NGON NGU.
s62
2005
PHAN TiCH DIEN NGON PHE PHAN LA Gi?
(CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS - CDA)
1, Bai viét nay la mt cé gang tim
hiéu duong huéng phan tich dién ngén
phé phan, va trinh bay mét thi du minh
hoa viéc sir dung CDA trong phan tich
dign ngén. CDA bit diu vao nhiing nam
70 cia thé ki XX véi viée nhan thite
din ngén khéng nhdng nhu la thye tién
va tap quan xa hdi (social practice) ma
déng thdi cén 1a sy phan anh thyc tign
do. Trong khoang hai hay ba thép ki vira
qua, CDA 4a gay duge sy quan tam
nhiéu khéng chi ciia céc nha ngén ng
hoc ma con ea ciia cae nha khoa hgc xa
hdi khde. Cée hoe gid c6 nhiéu déng gdp
voi CDA la van Dijk, Fairclough, Wodak,
va Chouliaraki. Theo mét sé tdc gia,
CDA bat nguén tir ter tuéing cra Mae va
li thuyét x2 hoi va té chire xa hOi. Cha
nghia Méc coi ng6n ngit nhur 1a mét hign
long Na hgi. Mét sé khde cho ring CDA
gin b6 véi trudng phai Frankfurt (Dire).
Truong phai nay quan niém rang. vai tro
cia cdc nha Ii ludn 1a gop phan lam ro
y thite vé giai cap, la dau
i phéng. Va CDA cén gin
V6i phé binh vain hoc. Myc dich cia CDA
i in ngén, ma con
26n di dirge kién tao
ngudi quan tim dén mat phé pha
hg6n ng béi Ie non ngir tir lau da dire
coi nhwr la mét hign tugng xd hi va nay
hay ngén ngit cang tro nén quan trong
vé mat kinh té. Theo Chouliaraki va
Fairclough (1999), trong nén kinh té tri
thir, nhigu “hang hoa” 44 chita dung
yéu t8 ngén ngit. Thi dy, ngén ngit cua
nhang ngudi lam nghé dich vy chinh 14
mét phan cia dich vu ma ho cung cap.
CDA thira nhdn vai trd cha ngon
nett trong viée t6 che quan hé quyén -
thé (power) xa hdi va né bat dau néi nén
nhu la mét dung huéng phan tich dién
ngén méi vao nhing nam 70 ctia thé ki
XX. Néu ching ta nhé lai, thép ki 70 1a
khoang thai gian ching kién méi quan
tam cia cdc nha ngén ngit hoc danh cho
dung hoc = nganh nghién céru mdi quan
hé gitra ng6n ngit va ngit eanh, hay ngon
ngit x4 hdi hoe - nghién eitu nhiing bién
48i ngén ngit trong méi quan hé véi NA
héi. Chouliaraki va Fairclough (1999)
coi CDA 1a mét b6 phan ctia khoa hoc
x4 hdi phé phan. Mét sé nha phan tich
CDA coi déi tugng cua CDA 1a quan hé
quyén - thé duge thé hign trong dién ngén:
tuy nhién, cach nhin nhan nh vay o6
thé con hep. Can mo réng thém pham
vi ciia CDA sang nghién city cde méi
quan hé xa hei thudng 1a khéng binh
Ang nhur sye phan bist ching t
Unh, quan hé gitra cdc tang Iép xd hi
Thuat ngir “Phé phan - critical” nén
duge hiéu nhur thé nao? Khai nigm "PhéHe (neither)
(Ong ta)
Alberto Fujimori
No handlers, no
translators, no
security thugs
(Khéng cé tay chén,
khéng phién dich,
khéng nhén vién an
ninh 48 sai bao)
He
Ong ta
He
He
Ng6n ngit sé 2 nam 2005
Does ( know - tinh thdn)
(Cling khdng biét lam gi)
was alone (quan hé)
(M@6t minh)
(there are) tn tai
6
Clicked (vat cht)
Bat
Hungrily peeled (vat chat)
(Béc mét céch déi khét)
Popped (vat chat)
bép
‘Seemed relaxed (tinh thin)
(Cé vé thoai mai)
Had lost (quan hé)
(Mat)
Time for the interview
(tn tai)
(Dén gid phéng vin)
Asked (vat chét/phat
ngén)
(Hoi)
Sounding disappointed
(hanh vi)
(Nghe cé ve that vong)
Ona tape recorder
May ghi am
Ared grape
nho
It into his mouth
(Vao mém)
His country after ...
(Nude sau mt thap
ki hSn loan)
“Where is your
photographer?”
(Phéng vién chyp anh
dau rdi)Phan tich...
23
13
(When) a reporter
(Mét phéng vién)
Fujimori
He
He
Fujimori
The Congress in Lima
(Quéde hgi Peru)
(The Congress in Lima)
the unemployed 62-
year-old
(Con ngudi 62 tudi
that nghiép)
(He)
He
Showed up alone to
interview him (vat chat)
(Xudt hign mot minh dé
phéng van)
Cared about (tinh than)
(Quan tam)
Would appear (vat chat)
(Xem c6 xuat hién )
Suggested (phat ngén)
(Ggiy)
Had resigned (vat chét)
(Ba tir chizc)
Had ignored (tinh thin)
(Da khéng dém xia dén)
unceremoniously
dismissed (vat chat) (nhat
tri bai mign)
is settling (vat chat)
(dinh cu)
(has) (quan hé)
(co)
Has moved (vat chat)
(Chuyén)
(Whether he would
appear on the cover
of TIME)
(On the cover of TIME
(trén bia tap chi TIME)
“For the cover. outside
in the garden,”
(G ngoai virin thi tét
hon cho anh bia)
“The Presidency of Peru
by fax
(Téng théng Peru qua
fax)
It