22. 05. 2020.

Historijat

J.U. Opća bolnica "Prim. dr. Abdulah Nakaš" Sarajevo ima veoma dugu i bogatu tradiciju. Nastala
je još u 19. vijeku i od tada prošla je kroz mnoge istorijske epohe - turska vremena, austrougarski
period, vremena obiju Jugoslavija, pa sve do današnje Bosne i Hrecegovine.

Turski period (1866-1879)

Osnovao ju je, kao tursku vojnu bolnicu, Topal Šerif Osman-paša, koji je
postao bosanskim velikim vezirom 1860. i nakon osnivanja Bosanskog
vilajeta, prvi valija 1865. U Sarajevu je, pored izgradnje vojne bolnice,
pokrenuo i prve stručne i srednje škole, prvu štampariju u Bosni i
Hercegovini, podigao biblioteku i čitaonicu. Do njegovog dolaska vojnici
su liječeni po iznajmljenim privatnim kućama. Stoga je on, u okviru
sprovođenja reforme turske armije, započeo izgradnju bolnice 1866.
godine. Uz građansku bolnic, koja se počela graditi nešto ranije, to su
tada bile jedine dvije bolnice na teritoriji BiH.

Za svoje doba ova turska vojna bolnica bila je građevinski savremeno koncipirana. Sagrađena je
na zemljištu od otkupljenih bašći u mahali Magribija i nekoliko kupljenih kuća od porodica
Ćankarević, Grbić, Šahmanija i građana Smail-age Badžhanedžije i Buzare Mula Abdije. Locirana
je između ulice Gornja Hiseta (sadašnje Titove) i ulice Sušice (sadašnja Kranjčevićeva) i do
agresije na BiH, i pored mnogobrojnih prepravki, prvobitna zgrada očuvala je uglavnom svoj izvorni
izgled, ali je, nažalost, u toku agresije uništena. Glavni objekat je projektovao makedonski neimar
Andrija Damjanov, a gradnju i sporedne objekte radili su Splićani Moise i Lindarovć. Gradila se od
čvrstog materijala veličine 40/60m². Imala je svoj vodovod i kanalizaciju, što je u to doba bila
rijetkost, a u njoj je otvorena i prva savremena apoteka u BiH. Vodili su je vojni turski ljekari koji su
bili školovani uglavnom u austrougarskoj monarhiji i primjenjivali u tretmanu bolesnika iskustva
evropske medicine. U bolnici su liječeni isključivo turski vojnici i starješine i ona nije imala nikakav
uticaj na zdravstveno stanje stanovništva u BiH.

Austrougarski period (1879-1914)

U periodu austrougarske dominacije na ovim prostorima, Cirkularnom naredbom od 10. augusta
1879. (vojni br. 4203), "Njegovo carsko i kraljevsko Veličanstvo najmilostivije je izvoljelo odobriti
najuzvišenijom odlukom od 4. augusta 1870 :
1. da se 1. septembra 1879. godine u Sarajevu i Mostaru uspostavi po jedna garnizonska bolnica,
skupa sa sanitetskim odjeljenjem i apotekom, koje će nositi br. 25, odnosno broj 26.
2. da se odgovarajući broj ljekara, sveštenika, trupnih računovođa i apotekarskih činovnika, zatim
armijskih oficira i ljudstva sanitetske trupe vodi iznad propisanog mirnodopskog stanja, prema
pretpostavljenom stanju novih ustanova i odjeljaka, s odgovarajućim organizacionim odnosima."

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 1/10
22. 05. 2020. Historijat

Time je nasljeđena turska vojna bolnica postala Garnizonska bolnica broj 25. Godine 1897. ova
bolnica se sastojala od dva kompleksa zgrada koje je dijelila ulica Sušica. Jedan kompleks se
nalazio u zatupljenom trouglu kojeg čine dvije komunikacije, ulica Gornja Hiseta i Sušica. U tom
dijelu se nalazila glavna zgrada, oficirska bolesnička baraka, baraka kuhinje i kupatila, zatim razni
mali objekti koji su služili kao radionice, magazini materijala i sl.
Drugi kompleks je ležao na obronku Gorice, sjeverno od ulice Sušice. Sastojao se od pet vojničkih
bolesničkih baraka, barake mrtvačnice i peći za spaljivanje.
Organizacija bolnice bila zasnovana na paviljonskom sistemu. Bila je namijenjena isključivo vojnim
potrebama sa vojnim austrougarskim ljekarima.

Vrijeme Kraljevine Jugoslavije (1914-1945)

Između dva svjetska rata (vrijeme Kraljevine Jugoslavije) izgrađen je još jedan paviljon, ali u
namjeni i ulozi bolnice bitno se ništa nemijenja. Iako je tada imala 18 vojnih ljekara, što je za to
doba predstavljalo dobru kadrovsku popunjenost, radila je isključivo za potrebe armije, kao
armijska bolnica 2. vojne oblasti.

Sastojala se iz stare turske bolnice i pet paviljona u Kranjčevićevoj ulici, a imala je: hirurško,
interno, zarazno, kožno-venerično, očno, ORL, prijemno odeljenje, rentgen, laboratorij, prosekturu,
biblioteku, zubnu stanicu, apoteku i pozadinske organe (kuhinja, radionica, perionica, magacini,
štale, garaže itd.). Normalni kapacitet joj je iznosio oko 400 kreveta. Već u to doba se osjeća
dotrajalost zgrada u kojoj je bila smještena bolnica, kao i njihova nepodobnost za razvoj
savremene medicine.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 2/10
22. 05. 2020. Historijat

Takvu bolnicu je naslijedila NDH i u vremenu od 1941. do 1945. nema nekih bitnih promjena. U
bolnici se liječe domobrani i ustaše, a imala je jedno malo odjeljenje za zarobljenike (partizane).
Interesantno je da se u ovoj bolnici nisu liječili njemački vojnici. Kapacitet joj se proširuje na 800
kreveta bez proširenja smještajnog prostora. Sve više se osjećala dotrajalost pojedinih objekata,
no i pored toga su rađene samo najnužnije opravke.

SFRJ (1945-1992)
Od 1945. (vrijeme nove Jugoslavije) smeštajni uslovi i oprema bolnice su se sporo i teško
popravljali.
Godine 1958. hirurško, očno, ORL, rentgen odeljenje i bolnički laboratorij su dobili pristojan
smještaj u novoizgrađenoj zgradi, koja će u konceptu nove bolnice biti adaptirana za polikliniku.

Godine 1960. stara turska vojna bolnica, iako dotrajala, adaptirana je u polikliniku, ATD i dječiji
dispanzer, pa je na taj način obezbijeđeno više mogućnosti za njihov rad.
1967. godine, po iseljenju Uprave bolnice u napušteni studentski dom u krugu bolnice,
neuropsihijatrijsko, dermatovenerološko i zarazno odjeljenje su dobili uslovniji smještaj u paviljonu
koji je izgrađen za vreme stare Jugoslavije.
Godine 1961. adaptirana je baraka za smještaj odjeljenja za fizikalnu terapiju i rehabilitaciju, a
vremenom je bila relativno dobro opremljena potrebnim aparatima, tako da je zadovoljavala
potrebe bolnice iz te specijalnosti.
Mada nedovoljno i sporo, modernizovala se i medicinska oprema bolnice, zadovoljavajući u dobroj
meri savremene zahtijeve dijagnostike i terapije.
No sve to nije bilo dovoljno. Ulagana su ogromna sredstva u popravke sve dotrajalijih zgrada, ali
problem smještaja i modernizacije bolnice ostajao je i dalje neriješen, kočeći sve više njen daljnji
stručni razvoj. Zbog toga je odlučeno da se izradi nova bolnica. Radovi na njoj su otpočeli 1973.
godine, a njena izgradanja je dovršena 1979. godine. Time je bolnica dobila sadašnji izgled.
Kapacitet joj je bio 420 kreveta. Pored vojnih lica u njoj su se liječili i civili. Obezbjeđivala je
primarnu, sekundarnu i djelimično tercijarnu zdravstvenu zaštitu.

Bosna i Hercegovina (1992-danas)

1992. godine, sa početkom agresije na BiH, tadašnja Državna bolnica

"Sarajevo", našla se u neposrednoj blizini prve ratne linije.
Iako u vrlo teškim uslovima, bez osnovnih energenata, sa smanjenim
brojem osoblja, uz minimalne količine lijekova i hrane, bolnica je i dalje
radila.
Za vrijeme agresije liječeno je preko 8.000 ranjenih sugrađana i izvedeno
oko 11.000 većih operacija. Kroz našu polikliniku prošlo je preko 90.000
vanjskih pacijenata kojima je urađeno preko 1,400.000 medicinskih
usluga. Porođajno odjeljenje je asistiralo pri porađanju 6.000 trudnica.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 3/10
22. 05. 2020. Historijat

RANJENI GRAĐANI SARAJEVA LIJEČENI U DRŽAVNOJ BOLNICI "SARAJEVO" U PERIODU 1992 – 1995

PERIOD V-XII 1992. 1993. 1994. I-X 1995. 1992-1995

Tretirani na UO 3,419 3,401 607 842 8,269

Primljeni u bolnicu 842 968 373 406 2,589

% Primljeni/Tretirani 24,6% 28,4% 61,4% 49,2% 31,3%

UO = urgentno odjeljenje
BROJ VEĆIH OPERACIJA I MALE HIRURGIJE U DRŽAVNOJ BOLNICI "SARAJEVO" U
PERIODU 1992 – 1995

PERIOD V-XII 1992. 1993. 1994. I-X 1995. 1992-1995

Veće operacije 2.100 3.277 3.639 1.976 10.992

Ratna etiologija 1.953 1.082 2.305 831 6.171

Prirodna etiologija 147 2.197 1.334 1.145 4.821

% ratna/prirodna etiologija 93% 33% 63% 42% 56%

Mala hirurgija 4.812 2.830 1.594 1.627 10.863

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 4/10
22. 05. 2020. Historijat

Bolnica je pogođena sa oko 200 velikih projektila. Sve zgrade su teško oštećene. Oprema takođe.
Na svim odjeljenjima medicinska oprema i instrumenti, koji nisu bili uništeni, bili su istrošeni zbog
velike frekvencije korištenja. Tehničko osoblje je nastojalo da ih osposobi koliko je to bilo moguće,
a kad su se iscrpile rezerve, morali su od postojeće opreme koristiti dijelove da bi druga mogla da
funkcioniše. Mnogim aparatima bili su potrebni specijalni dijelovi i profesionalci za njihovo
ugrađivanje. To je bilo moguće ostvariti samo uz pomoć donatorskih organizacija. Rezerve
specijalnih materijalia potrebnih za ortopediju, veskularnu, neuro i rekonstruktivnu hirurgiju, a isto
tako za očno odjeljenje, anasteziju i intenzivnu njegu, te rtg, laboratoriju, sterilizaciju i transfuziju
takođe su bili brzo na izmaku. Zahvaljujući humanitarnim organizacijama, WHO i drugim
donatorima, te vlastitim snagama, bolnica je i dalje mogla da radi iako na granici ljudskih
mogućnosti.

Već u oktobru 1992. godine radilo se i na redovnoj registraciji lokaliteta i obima oštećenja na
bolničkim objektima. Intenzivirane su i aktivnosti na projektovanju sanacije i rekonstrukcije.
Bolnica je bila uključena i u projekat FMZ - "Esential Hospital Service". Ovaj projekat je obuhvatao
građevinsku sanaciju, rekonstrukciju i opremanje bolnice. Od 1998. do 1999. to je i realizovano
zahvaljujući donacijama Republike Grčke, vlade Japana, Republike Slovenije i dr.

Od 29.06.2000. (sjednica Skupštine Kantona Sarajevo) naša ustanova posluje pod nazivom J.U.
Opća bolnica "Sarajevo". Osnovana je za obavljanje javne zdravstvene djelatnosti u oblasti
specijalističko-konsultativne i bolničke zaštite za Kanton Sarajevo. Unutar organizacionih jedinica
bolnice obavljaju se sljedeće djelatnosti : hospitalizacija, medicinska njega i hirurške djelatnosti,
dijagnostika, liječenje, operacije, analize, hitne intervencije, proizvodnja farmaceutskih preparata,
izdavanje i spravljanje lijekova po proceduri.
Osim zdravstvene djelatnosti u bolnici se odvijao dio nastavnih procesa za srednju školu
zdravstvenog usmjerenja. Kapacitet ustanove je 300 postelja. U njoj je zaposleno više od 600
uposlenika.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 5/10
22. 05. 2020. Historijat

U junu mjesecu 2000. godine, bolnica je stekla uslove da nosi naziv "Baby Friendly Hospital –
Bolnica prijatelj beba". Time se uključila u globalnu kampanju koju su pokrenuli The World Health
Organization (WHO) i The United Nations Childrens Fund (UNICEF). Program ove kampanje je
zasnovan na tzv. «10 koraka uspješnog dojenja», a koji podržavaju prava svake majke da izabere
dojenje kao najprirodniji i najzdraviji način hranjenja svoje novorođene bebe. Na taj način se naša
ustanova pridružila porodici od 16.000 takvih bolnica u svijetu.

Prve laparoskopske operacije i

razvoj našeg bolničkog informacionog sitema započeo je 2000. godine.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 6/10
22. 05. 2020. Historijat

CUM_instorijat_web

Urgentni centar, u okviru bolnice, otvoren je 2002..

OP_sale_web_istorijat

Od 2005. do 2007. radilo se na renoviranju operacionih sala.

Odlukom Skupštine Kantona Sarajevo od 20.04.2006. bolnica dobiva sadašnji naziv – Javna
ustanova Opća bolnica „Prim. dr. Abdulah Nakaš" po šefu hirurških disciplina, glavnom hirurgu
Armije BiH i osnivaču bh sindikata uposlenika u zdravstvu.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 7/10
22. 05. 2020. Historijat

Porod_istorijat_web

Od 8. augusta 2008. Odjeljenje za ginekologiju i akušerstvo započinje alternativni porodi u vodi, na

lopti i stočiću, a iste godine uvodi se i denzitometrija.
Bez_duhanskog_dima_web

2009. godine bolnica postaje članica Asocijacije mreža bolnica bez duhanskog dima. Te iste
godine izgrađena je i vlastita koltlovnica.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 8/10
22. 05. 2020. Historijat

Fizikalna_web_istorijat

2010. godine otvoreno je Odjeljenje za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju.

Profesionalizam udružen sa pogodnom lokacijom su razlozi što se mnogi pacijenti odlučuju za
liječenje upravo ovdje.
Specijalistiško-konsultativna služba bolnice unutar više od 20 osnovnih i usmjerenih medicinskih
disciplina korisnicima osigurava pružanje usluga visokog standarda kvaliteta i sigurnosti te
mogućnost hospitalizacije i planirane operativne zahvate.
Pacijentima na bolničkom liječenju pruža se mogućnost smještaja u jednokrevetnim, dvokrevetnim
ili višekrevetnim sobama opremljenim svim neophodnim sadržajima, dok je za bolesnike, kojima je
potreban stalni nadzor i intenzvna terapija, osigurana jedinica za intenzivnu njegu i terapiju
opremljena savremenom medicinskom opremom. Naša ustanova je jedna od rijetkih koja u svom
sadržaju ima i hidroterapiju sa bazenom, kadama i svim sadržajima koji upotpunjavaju ovu
disciplinu.
Od svog osnivanja do danas J.U. Opća bolnica "Prim.dr. Abdulah Nakaš" je pretrpila čitav niz
funkcionalnih, organizacionih i kadrovskih promjena do promjena i proširenja vrsta patologija koje
je liječila. Svjesni smo činjenice da bez obrazovanih kadrova osposobljenih da u svakodnevnom
radu koriste i primjenjuju metode i vještine zasnovane na dokazima najbolje medicinske prakse
nema budućnosti. Za razliku od ranije prakse, danas se pred uposlenike ove ustanove stavljaju
zahtjevi za kontinuiranom postdiplomskom edukacijom i sticanje akademskih zvanja. Inače,
pedesetih godina naša ustanova je bila rasadnik kadrova, prvenstveno u oblasti hirurgijr, od kojih
su neki bili promovirani u profesore sarajevskog univerziteta i tadašnje kliničke bolnice. Bila je i
centar za obrazovanje i edukaciju, mada nikada nije bila dio nastavne baze. Jedan od njenih
budućih prioritetnih ciljeva u narednom periodu jeste da postane nastavna baza sarajevskog
univerziteta, odnosno zdravstvenih fakulteta za dodiplomsku i postdiplomsku nastavu.
Bolnica je začetnik ideje o formiranju Nezavisnog sindikata radnika u zdravstvu 1997. godine.
Među prvima je potpisala kolektivni ugovor sa Federalnom vladom. Ta organizacija je praktično
proširena na nivou cijele FBiH i jedan je od faktora jedinstva radnika u zdravstvu. Bolnički radnici
su bili aktivni i u formiranju strukovnih udruženja gdje i danas aktivno učestvuju..
Trajni prioritet našeg rada je nastojanje da nam pacijent bude u fokusu interesa. Pacijent koji ulazi
u ovu ustanovu je pacijent njenog cijelog organizacionog sistema. Ne dijelimo ga i ne posmatramo
prema njegovim funkcionalnim bolestima, funkcionalnim organima, nego ga sagledavamo kao
cjelinu i nastojimo mu pružiti cjelovitu profesionalnu zdravstvenu zaštitu.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 9/10
22. 05. 2020. Historijat

Na Evropski dan prava pacijenata, 18. 04.2018 godine, Udruženje za razvoj društva “Kap” s
partnerskom organizacijom Udruženjem ICVA proglasilo je, po mišljenju građana, Opću bolnicu
“Prim dr. Abdulah Nakaš”, za najbolju zdravstvenu ustanovu u FBiH a prim.dr. Zlatko Kravić,
direktor Opće bolnice izabran je za najboljeg zdravstvenog radnika u FBiH.

https://www.obs.ba/index.php/historijat.html?showall=1 10/10