19/7/2019

7. ASID DAN BES

DISE DIAKAN OL E H: AL IA ADIL AH BINTI MUS A
GU RU KIMIA
SMK TAMAN KOSAS

DEFINISI ASID DAN BES

• Bahan-bahan kimia yang mengion di

ASID dalam air untuk menghasilkan ion

Hidrogen, H+

BES / • Bahan-bahan kimia yang bertindak balas dengan

asid untuk menghasilkan garam dan air
• Alkali ialah bes yang larut di dalam air dan
ALKALI menghasilkan ion hidroksida, OH-

1
 19/7/2019

CONTOH ASID DAN BES

• Contoh: Asid Hidroklorik, HCl

ASID • Persamaan kimia:

HCl + H2O  H3O+ + Cl-
• H = H3O+
+

BES / • Contoh: Natrium Hidroksida

• Persamaan kimia:

ALKALI NaOH + H2O  Na+ + OH-

Asid Organik

• Asid Etanoik , CH3COOH

• Asid Sitrik
• Asid karbonik
• Asid Etadanoik
2 JENIS ASID
Asid Mineral

• Asid Hidroklorik, HCl

• Asid Nitrik, HNO3
• Asid Sulfurik, H2SO4
• Asid Fosforik, H3PO4

2
 19/7/2019

Kebesan asid
Kebesan asid bermaksud bilangan ion hidrogen yang boleh dihasilkan oleh satu molekul asid

Asid Kebesan Asid Persamaan Kimia

HCl Monobes HCl  H+ + Cl-

H2SO4 Dwibes H2SO4  2H+ + SO42-

H3PO4 Tribes H3PO4  3H+ + PO43-

Suatu asid hanya menunjukkan sifat keasidannya apabila asid tersebut larut di dalam air
Ion Hidrogen, H+ adalah ion yang bertanggungjawab bagi sifat keasidan sesuatu asid

Mengawet
makanan

Bateri Bahan
kereta minuman

Kegunaan
Asid
Ubat-
Cat ubatan

Bahan
Baja
letupan

3
 19/7/2019

Magnesium
Hidroksida
dalam ubat
gigi
Natrium
Aluminium
hidroksida
hidroksida dan
digunakan
Magnesium
dalam industry
hidroksida
pembuatan
dalam pil gastrik
kertas

Kegunaan
Alkali
Larutan ammonia
Kalsium
digunakan untuk
hidroksida untuk
mencegah
membuat simen
penggumpalan
dan
lateks dan
mengurangkan
pembuatan baja
keasidan tanah
kimia
Nitrogen
dioksida
dalam
pembuatan
sabun

PERANAN AIR
MENUNJUKKAN
SIFAT ASID / ALKALI
ALKALI
 Dalam keadaan ketiadaan air,
asid/alkali tulen yang kering tidak
menunjukkan sebarang sifat
keasidan/kealkalian kerana ia
mengandungi molekul kovalen sahaja
dan tidak mempunyai ion yang bebas
ASID
bergerak.

4
 19/7/2019

Menghakis

Menukarkan
Masam kertas litmus
biru  merah

Sifat
Mengkonduksikan
pH < 7 Fizikal elektrik
Asid

Bertindak balas dengan logam

karbonat menghasilkan garam,
air dan gas karbon dioksida
• Asid + Logam Karbonat  Garam
+ Air + gas Karbon Dioksida
Bertindak balas dengan
logam reaktif Bertindak balas dengan bes
menghasilkan gas menghasilkan garam dan air
hidrogen, H2 (peneutralan)
• Asid + Logam  Garam • Asid + Bes  Garam + Air
+ Gas Hidrogen

Sifat
Kimia
Asid

10

5
 19/7/2019

pH > 7 Pahit

Licin Menghakis

Menukarkan
Sifat
kertas litmus
merah  biru
Fizikal Mengkonduksikan
elektrik
Alkali

11

Bertindak balas dengan Bertindak balas dengan

garam ammonium asid menghasilkan
menghasilkan gas garam (peneutralan)
ammonia • Alkali + Asid  Garam + Air
• Alkali + Garam ammonium
 Garam + Air + Gas
ammonia

Sifat
kimia
alkali

12

6
 19/7/2019

kepekatan ion H+ bertambah

Skala pH
 Skala pH merupakan satu skala
yang menunjukkan darjah
keasidan dan kealkalian sesuatu
larutan akueus.
 Skala ini terdiri daripada nilai pH
dalam julat 0 sehingga 14
 Nilai pH ialah ukuran kepada
kepekatan ion hidrogen, H+
 semakin rendah nilai pH,
semakin tinggi kepekatan ion
hydrogen
Kepekatan ion OH- bertambah

13

Penunjuk asid-bes
Warna dalam larutan
Penunjuk asid-bes
Berasid Neutral Beralkali

Litmus Merah Ungu Biru

Fenolftalein Tidak Berwarna Tidak berwarna Merah Jambu

Metil Jingga Merah Jingga Kuning

Bromotimol Biru Kuning Hijau Biru

Kresol Ungu Kuning Hijau Ungu

14

7
 19/7/2019

Kekuatan Asid dan Alkali

Asid Kuat = asid yang mengion
sepenuhnya di dalam air untuk
menghasilkan kepekatan ion
hidrogen, H+ yang tinggi

Asid Lemah = asid yang mengion

separa lengkap di dalam air
untuk menghasilkan kepekatan
ion hidrogen, H+ yang rendah

15

Kekuatan Asid dan Alkali

Alkali Kuat = alkali yang mengion
sepenuhnya di dalam air untuk
menghasilkan kepekatan ion
hidroksida, OH- yang tinggi

Alkali Lemah = alkali yang mengion

separa lengkap di dalam air untuk
menghasilkan kepekatan ion
hidroksida, OH- yang rendah

16

8
 19/7/2019

Latihan
Asid/Alkali Pengionan dalam air Persamaan Pengionan Jenis asid/alkali
(sepenuhnya/separa) (kuat/lemah)
Asid Sulfurik
Asid Nitrik
Asid Etanoik
Asid Fosforik
Barium Hidroksida
Kalium Hidroksida
Metilammonium
Hidroksida

17

Kepekatan Asid / Alkali

 Larutan adalah campuran yang terhasil dengan melarutkan zat terlarut di dalam pelarut
 Contoh: Larutan Natrium Hidroksida, NaOH disediakan dengan melarutkan pepejal NaOH (zat
pelarut) di dalam air (pelarut)
 Kepekatan suatu larutan ialah kuantiti zat terlarut dalam isipadu larutan yang tertentu
 Dua formula utk kepekatan:
( )
𝑘𝑒𝑝𝑒𝑘𝑎𝑡𝑎𝑛 =
( )

atau
𝑚𝑜𝑙 𝑏𝑖𝑙𝑎𝑛𝑔𝑎𝑛 𝑚𝑜𝑙 𝑡𝑒𝑟𝑙𝑎𝑟𝑢𝑡 (𝑚𝑜𝑙)
𝑘𝑒𝑚𝑜𝑙𝑎𝑟𝑎𝑛 =
𝑑𝑚3 𝑖𝑠𝑖 𝑝𝑎𝑑𝑢 𝑙𝑎𝑟𝑢𝑡𝑎𝑛 (𝑑𝑚3)

18

9
 19/7/2019

Kepekatan asid/alkali
 Unit kepekatan yang digunakan secara meluas oleh ahli kimia ialah kemolaran (mol dm-3) atau
kepekatan molar (M).
 Kemolaran ialah bilangan mol zat terlarut yang hadir dalam 1 dm3 larutan

Formula pengiraan mol dalam larutan;

× 𝑗𝑖𝑠𝑖𝑚 𝑚𝑜𝑙𝑎𝑟
Bilangan mol, 𝑛 =
Kemolaran, M Kepekatan
(mol dm-3) (g dm-3)
÷ jisim molar

19

Contoh
5.0 g pepejal Kalium Hidroksida dilarutkan dalam 500 cm3 air suling. Hitungkan kemolaran larutan
Kalium Hidroksida dalam mol dm-3. Kemudian cari bilangan mol Kalium Hidroksida yang
digunakan. [J.A.R: H=1, O=16, K=39]

Penyelesaian:
Kemolaran =
Jisim KOH = 5.0 g
JMR KOH = 39 + 16 + 1 = 56 g mol-1 = 0.18 mol dm-3

Isipadu = 500 cm3 = (500 ÷ 1000 = 0.5 𝑑𝑚 ) Mol KOH, 𝑛 =

.
Kepekatan = = 10 𝑔/𝑑𝑚 ( . )( )
.
=

= 0.09 mol

20

10
 19/7/2019

Contoh
Persamaan di bawah mewakili tindak balas peneutralan antara 25.00 cm3, 0.5 mol dm-3 asid
sulfurik, H2SO4 dan 25 cm3, 1.0 mol dm-3 kalium hidroksida, KOH.
H2SO4 + 2KOH → K2SO4 + 2H2O
Hitung mol bagi Kalium Hidroksida untuk tindak balas di atas.
Penyelesaian:
Mol KOH 𝑀𝑉
𝑚𝑜𝑙, 𝑛 =
1000
M = 1.0 mol dm-3
( . )( . )
V = 25.00 cm3 =

= 0.025 mol

21

11