‫اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪ ،11‬ﺻﺺ ‪34- 5‬‬

‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪاي‬

‫آرﻣﺎﻧﯽ‬
‫*‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ درﯾﺎﻓﺖ‪1390/11/28 :‬‬ ‫وﺣﯿﺪ ﺧﺎﺷﻌﯽ‬
‫**‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺬﯾﺮش‪1391/4/6 :‬‬ ‫ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﻮد ﺣﺴﯿﻨﯽ‬
‫***‬
‫ﻋﺒﺎﺳﻌﻠﯽ ﺣﺎﺟﯽﮐﺮﯾﻤﯽ‬
‫****‬
‫ﻋﻠﯽ رﺿﺎﯾﯿﺎن‬
‫*****‬
‫ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻟﺸﮑﺮﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﻫﺪف ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻮﻋﯽ آرﻣﺎﻧﯽ از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ و ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ و ﻧﻤﻮﻧﻪﺳﺎزي آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان راﻫﺒﺮد ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺳﻪ ﮔﺎم اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ ‪:‬‬
‫اول‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل؛ دوم‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎزﺳﺎزيﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي‬
‫ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ؛ و ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس روﯾﮑﺮد‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ 7 ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻨﺘﺮل و ‪ 6‬ﮐﺎرﮐﺮد ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ‪3‬‬
‫ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺘﻘﺮاء ﺷﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬
‫)ﻓﺮوراﻫﺒﺮدي(‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي و ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‬
‫راﻫﺒﺮدي ﻫﺮ ﮐﺪام ‪ 3‬زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دارد‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎي ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت آﯾﻨﺪه‬
‫را اراﯾﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد‪ ،‬ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ‬

‫* اﺳﺘﺎدﯾﺎر ﮔﺮوه ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ )ره(‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‬
‫‪Vahid.Khashei@gmail.com‬‬
‫‪SM-Hosseini@sbu.ac.ir‬‬ ‫** اﺳﺘﺎدﯾﺎر داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫‪A-Hajikarimi@cc.sbu.ac.ir‬‬ ‫*** داﻧﺸﯿﺎر داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫‪a-rezaeian@sbu.ac.ir‬‬ ‫**** اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫***** داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﻪ دﮐﺘﺮي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫‪M_lashkar@sbu.ac.ir‬‬
 ‫‪ 6‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اﺻﻮﻻً ﻣﻔﻬﻮم و ﻟﻔﻆ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻠﻮﯾﺤﺎً ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻨﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪهﻣﻨﺪ از ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺗﮏﺗﮏ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻣﺤﺪود‬
‫ﮐﺮدن رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺳﻠﯿﻘﻪاي ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ و آنﻫﺎ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‪ .‬ﺳﻮدﻣﻨﺪي‪ 1‬و ﮐﺎرﮐﺮد‪ 2‬ﮐﻨﺘﺮل ﻫﺮﭼﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﯾﮑﯽ از‬
‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮان و ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺪون ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻘﺮﯾﺒ ًﺎ‬
‫ﺑﯽﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﯿﺎن ﺳﻮدﻣﻨﺪيﻫﺎ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﮐﻨﺘﺮل آرﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﺆاﻻت ﮐﻠﯿﺪي ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺒﻨﺎي ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺆاﻻت ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ -1‬ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪ داراي ﭼﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﮔﺮ ﻧﻮﻋﯽ آرﻣﺎﻧﯽ از ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﭼﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ و‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪيﻫﺎﯾﯽ را ﻣﯽﺗﻮان از ﮐﻨﺘﺮل در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ؟‬
‫‪ -2‬آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻮﻧﻪ آرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ داد؟‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل در اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎن )ﺗﻄﺒﯿﻖ‪ ،‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﺪف‪،‬‬
‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ اﻟﮕﻮ( ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ -3‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﺮا ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ و زﯾﺮﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺗﺠﻤﯿﻊ ﻣﯽﺷﻮد؟‬
‫اﯾﻦ ﺳﺆاﻻت ﺑﺎ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﺷﻔﺎفﺗﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻫﺪاف و ﺳﺆاﻻت ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎﯾﺪ از اﺑﺰار ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ در ﻋﻠﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮانﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ آرﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ‬
‫آرﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎﻟﯿﻦ و ﺻﻮرت ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻠﻮم‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ]ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻋﺎم آن ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد[ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻔﺴﯿﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ اﺛﺒﺎﺗﯽ‬
‫)‪ .(Ashley & Mechael Orenstein, 1998, p. 270‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ و ﺳﻨﺠﺶ ﮐﻨﺶﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ آنﻫﺎ‪ ،‬وﺑﺮ‪ ،‬اﺑﺰار ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ »ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ« را‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪7 ...‬‬

‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد داده اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﮏ ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ و ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎزه ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﺟﺰاي آن‪ ،‬رﺑﻂ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﺪ و ﺑﺎﯾﺪ داراي درﺳﺘﯽ‬
‫‪3‬‬
‫ﻋﻘﻼﻧﯽ و ﺑﺮﺧﻮردار از ﺳﺎزﮔﺎري دروﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ )وﺑﺮ‪ ،1382 ،‬ص ‪ .(76‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ‬
‫از اﺑﺰار ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ در روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﻧﻈﺎم ارزﺷﯽ‬
‫ﻓﮑﺮي ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﺎ رﺷﺪ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد )وﺑﺮ‪ ،1371 ،‬ص ‪. (36‬‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻦ دو ﭘﺪﯾﺪه‪،‬‬
‫داراي دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺻﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬اول‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﻮاع آرﻣﺎﻧﯽ و دوم‪ ،‬ﺟﺴﺖوﺟﻮي رواﺑﻂ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﯿﺎن اﯾﻦ اﻧﻮاع ﻧﻤﻮﻧﮥ آرﻣﺎﻧﯽ ؛ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻘﻼﻧﯽ و ﮔﺮدش ﺛﺮوتﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺻﻔﺎت ﭘﺪﯾﺪه‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه و ﺑﺮﺧﯽ ﺻﻔﺎت‪ ،‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﺻﺎﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﺑﺎﺧﻮاران‬
‫ﮐﺎﻣﻼً آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺑﻮدون‪ ،1369 ،‬ص ‪ .(40‬اﯾﺪهﻫﺎي ﺑﺪﯾﻊ وﺑﺮ در ﮐﺘﺐ ﻣﺘﻌﺪدي‬
‫ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻓﺮوﻧﺪ‪ ،1362 ،‬ﺻﺺ ‪. (85-45‬‬
‫‪ .1‬روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدي ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪيﻫﺎ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﯿﻔﯽ‪-‬وﺻﻔﯽ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻊ ﮐﻨﺘﺮل )از ﻧﻮع ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ و آرﻣﺎﻧﯽ( ﺑﺮآﻣﺪه از ادﺑﯿﺎت ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻫﺪف‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪد ﻣﺘﻮن ﻣﻮﺟﻮد و ﻟﺰوم ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‪ ،‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‬
‫ﺑﺎ راﻫﺒﺮد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪل‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﯾﺎ ﺗﺸﺮﯾﺤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و‬
‫ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻣﮑﺎن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻠّﯽ‪ 4‬را ﻓﺮاﻫﻢ آورد )ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪ ،1385 ،‬ص ‪ .(281‬ﭘﺲ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت وﺻﻔﯽ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ )ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪ ،1385 ،‬ص‬
‫‪ (291‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬روﯾﮑﺮد وﺻﻔﯽ )ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ( آن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺘﻮا ﯾﺎ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﮐﻠﯿﻪ ﺳﺎﺧﺖﻫﺎي زﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮي و ﺟﺴﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ‬
 ‫‪ 8‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫آن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﺷﻮد )رﻓﯿﻊﭘﻮر‪ ،1385 ،‬ص ‪ .(109‬ﻣﺤﺘﻮا در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ‬
‫و ﻣﺪلﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪ .‬واﺣﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬روش ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻨﺎدي از ﻧﻮع ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي اﺳﺖ؛ و روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻤﺎم ﻣﺪلﻫﺎ و ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻪ ﻣﻌﯿﺎر اﻋﺘﺒﺎر )وﺟﻮد ارﺟﺎع در ﻣﺘﻮن آﮐﺎدﻣﯿﮏ(‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫)ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل( و در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻣﻄﺎﻟﺐ آن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در روشﻫﺎي‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﯿﺰ از ﮐﺪﮔﺬاري ﭘﺴﯿﻨﯽ‪) 5‬ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪ ،1385 ،‬ص ‪ (410‬ﺑﻪ روش‬
‫اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ‪) 6‬ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪ ،1385 ،‬ﺻﺺ ‪ 414‬و ‪ (415‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﻬﺎر اﺻﻞ ﻓﺮاﮔﯿﺮي‪،‬‬
‫ﻫﻤﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﻏﺖ از ارزش و ﻋﺪم اﺑﻬﺎم )ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪ ،1385 ،‬ﺻﺺ ‪ (420-417‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت روﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﻮدار ‪ 1‬روش‬
‫اﺟﺮاي ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺪوﯾﻦ اﻫﺪاف و‬
‫ﺳﺆاﻻت ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري و‬

‫ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﮐﺪﮔﺬاري‬
‫اوﻟﯿﻪ‬

‫ﮐﺪﮔﺬاري ﭘﺴﯿﻨﯽ و‬ ‫ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ‬

‫اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬

‫ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﻨﺘﺮل‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﺘﺎﯾﺞ در‬

‫ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ آرﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ در‬
‫ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‬ ‫اﺳﺎس ‪ 4‬اﺻﻞ‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫ﭘﺎرداﯾﻢ ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ .1‬روش ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪9 ...‬‬

‫‪ .2‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫ﯾﮑﯽ از روشﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺮد‪ ،‬روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از آن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‬
‫ﺗﺒﯿﯿﻦ روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﻻزم ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .1-2‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﻋﻨﻮان »ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل«‪ ،‬ﺻﺒﻐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ دارد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎن از ﻣﻔﻬﻮم‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‪ 7‬در اﺻﻄﻼح ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ‪ ،8‬اﺛﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﺧﻮد ﺑﺮ ﺟﺎي‬
‫ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺛﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ و دﺳﺘﺎورد ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ‪ 9‬ﺧﺎﺻﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي آن ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل دورﮐﯿﻢ در ﺗﺒﯿﯿﻦ ﭘﯿﺪاﯾﺶ و ﺑﻘﺎي دﯾﻦ‬
‫ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﺷﺌﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺰرگﺗﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﻟﯿﺘﻞ‪ ،1373 ،‬ص ‪ .(151‬وي ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ دﯾﻦ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻣﯿﺎن اﻣﻮر ﻣﻘﺪس و ﻧﺎﻣﻘﺪس؛ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮد اﻧﺴﺠﺎمﺑﺨﺸﯽ دارد و ﻫﻤﯽ‪-‬ن اﺳﺘﻌﺪاد‪،‬‬
‫ﻣﻨﺸﺄ‪ ‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ و ﺗﺪاوم دﯾﻦ ﺗﺎ دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ )آرون‪ ،1370 ،‬ﺻﺺ ‪ .(383-378‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﺎن‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬داراي اﺛﺮﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺷﯿﻮه ﺧﺎص ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺖﻫﺎﺳﺖ‬
‫)اﺳﮑﯿﺪﻣﻮر‪ ،1372 ،‬ص ‪.(142‬‬
‫در ﮔﺮاﯾﺶ ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽِ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﮐﻪ ﺗﺎﻟﮑﻮت ﭘﺎرﺳﻮﻧﺰ‪ 10‬آن را ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎد )وﺛﻮﻗﯽ‪،‬‬
‫‪ ( 1369‬ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ 11‬داراي ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ داراي ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﺖ و ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻘﺎي ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ و‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ ‪ 4‬ﮐﺎرﮐﺮد اﯾﻔﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ :‬ﺳﺎزﮔﺎري ﯾﺎ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،12‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺪف‪ ،13‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ‪ 14‬و ﺳﮑﻮن ﯾﺎ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ اﻟﮕﻮ‪.15‬‬
‫ﺑﺮاي روﺷﻦﺗﺮ ﺷﺪن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي ﻣﻘﺎﻟﻪ را در ﻣﯿﺎن ﭘﺎراداﯾﻢﻫﺎ و‬
‫ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻮرل‪ 16‬و ﻣﻮرﮔﺎن‪ ،1383) 17‬ص ‪ (168‬ﭼﻬﺎر‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻋﻤﺪه را در ﭘﺎراداﯾﻢ ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮا ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ :‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪ‬
‫ﺳﻮءﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻣﺮﺟﻊ ﮐﻨﺶ و ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮐﺜﺮتﮔﺮاﯾﯽ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻣﺤﻘﻖ‬
 ‫‪ 10‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻣﻌﺮﻓﯽ ﭼﻬﺎر زﯾﺮﭘﺎرداﯾﻢ اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻓﺮﻋﯽ درون ﻫﺮ ﮐﺪام را ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﻄﺮح در زﯾﺮﭘﺎراداﯾﻢ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪ اﻗﺘﻀﺎﯾﯽ ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ و ﮐﺎرﺑﺮي اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﮔﺰاره ﮐﻠﯿﺪي آن در اداﻣﻪ‬
‫ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد )ﺑﻮرل و ﻣﻮرﮔﺎن‪ ،1383 ،‬ص ‪:(250-228‬‬
‫‪ -1‬ﻧﻈﺮﯾﻪ اﻗﺘﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎه ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﺎز ‪-‬ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻣﻮﺟﻮدﯾﺘﯽ در ﻣﺤﺪوده‬
‫ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽﻧﮕﺮد‪ -‬ﻣﺒﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻤﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺰرگﺗﺮي ﻓﺮض ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ از ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﮐﺎرﮐﺮدي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮي از ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎرج ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻫﻤﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺰﺑﻮر در ﺑﺮآوردن ﺑﻘﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯾﮏ ﮐﻞ دارد ﻣﯽﺗﻮان ﻫﺮ ﯾﮏ از آنﻫﺎ را در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ ﺿﺮورت ﮐﺎرﮐﺮدي‬
‫ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزي ﮐﺮد ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻫﺮ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢ در درون ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎ ِن ﻣﻔﺮوض ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮهاي از ﺗﻨﻮع را‬
‫ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -7‬اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -8‬ﺳﺎزﮔﺎري ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻌﺎﻣﻞ زﯾﺮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ را ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﻞ اﻟﺰاﻣﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻤﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫وﺳﯿﻊﺗﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯾﮏ ﮐﻞ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎﯾﯽ از ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎرج ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻌﺎﻣﻞ دارد‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎن واﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ و ﺳﺎزﮔﺎري اﯾﻦ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﯾﮏ از ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن در ﺣﻔﻆ ﺑﻘﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد وﯾﮋهاي دارد‪.‬‬
‫ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل در ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﯽ و‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪11 ...‬‬

‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪﯾﺮان‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎري از ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ دﻗﯿﻖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2-2‬روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬در اداﻣﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ 3 ،‬ﮔﺎم اﺳﺎﺳﯽ زﯾﺮ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‪ :‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﻣﻘﻮﻟﻪﺑﻨﺪي ﻫﻤﻪ اﺟﺰاي ﻣﺘﻦ در ﺟﻌﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫اﺳﺖ )دوورژه‪ ،1362 ،‬ﺻﺺ ‪ 118‬و ‪(119‬؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‬
‫از ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺳﺎزي‪ 18‬ﻣﺤﻮرﻫﺎ و ﯾﺎ ﺧﻄﻮط اﺻﻠﯽ ﻣﺘﻦ ﯾﺎ ﻣﺘﻮن ﻣﮑﺘﻮب‬
‫)ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪ ،1385 ،‬ص ‪(281‬؛ ﻟﺬا ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﻨﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل از ﻣﺘﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺨﺮاج و اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ب ‪ -‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ :‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ آﺛﺎر ﮔﺮوﻫﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺗﻮان ﺧﻄﻮط اﺻﻠﯽ اﻧﺪﯾﺸﻪ آنﻫﺎ را ﺑﯿﺮون آورد و‬
‫ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻧﻤﻮد و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮد )ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫‪ ،1385‬ص ‪ .(282‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﯿﺰ ﺧﻄﻮط اﺻﻠﯽ ﺗﻔﮑﺮ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن و ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان از‬
‫ﻣﺘﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج و ﻣﻘﻮﻟﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺳﺎزي‬
‫ﺧﻄﻮط اﺻﻠﯽ ﻣﺘﻮن ﻣﮑﺘﻮب‪ ،‬ﮔﺎﻣﯽ اﺳﺎﺳﯽ در ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ج ‪ -‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ‪ :‬ﭼﻮن‬
‫روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ‬
‫روﯾﮑﺮد‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻧﻮع‬
‫آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎه ﭼﻬﺎر ﮐﺎرﮐﺮد ﺿﺮوري ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ از ﻣﻨﻈﺮ ﭘﺎرﺳﻮﻧﺰ‪.‬‬
‫‪ .3-2‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﮐﻠﯿﺪي‬
‫‪ .1-3-2‬ﺳﻄﻮح ﮐﻨﺘﺮل و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﭘﯿﺶ از آوردن ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮاي ﺗﺪﻗﯿﻖ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺧﻠﻂ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﺳﻄﻮح و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺎﻧﺴﯿﻨﺴﮑﯽ‪ (1993) 19‬ﺳﻄﻮح ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ :‬ﻓﺮد‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬
 ‫‪ 12‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫وﻇﯿﻔﻪاي و واﺣﺪﻫﺎ‪ ،20‬ﺳﻄﺢ ﮐﺴﺐوﮐﺎر‪ ،21‬ﺳﻄﺢ ﺷﺒﮑﻪ‪ :‬ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻓﺮاﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ 22‬و‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻨﮕﺎه‪ .23‬اﯾﻦ ﺳﻄﺢﺑﻨﺪي ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل روﺑﻪرو‬
‫ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‬
‫ﮐﻨﺘﺮلﺷﻮﻧﺪه از دﯾﺪﮔﺎه ﺟﺮاﻟﺪ‪ 24‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽﻫﺎ‪ 25‬و اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت‪ 26‬در ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دﯾﺪﮔﺎه دو ﻣﺤﻘﻖ دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬اﻫﺪاف راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪي ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ )‪ .(Tavakoli and Perks, 2001‬ﮔﻤﺎﻧﻪزﻧﯽ‬
‫درﺑﺎره ﺳﻄﻮح و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل دارد ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻦ ﮔﺰاره ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2-3-2‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪ :‬ﮐﻨﺘﺮل ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪ و ﻧﻘﺎداﻧﻪ ﻃﺮحﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﺑﺮاي اﻗﺪاﻣﺎت آﺗﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ ) ‪Schreyogg and Steinman,‬‬
‫‪ .(1978‬در ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻓﻬﻢ آﻧﭽﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن ]ﻣﺤﯿﻂ دروﻧﯽ[ و ﺑﺎزار‬
‫]ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﺮوﻧﯽ[ رخ ﻣﯽدﻫﺪ و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ ﺑﺮ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖﺟﻮﯾﺎﻧﻪ ]اﺛﺮﮔﺬاراﻧﻪ[ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﺮون و درون )‪ .(Konsynski, 1993‬اﻣﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس دﯾﺪﮔﺎه ﻟﻮرﻧﮋ‪ 27‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫راﻫﺒﺮدي ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان را در ارزﯾﺎﺑﯽ راﺑﻄﻪ راﻫﺒﺮد ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ آن در اﺟﺮاي اﻫﺪاف ﺧﻮﯾﺶ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز اﺧﺘﻼف ﺑﺮاي زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ‪1995) 28‬ب ( ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪،‬‬
‫روشﻫﺎ و ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي رﺳﻤﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ]ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و رﻓﺘﺎري[ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﻨﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺮاﺟﻊ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻟﺰوﻣﺎً ﯾﮏ اﺑﺰار ﻧﻈﺎرﺗﯽ و ارزﯾﺎﺑﺎﻧﻪ ﺻﺮف ﻧﯿﺴﺖ )ﻟﻮرﻧﮋ و‬
‫دﯾﮕﺮان‪ ،1385 ،‬ص ‪ 76‬و ‪ .(Timothy et al., 1981‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﯽ‪-‬‬
‫ﮔﯿﺮﯾﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻨﻬﺎن و آﺷﮑﺎر‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﭘﯿﻮﻧﺪي ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل دارد‪ .‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻫﯿﭻ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪13 ...‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻨﺘﺨﺐ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد‪ .‬در ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎت و‬
‫واژهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺪف ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد ﮐﻨﺘﺮل و ‪ ...‬اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .29‬ﺟﺪول ‪1‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .1‬اﻧﻮاع و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل در ﻣﺪلﻫﺎ و ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل‪ /‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان‪ /‬ﻧﺎم اﻟﮕﻮ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺪﯾﺮ و ﺣﻞ ﺗﻌﺎرض‬ ‫‪Doz and Prahalad,‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1984‬‬
‫ﺗﻮازن ﺳﻮد‪ ،‬رﺷﺪ و ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺗﻮازن ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت و رﺷﺪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪،‬‬
‫ﺗﻮازن ﻣﯿﺎن اﻧﺘﻈﺎرات ذيﻧﻔﻌﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎزده ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ‪1385 ،‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫‪30‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪ ،‬رﻓﺘﺎري و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ(‬ ‫‪Ouchi, 1979‬‬ ‫‪3‬‬
‫اداري و ﺑﯿﻦ ﻓﺮدي‬ ‫‪Bruns & waterhouse,‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1975‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﻮﻫﺮه ﺗﺼﻤﯿﻢ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫‪Bartelt, 1979‬‬ ‫‪5‬‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ و ﮐﻨﺘﺮل از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺋﺘﻼف ﻣﻮﻗﺖ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي رﻓﺘﺎري‪ ،‬ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﭘﯿﺸﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮي و ﺷﺨﺼﯽ‪،‬‬
‫‪Merchant, 1985‬‬ ‫‪6‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫روﯾﮑﺮد ﺳﺎﺧﺘﺎري و روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎري‬ ‫‪Ansari, 1977‬‬ ‫‪7‬‬
‫اداري و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫‪Hopwood, 1974‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪31‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯽ ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫‪Dalton, 1971‬‬ ‫‪9‬‬
‫رﺳﻤﯽ )ورودي‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ و ﺧﺮوﺟﯽ( و ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ )ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‪،‬‬
‫‪Jaworski, 1988‬‬ ‫‪10‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ(‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺗﯿﮏ )رﺳﻤﯽ( و ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ )ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ(‬ ‫‪Child, 1981‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪32‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺒﻨﺎ ‪ :‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻋﯿﻨﯽ و روشﻫﺎي ﺳﺎده‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺒﻨﺎ ‪ :‬ذﻫﻨﯽ و‬
‫روشﻫﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪه و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪن و وﻓﺎدار ﮐﺮدن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺻﻮل و‬ ‫‪Anderson & Oliver,‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪1987‬‬
‫اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ورودي )ﻣﺜﺎل‪ :‬ﮐﻨﺘﺮل ارزشﻫﺎ(‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮآﯾﻨﺪ؛ ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬ ‫‪Muralidharan and‬‬ ‫‪13‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي و ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽ؛ ﮐﻨﺘﺮل اﻫﺪاف ﺑﻬﺮهوري‬ ‫‪Hamilton, 1999‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد؛ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد‪ :‬ﺷﮑﻞ دادن ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي‬
‫‪Muralidharan, 2004‬‬ ‫‪14‬‬
‫راﻫﺒﺮد در ﻃﻮل دوره اﺟﺮا‬
‫ﻧﻈﺎرت وﺳﯿﻊ راﻫﺒﺮدي ‪ ,34‬ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻔﺮوﺿﺎت و ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮا‬ ‫& ‪Schreyogg‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪Steinmann, 1987‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﻨﺘﯽ )ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﮔﺰارشدﻫﯽ دورهاي و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ(؛ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻮﯾﻦ )ﻫﻤﮑﺎراﻧﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺗﻤﺎﻣﯽ ذيﻧﻔﻌﺎن‪،‬‬ ‫‪Kloot and Martin,‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪2000‬‬
‫ﮔﺰارشدﻫﯽ زﻣﺎن واﻗﻌﯽ ‪ 35‬و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ و ﻏﯿﺮﻣﺎﻟﯽ(‬
 ‫‪ 14‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻃﺮح ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازد‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﻣﺪل ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺳﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﻏﻨﺎي ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ و ﺟﺎﻣﻌﯿﺖ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻨﺞ ﻣﺪل ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻣﺪل ﻟﻮرﻧﮋ‪ 36‬و دﯾﮕﺮان )‪ ،1385‬ص ‪ ،(145‬ﻣﺪل‬
‫ﭘﺮﯾﺒﻞ‪ ،(1992) 37‬ﻣﺪل ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ )‪ ،1385‬ص ‪ ،(123‬ﻣﺪل آﻧﺘﻮﻧﯽ‪ 38‬و دﯾﮕﺮان )‪ ،1372‬ص‬
‫‪ (45‬و ﻣﺪل ﻣﻮرﻟﯿﺪﻫﺎران‪ (1997) 39‬ﮐﻪ ﺟﺪول ﺧﻼﺻﻪﺷﺪه اﯾﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .2‬ﺧﻼﺻﻪاي از اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل ﻻزم ﺑﺮاي اﺟﺮا و ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﯽ راﻫﺒﺮدﻫﺎ )ﭘﯿﺮس و‬
‫راﺑﯿﻨﺴﻮن‪ ،1383 ،‬ص ‪ 387-358‬و ‪(Preble, 1992‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﻧﻮع‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﻧﻈﺎرت راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮا‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮﺿﯿﺎت‬
‫آﮔﺎﻫﯽﻫﺎي وﯾﮋه‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫روﯾﺪاد اﺗﻔﺎﻗﯽ و‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﮐﻞ ﻣﺤﯿﻂ وﺳﯿﻊ‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﮐﻠﯿﺪي و‬
‫روزﻣﺮه‪ ،‬اﺟﺮاي‬ ‫ﻧﻘﺎط آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻬﻢ در‬ ‫ﻓﺮﺿﯿﺎت ﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ‬ ‫ﭼﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬ ‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬
‫راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ در‬ ‫اﻣﮑﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد‪.‬‬ ‫اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮد‬
‫زﻣﺎن ﺑﺤﺮان‬
‫ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
‫آﻣﺎدﮔﯽ راﻫﺒﺮدي‬
‫از اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻪ‬
‫در زﻣﺎنﻫﺎي‬ ‫ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺒﺮد‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ و‬ ‫زودﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﺑﻪروز ﻧﮕﻪ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﺠﺪد‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫ﮐﺎرا و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻓﺮﺿﯿﺎت‬
‫ﻋﻤﯿﻖ و ﻏﺎﻟﺒﺎً‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ راﻫﺒﺮد‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت و‬ ‫زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ راﻫﺒﺮد‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﺳﺮﯾﻊ راﻫﺒﺮد‬ ‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ‬ ‫اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫و ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻮدن‬
‫ﺑﻨﯿﺎدي ﻣﺆﺳﺴﻪ و‬ ‫ﻏﯿﺮﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫آﻧﻬﺎ‬
‫آﻣﺎدﮔﯽ اﻗﺪام‬ ‫وﺳﯿﻊ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‬
‫ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي‪،‬‬
‫ﺿﺮﺑﺘﯽ در ﻣﻮارد‬ ‫ﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫ﺟﺪاول زﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻮﻇﻬﻮر‬
‫و ‪...‬‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪15 ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .3‬ﺧﻼﺻﻪاي از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي )اﻫﺮمﻫﺎي( ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل داﺧﻠﯽ )ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ‪ ،1385 ،‬ص ‪(330-230‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﻧﻮع‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ‬ ‫ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل داﺧﻠﯽ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪود‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدي‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫داراﯾﯽﻫﺎ را از‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي‬ ‫ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان‬ ‫ﺑﺎزﺧﻮردي ﮐﻪ‬
‫دزدي ﯾﺎ زﯾﺎن‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ رﺳﻤﯽ‬
‫روﺷﻦ از ﻣﻘﺎﺻﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬ﺣﻔﻆ و‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ و‬
‫و ارزشﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي‬ ‫را دﻗﯿﻘﺎً ﮐﻨﺘﺮل و‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدنِ اﻣﻮر‬ ‫ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﭼﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺧﻠﻖ‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي‬ ‫اﻧﺤﺮاف از‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري و‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﻢﻫﺎ‬ ‫ﭼﯿﺰي‬
‫ارزش‪ ،‬ﺳﻄﻮح‬ ‫زﯾﺮدﺳﺘﺎن ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫و ﺗﻮﺑﯿﺦﻫﺎ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻣﻌﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﯽ را‬ ‫ارﺗﺒﺎط دارد‬
‫و رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ ‫و ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫را ﺗﺼﺤﯿﺢ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ ﻗﻮاﻋﺪ‬ ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫اﻣﮑﺎن ﺗﺨﺼﯿﺺ‬
‫ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﺮﮐﻪ و‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از‬ ‫ﮐﺎر و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪،‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ را ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺎﮐﺎرآﯾﯽ در‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي‬ ‫ﻋﺪمﻗﻄﻌﯿﺖﻫﺎي‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ اﻫﺪاف‪،‬‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﭘﺮدازش ﻣﺒﺎدﻻت‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ،‬اﻣﮑﺎن‬ ‫راﻫﺒﺮدي‪ ،‬اﯾﺠﺎد‬ ‫اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه‪،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻧﺎﻗﺺ‬ ‫ﺧﻼﻗﯿﺖ ﺑﺮاي‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﺮاي‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه ﺑﺮ‬ ‫اﻓﺮاد در‬ ‫اراﺋﻪ اﻗﺪاﻣﺎت و‬ ‫ﺑﺮاي اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ‬
‫اﺳﺎس دادهﻫﺎي‬ ‫ﻣﺤﺪودهﻫﺎي‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫اﺻﻼﺣﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ و‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒﺷﺪه‬ ‫از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﺲ از‬
‫ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪،‬‬
‫ﮐﻼهﺑﺮداري‬ ‫آزادي را ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫ﭼﺎﻟﺶ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ‪،‬‬
‫ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ اﻫﺪاف‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽﻫﺎ‬ ‫آزاد ﮔﺬاردن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
 ‫‪ 16‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .4‬ﺑﺮرﺳﯽ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﺘﻌﺎرف‬
‫)‪(Muralidharan, 1997‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ﻣﻌﺘﺒﺮﺳﺎزي‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮاي‬ ‫ﻧﻮع‬
‫ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫ﻣﻔﺮوﺿﺎت‬
‫ادواري راﻫﺒﺮد‬ ‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫)ﻣﺘﻌﺎرف(‬ ‫ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪاﺗﯽ‬ ‫راﻫﺒﺮدي‬ ‫راﻫﺒﺮد‬
‫ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪات‬

‫ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪات‬

‫آﺷﮑﺎر ﺷﺪن ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻏﯿﺮﻣﻌﺘﺒﺮ‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺟﺮا ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺟﺰﺋﯿﺎت‬
‫اﻃﻤﯿﻨﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ از اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬

‫اﻃﻤﯿﻨﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ از اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﯾﮑﯽ از وﺟﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﯽ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد در ﭘﺮﺗﻮ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد در ﭘﺮﺗﻮ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد در ﭘﺮﺗﻮ‬

‫و آﺷﮑﺎرﺷﺪن ﻏﯿﺮﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻮدن‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﻔﺮوﺿﺎت‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫راﻫﺒﺮد‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪات‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺆﺛﺮ و‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از وﺟﻮه‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺟﺮا ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪي ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬

‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪات‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﭼﻪ‬
‫ﻣﻔﺮوﺿﺎت‬

‫ﻣﻔﺮوﺿﺎت‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت‬

‫ﭼﯿﺰي؟‬

‫ﺟﺪول ‪ .5‬ﺧﻼﺻﻪاي از اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي آنﻫﺎ )آﻧﺘﻮﻧﯽ و دﯾﮕﺮان‪ ،1372 ،‬ص‬
‫‪(100-65‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‬ ‫ﻧﻮع‬
‫اﻋﺪاد و ﻣﻨﺎﺑﻊ و داراﯾﯽﻫﺎ‪ :‬اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫اﺷﯿﺎء و‬ ‫اﻓﺮاد‪ :‬ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻦ ﮐﻪ راﻫﺒﺮد‬ ‫ﭼﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ‪-‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻋﯿﻨﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎت وﻇﯿﻔﻪاي‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎرا و ﻣﺆﺛﺮ اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮد‬ ‫ﭼﯿﺰي‬
‫ﺣﺼﻮل اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮاي‬
‫ﺗﺴﻬﯿﻞ اﺟﺮاي راﻫﺒﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺸﻮﯾﻖ‬
‫ﺣﻔﻆ داراﯾﯽﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل اﻃﻼﻋﺎت و‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎرا و‬
‫ﻣﺪﯾﺮان ﺑﻪ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻋﺘﻤﺎد اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﯾﻖ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ از ﻃﺮﯾﻖ ‪ - 1‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎي‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ در زﻣﯿﻨﻪ‬
‫ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺸﻒ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت‬ ‫ﺟﺪول ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺳﻄﻮح‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻬﯿﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ ﺑﻮدﺟﻪ‪،‬‬
‫و ﺑﯽﻧﻈﻤﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي و ‪ ...‬ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫اﺟﺮا و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻋﻤﻠﮑﺮد‪،‬‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت )ﻏﯿﺮﻋﻤﺪي( و‬ ‫اﻧﺤﺮاف وﺟﻮد دارد‪ - 2 .‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮔﺰارش ﮔﯿﺮي و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﺑﯽﻧﻈﻤﯽﻫﺎ ]ﻓﺴﺎد[ )ﻋﻤﻠﯿﺎت‬ ‫روشﻫﺎ و ﻓﻨﻮن ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ )ﺑﻪ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻋﻤﺪي( اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺘﻨﺎب و اﺻﻼح( ‪- 3‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﺜﺎل از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎزرﺳﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﻣﺮور ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺮاي اﻃﻤﯿﻨﺎن از‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫داراﯾﯽﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ‪...‬‬
‫ﻋﺪم ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ‬
 ‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪17 ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .6‬ﺧﻼﺻﻪاي از اﻧﻮاع و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي )ﻟﻮرﻧﮋ و دﯾﮕﺮان‪ ،1385 ،‬ص‬
‫‪(65‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺪرﯾﺠﯽ راﻫﺒﺮدي )زﻣﺎن ﺻﻠﺢ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻨﯿﺎدي راﻫﺒﺮدي )زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ‪ -‬ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ(‬ ‫ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل‬
‫‪ -‬ﺧﻄﯽ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ(‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺑﯿﺮوﻧﯽ و دروﻧﯽ‬
‫ﻓﺮﺿﯿﺎت ﺣﯿﺎﺗﯽ راﻫﺒﺮد ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻔﺮوﺿﺎت آرام اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﺮوﺿﺎت زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ‬
‫راﻫﺒﺮد ﺑﺎﯾﺪ دوﺑﺎره ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﻬﺶ ذﻫﻨﯽ ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ وﺟﻮد‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﺠﺪد راﻫﺒﺮد و ﺟﻬﺶ راﻫﺒﺮدي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‬ ‫ﭘﯿﺸﺮوي ﺑﻪ ﺳﻮي اﻫﺪاف و اﻃﻤﯿﻨﺎن از‬
‫و ﺗﻬﺪﯾﺪات ﺑﺮآﻣﺪه از ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽﻫﺎي ﭼﻬﺎر ﻧﯿﺮوي‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد و ﺑﻬﺒﻮد )ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﺤﺪود(‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ :‬ﻧﯿﺮوي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﻓﻨﺎوراﻧﻪ‬ ‫راﻫﺒﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد و‬ ‫ﻋﺎم‬
‫و ﻧﯿﺮوي ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ راﻫﺒﺮد و ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫ﺑﯿﻦ اﺟﺰاي ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎ‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﻼﺳﯿﮏ )ﻣﺮاﮐﺰ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬ﺳﻮد‪ ،‬درآﻣﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪي‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺣﻮزه راﻫﺒﺮدي ﺑﺮاي ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ‬
‫ﻣﺪلﺳﺎزي راﯾﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي درك ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ‬

‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ )ﻓﺮﺿﯿﺎت اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺳﻨﺎرﯾﻮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪،‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﻫﻮﺷﯿﺎري در ﻗﺒﺎل ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ راﻫﺒﺮدي ﺑﺮآﻣﺪه از‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺳﺎس راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﮐﻠﯿﺪي و رواﺑﻂ ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﺣﻠﻘﻮي‬

‫رﻗﺎﺑﺖ و ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ(‬

‫روﻧﺪﻫﺎ و ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫و ﮐﺴﺐوﮐﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع‬

‫ﺗﻼﻃﻤﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫اﺣﺘﯿﺎﻃﯽ(‬
‫اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺗﺨﺎذ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت راﻫﺒﺮدي‬
‫ارﺗﻘﺎي آﻣﺎدﮔﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮاي ﮐﺸﻒ‬

‫راﻫﺒﺮد ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ درك ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﭘﺮﻫﯿﺰ از‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﮐﺴﺐوﮐﺎرﻫﺎ ﺑﺮاي ﮐﺸﻒ‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽﻫﺎي زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪،‬‬

‫ﻋﻼﯾﻢ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه درﺑﺎره اﻋﺘﺒﺎر‬

‫اﯾﺠﺎد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ در ﻗﺒﺎل ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮآﻣﺪه از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺤﯿﻂ و‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺮاﮐﺰ‬

‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‬

‫ﭘﺪﯾﺪارﺷﻮﻧﺪه‬

‫ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫اﻫﺪاف‬

‫ﭼﻪ ﭼﯿﺰي؟‬
‫ﺷﺪه‬

‫‪ .3‬ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬

‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﭘﺎﻧﺰدهﮔﺎﻧﻪ زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :1‬اﮐﺜﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺮﯾﺤﯽ ﯾﺎ ﺗﻠﻮﯾﺤﯽ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﺤﯿﻂ و ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ را ﺑﺮ ﻣﺤﺘﻮا و ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ )ﺟﺪول ‪ .(7‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺣﺘﯽ در‬
 ‫‪ 18‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﻣﺎدر ﻧﯿﺰ دو ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻼﻃﻢ‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻣﻨﻄﻖ راﻫﺒﺮدي ﺑﻨﮕﺎه ﯾﺎ ﻫﻮﻟﺪﯾﻨﮓ )‪.(Nilsson, 2000‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .7‬ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺛﺮﮔﺬاري ﻣﺤﯿﻂ )ﺗﺪوﯾﻦ از‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻓﺮض ﭘﺎﯾﻪاي درﺑﺎره ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ ﻧﻮع و ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﻨﺘﺮل‬
‫‪%86‬‬ ‫‪18‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ ﻧﻮع و ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‬
‫‪%14‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ ﻧﻮع و ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯽﺗﺄﺛﯿﺮ اﺳﺖ‬
‫‪100‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :2‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ را ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﺎده و ﯾﺎ ﻣﺘﻼﻃﻢ و رﯾﺴﮑﯽ در ﻧﻈﺮ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﮐﻤﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮرﻧﮋ و دﯾﮕﺮان( درﺑﺎره ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﻣﺒﻬﻢ‪ ،‬آﺷﻮﺑﻨﺎك و‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﮐﺮدهاﻧﺪ )ﺟﺪول ‪.(8‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .8‬ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮض ﺛﺒﺎت‪/‬ﻋﺪم ﺛﺒﺎت ﻣﺤﯿﻂ )ﺗﺪوﯾﻦ از‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻓﺮض ﭘﺎﯾﻪ اي در ﻣﻮرد ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪%19‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﻓﺮض ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﺘﻼﻃﻢ و رﯾﺴﮑﯽ ﺑﻮدن‬
‫‪%57‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ﻓﺮض ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﻣﺒﻬﻢ‪ ،‬آﺷﻮﺑﻨﺎك و ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫‪%23‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ )وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ در ﻣﺪل‪/‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ(‬
‫‪100‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :3‬ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ از ﮐﻨﺘﺮل اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد‬

‫اﺳﺖ و در ﺻﻮرت اﺗﺨﺎذ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل داﺧﻠﯽِ‬
‫ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ )‪ ،1385‬ص ‪ (416‬و ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺴﺎﺑﺪاريِ آﻧﺘﻮﻧﯽ و دﯾﮕﺮان )‪ ،1372‬ص ‪. (26‬‬
‫وﺟﻮد اﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل در ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 9‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .9‬ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس واﺑﺴﺘﮕﯽ‪/‬ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ راﻫﺒﺮد )ﺗﺪوﯾﻦ‬
‫از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ راﻫﺒﺮد‬
‫‪%62‬‬ ‫‪13‬‬ ‫در ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از راﻫﺒﺮد ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‬
‫‪%38‬‬ ‫‪8‬‬ ‫در ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺗﻤﺎم ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ راﻫﺒﺮد اﺳﺖ‬
‫‪100‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪19 ...‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ :4‬اﮐﺜﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ از ﮐﻨﺘﺮل را درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮد آن‪ ،‬اﻃﻤﯿﻨﺎن از‬
‫اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ آﻧﺘﻮﻧﯽ‪.‬‬
‫اﮐﺜﺮ ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻫﺪف ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ )‪(Ochi, 1979‬‬
‫)‪(Kaplan & Norton 1992, 1993 & 1996‬‬ ‫ﮐﺎرت اﻣﺘﯿﺎزي ﻣﺘﻮازن‬ ‫‪‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .10‬ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮد اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬

‫)ﺗﺪوﯾﻦ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ﺣﺼﻮل اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬
‫‪%19‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد در ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي وﺟﻮد دارد‬
‫‪%81‬‬ ‫‪17‬‬ ‫در ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﮐﺎرﮐﺮدي درﺑﺎره اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫‪100‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :5‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و ﻣﺪلﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ‪ 6‬ﮐﺎرﮐﺮد‬

‫ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺼﺎء و اﺳﺘﻘﺮاء اﺳﺖ‪ .‬دو ﮐﺎرﮐﺮد اول )‪ (F01, F02‬رﺑﻂ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮد ﻧﺪارد؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ راﻫﺒﺮد و‬
‫ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎر ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬ﺳﻪ ﮐﺎرﮐﺮد ﺑﻌﺪي ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ اﻫﺪاف راﻫﺒﺮدي و راﻫﺒﺮد اﺳﺖ )‪ .(F03, F04, F05‬ﯾﮏ ﻧﻮع ﮐﺎرﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮدﻫﺎ اﺳﺖ و دﻏﺪﻏﻪ ﺻﺤﺖ و اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ آﻧﻬﺎ را داراﺳﺖ‬
‫)‪ .(F03‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮي از ﮐﺎرﮐﺮد درﺑﺎره ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪن راﻫﺒﺮد ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ‪ ...‬اﺳﺖ )‪ (F04‬و‬
‫دﯾﮕﺮي درﺑﺎره اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي راﻫﺒﺮدي و ﺗﺤﻘﻖ راﻫﺒﺮد در ﻋﻤﻞ )‪ (F05‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮع‬
‫دﯾﮕﺮي از ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد و ﻧﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ و اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد و‬
‫ﻧﻪ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎص؛ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ از راﻫﺒﺮد درﺑﺎره ﭘﯿﺸﺒﺮد و ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي آﯾﻨﺪه ﺑﺎ دﻏﺪﻏﻪ ﺑﻘﺎء و ﺣﻔﻆ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﭘﯿﺎﭘﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮارد در ﺟﺪول ‪11‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪهﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ 20‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .11‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮔﻮﻧﻪ آرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل )ﺗﺪوﯾﻦ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬

‫ﮐﺎرﮐﺮد‬ ‫ﮐﺪ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ‪ ،‬ﻓﺴﺎد و ﮐﻼهﺑﺮداري )ﺑﯽﻧﻈﻤﯽﻫﺎي ﻋﻤﺪي(‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت )ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﻏﯿﺮﻋﻤﺪي(‬ ‫‪F01‬‬
‫ﺣﺼﻮل اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎرا و ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫‪F02‬‬
‫ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﯽ و اﻋﺘﺒﺎرﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮد‬ ‫‪F03‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺮﺟﻤﻪ راﻫﺒﺮد ﺑﻪ ﻋﻤﻞ )ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﮐﺮدن راﻫﺒﺮد(‬ ‫‪F04‬‬
‫ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎرا و ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬ ‫‪F05‬‬
‫ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺑﻘﺎء و ﺑﺮﺗﺮي ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫‪F06‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :6‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻠﯽ در ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﺷﺪه و‬

‫& ‪Mintzberg, 1978 & Burgelman, 1983‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﻧﺸﺪه )ﻧﻮﻇﻬﻮر( ﻧﻘﺶ ﺑﺎزي ﮐﻨﺪ )‬
‫‪ .(1991‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان ارﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اداري‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ دارد ) & ‪Greiner‬‬
‫‪ .(Bhambri, 1989 & Gabarro, 1987, Pp. 180 & 181‬ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ دﻗﯿﻘﯽ از‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل در ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ )ﺷﺎﻣﻞ ﭼﺮﺧﺶ راﻫﺒﺮدي‪ 40‬و ﺗﮑﺎﻣﻞ راﻫﺒﺮدي‪(41‬‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻟﻒ‪ -‬ﻏﻠﺒﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺑﯽﺗﺤﺮﮐﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و اﻟﻘﺎي ﺣﺲ اﺿﻄﺮار‪ ،‬ب‪ -‬اﻧﺘﻘﺎل اﻫﻤﯿﺖ ﻫﺪف ﺟﺪﯾﺪ و اﯾﺠﺎد‬
‫ﺣﺲ اﺣﯿﺎي ﻫﺪف و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي‪ ،‬ج‪ -‬رﺳﻤﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‬
‫و اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺟﺪول زﻣﺎﻧﯽ اﺟﺮا‪ ،‬د‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮ روﻧﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ﭘﺎداش‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﻫﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس وﻓﺎداري ﺑﻪ ﻫﺪف راﻫﺒﺮدي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻫـ‪ -‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎدﮔﯿﺮي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﻋﺪمﻗﻄﻌﯿﺖﻫﺎي راﻫﺒﺮدي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﺑﺮاي آﯾﻨﺪه )‪.(Simons, 1994‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺷﺮوع ﺗﻐﯿﯿﺮات راﻫﺒﺮدي ‪،‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ را در ﻧﮕﺮشﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ ) ‪Dent,‬‬
‫‪.(1991‬‬
‫‪43‬‬ ‫‪42‬‬
‫ﺑﻪ زﻋﻢ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ و اوﺗﻠﯽ )‪ ،1995‬ص ‪ (7‬دو ﮐﺮاﻧﻪ در ادﺑﯿﺎت ﮐﻨﺘﺮل درﺑﺎره‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫‪44‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎه ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮد ﻧﻈﻢ و ﺛﺒﺎت ﻧﻈﺮ‬
‫دارد؛ و‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪21 ...‬‬

‫ب‪ -‬دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺪﯾﺪارﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮد ﺗﻄﺒﯿﻖ و‬

‫ﯾﺎدﮔﯿﺮي‪ 45‬ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫اﯾﻦ دو ﮐﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ رﻗﯿﺐ و ﻣﺘﻀﺎد دﯾﺪه ﺷﻮد و ﻫﻢ ﻣﮑﻤﻞ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ‪ .‬ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﮐﻨﺘﺮل‬
‫راﻫﺒﺮدي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺳﺎزﮔﺎري رﻓﺘﺎر اﻓﺮاد ﺑﺎ راﻫﺒﺮد ازﭘﯿﺶﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه‬
‫‪ .(Merchant,‬اﻣﺎ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه ‪،‬‬ ‫)‪1985, p. 34‬‬ ‫اﺳﺖ‬
‫‪ .‬ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ را ﺑﺮاي‬ ‫)‪(Mintzberg, 1978‬‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‬
‫ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي آﻣﺎده ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻧﻮع راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫‪(Simons,‬‬
‫)‪ .1995a, 1995b‬از اﯾﻦ ﭼﻬﺎرﭼﻮب در ﺑﺴﯿﺎري از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫)‪.(Kasurinen, 1998 & Puolam¨aki, 2004‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :7‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﻨﺘﺮل در ﭘﻨﺞ ﻣﻮرد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺒﺎط و اﺳﺘﻘﺮا اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺪول‬
‫‪ 12‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .12‬اﺳﺘﻘﺮاي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﻨﺘﺮل )ﺗﺪوﯾﻦ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﺮﺗﺒﻂ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﺪ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫‪F01‬‬ ‫اﻋﺪاد و ارﻗﺎم‬ ‫‪I01‬‬

‫‪F01‬‬ ‫اﻣﻮال و داراﯾﯽﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫‪I02‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت )ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل زﻣﯿﻨﻪ‪ /‬ﻣﺤﺘﻮاي‬
‫‪F03, F04, F06‬‬ ‫‪I03‬‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن و ‪(...‬‬
‫‪F02, F04, F05‬‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎت )وﻇﯿﻔﻪاي و راﻫﺒﺮدي(‬ ‫‪I04‬‬
‫‪F06‬‬ ‫ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ‬ ‫‪I05‬‬
‫‪F06‬‬ ‫ذيﻧﻔﻌﺎن ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫‪I06‬‬
‫‪F06, F03‬‬ ‫ارزشﻫﺎ و ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت‬ ‫‪I07‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :8‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﻨﺘﺮل‪ 3 ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺳﺘﻘﺮاء و اﺳﺘﻨﺘﺎج اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل اﻟﺰاﻣﯽ )‪ (S1‬ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻏﯿﺮراﻫﺒﺮدي اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪارد و ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﮔﺎري دارد )ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫‪ .(3‬ﺧﻮد اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬داراي ﺳﻪ زﯾﺮﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺖ؛ ﮐﻨﺘﺮل داﺧﻠﯽ )‪ ،(S11‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري )‪ (S12‬و ﮐﻨﺘﺮل وﻇﯿﻔﻪاي )‪ .(S13‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﺪه دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي‬
 ‫‪ 22‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫)‪ (S2‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ راﻫﺒﺮد اﺳﺖ و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻫﻢ داراي ﺳﻪ‬
‫زﯾﺮﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي اﺳﺖ )‪ (S3‬ﮐﻪ ﺑﻪ راﻫﺒﺮد‬
‫واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي وروديﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﻣﺬﮐﻮر در ﺟﺪول ‪ 13‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .13‬اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل و اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﻪﮐﺎرروﻧﺪه در ﻫﺮ ﻧﻮع از آن )ﺗﺪوﯾﻦ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ اﺑﺰارﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﺪ‬
‫ﺣﻔﺎظﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري )ﺗﻔﮑﯿﮏ وﻇﺎﯾﻒ‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﻣﺸﺨﺺ اﺧﺘﯿﺎر‪،‬‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ داراﯾﯽﻫﺎ( و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻮروﮐﺮاﺗﯿﮏ‪ :‬روشﻫﺎي‬
‫‪F01‬‬ ‫رﺳﻤﯽ ﺧﻮدﮐﺎر‬ ‫‪S11‬‬
‫‪I02‬‬ ‫ﺣﻔﺎظﻫﺎي ﻧﻈﺎم )ﺛﺒﺖ و ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي اﻣﻮر‪ ،‬دﺳﺘﺮس ﻣﺤﺪود ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل داﺧﻠﯽ‬
‫ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ(‬
‫‪ S1‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺣﻔﺎظﻫﺎي ﮐﺎرﮐﻨﺎن )ﭼﺮﺧﺶ در ﺷﻐﻞﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي (‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬ ‫‪S01‬‬
‫‪F01‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاران و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن درﺑﺎره اﻋﺪاد و ارﻗﺎم و‬ ‫‪ S12‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫)ﻓﺮوراﻫﺒﺮدي(‬
‫‪I01‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮي ﻣﻨﺎﺑﻊ و داراﯾﯽﻫﺎ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬
‫روشﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﮐﻨﺘﺮل‪ :‬ﻓﻨﻮن ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺮوژه )‪ PERT‬و ‪ (...‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫‪F02‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي و ‪...‬‬ ‫‪ S13‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫‪I04‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻫﺪف ) ‪ (MBO‬و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻠﮑﺮد‬ ‫وﻇﯿﻔﻪاي‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ راﻫﺒﺮد و ﻧﻈﺎرت وﺳﯿﻊ راﻫﺒﺮدي‬
‫‪ S21‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫‪F03‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺤﯿﻄﯽ )ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎي‬
‫‪I03‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي‬
‫‪I07‬‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ(‬
‫راﻫﺒﺮد‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎ )ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪن ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ (‬
‫‪ S2‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﮐﺎرت اﻣﺘﯿﺎزي ﻣﺘﻮازن‬ ‫‪S02‬‬
‫‪F04‬‬ ‫‪ S22‬ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫راﻫﺒﺮدي‬
‫ﻃﺮحرﯾﺰي ﺳﻮد و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺨﺼﯿﺺ داراﯾﯽ و ﻣﻨﺎﺑﻊ )ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫‪I03‬‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ راﻫﺒﺮد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪاي ﯾﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪاي (‬
‫‪F05‬‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻮددﻫﯽ راﻫﺒﺮدي‬ ‫‪ S23‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫‪I04‬‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ )ﺳﻮد‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ‪(...‬‬ ‫اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻨﺸﯽ‪ :‬ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎ و ﺑﯿﻨﺶﻫﺎ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺤﺪﯾﺪي ]ﻣﺮزي [‪ :46‬ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﺧﻄﻮط ﻗﺮﻣﺰ و ارزشﻫﺎ‬
‫‪F06‬‬
‫‪I05‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ‪،‬‬ ‫‪S3‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي‬ ‫‪S03‬‬
‫‪I06‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذيﻧﻔﻌﺎن ذيﻧﻔﻮذ(‬
‫‪I07‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي )ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻫﻮﺷﯿﺎراﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ (‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪23 ...‬‬

‫در ﺟﺪول ‪ 13‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﺼﯿﺺ اﯾﻦ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي از ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺑﺰار ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را‬
‫دارد‪ .‬اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻋﻤﻠﮑﺮد از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎرت اﻣﺘﯿﺎزي ﻣﺘﻮازن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر ﯾﺎ ﭘﺪﯾﺪارﺷﻮﻧﺪه ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ) ‪Kaplan and Norton, 2000, p.‬‬
‫‪.(123‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :9‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﻟﻒ‪ -‬ﺳﺎده و‬
‫ﺑﺎﺛﺒﺎت‪ ،‬ب‪ -‬ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ و رﯾﺴﮑﯽ و ج‪ -‬ﻣﺒﻬﻢ و ﭘﯿﭽﯿﺪه ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮﻟﯽاي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬اﻟﻒ‪ -‬ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺑﺪون واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ راﻫﺒﺮد‪ ،‬ب‪ -‬ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي راﻫﺒﺮد و ج‪ -‬ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاﺗﺮ از و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ‬
‫راﻫﺒﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :10‬ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزي و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺳﺎزي اﯾﻦ ﻧﻮع از ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺻﻒ آﺷﻮﺑﻨﺎك‪ ،‬ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻣﺒﻬﻢ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ :‬اﺑﻬﺎم در ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺿﻌﻒ در ﻓﻬﻢ رواﺑﻂ ﻋﻠﯽ‪-‬ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ و رواﺑﻂ‬
‫ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﮐﻼﺳﯿﮏ آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺗﻔﮑﺮ راﻫﺒﺮدي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺗﮑﻮﯾﻨﯽ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺼﯿﻢﮔﯿﺮان راﻫﺒﺮدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﯾﺎ ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ ﯾﺎ رﯾﺴﮑﯽ ﺑﺎ اﻣﮑﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻت‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎﯾﯽ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬آﺷﻮﺑﻨﺎك و ﻣﺒﻬﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‪ ،‬روش ﺟﺪﯾﺪي را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﭘﯿﺶِ روي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاون‪ 47‬و اﯾﺰﻧﻬﺎرت‪ ،1998) 48‬ص ‪ (234‬ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ را‬
‫ﺑﺮاي روﯾﮑﺮد راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎن در ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺪﯾﺪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ :‬ﻣﺰﯾﺖﻫﺎ ﻣﻮﻗﺘﯽ اﺳﺖ‬
‫و رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ را ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ و راﻫﺒﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻨﻮع و ﭘﺪﯾﺪارﺷﻮﻧﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﻧﮕﺎه ﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﻫﺎي ﻣﻔﺼﻞ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺪرﺳﻮن‪ (1999) 49‬ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺑﻮدن ﻣﺰﯾﺖﻫﺎ و ﻟﺰوم ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ 24‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وود‪ (1997) 50‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﺖوﺟﻮي‬
‫‪51‬‬
‫را رﻗﻢ زد ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎي راﻫﺒﺮدي ﺑﺎ ذيﻧﻔﻌﺎن رﻓﺖ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺬاﮐﺮات آﯾﻨﺪه‬
‫]ﺑﺮﺧﻼف روﯾﮑﺮد ﮐﻼﺳﯿﮏ[ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي راﻫﺒﺮدي در اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻢﮐﺎرﺑﺮدي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ ﻟﺬا اﻫﺪاف ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻨﺘﺮل از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺟﺪا اﺳﺖ و ﻣﺰﯾﺖ‬
‫رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻣﻮﻗﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺒﻬﻢ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد ﮐﻨﺘﺮل‪،‬‬
‫ﮐﺸﻒ‪ ‬درﺳﺖ ﺑﻮدن اﻫﺪاف‪ ‬ازﭘﯿﺶﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮدن اﻫﺪاف آﯾﻨﺪه را‬
‫در زﻣﺎن ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﺳﻨﺠﺪ )‪ .(Timothy et al., 1981‬در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‬
‫‪52‬‬
‫ﻧﯿﺰ‬ ‫ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻼوه ﺑﺮ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺗﮏﺣﻠﻘﻪاي و دوﺣﻠﻘﻪاي‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺳﻪﺣﻠﻘﻪاي‬
‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﻤﺪه و ﻫﻔﺖ زﯾﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ در ﺟﺪول ‪ 14‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺮوح‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .14‬ﮔﻮﻧﻪ آرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ و ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ و ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ )ﺗﺪوﯾﻦ از‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﻓﺮوراﻫﺒﺮدي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮا راﻫﺒﺮدي‬

‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫زﯾﺮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ‬

‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺒﺪﯾﻞ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬

‫ﻣﺤﺘﻮاي‬ ‫وﻇﯿﻔﻪاي ‪-‬‬
‫اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬ ‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬ ‫داﺧﻠﯽ‬
‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي‬
‫اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ دروﻧﯽ و ﺑﯿﺮوﻧﯿﺒﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و‬
‫ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺑﻘﺎء و ﺑﺮﺗﺮي از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺰﯾﺖ‬

‫ﺣﻔﻆ داراﯾﯽﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري در‬

‫ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ راﻫﺒﺮد ﺧﻮد را‬
‫رﻗﺎﺑﺘﯽ ﭘﯽ در ﭘﯽ )ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬

‫ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﯽ و اﻋﺘﺒﺎرﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد‬

‫ﺣﺼﻮل اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺮﺟﻤﻪ راﻫﺒﺮد ﺑﻪ ﻋﻤﻞ وﮐﺴﺐ‬

‫ﺗﻌﺎﻣﻼت و ﮐﻼهﺑﺮداري )ﺑﺎزرﺳﯽ داراﯾﯽﻫﺎ(‬

‫ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي اﺳﺖ(‬

‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺒﺎدﻻت و‬

‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﺷﺘﺒﺎه‬
‫در ﭘﺮﺗﻮ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﯾﺪات و ‪...‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎرا و ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫)ﻏﯿﺮﻋﻤﺪي( و ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ )ﻓﺴﺎد(‬

‫ﻃﻮر ﮐﺎرا و ﻣﺆﺛﺮ‬
‫ﭘﺪﯾﺪراﺷﻮﻧﺪه‬

‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫‪...‬‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪25 ...‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﻓﺮوراﻫﺒﺮدي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮا راﻫﺒﺮدي‬

‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬

‫زﯾﺮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺒﺪﯾﻞ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي‬ ‫وﻇﯿﻔﻪاي ‪-‬‬
‫اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬ ‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬ ‫داﺧﻠﯽ‬
‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي‬
‫ﻓﻬﻢ رواﺑﻂ ﻋﻠﺖ ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ‪ ،‬رواﺑﻂ‬
‫اﺑﻬﺎم در ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺿﻌﻒ در‬

‫ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫در ﻫﺮ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ ﭼﻪ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ رﯾﺴﮑﯽ ) اﻣﮑﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺣﺘﻤﺎل( و‬
‫ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎﺛﺒﺎت و ﺷﻔﺎف ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﯽﺛﺒﺎت و ﻣﺒﻬﻢ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ‬
‫راﻫﺒﺮد ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﮐﻼﺳﯿﮏ آن وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻔﮑﺮ راﻫﺒﺮدي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي‬
‫ﺗﮑﻮﯾﻨﯽ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻣﺒﻨﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺳﺎس ﮐﺎر‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﮐﻨﺘﺮل ﻫﺎ ﮐﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻨﺘﺮل در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫راﻫﺒﺮد‬
‫رﯾﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻣﻌﻨﺎ دار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎم دادهﻫﺎ‪،‬‬
‫اﻫﺪاف و دادهﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس‬ ‫دادهﻫﺎي‬ ‫دادهﻫﺎي‬ ‫دادهﻫﺎي‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي‪،‬‬
‫ﻣﺎﻟﯽ‪ -‬ﻏﯿﺮﻣﺎﻟﯽ و دﻗﯿﻖ دادهﻫﺎي راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﻏﯿﺮﻣﺎﻟﯽ و‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﮐﯿﻔﯽ و‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪﻧﮕﺮ‪،‬‬
‫دﻗﯿﻖ‪،‬‬ ‫ﻟﺤﻈﻪاي و ﻣﺎﻟﯽ و دﻗﯿﻖ ﺷﺮاﯾﻂ‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬ ‫ورودي ﻏﯿﺮﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﺣﺎلﻧﮕﺮ و‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪﻧﮕﺮ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫و ﺗﺎرﯾﺨﯽ‬ ‫ﻋﯿﻨﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪﻧﮕﺮ‬ ‫ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ‬
‫آﯾﻨﺪهﻧﮕﺮ‬
‫ﮐﻤﯽ‪/‬‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‪،‬‬
‫ﮐﯿﻔﯽ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎر‬ ‫ﮐﻤﯽ‪-‬ﮐﯿﻔﯽ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎر‬ ‫ﮐﯿﻔﯽ‬ ‫ﮐﻤﯽ‬ ‫ﮐﻤﯽ‬ ‫ﮐﯿﻔﯽ‬
‫ﺑﻮدن‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‬
‫دﯾﺪﮔﺎه‬
‫آﯾﻨﺪهﮔﺮا‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪﮔﺮا‬ ‫ﺣﺎلﻧﮕﺮ‬ ‫آﯾﻨﺪهﮔﺮا‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪﮔﺮا‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪﮔﺮا‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﯾﻨﺪهﮔﺮا‬
‫زﻣﺎن‬
 ‫‪ 26‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﻓﺮوراﻫﺒﺮدي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮا راﻫﺒﺮدي‬

‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬

‫زﯾﺮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺒﺪﯾﻞ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي‬ ‫وﻇﯿﻔﻪاي ‪-‬‬
‫اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬ ‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬ ‫داﺧﻠﯽ‬
‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﮔﺴﺴﺘﻪ ﯾﺎ‬

‫)ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ( و‬ ‫ﮔﺴﺴﺘﻪ‬ ‫ﮔﺴﺴﺘﻪ‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﮔﺴﺴﺘﻪ‬ ‫ﮔﺴﺴﺘﻪ‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﮔﺴﺴﺘﻪ‬
‫ﮔﺴﺴﺘﻪ‬ ‫)ادواري(‬ ‫)ادواري(‬ ‫)ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ(‬ ‫)ادواري(‬ ‫)ادواري(‬ ‫ﺑﻮدن )ادواري(‬
‫)ادواري(‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ‬
‫اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬ ‫ارﻗﺎم و‬
‫ﮐﻠﯿﺖ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي‬ ‫اﺷﯿﺎء و‬ ‫اﺷﯿﺎء و‬ ‫ﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫اﻣﻮال و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫راﻫﺒﺮد‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‬ ‫اﻣﻮال‬ ‫)واﺣﺪ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫راﻫﺒﺮد‬ ‫داراﯾﯽﻫﺎ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ(‬
‫راﻫﺒﺮد‪،‬‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬
‫راﻫﺒﺮد‬ ‫راﻫﺒﺮد‪ ،‬درﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ راﻫﺒﺮد‪ ،‬درﺳﺖ‬ ‫ﻓﺮض‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮ و‬ ‫درﺳﺖ‬
‫ﻧﺪارﯾﻢ‬ ‫و ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ و ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‬ ‫اﺻﻠﯽ‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮي‬ ‫ﺳﻄﺢ‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻧﻮع دوم )دوﺣﻠﻘﻪاي(‬ ‫ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻧﻮع اول )ﺗﮏﺣﻠﻘﻪاي(‬
‫ﺳﻪﺣﻠﻘﻪاي‬ ‫ﯾﺎدﮔﯿﺮي‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ‪ :11‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻟﻮرﻧﮋ و دﯾﮕﺮان )‪ ،1385‬ص ‪ (27‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل‪-‬‬

‫ﻫﺎي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﺗﺎﮐﺘﯿﮑﯽ و راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﻫﻢزﻣﺎن در ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﺎرﮐﺮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎﻣﻞ و ﻫﻢزﻣﺎن ﺟﺎري و ﺳﺎري‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺳﺮوﮐﺎر‬
‫دارد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻏﯿﺮراﻫﺒﺮدي و راﻫﺒﺮدي و ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻢزﻣﺎن‬
‫ﻣﻮرد اﺣﺘﯿﺎج ﻣﺪﯾﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﻏﯿﺮراﻫﺒﺮدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻫﺮم ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
‫از ﺛﺒﺎت و ﺳﻼﻣﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺑﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﺒﺪﯾﻞ و‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ )اﺟﺮاﯾﯽ ﺷﺪن( و اﺟﺮاي راﻫﺒﺮد ﻧﻈﺎرت ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﺪمﻗﻄﻌﯿﺖ راﻫﺒﺮدي و ﻋﺮﺿﻪ اﻫﺮﻣﯽ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻨﻈﯿﻢ راﻫﺒﺮد ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي ﻧﯿﺰ آﯾﻨﺪه ﺳﺎزﻣﺎن را در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻼﻃﻢ ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ و آﺷﻮﺑﻨﺎﮐﯽ و‬
‫اﺑﻬﺎم ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪27 ...‬‬

‫‪ .1-3‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻮع آرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺎراداﯾﻢ ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﮔﻮﻧﻪ آرﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم ﮐﺎرﮐﺮد و ﭘﺎرداﯾﻢ ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮاﯾﯽ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺗﺪوﯾﻦ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻻزم اﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ دﺳﺘﺎورد‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﺎن ﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺳﺮوﮐﺎر دارد‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫‪‬‬
‫ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ را ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬ﭘﺎرهﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺎرهﻣﺤﯿﻂﻫﺎ داراي ﺗﻨﻮع‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﭘﺎرهﻣﺤﯿﻂ ﻓﻨﺎوراﻧﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ داراي ﺳﺮﻋﺖ و اﺑﻬﺎم ﺑﺎﺷﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﯿﻂ رﻗﺎﺑﺘﯽ آن ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﻧﺤﺼﺎري‪ ،‬ﺳﺎده و ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﺬا ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ در ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل داراي‬
‫زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻢزﻣﺎن و ﻣﻮازي‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺷﺶﮔﺎﻧﻪ و اﻧﻮاع ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ‪.‬‬
‫ﻼ ﻣﺤﯿﻂ‬‫‪ ‬وﯾﮋﮔﯽ اﯾﻦ ﭘﺎرهﻣﺤﯿﻂﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫رﻗﺎﺑﺘﯽ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﭘﻮﯾﺎ ﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ داراي ﺗﻨﻮع و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﻣﯽﺗﻮان در ﻫﻢزﻣﺎﻧﯽ ‪3‬‬
‫ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻌﯿﻦ ﭼﻪ ﻧﯿﺎزي را ﺑﺮاي‬ ‫‪‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ )اﺑﺮﺳﯿﺴﺘﻢ(‪ 53‬ﺑﺮآورده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﭼﻪ ﻧﯿﺎزي را از اﺑﺮﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه‬
‫ﭘﺎرﺳﻮﻧﺰ ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ داراي ﭼﻬﺎر ﮐﺎرﮐﺮد ﺿﺮوري اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻄﺒﯿﻖ ﯾﺎ اﻧﻄﺒﺎقﭘﺬﯾﺮي‪ :‬ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﻟﻮازم و ﻧﯿﺎزﻫﺎي‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻫﺪفﯾﺎﺑﯽ‪ :‬ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﻫﺪاف ﺧﻮد را ﺗﺮﺳﯿﻢ و رﻓﺘﺎرش را ﺑﺪان ﺳﻮ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ‪ :‬ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﯿﻦ اﺟﺰاي دروﻧﯽ ﺧﻮد ﺳﺎزﮔﺎري و وﻓﺎق اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪.‬‬
 ‫‪ 28‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1391‬ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ ‪11‬‬

‫‪ -4‬ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﻫﻮﯾﺖ و اﻟﮕﻮﻫﺎ‪ :‬ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫ﺧﺎص ﺟﻬﺖ اﻧﮕﯿﺰش اﻓﺮاد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ )رﯾﺘﺰر‪ ،1374 ،‬ص ‪.(131‬‬
‫از دﯾﺪﮔﺎه ﭘﺎرﺳﻮﻧﺰ‪ ،‬ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻋﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد ﺗﻄﺒﯿﻖ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف را ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد اﻧﺴﺠﺎم و‬
‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ؛ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﻫﻮﯾﺖ و‬
‫ﺛﺒﺎت اﻟﮕﻮﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬اﮐﻨﻮن اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ ،‬آن ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻣﺬﮐﻮر را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻧﻘﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 15‬ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ .15‬ﻧﻘﺶ ﮐﻨﺘﺮل در ‪ 4‬ﮐﺎرﮐﺮد ﺳﺎزﻣﺎن در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﭘﺎراداﯾﻢ ﮐﺎرﮐﺮدﮔﺮا )ﺗﺪوﯾﻦ‬
‫از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان(‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﭘﺎرهﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫)ﻓﺮوراﻫﺒﺮدي(‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﻧﻌﮑﺎس اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﭘﺪﯾﺪارﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذيﻧﻔﻌﺎن‬
‫ﺗﻬﺪﯾﺪات و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ذيﻧﻔﻮذ‬
‫راﻫﺒﺮدي )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ رك ‪(S21‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺤﺘﻮاي راﻫﺒﺮد‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل وﻇﺎﯾﻒ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬
‫)ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ رك‬ ‫)ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﺪف‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫‪(S21‬‬ ‫رك ‪(S13‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺒﺪﯾﻞ راﻫﺒﺮد ﺑﻪ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻧﻈﻢ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت‬
‫‪54‬‬ ‫از ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ(‬ ‫راﻫﺒﺮد ﻣﺤﻮر ﺷﺪن ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫)ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬ ‫)ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ رك‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي‬ ‫رك ‪(F01‬‬
‫‪(S22‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﻨﺸﯽ‪) :‬ﭼﺸﻢ‪-‬‬
‫اﻧﺪازﻫﺎ و ﺑﯿﻨﺶﻫﺎ(‬ ‫رﺳﻤﯿﺖﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ اﻣﻮر‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺤﺪﯾﺪي‬ ‫)ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ اﻟﮕﻮ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫]ﻣﺮزي[‪) :‬ﺧﻄﻮط‬ ‫رك ‪(S11‬‬
‫ﻗﺮﻣﺰ و ارزشﻫﺎ(‬
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪29 ...‬‬

‫‪ .4‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت آﯾﻨﺪه‬

‫اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻮآوريﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ :‬اﻟﻒ‪ -‬ﮐﺎرﮐﺮدﺷﻨﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻊ ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ب‪-‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزي ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاراﻫﺒﺮدي‪ ،‬ج‪ -‬ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ راﻫﺒﺮد )واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﺑﻪ‬
‫راﻫﺒﺮد ﯾﺎ اﺳﺘﻘﻼل از آن(‪ ،‬د‪ -‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ ‪ 4‬ﮐﺎرﮐﺮد ﺿﺮوري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن از دﯾﺪﮔﺎه ﭘﺎرﺳﻮﻧﺰ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬دو زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺳﻄﺢ ﺧﺮد در ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي‪ :‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻠﯽاﻟﺨﺼﻮص ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي در ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ )آﻧﺘﻮﻧﯽ و دﯾﮕﺮان‪1372 ،‬؛ ‪(Lorange et al., 1986 & Simons, 1995a‬؛ و‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي راﻫﺒﺮد ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﯿﺰ در ادﺑﯿﺎت ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎﯾﺶ ﻣﺤﯿﻂ )‪ ،(Preble, 1992‬ﺑﻮدﺟﻪ راﻫﺒﺮدي )‪ ،(Lorange, 1988‬ﻧﺸﺎنﻫﺎي‬
‫& ‪Gupta‬‬ ‫راﻫﺒﺮدي )‪ ،(Goold & Quinn, 1993, p. 18-33‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺎداش )‬
‫‪ (Govindarajan, 1984‬اﻣﺎ اﮐﺜﺮ اﯾﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﮐﻼن ﻓﺮاﯾﻨﺪ راﻫﺒﺮد ﮐﺎر ﮐﺮدهاﻧﺪ و‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺧﺮد‪ 55‬ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺗﮏﺗﮏ اﻓﺮاد در ﺗﺤﻘﻖ راﻫﺒﺮد ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﺳﻄﺢ ﺧﺮد ﭘﯽ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﮐﻨﺘﺮل در ﻫﺮ ﮐﺪام از اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي را ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻮاﻧﻊ‬
‫رﻓﺘﺎري ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺬﮐﻮر ﺟﺰو ﻣﻌﺪود ﻃﺮحﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ )‪ .(Lorange & Murphy, 1984‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ ادﺑﯿﺎت ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﻣﺪل اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ‬

‫‪1. Functionalities‬‬
‫‪2. Function‬‬
‫‪3. Max Weber‬‬
‫‪4. Causal Analysis‬‬
‫‪5. Post Codification‬‬
‫‪6. InductiveCodfication‬‬
 11 ‫ ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ‬،1391 ‫ ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬،‫ ﺷﻤﺎره اول‬،‫ ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‬،‫ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‬30

7. Function
8. Functionalism
9. Patterns of Interaction
10. Parsons
11. Social System
12. Adaptation
13. Goal Attainment
14. Integration
15. Latency
16. Burell
17. Morgan
18. Cristalize
19. Konsynski
20. Division, Functional
21. Strategic Business units
Joint Venture ً‫ ﻣﺜ ﻼ‬.22
23. Corpotateand Holding
24. Gerald
25. Competencies
26. Contingencies
27. Lorange
28. Simons
،‫ روش ﮐﻨﺘﺮل‬،‫ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﮐﺎر ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازانِ ﻣﺎ ﺑﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺪ ﮐﻨﺘﺮل‬.29
Mode :‫ )ﮐﻪ ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺘﺮداف ﻣﻔﺮوض ﺷﺪهاﻧﺪ( ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‬... ‫ ﮔﻮﻧﻪ و‬،‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم‬
Of Control= Two types of Control= System of Control
30. Socialization (Clan)
31. Self
32. Outcome Based
33. Behavior Based
34. Strategic Surveillance
35 .Real Time
36. Lorange
37. Preble
38. Antony
39. Muralidharan
40. Strategic Turnaround Mandate (Revolutionary Approach)
41. Strategic Evolution Mandate (Evolutionary Approach)
42. Emmanuel
43. Otley
44. order and stability
45. Adoption And Learning
46. Boundry System
47. Brown
48. Eisenhardt
49. Anderson
‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي ‪31 ...‬‬

‫‪50. Wood‬‬
‫‪51. future navigating process‬‬
‫‪52. triple loop learning; Meta Learning; Learning how to learn‬‬
‫‪53. Supra System‬‬
‫‪54. Strategy Focused Organization‬‬
‫‪55. Micro Level‬‬
‫ﮐﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‬
‫آرون‪ ،‬رﯾﻤﻮن )‪ ،( 1370‬ﻣﺮاﺣﻞ اﺳﺎﺳﯽ اﻧﺪﯾﺸﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﮥ ﺑﺎﻗﺮ ﭘﺮﻫﺎم‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪:‬‬
‫آﻣﻮزش اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪.‬‬
‫آﻧﺘﻮﻧﯽ‪ ،‬راﺑﺮت؛ دﯾﺮدﯾﻦ‪ ،‬ﺟﺎن و ﺑﺪﻓﻮرد‪ ،‬ﻧﻮرﺗﻦ )‪ ،(1372‬ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺿﯿﺎﯾﯽ ﺑﯿﮕﺪﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻣﺮﮐﺰآﻣﻮزش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺘﯽ‪.‬‬
‫اﺳﮑﯿﺪﻣﻮر‪ ،‬وﯾﻠﯿﺎم )‪ ،(1372‬ﺗﻔﮑﺮ ﻧﻈﺮي در ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﻠﯽﻣﺤﻤﺪ ﺣﺎﺿﺮي و دﯾﮕﺮان‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺳﻔﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮدون‪ ،‬رﯾﻤﻮن )‪ ،( 1369‬روشﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﯿﻦ ﻧﯿﮏﮔﻬﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات و آﻣﻮزش اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪.‬‬
‫ﺑﻮرل‪ ،‬ﮔﯿﺒﺴﻮن و ﻣﻮرﮔﺎن‪ ،‬ﮔﺎرت )‪ ،(1383‬ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﮐﻼن ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﻧﻮروزي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺳﻤﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺮس‪ ،‬ﺟﺎن و راﺑﯿﻨﺴﻮن‪ ،‬رﯾﭽﺎرد )‪ ،(1383‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﮥ ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﻮد ﺣﺴﯿﻨﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺳﻤﺖ‪.‬‬
‫دوورژه‪ ،‬ﻣﻮرﯾﺲ )‪ ،(1362‬روشﻫﺎي ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺧﺴﺮو اﺳﺪي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪.‬‬
‫رﻓﯿﻊﭘﻮر‪ ،‬ﻓﺮاﻣﺮز )‪ ،( 1385‬ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎي ﺧﺎص در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ اﻧﺘﺸﺎر‪.‬‬
‫رﯾﺘﺰر‪ ،‬ﺟﻮرج )‪ ،(1374‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﺴﻦ ﺛﻼﺛﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻤﯽ‪.‬‬
‫ﺳﺎروﺧﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ )‪ ،( 1385‬روشﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪:‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪.‬‬
‫ﺳﺎﯾﻤﻮﻧﺰ‪ ،‬راﺑﺮت )‪ ( 1385‬ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل و ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﺳﺘﺮاﺗﮋي‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﮥ‬
‫ﻣﺠﺘﺒﯽ اﺳﺪي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬آرﯾﺎﻧﺎ‪.‬‬
‫ﻓﺮوﻧﺪ‪ ،‬ژوﻟﯿﻦ )‪ ،(1362‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﯿﻦ ﻧﯿﮏﮔﻬﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﯿﮑﺎن‪.‬‬
‫ﻟﻮرﻧﮋ‪ ،‬ﭘﯿﺘﺮ؛ اﺳﮑﺎﺗﻤﻮرﺗﻦ‪ ،‬م‪ .‬اف‪ .‬و ﮔﻮﺷﻞ‪ ،‬س‪ ،(1385) .‬ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪ‬
‫اﻋﺮاﺑﯽ و ﻣﺤﻤﺪﺣﮑﺎك‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪.‬‬
 11 ‫ ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ‬،1391 ‫ ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬،‫ ﺷﻤﺎره اول‬،‫ ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‬،‫ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‬32

‫ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬:‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﯾﻢ ﺳﺮوش‬،‫ ﺗﺒﯿﯿﻦ در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬،( 1373) ‫ داﻧﯿﻞ‬،‫ﻟﯿﺘﻞ‬
.‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺻﺮاط‬
: ‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻌﺒﻮد اﻧﺼﺎري‬،‫ اﺧﻼق ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن و روح ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري‬،( 1371) ‫ ﻣﺎﮐﺲ‬،‫وﺑﺮ‬
.‫ﺳﻤﺖ‬
.‫ ﻣﺮﮐﺰ‬:‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﻦ ﭼﺎوﺷﯿﺎن‬،‫ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬،( 1382) ‫ ﻣﺎﮐﺲ‬،‫وﺑﺮ‬
،‫ ﺟﻠﺪ دوم‬،‫ ﻧﺎﻣﻪ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬،«‫( »ﻓﻮﻧﮑﺴﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬1369) ‫ ﻣﻨﺼﻮر‬،‫وﺛﻮﻗﯽ‬
.140- 126 ‫ ﺻﺺ‬،1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،‫دوره ﺟﺪﯾﺪ‬

Anderson, E. & Oliver, R. L. (1987), “Perspectives on Behavior-Based Versus

Outcome-based Saleforce Control System”, Journal of marketing, Vol. 51, No.
3, Pp. 76-88.
Anderson, P. (1999), “Complexity theory and organization science”, Organization
Science, Vol. 10, No. 3, Pp. 216-232.
Ansari, S. L. (1977), “An aintegrated approach to control system design”,
accounting organization and society, Vol. 2, No. 3, Pp. 101-102.
Ashley, David & Mechael Orenstein, David, (1998), Sociological Theory, Boston:
Allyn & Bacon.
Bartelt, C. A. (1979), Multinational structural evoloution: the changing decision
enviorment in international devisions, D.B.A. diss., Boston: Harvard Business
school.
Brown, S. L., & Eisenhardt, K. M. (1998), Competing on the edge: Strategy as
structured chaos, Boston, MA: Harvard Business School Press.
Bruns, w. & Waterhouse, J. H. (1975), “Budgetary control and organizational
structure”, journal of accounting research, Vol. 13, No. 3, Pp. 177-202.
Burgelman, R. A. (1983), “A model of the interaction of strategic behavior,
corporate context, and the concept of strategy”, Academy of Management
Review, Vol. 8, No. 1, Pp. 61-70.
Id. (1991), “Intraorganizational ecology of strategy making and organizational
adaptation: Theory and field research”, Organization Science, Vol. 2, No. 3, Pp.
239-262.
Child, J. (1981), “Culture contingency and capitalism in the cross-national study of
organization” In Cummings, L. L. & Staw, B. M. (Eds.), Research in
Organizational Behavior (Pp. 303-356), Greenwich, conn: JAI Press.
Dalton, G. W. (1971), “Motivation and control in organizations” In Dalton, G. W. &
Lawrence, P. R. (Eds.), motivation and control in organizations (Pp. 1-35),
homewood, IL:Richard D. Irwin, Inc.
Dent, J. F. (1991), “Accounting and organizational cultures: a field study of the
emergence of a new organizational reality”, Account. Organ. Soc, Vol. 16, No. 3,
Pp. 693-703.
Doz, Y. & Prahalad, C. K. (1984), “Patterns of Strategic Control within
Multinational Corporations”, Journal of International Business Studies, Vol. 15,
No. 3, Pp. 55-72.
33 ... ‫ﮐﺎوﺷﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮي ﮐﻨﺘﺮل راﻫﺒﺮدي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ؛ روﯾﮑﺮدي‬

Emmanuel, C. & Otley, D. (1995), Readings in Accounting for Management

Control, London: Chapmann and Hall.
Gabarro, J. J. (1987), The Dynamicsof Taking Charge, Boston, MA: Harvard
Business School Press.
Greiner, L. E. & Bhambri, A. (1989), “New CEO Intervention and Dynamics of
Deliberate Strategic Change”, Strategic Management Journal, Vol. 10, No. 3,
Pp. 67-86.
Goold, M. & Quinn, J. J. (1993). Strategic Control: Establishing Milestones for
Long-term Performance. Reading, MA: Addison-Wesley.
Gupta, A. K., & Govindarajan, V. (1984). “Business unit strategy, managerial
characteristics, and business unit effectiveness at strategy implementation”.
Academy of Management Journal, Vol. 27, No. 1, Pp. 25-41.
Hopwood, A. (1974), Accounting and human behavior, London: haymarket
Publishing limited.
Jaworski, B. J. (1988), “Toward a theory of Marketing Control: Environmental
Context, control Type & Consequences”, Journal Of Marketing, Vol. 52, No. 2,
Pp. 23-39.
Kaplan, R. S. & Norton, D. P. (1992), “The Balanced Scorecard: measures that drive
performance”, Harvard Business Review, Vol. 70, No. 1, Jan–Feb, Pp. 71–80.
Kaplan, R. S. & Norton, D. P. (1993), “Putting the Balanced Scorecard to Work”,
Harvard Business Review, Vol. 71, No. 5, Sep–Oct, Pp. 2–16.
Kaplan, R. S. & Norton, D. P. (1996), “Using the Balanced Scorecard as a strategic
management system”, Harvard Business Review, Vol. 74, No. 1, Jan–Feb, Pp.
75–85.
Kaplan, R. S. & Norton, D. P. (2000), The Strategy Focused Organization, Boston:
HBS Press, USA.
Kasurinen, T. (1998), “Strategic Management Accounting: Review of Literature and
Integrated Framework”, Working papersW-209, Helsinki: Helsinki School of
Economics and Business Administration.
Kloot, L. & Martin, J. (2000), “Strategic performance management:A balanced
approach to performancemanagement issues in local government”, Management
Accounting Research, Vol. 11, No. 2, Pp. 231-251.
Konsynski, B. R. (1993), “Strategic control in theextended enterprise”, IBM System
Journal, Vol. 32, No. 1, Pp. 111-142.
Lorange, P. (1988), “Monitoring strategic progress and ad hoc strategic
modification”, In Grant, J. (Ed.), Strategic Management Horizons (Pp. 112-113).
St Paul, MN: West Publishing.
Lorange, P. & Murphy, D. (1984), “Considerations in implementing strategic
control”, Journal of Business Strategy, Vol. 4, No. 4, Pp. 27-35.
Lorange, P., Scott, F. M. & Ghoshal, S. (1986), Strategic Control System, St Paul,
MN: West Publishing Company.
Merchant, K. A. (1985), Control in Business Organizations, Marshfield, MA:
Pitman.
Mintzberg, H. (1978), “Patterns in strategy formation”, Management Science, Vol.
24, No. 9, Pp. 934-948.
Muralidharan, R. (1997), “Strategic Control for Fast-moving Markets: Updating the
Strategy and Monitoring Performance”, Long Range Planning, Vol. 30, No. 1,
Pp. 64-73.
 11 ‫ ﺷﻤﺎره ﭘﯿﺎﭘﯽ‬،1391 ‫ ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬،‫ ﺷﻤﺎره اول‬،‫ ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‬،‫ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‬34

Id. (2004), “A framework for designingstrategy content controls”, International

Journal of Productivityand Performance Management, Vol. 53, No. 7, Pp. 590-
601.
Muralidharan, R. & Hamilton, R. D. (1999), “Aligning Multinational
ControlSystems, III”, LongRange Planning, Vol. 32, No. 3, Pp. 352-361.
Nilsson, F. (2000), “Parenting styles and value creation: a management control
approach”, Management Accounting Research, Vol. 11, No. 1, PP. 89-112.
Ouchi, W. Z. (1979), “A Conceptual Framework for the Design of Organization
Control Mechanism”, Management Science, Vol. 25, No. 4, Pp. 833-847.
Preble J. F. (1992), “Towards A Comprehensive System Of Strategic Control”,
Journal of Management Studies, Vol. 29, No. 4, Pp. 391-409.
Puolam¨aki, E. (2004), Strategic Management Accounting Constructions in
Organizations: A Structuration Analysis of Two Divisional Strategy Processes,
Ph.D. Thesis, Turku in Finland: TurkuSchool of Economics and Business
Administration.
Schreyogg, G. & Steinman, H. (1978), “Strategic Control: A new Perspective”,
Academy of management Review, Vol. 12, No. 1, Pp. 91-103.
Schreyogg, G. & Steinmann, H. (1987), “Strategic Control; A New Perspective”,
Academy of management Review, Vol. 12, No. 3, Pp. 91-103.
Simons, R. (1994), “How new top managers use control systems as levers of
control”, Strategic Manag. J., Vol. 15, No. 3, Pp. 169-189.
Id. (1995a), Levers of Control- How Managers Use Innovative Control Systems to
Drive Strategic Renewal, Boston, MA: Harvard Business School Press.
Id. (1995b), “Control in an age of empowerment”, Harvard Business Review, Vol.
73, No. 2, Pp. 80-88.
Tavakoli, I. & Perks, K. J. H. (2001), “The development of a strategic control
system for the management of strategic change”, Strategic Change, Vol. 10, No.
2, Pp. 297-305.
Timothy, R. & Jacques, S. (1981) “Strategic Control of Corporate Development
under Ambiguous Circumstances”, Management Science, Vol. 27, No. 10, Pp.
158-1170.
Wood, R. (1997), “The future of strategy: The role of the new sciences”,
Proceedings of International Conferenceon Complex Systems (Pp. 17-18),
Boston, MA: New England Complex Systems Institute.