You are on page 1of 17

12/12/2010

Chương 5

TIỀN TỆ, NGÂN HÀNG


VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Ch−¬ng 5
tiÒn tÖ, ng©n hµng vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ

Mục tiêu:
Tìm hiểu các khái niệm cơ bản về tiền và cung, cầu về tiền
Xây dựng mô hình cung - cầu về tiền
Phân tích tác động của chính sách tiền tệ
Nội dung:
Các khái niệm cơ bản về tiền
Cung tiền và quản lý cung tiền
Cầu về tiền
Quan hệ cung – cầu về tiền và lãi suất cân bằng
Tác động của chính sách tiền tệ

1
12/12/2010

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Tiền là gì?
"Những thứ không thể mua được bằng tiền thì sẽ mua được bằng ...
rất nhiều tiền"

Tiền là tiên là phật,


Là sức bật của tuổi trẻ,
Là sức khỏe của tuổi già,
Là cái đà của danh vọng,
Là cái lọng để che thân,
Là cán cân của công lý…

TiÒn lµ bÊt cø ph−¬ng tiÖn nµo ®−îc thõa nhËn chung


®Ó thanh to¸n cho viÖc giao hµng hoÆc ®Ó tr¶ nî. Nã lµ
ph−¬ng tiÖn trao ®æi.

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Tiền là gì?

§iÒu kiÖn ®−îc chÊp nhËn chung ?

Ông A bán 10 Ông A nhận 1,5 tr. đ có ý


con gà 1,5 tr. đồng nghĩa gì?

Một năm sau quay lại mua gà?


Được bao nhiêu con?
Chợ

2
12/12/2010

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Các chức năng của tiền

Phương tiện trao đổi


Dự trữ giá trị
Đơn vị đo lường (hạch toán)

Dự trữ giá trị và vấn đề


được chấp nhận chung?

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Các loại tiền

Tiền hàng hóa Giấy bạc NHTƯ


Tiền quy ước Tiền NHTM (các khoản gửi…)

Các loại tiền trong


nền kinh tế hiện đại
Tiền mặt
Các khoản gửi không kỳ hạn
Ví dụ:
Tiền của một gia Các khoản gửi kỳ hạn ngắn
đình nằm ở những Các khoản gửi kỳ hạn dài……
đâu?

3
12/12/2010

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Đo lường lượng tiền


VÝ dô:
__________________________________________
TiÒn mÆt trong l−u hµnh
+ TiÒn thu ®−îc trong ngµy ®ang l−u gi÷ ë ng©n hµng vµ c¸c
kho¶n göi ë ng©n hµng trung −¬ng.
_________________________________________
= C¬ sè tiÒn M0
___________________________________________
TiÒn mÆt trong l−u hµnh
+ C¸c kho¶n göi kh«ng kú h¹n (kh«ng cã l·i suÊt)
+ C¸c kho¶n göi kh«ng kú h¹n (cã l·i suÊt),........
________________________________________
= Cung øng tiÒn M1
+ TiÒn göi cã kú h¹n ng¾n
+ TiÒn tiÕt kiÖm,.......
__________________________________
= Cung øng tiÒn M2
+ TiÒn göi cã kú h¹n dµi
+ ..............
_______________________________________
= Cung øng tiÒn M3
+ Chøng kho¸n kho b¹c ng¾n h¹n, th−¬ng phiÕu, hèi phiÕu
®−îc ng©n hµng chÊp nhËn.......
________________________________________________
=L
B¶ng 8.1. C¸c ®¹i l−îng ®o tæng l−îng tiÒn

5.2. CÁC CHỦ THỂ THAM GIA VÀO QUÁ TRÌNH CUNG ỨNG TiỀN

Ngân hàng trung ương


Ngân hàng thương mại
Người gửi tiền
Người vay tiền

4
12/12/2010

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

5.3.1. Chøc n¨ng cña ng©n hµng trung −¬ng


- Ph¸t hµnh tiÒn
- Lµ ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i.
- Chøc n¨ng lµ ng©n hµng cña chÝnh phñ.
- KiÓm so¸t møc cung tiÒn.
- Hç trî, gi¸m s¸t vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c thÞ
tr−êng tµi chÝnh.
- Chøc n¨ng thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

5.3.2. Cung øng tiÒn c¬ së Tài sản Giá trị

Ví dụ: Hàng hóa 1 tỷ

Ông A in lậu 20 tỷ đồng Xe tải 3 tỷ

 Mua tài sản Cho vay 2 tỷ


Trái phiếu 3tỷ
Cổ phiếu 4 tỷ

Khi ông A sử dụng tiền để mua Đất đai 4 tỷ


hàng hóa, cho vay, tiền đi vào lưu Ngoại tệ 2 tỷ
thông.
………. ……
Tài sản của ông ta từ đâu ra?
Tổng: 20 tỷ Tổng: 20 tỷ
Chú ý các kênh mà NHTƯ đưa
tiền vào lưu thông

5
12/12/2010

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

5.3.2. Cung øng tiÒn c¬ së


NHTƯ Phát Cho vay (cho các NHTM vay,…)
hành
Chuẩn bị tiền
Mua tài sản (mua trái phiếu chính phủ,
ngoại tệ…)

Bảng cân đối kế toán của ngân hàng trung ương (dạng đơn giản)

Tài sản Giá trị Nguồn vốn Giá trị


Trái phiếu của chính phủ 900 Dự trữ ngân hàng 200
Cho vay 100 Tiền mặt trong lưu thông 800
Tổng 1000 Tổng 1000

Tiền cơ sở do NHTW phát hành: 1000

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

NHTƯ

6
12/12/2010

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

5.4.1. Ng©n hµng th−¬ng m¹i

Kh¸i niÖm
Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ trung gian tµi chÝnh cã giÊy phÐp
kinh doanh cña chÝnh phñ ®Ó cho vay tiÒn vµ më c¸c kho¶n
tiÒn göi, kÓ c¶ c¸c kho¶n tiÒn göi mµ dùa vµo ®ã cã thÓ ph¸t
sÐc.
Chức năng
- Chøc n¨ng trung gian.
- Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n vµ qu¶n lý c¸c ph−¬ng
tiÖn thanh to¸n.
- ChuyÓn ho¸ c¸c ph−¬ng tiÖn tiÒn tÖ
- Lµm dÞch vô tµi chÝnh vµ c¸c dÞch vô kh¸c
- Tham gia thÞ tr−êng

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

5.4.2. Ngân hàng thương mại tạo ra tiền


Ví dụ:
Ông A gửi 100 vào NHTM

Cho vay 90% Người vay rút Lượng tiền trở lại
tiền chi tiêu lưu thông là 90
Dự trữ 10%

Kết quả:
+ Tiền trong lưu thông giảm 100 Tiền trong lưu thông giảm 10
+ Tiền trong lưu thông tăng 90 Phương tiện thanh toán mới:
khoản gửi: 100

7
12/12/2010

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Hệ thống NHTM tạo ra tiền

TiÒn trong l−u th«ng


dù tr÷ 10
B−íc 1 D=100 Cho vay 90

B−íc 2 D=90 dù tr÷ 9 Cho vay 81

B−íc 3 D=81 dù tr÷ 8,1 Cho vay 72,9

B−íc n

TiÒn trong l−u th«ng

H×nh 5.2. Qu¸ tr×nh t¹o ra tiÒn göi cña hÖ thèng


ng©n hµng th−¬ng m¹i

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Hệ thống NHTM tạo ra tiền

Tổng các khoản gửi mà hệ thống NHTM tạo ra là:

Σ D = 100 + 100××0,9 + 100×


×0,92 + 100×
×0,93 + ...
1
= 100 = 1000.
1-0,9

1
∑ D = tiền dự trữ X
d

8
12/12/2010

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Ví dụ:
Phát hành 1000 tờ loại 1$  M0 =1000.

M0 =1000  Trong lưu thông: 400


Có NHTM
 Dự trữ NHTM: 600

M1 = Tiền trong lưu thông + Các khoản gửi giao dịch

d=100%  M1 =400+600x1/100% = 1000


d=10%  M1 =400+600x1/10% = 6400
d=5 %  M1 =400+600x1/5% = 12400
d=2%  M1 =400+600x1/2% = 30400

M1 = ƒ(M0; d)

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Tỷ lệ dự trữ
Do nhu cầu kinh doanh
Quản lý của NHTƯ đối với hoạt động kinh doanh của NHTM
Quản lý cung tiền của NHTƯ
 Tỷ lệ dự trữ bắt buộc

Bảng cân đối tài sản của hệ thống NHTM


(Tỷ lệ dự trữ thực tế là 10%)

Tài sản Giá trị Nguồn vốn Giá trị


Dự trữ ngân hàng 200 Tiền ký gửi 2000
Cho vay đầu tư 1800
Tổng 2000 Tổng 2000

9
12/12/2010

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Kiểm soát M1 Tiền cơ sở - M0

Quan hệ giữa M0 và M1 Tiền trong Dự trữ:


lưu thông: dD
1
D = tiền dự trữ X ctmD
d

Các khoản gửi không kỳ hạn D

Møc cung øng tiÒn M1 = D + ctmD

CÇu vÒ tiÒn c¬ së: Md = dD + ctmD = (d+ctm )D;


Cung tiÒn cña NHT¦ M0 = Md
Ho¹t ®éng cña NHTM T¹o ra tiÒn göi D víi sè nh©n tiÒn: 1/d

Cung tiÒn M1 = D+ctmD = (1+ctm)D


1+ ctm
M0 = (d+ctm )D;  D=M0 /(d+ctm ) M1 = d+ c M0
tm

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Kiểm soát M1 (tiếp)


M1 = ƒ(M0; d)

∆M0 ∆ lượng trái phiếu năm giữ - Nghiệp vụ thị


∆M1 trường mở
∆d ∆ lượng tiền cho vay – ∆ lãi suất chiết khấu

Ví dụ về cung tiền: M0=4500

Có M0=4500; ctm =20%; d=10%; Tiền trong Dự trữ


lưu thông =1500
1+ ctm =3000
Số nhân tiền = d+ c =4 Số nhân
tm
 M1= 4x4500=18000 tiền=1/d=10

D = 15000
M1 = 3000+ 15000=18000

10
12/12/2010

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Ví dụ về thay đổi cung tiền

ST Các chỉ tiêu Giá trị


T
1 Tiền mặt 100
2 Các khoản tiền gửi giao dịch 240
3 Tổng cung tiền M1 (=1+2) 340
4 Dự trữ bắt buộc 60
5 Dự trữ dư thừa 0
6 Tổng dự trữ của các ngân hàng thương mại 60
7 Lượng trái phiếu chính phủ do dân chúng
nắm giữ 460
8 Tỷ lệ chiết khấu 7%
9 Tỷ lệ dự trữ bắt buộc 25%

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Tình trạng ban đầu

M0=100+60

Tiền trong
Dự trữ
lưu thông
dD=60
ctmD=100
Số nhân tiền=1/d=4

D = 240

M1 = 100+ 240=340

11
12/12/2010

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Ví dụ về thay đổi cung tiền (tiếp theo)

Để tăng cung tiền ∆M1= 60?


Giả định tiền mặt do dân chúng nắm giữ không đổi  ∑D=240+60=300;

∆ tỷ lệ dự trữ bắt buộc


Dự trữ là 60  d=0,2=20%; ∆d=-5%. (Khi đó số nhân tiền 1/d=5).

M0=100+60

Tiền trong Dự trữ


lưu thông dD=60
ctmD=100
Số nhân tiền=1/d=5

D = 240+60=300

M1 = 100+ 300=400

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Ví dụ về thay đổi cung tiền (tiếp theo)


∆ tỷ lệ chiết khấu:
- Có 1/d=4  ∆M0 =15.
∆M0 Tỷ lệ chiết khấu phải giảm sao cho các NHTM vay thêm 15.

Nghiệp vụ thị trường mở:


- Có 1/d=4  ∆M0 =15.
NHTƯ cần mua thêm lượng trái phiếu giá trị là 15.

M0=100+60; ∆M0=15

Tiền trong Dự trữ =60;


lưu thông ∆ dự trữ =15
=100
Số nhân tiền=1/d=4
D = 240; ∆D=60

M1 = 100+ 240=340; ∆M1=60

12
12/12/2010

5.6. CÇu vÒ tiÒn

Khái niệm CÇu vÒ tiÒn (Md-demand for Money) lµ toµn bé l−îng


tiÒn mµ c¸c t¸c nh©n cña nÒn kinh tÕ muèn n¾m gi÷.

Hàm cầu về tiền


R1 =15%
Giữ tiền để làm gì? R
A
Cầu giao dịch: Md/P=ƒ(Y)
Cầu dự phòng: Md/P=ƒ(Y)
B
Cầu đầu cơ: Md/P=ƒ(R)
t
Tiền
Có 10 tỷ đồng
R2 =3%
Vàng
Đất đai
Cổ phiếu
Md/P = ƒ(Y;R)
Trái phiếu + -
…….

5.6. CÇu vÒ tiÒn

R
Hàm cầu Md/P = ƒ(Y;R)
về tiền + -
R1
Md/P=hY+N-mR
Md/P (Y1)
Với Y cho trước  Md/P= ƒR)
Md/P
H.5.0. Đường cầu
Đường cầu Md/P=ƒ(R)
về tiền
P
R
Md/P (Y1)
Ví dụ:
5 P1
Cho Md/P=2Y+1000-200R
DD
Với Y1=4500
 Md/P=10000-200R 9000 10000 Md/P QD

13
12/12/2010

5.6. CÇu vÒ tiÒn

R
Dịch chuyển Y2> Y1
đường cầu về tiền

Md/P (Y1) Md/P(Y2)

Ví dụ về đường cầu về tiền và dịch


chuyển của nó:
Cho Md/P=2Y+1000-200R R
Với Y1=4500 có Md/P=10000-200R
5
Với Y2 =5000 có Md /P=11000-200R
Md/P (Y1) Md/P(Y2)

9000 10000 11000 Md/P

5.7. QUAN HỆ
H CUNG – CẦU
U VỀ
V TiỀN
Ti N VÀ LÃI SuẤT
Su T CÂN BẰNG
B NG

R
Đồ thị P

SS
R1
P0
Md/P (Y1) DD

R Md/P Q0 Q

R0
Hệ phương trình
Md(Y)

 Md
 = hY + N − mR
Ms/P M/P P
 s
H×nh 5.4. Cung, cÇu vµ c©n  M = const
b»ng trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ  P

14
12/12/2010

5.7. QUAN HỆ
H CUNG – CẦU
U VỀ
V TiỀN
Ti N VÀ LÃI SuẤT
Su T CÂN BẰNG
B NG

Ví dụ: R
Ms/P
 d
 M = 10000 − 200R
 P
 5
 Ms
 = 9000 Md/P (Y1)
 P
 R* =5
9000 10000 M/P
Thay đổi cung, cầu về tiền
R

R MS/P R0
Md(Y2)

R1 Md(Y1)

Md/P Ms/P M/P

m/P
H×nh 5.5. DÞch chuyÓn ®−êng
cung, cÇu trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ

5.8. TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Đầu tư và lãi suất

R I=ƒ(R) Yad Y2ad


R1 R1
§−êng Y1ad
R2
R1
®Çu t−
R2 ∆I
Md ∆I ∆Y=k.∆
∆I
R2
M 1S M 2S I1 I2 Y1 Y2
I1 I2 I H×nh 5.7. Cung tiÒn t¨ng t¸c ®éng ®Õn s¶n
H×nh 5.6. LWi suÊt vµ chi l−îng th«ng qua viÖc gi¶m lWi suÊt
tiªu ®Çu t− cã kÕ ho¹ch

Ms/P  R I  Yad Y
Tác động của
chính sách tiền tệ Y  Md/P  R

R I ……

15
12/12/2010

5.8. TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Ví dụ về tác động của chính sách tiền tệ

Thị trường hàng hóa Thị trường tiền tệ


Cho C=100+0,8Y; I=500-20R; 
 Md = 2Y +1000−200R
 P
G=400 


Ms = 9000
Ở mức R1 =5 P
 I1 =400; C=100+0,8Y; G=400
Với Y1=4500, có
 Md
Yad = 900 + 0,8Y  = 10000 − 200R
  P
 s
Yad = Y M
 P = 9000
 Y1=4500
R1=5.

5.8. TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

R
Yad Ms/P

Yad(R1=5) 5
Md/P
(Y1=4500)

4500 Y 9000 1000 M/P

Hai thị trường đồng thời cân bằng: Y1 =4500; R1 =5.

16
12/12/2010

5.8. TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Ví dụ về tác động của chính sách tiền tệ (tiếp)

Cho ∆Ms/P=400. Yad


Ban đầu Y1=4500 chưa thay Yad(R1=5)
đổi, có
Md
 = 10000 − 200R
 P

M s
4500 4700
 P = 9400 Y
R
Ms/P
R2=3  I2=440  Yad tăng  Y2=4700.
Khi Y2 =4700, cầu về tiền tăng  R giảm 5
…. 3 Md/P
(Y1=4500)
 Y R
 Câu hỏi: sau khi cung tiền
thực tế tăng 400  Y, R? 9000 9400 M/P

17

You might also like