‫أدوات اﻹﺳﺘﻔﻬﺎم‬

İstifham (Soru Sorma) Edatları

Arapçada soru ifadesi oluşturmak için kullanılan edatlardır. Sık kullanılan soru
edatlarından bazıları ve manaları şunlardır:

1) ‫ َﻫ ْﻞ‬: - Mı/ mi/ mu/ mü/ mısın/ misin/ musun? anlamına gelir.
- Cevabı ‫( َﻧ َﻌ ْﻢ‬evet) veya ‫( َﻻ‬hayır) ile başlar.

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَﺔَ؟‬ َ ‫َﻫ ْﻞ َﻛﺘَـْﺒ‬ Mektubu yazdın mı?

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ُ ‫ َﻛﺘَـْﺒ‬،‫ﻧـَ َﻌ ْﻢ‬ Evet, mektubu yazdım.

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ُ ‫ َﻣﺎ َﻛﺘَـْﺒ‬،‫ﻻ‬ Hayır, mektubu yazmadım.
ِّ ‫ﺐ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ْ ُ‫ َﱂْ أَ ْﻛﺘ‬،‫ﻻ‬

2) ‫( أ‬Hemze) : Üç şekilde kullanılabilir:

a. Olumlu soru :
- Mı/ mi/ mu/ mü/ mısın/ misin/ musun? anlamına gelir.
- Cevabı ‫( َﻧ َﻌ ْﻢ‬evet) veya ‫( َﻻ‬hayır) ile başlar.

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَﺔَ؟‬ َ ‫أَ َﻛﺘَـْﺒ‬ Mektubu yazdın mı?

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ُ ‫ َﻛﺘَـْﺒ‬،‫ﻧـَ َﻌ ْﻢ‬ Evet, mektubu yazdım.

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ُ ‫ َﻣﺎ َﻛﺘَـْﺒ‬،‫ﻻ‬ Hayır, mektubu yazmadım.
ِّ ‫ﺐ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ْ ُ‫ َﱂْ أَ ْﻛﺘ‬،‫ﻻ‬
b. Olumsuz soru :
- Mı/ mi/ mu/ mü/ mısın/ misin/ musun? anlamına gelir.
- Cevabı ‫( َﻧ َﻌ ْﻢ‬evet) veya ‫( َﺑ َﻠﻰ‬hayır) ile başlar.
- Soru olumsuz yapıda olduğu için, ‫( َﻧ َﻌ ْﻢ‬evet) cevabı olumsuzluğu tasdik eder;
‫( َﺑ َﻠﻰ‬hayır) cevabı ise olumsuzluğu reddeder ve olumlu yapıda cevap verir.

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَﺔَ؟‬ َ ‫أََﻣﺎ َﻛﺘَـْﺒ‬ Mektubu yazmadın mı?

ِّ ‫ﺖ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ُ ‫ َﻣﺎ َﻛﺘَـْﺒ‬،‫ﻧـَ َﻌ ْﻢ‬ Evet, mektubu yazmadım.
ِّ ‫ﺐ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ ْ ُ‫ َﱂْ أَ ْﻛﺘ‬،‫ﻧـَ َﻌ ْﻢ‬

ِّ ‫ﺖ‬
َ‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَﺔ‬ ُ ‫ َﻛﺘَـْﺒ‬،‫ﺑـَﻠَﻰ‬ Hayır, mektubu yazdım.
-
Olumlu soru yapısında ‫ ﺑﻠﻰ‬, olumsuz soru yapısında ise ‫ ﻻ‬kullanılmaz.
 c. Tercihli soru :
- …mı yoksa …mı …? anlamına gelir.
- Cevap evet veya hayır ile başlamaz. Doğrudan sorudaki tercih edilen kısım
uygun zamirle söylenir.

‫اﳉَ ِﺎﻣ َﻌ ِﺔ؟‬ ِ ‫أَ ذَﻫﺒﺖ اﱃ اﻟْﺒـﻴ‬

ْ ‫ﺖ أ َْم اﱃ‬ َْ َ َْ Eve mi (yoksa) üniversiteye mi gittin?

ِ ‫َذﻫﺒﺖ اﱃ اﻟْﺒـﻴ‬
‫ﺖ‬ َْ ُ َْ Eve gittim.

‫اﳉَ ِﺎﻣ َﻌ ِﺔ‬

ْ ‫ﺖ اﱃ‬
ُ ‫ذَ َﻫْﺒ‬ Üniversiteye gittim.

3) ‫ َﻣ ْﻦ‬:
- kim, kime? anlamına gelir.
- Akıllı varlıklar için kullanılır.
- Cevabı sorudaki ‫’ﻣﻦ‬in yerine yazılarak oluşturulur.

‫ﺐ؟‬
َ َ‫َﻣ ْﻦ َﻛﺘ‬ Kim yazdı?

‫ﺐ‬ ِ‫ﱠ‬
َ َ‫ﺐ َﻛﺘ‬
ُ ‫اﻟﻄﺎﻟ‬ Öğrenci yazdı.

4) ‫ َﻣﺎ‬:
- ne, neyi? anlamına gelir.
- Akılsız varlıklar için kullanılır.
- Cevabı soruda sorulanın irap özelliğine göre yazılır.

‫ﺐ؟‬
َ َ‫َﻣﺎ َﻛﺘ‬ Ne/Neyi yazdı?

ِّ ‫َﻛﺘَﺐ‬
‫اﻟﺮ َﺳﺎﻟَ َﺔ‬ َ Mektubu yazdı.

5) ‫ أَﻳْ َﻦ‬:
- nerede? anlamına gelir.
- Mekan, yer sormak için kullanılır.

‫س؟‬
ُ ‫أَﻳْ َﻦ ﺗَ ْﺪ ُر‬ Nerede okuyorsun?

‫اﻹﳍِﻴﱠﺎت‬
ِْ ‫أ َْدرس ِﰲ ُﻛﻠِّﻴﱠ ِﺔ‬
ُُ İlahiyat fakültesinde okuyorum.
6) ‫ َﻣ َﱴ‬:
- ne zaman? anlamına gelir.
- Zaman, vakit sormak için kullanılır.

‫ﺖ؟‬
َ ‫َﻣ َﱴ َﻛﺘَـْﺒ‬ Ne zaman yazdın?

‫ﺎﻋ ٍﺔ‬
َ ‫ﺖ ﻗَـْﺒ َﻞ َﺳ‬
ُ ‫َﻛﺘَـْﺒ‬ Bir saat önce yazdım.

7) ‫ﻒ‬
َ ‫ َﻛ ْﻴ‬:
- nasıl? anlamına gelir.
- Hal, durum sormak için kullanılır.

‫ت؟‬
َ ‫ﻒ َﺳﺎﻓَـ ْﺮ‬
َ ‫َﻛْﻴ‬ Nasıl gittin (yolculuk yaptın)?

‫ت >ﻟﻄﱠﺎﺋَِﺮِة‬
ُ ‫َﺳﺎﻓَـ ْﺮ‬ Uçakla gittim.

8) ‫ َﻛ ْﻢ‬:
- Kaç? anlamına gelir.
- Sayı, miktar sormak için kullanılır.

‫ﻒ؟‬ ‫َﻛ ْﻢ ﻃَﺎﻟِﺒﺎً ِﰲ اﻟ ﱠ‬

ِّ ‫ﺼ‬ Sınıfta kaç öğrenci var?

ِّ ‫ﺼ‬
‫ﻒ ﺛَﻼَﺛَﺔُ ﻃُﻼﱠ ٍب‬ ‫ِﰲ اﻟ ﱠ‬ Sınıfta üç öğrenci var.

9) ‫َي‬
ّ‫أ‬:
- Hangi? anlamına gelir.
- Kendisinden sonra gelen kelime mecrur olur.
- Cevabı soruda sorulanın irap özelliğine göre yazılır.
- ‫َي‬
ّ ‫ أ‬nün harekesi cevap cümlesindeki karşılığının irabına göre belirlenir.

‫ﻳﺪ؟‬ ٍ َ‫ي ﻛِﺘ‬

ُ ‫ﺎب ﺗُﺮ‬ ‫أَ ﱠ‬ Hangi kitabı istiyorsun?

‫ﱠﺤ ِﻮ‬ ِ ُ ‫أُِر‬

ْ ‫ﺎب اﻟﻨ‬
َ َ‫ﻳﺪ ﻛﺘ‬ Nahiv kitabını istiyorum.

ِّ ‫ﺼ‬
‫ﻒ؟‬ ٍ ِ‫ي ﻃَﺎﻟ‬
‫ﺐ ِﰲ اﻟ ﱠ‬ ‫أَ ﱡ‬ Hangi öğrenci sınıftadır?

ِ
ِّ ‫ﺼ‬
‫ﻒ‬ ‫ﺐ اﳌـُ ْﺠﺘَ ِﻬ ُﺪ ِﰲ اﻟ ﱠ‬
ُ ‫اﻟﻄَﺎﻟ‬ Çalışkan öğrenci sınıftadır.