Professional Documents
Culture Documents
Ηλιακό σύστηµα
Αλέξανδρος Χατζηπέτρος
users.auth.gr/ac
geophy.weebly.com 1
Ηλιακό σύστηµα
Στάδια δηµιουργίας
του πρωτοήλιου
και των
πρωτοπλανητών σε
ένα ηλιακό
σύστηµα.
geophy.weebly.com 2
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 3
Ηλιακό σύστηµα
Συγκριτικά µεγέθη
geophy.weebly.com 4
Ηλιακό σύστηµα
∆ορυφόροι - τροχιές
Εκτός από τον Ερµή και την Αφροδίτη, όλοι οι άλλοι
πλανήτες έχουν και δορυφόρους, δηλαδή µικρούς
πλανήτες που περιστρέφονται γύρω τους. Πολλοί από
τους δορυφόρους αυτούς ανακαλύφθηκαν από
πρόσφατες διαστηµικές αποστολές, ιδιαίτερα αυτοί των
πιο αποµακρυσµένων πλανητών.
Όλοι οι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο σε
ελλειπτικές τροχιές, οι οποίες βρίσκονται όλες, εκτός από
αυτή του Πλούτωνα, στο ίδιο επίπεδο, το επίπεδο της
εκλειπτικής. Το επίπεδο της τροχιάς του Πλούτωνα
σχηµατίζει γωνία 18 περίπου µοιρών µε το επίπεδο της
εκλειπτικής. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι πιο
µακρινοί πλανήτες (∆ίας, Κρόνος, Ουρανός και
Ποσειδών), εκτός του Πλούτωνα, παρουσιάζουν
σύστηµα δακτυλίων.
geophy.weebly.com 5
Ηλιακό σύστηµα
Πλανητικές τροχιές
geophy.weebly.com 6
Ηλιακό σύστηµα
Ήλιος
Μάζα - θερµοκρασία
Η µάζα του Ήλιου, ίση µε 1,99x1030 kg,
αντιπροσωπεύει το 99,85% όλης της µάζας του ηλιακού
συστήµατος. Ο Ήλιος δεν είναι ένα στερεό σώµα. Είναι
µια «περιστρεφόµενη µπάλα» θερµού πλάσµατος. Το
κέντρο του είναι ένας ισχυρός θερµοπυρηνικός
αντιδραστήρας, ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία
και εκπέµπει τεράστιες ποσότητες φωτονίων και
σωµατιδίων προς όλες τις κατευθύνσεις. Η θερµοκρασία
στο κέντρο του είναι τόσο µεγάλη (15,6 εκατοµµύρια
βαθµοί Κελσίου), που οι πυρήνες του υδρογόνου
ενώνονται ανά τέσσερις µετατρέπονται σε πυρήνες ηλίου
και σε ενέργεια. Ένα µικρό ποσοστό της ενέργειας αυτής
φτάνει στη Γη, είναι όµως παρ' όλα αυτά αρκετό να
συντηρεί τη ζωή στον πλανήτη µας.
geophy.weebly.com 7
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 8
Ηλιακό σύστηµα
Ερµής
Ακτίνα (km): 2440
Μάζα (kg): 0,330x1024
Μάζα: 0,055 (Γη=1)
Επιτάχυνση της βαρύτητας (m/sec2): 3,7
Μέση θερµοκρασία (oC): 167
Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 57,91 εκ. km
∆ορυφόροι: 0
Τροχιακή περίοδος: 87,97 γήινες ηµέρες
Περίοδος περιστροφής: 58.65 γήινες ηµέρες
Εκκεντρότητα τροχιάς: 0,206
Κλίση τροχιάς: 7.0°
geophy.weebly.com 9
Ηλιακό σύστηµα
Στοιχεία
Το περιήλιό του, δηλαδή η κοντινότερη απόσταση του
πλανήτη από τον Ήλιο, είναι περίπου 47.000.000 km ,
ενώ το αφήλιο - η πιο µακρινή απόσταση από τον Ήλιο -
είναι σχεδόν 70.000.000 km. Η απόστασή του από τη Γη
κυµαίνεται µεταξύ 91.700.000 και 218.900.000 km και
εξαρτάται από τις θέσεις των δύο πλανητών. Είναι ο
δεύτερος µικρότερος πλανήτης στο ηλιακό σύστηµα µετά
τον Πλούτωνα. Η διάµετρός του, 4900 km περίπου, είναι
µόλις ~ 40% µεγαλύτερη από της Σελήνης και ~ 40%
µικρότερη από της Γης. Είναι µικρότερος σε µέγεθος από
τον Γανυµήδη και τον Τιτάνα, δορυφόροι του ∆ία και του
Κρόνου, αντίστοιχα.
Φωτογραφίες
της επιφάνειας
του Ερµή µε
εµφανή τα
σηµάδια
πρόσκρουσης
µετεωριτών
(κρατήρες).
geophy.weebly.com 10
Ηλιακό σύστηµα
Αφροδίτη
«Αδελφός πλανήτης» της Γης
Ακτίνα (km): 6052
Μάζα (kg): 4,869x1024
Επιτάχυνση της βαρύτητας (m/sec2): 8,9
Μέση θερµοκρασία (oC): 464
Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 108,21 εκ. km
∆ορυφόροι: 0
Στοιχεία
Η Αφροδίτη έχει διάµετρο 12100 km περίπου, περιστρέφεται γύρω
από τον εαυτό του σε 243 γήινες ηµέρες, µε φορά αντίστροφη από
αυτή της Γης, και περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε 224 γήινες
ηµέρες.
Η Αφροδίτη έχει παρόµοιο µέγεθος και πυκνότητα µε την Γη αλλά
πολύ διαφορετική σύσταση της ατµόσφαιρας της, που είναι πολύ
πυκνή και αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα (96%) και
άζωτο (3%), χωρίς ίχνος υδρατµών. Τα παρατηρούµενα νέφη
αποτελούνται από σταγονίδια θειικού οξέως.
Η µέση επιφανειακή της θερµοκρασία είναι 464 βαθµοί Κελσίου. Η
υψηλότατη αυτή θερµοκρασία, ψηλότερη ακόµα και από του Ερµή
παρόλο που αυτός βρίσκεται πλησιέστερα στον Ήλιο, είναι
αποτέλεσµα του φαινοµένου του θερµοκηπίου. Η ηλιακή
ακτινοβολία περνά µέσα από τα νέφη και µετατρέπεται σε
θερµότητα, η οποία λόγω της πυκνής ατµόσφαιρας διοξειδίου του
άνθρακα δεν µπορεί να ξεφύγει µε µορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας
και έτσι σταδιακά αυξάνεται η θερµοκρασία του πλανήτη.
geophy.weebly.com 11
Ηλιακό σύστηµα
Φωτογραφία της
Αφροδίτης από το
Mariner 10
Η επιφάνεια της
Αφροδίτης δεν είναι
ορατή λόγω των
νεφών. Το ψηφιακό
µοντέλο εδάφους
αυτό κατασκευάστηκε
από δεδοµένα ραντάρ
του Magellan.
geophy.weebly.com 12
Ηλιακό σύστηµα
Αφροδίτη - Γεωλογία
Η Αφροδίτη καλύπτεται από πυκνή ατµόσφαιρα
και φέρει σαφείς ενδείξεις έντονης ηφαιστειακής
δραστηριότητας κατά το παρελθόν µε ηφαίστεια
τύπου ασπίδας και σύνθετα.
Έχει σχετικά λίγους κρατήρες από προσκρούσεις
µε αστεροειδείς, λόγω της πυκνής ατµόσφαιρας.
Έχουν εντοπιστεί γιγάντιες ροές λάβας, όπως
επίσης και ενδείξεις αιολικής διάβρωσης και
τεκτονικής δραστηριότητας.
geophy.weebly.com 13
Ηλιακό σύστηµα
Άρης
geophy.weebly.com 14
Ηλιακό σύστηµα
Στοιχεία
Ο Άρης έχει διάµετρο 6800 km περίπου,
περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του σε 1
περίπου γήινη ηµέρα και περιφέρεται γύρω από
τον Ήλιο σε 1.9 γήινα χρόνια.
Η µέση επιφανειακή του θερµοκρασία είναι -60
βαθµοί Κελσίου περίπου, αλλά η θερµοκρασία
µπορεί να φτάσει και τους 20 βαθµούς.
Η ατµόσφαιρα του αποτελείται κυρίως από
διοξείδιο του άνθρακα (95%), άζωτο, αργό και
ελάχιστο νερό, αρκετό όµως για να δηµιουργεί
λίγα νέφη.
Οι ανοικτόχρωµες περιοχές
αντιστοιχούν σε υψίπεδα
και έχουν περισσότερους Γεωλογία
κρατήρες πρόσκρουσης.
Το ερυθρό χρώµα
οφείλεται σε οξείδια του
σιδήρου
Οι σκουρόχρωµες περιοχές
(«θάλασσες») αντιστοιχούν σε
χαµηλές περιοχές και έχουν
λιγότερους κρατήρες πρόσκρουσης.
Θεωρείται ότι αποτελούνται από
ηφαιστειακά πετρώµατα.
geophy.weebly.com 15
Ηλιακό σύστηµα
Υποθετική εσωτερική
δοµή του Άρη µε
βάση γεωφυσικά
µεγέθη.
1. Φλοιός (25-70 km).
2. Πυριτικός µανδύας
(1300-1800 km).
3. Πυρήνας σιδήρου
(1500-2000 km).
geophy.weebly.com 16
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 17
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 18
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 19
Ηλιακό σύστηµα
Το ύψους 25 km
ηφαίστειο Όλυµπος
(στρωµατοηφαίστειο).
geophy.weebly.com 20
Ηλιακό σύστηµα
Ζώνη αστεροειδών
Οι ελάσσονες πλανήτες (minor planets), που συνήθως
αναφέρονται και ως αστεροειδείς, είναι µικρά κοµµάτια
πλανητικής ύλης που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο. Οι
περισσότεροι παρατηρούνται σε µία ζώνη ανάµεσα στον Άρη και
το ∆ία.
Σήµερα είναι γνωστοί περισσότεροι από 20000, αλλά µόνο 33
έχουν διάµετρο µεγαλύτερη από 200 χιλιόµετρα. Ο µεγαλύτερος
είναι η ∆ήµητρα (διάµετρος 950 km).
Το 5% περίπου των αστεροειδών έχουν πολύ έκκεντρες τροχιές,
οι οποίες τέµνουν τις τροχιές ενός ή και περισσότερων πλανητών,
συγκεκριµένα της Γης, του Άρη, του ∆ία ή του Κρόνου. Η τροχιά
του Χείρωνα τέµνει ακόµα και την τροχιά του Ουρανού.
Η µελέτη της κίνησης των αστεροειδών, των οποίων η τροχιά
τέµνει την τροχιά των γήινων πλανητών, παρουσιάζει ιδιαίτερο
ενδιαφέρον, δεδοµένου ότι θα µπορούσαν να συντριβούν πάνω
σε κάποιον από αυτούς. Η πιθανότητα µιας τέτοιας σύγκρουσης
είναι, πάντως, πολύ µικρή.
geophy.weebly.com 21
Ηλιακό σύστηµα
∆ίας
Στοιχεία
Ο ∆ίας έχει διάµετρο 145.000 km περίπου,
περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του σε 10
περίπου Γήινες ώρες και γύρω από τον Ήλιο σε
12 γήινα χρόνια περίπου.
Η µέση επιφανειακή του θερµοκρασία είναι -110
βαθµοί Κελσίου.
Η ατµόσφαιρα του αποτελείται κυρίως από
Υδρογόνο (90%) και Ήλιο µε µικρές ποσότητες
µεθανίου, υδρατµών και αµµωνίας.
geophy.weebly.com 22
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 23
Ηλιακό σύστηµα
∆ορυφόροι
Η Ηώ έχει τα
περισσότερα
ηφαίστεια από
οποιοδήποτε
άλλο σώµα
στο ηλιακό
σύστηµα.
geophy.weebly.com 24
Ηλιακό σύστηµα
Η Ευρώπη έχει επιφάνεια που καλύπτεται από πάγο και έχει εµφανή σηµάδια
τεκτονικής δραστηριότητας.
geophy.weebly.com 25
Ηλιακό σύστηµα
Η επιφάνεια
του Γανυµήδη
δείχνει καθαρά
την επίδραση
της τεκτονικής.
Η Καλλιστώ έχει
την παλαιότερη
επιφάνεια στο
ηλιακό σύστηµα.
geophy.weebly.com 26
Ηλιακό σύστηµα
Κρόνος
Ακτίνα (km): 60.268
Μάζα (kg): 568,5x1024
Επιτάχυνση της βαρύτητας (m/sec2): 9
Μέση θερµοκρασία (oC): -140
Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 1.433,53
εκ. km
∆ορυφόροι: 33
Έχει χαρακτηριστικό σύστηµα δακτυλίων
Στοιχεία
Ο Κρόνος έχει διάµετρο 120.000 km περίπου και
περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του σε 10,5 περίπου
γήινες ώρες και γύρω από τον Ήλιο σε 29,5 γήινα
χρόνια.
Η ατµόσφαιρα του αποτελείται κυρίως από υδρογόνο
(97%), ήλιο (3%) και λίγο µεθάνιο. Είναι ενδιαφέρον ότι
η πυκνότητα του είναι µικρότερη από αυτή του νερού.
Έχουν παρατηρηθεί να πνέουν στην επιφάνεια του
ισχυροί άνεµοι, µε ταχύτητες περίπου 1.500 km/h.
Έχει µεγάλο αριθµό δορυφόρων και πρόσφατα έχουν
ανακαλυφθεί αρκετοί νέοι. Συνολικά έχουν βρεθεί µέχρι
στιγµής 33 δορυφόροι.
geophy.weebly.com 27
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 28
Ηλιακό σύστηµα
Ουρανός
Ακτίνα (km): 25.559
Μάζα (kg): 86,83x1024
Επιτάχυνση της βαρύτητας (m/sec2): 8,7
Μέση θερµοκρασία (oC): -195
Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 2.872,46 εκ. km
∆ορυφόροι: 26
Έχει σύστηµα δακτυλίων
Στοιχεία
Έχει διάµετρο 51.000 km περίπου, περιστρέφεται γύρω
από τον εαυτό του σε 18 περίπου γήινες ώρες και
περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε 84 γήινα χρόνια.
Έχει τον άξονα περιστροφής του σχεδόν παράλληλο στο
επίπεδο της τροχιάς του γύρω από τον Ήλιο. Πιστεύεται
ότι η αιτία για αυτό το παράδοξο είναι µια σύγκρουσή
του µε κάποιο άλλο µεγάλο πλανητικό σώµα, σύγκρουση
που πιθανά έγινε στην πρώιµη ιστορία του πλανητικού
µας συστήµατος.
Η ατµόσφαιρά του αποτελείται κυρίως από υδρογόνο (H)
και ήλιο (He), που είναι και τα στοιχεία που πρωτο-
δηµιουργήθηκαν στο Σύµπαν. Το χρώµα του πλανήτη
Ουρανού είναι γαλάζιο και ο λόγος είναι ότι το λίγο
µεθάνιο που υπάρχει στην ατµόσφαιρά του απορροφά το
κόκκινο φως.
geophy.weebly.com 29
Ηλιακό σύστηµα
Ποσειδώνας
Ακτίνα (km): 24.764
Μάζα (kg): 102,4x1024
Επιτάχυνση της βαρύτητας (m/sec2): 11
Μέση θερµοκρασία (oC): -200
Μέση απόσταση από τον Ήλιο: 4.495,06 εκ. km
∆ορυφόροι: 13
Έχει σύστηµα δακτυλίων
geophy.weebly.com 30
Ηλιακό σύστηµα
Στοιχεία
Έχει διάµετρο 49.500 km, περιστρέφεται γύρω από τον
εαυτό του σε 16 περίπου γήινες ώρες και περιφέρεται
γύρω από τον Ήλιο σε 165 γήινα χρόνια.
Η µέση επιφανειακή του θερµοκρασία είναι -200 βαθµοί
Κελσίου.
Η ατµόσφαιρα του αποτελείται κυρίως από υδρογόνο,
ήλιο, υδρατµούς και µεθάνιο (µόλις 2%).
Το χρώµα του πλανήτη Ποσειδώνα είναι γαλάζιο, όπως
και του Ουρανού, και ο λόγος είναι ότι το λίγο µεθάνιο
που υπάρχει στην ατµόσφαιρά του απορροφά το κόκκινο
φως.
Στην επιφάνειά του πνέουν οι ισχυρότεροι άνεµοι από
όλους τους άλλους πλανήτες του Ηλιακού µας
συστήµατος, µε ταχύτητες µεγαλύτερες από 2000 km/h.
geophy.weebly.com 31
Ηλιακό σύστηµα
Πλούτωνας
Στοιχεία
Η µέση απόστασή του από τον Ήλιο είναι περίπου
5,900,000,000 km.
Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του µε φορά
αντίθετη από τους άλλους πλανήτες του ηλιακού µας
συστήµατος (όπως και η Αφροδίτη) σε 6.4 γήινες
ηµέρες.
Όπως και ο πλανήτης Ουρανός, ο άξονας περιστροφής
του είναι σχεδόν παράλληλος προς το επίπεδο της
τροχιάς του γύρω από τον Ήλιο.
∆ιανύει την εξαιρετικά έκκεντρη τροχιά του σε 248 γήινα
χρόνια.
Η επιφανειακή θερµοκρασία του είναι περίπου -220
βαθµοί Κελσίου.
Ο Πλούτωνας έχει και έναν δορυφόρο, το Χάροντα.
geophy.weebly.com 32
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 33
Ηλιακό σύστηµα
geophy.weebly.com 34