt {¤u÷t™u ytu¤¾e™u ‚u{tk yt…tu…wk fhe™u
‚u{™tu òu„ fhðtu ™u ‚u{™u {™ y…eo Œuðwk. htrºt fnu ‚tu htrºt y™u
rŒðË fnu ‚tu rŒðË, …ý ‚fo ™ fhðtu ‚tu ƒÄe {tÞt x¤tðu. yt
Ëk‚ yûthÄt{™tu Œhðtòu Au ‚u …tu‚t™t suðe ÂMÚtr‚ fhtðu, òu fhðt
{tkzeyu ‚tu. y™u …wÁ»t«Þí™ fhu ‚tu {tuxt…wÁ»t htS ÚttÞ ™u f]…t
fhu. Sð Ëðuo ËíËk„™u rŒÔÞ Ë{su ‚tu …tu‚u rŒÔÞ ÚtE òÞ. …Ae
{kzt¤t™t nrhs™ Œþo™u ytÔÞt. ‚u{™u {tÚtu [th Vuht ƒu ntÚt {qfe™u
fÌtwk su r™Þ{ r™ùÞ ™u …ût ht¾ðtu y™u {qŠ‚ Äthðe ‚u Ëƒes fnuðtÞ
‚u™u ðtkÄtu hnu s ™rn. y™u yuf÷tk ËtÄ™ fhu ‚u{tk ™ ð¤u. yðh¼tð
su yt Œun{tk hÌtt ‚u y™u …h¼tð su {nthts™e {qŠ‚{tk hÌtt ‚u.
‚u …h¼tð{tk Ëðuo™u ht¾ðt Au. yt ËíËk„{tk fux÷tf y™trŒ Au ™u
fux÷tf ytrŒ Au. yt ƒuXt ‚u Ëðuo ytrŒ Au y™u y™trŒ su Ät{{tk
ƒuXt ‚u s yt ytrŒ Au. su{ ynª {tÞt{tk {qŠ‚ Au ™u …zAtÞtu …ý
Au ‚u{ yt ytrŒ ‚u …zAtÞt™u Xuftýu Au. “¿tt™e™u ¿tt™e {¤u, hË™e
÷qkxt÷qkx; ¿tt™e™u y¿tt™e {¤u ‚tu ÚtE …zu {tÚttfqx.”
…Ae ‚Õ÷e™…ýt™e ðt‚ ytðe, íÞthu yuf ƒútñýu …qAâwk su

yt {qŠ‚™wk ‚Õ÷e™…ýwk fu ð]r¥t™wk Ë{sðwk ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
ð]r¥t™wk ÷e™…ýwk yu ‚tu ËtÄ™Œþt™wk Au, rËØft¤{tk ‚tu Sð™wk s
÷e™…ýwk Au ‚u fhðwk. ð]r¥t ‚tu {trÞf Au ™u Sð ™u ¼„ðt™ ‚tu rŒÔÞ
Au. ‚u rŒÔÞ ðM‚w™u ð]r¥t ntuÞ ™rn. yu ‚tu yt…Ë¥ttyu swyu Au.
yt Ë¼t{tk W…þ{Œþtðt¤t Au ‚Útt r™htðhý árüðt¤t Au y™u
Mð‚kºt y™trŒ {wõ‚ …ý Au. ‚u{™u ytu¤¾e™u Sð òuzðtu ‚tu Ëw¾e
ÚttÞ. òu ytðt …wÁ»t™u ytu¤¾e™u Ë{t„{ fhu ‚tu Sð™u ËtÄ™™tu
yðrÄ ytðe hnu ™u ËtÄ™™t ¼tð {xe™u rËØ¼tð ytðe òÞ. …Ae
‚u™u ¾tht, ¾txt, {tu¤t, MðtŒw, fwMðtŒw™e ¾ƒh hnu ™rn, yuðtu
ÚtE òÞ. ËíÞ ©eS{nthts ‚Útt …tu‚t™tu ytí{t ‚Útt Ëk‚ ‚Útt
Ë‚T þtMºt{tk fÌttu yuðtu Ä{o ‚u {¤e™u ËíËk„ fnuðtÞ. ytkÄ¤t ™
hnuðwk ™u ytðt Ëk‚™t „w÷t{ ÚtE™u hnuðwk. >> 245 >>
ðt‚to 246
{t„þh ðŒ 11™u htus Ëðthu Ëthk„…wh™wk 13{wk ð[™t{]‚
ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk {nthts™tk y™u {wõ‚™tk ÷ûtý òýðt™e ðt‚
ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ©eS{nthts ™u Ëk‚ yts ËíËk„{tk
rƒhtsu Au …ý su „t¤tu ƒtu÷u, [tuhe fhu, sqXtk ƒtu÷u ‚u™u õÞtk
ytu¤¾týt Au ? {™{tk ¾tuxtu ½tx ÚttÞ ‚u …ý ©eS{nthts òýu
Au yuðwk ™Úte Ë{òýwk ‚u™u r™ùÞ ™Úte. y™u Ëk«ŒtÞ{tk ƒuXt ntuÞ
™u fÚtt, ðt‚to fhu ™u yu{™t fnuðt‚t ntuÞ ‚tu …ý yt¿tt ™ …t¤u
‚u þtnwfth [tuh fnuðtÞ y™u yu™tu …rh…õð r™ùÞ ™ fnuðtÞ. yts
{nthts ™u {wõ‚ rð[hu Au ‚u Ëðuo™t ½tx ËkfÕ… òýu Au. ËíËk„{tk
fqxtÞ y™u [tuheŒthe™tu íÞt„ ™ ÚttÞ ™u Ëthtk Ëthtk ðMºt ½huýtk
…nuhe™u Vhu ‚u X„thtu fnuðtÞ ™u ‚u™u ftkE ÷t¼ {¤u ™rn. su{ ‚tƒq‚
W…tzðt{tk …fztÞ ‚u ytðe VMÞt yu{ òýu, ‚u{ ‚u …ý òýu su

ËíËk„{tk ytðe VMÞt Aeyu. ‚u W…h ht{f]»ý¼tE™e ðt‚ fhe™u
fÌtwk fu yuðtu r™ùÞ fhðtu ™u yt¿tt{tk hne™u fÚtt, ðt‚to, æÞt™, ¼s™
fhðwk, fqxe fqxe™u {he òytu ‚tuÞ ðztuŒht™wk htßÞ ™ {¤u, ‚u yts
Mðtr{™thtÞý™wk Ät{ {¤u Au. ‚u swytu ‚tu ¾ht ! {tÞt {u÷e™u ¼tøÞt
…ý ð¤e ð¤e™u „¤tk Ít÷u Au. õÞtkE ™ ntuÞ ‚tu …ý ÷q„zt{tk ntuÞ.
yuf ËtÄw {wkƒEÚte ÷q„ztk {k„tðe™u hk„e™u ‚u …nuhe™u Ë¼t{tk ytÔÞt
‚u™tk ÷q„ztk ËŒT„wÁ ©e r™„woýŒtËS Mðt{eyu fZtðe ™k¾tðe™u
Ë¤„tðe {u÷tÔÞtk. Ëk‚ ‚tu {q¤e{tk Mðt{e nrh™thtÞýŒtËS n‚t.
‚u Y{t÷ …ý yuf ytkxtu yt{ ™u yuf ytkxtu yt{ ƒtkÄ‚t y™u
ð[™t{]‚ ƒÄtk fkXu n‚tk yuðt Úttðwk y™u Ëh‚ ht¾ðe. …Ae ƒtuÕÞt
su htò™u …ý ntÚt òuze™u {nuhƒt™ fnuðwk …zu y™u yts ËíËk„{tk
{nthts y™u {wõ‚ rƒhtsu Au ‚u™u ytu¤¾u ‚tu þwk ™ fhu ? {nthts
y™u {wõ‚ „heƒ ÚtE™u {týË ¼u¤t Vhu Au. ‚u W…h su‚÷…wh™t
{tkzý ¼õ‚™e ðt‚ fhe, su‚÷…wh{tk {tuxt yt™kŒMðt{e™u ftuEfu fÌtwk
su yt {tkzý ¼õ‚™u ‚{u r¢Þt ƒ‚tððe hnuðt Œtu. yu{™u æÞt™{tk
rðûtu… ÚttÞ Au. yu ð[™ Mðt{eÚte ™ {™týwk ™u fnu su {týË™tu
xwxtu Au {txu ft{ ƒ‚tððwk …zu Au. ‚u{™u ðtze{tk htÏÞt n‚t. ‚u yuf
ð¾‚ [th ðt„u {t™Ëe…qò fh‚tk ‚us™tu «ftþ ƒnw ÚtÞtu ‚u «Út{
Úttuzwk n‚wk ‚u{tkÚte ðÄ‚wk ðÄ‚wk ŒuðËhtuðh ‚Útt ðtze ‚Útt {ntu÷ yu
Ëðuo ‚uòu{Þ ÚtE „Þwk. ‚u òuE yt™kŒMðt{e ð„uhu {krŒh{tk ƒuXt n‚t,
íÞtkÚte Úttuztf ËtÄw™u ËtÚtu ÷E™u yu{ rð[th fh‚t [tÕÞt su yt ‚u
yt…ýe ðtze{tk ftkE ƒ¤u Au fu þwk ? yu{ òýe ðtzeyu ytÔÞt ™u
‚usÚte ðeË ntÚt Auxu Q¼t hÌtt ™u rð[tÞwO su yt ‚tu yÂø™ ™Úte,
‚us Au. …Ae Ëti ËtUËht [tÕÞt íÞtk {tkzý ¼õ‚™u {t™Ëe …qò fh‚t
ŒeXt ™u {nthts™e {qŠ‚™tk Ë¼t Ërn‚ ‚us{tk Œþo™ Mðt{e™u ÚtÞtk.

Mðt{eyu {nthts™e M‚wr‚ fhe ‚u ð¾‚u {nthtsu fÌtwk su yt {tkzý
¼õ‚™u ‚{u ft{ ƒ‚tðþtu ™rn, fu{su yu{™u y{tht ¼s™{tk rðûtu…
ÚttÞ Au ™u yu ‚tu {the {qŠ‚™kw y¾kz ®[‚ð™ fhu Au ™u {tht MðY…{tk
r™hk‚h hnu Au, {txu ftuE r¢Þt ƒ‚tðþtu ™rn. íÞthu yt™kŒ Mðt{e
fnu ËtÁk {nthts, yu{ fne™u {nthts™u …„u ÷tøÞt. …Ae {nthts
‚us Ëkfu÷e™u yá~Þ ÚtÞt …Ae ËtÄw {krŒh{tk ytÔÞt ™u ‚u ðt‚ Ëðuo™u
fhe. ‚u ðt‚ Ëtk¼¤e Ëðuo ytùÞo …tBÞt fu {tkzý ¼õ‚ ‚tu Ë{t„{
fhðt òu„ Au …ý {krŒh™t ÔÞðnth ft{{tk yt…ýu «ð]r¥t™u ÷eÄu
Ë{t„{ fhe þõÞt ™rn. íÞth…Ae {tkzý ¼õ‚™u {nthts yuf
{rn™u ‚uze „Þt. …Ae ƒtuÕÞt su y{u ð]»t…wh{tk …thtÞý fhe n‚e
íÞthu y{™u ftuEfu …t½ze ƒkÄtðe ‚u Qs¤e n‚e y™u «Út{™e …t½ze
n‚e ‚u ftuEf {rn{t òýe™u ÷E „Þtu. …Ae y{u ‚u …t½ze™u Äq¤{tk
htu¤e™u ƒtkÄe. y{u ËtX yukËe ðhËÚte Ws¤wk ÷q„zwk …nuÞwO ™Úte. yt…ýu
Ätu¤fu …h{ rŒðËu „Þt íÞthu ÷q„ztk ŒeXtk ‚u hk„ {¤u s ™rn, ƒeòu
hk„ n‚tu. y™u Ëk‚ ŒqÄ…tf, {t÷…qyt, ÷tzw ytrŒ r™íÞ ™ðe™ðe
hËtuEytu ytðu ‚u s{u y™u y{u ‚tu ¼ws{tk ËtÄw {tun™Útt¤ s{‚t
n‚t ‚u™u …qAâwk su yt þwk Au ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su ytðzt {tuxt ÚtE™u
yt™eyu ¾ƒh ™Úte ? íÞthu y{u fÌtwk su ‚{™u yu™e ¾ƒh ftZðt
{tufÕÞt Au. {týËtðt¤t ™hËe¼tE™u W…hŒ¤™t ht{S¼tEyu fÌtwk
su {™u {qŠ‚ Œu¾t‚e ™Úte. …Ae ™hËe¼tEyu fÌtwk su ytðztk ƒÄtk
÷zÄtk ðÄthe™u {qŠ‚ ÷uðe Au ? Sð [xýtu ÚtE òÞ Au. Mðt{e
yûthSð™ŒtËS Ëðuo™u s{‚t òu‚t su yt Ëk‚ ytx÷wk sBÞt y™u
yt ytx÷wk sBÞt. Sð hË ËtÁ Œw:¾eyt ÚttÞ. y{u ‚tu „tu¤, ½e
¾t‚t ™Úte. ƒtsht™tu htux÷tu ™u {X™e ¾e[ze ¾tEyu Aeyu. yt„¤
fux÷tf Ëk‚ Œunu òzt y™u {tuxt n‚t, ‚u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk

hËƒË n‚t, ‚u {qŠ‚™u Ëw¾u Ëw¾e n‚t …ý s{e™u ÚtÞt ™ntu‚t.
Mðt{e r™„woýŒtËS ©eS{nthts rð™t ƒeswk …uËðt Œu ™rn yuðt
n‚t. ™u íÞtkÚte s ytðu÷t n‚t. „]nMÚt™u Atufhtu sL{u íÞthu ‚u{tk
ƒnw nu‚ ÚttÞ, …ý {tuxtu ÚttÞ íÞthu þwk Ëw¾ fhe Œu ? ftkE ™ fhu.
su{ ÍtÍtk Atufhtk ‚u{ ÍtÍwk Œw:¾. y{u …ý Atufhtk ËtÁ ynª ytÔÞt
Aeyu. íÞthu Ëk‚ ƒtuÕÞt su ‚{u ‚tu nòhtu Sðtu™u Ëw¾eyt fhðt
ytÔÞt Atu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt ËíËk„ yt…ýwk „tuºt Au.
‚u{™u ‚tu Ëw¾eyt fhðt s Au, …ý {t™u fhe™u …ze òÞ ‚u™u þwk
fheyu ? ¼„ðt™™t ¼õ‚ yt„¤ {t™ ht¾ðwk ™rn. ƒesu ht¾ðwk ‚u
‚tu Xef …ý {tuxt yt„¤ yr¼{t™ ht¾u ‚u ™zu ¾Ák. Mðtr{™thtÞý™tu
hË ftkEf ytÔÞtu ntuÞ ‚tu Ëðuo {qfe ŒuðtÞ. >> 246 >>
ðt‚to 247
{t„þh ðŒ 12™u htus Ëðthu Ë¼t{tk ƒúñ[the ðihtøÞt™kŒSyu
…qAâwk su Ëthk„…wh™t 17{t ð[™t{]‚{tk Œþ «fth™t {wõ‚™t ¼uŒ
fÌtt Au ‚u{tk {nt‚usY… {wõ‚™u ©uc fÌtt Au ‚u yt…ýu {nt‚usY…
ÚtÞt Aeyu fu ™rn ‚u þe he‚u sýtÞ ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
{nt‚usY… ‚tu …h{ yuftkr‚f fnuðtÞ y™u ‚{tu ‚tu yt òu„Úte ™u
f]…tÚte {nt‚usÚte …h y™trŒ {wõ‚Y… ÚtÞt Atu y™u su sýt‚wk ™Úte
‚u™wk ‚tu yu{ Au su su{ …ûte™wk #zwk …htÄe™ Au …ý ßÞthu #zwk Vqxe™u
…tk¾tu ytðþu íÞthu ytftþ{tk hnuþu {txu ‚u ¾u[h fnuðtÞ. ‚u{ su
©e …wÁ»ttu¥t{™t ytr©‚ Ëðuo Œun™t ytðhý{tk Au íÞtkËwÄe #zt™e
…uXu …htÄe™ Au …ý ßÞthu yt Œun™tu òu„ {xe sþu íÞthu ytðhý
hrn‚ ÚtE™u ©e …wÁ»ttu¥t{™t Ëw¾{tk h{þu. yu {qŠ‚{tk y…th ™u
y÷tirff Ëw¾ Au ‚u y™k‚ {wõ‚ {qŠ‚{tk hne™u ¼tu„ðu Au …ý …th

…t{e þf‚t ™Úte. su{ ®[‚t{rý ™t™e Au …ý y™k‚ s™™t ËkfÕ…
ËíÞ fhu Au y™u su su RåAu ‚u yt…u Au ‚u{ {nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾{tk
y…th…ýwk Au. >> 247 >>
ðt‚to 248
…tu»t ËwŒ 1™u htus Ëðthu Ë¼t{tk Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu
…qAâwk su æÞt™{tk ytðhý fh™th Œtu»t™u xt¤ðt™wk ¼„ðt™ …tËu {t„u
‚u Ëft{ fnuðtÞ fu ™rn ? íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su ‚u ‚tu Ëft{
™ fnuðtÞ. …Ae ƒtuÕÞt su ‚{u Ëðuo ©eS™t yð‚th Atu, fu{ Atu
fu ™rn ? íÞthu Ëk‚ ƒtuÕÞt su nt ƒt…t. yt… fntu ‚tu Aeyu. …Ae
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su òu yð‚th ÚtÞt ntu ‚tu y™k‚ Sð™tu WØth fhtu,
y™u òu {tuZwk ðt½™wk ™u …tA¤ ƒeswk yuðwk ntuÞ ‚tu ‚tu {qŠ‚™wk Ëw¾
™ ytðu, y™u ‚u ðtkrÍÞwk fnuðtÞ. ‚u rð™t fux÷tf Œefht, Œefhe,
Mºte, Ä™trŒf {t„u ™u ‚u{tk Ëw¾ {t™u …ý ‚u{tk Ëw¾ ™Úte. íÞthu
Ëk‚ ƒtuÕÞt su Atufhtk ntuÞ ‚u fuzu ©tØ fhu. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su ©tØ ‚tu ™thtÞýS™wk ¾Ák. {txu ©eS{nthts™wk ©tØ ytðu ‚u
¼u¤wk Ëðuo™wk ©tØ ytðe òÞ. …Ae ƒtuÕÞt su hË™t ‚tu {nt¼qkze Au,
yu{tk ftkE {t÷ ™Úte. ‚u™u ‚tu yt™e ftuhÚte ¾tuËu ™u ytu÷e ftuhÚte
ftZu ™u …qAât fhu su {tht ½tx ËkfÕ… fu{ x¤‚t ™Úte ? ‚u þe he‚u
x¤u ? {X™t htux÷t y™u {X™e Œt¤ s{u ‚tu ½tx ftkE ™ hnu. y{tht
Þ¿t{tk yt Eïhƒtðu {„ {k„tÔÞt n‚t. ‚u fnu fu {X Ëðuo™u ™zu
Au. …Ae ƒtuÕÞt su yŒtS W…h {nthts y™k‚ ftuxe ƒúñtkz™tu ¼th
{qfe™u ƒuXt ‚u QXe þõÞt ™rn, …Ae ‚u{™u „ÁzS ƒ™tÔÞt íÞthu
Qzât ™u yuf r{r™x{tk ft¤u ‚uhu ÷E „Þt. (‚u{ýu {nthts™u ftkfhe
{the n‚e ™u ‚u{™wk ftkfheyu {tu‚ ÚtÞwk n‚wk.) yuðt{tk ½tkxe÷t™t rðê÷
¼õ‚u ytðe™u sÞ Mðtr{™thtÞý fÌtt. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su
½tkxe÷t™t nrh¼õ‚tu Ëðuo Ëw¾e Au, yu ƒnw Ëtht Au ™u rðïtËe ™u
r™{o¤ Au ™u y{tu ½ýt htS ÚtÞt Aeyu ™u yu{ýu ƒnw ÷tð ÷eÄtu
Au ‚u yuðt ™u yuðt Au fu ? íÞthu ‚u ¼õ‚u fÌtwk su ƒt…t, yt…u ‚¤tð{tk
…týe Útþu yu ðh ytÃÞtu ™u ‚h‚ s ‚¤tð{tk …týe ytÔÞwk ‚uðtu …h[tu
ŒeÄtu Au ™u ð»to …ý ËtÁk …tõÞwk Au ‚uÚte yt…™tu ½ýtu {rn{t Ëðo
òýu Au. y™u Ëðo nrhs™tu™tu yt„ún ƒnw s Au su ƒt…t©e yufðth
…Äthu ‚tu Ëðo nrhs™tu™u yt…™tk Œþo™ ÚttÞ ™u yËkÏÞ Sð™wk fÕÞtý
ÚttÞ ™u yt…™u …t÷¾eyu ƒuËthe™u Vuhðþwk y™u {krŒh VheÚte fÞwO
Au ‚u «ËtŒe™wk fhðt …Äthtu; yu{ «tÚto™t fhe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt
su y{thu ftkE {t™ {tux… òuE‚e ™Úte. ‚{u fÌtwk yux÷u y{™u íÞtk
ytðu÷t s òýòu. y™u ‚{u “yuf yuf Ëk‚{tk y™uf {wr™™tk ð]kŒ
hÌttk ntuÞ” yuðt Ëk‚™tu Ë{t„{ fhòu ‚tu {tuût{tk ðtkÄtu ™rn ytðu.
ytðt Ëk‚™tu òu„, Ë{t„{ ™u Ëuðt fhòu ‚tu Sð‚t hnuþtu. y{u
h¾z‚t h¾z‚t õÞtkne ¼tð™„h ™u õÞtkne Vh‚t n‚t ™u íÞtkÚte
½tkxe÷u ytÔÞt n‚t y™u fux÷tf fnu fu y{thu Œþo™Úte yt™kŒ ÚtÞtu
y™u fux÷tf fnu su y{thu s{tzu yt™kŒ ÚtÞtu y™u fux÷tf fnu su
y{thu «ËtŒe s{ðu fhe™u yt™kŒ ÚtÞtu y™u fux÷tf fnu su ½uh
…ÄtÞtoÚte yt™kŒ ÚtÞtu yuðe he‚u Ëðo yt™kŒ …tBÞt n‚t, ‚u yuðt
™u yuðt hnuòu. y{thu ‚tu yÄ{ Sð™u …ý WØthðt Au, {txu ‚{thu
{tÞt xt¤ðe ntuÞ ‚tu {nthts™u ™u y{™u ¼q÷þtu ™rn. y{thtÚte
swŒt …tzu yuðt™tu Ëk„ fhþtu ™rn. òu yuðt™tu Ëk„ fhþtu ‚tu su{
ƒth Ëtnuƒu ðt½ {tÞtuo, …Ae ‚u™e …tËu „Þt íÞthu ðt½u QXe™u ƒthu™t
«tý ÷eÄt ‚u{ ÚttÞ. >> 248 >>
ðt‚to 249
…tu»t ËwŒ 2™u htus Ëðthu ƒt…t©eyu f]…t fhe™u ðt‚ fhe su
ðz™wk ƒes ¾Ë¾Ë™t Œtýt suðwk ™t™wk ntuÞ ‚u Q„u íÞthu ntÚtu ‚týeyu
‚tu ‚ýtE òÞ, …ý ßÞthu ðz {tuxtu ÚttÞ íÞthu yuf ðe½t{tk ðe¾htE
òÞ yuðztu ÚtE òÞ Au. yt…ýe ÷¾tE ðtze{tk ðz n‚tu ‚u
…zâtu íÞthu ‚u™u fZtð‚tk ºtýËU ftuhe ¾[o ÷tøÞwk. Ëðo™t fthý
©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ Au ‚u {™w»Þ suðzt Au y™u ‚u{™wk ftÞo
y™k‚ftuxe ƒúñtkz Au. ËtÄw fu ËíËk„e ÚtE™u ‚wåA …ŒtÚto ËtÁ ¼zt¼qx
fhðe ‚u Xef fnuðtÞ ™rn. y™u «ËtŒe™e ðM‚w su [hýth®ðŒ ‚u
…ý ykŒh htÏÞtk ntuÞ ‚tu …Ae ƒnth™tk òuEyu ™rn, {txu ¾ƒh
ht¾ðe. htsfts ËtÁ {tÚttk f…tðu y™u Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™
{éÞt Au ‚u ËtÁ ftkE ™ ÚttÞ. Œun W…h z„÷e Au ‚u{ ŒunY…e z„÷tu
ftZe ™t¾eyu yux÷u Sð ŒunY… ÚtE òÞ y™u {nthts Œune ÚtE
òÞ. yts Ëuðt rŒÔÞ Au ‚u yuf Yr…Þu fu yuf …iËu …ý ¼„ðt™
™u ¼„ðt™™t Ëk‚ {¤u. yuf þuh s{tzu ‚u yuf Ëk‚ s{u ‚tu yu{™t
¼u¤t y™k‚ {wõ‚ y™u {nthts s{u. ÷t÷w¼tE™u ftuEyu fÌtwk su
fntu Mðtr{™thtÞý. íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su “{w¾uÚte ¼s™ fhðwk ‚uÚte
fkX{tk fhðwk W¥t{ Au. y™u ‚uÚte ÓŒÞ{tk ¼s™ fhðwk ‚u W¥t{ Au y™u
‚uÚte …ý ™tr¼{tk ¼s™ fhðwk ‚u W¥t{ Au, fu{su ™tr¼{tkÚte ËkfÕ…
QXu Au ‚u ËkfÕ… ™tr¼{tk ¼s™ fhðtÚte ƒkÄ ÚtE òÞ Au y™u ‚uÚte
…ý Ë¥ttY… ÚtE™u {qŠ‚ Äthðe ‚u W¥t{ Au. y™u ‚uÚte …ý {qŠ‚{tk
hËƒË ÚtE ™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷uðwk ‚u yr‚ W¥t{ Au y™u y{™u ‚tu
ƒt…t©eyu f]…t fhe™u yux÷u …ntU[tzât Au.” yu{ fÌtwk. {tÞt™t
„wý™u ytuÚtu nt÷u [t÷u ‚u{tk þwk ? {txu {qŠ‚ rð™t hnuðwk ™rn. Ëwh‚
ht¾òu. Ëti {qŠ‚ {qfþtu ™rn. >> 249 >>
ðt‚to 250
…tu»t ËwŒ 4™u htus Ëðthu Ë¼t{tk yuf ƒútñý fnu su {qŠ‚ ¾…u
íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su yt {qŠ‚ Ëtûtt‚T ¼„ðt™ Au, yuðtu rðïtË
ytðu Au ? ytðu ‚tu Œþo™ fhtu. “yuf ƒútñý n‚tu ‚u ¾tðt ƒuXtu
™u fnu su „¤u Q‚h‚wk ™Úte, …Ae ‚u™u fÌtwk su „¤t{tk ÷tfzwk ¾tuËtu.”
‚u{ ‚{thu „¤u Q‚hu ‚tu {t™tu ™u Œþo™ fhtu, …ý ™tÂM‚f¼tð ht¾þtu
™rn. yt «r‚{t Ëtûtt‚T ¼„ðt™ Au, yuðtu ytÂM‚f¼tð ht¾ðtu.
‚u W…h fÕÞtýËk„™e ðt‚ fhe su ht{…wh{tk fÕÞtýËk„S ({tÚtfðt¤t)
ytÔÞt n‚t ‚u ƒnw {tuzt ™nt‚t n‚t ‚u{™u y{u fÌtwk su ðnu÷t ™tntu
‚tu ¼„ðt™™tk Œþo™ fhtðeyu. …Ae ƒesu rŒðËu ðnu÷t ™tne™u
y{the …tËu ytðe™u ƒtuÕÞt su y{™u ¼„ðt™™tk Œþo™ fhtðtu. …Ae
y{u ‚u{™u «r‚{t™e …tËu ÷E sE fÌtwk su swytu, yt ¼„ðt™ ¾ht
fu ™rn ? íÞthu ‚u ƒtuÕÞt su nt, ¼„ðt™ ¾ht. yuðtu rðïtË ™u
ytÂM‚f…ýwk ht¾ðwk, y™uu yt {qŠ‚ {tkne Œu¾tÞ yuðtu Ëtûttífth
fhðtu. «r‚{t™u rŒÔÞ ™ òýu ™u {qŠ‚ ËtÁ ð÷¾tk {thu ‚u{tk þwk ð¤u ?
{txu ‚u{tk rŒÔÞ ¼tð Ë{S™u æÞt™ fhe™u {qŠ‚{tk òuztðwk, ‚u {nthtsu
ËtUÃÞwk Au. ¼q‚, ¼rð»Þ ™u ð‚o{t™ ‚u™t ¼tð xt¤e ™t¾ðt. Œun™t
su þý„th Au ‚u xt¤e ™t¾ðt y™u {nthts™e {qŠ‚{tk yuf‚th
òuztðwk. ði¼ð yufuÞ {u÷tÞ ™rn y™u {qŠ‚ ¾…u ‚u fu{ {¤u ? {tuxt
{tuxt Ëk‚tu …ý {qŠ‚ ËtÁ ð÷¾tk fhu Au, ‚tu Ëðuo™u õÞtkÚte {¤u ?
Íuh™wk Ítz htu…tu ‚tu …tkŒztk, zt¤tk, …tk¾ze Ëðuo Íuh ntuÞ ‚u Íuh™wk Ítz
{u÷e™u Mðtr{™thtÞý™e {qŠ‚{tk yuf ‚u÷Ätht y¾kzð]r¥t fhðe ‚u{
©eS{nthts™wk Ëw¾ yt…™th Ëk‚™u ytu¤¾e™u ‚u{™tu Ëk„ fhu ‚tu
su Ëw¾ RåAu ‚u {¤u. òu «Þí™ fhðt {tkzu ‚tu {qŠ‚ rËØ ÚtE òÞ
{txu …wÁ»t «Þí™ fhðtu. yuf ƒútñýu ¼t‚wk {tøÞkwk íÞthu fÌtwk su Ëti™wk
¼u¤wk {t„ðwk; yuf÷t™wk ™ {t„ðwk. íÞthu fnu su {the ŒtZe …nu÷e

ytu÷ðwk. {trÞf #rÿÞu fhe™u {trÞf ðM‚w Íuh suðe ÚtE òÞ ™u y¾kz
{qŠ‚{tk ð]r¥t ht¾u ‚tu A {rn™t™e ykŒh {qŠ‚ rËØ ÚtE òÞ. ßÞthu
¾tÁk, ¾txwk, ‚e¾wk, ‚{‚{wk, ytrŒf™t ¼tð yufuÞ ™ hnu íÞthu {qŠ‚
Œu¾tÞ. ßÞthu …wÁ»ttu¥t{Y… Útþtu íÞthu …wÁ»ttu¥t{™wk ¿tt™ Útþu. yt
Œun™wk Ëw¾ ¼u¤wk ht¾ðwk y™u {qŠ‚™wk Ëw¾ ÷uðwk ‚u ÚttÞ ™rn. hË™t
ytrŒf {qfu ‚tu ÚttÞ, …ý ¼„wze ¼UË™wk ŒqÄ ËtÁk yu{ hnu íÞtk ËwÄe
{qŠ‚ õÞtk {¤u ‚u{ Au ? y{u õÞtkÚte ytÔÞt ? yts {nthts {qŠ‚
Œu¾tzu Au. nhu Au, Vhu Au, Ëw¾ yt…u Au. …ý ™tÂM‚f¼tð Au. yt
Œun™wk s Ëw¾ òuEyu. ¾tðt, …eðt, …nuhðt ™u þtu¾ {týðt; ‚tu
{qŠ‚ õÞtkÚte Œu¾tÞ? ‚u W…h nhS¼tE™e ðt‚ fhe su ‚u{™u [kŒ™™t
Ítz™tu Þtu„ ÚtÞtu ‚u Íuh Q‚he „Þwk y™u Œun™tu ¼tð xt¤e yuf
‚tkË¤t{tk ¼u¤wk {u¤tðe™u s{u y™u y{tht „t{™tu Eòhtu ÷E™u
y{the …tËu hÌtt y™u òu„ fÞtuo ™u ƒeswk ƒÄwk ¼q÷e „Þt. yu{™tu
Ëuðf n‚tu ‚u Ëðthu Ëtksu …tËu òÞ íÞthu ‚u{™u rð»tu ‚us Œu¾‚tu y™u
òu yuðtu ¾… ÚtÞtu ‚tu y{the …tËu s hÌtt. y™u y{™u fÌtwk su
„tuðt¼tE™u fntu su fth¾t™tk {tºt ƒkÄ fhu íÞthu y{u fÌtwk su yu{™e
ÂMÚtr‚ yuðe ÚtE ™Úte ‚u þe he‚u {qfu ? Ëðuo ErLÿÞtu™u ðþ ht¾u ‚u
ð™{tk „Þtu òýðtu. yuðt ¼„ðt™ ™u Ëk‚ yt…ý™u {éÞt Au ™u
¼u„t fqxtÞ Au ‚tuÞ …ý {tun ™ {u÷tÞ. …Ae Ëtks™t ƒt…t©e ‚Útt
Ëðo Ëk‚ nrhs™tu rðh{„t{ …ÄtÞto. >> 250 >>
ðt‚to 251
…tu»t ËwŒ 5™u htus Ëðthu ©e rðh{„t{™t {krŒh{tk ÷tuÞt™wk 7{wk
ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk Ät{{tk {qŠ‚ y™u {™w»ÞY… y™u «r‚{t
‚u yuf s Ë{sðt™wk ytÔÞwk.
…Ae Ëk‚u …qAâwk su {™w»ÞY…u ytu¤ÏÞt rð™t Œþo™ ÚttÞ ‚u™wk

sL{tk‚hu fÕÞtý ÚttÞ ‚uðwk «r‚{t™t Œþo™u ÚttÞ fu ™rn ? íÞthu
ƒt…t©e ƒtuÕÞt su «r‚{t™t Œþo™u …ý yuðwk s fÕÞtý ÚttÞ y™u
òu «r‚{t™tu {rn{t òýe™u Œþo™ fhu ‚tu yt sL{u s ytíÞkr‚f
fÕÞtý ÚttÞ. W…þ{ ÚttÞ íÞthu ftkE ¾ƒh hnu ™rn y™u r¢Þt ƒÄe
fÞto fhu. …ðo‚¼tE Ëtk‚e ntkfu, „tzwk ntkfu, ËtkXeytu ¾tuŒðt òÞ yu{
ƒÄe r¢Þt fhu ‚tu …ý {nthts™e {qŠ‚ y¾kz ht¾u. r™ŠðfÕ… Ë{trÄ
Au ‚u ½ýt Sðtu™u Ë{tË fhu Au y™u yûthÄt{™e Au, y™u ËrðfÕ…
Ë{trÄ ‚tu [{ífth sýtðu, …ý Ë{tË yuðtu ™ ÚttÞ. W…þ{
yðMÚttðt¤t{tk ¼„ðt™ ËŒt rƒhts{t™ Au, yu{ rðïtË ht¾u ‚tu
‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ. y™u yuðt …wÁ»t ™nt‚t ntuÞ, ‚u™wk …týe W…h
…zu ‚tu …k[{nt…t… ƒ¤e òÞ. s¤™u …tð™ fh™th {tuxt…wÁ»t Au.
ßÞtk ©eS{nthts ™tÌtt ntuÞ yÚtðt {tuxt…wÁ»t ™tÌtt ntuÞ ‚u s¤{tk
su LntÞ ‚u …tð™ ÚttÞ Au. „wÁMºte™tu Ëk„, ƒt¤níÞt, ƒúñníÞt,
MºteníÞt yuðtk …k[{nt…t… ‚u™u {tuxt …wÁ»t ƒt¤e ™t¾u Au, yuðwk
{tuxt…wÁ»t™t (™tnu÷t) s¤™wk {ntíBÞ Au. fÕÞtý ‚tu ½ýtk Au …ý
yt ‚tu ytíÞkr‚f fÕÞtý ÚttÞ Au. fÕÞtý™e fux÷tf™u ‚tu ¾ƒhu ™Úte,
yuf ƒútñýu Œun™wk fÕÞtý {tøÞwk. ytðt {nthts y™u ytðt ‚{
suðt Ëk‚ yu ‚tu ytíÞkr‚f fÕÞtý fhu Au. «Út{ ©ðý ¼Âõ‚ …Ae
y™w¢{u «u{÷ûtýt ¼Âõ‚ ytðu, ‚u W…h y{ht ¼õ‚™e ðt‚ fhe
su, y{ht ¼õ‚™u htò™e …tËu nsqh{tk ™tufhe n‚e, ‚u htò™e
yt„¤ Mðtr{™thtÞý, Mðtr{™thtÞý yu{ ðthkðth fnu …ý {ÞtoŒt
ht¾u ™rn. yuðe «u{÷ûtýt ¼Âõ‚ ytðu ‚u ¾he fnuðtÞ y™u
ytíÞkr‚f fÕÞtý …ý íÞthu ÚttÞ. {txu «Út{ r™ùÞ òuEyu. ‚u W…h
fXeytht™e ðt‚ fhe. {nthts y™u Ëk‚ yts {éÞt Au, {¤þu yu{
™ òýþtu. yts ytðtu, yt„¤ ƒuËtu, yu{ fneyu Aeyu ‚u

yðh¼tð{tk Au y™u …h¼tð{tk Ëðuo Ëh¾t Au. yuðtu ¼tð ™ Ë{òÞ
‚u™u sL{ {hý x¤u ™rn. „Zzt{tk {tuxt {tuxt Ëk‚ ƒuXt ntuÞ ‚u …tA¤
ƒuXu÷t Ëk‚ nrhs™tuÚte …tu‚t™u {tuxt òý‚t. …Ae {nthtsu …tA¤
ƒuXu÷t Ëk‚ nrhs™tu{tkÚte ‚us™tu Ë{qn ƒ‚tÔÞtu. ‚u yt„¤ ƒuXu÷tytuyu
…qAâwk su {nthts, yt þwk ? …Ae {nthtsu fÌtwk su ‚{u yðh¼tð™t
Atu ™u yu …tA¤ ƒuXu÷t rËØ{wõ‚ Au. …Ae ‚u{™e {ÞtoŒt ht¾ðt
{tkze y™u òÛÞwk su yt ƒÄt {wõ‚ Au y™u yt…ýu ËtÄ™Œþtðt¤t
Aeyu, ‚u yt ÷tuf{tk yðh¼tð{tk yt„¤ ƒuËeyu Aeyu. ftÞo{tk
Sð™u nu‚ Au, ‚u ftÞo fÕÞtýfthe ¾Ák, …ý rð»tÞe ™u …t{h Sð™u
{txu Au. “Ëti™u ðþ fÁk hu Ëti™tu «uhf nwk ¼„ðt™.” yu{ fne™u
ƒtuÕÞt su Ëðuo fthý™t fthý Sð™ òýwk Awk. yu™tu yÚto fÞtuo su
ƒeswk fthý feÞwk ‚tu Ëk‚ òýðt ™u ‚u™t fthý {nthts Au. òu
yk‚:fhý Xthu ‚tu òýðwk su yu{tk fthý ntuðwk òuEyu. su{ „tze™wk
…týe Q™wk ™ef¤u Au ‚u ƒt¤u Au y™u ðhËtŒ™wk …týe Xthu Au y™u
Ëðo Sð™u Sðtzu Au ‚u{ Ëk‚™u ytu¤¾ðt. Ëti Ëti™wk ½h ‚…tËðwk
su fE søÞt{tk Aeyu y™u ftu™t Aeyu, íÞt„e™tu ðu»t ntuÞ …ý
{nthts™u ™ htÏÞt ntuÞ ‚tu ƒeò™wk …ý ƒ„tzu. ¼„ðtk …nuÞuo þwk
ÚttÞ ? Sðtí{t ¼„ðtu ÚttÞ y™u {nt«¼wS{tk òuztÞ ‚u ¾Ák. {qŠ‚
rð™t õÞtkÞ òuztÞ ™rn y™u ¾t™…t™, ¾tÁk, {tu¤wk, ‚e¾wk ytrŒf™e
¾ƒh …zu ™rn. yt „t{{tk {tuhth¼tE hnu‚t íÞthu …tk[ Ët‚
nrh¼õ‚ n‚t y™u yts ½ýt ÚtÞt Au ‚u ftÞo ðæÞwk, ‚u{tk {nthts™u
¼q÷e sðtÞ ‚tu ftÞo ¾tuxwk ÚtE „Þwk. Ëk. 1918™e Ët÷{tk „k„tËh
‚¤tð W…h Ë¼t fhe y™u ™fhe (yuf÷e) …h¼tð™e ðt‚tu fhe
n‚e. y{thtu Ëk½ ½ýtu {tuxtu n‚tu y™u yts ftÞo ðÄe „Þwk yux÷u
ÍtÍt ËíËk„e ÚtÞt Au. fthý™wk r™þt™ ËtÚtu ht¾ðwk. ftÞo y™u
fthý{tk ½ýtu Vuh Au. fthýðt¤tu fthý{tk òuztÞ y™u su™u fthý
ËtÚtu ™ ntuÞ ‚u™u …h[t [{ífth òuðt™e RåAt hnu …ý ‚u{tk þwk ?
ft{Y Œuþ™t ½ýtÞ Œu¾tzu Au, {txu ‚u òuðt™e RåAt ht¾ðe ™rn.
{qŠ‚{tk òuztðt™e RåAt y™u yt„ún ht¾ðtu. fthý{tk òuztÞtu ntuÞ
‚u™u ƒúñt suðtu ztu÷tðu ‚tu …ý ztu÷u ™rn. [tÕÞtu ò fnu ‚tu [tÕÞtu
òÞ y™u su{ fnu ‚u{ fhu y™u fthý ™ ytu¤ÏÞwk ntuÞ ‚tu ftuE
r™ùÞ{tkÚte ztu÷tðu ‚tu z„e òÞ. yt…ýu ¿tt™«÷Þ ht¾ðtu.
yðh¼tð{tk {™w»Þ¼tðu nt÷u, [t÷u, s{u, h{u ‚u{ …hÇttð{tk
yûthÄt{{tk fu{ ntuÞ ? yu{ fne™u ƒtuÕÞt su Ät{{tk ‚tu Œþo™ fh‚tk
fh‚tk fÕ…u fÕ… rð‚e òÞ. y™u ynª ™uºt {ª[eyu ‚tu ftkE ™Úte
y™u W½tzeyu ‚tu ƒÄwk Œu¾tÞ Au (yux÷wk ‚tu {trÞf¼tð{tk Au) ‚tu
…h¼tð{tk ‚tu ½ýwk ¿tt™ Au. Ëðuo {wõ‚ Ëtfth Au y™u {qŠ‚{tk hËƒË
hÌtt Au ™u ƒÄwkÞ ¿tt™ Au. su{ ¼õ‚™u Œu¾ðt ntuÞ ‚u{ Œu¾tÞ.
{nthts™e {qŠ‚™t Ëw¾u Ëw¾eyt ÚtE sðtÞ. íÞtk Œun™t ¼tð ™Úte.
«f]r‚™wk ftÞo {u÷e™u …h¼tð ÚttÞ íÞthu y™w¼ð¿tt™ ‚týe òÞ, su{
Ÿzt …týe{tk sEyu ‚tu s¤ ‚týe òÞ Au ‚u{. ©eS{nthts y™u
y™trŒ …ÄtÞto. ytrŒ yt ƒuXt …ý Aeyu y™trŒ òu ytu¤¾tu ‚tu.
y{u yt Ë¼t{tk {wõ‚t™kŒ Mðt{e™tk Œþo™ fheyu Aeyu, yuðkw
y™w¼ð¿tt™ ÚttÞ íÞthu Ëw¾ ytðu.
…Ae y{ŒtðtŒ™wk 7{wk ð[™t{]‚ ðk[t‚wk n‚wk, ‚u{tk „Áz …ý
Qze þõÞtu ™rn yu ðt‚ ytðe. íÞthu ƒt…t©e ƒtuÕÞt su „Áz
yxõÞtu, …Ae {nthts Qzât, ftkE ‚u™t ËtÁ ƒuËe hnu. …Ae ËtÄw™u
fnu su {nthtòu ! yu Äýe{tk òuztþwk íÞthu yuðe ÂMÚtr‚ Úttþu. ytðt
Ëk‚ y™u {nthts™wk „{‚wk fheyu ‚tu y™w¼ð¿tt™ ÚttÞ y™u íÞthu
{qŠ‚{tk hËƒË Útðtþu. y™w¼ð¿tt™ yt…™tht ËíËk„{tk rƒhtsu Au

™u ©eS{nthts™e {qŠ‚{tk ¾U[e òÞ Au ‚u yt ƒuXt. …Ae ƒtuÕÞt
su {tuxt™wk ÄtÞwO fheyu ™rn ™u …tu‚t™wk ÄtÞwO fhtðeyu ‚tu ¾tux ytðu.
yt Ëk‚ ™u {nthts ftuE ƒúñtkz{tk {¤u yuðt ™Úte ‚u™tu {rn{t
Ë{òÞ ™rn ™u yuðt™u …ý yÕ… Sð ntuÞ ‚u Ätuft {thu ™u fnu
su ytx÷wk Xef fh‚t ™Úte …ý y{u ‚tu y™k‚ Sð™tu WØth fhðt
ytÔÞt Aeyu. yts ¼„ðt™ ™u Ëk‚ {éÞt ‚tu nðu ErLÿÞtu™u Aqxe
™ fhðe, ‚u ½tuzt Au ‚u ÍtÕÞt hnu yuðt ™Úte {txu yu™u r™Þ{{tk
ht¾e™u {qŠ‚{tk òuztðwk. {™tu{Þ [¢ Au ‚u{tk yuf ztuze Au ‚u™u Ët‚
…z Au ‚u™e {tkne Sðtí{t hnu Au. yÂø™™t ‚ý¾t suðtu Íeýtu
Sðtí{t Au ‚u{tk yk‚Þto{e ¼„ðt™ hÌtt Au. ‚u s ©eS{nthts™t
«ftþÚte rðftË …t{u Au. Sðtí{t Ëk„Œtu»tÚte yðhtE „Þtu Au …ý
ðM‚w„‚u [tuÏ¾tu Au. ‚u [tuÏ¾tu n‚tu ‚tu [tuÏ¾tu ÚtÞtu, …Ae ƒtuÕÞt
su ‚…, Ä{o ™u ðihtøÞ ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™ y™u ‚u{™t Ëk‚™tu
rðïtË ™ ntuÞ ‚tu ftkE ft{ ytðu ™rn. yt…ý™u ‚tu òu„ {éÞtu
Au. ƒòh{tk òÞ ‚u{tk yuf ‚tu {qŠ‚ Ëk¼th‚tu òÞ y™u ƒeòu ‚tu
Y… òu‚tu òÞ. yt…ýu ‚tu ©eS{nthts, yt Ë¼t, yt Ëk‚ ht¾ðt
‚u{tk ¾tux …zu ‚tu sz {tÞt y™u [i‚LÞ {tÞt …uËu ‚uÚte „]nMÚtu
r™ðtoËr™f hnuðwk; ‚tu Ëw¾eyt hnuðtÞ. yts [tuÏ¾wk ÚtðtÞ ‚tu
{nthts r™ðtË fhe™u hnu. ð¾‚ Ëthtu Au, òu„ Ëthtu Au. {tÞt
ytuAe fhðt™u ƒŒ÷u ðÄthu fhu yux÷u yuf [t{zwk òÞ ™u ð¤e ƒeswk
fhu …ý yt…ýu ‚tu yûthÄt{™e Ë¼t ytu¤¾e™u {tÞt ‚S Œuðe.
fnuðtÞt ‚tu Ëtht ™u nhtÞt Ztuh™e …uXu [tuheytu Œtheytu fhu …ý ‚u
ËíËk„e ™ fnuðtÞ. {txu ËíËk„eyu {tuxtk …tk[ ð‚o{t™ yð~Þ …t¤ðtk
‚Útt ÷tu¼ ‚sðtu òuEyu fthý fu ÷tu¼e™e ‚Útt [tuh™e ytƒY òÞ
Au y™u yt…½t‚ …ý fhðtu …zu Au. y{™u rðË™„h™t Ëtu™eyu fÌtwk

fu {™u [tuhe fhðt™e hò yt…tu fthý fu ƒeò Ëtu™e fhu Au ‚tu y{u
fÌtwk fu r¼ûtt {t„e™u r™ðton fhðtu …ý [tuhe ™ fhðe. yu{ fne™u
…Ae ðt‚ fhe su þe‚¤ þtk‚ su yûthÄt{ ‚u{tk {nthts ƒuXt Au
‚u yt…ýu ™shu Œu¾eyu Aeyu. ytðt «íÞût Ëk‚™e ËL{w¾ {™, f{o,
ð[™u ÚttÞ y™u {qŠ‚™tu òu„ ht¾u ‚u™t ft{, ¢tuÄ ™u ÷tu¼ xt¤e
™t¾eyu Aeyu. [t÷tu[t÷ ËíËk„Úte ‚u ÚttÞ ™rn. ytðe ðt‚ y{u
yuf ƒtðt™u fhe n‚e ‚u Ëtk¼¤e™u ‚uýu y{thtu {rn{t òÛÞtu y™u
fÌtwk fu ‚{thtk Œþo™Úte yts …rðºt ÚtÞtu. …Ae ðt‚ fhe su yuf ztuËe™u
yuf Atufhtu n‚tu ‚u Atufhtu ËŒT„wÁ ©e {nt™w¼tðt™kŒ Mðt{e …tËu
ËtÄw ÚtÞtu íÞthu ‚u ztuþe ntÞ {nt™w¼tðt™kŒ! ntÞ {nt™w¼tðt™kŒ !
yu{ fqxðt {kze. {txu ËkƒkÄe{tk nu‚ ntuÞ ‚tu yuðwk ÚttÞ. ‚{u y{tht
fnuðtytu Atu ‚tu ¾tuxwk fnuðhtðþtu ™rn. {nthts™e {qŠ‚Úte swŒt …zðwk
™rn. …Ae Ëk‚ Ët{e ytk„¤e fhe™u fnu “su su yð‚th” ‚u yt
Ëðuo Ëk‚ ‚u s yð‚th òýðt. {nthtsu ‚{tÁk yiïÞo ÁkÄe htÏÞwk
Au. yuf Ëk‚u ËkfÕ… fÞtuo ‚u ¼u¤u «÷Þ Útðt {kzâtu ‚uÚte Ët{ÚÞo ÁkÄe
htÏÞwk Au. yíÞthu ‚tu yufz{÷ …ý ËíËk„ fhtðu Au. ‚{u yð‚th
Atu íÞthu ytðe Ëuðt y™u ËL{t™ ÚttÞ Au ‚u yð‚th yt…ýu Œu¾eyu
Aeyu. {™™ îthu ƒúñ™tu Ëk„ fh‚tk fh‚tk Ëtûttífth ÚttÞ y™u
…k[¼q‚™tu ½tuztu ¾tuxtu ÚtE òÞ, ‚u yûthÄt{Y… ÚtÞtu. …Ae {qŠ‚™tu
Ëk„ fhðtu yux÷u {qŠ‚Y… ÚttÞ. Sð™u yt ÷tuf™t ftÞo{tk ‚t™ Au,
‚uðwk fthý{tk Útt‚wk ™Úte.
…Ae ƒesu rŒðËu ƒt…t©e ytrŒ Ëti ËhË…wh …ÄtÞto. íÞtk
ytË…tË™t ½ýtf „t{tu™t nrh¼õ‚tu™u Œþo™, Ë{t„{ ‚Útt fÚtt
ðt‚toÚte y÷tirff yt™kŒ …{tze ©e nrhS™e rŒÔÞ {qŠ‚™t Ëw¾
¼tuõ‚t fhe {qŠ‚{tk hËƒË fh‚t. yux÷wk s ™rn …ý „t{ …h„t{Úte

Œqh Œuþtk‚hÚte ½ýtf nrh¼õ‚tu ‚u Ëw¾ ÷uðt ytð‚t ™u …tu‚t™t
„t{tu{tk ƒt…t©e™u …Äthðt rð™k‚e fh‚t y™u «tÚto™t fh‚t su y{™u
‚tu yt…u Ëw¾ yt…e LÞt÷ fÞto, …hk‚w su Œþo™u ™ ytðe þfu ‚uðtk
ƒt¤f y™u ð]Øtu™u …ý Ëw¾e fhðt y{tht „t{u …Äthtu ‚tu ‚uytu
…ý Ëw¾ …t{u y™u ð¤e Œþo™u fhe™u hM‚t{tk ytð‚tk ð]ût, ðu÷e,
Ítz, …ntz, ™Œe, Ëhtuðh, …þw, …ûte Ëðuo {tuût™t yrÄfthe ÚttÞ.
ytðe he‚u, «u{e nrh¼õ‚tu™e „ŒT„Œ fkXu fhu÷e «tÚto™t™u ðþ ÚtE
…tu‚u „wsht‚, ™¤fkXtu, ¼t÷, [htu‚h, ftrXÞtðtz, Ít÷tðtz,
nt÷th, fze, «tk‚ ð„uhu™t ½ýt „t{tu{tk …Äthe ftuE MÚt¤u f÷tf,
ƒu f÷tf, [th f÷tf Þt ftuE MÚt¤u rŒðË, ƒu rŒðË, [th rŒðË
hne ftuE™u Œþo™, M…þo, Ëuðt, Ë{t„{™wk Ëw¾ yt…e Ëðo nrh¼õ‚tu™u
{tÞt™t ƒkÄ™ Útfe Atuztðe {nt«¼w ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™™e
rŒÔÞ {qŠ‚{tk Ëk÷ø™ fhtðe {qŠ‚{tk hËƒË fh‚t. ‚u{s ½ýt™u
{qŠ‚{tk ht¾ðt™tk ðhŒt™ …ý yt…‚t ‚u{s fux÷tf «u‚ Þtur™™u «tó
Útyu÷t Sðtu™u …ý ƒrÿft©{ ‚Útt yûthÄt{{tk {tuf÷e™u ‚uðt
nrh¼õ‚tu™kw Ëkfx r™ðthý fh‚t. ytðe he‚u ½ýt „t{tu™t nrh¼õ‚tu™u
yt™kŒ …{tze …tu‚u fåA{tk …ÄtÞto. >> 251 >>
>> Ë{tó >>
7 v 6
9 788 189 18 917 4

Shree Abji Bapashree Ni Vato Part 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Shree Abji Bapashree Ni Vato Part 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

W…tuŒT½t‚

¿ææÝ¢ ÜUé„æï }æÝç¨ ¨¢|æ±„èã „æ±„ì,

òýu ™u Œu¾u. ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au su {nthts™u ÷E™u ‚tu yt {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u

(3) ƒt…t©eyu þwk þwk fÞwO ?

‚u s {w{wûtw ¾htu fu su Sðu íÞtk ËwÄe ftuE™tu „wÁ Út‚tu ™Úte. 11

Útðwk ‚u [t÷w ht¾ðwk. ð[™t{]‚{tk …ý yu{ s fÌtwk Au su …tu‚t™t MðY…™u òý‚tu-

¼õ‚s™ ¼tih Xtih Xtih r{r÷ Œtih hnu,

>> ©e Mðtr{™thtÞýtu rðsÞ‚u‚ht{T >>

yt…ýt (Mðtr{™thtÞý) Ëk«ŒtÞ{tk ©eS{nthtsu su ¿tt™™tu «ftþ …tzâtu

ðtk[tu ƒt…t©e™e ðt‚tu

©e yƒS ƒt…t©e™e ðt‚tu

íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su ©eS{nthts™t

…ntU[e òÞ ‚u{ {tuxt y™trŒ {wõ‚ Au ‚u {nthts™e {qŠ‚{tk y¾kz

ƒesu Xuftýu ntkËe, {~fhe, XêtƒtS™t þçŒ fntzðt ‚u Ëðuo

íÞthu …whtýe f]»ýSð™ŒtËSyu …qAâwk su ft{ SíÞt™tu þtu

yu ðh ŒeÄtu. ™u …Ae Vuh ¾tuƒt{tk …týe Ähtðe™u ðh ŒeÄtu su ‚{tht

ƒtuÕÞt su ‚{™u ¼tzwk yt…™th™u …ý yu V¤ yt…þwk. …Ae …tu‚u ƒtuÕÞt

…ý {nthts™u {qfe™u yuf÷tu {wõ‚™tu {rn{t ™Úte fnu‚t. yt ©e

íÞthu Mðt{e Eïh[hýŒtËSyu …qAâwk su rËØŒþtðt¤t y™trŒ

yt ‚{™u Ëðuo ™t™t {tuxt™u ‚Útt nu‚ rðïtË Ár[ðt¤t™u þh…tð

…Ae ƒtuÕÞt fu ¼ws™t Ë¼t{kz…™wk ¼ÞwO fÞwO íÞthu ƒútñýtuyu W…trÄ

yiïÞo òuðt fu …t{ðt RåAu ‚u Ëðuo Ëft{ fnuðtÞ {txu ‚u ™ RåAðwk.

fhe ÷tu. yt ðt‚tu ËŒtÞ ™ ntuÞ. yt ðt‚{tk su™u rðïtË ™ ytðu

ÚttÞ ™u Úttuztf{tk ËtÄ™ …whtk ÚttÞ. ftuEf™u ËíËk„{tk ytðu ™u …tÄÁk

…ý òu {U ‚{the {qŠ‚ rð™t yt ÷tuf{tk ftkE ŒeXwk ntuÞ fu ¼tu„ÔÞwk

ƒt…t. yt… Ëk‚tu™u ðnU[e yt…‚t …ý yt…™u ftuE rŒðË s{‚tk

íÞthu Mðt{e ƒt÷f]»ýŒtËSyu …qAâwk su, su ËtÄw ð‚o{t™ ™

{wõ‚ ‚u {™týwk Au. ‚u ytðt y™trŒ {wõ‚ ËtÚtu {™ ƒtkÄðwk ‚u W¥t{

Œu Au. yt Ë¼t yuðe Au. ©eS{nthtsu …tu‚t™e ™u Ëk‚™e yux÷u

Œu¾u ‚u MðY…r™»Xtðt¤tu fnuðtÞ ‚u ©uc Au y™u ‚u rËØŒþtðt¤tu

ðiþt¾ ðrŒ 9™u htus ƒ…tuhu þuŒ÷t™t ft™S¼tEyu …qAâwk su :-

íÞthu ËtÄw nrhðÕ÷¼ŒtËSyu …qAâwk su Œun{tk ft¤™wk rð»t{…ýwk

…ý W…trÄ Útt‚e yux÷t ËtÁ fnu‚t ™rn. {txu yts Ë{òu …ý

…nu÷e {q¤…wÁ»tY… Eïhftuxe; ƒeS ƒúñftuxe y™u ºteS yûthftuxe

{krŒhtu{tk …ÄhtÔÞtk Au. ƒeò yð‚thtu su ðifwkX, „tu÷tuf, ƒrÿft©{,

ƒtuÕÞt su feze ‚u Sð òýðtu, ËtËÁk ‚u ©eS{nthts™wk Ät{ òýðwk,

su, “y{u ‚tu ©e „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™t ËkfÕ… Aeyu y™u nrh¼õ‚™u

òu yk‚ð]or¥tðt¤t ntuÞ ‚tu ‚u™t ¼u¤t {nthts ™u y™k‚ {wõ‚ ntuÞ,

‚tu ËŒtÞ {qŠ‚ s Au ‚u ‚tu Ëft{ fu r™»ft{ fnuðtÞ ™rn. su™u

ytðwk ? yu ft„¤ {U yt…™u ðk[tÔÞtu íÞthu yt…u yt¿tt fhe su hu÷™u

íÞthu ð¤e Mðt{eyu …qAâwk su {wõ‚™t òu„u {wõ‚ ÚttÞ Au ‚u™u

n‚t. ‚u{™e Mºte {he „E íÞthu ht{«‚t…¼tE …tËu ƒúñtkz{tk Ëðuo

íÞthu …whtýe nrh«ËtŒŒtËSyu …qAâwk su ßÞthu {nthts n‚t

‚tu ƒ¤e òÞ Au ‚u{ Sð {tuxt™u òu„u ðÄ‚tu òÞ Au y™u ftuE

ðMºt, yt¼q»tý ftZe™u {nthts™e …qò fhe™u «ËtŒe {t„e.

‚u™tu Äw{tztu Qzu ‚u fux÷tÞ {he òÞ ‚uðwk ÚttÞ, fu{ su yð„wý

…Ae Mðt{e ¼„ð‚TMðY…ŒtËSyu Mðt{e™u …qAâwk su Mðt{e !

fuV hnu Au ! ‚tu yt…ý™u ‚tu yrð™tþe ðh {éÞt {txu ‚u ht¾ðt

fSyt fhu yuðt yð¤t Mð¼tð Au. …]Úðe™t, Ä™™t, ÷uðtŒuðt™t,

yt…ýu ynª yufðth {q¤e™t …whtýe ËtÄw íÞt„ðÕ÷¼ŒtËS

Útfe {wõ‚ fhe {qfu. ©eS{nthtsu AuÕ÷t «fhý™t 12{t ð[™t{]‚{tk

¿tt™ yt…ðwk ‚u [tfhe òýðe. ¿tt™ yt…™th Ëí…wÁ»t™e Ëuðt ™

{wõ‚™t þçŒ ÷tuf{tk fu þtMºt{tk {¤‚t ™ ytðu …ý yu þçŒ {wÆt™t

«„x ©e nrhS™t W…tËf™u ‚tu «„x™t «Ëk„™e ðt‚tu fhðe. ßÞthu

òÞ {txu {qŠ‚{tk s hnuðwk. {qŠ‚{tk hne™u fÚtt, ðt‚to fhðe y™u

ËhtE òÞ ‚u {qŠ‚ rð™t hne þfu ™rn. Ëw¾ {nthts{tk Au y™u

…Ae fÕÞtý ¼õ‚u …qAâwk su ŒuðÿÔÞ™u yt[tÞo …tu‚t™wk fhðt

‚u™u Ëh¾e ™ òýu ‚u™e Ë{sý ¾tuxe Au y™u ‚u ™tÂM‚f Au y™u

Mðt{e©eyu fÌtwk su òu ¾hu¾htu rŒÔÞ¼tð «r‚{t™u rð»tu ytðu ™u yu

…tAt „Þt y™u Ëðth{tk ©eS{nthtsu „÷wS™u ËðoMð …tAwk yt…e™u

yu‚tu Ä{o…wh{tk Au y™u y{the RåAtÚte fwþ¤fwkðhƒtE™u ËíËk„

n‚tu ‚u™u {qfe™u ©eS{nthts™tk Œþo™ fhðt [tÕÞt. ‚u „t{™u Ëe{tzu

©eS{nthts ƒtuÕÞt su “{thtu Ônt÷eztu fu{ ™ ytÔÞtu.” yu{ ƒu