ÀFDYQe ASX¶F IZY

¦FFZ´F³Fe¹F QF`SZ ´FS ½F¿FÊ 4 AaIY 166 ¸F컹F `8.00, ³FBÊ dQ»»Fe, ¸Fa¦F»FUFS, 24Y³FUa¶FS,Y2020
´FW„Xa¨FZ BþSXF¹F»Fe
´FeE¸F ³FZ°F³¹FFWìX
>> 11
www.jagran.com
´FÈ¿N 16

IYûSXû³FF IYû
Co
WXSXF³FF WX`
·FFSX°F-BªFSXF¹F»F ¶F³FF SXWXZ IYûSXû³FF
IYe SX`d´FO MXZÀMX dIYMX l ´FZªF 5
½F`¢ÀFe³F IYû ÀF„QìSX ÃûÂFûÔ °FIY ´FWX„a¨FF³FF
¶FOÞe ¨F„³Fü°Fe l ´FZªF 5
py
QF½FF³F»F : W`XSX°F ¸FZÔ OXF»F SXWXF ÃFd°F
IZY d³F²FFÊSX¯F IYF ´F`¸FF³FF
QZWXSXFQì³F: ´F¹FFʽFSX¯Fe¹F QÈdá ÀFZ ¶FZWXQ
ÀFÔ½FZQ³FVFe»F CØFSXFJÔO ¸FZÔ BÀF ¶FFS ÀFÍý¹FûÔ
ÀFZ WXe þÔ¦F»F ÀF„»F¦F³FZ »F¦FZ W`ÔXÜ A¢MìX¶FSX-
³F½Fa¶FS ¸FZÔ 133.55 WZX¢MZX¹FS þÔ¦F»F ÓF„»FÀF
¨F„IYF W`XÜ »FZdIY³F ÃFd°F IZY AFIY»F³F ÀFZ
AF´F ¨FüÔIY þFEÔ¦FZÜ ¸FWXþ 3.54 »FFJ
÷Y´F¹FZ IYe ÃFd°F AFÔIYe ¦FBÊ W`XÜ (´FZªF 14)
Ri
IYFZSXFZ³FF ÀFZ dQ»»Fe ¸FZÔ ¶FQ°FS WXFZ SXWZX WXF»FF°F: ÀF„´Fie¸F IYFZMÊ
d¨FÔ°FF IYe ¶FF°F4VFe¿FÊ AQF»F°F ³FZ IZÔYýi AüSX SXFª¹FFZÔ ÀFZ 48 §FaMZX IZY ·Fe°FSX ¸FFa¦Fe ÀMZXMXÀF dSX´FûMÊX
IYWXF - dQ»»Fe, ¸FWXFSXF¿MXÑ
AF`S ¦F„þSXF°F IYe dÀ±Fd°F
ΨF°FFþ³FIY WXFZ°Fe þF SXWXe
þF¦FSX¯F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe
ÀF„´Fie¸F IYûXMÊ ³FZ ÀFû¸F½FFS IYû QZVF ¸FZÔ
d½FVFZ¿FIYS dQ»»Fe, ¸FWXFSXF¿XMXÑ AüS ¦F„þSXF°F
¸FZÔ IYûSXû³FF ¸FWXF¸FFSXe ÀFZ d¶F¦FOXÞX°FZ WXF»FF°F
´FS ΨF°FF þ°FFBÊÜ IYûXMÊ ³FZ IYWXF dIY dQ»»Fe
IYe dÀ±Fd°F ¶FQ°FS AüS ¦F„þSXF°F IYe dÀ±Fd°F
¶FZIYF¶Fì WXû°Fe þF SXWXe W`XÜ WXF»FF°F IYF¶Fì
¸FZÔ IYSX³FZ IZY d»FE IZÔYýi AüS ÀF·Fe SXFª¹F
ÀFSXIYFSXûÔ IYe °FSXRY ÀFZ °F°IYF»F þøYSXe IYQ¸F
dQÀFa¶FS ¸FZÔ AüS d¶F¦FOXÞX ÀFIY°FZ W`Ô
WXF»FF°F, d³F´FMX³FZ IZY d»FE SXWZÔ °F`¹FFSX
dQ»»Fe ÀFZ ÀF½FF»F
þdÀMXÀF ·Fì¿F¯F-dQ»»Fe ¸FZÔ A·Fe ¢¹FF dÀ±Fd°F W`X?
-ÀFaþ¹F þ`³F - AFþ ÀF¶F I„YL NXeIY W` AüS
AFG¢ÀFRYûOÊX IYe ½F`¢ÀFe³F
³FZ ¶FPXÞFBÊ ·FFSX°F IYe C¸¸FeQ
dQ»»Fe ¸FZÔ
¨FFaQ³Fe ¨FF`IY
IYe ÀFaIYSXe
¦Fd»F¹FFZa IZY
¶FFªFFSFZa
¸FZa CX¸FOÞXe þF¦FSX¯F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe 4 VF„÷YAF°Fe AFaIYXOXÞûÔ IZY A³F„ÀFFS ½F`¢ÀFe³F ´FìSXe
£FSXeQFSFZa IYe °FSXW ÀF„SXdÃF°F AüS 70.4 RYeÀFQ IYFSX¦FSX
·FeOÞX, dªFÀF¸FZÔ AFG¢ÀFRYûOÊX ¹Fìd³F½FdÀFÊXMXe AüS EÀXMXÑFþZ³FZIYF
³FWea WFZ ´FF°FF IYe ½F`¢ÀFe³F IZY IYûSXû³FF ½FF¹FSXÀF ÀFaIiY¸F¯F 4 ·FFSX°F ¸FZÔ MXÑF¹F»F IYSX SXWXF ÀFeSX¸F BaÀMXeMXйFìM
VFFSXedSIY QìSXe dQÀFa¶FS °FIY ¶F³FF »FZ¦FF 10 IYSXûXOXÞ OXûþ
IYF ´FF»F³FÜ IYû 70.4 RYeÀFQ °FIY SXûIY³FZ ¸FZÔ ÀFRY»F°FF IZY
²Fi„½F I„Y¸FFS QF½FZ ³FZ ·FFSX°F IYe C¸¸FeQZÔ ¶FPXÞF Qe W`ÔXÜ ½F`ÀFZ
½F`¢ÀFe³F IZY IYFSX¦FS WXû³FZ IZY QF½FZ d¶FiXMZX³F, AF´FF°FIYF»Fe³F C´F¹Fû¦F ´FS
¸FWXF¸FFSXe IYFZ »FZIYS ´FeE¸F ¸F„£¹F¸FadÂF¹FFZÔ IZY ÀFa¦F AFþ IYSZÔX¦FZ ¶F`NXIY QdÃF¯F ARiYeIYF AüS ¶FiFþe»F ¸FZÔ W„XE °FeÀFSZ
d½F¨FFS ÀFa·F½F
¨FSX¯F IZY XMXÑF¹F»F IZY AF²FFS ´FS dIYE ¦FE
³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZMXÑ : IYBÊ SXFª¹FFZÔ ¸FZÔ IYûSXû³FF IZY d»FE A´F³FFBÊ þF³FZ ½FF»Fe ¹FFZþ³FF IYFZ W`ÔXÜ ·FFSX°F ¸FZÔ A·Fe BÀF ½F`¢ÀFe³F IZY °FeÀFSZ E¸ÀF IZY d³FQZVFIY OXFG¢XMXS SX¯FQe´F
¸FWXF¸FFSXe IZY dRYS ÀFZ °FZþe ÀFZ ´F`S ´FÀFFSX³FZ ÀFZ »FZIYS ·Fe d½F¨FFS d½F¸FVFÊ IYSZÔX¦FZÜ ¹FWX ¶F`NXIY

³¹F…ªF ¦F`»FSXe
SXFªF-³Fed°F4´FÈ¿NX 3
IYFa¦FiZÀF AüSX ¦FFa²Fe ´FdSX½FFS ÀFZ
¦FïFSXe IYS SXWZ AFþFQ: d¶FV³FFZBÊ
³FBÊ dQ»»Fe : IYFa¦FiZÀF ¸FZÔ AaQøY³Fe §F¸FFÀFF³F
CNXFE þF³FZ IYe þøYSX°F W`XÜ IYûXMÊ ³FZ IZÔYýi
AF`S SXFª¹F ÀFSXIYFSXFZÔ IYû Qû dQ³F ¸FZÔ ÀMZXMXÀF
dSX´FûXMÊ QFdJ»F IYSX³FZ IYFZ IYWXF W`XÜ ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ
VF„IiY½FFS IYû dRYS ÀF„³F½FFBÊ WXû¦FeÜ
³¹FF¹F¸Fìd°FÊ AVFûIY ·Fì¿F¯F, AFS ÀF„·FF¿F
SZXOXÐOXe AüS E¸FAFS VFFW IYe ´FeN ³FZ IYûSXû³FF
´FedXOXÞ°FûÔ IZY B»FFþ IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ÀF„³F½FFBÊ IZY
QüSXF³F ¹FZ d³FQZÊVF dQEÜ IYûXMÊ ³FZ QZVF ¸FZÔ IYûSXû³FF
IYe ¸FüþìQF dÀ±Fd°F ´FS ΨF°FF þ°FF°FZ W„XE IYWXF
IYûSXû³FF ÀFZ WXû³FZ ½FF»Fe ¸Fü°FûÔ IZY Aad°F¸F ÀFaÀIYFS
IZY d»FE 380 À»FFGMX °F¹F dIYE ¦FE W`XÔÜ
-þdÀMXÀF ·Fì¿F¯F-SXF¿MXÑe¹F SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ d´FLX»FZ
Qû WXµ°FZ ÀFZ WXF»FF°F ¶FQ°FS WXû SXWZ W`ÔXÜ WX¸F AFþ
IYe dÀ±Fd°F IYe þF³FIYFSXe ¨FFWX°FZ W`ÔX, °FFdIY IYûBÊ
¶FF²FF WXû °Fû CÀFZ QìS dIY¹FF þF ÀFIZYÜ QFZ dQ³F ¸FZÔ
ÀMZXMXÀF dSX´FFZMÊ QedþEÜ
¦F„þSXF°F IYe ÎJ¨FFBÊ
gh
ΨFd°F°F ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔXýi ¸FFZQe d½Fd·F³³F SXFª¹FFZÔ
IZY ¸F„£¹F¸FadÂF¹FFZÔ IZY ÀFF±F ¸Fa¦F»F½FFS IYFZ ¶F`NXIY
IYSZÔXa¦FZÜ ¸F„£¹F¸FadÂF¹FFZÔ IZY ÀFF±F SXFª¹FFZÔ IZY
½FdSX¿N Ad²FIYFSXe ·Fe BÀF¸FZÔ VFFd¸F»F WXFZÔ¦FZÜ
¹FWXe ³FWXeÔ, ½FWX IYFZSXFZ³FF ½F`¢ÀFe³F IZY d½F°FSX¯F
¨FFSX SXFª¹FûÔ IZY »Fû¦FûÔ IZY d»FE
¸FWXFSXF¿MXÑ ³FZ ÀF£°F dIYE d³F¹F¸F
½FedOX¹FFZ IYFaRZÔi ÎÀF¦F IZY þdSXE WXFZ¦FeÜ ÀFìÂFFZÔ IZY
A³F„ÀFFSX, BÀF¸FZÔ dQ»»Fe IZY ¸F„£¹F¸FaÂFe ASXνFQ
IZYþSXe½FF»F AF`S ¶Fa¦FF»F IYe ¸F„£¹F¸FaÂFe ¸F¸F°FF
¶F³FþeÊ ·Fe VFFd¸F»F WXFZÔ¦FeÜ BÀFÀFZ ´FWX»FZ ·Fe
´FeE¸F BÀF ¸F„ïZ IYFZ »FZIYS ¶F`NXIY IYS ¨F„IZY W`XÔÜ
IYFZSXFZ³FF IYû ¸FF°F QZ³FZ ½FF»FûÔ IYe
ÀFa£¹FF 86 »FFJ IZY IYSXe¶F
RZYþ IYF XMXÑF¹F»F þFSXe W`XÜ »FZdIY³F, ÀF„SXÃFF ¦F„»FZdSX¹FF IZY A³F„ÀFFS ½F`¢ÀFe³F IYF »Fû¦FûÔ
IZY ¸FF´FQaXOXûÔ ´FS JSXF C°FSX³FZ AüS ·FFSX°F
¸FZÔ °FeÀFSZ RZYþ IZY ³F°FeþûÔ IZY AFIY»F³F
IZY d»FE ÀF„SXdÃF°F
WXû³FF ÀF¶FÀFZ AWX¸F
IZY ¶FFQ BÀFIZY AF´FF°FIYF»Fe³F C´F¹Fû¦F IYe W`XÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF
BþFþ°F Qe þF ÀFIY°Fe W`XÜ BÀFÀFZ QZVF ¸FZÔ dIY ¹FdQ d¶FidXMXVF
IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F IYe QìÀFSXe »FWXS AüS CÀFÀFZ d³F¹FF¸FIY ½F`¢ÀFe³F
WXû³FZ ½FF»Fe ¸Fü°FûÔ IYû SXûIY³FZ ¸FZÔ ¸FQQ d¸F»F IZY ÀF„SXdÃF°F WXû³FZ
ÀFIY°Fe W`XÜ ´FS ¸F„WXS »F¦FF°FF W`X, °Fû ·FFSX°F ¸FZÔ ·Fe BÀFIZY
²¹FF³F QZ³FZ IYe ¶FF°F W` dIY AFG¢ÀFRYûOÊX AF´FF°FIYF»Fe³F C´F¹Fû¦F ´FS d½F¨FFS dIY¹FF

¶FZWXQ °Fe£FF WXFZ³FZ »F¦FF W`XÜ ¦F„»FF¸F ³F¶Fe
AFþFQ IZY ÀFa¦FNX³F IYe £FFd¸F¹FFZÔ IYFZ »FZIYS
CNXFE ¦FE °FeJZ ÀF½FF»FFZÔ ´FS WXdSX¹FF¯FF IYFa¦FiZÀF
IZY ½FdSX¿N ³FZ°FF I„Y»FQe´F d¶FV³FFZBÊ ³FZ ´F»FMX½FFS
dIY¹FF W`XÜ C³WXFZÔ³FZ ¦F„»FF¸F ³F¶Fe AFþFQ ´FS
IYFa¦FiZÀF ½F ¦FFa²Fe ´FdSX½FFS ÀFZ k¦FQÐQFSXel IYSX³FZ
IYF AFSXFZ´F »F¦FF¹FF WX`Ü
SXFªF³Fed°F4´FÈ¿NX 4
dIY ³F½Fa¶FS ¸FZÔ ¹FWX WXF»F W`XÜ ¶F°FF¹FF þF SXWXF W`
dIY dQÀFa¶FS ¸FZÔ dÀ±Fd°F AüS JSXF¶F WXû ÀFIY°Fe
W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ ÀF·Fe SXFª¹FûÔ IYû JSXF¶F dÀ±Fd°F ÀFZ
d³F´FMX³FZ IZY d»FE °F`¹FFS SXWX³FF ¨FFdWXEÜ
´FeN ³FZ d´FLX»FZ Qû ÀF´°FFW ÀFZ dQ»»Fe ¸FZÔ
d¶F¦FOXÞ°FZ WXF»FF°F ´FS ΨF°FF þ°FF°FZ W„XE dQ»»Fe
ÀFSXIYFS IZY ½FIYe»F ÀFZ ´FìLXF dIY dÀ±Fd°F
ÀFZ I`YÀFZ d³F´FMX SXWZ W`ÔX? ¢¹FF AÀ´F°FF»F ¸FZÔ
¸FSXeþûÔ IZY d»FE ´F¹FFÊ´°F ¶FZOX W`ÔX? BÀF ´FS
dQ»»Fe ÀFSXIYFS IYe °FSXRY ÀFZ ´FZVF EdOXVF³F»F
ÀFFGd»FdÀFMXS þ³FSX»F ÀFaþ¹F þ`³F ¶F°FF¹FF dIY
ÀF„³F½FFBÊ IZY QF`SXF³F ´FeN ³FZ ¦F„þSXF°F ÀFSXIYFS IYe
d£Fa¨FFBÊ IYeÜ VFFW ³FZ ¦F„þSXF°F ÀFSXIYFS IZY ½FIYe»F
ÀFZ ´FìLXF, kSXFª¹F ¸FZÔ ¸FF¸F»FZ ¶FPXÞ SXWZ W`Ô AüS AF´F
VFFQe AüS A³¹F ÀF¸FFSXûWXûÔ IYe A³F„¸Fd°F QZ SXWZ
W`ÔX? AF´FIYe ³Fed°F ¢¹FF W`X? ¢¹FF WXû SXWXF W`X? ¹FW
ÀF¶F ¢¹FF W`X?
´FS ½FIYe»F ³FZ IYûMÊ IZY d´FLX»FZ AFQZVF IZY
A³F„´FF»F³F IYF WX»FRY³FF¸FF QFdJ»F IYSX³FZ
IYe þF³FIYFSXe QeÜ C³WXFZÔ³FZ ¶F°FF¹FF dIY
tJ
¸F„Ô¶FBÊ: ¸FWXFSXF¿MXÑ ÀFSXIYFS ³FZ dQ»»Fe,
SXFþÀ±FF³F, ¦F„þSXF°F U ¦Fû½FF ÀFZ AF³FZ ½FF»FFZÔ
IZY d»FE IYûSXû³FF IYe d³F¦FZdMX½F þFa¨F dSX´FûMÊX
IYû Ad³F½FF¹FÊ ¶F³FF dQ¹FF W`XÜ EZÀFF ³FWXeÔ WXû³FZ
´FS AF¦FÔ°F„IYûÔ IYû ¹FF °Fû ½FF´FÀF þF³FF WXû¦FF
¹FF C³WZÔX A´F³FZ J¨FÊ ´FS IYûd½FO IZY¹FS ÀFZÔMXS
¸FZÔ B»FFþ IYSXF³FF WXû¦FFÜ (´FZªF-5)
W`XÜ ¸FZWX°FF ³FZ IYWXF dIY ¦FÈW ¸FaÂFe ³FZ dQ»»Fe
IZY ¶FFSZ ¸FZÔ ¶F`NXIY IYe ±Fe dþÀF¸FZÔ dÀ±Fd°F
ÀFZ d³F´FXMX³FZ IZY d»FE IYBÊ d³F¯FʹF d»FE ¦FE
³FBÊ dQ»»Fe : QZVF IZY I„YL SXFª¹FûÔ ¸FZÔ
¸FWXF¸FFSXe IYe SXµ°FFS °FZþ W„XBÊ W`X, »FZdIY³F
¶FOXÞXe ÀFa£¹FF ¸FZÔ »Fû¦F NXeIY ·Fe WXû SXWZ W`ÔXÜ
QZVF·FS ¸FZÔ A¶F °FIY 91 »FFJ ÀFZ Ad²FIY
»Fû¦F IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F IYe ¨F´FZMX ¸FZÔ AF
¨F„IZY W`ÔX, dþ³F¸FZÔ ÀFZ IYSXe¶F 86 »FFJ ¸FSXeþ
À½FÀ±F ·Fe WXû ¨F„IZY W`ÔXÜ (´FZªF-5)
°F„¿FFS ¸FZWX°FF ³FZ IYWXF dIY ¹FW ¸FF³F½F°FF IZY
d»FE dIY°F³FZ Q„·FFʦ¹F IYe ¶FF°F W` dIY ¹FWXFa WX¸F
»Fû¦F VF½F IYû I`YÀFZ XMXÑeXM dIY¹FF þFE, BÀF ´FS
¹Fìd³F½FdÀFÊXMXe AüS EÀXMXÑFþZ³FZIYF ³FZ d¶FiXMZX³F,
¶FiFþe»F AüS QdÃF¯F ARiYeIYF ¸FZÔ 24
WXþFS »Fû¦FûÔ ´FS dIYE ¦FE ´FSXeÃF¯F ÀFZ d¸F»FZ
VF„÷YAF°Fe AFaIYXOXÞûÔ IZY AF²FFS ´FS ½F`¢ÀFe³F
IZY AüÀF°F³F 70.4 RYeÀFQ IYFSX¦FS WXû³FZ IYF
QF½FF dIY¹FF W`XÜ
BÀF °FSXWX dIY¹FF ¦F¹FF MXÑF¹F»F : MXÑF¹F»F IZY
QüSXF³F ½F`¢ÀFe³F IYe Qû A»F¦F-A»F¦F OXûþ
Qe ¦FBÊ ±FeÜ ´FWX»Fe ¸FZÔ ½F`¢ÀFe³F IYe AF²Fe
OXûþ AüS »F¦F·F¦F EIY ¸FWXe³FZ ¶FFQ ´FìSXe
OXûþ Qe ¦FBÊÜ BÀF¸FZÔ BÀFZ 90 RYeÀFQ °FIY °FeÀFSZ RZYþ IZY XMXÑF¹F»F ¸FZÔ ½F`¢ÀFe³F IYû ÀF·Fe
þF ÀFIY°FF W`XÜ À½FFÀ±¹F ¸FaÂFF»F¹F IZY EIY
½FdSX¿N Ad²FIYFSXe ³FZ IYWXF dIY dQÀFa¶FS ¸FZÔ
þ¶F °FIY d¶FidXMXVF d³F¹FF¸FIY BÀF ½F`¢ÀFe³F
IZY AFaIYXOXÞûÔ IYF d½FV»FZ¿F¯F IYSZX¦FF °F¶F °FIY
·FFSX°F ¸FZÔ ·Fe °FeÀFSZ RZYþ IYF XMXÑF¹F»F ´FìSXF
WXûIYS CÀFIZY AFaIYXOXÞZ ÀFF¸F³FZ AF þFEa¦FZÜ
þFdWXS W` dIY dQÀFa¶FS IZY Aa°F ¹FF þ³F½FSXe
¸FZÔ BÀF ½F`¢ÀFe³F IZY AF´FF°FIYF»Fe³F C´F¹Fû¦F
IYe ¸FaþìSXe d¸F»F ÀFIY°Fe W`XÜ

´FaþF¶F ¸FZÔ ¹FFÂFe¦F¯F 61 dQ³F ¶FFQ
XAFþ ÀFZ IYSZÔX¦FZ MXÑZ³F IYF ÀFRYSX
þF»Fa²FSX : IZÔYýie¹F IÈYd¿F IYF³Fì³FûÔ IZY dJ»FFRY
dIYÀFF³FûÔ IZY AFaQû»F³F IZY IYFSX¯F ´FaþF¶F ¸FZÔ
ÀF·Fe d³Fþe AÀ´F°FF»FûÔ ¸FZÔ IYûSXû³FF ¸FSXeþûÔ d½FVFZ¿FÄF ÀFd¸Fd°F ¦FdXNX°F IYe þF ¨F„IYe W`XÜ W`ÔXÜ C³WXûÔ³FZ QZVF·FS ¸FZÔ IYûSXû³FF IYe dÀ±Fd°F d½F¨FFS IYS SXWZ W`ÔXÜ þdÀXMXÀF ·Fì¿F¯F ³FZ IYWXF IYFSX¦FS ´FF¹FF ¦F¹FFÜ ½FWXeÔ QìÀFSZ ¸FZÔ ´FWX»FZ ´FìSXe C¸Fi ½F¦FÊ IZY »Fû¦FûÔ IZY d»FE ´FìSXe °FSXW ÀF„SXdÃF°F
IZY d»FE 80 RYeÀFQ ¶FZOX AFSXdÃF°F IYS dQE IZÔYýi ÀFSXIYFS IYe AûS ÀFZ ´FZVF ÀFFGd»FdÀFXMXS d½FVFZ¿FIYS dQ»»Fe IYe dÀ±Fd°F IZY ¶FFSZ ¸FZÔ dIY ½FW C³FIYe ΨF°FF IYû ÀF¸FÓF SXWZ W`ÔXÜ IYûXMÊ OXûþ AüS dRYS »F¦F·F¦F EIY ¸FWXe³FZ ¶FFQ ´FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ
¦FE W`ÔXÜ ´FeN ³FZ IYWXF dIY ¸FüþìQF dÀ±Fd°F þ³FSX»F °F„¿FFS ¸FZWX°FF ³FZ IYWXF dIY dQ»»Fe dSX´FûXMÊ QFdJ»F IYSX³FZ IZY d»FE AQF»F°F ÀFZ ³FZ ¸FWXFSXF¿XMXÑ IZY ½FIYe»F ÀFZ dÀ±Fd°F ´FìLX°FZ W„XE ´FìSXe OXûþ Qe ¦FBÊÜ BÀF¸FZÔ BÀFZ 62 RYeÀFQ
IYû QZJ°FZ W„XE AF´F ¢¹FF IYS SXWZ W`ÔX? BÀF IYû AüS ·Fe ¶FW„X°F I„YL IYSX³FZ IYe þøYSX°F I„YL ÀF¸F¹F ¸FFa¦FFÜ °FFþF dSX´FûXMÊ QFdJ»F IYSX³FZ IYû IYWXFÜ °FIY IYFSX¦FS ´FF¹FF ¦F¹FFÜ ´FWX»FZ, QìÀFSZ AüS 50 RYeÀFQ OXûþ ·FFSX°F IYû d¸F»FZ¦Fe ´FZªF>>5

MXF»F³FZ ÀFZ ³FWXeÔ, ÀF¸FF²FF³F Jûþ³FZ ÀFZ d½F½FFQFÀ´FQ ´F„d»FÀF E¢MX ÀFaVFû²F³F IYû
¶FaQ W„XBÊÔ SZX»F ÀFZ½FFEa 60 dQ³F ¶FFQ ÀFû¸F½FFS IYû
¶FWXF»F IYS Qe ¦FBÊÔÜ ´FWX»FZ dQ³F dRYSXûþ´F„SX
SZX»F ¸FaOX»F ÀFZ °Fe³F ¸FF»F¦FFdOXÞX¹FFa »FJ³FDY,
¸F„aýiF AüS dQ»»Fe IZY d»FE SX½FF³FF IYe ¦FBÊÔÜ

J°¸F WXû°Fe W`X ÀF¸FÀ¹FF: ¸FûQe »FZIYS ¶F`IYR„YMX ´FS IZYSX»F ÀFSXIYFS
¸Fa¦F»F½FFS ÀFZ ¹FFÂFe ¦FFdXOXÞ¹FûÔ IYF ´FdSX¨FF»F³F ·Fe
VF„øY WXû þFE¦FFÜ A¸FÈ°FÀFSX AüSX dRYSXFZªF´F„SX
ag

ÀFZ 61 dQ³F ¶FFQ LXWX MXÑZ³FZÔ SXµ°FFSX ·FSXZÔ¦FeÜ

SXFáXÑe¹F RY»FIY4´FÈ¿NX 7
SXFZVF³Fe §FûXMXF»FZ ¸FZÔ þ¸¸Fì-IYV¸FeS
IZY IYBÊ ¶FXOXÞZ ³FZ°FFAûÔ IYF ³FF¸F
þ¸¸Fì : þ¸¸Fì-IYV¸FeS ¸FZÔ 25 WXþFS IYSXûOXÞ
IZY SXûVF³Fe ·Fìd¸F §FûMXF»FZ ¸FZÔ WX„E ¶FaQSX¶FFaXM IYF
´FQFÊRYFVF WXû³FZ »F¦FF W`XÜ ÀFFZ¸F½FFS IYû C³F
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe
´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔXýi ¸FûQe ³FZ IYWXF WX` dIY ½F¿FûË
´F„SXF³Fe ÀF¸FÀ¹FFAFZÔ IYû MXF»F³FZ ÀFZ ³FWXeÔ, ¶Fd»IY 4 þ¸¸Fì-IYV¸FeS IYû QZVF IYe
ÀF¸FF²FF³F Jûþ³FZ ÀFZ C³WZXÔ ÀF¸FF´°F dIY¹FF þF
ÀFIY°FF W`XÜ WX¸F ÀF¸FÀ¹FFEa »FMXIYF°FZ ³FWXeÔ,
C³FIYF ÀF¸FF²FF³F IYSX°FZ W`XÔÜ ¨FFWZX Aa¶FZOXIYSX
BaMXSX³FZVF³F»F ÀFZÔMXSX WXû ¹FF ÀFì¨F³FF AF¹Fû¦F IYe
³FBÊ B¸FFSX°FÜ ½F¿FûË ÀFZ »Fad¶F°F B³F ¹Fûþ³FFAFZÔ
4 IYWXF, OZXPXÞ ½F¿FûË ¸FZÔ IYF¸F¦FFSXûÔ IZY
dWX°F ÀF„SXdÃF°F dIYE
d°F÷YA³Fa°F´F„SX¸F, ´FiZMXÑ: d½F½FFQFÀ´FQ ´F„d»FÀF E¢M 4¸FFIY´FF ³Fe°F ½FF¸F ¸Fû¨FFÊ ³FZ IYWXF- A·Fe ³FWXeÔ ³FWXeÔ WXû¦FFÜ IZYSX»F ¸FZÔ ·FFþ´FF IZY SXFª¹F ´Fi¸F„£F
ÀFaVFFZ²F³F IZY ½¹FF´FIY d½FSXFZ²F IZY ¶FFQ IZYSX»F ¸FZÔ »FF¦Fì IYSZÔX¦FZ ÀFaVFûd²F°F IYF³Fì³F IZY ÀF„SZÔXýi³F AF`S AFSXEÀF´Fe ³FZ°FF dVF¶Fì ¶FZ¶Fe
¸FFIY´FF IZY ³FZ°FÈ°½F ½FF»Fe ½FF¸F ¸Fû¨FFÊ ÀFSXIYFS þFG³F ³FZ BÀF IYF³Fì³F IZY d£F»FFRY IZYSX»F WXFBÊ
¸F„£¹F²FFSXF ÀFZ þûXOXÞ³FZ IZY d»FE ¶F`IYR„YMX ´FS AF ¦FBÊ W`XÜ SXFª¹F ÀFSXIYFS ³FZ 4d½F´FÃF IYF AFSXû´F-Ad·F½¹Fd¢°F IYe AFþFQe IYFZMÊ ¸FZÔ ¹FFd¨FIYF Qe W`XÜ ¹FFd¨FIYF ¸FZÔ IYF³Fì³F
IYF³Fì³F ¶F³FFE ¹FWX ÀFaVFFZ²F³F »FF¦Fì IYSX³FZ ÀFZ dRY»FWXF»F IYQ¸F LXe³F³FZ ½FF»FF W` ³F¹FF ´FiF½F²FF³F ¸FZÔ þFZOXÞe ¦FBÊ ³FBÊ ²FFSXF IYFZ AÀFa½F`²FFd³FIY
£FeÔ¨F d»FE W`XÔÜ ¹FWX ÀFaVFFZ²F³F ¨F¨FFÊ ¸FZÔ AF³FZ SXFª¹F ÀFSXIYFS ³FZ IYWXF W` dIY WXS ½F¦FÊ IYF NXWXSXF³FZ IYe ¸FFa¦F IYe ¦FBÊ W`XÜ
¸F„ÓFZ J„VFe W`X dIY WX¸FFSXZ IZY ¶FFQ ÀFZ WXe d½F½FFQ ¸FZÔ W`XÜ ·FFþ´FF E½Fa d½F¨FFS þF³F³FZ IZY ¶FFQ WXe Aad°F¸F d³F¯FʹF C»»FZJ³Fe¹F W` dIY IZYSX»F IZY SXFª¹F´FF»F
ÀFFaÀFQFZÔ IYF EIY »Fa¶FF A³¹F d½F´FÃFe Q»FFZÔ ³FZ BÀFZ BaMXSX³FZMX ¸FedOX¹FF WXû¦FFÜ AFdSXRY ¸F„WX¸¸FQ JF³F ³FZ VFd³F½FFS IYû IZYSX»F
ran

³FZ°FFAFZÔ IYe ´FWX»Fe ÀFì¨Fe ÀFF½FÊþd³FIY W„XBÊ,
dþ³WXûÔ³FZ ÀFSXIYFSe ÀFa´FdØF IYû A´F³Fe AüSX
´FdSX½FFS IYe ÀFa´FdØF ¸FZÔ ¶FQ»FF ±FFÜ þFÔ¨F ¸FZÔ
´FeOXe´Fe ÀFSXIYFS ¸FZÔ d½FØF ¸FÔÂFe SXWZ OXF. WXÀFe¶F
QiF¶Fì ÀF¸FZ°F IYFÔ¦FiZÀF AüS ³FZVF³F»F IYFÔRiZÔYÀF IZY
´Fì½FÊ ¸FÔdÂF¹FFZÔ, ³FüIYSXVFFWXFZÔ, ½¹FF´FFdSX¹FûÔ AüS
B³FIZY dSXV°FZQFS ·Fe VFFd¸F»F W`XÔÜ
Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F4´FÈ¿NX 11
EaMXFZ³Fe d¶»FaIZY³F IYFZ d½FQZVF ¸FaÂFe
¶F³FF ÀFIY°FZ W`XÔ ¶FFBOX³F
½FFdVFa¦FMX³F: A¸FZdSXIYF IZY ·FF½Fe SXF¿MXÑ´Fd°F
IYû WX¸FFSXe ÀFSXIYFSX ³FZ ´FìSXF dIY¹FF W`XÜ
´Fi²FF³F¸FaÂFe ¸FûQe ³FZ ÀFû¸F½FFSX IYû »F„dMX¹FaÀF
dQ»»Fe ¸FZZÔ ÀFFaÀFQûÔ IZY d»FE ¶F³FFE ¦FE
µ»F`MXûÔX IZY °Fe³F MXF½FSXFZÔ (¦Fa¦FF, ¹F¸F„³FF AüSX
ÀFSXÀ½F°Fe) IYF ½FedOX¹FFZ IYFaRiaZYÎÀF¦F IZY þdSX¹FZ
CXQЧFFMX³F dIY¹FFÜ AFNX QVFIY ´F„SXF³FZ AFNX
¶Fa¦F»FûÔ IYû °FûOXÞXIYSX ¹FZ 76 ³FE µ»F`MX ¶F³FFE
¦FE W`ÔXÜ ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FZ A´F³FZ ÀFa¶Fû²F³F ¸FZÔ
IYWXF dIY QZVF IZY ½FeSX þ½FF³F ¶FW„X°F ÀF¸F¹F ÀFZ
½FFSX ¸FZ¸FûdSX¹F»F IYe ¸FFa¦F IYSX SXWZX ±FZÜ WX¸FFSXe
ÀFSXIYFSX IYû BadOX¹FF ¦FZMX IZY ´FFÀF BÀFIZY
d³F¸FFʯF IYF ÀFü·FF¦¹F d¸F»FFÜ IYF³Fì³F ½¹F½FÀ±FF
¶F³FFE SXJ³FZ IZY d»FE QZVF ¸FZÔ WXþFSXFZÔ ´F„d»FÀF
þ½FF³F VFWXeQ W„XE W`ÔXÜ CX³FIYe ¹FFQ ¸FZÔ ·Fe
Ba°FþFSX (AF½FFÀF IYF) A¶F J°¸F
AF`S ¸FedOX¹FF IYe Ad·F½¹Fd¢°F IYe AFþFQe ·FFþ´FF ÀF¸FZ°F ÀF¸Fì¨FF d½F´FÃF BÀF ´F„d»FÀF Ad²Fd³F¹F¸F ÀFaVFû²F³F ´FS QÀ°FJ°F
WXû SXWXF W`XÜ ¹FWX ÀFaÀFQ IZY ´FFÀF ³FBÊ dQ»»Fe ¸FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔýi ¸FûQe ³FZ ÀFFaÀFQûa IZY
LXe³F³FZ ½FF»FF ¶F°FF¹FF W`XÜ ÀFaVFFZ²F³F IYF ´F„SXþFZS d½FSXFZ²F IYS SXWXF W`XÜ dIYE W`ÔXÜ BÀF ÀFaVFû²F³F ¸FZÔ ²FFSXF-118E IYû
WX` dªFÀFÀFZ ÀF¸F¹F IYe ·Fe ¶F¨F°F d»FE ¶F³FFE ¦FE µ»F`MûaX IZY MXF½FSX IYF ½FedOX¹FFZ IYFaRiaZYÎÀF¦F IZY þdS¹FZ
CXQЧFFMX³F dIY¹FFÜ ´FiZXMÑ ¸FFIY´FF ¸FWXFÀFd¨F½F ÀFe°FFSXF¸F ¹FZ¨F„SXe ÀFaVFFZ²F³F IYFZ dRY»FWXF»F »FF¦Fì ³FWXeÔ IYSX³FZ IZY þûOXÞXF ¦F¹FF W`XÜ BÀFIZY °FWX°F ¸FdWX»FFAûÔ
WXû¦FeÜ -³FSZÔXýi ¸FûQe (´FeE¸F)
³FZ ¶F°FF¹FF dIY BaMXSX³FZM ´FS A´F¸FF³Fþ³FIY d½Fþ¹F³F IZY ¶F¹FF³F ´FS ·Fe d½F´FÃF ³FZ AÀFa°FFZ¿F AüS ¶F¨¨FûÔ IZY dJ»FFRY ÀFFB¶FS AM`XIY
´FFZÀM ´FS ´FFa¨F ÀFF»F IYe I`YQ IZY ´FiF½F²FF³F þ°FF¹FF W`XÜ d½F²FF³FÀF·FF ¸FZÔ d½F´FÃF IZY ³FZ°FF IYû SXûIYF þF ÀFIZY¦FFÜ BÀF ÀFaVFû²F³F IZY
´F¹FFʽFSX¯F AüSX ÀF„SXÃFF QFZ³FFZÔ WXe dIYÀFF³FûÔ IYû d¶F¨Füd»F¹FûÔ ÀFZ ´FS ´F„³Fd½FʨFFS dIY¹FF þF SXWXF W`XÜ BÀFIZY ¶FFQ SX¸FZVF ¨FZd³F°F»FF ³FZ d½Fþ¹F³F IZY ¶F¹FF³F IYFZ ¨F»F°FZ AFSXûd´F°F IYF Qû¿F ÀFFd¶F°F WXû³FZ ´FS
d»FWXFþ ÀFZ ¶FZWX°FSX WX`Ô ¹FZ µ»F`MX AFþFQe dQ»FFBÊ IZYSX»F IZY ¸F„£¹F¸FaÂFe ´Fe d½Fþ¹F³F ³FZ IYWXF dIY d³FSX±FÊIY ¶F°FF°FZ W„XE þ»Q ÀFZ þ»Q BÀF ´FFa¨F ÀFF»F IYe þZ»F ¹FF QÀF WXþFS ÷Y´F¹FZ IYF
¶FeOXe ¸FF¦FÊ ´FSX °F`¹FFS ¹FZ µ»F`MX ´F¹FFʽFSX¯F IZY ³FE IÈYd¿F IYF³Fì³F IYû »FZIYS C³WXûÔ³FZ IYWXF ÀFSXIYFS IYF A·Fe BÀF ÀFaVFû²F³F IYû A¸F»F IYF³Fì³F IYû WXMXF³FZ IYe ¸FFa¦F IYeÜ C³WXFZÔ³FZ IYWXF þ„¸FFʳFF ¹FF dRYS Qû³FûÔ EIY ÀFF±F WXû ÀFIY°FF
A³F„IìY»F ½F ÀF„SXÃFF IZY d»FWXFþ ÀFZ ·Fe JFÀF W`ÔXÜ dIY ¶Fe°FZ EIY-OZXPXÞ ½F¿FÊ IYe ¶FF°F IYSZÔX °Fû ¸FZÔ »FF³FZ IYF BSXFQF ³FWXeÔ W`XÜ d½F²FF³FÀF·FF ¸FZÔ dIY ÀFaVFFZ²F³F d½F²FZ¹FIY ´FWX»FZ WXe IYF³Fì³F IYF W`XÜ BÀF¸FZÔ BaMXSX³FZM ¸FedOX¹FF ´FS dIYÀFe IYû
B³WZÔ ¦Fie³F d¶FλOX¦F IZY d³F¹F¸FFZÔ IZY A³F„øY´FY °F`¹FFSX QZVF ³FZ dIYÀFF³FFZÔ IYû d¶F¨Füd»F¹FFZÔ IZY ¨Fa¦F„»F ¦FWX³F ¨F¨FFÊ IZY ¶FFQ BÀF ´FS IYûBÊ d³F¯FʹF øY´F »FZ ¨F„IYF W` AüS ¸F„£¹F¸FaÂFe ·Fe ¹FW ³FWXeÔ ´FSZXVFF³F IYSX³FZ, A´F¸FFd³F°F IYSX³FZ ¹FF ¶FQ³FF¸F
dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ ÀFe½FZþ MXÑXeMX¸FZÔMX ´»FFaMX, ÀFüSX DYþFÊ ÀFZ AFþFQe QZ³FZ IZY ÀFF±F IYBÊ EZÀFZ ÀF„²FFSX d»F¹FF þFE¦FFÜ ¨FF`°FSXRYF Q¶FF½F IZY ¶FFQ IYW ÀFIY°FZ dIY ¸FaþìS WXû³FZ IZY ¶FFQ ¹FW »FF¦Fì IYSX³FZ IYFZ A´FSXF²F ¸FF³FF ¦F¹FF W`XÜ
IZY ÀFF±F ½F¿FFÊ þ»F ÀFaSXÃF¯F IYe ·Fe ½¹F½FÀ±FF IYe dIYE W`ÔX, dþ³FÀFZ IYF¸F¦FFSXFZÔ IZY dWX°F ÀF„SXdÃF°F
¦FBÊ W`XÜ ÀFeÀFeMXe½Fe I`Y¸FSZX »F¦FFE ¦FE W`ÔXÜ ´Fi°¹FZIY W„XE W`ÔXÜ þ¸¸Fì-IYV¸FeSX IZY »Fû¦FFZÔ IYû ·Fe OXѦF ´FZOX»FÀFÊ IYFZ ´FIYOXÞ³FZ ¦FBÊ
¨Fe³F ÀFZ ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½FFZÔ ´FS
.co

þFZ ¶FFBOX³F A´F³Fe I`Yd¶F³FZM ¶F³FF³FZ ¸FZÔ þ„M MXF½FSX ¸FZÔ ¨FFSX-¨FFSX AFGMXû¸FZdMXIY d»FµMX »F¦FFBÊ d½FIYFÀF IYe ¸F„£¹F²FFSXF AüSX A³FZIY IYF³Fì³FFZÔ E³FÀFe¶Fe IYe MXe¸F ´FS WX¸F»FF
³FZVF³F»F ´F„d»FÀF ¸FZ¸FûdSX¹F»F IYF d³F¸FFʯF ·Fe ¦FBÊ W`ÔXÜ ¹FWXFa 228 ½FFWX³FFZÔ IZY d»FE ´FFdIY˦F IYe ÀFZ þûOXÞX³FZ IYF IYF¸F dIY¹FF ¦F¹FFÜX þ¸¸Fì-

°Fe³F ¸FWXe³FZ ¸FZÔ R`YÀF»FF ÀFa·F½F

¦FE W`XÔÜ ½FWX þ»Q WXe ¸FadÂF¹FFZÔ IZY ³FF¸FFZÔ IYe
§FFZ¿F¯FF IYSZÔX¦FZÜ ¶F°FF¹FF þF SXWXF W`X dIY ½FWX
dUQZVF ³Fed°F ´FSX A´F³FZ ·FSXFZÀFZ¸FaQ ÀF»FFWXIYFSX
50 U¿FeʹF EaMXFZ³Fe d¶»FaIZY³F IYFZ d½FQZVF ¸FaÂFe
¶F³FF ÀFIY°FZ W`XÔÜ d¶»FaIZY³F IYSXe¶F 20 ÀFF»F
ÀFZ ¶FFBOX³F IZY ÀFWXF¹FIY W`XÔÜ ²¹FF³F SXWXZ dIY
d¶»FaIZY³F AFZ¶FF¸FF ´FiVFFÀF³F ¸FZÔ CX´F dUQZVF ¸FaÂFe
SXWX ¨F„IZY WX`ÔÜ
BÀFe ÀFSXIYFSX IZY WXF±FûÔ W„XAFÜ ÀFFaÀFQFZÔ IZY
d»FE ³FE AF½FFÀFFZÔ IYF »FûIYF´FʯF ·Fe BÀFe
ßFÈaJ»FF ¸FZÔ EIY þøYSXe AüSX AWX¸F IYQ¸F
W`XÜ »FûIYÀF·FF A²¹FÃF Aû¸F d¶FSX»FF IYû
¶F²FFBÊ QZ°FZ W„XE ¸FûQe ³FZ IYWXF dIY ½FWX ÀFQ³F
IZY ·Fe°FSX ÀF¸F¹F IYe ¶F¨F°F IYSX°FZ W`ÔX AüSX B³F
µ»F`MX IZY d³F¸FFʯF ¸FZÔ ·Fe 30 IYSXûOXÞX ÷Y´F¹FZ IYe
¶F¨F°F W„XBÊ W`XÜ
¸F„Ô¶FBÊ : ¸F„Ô¶FBÊ IZY ¦FûSZX¦FFÔ½F B»FFIZY ¸FZÔ OXѦF
ÀF„d½F²FF Qe ¦FBÊ W`XÜ ¨FFSX-¨FFS IY¸FSXûÔ IZY B³F IYV¸FeSX ¸FZÔ ·Fi¿MXF¨FFSX IZY dJ»FFRY IYF¸F WXû ´FZOX»FÀFÊ (³FVFe»FZ ´FQF±FÊ ¶FZ¨F³FZ ½FF»FûÔ) IYû
µ»F`MX ¸FZÔ ¸FFGOXйFì»FSX dIY¨F³F IZY ÀFF±F ´FeE³Fþe IYe ÀFIZY EZÀFZ IYF³Fì³F ´FWX»Fe ¶FFS A¶F ¶F³F ´FFE
´FIYOXÞ³FZ ¦FBÊ ³FFIYûÊdMX¢ÀF IYÔMXÑû»F ¶¹FìSXû
ÀF„d½F²FF IYe ¦FBÊ W`XÜ ÀFFaÀFQ IZY d»FE Qµ°FSX IYe W`ÔXÜ CXQЧFFMX³F ÀF¸FFSXûWX ¸FZÔ IZÔYýie¹F VFWXSXe (E³FÀFe¶Fe) IYe MXe¸F ´FS IYSXe¶F 60 »Fû¦FûÔ ³FZ
ÀF„d½F²FF IZY ÀFF±F CX³FIZY §FSZX»Fì ÀFWXF¹FIY IZY d»FE AF½FFÀF ¸FaÂFe WXSXQe´F ÎÀFWX ´F„SXe, ÀFaÀFQe¹F þF¦FSX¯F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe 4ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½FûÔ IYe ¸FaþìSXe A¶F
WX¸F»FF IYS dQ¹FFÜ BÀF WX¸F»FZ ¸FZÔ QFZ »Fû¦F §FF¹F»F d³F²FFÊdSX°F ÀF¸F¹F ¸FZÔ
A»F¦F IY¸FSZX IYe ·Fe ½¹F½FÀ±FF W`XÜ µ»F`XM IZY ÀF·Fe IYF¹FʸFaÂFe ´FiÁ»FFQ ´FMZX»F AüSX ÀFaÀFQ IYe WXû ¦FEÜ ´F„d»FÀF ³FZ ÀFSXIYFSXe IY¸FʨFFdSX¹FûÔ IYû
¨FFS IY¸FSXFZÔ ¸FZÔ AM`X¨F ¶FF±FøY¸F IZY ÀFF±F AFIY¿FÊIY AF½FFÀF ÀFd¸Fd°F IZY A²¹FÃF ÀFeAFSX ´FFdMX»F ´Fi°¹FÃF d½FQZVFe d³F½FZVF (ERYOXeAFB)
IYF¸F IYSX³FZ ÀFZ SXûIY³FZ IZY AFSXû´F ¸FZÔ °Fe³F »Fû¦FûÔ IZY ´FiÀ°FF½FûÔ IYû A¶F d³F²FFÊdSX°F ÀF¸F¹F ¸FZÔ ³FE d³F¹F¸FFZÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY A¶F
°FSXeIZY IZY SaX¦F SXû¦F³F ·Fe dIYE ¦FE W`ÔXÜ ·Fe VFFd¸F»F W„XEÜ IZY d½F÷Yð IZYÀF QþÊ dIY¹FF WX`Ü (´FZþ-6)
¸FaþìSXe QZ³Fe WXû¦FeÜ ERYOXeAFB ¸FaþìSXe IYû d³F²FFÊdSX°F ÀF¸F¹F ¸FZÔ WXe dIYÀFe ·Fe QZVF ÀFZ
»FZIYS ½FFd¯Fª¹F ½F Côû¦F ¸FaÂFF»F¹F IZY ³FE ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½F IYû ¸FaþìS ¹FF JFdSXþ
d³F¹F¸FûÔ ÀFZ ¨Fe³F IZY »Fad¶F°F ERYOXeAFB IYSX³FF WXû¦FFÜ OXe´FeAFBAFBMXe IYFZ

¦FFdOX¹FFZÔ IYe SXµ°FFSX ´FSX »F¦FZ »F¦FF¸F °Fû ¶F¨FZ ¶FZVFIYe¸F°Fe þF³F
´FiÀ°FF½FûÔ ´FS R`YÀF»FZ IYF SXFÀ°FF ÀFFRY WXû ¦F¹FF ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½F d¸F»F³FZ IZY Qû dQ³FûÔ IZY
¶FXOXÞe AF´FQF
m

65 RYeÀFQ ÀFZ Ad²FIY
ÀFXOXÞIY Q„§FÊXMX³FFAûÔ IZY
d»FE Aû½FS À´FedOaX¦F
dþ¸¸FZQFSX, IYûWXSZ
¸FZÔ ÀFXOXÞIY WXFQÀFûÔ IZY
°F¸FF¸F IYFSXIY ÀF¸FÀ¹FF
IYû ¶F³FF SXWZ AF´FQF,
2014 ÀFZ 2017 IZY
¶Fe¨F IYûWXSZ IZY ¨F»F°FZ
W„XE WXFQÀFûÔ ¸FZÔ þF³F
¦Fa½FF³FZ ½FF»FûÔ IYe
ÀFa£¹FF 100 RYeÀFQ ÀFZ
ª¹FFQF ¶FPXÞe
³Fe»Fì SaXþ³F, ³FBÊ dQ»»Fe
QZVF IYe ÀFXOXÞIYûÔ IYe I„Y»F »Fa¶FFBÊ ¸FZÔ SXF¿XMXÑe¹F
SXFþ¸FF¦FÊ IYe dWXÀÀFZQFSXe ¸FWXþ Qû RYeÀFQ W`X,
»FZdIY³F 30.55 RYeÀFQ Q„§FÊXMX³FFEa B³WXeÔ ´FS WXû°Fe
W`ÔXÜ ¹FF³Fe ÀFXOXÞIYûÔ IYe QVFF ÀF„²FSX³FZ ÀFZ ¦FFdXOXÞ¹FûÔ
IYe ¶FPXÞe SXµ°FFS þF³F»FZ½FF ÀFFd¶F°F WXû SXWXe W`XÜ
WXF»FFadIY ÀFXOXÞIYûÔ IYe ÀF§F³F°FF ³FZ ½FFWX³FûÔ IYe
·FeXOXÞ IYû IY¸F dIY¹FF W`X, »FZdIY³F WXFQÀFûÔ ¸FZÔ ¸FSX³FZ
½FF»FûÔ IYe ÀFa£¹FF ¶FPXÞ ¦FBÊ W`XÜ ³FBÊ ¨F„³Fü°Fe ÀFZ
d³F´FXMX³FZ IZY d»FE ÀFSXIYFS ¦FFdXOXÞ¹FûÔ IYû ÀF„SXÃFF
C´FIYSX¯FûÔ ÀFZ »F`ÀF IYSX³FZ, C³FIYe dOXþFB³F ¸FZÔ
¶FQ»FF½F AüS À´FeOX ´FS »F¦FF¸F »F¦FF³FZ IZY ÀFF±F
WXe §FF¹F»FûÔ IYû k¦Fû»OX³F AFG½FSXl ¸FZÔ °F°IYF»F
d¨FdIY°ÀFF C´F»F¶²F IYSXF³FZ ´FS þûS QZ SXWXe W`XÜ
IYûWXSXF, d½F´FSXe°F dQVFF ¸FZÔ ½FFWX³F ¨F»FF³FZ,
¦F»F°F þ¦FW ½FFWX³F ´FFIÊY IYSX³FZ, ¸Fû¶FFB»F IZY
C´F¹Fû¦F U »FF´FSX½FFWXe ÀFZ ¦FFXOXÞe ¨F»FF³FF WXFQÀFûÔ
IYe ¶FXOXÞe ½FþWZÔ W`ÔX, »FZdIY³F 2019 ¸FZÔ 65 RYeÀFQ
ÀFZ Ad²FIY Q„§FÊXMX³FFEa °FZþ SXµ°FFS ÀFZ ½FFWX³F
¨F»FF³FZ IYe ½FþW ÀFZ W„XBÊ W`ÔXÜ ÀFdQʹFûÔ IZY QüSXF³F
¨FFS kBÊl WXûÔ¦FZ ¸FQQ¦FFSX
´FdSX½FWX³F ¸FaÂFF»F¹F ¨FFS BÊ (Baþed³F¹FÎSX¦F, BaRYûÀFʸFZÔXMX, Eþ„IZYVF³F
AüS B¸FSXþZÔÀFe dSXÀ´FFaÀF) ´FS IYF¸F IYS SXWXe W`XÜ Baþed³F¹FÎSX¦F IZY
°FWX°F QZVF ¸FZÔ ¶»F`IY À´FFGXM IYe ´FWX¨FF³F IYS C³WZÔ Q„÷YÀ°F dIY¹FF þF
SXWXF W`XÜ EZÀFZ 900 À´FFGXM NXeIY dIYE þF ¨F„IZY W`ÔXÜ ³FBÊ ¦FFdOXÞ¹FûÔ IZY
ÀF„SXdÃF°F ¹FF°FF¹FF°F ÀF´°FFW d»FE OXÑFB½FS IZY ÀFF±F ½FF»Fe ÀFeXM ´FS E¹FSX¶F`¦F AüS À´FeOX ¦F½F³FÊS
IYû Ad³F½FF¹FÊ ¶F³FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ XMXÑIY IZY ³Fe¨FZ §F„ÀF³FZ ÀFZ IYFS ÀF½FFSXûÔ
(24-30 ³F½FÔ¶FSX)
IYe WXû³FZ ½FF»Fe ¸Fü°FûÔ IYû SXûIY³FZ IZY d»FE XMXÑIY IZY ³Fe¨FZ SXXFGOX »F¦FF³FF
WXFQÀFûÔ ¸FZÔ WXû³FZ ½FF»Fe ¸Fü°FZÔ (2019 ¸FZÔ) Ad³F½FF¹FÊ dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ Q„§FÊXMX³FF IZY ´FWX»FZ §FaXMZ (¦Fû»OX³F AFG½FSX)
AF¹F„½F¦FÊ dWXÀÀFZQFSXe (RYeÀFQ ¸FZÔ) ¸FZÔ §FF¹F»FûÔ IYû AÀ´F°FF»F ´FW„aX¨FF³FZ IYF ´FF¹F»FXM ´FiûþZ¢XM dQ»»Fe-
18-25 22 þ¹F´F„S WXFBʽFZ ´FS ¨F»FF¹FF ¦F¹FFÜ BÀFIYe ÀFRY»F°FF IYû QZJ°FZ W„XE
25-35 26 BÀFZ A¶F ´FìSZ QZVF ¸FZÔ »FF¦Fì IYSX³FZ ´FS d½F¨FFS dIY¹FF þF SXWXF W`XÜ ÀFF±F
WXe SXµ°FFS ´FS ³FþS SXJ³FZ ½FF»FZ I`Y¸FSZ IYFSX¦FS ÀFFd¶F°F WXûÔ¦FZÜ
35-45 22
´FìSXF CØFS ·FFSX°F §F³FZ IYûWXSZ IYe ¨FFQS ÀFZ d»F´FXM »Fû¦F ¸FFSZ ¦FE þ¶FdIY 2017 AüS 2018 ¸FZÔ ¹FZ
þF°FF W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ ÀFXOXÞIYûÔ ´FS ½FFWX³F ¨F»FF³FF AFaIYXOXÞF IiY¸FVF: 11090 ½F 12678 SXWXFÜ
dIYÀFe þûdJ¸F ÀFZ IY¸F ³FWXeÔ WXû°FFÜ IYûWXSZ IZY ÀF£°F IYF³Fì³F WXû SXWXF IYFSX¦FSX : 2018 IZY
¨F»F°FZ WXû³FZ ½FF»FZ WXFQÀFûÔ ¸FZÔ W„XBÊ ¸Fü°FZÔ d´FLX»FZ ¨FFS dÀF°Fa¶FSX, A¢XMìX¶FSX, ³F½Fa¶FS AüS dQÀFa¶FS IZY
ÀFF»F ¸FZÔ ÀFü RYeÀFQ ÀFZ ª¹FFQF ¶FPXÞ ¦FBÊ W`XÜ 2014 AFIaYXOXÞûÔ IYe 2019 IZY B³WXeÔ ¸FWXe³FûÔ IZY AFaXIYXOXÞûÔ
¸FZÔ IYûWXSZ IZY ¨F»F°FZ W„XE WXFQÀFûÔ ¸FZÔ I„Y»F 5886 ÀFZ °F„»F³FF IYSX³FZ ÀFZ ÀFFRY W` dIY ³FE ¸FûXMXS
¦FOXIYSXe IYF ·Fe IYXMXF Aû½FS
À´FedOaX¦F IYF ¨FF»FF³F
ÀFXOXÞIY ´FdSX½FWX³F ½F SXFþ¸FF¦FÊ ¸FaÂFF»F¹F IZY
ARYÀFSXFZÔ IYF ¸FF³F³FF W` dIY ÀFXOXÞIYûÔ ´FS
»F¦F³FZ ½FF»FZ I`Y¸FSZ Aû½FS À´FedOaX¦F ´FS »F¦FF¸F
»F¦FF³FZ ¸FZÔ IYFSX¦FS ÀFFd¶F°F WXûÔ¦FZÜ I„YL ¸FFWX
´FìUÊ dQ»»Fe ¸FZÔ ´FdSX½FWX³F ¸FaÂFe d³Fd°F³F ¦FOXIYSXe
IYe ¦FFXOXÞe IYF ·Fe Aû½FS À´FedOaX¦F IYF ¨FF»FF³F
IYMXF ±FFÜ I`Y¸FSZ IYe d³F¿´FÃF°FF U 24 §FaXMZ
IYe d³F¦FSXF³Fe ÃF¸F°FF IZY ¸FïZ³FªFSX ¸FaÂFF»F¹F
ÀF·Fe SXFª¹FûÔ ÀFZ ÀFXOXÞIYûÔ ´FS ª¹FFQF ÀFZ ª¹FFQF
I`Y¸FSZ »F¦FF³FZ IZY d»FE Q¶FF½F ¶F³FF SXWXF W`XÜ
½FFWX³F IYF³Fì³F IZY »FF¦Fì WXû³FZ IZY ¶FFQ WXFQÀFûÔ AüS
¸Fü°FûÔ ¸FZÔ IY¸Fe AFBÊ W`XÜ 2019 IZY dÀF°Fa¶FS ¸FZÔ
2018 IZY ¸F„IYF¶F»FZ 9.4 RYeÀFQ IY¸F Q„§FÊXMX³FFEa
W„XBÊÜ A¢XMìX¶FS ¸FZÔ 7.43, ³F½Fa¶FS ¸FZÔ 3.86 U
dQÀFa¶FS ¸FZÔ 4.36 RYeÀFQ IY¸F Q„§FÊXMX³FFEa QþÊ
IYe ¦FBÊÜ (ÀFa¶Fad²F°F £F¶FSXZÔ ´FZªF-6 ´FSX)
W`XÜ A¦F»FZ 12 ÀF´°FFW ¸FZÔ B³F ´FiÀ°FF½FûÔ ´FS
R`YÀF»FZ IYe ÀFa·FF½F³FF W`XÜ ÀF„SXÃFF IYF ²¹FF³F
SXJ°FZ W„XE ·FFSX°F IYe ÀFe¸FF ÀFZ X»F¦FZ QZVFûÔ
IZY ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½FûÔ ´FS ¦FÈW ¸FaÂFF»F¹F ÀFZ
¸FaþìSXe IYFZ Ad³F½FF¹FÊ IYS dQ¹FF ¦F¹FF W`XÜ
»FïFJ ÀFe¸FF ´FS ¨Fe³F IZY ÀFF±F
¶FPXÞ°Fe °F³FF°F³Fe IYû QZJ°FZ W„XE d´FLX»FZ LXW
¸FWXe³FûÔ ÀFZ ¨Fe³F IZY ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½FûÔ
´FS IYûBÊ R`YÀF»FF ³FWXeÔ dIY¹FF ¦F¹FFÜ ÀFìÂFûÔ
IZY ¸F„°FFd¶FIY ¨Fe³F ÀFZ »F¦F·F¦F 100
d³F½FZVF ´FiÀ°FF½F ÀFSXIYFS IZY ´FFÀF »Fad¶F°F
W`ÔXÜ ¶FiFGOXIYFdÀXMaX¦F, XMZX»FeIYFG¸F, ÀF„SXÃFF,
³FF¦FdSXIY COXÐOX¹F³F, d³Fþe ÀF„SXÃFF EþZÔÀFe
þ`ÀFZ ÃFZÂFûÔ ¸FZÔ ·Fe ERYOXeAFB IZY d»FE ¦FÈW
¸FaÂFF»F¹F IYe BþFþ°F þøYSXe W`XÜ WXF»F WXe ¸FZÔ
ERYOXeAFB IZY »Fad¶F°F ´FiÀ°FF½FûÔ ´FS R`YÀF»FZ
IZY d»FE Aa°FSX-¸FaÂFF»F¹Fe IY¸FZXMXe IYF
¦FNX³F dIY¹FF ¦F¹FF ±FFÜ IY¸FZXMXe ¸FZÔ Côû¦F
ÀFa½F²FʳF AüS AFa°FdSXIY ½¹FF´FFS d½F·FF¦F
(OXe´FeAFBAFBMXe), AFd±FÊIY ¸FF¸F»FZ
d½F·FF¦F, IaY´F³Fe ¸FF¸F»FZ ½F ¦FÈW ¸FaÂFF»F¹F
IZY ÀFd¨F½FûÔ IZY ÀFF±F ³Fed°F AF¹Fû¦F ½F
AFSX¶FeAFB IZY ´Fid°Fd³Fd²F VFFd¸F»F W`ÔXÜ
·Fe°FS CÀFZ ÀFa¶Fad²F°F d½F·FF¦F ¹FF ¸FaÂFF»F¹F
IZY ´FFÀF ·FZþ dQ¹FF þFE¦FFÜ A¦FS ÀFa¶Fad²F°F
d½F·FF¦F IYû IYûBÊ ´FìLX°FFL ³FWXeÔ IYSX³Fe W` °Fû
¨FFS ÀF´°FFW IZY ·Fe°FS ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½F
IYû ¸FaþìS ¹FF JFdSXþ IYSX³FF WXû¦FFÜ dIYÀFe
´FiIYFS IYe IY¸Fe IYF d³F´FXMXF³F ·Fe d³F²FFÊdSX°F
ÀF¸F¹F ¸FZÔ IYSX³FF WXû¦FFÜ
ERYOXeAFB IZY IYBÊ EZÀFZ ´FiÀ°FF½F
WXû°FZ W`Ô dþ³WZÔ d³F½FZVF IYe BþFþ°F QZ³FZ
ÀFZ ´FWX»FZ ¦FÈW ¸FaÂFF»F¹F ÀFZ ¸FaþìSXe »FZ³Fe
´FXOXÞ°Fe W`XÜ EZÀFZ ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ¦FÈW ¸FaÂFF»F¹F IYû
Ad²FIY°F¸F LXW ÀF´°FFW ¸FZÔ ÀFa¶Fad²F°F d½FX·FF¦F
IYû A´F³FF þ½FF¶F ·FZþ QZ³FF WXû¦FFÜ d½F·FF¦F
ÀFZ ¦FÈWX ¸FaÂFF»F¹F IYFZ ´FiÀ°FF½F ·FZþ³FZ AF`S
½FWXFa ÀFZ þ½FF¶F d¸F»F³FZ IYe ´FìSXe ´FidIiY¹FF
IZY d»FE Ad²FIY°F¸F AFN ÀF´°FFWX IYF
½F¢°F d³F²FFÊdSX°F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ dIYÀFe
d½FVFZ¿F ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ A¦FS ¦FÈW ¸FaÂFF»F¹F IYû
ÀF„SXÃFF ¢»Fe¹FSZÔXÀF QZ³FZ ¸FZÔ Ad²FIY ÀF¸F¹F
»F¦F³FZ IYe ÀFa·FF½F³FF W` °Fû ¦FÈW ¸FaÂFF»F¹F IYe
°FSXRY ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F d½FX·FF¦F IYû ¹FW ¶F°FF³FF
WXû¦FF dIY ¢»Fe¹FSZÔXÀF ¸FZÔ AüS dIY°F³FF ÀF¸F¹F
»F¦FZ¦FFÜ
 2 SXF¿MXÑe¹F SXFªF²FF³Fe
dQÀFa¶FSX IYû dQ»»Fe ´Fiüôûd¦FIYe d½FV½Fd½FôF»F¹F (OXeMXe¹Fì)
www.jagran.com SXF¿MÑXe¹FX ÀFaÀIYSX¯F
2 IYF AFG³F»FFB³F ÀFÂFFSaX·F IYF¹FÊIiY¸F WXû¦FF, þû ¨FFS °FIY
¨F»FZ¦FFÜ 7 dQÀFa¶FS ÀFZ d½Fd½F ¸FZÔ ´FPXÞFBÊ VF„øY WXFZ þFE¦FeÜ ¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020

»F¦FF°FFSX ¨Fü±FZ dQ³F IYûSXû³FF ÀFZ 100 ÀFZ ª¹FFQF ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F
d¨Fa°FFªF³FIY dÀ±Fd°F4SXFªF²FF³Fe ¸FaZ EIY dQ³F ´FWX»FZ ·Fe 121 ¸FSXeþFZÔ IYe W„XBÊ ±Fe ¸Fü°F, BÀF ¸FFWX ´Fid°FdQ³F AüÀF°F ¸Fü°F IYF AFaIYOXÞF þì³F IZY ¸F„IYF¶F»FZ Ad²FIY
SXFª¹F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe
SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ IYûSXû³FF ÀFZ »F¦FF°FFSX ¨Fü±FZ
dQ³F ÀFü ÀFZ ª¹FFQF ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F W„XBÊ
W`ÔXÜ BÀF ½FþWX ÀFZ dQ»»Fe ¸FZÔ ¸Fü°F IYF
AFaIYOXÞXF »F¦FF°FFSX ¶FPXÞ°FF þF SXWXF W`X AüSX
Co
WXF»FF°F ´FìSXe °FSXWX Ad³F¹FadÂF°F dQJ SXWZX W`XÔÜ
SXd½F½FFSX IYû IY¸F ÀF`Ô´F»F IYe þFa¨F WXû³FZ IZY
IYFSX¯F ÀFû¸F½FFSX IYe dSX´FûMÊX ¸FZÔ 4,454 ³FE
¸FF¸F»FZ AFE AF`S 7,216 ¸FSXeþ NXeIY W„XEÜ
ΨF°FFþ³FIY ¹FWX W`X dIY d´FLX»FZ 24 §FaMZX ¸FZÔ
121 ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F WXû ¦FBÊÜ EIY dQ³F ´FWX»FZ
·Fe 121 ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F W„XBÊ ±FeÜ dÀ±Fd°F ¹FWX
W`X dIY d´FLX»FZ ¨FFSX dQ³FFZÔ ¸FZÔ 471 ¸FSXeþFZÔ IYe
¸Fü°F WXFZ ¨F„IYe W`XÜ BÀF ½FþWX ÀFZ BÀF ¸FFWX
A¶F °FIY 2,001 ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F WXû ¨F„IYe
W`X, þû þì³F IZY ¶FFQ ÀF½FFÊd²FIY W`XÜ ½FWXeÔ BÀF
¸FFWX ´Fid°FdQ³F AüÀF°F ¸Fü°F IYF AFaIYOXF þì³F
py
IZY ¸F„IYF¶F»FZ Ad²FIY W`XÜ
þì³F ¸FZÔ I„Y»F 2,269 ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F W„XBÊ
±FeÜ BÀF ¸FFWX ·Fe AFaIYOXÞXF Qû WXþFSX IZY ´FFSX
´FW„Xa¨F ¦F¹FF W`XÜ BÀF ½FþWX ÀFZ d´FLX»FZ QÀF
dQ³F ¸FZÔ IYûSXû³FF ÀFZ ¸FÈ°¹F„ QSX ¶FPXÞIYSX 1.83
RYeÀFQ WXû ¦FBÊ W`XÜ
ÀFaIiY¸F¯F QSX 11.94 RYeÀFQ : dQ»»Fe ¸FZÔ
A¶F °FIY I„Y»F 58 »FFJ 53 WXþFSX 278
ÀF`Ô´F»F IYe þFa¨F WXû ¨F„IYe W`XÜ B³F¸FZÔ ÀFZ
37,307 ÀF`Ô´F»F IYe þFa¨F d´FLX»FZ 24 §FaMZX ¸FZÔ
Ri
d´FLX»FZ ¨FFSX dQ³FFZÔ ¸FZÔ
¸Fü°F IZY AFaIYOXÞXZ
19 ³F½Fa¶FSX 111
20 ³F½Fa¶FSX 118
21 ³F½Fa¶FSX 121
22 ³F½Fa¶FSX 121
dQ»»Fe ¸FZÔ ÀFaIiY¸F¯F IZY ¶FPXÞ°FZ
¸FF¸F»FZ IYFZ QZ£F°FZ W„E IYFZSFZ³FF
IYe ªFFa¨F AF`S °FZªF IYS Qe ¦FBÊ
W`Ü IYV¸FeSXe ¦FZMX ¶FÀF AOOZ ¸FZa
IYFZSFZ³FF ÀFaIiY¸F¯F ´F°FF IYS³FZ
IZY d»FE ÀFû¸F½FFSX IYû ¸FdW»FF
¹FFÂFe IYe AFSMXe´FeÀFeAFS
ªFFa¨F IYS°FF À½FFÀ±¹F IY¸FeÊÜ
²Fi„½F I„Y¸FFS
Qû ÀF´°FFWX ¸FZÔ IY¸F WXFZÔ¦FZ IYûSXû³FF ÀFZ ¸Fü°F IZY ¸FF¸F»FZ: þ`³F
SXFª¹F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe: SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ IYûSXû³FF
BÀF ¸FFWX Ad²FIY þF³F»FZ½FF ÀFFd¶F°F WXû SXWXF
W`XÜ ¸FF¸F»FZ ¶FPXÞ³FZ IZY ÀFF±F d´FLX»FZ °Fe³F dQ³FFZÔ
¸FZÔ »F¦FF°FFSX ÀFü ÀFZ Ad²FIY ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F
W„XBÊ W`XÜ ¶F°FF¹FF þF SXWXF W`X dIY A·Fe I„YLX dQ³FFZÔ
°FIY BÀFÀFZ SXFWX°F ³FWXeÔ d¸F»F³FZ ½FF»Fe W`XÜ BÀFÀFZ
dQ»»Fe ÀFSXIYFSX IYe ΨF°FF ·Fe ¶FPXÞ°Fe þF SXWXe W`XÜ
dQ»»Fe IZY À½FFÀ±¹F ¸FaÂFe ÀF°¹FZÔýi þ`³F ³FZ IYWXF
dIY ´FSXF»Fe IZY ²F„Ea ½F IYûSXû³FF IZY ÀFaIiY¸F¯F ³FZ
ÀF„²FSX SXWXe W`XÜ ÀFF°F ³F½Fa¶FSX IYû 15.33 RYeÀFQ
ÀFaIiY¸F¯F QSX ±FeÜ 11 ³F½Fa¶FSX IYû 8,500 ÀFZ
Ad²FIY ¸FF¸F»FZ AFE ±FZÜ BÀFIZY ¶FFQ ÀFaIiY¸F¯F
QSX ²FeSZX-²FeSZX IY¸F WXû SXWXe W`XÜ EIY dQ³F ´FWX»FZ
ÀFaIiY¸F¯F QSX 12 RYeÀFQ IZY AFÀF´FFÀF ±FeÜ
»F¦FF°FFSX °Fe³F dQ³F ÀFZ IYûSXû³FF IZY IYFSX¯F ÀFü
ÀFZ Ad²FIY ¸FSXeþFZÔ IYe ¸Fü°F IZY ¸FF¸F»FZ ´FSX
CX³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY dQ»»Fe IZY AFÀF´FFÀF IZY
SXFª¹FFZÔ ¸FZÔ ´FSXF»Fe þ»F³FZ IZY IYFSX¯F ¹FWXFa ´FiQì¿F¯F
W`XÜ BÀFd»FE Qû ÀF´°FFWX ¸FZÔ ²FeSZX-²FeSZX ¸FF¸F»FZ
IY¸F WXû þFEa¦FZÜ
A¶F ÀF·Fe »Fû¦F ´FWX³F SXWZX W`ÔX ¸FFÀIY : þ`³F ³FZ
IYWXF dIY ½FWX SXd½F½FFSX IYû SXF³Fe ¶FF¦F ¸FFIZYÊMX ¸FZÔ
¸FFÀIY ¶FFaMX³FZ ¦FE ±FZÜ BÀF QüSXF³F dÀFRYÊ Qû »Fû¦F
WXe EZÀFZ d¸F»FZ, þû ¸FFÀIY ³FWXeÔ ´FWX³FZ ±FZÜ
ÀF£°Fe ¶FPXÞF³FZ IZY ¶FFQ ¸FFÀIY ³F ´FWX³FX³FZ IYe
AFQ°F ÀF„²FSXeX W`XÜ ÀF¶FÀFZ ª¹FFQF ¨F„³Fü°Fe´Fì¯FÊ
¹FWX W`X dIY ÀFü RYeÀFQ »Fû¦F ¸FFÀIY ´FWX³F³FF
»FFGIYOXFCX³F »F¦FF³FZ IYe ¸FFa¦F
IYû IYûXMÊX ³FZ JFdSXþ dIY¹FF
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe : IYûd½FOX-19
¸FF¸F»FFZÔ IYe ¶FPXÞ°Fe ÀFa£¹FF IZY ¶Fe¨F SXF¿MXÑXe¹F
SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ »FFGIYOXFCX³F Qû¶FFSXF ÀFZ »FF¦Fì
IYSX³FZ IYe ¸FFa¦F ½FF»Fe ¹FFd¨FIYF ´FSX dQ»»Fe
WXFBÊ IYûMÊX ³FZ AWX¸F ÀF½FF»F CXNXF°FZ W„XE ´FìLXF
dIY ¢¹FF »FFGIYOXFCX³F WXe EIY¸FFÂF d½FIY»´F
W`XÜ ¸F„£¹F ³¹FF¹F¸Fìd°FÊ OXeE³F ´FMZX»F ½F
³¹FF¹F¸Fìd°FÊ ´Fi°FeIY þF»FF³F IYe ´FeNX ³FZ ¹FWX
IYWX°FZ W„XE ¹FFd¨FIYF ´FSX d½F¨FFSX IYSX³FZ ÀFZ
B³IYFSX IYSX dQ¹FF dIY ¹FFd¨FIYF ¶F¦F`SX dIYÀFe
¸FZWX³F°F IZY QF¹FSX IYe ¦FBÊ W`X AüSX ¹FWX JFdSXþ
dIYE þF³FZ IZY ¹Fû¦¹F W`XÜ ¸F„£¹F ´FeNX ³FZ ¹FWX ·Fe
ÀF½FF»F CXNXF¹FF dIY ¢¹FF ÀFSXIYFSX IYF ³Fed°F¦F°F
¸FF¸F»FF AQF»F°FFZÔ õFSXF °F¹F dIY¹FF þFE¦FF?
´FeNX ³FZ ¹FFd¨FIYFIY°FFÊ ÀFed³F¹FSX AFG±FûÊ´FZdOXIY
ÀFþʳF OXFG. IYüVF»F IYFa°F d¸FßFF ÀFZ ´FìLXF
dIY ¢¹FF ½FWX ¹FFd¨FIYF ½FF´FÀF »FZÔ¦FZ ¹FF dRYSX
AQF»F°F þ„¸FFʳFZ IZY ÀFF±F BÀFZ JFdSXþ IYSZXÜ
BÀF ´FSX ¹FFd¨FIYFIY°FFÊ IYe Ad²F½F¢°FF ´FìþF
²FSX ³FZ ¹FFd¨FIYF ½FF´FÀF »FZ »FeÜ
¹FFd¨FIYFIY°FFÊ ³FZ AQF»F°F ÀFZ IYWXF dIY
CXÀFZ À½F°FaÂF°FF Qe þFE dIY ½FWX ÀFa¶Fad²F°F
´FiFd²FIYFdSX¹FFZÔ IZY ÀF¸FÃF ´Fid°F½FZQ³F QZ ÀFIZYÜ
´FeNX ³FZ BÀFZ AÀ½FeIYFSX IYSX°FZ W„XE ¹FFd¨FIYF
WX»IZY ¨FF»FF³F ´FSX ·FFSXe »FF´FSX½FFWXe
SX¯Fd½Fþ¹F ÎÀFWX, ³FBÊ dQ»»Fe
IYûSXû³FF IZY ÀFaIiY¸F¯F IYe SXûIY±FF¸F IZY
d»FE ¶F¨FF½F IZY d³F¹F¸FFZÔ IYF ´FF»F³F ³FWXeÔ
IYSX³FZ ½FF»FFZÔ IZY dJ»FFRY ÀF£°Fe ¶FPXÞF Qe
¦FBÊ W`XÜ ¶FFþFSXFZÔ ½F ÀFOXÞXIY ´FSX ¸FFÀIY IZY
¶F¦F`SX d³FIY»F³FZ ½FF»FFZÔ IYF Qû WXþFSX ÷Y´F¹FZ
IYF ·FFSXe-·FSXIY¸F ¨FF»FF³F dIY¹FF þF SXWXF
W`XÜ ½FWXeÔ ¸FZMXÑ û ¸FZÔ ¸FFÀIY ³FWXeÔ ´FWX³F³FZ ´FSX
A¶F ·Fe 200 ÷Y´F¹FZ IZY ¨FF»FF³F ´FSX WXe
¹FFÂFe LìXMX SXWZX W`ÔXÜ IY¸F ¨FF»FF³F SXFdVF
WXFZ³FZ ÀFZ IYBÊ ¹FFÂFe ¸FFÀIY ³FWXeÔ ´FWX³F³FZ
IYe »FF´FSX½FFWXe ¶FSX°F SXWZX W`XÔÜ BÀFÀFZ
IYûSXû³FF IYF ÀFaIiY¸F¯F SXûIY³FZ IYe ¸F„dWX¸F
IY¸FþûSX WXû SXWXe W`XÜ ¸FZMXÑ û ¸FZÔ ÀF„¶FWX-VFF¸F
·FeOXÞX ·Fe WXû³FZ »F¦Fe W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ ¨FZWXSZX ÀFZ
¸FFÀIY ³Fe¨FZ CX°FFSXIYSX ÀFRYSX IYSX³FZ ½FF»FF
EIY IYûSXû³FF ÀFaIiYd¸F°F ¹FFÂFe IYBÊ A³¹F
¹FFdÂF¹FFZÔ IYFZ ÀFaIiYd¸F°F IYS ÀFIY°FF W`XÜ
dQ»»Fe ¸FZMXÑ û SZX»F d³F¦F¸F
(OXeE¸FAFSXÀFe) IYF IYWX³FF W`X dIY ¸FZMXÑ û
¸FZÔ ¨FF»FF³F IYe SXFdVF ¶FPXÞF³FZ IYF ´FiÀ°FF½F
dRY»FWXF»F ³FWXeÔ W`XÜ ¸FZMXÑ û ¸FZÔ ÀFRYSX IZY
QüSXF³F ¸FFÀIY ´FWX³F³FZ ½F IYûSXû³FF ÀFZ
4 ¸FZMXÑû ¸FZÔ ¸FFÀIY ³FWXeÔ ´FWX³F³FZ ´FSX 200
÷Y´F¹FZ IYF WX` ¨FF»FF³F
W„XAF W`XÜ ¸FZMXÑ û ¸FZÔ ´Fid°FdQ³F ´FFa¨F »FFJ ÀFZ
ÀFF°F »FFJ ¹FFÂFe ÀFRYSX IYS SXWZX W`ÔXÜ B³F¸FZÔ
ÀFZ dÀFRYÊ I„YLX ¹FFÂFe WXe IYû¨F ¸FZÔ ¸FFÀIY
³FWXeÔ ´FWX³FZ WXû°FZÜ EZÀFZ ¹FFdÂF¹FFZÔ IZY dJ»FFRY
µ»FFBa¦F À¢½FF¹FOX MXe¸F Aü¨FIY d³FSXeÃF¯F
IYSX ¸FZMXÑ û ´FdSX¨FF»F³F ½F SXJSXJF½F E¢MX
IZY °FWX°F 200 ÷Y´F¹FZ þ„¸FFʳFF IYSX°Fe W`XÜ
ÀFF°F dÀF°Fa¶FSX IYû ¸FZMXÑ û IYF ´FdSX¨FF»F³F
VF„øY WXû³FZ ÀFZ »FZIYSX 19 ³F½Fa¶FSX °FIY
IYûSXû³FF ÀFZ ¶F¨FF½F IZY d³F¹F¸FFZÔ IYF ´FF»F³F
³FWXeÔ IYSX³FZ ´FSX A¶F °FIY 12,947
¹FFdÂF¹FFZÔ IYû ¨FF»FF³F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ
BÀF¸FZÔ ÀFZ dÀF°Fa¶FSX ¸FZÔ 5,188, A¢MìX¶FSX
¸FZÔ 5,645 ½F BÀF ¸FFWX 19 ³F½Fa¶FSX °FIY
2,122 ¹FFdÂF¹FFZÔ IZY ¨FF»FF³F dIYE ¦FE W`ÔXÜ
BÀFIZY ¶FFQ ·Fe µ»FFBa¦F À¢½FF¹FOX MXe¸F
³FZ ¨FF»FF³F dIYE W`ÔXÜ BÀF °FSXWX A¶F °FIY
13 WXþFSX ÀFZ Ad²FIY ¹FFdÂF¹FFZÔ IYû ¨FF»FF³F
dIY¹FF þF ¨F„IYF W`XÜ B³F¸FZÔ ÀFZ ª¹FFQF°FSX
¹FFdÂF¹FFZÔ IYû ¸FFÀIY ³FWXeÔ ´FWX³F³FZ IZY IYFSX¯F
¨FF»FF³F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ

W„XBÊ W`X AF`S 11.94 RYeÀFQ ÀF`Ô´F»F ´FFGdþdMX½F
´FFE ¦FEÜ EIY dQ³F ´FWX»FZ ÀFaIiY¸F¯F QSX
12.29 RYeÀFQ ±FeÜ BÀF °FSXWX ÀFaIiY¸F¯F QSX
¸FZÔ ±FûOXÞXe IY¸Fe AFBÊ W`XÜ
IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F W„XE 4,692 : dQ»»Fe ¸FZÔ ´FFa¨F
IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F IY¸F W„XE W`ÔXÜ BÀF ½FþWX ÀFZ
4,692 IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F W`ÔXÜ
»Fû¦FFZÔ IZY À½FFÀ±¹F ´FSX QûWXSXF AM`XIY dIY¹FFÜ
BÀF ½FþWX ÀFZ ¸Fü°F IZY ¸FF¸F»FZ ¶FPXÞZ W`ÔXÜ CX³WXFZÔ³FZ
CX¸¸FeQ þ°FFBÊ dIY Qû ÀF´°FFWX ¸FZÔ ¸Fü°F IZY ¸FF¸F»FZ
IY¸F WXû þFEa¦FZÜ
CX³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY AÀ´F°FF»FFZÔ ¸FZÔ A·Fe 7,900
¶FZOX JF»Fe W`ÔXÜ ´FWX»FZ IZY ¸F„IYF¶F»FZ dÀ±Fd°F
¶FPXÞFÜ BÀFÀFZ IYFRYe ´FSZXVFF³Fe W„XBÊÜ IYûSXû³FF ÀFZ
ÀFaIiYd¸F°F »Fû¦FFZÔ IZY RZYRYOXÞXFZÔ ¸FZÔ ÀFFaÀF IZY þdSX¹FZ
²F„AFa þF³FZ ÀFZ ¶Fe¸FFSXe IYe ¦Fa·FeSX°FF ¶FPXÞeÜ BÀF
½FþWX ÀFZ ¸Fü°F IZY ¸FF¸F»FZ ¶FPXÞZÜ BÀFIYF Q„¿´Fi·FF½F
A·Fe Qû-°Fe³F ÀF´°FFWX °FIY SXWZX¦FFÜ CX³WXFZÔ³FZ IYWXF
dIY ´FSXF»Fe IYF ²F„AFa A¶F dQ»»Fe ³FWXeÔ ´FW„Xa¨F SXWXF
ÀF„d³FdV¨F°F IYSZÔXÜ I„YLX dQ³F ´FWX»FZ °FIY ª¹FFQF°FSX
»Fû¦FFZÔ IZY ¦F»FZ ¸FZÔ ¸FFÀIY »FMXIYF WXû°FF ±FFÜ
d´FLX»FZ Qû-°Fe³F dQ³FFZÔ ¸FZÔ ½¹FF´FIY À°FSX ´FSX
¶FQ»FF½F QZJF þF SXWXF W`X AüSX IYSXe¶F ÀFü RYeÀFQ
»Fû¦F ¸FFÀIY ´FWX³FIYSX §FSX ÀFZ ¶FFWXSX d³FIY»F
SXWZX W`ÔXÜ
JFdSXþ IYSX QeÜ IYWXF dIY ¹FFd¨FIYFIY°FFÊ IYû
¸FF¸F»FZ ¸FZÔ IZÔYýi ÀFSXIYFSX IYû ´FÃFIYFSX ¶F³FF³FF
¨FFdWXE ±FF, ¢¹FFZÔdIY ¶F¦F`SX IZÔYýi ÀFSXIYFSX IYe
ÀFWX¸Fd°F IZY dQ»»Fe ÀFSXIYFSX »FFGIYOXFCX³F ³FWXeÔ
§Fûd¿F°F IYSX ÀFIY°Fe W`XÜ ´FeNX ³FZ IYWXF dIY ¹FWX
³Fed°F¦F°F ¸FF¸F»FF W`XÜ AQF»F°F BÀF¸FZÔ d³FQZÊVF
³FWXeÔ þFSXe IYSX ÀFIY°Fe W`XÜ
¶F¨FF½F IZY d³F¹F¸FFZÔ IZY ´FF»F³F IZY d»FE
¹FFdÂF¹FFZÔ IYû þF¦FøYIY ½F ´FiZdSX°F dIY¹FF
þF°FF W`XÜ BÀFIYF AÀFSX QZJ³FZ IYû d¸F»F
SXWXF W`XÜ ¸FFÀIY IZY ¶F¦F`SX ÀFRYSX IYSX³FZ
½FF»FZ ¹FFÂFe ´FWX»FZ IZY ¸F„IYF¶F»FZ IY¸F QZJZ
þF SXWZX W`ÔXÜ BÀFd»FE ¨FF»FF³F ·Fe IY¸F
¶F°FF QZÔ dIY SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ ´FWX»FZ ¶F¦F`SX
¸FFÀIY IZY §FSX ÀFZ ¶FFWXSX d³FIY»F³FZ ´FSX
500 ÷Y´F¹FZ IYF ¨FF»FF³F dIY¹FF þF°FF
±FFÜ BÀF SXFdVF IYFZ ¶FPXÞFIYSX Qû WXþFSX
÷Y´F¹FZ IYSX Qe ¦FBÊ W`X, »FZdIY³F ¸FZMXÑ û ¸FZÔ ¹FWX
½¹F½FÀ±FF »FF¦Fì ³FWXeÔ W`XÜ

³¹F…ªF ¦F`»FSXe
dQ»»Fe ¸FZÔ ÀFû¸F½FFSX IYe ÀF„¶FWX ·Fe AFSXMXe´FeÀFeAFSX þFa¨F ¶FPXÞF³FZ ¸FZÔ ¸FQQ¦FFSX ¶F³FZ¦Fe ¸Fû¶FFB»F »F`¶F
gh

¸FFWX½FFSXe IZY d»FE A½FIYFVF ´FSX

d½F¨FFS IYSZ ÀFSXIYFS : WXFBÊ IYFZMÊ
³FBÊ dQ»»Fe : dQ»»Fe WXFBÊ IYûMÊX ³FZ IZÔYýi ½F
dQ»»Fe ÀFSXIYFSX IYû d³FQZÊVF dQ¹FF W`X dIY
ÀFSXIYFSXe, d³Fþe ½F ÀFad½FQF ´FSX IYF¸F IYSX³FZ
½FF»Fe ¸FdWX»FF IY¸FʨFFSXe AF`S dQWXFOXÞXe ¸FdWX»FF
ßFd¸FIYFZÔ õFSXF d½Fd·F³³F ¸FFa¦F IYû »FZIYSX QF¹FSX
¹FFd¨FIYF IYû ´Fid°F½FZQ³F IZY °FüSX ´FSX »FZIYSX
d³F¯FʹF »FZÔÜ ¹FFd¨FIYF ¸FZÔ ¸FFa¦F IYe ¦FBÊ W`X dIY
SXWXe 17 ÀFF»FFZÔ ¸FZÔ ÀF¶FÀFZ ÀFQÊ
SXFª¹F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe
´FWXFOXÞXFZÔ ´FSX WXû SXWXe ¶FRYʶFFSXe IZY ¶Fe¨F dQ»»Fe
¸FZÔ NaXOX IYF EWXÀFFÀF »F¦FF°FFSX ¶FPXÞ SXWXF W`XÜ
dQ»»Fe½FFdÀF¹FFZÔ IYû ³F½Fa¶FSX ¸FZÔ WXe ³F IZY½F»F
dQÀFa¶FSX-þ³F½FSXe IYe ÀFQeÊ IYF EWXÀFFÀF
ÀF¶FÀFZ Ad²FIY W`XÔ ¸FSXeþ
¨FFSX dþ»FFZÔ IZY IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F ¸FZÔ
WXe, d´FLX»FZ 17 ÀFF»FFZÔ ¸FZÔ ³F½Fa¶FSX IYF ³¹Fì³F°F¸F
°FF´F¸FF³F ·Fe SXWXFÜ BÀFÀFZ ´Fì½FÊ 29 ³F½Fa¶FSX,
2003 IYû ³¹Fì³F°F¸F °FF´F¸FF³F 6.1 dOX¦Fie
ÀFZd»ÀF¹FÀF QþÊ W„XAF ±FFÜ WX½FF ¸FZÔ ³F¸Fe IYF
À°FSX 34 ÀFZ 95 RYeÀFQ dSXIYFGOÊX dIY¹FF ¦F¹FFÜ
´FF»F¸F, ¸F„a¦FZVF´F„SX, AF¹FF³F¦FSX AüSX þFRYSX´F„SX
tJ
SXFª¹F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe
IZÔYýie¹F ¦FÈWX ¸FaÂFe Ad¸F°F VFFWX ³FZ
·FFSX°Fe¹F AF¹F„d½FÊÄFF³F A³F„ÀFa²FF³F ´FdSX¿FQ þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe : dQ»»Fe IZY
(AFBÀFeE¸FAFSX) IZY ¸F„£¹FF»F¹F ¸FZÔ ¨FFS dþ»FûÔ IZY IaYXMZX³F¸FZÔXM þû³F ¸FZÔ ¸FSXeþûÔ
ÀFû¸F½FFSX IYû ¸Fû¶FFB»F AFSXMXe´FeÀFeAFSX IYe ÀFa£¹FF Ad²FIY W`XÜ B³F¸FZÔ ÀFZ CXØFSX-
»F`¶F IYF VF„·FFSaX·F dIY¹FFÜ ¹FWX ¸Fû¶FFB»F »F`¶F ´FdV¨F¸Fe AüSX ´FdV¨F¸Fe dþ»FZ IZY IaYMZX³F¸FZÔMX
A»F¦F-A»F¦F B»FFIYFZÔ ¸FZÔ þFIYSX ÀF`Ô´F»F »FZ þû³F (WXFGMX À´FFGMX) ¸FZÔ ÀF½FFÊd²FIY ¸FSXeþ
ÀFIZY¦FeÜ ÀFF±F WXe ÀF`Ô´F»F »FZ³FZ IZY LXWX ÀFZ W`ÔXÜ IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F ¸FZÔ ¸FSXeþFZÔ IYe Ad²FIY

¸FFWX½FFSXe IZY QüSXF³F ¨FFSX dQ³FFZÔ IYF A½FIYFVF
½F A»F¦F ÀFZ VFü¨FF»F¹F E½Fa ÀF`d³FMXSXe ³F`´FdIY³F
dQ¹FF þFEÜ ¸F„£¹F ³¹FF¹F¸Fìd°FÊ OXeE³F ´FMZX»F ½F
³¹FF¹F¸Fìd°FÊ ´Fi°FeIY þF»FF³F IYe ´FeNX ³FZ CX¢°F
d³FQZÊVF IZY ÀFF±F ¹FFd¨FIYF IYF d³F´FMXFSXF IYSX
dQ¹FFÜ dQ»»Fe »FZ¶FSX ¹Fìd³F¹F³F IYe °FSXRY ÀFZ
QFd£F»F IYe ¦FBÊ ¹FFd¨FIYF ¸FZÔ IYWXF ¦F¹FF ±FF
dIY ¸FdWX»FFAFZÔ IYe ¹FWX AF¸F þøYSX°F W`XÜ
¹FFd¨FIYFIY°FFÊ ³FZ ¹FWX ·Fe IYWXF IYWXF W`X dIY
BÀF °FSXWX IYe ÀF„d½F²FFEa d¶FWXFSX ÀF¸FZ°F IYBÊ
WXû³FZ »F¦FF W`X, ¶Fd»IY ¦F¸FÊ IY´FOXÞXZ ·Fe d³FIY»F
AFE W`ÔXÜ ¸FüÀF¸F d½F·FF¦F IZY A³F„ÀFFSX, A·Fe
BÀF NaXOX ¸FZÔ ²FeSZX-²FeSZX BþFRYF WXe WXû¦FFÜ
Ad²FIY°F¸F E½Fa ³¹Fì³F°F¸F °FF´F¸FF³F ¸FZÔ ·Fe
AüSX d¦FSXF½FMX AFE¦FeÜ
ÀFû¸F½FFSX IYû AFadVFIY øY´F ÀFZ ¶FFQ»F LXFE
SXWZXÜ ¶FFQ»FFZÔ IZY ÀFF±F ÀFìSXþ IYe »F„IYFdLX´Fe
IZY ¨F»F°FZ ²Fì´F ¸FZÔ ·Fe NaXOX IYF EWXÀFFÀF
W„XAFÜ Ad²FIY°F¸F °FF´F¸FF³F ÀFF¸FF³¹F À°FSX
´FSX 26.2 dOX¦Fie ÀFZd»ÀF¹FÀF SXWXF, þ¶FdIY
¸FZÔ dQ³F ·Fe JFÀFF NaXOXF SXWXFÜ B³F þ¦FWXFZÔ IYF
Ad²FIY°F¸F °FF´F¸FF³F IiY¸FVF: 22.5, 23.2,
24.4 E½Fa 24.8 dOX¦Fie ÀFZd»ÀF¹FÀF QþÊ
dIY¹FF ¦F¹FFÜ ¸FüÀF¸F d½F·FF¦F IZY A³F„ÀFFSX,X
dRY»FWXF»F WX½FF IYF ÷YJ CX°°FSX-´FdV¨F¸Fe
¨F»F SXWXF W`XÜ BÀFIZY ÀFF±F ´FWXFOXÞXFZÔ IYe NaXOXIY
·Fe dQ»»Fe AF SXWXe W`XÜ BÀFe ÀFZ NaXOX ¶FPXÞ
SXWXe W`XÜ ½FWXeÔ ÀIYFBʸFZMX ½FZQSX IZY ¸F„£¹F
¸FüÀF¸F d½FÄFF³Fe ¸FWZXVF ´F»FF½F°F IZY A³F„ÀFFSX,
A³¹F ´FdV¨F¸Fe d½FÃFû·F IZY ¨F»F°FZ ´FWXFOXÞXFZÔ ´FSX
AFNX §FaMZX ¸FZÔ AFSXMXe´FeÀFeAFSX þFa¨F IYSX
dSX´FûMÊX CX´F»F¶²F IYSXFE¦FeÜ AFBÀFeE¸FAFSX
½F d³Fþe ÃFZÂF IZY À´FFBÀF WZX»±F ³FZ d¸F»FIYSX
¹FWX ¸Fû¶FFB»F »F`¶F VF„øY dIY¹FF W`XÜ A¦F»FZ
I„YLX dQ³FFZÔ ¸FZÔ BÀF °FSXWX IYe »F`¶F IYe ÀFa£¹FF
AüSX ¶FPXÞFBÊ þFE¦FeÜ BÀFd»FE ¸Fû¶FFB»F »F`¶F
dQ»»Fe ¸FZÔ IYûSXû³FF IYe AFSXMXe´FeÀFeAFSX þFa¨F
¶FPXÞF³FZ ¸FZÔ ¸FQQ¦FFSX WXû¦FeÜ
¸FaÂFF»F¹F õFSXF þFSXe ¶F¹FF³F ¸FZÔ IYWXF ¦F¹FF
W`X dIY BÀF ¸Fû¶FFB»F »F`¶F ÀFZ AFSXMXe´FeÀFeAFSX
ag
³FBÊ dQ»»Fe ¸FZÔ IZÔYýie¹F ¦FÈW ¸FaÂFe Ad¸F°F VFFW ³FZ ¸Fû¶FFB»F AFSXMe-´FeÀFeAFS »F`¶F IYF VF„·FFSXa·F dIY¹FFÜ ´FeAFB¶Fe
ÀFF¸FF³¹F °FüSX ´FSX AFSXMXe´FeÀFeAFSX IYe þFa¨F
dSX´FûMÊX AF³FZ ¸FZÔ 24 ÀFZ 48 §FaMZX IYF ÀF¸F¹F
»F¦F°FF W`X, þ¶FdIY BÀF »F`¶F ÀFZ LXWX ÀFZ
¸Fû¶FFB»F »F`¶F VF„øY IYe þFEa¦FeÜ ÀF·Fe »F`¶F
¸FZÔ EIY dQ³F ¸FZÔ EIY WXþFSX ÀF`Ô´F»F IYe þFa¨F
WXû ÀFIZY¦FeÜ ¶FFQ ¸FZÔ CX³F »F`¶F ¸FZÔ þFa¨F IYe
ÀFa£¹FF IYû QZJ°FZ W„XE dþ»FF ´FiVFFÀF³F ³FZ
ÀF£°Fe ¶FPXÞF Qe W`XÜ
d´FLX»FZ 17 dQ³F ¸FZÔ 938 IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F
¶F³F ¨F„IZY W`ÔXÜ AFaIYOXÞXFZÔ ´FSX ¦FüSX IYSZÔX °Fû
CXØFSX-´FdV¨F¸Fe dþ»FZ IZY IaYX MZX³F¸FZÔXM þû³F
¸FZÔ ÀFaIiY¸F¯F QSX 17 RYeÀFQ ÀFZ ·Fe DY´FSX
W`XÜ ¹FWXFa 6,265 ¸FSXeþ W`ÔXÜ ´FdV¨F¸Fe dþ»FZ
IZY IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F ¸FZÔ IYûSXû³FF ÀFZ ÀFaIiYd¸F°F
4,728 ¸FSXeþ W`ÔXÜ QdÃF¯F-´Fì½FeÊ dþ»FF IZY
IaYMZX³F¸FZÔMX þû³F ¸FZÔ 4,328 ¸FSXeþ W`ÔXÜ ½FWXeÔ

SXFª¹F ÀFSXIYFSZXÔ ¸F„W`X¹FF IYSXF SXWXe W`XÔÜ (ªFFÀFa) ³¹Fì³F°F¸F °FF´F¸FF³F ÀFF¸FF³¹F ÀFZ ´FFa¨F dOX¦Fie ¶FFdSXVF AüSX ¶FRYʶFFSXe IYF ³F¹FF QüSX VF„øY WXû³FZ þFa¨F ´FSX 499 ÷Y´F¹FZ J¨FÊ AFE¦FFÜ ¹FWX AFNX §FaMZX ¸FZÔ dSX´FûMÊX d¸F»F þFE¦FeÜ dQ»»Fe ÃF¸F°FF ²FeSZX-²FeSZX ¶FPXÞFBÊ þFE¦FeÜ °F¶F CX³F ´Fì½FeÊ dþ»FF ·Fe B³F dþ»FFZÔ IYe ßFZ¯Fe ¸FZÔ AF
IY¸F 6.3 dOX¦Fie ÀFZd»ÀF¹FÀF QþÊ dIY¹FF ¦F¹FFÜ IYû W`XÜ BÀFIYF AÀFSX ¸F`QF³Fe B»FFIYFZÔ ¸FZÔ ·Fe J¨FÊ AFBÀFeE¸FAFSX ½FWX³F IYSZX¦FFÜ BÀF IZY d½Fd·F³³F dWXÀÀFFZÔ ¸FZÔ BÀF °FSXWX IYe AüSX »F`¶FFZÔ ¸FZÔ ´Fid°FdQ³F °Fe³F WXþFSX ÀF`Ô´F»F IYe þFa¨F ¦F¹FF W`X þWXFa IaYMZX³F¸FZÔMX þFZ³F ¸FZÔ 3,910
IYÀMX¸F ³FZ ³FBÊ dQ»»Fe ÀMZXVF³F ÀFZ ¹FWX SXd½F½FFSX ÀFZ ·Fe .6 dOX¦Fie °Fû IY¸F SXWXF ³FþSX AFE¦FFÜ °FSXWX »Fû¦FFZÔ IYe þFa¨F d³FVF„»IY WXû ´FFE¦FeÜ »F`¶F VF„øY IYe þFE¦FeÜ ´FWX»FZ RZYþ ¸FZÔ 10 WXû ÀFIZY¦FeÜ ¸FSXeþ W`ÔXÜ
Qû ÀFû³FF °FÀIYSXFZÔ IYû Q¶Fû¨FF
³FBÊ dQ»»Fe : IYÀMX¸F d½F·FF¦F ³FZ ³FBÊ dQ»»Fe
SZX»F½FZ ÀMZXVF³F ÀFZ Qû ÀFû³FF °FÀIYSXFZÔ IYû
d¦FSXµ°FFSX dIY¹FF W`XÜ CX³FIZY ´FFÀF ÀFZ 6.3
·FFþ´FF IYF¹FÊIY°FFÊ AüSX CX³FIZY ¶FZMZX IYe WX°¹FF ³FûEOXF E¹FSX´FûMÊX IZY ³FþQeIY QdÃF¯Fe dQ»»Fe ¸FZÔ 315
´FZOXÞFZÔ IYû IYFMX³FZ IYe
dIY»Fû¦FiF¸F ÀFû³FF ¶FSXF¸FQ dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ
BÀFIYe IYe¸F°F 3.26 IYSXûOXÞX ÷Y´F¹FZ W`XÜ
d½FQZVF ÀFZ ¸Fa¦FF¹FF ¦F¹FF ÀFû³FF ¸¹FFa¸FFSX AüSX
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe

³FaQ ³F¦FSXe B»FFIZY ¸FZÔ WX¸F»FF½FSXFZÔ ³FZ ³F¸FFþ

¶FFa¦»FFQZVF ÀFe¸FF IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ ·FFSX°F ¸FZÔ
4 IYûBÊ AüSX ¶F¨FF³FZ ³F AFE,
BÀFd»FE ¸FdÀþQ IYF ¦FZMX ·Fe
¶FaQ IYSX½FF dQ¹FF WX¸F»FF½FSXFZÔ ³FZ
¶FÀFF¹FF ªFFE¦FF ³F¹FF VFWXSX A³F„¸Fd°F IYû ¨F„³Fü°Fe
´FPXÞ³FZ ¦FE ·FFþ´FF IYF¹FÊIY°FFÊ þ„d»RYIYFSX þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ¦FiZMXSX ³FûEOXF ¸FFÀMXSX ´»FF³F 2041 ¸FZÔ ¹F¸F„³FF ´FiFd²FIYSX¯F þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe : QdÃF¯Fe
ran

»FF¹FF ¦F¹FF ±FFÜ IYÀMX¸F Ad²FIYFSXe d¦FSXûWX
IZY ÀFQÀ¹FFZÔ IYe þF³FIYFSXe þ„MXF SXWZX W`ÔXÜ
IYÀMX¸F IZY dOX´MXe IYd¸FV³FSX WZX¸Fa°F I„Y¸FFSX
³FZ ¶F°FF¹FF dIY ÀFì¨F³FF ´FSX Ad²FIYFdSX¹FFZÔ ³FZ
³FBÊ dQ»»Fe SZX»F½FZ ÀMZXVF³F ´FSX 19 ³F½Fa¶FSX IYû
IYû»FIYF°FF ÀFZ SXFþ²FF³Fe E¢ÀF´FiZÀF ÀFZ AFE
Qû ÀFadQ¦²F »FFZ¦FFZÔ IYû Q¶Fû¨FFÜ °F»FFVFe »FZ³FZ
´FSX CX³FIZY ´FFÀF ÀFZ ÀFû³FZ IZY d¶FÀI„YMX AüSX
M„XIYOXÞXZ ¶FSXF¸FQ W„XEÜ (ªFFÀFa)
ÀFe¶FeEÀFBÊ IYe 12½FeÔ IYe ´FiF¹Fûd¦FIY
´FSXeÃFFAFZÔ IYe §Fû¿F¯FF ³FWXeÔ
³FBÊ dQ»»Fe : IZÔYýie¹F ¸FF²¹Fd¸FIY dVFÃFF ¶FûOÊX
I„YS`XVFe ½F CX³FIZY ¶FZMZX þFa¶FFþ I„YS`XVFe ´FSX
¦Fûd»F¹FFa ¶FSXÀFFIYSX ¸Fü°F IZY §FFMX CX°FFSX dQ¹FFÜ
§FSX ÀFZ ¨FaQ IYQ¸F IYe QìSXe ´FSX ¶F³Fe ¸FdÀþQ
IZY ¦FZM ´FS þ„d»RYIYFSX IYFZ WX¸F»FF½FSXFZÔ ³FZ
§FZSX d»F¹FFÜ ¦Fûd»F¹FFa ¨F»F³FZ IYe AF½FFþ
ÀF„³FIYSX ¸FdÀþQ ÀFZ þ`ÀFZ WXe CX³FIYF ¶FZMXF
þFa¶FFþ d³FIY»FF, WX¸F»FF½FSXFZÔ ³FZ CXÀF ´FSX ·Fe
WX¸F»FF IYSX dQ¹FFÜ IYûBÊ AüSX ¶F¨FF³FZ ³F AFE,
BÀFd»FE ¸FdÀþQ IYF ¦FZMX ·Fe ¶FaQ IYSX½FF
dQ¹FFÜ þ„d»RYIYFSX IYF Q¸F d³FIY»F³FZ °FIY
WX¸F»FF½FS JOXÞXZ SXWZXÜ
´FìSXF §FMX³FFIiY¸F þ„d»RYIYFSX IYe ´F°³Fe
SZXVF¸FF ³FZ §FSX IZY QSX½FFþZ ÀFZ QZJF, »FZdIY³F
OXS IYe ½FþWX ÀFZ ½FWX ¸FüIZY °FIY ³FWXeÔ þF
þ„d»RYIYFSX I„YSX`VFe AüSX þFa¶FFþ Ü
þ„d»RYIYFSX ·FFþ´FF IZY A»´FÀFa£¹FIY ¸Fû¨FFÊ
¸FZÔ ¸FaÂFe SXWZX W`ÔXÜ
´F„d»FÀF IZY ¸F„°FFd¶FIY þ„d»RYIYFSX ³FaQ
³F¦FSXe B»FFIZY IZY §Fûd¿F°F ¶FQ¸FFVF ·Fe ±FZÜ
´FWX»FZ ½FWX IY¶FFOXÞX IYF IYFSXû¶FFSX IYSX°FZ ±FZ,
A¶F SXFþ³Fed°F ¸FZÔ WXF±F AFþ¸FF SXWZX ±FZÜ ½FWX
WX¸F»FF½FSXFZÔ IYe ´FWX¨FF³F IYSX
»Fe ¦FBÊ W`X, ´F„d»FÀF WX°¹FF IYF
IZYÀF QþÊ IYSX ¸FF¸F»FZ IYe þFa¨F IYSX
SXWXe W`XÜ VF½FûÔ IYû ´FûÀMX¸FFMÊX¸F IZY d»FE
·FZþ dQ¹FF W`XÜ
-½FZQ ´FiIYFVF ÀFì¹FFÊ, dþ»FF ´F„d»FÀF
ÀFü. À½Fþ³F CX´FF¹F„¢°F, CXØFSX ´Fì½FeÊ dQ»»Fe
¶FþZ þ„d»RYIYFSX IZY °Fe³FûÔ ¶FZMZX ³F¸FFþ ´FPXÞ³FZ
IZY d»FE ¸FdÀþQ ¨F»FZ ¦FEÜ I„YLX QZSX ¶FFQ
þ„d»RYIYFSX ·Fe ³F¸FFþ ´FPXÞ³FZ IZY d»FE þF SXWZX
±FZÜ þ`ÀFZ WXe ¸FdÀþQ IZY QSX½FFþZ ´FSX ´FW„Xa¨FZ
WX¸F»FF½FSXFZÔ ³FZ CX³WZÔX §FZSX d»F¹FF AüSX ¦Fûd»F¹FFa
¶FSXÀFF³Fe VF„øY IYSX QeÔÜ
³FûEOXF BaMXSX³FZVF³F»F E¹FSX´FûMÊX IZY ³FþQeIY
³F¹FF VFWXSX ¶FÀFF¹FF þFE¦FFÜ ´FiFd²FIYSX¯F BÀFZ
¸FFÀMXSX ´»FF³F 2041 ¸FZÔ VFFd¸F»F IYSZX¦FFÜ
E¹FSX´FûMÊX ÀFZ ¶F„»FaQVFWXSX IZY ¨Fü»FF SZX»F½FZ
ÀMZXVF³F IZY ¶Fe¨F IYe ·Fìd¸F ·Fe ¸FFÀMXSX
´»FF³F ¸FZÔ VFFd¸F»F IYSX BÀFZ ½FZ¹FSXWXFCXÀF
E½Fa »FFGdþdÀMXIY IZY d»FE AFSXdÃF°F dIY¹FF
þFE¦FFÜ ¸FFÀMXSX ´»FF³F °F`¹FFSX IYSX³FZ IZY d»FE
´FiFd²FIYSX¯F ÀF»FFWXIYFSX EþZÔÀFe IYF ¨F¹F³F
IYSX SXWXF W`XÜ Qû ¸FFWX ¸FZÔ ¸FFÀMXSX ´»FF³F °F`¹FFSX
WXû¦FFÜ
E³FÀFeAFSX ´»FFγF¦F ¶FûOÊX SXF¿MXÑXe¹F
SXFþ²FF³Fe ÃFZÂF IYF ¸FFÀMXSX ´»FF³F 2041
.co
IZY ´FWX»FZ RZYþ ¸FZÔ AF³FZ ½FF»FZ ¦Fü°F¸F¶F„ð
³F¦FSX ½F ¶F„»FaQVFWXSX dþ»FZ IZY 96 ¦FFa½FûÔ ¸FZÔ
Ad²FIY°FSX ÀF¸¸Fd»F°F WXû þFEa¦FZÜ B³F¸FZÔ ÀFZ
IYFRYe ¦FFa½F A·Fe ¸FFÀMXSX ´»FF³F 2021 IYF
dWXÀÀFF ³FWXeÔ W`ÔXÜ »FZdIY³F Aüôûd¦FIY BIYFB¹FûÔ
IZY d»FE ·Fìd¸F IYe CX´F»F¶²F°FF ÀF„d³FdV¨F°F
IYSX³FZ IZY d»FE ´FiFd²FIYSX¯F A¶F B³WZÔX ¸FFÀMXSX
´»FF³F ¸FZÔ VFFd¸F»F IYSX³FZ þF SXWXF W`XÜ
´FiFd²FIYSX¯F ³FûEOXF BaMXSX³FZVF³F»F E¹FSX´FûMÊX
IZY ÀFF¸F³FZ ³F¹FF VFWXSX ¶FÀFFE¦FFÜ ¹FWX VFWXSX Qû
WXþFSX EIYOXÞX ÃFZÂF ¸FZÔ ¶FÀFF¹FF þFE¦FFÜ ¹FWX
VFWXSX dþÀF ·Fìd¸F ´FSX ¶FÀFZ¦FF, CXÀFZ ¸FFÀMXSX
´»FF³F 2041 ¸FZÔ VFFd¸F»F dIY¹FF þFE¦FFÜ
dQ»»Fe ¸FZÔ ´F„³Fd½FÊIYFÀF IZY d»FE 315 ´FZOXÞ FZÔ
IYe IYMXFBÊ AüSX ´Fi°¹FFSXû´F¯F IYe A³F„¸Fd°F IYFZ
dQ»»Fe WXFBÊ IYûMÊX ¸FZÔ ¨F„³FF`°Fe Qe ¦FBÊ W`XÜ ¸F„£¹F
³¹FF¹F¸Fìd°FÊ OXeE³F ´FMZX»F ½F ³¹FF¹F¸Fìd°FÊ ´Fi°FeIY
þF»FF³F IYe ´FeNX ³FZ ½F³F d½F·FF¦F IZY AFQZVF
IYû ¨F„³Fü°Fe QZ³FZ ½FF»Fe þ³FdWX°F ¹FFd¨FIYF ´FSX
IZÔYýi ½F dQ»»Fe ÀFSXIYFSX ÀFZ þ½FF¶F ¸FFa¦FF
W`XÜ ¸F„£¹F ´FeNX ³FZ BÀFIZY ÀFF±F WXe CX´F-½F³F
ÀFaSXÃFIY QdÃF¯F, SXF¿MXÑXe¹F ·F½F³F d³F¸FFʯF
d³F¦F¸F (E³F¶FeÀFeÀFe) IYû ³FûdMXÀF þFSXe
dIY¹FF W`XÜ
QdÃF¯Fe dQ»»Fe ³F¦FSX d³F¦F¸F
(EÀFOXeE¸FÀFe) IZY IYFCXaÀF»FSX

(ÀFe¶FeEÀFBÊ) ³FZ 2020-21 ÀFÂF ¸FZÔ IYÃFF
12½FeÔ IYe ´FiF¹Fûd¦FIY ´FSXeÃFFAFZÔ IYû »FZIYSX
»F¦FFBÊ þF SXWXe AMXIY»FFZÔ IYF £FaOX³F dIY¹FFÜ
¶FûOÊX IYe þ³FÀFa´FIÊY Ad²FIYFSXe SX¸FF VF¸FFÊ
³FZ À´F¿MX dIY¹FF dIY dRY»FWXF»F 12½FeÔ IYe
´FiF¹Fûd¦FIY ´FSXeÃFFEa IYSXF³FZ IYe
IYFZBÊ §Fû¿F¯FF ³FWXeÔ IYe ¦FBÊ W`XÜ CX³WXFZÔ³FZ IYWXF
dIY EIY ÀFZ AFNX þ³F½FSXe IZY ¶Fe¨F B³F
´FSXeÃFFAûÔ IYû AF¹Fûdþ°F IYSX³FZ IYe ÀFì¨F³FF
¦F»F°F W`XÜ (ªFFÀFa)
ÀFIYeÔÜ ¦Fa·FeSX WXF»F°F ¸FZÔ þFa¶FFþ IYû À½FF¸Fe
Q¹FF³FaQ AÀ´F°FF»F »FZ þF¹FF ¦F¹FFÜ ½FWXFa ÀFZ
CX³WZÔX ÀFRYQSXþa¦F AÀ´F°FF»F SZXRYSX IYSX dQ¹FF
¦F¹FFÜ SXFÀ°FZ ¸FZÔ CX³FIYe ¸Fü°F WXû ¦FBÊÜ ´F„d»FÀF
þFa¨F ¸FZÔ ÀFF¸F³FZ AF¹FF dIY ´F„SXF³Fe SaXdþVF ¸FZÔ
d´F°FF-´F„ÂF IYe WX°¹FF IYe ¦FBÊ W`XÜ
þ„d»RYIYFSX ´FdSX½FFSX IZY ÀFF±F Aû-¶»FFGIY
ÀF„aQSX ³F¦FSXe ¸FZÔ SXWX°FZ ±FZÜ A¶F CX³FIZY ´FdSX½FFSX
¸FZÔ ´F°³Fe SZXVF¸FF Qû ¶FZMZX I`YRY AüSX þ`Q W`ÔXÜ
ÀF„aQSX ³F¦FSXe B»FFIZY ¸FZÔ AFSXMXeAFB IZY þdSX¹FZ
A½F`²F ¦Fd°Fd½Fd²F¹FûÔ IZY dJ»FFRY AF½FFþ ·Fe
CXNXF°FZ SXWX°FZ ±FZÜ ´FWX»FZ ·Fe IYBÊ ¶FFSX CX³F ´FSX
þF³F»FZ½FF WX¸F»FF W„XAF ±FFÜ IYSXe¶F ´FFa¨F ½F¿FÊ
´FWX»FZ dQ»»Fe ´F„d»FÀF IYe AûSX ÀFZ CX³WZÔX EIY
d³Fþe ÀF„SXÃFFIY¸FeÊ (´FeEÀFAû) d¸F»FF ±FFÜ
´FeEÀFAû IYe OXйFìMXe ÀF„¶FWX ³Fü ¶FþZ ÀFZ SXF°F
10 ¶FþZ °FIY IYe ±FeÜ À½Fþ³FûÔ ³FZ ´F„d»FÀF
IYû ¶F°FF¹FF dIY ÀFû¸F½FFSX ÀF„¶FWX IYSXe¶F LXWX
þFa¶FFþ ³FZ ¸FSX³FZ ÀFZ ´FWX»FZ ¶F°FFE WX¸F»FF½FSXûÔ
IZY ³FF¸F : ¦Fûd»F¹FFa »F¦F³FZ ÀFZ §FF¹F»F W„XE
þFa¶FFþ ³FZ AÀ´F°FF»F ¸FZÔ WX¸F»FF½FSX ³FFdÀFSX,
¦F„»FRYF¸F, °FFdWXSX IZY ³FF¸F ´F„d»FÀF IYû ¶F°FFEÜ
°Fe³FFZÔ ÀF„aQSX ³F¦FSXe IZY SXWX³FZ ½FF»FZ W`ÔX, IY˜XZ
ÀFZ ¦Fûd»F¹FFa ¸FFSXe ¦FBÊ W`ÔXÜ ÀFìÂFûÔ IZY A³F„ÀFFSX
´F„d»FÀF ³FZ °FFdWXSX IYû dWXSXFÀF°F ¸FZÔ »FZ d»F¹FF
W`X, CXÀFÀFZ ´FìLX°FFLX IYSX CXÀFIZY ÀFFd±F¹FûÔ IYe
°F»FFVF IYS SXWXe W`XÜ
°F`¹FFSX IYSX SXWXF W`XÜ E³FÀFeAFSX ¸FZÔ AF³FZ ½FF»FZ
d½FIYFÀF ´FiFd²FIYSX¯FûÔ ÀFZ ¸FFÀMXSX ´»FF³F 2041
°F`¹FFSX IYSX³FZ IYû IYWXF ¦F¹FF W`XÜ ´FiFd²FIYSX¯FûÔ
IZY ¸FFÀMXSX ´»FF³F IYû E³FÀFeAFSX IZY ¸FFÀMXSX
´»FF³F ¸FZÔ VFFd¸F»F dIY¹FF þFE¦FFÜ ¹F¸F„³FF
´FiFd²FIYSX¯F ³FZ ¸FFÀMXSX ´»FF³F °F`¹FFSX IYSX³FZ IZY
d»FE ÀF»FFWXIYFSX IaY´F³Fe IYe ¨F¹F³F ´FidIiY¹FF
VF„øY IYSX Qe W`XÜ A¦F»FZ ¸FFWX IaY´F³Fe IYF
¨F¹F³F WXû þFE¦FFÜ
A·Fe ¹FWX ·Fìd¸F ´FiFd²FIYSX¯F IZY WXdSX°F ÃFZÂF ¸FZÔ
QþÊ W`XÜ ½FWXeÔ, E¹FSX´FûMÊX VF„øY WXFZ³FZ IZY ¶FFQ
B»FFIZY ¸FZÔ »FFGdþdÀMXIY E½Fa ½FZ¹FSXWXFCXÎÀF¦F
IYe ¦Fd°Fd½Fd²F¹FûÔ IYe ÀFa·FF½F³FFAûÔ IYû QZJ°FZ
W„XE IYSXe¶F 12 WXþFSX WZX¢MZX¹FSX þ¸Fe³F ·Fe
¸FFÀMXSX ´»FF³F ¸FZÔ VFFd¸F»F dIY¹FF þFE¦FeÜ
¹FWX þ¸Fe³F E¹FSX´FûMÊX ÀFZ ¨Fü»FF SZX»F½FZ ÀMZXVF³F
IZY ¶Fe¨F WXû¦FeÜ BÀFÀFZ »FFGdþdÀMXIY AüSX
½FZ¹FSXWXFCXÎÀF¦F ÀFZ¢MXSX E¹FSX´FûMÊX ½F SZX»F½FZ ÀFZ
þ„OXÞ þFE¦FFÜ
¹FFd¨FIYFIY°FFÊ, Ad·F¿FZIY QØF ³FZ 14 dÀF°Fa¶FSX
IZY CX´F-½F³F ÀFaSXÃFIY (QdÃF¯F) IZY d³F¯FʹF
IYFZ SXQ IYSX³FZ IYe ¸FFa¦F IYe W`XÜ ½F³F d½F·FF¦F
³FZ CX¢°F AFQZVF ¸FZÔ A¦FÀ°F IiYFad°F ¸FF¦FÊ dÀ±F°F
A¹FìSX d½FÄFF³F ³F¦FS IZY ´F„³Fd½FÊIYFÀF IZY d»FE
315 ´FZOXÞ FZÔ IYe IYMXFBÊ AüSX ´Fi°¹FFSXû´F¯F IYe
A³F„¸Fd°F Qe W`XÜ ¹FFd¨FIYF ¸FZÔ ´FeNX IYû ¶F°FF¹FF
¦F¹FF dIY dQ»»Fe IZY ¶Fe¨F 315 WXSZX ´FZOXÞ FZÔ IYû
IYFMX³FZ IYF AFQZVF QZIYSX ³FF¦FdSXIYFZÔ IZY ÀFFRY
WX½FF IZY Ad²FIYFSX IYF WX³F³F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ

ÀFÔ´FdØF IYS ¸FZÔ WXû SXWXe »FìM IYF ´F°FF

d½FOaX¶F³FF £F„Q IZY ¸FIYF³F IYF ¸FFd»FIY ¶F³F³FZ IYû °F`¹FFSX ³FWXeÔ »Fû¦F
m

³FWXeÔ »F¦FF ´FF SXWXF d³F¦F¸F : ·FFSXõFþ

´FeE¸F-dQ»»Fe ÀFaþe½F ¦F„´°FF, ³FBÊ dQ»»Fe
A³Fd²FIÈY°F IYF»Fû³Fe
¸FIYF³F ¸FFd»FIY IYü³F ³FWXeÔ ¶F³F³FF ¨FFWX°FF,
AF½FFÀF Ad²FIYFSX JFÀFIYSX QZVF IYe SXFþ²FF³Fe dQ»»Fe ¸FZÔ °Fû WXSX
¹Fûþ³FF ¸FZÔ Ad²FIY dIYÀFe IYF ¹FWX ÀF´F³FF WXû°FF W`X dIY CXÀFIYF A´F³FF
÷Yd¨F ³FWXeÔ dQ£FF §FSX WXûÜ A¶F BÀFZ d½FOaX¶F³FF WXe IYWZÔX¦FZ dIY dQ»»Fe
IZY »FFJFZÔ »Fû¦F A´F³FZ WXe ¸FIYF³F IYF ¸FFd»FIY
SXWZX »FFZ¦F, OXeOXeE ¶F³F³FZ IYû °F`¹FFSX ³FWXeÔ W`ÔXÜ WX¸F ¶FF°F IYSX SXWZX W`ÔX
³FZ VF„øY dIY¹FF dQ»»Fe IYe 1,731 A³Fd²FIÈY°F IYFG»Fûd³F¹FFZÔ ¸FZÔ
þ³F þF¦FøYIY°FF SXWX³FZ ½FF»FZ IYSXe¶F 40 »FFJ »Fû¦FFZÔ IYe, dþ³WZXÔ
ÀFSXIYFSX B³FIZY ¸FIYF³F IYF ¸FFd»FIYF³FF WXIY QZ³FF
Ad·F¹FF³F ¨FFWX°Fe W`X, »FZdIY³F ½FZ »FZ³FF WXe ³FWXeÔ ¨FFWX SXWZXÜ
IZÔYýie¹F AF½FFÀF E½Fa VFWXSXe d½FIYFÀF ¸FaÂFF»F¹F
IZY d³FQZÊVF ´FSX dQ»»Fe d½FIYFÀF ´FiFd²FIYSX¯F
(OXeOXeE) IYe AûSX ÀFZ 29 A¢MìX¶FSX, 2019
IYû ´FeE¸F-dQ»»Fe A³Fd²FIÈY°F IYF»Fû³Fe
AF½FFÀF Ad²FIYFSX ¹Fûþ³FF (´FeE¸F-CXQ¹F)
AFSaX·F IYe ¦FBÊ ±FeÜ AFaIYOXÞXFZÔ ´FSX þFEa °Fû 20
³F½Fa¶FSX, 2020 ¹FF³Fe EIY ½F¿FÊ IZY ¶FFQ BÀFIZY
Aa°F¦FÊ°F IZY½F»F 43,311 »Fû¦FFZÔ ³FZ WXe AF½FZQ³F
·FSXF W`X, þ¶FdIY ¸FFd»FIYF³FF WXIY ´FF³FZ ½FF»FFZÔ IYe
ÀFa£¹FF IZY½F»F 2,193 W`XÜ WXF»FFadIY, ´FaþeIYSX¯F
3,51,688 »Fû¦F IYSX½FF ¨F„IZY W`ÔXÜ
OXeOXeE Ad²FIYFdSX¹FFZÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY ¸FFd»FIYF³FF
WXIY IZY ´Fid°F »Fû¦FFZÔ IYe BÀF ¶FZ÷Y£Fe IYe ¶FOXÞXe
½FþWX ´FWX»FZ »FFGIYOXFCX³F, þ¶FdIY A¶F IYûSXû³FF
ÀFaIiY¸F¯F IZY ¶FPXÞ°FZ ¸FF¸F»FZ W`ÔXÜ BÀF ½F¢°F WXSX
dIYÀFe IYe ´FiF±Fd¸FIY°FF À½F¹Fa IYû ÀF„SXdÃF°F SXJ³FZ
IYe ª¹FFQF W`XÜ QìÀFSXe °FSXRY EIY A³¹F ½FþWX
¸FFd»FIYF³FF WXIY IZY E½Fþ ¸FZÔ AQF dIYE þF³FZ
½FF»FF VF„»IY ·Fe W`XÜ ¶FW„X°F ÀFZ »Fû¦FFZÔ IYF ¸FF³F³FF
W`X dIY A´F³FZ §FSX IZY ¸FFd»FIY °Fû ½FZ W`ÔX WXeÜ EZÀFZ
´Fi°FeIYF°¸FIY
¸FZÔ dÀFRYÊ ÀFSXIYFSXe IYF¦FþFZÔ ´FSX ¸FFd»FIYF³FF WXIY
´FF³FZ IZY d»FE »FFJFZÔ ÷Y´F¹FZ IYF ·F„¦F°FF³F ¢¹FFZÔ
dIY¹FF þFE!
¶FWXSXWXF»F, BÀF ÀIYe¸F ´FSX IZÔYýie¹F AF½FFÀF
E½Fa VFWXSXe d½FIYFÀF ¸FaÂFe WXSXQe´F ÎÀFWX ´F„SXe À½F¹Fa
d³F¦FFWX SXJ SXWZX W`ÔXÜ BÀFd»FE OXeOXeE ·Fe BÀFZ
ÀFRY»F ¶F³FF³FZ IZY d»FE ·FSXÀFIY ´Fi¹FFÀF IYSX SXWXF
W`XÜ BÀFe dQVFF ¸FZÔ A¶F EIY þ³F þF¦FøYIY°FF
Ad·F¹FF³F VF„øY dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ ³F¦FSX d³F¦F¸F
IYF¹FFÊ»F¹FFZÔ IZY ÀFF±F-ÀFF±F d½Fd·F³³F B»FFIYFZÔ
¸FZÔ dVFd½FSX »F¦FFIYSX BÀF ÀIYe¸F IZY Aa°F¦FÊ°F
´FaþeIYSX¯F AüSX AF½FZQ³F IYe ´FìSXe þF³FIYFSXe
IZY ÀFF±F À½FFd¸F°½F Ad²FIYFSX d¸F»F³FZ IZY ¶FFQ
A³Fd²FIÈY°F IYFG»FFZd³F¹FFZÔ IZY d³F½FFdÀF¹FFZÔ IYû
d¸F»F³FZ ½FF»FZ RYF¹FQFZÔ IZY ¶FFSZX ¸FZÔ ·Fe d½FÀ°FFSX ÀFZ
¶F°FF¹FF þF SXWXF W`XÜ
OXeOXeE Ad²FIYFdSX¹FFZÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY ´FeE¸F-
CXQ¹F ¹FFZþ³FF IYe ´FìSXe ´FidIiY¹FF AFG³F»FFB³F W`XÜ
BÀFIZY d»FE OXeOXeE ´FûMÊX»F ´FSX ´FaþeIYSX¯F IYSX³FF
W`X AüSX À½FFd¸F°½F Ad²FIYFSX IZY d»FE AF½FZQ³F
·FSX³FF W`XÜ BÀFIZY ¶FFQ AF½FZQIY d³F²FFÊdSX°F
þeAFBEÀF EþZÔdÀF¹FFZÔ ÀFZ ÀFa´FIYÊ IYSX ÀFIY°FZ W`ÔX,
þû CX³FIYe ÀFa´Fd°°F IYF þeAFBEÀF ÀF½FZÊ IYSZÔX¦Fe
AüSX ÀFe²FZ ´FûMÊX»F ´FSX A´F»FûOX IYSZÔX¦FeÜ ¹FdQ
BÀF¸FZÔ IYWXeÔ IYd¸F¹FFa ´FFBÊ þF°Fe W`ÔX °Fû AF½FZQIY
IYû BÀFIYe ÀFì¨F³FF AFG³F»FFB³F Qe þFE¦Fe AüSX
AFG³F»FFB³F WXe BÀFIYF þ½FF¶F ¸FFa¦FF þFE¦FFÜ
AF½FZQIY °F¹F VF„»IY IYF ·F„¦F°FF³F ·Fe AFG³F»FFB³F
WXe IYSX ÀFIY°FZ W`ÔXÜ Aad°F¸F ¨FSX¯F IYe ´FidIiY¹FF IZY
d»FE AF½FZQIY IYû dÀFRÊY EIY ¶FFSX ´FiûÀFZÎÀF¦F
ÀFZÔMXSX ´FSX þF³FF WXû¦FFÜ OXeOXeE ´FFZMÊX»F ´FS 28
WZX»´FOZXÀIY IYe ÀFì¨Fe ·Fe C´F»F¶²F W`XÜ
SXFª¹F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe
AF¸F AFQ¸Fe ´FFMXeÊ IZY ¸F„£¹F ´Fi½F¢°FF ÀFüSX·F
·FFSXõFþ ³FZ ·FFþ´FF-181 àÈa£F»FF IZY °FWX°F
QìÀFSXe dIYÀ°F ¸FZÔ ³F¦FS d³F¦F¸F ´FS ÀFÔ´FdØF
IYS ½FÀFì»Fe ¸FZÔ ·Fi¿MXF¨FFS IYSX³FZ IYF AFSXû´F
»F¦FF°FZ W„XE ´FFMXeÊ ¸F„£¹FF»F¹F ¸FZÔ ´FiZÀF½FF°FFÊ IYeÜ
·FFSXõFþ ³FZ IYWXF dIY CØFSXe ³F¦FS d³F¦F¸F ¸FZÔ
ÀFÔ´FdØF IYS ÀFZ ÀFÔ¶FÔd²F°F JF°FûÔ IYF IYûBÊ ¶¹FFZSXF
WXe ³FWXeÔ SXJF þF°FF W`XÜ BÀFd»FE BÀF¸FZÔ WXû
SXWXe »FìM IYF ´F°FF »F¦FF³FZ IYF IYûBÊ °FSXeIYF
³FWXeÔ W`XÜ
C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY ÀF„´Fie¸F IYûMÊ ³FZ 2002
¸FZÔ ÀFa´FdØF IYS IYF OX¶F»F EÔMXÑe dÀFÀMX¸F »FF¦Fì
IYSX³FZ IYF AFQZVF dQ¹FF ±FF, dþÀFZ A¶F °FIY
»FF¦Fì ³FWXeÔ dIY¹FF ¦F¹FFÜ 2003 IZY ÀFÔ´FdØF IYS
IYF³Fì³F ¸FZÔ ³F¦FS d³F¦F¸F IYû ÀF·Fe ÀFÔ´FdØF¹FûÔ
IYF ÀF½FZÊ IYSXF³FZ AüS CÀFe IZY ¸F„°FFd¶FIY IYS
»F¦FF³FZ IZY d»FE IYWXF ¦F¹FF ±FF, »FZdIY³F ¹FW
ÀF½FZÊ ³FWXeÔ dIY¹FF ¦F¹FFÜ ·FFSXõFþ ³FZ IYWXF dIY
SXdþÀMXS ³FWXeÔ ¶F³FZ WXû³FZ ÀFZ ½¹FF½FÀFFd¹FIY
AüS dIYSXF¹FZ ½FF»Fe ÀFÔ´FdØF ¸FZÔ ÀF¶FÀFZ Ad²FIY
§FF»F¸FZ»F dIY¹FF þF°FF W`XÜ
AF´F ´Fi½F¢°FF ³FZ IYWXF dIY ·FFþ´FF ¶F°FFE
dIY ¢¹FF ³F¦FS d³F¦F¸F IYû ¨F´F°F »F¦FF³FZ ½FF»FZ
Ad²FIYFSXe d³F»FÔd¶F°F IYSXIZY þZ»F ·FZþZ ¦FE?
A¦FS ³FWXeÔ ·FZþZ ¦FE °Fû ¢¹FûÔ ³F ¸FF³FF þFE
dIY Ad²FIYFSXe AüS ·FFþ´FF ³FZ°FFAûÔ ³FZ
d¸F»Fe·F¦F°F IYSXIZY ³F¦FS d³F¦F¸F IYû WXþFSXûÔ
IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYe ¨F´F°F »F¦FFBÊ W`XÜ
IZY½F»F 1,703 IYSXûOXÞ WXe ½FÀFì»F ÀFIYF CØFSXe
d³F¦F¸F : ·FFSXõFþ ³FZ CØFSXe ³F¦FS d³F¦F¸F õFSXF
20 A¦FÀ°F, 2020 IYû þFSXe IYe ¦FBÊ AFGdOXM
dSX´FûMÊ IYF WX½FF»FF QZ°FZ W„XE IYWXF dIY BÀF
dSX´FûMÊ IZY ¸F„°FFd¶FIY d³F¦F¸F IYF AFIY»F³F ±FF
dIY BÀF ½F¿FÊ »F¦F·F¦F 2838 IYSXûOXÞ IYS þ¸FF
WXFZ¦FF, »FZdIY³F ¸FFÂF 1703 IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ WXe
þ¸FF dIY¹FF ¦F¹FFÜ C³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY CØFSXe
³F¦FS d³F¦F¸F ¸FZÔ ÀFÔ´FdØF IYS ÀFZ ÀFÔ¶FÔd²F°F
ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞF ·Fi¿MXF¨FFS ¨F»F SXWXF W`XÜ
 SXFªF-³Fed°F 3
www.jagran.com
»FFJ dMXнFMXS RYFG»FûAÀFÊ ½FF»FF Q„d³F¹FF IYF ´FWX»FF IZÔYýie¹F ¶F`ÔIY ¶F³F

¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020 10 ¦F¹FF W` ·FFSX°Fe¹F dSXþ½FÊ ¶F`ÔIYÜ 7.74 »FF£F RYFG»FFZAÀFÊ IZY ÀFF±F
¸FZd¢ÀFIYFZ IYF IZÔYýie¹F ¶F`ÔIY BÀF ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ QìÀFSZ À±FF³F ´FS W`XÜ

³F¦FSXûXMXF ´FS ´FFIY IYû §FZSX³FZ ¸FZÔ þ„MXF ·FFSX°F ³FZ´FF»F IYF ÷YJ ¶FQ»FF °Fû ÀFe¸FF
C¨¨FF¹F„¢°FûÔ IYû ·Fe Qe þF SXWXe
d½F½FFQ ´FS ³FSX¸F W„XAF ·FFSX°F
ÀF£°F ÷Y£F4d½FQZVF ÀFd¨F½F ³FZ øYÀF, A¸FZdSXIYF, d¶FiXMZX³F ½F RiYFaÀF IZY SXFþ³Fd¹FIYFZÔ IYû ¶F„»FF IYS Qe þF³FIYFSXe
QìÀFSZ QZVFûÔ IZY SXFþQì°FûÔ ½F
ÀFì¨F³FF
þ¹F´FiIYFVF SaXþ³F, ³FBÊ dQ»»Fe
Co
³F¦FSXûXMXF ¸FZÔ AF°FadIY¹FûÔ IYe ¸FaVFF IYû ²½FÀ°F
IYSX³FZ IZY ¶FFQ A¶F ·FFSX°F ´FìSZ ´FiIYSX¯F ¸FZÔ
´FFdIYÀ°FF³F IYe ·Fìd¸FIYF IYû ´FìSXe Q„d³F¹FF IZY
ÀFF¸F³FZ »FF³FZ IYe ¸F„dWX¸F ¸FZÔ þ„XM ¦F¹FF W`XÜ
³F¦FSXûXMXF WX¸F»FZ ¸FZÔ ¸FFSZ ¦FE AF°FadIY¹FûÔ ³FZ
þû ÀF„¶Fì°F LXûXOXÞZ W`Ô AüS ·FFSX°Fe¹F J„dRY¹FF
EþZÔdÀF¹FûÔ ³FZ þû ÀF„¶Fì°F ¶FSXF¸FQ dIYE W`XÔ, C³WZXÔ
Q„d³F¹FF IZY °F¸FF¸F QZVFûÔ IZY ÀFF¸F³FZ »FF¹FF þF
SXWXF W`XÜ BÀF IYûdVFVF IYe IY¸FF³F À½F¹Fa d½FQZVF
ÀFd¨F½F WX¿FÊ àÈa¦F»FF ³FZ ÀFa·FF»F »Fe W`XÜ C³WXûÔa³FZ
ÀFû¸F½FFS IYû ÀFa¹F„¢°F SXF¿XMXÑ ÀF„SXÃFF ´FdSX¿FQ
(¹FìE³FEÀFÀFe) IZY ¨FFS À±FF¹Fe ÀFQÀ¹FûÔ IZY
py
³FBÊ dQ»»Fe dÀ±F°F SXFþQì°FûÔ IYû WX¸F»FZ IYe
ÀFFdþVF ÀFZ þ„XOXÞe þF³FIYFSXe ¸F„W`X¹FF IYSXFBÊÜ
¨Fe³F IZY SXFþQì°F IYû BÀF ¶FieÎRY¦F ¸FZÔ VFFd¸F»F
³FWXeÔ dIY¹FF ¦F¹FFÜ
d½FQZVF ¸FaÂFF»F¹F IZY ÀFìÂFûÔ IYF IYWX³FF W` dIY
WXF»F IZY dQ³FûÔ ¸FZÔ d½FQZVFe d¸FVF³FûÔ IZY ÀFF±F
¶FF°F¨Fe°F IYFRYe WXQ °FIY IYûd½FOX ¸FWXF¸FFSXe
IYû »FZIYS ÀFed¸F°F SXWXe W`XÜ »FZdIY³F ³F¦FSXûXMXF
WX¸F»FZ IYe ÀFa½FZQ³FVFe»F°FF IYû QZJ°FZ W„XE
WX¿FÊ àÈa¦F»FFÜ
·FXFSX°F ÀFFSXe þF³FIYFSXe QìÀFSZ QZVFûÔ ÀFZ ÀFFÓFF
IYS SXWXF W`XÜ LXûXMZX-LXûXMZ ÀF¸FìWXûÔ ¸FZÔ d½FQZVFe
SXFþ³Fd¹FIYûÔ IYû ¶FieÎRY¦F Qe þF SXWXe W`XÜ
d½FQZVF ÀFd¨F½F ³FZ A¸FZdSXIYF, øYÀF, d¶FiXMZX³F
½F RiYFaÀF IZY SXFþ³Fd¹FIYûÔ IYû ¶FieÎRY¦F Qe W`XÜ
QìÀFSZ ÀFd¨F½F A´F³FZ ÃFZÂF IZY SXFþ³Fd¹FIYûÔ IYû
BÀF ¶FFSZ ¸FZZÔ ÀFì¨F³FF C´F»F¶²F IYSXF SXWZ W`ÔXÜ
IYûdVFVF ¹FW W` dIY Aa°FSXSXF¿XMXÑe¹F ÀF¸F„QF¹F IZY
ÀFF±F ª¹FFQF ÀFZ ª¹FFQF þF³FIYFSXe ÀFFÓFF IYe
þFEÜ ·FFSX°F WX¸F»FZ IYe ÀFFdþVF ÀFZ þ„OXÞe WXS
LXûXMXe ¶FXOXÞe þF³FIYFSXe ¸FÀF»F³F dIYÀF °FSXW ÀFZ
AF°FaIY½FFdQ¹FûÔ ³FZ IYV¸FeS ¸FZÔ ´Fi½FZVF dIY¹FF,
C³FIZY ´FFÀF I`YÀFZ WXd±F¹FFS ±FZ AüS ´FFdIYÀ°FF³F
ÀFZ I`YÀFZ ÀFa´FIÊY ±FZ, C´F»F¶²F IYSXF SXWXF W`XÜ
·FFSX°F ¹FW ·Fe ¶F°FF SXWXF W` dIY À±FF³Fe¹F
´F„d»FÀF ½F J„dRY¹FF EþZÔdÀF¹FûÔ ³FZ þû WXd±F¹FFS
½F A³¹F ÀFFþû-ÀF¸FF³F ´FIYXOXÞZ W`ÔX, ½FZ dIYÀF
IYWXFa W` þ`VF IYF ÀFSX¦F³FF ¸FÀFìQ AþWXSX
´FidVFdÃF°F AF°FadIY¹FûÔ IYFZ dþÀF °FSXW ÀFZ
§F„ÀF´F`XN IYSXF¹FF ¦F¹FF W`X, CÀFÀFZ BÀF IYF¸F ¸FZÔ
·FFSX°Fe¹F J„dRY¹FF EþZÔdÀF¹FûÔ IYû þ`VF-E-
¸F„WX¸¸FQ IZY ÀFSX¦F³FF ¸FÀFìQ AþWXS IYF WXF±F
dQJ SXWXF W`XÜ ¸FÀFìQ AþWXS A·Fe IYWXFa W`X,
BÀFIYû »FZIYS ´FFdIYÀ°FF³F ³FZ ´FìSXe °FSXW ÀFZ
¨F„´´Fe ÀFF²F SXJe W`XÜ þ¶F ÀFZ ÀFa¹F„¢°F SXF¿XMXÑ IYe
RYFB»F °FSXRY ÀFZ AþWXS IYû Aa°FSXSXF¿XMXÑe¹F AF°FaIYe
§Fûd¿F°F dIY¹FF ¦F¹FF W`X, °F·Fe ÀFZ ´FFdIYÀ°FF³F
¸FZÔ CÀFIYe IYûBÊ Jûþ J¶FS ³FWXeÔ W`XÜ CÀFIZY
´FWX»FZ °FIY ´FFdIYÀ°FF³Fe ¸FedOX¹FF ¸FZZÔ CÀFIZY
¶FWXF½F»F´F„S dÀ±F°F ¸FdÀþQ IYû »FZIYS ·Fe
J¶FSZÔ AF°Fe ±FeÔÜ »FZdIY³F, A¶F CÀFIZY ¶FFSZ ¸FZÔ
·Fe IYûBÊ ÀFì¨F³FF ³FWXeÔ AF°Fe W`XÜ ¸FF³FF þF SXWXF
W` dIY AþWXS ´FFdIYÀ°FF³Fe ÀFZ³FF IYe VFW ´FS
°FSXWX ¶F°FF SXWZ WÔX` dIY AF°FadIY¹FûÔ IZY ÀFa¶Fa²F
´FFdIYÀ°FF³F dÀ±F°F AF°FaIYe ÀFa¦FNX³F þ`VF-E-
¸F„WX¸¸FQ IZY ÀFF±F ±FZÜ
ÀFìÂFûÔ IYF IYWX³FF W` dIY AF°FaIYe RYSX½FSXe,
2019 ¸FZÔ dIYE ¦FE ´F„»F½FF¸FF WX¸F»FZ IYe
°FSXW WXe ¶FXOXÞF WX¸F»FF IYSX³FF ¨FFWX°FZ ±FZÜ
AF°FaIYe EIY °Fû þ¸¸Fì-IYV¸FeS ¸FZÔ ¨F»F
SXWXe »FûIY°FFadÂFIY ´FidIiY¹FF IYû ²½FÀ°F IYSX³FF
¨FFWX°FZ ±FZÜ QìÀFSXF 2008 IZY ¸F„a¶FBÊ WX¸F»FZ IYe
¸FÀFìQ AªFWXSXÜ RYFB»F
A´F³FZ ·FFBÊ IZY ÀFF±F d¸F»FIYS AF°FadIY¹FûÔ IYe
³FBÊ þ¸FF°F °F`¹FFS IYSX³FZ ¸FZÔ þ„XMXF W`XÜ AþWXS
IYe AWXd¸F¹F°F BÀF ¶FF°F ÀFZ ÀF¸FÓFe þF ÀFIY°Fe
W` dIY CÀFIYe ½FþW ÀFZ ´FFdIYÀ°FF³F ´FS
ERYEXMXeERY IZY ´Fid°F¶Fa²F IYF J°FSXF W`XÜ
¶FSXÀFe ´FS ÀFaQZVF ·Fe QZ³FF ¨FFWX°FZ ±FZÜ d½FQZVFe
SXFþ³Fd¹FIYFZÔ IYû ¹FW ·Fe ¶F°FF¹FF þF SXWXF W`
dIY BÀF °FSXW IZY AF°FaIYe WX¸F»FZ IZY ÀFRY»F
WXû³FZ IYZ I`YÀFZ ¦Fa·FeS ´FdSX¯FF¸F WXû ÀFIY°FZ W`ÔXÜ
¶F°FF°FZ ¨F»FZÔ dIY Qû dQ³F ´FWX»FZ WXe ·FFSX°F
³FZ ´FFdIYÀ°FF³F IZY IYF¹FʽFFWXIY C¨¨FF¹F„¢°F
IYû d½FQZVF ¸FaÂFF»F¹F ¶F„»FF¹FF ±FF AüS BÀF
AF°FaIYe WX¸F»FZ ¸FZÔ ´FFdIYÀ°FF³F IYF WXF±F WXû³FZ
´FS C³WZÔ RYXMXIYFS »F¦FFBÊ ±FeÜ
þF¦FSX¯F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe IZY °F„SaX°F ¶FFQ ·FFSX°F ³FZ ¶FZWXQ IYXOXÞe ´Fid°FdIiY¹FF
426 ³F½Fa¶FS IYû AFd²FIYFdSXIY ¹FFÂFF ´FS
IYFNX¸FFaOìX þFEa¦FZ d½FQZVF ÀFd¨F½F àÈa¦F»FF þ°FFBÊ ±FeÜ ·FFSX°F ³FZ BÀFZ ¸F³F¸FF³FZ °FSXeIZY ÀFZ
¸FBÊ-þì³F, 2020 ¸FZÔ ·FFSX°F IYe þ¸Fe³F IYû ·Fü¦Fûd»FIY ÀFe¸FF d½FÀ°FFS IYSXFS dQ¹FF ±FFÜ
A´F³FZ ·Fü¦Fûd»FIY ³F¢VFZ ¸FZÔ dQJF³FZ IZY d»FE 4IY³FZd¢XMXd½FXMXe ´FdSX¹Fûþ³FFAûÔ IYû °FZþ IYSX³FZ °F¶F ³FZ´FF»Fe ÀFaÀFQ ³FZ Aû»Fe ÀFSXIYFS IYe
dIYE ¦FE ÀFa½F`²FFd³FIY ÀFaVFû²F³F IZY ¶FFQ IZY °F¸FF¸F ´FWX»F„AûÔ ´FS WXû¦Fe ¶FF°F °FSXRY ÀFZ ·FFSX°F IZY °Fe³F ÃFZÂFûÔ d»F´F„»FZJ,
³FZ´FF»F IYF ÷YJ IYFRYe ¶FQ»F ¨F„IYF W`XÜ IZY´Fe 4³FZ´FF»Fe ÀFaÀFQ ¸FZÔ ´FFÀF dIYE ¦FE ³F¢VFZ IYF IYF»FF´FF³Fe AüS λFd´F¹FF²F„SXF IYû A´F³FZ ³FE
VF¸FFÊ Aû»Fe IZY ³FZ°FÈ°½F ½FF»Fe ³FZ´FF»F ÀFSXIYFS ¸F¼ïF ·Fe CXNXZ¦FF ³F¢VFZ ¸FZÔ VFFd¸F»F IYSX³FZ IYû ¸FaþìSXe QZ Qe
IYe °FSXRY ÀFZ dSXV°FûÔ IYû ´FXMXSXe ´FS »FF³FZ IYZ ±FeÜ BÀF d½F²FZ¹FIY IZY AFÀF-´FFÀF ³FZ´FF»F IZY
IYBÊ ÀFaIZY°FûÔ IZY ¶FFQ ·FFSX°F ·Fe dõ´FÃFe¹F IYû »FZIYS Qû³FûÔ QZVFûÔ IZY ¶Fe¨F ¶FF°F¨Fe°F ´FeE¸F AüS d½FQZVF ¸FaÂFe IYe °FSXRY ÀFZ ·FFSX°F
dSXV°FûÔ IYe AXWXd¸F¹F°F IYû QZJ A¶F BÀF ¸F„ïZ IYSX³FZ IYF EIY °FSXeIYF W`XÜ WXû ÀFIY°FF W` d½FSXû²Fe IYBÊ ¶F¹FF³F ·Fe AFE ±FZÜ BÀFIZY ¶FFQ
IYû ·FXOXÞIYF³FF ³FWXeÔ ¨FFWX°FFÜ 26 ³F½Fa¶FS IYû dIY ³FZ´FF»F IYe °FSXRY ÀFZ àÈa¦F»FF IZY ÀFF±F ·FFSX°F ³FZ dõ´FÃFe¹F dSXV°FZ IYû »FZIYS EIY ÀFe¸FF
þ¶F d½FQZVF ÀFd¨F½F WX¿FÊ àÈa¦F»FF Qû dQ½FÀFe¹F ¶F`XNXIY ¸FZÔ ¹FW ¸F„ïF CNXF¹FF þFEÜ ·FFSX°F IZY JeÔ¨F Qe ±FeÜ ·FFSX°F ³FZ À´F¿XM IYS dQ¹FF ±FF
¹FFÂFF ´FS IYFNX¸FFaOìX ´FW„aX¨FZÔ¦FZ °Fû ¸F„£¹F °FüS ´FFÀF A´F³FF ´FÃF SXJ³FZ IZY °F¸FF¸F AF²FFS dIY dõ´FÃFe¹F dSXV°FZ IYû ³FZ´FF»F IYe °FSXRY ÀFZ
´FS ·FFSX°F IYe ¸FQQ ÀFZ ³FZ´FF»F ¸FZÔ ¨F»FFBÊ þF W`ÔX, dþÀFZ ³FZ´FF»F ·Fe ´Fì½FÊ ¸FZÔ ¸FF³F°FF SXWXF W`XÜ JSXF¶F dIY¹FF ¦F¹FF W` AüS CÀFZ ÀF„²FFSX³FZ IYe
SXWXe IY³FZd¢XMXd½FXMXe ´FdSX¹Fûþ³FFAûÔ IYû °FZþ ½F`ÀFZ BÀF ¸F„ïZ ´FS ·FFSX°F IZY ´FFÀF IYSX³FZ IZY dþ¸¸FZQFSXe ·Fe CÀFe IYe W`XÜ
IYSX³FZ IZY °F¸FF¸F ´FWX»F„AûÔ ´FS ª¹FFQF ¶FF°F d»FE I„YL ³FWXeÔ W`X, ¢¹FûÔdIY dþÀF dWXÀÀFZ ´FS A¦FÀ°F, 2020 ¸FZÔ ³FZ´FF»Fe ´FeE¸F IZY´Fe
WXû¦FeÜ ÀFF±F WXe ·FFSX°F IYe °FSXRY ÀFZ ³FZ´FF»F ³FZ´FF»F QF½FF IYS SXWXF W`X, ½FW ·FFSX°F IZY ´FFÀF VF¸FFÊ Aû»Fe IYe °FSXRY ÀFZ ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔXýi
IYû AFV½FÀ°F dIY¹FF þFE¦FF dIY IYûSXFZ³FFX IZY d´FLX»FZ IYBÊ ÀFdQ¹FûÔ ÀFZ W`XÜ ÀFFRY W` dIY ·FFSX°F ¸FûQe ÀFZ ¶FF°F¨Fe°F IYSX³FZ IYe ´FZVFIYVF IYe
d»FE þû ½F`¢ÀFe³F ·FFSX°F ¸FZÔ ¶F³FFBÊ þFE¦Fe, IYe °FSXRY ÀFZ ³FZ´FF»Fe ÀFaÀFQ ¸FZÔ ´FFdSX°F ³FE ¦FBÊ, dþÀFIZY ¶FFQ WXF»FF°F IYû IYFRYe WXQ °FIY
CÀFIYe AF´Fìd°FÊ ³FZ´FF»F IYû ´FiF±Fd¸FIY°FF IZY ³F¢VFZ IZY ¸F„ïZ IYû WX½FF QZ³FZ IYe IYûdVFVF ³FWXeÔ ÀFa·FF»F d»F¹FF ¦F¹FF W`XÜ ³FZ´FF»F ÀFSXIYFS IZY
°FüS ´FS WXû¦FeÜ ·FFSX°F VF¼øY ÀFZ WXe ¹FWX ¶FF°F WXû¦FeÜ þF³FIYFSXûÔ IYe ¸FF³FZÔ °Fû ³FZ´FF»F IZY VFe¿FÊ AF¸FaÂF¯F ´FS ·FFSX°Fe¹F ÀFZ³FF ´Fi¸F„J ³FZ WXF»F
IYSX°FF SXWXF WX`Ü SXFþ³Fed°FIY À°FS ÀFZ BÀF ¶FF°F IZY ´FìSZ ÀFaIZY°F WXe ¸FZÔ ³FZ´FF»F IYe ¶FZWXQ ÀFRY»F ¹FFÂFF IYe ±FeÜ
ÀFìÂFûÔ IYF IYWX³FF W` dIY ·FFSX°F BÀF ¶FF°F dQE ¦FE W`Ô dIY ·FFSX°F IZY ÀFF±F dõ´FÃFe¹F d½FQZVF ÀFd¨F½F àÈa¦F»FF IYe ¹FFÂFF IZY ¶FFQ
´FS AdOX¦F W` dIY ³FZ´FF»Fe ÀFaÀFQ ³FZ þû ³F¢VFF dSXV°FûÔ IYe AXWXd¸F¹F°F IYû IY¸F ³FWXeÔ WXûZ³FZ dõ´FÃFe¹F dSXV°FûÔ IZY °F¸FF¸F ´FWX»F„AûÔ ´FS ¨F¨FFÊ
´FFÀF dIY¹FF W`X, CÀF¸FZÔ ·FFSX°F IZY dWXÀÀFZ IYû dQ¹FF þFE¦FFÜ WXû¦FeÜ CX¸¸FeQ WX` dIY BÀFIZY ÀFIYFSXF°¸FIY
VFFd¸F»F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ »FZdIY³F ÀFe¸FF d½F½FFQ ³FZ´FF»F IYe AFZS ÀFZ ³F¹FF ³F¢VFF ´FFdSX°F WXû³FZ ´FdSX¯FF¸F dQ£ûÔ¦FZÜ

IYFa¦FiiZÀF AüSX ¦FFa²Fe ´FdSX½FFS ÀFZ k¦FïFSXel E. SXFþF ÀF¸FZ°F A³¹F IYe ¹FFd¨FIYF
Ri

k¨Fe³F IYe SX¯F³Fed°F IYF ¸F„IYF¶F»FF

´Fi¨FFS ¸FedOX¹FF ÀFZ ÀFa·F½F ³FWXeÔl
þF¦FSX¯F ¶¹FìSXFZ, ³FBÊ dQ»»Fe
IYFa¦FiZÀF IZY ´Fì½FÊ A²¹FÃF SXFW„X»F ¦FFa²Fe ³FZ
WXFBÊ IYûMÊX ³FZ IYe JFdSXþ
´FeE¸F ¶F°FFEa, ·FFSX°F ³FZ dIYÀF
IYS SXWZ WX`a ¦F¼»FF¸F ³F¶Fe AFþFQ: d¶FV³FûBÊ þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe 4·Fi¿MXF¨FFSX d³FSXû²FIY IYF³Fì³F ¸FZÔ ÀFaVFû²F³F IYF
³FWXeÔ d¸F»FF »FF·F
½F`¢ÀFe³F IYFZ ¨F„³FF þF¦FSX¯F ¶¹FìSXFZ, ³FBÊ dQ»»Fe 4IYWXF, d½F´FÃF IZY ÀFF±F d¸F»FIYS ´FFMXeÊ °FûOXÞX³FZ ´FFMXeÊ IYFZ °FFZOXÞ³FZ IYe ¹FWX ÀFFdþVF W`X þFZ 2þe ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ´Fì½FÊ QìSXÀFa¨FFSX ¸FaÂFe E. SXFþF 4ÀFe¶FeAFB ½F BÊOXe ³FZ ¶FSXe IYSX³FZ IZY R`YÀF»FZ
gh

´Fì½FeÊ »FQÐQF£F ¸FZÔ ¨Fe³F IYe VFSXFSX°F´Fì¯FÊ
³Fed°F¹FFZÔ IYF þ½FF¶F QZ³FZ IYe E³FOXeE
ÀFSXIYFS IYe SX¯F³Fed°F ´FS dRYS ÀF½FF»F
CNXFE W`ÔXÜ OXFZIY»FF¸F ¸FZÔ ¨Fe³F IYe ¨FF»F
ÀFZ ³FS £F°FSZ IYe AFVFaIYF ÀFZ þ„OXÞe EIY
dSX´FFZMÊ IYF WX½FF»FF QZ°FZ W„XE MXнFeM ¸FZÔ
SXFW„X»F ³FZ IYWXF, k¨Fe³F IYe ·Fì-SXFþ³Fed°FIY
SX¯F³Fed°F IYF ¸F„IYF¶F»FF ´Fi¨FFS ¸F„dWX¸F
½FF»Fe ¸FedOX¹FF SX¯F³Fed°F ÀFZ ³FWXeÔ dIY¹FF
þF ÀFIY°FFÜ EZÀFF »F¦F°FF W`X dIY þFZ »FFZ¦F
·FFSX°F ÀFSXIYFS IYFZ ¨F»FF SXWZX W`ÔX, C³FIZY
³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZMXÑ : SXFW„X»F ¦FFa²Fe ³FZ
ÀFFZ¸F½FFS IYFZ ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔXýi ¸FFZQe ÀFZ ´FìLXF
dIY ½FWX ¶F°FFEa dIY ³FF¦FdSXIYFZÔ IYFZ IYFZSXFZ³FF
ÀFZ ÀF„SXdÃF°F IYSX³FZ IZY d»FE ·FFSX°F ³FZ dIYÀF
½F`¢ÀFe³F IYFZ ¨F„³FF W`XÜ C³WXFZÔ³FZ ½F`¢ÀFe³F IZY
d½F°FSX¯F IZY d»FE ¶F³FFBÊ ¦FBÊ ¹FFZþ³FF IYFZ
»FZIYS ·Fe ÀF½FF»F dIYEÜ C³WXFZÔ³FZ MXнFeM
dIY¹FF, k´FeE¸F IYû QZVF IYû ¹FW ¶F°FF³FF
WXû¦FF dIY AF³FZ ½FF»Fe IYûd½FO ½F`¢ÀFe³F ¸FZÔ ÀFZ
dIYÀF ½F`¢ÀFe³F IYF ·FFSX°F ÀFSXIYFS ¨F¹F³F
IYSZX¦Fe AüS ¢¹FûÔ? ÀF¶FÀFZ ´FWX»FZ ½F`¢ÀFe³F
IYe ÀFFdþVF ·Fe IYS SXWZ AFþFQ ÀFFWX¶F d½F´FÃFe ´FFdMÊX¹FFZÔ IZY ÀFF±F ÀF¸FZ°F A³¹F IYe °FSXRY ÀFZ QF¹FSX AþeÊ IYû IYû Qe W` ¨F„³Fü°Fe
IYFa¦FiZÀF ¸FZÔ d¶FWXFS IYe WXFS IZY ¶FFQ VF„øY W„XAF d¸F»FIYS IYS SXWZX W`XÔÜ ¸F`Ô AFþFQ ÀFFWX¶F IYFZ dQ»»Fe WXFBÊ IYûMÊX ³FZ JFdSXþ IYSX dQ¹FF W`XÜ
AaQøY³Fe §F¸FFÀFF³F A¶F °Fe£FF WXFZ³FZ »F¦FF W`XÜ 4CNXFE ÀF½FF»F, ¶Fû»FZ-þe½F³F ¸FZÔ dÀFRÊY °Fe³F ¶F°FF QZ³FF ¨FFWX°FF WìXa dIY WX¸F AF´FIZY BÀF ¹FFd¨FIYFIY°FFÊAûÔ IYe Q»Fe»F Qe ±Fe dIY CX³WZÔX
½FdSX¿N ³FZ°FF ¦F„»FF¸F ³F¶Fe AFþFQ IZY ÀFa¦FNX³F ¨F„³FF½F þe°FZ AüS QZ SXWZ ³FÀFeWX°F ¿FOXйFaÂF IYFZ IYF¸F¹FF¶F ³FWXeÔ WXFZ³FZ QZÔ¦FZÜl ¶FSXe IYSX³FZ IZY d³F¨F»Fe AQF»F°F IZY R`YÀF»FZ
IYe £FFd¸F¹FFZÔ IYFZ »FZIYS SXd½F½FFS IYFZ CNXFE 4AaQøY³Fe §F¸FFÀFF³F IYû IYM„X ¸FûOXÞX QZ ÀFIY°FF IYFa¦FiZÀF ³FZ°FÈ°½F IYe ¸FZWXSX¶FF³Fe ÀFZ AFþFQ IYû ¨F„³Fü°Fe QZ³FZ ½FF»Fe IZÔYýie¹F þFa¨F ¶¹FìSXû
¦FE °FeJZ ÀF½FF»FFZÔ ´FS WXdSX¹FF¯FF IYFa¦FiZÀF IZY W` WXdSX¹FF¯FF IYFa¦FiiZÀF ³FZ°FF IYF ¹FW ¶F¹FF³F IZY SXFþ³Fed°F ¸FZÔ VFe¿FÊ ´FS ´FW„Xa¨F³FZ IYe AFZS (ÀFe¶FeAFB) ½F ´Fi½F°FʳF d³FQZVFF»F¹F (BÊOXe)
½FdSX¿N ³FZ°FF I„Y»FQe´F d¶FV³FFZBÊ ³FZ AFIiYF¸FIY BVFFSXF IYSX°FZ W„XE d¶FV³FFZBÊ ³FZ IYWXF dIY ´FìSZ IYe A´Fe»F ·Fi¿MXF¨FFSX d³FSXû²FIY IYF³Fì³F ¸FZÔ
´F»FMX½FFS dIY¹FF W`XÜ WXFBÊIY¸FF³F IZY ÀF¸F±FʳF WXe W`XÜ ²¹FF³F SXWZ dIY EZÀFZ WXe EIY AFSXû´F þe½F³F ¸FZÔ C³WXFZÔ³FZ QFZ ¶FFS d½F²FF³FÀF·FF AF`S ÀFaVFû²F³F WXû³FZ IZY ÀFF±F WXe d³F¿RY»F WXû ¨F„IYe
¸FZÔ C°FSZ ¶FFIYe ³FZ°FFAFZÔ IYFZ ´FeLZ LXFZOXÞ°FZ W„XE IZY ¶FFQ dÀF¶¶F»F ³FZ ´FFXMXeÊ LXûXOXÞ³FZ IYe ÀFe²Fe EIY ¶FFS »FFZIYÀF·FF IYFZ d¸F»FF °Fe³F ¨F„³FF½F W`X, EZÀFZ ¸FZÔ BÀFZ JFdSXþ dIY¹FF þFEÜ CX³WXFZÔ³FZ
d¶FV³FFZBÊ ³FZ ¦F„»FF¸F ³F¶Fe AFþFQ ´FS IYFa¦FiZÀF ²F¸FIYe QZ Qe ±FeÜ þe°FZ W`XÔ AF`S IYFa¦FiZÀF IYFZ ³FÀFeWX°F QZ SXWZX W`XÔÜ Q»Fe»F Qe dIY ·Fi¿MXF¨FFSX d³FSXû²FIY IYF³Fì³F
AF`S ¦FFa²Fe ´FdSX½FFS ÀFZ k¦FQÐQFSXel IYSX³FZ IYF IYFa¦FiZÀF IYF¹FÊÀFd¸Fd°F IZY d½FVFZ¿F AF¸FadÂF°F þ¶FdIY ½FZ £F„Q LXWX ¨F„³FF½F þe°F ¨F„IZY W`XÔÜ ¸FZÔ ÀFaVFû²F³F W„XAF W`X, dþÀFIZY A³F„ÀFFSX
tJ

dQ¸FF¦F ÀFZ ¹FWX ÀFF¸FF³¹F ¶FF°F ¦FF¹F¶F W`XÜl
SXFW„X»F IZY BÀF ÀF½FF»F IZY ¶FFQ IYFa¦FiZÀF
´Fi½FöYF ´F½F³F £FZOXÞF ³FZ IYWXF dIY ·FFSX°F
ÀFSXIYFS IYe ¨Fe³F IZY ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ ¨F„´´Fe
¶FW„X°F WXe SXWXÀ¹F¸F¹Fe W`XÜ ·FìMXF³F IZY ÃFZÂF ¸FZÔ
OXûIY»FF¸F ÀFZ ³FF` dIY»Fû¸FeMXS QìS ¨Fe³F ³FZ
I„YL ¦FFÔ½F ¶FÀFF d»FE W`Ô þFZ WX¸FFSZXZ ´Fì½FûÊØFS
IZY SXFª¹FûÔ IZY d»FE J°FSXF W`XÜ ·FìMXF³F
WX¸FFSXF d¸FÂF SXF¿MXÑ W`XÜ WX¸FZÔ ´FìSXe C¸¸FeQ
W` dIY ÀFSXIYFS C³F ÀFÔ¶FÔ²FûÔ IYû QSXdIY³FFS
dIYÀFZ »F¦FZ¦Fe AüS BÀFIZY d½F°FSX¯F IYe
SX¯F³Fed°F ¢¹FF WXû¦Fe?l
³FWXeÔ IYSZX¦Fe AF`S EZÀFZ IYQ¸F CNXFE¦Fe dIY
WX¸F EIY AüS d¸FÂF QZVF IYFZ Jû³FZ ÀFZ ¶F¨F
þFEaÜ IYFa¦FiZÀF ´Fi½FöYF ³FZ IYWXF dIY WX¸F
¹FW ·Fe þF³F³FF ¨FFWX°FZ W`Ô dIY d½FQZVF ³Fed°F
IZY ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ JFÀF°FüS ´FS ¨Fe³F þ`ÀFZ
ÀFÔ½FZQ³FVFe»F ¸FÀF»FZ ´FS BÀF ÀFSXIYFS ¸FZÔ
dIYÀFIYe ÀF„³Fe þF SXWXe W`X?
AFSXFZ´F »F¦FF¹FFÜ ÀFF±F WXe d½F´FÃFe ´FFdMÊX¹FFZÔ IZY ÀFQÀ¹F I„Y»FQe´F d¶FV³FFZBÊ ³FZ dMXнFMXS ´FS þFSXe ÀFF±F WXe dþÀF ¦FFa²Fe ´FdSX½FFS ³FZ ´FFa¨F ¶FFS ÀFe¶FeAFB ½F BÊOXe IYû BÀF ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ A´Fe»F
ÀFF±F d¸F»FIYS IYFa¦FiZÀF IYFZ °FFZOXÞ³FZ IZY ¿FOXйFaÂF ½FedOX¹FFZ ¸FZÔ IYWXF dIY AFþFQ þ`ÀFZ ÀFed³F¹FS AFþFQ IYFZ SXFª¹FÀF·FF ¸FZÔ ·FZþF AFþ CÀFe QFdJ»F IYSX³FZ IYF Ad²FIYFSX WXe ³FWXeÔ W`XÜ E. SXFþFÜ RYFB»F
¸FZÔ VFFd¸F»F WXFZ³FZ IYF QF½FF ·Fe IYS OXF»FFÜ ³FZ°FF IYe ´Fd¶»FIY ´»FZMXRYF¸FÊ ´FS IYe ¦FBÊ ¦F`S ´FdSX½FFS IYe d£F»FFRY°F IYS SXWZX W`XÔÜ WXF»FFadIY, ³¹FF¹F¸Fìd°FÊ ¶FÈþZVF ÀFZNXe IYe E SXFþF E½Fa SXFª¹FÀF·FF ÀFQÀ¹F IYd³F¸FûSXe
IYFa¦FiZÀF IYe dÀF¹FFÀFe þ¸Fe³F IY¸FþFZS WXFZ³FZ dþ¸¸FZQFSXF³FF ¶F¹FF³F¶FFþe IYe dþ°F³Fe ·Fe AFþFQ IYe dÀF¹FFÀFe W`XdÀF¹F°F ´FS °Faþ ´FeNX ³FZ B³F Q»Fe»FFZÔ IYû JFdSXþ IYSX°FZ W„XE ÀF¸FZ°F ÀF·Fe AFSXûd´F°FFZÔ IYû ¶FSXe IYSX dQ¹FF
IZY ÀF½FF»F ´FS ¨F»F SXWZX §F¸FFÀFF³F ¸FZÔ AFþFQ γFQF IYe þFE ½FFZ IY¸F W`XÜ ´FFMXeÊ ¸FZÔ ¨F„³FF½F IYÀF°FZ W„XE d¶FV³FFZBÊ ³FZ IYWXF dIY kþ¸¸Fì- IYWXF dIY ¹FWX IYF³Fì³F ¸FZÔ ÀFaVFû²F³F ÀFZ ´FWX»FZ ±FFÜ BÀF R`YÀF»FZ IYFZ ÀFe¶FeAFB ½F BÊOXe ³FZ
´FS d¶FV³FFZBÊ IYF WX¸F»FF BÀF AaQøY³Fe þa¦F IYSXF³FZ IZY AÀFa°F„¿M ³FZ°FFAFZÔ IZY ¶F¹FF³F ´FS IYV¸FeS ¸FÔZ AF´FIYFZ IYFZBÊ ´FìLX°FF ³FWXeÔ AF´F IYF A´FSXF²F W`XÜ BÀFd»FE BÀF ´FSX ÀFaVFûd²F°F ¸FF¨FÊ, 2018 ¸FZÔ WXFBÊ IYûMÊX ¸FZÔ ¨F„³Fü°Fe Qe ±FeÜ
IYFZ ¶FZWXQ IYM„ ¸FFZOXÞ QZ ÀFIY°FF W`XÜ SXFª¹FÀF·FF AFþFQ IYFZ AFBʳFF dQ£FF°FZ W„XE IYWXF dIY ¹FWXFa ´FS AFIYS ³FÀFeWX°F QZ°FZ W`XÔÜl AFþFQ IYF³Fì³F »FF¦Fì ³FWXeÔ WXû°FF W`XÜ ´FeNX ³FZ CX¢°F ÀFe¶FeAFB IYF AFSXû´F ±FF dIY 2þe À´FZ¢MXÑX¸F
¸FZÔ ³FZ°FF ´Fid°F´FÃF ¦F„»FF¸F ³F¶Fe AFþFQ IYFa¦FiZÀF þ¶F C³WZÔ þ¸¸Fì-IYV¸FeS ¹F„½FF IYFa¦FiZÀF AF`S ´FS WXdSX¹FF¯FF ¸FZÔ IYFa¦FiZÀF IZY ´Fi·FFSXe IZY °FF`S ´FS dMX´´Fd¯F¹FFZÔ IZY ÀFF±F WXe ¸FF¸F»FZ IYe ÀF„³F½FFBÊ IZY AF½FaMX³F ÀFZ IYû¿F IYû 30,984 IYSXûOXÞX
IZY ÀF¶FÀFZ ½FdSX¿N ³FZ°FFAFZÔ ¸FZÔ W`XÔÜ AFþFQ AF`S dRYS SXF¿MXÑe¹F ¹F„½FF IYFa¦FiZÀF IYF A²¹FÃF d³F¹F„öY ´FFMXeÊ IYF ¶FZOXÞF ¦FIÊY IYSX³FZ IYF AFSXFZ´F »F¦FF°FZ EIY dQÀFa¶FSX °FIY IZY d»FE À±Fd¦F°F IYSX QeÜ ÷Y´F¹FZ IYF ³F„IYÀFF³F W„XAF ±FFÜ ½FWXeÔ, BÊOXe IYF
´FFMXeÊ IZY QìÀFSZ AÀFa°F„¿M ³FZ°FF B°F³FZ °Fe£FZ dIY¹FF ¦F¹FF °F¶F C³WXFZÔ³FZ ¨F„³FF½F IYe ¶FF°F ¢¹FFZÔ W„XE IYWXF dIY IYFZBÊ QìÀFSXF ´Fi·FFSXe WXFZ°FF °FFZ 2þe ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ´FdMX¹FF»FF WXFCXÀF IYûMÊX ³FZ AFSXû´F ±FF dIY 200 IYSXûOXÞX ÷Y´F¹FZ IYe ¸F³Fe
ag

WX¸F»FZ ´FS ¨F„´F SXWZXÔ¦FZ BÀFIYe ÀFa·FF½F³FF IY¸F ³FWXeÔ CNXFBÊÜ d¶FV³FFZBÊ ³FZ IYWXF kAFþ dÀFRÊY WXdSX¹FF¯FF ¸FZÔ AFþ IYFa¦FiZÀF IYe ÀFSXIYFS WXFZ°FeÜ 21 dQÀFa¶FSX, 2017 IYû ´Fì½FÊ QìSXÀFa¨FFSX ¸FaÂFe »FFadOXÑa¦F W„XBÊÜ

¶FWXSXe³F, ¹FìEBÊ U ÀFZVFZ»ÀF

IYe ¹FFÂFF ´FS AFþ SX½FF³FF
¸FdWX»FFAûÔ IYû À±FF¹Fe IY¸FeVF³F QZ³FZ þ»F, þa¦F»F U þ¸Fe³F ¶F¨FF³FZ IYFZ AF¦FZ AFEa À½F¹FaÀFZ½FIY: ·FF¦F½F°F
WXFZÔ¦FZ dUQZVF ¸FaÂFe þ¹FVFaIYS
³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZMXÑ : d½FQZVF ¸FaÂFe EÀF þ¹FVFaIYS
´FS ÀF„´Fie¸F IYûXMÊ ³FZ þ°FFBÊ J„VFe 10 ½F 100 ÷Y´F¹FZ IZY IìY´F³F ÀFZ ßFeSXF¸F
ªFF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ´Fi¹FF¦FSXFþ

WX¸FFSXe ÀFaÀIÈYd°F ¸FZÔ þ»F, þa¦F»F AF`S þ¸Fe³F

¸Fa¦F»F½FFS IYFZ ¶FWXSXe³F, ÀFa¹F„öY ASX¶F
A¸FeSXF°F (¹FìEBÊ) AF`S ÀFZVFZ»ÀF IYe LXWX
dQ½FÀFe¹F ¹FFÂFF ´FS SX½FF³FF WXFZÔ¦FZÜ IYFZSXFZ³FF
³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZXMXÑ : ¸FdWX»FF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYû 4 IYWXF, ¹FW WX¸FFSZ SXF¿XMXÑ IYe þe°F WX`, ¸FdWX»FFEa
ÀFZ³FF ¸FZÔ À±FF¹Fe IY¸FeVF³F QZ³FZ IZY ÀFSXIYFS IZY
R`YÀF»FZ ´FS ÀF„´Fie¸F IYûXMÊ ³FZ ´FiÀF³³F°FF ½¹F¢°F
A¶F ÀF¶FÀFZ DaY¨FZ À°FS ´FS þFIYS QZVF IYe
ÀFZ½FF IYS ÀFIZÔY¦Fe
4 AFSXEÀFEÀF IYe Ad£F»F ·FFSX°Fe¹F
IYF¹FÊIYFSXe ¸FaOX»F IYe ¶F`NXIY ¸FZÔ ÀFa§F ´Fi¸F„£F ³FZ
dQ¹FF ÀFaQZVF
IYe ´FìþF IYe þF°Fe W`XÜ ·FFSX°Fe¹F ÀFaÀIÈYd°F
½F ´FSaX´FSXF IYFZ ¶F³FFE SX£F°FZ W„XE WX¸F ÀF¶FIYFZ 4 ¶FFZ»FZ-M„XIYOXÞFZÔ ¸FZÔ ¶FaMXF ÀF¸FFþ ³F IY·Fe ´Fi¦Fd°F
IYS ÀFIY°FF W`X AF`S ³F ¸Fþ¶Fì°Fe ÀFZ £FOXÞF WXFZ
¸FadQS IZY d»FE ²F³F ÀFa¦FiWX
¨FFdWXE dIY A´F³FZ AFÀF´FFÀF IYe ´FiIÈYd°F þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ´Fi¹FF¦FSXFþ 4´Fi¹FF¦FSXFþ ¸FZÔ AFSXEÀFEÀF, d½FdWX´F AF`S
ran

½FF¹FSXÀF ¸FWXF¸FFSXe IZY QF`S ¸FZÔ WXFZ³FZ ½FF»Fe BÀF
¹FFÂFF IYFZ IYFRYe AWX¸F ¸FF³FF þF SXWXF W`XÜ
d½FQZVF ¸FaÂFF»F¹F ³FZ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ EIY
¶F¹FF³F þFSXe IYS IYWXF dIY þ¹FVFaIYS ÀF¶FÀFZ
´FWX»FZ ¶FWXSXe³F þFEa¦FZÜ BÀFIZY ¶FFQ C³FIYF
¦Fa°F½¹F ÀFa¹F„öY ASX¶F A¸FeSXF°F WXFZ¦FFÜ ¹FFÂFF
IZY Aad°F¸F ¨FSX¯F ¸FZÔ d½FQZVF ¸FaÂFe ÀFZVFZ»ÀF
þFEa¦FZÜ
24-25 ³F½Fa¶FS IYFZ ¶FWXSXe³F ¹FFÂFF IZY
QF`SXF³F þ¹FVFaIYS ·FFSX°F ÀFSXIYFS AF`S QZVF IYe
þ³F°FF IYe AFZS ÀFZ ½FWXFa IZY ´Fi²FF³F¸FaÂFe d´FiaÀF
£F»FeRYF d¶F³F ÀF»F¸FF³F A»F £F»FeRYF IZY
d³F²F³F ´FS VFFZIY ´FiIYM IYSZÔX¦FZÜ A»F £F»FeRYF
IYF d³F²F³F d´FLX»FZ 11 ³F½Fa¶FS IYFZ WXFZ ¦F¹FF
IYe W`XÜ VFe¿FÊ AQF»F°F ³FZ BÀF ¶FF¶F°F ´Fì½FÊ ¸FZÔ
ÀFSXIYFS ÀFZ ÀFZ³FF ¸FZÔ ¸FdWX»FFAûÔ IYe ·Fìd¸FIYF
¶FPXÞF³FZ ´FS d½F¨FFS IYSX³FZ IZY d»FE IYWXF ±FFÜ
VFe¿FÊ ³¹FF¹FF»F¹F ³FZ IYWXF W` dIY ¹FW WX¸FFSZ
SXF¿XMXÑ IYe þe°F W`X, ¸FdWX»FFEa ·Fe A¶F ÀF¶FÀFZ
DaY¨FZ À°FS ´FS þFIYS QZVF IYe ÀFZ½FF IYS
ÀFIZÔY¦FeÜ
ÀF„´Fie¸F IYûXMÊ ³FZ 17 RYSX½FSXe IYû dQE
AFQZVF ¸FZÔ IZÔYýi ÀFZ ÀF·Fe VFFGXMÊ ÀFd½FÊÀF
IY¸FeVF³F (EÀFEÀFÀFe) ¸FdWX»FF Ad²FIYFdSX¹FûÔ
IYû À±FF¹Fe IY¸FeVF³F QZ³FZ ´FS d½F¨FFS IYSX³FZ
IZY d»FE IYWXF ±FFÜ BÀF¸FZÔ C³WZÔ 20 ÀFF»F
°FIY ÀFZ½FF IYF ¸FüIYF d¸F»FZ¦FFÜ ÀFû¸F½FFS IYû
J„VFe þFdWXS IYSX³FZ ½FF»Fe dXMX´´F¯Fe þdÀXMXÀF
ÀF„´Fie¸F IYûXMÊÜ
W`XÜ þdÀXMXÀF ¨Faýi¨FìXOXÞ ³FZ IYWXF, C¢°F AFQZVF
ÀFZ QZVF IYe þe°F W„XBÊ W`XÜ ³¹FF¹FF²FeVF IZY øY´F
¸FZÔ WX¸FZÔ ·Fe ¶FW„X°F A¨LXF ¸FWXÀFìÀF WXû SXWXF W`XÜ
IYFZ ÀF„SXdÃF°F AF`S ÀFaSXdÃF°F IYSZÔXÜ ´Fi°¹FZIY ÀFIY°FF W`X
À½F¹FaÀFZ½FIY IYFZ BÀF ¸FWXF¹FÄF ¸FZÔ A´F³Fe IÈY¿¯F ¦FFZ´FF»F IZY ÀFF±F °Fe³F Ad£F»F ·FFSX°Fe¹F
·Fìd¸FIYF ÀF„d³FdV¨F°F IYSX³Fe WXFZ¦FeÜ ¹FZ ¶FF°FZÔ Ad²FIYFSXe ¶FF»FIÈY¿¯F dÂF´FFNXe, Ad³F»F
´Fi¹FF¦FSXFþ IZY ¦FF`WXd³F¹FF dÀ±F°F ½FdVF¿N AFZIY, Aþe°F ¸FWXF´FFÂFF IZY ÀFF±F IYF³F´F„SX,
½FF°ÀF»¹F ÀIìY»F ¸FZÔ SXF¿MXÑe¹F ÀU¹FaÀFZUIY IYFVFe, A½F²F ½F ¦FFZSXÃF ´FiFa°F IZY ´FQFd²FIYFSXe
ÀFa§F (AFSXEÀFEÀF) IYe AdJ»F ·FFSX°Fe¹F ·Fe ¸FF`þìQ SXWZXÜ
IYF¹FÊIYFSXe ¸FaOX»F (´Fì½FeÊ CØFS ´FiQZVF ÃFZÂF) ÀFZ½FF IYF¹FFZË ¸FZÔ »F¦FZ »FFZ¦FFZÔ IYFZ þFZOXÞZÔ : ¶F`NXIY
IYe Qû dQ½FÀFe¹F ¶F`NXIY IZY Aad°F¸F dQ³F ¸FZÔ ½F°FʸFF³F IYF¹FFZË IYe ÀF¸FeÃFF IZY ÀFF±F AF¦FZ
ÀFFZ¸F½FFS IYFZ ÀFa§F ´Fi¸F„£F ¸FFZWX³F ·FF¦F½F°F ³FZ IZY d»FE SX¯F³Fed°F ·Fe ¶F³FFBÊÜ ÀFa§F ´Fi¸F„£F ³FZ
RYFB»F IYWXeÔÜ IYWXF dIY À½F¹FaÀFZ½FIYFZÔ IZY Ad°FdSXöY dþ³F
ÀFa§F ´Fi¸F„£F ³FZ ´F¹FFʽFSX¯F ÀFaSXÃF¯F IZY »FFZ¦FFZÔ ³FZ IYFZSXFZ³FF IYF»F ¸FZÔ ÀFZ½FF IYF¹FÊ dIY¹FF
d»FE À½F¹FaÀFZ½FIYFZÔ ÀFZ EIYþ„MX WXûIYSX IYF¹FÊ ½FZ ÀFªþ³F VFd¢°F¹FFa W`XÔÜ WX¸FZÔ ¨FFdWXE dIY EZÀFe
IYSX³FZ IYF AFXÁ½FF³F dIY¹FFÜ ´FdSX½FFSXFZÔ ¸FZÔ WXFZ ÀFªþ³F VFd¢°F¹FFZÔ IYFZ A´F³FZ ÀFa´FIÊY ¸FZÔ »FFEaÜ
SXWZX d¶F£FSXF½F ´FS ΨF°FF þ°FF°FZ W„XE IYWXF- C³FIYe ÀFIYFSXF°¸FIY DYþFÊ IYFZ SXF¿MXÑ d³F¸FFʯF
.co
ßFeSXF¸F ¸FadQS MXÑÀM IYe W„XBÊ ÀFa¹F„öY ¶F`NXIY
SXF¿MXÑe¹F À½F¹FaÀFZ½FIY ÀFa§F IZY Ad£F»F
415 dQÀFa¶FS IZY ¶FFQ d³Fd²F ÀFa¦FiWX Ad·F¹FF³F
·FFSX°Fe¹F IYF¹FÊIYFSXe ¸FaOX»F (´Fì½FeÊ CØFS ´FiQZVF
IYFZ »FZIYS WXFZ ÀFIY°Fe W`X §FFZ¿F¯FF
ÃFZÂF) IYe ¶F`NXIY ¸FZÔ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ AFd£FSXe
ÀFÂF ¸FZÔ d½FV½F ÎWXQì ´FdSX¿FQ AF`S ßFeSXF¸F ¸FFZWX³F ·FF¦F½F°F, ÀFSXIYF¹FʽFFW ·F¹¹FFþe þFZVFe
þ³¸F·Fìd¸F °Fe±FÊ ÃFZÂF MXÑÀM ³FZ ÀFa¹F„öY øY´F ÀFZ ÀFdWX°F A³¹F ´FQFd²FIYFSXe AF`S MXÑÀM IZY
·FF¦FeQFSXe IYeÜ °F¹F W„XAF dIY ¸FadQS d³F¸FFʯF ¸FWXFÀFd¨F½F ½F d½FdWX´F IZY IZÔYýie¹F C´FF²¹FÃF
¸FZÔ £F¨FÊ WXFZ³FZ ½FF»Fe ²F³FSXFdVF IZY ÀFa¦FiWX IZY ¨Fa´F°F SXF¹F, d½FdWX´F IZY IZÔYýie¹F ÀFa°F ÀFa´FIÊY
d»FE QZVF½¹FF´Fe Ad·F¹FF³F ¨F»FF¹FF þFE¦FF, ´Fi¸F„£F AVFFZIY d°F½FFSXe AFdQ IYe ¸FF`þìQ¦Fe
dþÀFIZY d»FE À½F¹FaÀFZ½FIYFZÔ AF`S d½FdWX´F SXWXeÜ ÀFìÂFFZÔ IZY A³F„ÀFFS ²F³F ÀFa¦FiWX Ad·F¹FF³F
IYF¹FÊIY°FFÊAFZÔ IYe MXFZd»F¹FFa d³FIY»FZÔ¦FeÜ B³F IYe d½Fd²F½F°F §FFZ¿F¯FF 15 dQÀFa¶FS IYFZ MXÑÀM
MXFZd»F¹FFZÔ IZY ´FFÀF 10 AF`S 100 ÷Y´F¹FZ IZY IYe °FSXRY ÀFZ IYe þF ÀFIY°Fe W`XÜ BÀFIZY ¶FFQ
IìY´F³F WXFZÔ¦FZÜ B³WXeÔ IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ ²F³F ÀFa¦FiWX ÀF·Fe ´FiFa°FFZÔ ¸FZÔ ´Fi¨FFS Ad·F¹FF³F ·Fe ¨F»FZ¦FFÜ

±FFÜ d½FQZVF ¸FaÂFe ¶FWXSXe³F IZY ³FZ°FFAFZÔ IZY ÀFF±F
dõ´FÃFe¹F, ÃFZÂFe¹F AF`S Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F ¸F„ïFZÔ ´FS
·Fe ¶FF°F¨Fe°F IYSZÔX¦FZÜ ¶FWXSXe³F ¸FZÔ 3,50,000
ÀFZ ª¹FFQF ·FFSX°Fe¹F SXWX°FZ W`XÔÜ QFZ³FFZÔ QZVF
IYFZSXFZ³FF ¸FWXF¸FFSXe ÀFZ »FOXÞ³FZ IZY d»FE d¸F»FIYS
IYF¸F IYS SXWZX W`XÔÜ ÀFZVFZ»ÀF ¸FZÔ ·Fe dUQZVF ¸FaÂFe
ÃFZÂFe¹F AüSX Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F ¸F¼ïûa ´FSX UWXFa IZY
³FZ°FFAûa IZY ÀFF±F ¶FF°F¨Fe°F IYSXZÔ¦FZÜ
OXe½FFBÊ ¨Faýi¨FìXOXÞ, þdÀXMXÀF BaQì ¸F»WXûÂFF AüS
þdÀXMXÀF BadQSXF ¶F³FþeÊ IYe ´FeN ³FZ IYeÜ ´FeN
½FdSX¿XN Ad²F½F¢°FF AFS ¶FF»FFÀF„¶Fi¸F¯¹F¸F IYe
AûS ´FZVF ¸FdWX»FF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IZY À±FF¹Fe
IY¸FeVF³F ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F EIY A³¹F ¸FF¸F»FZ
´FS ÀF„³F½FFBÊ IYS SXWXe ±FeÜ ¶FF»FFÀF„¶Fi¸F¯¹F¸F
³FZ IYWXF, 17 RYSX½FSXe IZY AFQZVF IYF RYF¹FQF
70 ´Fid°FVF°F ¸FdWX»FF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYû d¸F»FF
IYSXe¶F 450 ¸FdWX»FF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYû À±FF¹Fe
IY¸FeVF³F IYF »FF·F d¸F»FF W`XÜ
À±FF¹Fe IY¸FeVF³F IYF »FF·F ÀFZ³FF IYe
ÀF·Fe QÀF VFFJFAûÔ ¸FZÔ IYF¹FÊ IYSX³FZ ½FF»Fe
¸FdWX»FF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYû d¸F»FF W`XÜ B³F¸FZÔ
ÀFZ³FF IZY WX½FFBÊ ÀF„SXÃFF BIYFBÊ, dÀF¦³F»ÀF,
Baþed³F¹FÀFÊ AüS AF¸FeÊ Ed½FEVF³F ·Fe
VFFd¸F»F W`ÔXÜ
M„XIYOXÞFZÔ ¸FZÔ ¶FaMXF ÀF¸FFþ IY·Fe ·Fe ³F °FFZ ´Fi¦Fd°F ¸FZÔ »F¦FFEaÜ
IYS ÀFIY°FF W`X AF`S ³F ¸Fþ¶Fì°Fe ÀFZ £FOXÞF ¸FF°FÈVFdöY IYF ÀF¸¸FF³F IYSZÔXm : ÀFSXIYF¹FʽFFW
WXFZ ÀFIY°FF W`XÜ ÀFa¹F„öY ´FdSX½FFSXFZÔ IZY þdSX¹FZ ·F¹¹FFþe þe þFZVFe ³FZ I„YM„aX¶F ´Fi¶FFZ²F³F
WXe ·FFSX°Fe¹F ÀFaÀIÈYd°F IYF ·Fe ÀFaSXÃF¯F WXFZ¦FF ´FS þFZS QZ°FZ W„XE IYWXF dIY ¹FdQ WX¸F ÀF¶F
AF`S ´FSaX´FSXFEa ·Fe ÀFaSXdÃF°F SXWZXÔ¦FeÜ BÀF QF`SXF³F ¸FF°FÈVFdöY IYF ÀF¸¸FF³F IYSX³FZ IYe ´Fi½FÈdØF
ÀFa§F ´Fi¸F„£F IZY Ad°FdSX¢°F ÀFSXIYF¹FʽFFW ÀF„SZXVF d½FIYdÀF°F IYS »FZÔ °FFZ ÀFIYFSXF°¸FIY ³F°FeþZ
·F¹¹FFþe þFZVFe, ÀFWX ÀFSXIYF¹FʽFFWX QØFFÂFZ¹F þøYS dQ£FZÔ¦FZÜ WX¸F ÀF·Fe IYFZ ÀFaÀIYFSXFZÔ ´FS
WXFZÀF¶F»FZ, ¸F„I„YaQ, OXFG. ¸F³F¸FFZWX³F ½F`ô, OXFG. ¶F»F QZ³FF WXFZ¦FFÜ
dIY¹FF þFE¦FFÜ »FùF SX£FF ¦F¹FF W`X dIY ¸FadQS d½FdQ°F WXFZ dIY ²F³F ÀFa¦FiWX Ad·F¹FF³F IZY QF`SXF³F
d³F¸FFʯF ¸FZÔ þ³F·FF¦FeQFSXe IZY d»FE ³FF` IYSXFZOXÞ À½F¹FaÀFZ½FIY AF`S d½FdWX´F IYF¹FÊIY°FFÊ MXFZd»F¹FFZÔ
37 »FF£F 50 WXþFS ´FdSX½FFSXFZÔ ÀFZ ÀFa´FIÊY IYS ¸FZÔ d³FIY»FIYS §FSX-§FS ÀFa´FIÊY IYSZÔX¦FZÜ QZVF·FS
BÀF ½¹FF´FIY ÀFa¦FiWX Ad·F¹FF³F IYFZ ÀFa´F³³F ¸FZÔ ¹FW Ad·F¹FF³F 15 þ³F½FSXe ÀFZ 27 RYSX½FSXe
dIY¹FF þFE¦FFÜ ¸FF³FF þF SXWXF W`X dIY ¹FdQ °FIY ¨F»FZ¦FFÜ Ad·F¹FF³F IYe d³F¦FSXF³Fe IZY
EIY ´FdSX½FFS IZY ´FFa¨F ÀFQÀ¹F WXFZÔ¦FZ °FFZ CÀF d»FE AÀ±FF¹Fe °FF`S ´FS ßFeSXF¸F ¸FadQS d³Fd²F
dWXÀFF¶F ÀFZ 46 IYSXFZOXÞ 87 »FF£F »FFZ¦FFZÔ IYFZ ÀF¸F´FʯF ÀFd¸Fd°F ·Fe ¦FdNX°F WXFZ¦FeÜ ÀFd¸Fd°F ¸FZÔ
BÀF Ad·F¹FF³F ÀFZ þFZOXÞF þF ÀFIZY¦FFÜ 30 ÀFZ 35 ÀFQÀ¹F °FIY SX£FZ þF ÀFIY°FZ W`XÔÜ
ÀFa¹F„öY ¶F`NXIY ¸FZÔ ÀFa§F IZY ÀFSXÀFa§F¨FF»FIY B³F¸FZÔ LXWX ²F¸FFʨFF¹FFZË ·Fe VFFd¸F»F WXûa¦FZÜ

dþ¸¸FZQFSXe IZY ÀFF±F IYWX IZY SXWZÔX¦FZ ¸FF²F½F ªFFZVFe

d¨FMXRYaO §FFZMXF»FF ASX¶FûÔ IYe þ¸Fe³F IYF`dOXÞX¹FFZÔ ¸FZÔ ¶FZ¨F SXWXe LXØFeÀF¦FPXÞ ÀFSXIYFS d¸F»F°Fe W`X ¸FedOX¹FF IYFZ
m

ÀFSXIYFS IYe
SXF²FFdIYVF³F VF¸FFÊ, d¶F»FFÀF´F„SX
AûS ÀFZ IYe þF d³F½FZVFIYFZÔ IYF ´F`ÀFF »FF`MXF³FZ IZY d»FE LXØFeÀF¦FPXÞ
SXWXe ³Fe»FF¸Fe ´FS ÀFSXIYFS õFSXF IYe þF SXWXe d¨FMXRaYO IaY´Fd³F¹FFZÔ IYe
ÀFa´Fd°°F IYe ³Fe»FF¸Fe ´FS EþZÔMXFZÔ (Ad·FIY°FFÊ) ³FZ
Ad·FIY°FFÊ ÀFa§F ³FZ AF´Fd°°F IYe W`XÜ AFSXFZ´F W` dIY ÀFSXIYFS I„YIÊY IYe
þ°FFBÊ AF´FdØF, ¦FBÊ ÀFa´Fd°°F¹FFZÔ IYFZ AF`³FZ-´FF`³FZ QF¸F ´FS ¶FZ¨F SXWXe
IYWXF-AF`³FZ-´FF`³FZ W`XÜ BÀFIZY ¨F»F°FZ ÀF·Fe d³F½FZVFIYFZÔ IYF ´F`ÀFF ½FF´FÀF
d¸F»F³FF ¸F„dVIY»F WXFZ þFE¦FFÜ Ad·FIY°FFÊ ÀFa§F BÀF
QF¸F ´FS ÀFa´FdØF¹FFa ¸FF¸F»FZ IYFZ »FZIYS IYFZMÊ þF³FZ IYe °F`¹FFSXe IYS SXWXF
¶FZ¨F³FZ ÀFZ d³F½FZVFIYFZÔ W`XÜ ÀFa§F IYe ¸FFa¦F W` dIY ÀFa´Fd°°F¹FFZÔ IYe ³Fe»FF¸Fe
Ad·FIY°FFÊ BÀF ¸FF¸F»FZ IYû WXFBÊ IYûMXÊ ¸FZÔ »FZ ªFF³FF ¨FFWX°FZ WX`aÜ
IYF ´F`ÀFF d¸F»F³FF IYFZMÊ IYe QZJSZXJ ¸FZÔ WXFZ °FFdIY ÀFa´FdØF¹Fûa IYF ÀFWXe
¸F컹F d¸F»F ÀFIZYÜ
¸F„dVIY»F LXØFeÀF¦FPXÞ ¸FZÔ ¶Fe°FZ EIY QVFIY °FIY IYSXe¶F
155 d¨FMXRYaO IYa´Fd³F¹FFZÔ ³FZ A´F³FZ EþZÔMXFZÔ IZY
þdSX¹FZ d³F½FZVFIYFZÔ IYFZ þ¸FIYS ¨F´F°F »F¦FFBÊ W`XÜ
IYa´Fd³F¹FFZÔ ³FZ 60 WXþFS IYSXFZOXÞ ÷Y´F¹FZ IZY ½FFSZX-³¹FFSZ
dIYE W`ÔXÜ LXØFeÀF¦FPXÞ WXFBÊ IYFZMÊ IZY d³FQZÊVF ´FS SXFª¹F
VFFÀF³F ³FZ IYa´Fd³F¹FFZÔ IYe A¨F»F ÀFa´FdØF IY„IYÊ IYS
d³F½FZVFIYFZÔ IYFZ SXFdVF »FF`MXF³FZ IYF IYF¸F VF„øY IYS
dQ¹FF W`XÜ Ad·FIY°FFÊAûÔ IYF IYWX³FF W` dIY ASX¶FûÔ
IYe þ¸Fe³FûÔ IYû ÀFSXIYFS IYüdXOXÞ¹FûÔ IZY ·FF½F ¶FZ¨F
SXWXe W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ Ad·FIY°FFÊ ÀFa§F ³FZ EIY ¶FFS dRYS
WXFBÊ IYFZMÊ IYe VFSX¯F ¸FZÔ þF³FZ IYF d³F¯FʹF d»F¹FF W`XÜ
Ad·FIY°FFÊ ÀFa§F IZY A²¹FÃF ¦F¦F³F I„aY·FIYFS IYF
IYWX³FF W` dIY þ¸Fe³F I„YIYeÊ ¹FF d¶FIiYe WXFBÊ IYFZMÊ
IYe QZJSZXJ ¸FZÔ WXFZ °FFdIY ´FFBÊ-´FFBÊ IYF dWXÀFF¶F
SXWZ AF`S d³F½FZVFIYFZÔ IYFZ C³FIYe SXFdVF ½FF´FÀF
d¸F»F þFEÜ SXFþ³FFQ¦FFa½F ¸FZÔ d¨FMXRaYO IaY´F³Fe IYe
ÀFa´Fd°°F ¶FZ¨F³FZ IZY ¶FFQ SXFª¹F VFFÀF³F ³FZ d³F½FZVFIYFaZ
IYFZ SXFdVF »FF`MXFBÊ W`XÜ BÀFZ »FZIYS ÀFa§F ¸FZÔ ³FFSXFþ¦Fe
¶FPXÞ³FZ »F¦Fe W`XÜ
dIYÀF d¨FXMXRaYOX IaY´F³Fe ³FZ dIY°F³FZ
þ„XMXFE ±FZ
A³F¸FFZ»F BadOX¹FF-1200 IYSXFZOXÞ, ÀFFBÊ
´FiÀFFQ-1200 IYSXFZOXÞ, ÀFFaBÊ ´FiIYFVF-1500
IYSXFZOXÞ, IYFZ»FIYF°FF ½FF¹FSX- 1200 IYSXFZOXÞ,
d´F³FIYF³F ¦Fi„´F- 1000 IYSXFZOXÞ, ¶FeE³F ¦FFZ»OX-
600 IYSXFZOXÞ, AFSX¶FeE³F-EIY WXþFS IYSXFZOXÞ,
¦F„IÈY´FF- 1000 IYSXFZOXÞ, ´F»ÀF¦Fie³F- 15000
IYSXFZOXÞ ½F À´FeIY EdVF¹FF ³FZ IYSXe¶F 500 IYSXFZOXÞ
÷Y´F¹FZ d³F½FZVFIYûÔ ÀFZ þ„XMXFE ±FZÜ
SXFþ³FFaQ¦FFa½F VFWXS ½F AFÀF´FFÀF IZY ¦FiF¸Fe¯F
B»FFIYFZÔ ¸FZÔ dÀ±F°F d¨FMXRaYO IaY´F³Fe IYe 292 EIYOXÞX
þ¸Fe³F IYFZ SXFª¹F VFFÀF³F ³FZ AFN IYSXFZOXÞ ¸FZÔ ¶FZ¨F
dQ¹FF W`XÜ ÀFa§F IYF IYWX³FF W` dIY BÀF þ¸Fe³F IYF
¶FFþFS ¸F컹F BÀFÀFZ IYWXeÔ ª¹FFQF W`XÜ Ad²F½F¢°FF
QZ½Fd¿FÊ NXFI„YS IYF IYWX³FF W` dIY ÀFa§F ³FZ WXFBÊ IYFZMÊ ¸FZÔ
¹FFd¨FIYF QF¹FS IYSX³FZ IYF d³F¯FʹF d»F¹FF W`XÜ ªF»Q
WXe BÀF ¶FFSXZ ¸FZÔ WXFBÊ IYûMXÊ ¸FZÔ ¹FFd¨FIYF QF¹FSX IYe
ªFFE¦Fe AüSX CX¸¸FeQ WX` dIY WXFBÊ IYûMXÊ BÀFZ »FZIYSX
ÀF£°F ÷Y£F A´F³FFE¦FFÜ
AFþFQe: þF½FOZXIYS
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe : ÀFì¨F³FF
E½Fa ´FiÀFFSX¯F ¸FaÂFe ´FiIYFVF þF½FOZXIYSX ³FZ
IYWXF dIY ¸FedOX¹FF IYe AFþFQe »FûIY°FaÂF
IYF ¸FWX°½F´Fì¯FÊ AF¹FF¸F W`X, BÀFZ ÀFa·FF»FIYSX
SXJ³FF W`XÜ »FZdIY³F, ¹FWX AFþFQe dþ¸¸FZQFSXe
IZY ÀFF±F AF°Fe W`XÜ ÀF¸FFþ ¸FZÔ A¨LXe J¶FSZÔ
£Fì¶F WXFZ°Fe W`XÔ, »FZdIY³F Q„·FFʦ¹F ÀFZ CX³WZÔX IY¸F
dQJF¹FF þF°FF W`XÜ
þF½FOZXIYS ÀFû¸F½FFS IYû ·FFSX°Fe¹F þ³F
ÀFa¨FFSX ÀFaÀ±FF³F IZY ³FE VF`ÃFd¯FIY ÀFÂF IZY
CXQЧFFMX³F A½FÀFS ´FS LXFÂFûÔ IYû ÀFa¶Fûd²F°F
IYS SXWZ ±FZÜ C³WXûÔ³FZ ´FÂFIYFdSX°FF IZY LXFÂFFZÔ
IYû ÀF»FFWX Qe dIY ½FZ ¦F`SX-þøYSXe ÀF³FÀF³Fe
AF²FFdSX°F ´FÂFIYFdSX°FF IZY þF»F ¸FZÔ RaYÀF³FZ IZY
¶FþF¹F À½FÀ±F ´FÂFIYFdSX°FF IZY ¦F„SX ÀFe£FZÔ AüSX
ÀF¸FFþ ¸FZÔ þû I„YLX A¨LXF WXû SXWXF W`X °FFZ CXÀFZ
·Fe ÀF¸FF¨FFSX ¸FF³FIYSX »Fû¦FFZÔ °FIY ´FW„Xa¨FFEaÜ
dOXdþMX»F °FIY³FeIY IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ dVFÃFF ¸FZÔ
WXû SXWZX ½¹FF´FIY ¶FQ»FF½F IYF À½FF¦F°F WXFZ³FF
¨FFdWXE AüSX BXÀFIYF »FF·F »FZ³FF ¨FFdWXEÜ
 4 SXFªF³Fed°F
C¸¸FeQ½FFS d¶FWXFS ¨F„³FF½F ¸FZÔ EZÀFZ ±FZ, dþ³FIZY d£F»FFRY AF´FSXFd²FIY ¸FF¸F»FZ QþÊ ±FZÜ ¨F„³FF½F AF¹FFZ¦F
www.jagran.com SXF¿MÑXe¹FX ÀFaÀIYSX¯F
1197 IZY OXFMXF IZY ¸F„°FFd¶FIY, B³F¸FZÔ ÀFZ 467 C¸¸FeQ½FFSXFZÔ IYFZ SXF¿MXÑe¹F AF`S ÃFZÂFe¹F Q»FFZÔ ³FZ dMXIYM dQ¹FF,
þ¶FdIY 730 »FFZ¦FFZÔ ³FZ ¹FF °FFZ d³FQÊ»Fe¹F ¹FF ¦F`S ¸FF³¹F°FF ´FiF´°F Q»FFZÔ IYe AFZS ÀFZ ¨F„³FF½F »FOXÞFÜ ¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020

EAFBE¸FAFBE¸F IZY d½F²FF¹FIY IYFZ ³FF¦F½FFS ¦F„þSXF ÎWXQ„À°FF³F ¶FFZ»F³FF

SXFª¹F ¶¹FìSXFZ, ´FMX³FF 4A£°F÷Y»F BʸFF³F ³FZ À°FSXe¹F ³FWXeÔ WXFZ°FeÜ ¶FWXSXWXF»F A£°F÷Y»F
·FFSX°F IYF CQìÊ A³F„½FFQ ·FFþ´FF d½F²FF¹FIY ³FZ ÀF„³FIYS BʸFF³F IYe ·FFSX°F AF`S ÎWXQ„À°FF³F ½FF»FZ
d¶FWXFS d½F²FF³FÀF·FF ¸FZÔ ³F½F d³F½FFÊd¨F°F ÎWXQ„À°FF³F dIYE þF³FZ »Fe VF´F±F ½F¢°F½¹F ³FZ °Fì»F ´FIYOXÞX d»F¹FF W`XÜ ´Fì½FÊ ¸FaÂFe
d½F²FF¹FIYFZÔ IZY VF´F±F ¦FiWX¯F IZY QF`SXF³F ´FS VF´F±F IZY QF`SXF³F AF`S ·FFþ´FF d½F²FF¹FIY ´Fi¸FFZQ I„Y¸FFS ³FZ
CÀF ½F¢°F ´FìSXF ÀFZÔMXÑ»F WXF»F VFFa°F WXFZ ¦F¹FF ÀFF¸FF³¹F °FF`S ´FS ´FPXÞIYS WXe VF´F±F d»FE IYWXF dIY EZÀFZ »FFZ¦FFZÔ IYFZ ´FFdIYÀ°FF³F ·FZþ
þ°FFBÊ AF´FdØF þF³FZ IYe ½¹F½FÀ±FF W`X, »FZdIY³F ·FFþ´FF
þ¶F EAFBE¸FAFBE¸F (AFG»F BÔdOX¹FF QZ³FF ¨FFdWXEÜ A¦FS ÎWXQ„À°FF³F VF¶Q ¶FQFÊV°F
¸Fþd»FÀF-E-BØFZWXFQ„»F ¸F„dÀ»F¸Fe³F) 4·FFþ´FF d½F²FF¹FIY ³FZ d½F²FF¹FIY ·FF¦FeSX±Fe QZ½Fe ³FZ ÀF„³FIYS VF´F±F WXe ³FWXeÔ °FFZ dRYS C³WZÔ ¹FWXFa SXWX³FZ IYF IYFZBÊ
IZY d½F²FF¹FIY A£°F÷Y»F BʸFF³F ³FZ ¹FW ¦F„ÀÀFZ ¸FZÔ IYWXF dIY d»F¹FFÜ ½FZ ´FQиFßFe ÀFZ A»FaIÈY°F W`XÔÜ C³FIZY WXIY ³FWXeÔÜ
¸FÀF»FF CNXF dQ¹FF dIY CQìÊ ¸FZÔ ·FFSX°F IYF dþ³WZÔ ÎWXQ„À°FF³F AF¦FZ ¶F`NZ ·FFþ´FF IZY d½F³FFZQ ³FFSXF¹F¯F ¸F„dÀ»F¸F d½F²FF¹FIY ³FZ ÀFaÀIÈY°F ¸FZÔ VF´F±F »Fe :
Co
A³F„½FFQ ÎWXQ„À°FF³F IYS dQ¹FF þF³FF NXeIY ¶FQFÊV°F ³FWXeÔ, C³WZÔ ÓFF VF´F±F ´FPXÞ°FZ ¦FE AF`S ½FZ ¶FFZ»F°Fe ¦FBËÜ IYFa¦FiZÀF IZY d½F²FF¹FIY VFIYe»F AWX¸FQ JFa
³FWXeÔÜ WX¸F ÎWXQ„À°FF³F ³FWXeÔ, ·FFSX°F IZY ³FF¸F ´FFdIYÀ°FF³F ·FZþ ´FXM³FF ¸FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû ¸FedOX¹FF IZY ÀF½FF»Fûa IYF þ½FF¶F QZ°FZ EAFBE¸FAFBE¸F
ÀFe¸FFa¨F»F ÀFZ þe°FIYS AFE EIY A³¹F ³FZ ÀFaÀIÈY°F ¸FZÔ VF´F±F »FeÜ C³FIZY BÀF AaQFþ
´FS VF´F±F »FZ³FF ¨FFWX°FZ W`ÔXÜ A£°F÷Y»F dQ¹FF þFE IZY d½F²FF¹FIY A£°F÷Y»F BʸFF³FÜ EE³FAFB d½F²FF¹FIY ³FZ ·Fe EZÀFF WXe dIY¹FFÜ ³FZ ´FìSZ ÀFQ³F IYFZ ¨FF`ÔIYF dQ¹FFÜ ¶FFQ ¸FZÔ
BʸFF³F IYe BÀF dMX´´F¯Fe ´FS d½F²FF³FÀF·FF
IZY IYF¹FÊIYFSXe A²¹FÃF (´FiFZMZX¸F À´FeIYSX) ¶FFQ A£°F÷Y»F BʸFF³F ³FZ ÎWXQ„À°FF³F IZY ³FF¸F ´Fid°FdIiY¹FF ½¹F¢°F IYeÜ C³FIYF d½FSXFZ²F ±FFÜ BÀFIZY Ad°FdSX¢°F IYFZBÊ
C³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY C³FIYe ¨F„³FF`°Fe ·FFþ´FF ÀFZ
W`X, BÀFd»FE ½FZ ÀFaÀIÈY°F ¸FZÔ VF´F±F »FZ SXWZ W`ÔXÜ ¶F`XMÑe IYFS ÀFZ ´F¹FFʽFS¯F ÀFÔSÃF¯F IYF ÀFaQZVF...
þe°F³FSXF¸F ¸FFaÓFe ³FZ °F„SaX°F A´F³FF d³F¹F¸F³F ´FS WXe VF´F±F »Fe, »FZdIY³F ÀFQ³F ¸FZÔ C³FIYe VF´F±F ¦FiWX¯F IZY ¶FFQ ´FÂFIYFSXFZÔ ÀFZ AF`S ¸FÀF»FF ³FWXeÔ ±FFÜ ½FWXeÔ, CQìÊ ¸FZÔ VF´F±F C³FIZY ´FWX»FZ ÀFe°FF¸FPXÞe IZY d¸Fd±F»FZVF I„Y¸FFS ´FXM³FF ¸FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû ³F½F¦FdN°F d¶FWFS d½F²FF³FÀF·FF IZY CQЧFFXM³F ÀFÂF IZY QüSF³F ·FFþ´FF E¸FE»FÀFe
dQ¹FFÜ C³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY ¹FW °FFZ ÀFa½F`²FFd³FIY BÀF dMX´´F¯Fe ³FZ VF´F±F IZY ¶FFQ °Fì»F ´FIYOXÞX ¶FF°F¨Fe°F IZY IiY¸F ¸FZÔ A£°F÷Y»F BʸFF³F IYe þFZ IYF´Fe Qe þF°Fe W` ½FW ¶FZWX°FS ³FWXeÔ ³FZ ÀFaÀIÈY°F ¸FZÔ VF´F±F »FeÜ þQ¹Fì IZY SX°³FZVF QZ½FZVF ¨Faýi NFI„YS AüS þQ¹Fì E¸FE»FÀFe ÀFaþ¹F ÓFF (QFEa) d½F²FF³F¸FaOX»F ·F½F³F d½FaXMZþ »F„IY IYe ¶F`XMÑe
½¹F½FÀ±FF W`XÜ WXF»FFadIY, BÀF d³F¹F¸F³F IZY d»F¹FFÜ ·FFþ´FF d½F²FF¹FIYFZÔ ³FZ BÀF ´FS IYOXÞXe ³FZ IYWXF dIY ·FFSX°F VF¶Q IZY A³F„½FFQ ´FS WXFZ°Fe W`XÜ IYF¦Fþ AF`S CÀFIYe MXFBδF¦F ·Fe ÀFQF ³FZ ·Fe ÀFaÀIÈY°F ¸FZÔ WXe VF´F±F »FeÜ ¨FFd»F°F IYFS ÀFZ ´FW„a¨FZÜ BÀFIZY þdS¹FZ C³Wûa³FZ ´F¹FFʽFS¯F ÀFÔSÃF¯F IYF ÀFaQZVF dQ¹FFÜ ¨Faýi ´FiIYFVF d¸FßF

´FaþF¶F ¸FZÔ ¹FFÂFe¦F¯F 61 dQ³F ¶FFQ d¶FWXFSX ¸FZÔ A´F³FZ WXe WXd±F¹FFS ÀFZ
³¹F…ªF ¦F`»FSXe
py
k°Fd¸F»F³FFO„ ¸FZÔ ¨F„³FF½F IYe °FFSXe£F

XAFþ ÀFZ IYSZÔX¦FZ MXÑZ³F IYF ÀFRYS §FF¹F»F W„XBÊ ¸F„dÀ»F¸F dÀF¹FFÀF°F
°F¹F WXFZ³FZ IZY ¶FFQ ÀFeMXFZÔ ´FS ½FF°FFÊl
IYFZ¹Fa¶FMìXSX : °Fd¸F»F³FFO„ ·FFþ´FF IZY
A²¹FÃF E»F ¸F„÷Y¦F³F ³FZ IYWXF W`X dIY SXFª¹F
d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½F IZY d»FE °FFSXe£FFZÔ IYF
E»FF³F WXFZ³FZ IZY ¶FFQ WXe ÀFeMXFZÔ IYe ÀFFÓFZQFSXe ASXνFQ VF¸FFÊ, ´FXMX³FF 4BÀF ¶FFS IYe ÀFSXIYFS ¸FZÔ EIY ·Fe ¸F„dÀ»F¸F
´FS ¶FF°F¨Fe°F IYe þFE¦FeÜ ¹FWX ´FìLZ þF³FZ SXFWX°F4¸FF»F¦FFdXOXÞ¹FûÔ ³FZ ´FIYXOXÞe SXµ°FFSX, »F„d²F¹FF³FF ÀFZ ·FZþZ ¦FE 150 IaYXMZX³FSX d½F²FF¹FIY ³FWXeÔ, QìÀFSZ ÀFQ³F ÀFZ ·FSX´FFBÊ EZÀFZ §FXMX°Fe þF SXWXe ·FF¦FeQFSXe
´FS dIY ·FFþ´FF ÀFØFFøYPXÞ A³³FFýi¸F„IY ÀFZ d¶FWXFS ¸FZÔ ¸F„dÀ»F¸F dÀF¹FFÀF°F IYe QFÀ°FF³F IYe °F`¹FFSXe ½F¿FÊ ¸F„dÀ»F¸F d½F²FF¹FIY
50 ÀFeMZÔ ¸FFa¦F SXWXe W`X, ¸F„÷Y¦F³F ³FZ IYWXF dIY A¸FÈ°FÀFSX, þF»Fa²FSX, Aþe¶F W`XÜ ·FFþ´FF IYû WXSXF³FZ IZY ¨F¢IYS
¸FZÔ J„Q IYF WXe ³F„IYÀFF³F IYS ¶F`NX°Fe W`XÜ BÀF 4SXFª¹F ¸FZÔ dþÀF Q»F ¹FF ¦FNX¶Fa²F³F ´FS ¸F„dÀ»F¸F 2000 29
Ri

QFZ dQ³F ´FWX»FZ ´FFMXeÊ IZY VFe¿FÊ ³FZ°FFAFZÔ IZY

´F»FF³FeÀ½FF¸Fe AF`S AFZ ´F³³FeSXÀFZ»½F¸F ³FZ
EIY ¶F¹FF³F þFSXe IYS IYWXF W`X dIY ¦FNX¶Fa²F³F
¶FSXIYSXFS SX£FF þFE¦FFÜ C³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY
¦FNX¶Fa²F³F ÀFFÓFeQFS ÀFZ ¶FF°F¨Fe°F IZY ¶FFQ WXe
ÀFeMXFZÔ IZY ¶FFSZ ¸FZÔ R`YÀF»FF dIY¹FF þFE¦FFÜ
¸F„÷Y¦F³F ³FZ d½FQZVF SXFª¹F¸FaÂFe ½Fe ¸F„SX»Fe²FSX³F
IZY ÀFF±F ·FFþ´FF IZY ³FE IYF¹FFÊ»F¹F IZY
·Fìd¸F´Fìþ³F ÀF¸FFSXFZWX ¸FZÔ ·FF¦F d»F¹FFÜ OZXPXÞ
»F„d²F¹FF³FF, øY´F³F¦FS ÀFZ ¶FFS SXFþ¦F IYe AûS ÀFZ þQ¹Fì ³FZ 11 ¸F„dÀ»F¸FûÔ ¸F°FQF°FF IYSX°FZ W`XÔ ·FSXûÀFF, C³FIYe ¸FZWXSX¶FF³Fe
·Fe ³FWXeÔ d¸F»F°Fe
2005 16
¦F„þSZÔX¦Fe 12 ¹FFÂFe XMXÑZ³FZÔ IYû dMXIYM dQ¹FF ±FF, »FZdIY³F ¸F°FQF°FFAûÔ ³FZ
EIY ´FS ·Fe ·FSXûÀFF ³FWXeÔ dIY¹FFÜ ÀFFSZ ¸F„dÀ»F¸F
2010 19
2015 24
þF¦FSX¯F ³¹Fìþ ³FZXMX½FIÊY, þF»Fa²FSX ´Fi°¹FFVFe WXFS ¦FEÜ WXF»FF°F EZÀFZ WXû ¦FE dIY
ÀFØFF ´FÃF IZY ´FFÀF ¸FÔÂFe ¶F³FF³FZ IZY d»FE A·Fe 2020 19
IZÔYýie¹F IÈYd¿F IYF³Fì³FûÔ IZY dJ»FFRY dIYÀFF³FûÔ EIY ·Fe ¸F„dÀ»F¸F d½F²FF¹FIY ³FWXeÔ W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ
IZY AFaQû»F³F IZY IYFSX¯F ´FaþF¶F ¸FZÔ ¶FaQ W„XBÊÔ ÀFSXIYFS QìÀFSZ ÀFQ³F ÀFZ ·FSX´FFBÊ IYSX³FZ IYe ³FIYFSXF°¸FIY ÀFû¨F ³FZ ¸F„dÀ»F¸FFZÔ IYF ³F„IYÀFF³F
SZX»F ÀFZ½FFEa 60 dQ³F ¶FFQ ÀFû¸F½FFS IYû °F`¹FFSXe ¸FZÔ W`XÜ dIY¹FF W`XÜ BÀFe ÀFû¨F ³FZ d¶FWXFS ¸FZÔ Aû½F`ÀFe IYû
gh

IYSXFZOXÞ ÷Y´F¹FZ IYe »FF¦F°F ÀFZ BÀF IYF¹FFÊ»F¹F
IYF d³F¸FFʯF IYSXF¹FF þFE¦FFÜ
¸FWXFSXF¿MXÑ ¸FZÔ ¶FPXÞZ d¶Fþ»Fe d¶F»F IZY
d£F»FFRY ·FFþ´FF IYF AFaQFZ»F³F
¸F„a¶FBÊ : ¸FWXFSXF¿MXÑ IZY ´Fì½FÊ DYþFÊ ¸FaÂFe
¨FaýiVFZ£FS ¶FF½F³FI„Y»FZ AF`S A³¹F ·FFþ´FF
³FZ°FFAFZÔ ³FZ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ ¶FPXÞZ W„XE d¶Fþ»Fe
d¶F»F IZY d£F»FFRY SXFª¹F½¹FF´Fe AFaQFZ»F³F
¨F»FF¹FFÜ C³WXFZÔ³FZ d¶Fþ»Fe d¶F»F þ»FFIYS
A´F³FF d½FSXFZ²F ´FiIYM dIY¹FFÜ C³WXFZÔ³FZ SXFª¹F
¶FWXF»F IYS Qe ¦FBÊÔÜ ´FWX»FZ dQ³F dRYSXûþ´F„SX
(´FiZMXÑ) SZX»F ¸FaOX»F ÀFZ °Fe³F ¸FF»F¦FFdOXÞX¹FFa »FJ³FDY,
¸F„aýiF ½F dQ»»Fe IZY d»FE SX½FF³FF IYe ¦FBÊÔ AüS
¸Fa¦F»F½FFS ÀFZ ¹FFÂFe ¦FFdXOXÞ¹FûÔ IYF ´FdSX¨FF»F³F
·Fe VF„øY WXû þFE¦FFÜ A¸FÈ°FÀFS AüS
dRYSXûþ´F„S ÀFZ LXW ¹FFÂFe ¦FFdXOXÞ¹FFa SXµ°FFS
·FSZÔX¦Fe, þ¶FdIY þ¸¸Fì AüS dWX¸FF¨F»F ÀFZ AF³FZ
½FF»Fe LXW A³¹F XMXÑZ³FûÔ ÀFZ ´FaþF¶F IZY »Fû¦FûÔ
IYû 61 dQ³F ¶FFQ SXFWX°F d¸F»FZ¦FeÜ A¸FÈ°FÀFSX,
þF»Fa²FSX, »F„d²F¹FF³FF, øY´F³F¦FS ÀFZ 12 ¹FFÂFe X
MXÑZ³FZÔ ¦F„þSZÔX¦FeÜ
´FaþF¶F ¸FZÔ SZ»F ÀFZ½FF ¶FWF»F Wû³FZ IZY ¶FFQ ÀFû¸F½FFS IYû ´FdXM¹FF»FF ÀFZ ¦F„þS°Fe ¸FF»F¦FFXOÞeÜ ´FiZXMÑ
¨FFS AF`S ¸FF»F¦FFdOXÞX¹FûÔ ¸FZÔ 300 ÀFZ Ad²FIY VF„øY WXû³FZ IYe C¸¸FeQ W`XÜ ´FaþF¶F IZY SXFþ´F„SXF,
IaYMZX³FSX SX½FF³FF WXFZÔ¦FZÜ C²FSX, A¸FÈ°FÀFS ÀFZ °F»F½FaOXe ÀFF¶Fû AüS ¦FûBaQ½FF»F ÀFFdWX¶F °Fe³FûÔ
¸FF»F¦FFdOXÞX¹FFa ¨F»FF³FZ IZY d»FE ÀFû¸F½FFSX d³Fþe ±F¸FÊ»F ´»FFXMXûÔ IZY d»FE IYû¹F»FF »FF SXWXeÔ
ÀF„¶FWX °Fe³F ¶FFSX B»FZd¢MXÑXIY Baþ³FFZÔ IYF MXÑXF¹F»F 58 ¦FFdXOXÞ¹FFa SXFÀ°FZ ¸FZÔ W`ÔX, dþ³FIYe ¸Fa¦F»F½FFS
dIY¹FF ¦F¹FFÜ ½F ¶F„²F½FFS IYû ¹FWXFa ´FW„aX¨F³FZ IYe C¸¸FeQ W`XÜ
A¦Fi½FF»F ³FZ IYWXF dIY þøYSX°F IZY dIYÀFF³F ¸FþQìS ÀFa§F¿FÊ IY¸FZMXe ¹FFÂFe ¦FFdXOXÞ¹FFa
tJ
EZÀFF ·Fe ³FWXeÔ dIY d¶FWXFS IZY ¸F„dÀ»F¸F ´FFa½F ´FÀFFSX³FZ ¸FZÔ ¸FQQ IYe W`XÜ A¦FS A¶F ·Fe
¸F°FQF°FF IYSXe¶F °Fe³F QVFIYûÔ ÀFZ dþÀF Q»F ¹FF ³FWXeÔ ÀFa·F»FZ °Fû ·FF¦FeQFSXe AüS d¦FS ÀFIY°Fe
¦FNX¶Fa²F³F ´FS ·FSXûÀFF IYSX°FZ AFE W`ÔX, CÀFIYe W`XÜ A¨LZ ´Fi°¹FFVFe IYû WXe ½FûXM IYSX³FF
SXWX¸F°F C³F ´FS ¶FSXÀF°Fe WXe AFBÊ W`XÜ ¸F„dÀ»F¸F ¨FFdWXEÜ ¨FFWZ d¶FSXFQSXe IYûBÊ ·Fe WXûÜ
´Fi°FeIYF°¸FIY
d¶FSXFQSXe IYû QûÀ°FûÔ ÀFZ ·Fe Q¦FF WXe d¸F»F°Fe IY·Fe 34 d½F²FF¹FIY þe°FIYS AFE ±FZ :
AF SXWXe W`XÜ d¶FWXFS ¸FZÔ ¸F„dÀ»F¸F ¸F°FQF°FF WXe JFBÊ JûQ »FZ°FZ W`ÔXÜ ÀFa¹F„¢°F d¶FWXFS IZY BÀFe ÀFQ³F ¸FZÔ 1985 ¸FZÔ
ÀF¶FÀFZ ª¹FFQF SXFþQ ´FS ·FSXûÀFF IYSX°FZ W`XÔÜ dÀFRÊY ·FFþ´FF IYFZ WXSXF³FF ¸FIYÀFQ : ¸F„dÀ»F¸F 34 ¸F„dÀ»F¸F d½F²FF¹FIY þe°FIYS AFE ±FZÜ
SXFþQ ´Fi¸F„J »FF»Fì ´FiÀFFQ ³FZ ¸F„dÀ»F¸F AüS ¸F°FQF°FFAFZÔ IYF ¸FIYÀFQ dÀFRÊY ·FFþ´FF IYû ¸F„dÀ»F¸F ´F`SXûIYFSXFZÔ IZY d»FE ¦FüS IYSX³FZ ½FF»Fe
¹FFQ½F IYû d¸F»FFIYS ¸FF¹F ÀF¸FeIYSX¯F ¶F³FF¹FF WXSXF³FF WXû°FF W`XÜ Q»F IYûBÊ ·Fe WXû, CÀFIYe ¶FF°F W` dIY 1985 IZY ´FWX»FZ °FIY ·FFþ´FF IYF
AüS ´Fi¨FFdSX°F ·Fe dIY¹FFÜ BÀFIYF dÀF¹FFÀFe ³Fed°F¹FFa ¨FFWZ þ`ÀFe ·Fe WXFZÔ, dþÀF³FZ ·Fe J„Q d¶FWXFS ¸FZÔ WXÀ°FÃFZ´F AFþ IYe °FSXW ³FWXeÔ ±FF
RYF¹FQF ·Fe CNXF¹FF, ¸F¦FS ¸F„dÀ»F¸FFZÔ IYû ¢¹FF IYû ·FFþ´FF IYF ´Fid°Fõaõe ÀFFd¶F°F IYS dQ¹FF, °Fû ¸F„dÀ»F¸F ¸F°FQF°FF J„»FZ ¸F³F ÀFZ A´F³FF

ÀFSXIYFS ´FS C³F C´F·FFZöYFAFZÔ IYFZ IYFZBÊ
SXFWX°F ³FWXeÔ QZ³FZ IYF AFSXFZ´F »F¦FF¹FF, þFZ ¶FPXÞF
W„XAF d¶Fþ»Fe d¶F»F AF³FZ IYe dVFIYF¹F°F IYS
SXWZX W`XÔÜ ·FFþ´FF ³FZ°FFAFZÔ ³FZ ¶FPXÞZ W„XE d¶Fþ»Fe
d¶F»F IZY d£F»FFRY ¸F„a¶FBÊ, ³FF¦F´F„SX, ´F„¯FZ,
ÀF°FFSXF, AWX¸FQ³F¦FS AF`S SXFª¹F IZY A³¹F
dWXÀÀFFZÔ ¸FZÔ ´FiQVFʳF dIY¹FFÜ C³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY
þ¶F °FIY d¶Fþ»Fe d¶F»FFZÔ IYFZ NXeIY ³FWXeÔ dIY¹FF
þF°FF ½FZ »FFZ¦F ¨F`³F ÀFZ ³FWXeÔ ¶F`NZÔX¦FZÜ (´FiZMXÑ)
·FFþ´FF ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû ÀFIY°Fe W`Ô
dRYSXûþ´F„S IZY SZX»F ¸FaOX»F ´Fi¶Fa²FIY
(OXeAFSXE¸F) SXFþZVF A¦Fi½FF»F IZY A³F„ÀFFSX,
EIY ¸FF»F¦FFXOXÞe þ¸¸Fì ÀFZ dþ´ÀF¸F »FZIYS
»FJ³FDY IZY d»FE SX½FF³FF W„XBÊ AüS þF»Fa²FS
ÀFZ °FZ»F IZY JF»Fe XM`ÔXIYS ´FF³Fe´F°F ·FZþZ ¦FE
W`ÔXÜ þ¦FF²FSXe ÀFZ »F„d²F¹FF³FF ´FW„aX¨Fe ¦FFXOXÞe
ÀFZ 150 IaYXMZX³FSXûÔ ¸FZÔ WXFZþSXe IYF ÀFF¸FF³F
½F AFMXFZ ´FFMXÐXÀFÊ ¦F„þSXF°F IZY ¸F„aýiF ´FûMÊX IZY
d»FE ·FZþZ ¦FE, dþ³F¸FZÔ ª¹FFQF°FS ÀFF¸FF³F
A¸FZdSXIYF AüSX ¹FìIZY IZY d»FE ±FFÜ AFBÀFeOXe
A³F„ÀFFS ¸FF»F¦FFXdXOXÞ¹FûÔ IYe ÀFa£¹FF IYû ¶FPXÞF
dQ¹FF þFE¦FFÜ SZX»F½FZ ³FZ 24 dÀF°Fa¶FSX ÀFZ
´FWX»FZ ½FF»Fe dÀ±Fd°F IYû ¶FSXIYSXFSX SXJ³FZ IYF
R`YÀF»FF dIY¹FF W`XÜ IYûd½FOX-19 IZY °FWX°F þFSXe
dQVFF-d³FQZÊVFûÔ IYF ´FF»F³F dIY¹FF þFE¦FFÜ
´FaþF¶F ÀFZ ¨F»F³FZ ½FF»Fe AüS ¹FWXFa ÀFZ WXûIYS
¦F„þSX³FZ ½FF»Fe ÀF·Fe ¹FFÂFe ¦FFdXOXÞ¹FûÔ IZY d»FE
dSXþ½FZÊVF³F IYFCaXMXS ·Fe IYF¸F IYS SXWZ W`ÔXÜ
IYû¹F»FF ´FW„aX¨FF, d¶Fþ»Fe C°´FFQ³F VF„øY WXû³FZ
IYe C¸¸FeQ : SXFþ´F„SXF ±F¸FÊ»F ´»FFaXM ¸FZÔ IYû¹F»FZ
SXûIY³FZ ´FS AOXÞXe : A¸FÈ°FÀFSX ¸FZÔ ²FSX³FF QZ
SXWXe dIYÀFF³F ¸FþQìSX ÀFa§F¿FÊ IY¸FZMXe ³FZ ¹FFÂFe
¦FFdXOXÞ¹FûÔ IYû SXûIY³FZ IYe ¨FZ°FF½F³Fe Qe W`XÜ
IY¸FZMXe IZY ¸FWXFÀFd¨F½F ÀFSX½F³F ÎÀFWX ´Fa²FZSX ³FZ
IYWXF dIY WX¸F³FZ R`YÀF»FF d»F¹FF W`X dIY ¹FFÂFe
MXÑXZ³FZÔ ³FWXeÔ ¨F»F³FZ QZÔ¦FZÜ ¸FF»F¦FFdOXÞX¹FFZÔ IYû ³FWXeÔ
SXûIYF þFE¦FFÜ WX¸FFSXe ÀFSXIYFS ÀFZ ¶FF°F¨Fe°F
AÀFRY»F SXWXe W`XÜ ¸F„£¹F¸FaÂFe ÀFZ ¶F`NXIY IYSXIZY
A´F³Fe ¸FFa¦FFZÔ ´FS ¨F¨FFÊ IYe þFE¦FeÜ °Fe³FFZÔ
IZÔYýie¹F IÈYd¿F ÀF„²FFS IYF³Fì³F SXQ WXFZ³FZ °FIY
ag
d¸F»F°FF SXWXF? ½FW ¸F„dÀ»F¸F ½FûXM IYF WXIYQFS WXû þF°FF W`XÜ ´Fid°Fd³Fd²F ¨F„³F°FZ ±FZÜ A¶F ¸F°FQF³F IYSX³FZ
¹FFQ½FFZÔ ÀFZ AF¶FFQe ª¹FFQF, dMXIYM EIY IYBÊ ¶FFS °Fû ·FFþ´FF ´Fi°¹FFVFe IZY ¸F„IYF¶F»FZ IZY ¸FIYÀFQ ¸FZÔ °F¶Qe»Fe AF ¦FBÊ °Fû C»XMXF
d°FWXFBÊ ÀFZ ·Fe IY¸F : ¸FF¹F ÀF¸FeIYSX¯F IYe JXOXÞZ ¸Fþ¶Fì°F d³FQÊ»Fe¹F IYû ·Fe ½FûXM QZ³FZ AÀFS WXû³FF »FFdþ¸Fe W`XÜ 17½FeÔ d½F²FF³FÀF·FF
WX½FF ¶F³FFIYS RYF¹FQF CNXF³FZ ½FF»FZ SXFþQ ³FZ ÀFZ ¸F„dÀ»F¸F ¦F„SZXþ ³FWXeÔ IYSX°FZ W`ÔXÜ ½FZX I„YL ¸FZÔ dÀFRÊY 19 ¸F„dÀ»F¸F d½F²FF¹FIY WXe W`ÔXÜ BÀF¸FZÔ
BÀF ¶FFS IZY ¨F„³FF½F ¸FZÔ 14 RYeÀFQ AF¶FFQe ³FWXeÔ QZJ°FZ, ³F ÃFZÂF, ³F Q»F AüS ³F A´F³FF ·Fe ´FFa¨F d½F²FF¹FIY EAFBE¸FAFBE¸F IZY W`ÔXÜ
½FF»Fe ¹FFQ½F d¶FSXFQSXe IYû 58 dMXIYM QZ dQE, ³FRYF-³F„IYÀFF³FÜ C³WZÔ dÀFRÊY ·FFþ´FF IYe WXFS A¦FS Aû½F`ÀFe IYû B°F³Fe ¶FXOXÞe IYF¸F¹FF¶Fe
þ¶FdIY 17 RYeÀFQ AF¶FFQe ½FF»FZ ¸F„dÀ»F¸FûÔ ÀFZ ¸F°F»F¶F W`XÜ EIY ÃFZÂF ¸FZÔ A¦FS IYFa¦FiZÀF ¹FF ³FWXeÔ d¸F»F°Fe °Fû ¹FW ÀFa£¹FF AüS ³Fe¨FZ d¦FS
IYû dÀFRÊY 18 dMXIYM WXe dQE ¦FEÜ ¹FFQ½FFZÔ IYe SXFþQ IZY ÀF¸F±FʳF ¸FZÔ JXOXÞZ WXû°FZ W`Ô QìÀFSZ ÃFZÂF ÀFIY°Fe ±FeÜ Aû½F`ÀFe ³FZ d¶FWXFS ¸FZÔ ´FWX»Fe
°F„»F³FF ¸FZÔ ¸F„dÀ»F¸FûÔ IYe AF¶FFQe °Fe³F RYeÀFQ ¸FZÔ dIYÀFe AüS IZY ´FÃF ¸FZÔÜ ¶FFS ¸FZÔ WXe ´FFa¨F ÀFeXMZÔ þe°F »Fe W`ÔXÜ þFdWXS
ª¹FFQF, ¸F¦FS dXMXIYXM EIY d°FWXFBÊ ÀFZ ·Fe IY¸FÜ ³FIYFSXF°¸FIY ÀFû¨F ³FZ dIY¹FF ³F„IYÀFF³F : W`X, d¶FWXFS ¸FZÔ ¸F„ÀF»F¸FF³FûÔ IYF ´Fid°Fd³Fd²F°½F

¦FZMX½FZ SZX»F RiZYMX d»Fd¸FMZXOX IZY MXd¸FʳF»F WZXOX IYe EIY ¦FFXOXÞe ÀFû¸F½FFS VFF¸F IYû ´FW„aX¨FeÜ AFaQû»F³F þFSXe SXWZX¦FFÜ 26 IYû dQ»»Fe þF³FZ þFdWXS W`X, QìÀFSZ IYe SXFW ¸FZÔ SXûOXÞZ AMXIYF³FZ IZY ¸Fü»FF³FF ¸FþWXøY»F WXIY d½FV½Fd½FôF»F¹F IZY d¦FSX³FZ IZY ´FeLZ IYe ½FþW C³FIZY ½FûXM IYSX³FZ
Ad·F³FZÂFe d½Fþ¹FVFFad°F SXFþe½F VF¸FFÊ ³FZ IYWXF dIY ¸Fa¦F»F½FFSX IYû ¸Fa¦F»F½FFS ÀFZ ´»FFaXM ¸FZÔ d¶Fþ»Fe C°´FFQ³F IYe °F`¹FFSXe IYS »Fe ¦FBÊ W`XÜ ¨F¢IYS ¸FZÔ ¸F„dÀ»F¸F ¸F°FQF°FF A´F³Fe SXFW ¸FZÔ ´Fì½FÊ I„Y»F´Fd°F A»Fe ASXVFQ IYF IYWX³FF W` dIY IZY ¸FIYÀFQ ¸FZÔ °F¶Qe»Fe W`XÜ
W`XQSXF¶FFQ : ½FdSX¿N IYFa¦FiiZÀFe ³FZ°FF °F±FF
Ad·F³FZÂFe d½Fþ¹FVFFad°F þ»Q WXe ·FFþ´FF ¸FZÔ
VFFd¸F»F WXû ÀFIY°Fe
W`ÔXÜ ¹FW þF³FIYFSXe VFFW IZY QüSZ IZY ¶FFQ A¶F AFdQ½FFdÀF¹FûÔ IYû Aû½F`ÀFe IYû ÓFMXIYF, EAFBE¸FAFBE¸F A¶F °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF IYF
QF½FF-Q»F ¶FQ»F³FF ¨FFWX°FZ
C³FIZY IYSXe¶Fe ÀFìÂFûÔ
³FZ Qe W`XÜ ´Fì½FÊ ÀFFaÀFQ
d´FLX»FZ I„YL ¸FWXe³FûÔ ÀFF²F³FZ ¶FFÔI„YOXÞF ´FW„ÔX¨FeÔ ¸F¸F°FF, IYBÊ §Fû¿F¯FFEÔ IYeÔ IZY IYBÊ ³FZ°FF °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF ¸FZÔ VFFd¸F»F W`Ô ¨FFS ·FFþ´FF ÀFFÔÀFQ
ÀFZ IYFa¦FiiZÀF ´FFMXeÊ IYe SXFª¹F ¶¹FìSXû, IYû»FIYF°FF 4AÀFQ„QÐQe³F IZY ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ d½FÀF ¨F„³FF½F »FOXÞ³FZ SXFª¹F ¶¹FìSXû, IYû»FIYF°FF : ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ WXû³FZ
SXFª¹F ¶¹FìSXû, IYû»FIYF°FF 4JZ»FF AFdQ½FFÀFe IYFOÊX, d¶FSXÀFF ¸F„ÔOXF IYe C³WXûÔ³FZ (Ad¸F°F VFFWX) dþÀF AFdQ½FFÀFe IYe §Fû¿F¯FF IZY ¶FFQ C³FIYe ´FFXMXeÊ ¸FZÔ »F¦FFBÊ ½FF»FZ d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½F ¸FZÔ ·F»FZ WXe I„YL
ran

¦Fd°Fd½Fd²F¹FûÔ °F±FF
IYF¹FÊIiY¸FûÔ ¸FZÔ VFFd¸F»F
³FWXeÔ WXû SXWXe W`ÔXÜ d½Fþ¹FVFFad°F ¹FdQ ·FFþ´FF
¸FZÔ VFFd¸F»F WXû°Fe W`Ô °Fû QdÃF¯F ·FFSX°F ¸FZÔ ´FFMXeÊ
¸FZÔ VFFd¸F»F WXû³FZ ½FF»Fe ½FW QìÀFSXe »FûIYd´Fi¹F
ÀMXFS WXûÔ¦FeÜ C³FÀFZ ´FWX»FZ J„VF¶Fì ·Fe IYFa¦FiiZÀF
LXûOXÞXIYS ·FFþ´FF ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû ¨F„IYe W`ÔXÜ
ÀFìÂFûÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY, d½Fþ¹FVFFad°F IYF ·FFþ´FF
¸FZÔ VFFd¸F»F WXû³FF EIY °FSXW ÀFZ C³FIYe §FS
½FF´FÀFe WXû¦Fe AüS ´FFMXeÊ IYû ¦FiiZMXS W`XQSXF¶FFQ
¸FWXF³F¦FSX´FFd»FIYF IZY EIY dQÀFa¶FS ÀFZ XWXû³FZ
½FF»FZ ¨F„³FF½F ¸FZÔ RYF¹FQF d¸F»F ÀFIY°FF W`XÜ ¶F°FF
QZÔ dIY d½Fþ¹FVFFad°F ³FZ A´F³FF SXFþ³Fed°FIY
IYdSX¹FS ·FFþ´FF ÀFZ WXe VF„øY dIY¹FF ±FF AüS
þ¹FÔ°Fe ´FS L„XMXÐMXe IYF dIY¹FF EZ»FF³F IZY §FS JF³FF JF¹FF ±FF, ½FW JF³FF ¶FFWXS WXF»F WXe ¸FZÔ d¶FWXFS d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½F ¸FZÔ ´FFÔ¨F ¦FBÊ ÀFZÔ²F ¸FFW ¶FFIYe W`ÔX, »FZdIY³F dÀF¹FFÀFe þÔ¦F IZY
¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ A¦F»FZ ÀFF»F WXû³FZ ½FF»FZ 4VFFW ´FS AFSXû´F- AFdQ½FFÀFe IZY §FS JF³FF ÀFZ »FF¹FF ¦F¹FF ±FFÜ C³WXûÔ³FZ IYMXFÃF IYSX°FZ W„XE ÀFeMXûÔ ´FS þe°F QþÊ IYSX³FZ IZY ¶FFQ ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ 4A³F½FS ´FFVFF ³FZ ´FF»FF ¶FQ»F°FZ W„XE ¶Fe¨F °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF AüS ·FFþ´FF ³FZ
d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½F ÀFZ ´FWX»FZ ÀFØFFøYPXÞ Q»F JF°FZ W`ÔX, »FZdIY³F ½FW ¶FFWXS ÀFZ AF°FF W`X IYWXF dIY ½FW RYFB½F ÀMXFS WXûMX»F ÀFZ JF³FF A´F³Fe ´FFMXeÊ IZY d½FÀ°FFS IYF ¸FÔÀFì¶FF ´FF»F EAFBE¸FAFBE¸F ´FS »F¦FF¹FF ·FFþ´FF IYû A·Fe ÀFZ EIY-QìÀFSZ IZY dJ»FFRY ¸FFBÔO
°FȯF¸Fì»F IYFÔ¦FiZÀF AüS d½F´FÃFe ·FFþ´FF IZY ¸FÔ¦FFIYS AFdQ½FFÀFe IZY §FS JF³FZ IYF ³FFMXIY SXWZ AF»F BÔdOX¹FF ¸Fþd»FÀF-E-BØFZWXFQ„»F RYF¹FQF ´FWaX„¨FF³FZ IYF AFSXû´F ¦FZ¸F VF„øY IYS dQ¹FF W`XÜ °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF
¶Fe¨F þ¶FSXQÀ°F dÀF¹FFÀFe §F¸FFÀFF³F ¸F¨FF ³FWXeÔ IYSX°FeÔÜ ÀF¸FFþ IZY d½FdVF¿M »Fû¦FûÔ ¸F„dÀ»F¸Fe³F (EAFBE¸FAFBE¸F) IZY ´Fi¸F„J ³FZ ·Fe ·FFþ´FF IYF WXe QFÔ½F AFþ¸FF°FZ W„XE
W`XÜ IZÔYQie¹F ¦FÈW X¸FÔÂFe Ad¸F°F VFFW ³FZ BÀF IYF ÀF¸¸FF³F E½FÔ AFͱFIY øY´F ÀFZ d´FLXOXÞZ AÀFQ„QÐQe³F Aû½F`ÀFe IYû þûS IYF ÓFMXIYF þ³FÀFÔ£¹FF ¸F„ÀF»F¸FF³F W` AüS d¶FWXFS ¸FZÔ SXd½F½FFS IYû QF½FF IYS dQ¹FF dIY I„YL
¸FWXe³FZ IZY ´FiFSaX·F ¸FZÔ Qû dQ½FÀFe¹F ¶FÔ¦FF»F »Fû¦FûÔ IYF d½FIYFÀF C³FIYe ÀFSXIYFS dQ»F ÀFZ »F¦FF W`XÜ ÀFØFFøYPXÞ Q»F °FȯF¸Fì»F IYFÔ¦FiZÀF ³FZ þû ·Fe SXFþ³Fed°FIY §FMX³FFIiY¸F W„XAF, CÀFZ ·FFþ´FF ³FZ°FF ½F ÀFFÔÀFQ C³FIYe ´FFXMXeÊ ¸FZÔ
QüSZ IYe VF„÷YAF°F AFdQ½FFdÀF¹FûÔ IZY ¦FPXÞ IYSX°Fe W`XaÜ A¦F»FZ ÀFF»F WXû³FZ ½FF»FZ d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½F BÀF SXFª¹F ¸FZÔ ³FWXeÔ QûWXSXF¹FF þF ÀFIY°FF W`XÜ VFFd¸F»F WXû³FF ¨FFWX°FZ W`ÔX, ¢¹FûÔdIY ½FZ ´FFMXeÊ
¶FFÔI„YOXÞF dþ»FZ ÀFZ IYe ±FeÜ C³WXûÔ³FZ ½FWXFÔ dRYS ¶F³FZ¦Fe WX¸FFSXe ÀFSXIYFS : ¸F¸F°FF ³FZ ÀFZ ´FWX»FZ EAFBE¸FAFBE¸F IYe ¶FÔ¦FF»F BIYFBÊ C³WXûÔ³FZ ¹FW ·Fe IYWXF dIY SXFª¹F IZY ¸F„ÀF»F¸FF³F ¸FZÔ ¦F„MX¶FFþe ÀFZ ³FFSXFþ W`ÔXÜ
EIY AFdQ½FFÀFe IZY §FS JF³FF ·Fe JF¹FF BÀF QüSXF³F QF½FF dIY¹FF dIY ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ¸FZÔ ¶FOÞe ÀFZÔ²F »F¦FF°FZ W„XE CÀFIZY IYBÊ ³FZ°FFAûÔ ¸F„£¹F¸FÔÂFe ¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ IZY ÀFF±F W`Ô AüS °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF IZY ¶Fa¦FF»F IZY ´Fi½F¢°FF
±FFÜ BÀF QüSZ IZY ¨FÔQ dQ³F ¶FFQ A¶F ¶FÔ¦FF»F WX¸FFSXe ÀFSXIYFS EIY ¶FFS dRYS ¶F³F³FZ ½FF»Fe IYû °FûOXÞIYS ÀFû¸F½FFS IYû A´F³FZ ´FF»FZ ¸FZÔ ½FWXe (¸F¸F°FF) EIY¸FFÂF ÀFZ¢¹F„»FS ³FZ°FF W`ÔX, ½F SXFª¹FÀF·FF IZY ´Fì½FÊ ÀFQÀ¹F I„Y¯FF»F
IYe ¸F„£¹F¸FÔÂFe ½F °FȯF¸Fì»F IYFÔ¦FiZÀF A²¹FÃF ¸F¸F°FF ¶F³FªFeÊ RYFB»F W`XÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY ¶FFÔI„YOXÞF ¸FZÔ 32 WXþFS IYS d»F¹FFÜ þû ·FFþ´FF ÀFZ ¸F„IYF¶F»FF IYS ÀFIY°Fe W`ÔXÜ §Fû¿F ³FZ IYWXF dIY IYûBÊ IYW SXWXF W` dIY
¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ ·Fe AFdQ½FFdÀF¹FûÔ IYû ÀFF²F³FZ ´Fi½FFÀFe ¸FþQìSXûÔ IYû IYF¸F d¸F»FF W`XÜ C³WXûÔ³FZ EAFBE¸FAFBE¸F IYe SXFª¹F BIYFBÊ IZY SXFª¹F IZY ¸FÔÂFe ¶FiF°¹F ¶FÀF„ AüS ¸F»F¹F §FMXIY WX¸FFSXe ´FFXMXeÊ IZY ÀFü¦F°F SXFG¹F AüS A³¹F
IZY d»FE ¨FFS dQ½FÀFe¹F QüSZ ´FS ¶FFÔI„YOXÞF þ¹FÔ°Fe (15 ³F½FÔ¶FSX) ´FS A¦F»FZ ½F¿FÊ ÀFZ AFdQ½FFÀFe ´FdSX½FFSXûÔ ÀFZ ½FFQF dIY¹FF dIY ´Fi¸F„J ³FZ°FF A³F½FS ´FFVFF ¹FW QF½FF IYSX°FZ ³FZ ´FFVFF ½F C³FIZY ÀFF±F AFE A³¹F ³FZ°FFAûÔ
.co

¶FFQ ¸FZÔ °FZ»Fa¦FF³FF SXF¿MXÑ ÀFd¸Fd°F (MXeAFSXEÀF)
¸FZÔ VFFd¸F»F W„XBÊÔÜ BÀFIZY ¶FFQ ½FW °FZ»F¦FFa³FF
SXFª¹F IZY ¦FNX³F ÀFZ ´FWX»FZ 2014 ¸FZÔ IYFa¦FiiZÀF ¸FZÔ
AF ¦FBÊÔ, »FZdIY³F IYFa¦FiiZÀF ¸FZÔ C³FIZY ÀFF±F WXû
SXWZ ½¹F½FWXFS ÀFZ ½FW J„VF ³FWXeÔ W`ÔXÜ (´FiZMXÑ)
AFZ½F`ÀFe ¶Fa²F„AFZÔ ³FZ dÀFRÊY SXûdWXÔ¦¹FF
IYû ´Fi½FZVF IYe A³F„¸Fd°F Qe: ÀFì¹FFÊ
W`XQSXF¶FFQ: AFG»F BÔdOX¹FF ¸Fþd»FÀF-E-
BØFZWXFQ„»F ¸F„dÀ»F¸Fe³F (EAFBE¸FAFBE¸F)
´Fi¸F„£F AÀFQ„QÐQe³F Aû½F`ÀFe AF`S C³FIZY ·FFBÊ
AIY¶F÷Yïe³F Aû½F`ÀFe ´FS ·FFþ´FF ÀFFaÀFQ
°FZþÀ½Fe ÀFì¹FFÊ ³FZ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ þ¸FIYS
³FZ°FF QìÀFSXe ´FFMXeÊ ª½FFB³F IYS SXWZ W`ÔXÜ
´FW„ÔX¨F ¦FBÊ W`ÔXÜ ÀFû¸F½FFS IYû ¶FFÔI„YOXÞF IZY JÂFF SXFª¹F ¸FZÔ ÀFSXIYFSXe L„XMXÐMXe IYF EZ»FF³F dIY¹FF dþ³FIZY ´FFÀF §FS ³FWXeÔ W`X, C³WZÔX ´F¢IZY ¸FIYF³F W„XE A´F³FZ EIY QþʳF ÀFZ Ad²FIY ÀFFd±F¹FûÔ IYF °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF ¸FZÔ À½FF¦F°F dIY¹FFÜ QSXAÀF»F, ·FFþ´FF ³FZ°FF A´F³Fe ´FFMXeÊ ¸FZÔ
¸FZÔ EIY þ³FÀF·FF IYû ÀFÔ¶Fûd²F°F IYSX°FZ W„XE W`XÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe C³WXûÔ³FZ Ad¸F°F VFFW IYe dQE þFEÔ¦FZÜ ÀFF±F WXe IYWXF dIY ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ IZY ÀFF±F °FȯF¸Fì»F IYFÔ¦FiZÀF ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû ¦FE ¦FüSX°F»F¶F W` dIY EAFBE¸FAFBE¸F IZY ¨F»F SXWXe AÔQøY³Fe IY»FW ÀFZ ´FSZXVFF³F W`Ô
¸F¸F°FF ³FZ AFdQ½FFÀFe ½FûMXûÔ IYû °FȯF¸Fì»F ¶FFÔI„YOXÞF ¹FFÂFF ´FS d³FVFF³FF ÀFF²FFÜ C³WXûÔ³FZ Qû¶FFSXF ÀFSXIYFS ¶F³F°FZ WXe ¸F„µ°F SXFVF³F IYe dIY C³FIYe ¸Fì»F ´FFMXeÊ ½FûMXûa IYF ²Fi„½FeIYSX¯F ´Fi¸F„J AÀFQ„QÐQe³F Aû½F`ÀFe ³FZ SXd½F½FFS IYû AüS BÀF ¸FF¸F»FZ IYû Q¶FF³FZ IYe IYûdVFVF
IYFÔ¦FiZÀF IZY ´FF»FZ ¸FZÔ »FF³FZ IZY d»FE IYBÊ ½FFQZ IYWXF dIY VFFW IYF EIY AFdQ½FFÀFe IZY §FS A½Fd²F IYû ·Fe ¶FPXÞF¹FF þFE¦FFÜ þ³FÀF·FF IYS ¶FÀF ·FFþ´FF IYû ¸FQQ ´FW„ÔX¨FF³FZ IYF IYF¸F IYWXF ±FF dIY C³FIYe ´FFMXeÊ ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ¨F„³FF½F IYe þF SXWXe W`X, ¢¹FûÔdIY C³FIZY °Fe³F ÀFZ
E½FÔ §Fû¿F¯FFEÔ IYeÔÜ ·Fûþ³F IYSX³FF dÀFRÊY RYûMXû ½F ¨F„³FF½Fe ÀMÔXM ÀFZ ´FWX»FZ ¸F¸F°FF EIY AFdQ½FFÀFe ¦FFÔ½F ¸FZÔ ·Fe IYS SXWXe W`XÜ »FOXÞ³FZ IZY d½F¿F¹F ´FS ½FWXFÔ IZY A´F³FZ ³FZ°FFAûÔ ¨FFS ÀFFÔÀFQ °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF ¸FZÔ VFFd¸F»F
¸F¸F°FF ³FZ BÀF QüSXF³F d¶FSXÀFF ¸F„ÔOXF IYe ±FFÜ ¸F¸F°FF ³FZ QF½FF IYSX°FZ W„XE IYWXF dIY ¦FBÊÔ AüS ½FWXFÔ »Fû¦FûÔ IYe ÀF¸FÀ¹FFEÔ ÀF„³FeÔÜ ´FFVFF ³FZ IYWXF dIY ¶FÔ¦FF»F IYe 30 RYeÀFQ IZY ÀFF±F ¨F¨FFÊ IYSZX¦FeÜ WXû³FZ IZY d»FE WX¸FÀFZ ÀFÔ´FIÊY IYS SXWZ W`ÔXÜ
VFFW ÷YJ IYû ¶FÔ¦FF»F IYF
¶FiFÔO EÔ¶FZÀFOXS ¶F³FF³FZ ´FS ´¹FFS ¶FZWXQ d³Fþe ¸FF¸F»FF, »F½F AüS dþWXFQ ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ·FFþ´FF IZY SXOXFS ´FS 300
·FFþ´FF ³FZ CNXF¹FF ÀF½FF»F
ÀFF±F-ÀFF±F ³FWXeÔ ¨F»F ÀFIY°FZ: ³F„ÀFSX°F þWXFa AFBEEÀF ½F AFB´FeEÀF Ad²FIYFSXe
m

d³FVFF³FF ÀFF²FFÜ IYWXF dIY QFZ³FFZÔ ·FFB¹FFZÔ
³FZ ´F„SXF³FZ W`XQSXF¶FFQ ¸FZÔ d½FIYFÀF IYF¹FFZË IYe
A³F„¸Fd°F ³FWXeÔ QeÜ B³WXFZÔ³FZ dÀFRÊY SXFZÎWX¦¹FF
¸F„ÀF»F¸FF³FFZÔ IYFZ ´Fi½FZVF IYe A³F„¸Fd°F Qe
W`XÜ QFZ³FFZÔ d½FIYFÀF IYe ¶FF°F IYSX°FZ W`ÔX þFZ
WXFÀ¹FFÀ´FQ W`XÜ B³WXFZÔ³FZ ´F„SXF³FZ W`XQSXF¶FFQ
¸FZÔ ³F °FFZ d½FIYFÀF IYF¹FÊ WXFZ³FZ dQ¹FF AF`S ³F
WXe ¶F„d³F¹FFQe PXFa¨FZ ÀFZ þ„OXÞe ¹FFZþ³FFAFZÔ IYFZ
WXe »FF¦Fì WXFZ³FZ dQ¹FFÜ B³WZXÔ d¸F»F³FZ ½FF»FF
WXS EIY ½FFZM ·FFSX°F IZY d£F»FFRY EIY ½FFZM
W`XÜ WXS ·FFSX°Fe¹F IYFZ AFZ½F`ÀFe ¶Fa²F„AFZÔ IYe
ÀFFa´FiQFd¹FIY SXFþ³Fed°F IZY d½FSXFZ²F ¸FZÔ CNXIYS
£FOXÞF WXFZ þF³FF ¨FFdWXEÜ C³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY
QFZ³FFZÔ WX¸FZVFF ¸F„WX¸¸FQ A»Fe dþ³³FF IYe °FSXWX
IY˜XS BÀ»FF¸F IYe ·FF¿FF ¶FFZ»F°FZ W`XÔÜ °FZ»FÔ¦FF³FF
¸FZÔ AFþ ¸F„IYF¶F»FF ³FSZÔXQi ¸FûQe IZY ÀF„VFFÀF³F
AüS SXFª¹F IZY ¸F„£¹F¸FÔÂFe IZY. ¨FÔQiVFZJS
SXF½F (IZYÀFeAFSX) IZY RYF¸FÊWXFCÀF VFFÀF³F IZY
¶Fe¨F W`XÜ ¦FF`SX°F»F¶F W`X dIY ¦FiZMXS W`XQSXF¶FFQ ¸FZÔ
³F¦FS d³FIYF¹FFZÔ IZY ¨F„³FF½F dQÀFa¶FS ¸FZÔ WXFZ³FZ W`XÔÜ
·FFþ´FF ³FZ ·Fe þe°F WXFdÀF»F IYSX³FZ IZY d»FE
BÀF ¶FFS ´FìSXF þFZS »F¦FF¹FF W`XÜ (EE³FAFB)
SXF¶¹Fì, IYû»FIYF°FF : ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ·FFþ´FF IZY
´FiQZVFF²¹FÃF dQ»Fe´F §Fû¿F ³FZ Ad·F³FZ°FF
VFFW ÷YJ JF³F IYû ÀFì¶FZ IYF ¶FiFÔO
EÔ¶FZÀFOXS ¶F³FFE þF³FZ IYû »FZIYS ÀFeE¸F
¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ ´FS ÀF½FF»F CNXF¹FF W`XÜ
C³WXûÔ³FZ ´FìLXF dIY EZÀFF IYSX°FZ ÀF¸F¹F ¢¹FF
¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ IYû k¶FFWXSXel IYF J¹FF»F
³FWXeÔ AF¹FFÜ dQ½FÔ¦F°F ¶FFÔ¦»FF dRY»¸F
Ad·F³FZ°FF ÀFüd¸FÂF ¨FMXþeÊ IZY d³F²F³F ´FS
AFÔÀFì ¶FWXF³FZ ½FF»Fe ¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ IYû
CÀF ½F¢°F C³FIYe ¹FFQ ¢¹FûÔ ³FWXeÔ AFBÊÜ
§Fû¿F ³FZ AF¦FZ IYWXF dIY ´FìSZ QZVF ¸FZÔ
¶FÔ¦FF»Fe ÀF¸F„QF¹F IZY »Fû¦F SXWX°FZ W`ÔXÜ C³WZÔX
IYûBÊ ¶FFWXSXe ³FWXeÔ IYWX°FF AüS ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ
·Fe dIYÀFe IYû ¶FFWXSXe IYWX³FZ IYe ÀFÔÀIÈYd°F
³FWXeÔ W`XÜ WX¸FFSZ QZVF IYF ÀFÔd½F²FF³F ·Fe
dIYÀFe IYû ¶FFWXSXe ³FWXeÔ IYWX°FFÜ BÀF ¶Fe¨F
·FFSX°Fe¹F þ³F°FF ¹F„½FF ¸Fû¨FFÊ (·FFþ¹F„¸Fû)
IZY C´FF²¹FÃF VFÔI„YQZ½F ´FFÔOXF ³FZ IYWXF dIY
°FȯF¸Fì»F ÀFSXIYFS ³FZ ÀFüSX½F ¦FFÔ¦F„»Fe IYF
A´F¸FF³F dIY¹FF W`XÜ ÀFüSX½F ³FZ ¶FÔ¦FF»F IYû
AÔ°FSXSXF¿MXÑe¹F À°FS ´FS ´FWX¨FF³F dQ»FFBÊ WX`Ü
SXFª¹F ¶¹FìSXû, IYû»FIYF°FF
°FȯF¸Fì»F IYFÔ¦FiZÀF ÀFFÔÀFQ ³F„ÀFSX°F þWXFÔ ³FZ
·FFþ´FF ´FS d³FVFF³FF ÀFF²F°FZ W„XE IYWXF dIY
´¹FFS ¶FZWXQ d³Fþe ¸FF¸F»FF WXû°FF W`XÜ »F½F AüS
dþWXFQ ÀFF±F-ÀFF±F ³FWXeÔ ¨F»F ÀFIY°FZ W`ÔXÜ WX¸F
IY·Fe ²F¸FÊ-þFd°F IZY AF²FFS ´FS dIYÀFe IYû
³FWXeÔ ¶FFÔMX°FZ W`ÔXÜ EZÀFZ ¸FZÔ »Fû¦FûÔ IYû BÀF °FSXW IZY
¸F„QÐQûÔ ÀFZ ¶F¨F³FF ¨FFdWXE AüS ²F¸FÊ IYû dIYÀFe
IYF dWXÀÀFF ³FWXeÔ ¶F³FF³FF ¨FFdWXEÜ
³F„ÀFSX°F ³FZ AF¦FZ IYWXF dIY BÀF °FSXW IZY
¸F„QÐQZ CNXFIYS »Fû¦FûÔ IYe d³Fþe ´FÀFÔQ ´FS
WX¸F»FF ³FWXeÔ dIY¹FF þF ÀFIY°FF W`XÜ A´F³FZ QZVF
¸FZÔ IYûBÊ BÀF °FSXW W„X¢¸F ³FWXeÔ ¨F»FF ÀFIY°FF
W`XÜ ¦FüSX°F»F¶F W` dIY »F½F dþWXFQ IYû »FZIYS
¶Fe°FZ I„YL dQ³FûÔ ¸FZÔ IYFRYe ¶F¹FF³F¶FFþe W„XBÊ
W`XÜ CØFS ´FiQZVF ½F ¸F²¹F ´FiQZVF ÀFdWX°F IYBÊ
·FFþ´FF VFFdÀF°F SXFª¹F BÀFZ »FZIYS IYF³Fì³F
¶F³FF³FZ IYe °F`¹FFSXe IYS SXWZ W`ÔXÜ
°FȯF¸Fì»F ÀFFÔÀFQ ³FZ BÀF QüSXF³F IZÔYQi
ÀFSXIYFS ´FS ·Fe d³FVFF³FF ÀFF²FFÜ C³WXûÔ³FZ
IYû»FIYF°FF ¸FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû ´FiZÀF½FF°FFÊ IYS°FeÔ °FȯF¸Fì»F
IYFÔ¦FiZÀF ÀFFÔÀFQ ³F„ÀFS°F þWFÔÜ
IYWXF dIY ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔXýi ¸FûQe ³FZ WXS ÀFF»F
Qû IYSXûOXÞ ³FüIYSXe QZ³FZ IYF ½FFQF dIY¹FF ±FFÜ
BÀF dWXÀFF¶F ÀFZ A¶F°FIY 12 IYSXûOXÞ ³FüIYSXe
d¸F»F þF³Fe ¨FFdWXE ±Fe, »FZdIY³F A¶F °FIY
°Fû 12 »FFJ »Fû¦FûÔ IYû ·Fe ³FüIYSXe ³FWXeÔ Qe
¦FBÊ W`XÜ ½FWXeÔ, C³WXûÔ³FZ QF½FF dIY¹FF dIY 2011
¸FZÔ ÀFØFF ¸FZÔ AF³FZ IZY ¶FFQ ÀFZ ¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ
IYe A¦F„AFBÊ ½FF»Fe °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF ÀFSXIYFS
SXFª¹F´FF»F ²F³FJXOXÞ ´FS ·Fe
ÀFF²FF d³FVFF³FF
SXFª¹F´FF»F þ¹FQe´F ²F³FJXOXÞ IYe AûS ÀFZ
»F¦FF°FFS WXû SXWXe ¶F¹FF³F¶FFþe ´FS ³F„ÀFSX°F
³FZ IYWXF dIY SXFª¹F ÀFSXIYFS ¨F„³FIYS AFBÊ
W`X, þ¶FdIY SXFª¹F´FF»F IYû d³F¹F„¢°F dIY¹FF
¦F¹FF W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ C³FIZY ´FFÀF ÀFSXIYFS IZY
dJ»FFRY E¢VF³F »FZ³FZ IYF Ad²FIYFS ³FWXeÔ
W`XÜ SXFþ·F½F³F dÀFRÊY ·FFþ´FF ´Fi½F¢°FF IYF
´FiZXMÑ Qµ°FS ¶F³F ¦F¹FF W`XÜ
³FZ ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ EIY IYSXûOXÞ »Fû¦FûÔ IYû SXûþ¦FFS
C´F»F¶²F IYSXF¹FF W`X, dþÀFÀFZ ¶FZSXûþ¦FFSXe QS
¸FZÔ 40 RYeÀFQ °FIY IY¸Fe AFBÊ W`XÜ ³F„ÀFSX°F ³FZ
þûS QZIYS IYWXF dIY SXFª¹F ÀFSXIYFS ³FZ ¹F„½FFAûÔ
IYû ³FüIYSXe QZ³FZ IYF IYF¸F dIY¹FF W` AüS C³FIZY
d»FE A½FÀFS ´F`QF dIYE W`ÔXÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY
SXFª¹F ÀFSXIYFS A¦F»FZ °Fe³F ÀFF»F ¸FZÔ 35 »FFJ
ÀFZ Ad²FIY ³FüIYdSX¹FFÔ QZÔ¦FeÜ
SXFª¹F ¶¹FìSXû, IYû»FIYF°FF
¶Fa¦FF»F ¸FZÔ IYF¹FÊSX°F IYSXe¶F 300 AFBEEÀF
½F AFB´FeEÀF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IZY ´FiVFFÀFd³FIY
IYF¹FûË IYF ·FFþ´FF ¸F컹FFÔIY³F IYS SXWXe
W`XÜ ³FüIYSXVFFW AüS ´F„d»FÀF Ad²FIYFdSX¹FûÔ
IZY ³FF¸FûÔ IYe ÀFì¨Fe °F`¹FFS IYe ¦FBÊ W`XÜ
ÀFØFFøYPXÞ Q»F °FȯF¸Fì»F IYFa¦FiZÀF IZY IYSXe¶Fe
IZY øY´F ¸FZÔ 2016 ÀFZ »FZIYS »F¦FF°FFS A¶F
°FIY IZY ÀFFPXÞZ ¨FFS ½F¿FûË ÀFZ IYF¸F IYSX³FZ
½FF»FZ Ad²FIYFdSX¹FûÔ IZY IYF¹FûË IYF d»FdJ°F
d½F½FSX¯F °F`¹FFS dIY¹FF þF SXWXF W`XÜ dÀFRÊY
B°F³FF WXe ³FWXeÔ IZÔYQi ÀFSXIYFS IZY A²Fe³F B³F
³FüIYSXVFFWXûÔ ½F ´F„d»FÀF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYe
½FFÍ¿FIY ¸F컹FFÔIY³F dSX´FûMÊ (EÀFeAFSX) IYe
þFÔ¨F ·Fe IYe þF SXWXe W`XÜ
AFSXû´F W` dIY ¹Fû¦¹F°FF IZY ¸FF´FQÔOXûÔ
´FS d½F¨FFS dIYE d¶F³FF dÀFRÊY VFFÀFIY Q»F
IYe °FSXRYQFSXe IYSX³FZ ´FS Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYe
EÀFeAFS ¸FZÔ ³FÔ¶FS ¶FPXÞF dQE þF°FZ W`ÔXÜ
ÀFìÂFûÔ IYF IYWX³FF W` dIY SXFª¹F ´FiVFFÀF³F
IZY BÀF A·Fì°F´Fì½FÊ ¸F컹FFÔIY³F IZY ¶FFSZ ¸FZÔ
SXFª¹F ÀFd¨F½FF»F¹F ³F½FF³³F ¸FZÔ IYF¹FÊSX°F
Ad²FIYFdSX¹FûÔÔ IYF EIY ¶FOXÞF ²FOXÞF ·FFþ´FF
IYû C¢°F þF³FIYFSXe QZ SXWXF W`XÜ ÀFØFFøYPXÞ
Q»F IZY IYSXe¶Fe IYBÊ Ad²FIYFdSX¹FûÔ IZY
A°Fe°F, ½F°FʸFF³F ÀF¸FZ°F ÀF·Fe °FSXW IZY
dIiY¹FFIY»FF´FûÔ IZY ¶FFSZ ¸FZÔ ´FìSXF d½F½FSX¯F
C³FIZY ÀFF±F IYF¸F dIYE ÀFWXIY¸FeÊ QZ SXWZ W`ÔXÜ
·FFþ´FF IZY EIY IZÔYýie¹F ³FZ°FF IYF IYWX³FF W`
dIY AF¦FF¸Fe d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½F ¸FZÔ þe°F
QþÊ IYSX³FZ IYF »FùF »FZIYS WX¸F »Fû¦F AF¦FZ
¶FPXÞ SXWZ W`ÔXÜ C¢°F ³FZ°FF ³FZ ¹FWXe IYWXF dIY
BÀFe d»FE ´FiVFFÀF³F IZY AÔQS IYe dÀ±Fd°F IZY
¶FFSZ ¸FZÔ þF³F³FZ IZY d»FE ¹FW IYQ¸F CNXF¹FF
¦F¹FF W`XÜ BÀF AF½FV¹FIY IYF¹FÊ ¸FZÔ B³F´F„M
QZ³FZ IZY d»FE ¶FW„X°F ÀFFSZ ³FüIYSXVFFW AüS
´F„d»FÀF Ad²FIYFSXe AF¦FZ AFE W`ÔXÜ
C¢°F ³FZ°FF IYF IYWX³FF W` dIY ¸F¸F°FF
¶F³FþeÊ IZY VFFÀF³FIYF»F ¸FZÔ ³FüIYSXVFFW ½F
´F„d»FÀF Ad²FIYFdSX¹FûÔ IZY EIY ¶FOXÞZ ²FOXÞZ ¸FZÔ
½¹FF´FIY AÀFÔ°Fû¿F W`XÜ QSXAÀF»F, ÀFØFF²FFSXe
Q»F IZY IYSXe¶F SXWXIYS A¹Fû¦¹F Ad²FIYFSXe
DYÔ¨FZ-DYÔ¨FZ ´FQ ´FS ¶F`NZ W„XE W`ÔXÜ
 IYûSXû³FF IYû WXSXF³FF WX`
5
¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020
www.jagran.com

þFd³FE, ·FFSX°F IZY d»FE ¢¹FûÔ ª¹FFQF ·FaOXFSX¯F ½F ´FdSX½FWX³F IYe ÀF„d½F²FF
RYFBþS AüSX ¸FFGOX³FFÊ IYe ½F`¢ÀFe³F ¸F`ÀFZaþS AFSXE³FE ¹FF³Fe
RYSX½FSXe °FIY AF ÀFIY°Fe W`Ô Qû ½F`¢ÀFe³F
AFG¢ÀFRYûOÊX-EÀXMXÑFþZ³FZIYF IYe ½F`¢ÀFe³F ÀFed¸F°F

¸F„RYeQ W` AFG¢ÀFRYûOÊX IYe ½F`¢ÀFe³F E¸FAFSXE³FE °FIY³FeIY ´FS AF²FFdSX°F W`ÔXÜ

RYF
BþSX, ¸FFGOX³FFÊ ½F ¦FZ¸FZd»F¹FF IZY ¶FFQ ÀFû¸F½FFS IYû AFG¢ÀFRYûOÊX ¹Fìd³F½FdÀFÊXMXe-
EÀXMXÑFþZ³FZIYF ³FZ ·Fe A´F³Fe ½F`¢ÀFe³F IYe ´FSXeÃF¯F dSX´FûXMÊ IYû ÀFF½FÊþd³FIY
IYS dQ¹FF W`XÜ d½FIYFÀFIY°FFÊAûÔ IZY
A³F„ÀFFS ¹FW ½F`¢ÀFe³F ÀF¸F¦Fi øY´F
ÀFZ IYûSXû³FF ½FF¹FSXÀF IZY dJ»FFRY
70 ´Fid°FVF°F IYFSX¦FS ÀFFd¶F°F W„XBÊ
W`XÜ ·F»FZ WXe RYFBþSX, ¸FFGOX³FFÊ ½F
¦FZ¸FZd»F¹FF IYe ½F`¢ÀFe³F ´FSXeÃF¯F IZY
Co
QüSXF³F 90-95 RYeÀFQ IYFSX¦FS
SXWXe W`ÔX, »FZdIY³F ¸FF³FF þF SXWXF W`
dIY ·FFSX°F IZY d»FE AFG¢ÀFRYûOÊX-
EÀXMXÑFþZ³FZIYF IYe ½F`¢ÀFe³F ª¹FFQF ¸F„RYeQ WXû¦FeÜ AFBE þF³F°FZ W`Ô dIY dIY³F IYFSX¯FûÔ
ÀFZ ¹FW ½F`¢ÀFe³F A´F³FZ QZVF IZY d»FE ª¹FFQF ¸F„RYeQ WXû¦Fe...
QZVF ¸FZÔ WXe WXû¦FF d³F¸FFʯF
RYFBþS ½F ¸FFGOX³FFÊ þWXFa A¸FZdSXIYe IaY´F³Fe W`ÔX, ½FWXeÔ ¦FZ¸FZd»F¹FF IYF ÀFa¶Fa²F
øYÀF ÀFZ W`XÜ B³FIZY d½F´FSXe°F AFG¢ÀFRYûOÊX-EÀXMXÑFþZ³FZIYF ³FZ dþÀF ½F`¢ÀFe³F
IYF d½FIYFÀF dIY¹FF W`X, CÀFIYF d³F¸FFʯF ·FFSX°F IZY ÀFeSX¸F BaÀXMXeXMXйFìXM ¸FZÔ
WXû¦FFÜ ¹FF³Fe, ¹FW ½F`¢ÀFe³F ·FFSX°Fe¹FûÔ IZY d»FE ÀFWXþ WXe ´FW„aX¨F ¸FZÔ WXû¦FeÜ
¸FF³FF þF SXWXF W` dIY BÀFIYe 10 IYSXûOXÞ J„SXFIY IYe ´FWX»Fe JZ´F IYSXe¶F
EIY ¸FWXe³FZ ¶FFQ WXe ¹FF³Fe þ³F½FSXe 2021 °FIY AF ÀFIY°Fe W`X, dªFÀFIYF
BÀ°FZ¸FF»F À½FFÀ±¹F IYd¸FʹFûÔ ½F ¶F„þ„¦FûË IZY d»FE dIY¹FF þFE¦FFÜ
BÀFIZY IYFSX¯F B³WZÔ IiY¸FVF: -70 U -20
dOX¦Fie ÀFZd»ÀF¹FÀF °FF´F¸FF³F ´FS SXJ³FF
´FOÞXZ¦FFÜ EZÀFZ ¸FZÔ B³FIYF ·FaOXFSX¯F AüS
´FdSX½FWX³F ª¹FFQF ¨F„³Fü°Fe´Fì¯FÊ WXû¦FFÜ B³FIZY d½F´FSXe°F AFG¢ÀFRYûOÊX-
EÀXMXÑFþZ³FZIYF IYe ½F`¢ÀFe³F ½FZX¢XMXS AF²FFdSX°F W`X, dþÀFZ 2-8 dOX¦Fie
ÀFZd»ÀF¹FÀF ´FS SXJF þF ÀFIY°FF W`XÜ BÀF ´FiIYFS BÀF ½F`¢ÀFe³F IZY
d½F°FSX¯F ¸FZÔ ·Fe dQ¢IY°F ³FWXeÔ AFE¦FeÜ
IYe¸F°F ·Fe WXû¦Fe IY¸F
AFd²FIYFdSXIY ÀFìÂF ¶F°FF°FZ W`Ô dIY
AFG¢ÀFRYûOÊX-EÀXMXÑFþZ³FZIYF IYe ½F`¢ÀFe³F
IYe Qû J„SXFIY IYe IYe¸F°F 1000 ÷Y´F¹FZ °FIY WXû ÀFIY°Fe W`XÜ
WXF»FFadIY, ÀFSXIYFS þ¶F ¶FXOXÞZ ´F`¸FF³FZ ´FS BÀFIYe JSXeQ IYSZX¦Fe °Fû
IYe¸F°F ¸FWXþ 500-600 ÷Y´F¹FZ SXW þFE¦FeÜ CX²FSX, RYFBþS ½F
¸FFGOX³FFÊ IYe ½F`¢ÀFe³F IYe IYe¸F°F 3-4 WXþFS WXû ÀFIY°Fe W`XÜ
¸FFÂFF ¸FZÔ þ³F½FSXe °FIY ´Fi¹Fû¦F ¸FZÔ »FFBÊ þF ÀFIY°Fe
W`XÜ ÀF¶FÀFZ ´FWX»FZ ¹FWX ½F`¢ÀFe³F 70 »FFJ À½FFÀ±¹F
IYd¸FʹFûÔ ½F Qû IYSXûXOXÞ RiaYXM »FFB³F ½FIÊYÀFÊ IYû
C´F»F¶²F IYSXFBÊ þFE¦FeÜ ·FFSX°F ¶FF¹FûXMZXIY IYe
IYû½F`¢ÀFe³F IZY ´FWX»FZ ½F QìÀFSZ ¨FSX¯F IZY ´FSXeÃF¯F AFaIYXOXÞZ A¦FS AF
þF°FZ W`Ô °Fû AF´FF°FIYF»Fe³F AF²FFS ´FS CÀFZ ·Fe BÀ°FZ¸FF»F IYe WXSXe
ÓFaOXe Qe þF ÀFIY°Fe W`XÜ BÀFIYF ¸F°F»F¶F W` dIY QZVF ¸FZÔ RYSX½FSXe °FIY
Qû ½F`¢ÀFe³F C´F»F¶²F WXû ÀFIY°Fe WX`ÔÜ
dIY°F³Fe ÀF„SXdÃF°F
d¶FiXMZX³F, ¶FiFþe»F ½F QdÃF¯F ARiYeIYF ¸FZÔ A´Fi`»F ÀFZ ¨F»F
SXWZ X´FSXeÃF¯FûÔ ¸FZÔ VFFd¸F»F 24 WXþFS À½F¹FaÀFZ½FIYûÔ ÀFZ ªF„OÞXZ AFaIYXOXÞûÔ
IYF d½FV»FZ¿F¯F dIY¹FF ¦F¹FFÜ d½FÄFFd³F¹FûÔ IYF QF½FF W` dIY ´FSXeÃF¯F IZY
QüSXF³F ½F`¢ÀFe³F IYF IYûBÊ ¦Fa·FeS ´Fid°FIìY»F ´Fi·FF½F ÀFF¸F³FZ ³FWXeÔ AF¹FFÜ
WXF»FFadIY, ¦F»FZ ¸FZÔ JSXFVF ½F ±FIYF³F þ`ÀFZ ¸FF¸Fì»Fe ´Fid°FIìY»F ´Fi·FF½F IZY
AFaIYXOXÞûÔ IYû A·Fe ÀFF½FÊþd³FIY ³FWXeÔ dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ
EZÀFZ W„XAF ´FSXeÃF¯F
d¶FiXMZX³F ½F ¶FiFþe»F ¸FZÔ W„XE °FeÀFSZ ¨FSX¯F IZY ´FSXeÃF¯F ¸FZÔ
´FF¹FF ¦F¹FF dIY AFG¢ÀFRYûOÊX-EÀXMXÑFþZ³FZIYF IYe ½F`¢ÀFe³F
IYûSXû³FF ÀFZ 70.4 RYeÀFQ °FIY SXÃFF IYS ÀFIY°Fe W`XÜ
20 WXþFS ÀFZ ª¹FFQF À½F¹FaÀFZ½FIYûÔ ´FS BÀFIYF ´FSXeÃF¯F
dIY¹FF ¦F¹FF, dþ³F¸FZÔ ÀFZ AF²FZ d¶FiXMZX³F IZY W`ÔXÜ þFa¨FIY°FFÊAûÔ
³FZ Qû J„SXFIY WXFdÀF»F IYSX³FZ ½FF»FZ 30 »Fû¦FûÔ °F±FF
ÀFed¸F°F J„SXFIY ½FF»FZ 101 »Fû¦FûÔ IZY AFaIYXOXÞûÔ IYF
A²¹F¹F³F dIY¹FFÜ ´FF¹FF ¦F¹FF dIY dþ³WXûÔ³FZ Qû ¶FFSX ´FìSXe
J„SXFIY »Fe ±Fe, C³F ´FS ½F`¢ÀFe³F 62 RYeÀFQ AÀFSXQFS
SXWXeÜ »FZdIY³F, BÀFIYF ´Fi·FF½F °F¶F 90 RYeÀFQ WXû þF°FF
W`X, þ¶F ´FWX»Fe ¶FFS BÀFIYe AF²Fe J„SXFIY Qe þFE AüS
BÀFIZY ¶FFQ ´FìSXe J„SXFIYÜ (¸FedOX¹FF B³F´F„XMX)

À½FÀ±F WXû³FZ ½FF»FûÔ IYe ÀFa£¹FF ´FW„aX¨Fe 86 »FFJ IZY IYSXe¶F ½F`¢ÀFe³F IYFZ ÀF„QìS ÃFZÂFFZÔ °FIY ´FW„Xa¨FF³FF ¶FOXÞe ¨F„³FF`°Fe
IYFZ SXFZ³FF ½F`¢ÀFe³F IYe °F»FFVF ¸FZÔ d´FLX»FZ I„YL ¸FWXe³FFZÔ ¸FZÔ Q½FF IaY´Fd³F¹FFZÔ ³FZ
°FFIY°F ÓFFZÔIY Qe W`XÜ IYBÊ ½F`¢ÀFe³F d³F¸FFʯF IZY Aad°F¸F ¨FSX¯F ¸FZÔ W`X, »FZdIY³F
A¶F EIY ³FBÊ ¨F„³FF`°Fe ÀFF¸F³FZ £FOXÞe W`XÜ ½FW ¨F„³FF`°Fe W`X ½F`¢ÀFe³F IYFZ ÀF„SXdÃF°F ÀF„QìS
ªFFSXe WX` ªFa¦F4QZVF·FS ¸FZÔ ´FFE ¦FE 39X WXþFS ³FE IYFZSXFZ³FF SXFZ¦Fe, 91 »FFJ ÀFZ Ad²FIY ÀFaIiYd¸F°F, 1.33 »FFJ »Fû¦FûÔ IYe ¸Fü°F
py
ÃFZÂFFZÔ °FIY ´FW„Xa¨FF³FZ IYeÜ RYFBþS AF`S ¶FF¹FFZE³FMZXIY IYe ½F`¢ÀFe³F IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ
þF³F°FZ W`XÔ dIY I`YÀFZ EIY ½F`¢ÀFe³F IZY d»FE OXe´F dRiYþ ½F`¢ÀFe³F ¨FZ³F IYe AF½FV¹FIY°FF
ÀFdIiY¹F ¸FF¸F»FZ ¨FFS »FF£F 43 ¶FPXÞIYS 93.68 RYeÀFQ AüS ¸FÈ°¹F„QS §FMXIYS WXFZ°Fe W`X AF`S IY`ÀFZ CÀFZ QìSX-QSXFþ IZY B»FFIYFZÔ °FIY ´FW„Xa¨FF¹FF þF°FF W`X...
CØFS ´FiQZVF- 1.46 RYeÀFQ ´FS AF ¦FBÊ W`XÜ ÀFdIiY¹F ¸FF¸F»FZ
WXþFS ÀFZ ª¹FFQF, 24 §FaMXûÔ ¸FZÔ ¦F„þSXF°F ¸FZÔ ¶FPXÞZ 4,43,486 SXW ¦FE W`ÔX, þû I„Y»F ¸FF¸F»FûÔ IYF 1 ½F`¢ÀFe³F IYFZ d³F²FFÊdSX°F QZVF °FIY ´FW„Xa¨FF³FZ IZY d»FE OXÑFBÊ AFBÀF IZY
d½FVFZ¿F ´F`IZYM IYF ´Fi¹FFZ¦F dIY¹FF þF°FF W`XÜ ´Fi°¹FZIY ´F`IZYM ¸FZÔ ´FFa¨F
398 »Fû¦FûÔ IYe ¦FBÊ ªFF³F ³FE IZYÀF
4.85 RYeÀFQ W`XÜ ÀFdIiY¹F ¸FF¸F»FûÔ AüS NXeIY
WXû ¨F„IZY ¸FSXeþûÔ IZY ¶Fe¨F QF¹FSXF ¶FPXÞIYS 81.19 WXþFS ÀFZ Ad²FIY £F„SXFIY WXFZ°Fe W`XÜ
þZE³FE³F, ³FBÊ dQ»»Fe CØFS ´FiQZVF AüS »FFJ ´FS ´FW„aX¨F ¦F¹FF W`XÜ
¦F„þSXF°F ¸FZÔ ·Fe SXd½F½FFS IYû 8.49 »FFJ IYûSXû³FF ³F¸Fì³FûÔ IYe
QZVF IZY IYBÊ SXFª¹FûÔ ¸FZÔ IYûSXû³FF IYe QìÀFSXe »F¦FF°FFS ¸FF¸F»FZ WX„BÊ ªFFa¨FX : ·FFSX°Fe¹F d¨FdIY°ÀFF A³F„ÀFa²FF³F
IYFZSXFZ³FF ½F`¢ÀFe³F dþÀF QZVF ¸FZÔ ´FW„Xa¨F°Fe W`X, ½FWX QZVF ½F`¢ÀFe³F IYFZ LXWX
Ri

»FWXS QZJ³FZ IYû d¸F»F SXWXe W`XÜ I„YL SXFª¹FûÔ ¸FZÔ

¸FWXF¸FFSXe IYe SXµ°FFS °FZþ W„XBÊ W`X, »FZdIY³F ¶FOXÞXe
¶FPXÞ SXWZ W`ÔXÜ ¶Fe°FZ 24
§FaMXûÔ IZY QüSXF³F CØFS
´FdSX¿FQ (AFBÀFeE¸FAFSX) IZY ¸F„°FFd¶FIY,
IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F IYF ´F°FF »F¦FF³FZ IZY d»FE
2 ¸FWXe³FZ °FIY OXe´F RiYeþS ¸FZÔ SX£F ÀFIY°FF W`X, dþÀFIYF °FF´F¸FF³F
´FiQZVF ¸FZÔ 2,067 AüS ¸FFB³FÀF 70 dOX¦Fie ÀFZd»ÀF¹FÀF WXFZ°FF W`XÜ
ÀFa£¹FF ¸FZÔ »Fû¦F NXeIY ·Fe WXû SXWZ W`ÔXÜ QZVF·FS ¸FZÔ QZVF·FS ¸FZÔ A¶F °FIY I„Y»F 13.25 IYSXûOXÞX
A¶F °FIY 91 »FFJ ÀFZ Ad²FIY »Fû¦F IYûSXû³FF ¦F„þSXF°F ¸FZÔ 1,487 ³FE ³F¸Fì³FûÔ IYF ´FSXeÃF¯F dIY¹FF þF ¨F„IYF W`XÜ BÀF¸FZÔ
ÀFaIiY¸F¯F IYe ¨F´FZMX ¸FZÔ AF ¨F„IZY W`ÔX, dþ³F¸FZÔ ÀFZ ¸FF¸F»FZ d¸F»FZ W`ÔXÜ B³F SXd½F½FFS IYû þFa¨FZ ¦FE 8.49 »FFJ ³F¸Fì³FZ ·Fe
IYSXe¶F 86 »FFJ ¸FSXeþ À½FÀ±F ·Fe WXû ¨F„IZY Qû³FûÔ SXFª¹FûÔ ¸FZÔ I„Y»F VFFd¸F»F W`ÔXÜ
W`ÔXÜ BÀF ¸FWXF¸FFSXe ³FZ EIY »FFJ 33 WXþFS ÀFZ
Ad²FIY ¸FSXeþûÔ IYe þF³F ·Fe »FZ »Fe W`XÜ
¸FF¸F»FZ IiY¸FVF: 5.28
»FFJ AüS 1.98
IZYSX»F-¸FWXFSXF¿MXÑ ¸FZÔ ´FFa¨F WXþFS ÀFZ IY¸F ³FE IZYÀF
: ¸FWXFSXF¿MXÑ AüS IZYSX»F ¸FZÔ ¶Fe°FZ 24 §FaMXZ I„YL 3 d¶F³FF £F„»FZ OXÑFBÊ AFBÀF ´F`IZYM
¸FZÔ ½F`¢ÀFe³F QÀF dQ³FFZÔ IZY AaQS
ÀF¸FF¨FFSX EªFZÔÀFe ´FeMXeAFB IYe °FSXRY »FFJ WXû ¦FE W`ÔXÜ CØFS SXFWX°F ·FSXZ SXWXZÜ IYBÊ dQ³FûÔ IZY ¶FFQ B³F Qû³FûÔ ½F`¢ÀFe³FZVF³F ÀFZÔMXS ´FW„Xa¨F°Fe W`XÜ
gh

ÀFû¸F½FFS SXF°F 9.30 ¶FþZ þFSXe AFaIYOÞûÔ IZY
¸F„°FFd¶FIY, ¶Fe°FZ 24 §FaMXûÔ IZY QüSXF³F QZVF ¸FZÔ
39,373 ³FE ¸FF¸F»FZ d¸F»FZ W`ÔX, 41,269 ¸FSXeþ
NXeIY W„XE W`Ô AüS 398 »Fû¦FûÔ IYe ¸Fü°F W„XBÊ W`XÜ
BÀFIZY ÀFF±F WXe I„Y»F ¸FF¸F»FZ 91.70 »FFJ AüS
NXeIY WXû³FZ ½FF»FZ ¸FSXeþûÔ IYe ÀFa£¹FF 85.95
»FFJ WXû ¦FBÊ W`X, þ¶FdIY 1,33,968 ¸FSXeþûÔ IYe
A¶F °FIY þF³F ·Fe þF ¨F„IYe W`XÜ 398 ¸Fü°FûÔ ¸FZÔ
¸FWXFSXF¿MXÑ ¸FZÔ 30, IY³FFÊMXIY ¸FZÔ 24, CØFS ´FiQZVF
´FiQZVF ¸FZÔ A¶F °FIY
7,582 AüS ¦F„þSXF°F
¸FZÔ 3,876 ¸FSXeþûÔ IYe
BÀF ¸FWXF¸FFSXe IZY ¨F»F°FZ
þ¸¸Fì ¸FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû ¦F½F³FʸFZÔXM ¸FZdOXIY»F IYFG»FZþ WFGdÀ´FXM»F ¸FZÔ IYûSû³FF XMZÀXM IZY d»FE À½F`¶F ÀF``Ô´F»F »FZ°FF À½FFÀ±¹FIY¸FeÊÜ ´FiZXMÑ þF³F ·Fe þF ¨F„IYe W`XÜ
¸FZÔ 23, IZYSX»F ¸FZÔ 22 AüS ¦F„þSXF°F ¸FZÔ 17 ¸Fü°FZÔ ÀF„¶FW AFN ¶FþZ þFSXe AFaIYOXÞXûÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY, ¸FSXeþûÔ IYF AFaIYOXÞXF 85.62 »FFJ ´FS ´FW„aX¨F
VFFd¸F»F W`ÔXÜ QZVF ¸FZÔ I„Y»F ÀFaIiYd¸F°FûÔ IYe ÀFa£¹FF 91.39 ¦F¹FF AüS A¶F °FIY 1,33,738 ¸FSXeþûÔ IYe
½FWXeÔ, IZÔYýie¹F À½FFÀ±¹F ¸FaÂFF»F¹F IYe °FSXRY ÀFZ »FFJ WXû ¦FBÊ W`XÜ ¸FWXF¸FFSXe IYû ¸FF°F QZ ¨F„IZY ¸Fü°F ·Fe WXû ¨F„IYe W`XÜ ¸FSXeþûÔ IZY C¶FSX³FZ IYe QS
SXFª¹FûÔ ¸FZÔ ´FFa¨F WXþFS ÀFZ IY¸F ³FE IZYÀF d¸F»FZ
W`ÔXÜ ¸FWXFSXF¿MXÑ ¸FZÔ 4,153 ³FE ¸FF¸F»FûÔ IZY ÀFF±F
I„Y»F ÀFaIiYd¸F°F 17.84 »FFJ AüS IZYSX»F ¸FZÔ
3,757 ³FE IZYÀF IZY ÀFF±F I„Y»F ÀFaIiYd¸F°FûÔ 4 dOXdQ³FûÔ»Fe½FSX°FIYe WX2FZ ÀFZþF³FZ8 dOX´FS¦Fi½F`e ¢ÀFZÀFe³Fd»ÀF¹FÀFIYFZ ´FFa¨F
IYF AFaIYOXÞXF 5.66 »FFJ ´FS ´FW„aX¨F ¦F¹FF W`XÜ °FF´F¸FF³F ´FSX SX£FF þF ÀFIY°FF W`XÜ
IY³FFÊMXIY ¸FZÔ 1,509 AüS AFa²Fi ´FiQZVF ¸FZÔ 545 (¸FedOX¹FF B³F´F„XMX)
³FE IZYÀF d¸F»FZ W`ÔXÜ B³F SXFª¹FûÔ ¸FZÔ I„Y»F ÀFaIiYd¸F°F
IiY¸FVF: 8.74 »FFJ AüS 8.42 »FFJ WXû
¦FE W`ÔXÜ

¨FFS SXFª¹FûÔ IZY »Fû¦FûÔ IZY d»FE ¸FWXFSXF¿MXÑ ³FZ ÀF£°F dIYE d³F¹F¸F ·FFSX°F-BþSXF¹F»F ¶F³FF SXWZ
tJ

SXFª¹F ¶¹FìSXû, ¸F„Ô¶FBÊ

d¶FWXFS ¸FZÔ AFªF ÀFZ
4Cð½F ÀFSXIYFS ³FZ SXFª¹F ¸FZÔ ¶FFWXSXe »Fû¦FûÔ IZY 4dQ»»Fe-E³FÀFeAFSX, SXFþÀ±FF³F, ¦F„þSXF°F

IYûSXû³FF IYe S`Xd´FOX MZXÀMX dIYMX

´Fi½FZVF IYû »FZIYS þFSXe dIYE dQVFFd³FQZÊVF AüS ¦Fû½FF ÀFZ AF³FZ ½FF»FûÔ ´FSX ÀF£°Fe
¸FWXFSXF¿MXÑ ÀFSXIYFS ³FZ dQ»»Fe, SXFþÀ±FF³F,
¦F„þSXF°F AüS ¦Fû½FF ÀFZ AF³FZ ½FF»FZ »Fû¦FûÔ IZY
¸FFÀIY ³F »F¦FF³FZ ´FS
d»FE IYûSXû³FF IYe d³F¦FZdMX½F þFa¨F dSX´FûMÊX IYû
Ad³F½FF¹FÊ ¶F³FF dQ¹FF W`XÜ EZÀFF ³FWXeÔ WXû³FZ ´FS
þ¶°F WXFZ¦FF ½FFWX³F ³FBÊ dQ»»Fe, EE³FAFB : d½FQZVF ¸FaÂFF»F¹F
AF¦FÔ°F„IYûÔ IYû ¹FF °Fû ½FF´FÀF þF³FF WXû¦FF ¹FF SXFª¹F ¶¹FìSXFZ, ´FMX³FF : IYFZSXFZ³FF IZY ¶FPXÞ°FZ (ÀFe´Fe½Fe, AûAFBE AüS ASX¶F ¸FF¸F»FûÔ) 50 RYeÀFQ OXûþ ·FFSX°F IYû d¸F»FZ¦Fe
ag

C³WZÔX A´F³FZ J¨FÊ ´FS IYûd½FO IZY¹FS ÀFZÔMXS ¸FZÔ ÀFaIiY¸F¯F IYFZ »FZIYS d¶FWXFS ÀFSXIYFS ´FìSXe
B»FFþ IYSXF³FF WXû¦FFÜ B³F SXFª¹FûÔ ¸FZÔ ÀFaIiY¸F¯F °FSXWX ÀF°FIÊY W`XÜ ¸F„£¹F ÀFd¨F½F Qe´FIY
IZY ¶FPXÞ°FZ ¸FF¸F»FûÔ IYû QZJ°FZ W„XE SXFª¹F I„Y¸FFS ³FZ ÀF·Fe OXeE¸F-EÀF´Fe IYFZ ´FìSZ ´FiQZVF
ÀFSXIYFS ³FZ ¹FW R`YÀF»FF dIY¹FF W`XÜ ¸FZÔ ¸Fa¦F»F½FFS ÀFZ 15 dQ³F IYF d½FVFZ¿F A»FMÊX
¸FWXFSXF¿MXÑ IZY ¸F„£¹F ÀFd¨F½F ÀFÔþ¹F I„Y¸FFS SX£F³FZ IYF d³FQZÊVF dQ¹FF W`XÜ ½FWXeÔ, C³WXFZÔ³FZ ¹FWX
IYe °FSXRY ÀFZ ÀFû¸F½FFS IYû ¹FZ dQVFFd³FQZÊVF ·Fe d³FQZÊVF dQ¹FF dIY A¦FS IYFZBÊ d¶F³FF ¸FFÀIY
þFSXe dIYE ¦FEÜ BÀFIYF ¸FIYÀFQ ¸FWXFSXF¿MXÑ »F¦FFE d¸F»FZ °FFZ CÀFIYF ½FFWX³F °F„SaX°F þ¶°F
IYû IYûSXû³FF IYe QìÀFSXe »FWXS ÀFZ ¶F¨FF³FF W`XÜ IYS d»F¹FF þFEÜ BÀF QF`SXF³F d½FVFZ¿F Ad·F¹FF³F
BÀFIZY ¸F„°FFd¶FIY, SXF¿MXÑe¹F SXFþ²FF³Fe ÃFZÂF ·Fe ¨F»FF¹FF þFE¦FFÜ ½FFWX³F ¨FF»FIYFZÔ IZY ÀFF±F
dQ»»Fe, SXFþÀ±FF³F, ¦F„þSXF°F, ¦Fû½FF ÀFZ d½F¸FF³F WXe Q„IYF³FQFSXFZÔ ´FS ´FiVFFÀF³F IYe d½FVFZ¿F d³F¦FFWX
ÀFZ AF³FZ ½FF»FZ ¹FFdÂF¹FûÔ IZY d»FE E¹FSX´FûMÊX SXWZX¦FeÜ ¸FFÀIY þFa¨F Ad·F¹FF³F ·Fe ´FiFSaX·F
ran
IZY ÀFd¨F½F ÀFaþ¹F ·FX˜F¨FF¹FÊ ³FZ IYWXF dIY
½F`dV½FIY ¸FWXF¸FFSXe IYûd½FOX-19 IZY S`Xd´FOX
MZXÀMX dIYMX IYû °F`¹FFS IYSX³FZ IZY d»FE ·FFSX°F
AüS BþSXF¹F»F ³FZ WXF±F d¸F»FF d»F¹FF W`XÜ
ÀFF±F WXe Qû³FûÔ QZVF ½F`¢ÀFe³F ÀFZ þ„OXÞ Z
VFû²F ¸FZÔ ·Fe ÀFWX¹Fû¦F IYSZÔX¦FZÜ ¹FW ÀFWX¹Fû¦F
½F`dV½FIY ¶FFþFS ¸FZÔ ·Fe BÀF ´FdSX¹Fûþ³FF IZY
d»FE À±FF³F ÀF„SXdÃF°F IYSZX¦FFÜ
´Fi±F¸F ´FÈâX ÀFZ AF¦FZ
ÀFed¸F°F ÀFaÀFF²F³F AüS d½FVFF»F
þ³FÀFa£¹FF ½FF»FZ ·FFSX°F IZY d»FE ¹FWXX
½F`¢ÀFe³F ÀF¶FÀFZ ¸F„RYeQ »F¦F SXWXe W`XÜ
·FFSX°F ¸FZÔ ÀFeSX¸F BaÀXMXeXMXйFìXM AFGRY BadOX¹FF
(ÀFeAFBAFB) BÀFZ IYûd½FVFe»OX IZY ³FF¸F
ÀFZ ¶F³FF SXWXF W`XÜ ÀFeAFBAFB IZY ´Fi¸F„J
AQFS ´Fì³FF½FF»FF ³FZ ÀFSXIYFS IYe ¸FaþìSXe
d¸F»F³FZ ÀFZ ´FWX»FZ WXe dQÀFa¶FS °FIY ½F`¢ÀFe³F
¸FFGOX³FFÊ IYe ½F`¢ÀFe³F IYe IYe¸F°F BÀFÀFZ
IYBÊ ¦F„³FF Ad²FIY ´FXOXÞZ¦FeÜ BÀFIZY A»FF½FF
B³F IaY´Fd³F¹FûÔ IYe ½F`¢ÀFe³F ·Fe ¶FW„X°F
IY¸F ¸FFÂFF ¸FZÔ C´F»F¶²F WXû ÀFIZY¦Fe, þû
·FFSX°F IYe þøYSX°F IYû ´FìSXF IYSX³FZ IZY d»FE
³FFIYFRYe WXû¦FeÜ IYûd½FVFe»OX IZY A»FF½FF
·FFSX°F IYe C¸¸FeQ AFBÀFeE¸FAFS AüS
·FFSX°F ¶FF¹FûXMZXIY IYe IYû½F`¢ÀFe³F ´FS ·Fe
dXMXIYe W`X, dþÀFIYF °FeÀFSZ RZYþ IYF XMXÑF¹F»F
¨F»F SXWXF W`XÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe øYÀF IYe

´FS C°FSX³FZ IZY ÀF¸F¹F ÀFZ 72 §FÔMZ IZY AÔQS
IYûSXû³FF IYe AFSXMXe-´FeÀFeAFS MZXÀM dSX´FûMÊ
d³F¦FZdMX½F WXû³Fe þøYSXe W`XÜ ¹FW MZXÀM dSX´FûMÊ
ÀFF±F ³F »FF³FZ ½FF»FZ ¹FFdÂF¹FûÔ IYF AFSXMXe-
´FeÀFeAFS MZXÀM d½F¸FF³F°F»F ´FS WXe dIY¹FF
þFE¦FFÜ BÀFIYF J¨FÊ ·Fe ¹FFÂFe IYû WXe ½FWX³F
IYSX³FF WXû¦FFÜ BÀFIZY ¶FFQ ¹FFdÂF¹FûÔ IYû C³FIYF
´FìSXF ´F°FF AüS RYû³F ³FÔ¶FS »FZ³FZ IZY ¶FFQ WXe
§FS þF³FZ dQ¹FF þFE¦FFÜ BÀF MZXÀM ¸FZÔ dþ³F
¹FFdÂF¹FûÔ IYe dSX´FûMÊ ´FFGdþdMX½F AFE¦Fe, C³FIYF
d³F¹F¸FF³F„ÀFFS B»FFþ VF„øY dIY¹FF þFE¦FFÜ
B³F dQVFFd³FQZÊVFûË ¸FZÔ E¹FSX´FûMÊ A±FFGdSXMXe
AFGRY BÔdOX¹FF ÀFZ ·Fe A³F„SXû²F dIY¹FF ¦F¹FF
W` dIY ½FW C´FSXû¢°F SXFª¹FûÔ ÀFZ ¸FWXFSXF¿MXÑ ¸FZÔ
QZVF ¸FZÔ IYûSû³FF ÀFaIiY¸F¯F IZY ¶FPÞ°FZ ¸FF¸F»Fûa IZY ¶Fe¨F ÀFû¸F½FFS IYû ¸FWFSF¿XMÑ IZY ´F„¯FZ ¸FZÔ ÀIìY»F J„»F ¦FEÜ ±F¸FÊ»F
ÀIiYed³Fa¦F IZY d»FE IY°FFS ¸FZÔ JXOÞeÔ ÀIìY»F ´FW„a¨FeÔ LFÂFFEaÜ
dIY¹FF þFE¦FFÜ MZXÀM dSX´FûMÊ d³F¦FZdMX½F AF³FZ
´FS C³WZÔX §FS þF³FZ dQ¹FF þFE¦FFÜ ´FFGdþdMX½F
AF³FZ ´FS C³WZÔX IYûSXû³FF IZY¹FS ÀFZÔMXS ·FZþ dQ¹FF
þFE¦FFÜ þWXFÔ C³WZÔX A´F³FZ J¨FÊ ´FS B»FFþ
IYSXF³FF WXû¦FFÜ
BÀFe °FSXW C´FSXû¢°F SXFª¹FûÔ IYe AûS ÀFZ
¸FWXFSXF¿MXÑ ¸FZÔ ÀFOXÞIY ¸FF¦FÊ ÀFZ ´Fi½FZVF IYSX³FZ½FF»FZ
ÀF·Fe ¹FFdÂF¹FûÔ IZY VFSXeS IYF °FF´F¸FF³F QZJF
þFE¦FFÜ IYûSXû³FF IZY »FÃF¯F ´FFE þF³FZ ´FS
C³FIZY ´FFÀF ½FF´FÀFe IYF d½FIY»´F J„»FF WXû¦FF
¹FF dRYS C³FIYF EÔMXeþZ³F MZXÀM IYSXIZY dSX´FûMÊ
d³F¦FZdMX½F AF³FZ ´FS C³WZÔX SXFª¹F ¸FZÔ ´Fi½FZVF
EE³FAFB
SXûIY IYe ¸FFÔ¦F IYS ÀFIY°Fe W`XÜ
IY³FFÊMXIY-dWX¸FF¨F»F ¸FZÔ 31 dQÀFa¶FS °FIY
ÀIìY»F ¶FaQ : ÀF¸FF¨FFS EþZÔÀFe ´FeMXeAFB IZY
¸F„°FFd¶FIY IY³FFÊMXIY AüS dWX¸FF¨F»F ´FiQZVF ¸FZÔ
IYûSXû³FF IZY WXF»FF°F IYû QZJ°FZ W„XE 31 dQÀFa¶FS
°FIY ÀIìY»F AüS ´Fie-¹Fìd³F½FdÀFÊMXe IYFG»FZþûÔ
IYû ¶FaQ SXJ³FZ IYF AFQZVF dQ¹FF ¦F¹FF W`XÜ
dWX¸FF¨F»F ´FiQZVF IZY dVF¸F»FF, ¸FaOXe, IYFa¦FOXÞXF
AüS I„Y»»Fì dþ»FûÔ ¸FZÔ 15 dQÀFa¶FS °FIY SXF°F
AFN ÀFZ ÀF„¶FW LXW ¶FþZ °FIY IYF IYµ¹FìÊ »F¦FF
dQ¹FF ¦F¹FF W`XÜ
WXFZ þFE¦FFÜ
¸F„£¹F ÀFd¨F½F ³FZ d³FQZÊVF dQE W`XÔ dIY ½FZ
A´F³FZ-A´F³FZ dþ»FFZÔ ¸FZÔ ¸FFÀIY þFa¨F IYF
d½FVFZ¿F Ad·F¹FF³F VF„øY IYSZÔXÜ BÀF QF`SXF³F
¹FdQ IYFZBÊ ½FFWX³F ¨FF»FIY (IYFSX, ¶FFBIY,
ÀFFBdIY»F ½F A³¹F) ¶F¦F`S ¸FFÀIY ³FþS
AFE °FFZ °F°IYF»F CXÀFIYF ½FFWX³F þ¶°F
IYS d»F¹FF þFEÜ CX³WXFZÔ³FZ IYWXF ¹FdQ IYFZBÊ
Q„IYF³FQFS ¶F¦F`S ¸FFÀIY Q„IYF³F ¸FZÔ ³FþS AF°FF
W`X °FFZ EZÀFe Q„IYF³FFZÔ IYFZ °F°IYF»F ¶FaQ IYSXF
dQ¹FF þFEÜ B³F Q„IYF³FFZÔ IYFZ dþ»FFd²FIYFSXe
IYe ÀF¸FeÃFF IZY ¶FFQ WXe £FFZ»FZ þF³FZ IYe
A³F„¸Fd°F d¸F»FZ¦FeÜ ¸F„£¹F ÀFd¨F½F Qe´FIY
I„Y¸FFS ³FZ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ IiYFBdÀFÀF ¸F`³FZþ¸FZÔMX
·FFSX°F AüS BþSXF¹F»F IZY 13½FZÔ RYûSX¸F
IYû ½F¨F„ÊA»F øY´F ÀFZ ÀFa¶Fûd²F°F IYSX°FZ
W„XE ÀFû¸F½FFS IYû ·FX˜F¨FF¹FÊ ³FZ IYWXF dIY
½F`dV½FIY ¸FWXF¸FFSXe IYûd½FOX-19 IYe ¸FWXþ
30 ÀFZIZÔYOX ¸FZÔ ´FWX¨FF³F IYSX³FZ IZY d»FE
S`Xd´FOX MZXÀMX dIYMX IYû d½FIYdÀF°F dIY¹FF þF
SXWXF W`XÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe ½F`¢ÀFe³F ÀFa¶Fa²Fe
VFû²F ¸FZÔ ·Fe ÀFWX¹Fû¦F dIY¹FF þF SXWXF W`XÜ
.co
IYe 10 IYSXûXOXÞ OXûþ °F`¹FFS IYSX³FZ IYF QF½FF ½F`¢ÀFe³F À´F„°Fd³FIY-´FFa¨F IZY RZYþ Qû
dIY¹FF W`XÜ BÀFIZY ¶FFQ ¸FF¨FÊ ÀFZ IaY´F³Fe WXS AüS °Fe³F IYF XEIY ÀFF±F XMXÑF¹F»F VF„øY
¸FWXe³FZ 10 IYSXûXOXÞ OXûþ ¶F³FFE¦FeÜ B³F¸FZÔ WXû³FZ þF SXWXF W`XÜ I`YdOX»FF IYe ½F`¢ÀFe³F
ÀFZ 50 RYeÀFQ OXûþ ·FFSX°F IYû d¸F»FZ¦FeÜ IZY RZYþ Qû IYF XMXÑF¹F»F ´FìSXF WXû ¨F„IYF W`
·FFSX°F ÀFSXIYFS ³FZ ÀFeAFBAFB ÀFZ °F¹F AüS ¶FF¹Fû»FFGdþIY»F BÊ IYe ½F`¢ÀFe³F IYF
ÀFZ AF²Fe IYe¸F°F ´FS ½F`¢ÀFe³F JSXeQ³FZ RZYþ EIY AüS RZYþ Qû IYF XMXÑF¹F»F ¨F»F
IYF IYSXFS dIY¹FF W`XÜ ½FWXeÔ RYFBþS AüS SXWXF W`XÜ
B°F³Fe ´Fi·FF½Fe W`XÔ ¹FZ ½F`¢ÀFe³F
Q½FF IYF ³FF¸F IaY´F³Fe ´FiIYFSX £F„SXFIY ´Fi·FF½F
·FaOXFSX¯F
-20 dOX¦Fie ÀFZ.
E¸FAFSXE³FE-1273 ¸FFGOX³FFÊ AFSXE³FE QFZ ¶FFSX 95%
LXWX ¸FWXe³FZ °FIY

¦F„þSXF°F IZY ¨FFS VFWXSXûÔ ¸FZÔ SXF°F IYF IYµ¹FìÊ : RYFBþS-

AF³FZ½FF»FZ ¹FFdÂF¹FûÔ IYF AFSXMXe-´FeÀFeAFS
MZXÀM d³F¦FZdMX½F QZJIYS WXe C³WZÔX ¹FFÂFF IYe
A³F„¸Fd°F QZÜ C´FSXû¢°F SXFª¹FûÔ ÀFZ MXÑZ³F ÀFZ
AF³FZ½FF»FZ ¹FFdÂF¹FûÔ IYe d³F¦FZdMX½F AFSXMXe-
´FeÀFeAFS dSX´FûMÊ 96 §FÔMZ IZY AÔQS IYe
WXû³Fe ¨FFdWXEÜ ¹FW dSX´FûMÊ ÀFF±F ³F »FF³FZ½FF»FZ
¹FFdÂF¹FûÔ IYe ÀIiYed³FÔ¦F ÀMZXVF³F ´FS WXe IYe
þFE¦FeÜ ÀIiYed³FÔ¦F ¸FZÔ IYûSXû³FF IZY »FÃF¯F
³F ´FFE þF³FZ ´FS C³WZÔX þF³FZ dQ¹FF þFE¦FFÜ
»FÃF¯F ³FþS AF³FZ ´FS C³FIYF EÔMXeþZ³F MZXÀM
dQ¹FF þFE¦FFÜ dSX´FûMÊ ´FFGdþdMX½F AF³FZ ´FS
C³WZÔX IYûd½FO IZY¹FS ÀFZÔMXS ¸FZÔ ·FZþ dQ¹FF
þFE¦FFÜ þWXFÔ C³WZÔX A´F³FZ J¨FÊ ´FS B»FFþ
IYSXF³FF WXû¦FFÜ
¶F°FF QZÔ dIY dQ»»Fe AüS ¦F„þSXF°F ¸FZÔ
IYûSXû³FF IZY ¶FPXÞ°FZ ¸FF¸F»FûÔ IYû QZJ°FZ W„XE
d´FLX»FZ Qû dQ³FûÔ ÀFZ ¹FW ÀFÔIZY°F d¸F»F SXWZ
±FZ dIY ¸FWXFSXF¿MXÑ ÀFSXIYFS ¹FWXFÔ IYûSXû³FF IYe
dÀ±Fd°F IYF¶Fì ¸FZÔ SXJ³FZ IZY d»FE C¢°F SXFª¹FûÔ
ÀFZ AF³FZ½FF»Fe d½F¸FF³F E½FÔ MXÑZ³F ÀFZ½FFAûÔ ´FS
´FeMXeAFB IYe dSX´FûMÊX IZY ¸F„°FFd¶FIY ¦F„þSXF°F
IZY AWX¸FQF¶FFQ, ÀFìSX°F, ½FOXûQSXF AüS
SXFþIYûMX dþ»FûÔ ¸FZÔ SXF°F ³Fü ¶FþZ ÀFZ ÀF„¶FW
LXW ¶FþZ °FIY IZY d»FE IYµ¹FÊ »F¦FF dQ¹FF
¦F¹FF W`XÜ AWX¸FQF¶FFQ ¸FZÔ 11 dQÀFa¶FS °FIY
SXF°F IYF IYµ¹FìÊ »FF¦Fì SXWZX¦FFÜ BÀFIYû QZJ°FZ
W„XE SXFª¹F ÀFOXÞXIY ´FdSX½FWX³F d³F¦F¸F ³FZ B³F
VFWXSXûÔ ÀFZ ¦F„þSX³FZ ½FF»Fe ¹FF þF³FZ ½FF»Fe 17
ÀFü ÀFZ Ad²FIY ¶FÀFûÔ IZY ´FdSX¨FF»F³F IYû SXQ
IYS dQ¹FF W`XÜ
ÀF¸FìWX IYe ¶F`NXIY IYS ´FiQZVF ¸FZÔ IYFZSXFZ³FF IZY BÀFIZY A»FF½FF, Qû³FûÔ QZVF ¸FZIY B³F BadOX¹FF ¶FeE³FMXe162¶Fe2 AFSXE³FE QFZ ¶FFSX 95% -70 dOX¦Fie ÀFZ.
¶FF¹FFZE³FMZXIY
WXF»FF°F IYF þF¹FþF d»F¹FFÜ ½FedOX¹FFZ IYFaRiYZÔÀF IZY °FWX°F SXÃFF ÃFZÂF ¸FZÔ ·Fe ÀFWX¹Fû¦F IYS
IZY þdSXE W„XBÊ ¶F`NXIY ¸FZÔ ÀF·Fe dþ»FFZÔ IZY SXWZ W`ÔXÜ ÀFFB¶FS A´FSXF²FûÔ IZY dJ»FFRY ·Fe ¦FZ¸FZd»F¹FF dSXÀF¨FÊ ½FF¹FSX»F AF¸F dRiYþ IYZ
À´F„°Fd³FIY-5 QFZ ¶FFSX
OXeE¸F-EÀF´Fe IZY ÀFF±F WXe À½FFÀ±¹F d½F·FF¦F Qû³FûÔ QZVF EIYþ„MX W`ÔXÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY BaÀMXeMXйFìMX ½FZ¢MXS 92% °FF´F¸FF³F ´FSX
IZY AF»FFd²FIYFSXe ·Fe VFFd¸F»F SXWZXÜ ¸F„£¹F WX¸FZÔ AF°FadIY¹FûÔ IYF J°FSXF W`XÜ °FIY³FeIY ÀFeE¨FEOXeAFZE¢ÀF1 AFG¢ÀFRYFZOÊ- ½FF¹FSX»F AF¸F dRiYþ IYZ
ÀFd¨F½F ³FZ ´FiVFFÀFd³FIY A¸F»FZ IYFZ A¦F»FZ 15 IZY ¹F„¦F ¸FZÔ ·FFSX°F AüS BþSXF¹F»F BÀF °FSXW QFZ ¶FFSX
E³FÀFeAFZ½Fe-2019 EÀMXÑFþZ³FZIYF ½FZ¢MXSX 70% °FF´F¸FF³F ´FS
dQ³FFZÔ °FIY d½FVFZ¿F Ad·F¹FF³F ¨F»FF³FZ IZY d³FQZÊVF d¸F»FIYS IYF¸F IYSZÔX¦FZ dIY d½FV½F ¸FZÔ C³FIYe
dQEÜ BÀF QF`SXF³F À½FFÀ±¹F d½F·FF¦F IYFaMZX¢MX ²FFIY ¶FPXÞZ AüS ½F`dV½FIY ¶FFþFS ¸FZÔ ´FIYOXÞX þFSXe ¶F¹FF³F ¸FZÔ IYWXF ¦F¹FF W` dIY WX¸FFSZ dÀ±FSX°FF IYe C¸¸FeQ IZY ÀFF±F WXe AFd±FÊIY
MXÑZÎÀF¦F ¶FPXÞFE¦FFÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe MZXÀMX IYe ¸Fþ¶Fì°F WXûÜ d½FQZVF ¸FaÂFF»F¹F IYe AûS ÀFZ ÀFFÓFF ³FþdSX¹FZ ¸FZÔ ÃFZÂF IZY d»FE VFFad°F AüS d½FIYFÀF ·Fe W`XÜ
ÀFa£¹FF ·Fe ¶FPXÞFBÊ þFE¦FeÜ

AÀF¸F IZY ´Fì½FÊ ¸F„£¹F¸FaÂFe °F÷Y¯F ¦Fû¦FûBÊ IYF d³F²F³F E¸F¶Fe¶FeEÀF LXFÂF AüSX OZÔXMX»F
m

OXFG¢MXSXFZÔ IYe °F`³FF°Fe ¸FZÔ þ„MXF

¦F„½FFWXFMXe, ´FiZMXÑ : AÀF¸F IZY ´Fì½FÊ ¸F„£¹F¸FaÂFe 4IYûSXû³FF ÀFZ ´F`QF W„XBÊ ÀF¸FÀ¹FFAûÔ IYF ¨F»F
°F÷Y¯F ¦Fû¦FûBÊ IYF ÀFû¸F½FFS VFF¸F ¹FWXFa EIY
AÀ´F°FF»F ¸FZÔ d³F²F³F WXû ¦F¹FFÜ ½FW 84 ½F¿FÊ
IZY ±FZÜ C³WZÔ I„YL dQ³F ´FWX»FZ IYûSXû³FF W„XAF
±FFÜ ¶FFQ ¸FZÔ CÀFÀFZ ´F`QF W„XBÊ ÀF¸FÀ¹FFAûÔ IZY
B»FFþ IZY d»FE C³WZÔ ¦F„½FFWXFMXe ¸FZdOXIY»F
IYF»FZþ AÀ´F°FF»F ¸FZÔ ·F°FeÊ IYSXF¹FF ¦F¹FF ±FFÜ
AÀF¸F ÀFSXIYFS ³FZ dQ½Fa¦F°F ³FZ°FF IZY ÀF¸¸FF³F
¸FZÔ °Fe³F dQ³F IZY SXFþIYe¹F VFûIY IYe §Fû¿F¯FF
IYe W`XÜ Aad°F¸F ÀFaÀIYFS ¦F„÷Y½FFS IYû ¦F„½FFWXFMXe
¸FZÔ dIY¹FF þFE¦FFÜ
SXFª¹F IZY À½FFÀ±¹F ¸FaÂFe WZX¸Fa°F d¶FÀ½F
ÀFSX¸FF ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ¦Fû¦FûBÊ ³FZ VFF¸F 5.34
¶FþZ AFdJSXe ÀFFaÀF »FeÜ C³FIYF ´FFd±FʽF QZW
´FWX»FZ dQÀF´F„S dÀ±F°F C³FIZY AF½FFÀF ´FS »FZ
þF¹FF þFE¦FF AüS ¸Fa¦F»F½FFS IYû ßFe¸Fa°F
VFaIYSXQZ½F IY»FF ÃFZÂF ¸FZÔ AF¸F »Fû¦FûÔ IZY
QVFʳF IZY d»FE SXJF þFE¦FFÜ C³FIYF Aad°F¸F
ÀFaÀIYFS ´FìSZ SXFþIYe¹F ÀF¸¸FF³F IZY ÀFF±F
dIY¹FF þFE¦FFÜ ½FW 2001 ÀFZ 2016 IZY ¶Fe¨F
AÀF¸F IZY °Fe³F ¶FFS ¸F„£¹F¸FaÂFe ¶F³FZ ±FZÜ ½FW
SXWXF ±FF B»FFþ
°F÷Y¯F ¦Fû¦FûBÊ RYFB»F
LXW ¶FFS ÀFFaÀFQ AüS Qû ¶FFS IZÔYýie¹F ¸FaÂFe
·Fe SXWZXÜ C³FIZY ´F„ÂF ¦FüSX½F ¦Fû¦FûBÊ »FûIYÀF·FF
ÀFQÀ¹F W`ÔXÜ
¦Fû¦FûBÊ IZY d³F²F³F ´FS SXF¿MXÑ´Fd°F SXF¸F³FF±F
IYûνFQ, ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔXýi ¸FûQe, ¦FÈW ¸FaÂFe
Ad¸F°F VFFW °F±FF IYFa¦FiiZÀF A²¹FÃF ÀFûd³F¹FF
¦FFa²Fe ÀF¸FZ°F IYBÊ ³FZ°FFAûÔ ³FZ VFûIY ÀFa½FZQ³FFEa
½¹F¢°F IYe WaX`ÔÜ ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FZ MXнFeMX IYS IYWXF
W` dIY °F÷Y¯F ¦Fû¦FûBÊ EIY »FûIYd´Fi¹F ³FZ°FF °F±FF
I„YVF»F ´FiVFFÀFIY ±FZ, dþ³FIZY ´FFÀF AÀF¸F ÀFZ
»FZIYS IZÔYýi °FIY IYF SXFþ³Fed°FIY A³F„·F½F ±FFÜ
C³FIZY d³F²F³F ÀFZ Q„Je WìaXÜ BÀF Q„J IYe §FOXÞXe
¸FZÔ C³FIZY ´FdSX½FFS AüS ÀF¸F±FÊIYûÔ IZY ÀFF±F
¸FZSXe ÀFa½FZQ³FFEa W`ÔXÜ ÀFûd³F¹FF ¦FFa²Fe ³FZ IYWXF
W` dIY ¦Fû¦FûBÊ IYFa¦FiiZÀF IZY IYïF½FS ³FZ°FFAûÔ ¸FZÔ
ÀFZ EIY ±FZÜ d½F²FF¹FIY, ÀFFaÀFQ, IZÔYýie¹F ¸FaÂFe
°F±FF AÀF¸F IZY ¸F„£¹F¸FaÂFe IZY øY´F ¸FZÔ C³FIYF
A³F„·F½F AüS ÀF»FFW WX¸FZVFF C´F¹Fû¦Fe SXWXFÜ
´Fì½FÊ ´Fi²FF³F¸FaÂFe BadQSXF ¦FFa²Fe AüS SXFþe½F
¦FFa²Fe ·Fe C³FIYF ¶FW„X°F ÀF¸¸FF³F IYSX°FZ ±FZÜ
IYûSXû³FF ÀFaIiYd¸F°F ´FFE þF³FZ IZY ¶FFQ
¦Fû¦FûBÊ IYû ´FWX»FZ 26 A¦FÀ°F IYû AÀ´F°FF»F
¸FZÔ ·F°FeÊ IYSXF¹FF ¦F¹FF ±FFÜ I„YL dQ³F ¶FFQ
dOXÀ¨FFþÊ IYS dQE ¦FE ±FZ, »FZdIY³F C³WZÔ Qû
³F½Fa¶FS IYû dRYS ÀFZ ·F°FeÊ IYSXF¹FF ¦F¹FFÜ 21
³F½Fa¶FS IYû C³FIZY IYBÊ Aa¦FûÔ ³FZ IYF¸F IYSX³FF
¶FaQ IYS dQ¹FF, dþÀFIZY ¶FFQ C³WZÔ ½FZÔMXe»FZMXS
´FS SXJF ¦F¹FF AüS SXd½F½FFS IYû OXF¹Fd»FdÀFÀF
·Fe W„XAF, »FZdIY³F C³FIYe WXF»F°F ¸FZÔ ÀF„²FFS
³FWXeÔ W„XAFÜ
»FûIY³FF¹FIY AÀ´F°FF»F
ªFF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe : IYûSXû³FF
ÀFaIYMX ÀFZ þìÓF°Fe dQ»»Fe ¸FZÔ OXFG¢MXSXFZÔ IYe
IY¸Fe IZY ¨F»F°FZ A¶F E¸F¶Fe¶FeEÀF IYSX
¨F„IZY AF`S E¸F¶Fe¶FeEÀF BaMX³FÊ IYSX SXWZX LXFÂFFZÔ
½F OZÔXMX»F OXFG¢MXS IYFZSXFZ³FF IZY ¸FSXeþFZÔ IYF
B»FFþ IYSZÔX¦FZÜ dQ»»Fe IZY ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞXZ IYûd½FOX
AÀ´F°FF»F »FûIY³FF¹FIY IZY ´Fi¶Fa²F³F ³FZ EZÀFZ
LXFÂFFZÔ AüSX OXFG¢MXSXFZÔ IYe °F`³FF°Fe IZY d»FE
CX³FIYe ÀFWX¸Fd°F »FZ³Fe VF„øY IYSX QeÜ ¶F°FF QZÔ
dIY »FûIY³FF¹FIY AÀ´F°FF»F ¸Fü»FF³FF AFþFQ
¸FZdOXIY»F IYFG»FZþ ÀFZ ÀFa¶Fð W`XÜ BÀFd»FE
AÀ´F°FF»F ´Fia¶F²F³F ¸FZdOXIY»F IYFG»FZþ ÀFZ
d½F½FFW AF¹Fûþ³F ÀFZ þ„XOÞe ¸FaþìSe IZY d»FE IY°FFS... E¸F¶Fe¶FeEÀF AüSX BaMX³FÊ IYSX SXWZX LXFÂFFZÔ
AüSX þìd³F¹FSX OZÔXMX»F OXFG¢MXSXFZÔ ÀFZ IYûSXû³FF
IYûSû³FF IYF»F ¸FZÔ þWFa À½FFÀ±¹F ÀFa¶Fa²Fe d¨Fa°FFEa ¶FPÞe W``Ô, ½FWeÔ d½F½FFW þ`ÀFZ AF¹Fûþ³F ·Fe BÀFIZY AÀFS ÀFZ ALì°FZ ³FWeÔ W``ÔÜ BÔQüS ¸FZa ¶FPÞ°FZ IYûSû³FF ÀFÔIiY¸F¯F IYû ¸FSXeþFZÔ IZY B»FFþ ¸FZÔ °F`³FF°Fe IZY d»FE CX³FIYe
QZJ°FZ W„E VFFdQ¹FûÔ ½F A³¹F ÀFF½FÊþd³FIY AF¹Fûþ³FûÔ IZY d»FE ³FBÊ ¦FFBO»FFBaÀF þFSe IYe ¦FBÊ W`aÜ dþ³F ´FdS½FFSûÔ ¸FZa VFFQe W` C³FIZY ´FdSþ³F ÀFû¸F½FFS IYû ¶FOÞe ÀFWX¸Fd°F »FZ SXWXF W`XÜ ÀFWX¸Fd°F d¸F»F³FZ IZY ¶FFQ
ÀFÔ£¹FF ¸FZa IY»FZ¢MS AFGdRYÀF ¸FÔþìSe »FZ³FZ ´FW„Ô¨FZÜ BÀFIZY d»FE »Fû¦Fûa IYe IY°FFS ³FþS AFBÊÜ AF¹Fûþ³F ¸FZÔ ¸FFÀIY ´FW³F³FZ AüS VFFSedSIY QìSe ÀF¸FZ°F ¦FFBO»FFBaÀF B³WZÔX IYûSXû³FF ¸FSXeþFZÔ IZY B»FFþ ¸FZÔ »F¦FF¹FF
IZY ÀF·Fe d³F¹F¸Fûa IYF ´FF»F³F IYS³FF Ad³F½FF¹FÊ Wû¦FFÜ IYF¹FÊIiY¸F À±F»F ÀFZ þ„XOÞZ ±FF³FF ÃFZÂF ¸FZÔ IYF¹FÊIiY¸Fûa IYe ÀFì¨F³FF ·Fe QZ³Fe Wû¦FeÜ ´FiR„Y»»F ¨FüSdÀF¹FF þFE¦FFÜ BÀFIYe þF³FIYFSXe AÀ´F°FF»F IZY
d¨FdIY°ÀFF d³FQZVFIY OXFG. ÀF„SZXVF I„Y¸FFSX ³FZ QeÜ
 dQÀFa¶FSX ÀFZ 10 þ³F½FSXe IZY ¶Fe¨F IYûWXSXF ¦FWXSXF°FF W`X dQ»»Fe-
6
(24-30 ³F½FÔ¶FSX)
22 E³FÀFeAFSX ¸FZÔÜ EIY ÀFZ 10 þ³F½FSXe IZY QüSXF³F §F³FF IYûWXSXF LXF³FZ
IYe ÀF½FFÊd²FIY ´FdSXdÀ±Fd°F ¶F³F°Fe WX`Ü ¸Fa¦F»FUFSY
www.jagran.com
24Y³FUa¶FS,Y2020

SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ IYûWXSXF ¶F³F°FF W`X IYF»F IYûSXû³FF ÀFZ IY¸F þF³F»FZ½FF QZVF IYe dÀ±Fd°F WXFQÀFûÔ ´FS ³FWXeÔ »F¦F ´FF
SXWXF ´Fi·FF½Fe AaI„YVF
³FWXeÔ ÀFOXÞIY Q„§FÊMX³FFEa 50% WXFQÀFZ ¸Fü°FZÔ
¸Fü°FûÔ IYû XMXF»FF þF

BÀFIZY IYFSX¯F WXû°FZ W`ÔX WXSX ÀFF»F IYSXe¶F EIY WXþFSX WXFQÀFZ, þF°Fe W`X Qû ÀFü ÀFZ Ad²FIY IYe þF³F
SXFW„X»F ¨FüWXF³F, 
³FBÊ dQ»»Fe
¶FQWXF»F ÀFOXÞIY AF`S
¨FF»FIYFZÔ IYe ¸F³F¸FF³Fe ·Fe IYû SXû³FF ÀFÔIiY¸F¯F IZY IYFSX¯F BÀF ÀF¸F¹F ´FìSXe
Q„d³F¹FF ´FSZXVFF³F W`XÜ BÀFIZY IYFSX¯F Q„d³F¹FF·FS
¸FZÔ A¶F °FIY
ÀFIY°FF W` A¦FS
§FF¹F»FûÔ IYû ÀF¸F¹F
´FS ¸FQQ d¸F»FZ
2015
1,46,133
5,01,423

  ¸FZÔ A¶F °FIY 969 þF³F»FZ½FF ¶F³F°Fe W`X £F°FSXF

ÀFQeÊ IYF ¸FüÀF¸F VF„øY WXû³FZ IZY ÀFF±F WXe
2020 WXFQÀFZ W„XE W`XÔ, dþÀF¸FZÔ 999 ¹F¸F„³FF´FFSX ¸FZÔ ·Fû´F„SXF ¶FFGOÊXSX ÀFZ
»FFZ¦FFZÔ IYe þF³F ¨F»Fe ¦FBÊ ¸FaOXû»Fe ¨FFSXJa·FF ¨FüSXFWZX °FIY
13.5 »FFJ ÀFZ
ª¹FFQF »Fû¦FûÔ IYe
¸Fü°F WXû ¦FBÊ W`XÜ
50 2016
1,50,785
4,80,652

IYûWXSXF ´FOXÞX³FZ »F¦F°FF W`X AüSX CXÀFIZY »FFJ »Fû¦F ¦Fa·FeS

IYFSX¯F ÀFOXÞXIY WXFQÀFFZÔ IYe AFVFaIYF
IYFRYe ¶FPXÞ þF°Fe W`XÜ EZÀFZ °F¸FF¸F
CX´FF¹F W`ÔX, dþ³WZÔX A´F³FFIYSX IYûWXSZX ¸FZÔ
Co
·Fe ÀFOXÞXIY WXFQÀFZ ³¹Fì³F°F¸F IYSX ½FFWX³F
¨F»FF³FF ÀF„SXdÃF°F ¶F³FF¹FF þF ÀFIY°FF
W`XÜ »FZdIY³F þWXFa EIY AûSX ÀFa¶Fad²F°F
ÀFSXIYFSXe d½F·FF¦FFZÔ IYe »FF´FSX½FFWXe
dÀ±Fd°F IYû J°FSX³FFIY ¶F³FF°Fe W`X, ½FWXeÔ
½FFWX³F ¨FF»FIYFZÔ õFSXF IYûWXSZX ¸FZÔ ¹FF°FF¹FF°F
d³F¹F¸FFZÔ IYF ´FF»F³F ³F IYSX³FF CX³FIZY
d»FE þF³F»FZ½FF ÀFFd¶F°F WXû°FF W`XÜ ¹FWXe
½FþWX W`X dIY WXSX ÀFF»F IYûWXSZX IZY IYFSX¯F
SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ IYSXe¶F EIY WXþFSX ÀFOXÞXIY
WXFQÀFZ WXû°FZ W`ÔX, dþ³F¸FZÔ ¶FOXÞXe ÀFa£¹FF ¸FZÔ
»Fû¦FFZÔ IYe þF³F þF°Fe W`X AüSX IYBÊ A³¹F
py
¦Fa·FeSX øY´F ÀFZ §FF¹F»F WXû°FZ W`ÔXÜ
SXFþ²FF³Fe ¸FZÔ d´FLX»FZ I„YLX ½F¿FûÊÔ ¸FZÔ
´Fid°F½F¿FÊ AF`ÀF°F³F ÀFFPXÞZ ´FFa¨F ÀFZ ÀFF°F
WXþFSX ÀFOXÞXIY WXFQÀFZ W„XE W`ÔX, dþ³F¸FZÔ
ÀFZ WXSX ÀFF»F IYSXe¶F EIY WXþFSX WXFQÀFZ
IYûWXSZX IZY IYFSX¯F W„XE W`ÔXÜ IYûWXSZX IZY
IYFSX¯F WXû³FZ ½FF»FZ B³F WXFQÀFFZÔ ¸FZÔ ´Fid°F½F¿FÊ
Qû ÀFü ÀFZ ª¹FFQF »Fû¦FFZÔ IYe þF³F ¦FBÊ
W`XÜ B³F¸FZÔ ¹F„½FFAFZÔ IYe ÀFa£¹FF ª¹FFQF
W`XÜ B³F ÀFOXÞXIY WXFQÀFFZÔ IYF IYFSX¯F
Ri
¸F±F„SXF SXûOX ´FSX ÀFeAFSXAFSXAFB IZY ÀFF¸F³FZ ÀFOÞXIY IZY ¶Fe¨F ¸FZa dÀ±F°F ´FZOÞX IZY ¨F»F°FZ WXFQÀFF WXû³FZ IYe
ÀFa·FF½F³FF ¶F³Fe SXWX°Fe WX`Ü ´FZOÞX ´FSX IYûBÊ dSXµ»FZ¢MXSX ³FWXeÔ »F¦FF WX`Ü
¶FFSX þF³F»FZ½FF ÀFFd¶F°F WXû°Fe W`XÜ
d¶F³FF dSXµ»FZ¢MXSX ½FF»FZ ½FFWX³F SXF°F
IZY ÀF¸F¹F ÀFOXÞXIYFZÔ ´FSX ÀFF¸FF³¹F °FüSX
´FSX QüOXÞX°FZ ³FþSX AF°FZ W`ÔXÜ IYûWXSZX IZY
IYFSX¯F B³F ·FFSXe ½FFWX³FFZÔ ¸FZÔ »FQZ W„XE
ÀFdSX¹FZ B°¹FFdQ QìSX °FIY d³FIY»FZ SXWX°FZ
W`ÔX, þû dSXµ»FZ¢MXSX ³F WXû³FZ IZY IYFSX¯F
dQJFBÊ ³FWXeÔ QZ°FZ AüSX WXFQÀFF WXû þF°FF
W`XÜ JSXF¶F ½FFWX³FFZÔ IYF d¶F³FF dSXµ»FZ¢MXSX
IZY ÀFOXÞXIYFZÔ ´FSX JOXÞXF WXû³FF ·Fe IYûWXSZX
¸FZÔ WXFQÀFZ IYe ¶FOXÞXe ½FþWX ¶F³F°FF W`XÜ
½FFWX³FFZÔ ¸FZÔ RYFG¦F »FFBMZÔX ³F WXû³FF ·Fe
IYûWXSZX ¸FZÔ WXFQÀFZ IYe ½FþWX ¶F³F°FF W`XÜ
RY„MX´FF±F ´FS »F¦FZ ´FZOXÞ ·Fe ¶F³F°FZ W`XÔ WXFQÀFZ
ÀFOXÞXIY ´FSX ¦FOXÐXPZX WXû³FZ ÀFZ ¹FWXFa IYûd½FOX-19 IYû 4,64,910
d´FLX»FZ I„YL ÀFF»FFZÔ ÀFZ BÀF °FSXWX WXFQÀFZ IYe AFVFaIYF ª¹FFQF W`XÜ U`dVUIY ¸FWXF¸FFSXe
øY´F ÀFZ §FF¹F»F 2017
1,47,913
þF³F»FZ½FF ÀFFd¶F°F W„XE ÀFOXÞIY WXFQÀFZ A±F½FF À±FF¹Fe
¶FFWXSXe dQ»»Fe ¸FZÔ ÎÀF§F„ ¶FFGOÊXSX §Fûd¿F°F IYS dQ¹FF
A´Fa¦F°FF IYF 4,67,044
ÀFOXÞXIY þF³F»FZ½FF ¸FF`°F §FF¹F»F ÀFZ ¸F„IYSX¶FF ¨FüIY IZY ¶Fe¨F VFd³F ¦F¹FF W` AüS BÀFÀFZ d³F´FMX³FZ IZY d»FE WXSXÀFÔ·F½F ´Fi¹FFÀF
½F¿FÊ dVFIYFS WXû ¨F„IZY 2018
WXFQÀFZ WXFQÀFZ ¸FadQSX ¨FüSXFWZX ´FSX ¹FF°FF¹FF°F IYF dIYE þF SXWZ W`ÔXÜ WXF»FFadIY, ÀFOXÞIY WXFQÀFZ ·Fe BÀFÀFZ 1,51,417
Q¶FF½F Ad²FIY WXû³FZ AüSX ½FFWX³F W`Ô d´FLX»FZ EIY
IY¸F þF³F»FZ½FF ³FWXeÔ W`ÔXÜ Q„d³F¹FF·FSX ¸FZÔ WXS ÀFF»F 13.5 QVFIY ¸FZÔ
2016 7,375 1,548 1,591 7,154 ¨FF»FIYFZÔ õFSXF SZXOX »FFBMX þa´F »FFJ ÀFZ ª¹FFQF »Fû¦F ÀFOXÞIY WXFQÀFûÔ ¸FZÔ þF³F ¦FÔ½FF QZ°FZ 2019 4,49,002
2017 6,673 1,565 1,584 6,604 IYSX³FZ IZY IYFSX¯F ¹FWXFa ÀFOXÞXIY W`ÔXÜ ·FFSX°F ¸FZÔ °Fû dÀ±Fd°F ª¹FFQF ¦FÔ·FeS W`XÜ Q„d³F¹FF·FS 13.81 1,51,113
WXFQÀFZ ª¹FFQF WXû°FZ W`ÔXÜ IYûWXSZX ¸FZÔ C´F»F¶²F ½FFWX³FûÔ ¸FZÔ ·FFSX°F IYe dWXÀÀFZQFSXe ¸FWXªF EIY (êû°F: ÀFXOXÞIY ´FdSX½FWX³F ½F SXFþ¸FF¦FÊ ¸FaÂFF»F¹F)
2018 6,515 1,657 1,690 6,086 IZY ÀF¸F¹F ¹FWXFa ÀFOXÞXIY WXFQÀFZ »FFJ »Fû¦F d´FLX»FZ
RYeÀFQ W`X, þ¶FdIY 11 ´Fid°FVF°F ÀFOÞXIY WXFQÀFZ A´F³FZ WXe
d½Fd´F³F VF¸FFÊ
2019 5,610 1,433 1,463 5,152 IYF J°FSXF ª¹FFQF ¶FPXÞ þF°FF QZVF ¸FZÔ WXû°FZ W`ÔXÜ QZVF IYe ÀFOXÞIYûÔ ´FS WXS §FÔMZ WXû³FZ ½FF»FZ
EIY QVFIY ¸FZÔ ¦Fa½FF ³FF¸F„¸FdIY³F I„YL ·Fe ³FWXeÔ
W`XÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe ¸F„IaYQ´F„SX ¨F„IZY W`Ô þF³F ¶FXOXÞe AF¶FFQe WXû³FZ IZY ¶FF½FþìQ ·FFSX°F ³FZ
¦FE W`ÔXÜ BÀFÀFZ IYûWXSZX IZY ÀF¸F¹F WXFQÀFZ WXFQÀFûÔ ¸FZÔ IY¸F ÀFZ IY¸F 17 »Fû¦FûÔ IYe ¸Fü°F WXû þF°Fe
dQ»»Fe ¸FZÔ WXFB½FZ ´FS W„XE WXFQÀFZ ¨FüIY ´FSX ·Fe Ad²FIY ÀFOXÞXIY EWXd°F¹FF°Fe C´FF¹FûÔ U ÀF°FIÊY°FF ÀFZ IYûSXû³FF
IYe AFVFaIYF ª¹FFQF WXû þF°Fe W`XÜ A·Fe
½F¿FÊ WXFQÀFZ þF³F»FZ½FF ¸FF`°F §FF¹F»F WXFQÀFZ WXû°FZ W`ÔXÜ AFþFQ´F„SX
W`XÜ ÀFOXÞIY WXFQÀFZ IYûSXû³FF ÀFZ IY¸F §FF°FIY IY°FBÊ ³FWXeÔ
W`ÔX, BÀFd»FE C³F ´FS AÔI„YVF »F¦FF³FZ IZY d»FE ·Fe ¶FZWXQ
29 ÀFaIiY¸F¯F ´FS ³FIZY»F IYÀF³FZ ¸FZÔ IYFRYe WXQ
WXF»F WXe ¸FZÔ QdÃF¯Fe dQ»»Fe ÀFZ WXdSX¹FF¯FF ¸FaOXe þF³FZ ½FF»FF Ad²FIY°FSX ¸FFÀFì¸FûÔ IYe WXS dQ³F °FIY IYF¸F¹FF¶Fe ´FFBÊ W`XÜ I„YL ½F¿FÊ ´FWX»FZ °FIY
þF³FZ ½FF»FZ ¸F±F„SXF SXûOX ´FSX ¸FûQe d¸F»F WXFQÀFZ ¦Fa·FeS WXû³FF ´FOÞXZ¦FFÜ
¹FF°FF¹FF°F ¹FWXeÔ ÀFZ ¦F„þSX°FF W`XÜ ÀFXOXÞIY WXFQÀFûÔ ¸FZÔ QZVF ¸FZÔ I`ÔYÀFS ÀFZ WXS ÀFF»F IYSXe¶F ÀFF°F »FFJ
µ»FFBÊAû½FSX IYe AûSX þF³FZ ½FF»Fe 2016 723 221 238 650 A±Fʽ¹F½FÀ±FF IYû ·Fe ¶FXOXÞF ³F„IYÀFF³F WXû þF°Fe W` ¸Fü°F »Fû¦FûÔ IYe þF³F ¨F»Fe þF°Fe ±FeÜ þF¦FøYIY°FF
ÀFOXÞXIY ´FSX CX°°FSX ´FiQZVF SXFª¹F ÀFOXÞXIY ½F`ÀFZ °Fû ÀFOXÞXIY ´FSX WXFQÀFûÔ IYF AÀFS dÀFRÊY ´FdSX½FFS °FIY ÀFed¸F°F AüS d¨FdIY°ÀFe¹F C´FF¹FûÔ ÀFZ BÀF¸FZÔ IY¸Fe AF³FZ
´FdSX½FWX³F d³F¦F¸F IYe ¶FÀF ÀFOXÞXIY ´FSX
JOXÞXZ ´FZOXÞ ÀFZ MXIYSXF ¦FBÊ ±Fe, dþÀF¸FZÔ 13
2017 755 265 267 760
ÀF„SXÃFF Ba°FþF¸F WX¸FZVFF ³FWXeÔ WXû°FF, ¶Fd»IY BÀFÀFZ QZVF IYe A±Fʽ¹F½FÀ±FF 199 »F¦Fe W`XÜ ³F¢ÀF»Fe U AF°FaIYe ½FFSXQF°FûÔ ´FS
2018 783 258 263 704 WXe WXû³FZ ¨FFdWXEÜ »FZdIY³F IYûWXSZX ·Fe ´Fi·FFd½F°F WXû°Fe W`XÜ ÀFZ½F »FFBRY RYFCaOZXVF³F IZY QZVFûÔ ¸FZÔ 2018 ¸FZÔ ·Fe ³FIZY»F IYÀFF ¦F¹FF W`X, dþ³F¸FZÔ WXþFSXûÔ »Fû¦F
»Fû¦F §FF¹F»F W„XE ±FZÜ IYe VF„÷YAF°F WXû³FZ ÀFZ ´FWX»FZ B³F A³F„ÀFFSX, QZVF ¸FZÔ WXS ÀFF»F WXû³FZ ½FF»FZ IYSXe¶F 4.5 WX„E WXFQÀFûÔ IYe þF³F ¦Fa½FF QZ°FZ ±FZÜ ¹FZ CQFWXSX¯F ¶F°FF°FZ W`Ô dIY
dQ»»Fe-E³FÀFeAFSX ¸FZÔ ÀFQeÊ IYe 2019 857 268 278 742
´FSX ²¹FF³F QZ³FF ª¹FFQF þøYSXe »FFJ ÀFOÞXIY WXFQÀFZ WX¸FFSXe A±Fʽ¹F½FÀ±FF IYû »F¦F·F¦F SX`ÔdIaY¦F ¸FZÔ SXWXF ´FWX»FZ ÀFSXIYFS U þ³F°FF ¨FFWZ °Fû ÀFXOXÞIY WXFQÀFûÔ ´FS
VF„÷YAF°F IZY ÀFF±F WXe IYûWXSXF ´FOXÞX³FZ IYûWXSZX IZY IYFSX¯F W„XE WXFQÀFZ W`XÜ IYûWXSZX IZY IYFSX¯F ÀFOXÞXIY 4.34 »FFJ IYSXûXOXÞ ÷Y´F¹FZ IYF ³F„IYÀFF³F ´FW„aX¨FF°FZ W`ÔXÜ À±FF³F ´FSX ·Fe ´Fi·FF½Fe AaI„YVF »F¦F ÀFIY°FF W`XÜ
»F¦F°FF W`X, »FZdIY³F 22 dQÀFa¶FSX ÀFZ 10 WXFQÀFZ ³F WXFZÔ BÀFIZY d»FE ÀF·Fe
þ³F½FSXe IZY ¶Fe¨F IYûWXSXF §F³FF WXû°FF ½F¿FÊ WXFQÀFZ ¸FF`°F §FF¹F»F
dQVFF ÀFì¨FIY, ÀMXÑXeMX »FFBMX,
W`XÜ ¸FüÀF¸F d½F·FF¦F IZY A³F„ÀFFSX, EIY 2016 425 94 414 ¦FOXÐXPXFZÔ AüSX d³F¸FFʯF À±F»FFZÔ ´FSX ¹FWXFa £FSXF¶F ÀMXÑeM »FFBMZÔ QZ SXWXeÔ WXFQÀFZ IYFZ QF½F°F

d½FVFZ¿F °FüSX ´FSX WXFBʽFZ ´FSX ¹FF°FF¹FF°F
½¹F½FÀ±FFAFZÔ IYF Q„÷YÀ°F ³F WXû³FF, ÀMXÑXeMX
»FFBMXFZÔ IYF JSXF¶F WXû³FF, ÀFOXÞXIYFZÔ ´FSX
¦FOXÐXPZX WXû³FF W`XÜ ½FWXeÔ, ½FFWX³F ¨FF»FIYFZÔ
IYe »FF´FSX½FFWXe ·Fe IYûWXSZX ¸FZÔ ÀFOXÞXIY
WXFQÀFFZÔ IYe ½FþWX ¶F³F°Fe W`X, þû IYBÊ
IYe ½FþWX: dQ»»Fe ¸FZÔ IYBÊ þ¦FWXFZÔ ´FSX
R„YMX´FF±F ´FSX »F¦FZ ´FZOXÞ ·Fe ÀFOXÞXIY ´FSX
AF ¦FE W`ÔXÜ ¸F±F„SXF SXûOX ´FSX °Fe³F þ¦FWX
EZÀFZ ´FZOXÞ W`ÔXÜ ÀFa¶Fad²F°F d½F·FF¦FFZÔ õFSXF
³F °Fû B³F ´FZOXÞ FZÔ IYû WXMXF¹FF þF SXWXF W`X
AüSX ³F WXe B³F ´FSX dSXµ»FZ¢MXSX »F¦FFE
ÀFZ 10 þ³F½FSXe IZY QüSXF³F §F³FF IYûWXSXF
LXF³FZ IYe ÀF½FFÊd²FIY ´FdSXdÀ±Fd°F ¶F³F°Fe
W`X, ¢¹FFZÔdIY BÀF QüSXF³F ³¹Fì³F°F¸F °FF´F¸FF³F
°Fe³F dOX¦Fie ÀFZd»ÀF¹FÀF IZY AFÀF´FFÀF
SXWX°FF W`XÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe IYûWXSXZ IYe
¨FFQSX ¸FZÔ QZ£F³FZ IYû d¸F»F°Fe WX`Ü
2017 856 209 864 OXF¹F½FþʳF dSXµ»FZ¢MXSX AFdQ IYû ½FWXeÔ, ½FþeSXF¶FFQ ÀFZ þeMXe IYSX³FF»F ´FSX d¨FSXF¦F dQ»»Fe ÀFZ dQ»»Fe ¦FZMX IZY »FZdIY³F ÀFQeÊ AüSX IYûWXSZX IYF ÀFeþ³F
2018 943 252 895 Q„÷YÀ°F IYSXF¹FF þF³FF ¨FFdWXEÜ ¶FFBÊ´FFÀF IZY ¶Fe¨F, ½FþeSXF¶FFQ µ»FFBÊ ¶Fe¨F AüSX ¸F²F„¶F³F ¨FüIY ÀFZ ¶FFQ»Fe ¸FûOXÞX AF³FZ IZY ¶FF½FþìQ A·Fe °FIY B³FIYe AûSX
OXFG. EÀF ½FZ»F¸F„øY¦F³F Aû½FSX, ÎSX¦F SXûOX ´FSX SXFþüSXe ¦FFOÊX³F IZY ¶Fe¨F Ad²FIYFaVF ÀMXÑXeMX »FFBMZÔX JSXF¶F ²¹FF³F ³FWXeÔ dQ¹FF ¦F¹FF W`X, þ¶FdIY Aa²FZSZX
2019 863 240 768
¸F„£¹F ½F`ÄFFd³FIY IZÔYýie¹F ÀFOXÞXIY ÀFZ ³FFSXF¹FF¯FF IZY ¶Fe¨F, dQ»»Fe I`ÔYMX ÀFZ W`ÔXÜ À±FF³Fe¹F »Fû¦F B³F »FFBMXFZÔ IYû NXeIY IYe ½FþWX ÀFZ B³F þ¦FWXFZÔ ´FSX IYBÊ ¶FOXÞXZ
³FFZM : AFaIYOXÞZ ÀFOXÞXIY ´FdSX½FWX³F AüSX SXFþ¸FF¦FÊ ¸FaÂFF»F¹F A³F„ÀFa²FF³F ÀFaÀ±FF³F ²Fü»FFI„YAFa IZY ¶Fe¨F, ¶FeAFSXMXe IYFGdSXOXûSX IYSXF³FZ IZY d»FE IYBÊ ¶FFSX IYWX ¨F„IZY W`ÔXÜ ÀFOXÞXIY WXFQÀFZ WXû ¨F„IZY W`ÔXÜ
IZY ¸F„°FFd¶FIY W`XÔÜ

OXѦF ´FZOX»FÀFÊ IYFZ ´FIYOXÞ³FZ ¦FBÊ E³FÀFe¶Fe IYûSXû³FF ´FS ·FFSXe AFÀ±FF, ßFðF»F„AFZÔ ÀFZ ´FMXe SXF¸F³F¦FSXe
gh

IYe MXe¸F ´FS WX¸F»FF, Qû §FF¹F»F

4 ·FeOXÞ IZY WX¸F»FZ ¸FZÔ E³FÀFe¶Fe IZY þû³F»F
SXFª¹F ¶¹FìSXû, ¸F„Ô¶FBÊ
OXF¹FSZX¢MXS IYû ·Fe AFBË £FSXFZÔ¨FZ ·FFSX°Fe AüSX WX¿FÊ IYû þ¸FF³F°F
¸F„Ô¶FBÊ IZY ¦FûSZX¦FFÔ½F B»FFIZY ¸FZÔ OXѦF ´FZOX»FÀFÊ 4 ´F„d»FÀF ³FZ ¸FF`IZY ´FS ´FW„Xa¨FIYS dÀ±Fd°F IYFZ IYFG¸FZdOX¹F³F ·FFSX°Fe dÀFÔW E½FÔ C³FIZY ´Fd°F SX§F„½FSXVFSX¯F, A¹Fû²¹FF
(³FVFe»FZ ´FQF±FÊ ¶FZ¨F³FZ½FF»FûÔ) IYû ´FIYOXÞ³FZ WX¿FÊ d»FÔ¶FFd¨F¹FF IYû ¸F„Ô¶FBÊ IYe E³FOXe´FeEÀF
d³F¹FadÂF°F dIY¹FF, °Fe³F d¦FSXµ°FFSX
¦FBÊ ³FFIYûÊdMX¢ÀF IYÔMXÑû»F ¶¹FìSXû (E³FÀFe¶Fe) IYûMÊ ÀFZ 15-15 AF²Fe SXF°F IYe ¦FWX³F À°F¶²F°FF A¨FF³FIY
tJ

IYe MXe¸F ´FS IYSXe¶F 60 »Fû¦FûÔ ³FZ WX¸F»FF IYS BIYMXÐNXF WXûIYS E³FÀFe¶Fe MXe¸F ´FS WX¸F»FF WXþFS IZY d³Fþe
dQ¹FFÜ BÀF WX¸F»FZ ¸FZÔ QFZ »Fû¦F §FF¹F»F WXû ¦FEÜ ¶Fû»F dQ¹FFÜ »FZdIY³F °F¶F °FIY ½FF³FJZOXÞZ ¸F„¨F»FIZY ´FS ÀFVF°FÊ
ÀF¸F¹F ´FS ´F„d»FÀF MXe¸F IZY ´FW„ÔX¨F³FZ IZY ¶FFQ ¸FZÔdOXÀF IYû JeÔ¨FIYS A´F³Fe ¦FFOXÞe ¸FZÔ ¶F`NXF þ¸FF³F°F d¸F»F ¦FBÊ
·FeOXÞ d°F°FSXd¶F°FS WXû ¦FBÊÜ ´F„d»FÀF ³FZ ÀFSXIYFSXe ¨F„IZY ±FZÜ ·FeOXÞ IZY WX¸F»FZ ¸FZÔ E³FÀFe¶Fe MXe¸F W`XÜ ·FFSX°Fe dÀFÔW
IY¸FʨFFdSX¹FûÔ IYû IYF¸F IYSX³FZ ÀFZ SXûIY³FZ IZY IZY Qû »Fû¦F §FF¹F»F WXû ¦FEÜ ½FF³FJZOXÞZ IYû ·Fe IYû VFd³F½FFS VFF¸F
·FFS°Fe AüS W¿FÊ
AFSXû´F ¸FZÔ °Fe³F »Fû¦FûÔ IZY d½F÷Yð ´FiF±Fd¸FIYe JSXû¨FZÔ AFBÊ W`ÔXÜ d»Fa¶FFd¨F¹FFÜ RYFB»F
E½FÔ WX¿FÊ IYû SXd½F½FFS
QþÊ IYS »Fe W`XÜ WX¸F»FF½FSXûÔ ÀFZ d§FSXe E³FÀFe¶Fe MXe¸F ³FZ RYû³F °FOXÞIZY E³FÀFe¶Fe ³FZ
E³FÀFe¶Fe IYe MXe¸F IYû ÀFì¨F³FF d¸F»Fe ´FS ´F„d»FÀF ÀFZ ¸FQQ ¸FFÔ¦FeÜ þ»Q WXe À±FF³Fe¹F ¦FFÔþF ÀFZ½F³F E½FÔ ¦FFÔþF SXJ³FZ IZY AFSXû´F
¸FZÔ d¦FSXµ°FFS dIY¹FF ±FFÜ ·FFSX°Fe E½FÔ WX¿FÊ
±Fe dIY ¸F„Ô¶FBÊ IZY ¦FûSZX¦FFÔ½F ÀMZXVF³F IZY ´FFÀF ´F„d»FÀF ³FZ ´FW„ÔX¨FIYS dÀ±Fd°F ´FS d³F¹FÔÂF¯F ´FF
³FZ SXd½F½FFS IYû IYûMÊ ¸FZÔ ´FZVF dIYE þF³FZ
þ½FFWXS ³F¦FS ¸FZÔ I`YSXe ¸FZÔdOXÀF ³FF¸FIY EIY d»F¹FF AüS ·FeOXÞ d°F°FSXd¶F°FS WXû ¦FBÊÜ ´F„d»FÀF
IZY QüSXF³F WXe þ¸FF³F°F IZY d»FE ¹FFd¨FIYF
MìXMX°Fe W`XÜ §FOXÞXe IYe ÀF„B¹FFa ¸F²¹F SXFdÂF IYF
Ad°FIiY¸F¯F IYSX°Fe W„XBÊÔ 2:13 ¶FþZ IYF ÀFaIZY°F
IYSX°Fe W`ÔXÜ A¦F»FZ ´F»F SXF¸F³F¦FSXe IYe 14
IYûÀF IYe ´FdSXd²F ßFðF»F„AFZÔ ÀFZ ´FM þF°Fe W`XÜ
WXF»FFadIY, BÀF ¶FFSX IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F IYû
²¹FF³F ¸FZÔ SXJ IYSX ´FiVFFÀF³F ³FZ ¶FFWXSX ÀFZ AF³FZ
½FF»FZ ßFðF»F„AFZÔ IYe SXFWX SXûIY SXJe W`X, ´FSX
CX°ÀFFWX IZY AF¦FZ SXûIY ¶Fü³Fe ÀFFd¶F°F W„XBÊÜ
ßFðF»F„ SXûIY-MXFZIY IYe Q„V½FFdSX¹FFZÔ ÀFZ ´FFSX A¹FFZ²¹FF ¸FZÔ ÀFû¸F½FFSX IYû ÀFS¹Fì °FMX ÀFZ WFZIYS ¦F„ªFS°FZ ßFðF»F„Ü ªFF¦FS¯F
´FFIYSX AFÀ±FF IZY ´F±F ´FSX ´FìSXe SXü ÀFZ AF¦FZ
ag

OXѦF ´FZOX»FS dIYÀFe IYû E»FÀFeOXe IYe AF´FìÍ°F ³FZ ¸FZÔdOXÀF ÀFdWX°F °Fe³F »Fû¦FûÔ IYû d¦FSXµ°FFS ¶FPXÞ SXWZ WXû°FZ W`ÔXÜ dþÀFZ þWXFa ÀFZ ¸FüIYF d¸F»F WXû SXWXe W`X, ´FSX AFÀ±FF IZY IZÔYýi ¸FZÔ SXF¸F»F»FF ´FFa¨F QZVFFZÔ ¸FZÔ SXF¸FIY±FF IYF ´FiÀFFSX¯F : IYFd°FÊIY °FIY SXF¸FIY±FF IZY d»FE A³F„¶Fad²F°F dIY¹FFÜ
QFdJ»F IYS Qe ±FeÜ IYûMÊ ³FZ ÀFû¸F½FFS
IYSX³FZ þF SXWXF W`XÜ E³FÀFe¶Fe IYe MXe¸F þû³F»F IYS d»F¹FFÜ ÀF„¶FW B³F °Fe³FûÔ IYû ´F„d»FÀF ³FZ SXWXF W`X, ½FWXeÔ ÀFZ AFÀ±FF IYe ÀFSX¹Fì ¸FZÔ O„X¶FIYe W`XÔÜ ¶FWXSXFB¨F IZY ¦FiF¸F ·F½FF³Fe´F„SX d³F½FFÀFe ¸FFÀF IYe ´Fd½FÂF ¶FZ»FF ¸FZÔ d½FV½F VFFad°F AFßF¸F ·FFSX°Fe¹F ÀF¸F¹F IZY A³F„ÀFFSX AF¨FF¹FÊ »FøF¯F
IYû ÀF„³F½FFBÊ IYe °FFSXeJ ·Fe »F¦FF Qe ±FeÜ
OXF¹FSZX¢MXS ÀF¸FeS ½FF³FJZOXÞZ IZY ³FZ°FÈ°½F ¸FZÔ E³FÀFe¶Fe IZY WX½FF»FZ IYS dQ¹FFÜ ¸FZÔdOXÀF dÀFRÊY »F¦FF°FF W„XAF AF¦FZ ¶FPXÞ SXWXF W`XÜ SXF¸F³F¦FSXe ¦FÈWXÀ±F ÀFa°F Q¹FFVFaIYSX CX¸Fi IZY 70 ¶FÀFa°F IZY ½¹F½FÀ±FF´FIY E½Fa Aa°FSXSXF¿MXÑXe¹F £¹FFd°F IYF ´Fi½F¨F³F Qû´FWXSX 11:30 ÀFZ 12:30 ¶FþZ
E³FÀFe¶Fe IZY d½FVFZ¿F ½FIYe»F A°F„»F ÀFSX´FFÔOZ
SXd½F½FFS QZS SXF°F ½FWXFÔ ´FW„ÔX¨Fe, °Fû ¸FZÔdOXÀF 20 ÀFF»F IYF ¹F„½FF W`XÜ ½FW ¸F„Ô¶FBÊ IZY ´FdV¨F¸Fe IYe ´FdSXIiY¸FF IZY ¶FOXÞXZ dWXÀÀFZ IYF À´FVFÊ IYSX QZJ ¨F„IZY W`ÔXÜ ½FW SXF¸F¸FadQS IZY d³F¸FFʯF ´FS IZY IY±FF½¹FFÀF AF¨FF¹FÊ »FøF¯F SXF¸FIY±FF °FIY ´FiÀFFdSX°F WXû¦FFÜ BÀFZ dRYþe ÀFdWX°F
IYe A³F„´FdÀ±Fd°F ¸FZÔ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ ÀF„³F½FFBÊ ¸FZÔ
AüS OXѦF JSXeQFS Qû³FûÔ ½FWXFÔ ¸FüþìQ ±FZÜ LXW C´F³F¦FS ¸FZÔ E»FÀFeOXe (»FeÀFÍþIY EdÀFO ¶FWX SXWXeÔ ´F„¯¹F ÀFd»F»FF ÀFSX¹Fì ·Fe ßFðF»F„AFZÔ C°ÀFFdWX°F W`XÔÜ AFþ¸F¦FPXÞ dþ»FZ IZY ¦FiF¸F ´FSX IZÔYdýi°F ´Fi½F¨F³F IYSX°FZ SXWZX W`ÔXÜ BÀF AFÀMXÑXZd»F¹FF, ³¹Fìþe»F`ÔOX, A¸FZdSXIYF AüSX
¶FF²FF AF°Fe dQJ SXWXe ±FeÜ »FZdIY³F ·FFSX°Fe
ÀFQÀ¹Fe¹F E³FÀFe¶Fe MXe¸F ³FZ Qû³FûÔ IYû ´FIYOXÞF OXFBÊEd±F»FZ¸FFBOX) IYe AF´FìÍ°F IYSX°FF W`XÜ IYF ÀFF±F QZ SXWXe W`XÜ AdWXSXü»FF d³F½FFÀFe ¹F„½FF IÈY¿FIY dVF½FF³FaQ ¶FFSX IYûSXû³FF ÀFaIYMX IYe ½FþWX ÀFZ CX³WXFZÔ³FZ IY³FFOXF ¸FZÔ ·Fe ÀF„³FF þF ÀFIY°FF W`XÜ BÀFIZY
IZY ½FIYe»F IZY d½FVFZ¿F A³F„SXû²F ´FS IYûMÊ ³FZ
°Fû ¸FZÔdOXÀF ³FZ VFûS ¸F¨FF³FF VF„øY IYS dQ¹FFÜ ¶FFG»Fe½F„O ÀFdWX°F IYBÊ DYÔ¨Fe ´FW„ÔX¨F ½FF»FZ »Fû¦F AFÀ±FF IZY IZÔYýi ¸FZÔ SXF¸F»F»FF : ¹Fìa °Fû AFÀ±FF ¹FFQ½F ¶F°FF°FZ W`ÔX dIY ´FdSXIiY¸FF ´FWX»FZ ·Fe IYe W`X ´Fi½F¨F³F ³FWXeÔ dIY¹FF, °Fû dRYþe AFIYFVF½FF¯Fe ÀFF±F WXe RZYÀF¶F„IY ´FSX ´Fi½F¨F³F IYF »FFB½F
QFZ³FFZÔ IYû VF°FûË IZY ÀFF±F þ¸FF³F°F QZ QeÜ
CÀFIYF VFûS ÀF„³FIYS ½FWXFÔ 50-60 »Fû¦FûÔ ³FZ CÀFÀFZ E»FÀFeOXe JSXeQ°FZ W`ÔXÜ IYe ¸FF»FF SXF¸F³F¦FSXe IYe ´FdSXd²F ´FSX ÀFdªþ°F ´FS BÀF ¶FFSX IYe ¶FF°F A»F¦F W`XÜ SZXdOX¹Fû dSXV°FZ ³FZ CX³WZÔX 25 ÀFZ 29 ³F½Fa¶FSX ´FiÀFFSX¯F WXû¦FFÜ

SXFþQiûW IYF ¸FF¸F»FF JFdSXþ ÀIìY»F IZY d»FE AF²Fe IYe¸F°F ´FS d¸F»Fe ÀFSXIYFSXe þWXFþ ´FS »FQZ 10 MXÑIY ¦FÔ¦FF
ran

IYSX³FZ IYû WXFBÊ IYûMÊX ¸FZÔ Qe QÀ°FIY þ¸Fe³F »FüMXF ³FWXeÔ ´FF SXWZ ÀFüSX½F ¦FFa¦F„»Fe ¸FZÔ ÀF¸FFE, ´FFÔ¨F »Fû¦F ·Fe »FF´F°FF
¸F„a¶FBÊ, ´FiZMXÑ : dRY»¸F Ad·F³FZÂFe IaY¦F³FF SX³FûMX 4 IaY¦F³FF ³FZ ¸F„a¶FBÊ ´F„d»FÀF IZY ÀF¸FÃF ´FZVF WXû³FZ SXFª¹F ¶¹FìSXû, IYû»FIYF°FF ¸FZÔ 11 IYSXûXOXÞ IYe Qû EIYXOXÞ 4 I„YL WXe dQ³FûÔ ¸FZÔ WXû þF³FZ ½FF»Fe ´FidIiY¹FF ¨FFS þF¦FSX¯F XMXe¸F, IYû»FIYF°FF WXFQÀFF
½F C³FIYe LXûMXe ¶FWX³F SaX¦Fû»Fe ¨FaQZ»F ³FZ
A´F³FZ dJ»FFRY »F¦FZ SXFþQiûW IZY AFSXû´FûÔ
IYF ÀF¸F³F ·Fe SXQ IYSX³FZ IYe A´Fe»F IYe
MXe¸F BÔdOX¹FF IZY ´Fì½FÊ IY´°FF³F ½F ·FFSX°Fe¹F
2013 þ¸Fe³F IYe ¦FBÊ ±Fe AF½FadXMX°F ¸FFW ¶FFQ ·Fe ´FìSXe ³FWXeÔ
¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ¸FF»FQF dþ»FZ IZY ¸FFd³FIY¨FIY ±FF³FF 4 ÓFFSXJÔO ÀFZ ¶Fa¦FF»F AFE XþWXFþ IYF
IZY dJ»FFRY ¶FFa¶FZ WXFBÊ IYûMÊX IYF QSX½FFþF CÀF ÀF¸F³F IYû ·Fe JFdSXþ IYSX³FZ IYe A´Fe»F dIiYIZYM IYÔMXÑû»F ¶FûOÊ (¶FeÀFeÀFeAFB) IZY ÃFZÂF IZY ¦FÔ¦FF §FFM ´FS ÀFû¸F½FFS SXF°F »F¦F·F¦F d¶F¦FXOXÞF ÀFa°F„»F³F
JMXJMXF¹FF W`XÜ C³WXûÔ³FZ ¸F„a¶FBÊ ´F„d»FÀF IYe IYe ¦FBÊ W` dþÀF¸FZÔ IaY¦F³FF AüS SaX¦Fû»Fe IYû ¸FüþìQF A²¹FÃF ÀFüSX½F ¦FFÔ¦F„»Fe ÀIìY»F IZY
RYFB»F SXûIZY þF³FZ IYe ½FþW ·FFþ´FF °Fû ³FWXeÔ ÀFFPXÞZ ÀFF°F ¶FþZ ÓFFSXJÔO IZY SXFþ¸FWX»F ÀFZ 4 10 MXÑIYûÔ ¸FZÔ ·F½F³F d³F¸FFʯF ÀFZ ÀFÔ¶FÔd²F°F
AûS ÀFZ QF¹FS ERYAFBAFS JFdSXþ dIYE ¸F„a¶FBÊ ´F„d»FÀF IZY ÀF¸FÃF ´FZVF WXû³FZ IYû IYWXF d³F¸FFʯF IZY d»FE C³WZÔX AF²Fe IYe¸F°F ´FS ¹FW ·Fe J¶FS W` dIY ÀFüSX½F IZY ·FFþ´FF ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû³FZ IYe AMXIY»FûÔ IZY IYFSX¯F WXe C³FIYe RYFB»F 10 MXÑIYûÔ IYû »FFQ IYS AF¹FF EIY þWXFþ
IYû SXûIYIYS SXJF ¦F¹FF W`XÜ ´FiQZVF ·FFþ´FF ÀFüSX½F IYû ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ A¦F»FZ ÀFF»F WXû³FZ ½FF»FZ d½FÀF ¨F„³FF½F ÀFF¸F¦Fie »FQe ±Fe
þF³FZ IYe ¸FFa¦F IYe W`XÜ ERYAFBAFS ¸FZÔ Qû³FûÔ ¦F¹FF W`XÜ ¸F„a¶FBÊ ´F„d»FÀF ³FZ IaY¦F³FF AüS SaX¦Fû»Fe AF½FÔdMX°F IYe ¦FBÊ ÀFSXIYFSXe þ¸Fe³F ¨FFW IYS ÀFÔ°F„»F³F d¶F¦FXOXÞ³FZ ÀFZ OìX¶F ¦F¹FFÜ CÀFIZY ÀFF±F
¶FWX³FûÔ ´FS A´F³Fe BaMXSX³FZMX ¸FedOX¹FF ´FûÀMXûÔ IZY dJ»FFRY AFB´FeÀFe IYe ²FFSXFEa 153-E ·Fe »FüMXF ³FWXeÔ ´FF SXWZ W`ÔXÜ ÀFüSX½F IYû 2013 ¸FZÔ ¸FZÔ ¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ IZY dJ»FFRY JOXÞF IYSX³FF ¨FFWX°Fe W`XÜ WXF»FFÔdIY ÀFüSX½F IYW ¨F„IZY W`Ô dIY A·Fe C³FIYe WXe ÀF·Fe QÀF XMXÑIY ¦Fa¦FF ¸FZÔ ÀF¸FF ¦FEÜ þWXFþ §FFM ÀFZ ·F½F³F d³F¸FFʯF ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F ÀFF¸F¦Fie
IZY þdSX¹FZ ³FRYSX°F R`Y»FF³FZ AüS ÀFFa´FiQFd¹FIY (²FFd¸FÊIY AF²FFS ´FS Qû ÀF¸F„QF¹FûÔ IZY ¶Fe¨F ³¹FìMXFC³F E¢VF³F EdSX¹FF-1 ¸FZÔ 11 IYSXûOXÞ IYe SXFþ³Fed°FIY d´F¨F ´FS ¶F»»FZ¶FFþe IYSX³FZ IYe IYûBÊ ¹Fûþ³FF ³FWXeÔ W`XÜ ÀFüSX½F IZY ¸F¸F°FF IZY ÀFF±F ¶FZWXQ ´FS 12 »Fû¦F ÀF½FFS ±FZ, dþ³F¸FZÔ ÀFZ ÀFF°F IYû »FQZ MXÑIYûÔ IYû »FZIYS ÀFû¸F½FFS IYe VFF¸F
°F³FF½F ¶FPXÞF³FZ IYF AFSXû´F »F¦FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ ³FRYSX°F R`Y»FF³FF), 295-E (þF³F¶FìÓFIYS IYe¸F°F ½FF»Fe Qû EIYOXÞ þ¸Fe³F SXFª¹F ÀFSXIYFS A¨LZ ÀFÔ¶FÔ²F W`ÔXÜ ÀFüSX½F IYû ¶FÔ¦FF»F dIiYIZYM ÀFÔ§F IYF A²¹FÃF ¶F³FF³FZ ¸FZÔ ¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ IYF ÀFe²FZ °FüS
.co

IaY¦F³FF SX³FûMX AüS SaX¦Fû»Fe ¨FaQZ»F IZY
dJ»FFRY SXFþQiûW AüS A³¹F ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ QþÊ
ERYAFBAFS IZY ¨F»F°FZ BÀF ¸FF¸F»FZ IYe þFa¨F
¶FFaQiF ¸FdþÀMXÑZMX IYe AQF»F°F IZY AFQZVF
IZY °FWX°F IYe þFE¦FeÜ B³F Qû³FûÔ IZY ½FIYe»F
dSXþ½FF³F dÀFïeIYe ³FZ ¶F°FF¹FF dIY IaY¦F³FF AüS
SaX¦Fû»Fe ³FZ A´F³FZ dJ»FFRY QF¹FS ERYAFBAFS
IYû JFdSXþ IYSX³FZ IZY d»FE ¶FFa¶FZ WXFBÊIYûMÊX ¸FZÔ
QÀ°FIY Qe W`XÜ C³WXûÔ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ¹FFd¨FIYF ¸FZÔ
²FFd¸FÊIY ·FF½F³FFAûÔ IYû NZXÀF ´FW„aX¨FF³FF),
124-E (SXFþQiûWX) AüS 34 (ÀFFÓFF
BSXFQF) »F¦FFBÊ ¦FBÊ W`ÔXÜ ¸FdþÀMXÑZMX þ¹FQZ½F
§F„»FZ ³FZ d½F¦F°F 17 A¢MìX¶FS IYû AFQZVF
´FFdSX°F IYSX°FZ W„XE IYWXF ±FF dIY ´F„d»FÀF Qû³FûÔ
¶FWX³FûÔ IZY dJ»FFRY ERYAFBAFS QþÊ IYSZ
AüS ¸FF¸F»FZ IYe þFa¨F IYSZXÜ ¹FW ¹FFd¨FIYF
IYFdÀMaX¦F OXF¹FSZX¢MXS AüS dRYMX³FZÀF MXÑZ³FS
¸F„³F½½FS A»Fe ÀF`¹FQ ³FZ QF¹FS IYe ±FeÜ
IYe °FSXRY ÀFZ AF²FZ QF¸F ¸FZÔ AF½FÔdMX°F IYe
¦FBÊ ±FeÜ
AF½FÔMX³F IZY ¶FFQ ÀFZ WXe ¹FW þ¸Fe³F
d½F½FFQûÔ ¸FZÔ d§FS ¦FBÊ ±Fe, dþÀF IYFSX¯F BÀF
S ÀFüSX½F ÀIìY»F IYF d³F¸FFʯF ³FWXeÔ IYSXF ´FFEÜ
AFdJSXIYFS C³WXûÔ³FZ BÀFZ ÀFSXIYFS IYû »FüMXF³FZ
IYF R`YÀF»FF dIY¹FF AüS BÀF ÀFF»F A¦FÀ°F
¸FZÔ ÀFSXIYFSXe ÀFÔÀ±FF dWXOXIYû IZY ´FFÀF AF½FZQ³F
·Fe IYS dQ¹FFÜ AF¸F°FüS ´FS ÀFSXIYFSXe þ¸Fe³F
¶F¨FF½F Q»F ³FZ d³FIYF»F d»F¹FF, þ¶FdIY A³¹F ¸FF»FQF dþ»FZ IZY ¸FFd³FIY¨FIY IZY ¦FÔ¦FF§FFM
´FS WXF±F SXWXF W`XÜ BÀFe °FSXW ·FFþ´FF IZY ÀFF±F ·Fe ÀFüSX½F IZY A¨LZ ÀFÔ¶FÔ²F W`ÔXÜ ¶F°FF¹FF þF°FF W` dIY IYe °F»FFVF þFSXe ±FeÜ ÀF·Fe MXÑIYûÔ ¸FZÔ ¶FF»Fì, ´FS ´FW„ÔX¨F°FF ±FFÜ §FXMX³FF ÀFZ ´Fì½FÊ þWXFþ ÀFZ
C³WZÔX ¶FeÀFeÀFeAFB IYF A²¹FÃF ¶F³FF³FZ IZY ´FeLZ IZÔYQie¹F ¦FÈWX¸FÔÂFe Ad¸F°F VFFW IYe ·Fìd¸FIYF SXWXe W`XÜ ´F°±FS AFdQ ·F½F³F d³F¸FFʯF ÀFZ ÀFÔ¶FÔd²F°F EIY MXÑIY IYû C°FFSXF ¦F¹FF ±FFÜ QìÀFSZ MXÑIY IYû
ÀFF¸F¦Fie »FQe ±FeÜ C°FFSX³FZ IZY IiY¸F ¸FZÔ þWXFþ AÀFÔ°F„d»F°F WXû
IYe ½FF´FÀFe IYe ´FidIiY¹FF ¸FZÔ ª¹FFQF ½F¢°F ³FWXeÔ d½F·FF¦F WXû°FZ W„XE SXFª¹F ÀFd¨F½FF»F¹F ³F½FF³³F §FMX³FF IYe ÀFì¨F³FF d¸F»F°FZ WXe ¦F¹FF AüS ¹FW §FMX³FF §FM ¦FBÊÜ BÀFe QüSXF³F
»F¦F°FF W`X, »FZdIY³F ÀFüSX½F IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ¨FFS ´FW„ÔX¨F ¦F¹FF W` AüS C³FIYe RYFB»F A·Fe ½FWXeÔ dþ»FFd²FIYFSXe SXFþßFe d¸FÂF AüS ´F„d»FÀF þWXFþ IYF d´FLX»FF ·FF¦F ·Fe MìXM ¦F¹FFÜ
¸FWXe³FZ ¶Fe°F þF³FZ ´FS ·Fe ´FidIiY¹FF ´FìSXe ³FWXeÔ RYÔÀFe W„XBÊ W`XÜ ÀFüSX½F ³FZ WXF»F WXe ¸FZÔ ¸F„£¹F¸FÔÂFe A²FeÃFIY A»FûIY SXFþûdSX¹FF ¸FüIZY ´FS »FF´F°FF »Fû¦Fûa IYe °F»FFVF ¸FZÔ ¦Fû°FF£FûSXûa
WXû ´FFBÊ W`XÜ ¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ ÀFZ ¸F„»FFIYF°F IYe ±FeÜ ´F°FF ´FW„ÔX¨FZÜ §FMX³FF IZY dÀF»FdÀF»FZ ¸FZÔ dþ»FFd²FIYFSXe IYû »F¦FF¹FF ¦F¹FF WX`, »FZdIY³F A¶F °FIY CX³FIYF
ÀFìÂFûÔ ÀFZ ´F°FF ¨F»FF W` dIY ÀFüSX½F IYF ¨F»FF W` dIY BÀF QüSXF³F C³WXûÔ³FZ BÀF ¸FÀF»FZ ³FZ ¶F°FF¹FF dIY d½FVFF»F þWXFþ ÓFFSXJÔO IZY ´F°FF ³FWXeÔ »F¦F ÀFIYF WX`Ü ¸Fa¦F»FUFSX IYû dRYSX
AF½FZQ³F dWXOXIYû ÀFZ VFWXSXe d½FIYFÀF ½F d½FØF ´FS ·Fe ¶FF°F¨Fe°F IYe ±FeÜ ÀFFdWX¶F¦FÔþ dþ»FZ IZY SXFþ¸FWX»F dÀ±F°F ¦F„QFSXF CX³WXZÔ £FûªF³FZ IYe IYûdVFVF IYe ªFFE¦FeÜ

RYFZ³F ´FS EIY ÀFF±F °Fe³F

WXF»FF°F ÀF¸FFSXûWX IYF WXßF QZJIYS WXFZÔ¦FZ CQFÀF...IYd½FI„Y»F¦F„÷Y IYFd»FQFÀF °F»FFIY IYWX³FZ ½FF»FZ ´Fd°F
m

Cªþ`³F ¸FZÔ WXFZ³FZ ½FF»FZ BÊV½FS VF¸FFÊ, Cªþ`³F
IYFd»FQFÀF ÀF¸FFSXFZW
IYF SXFþ³Fed°FIYSX¯F QZVF IZY dþÀF ÀFFSXÀ½F°F ÀFFaÀIÈÈYd°FIY ÀF¸FFSXFZW
IYe £¹FFd°F ÀF¸Fì¨FZ EdVF¹FF AF`S ¹FìSXFZ´Fe¹F QZVFFZÔ
³FZ d¦FSXF¹FF À°FSX, °FIY ±Fe, CÀF AdJ»F ·FFSX°Fe¹F IYFd»FQFÀF
IY·Fe dVFSXIY°F ÀF¸FFSXFZW IYF WXßF A¶F ¶FW„X°F ¶F„SXF WXFZ ¨F»FF W`XÜ
B°F³FF ¶F„SXF dIY IYd½FI„Y»F¦F„÷Y IYFd»FQFÀF ·Fe WXû°FZ
IYSX°FZ ±FZ SXF¿MXÑ´Fd°F-
°Fû BÀFIYû QZJIYS CQFÀF WXû þF°FZÜ
´Fi²FF³F¸FaÂFe, ´Fid°F ½F¿FÊ ¸F²¹F ´FiQZVF IYe EZd°FWXFdÀFIY, ´FiF¨Fe³F ½F
ÀFF°F dQ½FÀFe¹F WXFZ³FZ ²FFd¸FÊIY ³F¦FSXe Cªþ`³F ¸FZÔ ´Fid°F½F¿FÊ IYFd°FÊIY
VF„¢»F EIYFQVFe (QZ½F´Fi¶FFZd²F³Fe EIYFQVFe)
½FF»FF ÀF¸FFSXFZW BÀF
IYFZ WXFZ³FZ ½FF»FF ¹FW ÀF¸FFSXFZW ½F¿FÊ 1958 ¸FZÔ VF„øY
¶FFS 25 ³F½Fa¶FS ÀFZ W„XAF ±FFÜ ´FWX»FZ ½F¿FÊ BÀFIZY ¸F„£¹F Ad°Fd±F QZVF
´FiFSaX·F WXFZIYS dÀFRÊY IZY ´Fi±F¸F SXF¿MXÑ´Fd°F OXF. SXFþZÔýi ´FiÀFFQ ¶F³FZ ±FZ °FFZ
°Fe³F dQ³F ¨F»FZ¦FF QìÀFSZ ½F¿FÊ °F°IYF»Fe³F ´Fi²FF³F¸FaÂFe þ½FFWXSX»FF»F
³FZWXøYÜ ÀF¸F¹F ³FZ IYSX½FM ¶FQ»Fe AF`S A¶F
SXFþ³Fed°FIY WXÀ°FÃFZ´F ³FZ BÀF d½FSXFM ÀF¸FFSXFZW
IYF À°FS B°F³FF ³Fe¨FZ d¦FSXF dQ¹FF dIY ¶Fe°FZ I„YL
½F¿FFZË ÀFZ ¹FWXFa ¸F²¹F ´FiQZVF IZY ¸FaÂFe À°FS IZY »FFZ¦FFZÔ
IYFZ Ad°Fd±F ¶F³FF¹FF þF SXWXF W`XÜ BÀF ¶FFS ¹FW
RYFB»F
ÀF¸FFSXFZW 25 ³F½Fa¶FS ÀFZ VF„øY WXFZ¦FFÜ ´Fid°F ½F¿FÊ
¹FW ÀFF°F dQ³F IYF WXFZ°FF W`X, BÀF ¶FFS BÀFIYe
A½Fd²F ·Fe §FMXFIYS °Fe³F dQ³F IYS Qe ¦FBÊ W`XÜ
¨FdIY°F SXW þF°FZ ±FZ d½FQZVFe : EIY ÀF¸F¹F EZÀFF
·Fe ±FF, þ¶F ¸FWXFIYd½F IYFd»FQFÀF IYe À¸FÈÈd°F
¸FZÔ AF¹FFZdþ°F ÀF¸FFSXFZW ¸FZÔ ßFe»FaIYF, BaOXFZ³FZdVF¹FF,
¸F»FZdVF¹FF, þF½FF-ÀF„¸FFÂFF þ`ÀFZ EdVF¹FFBÊ QZVFFZÔ
ÀF¸FFSXFZW IZY d»FE ¸FWXF¸FdWX¸F
SXF¿MXÑ´Fd°F IYFZ ¶F„»FF³FZ IYF ´Fi¹F°³F
IYSX°FZ W`ÔX, ¸F¦FS A·Fe ¹FW ÀFa·F½F ³FWXeÔ WXû
ÀFIYFÜ BÀF ¶FFS °FFZ IYFZSXû³FF IZY IYFSX¯F
dÀ±Fd°F ¶FW„X°F JSXF¶F W`XÜ AF¹FFZþ³F IYe
´FSaX´FSXF MìXM ³FWXeÔ SXWXe, ¹FWXe IYFRYe W`XÜ
À±FF³Fe¹F IY»FFIYFSXFZÔ IZY ÀFF±F WXe BÀF ¶FFS
ÀF¸FFSXFZW ¸F³FFEa¦FZÜ
- ´Fid°F·FF Q½FZ, d³FQZVFIY, IYFd»FQFÀF
ÀFaÀIÈÈY°F AIYFQ¸Fe, Cªþ`³F, ¸F²¹F
´FiQZVF
ÀFdWX°F ¹FìSXFZ´Fe¹F QZVFFZÔ IZY ½FZ d½FõF³F ·Fe ´FW„aX¨F°FZ
±FZ, þFZ ÀFaÀIÈÈY°F AF`S ·FFSX°Fe¹F ÀFaÀIÈÈYd°F ÀFZ ´FiZ¸F
IYSX°FZ ±FZÜ °F¶F d½FõF³FFZÔ IYe AQзF„°F ¦FFZd¿NX¹FFa,
¨F¨FFÊEa WXFZ°FeÔ ±FeÔ AF`S C³FIZY ½¹FF£¹FF³FFZÔ IYF
d³F¨FFZOXÞ QZVF-Q„d³F¹FF ¸FZÔ ´FW„aX¨FF¹FF þF°FF ±FFÜ
d½FQZVFe d½FõF³F °F¶F ·FFSX°Fe¹F ÀFaÀIÈÈYd°F IYe
¸FWXF³F°FF AF`S ÀFaÀIÈÈY°F ¸FZÔ d»FJZ ¦FE ¦Fia±FFZÔ IYFZ
QZJIYS °F±FF C³FIYe MXeIYF, ¸Fe¸FFaÀFFEa ÀF„³FIYS
¨FdIY°F SXW þF°FZ ±FZÜ
SXFþ³Fed°FIY WXÀ°FÃFZ´F ³FZ dIY¹FF ¶FaMXFPXFSX : ¸F´Fi
ÀFaÀIÈÈYd°F ¸FaÂFF»F¹F ½F d½FIiY¸F d½FV½Fd½FôF»F¹F
Cªþ`³F IYe AûS ÀFZ AF¹FFZdþ°F WXû³FZ ½FF»FZ
BÀF ÀF¸FFSXFZW ¸FZÔ ¶Fe°FZ IYSXe¶F EIY QVFIY ÀFZ
SXFþ³Fed°FIY WXÀ°FÃFZ´F ¶FPXÞ ¦F¹FF W`XÜ ¹FW B°F³FF
Ad²FIY WXFZ ¦F¹FF W` dIY ¶Fe°FZ ½F¿FFZË ¸FZÔ IYFd»FQFÀF
ÀFaÀIÈÈY°F AIYFQ¸Fe IZY d³FQZVFIY, C´F d³FQZVFIY
ÀFdWX°F A³¹F ´FQFZÔ ´FS þWXFa d½FõF³FFZÔ IYe d³F¹F„d¢°F
WXFZ³Fe ±Fe, ½FWXFa ·Fe SXFþ³Fed°F ÀFZ þ„OXÞ Z »FFZ¦F
d³F¹F„¢°F dIYE ¦FE W`ÔXÜ ¶Fe°FZ ½F¿FÊ 2019 ¸FZÔ °FFZ
IYFa¦FiZÀF IYe IY¸F»F ³FF±F ÀFSXIYFS IZY QF`SXF³F
ÀFaÀIÈÈYd°F ¸FaÂFe SXWXeÔ OXF. d½Fþ¹F»FøFe ÀFF²FF` IYFZ
WXe ¸F„£¹F Ad°Fd±F ¶F³FF dQ¹FF ¦F¹FF ±FFÜ BÀF ¶FFS
·Fe ¸F´Fi ÀFSXIYFS ¸FZÔ ÀFaÀIÈÈYd°F ¸FaÂFe C¿FF NXFI„YS
¸F„£¹F Ad°Fd±F AF`S C¨¨F dVFÃFF ¸FaÂFe OXF.
¸FFZWX³F ¹FFQ½F A²¹FÃF SXWZÔX¦FZÜ
A¶F AF³FZ ÀFZ IY°FSXF°FZ W`Ô d½FõF³F : ÀF¸FFSXFZW
¸FZÔ ´Fi±F¸F SXF¿MXÑ´Fd°F OXF. SXFþZÔýi ´FiÀFFQ, ´Fi±F¸F
´Fi²FF³F¸FaÂFe þ½FFWXSX»FF»F ³FZWXøY IZY A»FF½FF
OXF. VFaIYSXQ¹FF»F VF¸FFÊ, AF¨FF¹FÊ WXþFSXe´FiÀFFQ
dõ½FZQe, ´FadOX°F ÀFì¹FʳFFSXF¹F¯F ½¹FFÀF, ÀFFZd½F¹F°F
øYÀF IZY d½FõF³F ½FFSXFd³³FIYFZ½F ÀFdWX°F ÀFaÀIÈÈY°F
IZY ´FiIYFaO ´FadOX°FFZÔ IYe C´FdÀ±Fd°F W„XAF IYSX°Fe
±FeÜ °F¶F d½FõF³F ·Fe ¹FWXFa A´F³FZ ÄFF³F IYe ´FSXJ
IYSX³FZ AF¹FF IYSX°FZ ±FZÜ SXF¿MXÑ´Fd°F °FIY °F¶F
d½FõF³FFZÔ IYFZ ÓF„IYIYS ´Fi¯FF¸F IYSX°FZ ±FZÜ ÎIY°F„
A¶F ´FF¿FÊQ þ`ÀFZ L„XMX·F`¹FZ SXFþ³Fed°FÄF ÀF¸FFSXFZW
IYe ½¹F½FÀ±FF ´FS IY¶þF IYS »FZ°FZ W`Ô AF`S
d½FõF³FFZÔ IYFZ A´F¸FFd³F°F WXFZ³FF ´FOXÞX°FF W`X, BÀFd»FE
A¶F d½FõF³F ¹FWXFa AF³FZ ÀFZ IY°FSXF³FZ »F¦FZ W`ÔXÜ
EIY IYSXFZOXÞ °FIY WXFZ°FF W` ¶FþMX : ÀF¸FFSXFZW
IYF ¶FþM 80 »FFJ ÷Y´F¹FZ ÀFZ »FZIYS EIY
IYSXFZOXÞ ÷Y´F¹FZ °FIY WXFZ°FF W`XÜ ¹FWXe ½FþW W`
dIY SXFþ³Fed°FIY ¸Fd¢£¹FFa BÀF ÀF¸FFSXFZW ´FS
d·F³Fd·F³FF°Fe SXWX°Fe W`ÔXÜ WXF»FFadIY, BÀF ½F¿FÊ
IYFZSXû³FF IZY IYFSX¯F ¹FW LXFZMZ ´F`¸FF³FZ ´FS dIY¹FF þF
SXWXF W`X, dRYS ·Fe BÀFIYF ¶FþM 10 ÀFZ 12 »FFJ
÷Y´F¹FZ ´FiÀ°FFd½F°F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ
´FSX ¸FF¸F»FF QþÊ
´F„¯FZ, ´FiZMXÑ : ¸FWXFSXF¿MXÑ IZY AWX¸FQ³F¦FS dþ»FZ
¸FZÔ EIY ¸FdWX»FF ³FZ ´Fd°F IZY d£F»FFRY RYFZ³F
´FS EIY ÀFF±F °Fe³F °F»FFIY QZ³FZ IYF ¸FF¸F»FF
QþÊ IYSXF¹FF W`XÜ ´F„d»FÀF Ad²FIYFSXe ³FZ ¶F°FF¹FF
dIY 31 ½F¿FeʹFF ¸FdWX»FF BÀFÀFZ ´FWX»FZ SXFZþ¦FFS
IZY d»FE Q„¶FBÊ ¦FBÊ ±FeÜ ¸F„a¶FBÊ ¸FZÔ SXWX³FZ ½FF»FZ
CXÀFIZY ´Fd°F ³FZ 20 ³F½Fa¶FS IYFZ CXÀFZ RYFZ³F
dIY¹FF AF`S CXÀFÀFZ IYWXF dIY ½FWX CXÀFIZY ÀFF±F
IYFZBÊ dSXV°FF ³FWXeÔ SX£F³FF ¨FFWX°FF AF`S CXÀFIZY
ÀFF±F SXWX³FF ·Fe ³FWXeÔ ¨FFWX°FF W`XÜ Ad²FIYFSXe ³FZ
¶F°FF¹FF dIY ´Fd°F ³FZ RYFZ³F ´FS WXe CXÀFZ °F»FFIY
QZ dQ¹FFÜ ¶F°FF QZÔ dIY ÀF„´Fie¸F IYûXMÊ ³FZ °Fe³F
°F»FFIY ´FS ´Fid°F¶Fa²F »F¦FF dQ¹FF W`XÜ
¸FdWX»FF ³FZ ´F„d»FÀF ¸FZÔ dVFIYF¹F°F QþÊ
IYSXFBÊ W`XÜ BÀFIZY AF²FFS ´FS VFd³F½FFS IYFZ
AWX¸FQ³F¦FS IZY ·Fe³F¦FS ±FF³FZ ¸FZÔ ¸F„dÀ»F¸F
¸FdWX»FF (d½F½FFWX ´FS Ad²FIYFSXFZÔ IYF ÀFaSXÃF¯F)
Ad²Fd³F¹F¸F 2019 IZY °FWX°F ¸FF¸F»FF QþÊ IYS
d»F¹FF ¦F¹FFÜ
 SXF¿MXÑe¹F RY»FIY 7
www.jagran.com
RYeMX ¶FRÊY¶FFSXe W„XBÊ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ dWX¸FF¨F»F IZY SXûWX°FFa¦F ½F ¶FFSXF»FF¨FF QSZXÊ ¸FZÔÜ IZY»Fa¦F ¸FZÔ °Fe³F Ba¨F ½F

¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020 1 þ»FûOXÞXe þû°F ¸FZÔ ´FFa¨F Ba¨F °FIY ¶FRYʶFFSXe W„XBÊ W`XÜ AMX»F MX³F»F IZY ÀFFCX±F ´FûMÊX»F ¸F³FF»Fe IYe AûSX
AF²FF RYeMX ½F »FFW„X»F IYe AûSX ³FFG±FÊ ´FûMÊX»F ½F IYûIYÀFSX ¸FZÔ ·Fe AF²FF RYeMX ¶FRÊY d¦FSXe W`XÜ

SXûVF³Fe ·Fìd¸F §FûXMXF»FZ ¸FZÔ IYBÊ ¶FXOXÞZ ³FZ°FFAûÔ IZY ³FF¸F

³¹F…ªF ¦F`»FSXe
¸FWaX°F ³FÈ°¹F ¦Fû´FF»FQFÀF IYe
WXF»F°F dRYS d¶F¦FOXÞXe
»F£F³FDY : ßFeSXF¸F þ³¸F·Fìd¸F °Fe±FÊ ÃFZÂF
MXÑÀM IZY A²¹FÃF ¸FWÔX°F ³FÈ°¹F ¦Fû´FF»FQFÀF
IYû ÀFFaÀF »FZ³FZ ¸FZÔ ´FSZXVFF³Fe WXû³FZ IZY IYFSX¯F
¸FZQFa°FF AÀ´F°FF»F IYe WXFBÊ dOX´FZÔOZXÔÀFe
¹Fìd³FM (E¨FOXe¹Fì) ¸FZÔ dVFµMX dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ
AÀ´F°FF»F IZY d³FQZVFIY OXFG. SXFIZYVF IY´FìSX
³FZ ¶F°FF¹FF dIY ¸FWaX°F ³FÈ°¹F ¦Fû´FF»F QFÀF IZY
À½FFÀ±¹F ¸FZÔ °FZþe ÀFZ ÀF„²FFSX WXû SXWXF ±FF,
»FZdIY³F ÀFFZ¸F½FFS IYFZ C³WZÔ ÀFFaÀF »FZ³FZ ¸FZÔ
Co
´FSZXVFF³Fe WXû³FZ »F¦FeÜ dIiYdMXIY»F IZY¹FSX
d½FVFZ¿FÄF C³FIZY À½FFÀ±¹F IYe QZ£FSZX£F IYS
SXWZX W`XÔÜ ¸FWaX°F ³FÈ°¹F ¦FFZ´FF»F QFÀF IYFZ ³Fü
³F½Fa¶FSX IYû »F£F³FDY IZY ¸FZQFa°FF AÀ´F°FF»F ¸FZÔ
·F°FeÊ IYSXF¹FF ¦F¹FF ±FFÜ (ªFFÀFa)
¦F„þSXF°F ÀFSXIYFS IYFZ ÀF„´Fie¸F
IYFZMÊ IYe RYMXIYFS
³FBÊ dQ»»Fe : ÀF„´Fie¸F IYFZMÊ ³FZ ÀFû¸F½FFS IYû
¦F„þSXF°F ÀFSXIYFS IYû WX°¹FF IZY EIY ¸FF¸F»FZ
¸FZÔ þ½FF¶F ³F QFd£F»F IYSX³FZ IZY d»FE RYMXIYFS
»F¦FFBÊ W`XÜ VFe¿FÊ AQF»F°F ¸FZÔ ¹FFd¨FIYF IZY
py
¸FF²¹F¸F ÀFZ WX°¹FFIYFaO IZY AFSXûd´F°F IYe
þ¸FF³F°F IYû ¨F„³Fü°Fe Qe ¦FBÊ W`XÜ ¹FWX ¸FF¸F»FF
SXFþIYûM dÀ±F°F EIY IYFSXJF³FZ ¸FZÔ Qd»F°F
¹F„½FIY IYe IYd±F°F °FüS ´FS d´FMXFBÊ ÀFZ W„XBÊ
¸FF`°F ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F W`XÜ AQF»F°F ³FZ þ½FF¶F
QFd£F»F IYSX³FZ IZY d»FE SXFª¹F ÀFSXIYFS IYFZ
¹FWX Aad°F¸F ¸FF`IYF dQ¹FF W`XÜ ´FiZMXÑ
¶F£FFÊÀ°F IYFaÀMZX¶F»F IYe ¹FFd¨FIYF ´FS
ÀF„´Fie¸F IYFZMÊ AFþ QZ¦FF R`YÀF»FF
Ri
25 WXþFS IYSXûXOXÞ IYF ¸FF¸F»FF4 WXFBÊ IYûXMÊ IZY AFQZVF ¸FZÔ AFSXûd´F°F ³FZ°FFAFZÔ IYe ´FWX»Fe ÀFì¨Fe ÀFF½FÊþd³FIY W„XBÊ
´FeOXe´Fe IZY ³FZ°FF SXWXZ ýiF¶Fì ÀF¸FZ°F,
IYFa¦FiZÀF AüS ³FZIYFa IZY IYBÊ ¶FOXÞZ
³FZ°FFAûÔ IZY ³FF¸F CþF¦FS
SXFª¹F ¶¹FìSXû, þ¸¸Fì
þ¸¸Fì-IYV¸FeS IZY ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞZ 25 WXþFS
IYSXûOXÞ IZY SXûVF³Fe ·Fìd¸F §FûMXF»FZ ¸FZÔ dIYÀF °FSXW
¶FaQSX¶FFaXM W„XBÊ ±Fe BÀFIYF ´FQFÊRYFVF A¶F WXû³FZ
»F¦FF W`XÜ WXFBÊ IYûXMÊ IZY AFQZVF ¸FZÔ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ
C³F ³FZ°FFAFZÔ IYe ´FWX»Fe ÀFì¨Fe ÀFF½FÊþd³FIY W„XBÊ
W`X, dþ³WXFZÔ³FZ ÀFSXIYFS IYe ÀFa´FdØF IYû A´F³Fe
AüS ´FdSX½FFS IYe ÀFa´FdØF ¸FZÔ ¶FQ»F dQ¹FF ±FFÜ
þFÔ¨F ¸FZÔ ´FeOXe´Fe ÀFSXIYFS ¸FZÔ d½FØF ¸FÔÂFe SXWZ
OXF. WXÀFe¶F QiF¶Fì ÀF¸FZ°F IYFÔ¦FiZÀF AüS ³FZVF³F»F
IYFÔRiZÔYÀF IZY ´Fì½FÊ ¸FÔdÂF¹FFZÔ, ³FüIYSXVFFWXFZÔ,
½¹FF´FFdSX¹FûÔ AüS B³FIZY dSXV°FZQFS ·Fe VFFd¸F»F
W`XÔÜ B³WXFZÔ³FZ ¦FSXe¶FFZÔ IZY §FS SXûVF³F IYSX³FZ IZY
³FF¸F ´FS ¶F³FFE ¦FE IYF³Fì³F IYe AFOXÞ »FZIYS
IYSXûOXÞûÔ IYe ÀFSXIYFSXe þ¸Fe³F WXOXÞ´F »FeÜ
¶F°FF¹FF þF°FF W` dIY A·Fe °Fe³F ÀFZ ¨FFS AüS
ÀFì¨Fe AFEa¦FeÜ þFdWXS W` dIY IYBÊ AüS ³FF¸F
ÀFF¸F³FZ AFEa¦FZÜ WXFBÊ IYûMÊ ³FZ ³Fü A¢MìX¶FS IYû
A´F³FZ AFQZVF ¸FZÔ °F¸FF¸F AF½FÔMX³FFZÔ IYFZ SXQ
IYSX°FZ W„XE ÀFe¶FeAFB IYû §FûMXF»FZ IYe þFÔ¨F
ÀFüÔ´Fe ±FeÜ BÀFIZY ¶FFQ ÀFe¶FeAFB ³FZ §FûMXF»FZ
IYe ´FSX°FZÔ C§FZOXÞ³FF VF„øY IYS dQ¹FF W`XÜ
þ¸¸Fì-IYV¸FeS IZY ´Fì½FÊ d½FØF ¸FaÂFe WXÀFe¶F QiF¶FìÜ RYFB»F
³FF¸F W`XÜ ´Fì½FÊ ¦FÈWX¸FÔÂFe ÀFªþFQ dIY¨F»Fì, ´Fì½FÊ
¸FÔÂFe A¶Q„»F ¸FþeQ ½FF³Fe, AÀF»F¸F ¦Fû³Fe,
³FZVF³F»F IYFÔRiZÔYÀF IZY ³FZ°FF ½F ´Fì½FÊ ¸FÔÂFe ÀFBÊQ
AFJì³F AüS þZIZY ¶F`ÔIY IZY ´Fì½FÊ ¨FZ¹FSX¸F`³F
E¸F½FFBÊ JF³F ³FF¸F ´Fi¸F„J W`ÔXÜ
dIYÀF³FZ dIY°F³Fe þ¸Fe³F IYSXFBÊ A´F³FZ ³FF¸F :
ÀFì¨Fe IZY A³F„ÀFFS WXÀFe¶F QiF¶Fì IZY ³FF¸F EIY
IY³FF»F þ¸Fe³F WXÀ°FFÔ°FdSX°F IYe ¦FBÊÜ ¹FWXe
³FWXeÔ C³WXûÔ³FZ ¸FFÔ VFWXþFQF ¶FF³Fû, ·FFB¹FûÔ
EþFþ W„XÀF`³F QiF¶Fì AüS Bdµ°FJFS AWX¸FQ
QiF¶Fì IZY ³FF¸F ·Fe EIY-EIY IY³FF»F ·Fìd¸F
IYSX½FFBÊ ±FeÜ IYV¸FeS IZY ´FidÀFð ½¹F½FÀFF¹Fe
AüS IYFÔ¦FiZÀF IZY ½FdSX¿N ³FZ°FF IZYIZY AF¸F»FF
IZY ³FF¸F ´FS 11 IY³FF»F ÀFZ Ad²FIY ÀFSXIYFSXe
´FiVFFÀF³F AF`S þFa¨F EþZÔdÀF¹FFZÔ IYFZ WXFBÊ IYFZMÊ ³FZ »F¦FFBÊ ±Fe RYMXIYFS
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, þ¸¸Fì : SXFZVF³Fe ·Fìd¸F
§FûMXF»FZ IYe þFa¨F ÀFe¶FeAFB IYFZ ÀFF`Ô´F°FZ W„XE
þ¸¸Fì-IYV¸FeS WXFBÊ IYFZMÊ ³FZ SXFª¹F ´FiVFFÀF³F
AF`S ARYÀFSXVFFWXe ´FS ·Fe IYOXÞe ´Fid°FdIiY¹FF
½¹F¢°F IYe ±FeÜ C³WXFZÔ³FZ ´Fì½FÊ IYe þFa¨F EþZÔdÀF¹FFZÔ
IYe IYF¹FÊ´Fi¯FF»Fe ´FS ·Fe ÀF½FF»F CNXFE ±FZÜ
WXFBÊ IYFZMÊX ³FZ ³FZ°FFAFZÔ AF`S ³FüIYSXVFFWXFZÔ IZY
»FF»F¨F IYû §FFZMXF»FZ IZY d»FE ÀFe²FF dþ¸¸FZQFS
NXWXSXF¹FF WXeÜ BÀFIZY ÀFF±F ARYÀFSXVFFWXe AF`S
þFa¨F EþZÔdÀF¹FFZÔ IYFZ ·Fe ÀFWXe ÀFZ IYF¸F ³F IYSX³FZ
AFBEEÀF Ad²FIYFSXe ¸FûWX¸¸FQ VFRYe ´FÔdOX°F
³FZ EIY IY³FF»F Qû ¸FSX»FZ A´F³FZ ³FF¸F ½F EIY
IY³FF»F ·Fìd¸F A´F³Fe ´F°³Fe IZY ³FF¸F IYSX½FFBÊ
±FeÜ IYV¸FeS IZY ÀFBÊQ ¸F„þµRYS AF¦FF ³FZ
Qû IY³FF»F EIY ¸FSX»FF ·Fìd¸F E¢M IZY °FWX°F
A´F³FZ ³FF¸F IYSX½FFBÊÜ ´Fì½FÊ ³FZIYFÔ ³FZ°FF ÀFBÊQ
AFJì³F ´Fì½FÊ IYFÔ¦FiZÀF ³FZ°FF A¶Q„»F ¸FdþQ
½FF³Fe ´Fì½FÊ EOX½FûIZYM þ³FSX»F ½F ³FZIYFÔ IZY ´Fì½FÊ
³FZ°FF AÀF»F¸F ¦Fû³Fe, ´Fì½FÊ ³FZIYFÔ ³FZ°FF A÷Y¯F
¨Fü²FSXe ³FZ EIY ÀFZ °Fe³F IY³FF»F °FIY ·Fìd¸F
A´F³FZ AüS ´FdSX½FFS IZY ³FF¸F IYS »FeÜ ³FZIYFÔ
IZY ´Fì½FÊ ¸FÔÂFe ÀFªþFQ dIY¨F»Fì ½F °F³F½FeS
dIY¨F»Fì ³FZ 20 IY³FF»F ÀFSXIYFSXe ·Fìd¸F ³FF¸F
IYSX½FFBÊÜ ¹FWXe WXF»F þ¸¸Fì ÃFZÂF ¸FZÔ SXWXFÜ
IYF dþ¸¸FZQFS ¸FF³FFÜ A¢MìX¶FS ¸FZÔ AFE AFQZVF
¸FZÔ IYFZMÊ ³FZ ÀFFRY d»F£FF dIY SXFZVF³Fe E¢MX IYe
¶F„d³F¹FFQ À½FF±FÊ ´Fìd°FÊ IZY d»FE WXe SX£Fe ±FeÜ
³FZ°FFAFZÔ AF`S ³FF`IYSXVFFWXFZÔ IYe ³Fe¹F°F ¸FZÔ £FFZMX
±Fe AF`S C³WXFZÔ³FZ ÀFSXIYFSXe AüSX ½F³F d½F·FF¦F
IYe þ¸Fe³FûÔ IYû WXd±F¹FF d»F¹FFÜ JaOX´FeNX ³FZ
EaMXe IYSX´VF³F ¶¹FìSXû (EÀFe¶Fe) IYû ·Fe IYNX§FSZX
¸FZÔ JOXÞXF dIY¹FF AF`S þFa¨F IZY ³FF¸F ´FS IYe ¦FBÊ
IYÀFSX°F IYû dQJF½FF ¶F°FF¹FFÜ ÀFa¦FNX³F ³FZ CX³F
»Fû¦FFZÔ IYû ¶F¨FF¹FF þû ¦FFZSX£F²Fa²FZ ¸FZÔ VFFd¸F»F
·Fìd¸F E¢M 2001 »FF¦Fì dIY¹FFÜ °F°IYF»Fe³F
¸F„£¹F¸FÔÂFe OXF. RYFøYIY A¶Q„»»FF ³FZ ½F¿FÊ
1990 ÀFZ W„XE Ad°FIiY¸F¯F IYû BÀF E¢M IZY
QF¹FSZ ¸FZÔ »FFIYS d³F¹Fd¸F°F IYSX³FZ IYF R`YÀF»FF
dIY¹FFÜ ÀFSXIYFS IYF IYWX³FF ±FF dIY BÀFIYF
RYF¹FQF ÀFe²FF C³F dIYÀFF³FûÔ IYû d¸F»FZ¦FF þû
ÀFSXIYFSXe ·Fìd¸F ´FS IYBÊ ½F¿FFZË ÀFZ JZ°Fe¶FFOXÞe
IYSX°FZ ±FZÜ BÀFÀFZ WXû³FZ ½FF»Fe AF¸FQ³Fe ÀFZ
þ¸¸Fì-IYV¸FeS ¸FZÔ d¶Fþ»Fe ´F`QF IYS ¦FSXe¶FûÔ
IZY §FS SXûVF³F dIYE þF³FZ ±FZÜ ¸F¦FS E¢M IYF
RYF¹FQF CNXFIYS SXFþ³FZ°FFAûÔ, ³FüIYSXVFFWXûÔ
AüS ½¹F½FÀFFd¹F¹FûÔ ³FZ ÀFSXIYFSXe AüS ½F³F
·Fìd¸F IYe ¶FÔQSX¶FFÔM IYeÜ ½F¿FÊ 2005 ¸FZÔ ¸F„µ°Fe
¸FûWX¸¸FQ ÀFBÊQ IZY ³FZ°FÈ°½F ½FF»Fe ´FeOXe´Fe
SXWZX W`XÔÜ BÀFIYF AaQFþF BÀFÀFZ »F¦F ÀFIY°FF W`X
dIY 2019 ¸FZÔ EaMXe IYSX´VF³F ¶¹FìSXû ³FZ ¢»FûþSX
dSX´FûMÊX RYFB»F IYSX QeÜ ´FiVFFÀFd³FIY ARYÀFSXFZÔ
¸FZÔ dWX¸¸F°F ³FWXeÔ ±Fe dIY ½FWX CX³FIZY dJ»FFRY
IYFSÊX½FFBÊ IYSX°FZ, dþ³WXFZÔ³FZ SXûVF³Fe E¢MX IYe
AFOXÞ ¸FZÔ »FìMX-JÀFFZMX IYeÜ C³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY
¹FFd¨FIYFIY°FFÊAûÔ IYe ³¹FF¹F IYe Q»Fe»FFZÔ IYF
B³F ³FZ°FFAFZÔ IZY IYF³FûÔ ´FSX IYûBÊ AÀFSX ³FWXeÔ
W„XAFÜ CX³WXûÔ³FZ »FìMXJÀFFZMX IYSX³FZ ½FF»FFZÔ IYû
´Fiû°ÀFFdWX°F WXe dIY¹FFÜ
ÀFSXIYFS ³FZ BÀFZ ½F¿FÊ 2007 °FIY ÀFed¸F°F
dIY¹FFÜ ¹Fûþ³FF IZY °FWX°F ÀFSXIYFSXe þ¸Fe³F IYFZ
d³F¹Fd¸F°F IYSX³FZ IZY d»FE IYBÊ ³FE Ad°FIiY¸F¯F
W„XEÜ
I`YÀFZ J„»Fe ´FSX°FZÔ : 2014 ¸FZÔ I`Y¦F ³FZ A´F³Fe
dSX´FûMÊ ¸FZÔ 25 WXþFS IYSXûOXÞ IZY §FûMXF»FZ IYF
dþIiY dIY¹FF AüS WÔX¦FF¸FF ¸F¨F ¦F¹FFÜ BÀF
QüSXF³F IYBÊ ¹FFd¨FIYFEÔ ·Fe »F¦FeÔÜ ½F¿FÊ 2016
¸FZÔ EOX½FûIZYM AÔI„YS VF¸FFÊ ³FZ þ¸¸Fì-IYV¸FeS
WXFBÊ IYûMÊ ¸FZÔ ¨F„³Fü°Fe Qe ±FeÜ 13 ³F½FÔ¶FS
2018 IYû WXFBÊ IYûMÊ IYe dOX½Feþ³F ¶FZÔ¨F ³FZ
SXûVF³Fe E¢M IZY °FWX°F WXS °FSXW IZY »FZ³FQZ³F
´FS SXûIY »F¦FF QeÜ ¨FÔQ dQ³F ¶FFQ, 28 ³F½FÔ¶FS
2018 IYû °F°IYF»Fe³F SXFª¹F´FF»F ÀF°¹F´FF»F
45 »FFJ ½FZ°F³F d»F¹FF AüSX
¶F³FF »FeÔ IYSXûOXÞXûÔ IYe ÀFa´FdØF
þFÀFa, þ¸¸Fì : 2008 ¸FZÔ d³F¹F„¢°F ³FF¹F¶F
°FWXÀFe»FQFSX 12 ÀFF»F ¸FZÔ WXe IYSXFZOXÞ ´Fd°F
¶F³F ¦FEÜ XAF¹F ÀFZ Ad²FIY ÀFa´FdØF ¸FF¸F»FZ
¸FZÔ þFa¨F IZY QF`SXF³F EaMXe IYSX´VF³F ¶¹FìSXû
MXe¸F (EÀFe¶Fe) ·Fe Qa¦F SXWX ¦FBÊÜ d³F¹F„d¢°F
ÀFZ »FZIYSX A¶F °FIY A¶Q„»F SXVFeQ ¸F»»FF
IYû ÀFSXIYFSX ÀFZ 45 »FFJ ½FZ°F³F d¸F»FF AF`S
ÀFa´FdØF ¶FZVF„¸FFSXÜ ßFe³F¦FSX IZY SXF½F»F´FûSXF ¸FZÔ
°F`³FF°F SXVFeQ IZY d³F½FFÀF ´FSX EÀFe¶Fe MXe¸F
³FZ CXÀFIZY §FS ´FS LXF´FZ¸FFSXe IYS AWX¸F
QÀ°FF½FZþ þ¶°F dIYE W`XÔÜ
EÀFe¶Fe IYû ÀFì¨F³FF d¸F»Fe ±Fe dIY ³FF¹F¶F
°FWXÀFe»FQFSX A¶Q„»F SXVFeQ ¸F»»FF 2008 ¸FZÔ
d³F¹F„¢°F W„XAFÜ CXÀFIZY ¶FFQ ÀFZ CXÀF³FZ IYSXûOXÞFZÔ
IYe ¨F»F ½F A¨F»F ÀFa´FdØF AdþÊ°F IYSX »Fe
W`X, dþÀFIYF ¶¹FFZSXF CXÀFIZY ´FFÀF ³FWXeÔ W`XÜ ¶¹FìSXû
³FZ þFa¨F VF„øY IYe °FFZ ´F°FF ¨F»FF dIY CXÀFIZY
´FFÀF ¨FOìXSXF ¶FOX¦FF¸F ¸FZÔ ¨FFSX Q„IYF³FZÔ, Qû¹F³F
¨FOìXSXF ¸FZÔ VFFδF¦F IYFa´»FZ¢ÀF, WXFÀFe´FûSXF ¨FOìXSXF
¸FZÔ ¸FWX»F þ`ÀFF §FSX, B¸FF¸F¶FFOXÞXF ¨FOìXSXF ¸FZÔ
EIY ¶FOXÞXF ¸FIYF³F, SXF½F»F´FûSXF ¸FZÔ ¸FWX»F³F„¸FF
§FSX AF`S Q½F»F°F´FûSXF ¨FOìXSXF ¸FZÔ þ¸Fe³F W`XÜ
WXFÀFe´FûSXF ¨FOìXSXF ¸FZÔ CXÀFIYe þ¸Fe³F W`X, dþÀF
´FSX d³F¸FFʯF ¨F»F SXWXF W`XÜ EÀFe¶Fe ³FZ CXÀFIZY
½FZ°F³F IYF ¶¹FFZSXF BIYMXÐNXF dIY¹FFÜ ´F°FF ¨F»FF
dIY 2019 °FIY CXÀFZ 45 »FFJ ÷Y´F¹FZ ½FZ°F³F
d¸F»FF W`XÜ BÀFIZY A»FF½FF CXÀFIZY ´FFÀF ÀFa´FdØF
AdþÊ°F IYSX³FZ IYF IYûBÊ A³¹F ÀFF²F³F ³FWXeÔ
W`XÜ þFa¨F ´FìSXe IYSX³FZ IZY ¶FFQ ¶¹FìSXû ³FZ ³FF¹F¶F
°FWXÀFe»FQFSX IZY dJ»FFRY AF¹F IZY ÄFF°F
êû°FFZÔ ÀFZ Ad²FIY ÀFa´FdØF AdþÊ°F IYSX³FZ AüSX
·Fi¿MXF¨FFSX d³FSXû²FIY Ad²Fd³F¹F¸F IZY °FWX°F

³FBÊ dQ»»Fe : ½FFSXF¯FÀFe ÀFeM ÀFZ ´FeE¸F ¸FFZQe
IZY d£F»FFRY ³FF¸FFaIY³F QFd£F»F IYSX³FZ ½FF»FZ
ÀFe¸FF ÀF„SXÃFF ¶F»F (¶FeEÀFERY) IZY ¶F£FFÊÀ°F
IYFaÀMZX¶F»F °FZþ ¶FWXFQ„S õFSXF QF¹FS ¹FFd¨FIYF
´FS ÀF„´Fie¸F IYFZMÊ ¸Fa¦F»F½FFS IYFZ A´F³FF d³F¯FʹF
ÀF„³FFE¦FFÜ °FZþ ¶FWXFQ„S ³FZ A´F³FF ³FF¸FFÔIY³F
´FÂF SXQ dIYE þF³FZ IZY d£F»FFRY VFe¿FÊ
AQF»F°F ¸FZÔ ¹FFd¨FIYF QF¹FS IYe W`XÜ BÀFÀFZ
´FWX»FZ B»FFWXF¶FFQ WXFBÊ IYFZMÊ CÀFIYe ¹FFd¨FIYF
´FWX»Fe ÀFì¨Fe ¸FZÔ IYBÊ ¶FOXÞZ »FFZ¦FFZÔ IZY ³FF¸F : þFÔ¨F
¸FZÔ ÀFF½FÊþd³FIY W„XBÊ ´FWX»Fe ÀFì¨Fe ¸FZÔ ´FeOXe´Fe
³FZ°FF SXWZ WXÀFe¶F QiF¶Fì AüS C³FIZY ´FdSXþ³FûÔ IYF
ÀFFa¶FF ¸FZÔ ´FFdIYÀ°FF³Fe
§F„ÀF´F`dNX¹FF PZXS
þFÀFa, þ¸¸Fì : ¶FeEÀFERY IZY þ½FF³FFZÔ ³FZ
·Fìd¸F d³FIY»FeÜ IYV¸FeS IZY ´Fi¸F„J WXûMX»F ¢¹FF W` SXûVF³Fe E¢M ·Fìd¸F §FûMXF»FF : ¦FSXe¶FûÔ ÀFSXIYFS ³FZ ¹Fûþ³FF IYF QF¹FSXF 2004 °FIY ¸Fd»FIY IYe A²¹FÃF°FF ¸FZÔ ´FiQZVF ´FiVFFÀFd³FIY ¸FF¸F»FF QþÊ IYSX d»F¹FFÜ VF„IiY½FFSX IYû ¶¹FìSXû
½¹F½FÀFF¹Fe ¸F„V°FFIY AWX¸FQ ¨FF¹FF ³FZ 10 IZY §FSXûÔ IYû SXûVF³F IYSX³FZ IZY ³FF¸F ´FS ³FZVF³F»F W„XE IY¶þûÔ °FIY ÀFed¸F°F IYS dQ¹FFÜ ½FWXeÔ, ´FdSX¿FQ ³FZ ·Fe SXûVF³Fe E¢M IZY °FWX°F WXS °FSXW MXe¸F ³FZ ³FF¹F¶F °FWXÀFe»FQFSX IZY §FSX LXF´FF ¸FFSX
IY³FF»F 4 ¸FSX»FZ ·Fìd¸F A´F³FZ ³FF¸F IYeÜ ´Fì½FÊ IYFÔRiZÔYÀF ÀFSXIYFS ³FZ þ¸¸Fì AüS IYV¸FeS ¦F„»FF¸F ³F¶Fe AFþFQ IZY ³FZ°FÈ°½F ½FF»Fe IYFÔ¦FiZÀF IZY »FZ³FQZ³F ´FS SXûIY »F¦FF QeÜ IYS IYBÊ QÀ°FF½FZþ ·Fe þ¶°F dIYEÜ
I„Y´F½FFOXÞXF ¸FZÔ §F„ÀF´F`NX IYS SXWZX
AF°FaIYe þF³F ¶F¨FFIYS ·FF¦FZ
gh

IYFZ £FFdSXþ IYS ¨F„IYF W`XÜ ¹FFd¨FIYFIY°FFÊ IZY
½FIYe»F ¸FF¸F»FZ ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F ÀF·Fe ÀFFùF IYFZMÊ
¸FZÔ ´FZVF IYS ¨F„IZY W`XÔÜ EE³FAFB
¶FZÔ¦F»F„÷Y ÎWXÀFF ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ´Fì½FÊ
IYFa¦FiZÀF ¸FZ¹FS ÀFZ ´FìLX°FFLX
¶FZÔ¦F»F„÷Y : SXF¿MXÑe¹F þFa¨F EþZÔÀFe (E³FAFBE)
IYe MXe¸F ³FZ ÀFZÔMXÑ»F þZ»F ¸FZÔ ´Fì½FÊ IYFa¦FiZÀF ¸FZ¹FS
AFS ÀFa´F°F SXFþ ÀFZ A¦FÀ°F ¸FZÔ VFWXS ¸FZÔ W„XBÊ
ÎWXÀFF IZY ÀFa¶Fa²F ¸FZÔ ´FìLX°FFLX IYeÜ E³FAFBE
ÀFìÂFFZÔ ³FZ IYWXF dIY þFa¨F EþZÔÀFe IYe °Fe³F
ÀFFZ¸F½FFS IYe VFF¸F IYFZ ÀFFa¶FF dþ»FZ ¸FZÔ
Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F ÀFe¸FF ´FS EIY §F„ÀF´F`dNX¹FF PZXS
IYS dQ¹FFÜ ¹FWX Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F ÀFe¸FF ´FS þeSXFZ
»FFB³F IZY ´FFS ´FFdIYÀ°FF³Fe ÀFe¸FF ¸FZÔ CX¦FZ
ÀFSXIaYOXFZÔ IYe AFOXÞX ¸FZÔ ·FFSX°Fe¹F ÃFZÂF ¸FZÔ §F„ÀF³FZ
IYe IYFZdVFVF IYS SXWXF ±FFÜ §F„ÀF´F`dNX¹FZ IYF VF½F
QZS VFF¸F °FIY þeSXFZ »FFB³F IZY ´FFÀF WXe ´FOXÞXF
±FFÜ ´FFdIYÀ°FF³F IYe AFZS ÀFZ BÀFZ CXNXF³FZ ¹FF
QZ£F³FZ IZY d»FE IYFZBÊ ³FWXeÔ ´FW„Xa¨FF ±FFÜ
Ad²FIYFdSX¹FFZÔ ³FZ ¶F°FF¹FF dIY §F„ÀF´F`NX IYSX³FZ
IYe ¹FW §FMX³FF ÀFFa¶FF dþ»FZ ¸FZÔ Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F
SXFª¹F ¶¹FìSXFZ, ßFe³F¦FS
IYV¸FeS ¸FZÔ ¶FRÊY¶FFSXe VF„øY WXFZ³FZ ÀFZ AF°FadIY¹FFZÔ
IYe §F„ÀF´F`NX IZY SXFÀ°FZ ¶FÔQ WXFZ³FZ IZY ¨F»F°FZ
´FFdIYÀ°FF³F ¶FZ¨F`³F W`XÜ BÀFe ¶FZ¨F`³Fe ¸FZÔ CXÀF³FZ
Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F ÀFe¸FF ÀFZ »FZIYS d³F¹FaÂF¯F SZX£FF
°FIY AF°FaIYe ¦Fd°Fd½Fd²F¹FFZÔ ¸FZÔ °FZþe »FF Qe W`XÜ
AF°FadIY¹FFZÔ IYe §F„ÀF´F`NX IYSXFIYS ½FWX þ¸¸Fì-
IYV¸FeS ¸FZÔ dþ»FF d½FIYFÀF ´FdSX¿FQ IZY ¨F„³FF½FFZÔ
¸FZÔ £F»F»F OXF»F³FF ¨FFWX°FF W`XÜ ¸F¦FS ·FFSX°Fe¹F
tJ
dIY ¶FeEÀFERY IZY þ½FF³FFZÔ ³FZ d³F¹FaÂF¯F SZX£FF
IZY ´FFÀF ÀFadQ¦²F ¦Fd°Fd½Fd²F¹FFa QZ£FeÔÜ BÀFIZY
¶FFQ BÀF ´FS »F¦FF°FFS ³FþS SX£Fe ¦FBÊÜ BÀFe
QF`SXF³F QZ£FF dIY AF°FaIYe §F„ÀF´F`NX IYF ´Fi¹FFÀF
IYS SXWZX W`XÔÜ þ½FF³FFZÔ ³FZ CX³WZXÔ ¨FZ°FF½F³Fe QZ°FZ
W„XE RYF¹FS dIY¹FFÜ BÀF ´FS AF°FaIYe ·FF¦F
d³FIY»FZÜ
¶FRÊY¶FFSXe IZY ¨F»F°FZ °F»FFVFe Ad·F¹FF³F ¶FFd²F°F :
´FFdIYÀ°FF³Fe ÀFZ³FF IYe VFWX ´FS AF°FadIY¹FFZÔ IYe
§F„ÀF´F`NX IYSX³FZ IYe WXSXIY°F IZY ¶FFQ ¶FRÊY¶FFSXe

ÀFQÀ¹Fe¹F MXe¸F ³FZ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ ´FSXF´´FF³FF
A¦FiWXFSXF ÀFZÔMXÑ»F þZ»F ¸FZÔ ¶FaQ SXFþ ÀFZ ´FìLX°FFLX
IYeÜ WXF»F WXe ¸FZÔ ´Fì½FÊ ¸FZ¹FS IYFZ ÀFZÔMXÑ»F IiYFB¸F
¶FiFa¨F ´F„d»FÀF ³FZ d¦FSXµ°FFS dIY¹FF ±FFÜ ÀFìÂFFZÔ ³FZ
IYWXF dIY þFa¨F EþZÔÀFe ³FZ IYFZMÊX ÀFZ IYFa¦FiZÀF
IYFSX´FFZSZXMXS ÀFZ QFZ dQ³FFZÔ °FIY ´FìLX°FFLX IYSX³FZ
IYe A³F„¸Fd°F »Fe W`XÜ QFZ ±FF³FFZÔ ´FS W„XE WX¸F»FFZÔ
¸FZÔ CX³FIYe ·Fìd¸FIYF IYe þFa¨F IZY d»FE ´FìLX°FFLX
IYe þF SXWXe W`XÜ 11 A¦FÀ°F IYe SXF°F ¸FZÔ W„XBÊ
ÎWXÀFF IZY dÀF»FdÀF»FZ ¸FZÔ ÀFZÔMXÑ»F IiYFB¸F ¶FiFa¨F ³FZ
ÀFe¸FF ´FS ¶FeEÀFERY IYe ¨FIY RYIYeSXF ´FFZÀMX
IZY ´FFÀF IYe W`XÜ ¶FeEÀFERY IZY þ½FF³FFZÔ ³FZ
ÀFFZ¸F½FFS IYe VFF¸F IYSXe¶F LXW ¶FþZ QZ£FF dIY
ÀFSXIaYOXFZÔ IYe AFOXÞX ¸FZÔ ´FFdIYÀ°FF³F IYe ÀFe¸FF
¸FZÔ EIY ½¹Fd¢°F ÀFadQ¦²F ´FdSXdÀ±Fd°F¹FFZÔ ¸FZÔ §Fì¸F
SXWXF W`XÜ ½FWX ÀFSXIaYOXFZÔ IYe AFOXÞX ¸FZÔ SZXIYe IYSX°FZ
W„XE ·FFSX°Fe¹F ÃFZÂF IYe AFZS ¶FPXÞ SXWXF ±FFÜ
¶FeEÀFERY IZY þ½FF³FFZÔ ³FZ CXÀFZ ¨FZ°FF½F³Fe QeÜ
BÀFIZY ¶FF½FþìQ ½FWX ³FWXeÔ ÷YIYF AF`S ·FFSX°Fe¹F
ÀFe¸FF ¸FZÔ §F„ÀF³FZ »F¦FFÜ BÀFIZY ¶FFQ ¶FeEÀFERY
ÀF„SXÃFF EþZÔdÀF¹FFa CXÀFIZY ¸FaÀFì¶FFZÔ ´FS ´FF³Fe RZYS
QZ SXWXe W`XÔÜ BÀFe WX°FFVFF ¸FZÔ ´FFdIYÀ°FF³F IYe
AFZS ÀFZ SXd½F½FFSX-ÀFû¸F½FFS IYe AF²Fe SXF°F IYFZ
I„Y´F½FFOXÞF IZY ¸F¨LX»F ÀFZ¢MXS ¸FZÔ AF°FadIY¹FFZÔ
IYe §F„ÀF´F`NX IYSXF³FZ IYe IYFZdVFVF IYe ¦FBÊ,
»FZdIY³F ·FFSX°Fe¹F ÀF„SXÃFF¶F»FFZÔ ³FZ þ½FF¶Fe
IYFSÊX½FFBÊ IYS CX³WZXÔ £FQZOXÞ dQ¹FFÜ ¹FWX §F„ÀF´F`NX
CXÀF ÀF¸F¹F IYSXFBÊ þF SXWXe ±Fe, þ¶F B»FFIZY ¸FZÔ
¶FRÊY¶FFSXe WXFZ SXWXe ±FeÜ
I„Y´F½FFOXÞF ¸FZÔ ¶FRÊY¶FFSXe IYe AFOXÞX ¸FZÔ AF²Fe
IZY QF`SXF³F WXe ÀF„SXÃFF¶F»FFZÔ ³FZ B»FFIZY ¸FZÔ
°F»FFVFe Ad·F¹FF³F ¨F»FF¹FF, »FZdIY³F »F¦FF°FFS
¶FRÊY¶FFSXe IZY ¨F»F°FZ BÀF¸FZÔ ¶FF²FF AFBÊ W`XÜ
I„Y´F½FFOXÞF IZY EÀFEÀF´Fe ßFeSXF¸F AÔ¶FSXIYS
³FZ §F„ÀF´F`NX IYe IYFZdVFVF IYe ´F„d¿MX IYe W`XÜ
CX³WXFZÔ³FZ ¶F°FF¹FF dIY Ad¦Fi¸F ´FûÀM ´FS °F`³FF°F
¶FeEÀFERY IYe 169 ¶FMXFd»F¹F³F IZY ÀFa°FSXe ³FZ
d³F¹FÔÂF¯F SZXJF IZY ³FþQeIY WX»F¨F»F QZJeÜ
BÀFIZY ¶FFQ þ½FF¶Fe IYFSÊX½FFBÊ IYe ¦FBÊÜ CX³WXFZÔ³FZ
¶F°FF¹FF dIY B»FFIZY ¸FZÔ °Fe³F RYeM ÀFZ Ad²FIY
¸F³F¸FûWXIY ³FªFFSXF...
ag

´Fì½FÊ ¸FZ¹FS IYFZ d¦FSXµ°FFS dIY¹FF W`XÜ (´FiZMXÑ)

þ½FF³FFZÔ ³FZ þ½FF¶Fe IYFSÊX½FFBÊ IYS QeÜ BÀF¸FZÔ SXF°F IYFZ ¸F¨LX»F ÀFZ¢MXS ¸FZÔ §F„ÀF´F`NX IYF ¶FRÊY d¦FS ¨F„IYe W`XÜ ¶FRÊY¶FFSXe ±F¸F³FZ IZY ¶FFQ ßFe³F¦FS IZY ÀF¸Fe´F B»FFIZY ¸FZÔ °FFþe ¶FRÊY¶FFSe IZY ¶FFQ ÀFû¸F½FFS IYû ¶FRÊY IYe ÀFRZYQ ¨FFQS ¸FZÔ d»F´FMXZ B»FFIZY IYF EIY ³FþFSFÜ ´FiZXMÑ
½FWX ½FWXeÔ PZXS WXFZ ¦F¹FFÜ ´Fi¹FFÀF dIY¹FF ¦F¹FFÜ Ad²FIYFdSX¹FFZÔ ³FZ ¶F°FF¹FF WXe °F»FFVFe Ad·F¹FF³F VF„øY dIY¹FF þFE¦FFÜ

LXØFeÀF¦FPXÞ ¸FZÔ þ½FF¶Fe IYFSÊX½FFBÊ ¸FZÔ °Fe³F ³F¢ÀF»Fe PZXS °FZ»Fa¦FF³FF ¸FZÔ ·FFIY´FF
(¸FFAû) IZY 33 ÀFQÀ¹FûÔ
¸FþQìS ÀFÔ§FûÔ ¸FZÔ Jì³Fe ÓFXOXÞ´F, EIY IYe ¸Fü°F
³FBÊQ„d³F¹FF, IYFaIZYSX þ½FF³FûÔ IYe ÀFa¹F„¢°F AÀ´F°FF»F ·F½F³F °FFZOXÞF, 19 þ¦FW ÀFOXÞXIY JFZQe ÀFa½FFQ ÀFìÂF, CQ¹F´F„SX 4 ·FFþ´FF ÀF¸F±FÊIY ·FF¸FÀFa IZY ßFd¸FIY IYû VF½F R`Y¢MXÑe ´FdSXÀFS ¸FZÔ ÀFa§F IZY ÓFÔOZ IZY °F»FZ

LXØFeÀF¦FPXÞ ¸FZÔ IYFaIZYS dþ»FZ IZY Aa°FF¦FPXÞ

¸FZÔ SZX»F½FZ MXÑ`IY d³F¸FFʯF IYe ÀF„SXÃFF IZY d»FE
d³FIY»FZ EÀFEÀF¶Fe (ÀFVFÀÂF ÀF„SXÃFF ¶F»F)
XMXe¸F ´FS »F¦F·F¦F 40
³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ³FZ §FF°F »F¦FFIYS
WX¸F»FF dIY¹FF W`XÜ ¸F„NX·FZOXÞ IZY
¶FFQ °Fe³F ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ IZY VF½F
ÀF„IY¸FF : d´FLX»FZ QFZ dQ³F ¸FZÔ ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ³FZ ÀF„IY¸FF dþ»FZ IZY
¶FOXÞXZÀFZ˜e B»FFIZY ¸FZÔ þ¸FIYS C°´FF°F ¸F¨FF¹FF W`XÜ LXW dIY¸Fe IZY QF¹FSZ
¸FZÔ ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ³FZ 19 þ¦FW ÀFOXÞXIY JFZQ OXF»Fe AF`S 22 ´FZOXÞ IYFM
³FZ dIY¹FF AF°¸FÀF¸F´FʯF
W`XQSXF¶FFQ, ´FiZMXÑ : °FZ»Fa¦FF³FF IZY ·FQiFdQ
I„YX˜¦F„OZX¸F dþ»FZ ¸FZÔ ´Fid°F¶Fad²F°F ÀFa¦FNX³F
ran
SXFþÀF¸FÔQ dÀ±F°F þZIZY MXF¹FS R`Y¢MXÑe ¸FZÔ
´FeMX-´FeMXIYS ¸FFS OXF»FF SXJ³FZ IZY ¶FFQ C³FIZY §FS d·Fþ½FF¹FF ¦F¹FFÜ
BÀFIZY ¶FFQ R`Y¢XMXÑe ¸FZÔ ÀF„¨FFøY øY´F ÀFZ IYF¹FÊ
IYFÔ¦FiZÀF ÀF¸F±FÊIY BÔMXIY ¸FþQìS ¹Fìd³F¹F³F 4 IYFÔ¦FiZÀF ÀF¸F±FÊIY BÔMXIY ¸FþQìS ¹Fìd³F¹F³F IZY þFSXe SXJ³FZ IYF d³F¯FʹF d»F¹FF ¦F¹FFÜ R`Y¢MXÑe ¸FZÔ
AüS ·FFþ´FF ÀF¸F±FÊIY ·FFSX°Fe¹F ¸FþQìS ÀFÔ§F ßFd¸FIYûÔ ´FS IZYÀF IYF¸F d³F¹Fd¸F°F dQ³FûÔ IYe °FSXW ÀFû¸F½FFS IYû

IZY þ½FF³FFZÔ ´FS ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ³FZ ÀFFZ¸F½FFS ÀF„¶FW
§FF°F »F¦FFIYS WX¸F»FF IYS dQ¹FFÜ BÀF¸FZÔ EIY
þ½FF³F §FF¹F»F WXFZ ¦F¹FFÜ þ½FF³FFZÔ õFSXF IYe ¦FBÊ
þ½FF¶Fe IYFSÊX½FFBÊ ¸FZÔ °Fe³F ³F¢ÀF»Fe PZXS WXFZ
¦FE, þ¶FdIY A³¹F WX¸F»FF½FS þa¦F»F ¸FZÔ ·FF¦F
¦FEÜ °Fe³F ÀFFd±F¹FFZÔ IYe ¸FF`°F ÀFZ ¶FF`J»FFE
³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ³FZ ·FF¦F°FZ ÀF¸F¹F EÀFEÀF¶Fe I`ÔY´F
´FS ·Fe RYF¹FÎSX¦F IYeÜ WXF»FFadIY, BÀF¸FZÔ IYFZBÊ
WX°FFWX°F ³FWXeÔ W„XAF W`XÜ
Aa°FF¦FPXÞ ¶»FFIY IZY °FFOXÞXFZIYe ±FF³FF ÃFZÂF
¸FZÔ dÀ±F°F IYFZÀFSXFZÔOXF I`ÔY´F ÀFZ EÀFEÀF¶Fe ½F
OXeAFSXþe (dOXdÀMXÑ¢M dSXþ½FÊ ¦FFOÊX) IYe
ÀFa¹F„ö MXe¸F ÀFFZ¸F½FFS ÀF„¶FW SZX»F½FZ XMXÑ`IY IYFZ
ÀF„SXÃFF QZ³FZ IZY d»FE SX½FF³FF W„XBÊ ±FeÜ I`ÔY´F ÀFZ
d¸F»FZ W`ÔXÜ AF`S ·Fe ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ dQEÜ BÀF IYFSX¯F AF½FF¦F¸F³F ¶FFd²F°F WXFZ ¦F¹FFÜ ÀF„IY¸FF EÀF´Fe
IZYE»F ²Fi„½F ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ³FZ ³F½Fd³Fd¸FÊ°F AÀ´F°FF»F ·F½F³F
IZY ¸FFSZ þF³FZ IYe ÀFa·FF½F³FF W`XÜ
IYFZ ·Fe ÃFd°F¦FiÀ°F IYS dQ¹FF W`XÜ SXd½F½FFS QZS VFF¸F þ¶F ´F„d»FÀF ¸FF`IZY
-´Fe. ÀF„aQSXSXFþ, AFBþe, ´FS ´FW„aX¨Fe °FFZ ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ³FZ RYF¹FÎSX¦F IYe AF`S ·FF¦F ¦FEÜ þ½FF³FFZÔ
¶FÀ°FSX
³FZ IY„L ÀFadQ¦²F »Fû¦FûÔ IYFZ ´FIYOXÞXF W`XÜ
´Fi²FF³F AFSXÃFIY A¸FS IY„¸FFS IZY ´F`S ¸FZÔ ¦FFZ»Fe AF`S I„YL ¶F¸F ¶FSXF¸FQ dIYE W`ÔXÜ ¶FSXF¸FQ
»F¦F ¦FBÊÜ A¨FF³FIY W„XE WX¸F»FZ ÀFZ ÀFa·F»F°FZ IYe ¦FBÊ E¢ÀF-95 AFMXFZ¸FZdMXIY SXFBRY»F IYFZ
W„XE þ½FF³FFZÔ ³FZ ¸FFZ¨FFÊ ÀFa·FF»FF AF`S þ½FF¶Fe 2018 ¸FZÔ SXF½F§FFM ¸FZÔ W„XBÊ ¸F„NX·FZOXÞ IZY QF`SXF³F
RYF¹FÎSX¦F IYeÜ þ½FF³FFZÔ IYe þ½FF¶Fe IYFSÊX½FFBÊ ¶FeEÀFERY ÀFZ »FìMXF ¦F¹FF ±FFÜ
¸FZÔ °Fe³F ³F¢ÀF»Fe PZXS WXFZ ¦FEÜ B³F¸FZÔ EIY ¸FFSZ ¦FE ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ´FS ±FF 18 »FFJ IYF
¸FdWX»FF ³F¢ÀF»Fe ·Fe VFFd¸F»F W`XÜ ÀF„SXÃFF ¶F»F B³FF¸F : ¸FFSZ ¦FE ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ IYe QZS VFF¸F
IZY Ad²FIYFdSX¹FûÔ IZY A³F„ÀFFS RYF¹FÎSX¦F ¸FZÔ ´FWX¨FF³F IYS »Fe ¦FBÊ W`XÜ °Fe³FFZÔ WXFOÊXIYFZS
IY„L AF`S ³F¢ÀF»Fe ·Fe §FF¹F»F W„XE W`ÔX, dþ³WZÔ ³F¢ÀF»Fe ±FZÜ B³F¸FZÔ ¸FdWX»FF ³F¢ÀF»Fe IYF ³FF¸F
C³FIZY ÀFF±Fe A´F³FZ ÀFF±F »FZ ¦FE W`ÔXÜ ¸F„NX·FZOXÞ ª¹FFZd°F ¶F°FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ BÀF ´FS AFN »FFJ
·FFIY´FF (¸FFAû½FFQe) IZY 33 ÀFQÀ¹FFZÔ ³FZ
´F„d»FÀF IZY ÀF¸FÃF AF°¸FÀF¸F´FʯF IYS dQ¹FF W`XÜ
´F„d»FÀF IZY ¸F„°FFd¶FIY ¨FZSX»FF ¸FaOX»F IZY
¶FdØF³F´F»»Fe ½F dIYV°FSX¸F´F„O„X ¦FFa½FûÔ ¸FZÔ
·FFIY´FF (¸FFAû½FFQe) IYe ÀFd¸Fd°F¹FûÔ IZY
33 ÀFQÀ¹FûÔ ³FZ ÀFeAFSX´FeERY AüS ´F„d»FÀF
IZY ÀF¸FÃF WXd±F¹FFS OXF»F dQE W`ÔXÜ B³F¸FZÔ ÀFZ
AFN C¦Fi½FFQe LXØFeÀF¦FPXÞ ÀFZ W`ÔXÜ ¹FZ ÀF·Fe
d´FLX»FZ Qû ½F¿FFZË ÀFZ ·FFIY´FF (¸FFAû½FFQe)
IZY d»FE IYF¸F IYS SXWZ ±FZÜ B³F¸FZÔ ÀFZ I„YL
ÀFOXÞXIY ´FS ¶FFøYQe ÀF„SaX¦FûÔ ¸FZÔ d½FÀRYûMX
IYSX³FZ, ÀFOXÞXIY d³F¸FFʯF ÀFZ þ„OXÞ Z C´FIYSX¯FûÔ
IYû þ»FF³FZ IZY d»FE dþ¸¸FZQFS W`ÔXÜ dþ»FZ IZY
EÀF´Fe ÀF„³Fe»F QØF ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ´F„d»FÀF IYe
(·FF¸FÀFaa) IYe ½F¨FÊÀ½F IYe »FOXÞFBÊ Jì³Fe 4 R`Y¢XMXÑe ´Fi¶Fa²F³F ³FZ À½Fþ³FûÔ IYû 25 »FFJ ·Fe þFSXe SXWXFÜ
ÓFXOXÞ´F ¸FZÔ °F¶Qe»F WXû ¦FBÊÜ BÔMXIY IZY ¸FþQìSXûÔ ÷Y´F¹FZ QZ³FZ IYe §Fû¿F¯FF IYe Ad°FdSX¢°F ´F„d»FÀF A²FeÃFIY SXFþZVF ¦F„´°FF
³FZ ·FF¸FÀFa IZY ¸FþQìSXûÔ ´FS WX¸F»FF IYS dQ¹FF ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ÀFÂFW ³F½Fa¶FS IYû ·Fe R`Y¢MXÑe ¸FZÔ
AüS B³F¸FZÔ ÀFZ EIY IYe ¸Fü°F WXû ¦FBÊ, þ¶FdIY »FF°F-§FìÔÀFûÔ ÀFZ B°F³FF ´FeMXF IYe C³FIYe ¸FüIZY ¸FFSX´FeM IZY ¶FFQ ´F„d»FÀF °F`³FF°F IYe ¦FBÊ ±Fe,
Qû A³¹F §FF¹F»F WXû ¦FEÜ BÀFIZY ¶FFQ R`Y¢MXÑe ´FS WXe þF³F ¨F»Fe ¦FBÊ, þ¶FdIY ½FeSZÔXQi d¸FßFF »FZdIY³F ´FÔ¨FF¹F°F ¨F„³FF½F IYû »FZIYS CÀFIYû
¸FZÔ ´F„d»FÀF °F`³FF°F IYS Qe ¦FBÊÜ C²FSX, R`Y¢MXÑe AüS A¹Fì¶F A»Fe »FWìX»F„WXF³F WXû ¦FEÜ BÀFIYe WXMXF d»F¹FF ¦F¹FF ±FFÜ WX°¹FF IYe ½FFSXQF°F IZY
´Fi¶FÔ²F³F ³FZ ¸FSX³FZ ½FF»FZ ¸FþQìS IZY ´FdSXþ³FûÔ ÀFì¨F³FF ´F„d»FÀF IYû d¸F»Fe °Fû °F°IYF»F ¶F»F ¶FFQ dRYS ÀFZ ´F„d»FÀF °F`³FF°F IYS Qe ¦FBÊ W`XÜ
IYû 25 »FFJ ÷Y´F¹FZ IYe SXFWX°F SXFdVF dQE ·FZþF ¦F¹FFÜ BÀF QüSXF³F WXF»FF°F ´FS IYF¶Fì ´FF³FZ ¦FüSX°F»F¶F W` dIY 1978 ÀFZ 2010 °FIY R`Y¢MXÑe
þF³FZ IYe §Fû¿F¯FF IYe W`XÜ IZY d»FE WX»IYF ¶F»F ·Fe ´Fi¹Fû¦F dIY¹FF ¦F¹FFÜ ¸FZÔ ÀFeMì ¹Fìd³F¹F³F IYF ½F¨FÊÀ½F SXWXF ±FFÜ ´FiQZVF
¶F°FF¹FF ¦F¹FF dIY §FMX³FF SXd½F½FFS IYe W`X, ´F„d»FÀF ³FZ ßFd¸FIYûÔ IYe AûS ÀFZ d¸F»Fe ¸FZÔ IYFÔ¦FiZÀF IYe ÀFSXIYFS ¶F³Fe °Fû BÔMXIY ³FZ
þ¶F QìÀFSXe dVFµM IZY ¸FþQìS IYF¸F IYSX³FZ dSX´FûMÊ IZY A²FFS ´FS BÔMXIY IZY dIYVF³FdÀFÔWX, ½F¨FÊÀ½F þ¸FF d»F¹FFÜ ·FFþ´FF ÀFSXIYFS ¶F³F³FZ
IZY ¶FFQ R`Y¢XMXÑe ÀFZ ¶FFWXS d³FIY»F SXWZ ±FZÜ SXFþZÔQidÀFÔWX, ¸FWZÔXQidÀFÔWX, °FZþdÀFÔWX, WXdSXdÀFÔW ´FS ·FFSX°Fe¹F ¸FþQìS ÀFÔ§F ¹FWXFÔ ½F¨FÊÀ½F ¸FZÔ
BÔMXIY IZY ¸FþQìSXûÔ ³FZ ³FFSZX¶FFþe VF„øY IYS ÀFdWX°F Qû QþʳF ßFd¸FIYûÔ IZY dJ»FFRY WX°¹FF AF ¦F¹FF, »FZdIY³F þ`ÀFZ WXe ´FiQZVF ¸FZÔ dRYS ÀFZ
QeÜ BÀFIYû »FZIYS C³FIYe ·FF¸FÀFa IZY ¸FþQìSXûÔ IYF ¸F„IYQ¸FF QþÊ IYS d»F¹FF W`XÜ B³F¸FZÔ ÀFZ
.co

IYFa¦FiZÀF IYe AVFûIY ¦FWX»Fû°F ÀFSXIYFS AFBÊ

I„YL WXe QìSXe ´FS ÀF„¶FW ÀFFPXÞZ ÀFF°F ÀFZ AFN IZY ¶FFQ EÀFEÀF¶Fe IZY þ½FF³FFZÔ ³FZ §FMX³FFÀ±F»F ÷Y´F¹FZ IYF B³FF¸F ±FF, þ¶FdIY QFZ A³¹F IYF »F¦FF°FFS IYûdVFVF AüS B³F »Fû¦FûÔ IZY ¶FZWX°FS ÀFZ IYWXFÀF„³Fe WXû ¦FBÊ, þû ¶FFQ ¸FZÔ ¸FFSX´FeM I„YL AFSXûd´F¹FûÔ IYû dWXSXFÀF°F ¸FZÔ »FZ d»F¹FF °Fû BÔMXIY dRYS ÀFZ ½F¨FÊÀ½F ¶FPXÞF³FZ »F¦Fe AüS
¶FþZ IZY ¶Fe¨F §FF°F »F¦FFIYS ¶F`NZ ³F¢ÀFd»F¹FFZÔ ÀFZ E¢ÀF-95 AFMXFZ¸FZdMXIY SXFBRY»F, 12 ¶FFZS ³FF¸F ¦F„OXÐOì AF`S ¶FQøY ¶F°FFE ¦FE W`ÔXÜ QFZ³FFZÔ þe½F³F IYe B¨LXF ³FZ B³F 33 C¦Fi½FFdQ¹FûÔ IYû ¸FZÔ ¶FQ»F ¦FBÊÜ BÀF¸FZÔ BÔMXIY IZY ¸FþQìSXûÔ ³FZ ¦F¹FF W`XÜ ·FF¸FÀFa IZY dþ»FF²¹FÃF dQ³FZVF CÀFIZY ÀF¸F±FÊIY ¸FþQìSXûÔ IYe ·FF¸FÀFa ÀF¸F±FÊIY
³FZ þ½FF³FFZÔ ´FS RYF¹FÎSX¦F VF„øY IYS QeÜ BÀF¸FZÔ IYe ¶FaQìIY, EÀFE»FAFS SXFBRY»F, ¸F`¦Fþe³F ´FS ´FFa¨F-´FFa¨F »FFJ ÷Y´F¹FZ IYF B³FF¸F ±FFÜ AF°¸FÀF¸F´FʯF IYSX³FZ ¸FZÔ ¸FQQ IYe W`XÜ ·FF¸FÀFa IZY ¸FþQìS ¦Fû´FF»F VFû·FF½F°F IYû ´FF»Fe½FF»F IYe AûS ÀFZ QZS SXF°F ¸FþQìS IYF ¸FþQìSXûÔ ÀFZ AFE dQ³F ÓFOXÞ´F WXû³FZ »F¦FeÜ

¦FF¹F¶F IYS dQ¹FF ¸F„£¹F »F`´FMXFG´F, WXdSX¹FF¯FF ¸FZÔ OXFG¢MXSXûÔ IYe IY¸Fe IYû kE ÀFìMZX¶F»F ¶½FFG¹Fl ¸FZÔ AF´FdØFþ³FIY
´F°³Fe ÀFZ ¶F³FF »Fe ±Fe QìSXe QÈÈV¹F IYFZ »FZIYS QFZ ´FS ¸F¼IYQ¸FF
þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, d¨FÂFIìYMX
d³F»Fad¶F°F þZBÊ ´FiIYSX¯F QìS IYSX³FZ IYF A³FìNXF RYF¸FÊì»FF ³FBÊQ„d³F¹FF, SXe½FF OXeþe´Fe IZY AFQZVF ´FS ÀFFZ¸F½FFS IYFZ
¸FF¸F»FF QþÊ dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ d½F½FZ¨F³FF VF„øY
m

50 ÀFZ Ad²FIY ¶F¨¨FFZÔ IZY ¹FF`³F VFFZ¿F¯F IYS
AV»Fe»F ½FedOX¹FFZ-RYFZMXFZ ¶FZ¨F³FZ IZY AFSXFZd´F°F
ÎÀF¨FFBÊ d½F·FF¦F IZY d³F»Fad¶F°F þìd³F¹FS
Baþed³F¹FS SXF¸F·F½F³F IYû d¦FSXµ°FFSXe IZY EIY
¸FFWX ´FWX»FZ WXe þFa¨F IZY QF¹FSZ ¸FZÔ AF³FZ IYe
·F³FIY »F¦F ¦FBÊ ±FeÜ CÀF³FZ ¸F„£¹F »F`´FMXFG´F
¦FF¹F¶F IYSXIZY ´F°³Fe ÀFZ ·Fe QìSXe ¶F³FF »Fe ±FeÜ
WXF»FFadIY CÀFZ ¹FWX ³FWXeÔ ´F°FF ±FF dIY IYü³F ÀFe
EþZÔÀFe BʸFZ»F ´FS ³FþS SXJ SXWXe W`X, »FZdIY³F
AFÀF´FFÀF ¶FQ»F SXWZX ¸FFWXü»F ÀFZ ÀFVFadIY°F
±FFÜ SXF¸F·F½F³F IZY IYSXe¶Fe ÀFìÂF ¶F°FF°FZ W`ÔX dIY
d¦FSXµ°FFSXe ÀFZ ´FWX»FZ CÀFIZY ¨FZWXSZ ´FS ¶FZ¨F`³Fe
IZY ·FF½F ±FZÜ dIYÀFe ÀFZ ¶FF°F ³FWXeÔ IYSX³FZ IZY
ÀFF±F WXe ¶FZ¨F`³Fe IYF IYFSX¯F ´FìLX³FZ ´FSX ½FWX
CXJOXÞX þF°FF ±FFÜ d½F·FF¦Fe¹F IYF¹FûË ¸FZÔ ·Fe ¸F³F
³FWXeÔ »F¦FF°FF ±FFÜ VFF¹FQ CXÀFZ AF·FFÀF WXû
¦F¹FF ±FF dIY dIYE ¦FE ¦F„³FFWX ¸FZÔ RaYÀF³FZ ½FF»FF
W`XÜ ÀFìÂFFZÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY, ÀFe¶FeAFB CÀFIZY
¸F„£¹F »F`´FMXFG´F ½F QìÀFSZ ÀFFd±F¹FFZÔ IYe °F»FFVF
IZY d»FE dSX¸FFaO »FZ³FF ¨FFWX°Fe W`XÜ
ÀFìÂF ¶F°FF°FZ W`ÔX dIY ÀFe¶FeAFB dÀF°Fa¶FSX
¸FZÔ ÀFû³F·Fýi IZY AFSXûd´F°F Baþed³F¹FS ³FeSXþ
¹FFQ½F IZY §FS °FIY ´FW„Xa¨Fe ±FeÜ CÀFIZY ¹FWXFa
LXF´FZ¸FFSXe IZY ¶FFQ ÀFZ WXe SXF¸F·F½F³F IYF
°F³FF½F ¶FPXÞF ±FFÜ Qû ³Fa½F¶FSX IYû d½F·FF¦F ¸FZÔ
ÀFe¶FeAFB MXe¸F ´FW„Xa¨F³FZ ÀFZ ´FWX»FZ WXe ½FWX
·FF¦F SXWXF ±FF, °F·Fe CÀFZ ÓFFaÀFe-¸FeSXþF´F„S
WXFBʽFZ dÀ±F°F ¶FOXÞXe ´F„d»F¹FF IZY ´FFÀF MXe¸F ³FZ
dWXSXFÀF°F ¸FZÔ d»F¹FF ±FFÜ
¶FFaQF IZY ³FS`X³Fe d³F½FFÀFe ½F d¨FÂFIìYM ¸FZÔ
ÎÀF¨FFBÊ d½F·FF¦F ¸FZÔ IYF¹FÊSX°F þZBÊ SXF¸F·F½F³F
IYFZ AF³F»FFB³F ¨FFB»O ´FFZ³FFZʦFiFRYe SXFZIY³FZ IYFZ
»FZIYS ¦FdNX°F ÀFe¶FeAFB IYe d½FVFZ¿F MXe¸F ³FZ
16 ³F½Fa¶FS IYFZ d¦FSXµ°FFS dIY¹FF ±FFÜ IYFZMÊ IZY
AFQZVF ´FS d³F»Fad¶F°F þZBÊ 30 ³F½Fa¶FS °FIY
IYe ³¹FFd¹FIY dWXSXFÀF°F ¸FZÔ ¶FFaQF þZ»F ¸FZÔ ¶FaQ
W`XÜ ÀFe¶FeAFB d³F»Fad¶F°F þZBÊ SXF¸F·F½F³F IYe
dSX¸FFaO IZY d»FE °Fe³F ¶FFS IYFZdVFVF IYS ¨F„IYe
W`XÜ 24 ³F½Fa¶FS IYFZ ¶FFaQF ¸FZÔ IYFZMÊ ¸FZÔ dRYS
BÀFIYFZ »FZIYS ÀF„³F½FFBÊ WXFZ³Fe W`XÜ
ÀFìÂFFZÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY, ÀFe¶FeAFB IYe d½FVFZ¿F
MXe¸F ³FZ þZBÊ SXF¸F·F½F³F IYe ÀFa´FdØF¹FFZÔ IZY ÀFF±F
WXe ¶F`ÔIY £FF°FFZÔ IYe dOXMZX»F þ„MXFBÊ W`XÜ A¶F
BÀFZ ´Fi½F°FʳF d³FQZVFF»F¹F (BÊOXe) IYFZ ÀFF`Ô´F³FZ
IYe °F`¹FFSXe W`XÜ
SXFª¹F ¶¹FìSXû, ¨FÔOXe¦FPXÞ IYû dIYÀFe ·Fe IYFSX¯F ÀFZ fY¯F QZ³FZ ÀFZ ½FÔd¨F°F ¸F²¹F ´FiQZVF IZY SXe½FF dþ»FZ IZY dÀFd½F»F »FFB³F IYS Qe ¦FBÊ W`XÜ A·Fe dVFIYF¹F°FIY°FFÊ IYF ¶F¹FF³F »FZ³FF
³F dIY¹FF þF ÀFIZYÜ fY¯F ´FiF´°F IYSX³FZ IZY d»FE ±FF³FZ ¸FZÔ ½FZ¶F ÀFeSXeþ kE ÀFìMZX¶F»F ¶½FFG¹Fl ¸FZÔ ¶FFIYe W`XÜ
WXdSX¹FF¯FF ÀFSXIYFS ³FZ A´F³FZ ¸FZdOXIY»F ¸FZdOXIY»F IZY B³F LXFÂF-LXFÂFFAûÔ IYû dIYÀFe AF´Fd°°Fþ³FIY QÈÈV¹F IZY AFSXFZ´F IYFZ »FZIYS - SXFIZYVF I„Y¸FFS dÀFWX, ´F„d»FÀF A²FeÃFIY, SXe½FF,
IYF»FZþûÔ ½F AÀ´F°FF»FûÔ IZY d»FE ³FE OXF¢MXSXûÔ ·Fe ´FiIYFS IYe dÀF¢¹FûdSXMXe ¹FF IYFG»FZMXSX»F QZ³FZ AFZMXeMXe (AFZ½FSX-Q-MXF´F ) ´»FZMXRYF¸FÊ ¸F²¹F ´FiQZVF
IYû AFIYd¿FÊ°F IYSX³FZ IYF ³F¹FF RYF¸FìÊ»FF IYe AF½FV¹FIY°FF ³FWXeÔ WXû¦FeÜ ³FZMXdµ»F¢ÀF IZY QFZ Ad²FIYFdSX¹FFZÔ ½FFBÀF
d³FIYF»FF W`XÜ BÀF ¹Fûþ³FF IZY °FWX°F À³FF°FIY ¹FdQ LXFÂF À³FF°FIY WXû³FZ IZY ¶FFQ ·Fe ´FiZÀFeOZÔXM (IYFaMZÔXMX) ¸FFZd³FIYF VFZZSXd¦F»F ½F AF´Fd°°Fþ³FIY QÈÈV¹F dQJF¹FF ¦F¹FF W`XÜ
À°FS (BÔMX³FÊdVF´F ÀFdWX°F) ´FS ¸FZdOXIY»F IYF ¶FZSXûþ¦FFS SXWX°FF W` ¹FF d³FSÔX°FS ´Fi¹FFÀFûÔ IZY d³FQZÊVFIY (´Fd¶»FIY ´FFd»FÀFeþ) Aad¶FIYF BÀF ´FS d°F½FFSXe ³FZ AF´FdØF QþÊ IYSXF°FZ W„XE
IYûBÊ LXFÂF ¹FdQ ´FiQZVF ÀFSXIYFS IZY dIYÀFe ´Fi°FeIYF°¸FIY ¶FF½FþìQ ÀFSXIYFSXe SXûþ¦FFS (A³F„¶FÔ²F J„SXF³FF ´FS ´FiIYSX¯F QþÊ dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ IYWXF ±FF dIY BÀF¸FZÔ þF³F¶FìÓFIYS ÎWXQ„AûÔ IYe
·Fe ÀFF½FÊþd³FIY À½FFÀ±¹F ÀFÔÀ±FF³F ¸FZÔ SXûþ¦FFS ÀFdWX°F) ´FiF´°F IYSX³FZ ¸FZÔ AÀF¸F±FÊ ·FFSX°Fe¹F þ³F°FF ¹F„½FF ¸FFZ¨FFÊ (·FFþ¹F„¸FFZ) ·FF½F³FFAFZÔ IYFZ NZXÀF ´FW„aX¨FFBÊ ¦FBÊ W`XÜ
4 ¸FZdOXIY»F LXFÂFûÔ IYF Eþ„IZYVF³F »Fû³F ½F ¶¹FFþ
³FüIYSXe IYSX°FF W` °Fû CÀFIZY dVFÃFF fY¯F IYe SXWX°FF W` °Fû SXFª¹F ÀFSXIYFS õFSXF ´FiQF³F IYe IZY SXF¿MXÑe¹F ¸FaÂFe ¦FF`SX½F d°F½FFSXe IZY dVFIYF¹F°Fe ¸FF¸F»FZ IYe dVFIYF¹F°F ´FiQZVF IZY ¦FÈÈWX¸FaÂFe
¨F„IYFE¦Fe ÀFSXIYFSX
dIYÀ°FûÔ (¸Fì»F SXFdVF AüS ¶¹FFþ ÀFdWX°F) IYF ¦FBÊ ¦FFSÔXMXe IYû »FF¦Fì dIY¹FF þF ÀFIY°FF W` AüS AF½FZQ³F ´FS OXeþe´Fe d½F½FZIY þF`WXSXe ³FZ OXF. ³FSXFZ°°F¸F d¸FßFF ÀFdWX°F ´FiQZVF IZY OXeþe´Fe
·F„¦F°FF³F ÀFSXIYFS IYSZX¦FeÜ ¹FW dIYÀ°F OXFG¢MXS LXFÂF IYû ´Fi½FZVF IZY ÀF¸F¹F 10 »FFJ ÷Y´F¹FZ IYF LXFÂF ´FS dIYÀFe ·Fe ´FiIYFS IYF Q¶FF½F OXF»FZ ¸FF¸F»FF QþÊ IYSX³FZ IZY AFQZVF dQE W`ÔXÜ IYFZ ·Fe IYe ¦FBÊ ±FeÜ ¦FÈÈWX¸FaÂFe IZY AFQZVF IZY
IYû d¸F»F³FZ ½FF»FZ ½FZ°F³F AüS QZ¹F ·FØFûÔ ÀFZ ½FFÍ¿FIY ¶FFaO QZ³FF WXû¦FF, dþÀF¸FZÔ E¸F¶Fe¶FeEÀF d¶F³FF ÀFSXIYFS IiZYdOXM ¦FFSÔXMXe MXÑÀM IZY ¸FF²¹F¸F ´FiIYSX¯F ²FFd¸FÊIY C³¸FFQ R`Y»FF³FZ IYe ²FFSXF ¶FFQ ·FFZ´FF»F ½F SXe½FF IZY dþ»FF Ad·F¹FFZþ³F
A»F¦F WXû¦FeÜ d³Fþe ÃFZÂF ¸FZÔ ÀFZ½FFEa QZ³FZ ½FF»FZ IYûÀFÊ IYe ´FìSXe A½Fd²F IYe ½FFÍ¿FIY RYeÀF ÀFZ fY¯F SXFdVF IYF ·F„¦F°FF³F IYSZX¦FeÜ ¸F„£¹F¸FÔÂFe 295 E IZY °FWX°F QþÊ dIY¹FF ¦F¹FFÜ ÀFFZ¸F½FFS Ad²FIYFSXe ³FZ ¸FF¸F»FZ IYe ¦FWX³F ÀF¸FeÃFF IYS
OXFG¢XMXSXûÔ IYû ¹FW ÀF„d½F²FF ³FWXeÔ d¸F»FZ¦FeÜ VFFd¸F»F ³FWXeÔ WXû¦FeÜ ¶F`ÔIY ÀFZ dVFÃFF fY¯F IZY A³F„ÀFFS LXFÂFûÔ õFSXF ·F„¦F°FF³F IYe þF³FZ IYFZ SXe½FF EÀF´Fe SXFIZYVF I„Y¸FFS dÀFW ³FZ IZYÀF °F±¹FFZÔ ÀFZ OXeþe´Fe IYFZ A½F¦F°F IYSXF¹FFÜ
WXdSX¹FF¯FF ÀFSXIYFS IZY ¸FZdOXIY»F IYF»FZþûÔ ´FiF´°F IYSX³FZ ¹FF fY¯F d»FE d¶F³FF ÀFÔ´Fì¯FÊ ¶FFÔO ½FF»Fe ¶FFÔO SXFdVF IYû EIY d½FVFZ¿F MXÑÀM ¸FZÔ QþÊ IYS dVFIYF¹F°FIY°FFÊ ¦FF`SX½F d°F½FFSXe IYFZ BÀFIZY ¶FFQ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ d³F¯FʹF d»F¹FF ¦F¹FF
¸FZÔ ´FPXÞFBÊ IYSX³FZ ½FF»FF IYûBÊ LXFÂF ¹FdQ d³Fþe SXFdVF IYF ·F„¦F°FF³F IYSX³FZ IYF d½FIY»´F WXû¦FFÜ SXJF þFE¦FF dþÀFIYF C´F¹Fû¦F LXFÂF-OXF¢MXSXûÔ ¶F¹FF³F IZY d»FE ¶F„»FF¹FF W`XÜ dIY ÀFa¶Fad²F°FFZÔ IZY dJ»FFRY ¸FF¸F»FF QþÊ dIY¹FF
ÃFZÂF ¸FZÔ ÀFZ½FFEa QZ³FF ¨FFWX°FF W` °Fû CÀFIZY fY¯F dIYÀFe ·Fe A·¹F±FeÊ IYû dVFÃFF fY¯F ´FiQF³F IZY fY¯F IZY ·F„¦F°FF³F IZY d»FE dIY¹FF þFE¦FFÜ QSXAÀF»F, d°F½FFSXe ³FZ SXe½FF EÀF´Fe ÀFZ þF³FF ¨FFdWXEÜ ¸FF¸F»FF QþÊ WXFZ³FZ IZY ¶FFQ
(¶¹FFþ ÀFdWX°F) IYe AQF¹F¦Fe CÀFZ À½F¹FÔ IYSX³FZ ÀFZ B³IYFS ¹FF ½FÔd¨F°F ³FWXeÔ SXJF þF dIYÀFe A³¹F IYF¹FÊ IZY d»FE BÀF SXFdVF IYF dVFIYF¹F°F IYe ±Fe dIY ³FZMXdµ»F¢ÀF ´FS SXe½FF EÀF´Fe ³FZ BÀFIYe þF³FIYFSXe OXeþe´Fe IYFZ
IYSX³Fe WXû¦FeÜ OXF¢MXSXûÔ IYe IY¸Fe IYû QìS IYSX³FZ ÀFIZY¦FFÜ SXFª¹F ÀFSXIYFS dVFÃFF fY¯F ÀF„d½F²FF BÀ°FZ¸FF»F ³FWXeÔ WXû¦FFÜ SXFª¹F ÀFSXIYFS EZÀFZ þFSXe ½FZ¶F ÀFeSXeþ kE ÀFìMZX¶F»F ¶½FFG¹Fl ¸FZÔ QeÜ OXeþe´Fe ³FZ ´FìSZ ¸FF¸F»FZ ÀFZ ¦FÈÈWX¸FaÂFe d¸FßFF
IZY d»FE ¸F„£¹F¸FÔÂFe ¸F³FûWXS »FF»F ³FZ BÀF IYF »FF·F CNXF³FZ ½FF»FZ ´Fi°¹FZIY LXFÂF IYû fY¯F ÀF·Fe LXFÂF þû ÀFSXIYFSXe ¸FZdOXIY»F IYF»FZþ ¸FZÔ ¸F²¹F ´FiQZVF IZY ²FFd¸FÊIY VFWXS ¸FWZXV½FS IZY ³FSXûØF¸F d¸FßFF IYFZ A½F¦F°F IYSXF¹FFÜ ¦FÈÈWX¸FaÂFe
¹Fûþ³FF IYû »FF¦Fì IYSX³FZ IYe A³F„¸Fd°F Qe W`XÜ SXFdVF IYe 100 ´Fid°FVF°F ÀFe¸FF °FIY IiZYdOXM ´Fi½FZVF »FZ°FZ W`ÔX, C³WZÔX ´Fid°F½F¿FÊ 15 »FFJ ÷Y´F¹FZ EIY ¸FadQS ¸FZÔ ·Fþ³F ÀFa²¹FF IZY QF`SXF³F EIY ³FZ MXнFeM IYS ´FiQZVF½FFdÀF¹FFZÔ IYFZ ¸FF¸F»FF QþÊ
BÀFIZY °FWX°F E¸F¶Fe¶FeEÀF IZY d»FE ¨F¹Fd³F°F ¦FFSÔXMXe ´FiQF³F IYSZX¦Fe, °FFdIY LXFÂF-LXFÂFFAûÔ °FIY IYe ÀFd¶ÀFOXe QZ°Fe W`XÜ ¸F„dÀ»F¸F »FOXÞXIZY AF`S ÎWXQì »FOXÞXIYe IZY ¶Fe¨F WXFZ³FZ IYe þF³FIYFSXe QeÜ
 d½F¨FFSX
www.jagran.com SXF¿MÑXe¹FX ÀFaÀIYSX¯F

8 ¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020

´FWX»FZ IYF¹FÊ IYe ¹Fûþ³FF ¶F³FFEa AüS dRYS ¹Fûþ³FF A³F„øY´F IYF¹FÊ IYSZÔ
ÀF¶FIZY d»FE ÀF¶FIY ÀFeJ³FZ IYF ÀF¸F¹F WXe A¨LZ ¢¹FûÔ ³F AF SXWZ WXûÔ, Ad³FdV¨F°F°FF
þ¦F¸FûWX³F ÎÀFW SXFþ´Fì°F CÀFIZY ¸FdÀ°F¿IY ´FS WXF½Fe SXWX°Fe W`XÜ ¸FF°FF-
ÀFaÀFF²F³FûÔ IZY A·FF½F ¸FZÔ IYBÊ d½FôF±FeÊ WXS d´F°FF IYF ¹FW WXF»F ¶F¨¨FZ ÀFZ ´FWX»FZ WXe ´FiFSÔX·F

»FF´FSX½FFWXe IYF ³F°FeþF ÀFF»F AF°¸FWX°¹FF IYS »FZ°FZ W`ÔXÜ EZÀFZ ¸FZÔ
ÀFSXIYFSX, ÀF¸FFþ AüS ÀFaÀ±FFAûÔ IYû BÀFZ
WXû ¨F„IYF WXû°FF W`XÜ B³F¸FZÔ ÀFZ A³FZIY A´F³Fe
ÃF¸F°FF A³F„ÀFFS °Fe³F-°Fe³F, ¨FFSX-¨FFS MXйFìVF³F
»F¦FF ¨F„IZY WXû°FZ W`ÔXÜ IYÃFF 10 IZY ¶FFQ IZY Qû
½F¿FÊ ÀF¶FÀFZ Ad²FIY IYdNX³F WXû°FZ W`ÔXÜ EIY °FSXRY
¹FW A¨LXF W„XAF dIY ÀF„´Fie¸F IYûXMÊ ³FZ I„YL SXFª¹FûÔ ¸FZÔ IYûSXû³FF ¸FWXF¸FFSXe IZY SXûIY³FZ IZY I„YLX C´FF¹F °F»FFVF³FZ WXûÔ¦FZ
ΨF°FFþ³FIY WXF»FF°F IYF ÀFaÄFF³F d»F¹FF AüS C³FÀFZ ½FÀ°F„dÀ±Fd°F IYe dSX´FûXMÊ IYÃFF 12 IYe ¶FûOÊ ´FSXeÃFF IYF °F³FF½F AüS

dQ
QìÀFSXe AûSX ½¹FF½FÀFFd¹FIY ´FFNXйFIiY¸FûÔ ¸FZÔ ´Fi½FZVF
QZ³FZ IZY d»FE IYWXFÜ ¹FW WXÀ°FÃFZ´F BÀFd»FE AF½FV¹FIY ±FF, ¢¹FûÔdIY QZZVF
Co
»»Fe IZY EIY ´Fi£¹FF°F ¸FWXFd½FôF»F¹F QSXAÀF»F ¹FW ÀF¸FÀ¹FF IZY½F»F dQ»»Fe IZY d»FE ´Fid°F¹Fû¦Fe ´FSXeÃFF IYe ¨F„³Fü°FeÜ BÀFIYF
IZY I„YL dWXÀÀFûÔ ¸FZÔ IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F IYe SXµ°FFS ΨF°FFþ³FIY ¶F³Fe W„XBÊ W` IYe 19 ½F¿FeʹF LXFÂFF EZV½F¹FFÊ SZXOXÐOXe IZY ¸FWXFd½FôF»F¹FûÔ ¹FF C¨¨F dVFÃFF °FIY WXe ÀF¶FÀFZ ÀFMXeIY CQFWXSX¯F W` SXFþÀ±FF³F IZY VFWXS
AüS IYûSXû³FF ¸FSXeþ §FXMX³FZ IZY ¶FþF¹F ¶FPXÞ SXWZ W`ÔXÜ BÀF dÀ±Fd°F IYF d³FQF³F IZY AF°¸FWX°¹FF ´FiIYSX¯F ³FZ IYBÊ ´FiV³F ÀFed¸F°F ³FWXeÔ W`XÜ ÀF¶FÀFZ Ad²FIY ÀF¸FÀ¹FF °Fû IYûMXF IYF IYûd¨FÔ¦F IZÔYQi ¶F³F³FFÜ ½F`ÀFZ A¶F EZÀFZ
¸F„À°F`Qe ÀFZ IYSX³FF WXû¦FF, ¢¹FûÔdIY ÀFQeÊ ¶FPXÞ SXWXe W` AüS ¹FW AFVFaIYF W` ´FeLZ LXûOXÞX dQE W`ÔXÜ °FZ»Fa¦FF³FF ÀFZ °FF»»F„IY ÀIìY»FûÔ (d½FVFZ¿F øY´F ÀFZ ÀFSXIYFSXe ÀIìY»FûÔ) ¸FZÔ IYûd¨Fa¦F IZÔYQi QZVF IZY »F¦F·F¦F WXS ¶FOXÞZ VFWXS ¸FZÔ
dIY EZÀFZ ¸FüÀF¸F ¸FZÔ IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F AüS R`Y»F ÀFIY°FF W`XÜ d³F:ÀFaQZW SXFª¹F SXJ³FZ ½FF»Fe EZV½F¹FFÊ A´F³FZ ´FdSX½FFS IZY d»FE C³F ¶F¨¨FûÔ IYe W`X, dþ³FIZY §FSXûÔ ¸FZÔ À¸FFMÊXRYû³F d¸F»F þFEÔ¦FZÜ B³F IZÔYQiûÔ ¸FZÔ AF³FZ ½FF»FZ ¶F¨¨FûÔ
ÀFSXIYFSXûÔ IYe ¸F„À°F`Qe °F·Fe IYFSX¦FS ÀFFd¶F°F WXû¦Fe þ¶F AF¸F þ³F°FF þøYSXe ¹FW ÀFÔQZVF LXûOXÞ ¦FBÊ W`X, k¸FZSXe dVFÃFF IYû AF¦FZ ³FWXeÔ W`ÔXÜ ¹FdQ W`Ô ·Fe °Fû IYBÊ ¶F¨¨FûÔ ½FF»FZ ¸FZÔ ¶FOXÞe ÀFÔ£¹FF C³FIYe WXû°Fe W`X, þû A´F³Fe
ÀF°FIÊY°FF AüS A³F„VFFÀF³F IYF ´FdSX¨F¹F QZ³FZ IZY d»FE °F°´FS WXû¦FeÜ ¹FW þFSXe SXJ³FF ¸FZSZ ´FdSX½FFS ´FS AÀFWX³Fe¹F ¶FûÓF ´FdSX½FFS IZY d»FE IYFRYe ³FWXeÔ W`ÔXÜ A¦FÀ°F WX¸FFSZ ÀF¸FFþ IYe ¸FF³¹F°FF °Fû ¹FWXe WXû³Fe IYBÊ k´FidÀFð °F±FF ÀFFJ ½FF»FZl IYFG»FZþûÔ ¸FZÔ ÷Yd¨F IZY A³F„ÀFFS ³FWXeÔ, ¶Fd»IY ¸FF°FF-d´F°FF
NXeIY ³FWXeÔ dIY »Fû¦FûÔ ¸FZÔ IYûSXû³FF ÀFZ ¶F¨FZ SXWX³FZ IZY d»FE C°F³Fe ÀFþ¦F°FF ¶F³F°FF þF SXWXF W` AüS ¸F`Ô d¶F³FF ´FPXÞZ ³FWXeÔ SXW 2020 ¸FZÔ WX„E EIY ÀF½FZÊÃF¯F IZY A³F„ÀFFS CØFS ¨FFdWXE dIY dIYÀFe ·Fe þe½F³F IYû ¶F¨FF³FZ À³FF°FIY IYÃFF ¸FZÔ ´Fi½FZVF IYF IYMXAFGRY IYBÊ IYe ÷Yd¨F IZY d½F¿F¹F ´FPXÞ³FZ IZY d»FE ¶FF²¹F WXû°FZ
³FWXeÔ dQJ SXWXe W` dþ°F³Fe AF½FV¹FIY WXe ³FWXeÔ, Ad³F½FF¹FÊ W`XÜ dÀ±Fd°F ¹FW ÀFIY°FeÜl12UeÔ IYÃFF ¸FZÔ EZV½F¹FFÊ IZY 98.5 ´FiQZVF IZY ÀFSXIYFSXe ´FiFB¸FSXe AüS A´FS ´FiFB¸FSXe IZY d»FE WXSXÀFa·F½F ´Fi¹F°³F dIYE ªFFEaÜ ¢¹FF d½F¿F¹FûÔ ¸FZÔ VF°F ´Fid°FVF°F °FIY þF°FF W`XÜ 99 W`ÔXÜ ¨FìÔdIY ¹FZ VF„ð øY´F ÀFZ ²F³FFþʳF IZY IZÔYQi
W` dIY »Fû¦F ¸FFÀIY »F¦FF³FZ ¸FZÔ §FûS »FF´FSX½FFWXe IYF ´FdSX¨F¹F QZ³FZ IZY ÀFF±F RYeÀFQ AÔIY ±FZÜ CÀFIZY d´F°FF ¸FûMXSÀFFBdIY»F ÀIìY»FûÔ ¸FZÔ 1.8 IYSXûOXÞ ¶F¨¨FûÔ ¸FZÔ ÀFZ IZY½F»F ¹FW d¨FÔ°FF IYF d½F¿F¹F ³FWXeÔ W` dIY ·FFSX°F ¸FZÔ ´Fid°FVF°F AÔIY ´FiF´°F IYSX³FZ ½FF»FF LXFÂF AüS WXû°FZ W`ÔX, A°F: ¹FWXFa ¶F¨¨FûÔ IZY ¸F³Fû·FF½FûÔ IYû
¸F`IZYd³FIY W`ÔXÜ C³WXûÔ³FZ Qû »FFJ ÷Y´F¹FZ ¸FZÔ A´F³FF 50 RYeÀFQ IYe ´FW„aX¨F WXe AFG³F»FFB³F dVFÃFF WXS §FÔMZ EIY LXFÂF AF°¸FWX°¹FF IYSX°FF W`X? CÀFIYF ´FdSX½FFS WX°FFVFF IYe ¦F°FÊ ¸FZÔ OìX¶F þF³F-ÀF¸FÓFIYS ´FPXÞF³FZ ¸FZÔ dIYÀFe IYe ÷Yd¨F
VFFSXedSXIY QìSXe IZY ´Fid°F ·Fe ÀF°FIÊY°FF ³FWXeÔ dQJF SXWZ W`ÔXÜ BÀFÀFZ ·Fe JSXF¶F AF²FF ¸FIYF³F d¦FSX½Fe SXJIYS ¶FZMXe IYû dQ»»Fe °FIY WXû ÀFIYe W`XÜ ´Fi±F¸F ÀFÔÀ±FF IYe ½FFd¿FÊIY þ³F½FSXe 1995 ÀFZ »FZIYS 2019 IZY AÔ°F °FIY þF°FZ W`ÔÜ ¹FW ¨F¨FFÊEa ·Fe ÀF„³FFBÊ QZ°Fe W`Ô dIY ³FWXeÔ WXû°Fe W`XÜ
py
¶FF°F ¹FW W` dIY ÀFF½FÊþd³FIY À°FS ´FS ²FFd¸FÊIY, ÀFFaÀIÈYd°FIY AüS ¹FWXFa °FIY ¸FZÔ ´Fi½FZVF dQ»FF¹FF ±FFÜ BÀF ´Fid°F·FF½FF³F LXFÂFF kAÀFSXl dSX´FûMÊ 2018 ¸FZÔ CØFS ´FiQZVF ¸FZÔ IYSXe¶F QZVF ¸FZÔ 1.7 »FFJ LXFÂFûÔ ³FZ AF°¸FWX°¹FF IYeÜ U°FʸFF³F QüSX IYe BÀF dÀ±Fd°F IYû ·FFa´FIYS IYûΨF¦F IZY »F¦F·F¦F Ad³F½FF¹FÊ øY´F ¸FZÔ
dIY SXFþ³Fed°FIY AF¹Fûþ³F ·Fe d¶F³FF dIYÀFe SXûIYMXûIY WXû SXWZ W`ÔXÜ ¹FW AüS IYû kBaÀ´FF¹FSXl ¹Fûþ³FF IZY AÔ°F¦FÊ°F LXFÂF½FÈdØF 91.7 RYeÀFQ ´FdSX½FFSXûÔ IZY ´FFÀF RYû³F ±FZ, ¸F¦FS 2019 ¸FZÔ 10,335 LXFÂFûÔ ³FZ AF°¸FWX°¹FF IYeÜ IYBÊ £FFÀF ÀIìY»F kd½FVFZ¿Fl ´Fi¹FFÀF IYSX°FZ W`Ô À½FeIÈY°F WXû þF³FZ IYF IYFSX¯F W` ÀFSXIYFSXe
I„YL ³FWXeÔ, þF³F¶FìÓFIYS þûdJ¸F ¸Fû»F »FZ³FZ ½FF»FZ AF¨FSX¯F W`ÔXÜ EZÀFF SX½F`¹FF À½FeIÈY°F WXû ¨F„IYe ±Fe, »FZdIY³F d¸F»Fe ³FWXeÔ ±FeÜ ¸FFÂF 32.6 ´Fid°FVF°F IZY ´FFÀF WXe À¸FFMÊXRYû³F 2016 AüS 2017 ¸FZÔ ¹FW AFaIYOXÞXF 9,478 dIY C³FIZY d½FôF±FeÊ VF°F-´Fid°FVF°F AÔIY WXe ÀIìY»FûÔ IYe »F¦FF°FFS §FMX°Fe ÀFFJ, C³F¸FZÔ
IYûSXû³FF IZY dJ»FFRY QZVF IYe »FXOXÞFBÊ IYû IY¸FþûS IYSX³FZ ½FF»FF W`XÜ IY¸F ÀFZ d»FWXFþF d´F°FF »F`´FMXFG´F ³FWXeÔ JSXeQ ´FFE ±FZÜ ±FZÜ ¹FWXe ´Fid°FVF°F 2019 ¸FZÔ IiY¸FVF: 94.7 AüS 9,905 SXWXFÜ À´F¿M W` dIY ¹FW ÀFÔ£¹FF ´FFEa! ÀIìY»F ¶FûOÊ ·Fe A¶F ÀFÔ·F½F°F: BÀFIYF d³F¹Fd¸F°F A²¹FF´FIYûÔ IYe IY¸Fe, »F¦FF°FFS
IY¸F A¶F °Fû »Fû¦FûÔ IYû BÀFÀFZ A¨LXe °FSXW A½F¦F°F WXû WXe þF³FF ¨FFdWXE C³FIYe AF¸FQ³Fe ´FS ·Fe IYûSXû³FF ÀFÔIYM IYF AüS 48 WXû ¦F¹FFÜ 2020 ¸FZÔ IYûSXû³FF IZY ´Fid°F½F¿FÊ ¶FPXÞ SXWXe W`XÜ AFd±FÊIY IYFSX¯FûÔ ÀFZ ²¹FF³F SXJ³FZ »F¦FZ W`ÔXÜ ¹FW Cd¨F°F W` dIY ³FBÊ ¶FPXÞ°Fe ´Fid°FÀ´F²FFÊ, ½¹FF½FÀFFd¹FIY dVFÃFF IZY
dIY ÀF°FIÊY°FF WXe IYûSXû³FF ÀFZ ¶F¨FF½F IYF EIY¸FFÂF ´Fi·FF½Fe C´FF¹F W`XÜ þ¶F ´Fi·FF½F ´FOXÞF ±FF, ¸F¦FS ¶FZMXe IYe ´FPXÞFBÊ þFSXe IYFSX¯F À¸FFMÊXRYû³F ¹FF »F`´FMXFG´F IYe C´F»F¶²F°FF A³FZIY AF°¸FWX°¹FFEa WXû°Fe W`ÔX, þ`ÀFF dIY SXF¿MXÑe¹F dVFÃFF ³Fed°F ³FZ B³FIYF ÀFÔÄFF³F d»F¹FF C¨¨F À°FSXe¹F ÀFÔÀ±FF³FûÔ IYe ´Fi½FZVF ´FSXeÃFF IYF
°FIY IYûSXû³FF IYe SXûIY±FF¸F IZY d»FE ½F`¢ÀFe³F ÀFF¸F³FZ ³FWXeÔ AF þF°Fe °F¶F SXJ³FZ IZY d»FE ½FW I„YL ·Fe IYSX³FZ IYû °F`¹FFS ¸FZÔ dIYÀFe ¶FOXÞe ½FÈdð IYe A´FZÃFF ÀFÔ·F½F ³FWXeÔ EZV½F¹FFÊ IZY ÀFF±F W„XAFÜ ´FdSX½FFS IZY CÀF IY¿M W`XÜ A¶F ´FFNXйFIiY¸F IYF ¶FûÓF §FMXF¹FF þFE¦FF, ÀF¸F¹F IZY ÀFF±F ¶FQ»F ³F ´FF³FFÜ ¹FZ ÀF¶F EZÀFZ
°FIY BÀF ÀFF½F²FF³Fe IYF ´FdSX¨F¹F QZ³FZ IZY A»FF½FF AüS IYûBÊ C´FF¹F ³FWXeÔÜ ±FZÜ B²FS ¸FWXFd½FôF»F¹F ³FZ A´F³FZ d³F¹F¸FûÔ IZY W`XÜ ÀIìY»F, IYFG»FZþ AüS d½FV½Fd½FôF»F¹F IYe ·Fe IY»´F³FF IYedþE, þ¶F C³FIYe ¶FZMXe ¶F¨¨FûÔ IYû A´F³Fe ÷Yd¨F IZY A³F„ÀFFS d½F¿F¹FûÔ IYFSX¯F W`ÔX, dþ³F ´FS IYF¶Fì ´FF³FF AÀFa·F½F ³FWXeÔ
¹FW NXeIY W` dIY IYBÊ ½F`¢ÀFe³F A´F³FZ Aad°F¸F ¨FSX¯F ¸FZÔ W`ÔX, »FZdIY³F ½FZ AF¸F A³F„ÀFFS EZV½F¹FFÊ ÀFZ LXFÂFF½FFÀF JF»Fe IYSX³FZ A·Fe ·Fe ¶FÔQ W`ÔX, ÀF·Fe AFG³F»FFB³F IYF ÀFWXFSXF ÀIìY»F/IYFG»FZþ þF°FZ ÀF¸F¹F AÀFF¸FFdþIY IYF ¨F¹F³F IYSX³FZ IYe LìXM WXû¦Fe, ´FSXeÃFF ÀF„²FFS W`X, ¸F¦FS CÀFIZY d»FE AF½FV¹FIY B¨LXFVFd¢°F
IYû IYW dQ¹FFÜ I„Y»F d¸F»FFIYS WXS °FSXRY »FZ SXWZ W`ÔXÜ ½FÔd¨F°F ¶F¨¨FûÔ ¸FZÔ BÀFÀFZ ¸FF³FdÀFIY °F°½FûÔ IYe LZXOXÞLXFO ÀFZ °FÔ¦F AFIYS AF°¸FWX°¹FF IYe A³FZIY ÀFÔ·FF½F³FFAûÔ IYû ½¹FF½FWXFdSXIY øY´F AüS »F¦F³FVFe»F°FF IYe IY¸Fe ÀFSXIYFSX,
»Fû¦FûÔ IYû IY¶F C´F»F¶²F WXûÔ¦Fe, BÀF ¶FFSZ ¸FZÔ d³FdV¨F°F °FüS ´FS I„YL ³FWXeÔ
Ri

ÀFZ ÀFaÀFF²F³FûÔ IYe IY¸Fe IYF Q¶FF½F EZV½F¹FFÊ
IYWXF þF ÀFIY°FFÜ ´FS B°F³FF ¶FPXÞ ¦F¹FF, dþÀF¸FZÔ CÀFIZY ÀFFSZ
IYûSXûZ³FF ½FF¹FSXÀF ÀFZ C´Fþe IYûd½FOX ¸FWXF¸FFSXe »Fû¦FûÔ IZY ÀFa¹F¸F AüS ÀF´F³FZ, AFVFFEa AüS I„YL IYS dQJF³FZ IYe
A³F„VFFÀF³F IYe ´FSXeÃFF »FZ SXWXe W`XÜ BÀF ´FSXeÃFF ¸FZÔ JSXF C°FSX³FF WXS dIYÀFe B¨LXFVFd¢°F d°FSXûdWX°F WXû ¦FBÊÜ A¶F dQ»»Fe IZY
IYe ³F`d°FIY dþ¸¸FZQFSXe ¶F³F³Fe ¨FFdWXEÜ þ¶F BÀF dþ¸¸FZQFSXe IYF d³F½FÊWX³F ¸FWXFd½FôF»F¹FûÔ ¸FZÔ ¨F¨FFÊ °F±FF ´Fi¹F°³F ´FiFSÔX·F W„XE
dIY¹FF þFE¦FF °F¶F IZÔYýi, SXFª¹F ÀFSXIYFSXûÔ AüS C³FIYe d½Fd·F³³F EþZÔdÀF¹FûÔ W`Ô dIY C³F d½FôFd±FʹFûÔ IYF ²¹FF³F SXJF þFE,
IYe AûS ÀFZ dIYE þF SXWZ C´FF¹F ´Fi·FF½Fe ÀFFd¶F°F WXûÔ¦FZÜ ¶FZWX°FS WXû dIY »Fû¦F dþ³FIZY ´FFÀF AFG³F»FFB³F dVFÃFF ´FiF´°F IYSX³FZ IZY
¹FW ÀF¸FÓFZÔ dIY ÀFSXIYFSXûÔ IZY ´FFÀF IYûSXû³FF IYe SXûIY±FF¸F IZY d»FE IYûBÊ d»FE AF½FV¹FIY ÀFÔÀFF²F³F ³FWXeÔ W`ÔXÜ
þFQì IYe LXOXÞe ³FWXeÔ W` AüS ¹FdQ ÀF°FIÊY°FF IYF ´FdSX¨F¹F ³FWXeÔ dQ¹FF ¦F¹FF
gh
°F³FF½F ¶FPXÞ SXWF W`Ü ¦F`þZM IYe A³F„´F»F¶²F°FF
´FiF¯F§FF°FIY dÀ±Fd°F °FIY ³F ´FW„ÔX¨FZ, BÀFIZY d»FE
ÀFSXIYFSX, ÀF¸FFþ AüS ÀFÔÀ±FF IYû EIYÀFF±F
d¸F»FIYS d½F¨FFSX-d½F¸FVFÊ IYS ÀF¸FF²FF³F PìaXPX³FF
¨FFdWXEÜ dþÀF ÀF¸FFþ ¸FZÔ ¶FOXÞe ÀFÔ£¹FF ¸FZÔ
¶F¨¨FZ AF°¸FWX°¹FF IYS SXWZ WXûÔ, CÀFZ ÀFF¸FìdWXIY
øY´F ÀFZ ÀFþ¦F, ÀF°FIÊY AüS ÀFÔ½FZQ³FVFe»F
¶F³F³FF WXe ´FOXÞZ¦FFÜ
IYSX°Fe W`XÜ B³F¸FZÔ A³FZIY ´FiIYSX¯F EZÀFZ ·Fe WXû°FZ
W`ÔX, þWXFÔ ´F„d»FÀF IZY ´FFÀF ¸FWXe³FûÔ ´FWX»FZ ÀFZ
d»FdJ°F dVFIYF¹F°F WXû°Fe W`X, ¸F¦FS CÀF ´FS
²¹FF³F ³FWXeÔ dQ¹FF þF°FFÜ ¶FûOÊ ´FSXeÃFF IYF ·F¹F
AüS ´FFNXйFIiY¸F IYF ¶FûÓF ·Fe BÀFIYF IYFSX¯F
W`XÜ EIY ¶FOXÞF IYFSX¯F ´FSXeÃFF ¸FZÔ AÀFRY»F
WXû³FF ¹FF A´FZdÃF°F AÔIY ´Fid°FVF°F ´FiF´°F ³F IYS
´FF³FF ·Fe W`XÜ d´FLX»FZ I„YL ½F¿FûË ÀFZ dQ»»Fe IZY
ÀFZ »FF¦Fì dIY¹FF þFE¦FFÜ AFVFF IYSX³Fe ¨FFdWXE
dIY BÀFÀFZ dÀ±Fd°F ÀF„²FSZX¦FeÜ
WXF»FFÔdIY IYBÊ EZÀFZ IYFSX¯F W`Ô dþ³WZÔ ÀF¸FFþ
AüS ´FF»FIYûÔ IZY ÀFdIiY¹F ÀFWX¹Fû¦F IZY d¶F³FF
ÀF¸FF´°F ³FWXeÔ dIY¹FF þF ÀFIY°FF W`XÜ ÀIìY»Fe
dVFÃFF ´FìSXe IYSX³FZ ½FF»FF WXS ¶F¨¨FF þF³F°FF W`
dIY C¨¨F dVFÃFF IZY d»FE CÀFZ §FûS ´Fid°FÀ´F²FFÊ
IYF ÀFF¸F³FF IYSX³FF ´FOXÞZ¦FFÜ CÀFIZY AÔIY dIY°F³FZ
A²¹FF´FIY ½F¦FÊ AüS ÀF¸FFþ ¸FZÔ A´F³Fe ´F`N
¶F³FF ¨F„IYe W`XÜ þ¶F °FIY ÀF¸F¦Fi AüS ÀF¸FZdIY°F
SX¯F³Fed°F õFSXF BÀFÀFZ d³FIY»F³FZ IZY ÀF§F³F
AüS ÀFþ¦F ´Fi¹FFÀF ³FWXeÔ WXûÔ¦FZ, ¶F¨¨FûÔ IYe
AF°¸FWX°¹FFEÔ ¶FaQ ³FWXeÔ WXû ´FFEÔ¦FeÜ
(»FZJIY dVFÃFF E½FÔ ÀFF¸FFdþIY ÀFQзFF½F
IZY ÃFZÂF ¸FZÔ IYF¹FÊSX°F W`ÔX)
response@jagran.com

°Fû dÀ±Fd°F¹FFa AüS Ad²FIY d¶F¦FXOXÞ ÀFIY°Fe W`ÔXÜ IZÔYýi AüS SXFª¹F ÀFSXIYFSZÔ ½FZ
ÀF·Fe IYQ¸F CNXF SXWXe W`Ô þû IYûSXû³FF ´FS AaI„YVF IZY d»FE AF½FV¹FIY W`ÔX,
»FZdIY³F ¹FW ²¹FF³F SXJ³FZ IYe AF½FV¹FIY°FF W` dIY ´FF¶FadQ¹FFa A³Fa°FIYF»F
°FIY IYF¹F¸F ³FWXeÔ SXJ ÀFIY°FeÔÜ ¨FìadIY WXF»FF°F ÀFF¸FF³¹F IYSX³FF ·Fe C°F³FF
WXe AF½FV¹FIY W` BÀFd»FE AF¸F þ³F°FF ´FS ¹FW dþ¸¸FZQFSXe ¶FPXÞ þF°Fe W`
EIY ³F¹FF ·FFSX°F ¶F³FF³FZ IYF A½FÀFS
dIY ½FW ÀFF½F²FF³Fe IZY C´FF¹FûÔ ¸FZÔ dIYÀFe dIYÀ¸F IYe dPX»FFBÊ ³F dQJFEÜ
IY WXFa °Fû WX¸F ²½Fd³F IYe ¦Fd°F ÀFZ °Fe³F ¦F„³Fe
ÀFSXIYFSXZÔ A·Fe A³¹F
AüS ·FSXûÀFF ¶FPXÞF°FZ W„XE A´F³FZ ´FWX»FZ IZY 11.5 ´Fid°FVF°F
DYªFFÊ
´F¹FÊMX³F ¸FZÔ þ¦Fe C¸¸FeQ
SXµ°FFS (¸F`IY-3) ÀFZ WX½FF ¸FZÔ COXÞIYS AüS d¦FSXF½FM IZY ´Fì½FFʳF„¸FF³F IYû ¶FQ»F IYS 10.6 ´Fid°FVF°F
¨FFÔQ-dÀF°FFSXûÔ ´FS MìXdSXª¸F d½FIYdÀF°F IYSX³FZ IZY ¸F„ïZ LXûOXÞIYS Côd¸F°FF IYS dQ¹FF W`XÜ ÀFFRY W` ÀF·Fe ÀFÔIZY°F ·FFSX°F IZY ´FÃF ¸FZÔ
¸FÔÀFì¶FûÔ IZY ÀFF±F ´FiIÈYd°F ´FS ´Fì¯FÊ d½Fþ¹F IYF E»FF³F IYS
SXWZ ±FZ AüS IYWXFÔ IYûSXû³FF øY´Fe EIY AQÈV¹F A²FÊ-þe½F
IZY d»FE ÀFWXe ´FdSX½FZVF W`ÔXÜ ¨Fe³F IZY SXF¿MXÑ´Fd°F VFe d¨F³FdRYÔ¦F ³FZ ¦F°F dQ³FûÔ ¹FW
IYWXIYS Q„d³F¹FF IYû ¨FüÔIYF dQ¹FF dIY A¦F»FZ ÀFF»F ÀFZ ½FW
¸FÈ°¹F„ ÀFZ ÀFeJ
tJ

CØFSXF£FaO ¸FZÔ ´F¹FÊMX³F CôFZ¦F ´FS ·F»FZ WXe IYFZSXFZ³FF ÀFaIiY¸F¯F IYF ÀFF¹FF SXWXF ´FìSXe Q„d³F¹FF ¸FZÔ ¸FF³F½F AdÀ°F°½F IZY d»FE WXe J°FSXF
WXFZ, »FZdIY³F SXFª¹F ÀFSXIYFS ³FZ ´FF`OXÞe dþ»FZ IZY ÀF°F´F„»Fe ¸FZÔ ÀFFWXdÀFIY JZ»F ¶F³F ¦F¹FFÜ WXF»FFÔdIY ¸FF³F½F ¸FZÔ EIY JFÀF ¶FF°F W` dIY
¸FWXû°ÀF½F IYF AF¹FFZþ³F IYS ÀFaQZVF dQ¹FF W`X dIY þ»Q WXe ÀFaIYM IZY dQ³F ½FW ÀFÔIYM °Fû C°´F³³F IYSX°FF W`X, ´FSÔX°F„ CÀFIYF WX»F ·Fe
¶Fe°F þFEa¦FZÜ ¸FWXFZ°ÀF½F IYFZ »FZIYS dQ£FF C°ÀFFWX C¸¸FeQZÔ þ¦FF³FZ ½FF»FF J„Q WXe PìaXP d³FIYF»F°FF W`XÜ IYûSXû³FF ½F`¢ÀFe³F A¶F EIY
ÀF¨¨FFBÊ ¶F³F SXWXe W`X, »FZdIY³F ¢¹FF ¦FFSÔXMXe W` dIY IYûBÊ
W`XÜ BÀF¸FZÔ 13 SXFª¹FFZÔ IYe MXe¸FFZÔ ³FZ A´F³FF þF`WXS dQ£FF¹FFÜ B°F³FF WXe ³FWXeÔ, QìÀFSXF IYûSXû³FF dRYS WX¸F»FF ³FWXeÔ IYSZX¦FF, WX¸FFSZ AdÀ°F°½F
¹FWX ¸FWXFZ°ÀF½F CØFSXF£FaO ¸FZÔ ³FE ´F¹FÊMX³F OZXdÀMX³FZVF³F d½FIYdÀF°F IYSX³FZ ¸FZÔ IYû ¨F„³Fü°Fe ³FWXeÔ QZ¦FF AüS WX¸F ÀFF»F ·FS ³FBÊ ½F`¢ÀFe³F
·Fe ¸FQQ¦FFS ÀFFd¶F°F WXFZ ÀFIY°FF W`XÜ AFþ ·Fe ´FiQZVF IZY ´F¹FÊMX³F ³F¢VFZ ´FS IYe °F»FFVF ³FWXeÔ IYSX°FZ SXWZÔX¦FZ? BÀF ¸FWXF¸FFSXe ¸FZÔ Q„d³F¹FF
¸FÀFìSXe, QZWXSXFQì³F, ³F`³Fe°FF»F AF`S IYF`ÀFF³Fe þ`ÀFZ ³FF¸F WXe ³FþS AF°FZ W`XÔÜ ·FS ¸FZÔ »FFJûÔ þF³FZÔ ¦FÔ½FF³FZ, 88 dMXÑd»F¹F³F OXFG»FS IYe
d¶FidMXVF VFFÀF³F IYF»F ¸FZÔ d½FIYdÀF°F ¹FZ À±FF³F AFþ ·Fe ´F¹FÊMXIYFZÔ IYe ´FWX»Fe ½F`dV½FIY A±Fʽ¹F½FÀ±FF ¸FZÔ ÀFZ IYSXe¶F AFN dMXÑd»F¹F³F
ag
¶F³FF³FZ ´FSX ²¹FF³F QZÔ, d³F¹FFÊ°Fû³¸F„Je d½FIYFÀF ÀFZ WXMXIYS QZVF ¸FZÔ WXe C´F·Fû¦F
°FFdIY ·FFSX°F ¨Fe³F IYF ¶FPXÞFIYS d½FIYFÀF IYû ³FBÊ ¦Fd°F QZÔ¦FZÜ þFdWXS W` IYûSXû³FF
E³FIZY ÎÀFW d½FIY»´F ¶F³F ÀFIZY IZY CQЦF¸F êû°F þ`ÀFZ AFSXû´F IZY ¶FFQ Q„d³F¹FF IYF SX½F`¹FF
¨Fe³F IZY ´Fid°F ³FIYFSXF°¸FIY W„XAF W`XÜ d»FWXFþF d³F¹FFÊ°F
IZY ·FSXûÀFZ ¨Fe³F ³FWXeÔ SXWX³FF ¨FFWX°FF, ´FSX ¹FW ·Fe ÀF¨F W`
dIY ½F`dV½FIY A±Fʽ¹F½FÀ±FF IZY BÀF QüS ¸FZÔ d½FIYFÀF IYF
ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞF SXFÀ°FF d³F¹FFÊ°F WXe W`XÜ ·FFSX°F IZY d»FE ¹FW
EIY ÀF„³FWXSXF A½FÀFS WXû¦FFÜ ¹FWXFÔ Côd¸F°FF IZY d½FIYFÀF
IZY ÀFF±F ¹F„½FFAûÔ IYû SXûþ¦FFS IZY A½FÀFS d¸F»FZÔ¦FZ AüS
ÀF¸FÈdð ¶FPXÞZ¦FeÜ AFþ ·Fe WX¸F IÈYd¿F, JFÀFIYS JFôF³³F
BÀF þ¦F°F ¸FZÔ ¸FÈ°¹F„ ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞXF ÀF°¹F W`XÜ ¹FW þF³F°FZ
W„XE ·Fe »Fû¦F d¸F±¹FFd·F¸FF³Fe ¶F³FIYS A³F„d¨F°F IY¸FûË
¸FZÔ d»F´°F SXWX°FZ W`ÔX, þ¶FdIY ¸FÈ°¹F„ ´Fid°F´F»F ¸F³F„¿¹F IYû
Q„»FÊ·F ¸FF³F½F-þe½F³F IZY ´Fi°¹FZIY ÃF¯F IYF ÀFQ„´F¹Fû¦F
IYSX³FZ °F±FF ÀF°IY¸FÊ IYSX³FZ IYe ÀFeJ QZIYS dVFdÃFIYF
IYF ¦F„÷Y°FS QFd¹F°½F d³F·FF°Fe W`XÜ ¶FF»FIY WXû°FZ W„XE ·Fe
³Fd¨FIZY°FF BÀF ÀF°¹F ÀFZ ·F»Fe·FFÔd°F ´FdSXd¨F°F ±FF, °F·Fe
°Fû d´F°FF ½FFþßF½FF õFSXF IiYû²F ¸FZÔ ¹F¸F IYû QZ³FZ IYe ¶FF°F
ÀF„³FIYS þ¶F ½FW ¹F¸F IZY õFS ´FW„ÔX¨FF °Fû C³FÀFZ Q„d³F¹FF
IZY BÀFe ÀF¨F IYF SXWXÀ¹F þF³F³FZ IYe B¨LXF ´FiIYMX IYeÜ

´FÀFaQ W`XÔÜ A´F³Fe ´FiFIÈYd°FIY ÀF„aQSX°FF IZY d»FE ¸FVFWìXS ¸F„³FÀ¹FFSXe, »F`ÔÀFOXF`³F OXFG»FS (·FFSX°F IYe I„Y»F þeOXe´Fe IYF °Fe³F ¦F„³FF) IYF AüS Q„¦²F C°´FFQ³F IiY¸FVF: 29.6 IYSXûOXÞX MX³F AüS 18.6 ¹F¸F õFSXF °F¸FF¸F ´Fi»Fû·F³F dQE þF³FZ ´FS ·Fe ½FW AdOX¦F
AF`S ´FF`OXÞe þ`ÀFZ À±F»F AFþ ·Fe ´F¹FÊMX³F IZY d½FV½F ¸FF³Fd¨FÂF ´FS À±FF³F ³F„IYÀFF³F CNXF³FZ AüS IYSXûOXÞûÔ »Fû¦FûÔ IYe ³FüIYdSX¹FûÔ IYe IYSXûOXÞX MX³F IYSX°FZ W`ÔXÜ A³FFþ WX¸FFSXe þøYSX°F ÀFZ IYFRYe SXWXF AüS A´F³Fe BÀF dþÄFFÀFF IYF ¸FûW ÀFÔ½FSX¯F ³FWXeÔ
´FF³FZ IZY d»FE Ba°FþFS IYS SXWZX W`XÔÜ £F`SX, QZS ÀFZ WXe ÀFWXe, »FZdIY³F ÀFSXIYFS °F¶FFWXe ÓFZ»F³FZ IZY ¶FFQ Q„d³F¹FF IYû A¶F ÀF¸FÓF ¸FZÔ AF¹FF W` ª¹FFQF WXû°FF W`XÜ ¹FZ ½FÀ°F„EÔ WX¸F d³F¹FFÊ°F ¶FFþFS ¸FZÔ BÀFd»FE IYS ÀFIYFÜ ¸FÈ°¹F„ IZY ´Fid°F ³Fd¨FIZY°FF IYe ¹FW AMìXM
BÀF dQVFF ¸FZÔ ÀFdIiY¹F W„XBÊ W`XÜ ´F`SXF¦»FFBÎOX¦F AF`S ¸FFCaMZX³F ¶FFBÎIY¦F þ`ÀFZ dIY d½FIYFÀF IYe WX¸FFSXe ´FdSX·FF¿FF ¦F»F°F ±Fe AüS ´FiIÈYd°F ÀFÔ´F³³F AüS ÀF¸FÈð-d½FIYdÀF°F QZVFûÔ IYe °F„»F³FF ¸FZÔ IYFRYe ³FWXeÔ »FZ þF ´FF°FZ, ¢¹FûÔdIY WX¸FFSXe C°´FFQ³F-»FF¦F°F ª¹FFQF ßFðF ´FiF¯Fe þ¦F°F IZY d»FE ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞF ´FFN W`XÜ
£FZ»FFZÔ IZY þdSX¹FZ ´F¹FÊMXIYFZÔ IYFZ AFIYd¿FÊ°F IYSX³FZ IYF ´Fi¹FFÀF VF„øY dIY¹FF ¦F¹FF IYF QûWX³F ³FWXeÔ, ¶Fd»IY CÀFIZY ÀFF±F °FF»F¸FZ»F WXe À±FF¹Fe IY¸F SXWXe W`XÜ W`XÜ dIYÀFF³FûÔ IYe B³F´F„M ÀFd¶ÀFOXe IYû ¶FPXÞF³FF, ½F`ÄFFd³FIY VFFÀÂFûÔ ³FZ ¶FFSX-¶FFS AF¦FFW dIY¹FF dIY WZ ¸FF³F½F!
W`XÜ MXÑ`ÎIY¦F IYFZ ·Fe ´FiFZ°ÀFFdWX°F dIY¹FF þF SXWXF W`XÜ BÀFIZY A»FF½FF WXFZ¸F ÀMZ d½FIYFÀF QZ ÀFIY°FF W`XÜ A¶F ¸FûQe-d½FSXû²F ¸FZÔ I„YL »Fû¦F IYW ÀFIY°FZ W`Ô dIY JZ°Fe IYû Ad·F¹FF³F ¶F³FF³FF AFþ IYe þøYSX°F W`X, °FFdIY °F„¸F AþSX-A¸FS WXû, ¹FW ÀF¸FÓFIYS d½FôF IYF AþʳF
QSXAÀF»F §FMX³FFEa ¹FF Q„§FÊMX³FFEÔ IYBÊ ¶FFS dIYÀFe A±Fʽ¹F½FÀ±FF IYû ¦F°FÊ ÀFZ d³FIYF»F³FZ IZY d»FE ¶Fe°F dQ³FûÔ ¶FZWX°FS »F¦F°F ¸F컹FûÔ IZY ÀFF±F ½FZ ¦FZWìa ¸FZÔ AFGÀMXÑZd»F¹FF, Qì²F IYSXû °F±FF ¸FÈ°¹F„ dIYÀFe ·Fe ÃF¯F WXû ÀFIY°Fe W`X, ¹FW
þ`ÀFe ¹FFZþ³FFAFZÔ IYFZ »FZIYS ·Fe ¦Fa·FeSX°FF dQ£FFBÊ þF SXWXe W`XÜ BÀF¸FZÔ IYFZBÊ QZVF IYF ·FF¦¹F ¶FQ»F QZ°Fe W`ÔXÜ BÀFIYF IYFSX¯F WXû°FF W` W„XE Qû ÀFSXIYFSXe ´Fi¹FFÀFûÔ ¸FZÔ A´FZdÃF°F I`YVF AFCMX-¦Fû ¸FZÔ ³¹Fìþe»F`ÔO AüS ¨FF½F»F ¸FZÔ ¨Fe³F AüS IYÔ¶FûdOX¹FF IZY ÀFû¨FIYS ²F¸FÊ IYF AF¨FSX¯F IYSXûÜ d½FôF AüS ²F¸FÊ
QFZ SXF¹F ³FWXeÔ dIY ´FiQZVF IZY ÀFIY»F §FSZX»Fì C°´FFQ ¸FZÔ ¸FWX°½F´Fì¯FÊ ·Fìd¸FIYF ÀF¸FFþ IYe ÀFF¸FìdWXIY ¨FZ°F³FF ¸FZÔ ¦F„¯FF°¸FIY ´FdSX½F°FʳFÜ (³FIYQe ½¹F¹F) QÀF RYeÀFQ ÀFZ ·Fe IY¸F ±FF, ¶FFdIY ¸F„IYF¶F»FZ d½FV½F ¶FFþFS ¸FZÔ JOXÞZ WXû ÀFIZÔYÜ ¸FF³F½F-þe½F³F IYe ÀFRY»F°FF IZY d»FE dIY°F³FZ þøYSXe
d³F·FF³FZ ½FF»FF ´F¹FÊMX³F CØFSXF£FaO IYe °FÀ½FeS ¶FQ»F ÀFIY°FF W`XÜ IYFZSXFZ³FF ´FSX¸FF¯F„ d½F²½FÔÀF ÀFZ C·FSXF þF´FF³F BÀFIYF CQFWXSX¯F W`XÜ ½FF¹FQF AüS fY¯F IZY øY´F ¸FZÔ ±FF, »FZdIY³F ¹FW ·Fe ÀFÔ·F½F ¶FWXSXWXF»F ÀFFRY ³FþS AF SXWXF W` dIY QZVF ÀFRY»F°FF W`ÔX, ¹FW IY±F³F BÀF ¶FF°F IYF ´Fi¸FF¯F W`XÜ BÀFÀFZ dÀFð
IYF»F ¸FZÔ »FF£FFZÔ »FFZ¦F A´F³FZ ¦FFa½F »FF`MZ W`XÔ, B³FIZY ÀFF¸F³FZ SXFZþ¦FFS EIY
ran

¸FFÍMX³F »Fì±FS IYe °F°IYF»Fe³F BÊÀFFBÊ ²F¸FÊ-½¹F½FÀ±FF ´FS
¶FOXÞe ÀF¸FÀ¹FF W`XÜ ´F¹FÊMX³F d½FIYFÀF IZY þdSX¹FZ B³FIYFZ IYF¸F dQ¹FF þF ÀFIY°FF ÀF½FF»F CNXF°FZ k95 ±FedÀFÀFl ³FZ 16½FeÔ ÀFQe ¸FZÔ ´FdV¨F¸Fe
W`XÜ ¹FFZþ³FFAFZÔ IYFZ ¦Fa·FeSX°FF ÀFZ »FF¦Fì dIY¹FF þFE °FFZ ¹FWX AÀFa·F½F ·Fe ³FWXeÔ þ¦F°F ¸FZÔ ´F„³FþFʦFSX¯F IYû ³FBÊ dQVFF QeÜ ·FFSX°F IZY ´FFÀF
W`X, »FZdIY³F °FÀ½FeS IZY QìÀFSZ ´FWX»Fì ´FS ·Fe ¦FF`S IYSX³FZ IYe þøYSX°F W`XÜ ½FWX A·Fe EIY EZÀFF ³FZ°FÈ°½F W`, dþÀF ´FS QZVF IYe þ³F°FF IYF
¹FWX dIY ÀF½FF»F dÀFRÊY ¸FWXFZ°ÀF½FFZÔ IZY AF¹FFZþ³F IYF ³FWXeÔ W`XÜ AF²FFSX·Fì°F ½¹FF´FIY ·FSXûÀFF W`XÜ ¹FW ·FSXûÀFF ÀF¸FFþ IYe ÀFû¨F IYû
PXFa¨FZ IYFZ d½FIYdÀF°F IYSX³FZ IZY ÀFF±F WXe ´F¹FÊMXIYFZÔ IZY d»FE ¶FZWX°FS ÀF„d½F²FFEa ÀFIYFSXF°¸FIY dQVFF QZ°FZ W„XE dIiY¹FF°¸FIY ¶F³FF ÀFIY°FF W`XÜ
þ„MXFE d¶F³FF BÀF ÃFZÂF ¸FZÔ ÀFRY»F°FF ÀFa·F½F ³FWXeÔ W`XÜ ½F¿FÊ 2018 ¸FZÔ dMXWXSXe BÀFIYF ´FiQVFʳF À½FÀ±F ·FFSX°F Ad·F¹FF³F ¸FZÔ WX¸F³FZ QZJF
·Fe W`XÜ BÀF¸FZÔ IYûBÊ Qû SXF¹F ³FWXeÔ dIY 435 ½¹Fd¢°F ´Fid°F
¸FZÔ AF¹FFZdþ°F ÓFe»F ¸FWXFZ°ÀF½F BÀFIYF EIY CQFWXSX¯F W`XÜ ÓFe»F ¸FWXFZ°ÀF½F ½F¦FÊ dIY»Fû¸FeMXSX IYe §F³Fe AF¶FFQe ½FF»FF WX¸FFSXF QZVF
IZY ·F½¹F AF¹FFZþ³F IYFZ »FZIYS °F¸FF¸F ¶FF°FZÔ IYe ¦FBË, »FZdIY³F dþÀF °FSXWX ÀFZ (A¸FZdSXIYF-36, AFGÀMXÑZd»F¹FF-3.5 AüS ¨Fe³F-150),
¸FWXFZ°ÀF½F IYF AF¹FFZþ³F dIY¹FF ¦F¹FF, CÀF ´FS £Fì¶F ÀF½FF»F CNZXÜ ¸FWXFZ°ÀF½F dþÀF¸FZÔ AÄFF³F°FF-þd³F°F ¶FZdRYIiYe AüS ¦FSXe¶Fe-þd³F°F
¸FZÔ ÀFF°F ´FiQZVFFZÔ IYe MXe¸F ÀFFaÀIÈYd°FIY ´FiÀ°F„d°F IZY d»FE ´FW„Xa¨FeÔÜ dMXWXSXe À½FFÀ±¹F ÀFZ½FFAûÔ IYF A·FF½F OXSXF³FZ ½FF»FF W`X, BÀF ÀFÔIYM
´FW„Xa¨F³FZ ½FF»FZ ÀF`»FFd³F¹FFZÔ IYe ÀFa£¹FF ·Fe ¸F„MXÐNXe ·FS SXWXeÜ BÀFIYe ´Fi¸F„£F IYF ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞF dVFIYFS WXû°FF, »FZdIY³F ÀF¸F¹F ÀFZ W„XE I„YL
½FþWX ´Fi¨FFSX-´FiÀFFS IYe IY¸Fe SXWXeÜ ´F¹FÊMX³F ´FiQZVF IYe AFd±FÊIYe IYF ¶FOXÞF ÀFSXIYFSXe R`YÀF»FZ, ´FSÔX´FSXF¦F°F ÀF¸FFþ WXû³FZ IYe ½FþW ÀFZ
W` dIY SXFþÀ½F ¸FZÔ W„XE ·FFSXe ³F„IYÀFF³F IZY ¶FFQ ÀFSXIYFS
A¦FS J¨FÊ ¶FPXÞF°Fe °Fû d½FØFe¹F §FFMXF ¶FPXÞ þF°FFÜ dRYS
·Fe ¢¹FF ¹FW ÀF¨F ³FWXeÔ dIY d´FLX»FZ WXµ°FZ §Fûd¿F°F C°´FFQ³F
AF²FFdSX°F ´Fiû°ÀFFWX³F QZVF ¸FZÔ C°´FFQ³F IYû ³FBÊ ¦Fd°F QZ³FZ
AüS CÀFZ d³F¹FFÊ°Fû³¸F„Je ¶F³FF³FZ ¸FZÔ EIY ¶FOXÞF IYQ¸F W`X?
QZVF ¸FZÔ AFþ dSXIYFGOÊ ³FE Côû¦FûÔ IYF SXdþÀMXÑZVF³F WXû
SXWXF W`X, ¢¹FûÔdIY M`X¢ÀF ¸FZÔ LìXM QZIYS BÀFZ 15 ´Fid°FVF°F
IYS dQ¹FF ¦F¹FF W`X? IZY½F»F ³F½FÔ¶FS ¸FFW ¸FZÔ A¶F °FIY
42,000 IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYF dSXIYFGOÊ RYFGSZX³F ´FûMÊXRYûd»F¹Fû
B³½FZÀMX¸FZÔM (ERY´FeAFB) W„XAF W`X, dþÀF¸FZÔ ÀFÔÀ±FF¦F°F
AüS ½¹Fd¢°F¦F°F Qû³FûÔ VFFd¸F»F WXû°FZ W`ÔXÜ ¨FF»Fì d½FØF
½F¿FÊ ¸FZÔ IYûSXû³FF IZY ¶FF½FþìQ BÀF ¸FQ ¸FZÔ I„Y»F d³F½FZVF
dSXIYFGOÊ »F¦F·F¦F 1,40,000 IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYF WXû ¨F„IYF
W`XÜ ¹FW BÀF ¶FF°F IYe °FÀQeIY W` dIY ¸FûQe ÀFSXIYFS IYe
.co
IZY CÀF ¸F„WXF³FZ ´FS JOXÞF W`X, þWXFÔ ÀFZ ½FW A´F³Fe d¨FSX-
¦FSXe¶Fe ÀFZ ¶FFWXS AF ÀFIY°FF W`XÜ A²FZSXe ÀF„SÔX¦F IZY CÀF ´FFS
d³F¹FFÊ°Fû³¸F„Je C°´FFQ³F IZY C°ÀFFW IYF Qe¹FF dMX¸FdMX¸FF
SXWXF W`XÜ SXFª¹F IZY ¸F„£¹F¸FÔdÂF¹FûÔ IYû ·Fe BÀF ÀF¸F¹F A³¹F
·FF½F³FF°¸FIY ¸F„QÐQZ LXûOXÞIYS Côd¸F°FF IZY d½FIYFÀF IYF
´FdSX½FZVF °F`¹FFS IYSX³FF ¨FFdWXE, °FFdIY WX¸F ¨Fe³F IYF
d½FIY»´F ¶F³F ÀFIZÔYÜ BÀF ÀFF»F ¸FBÊ IZY ¸FWXe³FZ ¸FZÔ IZÔYQi
ÀFSXIYFS ³FZ kAF°¸Fd³F·FÊS ·FFSX°Fl IYF ³FFSXF dQ¹FF AüS
´Fi²FF³F¸FÔÂFe ³FSZÔXQi ¸FûQe ³FZ 15 A¦FÀ°F IYû »FF»F dIY»FZ ÀFZ
k½FûIY»F RYFGS »FûIY»Fl AüS k¸FZIY RYFGS ½F»OÊXl IYF ³FFSXF
QZIYS BÀF Ad·F¹FF³F IYû EIY dQVFF QZ³FZ IYF ÀFÔQZVF dQ¹FF
±FFÜ A¶F ¹FW ÀF¸FFþ IZY DY´FS W` dIY ½FW A´F³Fe ·FF½Fe
´FePXÞe IZY d»FE C°´FFQ³F IiYFÔd°F »FFIYS ¢¹FF EIY ÀF¸F„³³F°F
·FFSX°F ¶F³FF³FZ IYû °F`¹FFS W`X?
WXû°FF W` dIY dþÀF °FSXW ¸FÈ°¹F„ BÀF Q„d³F¹FF IYF ÀF¨F
W`X, CÀFe °FSXW d½FôF AüS ²F¸FFʨFSX¯F BÀF þe½F³F IYF
ÀF°¹FÜ ²F¸FÊ ¢¹FF W`X, BÀF ÀFÔ¶FÔ²F ¸FZÔ ·Fid¸F°F WXû³FZ IYe
AF½FV¹FIY°FF ³FWXeÔ W`XÜ ÀF°¹F,AdWÔXÀFF AüS ÀFQF¨FFS ÀFZ
¶FOXÞF IYûBÊ ²F¸FÊ ³FWXeÔÜ
AFþ IYe ¹F„½FF ´FePXÞe ¸FZÔ ³Fd¨FIZY°FF þ`ÀFe ÄFF³F-
d´F´FFÀFF þF¦Fi°F IYSX³FZ °F±FF ²F¸FÊ IYe BÀF ´FdSX·FF¿FF ÀFZ
ÀFFÃFF°IYFS IYSXF³FZ IYe AF½FV¹FIY°FF W`XÜ ¹FWXe AÄFF³F°FF
ÀFZ ¸F„d¢°F dQ»FF ÀFIY°Fe W`XÜ ¹FW ·Fe ÀF¸FÓF³FF WXû¦FF dIY
¸FÈ°¹F„ ·F¹F AüS ÀFÔÂFFÀF IYe þ³¸FQFÂFe ³FWXeÔ, ¶Fd»IY
ÀF°´F±F IYe ´FiQdVFÊIYF W`XÜ ÀF„Je E½FÔ ÀF¸FÈð þe½F³F IYe
AF²FFSXdVF»FF W`X, dþÀFIZY d¶F³FF þe½F³F IYF ½FFÀ°Fd½FIY
AF³FÔQ ·Fe A²FìSXF W` AüS CQÐQZV¹F ·FeÜ ¸FÈ°¹F„ WXS EIY
½¹Fd¢°F IYû A½FÀFS ´FiQF³F IYSX°Fe W` dIY UWX CXÀFIZY

AF²FFS W`X, d»FWXFªFF CXÀFZ ÀF¸FÈð IYSX³FZ IZY d»FE ´F¹FFÊ´°F IYQ¸F CXNXF³FZ WXûa¦FZÜ WX¸FFSXe ´Fid°FSXû²Fe-ÃF¸F°FF IZY IYFSX¯F BÀF SXû¦F IYe ÀFÔ§FF°F AFͱFIY ³Fed°F¹FûÔ ´FS d½FQZVFe d³F½FZVFIYûÔ IYû ·Fe ·FSXûÀFF (»FZJIY ½FdSX¿N ´FÂFIYFS W`ÔX) AF¦F¸F³F ÀFZ ´FWX»FZ A´F³FZ ªFeU³F IYû ÀFF±FÊIY ¶F³FF »FZÜ
ÃF¸F°FF (1.4 ´Fid°FVF°F IYe ¸FÈ°¹F„ QSX) Q„d³F¹FF IZY A³¹F W`XÜ C²FS ¸FìOXeþ ³FZ ·FFSX°F IYe AFͱFIY dÀ±Fd°F ´FS I„YL response@jagran.com OXFG. ÀF°¹F ´FiIYFVF d¸FßF

ÀF„²FSXZ ÀFSXIYFSXe ÀFZUFAûa IYF À°FSX ¸FZ»F¶FF¢ÀF

IYd´F»F A¦Fi½FF»F
IZÔYQi ÀFSXIYFS ³FZ ßF¸F IYF³Fì³FûÔ IYû »F¨Fe»FF
IYS d³Fþe ÃFZÂF IYû °Fû IYBÊ Ad²FIYFS QZ dQE
W`ÔX, ¸F¦FS A´F³FZ IYF͸FIYûÔ IYû BÀF IYF³Fì³F IYe
ÃFZÂF IZY WX½FF»FZ W`Ô ¹FF dRYS A³F„¶FÔ²F A±F½FF
ÀFSXIYFS IYû ·Fe A´F³FZ IYFd¸FÊIYûÔ AFCMXÀFûÌÀF¦F ´FS AF²FFdSX°F W`ÔXÜ BÀF¸FZÔ ·Fe
IZY d»FE d³Fþe ÃFZÂF IYe ·FFÔd°F ½FWXFÔ ÀFSXIYFSXûÔ IYû IY·Fe ·Fe LÔXMX³Fe IYSX³FZ IYF
d³F¹F¸F ¶F³FF³FZ ¨FFdWXE, °FFdIY Ad²FIYFS W`XÜ WXFÔ, ¹FW A½FV¹F W` dIY ¶F¦F`S
½FFdþ¶F IYFSX¯F AÀF¸F¹F A±F½FF A¨FF³FIY
¸FdWX»FFAûÔ IZY d»FE þøYSXe ³FÀFeWX°F
k´FdSX½FFS IYe AûS »FüMX°FF ´FdV¨F¸Fl VFe¿FÊIY ÀFZ d»F£FZ
A´F³FZ AF»FZ£F ¸FZÔ ÃF¸FF VF¸FFÊ ³FZ BÀF ÀFa¶Fa²F ¸FZÔ ¶FW„X°F ÀFZ
EZÀFZ °F±¹FFZÔ IYFZ CIZYSXF W`X, dþ³FIZY ¶FFSZ ¸FZÔ ÀFF½FÊþd³FIY øY´F
ÀFZ ¨F¨FFÊ VFF¹FQ IY¸F WXe WXFZ°Fe W`XÜ BÀF ÀFa¶Fa²F ¸FZÔ C³WZXÔ
²F³¹F½FFQ QZ°FZ W„XE EIY AüS d½F¿F¹F IYe AûS ²¹FF³F AFIÈY¿MX
IYSX³FF C´F¹Fû¦Fe WXû¦FFÜ ¹FW ¸FÀF»FF þ„OXÞ F W` dIY ´FiÀF½F ´FeOXÞXF
ÀFZ ´FSXWZXþ IYSX³FZ IYF, dþÀFIZY ¨F»F°FZ ¸FdWX»FFEa JFÀF°FüS ÀFZ
IYF¸FIYFþe ¸FdWX»FFEa AFG´FSZXVF³F IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ dVFVF„ IYû
AF½FFþûÔ ¸FZÔ ·Fe IYûBÊ JFÀF Q¸F ³FWXeÔ W`XÜ ½F`ÀFZ °Fû SXFþe½F
¦FFÔ²Fe IYe WX°¹FF IZY ¶FFQ ´FdSX½FFS ³FZ SXFªF³Fed°F ÀFZ ¶FW„X°F QìSXe
¶F³FF »Fe ±Fe AüS »F¦F°FF ±FF dIY ÀFûd³F¹FF ¦FFÔ²Fe SXFþ³Fed°F ¸FZÔ
d¶F»I„Y»F ³FWXeÔ AFEÔ¦FeÜ ¸F¦FSX ¦FFa²Fe ´FdSXUFSX IZY d¶F³FF ´FFMXeÊ
¨F»F WXe ³FWXeÔ ´FFBÊ AüS I„YLX ÀF¸F¹F ¶FFQ WXe ´Fi·FF½FVFF»Fe
´FFMXeÊ ³FZ°FFAûÔ ³FZ AFdJSXIYFS C³WZÔX ¸F³FF WXe d»F¹FF AüS
C³WZÔ ´FFMXeÊ ÀFÔ·FF»F³Fe ´FOXÞeÜ CX³WZXÔ SXFªF³Fed°F ¸FZÔ ªF¸F³FZ ¸FZÔ
m
IY»FF ªF¦F°F ´FSX ³FVFZ IYF IYF»FF ÀFF¹FF
ÀF„VFFÔ°F dÀFÔW SXFþ´Fì°F IYe A¨FF³FIY ¸Fü°F IZY ¶FFQ ¶FFG»Fe½F„O
IYe IYBÊ ¸FVFWìXS WXdÀ°F¹FûÔ IZY ³FF¸F ³FFSXIYûdMX¢ÀF IYÔMXÑû»F
¶¹FìSXû IZY dSXIYFOÊ ¸FZÔ QþÊ WXû³FF AüS A¶F WXFÀ¹F IY»FFIYFS
·FFSX°Fe dÀFÔW AüS ´Fd°F WX¿FÊ IYe OXѦÀF »FZ³FZ IYe WXF¸Fe IZY
¶FFQ 14 dQ³FûÔ IYe þZ»F ¹FWXe QVFFÊ°Fe W` dIY ¶FFG»Fe½F„O ¸FZÔ
³F IZY½F»F ³FVFZ IYF ½¹FF´FFS WXû°FF W`, ¶Fd»IY ¶FFG»Fe½F„O IYe
´FìSXe ±FF»Fe ·Fe ³FVFe»Fe WXû ¨F„IYe W`XÜ ¸FVFWìXS AÔ°FSXSXF¿MXÑe¹F
´FdÂFIYF RYFZ¶ÀFÊ IYe 2019 IYe d»FÀM ¸FZÔ ÀM`ÔXO A´F

´FdSXd²F ÀFZ ¶FFWXS WXe SXJF W`X, þ¶FdIY BÀF
dIYÀ¸F IZY ÀF„²FFSXûÔ IYe þøYSX°F ÀFSXIYFSXe ÃFZÂF
¸FZÔ ·Fe W`XÜ ÀF¸F¹F-ÀF¸F¹F ´FS ÀFSXIYFS A´F³FZ
IYF͸FIYûÔ IYû ½FZ°F³F ½FÈdð AüSX A³¹F ÀF„d½F²FFEÔ
°Fû QZ°Fe SXWX°Fe W`X, ´FS dIYÀFe ¦F»F°Fe IZY ¸FF¸F»FZ
¸FZÔ NXûÀF ÀFþF IYF ´FiF½F²FF³F ³FWXeÔ IYSX°Fe!
WXF»FFÔdIY ¶FJFÊÀ°F¦Fe, ´FQF½F³Fd°F IZY A»FF½FF
ÀFF¸FF³¹F °FüS ´FS °F¶FFQ»FF, ½FZ°F³F SXûIY³FF
A±F½FF IYFMX³FF, ¨FdSXÂF E½FÔ ÀFZ½FF ´F„dÀ°FIYF
°F±FF ½FZ°F³F RaYOX ´F„dÀ°FIYF ¸FZÔ ´Fid°FIìY»F
´Fid½Fd¿XM °F±FF ´Fiû°ÀFFWX³F SXFdVF SXûIY³FF, þ¶FSX³F
ÀFZ½FFd³F½FÈdØF ¹FF ÀF¸F¹F ´Fì½FÊ ÀFZ½FFd³F½FÈdØF IYF
¸FüdJIY AFQZVF, »FFB³F WXFdþSX, d³F»FÔ¶F³F E½FÔ
´Fi°FeÃFF ÀFì¨Fe ¸FZÔ SXJ³FF þ`ÀFZ ´FiF½F²FF³F A½FV¹F
W`ÔÜ WXF»FFadIY B³F¸FZÔ °FIY³FeIYe E½FÔ ½¹FF½FWXFdSXIY
øY´F ÀFZ ´Fi±F¸F Qû IYû LXûOXÞIYS ÀF·Fe dQJF½FMXe
AüS AF¸F þ³F°FF IYF AFIiYûVF VFFÔ°F IYSX³FZ IZY
d»FE WXe ´Fi¹Fû¦F ¸FZÔ »FFE þF°FZ W`ÔXÜ
AFþIY»F IYe ÀF½FFÊd²FIY ´Fi¨Fd»F°F QÔO
ÀFaÀ±FF´FIY-À½F. ´F…¯FʨF³Qi ¦F„´°F. ´F…½FÊ ´Fi²FF³F ÀFa´FFQIY-À½F.³FSm³Qi ¸FûWX³F. ÀFa´FFQIYe¹F d³FQZVFIY-¸FWZX³Qi ¸FûWX³F ¦F„´°F. ´Fi²FF³F ÀFa´FFQIY-ÀFaªF¹F ¦F„´°F, ªFF¦FSX¯F ´FiIYFVF³F d»F. IZY d»FE: ³Fe°FZ³Qi ßFe½FFÀ°F½F õXFSXF 501, AFBÊX.E³F.EÀF. d¶Fd»OaX¦F,SXRYe ¸FF¦FÊ, ³FBÊX dQ»»Fe ÀFZ ´FiIYFdVF°F AüSX CX³WXeÔ IZY õXFSXF OXe-210, 211, ÀFZ¢MXSX-63 ³FûEOXF ÀFZ ¸F„dQi°F, ÀFa´FFQIY (SXF¿MÑXe¹F ÀFaÀIYSX¯F) -d½F¿¯F„ ´FiIYFVF dÂF´FFNXe*
Q…SX·FF¿F : ³FBÊX dQ»»Fe IYF¹FFÊ»F¹F : 011-43166300, ³FûEOXF IYF¹FFÊ»F¹F : 0120-4615800, E-mail: delhi@nda.jagran.com, R.N.I. No. DELHIN/2017/74721 * BXÀF AaIY ¸FZÔ ´FiIYFdVF°F ÀF¸FÀ°F ÀF¸FF¨FFSXûÔ IZY ¨F¹F³F E½Fa ÀFa´FFQ³F WZX°F„ ´Fe.AFSX.¶Fe. E¢MX IZY Aa°F¦FÊ°F CXØFSXQF¹FeÜ ÀF¸FÀ°F d½F½FFQ dQ»»Fe ³¹FF¹FF»F¹F IZY A²Fe³F WXe WXûÔ¦FZÜ WX½FFBÊX VF„»IY Ad°FdSX¢°FÜ
CX³FIYe ¦F„¯F½FØFF ÀF„²FSX ÀFIZY
´Fi¯FF»Fe d³F»FÔ¶F³F IYû WXe »FZÔÜ dIYÀFe ¦F»F°Fe
´FS BÀF¸FZÔ ÀFÔ¶FÔd²F°F IYF͸FIY IYû CÀFIZY
½F°FʸFF³F ´FQ ÀFZ WXMXFIYS ÀFÔ¶FÔd²F°F d½F·FF¦F
IZY ¸F„£¹FF»F¹F A±F½FF dIYÀFe QìÀFSZ ´Fi·FF¦F
ÀFZ ÀFÔ¶Fð IYS dQ¹FF þF°FF W` AüS EIY þFa¨F
ÀFd¸Fd°F ¦FdNX°F IYS Qe þF°Fe W`XÜ BÀFIZY ¶FFQ
¸FF¸F»FF VFFa°F WXû³FZ °FIY þFa¨F ¨F»F°Fe SXWX°Fe
W`XÜ I„YL ÀF¸F¹F ¹FF ¨FFSX-LXW ¸FFW ¶Fe°F³FZ IZY
¶FFQ IYF͸FIY IYû ¶FWXF»F IYS ´F„³F: A³¹FÂF
´FûdÀMÔX¦F QZ Qe þF°Fe W`XÜ °F¸FF¸F ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ °Fû
´Fiû³³Fd°F °FIY ´FiQF³F IYe ¦FBÊ W`XÜ A³¹F QZVFûÔ IYe
½¹F½FÀ±FFEÔ QZJZÔ °Fû AFGÀMXÑZd»F¹FF, A¸FZdSXIYF
E½FÔ RiYFÔÀF þ`ÀFZ Ad²FIYFÔVF QZVFûÔ ¸FZÔ d³F¦FSXF³Fe,
SXÃFF AüS AFÔ°FdSXIY ÀF„SXÃFF ÀF¸FZ°F I„YL d¦F³FZ-
¨F„³FZ ´FiVFFÀFd³FIY ÃFZÂFûÔ IYû LXûOXÞIYS ÀFSXIYFSXe
³FüIYdSX¹FûÔ þ`ÀFe IYûBÊ À±FF¹Fe ½¹F½FÀ±FF ³FWXeÔ
W`XÜ 95 RYeÀFQ ½¹F½FÀ±FFEÔ ¹FF °Fû d³Fþe
LÔXMX³Fe IYSX³FZ ´FS ÀFSXIYFSXûÔ IYû IYF³Fì³F³F AÔd°F¸F
½FZ°F³F IYF I„YL RYeÀFQ ´FFdSX½FFdSXIY ·FSX¯F-
´Fû¿F¯F IZY d»FE A´F³FZ IYF͸FIYûÔ IYû I„YL
d³FdV¨F°F A½Fd²F °FIY QZ³FF ´FOXÞ°FF W`XÜ
ÀFSXIYFSXe ÀFZ½FFAûÔ ¸FZÔ A´FZdÃF°F ÀF„²FFS ³FWXeÔ
WXû³FZ ÀFZ A´F³FZ QZVF IYû °F¸FF¸F ³F„IYÀFF³F CNXF³FZ
´FOXÞ SXWZ W`ÔXÜ ÀF¶FÀFZ ´FWX»FF ³F„IYÀFF³F °Fû ¹FW
dIY AF¸F þ³F°FF »FÔ¶FZ ÀF¸F¹F °FIY C´F¹Fû¦Fe
³Fed°F¹FûÔ E½FÔ ¹Fûþ³FFAûÔ IZY Cd¨F°F »FF·F ÀFZ
½FÔd¨F°F SXWX°Fe W`X, ¢¹FûÔdIY EZÀFe J¶FSZÔ AF°Fe
SXWX°Fe W`Ô dIY Ad²FIYFÔVF »FF´FSX½FFW E½FÔ ¶FZdRYIiY
ÀFSXIYFSXe IY¸FeÊ A´F³FZ-A´F³FZ °FSXeIZY °F±FF
ÀF„d½F²FF³F„ÀFFS B³F ¹Fûþ³FFAûÔ IYe ½¹FF£¹FF
IYS AF¸F þ³F°FF IYû »FF·FFd³½F°F ³FWXeÔ WXû³FZ
QZ°FZÜ EZÀFZ ¸FZÔ ÀFSXIYFS IYû ·Fe A´F³FZ IYF͸FIYûÔ
IZY d»FE d³Fþe ÃFZÂF IYe ·FFÔd°F IYF³Fì³F ¶F³FF³FZ
¨FFdWXE, °FFdIY ÀFSXIYFSXe ÀFZ½FFAûÔ IYe ¦F„¯F½FØFF
AüS ÀFFJ ¸FZÔ ÀF„²FFS WXû ÀFIZYÜ
(»FZJIY À½F°FÔÂF dMX´´F¯FeIYFS W`ÔX)
þ³¸F QZ³FZ IYû ½FSXe¹F°FF QZ³FZ »F¦Fe W`ÔXÜ þ¶FdIY ¹FW À±FFd´F°F
°F±¹F W` dIY ÀFF¸FF³¹F ´FidIiY¹FF ÀFZ ¶F¨¨FZ IYû þ³¸F QZ³FF IYWXeÔ
Ad²FIY ¶FZWX°FS WXû°FF W`XÜ B°F³FF WXe ³FWXeÔ, þ³¸F IZY C´FSXFa°F
·Fe ´FF»F³F ´Fû¿F¯F ¸FZÔ §FSZX»Fì ÀFWXFd¹FIYF ´FS AFdßF°F WXû³FF ·Fe
¶F¨¨FZ IZY d½FIYFÀF IYû ´Fi·FFd½F°F IYSX°FF W`XÜ BÀFÀFZ ¶F¨¨FZ
AüS ¸FF°FF IZY d´F°FF IZY ¶Fe¨F ÀF¸F³½F¹F AüS »F¦FF½F ·Fe
AFQVFÊ øY´F ¸FZÔ ³FWXeÔ À±FFd´F°F WXû ´FF°FF W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ WX¸FZÔ BÀF
¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ·Fe ´F„SXF³Fe ´FdSX´FFMXe AüSX ´FSaX´FSXF IYe AûS »FüMX³FF
WXû¦FFÜ °F·Fe WX¸F À½FÀ±F ´FdSX½FFS AüS À½FÀ±F ÀF¸FFþ
IYe ÀFaIY»´F³FF IYû ÀFFIYFS IYS ÀFIY°FZ W`ÔXÜ BÀF¸FZÔ ÀFaQZW
³FWXeÔ dIY AF²F„d³FIY °FIY³FeIYûÔ IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ AFG´FSZXVF³F
IZY þdSX¹FZ þ³¸F QZ³FZ IYe ÀF„d½F²FF A´F½FFQ IZY øY´F ¸FZÔ WXe
A´F³FFBÊ þF³Fe ¨FFdWXE, þWXFa ¹FW I„YL þdMX»F°FFAûÔ IZY
IYFSX¯F A´FdSXWXF¹FÊ WXû þFEÜ BÀFZ A´F½FFQ IZY ¶FþF¹F ¨F»F³F
¶F³FF³FF Cd¨F°F ³FWXeÔ WXû¦FFÜ
OXFG. ½FF¨FÀ´Fd°F dÂF¦F„¯FF¹F°F (d¨FdIY°ÀFIY, ÀF¸FFþ ÀFZ½Fe
E½Fa »FZJIY)
´FdSX½FFS IYe SXWZX¦Fe IYFÔ¦FiZÀF !
IYFa¦FiZÀF EIY ´FdSX½FFS IYe WXe SXWZX¦Fe, ¢¹FûÔdIY BÀF¸FZÔ d½FSXû²Fe
IYFRYe ½F¢°F »F¦FFÜ VF„÷YAF°F ¸FZÔ ¹FWX ·Fe ¸FF³FF ¦F¹FF dIY ½FW
´FFMXeÊ ¸FZÔ ´FWX»FZ ½FF»Fe °FFIY°F ³FWXeÔ RìYÔIY ´FFEa¦Fe, »FZdIY³F
´FdSX½FFS IZY ´Fid°F WX¸FQýeÊ AüS A³¹F d½F´FÃFe ´FFÍMX¹FûÔ IZY
¦F`S dþ¸¸FZQFSXF³FF SX½F`¹FZ ³FZ C³WZÔX AFdJSXIYFS ´FFMXeÊ IZY ÀFF±F
¸Fþ¶Fì°F ¶F³FF WXe dQ¹FFÜ ½F`ÀFZ ·Fe °Fû ´FdSX½FFS AÔ°F°F: ÀF¸FFþ
IYe EIY BIYFBÊ WXe °Fû W`XÜ BÀFd»FE ¹FdQ IYûBÊ ´FdSX½FFS SXF¿MXÑ
IZY d»FE ÀFWXe ÀFÔ§F¿FÊ IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ ÀFZ½FF IYSX³FF ¨FFWX°FF W`
°Fû BÀF¸FZÔ ¶F„SXFBÊ ·Fe ¢¹FF W`X, ¹FW °Fû EIY A¨LXe ¶FF°F WXe
°Fû W`XÜ AFþ QZVF ¸FZÔ A³¹F ´FFÍMX¹FFÔ ·Fe °Fû ´FdSX½FFSXûÔ AüS
½¹Fd¢°F¹FûÔ IYû »FZIYS WXe °Fû ¨F»F SXWXe W`ÔXÜ AÀF»F ¸FZÔ °Fû
½¹Fd¢°F AüS ´FdSX½FFS B³F ´FFÍMX¹FûÔ ¸FZÔ IYûBÊ JFÀF ¸FF¹F³FZ
³FWXeÔ SXJ°FeÜ AÀF»Fe ¸FF¹F³FZ °Fû C³FIZY ÀFWXe NXûÀF ´Fiû¦FiF¸F
WXe SXJ°FZ W`Ô þû AFþ Q„·FFʦ¹F ÀFZ dIYÀFe IZY ´FFÀF dQJFBÊ
WXe ³FWXeÔ QZ°FZÜ ÀFWXe SXF¿MXÑ ÀFZ½FF AüS þ³FÀFZ½FF IYF ¸FF¦FÊ
¶FW„X°F WXe »Fa¶FF AüS ÀFÔ§F¿FÊ IYF W`XÜ CXÀF ´FS VF„÷YAF°Fe QF`S
¸FZÔ I„YLX WXe ³FZ°FF ¨F»FZÜ BÀFd»FE A¶F IYFÔ¦FiZÀF IYû ³FE AüS
ÀFWXe ¸FF¦FÊ ´FS WXe ¨F»F³FF WXû¦FF °F·Fe ½FW AF¦FZ ¶FPXÞ ´FFE¦FeÜ
CXÀF¸FZÔ ¦FFa²Fe ´FdSXUFSX WXe ´FFMXeÊ ´FFMXeÊ IYF ¸FF¦FÊQVFʳF IYSX°FF
SXWXZ¦FF AüSX ´FFMXeÊ IYe IY¸FF³F ·Fe A´F³FZ ´FFÀF SX£FZ¦FFÜ
½FZQ ¸FF¸FìSX´F„S, ³FSZX»FF
IYFG¸FZdOX¹F³F ·FFSX°Fe dÀFÔW IYF ³FF¸F d½FV½F IYe ¸FVFWìXS
WXÀ°Fe IZY °FüS ´FS 81½FZÔ ´FF¹FQF³F ´FS C·FS IYS AF¹FF ±FFÜ
d³F:ÀFÔQZW ¹FW ·FFSX°Fe dÀFÔW IYe IYNXûS ¸FZWX³F°F, ·FFSX°Fe¹F
dÀF³FZ¸FF ½F ÀFÔÀIÈYd°F IZY d»FE EIY JFÀF ½F ÀF¸¸FFd³F°F dQ³F
SXWXFÜ »FFJûÔ IY»FFIYFSXûÔ ¸FZÔ EIY ¶FZWX°FSXe³F AÔ°FSXSXF¿MXÑe¹F
À°FS IYF IY»FFIYFS ¶F³F³FF IYûBÊ AFÀFF³F ¶FF°F ³FWXeÔ, »FZdIY³F
OXѦÀF IZY ¸FIYOXÞþF»F ¸FZÔ RYÔÀF þF³FF, RìYWXOÞX ´FiÀ°F„d°F IZY
ªFdSX¹FZ WÔXÀFF³FF d³F:ÀFÔQZW IYSXûOXÞûÔ ·FFSX°Fe¹FûÔ IYû VF̸FQ¦Fe IYF
AWXÀFFÀF ·Fe IYSXF°FF WX`Ü
Qe´FIY ¦Fü°F¸F, ÀFû³Fe´F°F
BXÀF À°Fa·F ¸FZÔ dIYÀFe ·Fe d½F¿F¹F ´FSX SXF¹F ½¹FöY IYSX³FZ A±F½FF
Q`d³FIY ªFF¦FSX¯F IZY SXFáXÑe¹F ÀFaÀIYSX¯F ´FSX ´Fid°FdIiY¹FF ½¹FöY
IYSX³FZ IZY d»FE ´FFNXIY¦F¯F ÀFFQSX AF¸FadÂF°F W`ÔXÜ AF´F WX¸FZÔ ´FÂF
·ûªF³FZ IZY ÀFF±F BÊX-¸FZ»F ·Fe IYSX ÀFIY°FZ W`ÔXÜ
A´F³FZ ´FÂF BXÀF ´F°FZ ´FSX ·ûªFZÔ :
Q`d³FIY ªFF¦FSX¯F, SXFáÑXe¹F ÀFaÀIYSX¯F,
OXe-210-211, ÀFZ¢MXSX-63, ³FûEOXF
BÊX-¸FZ»F: mailbox@jagran.com

www.jagran.com
¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020
IY³FÊ»F dVF½FQF³F ÎÀFWX
´Fì½FÊ ÀF`³¹F Ad²FIYFSXe
AF
NX½FeÔ IYûS IY¸FFaOXS À°FS IYe ¸FedMÔX¦F
¸FZÔ ·FFSX°F AF`S ¨Fe³F IZY ¶Fe¨F
»FQÐQFJ ÀFe¸FF ´FS ¨F»FZ AF SXWZ °F³FF½F
IYû IY¸F IYSX³FZ AüS VFFad°F À±FFd´F°F IYSX³FZ
IZY d»FE ¨Fe³F °F`¹FFS WXû ¦F¹FF WX`Ü WXF»FFadIY
CÀFIYF ùXQ¹F ´FdSX½F°FʳF A¨FF³FIY ¸FF³F½F°FF
Co
IZY AF²FFS ´FS ³FWXeÔ W„XAF W`X, ¶Fd»IY ¹FW
·FFSX°Fe¹F ÀFZ³FFAûÔ IZY AÀF»Fe À½FøY´F °F±FF
BÀFIZY ÀF`d³FIYûÔ IYe B¨LXFVFd¢°F, VFFSXedSXIY
¸Fþ¶Fì°Fe °F±FF ÀF¸F´FʯF IYe ·FF½F³FF IYû ¸FBÊ
ÀFZ »FZIYS A¶F °FIY QZJ³FZ IZY ¶FFQ W„XAF W`XÜ
¦F»F½F³F §FFMXe d½F½FFQ ¸FZÔ ·FFSX°Fe¹F ÀF`d³FIYFZÔ
³FZ d³FWX°±FZ WXe ÀFFQe ½FQeÊ ¸FZÔ ¨Fe³Fe ÀF`d³FIYûÔ
IYû ¸Fü°F IZY §FFM C°FFS IYS BÀFIYF ´FiQVFʳF
IYS dQ¹FF W`XÜ ¨Fe³F IYû ÀFÔQZVF ÀFFRY VF¶QûÔ
¸FZÔ dQ¹FF þF ¨F„IYF W` dIY A¶F ·FFSX°F ½F¿FÊ
1962 IYF d´FLXOXÞF °F±FF ¦FSXe¶F ·FFSX°F ³FWXeÔ
W`X, ¶Fd»IY A¶F ½FW 2020 IYF AFͱFIY E½Fa
py
ÀF`³¹F ¸FWXFVFd¢°F W`XÜ
CX»»FZ£F³Fe¹F WX` dIY AÔ¦FiZþûÔ IYe »Fa¶Fe
¦F„»FF¸Fe IZY ¶FFQ ·FFSX°F ½F¿FÊ 1947 ¸FZÔ AFþFQ
W„XAFÜ AÔ¦FiZþFZÔ ³FZ A´F³FZ VFFÀF³FIYF»F ¸FZÔ
IZY½F»F BÀFZ »FìMXF, dþÀF IYFSX¯F QZVF ¸FZÔ ¨FFSXûÔ
°FSXRY d´FLXOXÞF´F³F, ¦FSXe¶Fe °F±FF A½¹F½FÀ±FF
IYF ¸FFWXF`»F ±FFÜ ÀF„SXÃFF ÃFZÂF ¸FZÔ WX¸FFSXe ÀFZ³FF
IZY ´FFÀF ³FF¸F¸FFÂF IZY WXd±F¹FFS þ`ÀFZ 303
½Fû»M E¢VF³F SXFBRY»F þ`ÀFZ WXe WXd±F¹FFS ±FZÜ
BÀFIZY Ad°FdSX¢°F, ÀFe¸FFAûÔ IYe ÀF„SXÃFF IZY
Ri
d»FE ´FSX¸F AF½FV¹FIY ÀFe¸FFAûÔ °FIY ´FW„Xa¨F³FZ
IZY d»FE ÀFOXÞIYFZÔ °F±FF A³¹F AF²FFSX·Fì°F
PXFÔ¨FZ IYF ³FF¸Fûd³FVFF³F °FIY ³FWXeÔ ±FFÜ Q„¦FʸF
´FWXFOXÞe ÃFZÂFûÔ þ`ÀFZ »FZW »FQÐQFJ B°¹FFdQ ¸FZÔ
dÀ±Fd°F AF`S ·Fe JSXF¶F ±FeÜ BÀF dÀ±Fd°F IYF
RYF¹FQF CNXFIYS ¨Fe³F ³FZ A´F³Fe d½FÀ°FFSX½FFQe
³Fed°F IZY õFSXF ½F¿FÊ 1950 IZY AFÀF´FFÀF
d°F¶¶F°F ´FS IY¶þZ IZY ¶FFQ ´Fì½FeÊ »FQÐQFJ
°F±FF A÷Y¯FF¨F»F ´FiQZVF IZY 48,000 ½F¦FÊ
dIY¸Fe ÃFZÂF, dþÀFZ A¢ÀFFBÊ d¨F³F IZY ³FF¸F
ÀFZ ´F„IYFSXF þF°FF W`X, ´FS ¨F„´F¨FF´F ½F¿FÊ 1959
IZY AFÀF´FFÀF IY¶þF IYS d»F¹FFÜ ÀFÔÀFF²F³FûÔ
IYe IY¸Fe °F±FF Q„¦FʸF ÃFZÂF WXû³FZ IZY IYFSX¯F
BÀFIYe ÀFì¨F³FF ·FFSX°F IYû IYFRYe QZS ÀFZ »F¦Fe,
dþÀF IYFSX¯F ½FW B³F ÃFZÂFûÔ ¸FZÔ A´F³Fe dÀ±Fd°F
¸Fþ¶Fì°F IYSXIZY A·Fe °FIY þ¸FF W„XAF W`XÜ
Q„¦FʸF ÀFe¸FFAFZÔ °FIY AFÀFF³F ´FW„Xa¨F
: ´FFdIYÀ°FF³F IZY ÀFF±F ¨FFS ¶FFS °F±FF ¨Fe³F
IZY ÀFF±F 1962 ¸FZÔ ¹F„ð IZY ¶FFQ ·FFSX°Fe¹F
ÀFSXIYFSXûÔ ³FZ A´F³Fe SXÃFF °F`¹FFdSX¹FûÔ IYû
ÀF¸F¹FF³F„ÀFFS AF²F„d³FIY °F±FF ¸Fþ¶Fì°F IYSX³FZ
IYe dQVFF ¸FZÔ þûS VFûS ÀFZ ´Fi¹FFÀF VF„øY IYS
dQE ±FZÜ BÀFIZY õFSXF ÀFZ³FFAûÔ IYFZ AF²F„d³FIY
VFÀÂF °F±FF ¦Fû»FF ¶FFøYQ IZY ÀFF±F ÀFF±F ÀF`³¹F
Q„dá ÀFZ þøYSXe ÀFe¸FF½F°FeÊ ÃFZÂFûÔ ¸FZÔ ÀFOXÞIY
°F±FF ÀF„SÔX¦FFZÔ IYF ½¹FF´FIY À°FS ´FS d³F¸FFʯF
dIY¹FF ¦F¹FFÜ AÀFÔ·F½F ¸FF³FZ þF³FZ ½FF»Fe »FZW
MÐX½FeMX-MÐX½FeMX
BÔÀFF³F A¸Fì¸F³F A´F³FZ þ³¸F IZY Qû ½F¿FÊ ¶FFQ ¶Fû»F³FF
°Fû ÀFeJ þF°FF W`X, »FZdIY³F ¶Fû»F³FF ¢¹FF W`X, ¹FW
ÀFeJ³FZ ¸FZÔ ´FìSXF þ³¸F »F¦F þF°FF W`XÜ
A÷Y¯F ¦Fûd½F»F@arungovil12
A¦F»FZ IYFa¦FiiZÀF A²¹FÃF ¸FZÔ ¹FZ Jìd¶F¹FFa A½FV¹F WXû³Fe
¨FFdWXEÜ CXÀFIYF d»F¶FSX»F ½F ÀFZ¢¹F„»FS d½F¨FFSX²FFSXF
¸FZÔ AMXìMX d½FV½FFÀF WXûÜ UWX ÀF¸FF½FZVFe d½FIYFÀF
EUa AFd±FÊIY ÀF„²FFSXûÔ IYe ´F`SX½Fe IYSX³FZ UF»FF AüSX
Côû¦FûÔ, ¦FSXe¶FûÔ IYF d½FSXû²Fe ³F WXûÜ ÀFa½FFQ VF`»Fe ¸FZÔ
CXÀFZ ¸FWXFSX°F WXFdÀF»F WXûÜ ¸FZWX³F°Fe WXû³FZ IZY ÀFF±F
CXÀF¸FZÔ þe°F IYe ·FìJ ½F WXFS ÀFZ ³FRYSX°F IYF ·FF½F WXûÜ
ÀFaþ¹F ÓFF@JhaSanjay
AFG¢ÀFRYûOÊX ½F`¢ÀFe³F IYF
90 ´Fid°FVF°F °FIY JSXF
C°FSX³FF ·FFSX°F IZY d»FE
ÀF¶FÀFZ ¶FZWX°FSXe³F J¶FS W`XÜ
EZÀFF ¢¹FûÔ? EZÀFF BÀFd»FE,
¢¹FûadIY BÀFZ 2 ÀFZ 8 dOX¦Fiie
ÀFZd»ÀF¹FÀF ´FS SXJF þF ÀFIY°FF W`XÜ BÀFIYe
d¸F¹FFQ LXW ¸FWXe³FZ °FIY SXW ÀFIY°Fe W`XÜ ·FFSX°F ¸FZÔ
WX¸F BÀFIZY d³F¸FFʯF IYe ÃF¸F°FF À±FFd´F°F IYS ¨F„IZY
W`ÔXÜ ¹FW ·Fd½F¿¹F IYe ¸FWXF¸FFdSX¹FûÔ ÀFZ d³F´FMX³FZ ¸FZÔ ·Fe
¸FF¦FÊQVFÊIY ÀFFd¶F°F WXû ÀFIY°Fe W`XÜ
ÀFÈþ³F ´FF»F ÎÀFW@srijanpalsingh
BaMXSX³FZMX ´FS AF´FdØFþ³FIY ´FûÀMX IZY dJ»FFRY ÀFþF
IZY ´FiF½F²FF³F ´FS IZYSX»F ÀFSXIYFS ³FZ A´F³FZ IYQ¸F
´FeLZ JeÔ¨F d»FE W`ÔXÜ ¹FW BÀF ¶FF°F IYFZ QVFFÊ°FF W` dIY
þ³F°FF IYF Q¶FF½F dIY°F³FF ´Fi·FF½Fe WXû°FF W`XÜ EZÀFF
WXe Q¶FF½F WX¸F ·FFþ´FF ÀFSXIYFSXûÔ IYe ³Fed°F¹FûÔ IZY
dJ»FFRY ·Fe ¶F³FF ÀFIY°FZ W`ÔXÜ
ÀF„²FeÔýi I„Y»FIY¯FeÊ@SudheenKulkarni
ªFF¦FSX¯F ªF³F¸F°F IY»F IYF ´FdSX¯FF¸F
¢¹FF AF¹F„½FZÊdQIY d¨FdIY°ÀFIYûÔ IYû ÀFþÊSXe IYe
A³F„¸Fd°F QZ³FZ IYF R`YÀF»FF ÀFWXe W`X?
61.70
WXFa
31.30
³FWXeÔ
7.00
ÀF·Fe AFaIYOÞZX ´Fid°FVF°F ¸FZÔÜ IYWX ³FWXeÔ ÀFIY°FZ
AFªF IYF ÀF½FF»F
¢¹FF ERYOXeAFB ´FiÀ°FF½F IYû d³FdV¨F°F ÀF¸F¹F ¸FZÔ
¸FaªFìSXe QZ³FF Ad³FUF¹FÊ ¶F³FF³FZ ÀFZ d½FQZVFe d³F½FZVF ¸FZÔ
°FZþe AFE¦Fe?
´FdSX¯FF¸F ªFF¦FSX¯F BaXMXSX³FZMX ÀFaÀIYSX¯F IZY ´FFNXIYûÔ
IYF ¸F°F W`XÜ
ªF³F´F±F
´FFa¨FdÀF°FFSXF ÀFaÀIÈYd°F ¸FZWX³F°F »F¦F°Fe ·FFSX,
°Fû I`YÀFZ ¹FZ þe°F IYF ´FFEÔ¦FZ C´FWXFSX?
´FFEÔ¦FZ C´FWXFS d¸F»FZ¦Fe C³FIYû ÀFØFF,
C³FIZY dWX°F AÔ¦FìS SXWZX¦FF WXSXQ¸F JMXÐMXFÜ
WXû þ³F°FF ÀFZ QìS dRYSZ ½FW ¸FFSXF-¸FFSXF,
SXWX³F-ÀFWX³F þû PìÔXP SXWXF WXû ´FFa¨FdÀF°FFSXF!!
- Aû¸F´FiIYFVF d°F½FFSXe
AFªFIY»F
·FFSX°F IYe ¶FPXÞ°Fe °FFIY°F
ÀFZ dNXNXIZY ¨Fe³F IZY IYQ¸F
»FQÐQFJ ¸FZÔ 16,000 R„YM IYe DYa¨FFBÊ ´FS Qü»F°F ¶FZ¦F Aû»OXe ¸FZÔ ½FF¹F„ ÀFZ³FF IYF WX½FFBÊ
AOXÐOXF ÀFZ³FF IZY ·FFSXe M`ÔXIY IYFZ ·Fe Q„¦FʸF ÃFZÂFFZa °FIY ´FWaX„¨FF SXWXF W`XÜ BÀFd»FE AFþIY»F
BÀF ÃFZÂF ¸FZÔ ·FFSX°Fe¹F M`ÔXIY ¨Fe³F IYû ¹F„ð IYe ¨FZ°FF½F³Fe QZ SXWZX W`XÔ AF`S VFd¢°F ´FiQVFʳF IYS
SXWZ W`ÔXÜ Qü»F°F ¶FZ¦F Aû»OXe ÀFZ ·FFSX°Fe¹F ½FF¹F„ÀFZ³FF IZY »FOXÞFIìY d½F¸FF³F COXÞIYS Q„V¸F³F
IYû OXSXF SXWZ W`ÔXÜ ·FFSX°Fe¹F ÀFZ³FF IZY °Fe³FûÔ Aa¦FFZÔ ³FZ IiY¸F½FFS AF²F„d³FIY VFÀÂF °F±FF ¦Fû»FF
¶FFøYQ IZY ÀFF±F ÀF¸F¹F IYe ¸FFÔ¦F IZY A³F„ÀFFS ´FdSX½F°FʳF IYSXIZY A´F³Fe ¦Fd°FVFe»F°FF °F±FF
¸FFSXIY ÃF¸F°FF IYû IYBÊ ¦F„³FF ¶FPXÞF d»F¹FF W`X
ÀFZ »FQÐQFJ IZY Qü»F°F ¶FZ¦F Aû»OXe °FIY
16,000 R„YM IYe DYa¨FFBÊ ´FS Q„¦FʸF ´FWXFOXÞe
ÃFZÂF ¸FZÔ 243 dIY¸Fe »FÔ¶Fe ÀFOXÞIY IYF 20
½F¿FÊ ¸FZ d³F¸FFʯF ÀFa·F½F WXFZ ´FF¹FFÜ BÀFe ´FiIYFS
dWX¸FF¨F»F ´FiQZVF ÀFZ »FZW IYû AMX»F ÀF„SÔX¦F
õFSXF ÀFe²FZ þûOXÞ³FZ ÀFZ WXS ¸FüÀF¸F ¸FZÔ »FZW
»FQÐQFJ IYe ÀFe¸FFEa QZVF IZY ¸F„£¹F ·FF¦F
ÀFZ WXS ÀF¸F¹F þ„OXÞe SXWZÔX¦Fe AüS ÀFOXÞIY °F±FF
½FF¹F„ ¸FF¦FÊ ÀFZ ÀF`d³FIY ÀFWXF¹F°FF IYWXeÔ ´FS ·Fe
AFÀFF³Fe ÀFZ ´FWaX„¨FFBÊ þF ÀFIY°Fe W`XÜ
WX¸FFSXZ QZVF IYe þøYSX°FFZÔ IZY A³F„øY´F ±F»F
ÀFZ³FF ¸FZÔ BaMXe¦FiZMZXO ½F`MX»F ¦Fi„´F ³FF¸F IZY ÀF`d³FIY
Q»FûÔ IYF ¦FNX³F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ BÀF¸FZÔ EIY
BaRZÔYMXÑe d¶Fi¦FZO °F±FF BÀFIZY ÀFWXF¹FIY AÔ¦F þ`ÀFZ
°Fû´FJF³FF, M`ÔXIY °F±FF Q„V¸F³F IYe d³F¦FSXF³Fe IZY
d»FE AF²F„d³FIY B»FZ¢MXÑFGd³FIY ÀFÔÀFF²F³F ½F
OXÑû³F AFdQ WXûÔ¦FZÜ ¹FW ½F`MX»F ¦Fi„´F ÀFZ³FF IYe
dOX½Feþ³F IZY ¸F„IYF¶F»FZ ¸FZÔ EIY d°FWXFBÊ WXû³FZ IZY
IYFSX¯F AFÀFF³Fe ÀFZ ´Fi·FF½Fe ÃFZÂF ¸FZÔ ´FW„aX¨FIYS
Q„V¸F³F IYû ´Fì¯FÊ øY´F ÀFZ þ½FF¶F QZ³FZ ¸FZÔ ÀFÃF¸F
WXûÔ¦FZÜ BÀFIZY ÀFF±F-ÀFF±F B³FIYe SX¨F³FF
ÀFZ A¦FiZÔþe ÀF¸F¹F ÀFZ ¨F»Fe AF SXWXe ·FFSXe
·FSXIY¸F dOX½Feþ³FûÔ IZY À±FF³F ´FS B³F Q»FûÔ IZY
AF³FZ IZY ¶FFQ A¦F»FZ ´FFa¨F ½F¿FFZË ¸FZÔ ·FFSX°Fe¹F
±F»F ÀFZ³FF ¸FZÔ »F¦F·F¦F OZXPXÞ »FF£F ÀF`d³FIYûÔ IYe
IYMXF`°Fe ·Fe ÀFÔ·F½F WXû ÀFIY°Fe W`XÜ BÀFÀFZ QZVF
IZY SXÃFF ¶FþM ¸FZÔ ·Fe ¶F¨F°F WXû¦FeÜ ÀFÔSX¨F³FF
d½FÀ°FFSX IZY ÀFF±F ±F»F ÀFZ³FF ¸FZÔ ÀFF°F »FF£F
³FBÊ AF²F„d³FIY SXFBRY»F AF`S 55,000 »FFBM
¸FVFe³F ¦F³F (E»FE¸Fþe) °F±FF 44,600
IYFSX¶FFB³F JSXeQ³FZ IYe ´FidIiY¹FF VF„øY IYS Qe
¦FBÊ W`XÜ BÀFe IZY AÔ°F¦FÊ°F SXÃFF ¸FÔÂFF»F¹F ³FZ
A¸FZdSXIYF IYe WXd±F¹FFS ¶F³FF³FZ ½FF»Fe IaY´F³Fe
dVF¦FVFûS ÀFZ 72,500 AÀFF»M SXFBRY»F
JSXeQ³FZ IYF A³F„¶FÔ²F dIY¹FF W`XÜ BÀF¸FZÔ ÀFZ
66,500 ±F»F ÀFZ³FF IYû d¸F»FZ¦Fe °F±FF ¶FFIYe
½FF¹F„ ÀFZ³FF °F±FF ³FF` ÀFZ³FF IYû Qe þFE¦FeÜ
B³FIYe 716 SXFBRY»FûÔ IYe ´FWX»Fe JZ´F dQÀFa¶FS
þ¹FIÈY¿¯F ½FFþ´FZ¹Fe
ÀMZXM ¶¹FìSXû ´Fi¸F„J,
¶FÔ¦FF»F
¶FÔ ¦FF»F IYe ÀFØFF ´FS °FeÀFSXe ¶FFS
IYFd¶Fþ WXû³FZ IYe OX¦FS ¸F„£¹F¸FÔÂFe
AF`SX °FȯF¸Fì»F IYFÔ¦FiZÀF ÀF„´Fie¸Fû ¸F¸F°FF ¶F³FþeÊ
IZY d»FE BÀF ¶FFSX AFÀFF³F ³FWXeÔ W`XÜ BÀFIZY
EIY-Qû ³FWXeÔ, ¶Fd»IY ´FFÔ¨F-´FFÔ¨F IYFSX¯F W`ÔXÜ
AF¦FF¸Fe ½F¿FÊ WXû³FZ ½FF»FZ ¨F„³FF½Fe SX¯F ¸FZÔ C³WZÔX
´FFÔ¨F ¸Fû¨FûË ´FS »FûWXF »FZ³FF WXû¦FF AüS ÀF·Fe
¸Fû¨FZÊ EZÀFZ W`ÔX, dþ³FÀFZ d³F´FMX³FF »FûWZ IZY ¨F³FZ
¨F¶FF³FZ þ`ÀFF W`XÜ IYFSX¯F, °FȯF¸Fì»F ³FZ°FÈ°½F
IYû B³F ¸Fû¨FûË ´FS ÀFe²Fe »FOXÞFBÊ »FOXÞ³Fe WXû¦Fe
AüS ±FûOXÞe ÀFe ·Fe IY¸Fe SXWXe °Fû ³F°FeþZ
¶FQ»F°FZ QZS ³FWXeÔ »F¦FZ¦FeÜ
ÀF¶FÀFZ ´FWX»FZ ¸F¸F°FF IYû A´F³FZ EIY
QVFIY IZY VFFÀF³F IYû »FZIYS EÔMXe B³FIaY¶FZÔÀFe
R`Y¢MXS (½¹F½FÀ±FF d½FSXû²Fe IYFSXIY) ÀFZ
Qû-¨FFS WXû³FF ´FOXÞZ¦FF, ¢¹FûÔdIY 10 ½F¿FûË IZY
°FȯF¸Fì»F VFFÀF³F ¸FZÔ EZÀFe IYBÊ ¨FeþZÔ W„XBÊ W`ÔX,
þû EÔMXe B³FIaY¶FZÔÀFe IYe d¨FÔ¦FFSXe IYû ´Fi¨FÔO
AF¦F ¸FZÔ ¶FQ»F ÀFIY°Fe W`XÜ CÀF d¨FÔ¦FFSXe IYû
¸Fa±F³F
Ad¸F°F VF¸FFÊ
À±FF³Fe¹F ÀFa´FFQIY,
´FaþF¶F
A
´F³Fe ¶FZ¶FFIY dMX´´Fd¯F¹FûÔ IYû »FZIYS
ÀF„ÍJ¹FûÔ ¸FZÔ SXWX³FZ ½FF»FZ I`Y´MX³F
A¸FdSÔXQS dÀFÔW ³FZ Qû ¸FWXe³FZ ÀFZ AFÔQû»F³FSX°F
dIYÀFF³F ÀFÔ¦FNX³FûÔ IZY 'AdOXÞ¹F»F' SX½F`¹FZ ´FS
d´FLX»FZ ÀF´°FFW ´FWX»Fe ¶FFS ÀFF½FÊþd³FIY °FüS
´FS J„»F IYS ³FFJ„VFe þFdWXS IYeÜ SXFª¹F ¸FZÔ
SZX»F ¹FF°FF¹FF°F A½F÷Yð WXû³FZ ÀFZ SXFª¹F IZY
WXS ½F¦FÊ IYû WXû SXWZ AFd±FÊIY ³F„IYÀFF³F AüS
IZÔYQi ÀFSXIYFS õFSXF WXF»F WXe ¸FZÔ ÀFF½FÊþd³FIY
d½F°FSX¯F ´Fi¯FF»Fe (´FeOXeEÀF) IZY AÔ°F¦FÊ°F
d½F°FSX¯F IZY d»FE þøYSXe 40 »FFJ ¸FedMXÑIY
MX³F ¨FF½F»F IYe AF´Fìd°FÊ ´FÔþF¶F IZY ¶FþF¹F
°FZ»FÔ¦FF³FF ½F AFÔ²Fi ´FiQZVF ÀFZ IYSX½FFE þF³FZ
½FF»FZ R`YÀF»FZ IYF WX½FF»FF QZ°FZ W„XE C³WXûÔ³FZ
AFÔQû»F³FIYFdSX¹FûÔ IYû C³FIZY AdOXÞ¹F»F´F³F
IYû »FZIYS ¨FZ°FF¹FF ·FeÜ ¶FF°FûÔ WXe ¶FF°FûÔ ¸FZÔ
'¶FW„X°F W„XAF... A¶F AüS ¶FQFÊV°F ³FWXeÔ'
½FF»FZ »FWXþZ ¸FZÔ C³WXûÔ³FZ ´FSXFZÃF øY´F ÀFZ ½FW
ÀF¶F ·Fe IYW OXF»FF þû VFF¹FQ ·FFþ´FF ³FZ°FF
¨FFWX°FZ W„XE ·Fe ³FWXeÔ IYW ´FF SXWZ ±FZÜ ¹FWXFÔ
dIY¸Fe ´Fid°F §FaMXZ IYe ¦Fd°F ÀFZ QF¦F°FZ WX„E ÀF„JûBÊ-30 E¸FIZYAFB »FOXÞFIìY d½F¸FF³F IZY
987 ¸FF²¹F¸F ÀFZ dIY¹FF ¦F¹FF ±FF ÷YQi¸F-1 IYF ´FSXeÃF¯F AFSXad·FIY QF`SX ¸FZaÜ IYBÊ °FIY³FeIYe
´FSXeÃF¯FûÔ ÀFZ ¦F„þSX³FZ IZY ¶FFQ BÀF³FZ ÀFRY»F°FF IZY ³FE AF¹FF¸F ¦FPXÞZ WX`ÔÜ
2019 ¸FZÔ QZVF ¸FZÔ ´FW„aX¨F ¨F„IYe W`X, dþ³FIYe
¦F„¯F½FØFF ÀF`d³FIY ¸FF´FQÔOXûÔ ´FS JSXe C°FSXe W`XÜ
À½FQZVFe d³F¸FFʯF IYû ¶FPXÞF½FF QZ³FZ IZY
d»FE ÀFZ³FF IZY AFdOÊX³FZÔÀF R`Y¢MXÑe ¶FûOÊ ³FZ
øYÀF IZY ÀFF±F d¸F»FIYS CØFS ´FiQZVF ¸FZÔ
203 ¢»FFÀFe³Fû¶Fû SXFBRY»FûÔ IZY d³F¸FFʯF IYe
¹Fûþ³FF ¶F³FFBÊ W`XÜ A´F³Fe ÀFVFÀÂF ÀFZ³FF IYe
¸FFSXIY ÃF¸F°FF IYFZ ¶FPXÞF³FZ IZY d»FE ·FFSX°F
³FZ A¸FZdSXIYF ÀFZ 777 d½FVFZ¿F dIYÀ¸F IYe
°Fû´FFZÔ IYFZ £FSXeQ³FZ IYF AFQZVF ·Fe QZ dQ¹FF
W`X, dþ³WZXÔ VFd¢°FVFF»Fe B˲F³F¹F„¢°F M`ÔXIYFZÔ ´FS
»F¦FF¹FF þFE¦FFÜ BÀF ´FiIYFS M`ÔXIYFZÔ IZY ÀFF±F
¸FZÔ ¸F²¹F¸F ßFZ¯Fe IYe °Fû´FaZ Q„V¸F³F IZY dNXIYF³FûÔ
°FIY ´FW„Xa¨FIYS ¶FW„X°F WXe VFe§Fi°FF ÀFZ CÀFIYF
d½F²½FaÀF IYSZX¦FeÜ ÀFZ³FF IZY SXÃFF A³F„ÀFÔ²FF³F
d½F·FF¦F ¸FZÔ ±F»F ÀFZ³FF IYû d´F³FFIYF ¸F»MXe´F»F
SXFGIZYM »FFG³¨FS ´FiQF³F dIY¹FF W`XÜ ¹FW IZY½F»F
44 ÀFZIZÔYO ¸FZÔ 12 C¨¨F ßFZ¯Fe IZY SXFGIZYM 90
dIY¸Fe IYe QìSXe °FIY RYF¹FS IYS ÀFIY°FF W`XÜ
¹FZ SXFGIZYM »FFG³¨FS ÀFZ³FF IZY d½FVFZ¿F ´FiIYFS
gh
IZY MXFMXÑF MXÑIY ´FS SXJZ ¦FE W`XÔÜ BÀFÀFZ B³WZÔ
IYWXeÔ ´FS ·Fe AFÀFF³Fe ÀFZ »FZ þFIYS Q„V¸F³F
IZY d£F»FFRY B³FIYF ´Fi·FF½Fe PÔX¦F ÀFZ ´Fi¹Fû¦F
dIY¹FF þF ÀFIY°FF W`XÜ BÀF ´FiIYFS Ad°FdSX¢°F
AF`S ¶FW„X°F ÀFZ ÀFÔÀFF²F³F ±F»F ÀFZ³FF IZY d»FE
C´F»F¶²F IYSXFE þF SXWZ W`ÔXÜ
±F»F ÀFZ³FF IZY ÀFF±F WXe QZVF IYe ³FF` ÀFZ³FF
IYû ·Fe AFþ IYe ¨F„³FF`d°F¹FûÔ IZY A³F„ÀFFS
°F`¹FFS dIY¹FF þF SXWXF W`XÜ ³FF` ÀFZ³FF IZY ¹F„ð´Fû°FûÔ
IYû Q„V¸F³F IYe ´F³FO„Xd¶¶F¹FûÔ ÀFZ ª¹FFQF
J°FSXF SXWX°FF W`XÜ þ`ÀFZ dIY ½F¿FÊ 1971 IZY
tJ
·FFSX°F ´FFdIYÀ°FF³F ¹F„ð ¸FZÔ ´FFdIYÀ°FF³F IYe
EIY ´F³FO„X¶¶Fe ³FZ ·FFSX°F IZY EIY ¹F„ð´Fû°F
IYû O„X¶Fû dQ¹FF ±FF, dþÀF ´FS þ»FÀFZ³FF IZY
¶FWXFQ„S ARYÀFS I`Y´MX³F ¸F„»»FF ³FZ BÀFe IZY
ÀFF±F þ»F ÀF¸FFd²F »FZIYS ³FüÀFZ³FF IZY AFQVFÊ
AüS ³F`d°FIY ¸F컹FFZÔ IYF CQFWXSX¯F ´FiÀ°F„°F
dIY¹FF ±FFÜ BÀF J°FSZ ÀFZ d³F´FMX³FZ IZY d»FE
¶FÔ¦FF»F
OXF¹FSXe
QF½FF³F»F ¶F³F³FZ ÀFZ SXûIY³FF WXû¦FFÜ ¸F¸F°FF
IZY ÀFF¸F³FZ QìÀFSXe ¨F„³Fü°Fe ´FFMXeÊ ¸FZÔ ½¹FF´°F
AÔ°FõËõ ´FS AÔI„YVF »F¦FF³FZ IYe W`XÜ CØFS ÀFZ
»FZIYS QdÃF¯F ¶FÔ¦FF»F AüS þÔ¦F»F¸FWX»F °FIY
°FȯF¸Fì»F IZY ·Fe°FS ÀF¶FI„YL NXeIY ³FWXeÔ ¨F»F
SXWXFÜ dþÀF dÀFÔ¦F„S ½F ³FÔQe¦FiF¸F AFÔQû»F³F ³FZ
¸F¸F°FF IYû ÀFeE¸F IYe I„YÀFeÊ °FIY ´FW„ÔX¨FF¹FF,
½FWXeÔ IZY °FȯF¸Fì»F ³FZ°FF ´FFMXeÊ ³FZ°FÈ°½F °F±FF
¨F„³FF½Fe SX¯F³Fed°FIYFS ´FiVFFÔ°F dIYVFûS (´FeIZY)
IZY R`YÀF»FZ ÀFZ ³FFSXFþ ¨F»F SXWZ W`ÔXÜ A¶F °FIY
°FȯF¸Fì»F IZY IYBÊ ¸FÔÂFe ½F d½F²FF¹FIY ³FFJ„VFe
þ°FF ¨F„IZY W`ÔXÜ ¸FÔÂFe VF„·FZÔQ„ Ad²FIYFSXe °Fû
´FìSXe °FSXW ¶F¦FF½F°F ´FS C°FFøY W`ÔXÜ C²FS
dÀFÔ¦F„S IZY Qû ´Fi¸F„J d½F²FF¹FIY SX½FeÔQi³FF±F
·FMXÐMXF¨FF¹FÊ ½F ¶FZ¨FFSXF¸F ¸F³³FF ·Fe JRYF
W`ÔXÜ BÀFe °FSXW IYBÊ dþ»FûÔ ¸FZÔ ¦F„MX¶FFþe ½F
AÔQøY³Fe »FOXÞFBÊ dLXOXÞe W`XÜ ¹FW °Fû A·Fe IYe
dÀ±Fd°F W`XÜ þ¶F ¨F„³FF½Fe dMXIYM IYF E»FF³F
WXû¦FF °Fû WXF»FF°F ¢¹FF WXûÔ¦FZ, BÀFIYF AÔQFþF
A·Fe þFSXe CNXF´FMXIY ÀFZ ÀFWXþ WXe »F¦FF¹FF
þF ÀFIY°FF W`XÜ A¦FS B³F Qû³FûÔ ÀFZ d³F´FM
·Fe d»FE °Fû °FeÀFSXF AWX¸F AüS ¶FOXÞF ¸Fû¨FFÊ
AFd£FSXIYFS ÀF¸FÓF ¦FBÊ ÀFSXIYFS
d´FLX»FZ IYSXe¶F QFZ ¸FFWX ÀFZ ´FaþF¶F ¸FZÔ SZX»F MXÑ`IY ´FS ²FSX³FF QZ SXWZX dIYÀFF³FFZÔ ÀFZ SZX»F½FZ ½F ´FaþF¶F ÀFSXIYFS IYe
½FF°FFÊ A´FZdÃF°F ³F°FeþZ ´FS ´FW„Xa¨F°Fe dQ£F SXWXe W`X, dþÀFZ IYF¹F¸F SX£F³FF WXe ÀF·Fe IZY dWX°F ¸FZa WX`
°FIY IYW dQ¹FF dIY dIYÀFF³F ÀFÔ¦FNX³FûÔ IYû
¹FW ÀF¸FÓF³FF ¨FFdWXE dIY þ¶F ´FìSXF ´FÔþF¶F
dIYÀFF³F dWX°F ¸FZÔ C³FIZY ÀFF±F JOXÞF ±FF °Fû
EZÀFZ ¸FZÔ ÀF·Fe IYû ÀFF±F »FZIYS ¨F»F³FZ IYe
dþ¸¸FZQFSXe ·Fe dIYÀFF³F ÀFÔ¦FNX³FûÔ IYe WXe ±FeÜ
I`Y´MX³F A¸FdSÔXQS IZY »FWXþZ ¸FZÔ AFE
BÀF ¶FQ»FF½F ÀFZ ¶FZVFIY d½FSXû²Fe Q»FûÔ
ÀF¸FZ°F IYFÔ¦FiZÀFe JZ¸FûÔ ¸FZÔ ·Fe AÀFWXþ°FF
AüS AÀFWX¸Fd°F IZY ²Fe¸FZ À½FS ¶F„»FÔQ W„XE,
»FZdIY³F BÀFIYF ÀFe²FF AÀFS ¹FW W„XAF dIY
AFÔQû»F³FIYFSXe dIYÀFF³F ³FZ°FFAûÔ ³FZ AÔ°F°F:
A¦F»FZ EIY ´FJ½FFOXÞZ IZY d»FE SZX»F SXûIYû
AFÔQû»F³F À±Fd¦F°F IYSX°FZ W„XE SZX»F½FZ IYû
SXFª¹F ¸FZÔ d´FLX»FZ IYSXe¶F Qû ¸FFW ÀFZ ¶FÔQ
´FOXÞe ¸FF»F¦FFdOXÞ¹FFZÔ AüS ¹FFÂFe MXÑZ³FûÔ IYû
¶FWXF»F IYSX³FZ IYe BþFþ°F QZ QeÜ d½FSXû²F IYe
SXFþ³Fed°F LXûOXÞ A¦FS ¹FWXe ´FWX»F A¸FdSÔXQS
dÀFÔW IYe ÀFSXIYFS ³FZ CÀF ÀF¸F¹F IYe WXû°Fe,
þ¶F dIYÀFF³FûÔ ³FZ SZX»F ´FMXdSX¹FûÔ ´FS À±FFBÊ
¸Fû¨FFÊ »F¦FF³FF VF„øY dIY¹FF ±FF °Fû ³F dÀFRÊY
SXFª¹F ÀFSXIYFS IYû WXû³FZ ½FF»FZ WXþFSXûÔ IYSXûOXÞ
IZY ³F„IYÀFF³F ÀFZ ¶F¨FF þF ÀFIY°FF ±FF, ¶Fd»IY
´Fi°FeIYF°¸FIY
÷YQi¸F-1 ÀFZ ¶FPXÞZ¦Fe AFIiYF¸FIY ÃF¸F°FF
OXFG. »FøFe VFaIYS ¹FFQ½F
·FFSX°Fe¹F ½FF¹F„ ÀFZ³FF ³FZ WXF»F WXe ¸FZa
ÀF„JûBÊ-30 E¸FIZYAFB ¹F„ðIY d½F¸FF³F ÀFZ
A°¹FF²F„d³FIY ½F ³FBÊ ´FePXÞe IYe d½FdIYSX¯F
SXû²Fe d¸FÀFFB»F ÷YQi¸F-1 IYF ÀFRY»F
´FSXeÃF¯F dIY¹FF WX`Ü ·FFSX°F ¸FZÔ BÀF ßFZ¯Fe IYe
¹FW ´FWX»Fe d¸FÀFFB»F W`X, dþÀFZ JFÀF°FüS
´FS ½FF¹F„ ÀFZ³FF IZY d»FE ¶F³FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ
SXÃFF A³F„ÀFÔ²FF³F E½Fa d½FIYFÀF ÀFÔ¦FNX³F IZY
Ad²FIYFdSX¹FûÔ õFSXF Qe ¦FBÊ þF³FIYFSXe IZY
¸F„°FFd¶FIY ÷YQi¸F d¸FÀFFB»F IYû AFZdOXVFF
IZY ¶FF»FFÀFûS ¸FZÔ EIYeIÈY°F ´FSXeÃF¯F SZÔXþ ÀFZ
´FSXeÃF¯F ´FiÃFZ´F¯F dIY¹FF ¦F¹FFÜ BÀF³FZ ´FìSXe
ÀFMXeIY°FF IZY ÀFF±F d½FdIYSX¯F »FùF ´FS
d³FVFF³FF ÀFF²FFÜ BÀF ´FSXeÃF¯F ÀFZ »Fa¶Fe QìSXe
°FIY WX½FF ¸FZÔ ´FiWXFS IYSX³FZ ½FF»Fe d½FdIYSX¯F
SXû²Fe d¸FÀFFB»FZÔ d½FIYdÀF°F IYSX³FZ IYe ÃF¸F°FF
·FFSX°F IYû WXFdÀF»F WXû ¦FBÊ W`XÜ ´FWX»Fe EÔMXe
SZXdOXEVF³F d¸FÀFFB»F IZY d½FIYFÀF IZY ÀFF±F
WXe ·FFSX°F ³FZ d¸FÀFFB»F °FIY³FeIY IZY ÃFZÂF
¸FZÔ EIY »Fa¶Fe AüS DYa¨Fe LX»FFÔ¦F »F¦FFBÊ W`XÜ
A¶F ·FFSX°F A¸FZdSXIYF, øYÀF E½FÔ þ¸FʳFe IZY
¢»F¶F ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû ¦F¹FF W`XÜ BÀF d¸FÀFFB»F
IYF COXÞF³F ´FSXeÃF¯F EZÀFZ ÀF¸F¹F ¸FZÔ dIY¹FF
¦F¹FF W`, þ¶F ·FFSX°F IYF »FQÐQFJ ¸FZÔ ¨Fe³F
IZY ÀFF±F ÀFe¸FF d½F½FFQ ¨F»F SXWXF W`XÜ BÀFÀFZ
¨Fe³F IYe ΨF°FFEÔ ¶FPXÞ ¦FBÊ W`ÔXÜ
þ»F ÀFZ³FF IZY d»FE ´Fe8 ³F`´F¨Fì³F ³FF¸FIYY
´F³FO„X¶¶Fe ¸FFSXIY þWXFþûÔ IYû A¸FZdSXIYF ÀFZ
JSXeQF ¦F¹FF W`XÜ ·FFSX°Fe¹F ³FF` ÀFZ³FF IYe ¸FFSXIY
ÃF¸F°FF ¶FPXÞF³FZ IZY d»FE øYÀF ÀFZ ¨FIiY ³FF¸F IYe
´FFÔ¨F ¸Fû¨FûË ´FS ¸F¸F°FF IYû d¸F»FZ¦Fe MX¢IYSX
ag
·FFþ´FF W`X, þû d¶FWXFS ¨F„³FF½F ¸FZÔ þe°F IZY
¶FFQ ´FìSXe °FFIY°F IZY ÀFF±F ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ »FOXÞFBÊ
»FOXÞ SXWXe W`XÜ ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FSZÔXQi ¸FûQe ÀFZ »FZIYS
IZÔYQie¹F ¦FÈWX¸FÔÂFe Ad¸F°F VFFW °FIY IZY d»FE
¶FÔ¦FF»F ¨F„³FF½F IYFRYe AWX¸F W` AüS A·Fe
ÀFZ °FȯF¸Fì»F IYû ¸FF°F QZ³FZ IZY d»FE ·FFþ´FF
IYF ¨F„³FF½Fe IYF¹FÊ VF„øY W`XÜ ¨Fü±FF ¸Fû¨FFÊ
ran
¸F¸F°FF IZY d»FE AFG»F BÔdOX¹FF ¸Fþd»FÀF-E-
BØFZWXFQ„»F ¸F„dÀ»F¸Fe³F (EAFBE¸FAFBE¸F)
IZY ´Fi¸F„J AÀFQ„QÐQe³F Aû½F`ÀFe W`ÔX, dþ³WXûÔ³FZ
d¶FWXFS ¸FZÔ ¶FÔ¦FF»F IYe ÀFe¸FF ÀFZ ÀFMZ ¸F„dÀ»F¸F
¶FW„X»F B»FFIYûÔ ¸FZÔ ´FFÔ¨F d½F²FF³FÀF·FF ÀFeMZÔ
þe°F³FZ IZY ¶FFQ ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ·Fe ¨F„³FF½F »FOXÞ³FZ
IYe §Fû¿F¯FF IYS Qe W`XÜ C³WXûÔ³FZ ¶FÔ¦FF»F
IYe 75 RYeÀFQ ¸F„dÀ»F¸F AF¶FFQe ½FF»FZ
¸F„VFeÊQF¶FFQ, 65 RYeÀFQ AF¶FFQe ½FF»FZ
¸FF»FQF, IYSXe¶F 40 RYeÀFQ AF¶FFQe ½FF»FZ
CØFS ½F QdÃF¯F dQ³FFþ´F„S ÀF¸FZ°F IYBÊ
AüS dþ»FûÔ ¸FZÔ ´Fi°¹FFVFe C°FFSX³FZ IYe ¶FF°F
IYWXe W`XÜ ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ IYSXe¶F 30 RYeÀFQ
¸F„dÀ»F¸F ½FûMXS W`ÔX, þû IYSXe¶F 100-110
ÀFeMXûÔ ´FS ´Fi·FF½Fe W`ÔXÜ ½F¿FÊ 2011 ½F 2016
½¹FF´FFS ½F Côû¦F þ¦F°F ÀF¸FZ°F A³FZIY A³¹F
½F¦FûË IYF ÀF¸F±FʳF ·Fe BÀF AFÔQû»F³F IYû
VFF¹FQ CÀFe °FSXW þFSXe SXWX°FF dþÀF °FSXW
AFSaX·F ¸FZÔ d¸F»FF ±FFÜ J`SX, Qû ¸FWXe³FZ ¶FFQ
WXe ÀFWXe, þ¶F ¹FW ¦Fd°FSXû²F MìXMXF W` °Fû þWXFÔ
IZÔYQi AüS SXFª¹F ÀFSXIYFS IYe ¹FW dþ¸¸FZQFSXe
¶F³F°Fe W` dIY ¶FF°F¨Fe°F IYF ¹FW þdSX¹FF
15 dQ³FFZa ¶FFQ ·Fe MìXMZ ³FWXeÔ, ½FWXeÔ A¦F»Fe
SX¯F³Fed°F ¶F³FF°FZ ÀF¸F¹F dIYÀFF³F þ°±FZ¶FÔdQ¹FûÔ
IYû SZX»F ¹FF ÀFOXÞIY ¸FF¦FÊ A½F÷Yð IYS A´F³FZ
WXe ´F`SXûÔ ´FS I„Y»WXFOXÞe ¸FFSX³FZ ½FF»Fe ³Fed°F IYû
³FIYFSX³FF WXû¦FFÜ C³WZÔX ¹FW ÀF¸FÓF³FF WXû¦FF dIY
¹FdQ ²FSX³FZ ´FiQVFʳF IYF ¸FIYÀFQ IZÔYQi õFSXF
¶F³FFE IÈYd¿F IYF³Fì³FûÔ IYF d½FSXû²F þ°FF³FF ±FF
°Fû ½FW °Fû IY¶F IYF WXû ¨F„IYF W`XÜ
²FSX³FZ ´FS ¶F`NZ dIYÀFF³F ¹Fìd³F¹F³FûÔ IZY
ÀFQÀ¹FûÔ IYû C³F SXFþ³Fed°FIY Q»FûÔ ½F °F¸FF¸F
°F±FFIYd±F°F dIYÀFF³F dWX°F`¿Fe ¶F„dðþed½F¹FûÔ
ÀFZ ·Fe QìSXe ¶F³FF³Fe WXû¦Fe þû IÈYd¿F IYF³Fì³FûÔ
IZY d½FSXû²F IYe AFOXÞ ¸FZÔ ´FSXF»Fe þ»FF³FZ
IYF IYF³Fì³Fe Ad²FIYFS WXFdÀF»F IYSX³FZ
þ`ÀFZ A³¹F d³Fþe EþZÔOZ BÀF AFÔQû»F³F ¸FZÔ
WXF»FFadIY BÀFZ ½F¿FÊ 2017 ¸FZÔ ´FìSXF WXû
þF³FF ¨FFdWXE ±FF, »FZdIY³F VF„øY ¸FZÔ BÀFIZY
d½FIYFÀF IYe ¦Fd°F ²Fe¸Fe SXWXe, dþÀF IYFSX¯F
BÀFIZY d³F¸FFʯF ¸FZÔ d½F»Fa¶F W„XAFÜ ¶FFQ
¸FZÔ BÀFIZY d½FIYFÀF ³FZ ¦Fd°F ´FIYOXÞe °F±FF
·FFSX°Fe¹F ½FF¹F„ ÀFZ³FF ³FZ ·Fe BÀFIZY d½FIYFÀF
¸FZÔ øYd¨F dQJF³Fe ´FiFSaX·F IYeÜ BÀFIYF ´Fi±F¸F
´FSXeÃF¯F 2017 ¸FZÔ ´FWX»FZ IYS d»F¹FF ¦F¹FF
þû ´Fì¯FÊ°F¹FF ÀFRY»F SXWXF ±FFÜ ¹FW ´FSXeÃF¯F
ÀF„JûBÊ-30 E¸FIZYAFB »FOXÞFIìY d½F¸FF³F
IZY þdSX¹FZ 6.5 dIY¸Fe IYe DYa¨FFBÊ ÀFZ 987
dIY¸Fe ´Fid°F §FaMZ IYe ¦Fd°F ÀFZ dIY¹FF ¦F¹FF
±FFÜ dRYS ¹FW d¸FÀFFB»F IYBÊ °FIY³FeIYe
´FSXeÃF¯FûÔ ÀFZ ¦F„þSXe AüS ÀFRY»F°FF IZY
¸F„IYF¸F IYû WXFdÀF»F dIY¹FFÜ EÔMXe SZXdOXEVF³F
d¸FÀFFB»FZÔ þ¶F ½FF¹F„ ÀFZ³FF ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû³FZ
IZY d»FE °F`¹FFS WXûÔ¦Fe °F¶F B³WZÔX ÀF„JûBÊ-30
E¸FIZYAFB »FOXÞFIìY d½F¸FF³FûÔ IZY EIY
À¢½FFOXѳF IZY ÀFF±F þûOXÞF þFE¦FFÜ BÀFIZY
¶FFQ B³WZÔX A³¹F d½F¸FF³FûÔ ¸FZÔ °F`³FF°F dIY¹FF
þFE¦FFÜ EÔMXe SZXdOXEVF³F d¸FÀFFB»F ÷YQi¸F-1
IYû ¸F„£¹F øY´F ÀFZ Q„V¸F³F IYe WX½FFBÊ ÀF„SXÃFF
Qe½FFSXûÔ IYû °FûOXÞ³FZ E½FÔ ³F¿M IYSX³FZ IZY d»FE
d½FIYdÀF°F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ ÷YQi¸F-1 ·FFSX°Fe¹F
½FF¹F„ ÀFZ³FF IZY VFÀÂFF¦FFS IYe A°¹FF²F„d³FIY
dIYÀ¸F IYe ³FBÊ AüS A³FûJe d¸FÀFFB»F
WXû¦FeÜ BÀF d¸FÀFFB»F IYû dIYÀFe ·Fe ¸FüÀF¸F
¸FZÔ QF¦FF þF ÀFIY°FF W`XÜ BÀF d¸FÀFFB»F ¸FZÔ
´F³FO„X¶¶Fe »Fe ¦FBÊ W`XÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe ·FFSX°Fe¹F
³FF` ÀFZ³FF IZY °F»F½FFS °F±FF dVF½FFd»FIY ßFZ¯Fe
IZY ¹F„ð´Fû°FûÔ IYû ·Fe ¶FiWXиFûÀF IiYìþ d¸FÀFFB»FûÔ
ÀFZ ÀF„ÀFdªþ°F IYSX³FZ ÀFZ ³FF` ÀFZ³FF IYe ¸FFSXIY
¸F¸F°FF ¶F³FªFeÊÜ RYFB»F
IZY d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½FûÔ ¸FZÔ ¸F„dÀ»F¸F ½FûMXSXûÔ
³FZ ¸F¸F°FF IYû ½FûM dQ¹FF ±FF, dþÀFÀFZ ½FW
ÀFØFF °FIY ´FW„ÔX¨Fe ±FeÔÜ Aû½F`ÀFe IZY ¸F`QF³F
¸FZÔ C°FSX³FZ ´FS °FȯF¸Fì»F IYFÔ¦FiZÀF IYe ¸F„dÀ»F¸F
½FûM ¶F`ÔIY ´FS ´FIYOXÞ IY¸FþûS WXû ÀFIY°Fe
W`XÜ ½F¿FÊ 2011 ¸FZÔ ½FF¸F¸Fû¨FFÊ IYû WXSXF³FZ IZY
¶FFQ ÀFZ ¸F¸F°FF IZY ³FZ°FÈ°½F ½FF»Fe ´FFMXeÊ IYû
.co
WXe A»´FÀFÔ£¹FIY ¸F°FûÔ IYF RYF¹FQF WXû°FF
VFFd¸F»F IYSXF³FF ¨FFWX°FZ W`ÔXÜ ¨FìÔdIY SXFª¹F IZY
ÀF¸FÀ°F dIYÀFF³F ÀFÔ¦FNX³F ´FWX»Fe ¶FFS EIY
¸FÔ¨F ´FS EIYdÂF°F W„XE W`Ô, EZÀFZ ¸FZÔ C³WZÔX ½F
SXFª¹F ÀFSXIYFS IYû ·Fe IZY½F»F Qû RYÀF»FûÔ
IZY ³¹Fì³F°F¸F ÀF¸F±FʳF ¸F컹F J°¸F WXû³FZ IYe
VFÔIYF ÀFZ ´F³F´Fe ÀFÔIYe¯FÊ ÀFû¨F ÀFZ DY´FS
CNXIYS BÀF EIYþ„MX°FF IYû CÀF ¸FüIZY IZY
øY´F ¸FZÔ »FZ³FF ¨FFdWXE, °FFdIY dIYÀFF³Fe ÀFZ
þ„OXÞZ C³F °F¸FF¸F ¸F„QÐQûÔ ´FS EIY¸F°F WXûIYS
½F¿FûË ÀFZ »FMXIY°Fe AF SXWXe IÈYd¿F ³Fed°F ¹FF
dRYS d¶Fþ»Fe ÀFd¶ÀFOXe IYû J°¸F IYSX³FZ
þ`ÀFZ ³Fed°F¦F°F R`YÀF»FûÔ ´FS AÔd°F¸F d³F¯FʹF
d»FE þF ÀFIZÔY, °FFdIY ½FFÀ°F½F ¸FZÔ LXûMZ
dIYÀFF³FûÔ IZY dWX°FûÔ IYe SXÃFF WXû ÀFIZYÜ
BØFZRYFIY W` ¹FF d½FOÔX¶F³FF dIY dIYÀFF³FûÔ IZY
¸F„QÐQûÔ IYF ÓFÔOXF ¶F„»FÔQ IYSX³FZ IYF QF½FF
IYSX³FZ ½FF»Fe ¹Fìd³F¹F³FûÔ ³FZ AFþ °FIY IY·Fe
¹FW ¸FÀF»FF WXe ³FWXeÔ CNXF¹FF dIY ÀFSXIYFS IYe
¸F„µ°F d¶Fþ»Fe ¹Fûþ³FF dIYÀFF³FûÔ IYû RYF¹FQF
QZ³FZ IZY ¶FþF¹F C³FIYF AdWX°F IYSX°Fe AFBÊ
W`XÜ þ¶F IY·Fe ·Fe IÈYd¿F A±FÊVFFdÀÂF¹FûÔ ³FZ
BÀF ÀFd¶ÀFOXe ¹Fûþ³FF IYû °FIÊYÀFÔ¦F°F ¶F³FF³FZ
d½F¸FVFÊ
EIY JFÀF °FSXW IYF þe´FeEÀF »F¦FF W`
þû BÀFZ d½FVFZ¿F ¶F³FF QZ°FF W`XÜ ÀFF¸FF³¹F
øY´F ¸FZÔ BÀFIYe WX¸F»FF IYSX³FZ IYe ÃF¸F°FF
100 ÀFZ 150 dIY¸Fe QìSXe °FIY IYe W`XÜ BÀF
d¸FÀFFB»F IYû 500 ¸FeMXS ÀFZ »FZIYS 1,500
¸FeMXS IYe DYa¨FFBÊ ÀFZ QF¦FF ¹FF LXûOXÞF þF
ÀFIY°FF W`XÜ B³F DYa¨FFB¹FûÔ ÀFZ ¹FW d¸FÀFFB»F
150 dIY¸Fe IYe QìSXe °FIY dÀ±F°F »FùFûÔ ´FS
A·FZô d³FVFF³FF »F¦FF³FZ ¸FZÔ ÀFÃF¸F W`XÜ ¹FW
d¸FÀFFB»F VFÂF„ IYû AFÀF¸FF³F ¸FZÔ WXe ¸FF°F
QZ³FZ IYe AFIiYF¸FIY ÃF¸F°FF SXJ°Fe W`XÜ BÀF
d¸FÀFFB»F ÀFZ Q„V¸F³F IZY ÀFͽF»FFÔÀF SXFOXFSX,
MXÑ`dIaY¦F AüS IY¸¹F„d³FIZYVF³F dÀFÀMX¸F IYû
AFÀFF³Fe ÀFZ d³FVFF³FF ¶F³FF¹FF þF ÀFIY°FF W`XÜ
BÀF d¸FÀFFB»F IYe SZÔXþ IYû A»F¦F-A»F¦F
´FdSXdÀ±Fd°F¹FûÔ ¸FZÔ ¶FQ»FF þF ÀFIY°FF W`XÜ
BÀF °FSXW ¹FW d¸FÀFFB»F Q„V¸F³F IZY WX½FFBÊ
dNXIYF³FûÔ IYû ´F»FIY ÓF´FIY°FZ WXe ´FìSXe °FSXW ÀFZ
°F¶FFW IYSX³FZ IYe ÃF¸F°FF SXJ°Fe W`XÜ ·Fd½F¿¹F
¸FZÔ BÀFZ d¸FSXFþ-2000, þ¦F„AFS AF`S
°FZþÀF þ`ÀFZ »FOXÞFIìY d½F¸FF³FûÔ ÀFZ ·Fe QF¦FF
þF ÀFIZY¦FFÜ B³F ´FS ÀF½FFS WXûIYS ÷YQi¸F
Q„V¸F³FûÔ IYF IYF»F ¶F³FZ¦FeÜ ÀFe¸FF ÃFZÂFûÔ ÀFZ
QF¦F³FZ ´FS ¹FW d¸FÀFFB»F ¨Fe³F ½F ´FFdIYÀ°FF³F
IZY ÀFF¸FdSXIY E½FÔ A³¹F ¸FWX°½F´Fì¯FÊ B»FFIYûÔ
IYû ·FFSXe ³F„IYÀFF³F ´FW„ÔX¨FFE¦FeÜ
(»FZJIY ÀF`³¹F d½FÄFF³F d½F¿F¹F IZY
´FiF²¹FF´FIY W`ÔX)
ÃF¸F°FF IYBÊ ¦F„³FF ¶FPXÞ ¦FBÊ W`XÜ BÀF ´FiIYFS
´FìSZ QdÃF¯F EdVF¹FF IZY QZVFFZÔ IZY ¨FFSXûÔ °FSXRY
R`Y»FZ ÎWXQ ¸FWXFÀFF¦FS IYF A¶F ½FFÀ°F½F ¸FZÔ
ÎWXQ„À°FF³F ÀFÔSXÃFIY ¶F³F ¦F¹FF W`XÜ
AF SXWXF W`XÜ WXF»FFÔdIY IYFÔ¦FiZÀF ½F ½FF¸F¸Fû¨FFÊ
IYû ·Fe I„YL ¸F„dÀ»F¸F ½FûM d¸F»F°FZ SXWZ W`ÔXÜ
¸F„VFeÊQF¶FFQ AüS ¸FF»FQF, B³F Qû³FûÔ dþ»FûÔ ¸FZÔ
IYFÔ¦FiZÀF IYe ´FIYOXÞ SXWXe W`X, »FZdIY³F Aû½F`ÀFe
IZY C°FSX³FZ ÀFZ »FOXÞFBÊ IYFRYe dQ»F¨FÀ´F WXû
ÀFIY°Fe W`XÜ °FȯF¸Fì»F ³FZ°FFAûÔ IYF °FIÊY W` dIY
Aû½F`ÀFe IYF ¸F„ÀF»F¸FF³FûÔ ´FS ´Fi·FF½F dWÔXQe
AüS CQÊì·FF¿Fe ÀF¸F„QF¹FûÔ °FIY ÀFed¸F°F W`X, þû
SXFª¹F ¸FZÔ ¸F„dÀ»F¸F ¸F°FQF°FFAûÔ IYF dÀFRÊY LXW
RYeÀFQ W`XÜ
¶FFÔ¦»FF·FF¿Fe ¸F„dÀ»F¸F ¸F°FQF°FF °FȯF¸Fì»F
IZY d»FE WX¸FZVFF RYF¹FQZ¸FÔQ SXWZ W`ÔXÜ B³F¸FZÔ
ÀFZ Ad²FIYFÔVF ³FZ ´FFMXeÊ IZY ´FÃF ¸FZÔ ¸F°FQF³F
dIY¹FF W`X, þû ·F¦F½FF Q»F IZY d½FSXû²F ¸FZÔ
WX¸FZVFF C³FIZY d»FE d½FV½FÀF³Fe¹F SXWZ W`ÔXÜ
½FdSX¿N ¸F„dÀ»F¸F ³FZ°FFAûÔ IYF IYWX³FF W` dIY
EAFBE¸FAFBE¸F IZY ¹FWXFÔ ¨F„³FF½F »FOXÞ³FZ
ÀFZ ÀF¸FeIYSX¯F ¹FIYe³F³F ¶FQ»F ÀFIY°FF W`XÜ
Aû½F`ÀFe IYe ´FFMXeÊ IZY ³FZ°FFAûÔ IYF IYWX³FF
W` dIY SXFª¹F IZY 23 dþ»FûÔ ¸FZÔ ÀFZ 22 ¸FZÔ
C³WXûÔ³FZ A´F³Fe BIYFB¹FFÔ À±FFd´F°F IYS »Fe W`ÔXÜ
½FZ »Fû¦F ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ¨F„³FF½F »FOXÞZÔ¦FZ AüS BÀF
m
IZY d»FE SXFª¹F ÀFSXIYFSXûÔ ÀFZ dÀFRYFdSXVF IYe
°Fû B³WXeÔ þ°±FZ¶FÔdQ¹FûÔ ³FZ ½FûM ¶F`ÔIY IZY RZYS
¸FZÔ RYÔÀFe SXFª¹F ÀFSXIYFSXûÔ IYû EZÀFZ WXS R`YÀF»FZ
IYû »FÔd¶F°F IYSX³FZ ´FS ¸Fþ¶FìS dIY¹FF dþÀF¸FZÔ
LXûMZ dIYÀFF³FûÔ IYF RYF¹FQF ±FFÜ ¹FìÔ °Fû ´FÔþF¶F
ÀFSXIYFS 6,500 IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYe d¶Fþ»Fe
ÀFd¶ÀFOXe WXS ½F¿FÊ dIYÀFF³FûÔ IYû QZ SXWXe W`X,
»FZdIY³F BÀF SXFdVF IYF AF²FZ ÀFZ ª¹FFQF
dWXÀÀFF IZY½F»F 59 WXþFS EZÀFZ »Fû¦FûÔ ¸FZÔ
¶FÔM þF°FF W` þû dIYÀFF³F IY¸F, þF¦FeSXQFS
(þ¸FeÔQFSX) ª¹FFQF W`ÔXÜ
EIYþ„M W„XE B³F °F¸FF¸F ÀFÔ¦FNX³FûÔ IZY d»FE
A¶F ¹FW EIY ¶FOXÞF ¸FüIYF W` dIY BÀF ¸F„µ°F
d¶Fþ»Fe ¹Fûþ³FF IYû °FIÊYÀFÔ¦F°F ¶F³FF³FZ IZY
d»FE d¸F»FIYS BÀF IYQS Q¶FF½F OXF»FZÔ dIY
SXFª¹F ÀFSXIYFS BÀF LXûMZ ÀFZ ½F¦FÊ ´FS d¶Fþ»Fe
ÀFd¶ÀFOXe IZY ³FF¸F ´FS 3,000 IYSXûOXÞ J¨FÊ
IYSX³FZ IZY ¶FþF¹F BÀFIYF BÀ°FZ¸FF»F LXûMZ
dIYÀFF³FûÔ IYe ³¹Fì³F°F¸F AF¹F ÀF„d³FdV¨F°F
IYSX³FZ AüS ¸F²¹F½F¦FeʹF dIYÀFF³FûÔ IYe AF¹F
9
£FSXe-£FSXe
ÀFû³F´FF´FOXÞe AüS
²FF͸FIY dIY°FF¶F!
d¦FSXeVF ´FÔIYþ
EIY d¸FÂF IYF RYû³F AF¹FF dIY ½FW
Qe´FF½F»Fe d¸F»F³F IZY d»FE AF³FF ¨FFWX°FF
W`XÜ ¸F`Ô³FZ IYWXF, AF þFAû ´FSX d¦FµM ¸FZÔ
ÀFû³F´FF´FOXÞe IYF dOX¶¶FF »FZIYS ¸F°F AF³FFÜ
¸FZSXe ¶FF°F ÀF„³FIYS d¸FÂF WÔXÀF ´FOXÞF AüS
¶Fû»FF, IY¸FF»F W`XÜ °F„¸WZÔ I`YÀFZ ´F°FF ¨F»FF
dIY ¸F`Ô³FZ d¦FµM QZ³FZ IZY d»FE ÀFû³F´FF´FOXÞe
IYF dOX¶¶FF JSXeQF W`X?
¸F`Ô³FZ IYWXF, °F„¸F³FZ JSXeQF ³FWXeÔ W`XÜ
°F„¸WZÔ IY»F WXe dIYÀFe ³FZ d¦FµM dIY¹FF W`
AüS °F„¸F A¶F ½FWXe d¦FµM ¸F„ÓFZ dMXIYF³FF
¨FFWX°FZ WXûÜ E¸F AFB SXFBMX?
¸FZSXe ¶FF°F ÀF„³FIYSX d¸FÂF EZÀFF ¨F„´F
W„XAF ¸FF³Fû dIYÀFe ³FZ CÀFIZY ¸F„ÔW ¸FZÔ
ÀFû³F´FF´FOXÞe NìÔXÀF Qe WXûÜ dRYS ¸F`Ô³FZ WXe
QFVFÊd³FIY AÔQFþ ¸FZÔ IYWXF, BÀF QZVF ¸FZÔ
ÀFû³F´FF´FOXÞe IZY dOX¶¶FZ IYe WXF»F°F ´FìþF
IYe dIYÀFe dIY°FF¶F þ`ÀFe WXû ¦FBÊ W`XÜ
°FZSXWX½FeÔ ´FS »Fû¦F AF¦FÔ°F„IYûÔ IYû þû ´FìþF
IYe dIY°FF¶F ·FZÔMX IYSX°FZ W`ÔX, CÀFZ IY¸F WXe
»FFZ¦F ´FPXÞ°FZ WX`ÔÜ ¶FFQ ¸FZa IYûBÊ ²FF͸FIY dQ³F
QZJIYS dIYÀFe A¦F»FZ IYû d¨F´FIYF QZ°FF
W`XÜ ½F¿FûË ÀFZ ¹FWXe WXû SXWXF W`XÜ
ÀFû³F´FF´FOXÞe ·Fe A¶F ½FW ²FF͸FIY
´F„À°FIY WXe WXû ¨F»Fe W`XÜ ¸FþZ IYe ¶FF°F
¹FW W` dIY B³F Qû³FûÔ WXe ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ d¦FµM
QZ³FZ ½FF»FF ·Fe ¸F³F WXe ¸F³F ÀF¸FÓF SXWXF
W` dIY ½FW ÀFF¸F³FZ ½FF»FZ IYû ¸FìJÊ ¶F³FF
SXWXF W`X, ¸F¦FS ½FW ³FWXeÔ þF³F°FF dIY
ÀFF¸F³FZ ½FF»FF d¦FµM WXF±F ¸FZÔ »FZ°FZ WXe
QZ³FZ ½FF»FZ IYû ·Fe ¸FìJÊ ÀFZ IY¸F I„YL
³FWXeÔ ÀF¸FÓF°FFÜ »FZ³FZ ½FF»FF ·Fe ¸FÔQ-¸FÔQ
¸F„ÀI„YSXF IYS CÀFZ ¦FiWX¯F IYSX°FZ W„XE ¹FWXe
ÀFû¨F°FF W` dIY BÀFZ ¸F`Ô ·Fe dIYÀFe AüS IYû
dMXIYF QìÔ¦FFÜ
CÀF dQ³F ÀFÔ¹Fû¦F ±FF dIY ¸FZSZ §FS ¸FZÔ
ÀFû³F´FF´FOXÞe AüS dIYÀFe IZY õFSXF Qe
W„XBÊ ²FF͸FIY dIY°FF¶F AFÀF´FFÀF WXe SXJZ
W„XE ±FZÜ EIYQ¸F ·FFBÊ-¶FWX³F þ`ÀFZÜ
ÀFû³F´FF´FOXÞe IZY dOX¶¶FZ ³FZ IYWXF, ¶FWX³F!
°F„¸WZÔ ·FFBÊ Qìþ IYe ¶FW„X°F-¶FW„X°F ¶F²FFBÊÜ
´F„À°FIY ³FZ IYWXF, °F„¸WZÔ ¶F²FFBÊ dIY
Qe½FF»Fe AF°FZ WXe °F„¸WXFSZ dQ³F dRYSZXÜ ¸FZSZ
dQ³F ·Fe IY·Fe-IY·Fe EZÀFZ WXe dRYSX°FZ W`ÔXÜ
ÀFû³F´FF´FOXÞe IYF dOX¶¶FF ¶Fû»FF, ´F°FF
³FWXeÔ ¢¹FûÔ À½FFdQ¿M WXû³FZ IZY ¶FF½FþìQ
»Fû¦F ¸FZSXF ÀFZ½F³F ÀF¸¸FF³F ÀFZ ¢¹FûÔ ³FWXeÔ
IYSX°FZ?
²FF͸FIY ´F„À°FIY ³FZ ·Fe ·FFSXe ¸F³F ÀFZ
IYWXF, ¸F`Ô ·Fe °Fû ÄFF³F QZIYS þe½F³F IYF
À½FFQ ¶FPXÞF°Fe WìÔX, »FZdIY³F IYûBÊ ¸F„ÓFZ ·Fe
´F»FM IYS ³FWXeÔ QZJ°FFÜ ´Fi¯FF¸F IYSXIZY
´FìþF §FS ¸FZÔ SXJ »FZ°FZ W`Ô AüS CôF´F³F
½FF»FZ dQ³F dIYÀFe AüS IYe °FSXRY NZX»F
QZ°FZ W`ÔXÜ
¶FF¶F°F SX¯F³Fed°F °F`¹FFS IYS SXWZ W`ÔXÜ Aû½F`ÀFe
³FZ ¸F¸F°FF IZY ÀFF±F ¨F„³FF½F ´Fì½FÊ ¦FNX¶FÔ²F³F IYe
´FZVFIYVF IYSX°FZ W„XE IYWXF W` dIY C³FIYe ´FFMXeÊ
AF¦FF¸Fe d½F²FF³FÀF·FF ¨F„³FF½F ¸FZÔ ·FFþ´FF
IYû WXSXF³FZ ¸FZÔ °FȯF¸Fì»F IYe ¸FQQ IYSZX¦FeÜ
°FȯF¸Fì»F ³FZ BÀF ´FS IYûBÊ ´Fid°FdIiY¹FF ³FWXeÔ
Qe W`XÜ d¶FWXFS ¨F„³FF½F IZY ³F°FeþZ IZY ¶FFQ
Aû½F`ÀFe IZY ¶F¹FF³F ´FS °FȯF¸Fì»F IZY ½FdSX¿N
³FZ°FF ½F ÀFFÔÀFQ ÀFü¦F°F SXFG¹F IYF IYWX³FF W` dIY
Aû½F`ÀFe ·FFþ´FF IYe '¶Fe' MXe¸F W` AüS ¹FWXFÔ
CÀFIYF I„YL ³FWXeÔ WXû³FZ ½FF»FFÜ ´FFÔ¨F½FFÔ ¸Fû¨FFÊ
W` IYFÔ¦FiZÀF-½FF¸F´FÔ±Fe ¦FNX¶FÔ²F³F, BÀFÀFZ ·Fe
¸F¸F°FF IYû d³F´FMX³FF WXû¦FF, ¢¹FûÔdIY Aû½F`ÀFe
IZY ¶FFQ ¸F„dÀ»F¸F ½FûM ¹FW ¦FNX¶FÔ²F³F ·Fe ¶FFÔM
ÀFIY°FF W`X, dþÀFIYF »FF·F ÀFe²FF ·FFþ´FF IYû
WXû¦FF þ`ÀFFdIY d´FLX»FZ »FûIYÀF·FF ¨F„³FF½F ¸FZÔ
¸FF»FQF, CØFS ½F QdÃF¯F dQ³FFþ´F„S ¸FZÔ W„XAF
±FFÜ J¶FS °Fû ¹FW ·Fe ¶FÔ¦FF»F IYe WX½FF ¸FZÔ °F`S
SXWXe W` dIY ·FFþ´FF IYû WXSXF³FZ IZY d»FE ¹FWXFÔ
·Fe d¶FWXFS IYe °FSXW ¸FWXF¦FNX¶FÔ²F³F WXû ÀFIY°FF
W`XÜ °FȯF¸Fì»F BÀF¸FZÔ VFFd¸F»F WXû¦Fe, BÀFIYe
dÀFRÊY IY»´F³FF WXe IYe þF ÀFIY°Fe W`XÜ
´Fi°FeIYF°¸FIY
¶FPXÞF³FZ IZY d»FE IYSZXÜ þ`ÀFFdIY I`Y´MX³F
ÀFSXIYFS IYe AûS ÀFZ ¦FdNX°F ´FÔþF¶F dIYÀFF³F
AF¹Fû¦F IZY ¨FZ¹FSX¸F`³F Aþ¹F½FeS þFJOXÞ ³FZ
Qû ½F¿FÊ ÀFZ RYFB»FûÔ ¸FZÔ ²Fì»F RYFÔIY SXWZ IÈYd¿F
³Fed°F OXÑFµM ¸FZÔ ÀF„ÓFF¹FF ±FFÜ B°F³Fe ¶FOXÞe
ÀFÔ£¹FF ¸FZÔ EIY WXe ´»FZMXRYFG¸FÊ ´FS BIYMXÐNXF
W„XE A³FZIY dIYÀFF³F ÀFÔ¦FNX³FûÔ ÀFZ AFþ þ¶F
I`Y´MX³F ÀFe²FZ SXûþ J„Q ÀFÔ½FFQ IYS SXWZ W`Ô °Fû
C³FIYe ÀFSXIYFS IZY d»FE ·Fe ¹FW ÀF„³FWXSXF
¸FüIYF W` dIY ½FW C³F °F¸FF¸F IÈYd¿F ÀF„²FFSXûÔ
IYû ²FSXF°F»F ´FS »FF¦Fì IYSZÔ þû d´FLX»FZ ½F¿FûË
¸FZÔ SXFþ³Fed°FIY B¨LXFVFd¢°F IZY A·FF½F ÀFZ
ÀFSXIYFSXe RYFB»FûÔ °FIY WXe ÀFed¸F°F SXW ¦FE
±FZÜ NXeIY CÀFe °FSXW dþÀF °FSXW WXdSX¹FF¯FF
IZY ¸F„£¹F¸FÔÂFe ¸F³FûWXS »FF»F ³FZ LXW RYÀF»FûÔ
´FS ·FF½FFÔ°FS ¹Fûþ³FF »FF¦Fì IYS SXFª¹F IZY
dIYÀFF³FûÔ IYF ÀF¸F±FʳF AüS d½FV½FFÀF BÀF
IYQS þe°F d»F¹FF dIY AFþ SXFª¹F IYF
Ad²FIYFÔVF dIYÀFF³F C³FIYe WXS ¶FF°F, WXS
¹Fûþ³FF ´FS ´Fì¯FÊ d½FV½FFÀF IYSX°FF W`XÜ
 SXF¿MÑXe¹FX ÀFaÀIYSX¯F E³FÀFeE»FXMXe IZY ÀF¸FÃF ´Fie-´F`IZYªOX ÀF¸FF²FF³F ´FidIiY¹FF IYe °F`¹FFSXe
¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020 ÀFSXIYFS ³FZ AFͱFIY AüS
AFBEE³FEÀF: dQ½FFd»F¹FF IaY´Fd³F¹FûÔ IZY ÀF¸FF²FF³F ´FidIiY¹FF IYe ¦Fd°F IYû ¶FPXÞF³FZ IZY d»FE ´Fie-´F`IZYªOX SXFþIYFþ IZY ¸Fû¨FZÊ ´FS
¹Fûþ³FF IYe °F`¹FFSXe W`XÜ BÀFÀFZ ÀF¸FÀ¹FF IYF ÀF¸FF²FF³F IYSX³FZ ½FF»Fe ³FZVF³F»F IaY´F³Fe »FFG dXMXѶ¹Fì³F»F A·Fì°F´Fì½FÊ ÀF„²FFS dIYE W`ÔXÜ BÀFÀFZ
(E³FÀFeE»FXMXe) IYû A°¹Fd²FIY IYF¸FIYFþ IZY Q¶FF½F ÀFZ SXFWX°F d¸F»FZ¦FeÜ BÀFIYF dþIiY BaÀFFG»½FZÔÀFe ½FÈdð AüS ÀF¸FÈdð IZY EIY ³FE
EaOX ¶F`ÔIiY´ÀFe ¶FûOÊX AFGRY BadOX¹FF IYe ÀFd¸Fd°F ³FZ IYFGSX´FûSZXM ¸FaÂFF»F¹F IYû ÀFüÔ´Fe A´F³Fe dSX´FûXMÊ ¸FZÔ dIY¹FF ¹F„¦F IYe VF„÷YAF°F WXû¦FeÜ
W`XÜ BÀF¸FZÔ ÀF„ÓFFE Qû C´FF¹FûÔ ¸FZÔ EIY ¹FW W` dIY IYþÊQF°FF ½F IaY´F³Fe ´FWX»FZ WXe d¸F»FIYS EIY ´FiFB½FZXM - Ad¸F°FF·F IYFa°F, ÀFeBÊAFZ
10 www.jagran.com ´FFXMXeÊ ÀFZ IYþÊ ½F ÀFa´FdØF¹FûÔ IYF ÀFWXe-ÀFWXe ¸F컹FFaIY³F IYS »FZÔÜ (AFBEE³FEÀF) ³Fed°F AF¹FFZ¦F

ÀFZÔÀFZ¢ÀF 44,077.15 d³FµMXe 12,926.45 ÀFû³FF ` 49,767 ¨FFaQe ` 61,351 OXFG»FS ` 74.11 Ii…YOX (¶FiZÔMX) 45.81
194.90 67.40 ´Fid°F QÀF ¦FiF¸F ` 57 ´Fid°F dIY»Fû¦FiF¸F ` 185 ` 0.05 ´Fid°F ¶F`SX»F

JFô °FZ»FûÔ IYF AFX¹FF°F LXWX ÀFZÔÀFZ¢ÀF 44,000 IZY ´FFSX ¶FOXÞe IaY´Fd³F¹FFZÔ IYFZ ¶F`ÔÎIY¦F »FFBÀFZÔÀF
CXLF»F
IYe ¹FFZþ³FF ¸FZÔ ¶FOXÞZ þFZd£F¸F
¸F„a¶FBÊ, ´FiZXMXÑ: ·FFSX°Fe¹F VFZ¹FS ¶FFþFSXFZÔ ³FZ

½F¿FFZË IZY d³F¨F»FZ À°FS ´FS

ÀF´°FFW IYe VF„øYAF°F VFF³FQFS ´FiQVFʳF
IZY ÀFF±F IYeÜ ÀFû¸F½FFS IYû ¶FeEÀFBÊ- ½F`¢ÀFe³F IZY ÀFRY»F ´FSXeÃF¯FûÔ ÀFZ
l
ÀFZÔÀFZ¢ÀF 194.90 AaIYûÔ IYe ¶FPXÞ°F IZY ¸Fþ¶Fì°F W„XAF d³F½FZVFIYûÔ IYF ·FSXûÀFF
Co
ÀFF±F 44,000 IYF À°FS dRYS ÀFZ ´FFS AFSXAFBE»F IZY Q¸FQFS ´FiQVFʳF ÀFZ
l ³FBÊ dQ»»Fe, EþZÔdÀF¹FFa : A¦Fi¯Fe SZXÎMX¦F AFSX¶FeAFB IZY ´Fì½FÊ ¦F½F³FÊS SXFþ³F
l d½FØFe¹F ÃFZÂF ¸FZÔ dOXRYFG»MXÐÀF IYe
l
IYSX°FZ W„XE 44,077.15 ´FS þFIYS EþZÔÀFe EÀFEaOX´Fe ¦»FFZ¶F»F SZXÎMX¦ÀF ³FZ
ÀF¸FF´°F W„XE JFô °FZ»F ½F¿FÊ ¸FZZÔ AF¹FF°F 13 ´Fid°FVF°F §FXMXF ¶FaQ W„XAFÜ ³FZVF³F»F ÀXMXFGIY E¢ÀF¨FZÔþ
(E³FEÀFBÊ) IZY d³FµXMXe ³FZ ·Fe 67.40
·FFSX°Fe¹F ¶FFþFS IYe ¨FFaQe
IYe ¸FaþìSXe d¸F»F³FZ IZY ¶FFQ Qû³FûÔ
·FFSX°Fe¹F dSXþ½FÊ ¶F`ÔIY (AFSX¶FeAFB)
õFSXF IYFGSX´FFZSZXM §FSXF³FFZÔ IYFZ ¶F`ÔÎIY¦F
AüSX IYBÊ d½FVFZ¿FÄF EZÀFe ¹FFZþ³FF
IYe ÀFRY»F°FF ÀFZ AFV½FÀ°F ³FWXeÔ
ÀFa£¹FF ¸FZÔ ·Fe þ¶FQÊÀ°F ¶FPXÞFZ°FSXe
WXFZ³FZ IYe AFVFaIYF: EÀFEaOX´Fe
þF¦FSX¯F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe : JFô °FZ»FûÔd°F»FWX³F JZ°Fe IYû ¶FPXÞF½FF QZ³FZ IYû EÀFûdÀFEVF³F IYF IYWX³FF W` dIY AaIYûÔ IYe ½FÈdð QþÊ IYe AüS dQ³F IZY IaY´Fd³F¹FûÔ ¸FZÔ d³F½FZVFIYFZÔ ³FZ þ¸FIYS »FFBÀFZÔÀF QZ³FZ IZY CïZV¹FFZÔ IYe ÀFRY»F°FF IYFGSX´FFZSZXMXÐÀF IYFZ ¶F`ÔIYFZÔ IYe BþFþ°F £F°FSX³FFIY : SXFþ³F
IYe AF¹FF°F d³F·FÊSX°FF §FXMXF³FZ IZY d»FE ÀFSXIYFS IYF d¸F³Fe AFG¹F»F d¸FVF³F, þ³F½FSXe, 2020 ¸FZÔ dSXRYFBaOX ´FF¸Fûd»F³F IYFSXû¶FFS IZY Aa°F ¸FZÔ 12,926.45 ´FS d³F½FZVF dIY¹FFÜ dSX»FF¹FaÀF BaOXÀXMXÑeþ ´FS ÀFaQZWX þ°FF¹FF W`XÜ EþZÔÀFe ³FZ
ÀFSXIYFS IZY ´Fi¹FFÀFFZÔ IYF AÀFS dQ£F³FZ AF¹FF°F ¸FZÔ IY¸Fe IYe EIY ¶FOÞe ½FªFWX IZY AF¹FF°F IYû ´Fid°F¶Fad²F°F ÀFì¨Fe ¸FZÔ þFIYS ÷YIYFÜ d½FV»FZ¿FIYûÔ IZY A³F„ÀFFS d»Fd¸FXMZXOX (AFSXAFBE»F) IYF ´Fid°F ÀFFZ¸F½FFS IYFZ IYWXF dIY d´FLX»FZ I„YL ½F¿FFZË ³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZMXÑ : AFSX¶FeAFB IZY ´Fì½FÊ ¦F½F³FÊS SX§F„SXF¸F SXFþ³F ³FZ IYWXF W`X dIY
»F¦FF W`XÜ BÀF ½F¿FÊ 31 A¢MìX¶FS IYû IYûSXû³FF ÀFaIYMX IYF»F ·Fe WX` OXF»F QZ³FZ ÀFZ AF¹FF°F ´Fi·FFd½F°F W„XAF EIY IZY ¶FFQ EIY IYûSXû³FF ½F`¢ÀFe³F VFZ¹FS ·FF½F 2.72 ´Fid°FVF°F IZY CLXF»F IZY QF`SXF³F ¶FOXÞe IaY´Fd³F¹FFZÔ IZY dOXRYFG»M IYFGSX´FFZSZXM §FSXF³FFZÔ IYFZ ¶F`ÔÎIY¦F »FFBÀFZÔÀF QZ³FZ IYF AFSX¶FeAFB IYe ½FdIÊYa¦F IY¸FZMXe IYF
ÀF¸FF´°F W„XE JFô °FZ»F ½F¿FÊ (³F½Fa¶FSX, W`XÜ d´FLX»FZ ½F¿FÊ IYe °F„»F³FF ¸FZÔ BÀF ½F¿FÊ IYe ´FSXeÃF¯F ÀFRY»F°FF ÀFZ ½F`dV½FIY IZY ÀFF±F 1950.80 IZY À°FS ´FS þFIYS WXFZ³FZ °F±FF »F¨FS IYFGSX´FFZSZXM ¦F½F³FZËÀF IYFZ ´FiÀ°FF½F £F°FSX³FFIY W`XÜ AFSX¶FeAFB IZY ´Fì½FÊ dOX´MXe ¦F½F³FÊS d½FSX»F AF¨FF¹FÊ IZY ÀFF±F
2019-A¢MìX¶FSX, 2020) ¸FZÔ °FZ»FûÔ IYF C°´FFQ³F ¸FZÔ ´F¹FFÊ´°F ½FÈdð IYe ÀFa·FF½F³FF QüSXF³F IY¨¨FZ ´FF¸F °FZ»F IZY AF¹FF°F ¸FZÔ A±Fʽ¹F½FÀ±FF IZY ´Fid°F d³F½FZVFIYFZÔ IZY ÷YIYFÜ µ¹Fì¨FS ¦Fi„´F IZY VFZ¹FSXûÔ ¸FZÔ ·Fe 10 QZ£F°FZ W„XE ¶FOXÞe IaY´Fd³F¹FFZÔ IYFZ ¶F`ÔÎIY¦F d»F£FZ EIY »FZ£F ¸FZÔ SXFþ³F IYF IYWX³FF W`X dIY ·FFSX°Fe¹F ¶F`ÔÎIY¦F ÀFZ¢MXS dþÀF þ¦FWX
AF¹FXF°F 13 ´Fid°FVF°F §FMXF W`XÜ d´FLX»FZ ÀFZ B³FIYFS ³FWXeÔ dIY¹FF þF ÀFIY°FF W`XÜ ¸FF¸Fì»Fe ½FÈdð W„XBÊÜ ÀFû¹FF¶Fe³F °FZ»F IYF ·FSXûÀFZ IYû ¸Fþ¶Fì°Fe d¸F»Fe W`XÜ ¶FFþFS ´Fid°FVF°F °FIY IYF CLXF»F QZJF ¦F¹FFÜ »FFBÀFZÔÀF QZ³FZ IYF R`YÀF»FF Cd¨F°F ³FWXeÔ £FOXÞF W`X, ½FWXFa ¶FZWX°FS ¹FWXe W`X dIY AFSX¶FeAFB IYFZ þFa¨FZ-´FSX£FZ °FSXeIYFZÔ ´FS WXe
LXW ½F¿FFZË ¸FZÔ £FFô °FZ»FFZÔ IZY AF¹FF°F IYF B³F ÀF¶FIZY ¶Fe¨F AF¹FF°F d³F·FÊSX°FF IYû AF¹FF°F 31 MX³F ÀFZ 33 »FFJ MX³F IZY IYe dQ¦¦Fþ dSX»FF¹FaÀF BaOXÀMXÑeþ IZY ÀFû¸F½FFS IYF IYFSXû¶FFSXe ÀFÂF WXF»FFadIY WXFZ¦FFÜ EÀFEaOX´Fe IYF ¹FWX ·Fe IYWX³FF W`X ¨F»F³FF ¨FFdWXEÜ QFZ³FFZÔ IYF IYWX³FF ±FF, A¦FS IYþÊQFS WXe ¶F`ÔIY IYF ¸FFd»FIY WXFZ¦FF, °FFZ
py
¹FWX d³F¨F»FF À°FS W`XÜ BÀF QüSXF³F JFô IY¸F IYSX³FZ ¸FZÔ ¸FQQ d¸F»FZ¦FeÜ ¶Fe¨F dÀ±FS SXWXFÜ þ¶FdIY §FSZX»Fì ¸FFÔ¦F IYe ¶FZWX°FS ´FiQVFʳF ÀFZ d³F½FZVFIYûÔ IYe ¨FFaQe RYFB³FZÔdVF¹F»F ÀFZ¢XMXS IZY d»FE A¨LXF dIY dþÀF QF`S ¸FZÔ QZVF IZY d½FØFe¹F ÃFZÂF ¹FWX dÀ±Fd°F d½FÀRYFZMXIY WXFZ ÀFIY°Fe W`X AF`S ½FWX ¶F`ÔIY IY·Fe ÀFRY»F ³FWXeÔ WXFZ ÀFIY°FFÜ
°FZ»FûÔ IZY §FSZX»Fì C°´FFQ³F ¸FZÔ ½FÈdð W„XBÊÜ JFô °FZ»F Côû¦F IZY ´Fi¸F„J ÀFa¦FNX³F ½FþW ÀFZ ÀFìSXþ¸F„Je °FZ»F IYF AF¹FF°F SXWXeÜ d½FQZVFe d³F½FZVFIYFZÔ IZY ÀFIYFSXF°¸FIY ³FWXeÔ SXWXFÜ ÀFZÔÀFZ¢ÀF ÀFì¨FIYFaIY ´FS IYe dÀ±Fd°F WXe NXeIY ³FWXeÔ W`X, CÀF QF`S
WXF»FFadIY AF¹FF°F ¸FZÔ AFBÊ IY¸Fe IYe EIY ÀFFG»½FZÔXM E¢ÀFXMXÑ`¢XMXÀFÊ EÀFûdÀFEVF³F IZY ÀFF»FF³FF AF²FFS ´FS ¶FPXÞ SXWXF W`XÜ °FZ»F ÷Y£F ³FZ ·Fe ¶FFþFS IZY CLXF»F IYû E¨FOXeERYÀFe, AFBÀFeAFBÀFeAFB ¸FZÔ ¦F`SX-d½FØFe¹F ÃFZÂF IYe IaY´Fd³F¹FFZÔ ´FS ÀF½FF»F CNZX¦FFÜl C³FIYe ´Fi¸FFZMXSXdVF´F IYe BþFþ°F IYF
¶FXOXÞe ½FþW IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F IZY QüSXF³F þFSXe A³F„¸FF³FFZÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY d´FLX»FZ ½F¿FÊ 2019-20 IZY QüSXF³F ´FF¸F °FZ»F ¶FSXIYSXFS SXJFÜ ¶F`ÔIY, Ed¢ÀFÀF ¶F`ÔIY, EÀF¶FeAFB d³F¹FF¸FIYe¹F ³FþS SX£F³FF AFSX¶FeAFB EþZÔÀFe IZY ¸F„°FFd¶FIY B³F ÀF¶FIZY ´FiÀ°FF½F d½F½FFQFÀ´FQ WXFZ ÀFIY°FF W`XÜ
¶FaQ WXûXMX»F, SZXÀXMXûSZÔXM AüS I`YRZYXMZXdSX¹FF ¸FWXe³FZ ÀF¸FF´°F ½F¿FÊ ¸FZÔ ½F³FÀ´Fd°F °FZ»F AF¹FF°F £FFÀFF §FMXIYS 72.17 »FFJ ÀFZÔÀFZ¢ÀF ´F`IY ¸FZÔ AûE³FþeÀFe IZY AüS ¸FÎWXýiF EaOX ¸FÎWXýiF IZY VFZ¹FSXûÔ ¸FZÔ IZY d»FE ¨F„³FF`°Fe ·FSXF ¶F³F þFE¦FFÜ A»FF½FF d½FØFe¹F ÃFZÂF ¸FZÔ dOXRYFG»MXÐÀF IYe ¸F`¢¹FìASXe ³FZ ·Fe A´F³Fe dSX´FFZMÊ ¸FZÔ ¹FWXe
·Fe SXWZXÜ ¨FF»Fì °FZ»F ½F¿FÊ 2020-21 IZY AF¹FF°F 13% §FXMXIYS 1.31 IYSXûXOXÞ MX³F SXW ¦F¹FF, þû d´FLX»FZ ½F¿FÊ 94.09 VFZ¹FS ·FF½F ¸FZÔ ÀF¶FÀFZ Ad²FIY 6.84 d¦FSXF½FXM QþÊ IYe ¦FBÊÜ EÀFEaOX´Fe ³FZ ¶F¹FF³F ¸FZÔ IYWXF, kWX¸FFSXF ÀFa£¹FF ¸FZÔ ·Fe þ¶FQÊÀ°F ¶FPXÞFZ°FSXe WXFZ³FZ IYWXF W`X dIY dþÀF ½F¢°F ·FFSX°F ¸FZÔ ¶F`ÔIYFZÔ
QüSXF³F ·Fe JFô °FZ»FûÔ IZY AF¹FF°F ¸FZÔ XMX³F SXW ¦F¹FF W`XÜ þ¶FdIY d´FLX»FZ ½F¿FÊ »FFJ MX³F ´FS ±FFÜ d°F»FWX³F IYe §FSZX»Fì ´Fid°FVF°F IYe ¶FPXÞû°FSXe QþÊ IYe ¦FBÊÜ ¶FeEÀFBÊ IZY d¸FOXI`Y´F ½F À¸FFG»FI`Y´F ¸FF³F³FF W`X dIY ¶FOXÞZ IYFGSX´FFZSZXM §FSXF³FFZÔ ¹FF IYe AFVFaIYF W`XÜ WXF»FFadIY EÀFEaOX´Fe IZY d½FRY»F WXFZ³FZ IYe §FMX³FFEa »F¦FF°FFS
IY¸Fe IYF A³F„¸FF³F »F¦FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ ¹FW AFaIYXOXÞF 1.49 IYSXûXOXÞ XMX³F ±FFÜ ´F`QF½FFS ¸FZÔ ½FÈdð IZY A³F„¸FF³F ÀFWXe WXFZ°FZ BaOXÀFBaOX ¶F`ÔIY, B³RYûdÀFÀF, XMZXIY ¸FÎWXýiF, ³FZ °Fû 1.37% °FIY IYe ½FÈdð QþÊ IYeÜ IaY´Fd³F¹FFZÔ IYFZ ¶F`ÔÎIY¦F »FFBÀFZÔÀF QZ³FZ ÀFZ ¹FWX ·Fe ¸FF³F°Fe W`X dIY A¨LXe °FSXWX ¶FPXÞ SXWXe W`XÔÜ EþZÔÀFe ³FZ IYWXF dIY ³FF¹FIY
BÀFIZY A»FF½FF ´FWX»FZ ÀFZ ¨F»F SXWZ EÀFûdÀFEVF³F IYF IYWX³FF W` dIY IYûd½FOX W`XÔ °FFZ 10-15 »FFJ XMX³F Ad²FIY JFô ¶FþFþ dRY³FÀF½FÊ, E¨FÀFeE»F XMZXIY AüS ÀFZ¢XMXS IZY dWXÀFF¶F ÀFZ AFBXMXe, AFG¹F»F dWX°FFZÔ IZY MXIYSXF½F, AFd±FÊIY VFd¢°F¹FFZÔ ÀFZ ¨F»FFBÊ þF SXWXe ¦F`SX-¶F`ÔÎIY¦F d½FØFe¹F IY¸FZMXe ³FZ ¸FBÊ, 2014 ¸FZÔ Ad²FIÈY°F ¶F`ÔIY
AFG¹F»F d¸FVF³F IZY ÀFF±F EIY d¸F³Fe IZY IYFSX¯F A´Fi`»F ¸FZÔ WXûXMX»F, SZXÀXMXûSZÔXM °FZ»F IYF C°´FFQ³F ÀFa·F½F W`XÜ BÀFÀFZ XMXeÀFeEÀF IZY VFZ¹FSXûÔ ¸FZÔ ·Fe ¶FPXÞ°F IYF EaOX ¦F`ÀF, E³FþeÊ, XMZXIY, WZX»±FIZY¹FSX, IYF IZÔYýieIYSX¯F °F±FF C³F IaY´Fd³F¹FFZÔ IYe IaY´Fd³F¹FFZÔ (E³F¶FeERYÀFe) IYFZ ¶F`ÔÎIY¦F d³F½FZVFIY (E¶FeAFB) IYWZX þF³FZ ½FF»FZ
Ri

AFG¹F»F d¸FVF³F IYe VF„÷YAF°F IYe ¦FBÊ AüS I`YRZYXMZXdSX¹FF ¸FZÔ JFô °FZ»FûÔ IYe AF¹FF°F ´FS ½F »F¦FF¸F »F¦F ÀFIY°Fe W`XÜ ¸FFWXü»F SXWXFÜ dSX»FF¹FaÀF BaOXÀXMXÑeþ õFSXF X¹FìdXMXd»FXMXeþ ½F ´FF½FS ³FZ A¨LXF ´FiQVFʳF d½FØFe¹F dÀ±FSX°FF A´F³FZ AF´F ¸FZÔ ¶FOXÞZ »FFBÀFZÔÀF QZ³FZ ÀFZ d½FØFe¹F ÃFZÂF ¸FZÔ dÀ±FSX°FF EIY d½FVFZ¿F d³F½FZVFIY ½F¦FÊ IYFZ d³Fþe
W`X, dþÀF¸FZÔ ÀFSXÀFûÔ IYe JZ°Fe AüS ´FF¸F ¸FFa¦F ¶F„SXe °FSXW ´Fi·FFd½F°F W„XBÊ ±FeÜ BÀFIZY ¨FF»Fì SX¶Fe ÀFeþ³F ¸FZÔ d°F»FWX³F RYÀF»FûÔ µ¹Fì¨FS ¦Fi„´F IZY Ad²FIYFaVF IYFSXFZ¶FFS dIY¹FFÜ ½FWXeÔ XMZX»FeIYFG¸F, ¶F`ÔIZY¢ÀF, þFZd£F¸F W`XÔÜ ¶F`ÔIYFZÔ ¸FZÔ ¶FOXÞZ §FSXF³FFZÔ IYe AFE¦FeÜ ¸F`¢¹FìASXe dSXÀF¨FÊ ³FZ A´F³Fe ¶F`ÔIYFZÔ ¸FZÔ 20 ´Fid°FVF°F °FIY dWXÀÀFZQFSXe
AFG¹F»F IZY ´»FFaXMZXVF³F ´FS ª¹FFQF ²¹FF³F ¨F»F°FZ JFô °FZ»FûÔ IYF AF¹FF°F LXWX ¸FZÔ ÀFSXÀFûÔ IZY SXIY¶FZ ¸FZÔ ¸FZÔ C»»FZJ³Fe¹F IZY ´FiÀ°FFd½F°F Ad²F¦FiWX¯F IYû ·FFSX°Fe¹F RYFB³FZÔÀF AüS IaYª¹Fì¸FS OXйFìSZX¶F»ÀF IZY dWXÀÀFZQFSXe ÀFZ ¦Fi„´F IZY AF´FÀFe »FZ³FQZ³F, dSX´FFZMÊ ¸FZÔ IYWXF W`X dIY IYFGSX´FFZSZXM §FSXF³FFZÔ QZ³FZ IYF ´FiÀ°FF½F dQ¹FF ±FFÜ »FZdIY³F ¹FWX
dQ¹FF þF SXWXF W`XÜ BÀFÀFZ JFô °FZ»FûÔ IZY ½F¿FFZË IZY d³F¨F»FZ À°FS ´FS SXWXFÜ ½FÈdð QþÊ IYe þF SXWXe W`XÜ ´Fid°FÀ´F²FFÊ AF¹Fû¦F (ÀFeÀFeAFB) VFZ¹FSXûÔ ¸FZÔ ³FSX¸Fe QZJe ¦FBÊÜ RaYOXÐÀF IZY WZXSXRZYS ½F ÀFF£F ´FS ·Fe IYFZ ¶F`ÔÎIY¦F »FFBÀFZÔÀF QZ³FF ¹FF ¶F`ÔIYFZÔ ¸FZÔ IY·Fe A¸F»F ¸FZÔ ³FWXeÔ »FF¹FF ¦F¹FFÜ

þFSXe SXWZX¦Fe AFd±FÊIY ÀF„²FFSXûÔ ¸F»XMXe-¸FFZOX»F

IY³FZd¢XMXd½FXMXe ´FS
IZY¹F³FÊ ´FS R`YÀF»FZ ÀFZ ½FFZOXFRYFZ³F MX`¢ÀF BÀF ½F¿FÊ ¨FF»Fì JF°FF
ÀFSX´»FÀF ¸FZÔ ´FW„aX¨F³FZ 11,000 IYSXûXOXÞ ÷Y´F¹FZ IZY
¸FF¸F»FZ ¸FZÔ °F¹F WXFZÔ¦FZ ÀFSXIYFS IZY IYQ¸F
IYe ¦Fd°F : ÀFe°FFSX¸F¯F ¸FFÀMXS ´»FF³F þ»Q IYe C¸¸FeQ À¸FFXMÊXRYû³F d³F¹FFÊ°F IYe AFÀF
gh

þF¦FSX¯F ¶¹FìSXû, ³FBÊ dQ»»Fe : d½FØF ¸FaÂFe ÀF„²FFS IYe ¦Fd°F IYû þFSXe SXJF þF ¸FFZOX»F IY³FZd¢XMXd½FXMXe IYF þF»F ÀFF±F M`X¢ÀF ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ IYQ¸F ¶FPXÞF³FZ IaY´F³Fe IYFZ dIYÀFe °FSXWX IYF ·F„¦F°FF³F IZY ¸F„£¹F AFd±FÊIY ÀF»FFWXIYFS ¦F„÷Y¦FiF¸F, AFBEE³FEÀF : BÀF ½F¿FÊ ·FFSX°F 74 »FFJ ¸FFZ¶FFB»F RYFZ³F d³F¹FFÊ°F dIYE
d³F¸FÊ»FF ÀFe°FFSX¸F¯F ³FZ CôFZ¦F þ¦F°F IYû
·FSXûÀFF dQ¹FF W` dIY ·FFSX°F IYû d³F½FZVF
IYF ´Fi¸F„£F IZÔYýi ¶F³FF³FZ IZY d»FE AFd±FÊIY
ÀF„²FFSXûÔ IYe ¦Fd°F þFSXe SXWZX¦FeÜ C³WXûÔ³FZ
IYWXF dIY ·FFSX°F ³FZ IYûSXû³FF ¸FWXF¸FFSXe IZY
ÀFaIYXM IYF»F IYû AFd±FÊIY ÀF„²FFSXûÔ IZY
AX½FÀFS ¸FZÔ ¶FQ»F dQ¹FFÜ A·Fe dÀFRÊY
¶FW„XSXF¿XMXÑe¹F IaY´Fd³F¹FFa WXe ³FWXeÔ ¶Fd»IY
³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZXMXÑ: QZVF·FS ¸FZÔ ¸F»XMXe- ³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZMXÑ : ÀFSXIYFS ½FFZOXFRYFZ³F IZY ÀFSXIYFS IZY ´FÃF ¸FZÔ AF°FF W`X °FFZ CÀFZ ³FBÊ dQ»»Fe, AFBEE³FEÀF: IZÔYýi ÀFSXIYFS
ÀFIZYÜ d½FØFe¹F ÃFZÂF Ad²FIY ´FZVFZ½FS WXû
SXWZ W`Ô AüS ÀFSXIYFS IYF d½Fd³F½FZVF AüS
d³FþeIYSX¯F IYF IYF¹FÊIiY¸F þFSXe SXWZX¦FFÜ
¸F`³¹FìR`Y¢¨FÎSX¦F IYû »FZIYS ÀFSXIYFS
IZY IYF¹FÊIiY¸F IYe þF³FIYFSXe QZ°FZ W„XE
IYWXF dIY QZVF IZY LXW SXFª¹F ¸FZdOXIY»F
C´FIYSX¯F AüS Q½FF IZY IY¨¨FZ ¸FF»F IZY
C°´FFQ³F IZY d»FE d½FVFZ¿F ¸F`³¹FìR`Y¢¨FÎSX¦F
d¶FLXF³FZ ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F ¸FFÀMXS ´»FF³F
þ»Q »FF¹FF þFE¦FFÜ BÀFIZY °FWX°F
QZVF·FS IZY ¸F`³¹FìR`Y¢¨FÎSX¦F IZÔYýiFZÔ IYû
þûXOXÞF þFE¦FFÜ BÀFÀFZ »FFGdþdÀXMX¢ÀF
IZY J¨FZÊ ½F ÀF¸F¹F ¸FZÔ ¶F¨F°F WXû¦FeÜ
½FFd¯Fª¹F ¸FaÂFF»F¹F IZY Aa°F¦FÊ°F CôFZ¦F
E½Fa AFa°FdSXIY ½¹FF´FFS ÀFa½F²FʳF d½F·FF¦FX
(OXe´FeAFBAFBXMXe) IZY ÀFd¨F½F
ÀFZ ´FWX»FZ IZY¹F³FÊ M`X¢ÀF d½F½FFQ ¸FZÔ
¸F²¹FÀ±F°FF AQF»F°F IZY R`YÀF»FZ IYF
Ba°FþFS IYS SXWXe W`XÜ ÀFìÂFFZÔ IYF EZÀFF
IYWX³FF W`XÜ IZY¹F³FÊ E³FþeÊ ³FZ ÀFSXIYFS
õFSXF 10,247 IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYe M`X¢ÀF
¸FFÔ¦F IYû AÔ°FSXF¿MXÑe¹F ¸F²¹FÀ±F°FF
³¹FF¹FFd²FIYSX¯F ¸FZÔ ¨F„³Fü°Fe Qe W`XÜ BÀF
¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ³¹FF¹FFd²FIYSX¯F IYF R`YÀF»FF
tJ
³FWXeÔ IYSX³FF WXFZ¦FFÜ
½FûOXFRYû³F ÀFZ ÀFSXIYFS ³FZ ´Fì½FÊ IYe
d°Fd±F IZY AF²FFS ´FS M`X¢ÀF IZY øY´F
¸FZÔ 22,100 IYSXFZOXÞ ÷Y´F¹FZ IYe ¸FFa¦F
IYe ±Fe, dþÀFZ IaY´F³Fe ³FZ Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F
¸F²¹FÀ±F°FF ³¹FF¹FFd²FIYSX¯F ¸FZÔ ¨F„³FF`°Fe
Qe ±FeÜ ³¹FF¹FFd²FIYSX¯F ³FZ ½FFZOXFRYFZ³F IZY
´FÃF ¸FZÔ R`YÀF»FF dQ¹FFÜ ½FFZOXFRYFZ³F AF`S
IÈY¿¯F¸Fìd°FÊ ÀF„¶Fi¸Fd¯F¹F³F ³FZ IYWXF dIY
¨FF»Fì d½FØF ½F¿FÊ ¸FZÔ QZVF IYF ¨FF»Fì JF°FF
ÀFSX´»FÀF ¸FZÔ ´FW„aX¨F³FZ IYe C¸¸FeQ W`XÜ
C³WXûÔ³FZ BÀFIZY d»FE WXF»F ¸FZÔ ÀFSXIYFS
õFSXF CNXFE A³FZIY ÀF„²FFS IYQ¸FûÔ IZY
¹Fû¦FQF³F IYe ¶FF°F IYWXeÜ ÀFû¸F½FFS IYû
·FFSX°Fe¹F ÀFeAFBAFB IZY E¸FE³FÀFe
ÀF¸¸FZ»F³F 2020 IYû ÀFa¶Fûd²F°F IYSX°FZ
ÀFZ d³F¹FFÊ°F WXû³FZ ½FF»FZ À¸FFXMÊXRYû³F IYF
I„Y»F ¸F컹F 1.5 ASX¶F OXFG»FS (IYSXe¶F
11,000 IYSXûXOXÞ ÷Y´F¹FZ) IYFZ ´FFS IYSX³FZ
IYe AFZS W`XÜ BÀF ½F¿FÊ dÀF°Fa¶FS °FIY
1.09 IYSXFZOXÞ À¸FFXMÊXRYû³F d³F¹FFÊ°F dIYE
þF ¨F„IZY W`ÔXÜ BÀF A½Fd²F °FIY d³F¹FFÊ°F
W„XE ÀF·Fe ¸Fû¶FFB»F RYû³F IYe I„Y»F
ÀFa£¹FF 1.28 IYSXFZOXÞ ÀFZ ª¹FFQF IYe SXWXeÜ
¦FE, ½FWXeÔ IYûSXû³FF ¸FWXF¸FFSXe IZY IYFSX¯F
A¦F»Fe d°F¸FFWXe ¸FZÔ ¹FW AFaIYXOXÞF 12
»FFJ SXWX ¦F¹FFÜ BÀFIYe A¦F»Fe d°F¸FFWXe
¹FF³Fe þ„»FFBÊ-dÀF°Fa¶FS ¸FZÔ IYFSXû¶FFS ³FZ
dRYS ÀFZ ¦Fd°F ´FIYXOXÞe AF`S ¸FFZ¶FFB»F
RYFZ³F IYF d³F¹FFÊ°F 42 »FFJ ´FS ´FW„Xa¨FFÜ
QZVF ¸FZÔ ¸Fû¶FFB»F ¸F`³¹FìR`Y¢¨FÎSX¦F IYû
³FBÊ DaY¨FFBÊ ´FS »FZ þF³FZ IYû ÀFSXIYFS ÀFZ

°F¸FF¸F Côû¦F ½F A±Fʽ¹F½FÀ±FF J„Q
IYû ¶F¨FF³FZ IZY d»FE ³FE SXFÀ°FZ A´F³FF
SXWZ W`ÔXÜ ÀFSXIYFS IYF AF°¸Fd³F·FÊS ·FFSX°F
IYF¹FÊIiY¸F BÀF IYF¸F ¸FZÔ C³WZXZÔ ¸Fþ¶Fì°Fe
´FiQF³F IYS SXWXF W`XÜ C³WXûÔ³FZ CôFZ¦F þ¦F°F
IYû A¦F»FZ d½FØF ½F¿FÊ IZY ¶FþXM IZY d»FE
A´F³FZ ÀF„ÓFF½F QZ³FZ IZY d»FE ·Fe IYWXFÜ
CôFZ¦F þ¦F°F IZY ´Fi¸F„£F ÀFa¦FNX³F
ÀFeAFBAFB IZY IYF¹FÊIiY¸F ¸FZÔ ÀFe°FFSX¸F¯F
³FZ IYWXF, IYBÊ EZÀFZ ÀF„²FFS IYF¹FÊIiY¸F
þû³F IYF d³F¸FFʯF IYS SXWZ W`ÔXÜ
ÀFe°FFSX¸F¯F IZY ¸F„°FFd¶FIY X°FIY³FeIY
IYe ¶FQü»F°F d½FØFe¹F ÃFZÂF ¸FZÔ
RYFB³FZÔdVF¹F»F MZX¢³FFZ»FFGþe IaY´Fd³F¹FFa
AF¦FZ AF SXWXe W`Ô AüS BÀFIYF »FF·F
d¸F»F³FF VF„øY WXû ¦F¹FF W`XÜ °FIY³FeIY IZY
BÀ°FZ¸FF»F ÀFZ XM`X¢ÀF ´Fi¯FF»Fe IYû IYFRYe
»FF·F W„XAF W`XÜ ´Fi°¹FÃF IYS ´Fi¯FF»Fe ¸FZÔ
RZYÀF»FZÀF ´FidIiY¹FF IYFZ d¸F»Fe ÀFRY»F°FF
IYFZ QZ£F°FZ W„XE A¶F ´FSXFZÃF IYS ´Fi¯FF»Fe
¦F„÷Y´FiÀFFQ ¸FûWXF´FFÂFF ³FZ CôFZ¦F ÀFa¦FNX³F
ÀFeAFBAFB IZY EIY IYF¹FÊIiY¸F ¸FZÔ IYWXF
dIY BÀFÀFZ ÀFa¶Fad²F°F ´FiÀ°FF½F ¸FaþìSXe IZY
d»FE þ»Q IZÔYýie¹F I`Yd¶F³FZXM IZY ´FFÀF
·FZþF þFE¦FFÜ »FùF IYû ½F¿FÊ 2024
°FIY ´FìSXF dIYE þF³FZ IYe C¸¸FeQ W`XÜ
C³WXûÔ³FZ IYWXF, k·FFSX°F DaY¨Fe d½FIYFÀF
QS WXFdÀF»F IYSX³FZ IYe ÃF¸F°FFAûÔ ÀFZ
´FdSX´Fì¯FÊ W` AüS ¸F`³¹FìR`Y¢¨FÎSX¦F ¸FZÔ ³F¹FF
¦»FFZ¶F»F I`Yd´FXMX»F ¶F³F³FZ IYe SXFW ´FS
A¦F»FZ I„YL dQ³FFZÔ ¸FZÔ AF ÀFIY°FF W`XÜ
IZY¹F³FÊ ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F
³¹FF¹FFd²FIYSX¯F IYF R`YÀF»FF A¦FS
ÀFSXIYFS IZY dJ»FFRY AF°FF W`X, °Fû CÀFZ
d¶FiMZX³F IYe BÀF IaY´F³Fe IYFZ 7,600
IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYF ·F„¦F°FF³F IYSX³FF
´FOXÞZ¦FFÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe CÀFZ IZY¹F³FÊ
IZY SXFZIZY ¦FE »FF·FFaVF, M`X¢ÀF dSXRaYO
AF`S M`X¢ÀF ½FÀFì»F³FZ IZY d»FE ¶FZ¨FZ ¦FE
VFZ¹FSXFZÔ IZY E½Fþ ¸FZÔ ·Fe ·F„¦F°FF³F IYSX³FF
ag
IZY¹F³FÊ, QFZ³FFZÔ d¶FiMZX³F IYe IaY´Fd³F¹FFa W`XÔÜ
ÀFìÂFFZÔ IYF IYWX³FF W`X dIY IZY¹F³FÊ ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ
A¦FS R`YÀF»FF ÀFSXIYFS IZY ´FÃF ¸FZÔ AF°FF
W`X, °FFZ ½FWX ½FFZOXFRYFZ³F IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ
³¹FF¹FFd²FIYSX¯F IZY R`YÀF»FZ IYFZ ¨F„³FF`°Fe
QZ ÀFIY°Fe W`XÜ d´FLX»FZ ÀF´°FFWX ÀFSXIYFS
³FZ dQ»»Fe C¨¨F ³¹FF¹FF»F¹F IYFZ ¶F°FF¹FF
±FF dIY CÀF³FZ ½FFZOXFRYFZ³F ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ
³¹FF¹FFd²FIYSX¯F IZY R`YÀF»FZ IZY d£F»FFRY
A´Fe»F IYSX³FZ ¹FF ³FWXeÔ IYSX³FZ IZY ¶FFSZ ¸FZÔ
W„XE ÀF„¶Fi¸Fd¯F¹F³F ³FZ IYWXF dIY ÀFSXIYFS
õFSXF ßF¸F ÀF„²FFS ½F E¸FEÀFE¸FBÊ ÃFZÂF
¸FZÔ ¶FQ»FF½F »FF³FZ ÀFZ QZVF IZY AFd±FÊIY
´FdSXQÈV¹F ¸FZÔ ÀF„²FFS WXû³FF °F¹F W`XÜ
¨FF»Fì £FF°FF ÀFSX´»FÀF ¸FZÔ AF³FZ IYF
¸F°F»F¶F ¹FWX W`X dIY QZVF IYF d³F¹FFÊ°F
CÀFIZY AF¹FF°F IZY ¸F컹F ÀFZ ª¹FFQF W`XÜ
IÈY¿¯F¸Fìd°FÊ ÀF„¶Fi¸Fd¯F¹F³F ³FZ IYWXF dIY
A±Fʽ¹F½FÀ±FF IYû ¦Fd°F QZ³FZ IZY d»FE
ÀFSXIYFS õFSXF SXÃFF ÃFZÂF ¸FZÔ ERYOXeAFB
¸FFIZYÊXM dSXÀF¨FÊ RY¸FÊ XMZXIY-EAFSXÀFe
³FZ BÀFe AF²FFS ´FS ´FìSZ ½F¿FÊ IZY d»FE
AFIY»F³F ´FiÀ°F„°F dIY¹FF W`XÜ
XMZXIY-EAFSXÀFe IZY ÀFaÀ±FF´FIY AüSX
¨FeRY E³FFd»FÀXM R`YÀF»F IY½FìÀFF ³FZ
IYWXF, ½F°FʸFF³F ¸FZÔ ·FFSX°F ÀFZ A¸FZdSXIYF
ÀF¸FZ°F 24 QZVFûÔ IYû À¸FFXMÊXRYû³F IYF
d³F¹FFÊ°F WXFZ SXWXF W`XÜ IYFSXû¶FFS ´FS IYûd½FO
ÀFaIYXM IZY ¦Fa·FeS ³FIYFSXF°¸FIY AÀFS
IZY ¶FF½FþìQ ·FFSX°F ³FZ A¨LXe °FSX¢IYe
d¸F»F SXWXe d½FVFZ¿F ¸FQQ IZY ¶FFQ ´FiQVFʳF
¸FZÔ °FZþ ½FÈdð IYe C¸¸FeQ W`XÜ C°´FFQ³F
AF²FFdSX°F ´Fiû°ÀFFWX³F ´F`IZYþ IZY d¸F»F³FZ
ÀFZ §FSZX»Fì ÀF¸FZ°F ½F`dV½FIY À°FS IYe
IYBÊ ¸Fû¶FFB»F d³F¸FFÊ°FF IaY´Fd³F¹FûÔ IYF
´FiQVFʳF AüS ¸Fþ¶Fì°F WXû³FZ ½FF»FF W`XÜ
·FFSX°F d³Fd¸FÊ°F À¸FFXMÊXRYû³F IZY d³F¹FFÊ°F
¸FZÔ ÀF`¸FÀFa¦F IYe dWXÀÀFZQFSXe ÀF¶FÀFZ
ª¹FFQF SXWXeÜ d³F¹FFÊ°F IZY dWXÀFF¶F ÀFZ VFe¿FÊ
´FFa¨F ¸FZÔ ·FFSX°Fe¹F IaY´F³Fe »FF½FF IYF ·Fe

A´F³FFE þF SXWZ W`Ô dþ³FÀFZ AFd±FÊIY ¸FZÔ ·Fe BÀFZ A´F³FF¹FF þF SXWXF W`XÜ A¦FiÀFS W`XÜl ´FOXÞ ÀFIY°FF W`XÜ »FZdIY³F A¦FS R`YÀF»FF IYFZBÊ R`YÀF»FF ³FWXeÔ dIY¹FF W`XÜ IYe ÀFe¸FF ¶FPXÞFBÊ ¦FBÊÜ IYeÜ BÀF ½F¿FÊ þ³F½FSXe-¸FF¨FÊ ¸FZÔ þWXFa À±FF³F W`XÜ

SXF¿MXÑe¹F
°Fd¸F»F³FFO„X ¸FZÔ kd³F½FFSXl IYF J°FSXF, IYBÊ dþ»FûÔ ¸FZÔ ¶FÀF-MXÑZ³F ÀFZ½FFEa d³F»Fad¶F°F AMX»F ÀFaIYF¹F d½FIYFÀF IYF¹FÊIiY¸FûÔ
¨FZ³³FBÊ, ´FiZMXÑ : ¶Fa¦FF»F IYe JFOXÞXe ¸FZÔ ¶F³FZ d³F¸³F
QF¶F IZY IYFSX¯F ·Fe¿F¯F ¨FIiY½FF°F IZY 25 AFa²Fi ´FiQZVF ¸FZÔ ·Fe WXFBÊ A»FXMÊ d³F´FMX³FZ IYe °F`¹FFdSX¹FFa ´FìSXe,
ÀFZ d³FJSZÔX¦FZ dVFÃFIY: d³FVFaIY
ran

³F½Fa¶FS IYû BÀFIZY °Fd¸F»F³FFO„X °FMX ÀFZ MXIYSXF³FZ þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ³FBÊ dQ»»Fe AMX»F »Fd³F˦F AüSX MXÑXZγF¦F ´Fiû¦FiF¸F IZY °FWX°F
IYe AFVFaIYF W`XÜ SXFª¹F ÀFSXIYFS ³FZ kd³F½FFS
AFa²Fi ´FiQZVF ¸FZÔ ·Fe ´Fi¸F„£F d½F·FF¦FFZÔ E³FOXeAFSXERY °F`³FF°F AFdMÊXdRYdVF¹F»F BaMZXd»FþZÔÀF, OZXMXF d½FÄFF³F
IYFZ °FMXe¹F E½Fa SXF¹F»FÀFe¸FF ÃFZÂFFZÔ IZY J°FSZ IYû QZJ°FZ W„XE E³FOXeAFSXERY
¨FIiY½FF°Fl IZY J°FSZ ÀFZ d³F´FMX³FZ IZY d»FE Ad²FIYFaVF dþ»FFZÔ ¸FZÔ A¦F»FZ °Fe³F dQ³FFZÔ ¸FZÔ
IZÔYýie¹F dVFÃFF ¸FaÂFe SX¸FZVF ´FûJdSX¹FF»F d³FVFaIY AüSX BaMXSX³FZMX AFGRY αF¦ÀF AFdQ d½F¿F¹FFZÔ
ÀFû¸F½FFS IYû EIY ÀF¸FeÃFF ¶F`NXIY IZY ¶FFQ IYBÊ IYe LXW MXe¸FZÔ I„YOXÐO„X»FûS ¸FZÔ °F±FF Qû ³FZ ÀFû¸F½FFSX IYû 46 AF³F»FFB³F AMX»F ¸FZÔ ´FidVFÃF¯F QZ³FZ IYe VF„÷YAF°F IYe ¦FBÊ ±FeÜ
·FFSXe ¶FFdSXVF IYe ¨FZ°FF½F³Fe IZY ¶FFQ WXFBÊ MXe¸FZÔ ¨FZ³³FBÊ ¸FZÔ þøYSXe C´FIYSX¯FûÔ IZY
dþ»FF ´FiVFFÀF³F IYû °F°´FS AüS °F`¹FFS SXWX³FZ A»FMÊX ´FS SX£FF ¦F¹FF W`XÜ
ÀFaIYF¹F d½FIYFÀF IYF¹FÊIiY¸FFZÔ IYF CXQЧFFMX³F d´FLX»FZ ½F¿FÊ AMX»F AIYFQ¸Fe ¸FZÔ 10 WXþFSX
IZY d³FQZÊVF dQE W`ÔXÜ BÀFIZY ÀFF±F WXe ¸Fa¦F»F½FFS ÀFF±F °F`³FF°F IYe þF SXWXe W`ÔXÜ SXFþÀ½F dIY¹FFÜ B³FIZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ AdJ»F ·FFSX°Fe¹F CX¨¨F dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³FFZÔ IZY dVFÃFIYFZÔ IYû
ÀFZ A¦F»FZ AFQZVF °FIY ÀFF°F dþ»FûÔ ¸FZÔ Aa°FS ¸FaÂFe AFSX¶Fe CQ¹FI„Y¸FFS °F±FF d¶Fþ»Fe °FIY³FeIYe dVFÃFF ´FdSX¿FQ (EAFBÀFeMXeBÊ) ´FidVFdÃF°F dIY¹FF ¦F¹FF ±FFÜ EAFBÀFeMXeBÊ IZY
dþ»FF ¶FÀF ÀFZ½FFEa d³F»Fad¶F°F IYS Qe ¦FBÊ W`ÔXÜ ¨FIiY½FF°F IZY AÀFS ÀFZ °Fd¸F»F³FFO„ AüS ¸FaÂFe ±Fa¦F¸Fd¯F ³FZ AFVFadIY°F AF´FQF ÀFZ ÀFZ þ„OXÞ Z CX¨¨F dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³FFZÔ IZY dVFÃFIYFZÔ ¨FZ¹FSX¸F`³F ´Fiû. OXFG. Ad³F»F ÀFWXê¶F„ðZ ³FZ IYWXF
I„YL dþ»FûÔ ¸FZÔ MXÑZ³FZÔ ·Fe AFadVFIY ¹FF ´FìSXe °FSXW ´F„O„X¨FZSXe ¸FZÔ 24 ÀFZ 26 ³F½Fa¶FS °FIY ·FFSXe d³F´FMX³FZ IYe °F`¹FFdSX¹FûÔ ´FS ÀFa°Fû¿F þ°FF¹FF IYû ³FE-³FE ÃFZÂFFZÔ ¸FZÔ dVFdÃF°F AüSX ´FidVFdÃF°F dIY dOXdþMX»F »Fd³F˦F AüSX À¸FFMÊX dOX½FFBÀFZþ
SXQ IYS Qe ¦FBÊ W`ÔXÜ ¶FFdSXVF WXû ÀFIY°Fe W`XÜ BÀF IYFSX¯F ³FF¦F´FX˜³F¸F W`XÜ C³WXûÔ³FZ ´FÂFIYFSXûÔ IYû ¶F°FF¹FF dIY dIY¹FF þFE¦FFÜ IZÔYýie¹F ¸FaÂFe ³FZ IYWXF dIY þ`ÀFZ IY¸´¹FìMXSX, À¸FFMÊX RYû³F AüSX M`X¶F»FZMX IZY
·FFSX°Fe¹F ¸FüÀF¸F d½F·FF¦F (AFBE¸FOXe) dþ»FZ ¸FZÔ WXFBÊ A»FMÊX þFSXe dIY¹FF ¦F¹FF W` ÀF·Fe Ba°FþF¸F IYS d»FE ¦FE W`Ô °F±FF ¹FZ IYF¹FÊIiY¸F QZVF IZY 22 SXFª¹FFZÔ ¸FZÔ ¨F»FFE ¶FPXÞX°FZ CX´F¹Fû¦F ³FZ ÀMìXOZÔXMX »Fd³F˦F IYû ¶FZWX°FSX
IYe AûS ÀFZ þFSXe EIY ¶F„»FZdMX³F ¸FZÔ IYWXF °F±FF ¸FL„XAFSXûÔ IYû 26 ³F½Fa¶FS °FIY ÀF¸F„ýi ¸FZÔ SXFWX°F dVFd½FSXûÔ ¸FZÔ IYûSXû³FF ´FiûMXûIYFG»F þFEa¦FZÜ CX³WXFZÔ³FZ IYWXF dIY ½F»OÊX ¶F„IY AFGRY ¶F³FF¹FF W`XÜ
¦F¹FF W` dIY ¶Fa¦FF»F IYe JFOXÞXe ¸FZÔ QdÃF¯F ³FWXeÔ þF³FZ IYe ÀF»FFW Qe ¦FBÊ W`XÜ ¸F„£¹F¸FaÂFe IYF ²¹FF³F SXJF þF SXWXF W`XÜ BÀF ¶Fe¨F, dSXIYFOXÐÀFÊ ¸FZÔ AMX»F AIYFQ¸Fe IYF ³FF¸F ÀF¸FFSXûWX ¸FZÔ ´FaþF¶F IZÔYýie¹F IÈYd¿F
´FdV¨F¸F °F±FF QdÃF¯F ´Fì½FÊ ¸FZÔ ¶F³FF d³F¸³F QF¶F IZY. ´F»FF³FeÀ½FF¸Fe ³FZ EIY ÀF¸FeÃFF ¶F`NXIY E³FOXeAFSXERY IZY EIY Ad²FIYFSXe ³FZ
.co

ÀFû¸F½FFS IYû 11.30 ¶FþZ ´F„O„X¨FZSXe ÀFZ 520
dIY»Fû¸FeMXS ´Fì½FÊ- QdÃF¯F´Fì½FÊ °F±FF ¨FZ³³FBÊ
ÀFZ 560 dIY»Fû¸FeMXS QdÃF¯F´Fì½FÊ ¸FZÔ dÀ±F°F
±FF AüS ¹FW 11 dIY»Fû¸FeMXS ´Fid°F §FaMZX IYe
SXµ°FFS ÀFZ ´FdV¨F¸F-CØFSX´FdV¨F¸F IYe AûS
¶FPXÞ SXWXF W`XÜ A¦F»FZ 24 §FaMZX ¸FZÔ BÀFIZY AüS
°Fe½Fi WXûZIYS ¨FIiY½FF°F ¸FZÔ ¶FQ»F³FZ IYe ´FìSXe
VFFd¸F»F WXû³FF QZVF IZY d»FE ¦F½FÊ IYe ¶FF°F d½FV½Fd½FôF»F¹F IZY I„Y»F´Fd°F ´Fiû. SXF§F½FZÔýi
IYS A´F³FZ ¸FadÂF¸FaOX»Fe¹F ÀFWX¹Fûd¦F¹FûÔ °F±FF ³FBÊ dQ»»Fe ¸FZÔ ¶F°FF¹FF dIY ¨FIiY½FF°F ÀFZ W`XÜ BÀF 1000 ÀFZ ª¹FFQF ÀFaIYF¹F d½FIYFÀF ´Fe d°F½FFSXe, AMX»F AIYFQ¸Fe IZY A²¹FÃF
°Fd¸F»F³FFOX„ IZY ¸FF¸F»»F´F„S¸F ¸FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû ¨FIiY½FF°F kd³F½FFSl IYe ¨FZ°FF½F³Fe IZY ¸FïZ³FþS A´F³Fe ³FüIYFAûa IYû ´Fi·FFd½F°F WXû³FZ ½FF»FZ ÃFZÂFûÔ ¸FZÔ SXFWX°F AüS
ÀF„SÃFF IZY d»FWFþ ÀFZ dIY³FFSZ dVFµXM IYS°FZ ¸FL„AFSZÜ ¹FW °FìRYF³F ¸Fa¦F»F½FFS ÀFZ ¦F„÷Y½FFS IZY ¶Fe¨F AFa²Fi ´FiQZVF, Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYû ´FìSXe °FSXW ÀF°FIÊY SXWX³FZ IYF¹FÊIiY¸F (ERYOXe´Fe) ¸FZÔ EIY »FFJ ÀFZ OXFG. SXνFýi I„Y¸FFSX ÀFû³Fe, AFBAFBMXe dÂF¨Fe
°Fd¸F»F³FFOX„ AüS ´F„OX„¨FZSe IZY °FXMe¹F ÃFZÂFûa ¸FZÔ QÀ°FIY QZ ÀFIY°FF W`Ü ´FiZXMÑ AüS EWXd°F¹FF°Fe IYQ¸F CNXF³FZ IZY d³FQZÊVF ¶F¨FF½F IYF¹FûË IZY d»FE 30 MXe¸FZÔ °F`¹FFS IYe Ad²FIY »Fû¦FFZÔ IYû AFG³F»FFB³F ¸FF²¹F¸F ÀFZ IZY d³FQZVFIY OXFG. ³FSXÎÀFWX ÀFSX¸FF, AFBAFBMXe
dQE W`ÔXÜ ´F„O„XIYûMXBÊ, I„YOXÐOXF»FûSX, ³FF¦F´FX˜³F¸F, ¦FBÊ W`ÔXÜ B³F¸FZÔ ÀFZ 12 MXe¸FûÔ IYe ´Fì½FÊ °F`³FF°Fe ´FidVFÃF¯F dQ¹FF þFE¦FFÜ BÀF ÀFF»F BÀF ´FS ÷YOXÞXIYe IZY d³FQZVFIY ´Fiû. Aþe°F IZY ¨F°F„½FZÊQe,
ÀFa·FF½F³FF W`XÜ ¹FW °Fd¸F»F³FFO„ AüS ´F„O„X¨FZSXe dIY»Fû¸FeMXS ´Fid°F §FaMXF IYe ¦Fd°F ÀFZ MXIYSXF °FaþF½F„SX, d½F»»F„´F„SX¸F ½F ¨FZÔ¦F»F´FXMXÐM„X dþ»FûÔ IYS Qe ¦FBÊ W` °F±FF 18 MXe¸FûÔ IYû °F`¹FFS 10 IYSXûOXÞX ÷Y´F¹FZ IYe »FF¦F°F AFE¦FeÜ A¶F AFBAFBMXe þ¸¸Fì IZY d³FQZVFIY OXFG. ¸F³Fûþ
IZY °FMXûÔ ÀFZ 25 ³F½Fa¶FS IYû Qû´FWXS IYSXBÊIYF»F ÀFIY°FF W` AüS BÀFIYe ¦Fd°F ¶FPXÞIYS 120 JFÀF°FüS ´FS °F`¹FFS SXWX³FZ IYû IYWXF ¦F¹FF W`XÜ (ÀM`XÔOX¶FF¹F) SXJF ¦F¹FF W`XÜ °FIY 499 ERYOXe´Fe ¸FZÔ 70 WXþFSX ÀFZ ª¹FFQF ÎÀFWX ¦FüXOXÞ AüSX AMX»F ´FiIYû¿NX IZY ÀFWXF¹FIY
°F±FF ¸FF¸F»»FF´F„SX¸F IZY ¶Fe¨F 100-110 dIY»Fû¸FeMXS ´Fid°F §FaMZX °FIY WXû ÀFIY°Fe W`XÜ dVFÃFIYFZÔ IYû ´FidVFÃF¯F dQ¹FF ¦F¹FF W`XÜ 2019 ¸FZÔ d³FQZVFIY d¦FSX²FFSXe »FF»F ¦F¦FÊ ·Fe ¸FüþìQ SXWZXÜ

d½FQZVFe IYF³Fì³Fe IaY´Fd³F¹FFZÔ IYFZ ·FFSX°Fe¹F ¶FZ¦F AF`S ¸F„£¹F AFSXFZd´F°F SXFþe½F ¦FFa²Fe WX°¹FFIYFaOX
ÀFZ EIY ÀFF±F ´FìLX°FFL ¸FZÔ Qû¿Fe ´FZSXFSXe½F»F³F IYF
´FdSX¨FF»F³F IYe BþFþ°F ³FWXeÔ QZÔ ¶F`ÔIY IYSZX¦Fe ÀFe¶FeAFB ´F`SXû»F ¶FPXÞF
m

³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZMXÑ : ·FFSX°Fe¹F dSXþ½FÊ ¶F`ÔIY 4 Ad²F½F¢°FF IYF³Fì³F, 1961 IZY °FWX°F
(AFSX¶FeAFB) ³FZ ¶F`ÔIYûÔ ÀFZ IYWXF W`X dIY ´FÔþeIÈY°F ½FIYe»F WXe ½FIYF»F°F AF`S IYF³Fì³F ÀFZ ¶FZÔ¦F»F„÷Y, AFBEE³FEÀF : IYSXûOXÞûÔ ÷Y´F¹FZ IZY AFB- ³FBÊ dQ»»Fe, ´FiZMXÑ : ÀF„´Fie¸F IYûMÊX ³FZ ´Fì½FÊ
½FZ dIYÀFe ·Fe d½FQZVFe IYF³Fì³Fe IaY´F³Fe IYFZ þ„OXÞZ ´FZVFZ IYF IYF¹FÊ IYS ÀFIY°FZ W`ÔX ¸FFG³FZMXSXe EOX½FF¹FþSXe (AFBE¸FE) ´FûÔþe ´Fi²FF³F¸FaÂFe SXFþe½F ¦FFa²Fe WX°¹FFIYFaOX ¸FF¸F»FZ
d½FQZVFe d½Fd³F¸F¹F ´Fi¶FÔ²F³F IYF³Fì³F (RZY¸FF) IZY §FûMXF»FZ ¸FZÔ d¦FSXµ°FFS IY³FFÊMXIY IZY ´Fì½FÊ ¸FaÂFe ¸FZÔ C¸FiI`YQ IYe ÀFþF ·F„¦F°F SXWZ ´FZSXFSXe½F»F³F
°FWX°F QZVF ¸FZÔ IYF³Fì³Fe ´FZVFZ ÀFZ þ„OXÞZ IYF¹FûË IZY 4¶F`aIYûa ÀFZ IYWXF ¦F¹FF WX` dIY A¦FS C³WZÔX IYF³Fì³F AF`S IYFa¦FiZÀF ³FZ°FF SXFZVF³F ¶FZ¦F ´FS ÀFe¶FeAFB IYF ´F`SXû»F ÀFû¸F½FFS IYû EIY ÀF´°FFW IZY d»FE
d»FE VFF£FF £FFZ»F³FZ IYe BþFþ°F ³FWXeÔ QZÔÜ IZY C»»FÔ§F³F ¸FF¸F»FZ IYF ´F°FF ¨F»F°FF W`X, ½FZ A¶F AF`S dVFIaYþF IYÀF³FZ IYe °F`¹FFSXe IYS ¶FPXÞF dQ¹FFÜ CÀFIYF ¸FZdOXIY»F ¨FZIYA´F WXû³FF
B³F¸FZÔ C³FIZY VFFJF IYF¹FFÊ»F¹F, ´FdSX¹Fûþ³FF CÀFZ dSXªFUÊ ¶F`ÔIY IZY ÀFÔÄFF³F ¸FZÔ »FFEa SXWXe W`XÜ ÀFe¶FeAFB þ»Q WXe ¶FZ¦F AF`S BÀF W`XÜ
IYF¹FFÊ»F¹F A±F½FF ÀFÔ´FIÊY IYF¹FFÊ»F¹F VFFd¸F»F IZY C»»FÔ§F³F ¸FF¸F»FZ IYF ´F°FF ¨F»F°FF W`X, ½FZ §FFZMXF»FZ IZY ¸F„£¹F AFSXFZd´F°F ¸F³FÀFìS £FF³F IYFZ þdÀMXÀF E»F. ³FF¦FZV½FS SXF½F, WZX¸Fa°F ¦F„´°FF
W`XÔÜ AFSX¶FeAFB ³FZ ÀF„´Fie¸F IYFZMÊ IZY AFQZVF IZY CÀFZ °F°IYF»F dSXþ½FÊ ¶F`ÔIY IZY ÀFÔÄFF³F ¸FZÔ »FFEaÜ EIY ÀFF±F ¶F`NXFIYS ´FìLX°FFL IYSZX¦FeÜ þFa¨F °F±FF Aþ¹F SXÀ°Fû¦Fe IYe ´FeN ³FZ °Fd¸F»F³FFO„X
¸FïZ³FþS BÀF ÀFÔQ·FÊ ¸FZÔ ÀFI„YÊ»FS þFSXe dIY¹FF BÀFÀFZ ´FWX»FZ, AFSX¶FeAFB ³FZ 2015 ¸FZÔ ¶F`ÔIYûÔ EþZÔÀFe IZY EIY ½FdSX¿N Ad²FIYFSXe ³FZ IYWXF ÀFSXIYFS IYû d³FQZÊVF dQ¹FF W` dIY AÀ´F°FF»F
W`XÜ VFe¿FÊ AQF»F°F ³FZ AFQZVF ¸FZÔ IYWXF dIY IYû ÀF»FFW Qe ±Fe dIY ½FZ dIYÀFe d½FQZVFe d½Fd²F dIY §FFZMXF»FZ IYe °FWX °FIY þF³FZ IZY d»FE þF³FZ IZY d»FE ´FZSXFSXe½F»F³F IYû ´F„d»FÀF
Ad²F½F¢°FF IYF³Fì³F, 1961 IZY °FWX°F ´FÔþeIÈY°F IYÔ´F³Fe IYû ·FFSX°F ¸FZÔ ÀFÔ´FIÊY IYF¹FFÊ»F¹F Jû»F³FZ QFZ³FFZÔ IYFZ EIY ÀFF±F ¶F`NXFIYS ´FìLX°FFL IYSX³Fe EÀIYFMÊX C´F»F¶²F IYSXF¹FF þFEÜ BÀFIZY
½FIYe»F WXe QZVF ¸FZÔ ½FIYF»F°F AF`S IYF³Fì³F ÀFZ IYû »FZIYS ´FWX»FZ ÀFZ d¸F»Fe ¸FaþìSXe IYF °F¶F þøYSXe W`XÜ IYWXF dIY BÀFIZY d»FE ÀFe¶FeAFB ´FWX»FZ ¸FýiFÀF WXFBÊ IYûMÊX ³FZ 9-23 ³F½Fa¶FS
þ„OXÞZ ´FZVFZ IYF IYF¹FÊ IYS ÀFIY°FZ W`ÔXÜ d½FQZVFe °FIY ³F½Fe³FeIYSX¯F ³FWXeÔ IYSZÔ þ¶F °FIYY BÀF IYe d½FVFZ¿F AQF»F°F ÀFZ A³F„¸Fd°F ¸FFa¦Fe ¦FBÊ °FIY ´FZSXFSXe½F»F³F IYF ´F`SXû»F ¸FaþìS dIY¹FF
IYÔ´Fd³F¹FûÔ ¹FF d½FQZVFe ½FIYe»FûÔ IYû d½Fd²F ÀFÔQ·FÊ ¸FZÔ ÀF„´Fie¸F IYFZMÊ ¸FF¸F»FZ IYe ÀF¸FeÃFF W`XÜ IYFa¦FiZÀF ³FZ°FF SXFZVF³F ¶FZ¦F IYFZ ÀFe¶FeAFB ³FZ ±FF, »FZdIY³F BÀF QüSXF³F CÀFZ AÀ´F°FF»F þF³FZ
ÀFÔ¶FÔ²Fe IYF¹FÊ IYSX³FZ IYe A³F„¸Fd°F ³FWXeÔ W`XÜ ³FWXeÔ IYS »FZ°FFÜ ÀF„´Fie¸F IYFZMÊ ³FZ ¸FF¸F»FZ IYF
AFSX¶FeAFB ³FZ ÀFI„YÊ»FS ¸FZÔ IYWXF, k¶F`ÔIYûÔ d³F´FMXF³F IYSX°FZ W„XE IYWXF dIY Ad²F½F¢°FF
SXd½F½FFS IYFZ d¦FSXµ°FFS dIY¹FF ±FFÜ
¦FF`SX°F»F¶F W`X dIY AFBE¸FE AüS BÀFIZY BaXMS¸FedOXEXM þZXM XMÑZ³FS IYe dÀ´F³F µ»FFBXM XMZdÀXMa¦F... IZY d»FE °Fd¸F»F³FFO„X ÀFSXIYFS õFSXF ´F„d»FÀF
EÀIYFMÊX C´F»F¶²F ³FWXeÔ IYSXF¹FF ¦F¹FFÜ
IYû d³FQZÊVF dQ¹FF þF°FF W` dIY ½FZ RZY¸FF IZY IYF³Fì³F, 1961 IZY °FWX°F ´FÔþeIÈY°F ½FIYe»F ÀF¸FìW IYe IaY´Fd³F¹FûÔ ³FZ IYSXûOXÞûÔ ÷Y´F¹FZ IYe dWaQ„À°FF³F E¹FSû³FFGdXM¢ÀF d»Fd¸FXMZOX (E¨FEE»F) õFSF dOXþFB³F AüS d½FIYdÀF°F À½FQZVFe BaXMS¸FedOXEXM þZXM XMÑZ³FS (AFBþZXMe) IYe dÀ´F³F µ»FFBXM XMZdÀXMa¦F ¶FZÔ¦F»F„÷Y ¸FZÔ ½FedOX¹Fû IYFaRiZYaÎÀF¦F IZY þdSX¹FZ W„XBÊ ÀF„³F½FFBÊ
°FWX°F QZVF ¸FZÔ IYF³Fì³Fe ´FZVFZ ÀFZ þ„OXÞZ IYF¹FûË WXe QZVF ¸FZÔ d½Fd²F ´FZVFZ IYF IYF¹FÊ IYS ÀFIY°FZ ´FûÔþe ÀIYe¸F ¨F»FFBÊ ±FeÜ BÀF¸FZÔ IYd±F°F VF„øY Wû ¦FBÊ W`Ü BÀFZ ½FF¹F„ÀFZ³FF IZY ´F„SF³FZ dIYS¯F d½F¸FF³F ¶FZXOÞZ IYû dS´»FZÀF IYS³FZ IZY d»FE ¶F³FF¹FF ¦F¹FF W`Ü EIY d½F¸FF³F IYe dÀ´F³F XMZdÀXMa¦F CÀFIYe µ»FFBXM XMZdÀXMa¦F IYF ¸FZÔ VFe¿FÊ AQF»F°F ³FZ IYWXF dIY ÃF¸FFQF³F ´FS
IZY ¸FIYÀFQ ÀFZ d½FQZVFe d½Fd²F IYÔ´Fd³F¹FûÔ IZY W`ÔXÜ d½FQZVFe IYÔ´Fd³F¹FûÔ ¹FF d½FQZVFe ½FIYe»FûÔ øY´F ÀFZ d³F½FZVF IZY BÀ»FFd¸FIY °FSXeIYûÔ IYF ÀF¶FÀFZ ¸FW°½F´Fì¯FÊ ¨FS¯F Wû°FF W`Ü »FdÃF°F AF½FV¹FIY°FF IYû ´FìSF IYS³FZ IZY d»FE ´FSeÃF¯F IYû ²FeSZ-²FeSZ AF¦FZ ¶FPÞF¹FF þFE¦FFÜ ¦Fd°F, DaY¨FFBÊ AüS ·FFS IZY dWÀFF¶F ÀFZ ½FW 19 þ³F½FSXe, 2021 IYû ÀF„³F½FFBÊ IYSZX¦Fe,
IYF¹FFÊ»F¹FFZÔ IYFZ QZVF ¸FZÔ BþFþ°F ³FWXeÔ QZÔÜl IYû d½Fd²F ÀFÔ¶FÔ²Fe IYF¹FÊ IYSX³FZ IYe A³F„¸Fd°F BÀ°FZ¸FF»F IYS DYÔ¨FZ dSXMX³FÊ QZ³FZ IYF ½FFQF IYS BÀFIYF ´FSeÃF¯F ´FW»FZ We Wû ¨F„IYF W`Ü EE³FAFB þ¶F ¸FF¸F»FZ IYF Aad°F¸F d³F´FMXFSXF dIY¹FF
A¦FS C³WZÔX Ad²F½F¢°FF IYF³Fì³F IZY ´FiF½F²FF³FûÔ ³FWXeÔ W`XÜ »FFJûÔ »Fû¦FûÔ IYû NX¦FF ¦F¹FF ±FFÜ þFE¦FFÜ
 Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F 11
www.jagran.com
¸FFWX ¶FPXÞF Qe WX` d¶FiMXZ³F ³FZ dUQZVFe OXFG¢MXSXûa AüSX ³FÀFûË IYe UeªFF AUd²FÜ EZÀFF

¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020 12 IYûSXû³FF ¸FWXF¸FFSXe IYû QZ£F°FZ WX¼E dIY¹FF ªFF SXWXF WX`Ü BÀFIYF RYF¹FQF CX³F
»Fû¦Fûa IYû d¸F»FZ¦FF dªF³FIYF UeªFF 31 ¸FF¨FÊ, 2021 °FIY ÀF¸FF´°F WXû SXWXF ±FFÜ

EaMXFZ³Fe d¶»FaIZY³F IYFZ d½FQZVF ¸FaÂFe ¶F³FF ÀFIY°FZ W`XÔ ¶FFBOX³F ¨Fe³F IYe 89 IaY´Fd³F¹FûÔ IYû d³F¹FFÊ°F ´FS
³¹F…¹FFGIÊY MXFB¸ÀF ÀFZ
½FFdVFa¦FMX³F : A¸FZdSXIYF IZY ·FF½Fe SXF¿MXÑ´Fd°F
þFZ ¶FFBOX³F A´F³Fe I`Yd¶F³FZM ¶F³FF³FZ ¸FZÔ
þ„M ¦FE W`XÔÜ ½FWX þ»Q WXe ¸FadÂF¹Fûa IZY ³FF¸Fûa
IYe §FFZ¿F¯FF IYSZÔX¦FZÜ ¹FWX ¶F°FF¹FF þF SXWXF W`X
dIY ½FWX d½FQZVF ³Fed°F ´FS A´F³FZ IYSXe¶Fe
ÀF»FFWXIYFS EaMXFZ³Fe d¶»FaIZY³F IYFZ d½FQZVF
¸FaÂFe ¶F³FF ÀFIY°FZ W`XÔÜ ¹FWX dþ¸¸FZQFSXe d¸F»F³FZ
Co
IZY ¶FFQ ½FWX ¨Fe³F IZY ÀFF±F ´Fid°FÀ´F²FFÊ ¸FZÔ
A¸FZdSXIYe ÀFFÓFeQFSXFZÔ IYFZ ³FE dÀFSZ ÀFZ
ÀFa¦FdNX°F IYSX³FZ IYF ´Fi¹FFÀF IYSZÔX¦FZÜ d¶»FaIZY³F
IYSXe¶F 20 ÀFF»F ÀFZ ¶FFBOX³F IZY ÀFWXF¹FIY
W`XÔÜ
I`Yd¶F³FZM ¨F¹F³F ´FidIiY¹FF ÀFZ þ„OXÞZ IYSXe¶Fe
»FFZ¦FFZÔ IZY A³F„ÀFFSX, 58 ½F¿FeʹF d¶»FaIZY³F IYFZ
d½FQZVF ¸FaÂFe ¶F³FFE þF³FZ IYe ÀFa·FF½F³FF W`XÜ
½FWX AFZ¶FF¸FF ´FiVFFÀF³F ¸FZÔ C´F d½FQZVF ¸FaÂFe
SXWX ¨F„IZY W`XÔ AF`S ½F`dV½FIY ¦FNX¶Fa²F³FFZÔ IZY
´F`SXFZIYFS W`XÔÜ C³WXFZÔ³FZ d¢»FaMX³F ´FiVFFÀF³F IZY
QF`SXF³F d½FQZVF d½F·FF¦F ÀFZ A´F³FZ IYdSX¹FS IYe
py
VF„÷YAF°F IYe ±FeÜ d½FQZVF ¸FF¸F»FFZÔ IYF »Fa¶FF
A³F„·F½F WXFZ³FZ IZY IYFSX¯F ½FWX Ad²FIYFdSX¹FFZÔ
A¸FZdSXIYF IZY ·FF½Fe SXF¿MXÑ´Fd°F þ»Q IYSZÔX¦FZ A´F³Fe I`Yd¶F³FZM IYe ´FWX»Fe d³F¹F„d¢°F¹FFZÔ IYe §FFZ¿F¯FF E³FEÀFE ¶F³FFE þF ÀFIY°FZ W`XÔ þ`IY : ¶FFBOX³F
IZY IYSXe¶Fe »FFZ¦FFZÔ ³FZ ¶F°FF¹FF dIY þ`IY
ÀF„d»F½F³F IYFZ SXF¿MXÑe¹F ÀF„SXÃFF ÀF»FFWXIYFS
(E³FEÀFE) IYe dþ¸¸FZQFSXe d¸F»F ÀFIY°Fe
W`XÜ ½FWX ·Fe ³F½Fd³F½FFÊd¨F°F SXF¿MXÑ´Fd°F IZY
IYSXe¶Fe ÀFWXF¹FIY W`XÔÜ AFZ¶FF¸FF ´FiVFFÀF³F
IZY QF`SXF³F ¶FFBOX³F þ¶F C´FSXF¿MXÑ´Fd°F ±FZ,
°F¶F ÀF„d»F½F³F ÀF„SXÃFF ¸FF¸F»FZ ´FS C³FIZY
ÀF»FFWXIYFS ±FZÜ 43 ½F¿FeʹF ÀF„d»F½F³F
SX¯F³Fed°FIY ¸FF¸F»FFZÔ ´FS ´Fì½FÊ d½FQZVF ¸FaÂFe
EaMXFZ³Fe d¶»FaIZY³FÜ ªFû ¶FFBOX³FÜ ÀF·Fe RYFB»F dWX»FZSXe d¢»FaMX³F IZY ·Fe ÀF»FFWXIYFS SXWX ¨F„IZY
W`XÔÜ d¶»FaIZY³F AF`S ÀF„d»F½F³F A¨LZ QFZÀ°F
·FFSX°F IZY ´Fi¶F»F ÀF¸F±FÊIY W`XÔ d¶»FaIZY³F ·Fe W`XÔ AF`S QFZ³FFZÔ d½FQZVF ¸FF¸F»FFZÔ ´FS ¶FFBOX³F
ÀF¸FF¨FFS EþZÔÀFe ´FeMXeAFB IZY A³F„ÀFFSX, d¶»FaIZY³F ·FFSX°F IZY ´Fi¶F»F ÀF¸F±FÊIY W`XÔÜ C³WXFZÔ³FZ ¦F°F IYFZ ÀF»FFWX QZ°FZ W`XÔÜ
15 A¦FÀ°F IYFZ EIY ½F¨F„ÊA»F IYF¹FÊIiY¸F ¸FZÔ IYWXF ±FF, k¶FFBOX³F »Fa¶FZ ÀF¸F¹F ÀFZ ·FFSX°F IZY ÀFF±F ¹FìE³F ¸FZÔ A¸FZdSXIYe SXFþQì°F ¶F³F ÀFIY°Fe W`XÔ
¸Fþ¶Fì°F ÀFa¶Fa²FFZÔ IZY ´FÃF²FS W`XÔÜ ¸F`Ô C³FIYF ¹FWX ÷Y£F U¿FÊ 2002 ÀFZ QZ£F SXWXF WìXa þ¶F ¸F`Ô³FZ C³FIZY λFOXF : ¶FFBOX³F λFOXF ±FFG¸FÀF-¦Fie³F»F`ÔO IYFZ
ÀFF±F IYF¸F IYSX³FF VF„øY dIY¹FF ±FFÜl C³WXFZÔ³FZ ¶F°FF¹FF, k½F¿FÊ 2006 ¸FZÔ ¶FFBOX³F ³FZ IYWXF ±FF, ¸FZSXF ÀFa¹F„¢°F SXF¿MXÑ (¹FìE³F) ¸FZÔ A¸FZdSXIYF IYe
ÀF´F³FF W`X dIY 2020 ¸FZÔ Q„d³F¹FF ¸FZÔ QFZ ÀF¶FÀFZ IYSXe¶Fe QZVF ·FFSX°F AF`S A¸FZdSXIYF WXFZÔ¦FZZÜl SXFþQì°F ³FFd¸F°F IYS ÀFIY°FZ W`XÔÜ 35 ½F¿FeʹF
λFOXF IYFZ SXFþ³Fd¹FIY ´FQFZÔ ´FS IYF¸F IYSX³FZ
AF`S ½F`dV½FIY ³FZ°FFAFZÔ IYF ·FSXFZÀFF þe°F³FZ d¶»FaIZY³F BÀF ¶FF°F IYe SXF¹F SX£F°FZ W`XÔ dIY IYF A¨LXF A³F„·F½F W`XÜ ¶FFBOX³F ÀFa¹F„¢°F
¸FZÔ IYF¸F¹FF¶F WXFZÔ¦FZÜ EIY IYSXe¶Fe ³FZ ¶F°FF¹FF A¸FZdSXIYF IYFZ A´F³FZ ÀFWX¹FFZd¦F¹FFZÔ IZY ÀFF±F SXF¿MXÑ ¸FZÔ A¸FZdSXIYe SXFþQì°F ´FQ IYF I`Yd¶F³FZM
dIY d¶»FaIZY³F A¸FZdSXIYF IZY ³F½Fd³F½FFÊd¨F°F ÀFa´FIÊY ¶FPXÞF³FZ IZY ÀFF±F WXe ÀFdIiY¹F °FF`S ´FS À°FS IYF QþFÊ dRYS ¶FWXF»F IYSZÔX¦FZÜ SXF¿MXÑ´Fd°F
SXF¿MXÑ´Fd°F ¶FFBOX³F IYe ´FWX»Fe ´FÀFaQ W`XÔÜ ½FWX Q„d³F¹FF IYF ³FZ°FÈ°½F IYSX³FZ IYe ·Fìd¸FIYF ¸FZÔ OXFZ³FF»O MXÑa´F ³FZ BÀF ´FQ IZY QþZÊ IYFZ IY¸F
BÀFIYe §FFZ¿F¯FF ¸Fa¦F»F½FFS IYFZ IYS ÀFIY°FZ W`XÔÜ SXWX³FF ¨FFdWXEÜ IYS dQ¹FF ±FFÜ
SXûIY »F¦FF ÀFIY°FF W` A¸FZdSXIYF
½FFdVFa¦FXMX³F, SXF¹FXMXS : A¸FZdSXIYF ³FZ 89 EZÀFe 4 ÀFì¨Fe ¸FZÔ E¹FSXûÀ´FZÀF,ÀF`³¹F-ÀFFþû ÀFF¸FF³F IYû ÀFZ³FF IZY õFSXF BÀ°FZ¸FF»F dIY¹FF þF°FF W`XÜ
¨Fe³Fe IaY´Fd³F¹FûÔ IYe ÀFì¨Fe ¶F³FFBÊ W`X, þû ¶F³FF³FZ ½FF»Fe IaY´F³Fe ´FiÀ°FF½F ¸FZÔ IaY´¹FìXMXS ÀFFG´XMX½FZ¹FSX, ½F`ÄFFd³FIY
A¸FZdSXIYF IYe IaY´Fd³F¹FûÔ ÀFZ E¹FSXûÀ´FZÀF, 4 SXûIY ÀFa¶Fa²Fe ´FiÀ°FFU ÀFF¸F³FZ AF³FZ IZY ¶FFQ C´FIYSX¯F, dOXdþXMX»F AFGdÀF»FûÀIYû´F AüS
CÀFIYe °FIY³FeIY ½F A³¹F ÀF`³¹F ÀFFþûÀFF¸FF³F ¨Fe³F AüSX A¸FZdSXIYF ¸FZÔ ¶FPXÞ ÀFIY°FF WX` °F³FFU E¹FSXRiYFµXM IZY IY»F´F„þZÊ VFFd¸F»F W`ÔXÜ ¨Fe³F IYû
IYe JSXeQ IYSX°Fe W`ÔXÜ B³F ¨Fe³Fe IaY´Fd³F¹FûÔ d³F¹FFÊ°F ´FS SXûIY IZY ´FiÀ°FF½F IYe ¹FW ÀFì¨Fe
IYû ÀFF¸FF³F ½F °FIY³FeIY QZ³FZ ´FS ´Fid°F¶Fa²F ¶FûBa¦F AüS E¹FSX¶FÀF IZY ÀFF±F SXWX°Fe W`XÜ BÀF EZÀFZ ÀF¸F¹F ´FS AF SXWXe W`X, þ¶F ¶FûBa¦F IYû
»F¦FF³FZ IZY ´FiÀ°FF½F IYF ¸FÀFüQF °F`¹FFS W` AüS ÀFì¨Fe ¸FZÔ ¨Fe³F IZY ÀFF±F øYÀF IYe ·Fe EZÀFe ¨Fe³F ÀFZ ¸F`¢ÀF 737 dU¸FF³F IZY ´FiÀ°FF½F IYe
½F`²FFd³FIY ´FidIiY¹FF IZY ¶FFQ CÀFZ »FF¦Fì dIY¹FF IaY´F³Fe W`ÔX, dþ³FIZY ÀFF¸FF³F IYû Aad°F¸F øY´F À½FeIÈYd°F IYF Ba°FþFS W`XÜ BÀFIYû A¸FZdSXIYF
þF ÀFIY°FF W`XÜ ÀFZ ÀFZ³FF IZY d»FE ¶F³FF¹FF þF°FF W`XÜ A¸FZdSXIYe IZY ÀFa¶Fad²F°F d½F·FF¦F ³FZ ¸FF¨FÊ ¸FZÔ WXe ¸FaþìSXe
SXF¹FXMXS IZY A³F„ÀFFS BÀF ´FiÀ°FF½F IZY ÀFSXIYFS B³F IaY´Fd³F¹FûÔ IYû ÀFF¸FF³F d³F¹FFÊ°F IZY QZ Qe ±FeÜ 89 ¨Fe³Fe IaY´Fd³F¹FûÔ IYe ÀFì¨Fe IZY
ÀFF¸F³FZ AF³FZ IZY ¶FFQ ¨Fe³F AüS A¸FZdSXIYF d»FE »FFBÀFZÔÀF QZ³FZ ÀFZ ¸F³FF IYS ÀFIY°Fe W`XÜ ÀFF±F WXe øYÀF IYe 28 EZÀFe WXe IaY´Fd³F¹FûÔ IYe
¸FZÔ ½¹FF´FFS ÀFa¶Fa²Fe °F³FF½F AüS ¶FPXÞ ÀFIY°FF ¹FW ´FiÀ°FF½F WXF»F IZY I„YL ¸FWXe³FûÔ ¸FZÔ ÀFì¨Fe ·Fe ´FiÀ°FF½F ¸FZÔ VFFd¸F»F W`ÔXÜ ½FFdVFa¦FXMX³F
W`XÜ ÀFF±F WXe C³F A¸FZdSXIYe IaY´Fd³F¹FûÔ IYû A¸FZdSXIYe SXF¿XMXÑ´Fd°F OXû³FF»OX XMXÑa´F IZY õFSXF IZY ½¹FF´FFS ÀFa¶Fa²Fe ½FIYe»F IZYd½F³F ½F„»RY
´FSZXVFF³Fe WXû ÀFIY°Fe W`X, þû A³¹F ÀFF¸FF³F ¨Fe³F IZY dJ»FFRY CNXFE þF SXWZ IYQ¸FûÔ IZY IYF IYWX³FF W` dIY ´FiÀ°FFd½F°F ¸FÀFüQF BaXOXÀXMXÑe
IZY ÀFF±F ³FF¦FdSXIY d½F¸FF³F IZY IY»F-´F„þZÊ °FWX°F d»F¹FF þF SXWXF W`XÜ QÀF dQ³F ´FWX»FZ d½F·FF¦F IYe XMZX¢³FeIY»F EOX½FFBþSXe IY¸FZXMXe
¨Fe³Fe IaY´Fd³F¹FûÔ IYû ¶FZ¨F°FZ W`ÔXÜ A¸FZdSXIYF IZY WXe ¹FW AFQZVF ÀFF¸F³FZ AF¹FF W`X, dþÀF¸FZÔ IZY ´FFÀF þFE¦FF AüS BÀF ÀFì¨Fe ¸FZÔ ÀFaVFû²F³F
½FFd¯Fª¹F d½F·FF¦F ³FZ BÀF ´FS dXMX´´F¯Fe IYSX³FZ A¸FZdSXIYe IaY´Fd³F¹FûÔ IYF EZÀFe ¨Fe³Fe IaY´Fd³F¹FûÔ WXû³FZ IYe ·Fe ¦F„aþFBVF W`XÜ BÀFIZY A»FF½FF
ÀFZ B³IYFS IYS dQ¹FF W`XÜ BÀFe d½F·FF¦F ³FZ C³F IYû d³F¹FFÊ°F ´FS SXûIY »F¦FF³FZ IYF ´FiÀ°FF½F W`X, ´FiÀ°FF½F IYû A³¹F ´FidIiY¹FFAûÔ ÀFZ ·Fe ¦F„þSX³FF
IaY´Fd³F¹FûÔ IYe ÀFì¨Fe ¶F³FFBÊ W`XÜ þû ¨Fe³F IYe ÀFZ³FF IZY d³F¹FaÂF¯F ¸FZÔ IYF¸F WXû¦FFÜ
BÀF ÀFì¨Fe ¸FZÔ ¨Fe³F IYe IYF¸FdVFʹF»F IYF´FÊ IYS SXWXe W`ÔXÜ ¹FW ´FiÀ°FFd½F°F ÀFì¨Fe A´Fi`»F ¸FZÔ BÀF ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ¨Fe³F IZY d½FQZVF ¸FaÂFF»F¹F
AFGRY ¨FFB³FF d»Fd¸FXMZXOX AüS CÀFIYe QÀF ½FFd¯Fª¹F ¸FaÂFF»F¹F õFSXF ¹FW À´F¿XM IYSX³FZ IZY IZY ´Fi½F¢°FF ÓFFAû d»FþF³F ³FZ IYWXF W` dIY UWX
A³¹F ÀFWX¹Fû¦Fe IaY´F³Fe W`ÔX, dþ³FIYe ´Fid°FÀ´FðFÊ ¶FFQ ÀFF¸F³FZ AFBÊ W` dIY dIY³F-dIY³F C°´FFQûÔ EZÀFZ dIYÀFe ·Fe ´FiÀ°FF½F IYF d½FSXû²F IYSZÔX¦FZÜ

ÀFDYQe ASX¶F IZY ¦FFZ´F³Fe¹F QF`SZ ´FS ¨Fe³F IZY IY¶þZ IYF ¸F„ïF CNXF³FZ
³¹F…ªF ¦F`»FSXe
A¸FZdSXIYF ¸FZÔ ´Fi£¹FF°F ·FFSX°F½FaVFe
OXFG. Aþ¹F »Fû²FF IYF d³F²F³F UF»FZ ³FZ´FF»Fe IYFa¦FiZÀF IZY ÀFFaÀFQ
´FW„Xa¨FZ BþSXF¹F»Fe ´FeE¸F ³FZ°F³¹FFWìX
³¹Fì¹FFGIÊY: A¸FZdSXIYF ¸FZÔ ´Fi£¹FF°F ·FFSX°F½FaVFe

IYû A³FWXû³Fe IYe AFVFaIYF

Ri

d¨FdIY°ÀFIY OXFG. Aþ¹F »Fû²FF IYF IYûSXû³FF

ÀFaIiY¸F¯F IZY ¶FFQ d³F²F³F WXû ¦F¹FFÜ ·FFSX°Fe¹F
ÀF¸F„QF¹F ¸FZÔ A¨LXe ´Fid°F¿NXF SXJ³FZ ½FF»FZ
OXFG. »Fû²FF A¸FZdSXIY³F EÀFûdÀFEVF³F AFGRY
dRYdþdVF¹F³F AFGRY BadOX¹F³F AûdSXdþ³F IZY
A²¹FÃF SXW ¨F„IZY W`ÔXÜ ³¹Fì¹FFGIYÊ ¸FZÔ ·FFSX°F IZY
¸FWXF½FFd¯Fª¹FQì°F ³FZ XMXнFeXM IYSX°FZ W„XE OXFG.
Aþ¹F »Fû²FF IZY QZWXFa°F ´FS VFûIY ½¹F¢°F
dIY¹FFÜ SXFþÀ±FF³F IYe ´Fì½FÊ ¸F„£¹F¸FaÂFe
IYFNX¸FFaOìX, EE³FAFB : ³FZ´FF»F ¸FZÔ d½F´FÃF IZY
³FZ°FF þe½F³F ¶FWXFQ„S VFFWXe ³FZ IYWXF W` dIY ½FW
¶FQ»F°FZ ÀF¸FeIYSX¯F4IiYFC³F d´FiaÀF ÀF»F¸FF³F U A¸FZdSXIYe d½FQZVF ¸FaÂFe ´FFZÔd´F¹FFZ ÀFZ IYe ¸F„»FFIYF°F ¨Fe³F ÀFZ J°FSXF ¸FWXÀFìÀF IYS SXWZ W`ÔXÜ ³FZ´FF»Fe
IYFa¦FiZÀF IZY ÀFFaÀFQ ³FZ IYWXF, ÀFe¸FF½F°FeÊ W„X¸F»FF
£FFOXÞe QZVFFZÔ IZY ÀFF±F ÀFa¶Fa²F B»FFIZY ¸FZÔ ¨Fe³F IZY A½F`²F IY¶þZ IYF ¸FF¸F»FF
CNXF³FZ IZY ¶FFQ ÀFZ ½FW EZÀFF ¸FWXÀFìÀF IYS SXWZ
ÀFF¸FF³¹F IYSX³FZ ¸FZÔ þ„MZ W`XÔ
gh
IYFa¦FiZÀF IYû AFIiYF¸FIY ·FF¿FF ¸FZÔ ´FÂF d»FJIYS
´FìSZ ¸FF¸F»FZ IYû ¦F»F°F ¶F°FF¹FF ±FFÜ
VFFWXe ³FZ IYWXF W` dIY ¨Fe³Fe Qì°FF½FFÀF IZY
´FÂF ³FZ ³FZ´FF»Fe IYFa¦FiZÀF IZY ¨Fe³F ÀFZ ÀFa¶Fa²FûÔ IYû
J°FSZ ¸FZÔ OXF»F dQ¹FF W`XÜ ´FÂF ¸FZÔ dþÀF °FSXW IYe
·FF¿FF IYF BÀ°FZ¸FF»F dIY¹FF ¦F¹FF W` ½FW ´FìSXe

½FÀF„a²FSXF SXFþZ ³FZ ·Fe OXFG. »Fû²FF IZY d³F²F³F IYû
ÀF¸FFþ IYe ÃFd°F ¶F°FF¹FF W`XÜ (´FiZXMXÑ)
·FFSX°Fe¹F ½FÈð IYû Q„¶FBÊ ¸FZÔ »FìXMXF,
´FFdIYÀ°FF³Fe ´FIYXOXÞF
Q„¶FBÊ : EIY ·FFSX°Fe¹F ½FÈð IYû SXF°F ¸FZÔ
ÀFû°FZ ÀF¸F¹F °Fe³F ´FFdIYÀ°FF³Fe »F„XMZXSXûÔ ³FZ
WX¸F»FF IYSXIZY »FìXM d»F¹FFÜ C³FIYF »F`´FXMXFG´F,
¸Fû¶FFB»F RYû³F AüS ³FIYQe, IiZYdOXXM IYFOÐÀFÊ
»FZ ¦FEÜ BÀF §FXMX³FF ¸FZÔ EIY ´FFdIYÀ°FF³Fe
»F„XMZXSZ IYû d¦FSXµ°FFS IYS d»F¹FF ¦F¹FF W`XÜ
BþSXF¹F»Fe ´Fi²FF³F¸FaÂFe
¹F÷YVF»F¸F, SXF¹FMXS : £FFOXÞe QZVFFZÔ IZY ÀFF±F
ÀFa¶Fa²F ÀFF¸FF³¹F IYSX³FZ IZY ´Fi¹FFÀF ¸FZÔ þ„MZ
BþSXF¹F»F IZY ´Fi²FF³F¸FaÂFe ¶FZÔþFd¸F³F ³FZ°F³¹FFWìX
¦FFZ´F³Fe¹F QF`SZ ´FS SXd½F½FFS IYFZ ÀFDYQe ASX¶F
¶FZÔªFFd¸F³F ³FZ°F³¹FFWXìÜ
IZY d³FAû¸F VFWXS ´FW„Xa¨FZÜ ¹FWXFa C³WXFZÔ³FZ ÀFDYQe
IiYFC³F d´FiaÀF ¸F„WX¸¸FQ d¶F³F ÀF»F¸FF³F AF`S
A¸FZdSXIYe d½FQZVF ¸FaÂFe ¸FFBIY ´FFZÔd´F¹FFZ ÀFZ
¸F„»FFIYF°F IYeÜ dIYÀFe BþSXF¹F»Fe ³FZ°FF IYe
W`ÔXÜ A¦FS C³FIZY ÀFF±F A³FWXû³Fe WXû°Fe W` °Fû
CÀFIZY d»FE ¨Fe³F dþ¸¸FZQFS WXû¦FFÜ VFFWXe ³FZ
¹FW ¶FF°F J¶FSXWX¶F ÀFZ ÀFFÃFF°IYFS ¸FZÔ IYWXe W`XÜ
W„X¸F»FF ¸FZÔ Ad°FIiY¸F¯F IYF ¸FF¸F»FF CNXF³FZ
´FS ¨Fe³F ³FZ IYXOXÞe ´Fid°FdIiY¹FF þ°FFBÊ ±Fe AüS
¨F¨FFÊ ¸FZÔ AFE B»FFIZY IYû A´F³FF ¶F°FF¹FF
±FFÜ IYSX³FF»Fe ´FiFa°F ÀFZ AF³FZ ½FF»FZ VFFWXe ³FZ
¸F„WX¸¸FQ d¶F³F ÀF»F¸FF³FÜ ¸FFBIY ´Fûad´F¹FûÜ ÀF·Fe RYFB»F
A¢XMìX¶FS ¸FZÔ ¹FW ¸FF¸F»FF CNXF¹FF ±FFÜ IYWXF
±FF dIY ¨Fe³F ³FZ ³FZ´FF»F IYe ²FSX°Fe ´FS A´F³FZ
OXû³FF»OX MXÑa´F IYe AWX¸F ·Fìd¸FIYF ¢¹FF W`XÔ QF`SZ IZY ¸FF¹F³FZ d´F»FS JXOXÞZ IYS dQE W`Ô AüS ½FWXFa ´FS d³F¸FFʯF
A¸FZdSXIYF IZY SXF¿MXÑ´Fd°F OXFZ³FF»O MaXÑ´F £FFOXÞe QZVFFZÔ AF`S BþSXF¹F»F IZY ¶Fe¨F ÀFa¶Fa²F ÀFF¸FF³¹F ³FZ°F³¹FFWìX IZY QF`SZ ÀFZ BþSXF¹F»F AF`S ÀFDYQe ASX¶F IYF¹FÊ IYSXF SXWXF W`XÜ »FZdIY³F IZY´Fe VF¸FFÊ Aû»Fe
tJ
°FSXW ÀFZ IìYXMX³Fed°FIY ¸FF³¹F°FFAûÔ IZY dJ»FFRY
W`XÜ ´FÂF IYe ·FF¿FF ²F¸FIYF³FZ ½FF»Fe W` AüS ¹FW
¸FZSZ ½¹Fd¢°F°½F ´FS ÀF½FF»F CNXF°Fe W`XÜ VFFWXe ³FZ
IYWXF, ¨Fe³F ³FZ ³FZ´FF»Fe ÃFZÂF »Fû»F„a¦FþûÔ¦F AüS
dWX»ÀFF ¸FZÔ ³Fü B¸FFSX°FZÔ ¶F³FF »Fe W`ÔXÜ 2009 ¸FZÔ
¨Fe³F ³FZ »Fû»F„a¦FþûÔ¦F ¸FZÔ Qû dIY»Fû¸FeXMXS »Fa¶Fe
ÀFOXÞIY ·Fe ¶F³FFBÊ W`XÜ ¨Fe³F ³FZ ³FZ´FF»Fe ÃFZÂF
¸FZÔ ¨FFS dIY»Fû¸FeXMXS ·Fe°FS °FIY IY¶þF IYS
d»F¹FF W` AüS ½FWXFa IZY XMXFB¸F þû³F IYû ¶FQ»F
dQ¹FF W`XÜ ¨Fe³F IZY IY¶þZ ½FF»FZ BÀF B»FFIZY ¸FZÔ
³FZ´FF»F IZY d½F¸FF³F AüS WZX»FeIYFG´XMXS ³FWXeÔ CXOXÞ

CXÀFIZY dJ»FFRY A¶F AQF»F°F ¸FZÔ ¸F„IYQ¸FF
¨F»F SXWXF W`XÜ ½FÈð ³FZ AQF»F°F IYû ¶F°FF¹FF dIY
°Fe³FûÔ »F„XMZXSXûÔ ³FZ CÀFIYF ´»FFdÀXMXIY IZY ¶F`¦F
ÀFZ ¸F„aW ¶FaQ IYS dQ¹FF ±FFÜ ¶FFQ ¸FZÔ C³F ´FS
WX¸F»FF ·Fe dIY¹FF ¦F¹FFÜ
(´FiZXMXÑ)
RiYFaÀF IZY ´Fì½FÊ SXF¿XMXÑ´Fd°F ´FS RYû³F
XM`XδF¦F ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ ¸F„IYQ¸FF VF„øY
´FZdSXÀF: RiYFaÀF IZY ´Fì½FÊ SXF¿XMXÑ´Fd°F d³FIYû»FÀF
ÀFSXIYûþe ´FS RYû³F XM`XδF¦F §FûXMXF»FZ ÀFZ
¹FWX ´FWX»Fe ÀFDYQe ¹FFÂFF W`XÜ BÀF ¸F„»FFIYF°F
ÀFZ ÃFZÂFe¹F ÀF¸FeIYSX¯F ¸FZÔ ¶FOXÞF ¶FQ»FF½F AF
ÀFIY°FF W`XÜ ¹FWX IY½FF¹FQ BÊSXF³F IYFZ §FZSX³FZ IZY
d»FE WXFZ SXWXe W`X, ¢¹FFZÔdIY ÃFZÂFe¹F À°FS ´FS
BÀFZ ¶FOXÞF £F°FSXF ¸FF³FF þF SXWXF W`XÜ WXF»FFadIY
ÀFDYQe ´FFSaX´FdSXIY °FF`S ´FS RY»FÀ°Fe³F dWX°FFZÔ
IYF ÀF¸F±FÊIY W`X AF`S BÀFZ »FZIYS CÀF³FZ
BþSXF¹F»F IZY ÀFF±F A´F³FZ ÀF·Fe AFd²FIYFdSXIY
ÀFa´FIÊY °FFZOXÞ SX£FZ W`XÔÜ »FZdIY³F BÀF £FFOXÞe
QZVF ³FZ CÀF ÀF¸F¹F ÀFa¶Fa²F ÀFF¸FF³¹F IYSX³FZ
IYSX³FZ ¸FZÔ AWX¸F ·Fìd¸FIYF d³F·FF SXWZX W`XÔÜ C³FIYe WXe ¸F²¹FÀ±F°FF ÀFZ I„YL ¸FFWX ´FWX»FZ ÀFa¹F„¢°F
ASX¶F A¸FeSXF°F AF`S ¶FWXSXe³F ³FZ SXFþ³Fd¹FIY ÀFa¶Fa²F À±FFd´F°F IYSX³FZ IZY d»FE BþSXF¹F»F IZY
ÀFF±F ÀF¸FÓFF`°FF dIY¹FF ±FFÜ ¹FWX ¸FF³FF þF SXWXF W`X dIY BÀFe IYOXÞe IYFZ AF¦FZ ¶FPXÞF³FZ IZY d»FE
´FFZÔd´F¹FFZ ³FZ ÀFDYQe ASX¶F IYF QF`SXF dIY¹FFÜ
ÀFDYQe IYe ¹FWX W`X VF°FÊ
ÀFDYQe ASX¶F IZY d½FQZVF ¸FaÂFe ³FZ ¦F°F VFd³F½FFS IYFZ IYWXF ±FF dIY C³FIYF QZVF ÀFa¶Fa²FFZÔ IYFZ
ÀFF¸FF³¹F IYSX³FZ IYF ÀF¸F±FÊIY W`X, »FZdIY³F VF°FÊ ¹FWX W`X dIY BþSXF¹F»F AF`S RY»FÀ°Fe³F IZY
¶Fe¨F À±FF¹Fe VFFad°F ÀF¸FÓFF`°FF WXFZ þFEÜ C³WXFZÔ³FZ CÀF EIY ÀF½FF»F ´FS ¹FWX þ½FF¶F dQ¹FF
±FF, dþÀF¸FZÔ C³FÀFZ ´FìLXF ¦F¹FF ±FF dIY ¢¹FF BþSXF¹F»F IYFZ »FZIYS ÀFDYQe ASX¶F IYF ÷Y£F
ag
IZY ¶Fe¨F ÀFa¶Fa²F ÀFF¸FF³¹F WXFZ³FZ IYe SXFWX £F„»F ÀFIY°Fe
W`XÜ BÊSXF³F ´FS AaI„YVF ´FF³FZ IYe dQVFF ¸FZÔ A¸FZdSXIYe
¸F„dWX¸F ¸FZÔ QFZ³FFZÔ QZVF ÀFF±F AF ÀFIY°FZ W`XÔ ¢¹FFZÔdIY B³F
QFZ³FFZÔ QZVFFZÔ IZY ÀFF±F WXe IYBÊ £FFOXÞe QZVF ·Fe BÊSXF³F
IYFZ £F°FSXF ¸FF³F°FZ W`XÔÜ WXF»FFadIY £FFOXÞe QZVFFZÔ ¸FZÔ BÀF
¶FF°F IYFZ »FZIYS AÀF¸FaþÀF ·Fe W`X dIY A¸FZdSXIYF
IZY ³F½Fd³F½FFÊd¨F°F SXF¿MXÑ´Fd°F ¶FFBOX³F ¢¹FF B³F ÃFZÂFe¹F
³Fed°F¹FFZÔ IYFZ þFSXe SX£FZÔ¦FZÜ MXÑa´F ³FZ BÊSXF³F IZY ÀFF±F W„XE
´FSX¸FF¯F„ ÀF¸FÓFF`°FZ ÀFZ A¸FZdSXIYF IYFZ A»F¦F IYS d»F¹FF
±FF, þ¶FdIY ¶FFBOX³F ³FZ IYWXF W`X dIY ½FWX BÀF ÀF¸FÓFF`°FZ
IYe ÀFSXIYFS ³FZ ÀFe¸FF ´FS Ad°FIiY¸F¯F IZY ÀFIY°FZ W`ÔXÜ EZÀFF ³FZ´FF»F IYe ²FSX°Fe ´FS WXû SXWXF
B³F AFSXû´FûÔ IYû ¶FZ¶F„d³F¹FFQ ¶F°FF dQ¹FF ±FFÜ W`XÜ ¶FF½FþìQ BÀFIZY ³FZ´FF»F IYe Aû»Fe ÀFSXIYFS
IYFNX¸FFaOìX dÀ±F°F ¨Fe³Fe Qì°FF½FFÀF ³FZ ³FZ´FF»Fe ¸FF¸F»FZ ´FS ¨F„´F W`XÜ
A¸FZdSXIYe ³FüÀFZ³FF Ad²FIYFSXe °FFB½FF³F ´FW„aX¨FZ, ¨Fe³F ·FXOXÞIYF
¶FeÎþ¦F, SXF¹FXMXS : A¸FZdSXIYe ³FüÀFZ³FF IZY EIY ½FdSX¿N Ad²FIYFSXe IYe °FFB½FF³F ¹FFÂFF IZY ¶FFQ ¨Fe³F
dRYS ·FXOXÞIY ¦F¹FF W`XÜ CÀF³FZ IYWXF W` dIY ½FW °FFB½FF³F IZY ÀFF±F A¸FZdSXIYF IZY dIYÀFe ·Fe ÀF`³¹F
ÀFa¶Fa²FûÔ IYF ´F„SXþûS d½FSXû²F IYSX°FF W` AüS CÀFIYF Cd¨F°F þ½FF¶F ·Fe QZ¦FFÜ A¸FZdSXIYe ³FüÀFZ³FF IZY
EOXd¸FSX»F IYe °FFB½FF³F IYe A§Fûd¿F°F ¹FFÂFF IZY ¶FFQ ÀFZ ¨Fe³F IZY °FZ½FS °FeJZ WXû ¦FE W`ÔXÜ d½FQZVF

IZY ÀFaIZY°F dQE ±FZ, þ¶F ¦F°F A¦FÀ°F ¸FZÔ ¶FQ»F ¦F¹FF W`X? IYFZ ¶FWXF»F IYSZÔX¦FZÜ ¸FaÂFF»F¹F IZY ´Fi½F¢°FF ÓFFAû d»FþF³F ³FZ IYWXF W` dIY A¸FZdSXIYF IZY °FFB½FF³F ÀFZ dIYÀFe ·Fe °FSXeIZY
ÀFa¶Fad²F°F ¸F„IYQ¸FZ IYe ÀF„³F½FFBÊ AQF»F°F ¸FZÔ
BþSXF¹F»Fe d½F¸FF³FFZÔ IYFZ A´F³FZ WX½FFBÊ ÃFZÂF ÀFZ IZY ÀFe²FZ ÀFa¶Fa²FûÔ IYû ¨Fe³F ÀFWX³F ³FWXeÔ IYSZX¦FFÜ ÄFF°F WXû dIY ¨Fe³F ³FZ A¸FZdSXIYF IZY À½FFÀ±¹F ÀFd¨F½F
VF„øY WXû ¦FBÊÜ ´Fì½FÊ SXF¿XMXÑ´Fd°F IZY 2012 ¸FZÔ
¦F„þSX³FZ IYe BþFþ°F Qe ±FeÜ IYe ´F„d¿M IYSX°FZ W„XE BÀFZ AQзF„°F C´F»Fd¶²F WXF»FFadIY ³FZ°F³¹FFWìX IZY Qµ°FS AF`S ¹F÷YVF»F¸F QZVF IYe ¹FFÂFF ´FS SXWZXÜ BþSXF¹F»Fe ¸FedOX¹FF ¸FZÔ E»FZ¢ÀF AþFS IZY °FFB½FF³F ´FW„aX¨F³FZ ´FS ·Fe EZÀFe WXe ´Fid°FdIiY¹FF Qe ±FeÜ C»»FZJ³Fe¹F W` dIY
´FQ LXûXOXÞ³FZ IZY ¶FFQ ÀFZ C³F ´FS ·Fi¿XMXF¨FFS
BþSXF¹F»F IZY dVFÃFF ¸FaÂFe AF`S ÀF„SXÃFF IYSXFS dQ¹FF W`XÜ BÀFÀFZ ´FWX»FZ BþSXF¹F»Fe dÀ±F°F A¸FZdSXIYe Qì°FF½FFÀF IYe AFZS ÀFZ IYFZBÊ AFBÊ £F¶FSXFZÔ IZY A³F„ÀFFSX, ³FZ°F³¹FFWìX IZY ÀFF±F °FFB½FF³F IYû WXF»F WXe ¸FZÔ A¸FZdSXIYF ³FZ WXd±F¹FFS ¶FZ¨F³FZ IYF EIY ÀF¸FÓFü°FF dIY¹FF W`X, CÀFe IZY ¶FFQ ÀFZ
IZY IYBÊ ¸F„IYQ¸FZ ¨F»F SXWZ W`ÔXÜ ´Fì½FÊ SXF¿XMXÑ´Fd°F
¸FÀF»FFZÔ ´FS I`Yd¶F³FZM ÀFd¸Fd°F IZY ÀFQÀ¹F AF¸FeÊ SZXdOX¹FFZ AF`S IZY³F SZXdOX¹FFZ ³FZ ³FZ°F³¹FFWìX dMX´´F¯Fe ³FWXeÔ AFBÊ W`XÜ ³FZ°F³¹FFWìX IYF ¹FWX QF`SXF £F„dRY¹FF EþZÔÀFe ¸FFZÀFFQ IZY d³FQZVFIY þFZÀFZRY BÀF ¸F„ïZ ´FS Qû³FûÔ QZVFûÔ IZY ¶Fe¨F °F³FF½F ¶FPXÞ SXWXF W`XÜ
ÀFSXIYûþe IZY ÀFF±F WXe C³FIZY ½FIYe»F ±FZSXe
WXeSXûþ AüS ¸FdþÀXMXÑZM d¦F»F¶FXMÊ Eþe¶FXMÊ ¹FFZE½F ¦F`»FZÔM ³FZ ÀFFZ¸F½FFS IYFZ ³FZ°F³¹FFWìX IZY QF`SZ IZY ¦FFZ´F³Fe¹F QF`SZ IYe þF³FIYFSXe Qe ±FeÜ EZÀFZ ÀF¸F¹F W„XAF, þ¶F ´FFZÔd´F¹FFZ ·Fe BÀF £FFOXÞe IYFZWZX³F ·Fe ±FZÜ
´FS ·Fe ¹FW ¸F„IYQ¸FF ¨F»F SXWXF W`XÜ BÀF

AFG¢ÀFRYFZOÊX ¸FZÔ ´FPXÞ³FZ IZY d»FE ¨FFS B¸FSXF³F ³FZ Qe »FFGIYOXFC³F »F¦FF³FZ IYe ²F¸FIYe
¸FF¸F»FZ ¸FZÔ Ad²FIY°F¸F QÀF ÀFF»F °FIY IYe
ÀFþF AüS þ„¸FFʳFZ IYF ´FiF½F²FF³F W`XÜ ¸F„IYQ¸FZ
¨Fe³F IYe dWXSXFÀF°F ¸FZÔ W`Ô
IYe ÀF„³F½FFBÊ QÀF dQÀFa¶FS °FIY ¨F»FZ¦FeÜ
BÀ»FF¸FF¶FFQ, AFBEE³FEÀF : ´FFdIYÀ°FF³F ¸FZÔ 4 ´FFdIYÀ°FF³Fe ´FeE¸F IYF AFSXû´F, ´FeOXeE¸F IYe 4 IYWXF-»FFGIYOXFCX³F IZY d»FE ´FìSXe °FSXWX ÀFZ
ÀF`IYXOXÞûÔ CB¦FS B¸FF¸F
ran

ÀFSXIYûþe AüS C³FIZY ½FIYe»F ´FS 2007 ¸FZÔ

¸Fû³FFIYû ¸FZÔ ÀF¶FÀFZ ²F³Fe ¸FdWX»FF »FFGdSX¹F»F
WXFBSZXÀF ÀFZ ¨F„³FF½F IZY d»FE ÷Y´F¹FF »FZ³FZ IYF
AFSXû´F W`XÜ (E´Fe)
I`Yd»FRYFZd³FʹFF ¸FZÔ ¨F¨FÊ IZY ¶FFWXS
¨FFIìY¶FFþe, QFZ »FFZ¦FFZÔ IYe ¸FF`°F
ÀF`³F þFZÀF: A¸FZdSXIYF IZY I`Yd»FRYûd³FʹFF
´FiFÔ°F ¸FZÔ ¨FFIìY¶FFþe IYe §FMX³FF ÀFF¸F³FZ AFBÊ
W`XÜ ¹FWXFÔ ¦FiZÀF ¶F`d´MXÀMX ¨F¨FÊ IZY IZY ÀFF¸F³FZ
IYBÊ »Fû¦FûÔ ´FS ¨FFIìY ÀFZ WX¸F»FF dIY¹FF ¦F¹FF
W`XÜ BÀF ½FFSXQF°F ¸FZÔ þWXFa QFZ »FFZ¦FFZÔ IYe þF³F
¦FBÊ W`X ½FWXeÔ IYBÊ »FFZ¦F ¦Fa·FeS øY´F ÀFZ §FF¹F»F
·Fe W„XE W`XÔÜ I`Yd»FRYûͳF¹FF IZY ¸FZ¹FS ÀF`¸F
·FFSX°F½FadVF¹FFZÔ IYFZ d¸F»FF ½FþeRYF
³¹Fì¹FFGIÊY, ´FiZMXÑ : IYFZSXFZ³FF ¸FWXF¸FFSXe IZY
¨F»F°FZ ´FWX»Fe ¶FFS kA¸FZdSXIYF SXûOXÐÀF
ÀIYFG»FÀFÊl IYF ¨F¹F³F AFG³F»FFB³F
dIY¹FF ¦F¹FFÜ BÀFIZY °FWX°F 32 LXFÂFûÔ ³FZ
AFG¢ÀFRYûOÊ d½FV½Fd½FôF»F¹F ¸FZÔ ´FPXÞ³FZ
IZY d»FE LXFÂF½FÈdØF WXFdÀF»F IYe W`XÜ B³F¸FZÔ
ÀFZ 22 A»´FÀFa£¹FIY (ÀMìXOZÔXM AFGRY
IY»FSX) AüS 10 AV½FZ°F W`XÔÜ BÀFÀFZ ´FWX»FZ
IY·Fe B°F³Fe Ad²FIY ÀFÔ£¹FF ¸FZÔ AV½FZ°F
LXFÂFûÔ IYF ¨F¹F³F ³FWXeÔ W„XAF W`XÜ ¶F°FF QZÔ
dIY kSXûOXÐÀF ÀIYFG»FSXdVF´Fl BÔ¦»F`ÔO IZY
IYe §Fû¿F¯FF SXd½F½FFS IYû IYeÜ ¹FZ ÀF·Fe
LXFÂF kSXFZOXÐÀF ÀIYFG»FSXl ¸FZÔ A¸FZdSXIYF IYF
´Fid°Fd³Fd²F°½F IYSZÔX¦FZÜ dþ³F ¨FFS ·FFSX°Fe¹F
¸Fì»F IZY LXFÂFFZÔ IYFZ ¨F„³FF ¦F¹FF W`X, CX³F¸FZÔ
À½FFd°F AFSX. ßFed³F½FFÀF³F, d½Fþ¹FÀF„ÔQSX¸F
SXF¸FÀF`¸Fe, ¦FdSX¸FF ´Fe. QZÀFFBÊ AüS ÀF½FSXF³Fe
ÀFÔIYF W`XÔÜ
¦FÀFʳF ³FZ IYWXF, kBÀFÀFZ ´FWX»FZ IY·Fe
·Fe kSXûOXÐÀF ÀIYFG»FSXl IZY d»FE LXFÂFûÔ IYF
¨F¹F³F AFG³F»FFB³F ³FWXeÔ dIY¹FF ¦F¹FFÜ BÀF
LXFÂF½FÈdØF IZY d»FE 288 IYFG»FZþûÔ AüS
ÀFSXIYFS IYe SXûIY IZY ¶FFQ ·Fe ´FZVFF½FS ¸FZÔ S`X»Fe
IYSX³FZ ´FS A¶F ´Fi²FF³F¸FaÂFe B¸FSXF³F JF³F ³FZ
¨FZ°FF½F³Fe Qe W`X, ¹FdQ ´FeOXeE¸F ³FZ A´F³Fe S`X»Fe
S`X»Fe ÀFZ ¶FPXÞ SXWXF IYûSXû³FF dU´FÃFe Q»F dªF¸¸FZQFSX WXûa¦FZ ¶FeÎþ¦F, EE³FAFB : X ¨Fe³F ¸FZÔ CB¦FS ¸F„dÀ»F¸FûÔ
´FS d³FSaX°FS A°¹FF¨FFS WXû SXWZ W`ÔXÜ A¶F EIY
³FBÊ þF³FIYFSXe ÀFF¸F³FZ AF SXWXe W` dIY ¨Fe³F ³FZ
¶FaQ ³FWXeÔ IYeÔ °Fû ´FìSZ QZVF ¸FZÔ »FFGIYOXFC³F »F¦FF ÀF`IYXOXÞûÔ CB¦FS ¸F„dÀ»F¸F B¸FF¸FûÔ IYû þ¶FSX³F
dQ¹FF þFE¦FFÜ ¶Fa²FIY ¶F³FF SXJF W`XÜ
´FFdIYÀ°FF³F ¸FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû d´FLX»FZ 24 ³FFG½FZÊ ¸FZÔ SXWX³FZ ½FF»FZ ³FF¦FdSXIY Ad²FIYFS
§FaXMZ IZY QüSXF³F EIY dQ³F ¸FZÔ dSXIYFGOÊX 2665 IYF¹FÊIY°FFÊ A¶Q„½FZ»Fe A¹Fì´F ³FZ IYWXF W` dIY
³FE ¸FF¸F»FZ ÀFF¸F³FZ AFE AüS 59 »Fû¦FûÔ dVF³Fdþ¹FFa¦F ´FiFa°F ÀFZ AF³FZ ½FF»FZ CB¦FSXûÔ ³FZ
IYe ¸Fü°F WXû ¦FBÊ W`XÜ ´FFIY ´Fi²FF³F¸FaÂFe ³FZ BÀF ¶FF°F IYû CþF¦FS dIY¹FF W` dIY ¨Fe³Fe
»F¦FF°FFS IYBÊ XMXнFeXM IYSX°FZ W„XE IYWXF W` dIY Ad²FIYFSXe ½FWXFa ÀFZ IY¸F ÀFZ IY¸F 615 B¸FF¸F
IYûSXû³FF ¸FWXF¸FFSXe IYû QSXdIY³FFS IYS d½F´FÃFe CNXFIYS »FZ ¦FE W`ÔXÜ C³FIYû ¶Fa²FIY ¶F³FF d»F¹FF
Q»FûÔ IYF ¦FNX¶Fa²F³F ´FFdIYÀ°FF³F OZX¸FûIiZYdXMXIY W` AüS A¶F ¹FZ IYWX³FF ·Fe ¸F„dVIY»F W` dIY
¸Fì½F¸FZÔXMX(´FeOXeE¸F) »F¦FF°FFS QZVF·FS B³F¸FZÔ ÀFZ dIY°F³FZ ¶F¨FZ WXûÔ¦FZÜ A¹Fì´F ³FZ ³¹Fì¹FFGIÊY
¸FZÔ S`Xd»F¹FFa IYS SXWXF W`XÜ BÀFÀFZ QZZVF ¸FZÔ ³FE
.co

d»FIYFOXûÊ ³FZ WX¸F»FZ ¸FZÔ Qû »Fû¦FûÔ IYe ¸Fü°F ´FS

Q„J þ°FF¹FF AF`S IYWXF dIY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ EIY
ÀFadQ¦²F IYFZ d¦FSXµ°FFS IYS d»F¹FF ¦F¹FF W`XÜ
WXF»FFÔdIY I„YL QZS ¶FFS C³WXûÔ³FZ BÀF MXнFeM IYû
dOX»FeM IYS dQ¹FFÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY ´F„d»FÀF
WX¸F»FZ IZY ¶FFSZ ¸FZÔ þF³FIYFSXe þ„MXF SXWXe W`XÜ
´F„d»FÀF ³FZ IYWXF W`X dIY WX¸F»FZ IZY ½F¢°F ¨F¨FÊ ¸FZÔ
IYûBÊ IYF¹FÊIiY¸F ³FWXeÔ ¨F»F SXWXF ±FFÜ (E´Fe)
AFG¢ÀFRYûOÊ d½FV½Fd½FôF»F¹F ¸FZÔ Qû ¹FF
°Fe³F ÀFF»F IZY A²¹F¹F³F IZY d»FE LXFÂFûÔ
IYF ´FìSXF J¨FÊ CNXF°FF W`XÜ ÀFZdÀF»F SXûOXÐÀF
IYe ½FÀFe¹F°F IZY °FWX°F 1902 ¸FZÔ BÀF
LXFÂF½FÈdØF IYe VF„÷YAF°F IYe ¦FBÊ ±FeÜ
kSXûOXÐÀF MXÑÀMXl IZY A¸FZdSXIYe ÀFd¨F½F
Ed»FM ¦FÀFʳF ³FZ 32 d½FþZ°FFAûÔ IZY ³FF¸F
d½FV½Fd½FôF»F¹F ÀFZ IYSXe¶F 2300 LXFÂF-
LXFÂFFAFZÔ ³FZ AF½FZQ³F dIY¹FF ±FFÜ kSXûOXÐÀF
MXÑÀMXl IYe 16 ÀFd¸Fd°F¹FûÔ ³FZ AF½FZQ³FûÔ
IYe LÔXMXFBÊ IYe AüS dRYS ´Fi¶F»F QF½FZQFSXûÔ
IYF AFG³F»FFB³F ÀFFÃFF°IYFS d»F¹FF ¦F¹FFÜ
d½FþZ°FFAûÔ ¸FZÔ 17 ¸FdWX»FFEa, 14 ´F„÷Y¿F
AF`S EIY MXÑFaÀF þZÔOXS W`XÜ
¸FF¸F»FûÔ IYe ÀFa£¹FF °FZþe ÀFZ ¶FPXÞ SXWXe W`XÜ BÀFe
°FSXW IYûSXû³FF IZY ¸FSXeþ ¶FPXÞ°FZ SXWZ °F¶F WX¸FZÔ
´FìSZ QZVF ¸FZÔ »FFGIYOXFC³F »F¦FF³FZ IZY d»FE ¶FF²¹F
WXû³FF ´FXOXÞZ¦FF, þû WX¸FFSXe AFd±FÊIY dÀ±Fd°F IZY
d»FE ¶FW„X°F §FF°FIY WXû¦FFÜ BÀFIZY d»FE ´FìSXe
°FSXW ÀFZ d½F´FÃFe Q»F dþ¸¸FZQFS WXûÔ¦FZ, þû
þ³F°FF IZY þe½F³F ÀFZ ÀFe²FF dJ»F½FFXOXÞ IYS
SXWZ W`ÔXÜÞ
´FZVFF½FS ¸FZÔ d½F´FÃFe Q»Fûa IZY ¦FN¶Fa²F³F ´FFdIYÀ°FF³F OXZ¸FûIiZYdXMIY ¸Fì½F¸FZÔXM (´FeOXeE¸F) IYe AûS ÀFZ AF¹Fûdþ°F S`»Fe ¸FZÔ
C¸FXOÞZ »Fû¦FÜ
B¸FSXF³F JF³F ³FZ A´F³FZ XMXнFeXM ¸FZÔ d´FLX»FZ
´FaýiW dQ³F IZY C³F SXFª¹FûÔ IZY AFaIYXOXÞZ dQE
W`ÔX, dþ³F¸FZÔ d½F´FÃFe Q»F S`X»Fe IYS ¨F„IZY W`ÔXÜ
EERY´Fe
C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY þWXFa S`X»Fe W„XBÊ W`Ô ½FWXFa ´FS
114 ÀFZ »FZIYS 200 RYeÀFQ °FIY ¦Fa·FeS
dIYÀ¸F IZY ¸FSXeþ ¶FPXÞ ¦FE W`ÔXÜ
dÀ±F°F CB¦FS ¸FF³F½FFd²FIYFS ÀFa¦FNX³F IYe EIY
½FZd¶F³FFS ¸FZÔ ¶F°FF¹FF dIY ¹FZ B¸FF¸F A¶F IYWXFa
W`ÔX, IYûBÊ ´F°FF ³FWXeÔ W`XÜ A¹Fì´F ·Fe dVF³Fdþ¹FFa¦F
´FiFa°F ¸FZÔ ¨Fe³F IZY C°´FeXOXÞ³F I`ÔY´F ¸FZÔ ´Fì½FÊ ¸FZÔ ¶FaQ
SXW ¨F„IZY W`ÔXÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY dVF³Fdþ¹FFa¦F
¸FZÔ ¸FdÀþQûÔ IYû PXWXF dQ¹FF ¦F¹FF W`XÜ A¹Fì´F
´Fì½FÊ ¸FZZÔ ·Fe dVF³Fdþ¹FFa¦F ¸FZÔ ¨Fe³Fe C°´FeXOXÞ³F
IZY ¸FF¸F»FûÔ ÀFZ ´FìSXe Q„d³F¹FF IYû A½F¦F°F IYSXF°FZ
SXWZ W`ÔXÜ

ªF³FUSXe °FIY A¸FZdSXIYF ¸FZÔ Qû IYSXûOÞX »Fû¦F WXû ªFFEa¦FZ ÀFaIiYd¸F°F ¶FF´Fì IZY ´Fi´FüÂF IYF IYûSXû³FF
ÀFZ Q.ARiYeIYF ¸FZÔ d³F²F³F
WXFa¦FIYFa¦F ¸FZÔ þûVF„AF ½FFG³¦F IYû WXû
ÀFIY°Fe W` °Fe³F ÀFF»F IYe ÀFþF
m

½FFdVFa¦FXMX³F, AFBEE³FEÀF : A¸FZdSXIYF IZY
³F½Fd³F½FFÊd¨F°F SXF¿XMXÑ´Fd°F þû ¶FFBOX³F þ¶F
VF´F±F »FZÔ¦FZ °Fû C³FIZY ÀFF¸F³FZ ÀF¶FÀFZ ¶FXOXÞe
X ¨F„³Fü°Fe IYûSXû³FF ¸FWXF¸FFSXe WXû¦FeÜ EIY ³FE
A²¹F¹F³F ¸FZÔ ÀFF¸F³FZ AF¹FF W` dIY þû ¶FFBOX³F
IZY SXF¿XMXÑ´Fd°F ¶F³F³FZ °FIY QZVF ¸FZÔ IYûSXû³FF IZY
¸FF¸F»FZ Qû¦F„³FF WXû þFEa¦FZÜ
¹FW A²¹F¹F³F þ³FÊ»F ÀFFBadXMXdRYIY ¸FZÔ
´FiIYFdVF°F W„XAF W`XÜ BÀF¸FZÔ þF³FIYFSXe Qe ¦FBÊ
W` dIY A·Fe þû ¶FFBOX³F IYû SXF¿XMXÑ´Fd°F ´FQ
IYe VF´F±F »FZ³FZ ¸FZÔ »F¦F·F¦F Qû ¸FFW IYF ÀF¸F¹F
W`XÜ þ³F½FSXe ¸FFW IZY Aa°F °FIY A¸FZdSXIYF ¸FZÔ
IYûSXû³FF IZY Qû IYSXûXOXÞ ÀFZ ª¹FFQF ¸FF¸F»FZ WXû
þFEa¦FZÜ A¸FZdSXIYF ¸FZÔ BÀF ÀF¸F¹F »F¦F·F¦F
EIY IYSXûXOXÞ ¶FeÀF »FFJ ÀFZ ª¹FFQF ¸FF¸F»FZ
W`ÔXÜ Qû¦F„³FF ¸FF¸F»FZ WXû³FZ IYe ·Fd½F¿¹F½FF¯Fe
BÀF AF²FFS ´FS ÀFWXe ¸FF³Fe þF SXWXe W`X,
¢¹FûÔdIY þ³F°FF ÀFF¸FFdþIY ÀFa¶Fa²FûÔ IZY IYFSX¯F
EIY QìÀFSZ ÀFZ þ„XOXÞe W„XBÊ W`XÜ EZÀFe dÀ±Fd°F ¸FZÔ
A³FþF³F »Fû¦FûÔ IZY ÀFa´FIÊY IYe dÀ±Fd°F ·Fe
¶F³Fe SXWX°Fe W`XÜ VFFSXedSXIY QìSXe AüS IYûSXû³FF
IZY ¸FF¸F»FûÔ IYe ÀFa£¹FF EIY QìÀFSZ ÀFZ ÀFa¶Fad²F°F
d¶FiXMZX³F ¸FZÔ EIY dQ³F ¸FZÔ 18 WXþFS ÀFZ ª¹FFQF
¸FF¸F»FZ ¶FPXÞ ¦FEÜ A¶F °FIY I„Y»F ¸FF¸F»FûÔ
IYe ÀFa£¹FF 15 »FFJ ÀFZ ª¹FFQF WXû ¦FBÊ W`XÜ
¸FSX³FZ ½FF»FûÔ IYF AFaIYXOXÞF ·Fe EIY dQ³F ¸FZÔ ¨FFS
ÀFü ÀFZ ª¹FFQF IYF SXWXFÜ d¶FiXMZX³F ¸FZÔ ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ
IY¸Fe ³F WXû³FZ IZY IYFSX¯F dIiYÀF¸FÀF I„YL LìXM
IZY ´FiÀ°FF½F ½FF´FÀF »FZ d»FE ¦FE W`ÔXÜ
¶FiFþe»F ¸FZÔ ·Fe IYûSXû³FF IZY ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ
IY¸Fe ³FWXeÔ W„XBÊ W`XÜ d´FLX»FZ 24 §FaXMXûÔ IZY QüSXF³F
¹FWXFa ´FS 18 WXþFS ÀFZ ª¹FFQF ³FE ¸FF¸F»FZ
ÀFF¸F³FZ AFE AüS 194 »Fû¦FûÔ IYe ¸Fü°F WXû
¦FBÊÜ
þ¸FʳFe ¸FZÔ QÀF WXþFS ÀFZ ª¹FFQF ³FE
¸FF¸F»FZ EIY dQ³F ¸FZÔ AFEÜ ÀFaIiY¸F¯F IYe
QìÀFSXe »FWXS ¸FZÔ ¹FWXFa ´FS I„YL À±FF³FûÔ ´FS
»FFGIYOXFC³F ¨F»F SXWXF W`XÜ
øYÀF ¸FZÔ EIY dQ³F ¸FZÔ 25 WXþFS ÀFZ ª¹FFQF
IYûSû³FF ÀFaIiY¸F¯F ImY ¶FPÞ°FZ ¸FF¸F»Fûa IYe ½FþW ÀFZ ³¹Fì¹FFGIÊY ¸FZa »FFGIYOFC³F IYe AFVFaIYF IYû »FZIYS d½FSû²F ´FiQVFʳF ³FE ¸FF¸F»FZ d¸F»FZ W`ÔXÜ ¸FFÀIYû ¸FZÔ dSXIYFGOÊX ÀFFPXÞZ
VF„øY Wû ¦FE W`aÜ ³¹Fì¹FFGIÊY dÀFMe ¸FZa k³Fû »FFGIYOFC³F B³F E³F½FFBÀFel ´FiQVFʳF Im QüSF³F RiYeO¸F Aû½FS RYe¹FS ImY
À»Fû¦F³F d»F£Fe °F£°Fe »FZIYS VFFd¸F»F W„BÊ EIY ¸FdW»FFÜ EERY´Fe WXþFS ¸FF¸F»FZ 24 §FaXMZ ¸FZÔ d¸F»FZÜ ¹FWXFa IYûSXû³FF
¸FWXF¸FFSXe VF„øY WXû³FZ IZY ¶FFQ ÀFZ »F¦F·F¦F ´FFa¨F
W`XÜ ¹FWXe IYFSX¯F W` dIY AF³FZ ½FF»FZ dQ³FûÔ ¸FZÔ ¸FF¸F»FZ ·Fe ¶FPXÞZÔ¦FZÜ »FFJ ÀFadQ¦²F ¸FSXeþûÔ IYe d³F¦FSXF³Fe ¨F»F°Fe
L„Xd˜X¹FûÔ IYe dÀ±Fd°F WXû³FZ ´FS IYûSXû³FF IZY d¶FiXMZX³F ¸FZÔ ³FE ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ °FZþe ¶FSXIYSXFS : SXWXe W`XÜ
þûWXFd³FÀF¶F¦FÊ, ´FiZXMXÑ : SXF¿XMXÑd´F°FF ¸FWXF°¸FF ¦FFa²Fe
IZY ´Fi´FüÂF ÀF°FeVF ²F„´FZd»F¹FF IYF QdÃF¯F
ARiYeIYF ¸FZÔ IYûSXû³FF IYe ¨F´FZXM ¸FZÔ AF³FZ IZY
¶FFQ d³F²F³F WXû ¦F¹FFÜ C³FIZY d³F²F³F IYe ´F„d¿XM
¶FWX³F C¸FF ²F„´FZd»F¹FF ³FZ IYe W`XÜ C³FIYF °Fe³F
dQ³F ¶FFQ WXe 66 ½FFa þ³¸F dQ³F ±FFÜ
ÀF°FeVF EIY ¸FFW ´Fì½FÊ IYûSXû³FF IYe ¨F´FZXM ¸FZÔ
AF³FZ IZY ¶FFQ þûWXFd³FÀF¶F¦FÊ IZY AÀ´F°FF»F ¸FZÔ
·F°FeÊ IYSXFE ¦FE ±FZÜ d³F¸Fûd³F¹FF WXû³FZ IZY ¶FFQ
WXF»F°F JSXF¶F WXû ¦FBÊÜ SXd½F½FFS IYû ùXXQ¹FF§FF°F
IZY ¶FFQ C³WZÔ ³FWXeÔ ¶F¨FF¹FF þF ÀFIYFÜ CX³FIYe
QìÀFSXe ¶FWX³F IYed°FÊ ¸FZ³F³F ·Fe þûWXFd³FÀF¶F¦FÊ
¸FZÔ SXWX°Fe W`ÔX, þû ¦FFa²Fe ªFe IYe À¸FÈd°F ¸FZÔ IYBÊ
ÀF¸FFþÀFZ½FF IYe ¹Fûþ³FFEa ¨F»FF°Fe W`ÔXÜ °Fe³FûÔ
·FFBÊ-¶FWX³F ¦FFa²Fe ªFe IZY ´F„ÂF ¸Fd¯F»FF»F ¦FFa²Fe
IZY ½FaVFþ W`ÔXÜ ¸FWXF°¸FF ¦FFa²Fe IYSXe¶F Qû QVFIY
°FIY QdÃF¯F ARiYeIYF ¸FZÔ IYF¸F IYSX³FZ IZY ¶FFQ
·FFSX°F »FüXM AFE ±FZÜ C³FIZY ´F„ÂF ¸Fd¯F»FF»F
¦FFa²Fe QdÃF¯F ARiYeIYF ¸FZÔ WXe SXW ¦FE ±FZÜ
´Fi´FüÂF ÀF°FeVF ²F„´FZd»F¹FF IYF ´FìSXF þe½F³F
¸FedOX¹FF ¸FZÔ d½FVFZ¿F°FüS ´FS ½FedOX¹Fû¦FiFRYS AüS
RYûXMXû¦FiFRYS IZY øY´F ¸FZÔ ¶Fe°FFÜ
WXFa¦FIYFa¦F, EE³FAFB : WXFa¦FIYFa¦F ¸FZÔ »FûIY°FaÂF
IYe ¸FFa¦F ½FF»FZ AFaQû»F³F IZY ´Fi¸F„J ¨FZWXSXF
¶F³FZ þûVF„AF ½FFG³¦F IYû ÀFû¸F½FFS IYû ´F„d»FÀF
dSX¸FFaOX ´FS ·FZþ dQ¹FF ¦F¹FFÜ 2019 ¸FZÔ W„XE
´FiQVFʳF IZY dÀF»FdÀF»FZ ¸FZÔ Ad·F¹Fûþ³F ´FÃF ³FZ
C³WZÔ Qû ¸FF¸F»FûÔ Qû¿Fe ¸FF³F³FZ IYe IYûXMÊ ÀFZ
A´Fe»F IYe W`XÜ Qû dQÀFa¶FS IYû C³FIZY d»FE
ÀFþF IYF E»FF³F WXû ÀFIY°FF W`XÜ
WXFa¦FIYFa¦F ¸FZÔ ¨Fe³F ³FZ EIY þ„»FFBÊ ÀFZ
SXF¿XMXÑe¹F ÀF„SXÃFF IYF³Fì³F »FF¦Fì IYS dQ¹FF W`XÜ
BÀFIZY ¨F»F°FZ ½FWXFa ´FS ¨Fe³F IZY dJ»FFRY
dIYÀFe °FSXW IYF ´FiQVFʳF AüS ¶F¹FF³F¶FFþe
A¶F QaOX³Fe¹F A´FSXF²F ¶F³F ¦FBÊ W`XÜ A¢XMìX¶FS
¸FZÔ ´F„d»FÀF ³FZ »FûIY°FaÂF IYe ¸FFa¦F ½FF»FZ
AFaQû»F³F ÀFZ þ„XOXÞZ IYBÊ ´Fi¸F„J »Fû¦FûÔ IYû
d¦FSXµ°FFS dIY¹FF ±FFÜ þûVF„AF IYû ·Fe 21
þì³F, 2019 ¸FZÔ d¶F³FF A³F„¸Fd°F IZY ´FiQVFʳF
IZY d»FE EIYdÂF°F ·FeXOXÞ ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû³FZ
IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ AFSXûd´F°F IYS A¢XMìX¶FS ¸FZÔ
d¦FSXµ°FFS dIY¹FF ¦F¹FF ±FFÜ ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ þûVF„AF
IZY ÀFF±F C³FIZY Qû ÀFWX¹Fû¦Fe E¦³FZÀF ¨Fû AüS
B½FF³F »F`¸F ·Fe AFSXû´Fe W`ÔXÜ C³FIZY ½FIYe»F IZY
A³F„ÀFFS þûVF„AF AüS C³FIZY ÀFFd±F¹FûÔ IYû
°Fe³F ÀFF»F °FIY IYe ÀFþF WXû ÀFIY°Fe W`XÜ IYûXMÊ
¸FZÔ W„XBÊ ÀF„³F½FFBÊ ¸FZÔ þûVF„AF ´FS Qû ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ
AFSXû´F ÀFFd¶F°F W„XE W`ÔX, »FZdIY³F Ad·F¹Fûþ³F
´FÃF °FeÀFSZ ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ C³FIYe ÀFWX·FFd¦F°FF
ÀFFd¶F°F ³FWXeÔ IYS ´FF¹FFÜ °FeÀFSXF AFSXû´F
þûVF„AF IZY ´FiQVFʳF ¸FZÔ VFFd¸F»F WXû³FZ IYF
±FFÜ »F`¸F ´FS CØFZþ³FF R`Y»FF³FZ IYF AFSXû´F W`
þ¶FdIY ¨Fû ´FS CØFZþ³FF R`Y»FF³FZ AüS ´FiQVFʳF
¸FZÔ VFFd¸F»F WXû³FZ IZY AFSXû´F W`ÔXÜ
þûVF„AF ½FFG³¦F ³FZ ÀFeE³FE³F ÀFZ IYWXF
W`X- C³FIZY d»FE ÀFþF IYF E»FF³F W`XSXF³F
IYSX³FZ ½FF»FF ³FWXeÔ WXû¦FFÜ »FZdIY³F þZ»F IYe
ÀF»FFJZÔ, ¨F„³FF½F ´FS ´Fid°F¶Fa²F AüS BÀF °FSXW
IYe IYûBÊ ·Fe ¦F`SXIYF³Fì³Fe ¶FadQVF WX¸FZÔ SXûIY ³FWXeÔ
ÀFIY°FeÜ EIY dQ³F WX¸F þøYS ÀFRY»F WXûÔ¦FZÜ
WX¸F AFþFQe IZY d»FE IYûBÊ ·Fe ¶Fd»FQF³F QZ³FZ
IZY d»FE °F`¹FFS W`ÔXÜ
 SXF¿MÑXe¹FX ÀFaÀIYSX¯F ¸F„ÓFZ AFGÀMXÑZd»F¹FF IZY d£F»FFRY ÀFeSXeªF IYF Ba°FªFFSX WX` AüSX
¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020 CX¸¸FeQ WX` dIY MXe¸F IZY d»FE VFF³FQFSX ´FiQVFʳF IYøYa¦FFÜ
— VF„·F¸F³F d¦F»F, ¶F»»FZ¶FFªF, ·FFSX°F

þûWXFd³FÀF¶F¦FÊ, ´FiZMXÑ: QdÃF¯F ARiYeIYF IZY °FZþ ¦FZÔQ¶FFþ I`Yd¦FÀFFZ SX¶FFQF ³FZ
SX¶FFQF ³FZ ¶FF¹Fû- ÀFû¸F½FFS IYû ¶FF¹FFZ ¶F¶F»F (IYFZSXFZ³FF ÀFZ ¶F¨FF½F IZY d»FE d³F¹F¸FFZÔ IZY °FWX°F ¶F³FFE
¶F¶F»F IYe °F„»F³FF ¦FE ÀF„SXdÃF°F ¸FFWXF`»F) IYe °F„»F³FF ÀF·Fe ÀF„d½F²FFAûÔ ÀFZ ¹F„¢°F þZ»F ÀFZ IYe
dþÀF¸FZÔ ½FW ÀFÔ¹F„¢°F ASX¶F A¸FeSXF°F ¸FZÔ AFB´FeE»F IZY QüSXF³F SXWZ ±FZ, »FZdIY³F
ÀF„d½F²FF ¹F„¢°F ÀFF±F WXe IYWXF dIY ½FWX IYûd½FOX-19 IZY ¸FFWXü»F ¸FZÔ dRYS ·Fe ·FF¦¹FVFF»Fe W`Ô
12 www.jagran.com þZ»F ÀFZ IYe ¢¹FûÔdIY »FFJûÔ »Fû¦FûÔ ³FZ BÀF QüSXF³F A´F³Fe þed½FIYF ¦FÔ½FF Qe W`XÜ

·FFSX°Fe¹FFZÔ ÀFZ LXeÔMXFIYVFe IZY ¨F¢IYSX ¸FZa ³FWXea ´FOÞZa¦FZ ½FF³FÊS

AFGÀMXÑZd»F¹FFBÊ ÀF»FF¸Fe ¶F»»FZ¶FFþ ³FZ ¸FF³FF dIY Aa°FSXSXF¿MXÑe¹F dIiYIZYM ¸FZÔ C³FIZY d¦F³FZ-¨F„³FZ dQ³F WXe ¶F¨FZ W`XÔ
Co
dÀFOX³Fe, ´FiZMXÑ: AFGÀMXÑZd»F¹FF IZY AFIiYF¸FIY ÀFZ ·FFSX°F IZY dJ»FFRY VF„øY WXû SXWXe
ÀF»FF¸Fe ¶F»»FZ¶FFþ OZXd½FO ½FF³FÊS ³FZ ÀFed¸F°F Aû½FSXûÔ IYe ÀFeSXeþ ÀFZ ´FWX»FZ
ÀFû¸F½FFS IYû IYWXF dIY AÔ°FSXSXF¿MXÑe¹F IYWXF, k¸F`Ô WXF»F ¸FZÔ 34 ÀFF»F IYF W„XAF
dIiYIZYM ¸FZÔ C³FIZY d¦F³FZ-¨F„³FZ dQ³F ¶F¨FZ WìÔX, BÀFd»FE 30 ÀFF»F IYe C¸Fi IYe
W`Ô AüS ½FW A´F³Fe AFIiYF¸FIY°FF ´FS °F„»F³FF ¸FZÔ ¸FZSZ dQ³F d¦F³FZ-¨F„³FZ ¶F¨FZ W`ÔXÜ
d³F¹FÔÂF¯F SXJ³FZ IYF SX½F`¹FF ¶FSXIYSXFS ¶FZVFIY BÀFÀFZ þûdJ¸F þ„OXÞF W`X, »FZdIY³F
SXJZÔ¦FZÜ C³WXûÔ³FZ ÀFF±F WXe IYWXF dIY ÀFF±F WXe ÀF¸FÓFQFSXe ·FSXF dIiYIZYM ·FeÜl
AF¦FF¸Fe ÀFeSXeþ ¸FZÔ ½FW ·FFSX°Fe¹F ½FF³FÊS ³FZ IYWXF dIY ½FW A¶F ÀFed¸F°F
dJ»FFdOXÞ¹FûÔ ´FS LXeÔMXFIYVFe IYF ´Fi¹FFÀF þûdJ¸F CNXF°FZ W`Ô AüS C³FIYF ²¹FF³F
³FWXeÔ IYSZÔX¦FZ AF`S ¹FdQ ·FFSX°Fe¹F d£F»FFOXÞe A¨LZ ÀMXÑFBIY SZXM IZY ÀFF±F JZ»F³FZ ´FS
LXeÔMXFIYVFe IYSX°FZ W`XÔ °FFZ ½FWX C³FIYe W`XÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF, kA¦FS 50 Aû½FS
A³FQZJe IYSZÔX¦FZÜ IYe ¶FF°F IYSZÔ °Fû ¸FZSXF ²¹FF³F A¨LXe
py
¸F`QF³F ´FS IYBÊ ¶FFS d·FOXÞÔ°F IYF dWXÀÀFF VF„÷YAF°F AüS ¶Fe¨F IZY Aû½FS ¸FZÔ
SXWZ ½FF³FÊS ³FZ IYWXF dIY A¦FS ·FFSX°Fe¹F ÀFed¸F°F þûdJ¸F CNXF³FZ ´FS W`XÜ ¸F„ÓFZ ¹FW
dJ»FFOXÞe C³FIZY ÀFF±F LXeÔMXFIYVFe ÀF„d³FdV¨F°F IYSX³FF W` dIY ¸F`Ô Ad²FIY ÀFZ
IYSX³FZ IYF ´Fi¹FFÀF IYSZÔX¦FZ °Fû ½FW BÀFIYe Ad²FIY ÀF¸F¹F ¶F»»FZ¶FFþe IYøYÔ AüS
A³FQZJe IYSX³FZ IYû ´FiF±Fd¸FIY°FF QZÔ¦FZÜ ÀFF±F WXe ¸FZSXF ÀMXÑFBIY SZXM ·Fe A¨LXF
C³WXûÔ³FZ IYWXF, k¸F`Ô BÀFIYF dWXÀÀFF SXWXF SXWZXÜ ¸F„ÓFZ »F¦F°FF W` dIY d´FLX»FF ÀFF»F
WìÔXÜ BÀF¸FZÔ (LXeÔMXFIYVFe) VFFd¸F»F WXû³FZ ÀFÔ·F½F: MZXÀM dIiYIZYM ¸FZÔ ·Fe ¸FZSXF ÀF¶FÀFZ
IYF ´Fi¹FFÀF IYSX³FF, £FZ»F³FZ IYF EZÀFF A³F„VFFdÀF°F ÀFF»F SXWXFÜl
°FSXeIYF W`X dþÀFZ ½FZ ·Fe ´FÀFaQ IYSX°FZ SXFZdWX°F IYe IY¸Fe £F»FZ¦Fe: ½F³FOZ AF`S
W`ÔXÜ WX¸F³FZ ÀF¸F¹F IZY ÀFF±F ÀFeJF W` MXe-20 ÀFeSXeþ ¸FZÔ RYFG¸FÊ ¸FZÔ ¨F»F SXWZ
Ri
A¶F E±F»FeM ³FWXeÔ IYS
ÀFIZÔY¦FZ C¸Fi ¸FZÔ WZXSXFRZYSXe
IYF³F´F„SX, þFÀFa: A¶F IYFZBÊ ·Fe E±F»FeM
´Fid°F¹FFZd¦F°FFAFZÔ ¸FZÔ C¸Fi IYe WZXSXFRZYSXe
d¸F¹FFa °F³FF½F ¸F°F »FFZ, ¸FªF¶Fì°F ¶F³FFZ: d½FSXFMX
³FWXeÔ IYS ÀFIZY¦FFÜ BÀFIZY d»FE ·FFSX°Fe¹F
E±F»FZdMXIY ÀFa§F (EERYAFB) IZY
dÀFOX³Fe, ´FiZMXÑ: d´F°FF IZY d³F²F³F IZY A¦F»FZ dQ³F ¸F`QF³F ´FS ½FF´FÀFe IYSX°FZ d³F¹F¸F ÀF£°Fe ÀFZ »FF¦Fì IYSXIZY ¸FZdOXIY»F
¸FFVFÊ IYFZ A·¹FFÀF ¸F`¨F ¸FZÔ ½FF´FÀFe IYe C¸¸FeQ ¶FF½FþìQ ´FdSX½FFS ÀFZ QìS ·FFSX°Fe¹F °FZþ W„XE dQ»»Fe IYe AûS ÀFZ 97 SX³F IYe IZY QF`SXF³F WXIYeIY°F ´FSX£Fe þFE¦FeÜ
¸FZ»F¶F³FÊ, ´FiZMXÑ: MXJ³FZ IYe ¨FûM ÀFZ C¶FS SXWZ AFGÀMXÑZd»F¹FFBÊ AFG»FSXFCaOXS ¦FZÔQ¶FFþ ¸F„WX¸¸FQ dÀFSXFþ ³FZ IYWXF dIY VFF³FQFS ´FFSXe JZ»Fe ±FeÜ dÀFSXFþ IZY EERYAFB ³FZ R`YÀF»FF d»F¹FF W`X dIY
d¸FVFZ»F ¸FFVFÊ ³FZ IYWXF dIY C³WZÔX C¸¸FeQ W` dIY ½FW A¦F»FZ ¸FWXe³FZ AFGÀMXÑZd»F¹FF IZY dJ»FFRY ¸F„dVIY»F d´F°FF ¸F„WX¸¸FQ ¦FüÀF IYF d´FLX»FZ WXµ°FZ EIY I`Y»FZÔOXSX ½F¿FÊ ¸FZÔ dIYÀFe ·Fe SXFª¹F
·FFSX°F-E IZY dJ»FFRY A·¹FFÀF ¸F`¨F ¸FZÔ JZ»F ´FFEa¦FZ, dþÀFIZY ÀFeSXeþ IYe °F`¹FFSXe ¸FZÔ IY´°FF³F d½FSXFM W`XQSXF¶FFQ ¸FZÔ d³F²F³F WXû ¦F¹FFÜ ½FW 53 IZY °Fe³F ÀFZ Ad²FIY E±F»FeMX Ad²FIY
d»FE ½FW VF„IiY½FFS IYû AF³FZ ½FF»Fe dSX´FûMÊ IYF ¶FZÀF¶Fie IYûWX»Fe IYe ¸Fþ¶Fì°F ¶F³F³FZ IYe ÀF»FFW ÀFF»F IZY ±FZÜ dÀFSXFþ ¶FFZ»FZ, kd½FSXFM C¸Fi IZY d¸F»F³FZ ´FS ½FWXFa IZY ÀFd¨F½F
OZd½FO ½FF³FÊSX l IYû LXWX ¸FFWX IZY d»FE ´Fid°F¶Fad²F°F IYSX
ÀFZ BÔ°FþFS IYS SXWZ W`ÔXÜ ¸FFVFÊ IYû dÀF°FÔ¶FS ¸FZÔ RYFB»F RYFZMXFZ, ´FiZMXÑ ³FZ C³FIYe IYFRYe ¸FQQ IYeÜ 2007 ¸FZa ·FFBÊ ³FZ ¸F¼ÓFÀFZ IYWXF dIY d¸F¹FFa °F³FF½F
AFB´FeE»F IZY VF„÷YAF°Fe ¸F`¨F IZY QüSXF³F MXJ³FZ SX¯Fþe MXÑFGRYe ¸F`¨F IZY QüSXF³F IYFZWX»Fe ¸F°F »Fû AüS ¸Fþ¶Fì°F ¶F³FûÜ °F„¸WXFSZ d´F°FF dQ¹FF þFE¦FFÜ ÀFa§F õFSXF þFSXe dSXIYFGOÊ
¸FZÔ ¨FûM »F¦F ¦FBÊ ±Fe AüS ¹FW 29 ÀFF»F IYF IZY d´F°FF IYF d³F²F³F WXû ¦F¹FF ±FF, ¨FFWX°FZ ±FZ dIY °F„¸F ·FFSX°F IZY d»FE JZ»Fû IZY ¸F„°FFd¶FIY, d´FLX»FZ ÀFF»F 109
dJ»FFOXÞe °F¶F ÀFZ WXe dIiYIZYM ÀFZ QìS W`XÜ C³WZÔX »FZdIY³F C³WXûÔ³FZ BÀFd»FE EZÀFF IYSXûÜ A¦FS BÀF dÀ±Fd°F E±F»FeMX Ad²FIY C¸Fi IZY d¸F»FZ ±FZÜ
AFGÀMXÑZd»F¹FF-E IYe MXe¸F ¸FZÔ VFFd¸F»F dIY¹FF ¦F¹FF, ¸FZÔ °F„¸F ¸Fþ¶Fì°F ¶F³F ´FFE BÀF¸FZÔ ÀF¶FÀFZ JSXF¶F dSXIYFGOÊ SXFþÀ±FF³F
þû LXW ÀFZ AFN dQÀFÔ¶FS AüS 11 ÀFZ 13 dQÀFÔ¶FS °FIY °Fû BÀFÀFZ °F„¸WZÔ ¸FQQ WXe IYF AF`S CÀFIZY ¶FFQ CØFS ´FiQZVF IYF
·FFSX°F-E IZY dJ»FFRY °Fe³F dQ½FÀFe¹F Qû ¸F`¨F JZ»FZ¦FeÜ ¸FFVFÊ ³FZ IYWXF, d¸F»FZ¦FeÜ W`XÜ EERYAFB ³FZ R`YÀF»FF d»F¹FF W`X dIY
k¸F`Ô C¸¸FeQ »F¦FFE WìÔX, ¸F„ÓFZ VFF¹FQ BÀF WXµ°FZ ´F°FF ¨F»F þFE¦FF dIY ¸F`Ô JZ»F Ad²FIY C¸Fi IZY E±F»FeMXûÔ IYû þìd³F¹FSX
´FFDYÔ¦FF ¹FF ³FWXeÔÜ ¸F`Ô VFF¹FQ VF„IiY½FFS IYû BÀF ¶FFSZ ¸FZÔ þF³F AûS ÀFZ d³FdV¨F°F ÀFÔ£¹FF ¸FZÔ ÀFeSXeþ 14 dQ³F WXûMX»F ¸FZÔ d¶F°FF³FZ WXûÔ¦FZ, ´F°³Fe ´Fid°F¹Fûd¦F°FFAûÔ ¸FZÔ JZ»F³FZ ÀFZ SXFZIY³FZ
´FFDYÔ¦FF, dSXW`X¶F IZY dWXÀFF¶F ÀFZ ¸F„ÓFZ I„YL ¨FeþZÔ QZJ³Fe W`ÔXÜ ·FFSX°F IYF AFGÀMXÑZd»F¹FF QF`SXF ¸FZÔ JZ»F³FZ IYe ´Fid°F¶Fð°FF þ°FF³FZ ÀFZ AüS °Fe³F ¶F¨¨FûÔ IYû ¹FWXFÔ »FFE °Fû IYe dþ¸¸FZQFSXe SXFª¹F ÀFa§FFZÔ IYe WXû¦FeÜ
¸F`Ô³FZ d´FLX»FZ WXµ°FZ WXe QüOXÞ³FF VF„øY dIY¹FF AüS ¸F„ÓFZ JZ»F³FF ·Fe B³IYFS IYS dQ¹FFÜ ½FF³FÊS ³FZ IYWXF, ¹FW IYFRYe ¸F„dVIY»F WXû³FZ ½FF»FF W`XÜ ¸F`Ô CX³WZÔX A´F³FZ À°FSX ´FSX CX¸Fi IYe WZXSXFRZYSXe
VF„øY IYSX³FZ ÀFZ ´FWX»FZ I„YL dIY»Fû¦FiF¸F ½Fþ³F IY¸F IYSX³FF W`XÜ ¹FW IYFRYe ²Fe¸Fe kd´FLX»FZ LXW ¸FWXe³FZ IYFRYe ¨F„³Fü°Fe´Fì¯FÊ IY·Fe C³WZÔX EZÀFe dÀ±Fd°F ¸FZÔ ³FWXeÔ OXF»FìÔ¦FF ´FIYOXÞX³Fe WXFZ¦FeÜ C¸Fi ¸FZÔ WZXSXRZYS IYSX³FZ
´FidIiY¹FF SXWXe, »FZdIY³F I„YL dJ»FFdOXÞ¹FûÔ ÀFZ BÀFIZY ¶FFSZ ¸FZÔ ¶FF°F IYSX³FZ ÀFZ ´F°FF ¨F»FF SXWZXÜ ¶FF¹FFZ-¶F¶F»F ¸FZÔ AF`S ´FdSX½FFS IZY dIY C³WZÔX 14 dQ³F §FS ¸FZÔ ¢½FFSaXMXFB³F ½FF»FZ E±F»FeM IYFZ ³FWXeÔ ´FIYOXÞ ´FF³FZ
dIY AÔ°F ¸FZÔ ¹FW ¶FW„X°F °FZþe ÀFZ NXeIY WXû þF°Fe W`Ü d¶F³FF SXWX³FZ IYF AFQe WXû³FZ IYF ´Fi¹FFÀF ¸FZÔ d¶F°FF³FZ ´FOXÞZÔÜl ½FF³FÊS ³FZ IYWXF dIY ´FS SXFª¹F ÀFa§FFZÔ IZY ÀFd¨F½FûÔ ´FS ÀFa§F
IYSX³FF ±FFÜ ´Fi°¹FZIY dJ»FFOXÞe ³FZ A»F¦F 34 ÀFF»F IYe C¸Fi ¸FZÔ ·Fd½F¿¹F ¸FZÔ ½FW ÀF£°F IYFSÊX½FFBÊ IYSZX¦FFÜ EIY dSXIYFGOÊ
½FW C³FIYe MXe¸F IZY AWX¸F dJ»FFOXÞe W`XÔ ¶FF¹FFZ-¶F¶F»F ³FZ ¶FPXÞFBÊ ¸F„dVIY»F: ½FF³FÊS ´FOXÞF W` AüS A¶F C³FIYF ¸F„£¹F »FùF WXF»FF°F IYF ÀFF¸F³FF dIY¹FFÜ A¦FS AF´F Ad²FIY MXe-20 ¸F`¨F JZ»F³FZ IYû IZY ¸F„°FFd¶FIY, 2019-20 ¸FZÔ 109

dIY BÀF¸FZÔ VFFd¸F»F ³FWXeÔ SXWZÔXÜ ¶FûOÊ ´FS
¶FOXÞF ÀIYûS ¶F³FFIYS ÀFÔ·F½F°F: BÀFIYe
A³FQZJe IYSXIZY BÀFIZY AÀFS IYû
C»FMX³FZ IYF ´Fi¹FFÀF IYS ÀFIY°FZ W`ÔXÜl
d¦F³FZ-¨F„³FZ dQ³F ¶F¨FZ: BÀF AFIiYF¸FIY
ÀF»FF¸Fe ¶F»»FZ¶FFþ ³FZ 27 ³F½FÔ¶FS
ÀF»FF¸Fe ¶F»»FZ¶FFþ SXûdWX°F VF¸FFÊ IZY
d¶F³FF C°FS SXWXe ·FFSX°Fe¹F MXe¸F IZY ¶FFSZ ¸FZÔ
½FF³FÊS ³FZ IYWXF dIY C³FIYe ·FSX´FFBÊ IYSX³FF
AFÀFF³F ³FWXeÔ WXû¦FF, »FZdIY³F d½FSXFM
IYûWX»Fe IYe MXe¸F ¸FZÔ BÀFÀFZ d³F´FMX³FZ
IYe ÃF¸F°FF W`XÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF, k¶FZVFIY
AüS C³WZÔX C³FIYe IY¸Fe J»FZ¦Fe, »FZdIY³F
C³FIZY ´FFÀF »FûIZYVF SXFW„X»F, dVFJS
²F½F³F AüS ¸F¹FaIY þ`ÀFZ dJ»FFOXÞe W`Ô
þû A¨LXe RYFG¸FÊ ¸FZÔ W`ÔXÜ ¹FZ AFB´FeE»F
¸FZÔ JZ»FZ ±FZ, BÀFd»FE AF´FIZY ´FFÀF EZÀFZ
dJ»FFOXÞe W`Ô þû A¨LXe »F¹F ¸FZÔ W`ÔXÜl
³FZ ÀFû¸F½FFS IYû À½FeIYFS dIY¹FF dIY
IYûd½FOX-19 ¸FWXF¸FFSXe IZY ¶Fe¨F ¶FF¹FFZ-
¶F¶F»F (IYFZSXFZ³FF ÀFZ ¶F¨FF½F IZY d»FE
¶F³FFE ¦FE d³F¹F¸FFZÔ IZY °FWX°F ÀF„SXdÃF°F
¸FFWXF`»F) ¸FZÔ SXWX°FZ W„XE dIiYIZYM JZ»F³FZ
IYF C³FIZY ´FFdSX½FFdSXIY þe½F³F ´FS AÀFS
A¦F»FZ Qû MXe-20 d½FV½F IY´F ¸FZÔ A´F³FZ
QZVF IYF ´Fid°Fd³Fd²F°½F IYSX³FF W`XÜ ½FF³FÊS
³FZ À½FeIYFS dIY¹FF dIY AÔ°FSXSXF¿MXÑe¹F
dIiYIZYMXS IZY øY´F ¸FZÔ d´FLX»FZ LXW ¸FWXe³FZ
IYFRYe ¸F„dVIY»F SXWZXÜ C³WXûÔ³FZ ÀFF±F WXe
A¦F»FZ 12 ¸FWXe³FZ ¸FZÔ AFGÀMXÑZd»F¹FF IYe
I`Y»FZÔOXS QZJû °Fû A¦F»FZ 12 ¸FWXe³FZ
IYFRYe ¸F„dVIY»F W`ÔX, d³FdV¨F°F °FüS ´FS
EZÀFF ÀF¸F¹F AFE¦FF þ¶F AF´F A´F³FZ
´FdSX½FFS ¸FZÔ ÀFF±F ÀF¸F¹F d¶F°FF³FF ¨FFWXû¦FZÜ
WX¸FZÔ A´F³FZ ´FdSX½FFS ÀFZ d¸F»F³FZ IYF ÀF¸F¹F
³FWXeÔ d¸F»F SXWXF W` AüS JZ»F³FZ IZY ¶FFQ
´FiF±Fd¸FIY°FF QZÔ¦FZ, d½FVFZ¿FIYS A¦F»FZ Qû
ÀFF»F ¸FZÔ Qû MXe-20 d½FV½F IY´F IYû
QZJ°FZ W„XEÜ ½FF³FÊS ³FZ IYWXF dIY A¦FS
AF´F WX¸FFSXe ½F³FOZ AüS MXe-20 MXe¸F
IYû QZJû °Fû WX¸F EZÀFe MXe¸F ¨F„³F SXWZ W`Ô
þû A¦F»FZ I„YL d½FV½F IY´F ¸FZÔ JZ»FZ¦FeÜ
Ad²FIY C¸Fi IZY E±F»FeMXûÔ ¸FZÔ ÀF½FFÊd²FIY
SXFþÀ±FF³F IZY 18, CØFS ´FiQZVF IZY 17,
WXdSX¹FF¯FF IZY 14 AF`S dQ»»Fe IZY AFN
´FIYOXÞZ ¦FE ±FZÜ BÀFe °FSXWX ¸FZdOXIY»F ÀFZ
·FF¦F³FZ ½FF»FZ 129 E±F»FeMXûÔ ¸FZÔ 53 CØFS
´FiQZVF IZY W`ÔXÜ

EIY ³FªFSX ¸FZa

¶FFBÊ IYe £FZ»F ¸FaÂFF»F¹F ÀFZ ¸FFa¦F
¶FZÀF»FFB³F IYFZ ¨FFS IYSXFZOXÞ ÷Y´F¹FZ d»F½FSX´Fì»F ³FZ »FeÀFZÀMXS IYFZ Qe dVFIYÀ°F AFGÀMXÑZd»F¹FF IZY dJ»FFRY MZXÀM
gh

³FBÊ dQ»»Fe: ·FFSX°Fe¹F ¶F`OXθFMX³F ÀFa§F

(¶FFBÊ) ³FZ ÀFû¸F½FFS IYû ÀFSXIYFS ÀFZ
¢½FFSaXMXFB³F d³F¹F¸FûÔ ¸FZÔ PXe»F QZ³FZ IYF
A³F„SXû²F dIY¹FFÜ ¶FFBÊ ³FZ JZ»F ¸FÔÂFF»F¹F
ÀFZ ¸FFÔ¦F IYe dIY A¦F»FZ ÀFF»F WXû³FZ ½FF»FZ
BÔdOX¹FF Aû´F³F ÀF„´FS 500 MìX³FFʸFZÔM ¸FZÔ
·FF¦F »FZ³FZ IZY d»FE AF³FZ ½FF»FZ d½FQZVFe
dJ»FFdOXÞ¹FûÔ IYû 14 dQ³F IYe Ad³F½FF¹FÊ
¢½FFSaXMXFB³F A½Fd²F ÀFZ LìXM Qe þFEÜ
¶FFBÊ IZY ¸FWXFÀFd¨F½F Aþ¹F dÀFÔ§FFd³F¹FF
IYF ·F„¦F°FF³F IYSZX¦FF ½FeERYAFB
þF¦FSX¯F ³¹Fìþ ³FZMX½FIÊY, ³FBÊ dQ»»Fe:
¶FZÀF»FFB³F ½FZÔ¨FS ³FZ ·FFSX°Fe¹F ½FFG»Fe¶FFG»F
ÀFa§F (½FeERYAFB) IZY d£F»FFRY IYSXFS
IYFZ ¦F»F°F °FSXeIZY ÀFZ £F°¸F IYSX³FZ IYF
¸F„IYQ¸FF þe°F d»F¹FF W`XÜ BÀFIZY °FWX°F
½FeERYAFB IYFZ A¶F ¶¹FFþ ÀFdWX°F
³F„IYÀFF³F E½FÔ IYF³Fì³Fe VF„»IY IZY øY´F ¸FZÔ
¶FZÀF»FFB³F ½FZÔ¨FS IYFZ ¨FFS IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ
¶FZÀF»FFB³F ½FZÔ¨FS ³FZ ½FeERYAFB IZY
d£F»FFRY þe°FF ¸F„IYQ¸FF, IYSXFS IYFZ
¦F»F°F °FSXeIZY ÀFZ ÀF¸FF´°F IYSX³FZ IYF
±FF ¸FF¸F»FF
»FF£F ÷Y´F¹FZ IYF³Fì³Fe VF„»IY AQF IYSZXÜ
ÀFF±F WXe IYF³Fì³Fe IYFSÊX½FFBÊ IYe VF„÷YAF°F
R¼YMX¶FFG»F OXF¹FSXe
d»F½FSX´Fì»F, E´Fe: d»F½FSX´Fì»F ³FZ Bad¦»FVF
´Fied¸F¹FS »Fe¦F (BÊ´FeE»F) ¸FZÔ »FeÀFZÀMXS
IYû 3-0 ÀFZ dVFIYÀ°F QZIYS A´F³FZ §FS
E³FRYe»O ¸FZÔ »F¦FF°FFS 64 ¸F`¨FûÔ ¸FZÔ
AþZ¹F SXWX³FZ IYF dSXIYFGOÊ ·Fe ¶F³FF¹FFÜ
¸F`³FZþS þ„þZʳF ¢»FFZ´F IYe MXe¸F A´F³FZ
§FSZX»Fì ¸F`QF³F E³FRYe»O ´FS A´Fi`»F
2017 ÀFZ AþZ¹F W`XÜ d»F½FSX´Fì»F ³FZ 64
tJ
Bad¦»FVF ´Fied¸F¹FS »Fe¦F ¸FZa d»F½FSX´Fì»F ³FZ §FSZX»Fì ¸F`QF³F E³FRYe»O ´FS
A´F³FF AþZ¹F SX±F 64 ¸F`¨FFZÔ °FIY ´FW„Xa¨FF¹FF
ÀFeSXeþ ¸FZÔ »FF`MZÔX¦FZ QVFÊIY
dÀFOX³Fe, ´FiZMXÑ: dIiYIZYM QdÃF¯F ARiYeIYF IZYSX»F IZY ´Fì½FÊ dIiYIZYMXS ·FFÀIYSX³F IZY
(ÀFeEÀFE) IZY dIiYIZYM d³FQZVFIY AF`SX d³F²F³F ´FS ¶FeÀFeÀFeAFB ³FZ þ°FF¹FF VFFZIY:
ÀFFZdÀFEQFQ ³FZ þe°F IZY ÀFF±F ¶FPXÞ°F ¶F³FFBÊ ´Fì½FÊ IY´°FF³F ¦Fie¸F dÀ¸F±F IYû C¸¸FeQ W` ¶FeÀFeÀFeAFB ³FZ IZYSX»F IZY ´Fì½FÊ ´Fi±F¸F
¸F`dOXÑOX, E´Fe: SXe¹F»F ÀFFZdÀFEQFQ ³FZ ´FeLZ LXûOXÞF, dþÀF³FZ VFd³F½FFS IYû A´F³FZ dIY 2018 IZY ¦FZÔQ IZY LZXOXÞLXFOXÞ ´FiIYSX¯F ßFZ¯Fe dIiYIZYMXS ÀFeIZY ·FFÀIYSX³F ³FF¹FS
AÔ°FSXSXF¿MXÑe¹F ¶FiZIY IZY ¶FFQ A´F³FF §FSZX»Fì ¸F`QF³F ´FS ¶FFdÀFÊ»FFZ³FF IYû 1-0 ÀFZ IZY ¶FFQ þ¶F AFGÀMXÑZd»F¹FF IYe MXe¸F IZY d³F²F³F ´FS VFûIY þ°FF¹FF W`XÜ ³FF¹FS
VFF³FQFS ´FiQVFʳF þFSXe SXJ°FZ W„XE dVFIYÀ°F QeÜ °FeÀFSZ À±FF³F ´FS ¨F»F SXWZ A¦F»FZ ÀFF»F ´FWX»Fe ¶FFS C³FIZY QZVF °F°IYF»Fe³F ÀFe»Fû³F IZY dJ»FFRY
IZYdOXþ IYû SXd½F½FFS QZS SXF°F IYû 1-0 d½F»FFSXe¹F»F IZY 19 AÔIY W`ÔXÜ ½FZ»FZÔdÀF¹FF IYF QüSXF IYSZX¦Fe °Fû ¸F`QF³F ´FS QVFÊIYûÔ A³Fü´F¨FFdSXIY ´Fi±F¸F ßFZ¯Fe ¸F`¨F ¸FZÔ
ÀFZ WXSXFIYS À´FZd³FVF R„YMX¶FFG»F »Fe¦F »FF AüS A»FF½FZÀF IZY ¶Fe¨F ¸F„IYF¶F»FF 2-2 IYe ½FF´FÀFe WXû¦FeÜ ÀFeEÀFE ¸FZÔ ¨F»F JZ»FZ ±FZÜ ¶FûOÊ ³FZ VFûIY ÀFÔQZVF ¸FZÔ IYWXF,

³FZ BÀF ÀFÔ¶FÔ²F ¸FZÔ JZ»F ¸FÔÂFe dIYSX¯F
dSXdþþì ÀFZ ¸F„»FFIYF°F IYe AüS MìX³FFʸFZÔM
IZY AF¹Fûþ³F IYe ¹FFZþ³FF IZY ¶FFSZ ¸FZÔ
¨F¨FFÊ IYeÜ MìX³FFʸFZÔM IYF AF¹Fûþ³F 30
¸FF¨FÊ ÀFZ ¨FFS A´Fi`»F IZY ¶Fe¨F BÔdQSXF ¦FFÔ²Fe
ÀMZXdOX¹F¸F ¸FZÔ dIY¹FF þFE¦FFÜ (þZE³FE³F)
dSXdþþì ÀFZ d¸F»FZ ¶FÂFF
³FBÊ dQ»»Fe: ·FFSX°Fe¹F AFZ»Fad´FIY ÀFa§F IZY
A²¹FÃF ³FSZÔXýi ¶FÂFF ³FZ MXFZ¢¹FFZ AFZ»Fad´FIY
IYe °F`¹FFdSX¹FFZÔ IZY dÀF»FdÀF»FZ ¸FZÔ £FZ»F
IYF ·F„¦F°FF³F IYSX³FF WXFZ¦FFÜ
¸FQiFÀF WXFBÊ IYFZMÊ ³FZ BÀF ¸FF¸F»FZ IZY
d»FE ÀFZ½FFd³F½FÈØF þdÀMXÀF IZY. IY³³F³F
IYFZ AFd¶FÊMXZÑMXSX d³F¹F¼¢°F dIY¹FF ±FFÜ
ªFdÀMXÀF IY³³F³F õFSXF dQE ¦FE EIY
AFQZVF IZY °FWX°F ½FeERYAFB IZY 18
³F½Fa¶FS 2019 IZY CÀF QF½FZ IYFZ ¦F»F°F
IYSXFS §FFZd¿F°F dIY¹FF ¦F¹FF, dþÀF¸FZÔ
CÀF³FZ ¶FZÀF»FFB³F ½FZÔ¨FS (BÔdOX¹FF) ´FiF.
d»Fd¸FMZXO IZY ÀFF±F A´F³FZ ÀF¸FÓFü°FZ IYû
ÀFZ »FZIYS ·F„¦F°FF³F IYe °FFSXe£F °FIY 12
RYeÀFQ Ad°FdSX¢°F ¶¹FFþ ·Fe QZ³FF WXû¦FFÜ
¹FW ¶¹FFþ SXFdVF »F¦F·F¦F 45 »FFJ
÷Y´F¹FZ W`XÜ R`YÀF»FZ ¸FZÔ À´F¿M øY´F ÀFZ IYWXF
¦F¹FF dIY ½FeERYAFB IYû dJ»FFdOXÞ¹FûÔ IZY
dWX°FûÔ IYû ²¹FF³F ¸FZÔ SXJ³FF ¨FFdWXE AüS
JZ»F IYû AF¸F þ³F°FF IZY ¸F³FûSÔXþ³F
IZY ÀFF²F³F IZY øY´F ¸FZÔ ¶FPXÞF½FF QZ³FZ IZY
d»FE BÀFZ ÀF¸FÓFü°FZ IYF ÀF¸FF´F³F IYSX°FZ
W„XE ÀF·Fe d½FIY»´FûÔ IYû ²¹FF³F ¸FZÔ SXJ³FF
¸FZÔ ÀFZ 53 ¸F`¨F þe°FZ W`ÔX, þ¶FdIY 11
¸F„IYF¶F»FZ OXÑFG JZ»FZÜ BÀF QüSXF³F ¢»F¶F
³FZ 169 ¦Fû»F dIYE W`ÔXÜ BÀFÀFZ ´FWX»FZ
¢»F¶F ³FZ RYSX½FSXe 1978 ÀFZ dQÀFÔ¶FS
1980 IZY ¶Fe¨F 63 ¸F`¨F ¸FZÔ IYûBÊ
dVFIYÀ°F ³FWXeÔ ÓFZ»Fe ±FeÜ °F¶F þ³F½FSXe
1981 ¸FZÔ »FeÀFZÀMXS dÀFMXe ³FZ WXe WXSXFIYS
d»F½FSX´Fì»F IYF d½Fþ¹Fe SX±F SXûIYF ±FFÜ
dOX¹Fû¦FFZ þFZMXF (41½FFa d¸F³FMX) ·Fe
d»F½FSX´Fì»F IYe AûS ÀFZ JZ»F°FZ W„XE
ag
»Fe¦FF ¸FZÔ »F¦FF°FFS LXNXe þe°F IZY ÀFF±F
AÔIY °FFd»FIYF IZY VFe¿FÊ ´FS °Fe³F AÔIY
IYe ¶FPXÞ°F ¶F³FFBÊÜ ¸F`¨F IYF EIY¸FFÂF
¦Fû»F E»FZ¢ÀFFÔQi BÀFFIY ³FZ dIY¹FFÜ BÀF
þe°F ÀFZ ÀFFZdÀFEQFQ IZY 23 AÔIY WXû
¦FE W`Ô AüS CÀF³FZ EMX»FZdMXIYû ¸F`dOXÑO IYû
d¸F³FMX) ³FZ ·Fe d»F½FSX´Fì»F IYe AûS ÀFZ
EIY ¦Fû»F dIY¹FFÜ MXe¸F IZY JF°FZ ¸FZÔ
EIY A³¹F ¦Fû»F °F¶F þ„OXÞF þ¶F B½FFaÀF
IYe ¶FSXF¶FSXe ´FS ÀF¸FF´°F W„XAFÜ A»FF½FZÀF
³FZ dþ¸Fû ³FF½FFSXû AüS »F„IYFÀF ´FZSZXþ
IZY ¦Fû»FûÔ IYe ¸FQQ ÀFZ 72½FZÔ d¸F³FM °FIY
2-0 IYe ¶FPXÞ°F ¶F³FF SXJe ±Fe »FZdIY³F
´FFÔ¨F d¸F³FM ¸FZÔ Qû ¦Fû»F IYSX°FZ W„XE
½FZ»FZÔdÀF¹FF ³FZ A´F³Fe WXFS MXF»F QeÜ
³FF´Fû»Fe IYû 3-1 ÀFZ WXSXFIYS BMX»Fe IYe
»Fe¦F ÀFeSXe-E IYe AaIY °FFd»FIYF ¸FZÔ
VFe¿FÊ ´FS A´F³Fe ¶FPXÞ°F ¸Fþ¶Fì°F IYS »FeÜ
SXWXe SXFþ³Fed°FIY CNXF´FMXIY AüS QZVF
IZY IYûd½FOX-19 IYû d³F¹FÔdÂF°F IYSX³FZ IZY
³FFIYF¸F SXWX³FZ IZY ¶FF½FþìQ dÀF¸F±F ³FZ
AFGÀMXÑZd»F¹FF IZY A¦F»FZ ÀFF»F WXû³FZ ½FF»FZ
QüSZ IYû »FZIYS ÀFÔQZW IYû QìS IYSX³FZ IYF
´Fi¹FFÀF dIY¹FFÜ
QdÃF¯F ARiYeIYF IZY ´Fì½FÊ IY´°FF³F
dÀ¸F±F ³FZ IYWXF, kWX¸FFSXe ³FþSZÔ
AFGÀMXÑZd»F¹FF ÀFeSXeþ ´FS W`ÔX, C¸¸FeQ
IYSX°FZ W`Ô dIY IYûd½FO IZY ÀFF±F A¦FS ÀF¶F
k¶FeÀFeÀFeAFB OXFG. ÀFeIZY ·FFÀIYSX³F
³FF¹FS IZY d³F²F³F ´FS VFûIY þ°FF°FF
W`XÜ BÀF 79 ½F¿FeʹF ´Fì½FÊ dJ»FFOXÞe IYF
A¸FZdSXIYF IZY Á¹FìÀMX³F ¸FZÔ 21 ³F½FÔ¶FS
IYû d³F²F³F WXû ¦F¹FFÜl ´Fì½FÊ SX¯Fþe MXÑFGRYe
dIiYIZYMXS ³FF¹FS IYF þ³¸F IZYSX»F IZY
±F»FFÀFZSXe ¸FZÔ 1941 ¸FZÔ W„XAFÜ C³WXûÔ³FZ
1957 ÀFZ 1969 °FIY 12 ÀFF»F »FÔ¶FZ
A´F³FZ IYdSX¹FS IZY QüSXF³F 42 ´Fi±F¸F
ßFZ¯Fe ¸F`¨FûÔ ¸FZÔ 106 d½FIZYM ¨FMXIYFEÜ

¸FaÂFe dIYSX¯F dSXdþþì ÀFZ ¸F„»FFIYF°F IYeÜ
¶FÂFF ³FZ £FZ»F ¸FaÂFe ÀFZ IYFZSXFZ³FF IZY ÀFFE
¸FZÔ d£F»FFdOXÞ¹FFZÔ IZY A·¹FFÀF IYFZ »FZIYS
¨F¨FFÊ IYeÜ IYFZSXFZ³FF IZY IYFSX¯F AFZ»Fad´FIY
ÀF¸FF´°F IYS dQ¹FF ±FFÜ EZÀFZ ¸FZÔ IYFZMÊ ¨FFdWXEÜ ½FeERYAFB ³FZ ¶FZÀF»FFB³F ´Fied¸F¹FS »Fe¦F IZY A´F³FZ ´FWX»FZ ¨FFS AF°¸F§FF°Fe ¦Fû»F IYS ¶F`NZXÜ B¶FiFdWX¸Fûd½FIY IZY ¸FüþìQF ÀFÂF ¸FZÔ LXW I„YL ÀFWXe W„XAF °Fû I„YL QVFÊIYûÔ IYû C³WXûÔ³FZ ´FFSXe ¸FZÔ ´FFÔ¨F ¶FFS ´FFÔ¨F ¹FF BÀFÀFZ
³FZ SXF¿MXÑe¹F ¸FWXFÀFa§F IYFZ AFQZVF dQ¹FF IZY d£F»FFRY 14.93 IYSXFZOXÞ ÷Y´F¹FZ IYF §FSZX»Fì ¸F`¨FûÔ ¸FZÔ ¦Fû»F QF¦F³FZ ½FF»FZ ´FWX»FZ B¶FiFdWX¸Fûd½FIY IZY Qû ¦Fû»F ÀFZ EÀFe d¸F»FF³F ¸F`¨FûÔ ¸FZÔ 10 ¦Fû»F WXû ¦FEÜ EÀFe d¸F»FF³F ÀMZXdOX¹F¸F ¸FZÔ AF³FZ IYe À½FeIÈYd°F d¸F»F Ad²FIY d½FIZYM ¨FMXIYFEÜ C³WXûÔ³FZ 580
W`X dIY ½FWX ¶FZÀF»FFB³F ½FZÔ¨FS IYFZ ¨FFS þ½FF¶Fe QF½FF dIY¹FF ±FF, dþÀFZ IYFZMÊ ³FZ dJ»FFOXÞe ¶F³FZÜ þûMXF ³FZ WZXOXS ÀFZ ¦Fû»F þe°FF: ª»FFMX³F B¶FiFdWX¸Fûd½FIY IZY Qû IYe AûS ÀFZ EIY A³¹F ¦Fû»F ¹FZÔÀF ´FeMXS ÀFIY°Fe W`XÜ A¦FS EZÀFF W„XAF °Fû IYFRYe SX³F ·Fe ¶F³FFE AüS BÀF QüSXF³F ³FF¶FFQ
IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYe ÃFd°F´FìÍ°F E½FÔ ´FFa¨F ³FIYFS dQ¹FFÜ QF¦FF, þ¶FdIY SXFG¶FMXûÊ dRYSXd¸F³Fû (86½FFa ¦Fû»F IYe ¶FQü»F°F EÀFe d¸F»FF³F ³FZ WXFG¦F ³FZ dIY¹FFÜ Ad²FIY SXû¸FFÔ¨FIY WXû¦FFÜl 76 SX³F C³FIYF VFe¿FÊ ÀIYûS SXWXFÜ

IYFZ EIY ÀFF»F IZY d»FE À±Fd¦F°F IYS
dQ¹FF ±FFÜ A¶F BÀFIYF AF¹FFZþ³F A¦F»FZ
ÀFF»F WXFZ¦FFÜ (EE³FAFB)
¸FQQ IYSX³FF ¨FFWX°Fe W`XÔ dSX°F„
dÀFÔ¦FF´F„S: ·FFSX°F IYe ÀMXFS E±F»FeM
´FWX»Fe ¶FFSX ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ ªFe°FF EMXe´Fe RYFB³F»ÀF IYF d£F°FF¶F l d£F°FF¶Fe ¸F„IYF¶F»FZ ¸FZÔ AFGdÀMXѹFFBÊ d£F»FFOXÞe d±FE¸F IYFZ Qe dVFIYÀ°F
l øYÀF IZY ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ A´F³FZ IYdSX¹FS IYF ÀF¶FÀFZ ¶FOXÞF d£F°FF¶F þe°FF
»FaQ³F, E´Fe: øYÀF IZY OZXd³F¹F»F ¸FZQ½FZQZ½F AFGdÀMXѹFFBÊ d£F»FFOXÞe IZY ´FFÀF ³FWXeÔ
OZXd³F¹F»F ¸FZQ½FZQZ½F IYF RYFB³F»F IYF ÀFRYS ¹FW d£F°FF¶F IYFRYe ¸FF¹F³FZ SXJ°FF W`XÜ ¹FW QVFFÊ°FF W` MXFBÊ ¶FiZIYS ¸FZÔ þe°FZ ¸FZQ½FZQZ½F: WXF»FFadIY
³FZ AFGdÀMXѹFFBÊ d£F»FFOXÞe OXûd¸Fd³FIY ±FF AF`S ¹FWX d£F°FF¶F ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ dIY þ¶F ¸F`Ô A¨LXF JZ»F SXWXF WìÔX, þ¶F ¸F`Ô ¸FF³FdÀFIY, EIY ÀFZM ÀFZ d´FLXOXÞ³FZ IZY ¶FFQ ¸FZQ½FZQZ½F
d±FE¸F IYû IYOXÞZ ¸F„IYF¶F»FZ ¸FZÔ dVFIYÀ°F A´F³FZ ³FF¸F dIY¹FFÜ BÀFIZY ÀFF±F ¶F³FF¸F ÀIYFZSX ³F°FeþF QF`SX
VFFSXedSXIY øY´F ÀFZ A¨LXF ¸FWXÀFìÀF IYS SXWXF WìÔ °Fû ¸F`Ô ¢¹FF IZY WXF`ÀF»FZ ´FS IYFZBÊ AÀFS ³FWXeÔ ´FOXÞFÜ
ran

AüS ½F³F ¨F`Ôd´F¹F³FdVF´F IYe RYFBMXS dSX°F„

RYû¦FFM ³FZ IYWXF W` dIY þ`ÀFZ J¶Fe¶F
³FìSX¸FZþZ³Fû½F øYÀF ¸FZÔ d¸F¢ÀFO ¸FFVFÊ»F
AFMXÐÀFÊ (E¸FE¸FE) IYû »FZIYS AFE,
CÀFe °FSXW WXe ½FW ·Fe ·FFSX°F ¸FZÔ E¸FE¸FE
»FF³FZ ¸FZÔ ¸FQQ IYSX³FF ¨FFWX°Fe W`XÔÜ dSX°F„ ³FZ
d´FLX»FZ ¸FWXe³FZ WXe E¸FE¸FE ¸FZÔ »F¦FF°FFS
°FeÀFSXF ¸F„IYF¶F»FF þe°FF ±FFÜ ½F³F
¨F`Ôd´F¹F³FdVF´F ¸FZÔ JZ»FZ ¦FE ¸F„IYF¶F»FZ ¸FZÔ
³FFC ÀFSZ ´Fû½F IYû M`Xd¢³FIY»F ³FFGIYAFCM
¸FZÔ ¸FF°F Qe ±FeÜ (AFBEE³FEÀF)
IY´°FF³F ¶F³FZ AFdQ»F
¶FZÔ¶Fûd»F¸F: ·FFSX°Fe¹F AÔ°FSXSXF¿MXÑe¹F
QZIYS EMXe´Fe RYFB³F»ÀF MZXd³FÀF MìX³FFʸFZÔM
IZY øY´F ¸FZÔ A´F³FZ IYdSX¹FS IYF ÀF¶FÀFZ
¶FOXÞF dJ°FF¶F þe°FFÜ ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ QFZ
§FaMZ 44 d¸F³FM °FIY ¨F»FZ ¸F`¨F ¸FZÔ ´FWX»FF
ÀFZM ¦Fa½FF³FZ IZY ¶FFQ þûSXQFS ½FF´FÀFe
IYSX°FZ W„XE SXd½F½FFS IYû W„XE RYFB³F»F
¸FZÔ ¹FìEÀF Aû´F³F ¨F`Ôd´F¹F³F AüS d½FV½F
IZY °FeÀFSZ ³FÔ¶FS IZY dJ»FFOXÞe d±FE¸F IYû
4-6, 7-6, 6-4 ÀFZ ¸FF°F QeÜ
C¸¸FeQ IYe þF SXWXe ±Fe dIY 20 ¶FFS
IZY ¦Fi`ÔOXÀ»F`¸F d½FþZ°FF SXFZþS RZYOXSXS IZY
³FWXeÔ WXFZ³FZ ÀFZ BÀF MìX³FFʸFZÔM IYF d£F°FF¶F
¸F„IYF¶F»FF ·Fe SXFRZY»F ³FOXF»F ¶F³FF¸F
³FFZ½FFIY þFZIYFZd½FIY IZY ¶Fe¨F WXFZ¦FF
WXe ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ d±FE¸F IYF ÀF´F³FF ª½FZSZX½F 6-3, 6-4 þe°F ¦Fi„´F IYSX³FZ ¸FZÔ ÀFÃF¸F WìÔ BÀFd»FE ¸F„ÓFZ ´F°FF W` dIY ¸F`Ô ¢¹FF IYSX³FZ C³WXFZÔ³FZ MXFBÊ ¶FiZIYS ¸FZÔ þFIYS þe°F
·Fe °FFZOXÞ dQ¹FFÜ d±FE¸F ¹FWX d£F°FF¶F þFZIYFZd½FIY 6-3, 6-3 þe°F ¦Fi„´F ¸FZÔ ÀFÃF¸F WìÔXÜ OZXd³F»F ¸FZQ½FZQZ½F WXFdÀF»F IYeÜ ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ BÀF ÀFZM IYF
þe°F³FZ ½FF»FZ ´FWX»FZ AFGdÀMXѹFFBÊ ´FWX»FF ¦FZ¸F þe°FIYS A¨LXe VF„÷YAF°F
d£F»FFOXÞe ¶F³F ÀFIY°FZ ±FZ »FZdIY³F V½FFMXÐþʸF`³F 6-3, 6-3 þe°F ¦Fi„´F ´FF½FSXR„Y»F ÀMXÑFZIY AaQFþF BÀFe ¶FF°F ÀFZ IYe ±FeÜ »FZdIY³F d±FE¸F ³FZ ·Fe C³WZXÔ
½FWX EZÀFF ³FWXeÔ IYS ´FFEÜ ³FOXF»F 3-6, þe°F ÀFZ¸Fe »F¦FF¹FF þF ÀFIY°FF W`X dIY C³WXFZÔ³FZ 12 ¨F„³FF`°Fe QZ°FZ W„XE EIY ÀF¸F¹F ÀIYFZS
7-6, 6-3
VFe¿FÊ-°Fe³F IYFZ SXF`ÔQF: d½FV½F IZY EZÀF »F¦FFE þ¶FdIY d±FE¸F dÀFRÊY LXWX 6-6 ÀFZ ¶FSXF¶FS IYS dQ¹FFÜ ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ
¨Fü±FZ ³FÔ¶FS IZY dJ»FFOXÞe ¸FZQ½FZQZ½F d±FE¸F 4-6, ªFe°F RYFB³F»F ¶FFS WXe EZÀFF IYS ÀFIZYÜ °FeÀFSZ ½FSXe¹F dRYS A¦F»FF ¦FZ¸F þe°FIYS ÀIYFZS 7-6
³FZ dJ°FF¶Fe þe°F IZY QüSXF³F d½FV½F 7-6, 6-4 d±FE¸F ³FZ ¸F`¨F IYe VF„÷YAF°F ¸FZÔ AFN dIY¹FF AF`S ÀFZM IYFZ MXFBÊ ¶FiZIYS ¸FZÔ »FZ
IZY ³FÔ¶FS EIY dJ»FFOXÞe ³Fû½FFIY IZY ¶FFQ ÀFZ BÀF
¶FiZIY ´½FFBaM IYû ¶F¨FF³FZ ¸FZÔ ÀFRY»F°FF ¦FEÜ MXFBÊ ¶FiZIYS ¸FZÔ d±FE¸F ³FZ 2-0 IYe
þûIYûd½FIY AüS ³FÔ¶FS Qû SXFRZY»F 2009 ¨F`Ôd´F¹F³FdVF´F
³FOXF»F IYû ·Fe dVFIYÀ°F Qe ±Fe AüS IYû þe°F³FZ ½FF»FZ ´FWX»FZ øYÀFe dJ»FFOXÞe
WXFdÀF»F IYeÜ C³WXûÔ³FZ ¶FZÀF»FFB³F
ÀFZ A´F³Fe °FFIY°F AüS dOXRZÔYÀF IYF
¶FPXÞ°F ¶F³FFBÊ, »FZdIY³F ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ BÀFIZY
¶FFQ þFZSXQFS ½FF´FÀFe IYSXIZY ÀIYFZS 7-2
½FW ¨F`Ôd´F¹Fd³FVF´F ¸FZÔ d½FV½F S`ÔXdIYÔ¦F ¶F³F ¦FE W`Ô ¸FZQ½FZQZ½F BÀ°FZ¸FF»F dIY¹FF, »FZdIY³F ½FW »F¦FF°FFS IYS ¸F`¨F IYF ÀIYFZS 1-1 ÀFZ ¶FSXF¶FS IYS
¸FZÔ VFe¿FÊ-°Fe³F dJ»FFdOXÞ¹FûÔ d½FªFZ°FF MXÑFGRYe IZY J°FSXûÔ ÀFZ JZ»F°FZ SXWZ AüS øYÀFe dQ¹FFÜ °FeÀFSZ ÀFZM ¸FZÔ ¸FZQ½FZQZ½F 1-2
IYû WXSXF³FZ ½FF»FZ ´FWX»FZ ÀFF±F OZXd³F¹F»F
.co

R„YMX¶FFG»FS AFdQ»F JF³F IYû ÀFû¸F½FFS
IYû ¸FüþìQF BÔdOX¹F³F ÀF„´FS »Fe¦F
(AFBEÀFE»F) IZY d»FE W`XQSXF¶FFQ
ERYÀFe IYF IY´°FF³F ¨F„³FF ¦F¹FFÜ
32 ÀFF»F IZY JF³F dOXRZÔYOXS AüS
d¸FOXRYe»OXS IZY °FüS ´FS JZ»F°FZ W`ÔXÜ
C³WXûÔ³FZ 2012 ¸FZÔ ·FFSX°F IZY d»FE ´FQF´FʯF
IYSX³FZ IZY ¶FFQ 10 ¸F`¨F JZ»FZ W`ÔXÜ (´FiZMXÑ)
»FZdIY³F ¸FZQ½FZQZ½F ³FZ ³FOXF»F AF`S d±FE¸F
³FZ þFZIYFZd½FIY þ`ÀFZ dQ¦¦Fþ d£F»FFdOXÞ¹FFZÔ
IYFZ ÀFZ¸FeRYFB³F»F ¸FZÔ dVFIYÀ°F QZIYS
d£F°FF¶Fe ¸F„IYF¶F»FZ ¸FZÔ þ¦FWX ¶F³FFBÊÜ
A¶F d£F°FF¶F IYF QF½FZQFS d±FE¸F IYFZ
¸FF³FF þF SXWXF ±FF dIY »FZdIY³F øYÀFe
d£F»FFOXÞe IZY ´FF½FSXR„Y»F VFFGM IYF þ½FF¶F
dJ»FFOXÞe IZY ÀFF¸F³FZ ½FF´FÀFe ³FWXeÔ IYS ÀFZ d±FE¸F ÀFZ d´FLXOXÞ SXWZX ±FZ, »FZdIY³F
¸FZQ½FZQZ½F l SXF¹FMXSX
dJ»FFOXÞe ¶F³FZÜ ½FW 1990 ´FFEÜ ´FWX»FZ ÀFZM ¸FZÔ ¸FZQ½FZQZ½F C³WXFZÔ³FZ dRYS ½FF´FÀFe IYS ÀIYFZS 2-2 ÀFZ
ÀFZ dIYÀFe ·Fe ´Fid°F¹Fûd¦F°FF 2-1 ÀFZ AF¦FZ ¨F»F SXWZX ±FZ ¶FSXF¶FS IYSX³FZ ¸FZÔ ª¹FFQF QZS ³FWXeÔ »F¦FFBÊÜ
¸FZÔ VFe¿FÊ-°Fe³F dJ»FFdOXÞ¹FûÔ IYû WXSXF³FZ AF`S d±FE¸F ³FZ ¨FF`±FF ¦FZ¸F ¸FZQ½FZQZ½F A´F³Fe »F¹F ´FIYOXÞ ¨F„IZY ±FZ
½FF»FZ dÀFRÊY ¨Fü±FZ dJ»FFOXÞe W`ÔXÜ þe°FIYS ÀIYFZS 2-2 IYS dQ¹FFÜ AF`S C³WXFZÔ³FZ AFGdÀMXѹFFBÊ d£F»FFOXÞe IYFZ
¶FPXÞZ¦Fe C¸¸FeQ: ¸FZQ½FZQZ½F IZY d»FE EMXe´Fe BÀF MìX³FFʸFZÔM ¸FZÔ þe°F-WXFS IYF Aa°FS IZY d»FE WXF`ÀF»FF ¶FPXÞZ¦FF AF`S C¸¸FeQ VFFd¸F»F WXFZÔ¦FZÜ ½FWX A·Fe °FIY EIY ¹FWXFa ÀFZ d±FE¸F ³FZ ¸FZQ½FZQZ½F IYFZ IYFZBÊ ÀIYFZS ¶FSXF¶FS IYSX³FZ IYF IYFZBÊ ¸FF`IYF
RYFB³F»ÀF IYF d£F°FF¶F þe°F³FZ IYF 5-0 SXWXFÜ BÀF þe°F IZY ¶FFQ ¸FZQ½FZQZ½F IYe þF SXWXe W`X dIY ½FWX A¦F»FZ À»F`¸F ·Fe ¦Fi`ÔOXÀ»F`¸F MìX³FFʸFZÔM ³FWXeÔ þe°F ´FFE ¸FF`IYF ³FWXeÔ dQ¹FF AF`S ÀFZM 6-4 ÀFZ ³FWXeÔ dQ¹FFÜ ´FWX»FZ ¸F`¨F ´½FFBaM ´FS WXe
ÀFRYS AFÀFF³F ³FWXeÔ SXWXFÜ ¸FZQ½FZQZ½F IYF A¦F»FZ ÀF·Fe ¦Fi`ÔOXÀ»F`¸F MìX³FFʸFZÔM MìX³FFʸFZÔM þe°F³FZ IZY QF½FZQFSXFZÔ ¸FZÔ ·Fe W`XÔÜ WXF»FFadIY ¸F`¨F ¸FZÔ ¸FZQ½FZQZ½F IZY þe°F d»F¹FFÜ þe°F A´F³FZ ³FF¸F IYeÜ

SXF¿MXÑe¹F
³FþeS ¶F³FF I„Y÷YÃFZÂF dþ»FZ IYF VFWXSXe ´FiF±Fd¸FIY À½FFÀ±¹F IZÔYýi EMXeEÀF¹Fì IZY 12 §FaMZX IZY ¶FaQ
Aa°FS ²FFd¸FÊIY d½F½FFW ´Fiû°ÀFFWX³F
m

ÀFZ þ³Fþe½F³F ´Fi·FFd½F°F

d½F³FeVF ¦FüOXÞX, I„Y÷YÃFZÂF

½WXFMX E³F AFBdOX¹FF OXF. ÀFFWX¶F...Ü IÈY¿¯FF

4IÈY¿¯FF ³F¦FSX ¦FF¸FOXÞXe IZY À½FFÀ±¹F IZÔYýi ¸FZÔ
LXûXMZX-LXûXMZ ´Fi¹Fû¦F ÀFZ ¶FXOXÞF ¶FQ»FF½F
³F¦FSX ¦FF¸FOXÞXe VFWXSXe ´FiF±Fd¸FIY À½FFÀ±¹F IZÔYýi
¸FZÔ AFIYSX AF´F ·Fe I„YLX EZÀFF WXe IYWZÔX¦FZÜ
¹FWXFa IZY ´Fi·FFSXe ³FZ ³FE-³FE ´Fi¹Fû¦F IYSXIZY
BÀF ´FeE¨FÀFe IYû ³F IZY½F»F QZVF IYe ´FWX»Fe
¦F„¯F½FØFF AFV½FFÀF³F ¸FF³FIY ½FF»FF À½FFÀ±¹F
IZÔYýi ¶F³FF dQ¹FF, ¶Fd»IY A»F¦F-A»F¦F
´Fid°F¹Fûd¦F°FFAûÔ ¸FZÔ ·FF¦F »FZIYSX B³WXeÔ IYe
¶FQü»F°F ÀFFPXÞZ ¨FFSX »FFJ ÷Y´F¹FZ ·Fe þe°FZ W`ÔXÜ
¹FWXFa ¸FSXeþûÔ IYû Qe þF³FZ ½FF»FZ ÀF„d½F²FFAûÔ
ÀFZ »FZIYSX WXSX ÀFF¸FF³F ¹FWXFa °FIY dIY ÀFRYFBÊ
IYSX³FZ IYF dSXIYFOÊX ¨FFMÊX ´FSX SXûþF³FF A´FOZXMX
dIY¹FF þF°FF W`XÜ
WXdSX¹FF¯FF ¸FZÔ I„Y÷YÃFZZÂF dþ»FZ IYe BÀF
¹Fì´FeE¨FÀFe (VFWXSXe ´FiF±Fd¸FIY À½FFÀ±¹F
IZÔYýi) ³FZ EIY ¶FFSX dRYSX ´FiQZVF IYe IYF¹FFIY»´F
´Fid°F¹Fûd¦F°FF ¸FZÔ 25 ´FeE¨FÀFe ¸FZÔ ´FWX»FF
À±FF³F ´FiF´°F dIY¹FF W`XÜ Qû »FFJ ÷Y´F¹FZ IYF
B³FF¸F ·Fe þe°FF W`XÜ ´Fi·FFSXe OXF. ´FiQe´F
4¦F„¯F½FØFF AFV½FFÀF³F ¸FF³FIY IYF þe°FF ±FF
´FWX»FF SXF¿XMXÑe¹F ´F„SXÀIYFS
IÈY¿¯FF ³F¦FSX ¦FF¸FOXÞXe VFWXSXe ´FiF±Fd¸FIY À½FFÀ±¹F IZÔYýiÜ
ÎÀF¦F»FF ¶F°FF°FZ W`ÔX dIY À½FFÀ±¹F IZÔYýi IYû ´FìSXe
°FSXWX ÀFZ IYeMXF¯F„¸F„¢°F ¶F³FF³FZ IYF ´Fi¹FFÀF SaX¦F
»FF SXWXF W`XÜ ¹FWXFa ¸FSXeþûÔ IYû ÀFF¸FF³¹F dQ³FûÔ
¹FWX QZJF ¦F¹FF ´FFa¨F ÀMZX´F ¸FZÔ : IYF¹FFIY»´F
´Fid°F¹Fûd¦F°FF ¸FZÔ ´FeE¨FÀFe ¸FZÔ ÀFFRY ÀFRYFBÊ
ÀFZ »FZIYSX ÀFaIiY¸F¯F d³F¹FaÂF¯F IYû d½FVFZ¿F øY´F
ÀFZ QZJF þF°FF W`XÜ BÀF VFWXSXe ´FeE¨FÀFe ¸FZÔ
´FiûdÀFþSX IYSX³FZ ÀFZ ´FWX»FZ AüSX ¶FFQ ¸FZÔ
d¨FdIY°ÀFIY ½F ÀMXFRY A¨LZX ÀFZ WXF±FûÔ IYû
IYeMXF¯F„¸F„¢°F IYSX°FZ W`ÔXÜ ¹FF³Fe A¨LZX ÀFZ WXF±F
²Fû°FZ W`ÔXÜ
QìÀFSXF ÀMZX´F ´Fe´FeBÊ dIYMX OXF»F³FZ AüSX
d³FIYF»F³FZ IYF W`XÜ °FeÀFSXF BaþZ¢VF³F »F¦FF°FZ
W„XE ÀF„BÊ IYû ¦F`SX ÀFaIiYd¸F°F SXJF þF°FF W`XÜ
¸FSXeþ IYû þWXFa ¶F`NXF¹FF þF SXWXF W`X, MXeIYF
¹FF CX´F¨FFSX QZ³FZ IZY d»FE »FZMXF¹FF þF SXWXF W`X
¹FF dþ³F AüþFSXûÔ ÀFZ CX´F¨FFSX dQ¹FF þF°FF W`X
CXÀFZ ´FìSXe °FSXWX ÀFZ IYeMXF¯F„ ¸F„¢°F dIY¹FF þF
SXWXF W`X ¹FF ³FWXeÔ BÀF ¶FF°F IYF £¹FF»F ·Fe BÀF
þF¦FSX¯F IZÔYýi ¸FZÔ d½FVFZ¿F °FüSX ´FSX SXJF þF°FF W`XÜ ´FFa¨F½FZÔ
ÀMZX´F ¸FZÔ IZÔYýi ÀFZ d³FIY»F³FZ ½FF»FZ ¨FFSX °FSXWX
¸FZÔ ¸FWXþ AFNX ÀFZ ³Fü d¸F³FMX ¸FZÔ ´F¨FeÊ ¶F³F³FZ IZY IY¨FSZX IYF ´Fi¶Fa²F³F AüSX d³FÀ°FFSX¯F þFa¨FF
ÀFZ »FZIYSX ´FSXF¸FVFÊ AüSX Q½FF °FIY d¸F»F ¦F¹FFÜ dþÀF¸FZÔ ´FeE¨FÀFe ³FZ A¨LXe JFÀFe
þF°FF W`XÜ LXF´F d³F¯FFʹFIY ¸FaOX»F ´FSX LXûOXÞXeÜ
¸FFZdSX¦FFa½F, ´FiZMXÑ : AF»F d°F½FF LXFÂF ÀFa§F
(EMXeEÀF¹Fì) IZY 12 §FaMZX IZY ¸F²¹F AÀF¸F
¶FaQ IZY QF`SXF³F ¸FFZdSX¦FFa½F °F±FF IYF¸FøY´F
(¸FZMXÑFZ) IZY I„YLX dWXÀÀFûÔ IZY A»FF½FF
³FF`¦FFa½F dþ»FZ ¸FZÔ þ³Fþe½F³F ´Fi·FFd½F°F
SXWXFÜ LXFÂF ÀFa¦FNX³F ³FZ AFdQ½FFÀFe
ÃFZÂFFZÔ IYe ¸FFa¦F IYFZ »FZIYS ¶FaQ IYF AF”XF³F
dIY¹FF ±FFÜ Ad²FIYFdSX¹FFZÔ ³FZ IYWXF dIY ÀF„¶FWX
´FFa¨F ¶FþZ ÀFZ Q„IYF³FZÔ, IYFSXFZ¶FFSXe ´Fid°F¿NXF³F,
d³Fþe IYF¹FFÊ»F¹F, dVFÃF¯F ÀFaÀ±FF³F ¶FaQ SXWZX
AF`S ÀFOXÞXIYFZÔ ´FS ½FFWX³FFZÔ IYe AF½FFþFWXe
³FWXeÔ W„XBÊÜ
AFdQ½FFÀFe ¦FFa½FFZÔ IYFZ VFFd¸F»F dIYE ¶F¦F`S
d°F½FF À½FF¹FØFVFFÀFe ´FdSX¿FQ (MXeEÀFe) IYF
¨F„³FF½F IYSXF³FZ IYe WXF»F IYe §FFZ¿F¯FF IZY d½FSXFZ²F
¸FZÔ ¶FaQ AFWìX°F dIY¹FF ¦F¹FF ±FFÜ ¶FaQ IZY QF`SXF³F
ÀFSXIYFS ÀFa¨FFd»F°F EEÀFMXeÀFe IYe ¶FÀFZÔ
´F„d»FÀF IYe d³F¦FSXF³Fe ¸FZÔ ¨F»FeÔÜ AÀF¸F SXFª¹F
¨F„³FF½F AF¹FFZ¦F ³FZ 36 ÀFQÀ¹Fe¹F MXeEÀFe IZY
d»FE 17 dQÀFa¶FS IYFZ ¸F°FQF³F IYSXF³FZ IYe
§FFZ¿F¯FF IYe W`XÜ
¸FF¸F»FZ ´FS þFa¨F IZY AFQZVF
SXFª¹F ¶¹FìSXFZ, QZWXSXFQì³F
QZVF·FS ¸FZÔ »F½F dþWXFQ IYFZ »FZIYS dLXOXÞe
¶FWXÀF IZY ¶Fe¨F dMXWXSXe dþ»FZ ¸FZÔ Aa°FSX²FFd¸FÊIY
d½F½FFWX ´FiFZ°ÀFFWX³F IYFZ »FZIYS ´Fi·FFSXe dþ»FF
ÀF¸FFþ IY»¹FF¯F Ad²FIYFSXe IYe ÀFdIiY¹F°FF
ÀFSXIYFS IYFZ £FMXIY SXWXe W`XÜ CØFSXF£FaO IZY
¸F„£¹F¸FaÂFe dÂF½FZÔýi ÎÀFWX SXF½F°F IZY d³FQZÊVF
´FS ¸F„£¹F ÀFd¨F½F AFZ¸F´FiIYFVF ³FZ ÀF¸FFþ
IY»¹FF¯F ÀFd¨F½F IYFZ BÀF ´FiIYSX¯F IYe þFa¨F
IZY AFQZVF dQE W`XÔÜ ÀFd¨F½F IYFZ þFa¨F dSX´FFZMÊ
þ»Q ÀFF`Ô´F³FZ IYFZ IYWXF ¦F¹FF W`XÜ
dMXWXSXe dþ»FZ ¸FZÔ ´Fi·FFSXe ÀF¸FFþ IY»¹FF¯F
Ad²FIYFSXe Qe´FFaIYS d§Fd»OX¹FF»F ³FZ ¶Fe°FZ
VF„IiY½FFS IYFZ Aa°FSX²FFd¸FÊIY d½F½FFWX ¹FFZþ³FF IZY
¶FFSZ ¸FZÔ ÀFF½FÊþd³FIY ÀFì¨F³FF þFSXe IYe ±FeÜ
ÀF¸FFþ IY»¹FF¯F d½F·FF¦F ¸FZÔ Aa°FSXþF°Fe¹F
IZY ÀFF±F WXe Aa°FSX²FFd¸FÊIY d½F½FFWX IZY d»FE
4CXØFSXF£FaO IZY ¸F„£¹F¸FaÂFe IZY d³FQZÊVF ´FS ¸F„£¹F
ÀFd¨F½F AFZ¸F´FiIYFVF ³FZ CNXF¹FF IYQ¸F
¶F°FF`S ´FiFZ°ÀFFWX³F SXFdVF 50 WXþFS ÷Y´F¹FZ QZ³FZ
IYF ´Fid½F²FF³F W`XÜ d´FLX»Fe IYFa¦FiZÀF ÀFSXIYFS ³FZ
A´F³FZ IYF¹FÊIYF»F ¸FZÔ ¹FWX SXFdVF 10 WXþFS ÀFZ
¶FPXÞFIYS 50 WXþFS ÷Y´F¹FZ IYe ±FeÜ ÀF¸FFþ
IY»¹FF¯F Ad²FIYFSXe IYe AFZS ÀFZ þFSXe C¢°F
ÀFì¨F³FF IYFZ »FZIYS ¶F½FF»F ¸F¨F ¦F¹FF ±FFÜ
QSXAÀF»F, dÂF½FZÔýi ÎÀFWX SXF½F°F ÀFSXIYFS
½F¿FÊ 2018 ¸FZÔ WXe CØFSXF£FaO ²F¸FÊ À½F°FaÂF°FF
IYF³Fì³F »FF¦Fì IYS ¨F„IYe W`XÜ BÀF¸FZÔ þ¶FSX³F,
´Fi»Fû·F³F, þF³F¶FìÓFIYSX d½F½FFWX ¹FF ¦F„´°F EþZÔOZX
IZY þdSX¹FZ ²F¸FÊ ´FdSX½F°FʳF IYFZ ¦F`SX þ¸FF³F°Fe
A´FSXF²F §FFZd¿F°F dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ BÀF IYF³Fì³F
IZY ¶FF½FþìQ Aa°FSX²FFd¸FÊIY d½F½FFWX IZY d»FE
´FiFZ°ÀFFWX³F SXFdVF IYFZ »FZIYS ÀFSXIYFS IYFZ
dIYSXdIYSXe ÓFZ»F³Fe ´FOXÞeÜ

www.jagran.com
¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020
AF¹F¼UZÊQ ³FZ dÀF£FFBÊ ±Fe ÀF¶FÀFZ ´FWX»FZ d½FV½F IYû ÀFþÊSXe, A¶F dRYSX AF¹F¼UZÊQF¨FF¹FÊ ±FF¸FZÔ¦FZ AüþFS
²F¸FZÊÔQi d¸FßFF, »FJ³FDY
AF¹F„½FZÊQ IZY OXFG¢MXSXûÔ IYû ÀFþÊSXe IYS ÀFIY³FZ
IYe A³F„¸Fd°F QZ³FZ ½F VF»¹F d¨FdIY°ÀFF IYû
AF¹F„½FZÊQ IZY IYûÀFÊ ¸FZÔ VFFd¸F»F IYSX³FZ IZY IZÔYQi
ÀFSXIYFS IZY d³F¯FʹF IYF ½F`ôûÔ IYe þ¸FF°F
¸FZÔ þ¸FIYS À½FF¦F°F WXû SXWXF W`XÜ d½FVFZ¿FÄFûÔ
IZY A³F„ÀFFS AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ VF»¹F d¨FdIY°ÀFF
IYe ½FF´FÀFe QZVF IYe ´FFSÔX´FdSXIY AF¹F„½FZÊQ
Co
d¨FdIY°ÀFF IYû ´F„³FþeÊd½F°F ½F ´F„³FÀ±FFd´F°F
IYSX³FZ IZY ÀFF±F WXe ´FìSXe Q„d³F¹FF IYû EIY ³F¹FF
AF¹FF¸F QZ¦FeÜ AF¹F„½FZÊQ IZY OXFG¢MXSXûÔ IYû
VF»¹F d¨FdIY°ÀFF IYe A³F„¸Fd°F QZ³FF IYûBÊ
¨FüÔIYF³FZ ½FF»FF R`YÀF»FF ³FWXeÔ W`X, ¢¹FûÔdIY BÀF
´FFSÔX´FdSXIY d½F²FF ¸FZÔ VF»¹F d¨FdIY°ÀFF IYF
AFSÔX·F ÀF„ßF„°F ÀFÔdWX°FF ÀFZ WXe WXû ¨F„IYF ±FFÜ
AdJ»F ·FFSX°Fe¹F AF¹F„½FZÊQ d½FVFZ¿FÄF
ÀF¸¸FZ»F³F CØFS ´FiQZVF IZY A²¹FÃF ½F
SXFþ·F½F³F IZY ´Fì½FÊ AF¹F„½FZÊQ d¨FdIY°ÀFF
Ad²FIYFSXe ½F`ô dVF½F VFÔIYS dÂF´FFNXe IYWX°FZ
W`Ô dIY A´F³FZ QZVF ¸FZÔ AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ VF»¹F
py
d¨FdIY°ÀFF ÀF„ßF„°F ÀFÔdWX°FF IYF»F ÀFZ WXe WXû°Fe
AF SXWXe W`XÜ BÀFed»FE AF¨FF¹FÊ ÀF„ßF„°F IYû
RYFQS AFGRY ÀFþÊSXe IYWXF þF°FF W`XÜ AF¨FF¹FÊ
ÀF„ßF„°F ²F³½FÔ°FdS IZY dVF¿¹F ·Fe ±FZÜ C³WXûÔ³FZ
ÀFþÊSXe IZY d½Fd·F³³F AF¹FF¸FûÔ IYF A´F³Fe
BÀF ÀFÔdWX°FF ¸FZÔ d½FÀ°FFS ÀFZ ½F¯FʳF dIY¹FF W`XÜ
¦FüSX°F»F¶F WX` dIY BÀFÀFZ ´FWX»FZ ´FìSXe Q„d³F¹FF
A´FSXF²F EIY, QQÊ EIY... ´FS ¸F¼AFUªFZ A»F¦F-A»F¦F
Ri
dUOXa¶F³FF4CØFS ´FiQZVF ÀFdWX°F ³Fü SXFª¹FûÔ ¸FZÔ »FF¦Fì ³FWXeÔ W` ´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF, WXªFFSXûÔ ¸FF¸F»FZ ´FOÞXZ WX`a »Fad¶F°F
¸FF»FF QedÃF°F, ³FBÊ dQ»»Fe
QZVF ¸FZÔ ¸FdWX»FFAûÔ IZY ´Fid°F Q„¿IY¸FÊ IZY
A´FSXF²FûÔ IYû QZJZÔ °Fû WXS 16 d¸F³FM ¸FZÔ EIY
¸FdWX»FF Q„¿IY¸FÊ IYF dVFIYFS WXû°Fe W`XÜ ³FZVF³F»F
IiYFB¸F dSXIYFOÊ ¶¹FìSXû (E³FÀFeAFSX¶Fe)
IZY AFIYOXÞûÔ IZY ¸F„°FFd¶FIY QZVF ¸FZÔ ´Fid°F
dQ³F Q„¿IY¸FÊ IZY 87 ¸FF¸F»FZ QþÊ WXû°FZ W`ÔXÜ
¸FdWX»FFAûÔ IZY ´Fid°F A´FSXF²F IZY ¹FZ AFÔIYOXÞZ
ÀFF»F QS ÀFF»F ¶FPXÞ SXWZ W`ÔXÜ BÀFÀFZ EIY ÓF»FIY
A´FSXF²F IYe dVFIYFS ´FedOXÞ°FFAûÔ IYe ÀFÔ£¹FF
IYe ·Fe d¸F»F°Fe W` dþ³F¸FZÔ I„YL d³F·FʹFF WXû°Fe
W`Ô þû þF³F ÀFZ WXF±F ²Fû ¶F`NX°Fe W` °Fû I„YL
dþÔQ¦Fe ·FS QÔVF ÓFZ»F³FZ IYû ¸Fþ¶FìS WXû°Fe W`ÔXÜ
Q„¿IY¸FÊ AüS °FZþF¶F WX¸F»FZ IYe ´FedOXÞ°FFAûÔ
IYe ¸FQQ AüS ´F„³F½FFÊÀF IZY d»FE ´FedOXÞ°F
¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF (d½Fd¢MX¸F IY¸´F³FVFZÀF³F
ÀIYe¸F) »FF¦Fì W`XÜ »FZdIY³F ARYÀFûÀF
ª¹FFQF°FS ´FedOXÞ°FFAûÔ IYû ¸F„AF½FþF ³FWXeÔ
d¸F»F ´FF°FF ¹FF dRYS »FÔ¶FZ ÀF¸F¹F °FIY C³FIYe
Adþ¹FFÊÔ »FÔd¶F°F SXWX°Fe W`ÔXÜ AFÔIYOXÞûÔ ÀFZ ´F°FF
¨F»F°FF W` dIY 2019 ¸FZÔ ´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF
¹Fûþ³FF ¸FZÔ QZVF ·FS ¸FZÔ I„Y»F 9469 AF½FZQ³FûÔ
IYF d³F´FMXFSXF dIY¹FF ¦F¹FF dþÀF¸FZÔ I„Y»F
1700998333 ÷Y´F¹FZ ´FedOXÞ°FûÔ IYû ¸F„AF½FþZ
IZY dQ¹FZ ¦FEÜ
AþeÊ QZ³FF ·FS IYFRYe ³FWXeÔ : ¸F„AF½FþF
´FF³FZ IZY d»FE AþeÊ QZ³FF ·FS IYFRYe ³FWXeÔ
W`XÜ A´FSXF²F IYe dVFIYFS WXû³FZ IYe ´F„dá IYSX³FZ
½FF»FZ QÀ°FF½FZþ QZ³FF ·Fe þøYSXe W`XÜ ¸F„AF½FþZ
IYe SXIY¸F A´FSXF²F IYe dOX¦Fie ÀFZ °F¹F WXû°Fe W`
BÀFd»FE dIYÀFe IYû ª¹FFQF AüS dIYÀFe IY¸F
¸F„AF½FþF d¸F»F°FF W` þ¶FdIY I„YL ¸FF¸F»FûÔ
¸FZÔ AþeÊ JFdSXþ ·Fe WXû þF°Fe W`XÜ A¦FS
°FZþF¶F WX¸F»FZ IYe ´FedOXÞ°FFAûÔ ´FS ³FþS OXF»FZÔ
°Fû QZVF ·FS ¸FZÔ 1273 ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ ÀFZ 799 ¸FZÔ
¸F„AF½FþF ³FWXeÔ d¸F»FF W`XÜ
CØFS ´FiQZVF ÀFdWX°F 9 SXFª¹FûÔ ¸FZÔ ³FWXeÔ »FF¦Fì W`
´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF : ÀFeAFSX´FeÀFe IYe
²FFSXF 357 ¸FZÔ ´FiF½F²FF³F W` dIY Qû¿Fe IYû ÀFþF
ÀF„³FF°FZ ÀF¸F¹F IYûMÊ A´FSXF²Fe ´FS »F¦FFE
þ„¸FFʳFZ ÀFZ ´FedOXÞ°F IYû ¸F„AF½FþF QZ³FZ IYF
AFQZVF QZ ÀFIY°FF W`XÜ »FZdIY³F ¹FW ½¹F½FÀ±FF
´FedOXÞ°F IZY ´F„³F½FFÊÀF AüS A´FSXF²F IZY IYFSX¯F
´FW„ÔX¨Fe ¸FF³FdÀFIY VFFSXedSXIY ÃFd°F IZY dWXÀFF¶F
ÀFZ ´F¹FFÊ´°F ³FWXeÔ ±FeÜ dþ³F ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ A´FSXF²Fe
´FIYOXÞ ¸FZÔ ³FWXeÔ AF°FZ ¹FF AQF»F°F ÀFZ ¶FSXe WXû
þF°FZ W`Ô C³F¸FZÔ ´FedOXÞ°F IYû IYûBÊ ¸F„AF½FþF
³FWXeÔ d¸F»F ÀFIY°FF ±FFÜ ½F`ÀFZ ·Fe BÀF ´FiF½F²FF³F
IZY ¸F„°FFd¶FIY ´FedOXÞ°F IYû ¸F„AF½FþF QZ³FZ IYe
dþ¸¸FZQFSXe A´FSXF²Fe ´FS WXû°Fe W`XÜ BÀFIZY ¶FFQ
QZVF ¸FZÔ ÀFFB¶FS NX¦Fe IZY ¦FPXÞ þF¸F°FFOXÞF ¸FZÔ ³FF¶FFd»F¦FûÔ IYû dIY¹FF þF SXWXF MXÑZÔO
´Fi¸FûQ ¨Fü²FSXe, þF¸F°FFOXÞF
QZVF ¸FZÔ þF¸F°FFOXÞF IYF ³FF¸F ÀFFB¶FS NX¦Fe IZY
d»FE I„Y£¹FF°F WXû ¨F„IYF W`XÜ SXûþ NX¦Fe IZY
³FE-³FE °FSXeIZY ¹FWXFÔ IZY A´FSXF²Fe BÊþFQ
IYS »FZ°FZ W`ÔXÜ A¶F B³F NX¦FûÔ ³FZ ¶F¨¨FFZÔ IYû
WXd±F¹FFS ¶F³FF¹FF W`XÜ ´F„d»FÀF ÀFZ ¶F¨F³FZ IZY
d»FE ¹FZ ¶F¨¨FûÔ IYû NX¦Fe ¸FZÔ MXÑZÔO IYS BÀF
Q»FQ»F ¸FZÔ ²FIZY»F SXWZ W`ÔXÜ ÀFû¨F ¹FW dIY
¶F¨¨FZ ´FIYOXÞZ þFEÔ¦FZ °Fû ¶FF»F ÀF„²FFS ¦FÈW
þFEÔ¦FZÜ I„YL ¸FWXe³FûÔ ¸FZÔ WXe ¸F„¢°F WXû þFEÔ¦FZÜ
¹FW J„»FFÀFF °F¶F W„XAF þ¶F BÀFe ¸FFW 11
³F½FÔ¶FS IYû ³FFSXF¹F¯F´F„S ÀFZ EIY dIYVFûS
IYû ´F„d»FÀF ³FZ ÀFFB¶FS NX¦Fe IZY AFSXû´F ¸FZÔ
d¦FSXµ°FFS dIY¹FFÜ ´F„d»FÀF IYû ´FìLX°FFL ¸FZÔ
´F°FF ¨F»FF dIY EZÀFZ AüS ·Fe ¶F¨¨FZ W`Ô þû
NX¦Fe IYû AÔþF¸F QZ SXWZ W`ÔXÜ W`XSX°FAÔ¦FZþ ¶FF°F
¹FZ dIY I„YL ¸FF¸F»FFZÔ ¸FZÔ ¶F¨¨FûÔ IZY ¸FF°FF d´F°FF
IYû ·Fe BÀFIYe þF³FIYFSXe W`X, ¶FF½FþìQ ½FZ
´F`ÀFZ IZY »FF»F¨F ¸FZÔ A´F³FZ §FS IZY d¨FSXF¦F
IYû BÀF IYF¸F ÀFZ ¸F³FF ³FWXeÔ IYSX°FZÜ ¶F¨¨FûÔ
IYû NX¦Fe IYF IYSXe¶F 40 RYeÀFQ dWXÀÀFF NX¦F
¶F°FüS ¸FZWX³F°FF³FF ¸F„W`X¹FF IYSXF°FZ W`ÔXÜ
EZÀFZ W„XAF SXFªF : þF¸F°FFOXÞF IYF
³FFSXF¹F¯F´F„S ½F IYSX¸FFMXFÔOXÞ ÀFFB¶FS A´FSXF²F
´Fi¸F„J ¦FPXÞ IZY øY´F ¸FZÔ VF„¸FFS W`XÜ ³FFSXF¹F¯F´F„S
AF¹F„UÊZQ ¸FZÔ ÀFªFÊSXe IYe A³F„¸Fd°F d¸F»F°FZ ÀFZ AF¹F„UÊZQ
IZY OXFG¢MXSXûÔ ¸FZÔ £F„VFe IYe »FWXSX WX`Ü d¨FdIY°ÀFF ªF¦F°F ÀFZ ÀFªFÊSXe WXe AF¹F„UZÊQ ³FZ Qe WX`Ü ÀF„ßF„°F ÀFÔdWX°FF ¸FZÔ BÀFIYF
ªF„OÞXZ U¦FûË õFSXF CXNXFE ¦FE ÀFUF»FûÔ IYF ªFUF¶F QZ°FZ WX„E ´Fi¸FF¯F d¸F»F°FF WX`Ü
U`ô A¨¹F„°F I„Y¸FFS dÂF´FFNXe
IYe d¨FdIY°ÀFF ¸FZÔ ÀFþÊSXe IYF IYûBÊ ´FiF½F²FF³F
³FWXeÔ ±FFÜ
E»Fû´F`±F ¸FZÔ ·Fe ÀFþÊSXe IYe d½F²FF
AF¹F„½FZÊQ ÀFZ WXe »Fe ¦FBÊ W`XÜ ¹FF³Fe IYWXF
þF ÀFIY°FF W` dIY ´FìSXe Q„d³F¹FF IYû ÀFþÊSXe
dÀFJF³FZ IYF IYF¸F ÀF„ßF„°F ÀFÔdWX°FF ³FZ WXe
dIY¹FF W`XÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY ¹FW A¨LXe ¶FF°F
W` dIY IZÔYQi ÀFSXIYFS ³FZ EIY ¶FFS dRYS ÀFZ
´FiF¨Fe³F AF¹F„½FZÊQ d¨FdIY°ÀFF ´Fðd°F IYû ³FBÊ
dQVFF QZ³FZ IYF IYF¸F dIY¹FF W`XÜ BÀFÀFZ EIY
¶FFS dRYS ÀFZ AF¹F„½FZÊQ IYF ´Fi·F„°½F À±FFd´F°F
WXû ÀFIZY¦FFÜ
¸F„¦F»FûÔ ½F þ`³F IZY IYF»F ¸FZÔ W„XAF VF»¹F
QZVF ¸FZÔ WXSX 16 d¸F³FMX ¸FZÔ EIY ¸FdWX»FF Q¼¿IY¸FÊ
IYF dVFIYFSX WXû°Fe WX`Ü ¹FWX AFaIYOÞXF ¶F¹FFa IYSX°FF
WX` dIY ¸FdWX»FFAûa IZY ´Fid°F A´FSXF²F dIYÀF °FSXWX
¶FPXÞ SXWXF WX`Ü d´FLX»FZ dQ³Fûa ¶F¼»FaQVFWXSX ¸FZÔ ·Fe
1273 °FZ¸FZþÔ ¸F„F¶FAF½FþF
2012 ¸FZIYûMÊÔ d³F´F„¸FZ¯Ô þ³FdWX
QFdJ»F IYe dþÀF¸FZÔ A³¹F ¸FFÔ¦FûÔ IZY A»FF½FF
´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF »FF¦Fì IYSX³FZ IYe ·Fe
¸FFÔ¦F IYeÜ
Q„¿IY¸FÊ ¸FZÔ þF³F ¦Fa½FF³FZ ´FSX
l ´FedOXÞ°FF IYe þF³F þF³FZ ´FS ³¹Fì³F°F¸F 5
»FFJ Ad²FIY°F¸F 10 »FFJ
l ÀFF¸FìdWXIY Q„¿IY¸FÊ ³¹Fì³F°F¸F 5 »FFJ,
Ad²FIY°F¸F 10 »FFJ
l Q„¿IY¸FÊ ³¹Fì³F°F¸F 4 »FFJ, Ad²FIY°F¸F
7 »FFJ
2003 ¸FZÔ ¸Fd»F¸F±F IY¸FZMXe ³FZ A´F³Fe dSX´FûMÊ
¸FZÔ ´FedOÞX°F ¸F„AF½FþF SXFWX°F IYû¿F À±FFd´F°F
IYSX³FZ AüS ´FedOXÞ°F IYû ¸F„AF½FþF dQ¹FZ
þF³FZ IYe ·Fe ¶FF°F IYWXeÜ BÀF¸FZ ´FedOXÞ°F IYû
¸F„AF½FþF QZ³FZ IYe dþ¸¸FZQFSXe ÀFSXIYFS IYe
±FeÜ BÀF dÀFRYFdSXVF ´FS 2008 ¸FZÔ dIiYd¸F³F»F
»FFG ÀFÔVFû²F³F IYF³Fì³F »FF¹FF ¦F¹FF dþÀFIZY
þdSXE ÀFeAFSX´FeÀFe ¸FZÔ ²FFSXF 357E þûOXÞe ¦FBÊ
þû d½FÀ°FÈ°F ´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF IYF
´FiF½F²FF³F IYSX°Fe W`XÜ 2012 ¸FZÔ d³F´F„¯F ÀF¢ÀFZ³FF
³FZ ÀF„´Fie¸F IYûMÊ ¸FZÔ þ³FdWX°F ¹FFd¨FIYF QFdJ»F
IYe dþÀF¸FZÔ A³¹F ¸FFÔ¦FûÔ IZY A»FF½FF ´FedOXÞ°F
¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF »FF¦Fì IYSX³FZ IYe ·Fe ¸FFÔ¦F
IYeÜ BÀF ¶Fe¨F þ¶F SXFª¹F ÀFSXIYFSXûÔ ´FS Q¶FF½F
´FOXÞF °Fû SXFª¹FûÔ ³FZ A´F³FZ A´F³FZ ¹FWXFÔ ´FedOXÞ°F
¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FFEÔ °F`¹FFS IYSXIZY »FF¦Fì IYeÔ
»FZdIY³F d½Fd·F³³F SXFª¹FûÔ IYe ¹Fûþ³FFAûÔ ¸FZÔ
ÀF¸FøY´F°FF ³FWXeÔ ±Fe IYWXeÔ ´F¨FFÀF WXþFS ÷Y´F¹FZ
¸F„AF½FþF QZ³FZ IYF ´FiF½F²FF³F ±FF °Fû IYWXeÔ
»FFJ Qû »FFJ ÷Y´F¹FZÜ ´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF
ÀFFB¶FSX NXIYe IZY d»FE I¼Y£¹FF°F ªFF¸F°FFOÞXF IYF EIY QÈV¹FÜ
d¦FSXûW IZY A´FSXF²Fe A¶F ¶F¨¨FûÔ IYF AFG³F»FFB³F NX¦Fe ¸FZÔ C´F¹Fû¦F IYS SXWZ W`ÔXÜ BÀFIZY ´FeLZ C³FIYe
¸FÔVFF ÀFZRY þû³F IYe SXWX°Fe W`XÜ ¶F¨¨FûÔ IYû ª¹FFQF ÀFþF ³FWXeÔ d¸F»FZ¦Fe AüS ¶F¨¨FFZÔ ÀFZ A´FSXF²F
IYSX½FFIYS ½FZ £F„Q ÀFþF ÀFZ ¶F¨FZ SXWZÔX¦FZÜ
-VF„·FFÔVF„ þ`³F, ´FidVFÃF„ AFB´FeEÀF ÀFW ±FF³FF ´Fi·FFSXe, ³FFSXF¹F¯F´F„SXÜ
±FF³FZ IYF ´Fi·FFSXe ´FidVFÃF„ AFB´FeEÀF VF„·FFÔVF„
þ`³F ½F IYSX¸FFMXFÔOXÞ IZY WXSXd½FÔQ dÀFÔW W`ÔXÜ WXF»F
¸FZÔ WXe ³FFSXF¹F¯F´F„S ¸FZÔ ¶F¨¨FûÔ õFSXF ÀFFB¶FS
NX¦Fe IYSX³FZ IYe ÀFì¨F³FF AFB´FeEÀF VF„·FFÔVF„
IYû d¸F»Fe ±FeÜ C³WXûÔ³FZ ´F„d»FÀF Ad²FIYFSXe
Aþe°F I„Y¸FFS ½F ´FÔIYþ I„Y¸FFS IZY ÀFF±F
dIY»Fû¸FeMXS ´Fid°F §FaMXF IYe SXµ°FFS ÀFZ dQ»»Fe-WXF½FOXÞXF øYMX ´FSX
130 QF`OXÞZÔ¦Fe MXÑZ³FZÔÜ CXØFS ¸F²¹F SZX»F½FZ ³FZ BÀFIZY d»FE ´FìSXe °F`¹FFSXe IYS
»Fe W`XÜ ´Fi¹FF¦FSXFþ ÀFZ ¦FFdþ¹FF¶FFQ °FIY d¸F»FZ¦Fe ¹FWX À´FeOXÜ
QZVF·FSX IZY U`ôûÔ IYF IYWX³FF WX` dUVU IYû ÀF¶FÀFZ ´FWX»Fe
U`ô dVFUVFÔIYSX dÂF´FFNXe
d¨FdIY°ÀFF IYF d½F»Fû´F³F: AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ VF»¹F
dIiY¹FF ²FeSZX-²FeSZ QZVF-Q„d³F¹FF °FIY ´FW„ÔX¨F
¨F„IYe ±Fe, »FZdIY³F ¸F„¦F»FûÔ IZY IYF»F ¸FZÔ
BÀF d¨FdIY°ÀFF ´FS d½FSXF¸F »F¦F ¦F¹FFÜ
¶FFQ ¸FZÔ þ`³F IYF»F IZY QüSXF³F C³FIZY ²F¸FÊ
¸FZÔ VF»¹F dIiY¹FF IYû dWÔXÀFF ¸FF³FIYS BÀFZ
´FìSXe °FSXW ¶FÔQ IYS dQ¹FF ¦F¹FFÜ BÀF ´FiIYFS
AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ VF»¹F dIiY¹FF ´FS d½FSXF¸F »F¦F
¦F¹FFÜ ½F°FʸFF³F ¸FZÔ IZY½F»F ¶F½FFÀFeSX, ·F¦FÔQS
þ`ÀFe ¶Fe¸FFdSX¹FûÔ ¸FZÔ WXe AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ VF»¹F
d¨FdIY°ÀFF IYe þF°Fe W`XÜ A¶F ´Feþe IYûÀFÊ
¸FZÔ BÀFZ VFFd¸F»F dIYE þF³FZ ÀFZ IYBÊ LXûMZ ½F
þøYSXe AFG´FSZXVF³F WXû ÀFIZÔY¦FZÜ
QdSXaQûa ³FZ BÀF °FSXWX IYe ¶F¶FÊSX°FF IZY ¶FFQ ´FedOÞX°FF
IYû dªFaQF ªF»FF dQ¹FFÜ BÀFIZY ¶FFQ ´FedOÞX°FF IZY
ÀUªF³F ¸F¼AFUªFZ IYe ¸FFa¦F IYSX SXWXZ WX`aÜ EZÀFZ ¸FZÔ
gh
ªFF¦FSXX¯F ³FZ AFaIYOÞXZ £Fa¦FF»FZ °Fû ´F°FF ¨F»FF dIY
WX¸F»FûÔ IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ 799
³FWXeÔ d¸F»FF
F ÀF¢ÀFZ³FF ³FZ ÀF„´Fie¸F
°F ¹FFd¨FIYF
tJ
A´FiFIÈYd°FIY ¹Fü³FF¨FFSX
l ³¹Fì³F°F¸F 4 »FFJ, Ad²FIY°F¸F 7 »FFJ
l VFSXeS IYF IYûBÊ AÔ¦F Jû QZ³FF dþÀFÀFZ 80
RYeÀFQe d½FIY»FFÔ¦F°FF AF þFE ³¹Fì³F°F¸F 2
»FFJ, Ad²FIY°F¸F 5 »FFJ
l IYûBÊ AÔ¦F Jû dQ¹FF dþÀF¸FZÔ 20 RYeÀFQ ÀFZ
ª¹FFQF AüS 40 RYeÀFQ ÀFZ IY¸F d½FIY»FFÔ¦F°FF
AF þFEÜ ³¹Fì³F°F¸F 1 »FFJ, Ad²FIY°F¸F 3
»FFJ
l ¦FÔ·FeS VFFSXedSXIY ÃFd°F ´FW„ÔX¨Fe WXû ¹FF ¸FF³FdÀFIY
ÃFd°F ´FW„ÔX¨Fe WXû dþÀF¸FZÔ ´F„³F½FFÊÀF IYe þøYSX°F
WXû, ³¹Fì³F°F¸F 1 »FFJ, Ad²FIY°F¸F 2 »FFJ
¹Fûþ³FF ¸FZÔ ÀF¸FøY´F°FF »FF³FZ IZY d»FE ÀF„´Fie¸F
IYûMÊ ³FZ ³FZVF³F»F »Fe¦F»F ÀFd½FÀFÊ A±FFdSXMXe
(³FF»FÀFF) IYû ´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF
¶F³FF³FZ IZY d³FQZÊVF dQEÜ ³FF»FÀFF ³FZ ¹Fûþ³FF
¶F³FF IYS ÀF„´Fie¸F IYûMÊ ¸FZÔ QFdJ»F IYe AüS
IYûMÊ ³FZ ÀF·Fe SXFª¹FûÔ ¸FZÔ 2 A¢MìX¶FS 2018
ÀFZ ³FF»FÀFF IYe ´FedOXÞ°F ¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF
IYû »FF¦Fì IYSX³FZ IYF AFQZVF dQ¹FFÜ IYûMÊ
IZY AFQZVF IZY ¸F„°FFd¶FIY ´Fi°¹FZIY SXFª¹F IYû
BÀFZ »FF¦Fì IYSX³FF ±FF »FZdIY³F QZVF IZY I„Y»F
36 SXFª¹FûÔ AüS IZY³Qi VFFdÀF°F ´FiQZVFûÔ ¸FZÔ ÀFZ
A·Fe ·Fe 9 SXFª¹FûÔ ¸FZÔ ³FF»FÀFF IYe ´FedOXÞ°F
¸F„AF½FþF ¹Fûþ³FF »FF¦Fì ³FWXeÔ W`XÜ B³F 9 SXFª¹FûÔ
¸FZÔ CØFS ´FiQZVF VFFd¸F»F W`XÜ
A´FSXF²F IYe dOX¦Fie IYF AF²FFS ´FS °F¹F WXû°FF W`
¸F„AFX½FþF : ´FeXdOXÞ°FûÔ IYû ¸F„AF½FþF A´FSXF²F
IYe dOX¦Fie ÀFZ °F¹F WXû°FF W`XÜ ¹FWXFÔ °FIY dIY
°F°IYF»F ¸FQQ IZY d»FE AÔ°FdSX¸F ¸F„AF½FþZ
IYF ·Fe ´FiF½F²FF³F W`XÜ »FZdIY³F IYBÊ ¶FFS
¸F„AF½FþZ IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ d·F³³F°FF QZJ³FZ IYû
RYFB»F
LXF´FZ¸FFSXe IYS ³FFSXF¹F¯F´F„S IZY EIY ¦FFÔ½F ÀFZ
EIY 15 ½F¿FeʹF dIYVFûS IYû ´FIYOXÞFÜ ´F„d»FÀF
IYû CÀF³FZ ¶F°FF¹FF dIY d¦FSXûW IYF ÀFSX¦F³FF
COXÞFBÊ ¦FBÊ SXFdVF ¸FZÔ ¨FF»FeÀF ´Fid°FVF°F dWXÀÀFF
CÀFZ QZ°FF W`XÜ ½FW ¸Fû¶FFB»F ÀFZ JF°FF²FFSXIY
IYû ÓFFÔÀFF QZIYS RYÔÀFF°FF W`XÜ CÀFIZY AIYFCÔM
OXFG. ´FiVFFa°F ÀF¢ÀFZ³FF
¦FiF¸Fe¯F AüS QìSXQSXFþ ÃFZÂFûÔ IYe
þ³F°FF IYû WXû¦FF ÀF½FFÊd²FIY RYF¹FQF
SXFþIYe¹F AF¹F„½FZÊQ IYFG»FZþ E½FÔ WXFGdÀ´FMX»F,CØFS
´FiQZVF IZY ´FiF¨FF¹FÊ OXFG ´FiVFFÔ°F ÀFe ÀF¢ÀFZ³FF IYWX°FZ
W`Ô dIY AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ LXûMXe ÀFþÊSXe ´FWX»FZ ·Fe WXû°Fe
±FeÜ A¶F IYûÀFÊ ¸FZÔ BÀFZ VFFd¸F»F dIYE þF³FZ ÀFZ
¸FFGOX³FÊ ´FidVFÃF¯F AF¹F„½FZÊQ IZY d¨FdIY°ÀFIYûÔ IYû
dQ¹FF þF ÀFIZY¦FFÜ dþÀFÀFZ ½FW ·Fe E»Fû´F`±F IYe
°FþÊ ´FS A°¹FF²F„d³FIY VF»¹F dIiY¹FF IYS ÀFIZÔY¦FZÜ
BÀFIYF ÀF¶FÀFZ ª¹FFQF RYF¹FQF ¦FiF¸Fe¯F þ³F°FF
½F QìSXQSXFþ IZY ÃFZÂFûÔ ¸FZÔ SXWX³FZ ½FF»FZ »Fû¦FûÔ °FIY
´FW„ÔX¨FZ¦FFÜ
QZVF IZY dUd·F³³F SXFª¹Fûa ¸FZÔ ¸F¼AFUªFZ IZY d³F¹F¸F
A»F¦F-A»F¦F WX`aÜ IYBÊ SXFª¹Fûa ¸FZÔ °Fû AFªF °FIY
d³F¹F¸F WXe ³FWXeÔ ¶F³FZ WX`aÜ BÀF IYFSX¯F ´FedOÞX°FF IYû
¸F¼AFUªFF °FIY ³FÀFe¶F ³FWXeÔ WXû ´FF°FF...
´FedOXÞ°FûÔ IYû ¸F„AF½FþZ IYF ´FìSZ QZVF IYF ´FFÔ¨F ÀFF»F IYF »FZJFþûJF (AFIYOZÔ ³FF»FÀFF ÀFZ)
½F¿FÊ I„Y»F Adþ¹FFÊÔ d³F´FMXFBÊ ¦FBÊÔ
2016-17 17951 7337
2017-18 15855 8861
2018-19 16369 10775
2019-20 17080 12423
2020 dÀF°FÔ¶FS °FIY 4728 2509
l ¦F·FÊ´FF°F WXû þFE ¹FF »FFÀF AFRY RYMXMZÊXd»FMXe
°Fû ³¹Fì³F°F¸F 2 »FFJ, Ad²FIY°F¸F 3 »FFJ
l Q„пIY¸FÊ IZY IYFSX¯F ¦F·F½FÊ°Fe WXû þFE °Fû
³¹Fì³F°F¸F 3 »FFJ, Ad²FIY°F¸F 4 »FFJ
l þ»F³FZ ´FS d½FøY´F°FF: ³¹Fì³F°F¸F 7 »FFJ,
Ad²FIY°F¸F 8 »FFJ
l ´F¨FFÀF RYeÀFQ ÀFZ ª¹FFQF WXû³FZ ´FS ³¹Fì³F°F¸F 5
ag
»FFJ, Ad²FIY°F¸F 8 »FFJ
l 50 RYeÀFQ ÀFZ IY¸F WXû³FZ ´FS ³¹Fì³F°F¸F 3
»FFJ, Ad²FIY°F¸F 7 »FFJ
l 20 RYeÀFQ ÀFZ IY¸F WXû³FZ ´FS ³¹Fì³F°F¸F 2
»FFJ, Ad²FIY°F¸F 3 »FFJ
d¸F»F°Fe W`XÜ dIYÀFe IYû »FFJûÔ ÷Y´F¹FZ ª¹FFQF
AüS ³FüIYSXe ¹FF §FS AFdQ ·Fe d¸F»F þF°FF
W` °Fû dIYÀFe IYû ¹Fûþ³FF ¸FZÔ I„YL »FFJ ÷Y´F¹FZ
W„XBÊ ÃFd°F IZY AFÔIY»F³F ´FS d¸F»F°FF W`XÜ IYBÊ
ran
¶FFS ´FedOXÞ°F ´FÃF ¹FF CÀFIZY ÀF¸F±FÊIYûÔ IYe
AûS ÀFZ ¸F„AF½FþZ IZY d»FE ÀFSXIYFS ´FS Q¶FF½F
¶F³FF³FZ IZY ·Fe ¸FF¸F»FZ QZJ³FZ IYû d¸F»F°FZ W`ÔXÜ
EIY Ad²FIYFSXe ³FZ ³FF¸F ³F LXF´F³FZ IZY A³F„SXû²F
´FS ¶F°FF¹FF dIY Q„¿IY¸FÊ IZY dVFIYFS C¨¨F ½F¦FÊ
AüS ¸F²¹F¸F C¨¨F½F¦FÊ IZY »Fû¦F ¸F„AF½FþF
»FZ³FZ ¸FZÔ ÷Yd¨F ³FWXeÔ dQJF°FZ ½FZ dÀFRÊY A´FSXF²Fe
IYû ÀFþF dQ»FF³FF ¨FFWX°FZ W`ÔXÜ ¸F„AF½FþZ
¸FZ AÔ°FS ´FS EIY Ad²FIYFSXe ¶F°FF°FZ W`Ô dIY
»FûIYÀF·FF ¨F„³FF½F IZY AFÀF´FFÀF SXFþÀ±FF³F ¸FZÔ
ÀFF¸FìdWXIY Q„¿IY¸FÊ IYe EIY §FMX³FF W„XBÊ dþÀF¸FZÔ
´FedOXÞ°FF IYû SXFª¹F ÀFSXIYFS ³FZ 4 »FFJ ÷Y´F¹FZ
AÔ°FdSX¸F ¸F„AF½FþF dQ¹FF ±FF ¶FFQ ¸FZÔ ´FedOXÞ°FF
IYû ÀFSXIYFS ³FZ ³FüIYSXe ·Fe QeÜ BÀF ¸FF¸F»FZ
IYû CQFWXSX¯F ¶F³FFIYS EIY ´FedOXÞ°FF ³FZ AþeÊ
OXF»Fe dIY CÀFZ ·Fe ³FüIYSXe Qe þFEÜ
IYBÊ ¦FFÔ½F IZY ¶F¨¨FZ IYS SXWZ
ÀFFB¶FS NX¦Fe
´F„d»FÀF IYû BÀF ¶F¨¨FZ ³FZ A´F³FZ ÀFSX¦F³FF ÀF¸FZ°F
IYBÊ A³¹F ¶F¨¨FûÔ IYe ·Fe þF³FIYFSXe Qe W`XÜ EIY
´F„d»FÀF Ad²FIYFSXe ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ¶F¨¨FûÔ IYû
C³FIZY d´F°FF ÀFFB¶FS NX¦Fe ¸FZÔ ²FIZY»F SXWZ W`ÔXÜ
WXF»F ¸FZÔ ¸FûWX³F´F„S IZY EIY ÀFFB¶FS A´FSXF²Fe IYû
Q¶Fû¨F³FZ ´F„d»FÀF ¦FBÊ AüS A´FSXF²Fe IYû CÀFIYF
ÀFWX¹Fû¦Fe ¶F³FIYS RYû³F ÀFZ ¶F„»FF¹FFÜ þ¶F ½FW
ÀFF¸F³FZ AF¹FF °Fû ´F„d»FÀF CÀFIZY ÀFF±F ³FF¶FFd»F¦F
IYû QZJIYS ¨FüÔIY ´FOXÞeÜ ½FW A´F³FZ ¶F¨¨FZ IYû
¶FFBIY ´FS d¶FNXFIYS »FF¹FF ±FFÜ BÀF ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ
d´F°FF IYû þZ»F IYe WX½FF JF³Fe ´FOXÞeÜ IY¸F C¸Fi
QZJIYS ¶F¨¨FZ IYû ¸F„¢°F IYS dQ¹FF ¦F¹FF ±FFÜ
CÀF ¶F¨¨FZ ³FZ J„»FFÀFF dIY¹FF ±FF dIY ½FW »FOXÞIYe
IYe AF½FFþ ¸FZÔ JF°FF²FFSXIY IYû RYû³F IYS
AFÀFF³Fe ÀFZ d½FV½FFÀF ¸FZÔ »FZ°FF W`XÜ dRYS JF°FZ IZY
¦Fû´F³Fe¹F ³FÔ¶FS »FZIYS NX¦Fe ¸FZÔ ¸FQQ IYSX°FF W`XÜ
ÀFZ SXIY¸F COXÞFIYS CÀFZ EIY BÊ-½FFG»FZM ¸FZÔ
OXF»F QZ°FF W`XÜ BÀF IYF¸F ¸FZÔ A¶F ½FW QÃF WXû
¨F„IYF W`XÜ dIYVFFZS IZY ´FFÀF ÀFZ þ¶°F ¸Fû¶FFB»F
¸FZÔ þ³F½FSXe ÀFZ A¶F °FIY 15,000 IYFG»F
d½Fd·F³³F SXFª¹FûÔ ¸FZÔ dIYE þF³FZ IYF ÀFFùF ·Fe
´F„d»FÀF IYû d¸F»FF W`XÜ
³¹FìªF ´»FÀF 13
A¨FZ°F IYSX³FZ IZY d»FE ¸FW„XAF VF»¹F d¨FdIY°ÀFF ¸FZÔ 14 °FSXW IYe ´FMXÐMXe
AüS ¸F„³F¢IYF IYe ±Fe ½F ÀFF°F ´FiIYFS IZY MXFÔIZY IYF ·Fe ½F¯FʳF
¸FWX°½F´Fì¯FÊ ·Fìd¸FIYF ÀF„ßF„°F ÀFÔdWX°FF VF»¹F d¨FdIY°ÀFF IYF ¸Fì»F ¦FiÔ±F IYWXF
½F°FʸFF³F E»Fû´F`±Fe d¨FdIY°ÀFF ¸FZÔ dþÀF þF°FF W`XÜ BÀF¸FZÔ 14 ´FiIYFS IZY ¶FÔ²F³F(´FMXÐMXe IYSX³FZ)
°FSXW ÀFZ ª¹FFQF°FS ÀFþÊSXe ÀFZ ´FWX»FZ ½F ÀFF±F °FSXW ÀFZ MXFÔIZY »F¦FF³FZ IYF C»»FZJ d¸F»F°FF W`XÜ
E³FZÀ±FedÀF¹FF IYF ´FiF½F²FF³F W`X, NXeIY CÀFe AF¹F„UZÊQ ¸FZÔ ¸FWX„AF IYF ¶FWX„°F ¸FWX°U WX`Ü MXFÔIZY §FûOXÞZ IYe ´FìÔL IZY ¶FF»F ÀFZ »F¦FFE þF°FZ ±FZÜ
°FSXW ÀFZ AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ VF»¹F dIiY¹FF IYSX³FZ
ÀFZ ´FWX»FZ ¸FSXeþ IYû A¨FZ°F IYSX³FZ IZY d»FE
¸FW„XE AüS ¸F„³F¢IZY IYF ¶F³FF VFeSXF d´F»FF¹FF
þF°FF ±FFÜ ½FWXeÔ SX¢°F IZY êF½F IYû SXûIY³FZ
IZY d»FE ¸F„»FZNXe, WX»Qe AüS VFWXQ IYF »FZ´F
»F¦FF¹FF þF°FF ±FFÜ ¹FW »FZJ SX¢°F SXû´F¯F
IZY ÀFF±F WXe ÀFF±F §FF½F ·FSX³FZ IYF ·Fe IYF¸F
dIY¹FF IYSX°FF ±FFÜ ¸F„³F¢IYF ·Fe IYBÊ SXû¦Fûa IZY B»FFªF ¸FZÔ WX` IYFSX¦FSX Ü £FFÀF °FSXWX IYe ´FdMXÐMX¹FFa AüSX MXFaIZY ·Fe WXû°FZ WX`ÔÜ X
VF»¹F d¨FdIY°ÀFF ¸FZÔ BÀ°FZ¸FF»F WXû³FZ ½FF»FZ AüþFS WXû°FZ ±FZ ¸FZdOXIZYMZXOX
ÀF„ßF„°F ³FZ AFG´FSZXVF³F IYe d½Fd²F¹FûÔ IZY ÀFF±F WXe »F¦FF³FF W`XÜ BÊE³FMXe ÀF¸FZ°F, WXOXÐOXe, QFÔ°F,
¹FW ·Fe ½F¯FʳF dIY¹FF ±FF dIY dIYÀF ÀFþÊSXe AFÔJ ½F ´FZM ÀFZ þ„OXÞe °F¸FF¸F þøYSXe ÀFþÊSXe
IZY d»FE IYü³F ÀFF AüþFS C´F¹F„¢°F SXWZX¦FFÜ WXû ÀFIZY¦FeÜ ³FZVF³F»F EIZYOX¸Fe AFRY AF¹F„½FZÊQ
ÀF·Fe AüþFS ¸FZdOXIZYMZXO W„XAF IYSX°FZ ±FZÜ ¹FW IZY ¦F„÷Y ½F ÀFQÀ¹F ½F`ô A¨¹F„°F I„Y¸FFS dÂF´FFNXe
ÀFþÊSXe ±Fe ÀFF¸FF³¹F: AFÔJ, ³FFIY, IYF³F ÀFZ IYWX°FZ W`Ô dIY AF¨FF¹FÊ ÀF„ßF„°F AF¹F„½FZÊQ ¸FZÔ
þ„OXÞe ÀFþÊSXe, QFÔ°Fû, AFÔJûÔ, ¸FdÀ°F¿IY ½F ´FZM VF»¹F d¨FdIY°ÀFF IZY ´Fi¯FZ°FF ±FZÜ C³WXûÔ³FZ ÀF„ßF„°F
ÀFZ þ„OXÞe ÀFþÊSXe B°¹FFdQ ÀFF¸FF³¹F °FüS ´FS ÀFÔdWX°FF ¸FZÔ BÀFIYF d½FWÔX¦F¸F ½F¯FʳF dIY¹FF W`XÜ
W„XAF IYSX°Fe ±FeÜ BÀF¸FZÔ ¹FW ·Fe ¶F°FF¹FF ¦F¹FF §FF½FûÔ IYû ·FSX³FZ, SX¢°F IZY SXû´F¯F(¶FWXF½F IYû
±FF dIY EZÀFe ÀFþÊSXe IYSX°FZ ÀF¸F¹F CÀF À±FF³F SXûIY³FZ) ½F ¶FOXÞZ þ£¸FûÔ ¸FZÔ MXFÔIYF »F¦FF³FZ IYe
´Fi°FeIYF°¸FIY ÀFZ dIY°F³Fe QìS ´FS AüS dIY°F³FF ¶FOXÞF ¨FeSXF d½F²FF ·Fe C³WXûÔ³FZ d½FÀ°FFS ÀFZ ¶F°FFBÊ W`XÜ
IYFSXû¶FFdSX¹FûÔ ³FZ d¸F»FûÔ ¸FZÔ ¶FÔQ
IYe IY¨¨FZ þìM IYe AF´FìÍ°F
»FÔd¶F°F SXW ¦FBÊÔ I„Y»F ¸F„AF½FþF ¶FFÔMXF ¦F¹FF
4439 902544598 ÷Y´F¹FZ
7637 1234617773 ÷Y´F¹FZ
9592 1684392746 ÷Y´F¹FZ
11761 2153148146 ÷Y´F¹FZ Ad²FIY°F¸F ·FaOXFSX¯F ÀFe¸FF IYû §FMXFIYSX 500 d¢UaMX»F IYSX dQ¹FF ¦F¹FF WX`Ü RYFB»F
12980 415111350 ÷Y´F¹FZ
4 ¶FûSZ IYe AF´FìÍ°F IY¸F WXû³FZ ÀFZ ´FÔþF¶F,
ÀFÔIYMX WXdSX¹FF¯FF ¸FZÔ JFôF³³F IYe ´F`dIYÔ¦F WXû
°FZþF¶F WX¸F»FZ IYe ´FedOX°FF IYû BaQiªFe°F, IYû»FIYF°FF ÀFIY°Fe W` ´Fi·FFd½F°F
¸F„AF½FþF
4 þìM AF¹F„¢°F R`YÀF»FZ IZY dJ»FFRY WXFBÊ
l ¨FZWXSXF JSXF¶F WXû ¦F¹FF WXû ³¹Fì³F°F¸F 7 IY¨¨FZ þìM IZY AF´FìÍ°FIY°FFÊAûÔ (¶FZ»FSX) IYûMÊ ¦FE þìM IYFSXû¶FFSXe, AFþ ¶FÔ¦FF»F
»FFJ, Ad²FIY°F¸F 8 »FFJ ³FZ Ad²FIY°F¸F ·FÔOXFSX¯F ÀFe¸FF IYû 1,500
ÀFSXIYFS ³FZ ¶F„»FFBÊ ¶F`NXIY
d¢½FÔMX»F ÀFZ §FMXFIYS 500 d¢½FÔMX»F IYSX³FZ
l ´F¨FFÀF RYeÀFQ ÀFZ ª¹FFQF ÃFd°F ´FS
³¹Fì³F°F¸F 5 »FFJ, Ad²FIY°F¸F 8 »FFJ IZY IZÔYQi ÀFSXIYFS IZY R`YÀF»FZ IZY d½FSXû²F ¸FZÔ
l ´F¨FFÀF RYeÀFQ ÀFZ IY¸F ´FS ³¹Fì³F°F¸F 3
´Fì½FÊ d³F²FFÊdSX°F §Fû¿F¯FF IZY °FWX°F 23 ³F½FÔ¶FSX, IY¨¨FZ þìM IZY C°´FFQ³F ÀFZ
»FFJ Ad²FIY°F¸F 4 »FFJ
ÀFû¸F½FFS ÀFZ þìM d¸F»FûÔ ¸FZÔ IY¨¨FZ þìM IYe þ„OXÞZ W`Ô 35 »FFJ dIYÀFF³F
AF´FìÍ°F À±Fd¦F°F IYS Qe W`XÜ ¸FF³FF þF SXWXF ª¹FFQF°FS ¶FÔ¦FF»F IYe þìM d¸F»FZÔ QZVF ¸FZÔ
l ¶FeÀF RYeÀFQ ÀFZ IY¸F ÃFd°F ´FS †
W` dIY BÀFÀFZ QZVF ¸FZÔ þìM ¶FûSXûÔ IYe AF´FìÍ°F
³¹Fì³F°F¸F 3 »FFJ, Ad²FIY°F¸F 4 »FFJ þìM ¶FûSXûÔ IYe AF´FìÍ°F IYSX°Fe W`ÔXÜ QZVF ¸FZÔ
IYSX³FZ ½FF»Fe ¶FÔ¦FF»F IYe þìM d¸F»FûÔ ¸FZÔ I„Y»F IY¨¨FZ þìM IZY C°´FFQ³F ¸FZÔ ¶FÔ¦FF»F
÷Y´F¹FZ ¸F„AF½FþF dQ¹FF þFE¦FFÜ
C°´FFQ³F ´Fi·FFd½F°F WXû ÀFIY°FF W` dþÀFIYF IYe dWXÀÀFZQFSXe 45 RYeÀFQ W`X, þ¶FdIY
AÀFS ´FÔþF¶F, WXdSX¹FF¯FF AFdQ SXFª¹FûÔ ¸FZÔ VFZ¿F ¸FZÔ d¶FWXFSX, AÀF¸F AFdQ SXFª¹F W`ÔXÜ
JFôF³F IYe ´F`dIYÔ¦F ´FS ´FOXÞ ÀFIY°FF W`XÜ ¶FÔ¦FF»F ¸FZÔ ¸F„£¹F øY´F ÀFZ dQ³FFþ´F„SX,
SXFª¹F ÀFSXIYFSZÔ A´F³FZ-A´F³FZ IYûXMZ B²FS ÀFSXIYFS IZY R`YÀF»FZ IZY dJ»FFRY ³FdQ¹FF, ¸F„VFeÊQF¶FFQ °F±FF ¸FF»FQF ¸FZÔ
ÀFZ QZ°Fe W` ¸F„AFX½FþF IY¨¨FZ þìM IZY AF´FìÍ°FIY°FFÊAûÔ IZY ÀFÔ¦FNX³F IY¨¨FZ þìM IYF C°´FFQ³F WXû°FF W` Ü
B°F³FF WXe ³FWXeÔ SXFþÀ±FF³F WXFBÊ IYûMÊ ¸FZÔ ·Fe EIY þìM ¶FZ»FÀFÊ EÀFûdÀFEVF³F ³FZ WXFBÊIYûMÊ IYF IYSXe¶F 35 »FFJ dIYÀFF³F IY¨¨FZ þìM IZY
÷YJ dIY¹FF W`XÜ ½FWXeÔ BÀF ¸FÀF»FZ ´FS ¶FÔ¦FF»F
¹FFd¨FIYF ¸F„AF½FþZ ¸FZÔ AÔ°FS ´FS QFdJ»F W„XBÊ ±Fe C°´FFQ³F ÀFZ þ„OXÞZ W`Ô Ü ½FWXeÔ þìM d¸F»FûÔ ¸FZÔ
dþÀF¸FZ IYûMÊ ³FZ ³FûdMXÀF þFSXe dIY¹FF ±FFÜ ¸F„AF½FþZ ÀFSXIYFS IZY JFô d½F·FF¦F ³FZ IY»F ¶F`NXIY IYSXe¶F PXFBÊ »FFJ ¸FþQìS IYF¸F IYSX°FZZ
¸FZÔ AÔ°FS ´FS CØFS ´FiQZVF ¶F„»FFBÊ W`XÜ W`Ô Ü SXFª¹F ¸FZÔ ´Fid°F½F¿FÊ 25 »FFJ ¦FFÔN
IZY EIY Ad²FIYFSXe IYWX°FZ þìM ¶FZ»FÀFÊ EÀFûdÀFEVF³F IZY ¨FZ¹FSX¸F`³F IY¨¨FZZ þìM IYF C°´FFQ³F WXû°FF W`XÜ ½FWXeÔ
W`Ô dIY »Fe¦F»F ÀFd½FÀFÊ ¸FQ³F ¦Fû´FF»F ¸FFWZXV½FSXe ³FZ IYWXF dIY þìM d¸F»FZÔ 75 »FFJ ¦FFÔN þìM ¶FûSXûÔ IYF
A±FFdSXMXe °Fû ¸F„AF½FþF ÀFÔ¦FNX³F ¹FW d³F¯FʹF »FZ³FZ IZY d»F¹FZ ¸Fþ¶FìS C°´FFQ³F IYSX°Fe W`ÔXÜ
¹Fûþ³FF ¸FZÔ °F¹F Ad²FIY°F¸F WXû ¦F¹FF ¢¹FûÔdIY BÀF °FSXW IYe ¸FFÂFF IZY
SXIY¸F ÀFZ ª¹FFQF ¸F„AF½FþF ÀFF±F ½¹FF´FFS IYSX³FF »F¦F·F¦F AÀFÔ·F½F ³F½FÔ¶FS ÀFZ Ad²FIY°F¸F ·FÔOXFSX¯F ÀFe¸FF
³FWXeÔ QZ ÀFIY°Fe AüS ³F WXe W`XÜ ½FWXeÔ þìM AF¹F„¢°F IYF¹FFÊ»F¹F IZY EIY 1,500 ÀFZ §FMXFIYS 500 d¢½FÔMX»F °F¹F IYS
QZ°Fe W` »FZdIY³F SXFª¹F ÀFSXIYFS IYF d½F½FZIYFd²FIYFS W` ½FdSX¿N Ad²FIYFSXe ³FZ IYWXF dIY d´FLX»FZ Qe ±FeÜ
dIY ½FW ¨FFWXZ °Fû ¸F¼AFUªFF QZ ÀFIY°Fe W`XÜ ÀF„´Fie¸F IYûMÊ ¸FWXe³FZ IY¨¨FZ þìM IYe IYe¸F°F 4,225 þìM ¶FûSXûÔ IYF C°´FFQ³F WXû ÀFIY°FF W`
³FZ ³FF»FÀFF IYe ¹Fûþ³FF »FF¦Fì IYSX³FZ IYF AFQZVF QZ°FZ ÷Y´F¹FZ ´Fid°F d¢½FÔMX»F IZY ³¹Fì³F°F¸F ÀF¸F±FʳF ´Fi·FFd½F°F : QìÀFSXe °FSXRY þìM d¸F»FûÔ IZY
W„XE ÀFFRY dIY¹FF ±FF dIY BÀF ¹Fûþ³FF ¸FZÔ °F¹F ¸F„AF½FþZ ¸F컹F IYe °F„»F³FF ¸FZÔ ¶FPXÞIYS 6,000 ÷Y´F¹FZ ÀFÔ¦FNX³F BÔdOX¹F³F þìM d¸F»ÀF EÀFûdÀFEVF³F
¸FZÔ SXFª¹F IYMXü°Fe ³FWXeÔ IYS ÀFIY°FZ »FZdIY³F SXFª¹F ¨FFWZÔ ´Fid°F d¢½FÔMX»F ( ¸FüþìQF ÀF¸F¹F 5,700 IZY A²¹FÃF SXF§F½FZÔQi ¦F„´°FF ³FZ IYWXF dIY
°Fû BÀFÀFZ ª¹FFQF QZ ÀFIY°FZ W`ÔXÜ -d³F´F„¯F ÀF¢ÀFZ³FF,
.co
÷Y´F¹FZ ´Fid°F d¢½FÔMX»F) WXû þF³FZ IZY ¶FFQ IY¨¨FZ þìM IYe AF´FìÍ°F ¶FÔQ WXû³FZ ÀFZ
½FIYe»F, ÀF„´Fie¸F IYûXMÊX (ÀF„´Fie¸F IYûMÊ ¸FZÔ þ³FdWX°F ÀFSXIYFS ³FZ AÀFF¸FF³¹F ¸F컹F ½FÈdð °F±FF C³FIZY ÀMXFGIY J°¸F WXû³FZ IZY ¶FFQ d¸F»FûÔ ¸FZÔ
¹FFd¨FIYF ·Fe QF¹FS IYe) þ¸FFJûSXe IYû SXûIY³FZ IZY CQÐQZV¹F ÀFZ 17 C°´FFQ³F ÷YIY þFE¦FFÜ
20 QZVF þWXFa ÀFFB¶FS IiYFB¸F IYe ¨F´FZXM ¸FZÔ
1%
2% 2%
2% °FFB½FF³F AþZËXMXe³FF
¸FZd¢ÀFIYû
m
QdÃF¯F l ´FWX»FF À´FF¸F ¸FZ»F 1978 ¸FZÔ EOX½FFaÀF SXeÀF¨FÊ
2% 2% 1% ´FiûþZ¢XM ³FZMX½FIÊY IYû ·FZþF ¦F¹FF ±FF
IYûdSX¹FF þF´FF³F
IY³FFOXF AFGÀXMXÑZd»F¹FF
1% l ´FWX»FF ½FF¹FSXÀF 1982 ¸FZÔ E´´F»F IY¸´¹FìXMXS ¸FZÔ
2% A´F»FûOX dIY¹FF ¦F¹FF ±FF
BþSXFB»F
øYÀF l ÀFF¹F¶FS IiYFB¸F IZY ¸FF¸F»FZ ¸FZÔ Q„d³F¹FF ¸FZÔ
3% °FeÀFSZ ³Fa¶FS ´FS ·FFSX°F
3% ·FFSX°F l ÀFûVF»F ÀFFBXMXÐÀF IZY ÀFF±F BÊ-IYF¸FÀFÊ
A³¹F 19
´Fû»F`ÔXOX ÀFFBXMXÐÀF ´FS ÀF¶FÀFZ ª¹FFQF WX¸F»FZ WXû°FZ W`Ô
3% l ·FFSX°F ¸FZÔ ¢¹FûÔ ¶FPXÞ SXWXF W` ÀFF¹F¶FS IiYFB¸F
3% °F„IYeÊ l ¹FìEÀF AüS ¨Fe³F IZY ¶FFQ ·FFSX°F BaXMXSX³FZXM IYF
RiYFaÀF 23 % C´F¹Fû¦F IYSX³FZ ½FF»FF °FeÀFSXF ÀF¶FÀFZ ¶FXOXÞF QZVF
W`XÜ BÀFIYF AFIYFS dQ³F ¶F dQ³F ¶FPXÞ SXWXF W`XÜ
3% A¸FZdSXIYF
¹FWXe ½FþW W` ÀFF¹F¶FS IiYFB¸F ·Fe »F¦FF°FFS
BXMX»Fe
4% ¶FPXÞ SXWZ W`Ô
À´FZ³F 9% l AFBXMXe E¢XMX: 2000
4% ¨Fe³F l ²FFSXF 43,65,66 IZY °FWX°F °Fe³F ÀFF»F IYe
¶FiFþe»F ÀFþF IYF ´FiF½F²FF³FÜ
5% l dIY°F³FZ °FSXW IZY ÀFF¹F¶FS IiYFB¸F WXû°FZ W`ÔXÜ
d¶FiXMZX³F 6% l ½¹Fd¢°F, ´FiFG´FXMXeÊ, ÀFSXIYFS AüS ÀFûÀFF¹FXMXe IZY
þ¸FʳFe dJ»FFRY WXû³FZ ½FF»FF BÊ-A´FSXF²FÜ
 14 ªFF¦FSX¯F ³FZMXUIÊY
RYeÀFQ ·FFSX°Fe¹F BÀF ¶FFS ª¹FFQF AFG³F»FFB³F VFFGδF¦F IYS SXWZX W`XÔÜ ¹FWX ¶FF°F ÀFFB¶FS
www.jagran.com SXF¿MÑXe¹FX ÀFaÀIYSX¯F
68 dÀF¢¹FFZdSXMXe RY¸FÊ ¸F`IZYRYe IZY EIY ÀF½FZÊ ¸FZÔ ÀFF¸F³FZ AFBÊ W`XÜ ½FWXeÔ, OZX»FFG¹F IZY ÀF½FZÊ IZY
¸F„°FFd¶FIY, ·FFSX°Fe¹F A¶F £F¨FÊ IYS SXWZX W`XÔÜ C³F¸FZÔ Î¨F°FF £F°¸F WXFZ ¦FBÊ W`XÜ ¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020

QZVF IZY EIY »FFJ ¦FFa½FûÔ ¸FZÔ EIY IYSXûOXÞ ´FdSX½FFS ¶F³FZÔ¦FZ ¦Fû ÀFZ½FIY
ÀFaþ¹F I„Y¸FFSX, SXFÔ¨Fe
´FìSZ QZVF ¸FZÔ EIY»F Ad·F¹FF³F ÀFZ þ„OXÞ Z EIY »FFJ
¦FFa½FûÔ ¸FZÔ EIY IYSXûOXÞX ¦Fû ÀFZ½FIY ´FdSX½FFS °F`¹FFS
IYSX³FZ IYe ¹Fûþ³FF ¶F³FFBÊ ¦FBÊ W`XÜ BÀF ¹Fûþ³FF IYF
VF„·FFSaX·F SXd½F½FFS IYû CØFS ´FiQZVF IZY ¦Fû½F²FʳF °Fe±FÊ
¸FZÔ ÀFF²½Fe fY°Fa·FSXF ³FZ dIY¹FFÜ dIYÀFF³FûÔ IZY ¶Fe¨F
¦FF¹FûÔ IYû d½F°FdSX°F IYSX³FZ IYF IYF¸F A¦F»FZ ½F¿FÊ ¸FF¨FÊ
¸FZÔ AF¹Fûdþ°F EIY»F Ad·F¹FF³F IZY ßFe WXdS ÀF°ÀFa¦F
Co
ÀFd¸Fd°F IZY SXþ°F þ¹Fa°Fe ÀF¸FFSXûW IZY dQ³F ÀFZ dIY¹FF
þFE¦FFÜ ÓFFSXJaOX IZY 10 E½Fa ¶Fa¦FF»F IZY LXW ´FiJaOXûÔ
ÀFZ BÀFIYe VF„÷YAF°F IYe þFE¦FeÜ ´FiFSaX·F ¸FZÔ AFN
WXþFS QZÀFe ¦Fû½FaVF IYF d½F°FSX¯F dIY¹FF þFE¦FF, þû
4EIY»F Ad·F¹FF³F IYe ½FÈWX°F ¹Fûþ³FF, ¦FûVFF»FFAFZÔ ÀFZ
EIY ´FdSX½FFS IYû EIY ¦FF¹F C´F»F¶²F IYSXFBÊ þFE¦Fe
QZVF IYe ¦FûVFF»FFAûÔ ÀFZ d»FE þFEa¦FZÜ
EIY»F Ad·F¹FF³F IZY ÀFaÀ±FF´FIY V¹FF¸Fþe ¦F„´°F
³FZ Q`d³FIY þF¦FSX¯F ÀFZ IYWXF dIY 1998 ¸FZÔ AVFûIY
ÎÀFWX»F ³FZ IYWXF ±FF dIY ΨF°FF ¸F°F IYdSXE, BÀF QZVF
IYû ¦Fû ¸FF°FF ¶F¨FFE¦Fe AüS ¦Fû ¸FF°FF IYû EIY»F
Ad·F¹FF³F ¶F¨FFE¦FFÜ AFþ C³FIYe ¶FF°F ÀFFIYFS WXû³FZ
þF SXWXe W`XÜ EIY ½F¿FÊ °FIY B³F ¦Fû½FaVF IZY ·Fûþ³F
E½Fa B»FFþ IYe ½¹F½FÀ±FF ÀFaÀ±FF IYe AûS ÀFZ IYe
þFE¦FeÜ BÀFIZY d»FE VFWXSXûÔ ¸FZÔ SXWX³FZ ½FF»FZ ¦Fû ´FiZd¸F¹FFZÔ
ÀFZ A´Fe»F IYe ¦FBÊ W`XÜ ´Fid°F ¦Fû½FaVF 25,000 ÷Y´F¹FZ
4´FiFSaX·F ¸FZÔ ÓFFSXJaOX IZY 10 E½Fa ¶Fa¦FF»F IZY LXWX ´FiJaOXûÔ
ÀFZ BÀF ¹Fûþ³FF IYe VF„÷YAF°F WXû¦Fe
VFWXSX½FFÀFe QZÔ¦FZ AF`S B³WZXÔ ¦FFZ ´FF»FIY IYF QþFÊ dQ¹FF
þFE¦FFÜ ´FiFSaX·F ¸FZÔ 20 IYSXûOXÞX ÷Y´F¹FZ ÀFa¦FiW IYSX³FZ IYF
»FùF °F¹F dIY¹FF ¦F¹FF W`X, dþÀF¸FZÔ ´FWX»FZ WXe dQ³F
¦Fû ´FF»FIYûÔ ÀFZ EIY IYSXûOXÞX ÷Y´F¹FZ ÀFa¦FiW IYS d»F¹FF
¦F¹FFÜ V¹FF¸Fþe ¦F„´°F ³FZ IYWXF dIY QZVF ¸FZÔ EZÀFe
´FdSXdÀ±Fd°F¹FFa ¶F³FF QZÔ¦FZ dIY A¦F»FZ °Fe³F-¨FFS ½F¿FûË
¸FZÔ ·FFSX°F ¸FZÔ EIY ·Fe ¦Fû ¸FF°FF IYe WX°¹FF ³FWXeÔ WXû¦FeÜ
ÀFOXÞXIYûÔ ´FS IYFZBÊ ·FMXIY°FF W„XAF ¦FFZ½FaVFe¹F ´FVF„ ³FWXeÔ
dQ£FFBÊ QZ¦FFÜ
¦FFa½F IZY »FFZ¦F ¶F³FZÔ¦FZ AF°¸Fd³F·FÊSX : EIY»F ¦FiF¸Fû°±FF³F
IYû»FIYF°FF IZY SX¸FZVF ÀFSXF½F¦Fe
¶F³FFE ¦FE W`Ô A²¹FÃF
»F»F³F VF¸FFÊ ³FZ IYWXF dIY EIY»F IZY
BÀF ½FÈWX°F Ad·F¹FF³F IZY ÀFa¨FF»F³F IZY
¹Fûþ³FF IZY SXF¿MXÑe¹F ÀFa¹FûþIY »F»F³F VF¸FFÊ ³FZ IYWXF d»FE EIY ÀFd¸Fd°F IYF ¦FNX³F dIY¹FF ¦F¹FF
dIY BÀF ¹Fûþ³FF ÀFZ EIY °FSXRY þWXFa ¦Fû½FaVF IYe W`XÜ IYû»FIYF°FF IZY ¶FOXÞXZ ½¹F½FÀFF¹Fe ½F
SXÃFF WXû¦Fe ½FWXeÔ, QìÀFSXe AûS ¦FFa½F IZY »Fû¦F ·Fe EIY»F IZY ´FQFd²FIYFSXe SX¸FZVF ÀFSXF½F¦Fe
AF°¸Fd³F·FÊS ¶F³FZÔ¦FZÜ ¦Fû½FaVF ÀFZ Qì²F IZY ÀFF±F-ÀFF±F IYû BÀFIYF A²¹FÃF ¶F³FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ
CÀFIZY ¸FìÂF E½Fa ¦Fû¶FS ÀFZ ·Fe AF¸FQ³Fe WXû¦FeÜ ¦Fû ½FWXeÔ, IYû»FIYF°FF IZY ÀFªþ³F ¶FaÀF»F
ÀFZ½FIYûÔ IYû IYeMX d³F¹FaÂFIY, ¦Fû³FFB»F, ¦Fû AIÊY, IYû ÀFaSXÃFIY, ÀFìSX°F IZY ¸FWZXVF d¸FØF»F
Qe¹FF, þ`d½FIY JFQ, ²Fì´F¶FØFe AFdQ ¶F³FF³FZ IYF IYû ÀFd¨F½F, ÀF„³Fe»F ¸F³FÎÀF§FIYF IYû
´FidVFÃF¯F dQ¹FF þFE¦FFÜ BÀF ¹Fûþ³FF IYF ÀFa¨FF»F³F C´FF²¹FÃF, ³FFSXF¹F¯F A¦Fi½FF»F IYû
ßFe WXdS ÀF°ÀFa¦F ÀFd¸Fd°F IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ dIY¹FF IYû¿FF²¹FÃF E½Fa »Fd»F°F, »F»F³F E½Fa
þFE¦FFÜ °F`¹FFSXe C°´FFQûÔ IYû ¶FFþFS dQ»FF³FZ IYF ´FiQe´F ÀF½FFBÊ IYû ÀFd¸Fd°F IYF ÀFQÀ¹F
IYF¸F ·Fe dIY¹FF þFE¦FFÜ ¦Fû ¸FìÂF ÀFa¦FiW IZÔYQi ¶F³FF¹FF ¶F³FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ ¹FW ÀFd¸Fd°F BÀF ¶FF°F
þFE¦FF, þWXFa ÀFZ 10 ÷Y´F¹FZ ´Fid°F »FeMXS BÀFZ JSXeQ IYe ΨF°FF IYSZX¦Fe ¦Fû ÀFZ½FIYûÔ IZY d»FE
d»F¹FF þFE¦FFÜ SXFdVF IYWXFa ÀFZ AFE¦FeÜ

½F³FûÔ IYû AF¦F ÀFZ WXû³FZ ½FF»Fe ÃFd°F ÓFFSXJaOX ¸FZÔ QF¸FFQûÔ ÀFZ ¶FÀFF W`X ´FüOXÞXe IYû CXØFSXFJaOX IYe
´FWX»Fe WZXdSXMZXþ dÀFXMXe
EIY ¦FFa½F, ³FF¸F þ¸FFBÊ´FFOXÞXF ¶F³FF³FZ IYe °F`¹FFSXe
IZY d³F²FFÊSX¯F IYF ¹FW I`YÀFF ´F`¸FF³FF!
py
SXFþe½F JÂFe, ´FüOXÞXe ¦FPXÞ½FF»F : ¦FPXÞ½FF»F ¸FaOX»F
¸F„£¹FF»F¹F ´FF`OXÞe IYFZ CØFSXF£FaO IYe ´FWX»Fe
WZXdSXMZXþ dÀFMXe ¶F³FF³FZ IYe °F`¹FFSXe W`XÜ À½F¹Fa
¸F„£¹F¸FaÂFe dÂF½FZÔýi ÎÀFWX SXF½F°F BÀF¸FZÔ ¦FWXSXe
CQFÀFe³F°FF4CØFSXFJÔO ¸FZÔ ÓF„»FÀFF 133.55 WZX¢MZX¹FS ½F³F ÃFZÂF, AFÔIYe ¦FBÊ ¸FWXþ 3.54 »FFJ ÷Y´F¹FZ IYe ÃFd°F dQ»F¨FÀ´Fe dQ£FF SXWZX W`XÔÜ C³WXFZÔ³FZ A´F³FZ
RZYÀF¶F„IY ´FZþ ´FS d»F£FF W`X, kCXØFSXFJaOX IYe
¹FW ´F¹FFʽFSX¯F IZY d»FE NXeIY ³FWXeÔ W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ ¦FÔ·FeS d¨FÔ°F³F-¸F³F³F IYe þøYSX°F W`XÜ ´F¹FFʽFSX¯F IYû ÀFFaÀIÈYd°FIY d½FSXFÀF°F IYû ÀFWZXþ³FF WX¸FFSXe
´FW„ÔX¨F³FZ ½FF»Fe ÃFd°F IZY AFIY»F³F AüS BÀFIYe SXûIY±FF¸F IZY ¸FQÐQZ³FþS ¦FWX³F A²¹F¹F³F IYS ½¹FF´FIY ÀFSXIYFSX IYe ´FiF±Fd¸FIY°FFAûÔ ¸FZÔ VFFd¸F»F
SX¯F³Fed°F °F`¹FFS IYSX³Fe WXû¦FeÜ W`XÜ BÀFe IYû ²¹FF³F ¸FZÔ SXJ°FZ W„XE ´FüOXÞXe IYe
- ´FQиF·Fì¿F¯F OXFG. Ad³F»F ´FiIYFVF þûVFe, ´F¹FFʽFSX¯Fd½FQ ÓFFSX£FaO IZY ÀFSXF¹FIZY»FF-JSXÀFF½FFa dþ»FZ ¸FZÔ ¶FÀFm ¦FFa½F þ¸FFBÊ´FFOÞF IYF ³FþFSFÜ þF¦FS¯F ´FedPXÞ¹FFZÔ ´F„SXF³FZ ¶FFþFS ½F ÀFOXÞIYFZÔ IYFZ A¶F
Ri

IZYQFS QØF, QZWXSXFQì³F AF¦F IYe SXûIY±FF¸F IZY d»FE WXS ½F¢°F ´Fi·FF½Fe SX¯F³Fed°F IZY ÀFF±F °F°´FS SXWX³FF þøYSXe W`XÜ AF¦F ÀFZ ³F¹FF À½FøY´F ´FiQF³F dIY¹FF þFE¦FFÜl
´FZOXÞ-´Fü²FûÔ ½F §FFÀF IYû ÃFd°F ³FWXeÔ ´FW„ÔX¨F°Fe, ¶Fd»IY þ`½Fd½Fd½F²F°FF IYû ·Fe ·FFSXe ³F„IYÀFF³F ´FW„ÔX¨F°FF W`XÜ ½FeSZÔXýi AûÓFF, þ¸FVFZQ´F„SX 41982 ¸FZÔ AûdOXVFF IZY ¶FWX»FQF ÀFZ AFE ±FZ ¸F„£¹F¸FaÂFe IZY d³FQZÊVF ´FS dþ»FFd²FIYFSXe
´F¹FFʽFSX¯Fe¹F QÈdá ÀFZ ¶FZWXQ ÀFÔ½FZQ³FVFe»F BÀFZ »FZIYS VFû²F IYe QSXIYFS W` AüS dRYS BÀFe IZY AF²FFS ´FS IYQ¸F CNXFE þF³FZ AF½FV¹FIY W`XÜ ´FWX»FZ QF¸FFQ ´FSX¸FZV½FSX ¶FFdSXIY ²FeSXFþ ÎÀFWX ¦F¶¹FFÊ»F ³FZ ´FüOXÞXe dþ»FZX IYû
CØFSXFJÔO ¸FZÔ BÀF ¶FFS ÀFÍý¹FûÔ ÀFZ WXe þÔ¦F»F ÓFFSX£FaO IZY ÀFSXF¹FIZY»FF-JSXÀFF½FFa dþ»FZ ¸FZÔ 4A¶F BÀF ¦FFa½F IYF ³FF¸F ¶FQ»FIYSX »FFZ¦F ´F¹FÊMX³F ¸FF³Fd¨FÂF ´FSX d½FVFZ¿F À±FF³F dQ»FF³FZ
ÀF„»F¦F³FZ »F¦FZ W`ÔXÜ EIY A¢MìX¶FS ÀFZ ³Fü ³F½FÔ¶FS - OXFG. AFSX¶FeEÀF SXF½F°F, A²¹FÃF, ´Fe´F„»ÀF ¶FFG¹FûOXF¹F½FÍÀFMXe SXdþÀMXS ¸FFG³FeMXdSÔX¦F IY¸FZMXe, CØFS ·FFSX°F EIY ¦FFa½F QF¸FFQûÔ ÀFZ ¶FÀFF W`XÜ BÀFe ½FþWX ÀFZ IZY d»FE ¸FWX°½F´Fì¯FÊ ´FWX»F VF„øY IYe W`XÜ BÀFIZY
A¶F °FIY ´Fi°¹FÃF ÃFd°F IYF WXe WX¸F AFIY»F³F IYSX°FZ W`ÔXÜ ¸FFBIiYû »FZ½F»F ´FS ´F¹FFʽFSX¯F IYû dIY°F³FF IYSX³FF ¨FFWX°FZ W`XÔ »FøFe³F¦FSX
°FIY IYF AFÔIYOXÞF QZJZÔ °Fû SXFª¹F ¸FZÔ AF¦F IYe ¦FFa½F IYF ³FF¸F ·Fe þ¸FFBÊ´FFOXÞXF ´FOXÞX ¦F¹FFÜ ´FìSXF °FWX°F ´F¹FÊMX³F À±F»F dJÀFìÊ ¸FZÔ k¶FFÀFFl WXû¸F
92 §FMX³FFAûÔ ¸FZÔ 133.55 WZX¢MZX¹FS þÔ¦F»F ³F„IYÀFF³F ´FW„ÔX¨F SXWXF W` ¹FF dRYS dIY°F³Fe ÃFd°F WXû¦Fe, EZÀFF IYûBÊ A²¹F¹F³F ³FWXeÔ W`XÜ WXF»FFÔdIY, d´FLX»FZ ¦FFa½F AûdOXÞX¹FF ·FFd¿F¹FûÔ IYF W`X, þWXFa QF¸FFQ ·Fe þ¸Fe³F JSXeQIYSX ¹FWXFa ¶FÀFZ W`ÔXÜ WXF»FF°F ÀMZX IYF d³F¸FFʯF, ´FF`OXÞe dÀ±F°F IaYOXûd»F¹FF
ÓF„»FÀF ¨F„IYF W`X, »FZdIY³F ÃFd°F IZY AFIY»F³F ÀFF»F ÀFZ ·FFSX°Fe¹F ½F³F ÀF½FZÊÃF¯F, ½F³F A³F„ÀFÔ²FF³F ÀFÔÀ±FF³F, BÔdOX¹F³F BÔÀMXeMX¹FìM AFGRY dSX¸FûM ÀFZÔdÀFÔ¦F BÀF dQVFF IYû ª½FFBÊÔ IYWXF þF°FF W`X, »FZdIY³F ¶Fû»F¨FF»F W`X dIY A¶F »Fû¦F BÀF B»FFIZY IYû AFÀFa¦Fe ÀFZ ´FFIÊY IYF ´FFSaX´FdSXIY VF`»Fe ¸FZÔ þe¯FûÊðFSX
ÀFZ AF´F ¨FüÔIY þFEÔ¦FZÜ ¸FWXþ 3.54 »FFJ ¸FZÔ A²¹F¹F³F IYS SXWZ W`ÔXÜ dSX´FûMÊ AF³FZ IZY ¶FFQ WXe ¸FF³FIY °F`¹FFS WXû ´FFEÔ¦FZÜ ¸FZÔ AFÀFF³F WXû³FZ IYe ½FþWX ÀFZ BÀFIYF ³FF¸F IY¸F, þ¸FFBÊ´FFOXÞXF IZY ³FF¸F ÀFZ ª¹FFQF þF³F°FZ AF`S d¶F»FJZ°F ¸FZÔ ¨FFSX-dQ½FÀFe¹F ´Fi±F¸F
gh

÷Y´F¹FZ IYe ÃFd°F AFÔIYe ¦FBÊ W`XÜ
¹FW C´FZÃFF ´F¹FFʽFSX¯F IZY ´Fid°F ¶FZWXQ
»FF´FSX½FFW QÈdáIYû¯F IYû CþF¦FS IYSX°Fe W`X,
¢¹FûÔdIY þÔ¦F»F ¸FZÔ AF¦F »F¦F³FZ ÀFZ IZY½F»F
§FFÀF-RìYÀF, ÓFFdOXÞ¹FFÔ ¹FF ´Fü²FZ WXe ·FÀ¸F ³FWXeÔ
WXû°FZ W`ÔX, ½FSX³F ÀF¸Fì¨FZ ´F¹FFʽFSX¯F °FÔÂF IYû
A´FìSX¯Fe¹F ÃFd°F ´FW„ÔX¨F°Fe W`XÜ
CØFSXFJÔO IYF °FFþF CQFWXSX¯F ¹FW ¶F°FF³FZ
IYû ´F¹FFÊ´°F W` dIY Aü´F¨FFdSXIY AüS ÀF°FWXe
AFIY»F³F WXû SXWXF W`XÜ AF¦F ÀFZ ³F¿M W„XE
»FFJûÔ ³FE ´Fü²FûÔ, ´F³F´F ¨F„IZY ´Fü²FûÔ, LXûMZ
´Fi°FeIYF°¸FIY
dIY¹FF þF SXWXF W`XÜ
ÀFFRY W` dIY AF¦F ÀFZ W„XE ³F„IYÀFF³F IYû
AFÔIY³FZ IYF ½F³F d½F·FF¦F IYF ¹FW ´F`¸FF³FF
´F¹FFʽFSX¯Fe¹F ÃFd°F IYe A½FWZX»F³FF IYû ´FiZdSX°F
IYSX³FZ ½FF»FF W`XÜ ¹FW d¨FÔ°FF ´F¹FFʽFSX¯Fd½FQûÔ
AüS d½FVFZ¿FÄFûÔ IYû ·Fe d³FSÔX°FS ÀFF»F SXWXe
W`XÜ ¹FW dIYÀFe ÀFZ dLX´FF ³FWXeÔ W` dIY 71.05
RYeÀFQ ½F³F ·Fì·FF¦F ½FF»FZ CØFSXFJÔO IZY
þÔ¦F»F ´F¹FFʽFSX¯F ÀFÔSXÃF¯F ¸FZÔ ¸FWX°½F´Fì¯FÊ
- ¸FF³F dÀFÔWX, ³FûOX»F Ad²FIYFSXe (½F³FFd¦³F E½FÔ AF´FQF ´Fi¶FÔ²F³F), CØFSXFJÔO ½F³F d½F·FF¦F
IZY þ»F³FZ IYeÜ BÀF¸FZÔ EIY ½F¿FÊ IZY WXû ¨F„IZY
´Fü²FZ IZY ³F¿M WXû³FZ ´FS CÀFIYe ÃFd°F AFÔIYe
þF°Fe W` ¸FWXþ 20 ÷Y´F¹FZÜ BÀFe ´FiIYFS Qû
ÀFF»F IZY ´Fü²FZ IZY d»FE 22.40 ÷Y´F¹FZ, °Fe³F
ÀFF»F IZY 24.96 ÷Y´F¹FZ, ¨FFS ÀFF»F IZY 28
÷Y´F¹FZ AüS ´FFÔ¨F ÀFF»F IZY d»FE 32 ÷Y´F¹FZ ´Fid°F
´Fü²FF ÃFd°F IYF AFIY»F³F dIY¹FF þF°FF W`XÜ
BÀFIZY A»FF½FF ¨FeOXÞ ½F³FûÔ ¸FZÔ AF¦F ÀFZ
´FW„ÔX¨F³FZ ½FF»Fe ÃFd°F ´Fid°F WZX¢MZX¹FS °Fe³F
tJ
þÔ¦F»FûÔ ¸FZÔ WXS ÀFF»F »F¦F³FZ ½FF»Fe AF¦F
ÀFZ ¶FOXÞXZ QF¹FSZ ¸FZÔ ²F„EÔ-²F„Ô²F IZY ´FÀFSZ SXWX³FZ IZY
ÀFF±F WXe ½FF¹F„¸FaOX»F ¸FZÔ §F„»F³FZ ½FF»Fe IYF¶FʳF
IYe ¸FFÂFF ´F¹FFʽFSX¯F IYû ÀFe²FZ ¨F„³Fü°Fe QZ°Fe W`XÜ
°FÀ½FeS ÀFZ ÀFFRY W` dIY ÃFd°F IZY ¸FF³FIYûÔ ¸FZÔ
´F¹FFʽFSX¯F IYû JFÀF °F½Fªþû ³FWXeÔ Qe ¦FBÊ W`XÜ
¹FW I`YÀFZ ÀFÔ·F½F W` dIY ³FÀFÊSXe ¸FZÔ dþÀF
´Fü²FZ IYe »FF¦F°F 20 ÷Y´F¹FZ AF°Fe W`X, SXû´FZ þF³FZ
IZY ¶FFQ EIY ÀFF»F °FIY þed½F°F SXWX³FZ ´FS ·Fe
þ¸FFBÊ´FFOXÞXF WXû ¦F¹FFÜ ¶FFa¦»FF ¸FZÔ QF¸FFQ IYû W`ÔXÜ ´FF±FûÊ ¶F°FF°FZ W`ÔX dIY 2005 IZY ¶FFQ ¹FWX ³F¹FFS §FFXMXe ÀFFWXdÀFIY JZ»F ¸FWXû°ÀF½F IYF
þ¸FFBÊ IYWXF þF°FF W`XÜ AFdQ°¹F´F„SX Aüôûd¦FIY dÀF»FdÀF»FF ±F¸F ¦F¹FF W`XÜ A¶F ¹FWXFa IZY »Fû¦F AF¹Fûþ³F dIY¹FF þF ¨F„IYF W`XÜ A¶F ´FF`OXÞe
ÃFZÂF ÀFZ ÀFMXF ¹FWX ¦FFa½F »F¦F·F¦F CXÀFe ÀF¸F¹F BÀF ¦FFa½F IYF ³FF¸F ¶FQ»FIYSX »FøFe³F¦FSX IYSX³FZ VFWXS IYFZ ³F¹FF À½FøY´F ´FiQF³F IYSX³FZ IZY
¶FÀFF ±FF, þ¶F AFdQ°¹F´F„SX Aüôûd¦FIY ÃFZÂF ´FSX d½F¨FFSX IYSX SXWZX W`ÔXÜ A¶F ¹FWXFa »FøFe ´FìþF d»FE ¸FF»F SXûOX, A´FSX ¶FFþFSX, ²FFSXF SXûOX
IYF ¦FNX³F W„XAF ±FFÜ ·Fe ¶FOXÞXZ ´F`¸FF³FZ ´FSX IYe þF°Fe W`XÜ IYû WZXdSXMZXþ ÀMXÑXeMX IZY øY´F ¸FZÔ d½FIYdÀF°F
¹FWX ¦FFa½F AFdQ°¹F´F„SX ³F¦FSX d³F¦F¸F IZY BÀF ¦FFa½F ¸FZÔ ÎWXQe ½F Aa¦FiZþe ¸FF²¹F¸F IYF IYSX³FZ IYe ¹FFZþ³FF W`XÜ BÀFIZY ´FeLZ ¸F„£¹F
A²Fe³F AF°FF W`XÜ ¹FWXFa IZY ½FFOÊX ÀFQÀ¹F ´FF±FûÊ AFQVFÊ WXFBÊ ÀIìY»F AüSX EIY AûdOXÞX¹FF ¸F²¹F ²¹FZ¹F À±FF³Fe¹F ÀFaÀFF²F³FûÔ IYF CX´F¹Fû¦F IYSX°FZ
´Fi²FF³F ¶F°FF°FZ W`ÔX dIY AFÀFa¦Fe ¦FFa½F AFdQ°¹F´F„SX d½FôF»F¹F ·Fe W`X, »FZdIY³F ¹FWXFa d¨FdIY°ÀFF IYe W„XE ¦FPXÞ½FF»F IYe ´FFSaX´FdSXIY À±FF´F°¹F IY»FF
Aüôûd¦FIY ÃFZÂF IZY À±FFd´F°F WXû³FZ IZY ´FWX»FZ IYûBÊ ÀF„d½F²FF ³FWXeÔ W`XÜ ¦Fû´FF»F ´Fi²FF³F ¶F°FF°FZ W`ÔX IYF ÀFaSXÃF¯F IYSX³FF W`XÜ ÀFF±F WXe BÀFÀFZ
ÀFZ ¶FÀFF W`XÜ ¹FWX AFÀFa¦Fe ¸FüþF ¸FZÔ AF°FF W`X, dIY B°F³Fe AF¶FFQe WXû³FZ IZY ¶FF½FþìQ ´FiF±Fd¸FIY À±FF³Fe¹F À°FSX ´FSX SXûþ¦FFSX IZY A½FÀFSX ·Fe
dþÀFIYe ÀFe¸FF AFdQ°¹F´F„SX ÀFZ »FZIYSX ¦F¸WXdSX¹FF À½FFÀ±¹F IZÔYýi ·Fe ³FWXeÔ W`XÜ IYûBÊ ¶Fe¸FFSX ´FOXÞX°FF ÀFÈdþ°F WXûÔ¦FZÜ

½FÈÃFûÔ, Aü¿F²Fe¹F ´FZOXÞ-´Fü²FûÔ IZY A»FF½FF
½F³F ÀFÔ´FQF IZY SXJ-SXJF½F ´FS WXû³FZ ½FF»FZ
·FFSXe·FSXIY¸F J¨FÊ IZY ÀFF´FZÃF AFIY»F³F BÀF¸FZÔ
ÀFd¸¸Fd»F°F ³FWXeÔ WXû°FF W`XÜ ½FWXeÔ, AF¦F AüS
²F„EÔ ÀFZ ´F¹FFʽFSX¯F ´FS ´FOXÞ³FZ ½FF»FZ Q„¿´Fi·FF½F,
¸FÈQF ´FS ´FOXÞ³FZ ½FF»FZ Q„¿´Fi·FF½F, ·Fìþ»F IYû
´FW„ÔX¨F³FZ ½FF»Fe ÃFd°F, ´FiFIÈYd°FIY ´F„³FSXû°´FFQ³F
IZY A»FF½FF þ`½Fd½Fd½F²F°FF IZY ÀFÔSXÃF¯F ¸FZÔ
¹Fû¦FQF³F QZ³FZ ½FF»FZ LXûMZ þe½FûÔ IYû ´FW„ÔX¨F³FZ
½FF»Fe ÃFd°F B°¹FFdQ IYF AFIY»F³F ·Fe ³FWXeÔ
·Fìd¸FIYF d³F·FF SXWZ W`ÔXÜ WXF»F ¸FZÔ ÀFSXIYFS ³FZ
AFIY»F³F IYSXF¹FF °Fû ¶FF°F ÀFF¸F³FZ AFBÊ dIY
CØFSXFJÔO WXS ÀFF»F IYSXe¶F °Fe³F »FFJ IYSXûOXÞ
÷Y´F¹FZ IYe ´F¹FFʽFSX¯Fe¹F ÀFZ½FFEÔ QZ SXWXF W`XÜ
BÀF¸FZÔ AIZY»FZ ½F³FûÔ IYe ·FF¦FeQFSXe »F¦F·F¦F
98 WXþFS IYSXûOXÞ ÷Y´F¹FZ IYe W`XÜ
¶FF½FþìQ BÀFIZY, ½F³FûÔ IYû AF¦F ÀFZ WXû³FZ
½FF»Fe ÃFd°F IYF ´F`¸FF³FF W`XSX°F ¸FZÔ OXF»F³FZ ½FF»FF
W`XÜ AFB¹FZ, A¶F þSXF ÃFd°F IZY ¸FF³FIYûÔ ´FS
³FþS OXF»F°FZ W`ÔXÜ ´FWX»FZ ¶FF°F SXû´FZ ¦FE ´Fü²FûÔ
WXþFS ÷Y´F¹FZ, ÀFF»F ½F³F IZY d»FE Qû WXþFS
AüS d½Fd½F²F (d¸FdßF°F) ½F³F IZY d»FE EIY
WXþFS ÷Y´F¹FZ ´Fid°F WZX¢MZX¹FS IZY dWXÀFF¶F ÀFZ
AFÔIYe þF°Fe W`XÜ BÀFÀFZ B°FS AF¦F ÀFZ WXû³FZ
½FF»Fe dIYÀFe ´FiIYFS IYe ÃFd°F IZY AFIY»F³F
IYe IYûBÊ ½¹F½FÀ±FF ³FWXeÔ W`XÜ þ¶FdIY ´FiFIÈYd°FIY
øY´F ÀFZ C¦F³FZ ½FF»FZ ´Fü²FûÔ, BÊIYû dÀFÀMX¸F
¸FZÔ ¸FWX°½F´Fì¯FÊ ·Fìd¸FIYF d³F·FF³FZ ½FF»FZ LXûMZ
þe½F-þÔ°F„AûÔ, ´FdÃF¹FûÔ IYû ·Fe ·FFSXe ÃFd°F
´FW„ÔX¨F°Fe W`XÜ
CÀFIYe IYe¸F°F 20 ÷Y´F¹FZ WXe SXWZX¦FeÜ BÀFe
°FSXW IYe JF¸Fe ÀFF»F IZY ½F³FûÔ IYû ´FW„ÔX¨F³FZ
½FF»Fe ÃFd°F IZY AFIY»F³F IYe ·Fe W`XÜ AF¦F
ÀFZ B³F ½F³FûÔ ¸FZÔ ´FiFIÈYd°FIY ´F„³FSXû°´FFQ³F ÀF¶FÀFZ
Ad²FIY ´Fi·FFd½F°F WXû°FF W`XÜ dRYS ·Fe ½FWXFÔ
ÃFd°F IYF ¸FF³FIY ¸FWXþ Qû WXþFS ÷Y´F¹FZ ´Fid°F
WZX¢MZX¹FS SXJF ¦F¹FF W`XÜ ¹FWXe ³FWXeÔ, þ¸Fe³F ´FS
SXWX³FZ ½FF»FZ þû ÀFìøF þe½F þ`½Fd½Fd½F²F°FF IYû
¶F¨FF°FZ W`ÔX, C³FIZY ³F„IYÀFF³F IYe ·FSX´FFBÊ I`YÀFZ
WXû¦Fe, ÀF½FF»F A³F„ØFdSX°F W`XÜ
ag
dÀ±F°F ÀF„²FF OZX¹FSXe °FIY ±FeÜ ¹FWX ÀFSXF¹FIZY»FF W`X, °Fû þ¸FVFZQ´F„SX ¹FF AFdQ°¹F´F„SX þF³FF ´FOXÞX°FF
SXFþ§FSXF³FZ IZY SXFþF AFdQ°¹F ´Fi°FF´F ÎÀFWXQZ½F W`XÜ AFdQ°¹F´F„SX IYF À½FFÀ±¹F IZÔYýi ·Fe IYSXe¶F ´FüOXÞXe VFWXSX IZY ¶FFþFS ½F ÀFOXÞIYFZÔ IYû
IYe dSX¹FFÀF°F IYF dWXÀÀFF ±FFÜ ¦Fû´FF»F ´Fi²FF³F ´FFa¨F dIY»Fû¸FeMXSX QìSX W`XÜ ¦FFa½F IZY Ad²FIY°FSX WZXdSXMZXþ ÀMXÑXeMX ¸FZÔ ¶FQ»F³FZ IZY d»FE
¶F°FF°FZ W`ÔX dIY QF¸FFQ IYû ¶FÀFF³FZ IYe VF„÷YAF°F »Fû¦F AFÀF´FFÀF IYe IaY´Fd³F¹FûÔ ¸FZÔ IYF¸F IYSX°FZ IYF¹FʹFûþ³FF °F`¹FFSX IYSX »Fe ¦FBÊ W`XÜ BÀFIZY °FWX°F
1982 ¸FZÔ CX³FIZY d´F°FF A¸F컹Fû ´Fi²FF³F ³FZ IYe W`ÔXÜ d½F½FFWX IZY ¶FFQ 1982 ¸FZÔ ¶FWX»FQF ¶FFþFS ¸FZÔ ½¹FF½FÀFFd¹FIY ·F½F³F ´FWXFOXÞXe VF`»Fe ¸FZÔ
±FeÜ QZJ°FZ WXe QZJ°FZ ¹FWXFa IYSXe¶F QF¸FFQûÔ IZY (AûdOXVFF) ÀFZ AFIYSX BÀF ¦FFa½F IZY ´FWX»FZ d³Fd¸FÊ°F WXûÔ¦FZÜ BÀFIZY d»FE ½¹FF´FFdSX¹FûÔ IYe ·Fe
20 §FSX WXû ¦FEÜ ¨FìadIY QF¸FFQûÔ IYF §FSX EIY QF¸FFQ ´FSX¸FZV½FSX ¶FFdSXIY ·Fe AFdQ°¹F´F„SX IYe ÀFWX¸Fd°F »Fe þF SXWXe W`XÜ C¸¸FeQ W`X dIY þ»Q ¹FFZþ³FF
A»F¦F ·FìJaOX ¸FZÔ ±FF, d»FWXFþF BÀF ¦FFa½F IYF EIY IaY´F³Fe ¸FZÔ IYF¸F IYSX°FZ ±FZÜ A¶F ½FW ´FS IYF¹FÊ VF„øY WXFZ þFE¦FFÜ
³FF¸F þ¸FFBÊ´FFOXÞXF WXû ¦F¹FFÜ A¶F BÀF ¦FFa½F ¸FZÔ ÀFZ½FFd³F½FÈ°°F WXû ¦FE W`ÔX, »FZdIY³F CX³FIZY Qû ¶FZMZX - ²FeSXFþ ÎÀFWX ¦F¶¹FFÊ»F, dþ»FFd²FIYFSXe, ´FüXOXÞe
IYSXe¶F 200 ´FdSX½FFSX W`ÔX, þWXFa IYBÊ QìÀFSZX »Fû¦F ¹FWXFa IYe IaY´Fd³F¹FûÔ ¸FZÔ IYF¸F IYSX SXWZX W`ÔXÜ ¦FPXÞ½FF»F

°FZþÀF Ad³FdV¨F°FIYF»F IZY d»FE ¶FaQ, ¦Fû½FF ÀFZ ¨F»FF IiìYþ, 20 dQ³F
AFdJSXe ¶FFS 889 ³FZ dIY¹FF ÀFRYSX
ªFF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, »FJ³FDY ¸FZÔ ´FW„Xa¨F þFE¦FF ¶F³FFSXÀF
IYûSXû³FF IYF»F ¸FZÔ ¹FFÂFe ³F d¸F»F³FZ ´FSX þF¦FSX¯F ÀFa½FFQQF°FF, ½FFSXF¯FÀFe 4ÀF¸F„ýie ¸FF¦FÊ ÀFZ IZYSX»F dRYS IYû»FIYF°FF
Ad³FdV¨F°FIYF»F IZY d»FE ¶FaQ IYe ¦FBÊ ´FW„Xa¨FZ¦FF, ½FWXFa ÀFZ ¦Fa¦FF IZY SXFÀ°FZ IYFVFe AFE¦FF
°FZþÀF E¢ÀF´FiZÀF IZY Aad°F¸F ÀFRYSX ¸FZÔ JFÀFe ¦Fa¦FF ¸FZÔ EIY AüSX IiìYþ ¨F»FF³FZ IYû »FZIYSX
ran

4QFZ ¸Fadþ»FF IiìYþ ¸FZÔ 100 »Fû¦FûÔ IZY ¶F`NX³FZ IYe

¦FWX¸FF¦FWX¸Fe SXWXeÜ °FZþÀF E¢ÀF´FiZÀF À´FZVF»F
IYû 23 ³F½Fa¶FSX ÀFZ ¹FFÂFe ³FWXeÔ d¸F»F SXWZX ±FZÜ
IYFSX´FûSZXMX ÀFZ¢MXSX IYe ´FWX»Fe MXÑXZ³F ¸FZÔ SXd½F½FFSX
IYû Aad°F¸F RZYSZX ¸FZÔ 889 ¹FFdÂF¹FûÔ ³FZ ÀFRYSX
IYF AF³FaQ d»F¹FFÜ BÀF¸FZÔ 427 ¹FFÂFe MXÑXZ³F ÀFZ
»FJ³FDY ÀFZ ³FBÊ dQ»»Fe ¦FE, þ¶FdIY QZSX SXF°F
»FJ³FDY ´FW„Xa¨Fe °FZþÀF ¸FZÔ 462 ¹FFÂFe ³FBÊ
dQ»»Fe ÀFZ AFEÜ
QSXAÀF»F, °FZþÀF E¢ÀF´FiZÀF IZY
ÀFa¨FF»F³F IZY d»FE SZX»F½FZ IYû ´Fid°FdQ³F
·FFSX°Fe¹F SZX»F½FZ JF³F´FF³F E½Fa ´F¹FÊMX³F d³F¦F¸F
(AFBAFSXÀFeMXeÀFe) IYSXe¶F 13 »FFJ ÷Y´F¹FZ
IYF ·F„¦F°FF³F IYSX°FF W`X, dþÀF¸FZÔ ¸FSX¸¸F°F IZY
ÀFF±F »Feþ RYeÀF ·Fe VFFd¸F»F W`XÜ d´FLX»FZ
¨F»F SXWXe IY½FF¹FQ ´FìSXe WXû ¦FBÊ W`XÜ ÀFû¸F½FFSX
WXû¦Fe ½¹F½FÀ±FF
IYû ¦Fû½FF ÀFZ IiìYþ ¨F»F ¨F„IYF W` AüSX IYSXe¶F
20 dQ³F ¸FZÔ ¶F³FFSXÀF ´FW„Xa¨F þFE¦FFÜ IiìYþ
LXWX ¸FFWX ´FWX»FZ ¶F³FIYSX °F`¹FFSX WXû ¦F¹FF ±FF,
»FZdIY³F ´FSXeÃF¯F AüSX A³F„¸Fd°F ³FWXeÔ d¸F»F³FZ
RYFB»F IZY IYFSX¯F ³FWXeÔ AF ÀFIYFÜ BadOX¹F³F SXdþÀMXSX
AFRY dVFδF¦F ³FZ ³F½Fa¶FSX ¸FZÔ ¦Fû½FF ÀFZ IiìYþ »FZ
°FZþÀF IYF EOX½FFaÀF dSXþ½FZÊVF³F ÀF¸F¹F þF³FZ IYe A³F„¸Fd°F Qe ±FeÜ Qû ¸Fadþ»FF IiìYþ
10 dQ³F SXJF ¦F¹FF, dþÀFZ ¶FFQ ¸FZÔ ¶FPXÞFIYSX ¸FZÔ 100 »Fû¦FûÔ IZY ¶F`NX³FZ IYe ½¹F½FÀ±FF W`XÜ
EIY ¸FWXe³FF IYSX dQ¹FF ¦F¹FFÜ BÀFIZY ¶FF½FþìQ ¶F³FFSXÀF ¸FZÔ ´F¹FÊMX³F IYû ¶FPXÞF½FF QZ³FZ IZY d»FE
23 ³F½Fa¶FSX IZY ¶FFQ °FZþÀF IYû dIYÀFe dQ³F IYBÊ d½FIYFÀF ¹Fûþ³FFAûÔ ´FS °FZþe ÀFZ IYF¸F WXû
20 °Fû dIYÀFe dQ³F 25 ¹FFÂFe d¸F»F SXWZX SXWXF W`XÜ BÀF¸FZÔ ßFeIYFVFe d½FV½F³FF±F ¸FadQSX IZY
±FZÜ SXûþF³FF SZX»F½FZ IYû 13 »FFJ ÷Y´F¹FZ IYF d½FÀ°FFSXeIYSX¯F ½F ¦Fa¦FF §FFMXûÔ IYF ÀF„aQSXeIYSX¯F ´Fi°FeIYF°¸FIY
·F„¦F°FF³F IYSX³FZ IYF ÀFaIYMX AFBAFSXÀFeMXeÀFe
.co

VFFd¸F»F W`XÜ ¦Fa¦FF §FFMX ÀFZ ´F¹FÊMXIY ÀFe²FZ ¸FadQSX

ÀFF»F A¢MìX¶FSX ¸FZÔ °FZþÀF IYe VF„÷YAF°F W„XBÊ
±FeÜ BÀF MXÑXZ³F IZY ¶FFQ WXe ¸F„a¶FBÊ-AWX¸FQF¶FFQ
°FZþÀF AüSX IYFSX´FûSZXMX MXÑXZ³F ½FFSXF¯FÀFe BaQüSX-
IYFVFe-¸FWXFIYF»F AFSaX·F IYe ¦FBÊÜ »FFIYOXFCX³F
IZY IYFSX¯F SZX»F½FZ IYû ¸FF¨FÊ ÀFZ B³F MXÑXZ³FûÔ IYF
ÀFa¨FF»F³F ·Fe ¶FaQ IYSX³FF ´FOXÞXFÜ »FJ³FDY
³FBÊ dQ»»Fe AF`SX ¸F„a¶FBÊ AWX¸FQF¶FFQ °FZþÀF
IYe VF„÷YAF°F d´FLX»FZ ¸FWXe³FZ IYSX Qe ¦FBÊÜ
IZY ÀFF¸F³FZ JOXÞXF WXû ¦F¹FFÜ AFBAFSXÀFeMXeÀFe
³FZ SZX»F½FZ ¶FûOÊX IYû ´FÂF d»FJIYSX »Feþ RYeÀF
¸FZÔ LìXMX QZ³FZ IYû IYWXF ±FF, »FZdIY³F ¶FûOÊX ÀFZ
ÀFWX¸Fd°F ³F ¶F³F³FZ ´FSX AFBAFSXÀFeMXeÀFe ³FZ
MXÑXZ³F ÀFa¨FF»F³F ¶FaQ IYSX³FZ IYF d³F¯FʹF d»F¹FFÜ
A¶F °FZþÀF IYF ÀFa¨FF»F³F IY¶F VF„øY WXû¦FF,
BÀF ´FSX IYûBÊ SZX»F½FZ Ad²FIYFSXe ¶Fû»F³FZ IYû
°F`¹FFSX ³FWXeÔ W`ÔXÜ
QZJ ÀFIZÔY¦FZÜ IiìYþ IYF ÀFa¨FF»F³F SXFþ§FFMX ÀFZ ´F¹FÊMX³F ¸FaÂFF»F¹F IYe ´FiÀFFQ ¹Fûþ³FF IZY
AÀÀFe §FFMX °FIY WXû¦FFÜ ¹FWXFa dMXIYMX IYFCXaMXSX °FWX°F 10.71 IYSXûOXÞX ¸FZÔ SXFþ§FFMX ÀFZ AÀÀFe
ßFðF ImY Qe´F... ¶F³F ¨F„IYF W`XÜ IiìYþ ¸FZÔ DY´FSX AüSX ³Fe¨FZ Qû³FûÔ °FIY IiìYþ ÀFa¨FF»F³F IYe ½¹F½FÀ±FF IYe ¦FBÊ W`XÜ IiìYþ
¸Fadþ»F ´FSX ¶F`NX³FZ IYe ½¹F½FÀ±FF W`XÜ d³F¨F»Fe ¦Fû½FF ÀFZ ÀF¸F„ýi IZY SXFÀ°FZ IZYSX»F WXû°FZ W„XE IYû»FIYF°FF
AFa²Fi ´FiQZVF ¸FZa IY³FIY Q„¦FFÊ ¸FadQS ImY d»FE ´FidÀFð d½Fþ¹F½FFOÞF ¸FZa IYFd°FÊIY ¸FFW ImY ÀFû¸F½FFS IYû ¸FadQS ¸FZa ´FìþF-´FFN ImY d»FE ßFðF»F„Aûa IYe ·FFSe ·FeOÞ C¸FOÞeÜ ¸Fadþ»F ´FìSXe °FSXWX ½FF°FF³F„IìYd»F°F W`XÜ IiìYþ IYe ´FW„Xa¨FZ¦FFÜ ½FWXFa ÀFZ ¦Fa¦FF IZY SXFÀ°FZ ¶F³FFSXÀF °FIY IYF
BÀF QüSF³F VFFSedSIY QìSe ImY d³F¹F¸F MìM°FZ dQ£FFBÊ dQEÜ WF»FFadIY, ßFðF»F„Aûa ³FZ ¸FFÀIY þøYS ´FW³FZ WX„E ±ûÜ dWaQì ²F¸FÊ ¸FZa IYFd°FÊIY ¸FFW A°¹Fd²FIY ´Fd½FÂF ¸FF³FF JFdÀF¹F°F W`X dIY ¹FW ¨FFSXûÔ °FSXRY ÀFZ J„»FF ÀFRYS ´FìSXF WXFZ¦FFÜ
þF°FF W`Ü ¸FF³¹F°FF W` dIY Qe´FQF³F AüS QF³F IYS³FZ ÀFZ AÃF¹F VF„·F IYe ´FiFd´°F Wû°Fe W`Ü ´FiZMÑ SXWZX¦FF, dþÀFÀFZ ´F¹FÊMXIYûÔ IYû ¦Fa¦FF AüSX §FFMXûÔ - AFSX¶Fe ÎÀFWX, ´FiûþZ¢MX ¸F`³FZþSX, SXFþIYe¹F
IYe ÀF„aQSX°FF QZJ³FZ ¸FZÔ ÀFWìXd»F¹F°F WXûÜ d³F¸FFʯF d³F¦F¸F

ΨF°FFþ³FIY CX°°FSXFJaOX ¸FZÔ ¶FQ»F SXWXF W`X ¦F„»FQFSXûÔ IYF ½¹F½FWXFSX ¦F`ÔOXFZÔ IYFZ SXFÀF ³FWXeÔ AF SXWXe ³FZ´FF»F IYe AF¶FûWX½FF
m

IZYQFSX Q°°F, QZWXSXFQì³F
SZXdOX¹Fû IYFG»FSX dIYE
¦FE °Fe³F ¦F„»FQFSXûÔ ÀF¸Fì¨FZ CX°°FSXFJaOX ¸FZÔ þF³F-¸FF»F IZY J°FSZX IYF
ÀF¶F¶F ¶F³FZ ¦F„»FQFSXûÔ IZY ½¹F½FWXFSX ¸FZÔ ¶FQ»FF½F AF
´FSX ¨F»F SXWZX
SXWXF W`XÜ SZXdOX¹Fû IYFG»FSX dIYE ¦FE °Fe³F ¦F„»FQFSXûÔ
A²¹F¹F³F ¸FZÔ ÀFF¸F³FZ ´FSX ¨F»F SXWZX A²¹F¹F³F ¸FZÔ ÀFF¸F³FZ AFE °F±¹F
AFBÊ ¶FF°F, °Fe³FûÔ BÀFIYe °FÀQeIY IYSX SXWZX W`ÔXÜ B³F ¦F„»FQFSXûÔ ³FZ CX³WXeÔ
ÃFZÂFûÔ ÀFZ 12 ÀFZ 15 dIY¸Fe IZY RYFÀF»FZ ´FSX ³FE
¦F„»FQFSXûÔ ³FZ ¶F³FFE dNXIYF³FZ ¶F³FFE W`ÔX, þWXFa ÀFZ B³WZÔX ´FIYOXÞXIYSX SZXdOX¹Fû
³FE dNXIYF³FZ, SXF°F IYFG»FSX »F¦FFE ¦FE ±FZÜ SXFª¹F IZY ¸F„£¹F ½F³¹Fþe½F
IYe ¶FþFE dQ³F ¸FZÔ ´Fid°F´FF»FIY þZEÀF ÀF„WXF¦F IZY A³F„ÀFFSX, ¨FüÔIYF³FZ
ª¹FFQF W`ÔX ÀFdIiY¹F ½FF»Fe ¶FF°F ¹FZ W`X dIY ¹FZ ¦F„»FQFSX SXF°F IYe ¶FþFE
dQ³F ¸FZÔ ª¹FFQF ÀFdIiY¹F W`ÔXÜ ¹FWXe ³FWXeÔ, ¹FZ ³FdQ¹FûÔ
IYû ·Fe AFÀFF³Fe ÀFZ ´FFSX IYSX SXWZX W`ÔXÜ
´FiQZVF·FSX ¸FZÔ ¦F„»FQFSXûÔ IZY ¶FPXÞ°FZ WX¸F»FûÔ IYû
QZJ°FZ W„XE ½F³¹Fþe½F ¸FWXIY¸FZ ³FZ SZXdOX¹Fû IYFG»FSX
»F¦FFIYSX B³FIZY ½¹F½FWXFSX IYF A²¹F¹F³F IYSX³FZ IYF
d³F¯FʹF d»F¹FFÜ BÀF ¸F„dWX¸F IZY °FWX°F dÀF°Fa¶FSX ¸FZÔ
WXdSXõFSX AüSX A¢MìX¶FSX ¸FZÔ dMXWXSXe dþ»FZ ¸FZÔ EIY-
EIY ¦F„»FQFSX IYû SZXdOX¹Fû IYFG»FSX »F¦FFE ¦FEÜ
³F½Fa¶FSX ¸FZÔ ¶FF¦FZV½FSX ÃFZÂF ÀFZ ´FIYOXÞXZ ¦FE ¦F„»FQFSX
IYe WX»õF³Fe ¸FZÔ SZXdOX¹Fû IYFG»FÎSX¦F IYe ¦FBÊÜ BÀFIZY
´Fi°FeIYF°¸FIY
¶FFQ B³WZÔX CX³F ÃFZÂFûÔ ÀFZ IYBÊ-IYBÊ dIY»Fû¸FeMXSX QìSX
§F³FZ þa¦F»FûÔ ¸FZÔ LXûOXÞXF ¦F¹FF, þWXFa ÀFZ B³WZÔX ´FIYOXÞXF
¦F¹FF ±FFÜ SZXdOX¹Fû IYFG»FÎSX¦F IZY þdSX¹FZ B³FIYe
d³FSaX°FSX ¸FFGd³FMXÎSX¦F IYe þF SXWXe W`XÜ
SXFª¹F IZY ¸F„£¹F ½F³¹Fþe½F ´Fid°F´FF»FIY ÀF„WXF¦F
IZY A³F„ÀFFSX, VF„÷YAF°Fe QüSX ¸FZÔ °Fe³FûÔ ¦F„»FQFSX CX³F
ÃFZÂFûÔ ¸FZÔ ½FF´FÀF »FüMZX ±FZ, þWXFa ÀFZ B³WZÔX ´FIYOXÞXF ±FFÜ
I„YLX dQ³F ¶FFQ ¹FZ ½FF´FÀF »FüMZX AüSX dRYSX 12 ÀFZ
15 dIY»Fû¸FeMXSX QìSX þa¦F»FûÔ ¸FZÔ A´F³FZ-A´F³FZ ³FE
dNXIYF³FZ ¶F³FF d»FEÜ ¹FZ ½FWXFa »F¦FF°FFSX dVFIYFSX ·Fe
IYSX SXWZX W`ÔXÜ CX³WXûÔ³FZ ¶F°FF¹FF dIY ÀF„SXÃFF IYFSX¯FûÔ
IZY ¸FïZ³FþSX CX³F À±FF³FûÔ IYe þF³FIYFSXe ³FWXeÔ
Qe þF ÀFIY°Fe, þWXFa B³WXûÔ³FZ dNXIYF³FZ ¶F³FFE W`ÔXÜ
A»F¶F°°FF, ¨FüÔIYF³FZ ½FF»FF °F±¹F ¹FWX W`X dIY ¹FZ
dQ³F ¸FZÔ dVFIYFSX IZY d»FE ª¹FFQF d³FIY»F SXWZX W`ÔXÜ
A¸Fì¸F³F, ¶FOXÞXZ d¶FOXF»F (d¶F»»Fe ´FdSX½FFSX) SXF°F ¸FZÔ
WXe dVFIYFSX IYSX°FZ W`ÔXÜ
ÀF„WXF¦F IZY A³F„ÀFFSX, SXFª¹F ¸FZÔ ¹FZ ²FFSX¯FF W`X dIY
¦F„»FQFSX ´FF³Fe ¸FZÔ CX°FSX³FZ ÀFZ OXSX°FZ W`ÔX, »FZdIY³F °Fe³FûÔ
¦F„»FQFSXûÔ ³FZ ³FE dNXIYF³FûÔ IYe °F»FFVF IZY QüSXF³F
³FdQ¹FûÔ IYû ´FFSX dIY¹FFÜ WXdSXõFSX ¸FZÔ SZXdOX¹Fû IYFG»FSX
dIYE ¦FE ¦F„»FQFSX ³FZ °Fû ¦Fa¦FF ³FQe IYû °Fe³F ¶FFSX
´FFSX dIY¹FFÜ CX³WXûÔ³FZ ¶F°FF¹FF dIY SXFª¹F ¸FZÔ I„YLX
AüSX ¦F„»FQFSXûÔ IYe SZXdOX¹Fû IYFG»FÎSX¦F IYe þFE¦FeÜ
BÀFÀFZ B³FIZY ½¹F½FWXFSX ¸FZÔ dQJ SXWZX ¶FQ»FF½FûÔ
IZY ¸FïZ³FþSX d½FÀ°FÈ°F dSX´FûMÊX °F`¹FFSX IYe þFE¦Fe,
þû ¦F„»FQFSX-¸FF³F½F ÀFa§F¿FÊ ±FF¸F³FZ IZY CX´FF¹FûÔ ¸FZÔ
¸FQQ¦FFSX ÀFFd¶F°F WXû¦FeÜ
d½FV½FQe´FIY dÂF´FFNXe, ¸FWXSXFþ¦Faþ
³FZ´FF»F IYe AF¶FûWX½FF ¦F`ÔOXûÔ IYû SXFÀF ³FWXeÔ
AF SXWXe W`XÜ ½FWXFa ¶FFOXÞ AüS Q»FQ»F ¸FZÔ
RaYÀFIYS C³FIYe ¸Fü°F WXû WXe SXWXe W`XÜ ÀFF±F
WXe ½FZ dVFIYFdSX¹FFZÔ IYF ·Fe d³FVFF³FF ¶F³F SXWZ W`ÔXÜ
·FFSX°Fe¹F ÀFe¸FF ÀFZ ÀFXMZ ³FZ´FF»F IZY d¨F°F½F³F
SXF¿MXÑe¹F d³FI„Yaþ ´FFIÊY ¸FZÔ ¶Fe°FZ ´FFÔ¨F ÀFF»F ¸FZÔ
132 ¦F`ÔOXûÔ IYe ¸Fü°F EZÀFF WXe BVFFSXF IYSX°Fe W`XÜ
BÀF ½F¿FÊ A¶F °FIY 12 ¦F`ÔOZX ¸FSZ W`ÔX, dþ³F¸FZÔ
´FFa¨F Q»FQ»F ½F °Fe³F ¶FFOXÞ ¸FZÔ RaYÀFZ ±FZÜ dVFVF„
½F ¸FFQF ÀF¸FZ°F ¨FFS ¦F`ÔOXûÔ IYû dVFIYFdSX¹FûÔ ³FZ
¸FFS OXF»FFÜ BÀF¸FZÔ Qû ³FS ¦F`ÔOXûÔ IYû ¦Fû»Fe
¸FFSXe ¦FBÊ ±FeÜ ÀF·Fe IZY ÀFeÔ¦F, QFa°F ½F ³FFJì³F
¦FF¹F¶F ±FZÜ ³FZ´FF»Fe Ad²FIYFdSX¹FûÔ IYF IYWX³FF
W`X dIY BÀF ½F¿FÊ ¸FF³FÀFì³F IYF»F »FÔ¶FF SXWX³FZ ÀFZ
þ»FÀ°FS Ad²FIY ÀF¸F¹F °FIY ¶FPXÞF SXWXFÜ ¦F`ÔOXûÔ
³FZ A´F³FZ IiYFdÀFÔ¦F ´½FFBÔM ´FFS dIYE AüS OìX¶F
¦FEÜ ARYÀFSXFZÔ IZY °FIÊY þFZ ·Fe WXFZÔ, »FZdIY³F
³FZ´FF»F ÀFSXIYFS ³FZ þFa¨F IZY d»FE ´FFIÊY IZY
ÀFWXF¹FIY ÀFaSXÃF¯F Ad²FIYFSXe fYd¿F SXF³FF ·FMXÐM
IZY ³FZ°FÈ°½F ¸FZÔ °Fe³F ÀFQÀ¹Fe¹F IY¸FZXMXe ¶F³FF
Qe W`XÜ
4´FFa¨F ÀFF»F ¸FZÔ 132 IYe ¸FF`°F, BÀF ½F¿FÊ A¶F 4³FZ´FF»F IZY ½F³F AüS ´F¹FFʽFSX¯F ¸FaÂFF»F¹F ³FZ
°FIY 12 ¸FSZX ¶F³FFBÊ °Fe³F ÀFQÀ¹Fe¹F þFa¨F IY¸FZMXe
¦F`ÔOXûÔ IYe AÀF¸F¹F ¸Fü°F IYe þFa¨F IZY
¶Fe°FZ ´FFÔ¨F ÀFF»FûÔ ¸FZÔ W„XBÊ ¦F`ÔOXûÔ d»FE °Fe³F ÀFQÀ¹Fe¹F IY¸FZMXe ¶F³FFBÊ ¦FBÊ
IYe ¸Fü°F W`XÜ dVFIYFS SXûIY³FZ IZY ·Fe Ba°FþF¸F ¶FPXÞFE ¦FE W`ÔXÜ
d¨F°F½F³F ´FFIÊY ¸FZÔ ¦F`ÔOXûÔ IYe ÀFÔ£¹FF Ad²FIY W`X, BÀFd»FE
½F¿FÊ ¸Fü°F
2016-17
½FZ AF´FÀFe ÀFÔ§F¿FÊ ¸FZÔ ·Fe WX°FFWX°F WXû°FZ W`ÔXÜ ¦F`ÔOXûÔ IZY
25 A³¹FÂF ´F„³F½FFÊÀF IYe ¹Fûþ³FF ´FS IYF¸F ¨F»F SXWXF W`XÜ
2017-18 26 - A¯F³FF±F ¶FSXF»F, ¸F„£¹F ÀFÔSXÃF¯F Ad²FIYFSXe,
2018-19 43 d¨F°F½F³F SXF¿MXÑe¹F d³FI„aYþ ´FFIÊY
2019-20 26 ³FZ´FF»F ¸FZÔ ¦F`ÔOXFZÔ IYe ¸Fü°F IYû »FZIYS ½F³F
d½F·FF¦F ÀF°FIÊY W`XÜ ³FZ´FF»F ½F d¶FWXFS ÀFZ
2020-21 12 ÀFûWX¦Fe¶FSX½FF þÔ¦F»F IYe ÀFe¸FF þ„OXÞ³FZ IZY ¨F»F°FZ
ÀFiFZ°F- d¨F°F½F³F SXF¿MXÑe¹F d³FI„YÔþ ´FFIÊY, ½F³FIY͸F¹FûÔ IYû ÀF°FIÊY SXWX³FZ IZY d³FQZÊVF dQE ¦FE W`ÔXÜ
³FZ´FF»F - ´F„¿´F I„Y¸FFS IZY., ´Fi·FF¦Fe¹F ½F³FFd²FIYFSXe,
ÀFûWX¦Fe¶FSX½FF ½F³¹F þe½F ´Fi·FF¦F
ÀFûWX¦Fe¶FSX½FF þÔ¦F»F AF þF°FZ W`Ô ¦F`ÔOZX : CØFS
´FiQZVF IZY ¸FWXSXFþ¦Faþ dþ»FZ IYF ÀFûWX¦Fe¶FSX½FF ¶FF§F, ¦F`ÔOXF ½F °FZÔQ„E IYû ÀFûWX¦Fe¶FSX½FF ½F³¹F
þÔ¦F»F, d¶FWXFS IYF ½FF»¸FedIY ³F¦FS MXFB¦FS þe½F ´Fi·FF¦F IZY dVF½F´F„S SZÔXþ IZY ¶FZÔ°F IZY
dSXþ½FÊ RYFSZXÀM ½F d¨F°F½F³F SXF¿MXÑe¹F d³FI„Yaþ þÔ¦F»F Ad²FIY ´FÀFÔQ AF°FZ W`ÔXÜ ¶Fe°FZ dQ³FûÔ
´FFIÊY AF´FÀF ¸FZÔ þ„OXÞZ W„XE W`ÔXÜ BÀFÀFZ ½F³¹F ·Fe ÀFe¸FF½F°FeÊ ÃFZÂF ¸FZÔ EIY ¸FFQF ¦F`ÔOXF A´F³FZ
þe½F °Fe³FûÔ ÃFZÂFûÔ ¸FZÔ d½F¨FSX¯F IYSX°FZ SXWX°FZ W`ÔXÜ ¶F¨¨FZ IZY ÀFF±F dQJe ±FeÜ

Aa°FÀF AüSX
A²¹FF°¸F IYF
¸Fa¦F»F½FFSX, 24 ³F½Fa¶FSX, 2020
IYFd°FÊIY ¸FFÀF ÀFZ þ„OXÞZ ´F½FÊ AÔ°F¸FʳF IYû ÄFF³F,
Co
ÀFQF¨FFSX, ÀFQзFF½F AFdQ ¦F„¯FûÔ ÀFZ þ¦F¸F¦F IYSX QZ°FZ
W`ÔXÜ IYFd°FÊIY ´Fìd¯FʸFF B³F ÀF¶FÀFZ ´Fì¯FÊ WXû³FZ IYF ·FF½F
·FSX°Fe W`X, AF°¸FF IYû ´FSX¸FF°¸FF ÀFZ EIYFIYFSX IYSX°Fe
W` AüSX ²FSXF ´FSX QZ½FûÔ IYe Qe´FF½F»Fe (QZ½F Qe´FF½F»Fe)
»FZIYSX C°FSX°Fe W`X...
IYFd°FÊIY ´Fìd¯FʸFF ´FS
ßFe¸FQÐþ¦FQЦF„÷Y
py
A³FÔ°FF³FÔQ õFSXF¨FF¹FÊ
À½FF¸Fe OXFG. SXF¸FIY¸F»F
QFÀF ½FZQFÔ°Fe þe
¸FWXFSXFþ
ÀF ³FF°F³F ²F¸FÊ ¸FZÔ ¸F³FFE þF³FZ
½FF»FZ ´F½FÊ ImY½F»F A²¹FF°¸F
õFSXF ¸F„döY IYe AûSX WXe A¦FiÀFSX
³FWXeÔ IYSX°FZ, Ad´F°F„ B³FIYF þe½F þ¦F°F ´FSX
½F`ÄFFd³FIY ´Fi·FF½F ·Fe ´FOXÞ°FF W`XÜ ´Fi°¹FZIY fY°F„
Ri
¸FZÔ ´FiFIYÈd°FIY ´FdSX½F°FʳF IZY A³F„ÀFFSX °¹FûWXFSX
´FiIYÈd°F AüSX ´F¹FFʽFSX¯F IYû ÀFÔ°F„d»F°F ¶F³FFE
SXJ³FZ ImY ÀFF±F-ÀFF±F AFWXFSX-½¹F½FWXFSX IYû
·Fe ÀFÔ¹Fd¸F°F IYSX°FZ W`ÔXÜ ½Fi°F-°¹FûWXFSX ImY
A½FÀFSX ´FSX ·F¦F½FF³F IYû ·Fû¦F »F¦FFE þF³FZ
½FF»FZ ´FQF±FÊ ·Fe WX¸FFSZX þe½F³F ¸FZÔ QZ½F°½F IYû
À±FFd´F°F IYSX°FZ W`ÔXÜ AF¹F„½FZÊQ IYWX°FF W`X- kQZ½FÔ
·Fì°½FF QZ½FÔ ¹FþZl A±FFÊ°F WX¸F A´F³FZ þe½F³F
¸FZÔ QZ½F°½F IYe A½F²FFSX¯FF IYSX BÊV½FSX IYe
C´FFÀF³FF IYSZXÔÜ
dQ½¹F ¸FFÀF IYFd°FÊIY IZY AFSÔX·F ImY ÀFF±F
À³FF³F AüSX ßFeWXdSX IZY ²¹FF³F IYF d½F²FF³F
BÀFIYF ¸FWX°U´Fì¯FÊ AÔ¦F W`XÜ BÀF À³FF³F
´F½FÊ IYû VFSXeSX ImY VFe°FF³F„IYì»F³F ImY EIY
´F„³FV¨F¹FFÊ A³F„âF³F ImY øY´F ¸FZÔ d»F¹FF þF
ÀFIY°FF W`XÜ dÀFWXSXF°Fe ·FûSX ImY ²F„Ô²F»FImY ¸FZÔ
³FQe-ÀFSXû½FSXûÔ ImY VFe°Fû¿¯F þ»F ¸FZÔ O„X¶FIYe
»F¦FF³FZ IYe ´FSÔX´FSXF ½FFÀ°F½F ¸FZÔ A³F„IYì»F³F IYF
½FWXe A½FÀFSX W`X, þû ´Fìd¯FʸFF ¹FF³Fe ´Fì¯FFÊW„Xd°F
°FIY BÀFImY d»FE ´FìSXe °FSXW °F`¹FFSX IYSX QZ°FF
AQзF„°F AFSX°Fe ImY QiáF ¦F„÷Y ³FF³FIY QZU
´FiIYFVFû°ÀF½F ´FS
OXFG. ÀF°¹FZ³Qi ´FF»F dÀFÔWX
(dÀFJ ²F¸FÊ IZY ½¹FF£¹FF°FF,
ÀFFdWX°¹FIYFSX)
¦F„÷Y ³FF³FIY QZ½F þe ³FZ A´F³FZ þe½F³F ImY
»F¦F·F¦F ¨Fü¶FeÀF ½F¿FÊ ²F¸FÊ ¹FFÂFFAûÔ ¸FZÔ »F¦FFE
±FZÜ ¦F„÷Y ÀFFdWX¶F ³FZ þ¶F ´FSX¸FF°¸FF ´FiZ¸F AüSX
ÀFF¸FFdþIY ¶Fa²F„°½F IYF ÀFÔQZVF QZ³FZ ImY d»FE
¹FZ ¹FFÂFFEa AFSÔX·F IYeÔ °Fû C³FIYe AF¹F„ 28
½F¿FÊ IYe ±FeÜ ½FZ ·Fì·FF¦F ImY IYû³FZ-IYû³FZ ¸FZÔ
¦FEÜ AÀF¸F, ·FìMXF³F IYe ¹FFÂFF IYSX ½FF´FÀF
»FüMX°FZ W„XE IY»FIYØFF, IYMXIY WXû°FZ W„XE ¦F„÷Y
þe þ¦F³³FF±F´F„SXe ¦FE, þû EIY ´Fi¸F„J dWÔXQì
°Fe±FÊ À±F»F WX`Ü
°F¶F þ¦F³³FF±F ¸FadQSX ¸FZÔ ÀFF¹FaIYF»F IYe
AFSX°Fe WXû SXWXe ±FeÜ ½FW AFSX°Fe ¸FZÔ ·FF¦F »FZ³FZ
ImY À±FF³F ´FSX QVFÊIYûÔ IYe IY°FFSX ¸FZÔ JOXÞZ SXWZXÜ
½FWXFÔ C´FdÀ±F°F »Fû¦F CX³FIYe dQ½¹F AF·FF
IYû QZJIYSX ÀF¸FÓF ¦FE dIY ½FW IYûBÊ ´FSX¸F
²F¸FFÊ°¸FF W`ÔXÜ »Fû¦FûÔ ³FZ C³FÀFZ AFSX°Fe ¸FZÔ ·FF¦F
»FZ³FZ IYû IYWXF °Fû ¦F„÷Y ³FF³FIY ªFe ³FZ ´FiZ¸F´Fì¯FÊ
·FF½F ÀFZ IYWXF dIY ´FSX¸FF°¸FF IYe AFSX°Fe °Fû
ÀFÔ´Fì¯FÊ ÀFÈdá IYSX SXWXe W`XÜ AF½FV¹FIY°FF W`
CÀF ½¹FF´°F d½FÀ¸FFQ IYû þF³F³FZ IYeÜ BÀF
A½FÀFSX ´FSX C³WXûÔ³FZ EIY VF¶FQ C¨¨FFdSX°F
dIY¹FFÜ ¹FW VF¶FQ ßFe ¦F„÷Y ¦Fia±F ÀFFdWX¶F ¸FZÔ
AÔdIY°F W`XÜ
¦F„÷Y ³FF³FIY QZ½F ³FZ IYWXF dIY ÀFFSXF AFIYFVF
AFSX°Fe ImY ±FF»F þ`ÀFF W`X, dþÀF¸FZÔ ÀFì¹FÊ AüSX
¨FaQi¸FF Qe´FIY IYe °FSXW ´FiIYFdVF°F WXû SXWZ
AFªF IYF ·Fd½F¿¹FRY»F
AFþ IYe ¦FiW dÀ±Fd°F: 24 ³F½FÔ¶FSX,X
2020 ¸FÔ¦F»F½FFSX IYFd°FÊIY ¸FFÀF VF„¢X»F
´FÃF QVF¸Fe IYF SXFdVFRY»FÜ
AFþ IYF SXFW„XIYF»F: QFZ´FWXSX 03:00
¶FþZ ÀFZ 04:30 ¶FþZX °FIYÜ
AFþ IYF dQVFFVFì»F: CØFSXÜX
d½FVFZ¿F: ´FÔ¨FIYÜ
IY»F 25 ³FUa¶FSXX IYF ´FÔ¨FFÔ¦F
9 7 VF¼. ¶F¼.
10 VF.
¦F„. 8 ÀF…. IZY. 6
11 5
12 ¸Fa.¨Fa. 2 SXF. 4 IYIYÊ: ¶F„dð IYüVF»F ÀFZ dIY¹FF ¦F¹FF
1 3
IY»F IYF dQVFFVFì»F: CØFSXÜX
´F½FÊ E½FÔ °¹FûWXFSX: ´Fi¶Fûd²F³Fe EIYFQVFe,
QZ½Fû°±FF³Fe EIYFQVFeÜ
d½FVFZ¿F: ´FÔ¨FIY, °F„»FÀFe d½F½FFWXû°ÀF½FÜ
IY»F IYe ·FQiF: QFZ´FWXSX 03:55 ¶FþZX
ÀFZ SXFdÂF ImY 05:11 ¶FþZX °FIYÜ
d½FIiY¸F ÀFÔ½F°F 2077 VFImY 1942
QdÃF¯FF¹F³F, QdÃF¯F¦Fû»F, VFSXQ fY°F„
IYFd°FÊIY ¸FFÀF VF„¢X»F ´FÃF IYe EIYFQVFe
°F°´F›F°FÐ SZX½F°Fe ³FÃFÂF ½Fþi ¹Fû¦F °F°´F›F°FÐ
dÀFdð ¹Fû¦F ¸Fe³F ¸FZÔ ¨FÔQi¸FFÜ
W`XÜ dÀFRYÊ À³FF³F WXe ¢X¹FûÔ, IYFd°FÊIY ¸FFÀF
IYe ´Fìþ³F àÈÔJ»FF ¸FZÔ ´Fi¸F„J°FF ÀFZ VFFd¸F»F
AF¸F»FIY (AFa½F»FF) AüSX °F„»FÀFe ´Fìþ³F
IYe ´FSÔX´FSXF ·Fe ½F`ÄFFd³FIY ´FÃF IYû WXe ´F„á
IYSX°Fe W`XÜ Qû³FûÔ WXe IYRY þd³F°F SXû¦FûÔ ImY
VF¸F³F ¸FZÔ SXF¸F¶FF¯F þ`ÀFF AÀFSX SXJ°FZ W`ÔXÜ BÀF
¸FüÀF¸F d½FVFZ¿F ¸FZÔ AF¸F»FIY ½F °F„»FÀFe IYF
ÀFZ½F³F ÀF½FÊd½Fd²F »FF·FIYFSXe ¸FF³FF ¦F¹FF W`XÜ
AF²¹FFd°¸FIY QÈd¿MXIYû¯F ÀFZ IYFd°FÊIY ¸FFW
ImY AFSÔX·F ÀFZ WXe Qe´FQF³F ½F AFIYFVFQe´F
´Fiª½F»F³F ImY ´FeLZ ¦FF¹FÂFe ¸FÔÂF ¸FZÔ AF½FFdWX°F
´FiIYFVF ÀFZ ²FSXF IYû AF»FûdIY°F IYSX³FZ IYF
·FF½F ÀF¸FFdWX°F W`XÜ IYFSX¯F ¹FW dIY VFSXQ
fY°F„ ImY ÀFF±F ÀFì¹FÊQZ½F IYe ¦Fd°F ´FdSX½Fd°FÊ°F
WXû°Fe W` AüSX dQ³F LXûMXF AüSX SXF°F ¶FOXÞe
WXû³FZ »F¦F°Fe W`XÜ BÀFd»FE Qe´F þ»FF³FF
AÔ²FIYFSX ÀFZ »FOXÞ³FZ IYF Cô¸F ·Fe W`XÜ
¸FFÀF d½FVFZ¿F ÀFZ þ„OXÞZ A³F„âF³F dÀFRYÊ ¶FF‘
WXe ³FWXeÔ, AÔ°F¸FʳF °FIY IYû ÄFF³F, ÀFQF¨FFSX,
ÀFQзFF½F AFdQ ¦F„¯FûÔ ÀFZ þ¦F¸F¦F IYSX°FZ W`ÔXÜ
IYFd°FÊIY ¸FFÀF IYe ´Fìd¯FʸFF B³F ÀF¶FÀFZ ´Fì¯FÊ
WXû³FZ IYF ·FF½F ·FSX°Fe W`X, AF°¸FF IYû ´FSX¸FF°¸FF
ÀFZ EIYFIYFSX IYSX°Fe W` AüSX ²FSXF ´FSX QZ½FûÔ IYe
Qe´FF½F»Fe (QZ½F Qe´FF½F»Fe) »FZIYSX C°FSX°Fe
W`XÜ BÀF dQ³F ³FQe-ÀFSXûUMXûÔ IZY °FMX ´FSX Qe´FûÔ
IYe LXMXF d³FSXF»Fe WXû°Fe WX`Ü
IYFd°FÊIY ´Fìd¯FʸFF ´FSX ·F¦F½F°Fe °F„»FÀFe AüSX
·F¦F½FF³F VFFd»F¦FiF¸F IYF d½F½FFW BÀFe dQ½¹F
¦F„¯F IYû QVFFÊ°FF W`XÜ þF»FÔ²FSX Q`°¹F IYe ´F°³Fe
½FÈÔQF IYFÍ°FIY ¸FFÀF À³FF³F d½Fd²F °F±FF ½Fi°F ImY
´Fi·FF½F ÀFZ ·F¦F½FF³F ³FFSXF¹F¯F IYû ´Fd°F øY´F
¸FZÔ ´FiF~ IYSX°Fe W`XÜ d½F¿¯F„ ´F„SXF¯F IYe EIY
IY±FF IZY A³F„ÀFFSX, ÂF`»Fû¢X¹F ¸FZÔ A°¹FF¨FFSX,
W`ÔXÜ ÀFÔ´Fì¯FÊ °FFSXF ¸FÔOX»F AFSX°Fe IYe ±FF»Fe ¸FZÔ
ÀFþZ W„XE A³F¸Fû»F ¸Fûd°F¹FûÔ IYe ·FFÔd°F VFû·FF
¶FPXÞF SXWZ W`ÔXÜ QdÃF¯F ¸FZÔ ¸F»F¹Fd¦FdSX ´F½FÊ°FûÔ IYe
àÈÔJ»FF W`X, dþÀF ´FSX ¨FaQ³F ImY ½FÈÃF C¦F°FZ W`ÔXÜ
¦F„÷Y ÀFFdWX¶F ³FZ IYWXF dIY C³F ¨FaQ³F ImY ½FÈÃFûÔ
IYF À´FVFÊ IYSXIZY AF³FZ ½FF»Fe ÀF„¦Fad²F°F ½FF¹F„
WXe ²Fì´F¶FØFe IYF IYF¹FÊ IYSX SXWXe W` AüSX ¸FÔQ
´F½F³F IYF ¨FÔ½FSX dWX»FF¹FF ªFF SXWXF W`XÜ ²FSX°Fe
´FSX dJ»FZ W„XE ÀFFSZX ´F„¿´F AFSX°Fe IYe ±FF»Fe ¸FZÔ
SXJZ ¦FE ´F„¿´FûÔ IYe °FSXW W`ÔX, þû ´FSX¸FF°¸FF ImY
¨FSX¯FûÔ ¸FZÔ Ad´FÊ°F dIYE þF³FZ ½FF»FZ W`ÔXÜ ¹FW
AQзF„°F AFSX°Fe ½F¯FʳF ÀFZ ´FSZX W`XÜ
BÀFImY ¶FFQ ¦F„÷Y ³FF³FIY QZ½F ³FZ ´FSX¸FF°¸FF
ImY d³FSXFIYFSX øY´F IYF ½F¯FʳF IYSX°FZ W„XE À°F„d°F
IYeÜ C³WXûÔ³FZ IYWXF dIY ·Füd°FIY °F³F ³F WXû°FZ
W„XE ·Fe CÀFIYe ÀFWXp AFJZÔ, ¨FSX¯F, ³FFIY
AüSX øY´F W`ÔX, þû d½FÀ¸F¹Fþ³FIY W`ÔXÜ ´FSX¸FF°¸FF
¸FZ¿F: ¸FFÔ¦Fd»FIY ¹FF ÀFFÔÀIÈYd°FIY
C°ÀF½F ¸FZÔ dWXÀÀFZQFSXe SXWZX¦FeÜ
ÀFÀF„SXF»F ´FÃF IYF ÀFWX¹Fû¦F d¸F»FZ¦FFÜ »FZdIY³F À½FFÀ±¹F ImY ´Fid°F ÀF¨FZ°F SXWX³FZ IYe
AF´FÀFe ÀFÔ¶FÔ²F ¸F²F„SX WXFZÔ¦FZÜ À½FFÀ±¹F ImY AF½FV¹FIY°FF W`XÜ dVFÃFF ´Fid°F¹FFZd¦F°FF IZY
´Fid°F ÀF¨FZ°F SXWX³FZ IYe AF½FV¹FIY°FF W`XÜ ÃFZÂF ¸FZÔ ÀFRY»F°FF d¸F»FZ¦FeÜ
½FÈ¿F: AFd±FÊIY ¸FF¸F»FûÔ ¸FZÔ þûdJ¸F
³F CNXFEÔÜ ¸F³F AÄFF°F ·F¹F ÀFZ
¦FidÀF°F SXWZX¦FFÜ þed½FIYF ImY ÃFZÂF ¸FZÔ ´Fi¦Fd°F IYF¹FÊ ÀFÔ´FÖF WXû¦FFÜ ½¹FF½FÀFFd¹FIY ´Fid°FâF
WXû¦FeÜ VFFÀF³F ÀFØFF IYF ÀFWX¹Fû¦F SXWZX¦FFÜ ¶FPXÞZX¦FeÜ dIYÀFe IYF¹FÊ IZY ´Fì¯FÊ WXFZ³FZ ÀFZ
¸F²F„SX ÀFÔ¶FÔ²F ¶F³FZÔ¦FZÜ AF°¸Fd½FV½FFÀF ¸FZÔ ½FÈdð WXFZ¦FeÜ
d¸F±F„³F: ½¹FF½FÀFFd¹FIY ´Fid°FâF
¶FPXÞZX¦FeÜ ²FFd¸FÊIY ¹FF ÀFFÔÀIÈYd°FIY
C°ÀF½F ¸FZÔ dWXÀÀFZQFSXe SXWZX¦FeÜ ÀFÔ°FF³F ImY ImY IYFSX¯F °F³FF½F ·Fe d¸F»FZ¦FFÜ ½FF¯Fe
QFd¹F°½F IYe ´Fìd°FÊ WXû¦Fe, »FZdIY³F QFÔ´F°¹F ´FSX ÀFÔ¹F¸F SXJZÔÜ EZÀFF IYûBÊ IYF¹FÊ ³F IYSZXÔ
þe½F³F ¸FZÔ °F³FF½F SXWZX¦FFÜ dþÀFÀFZ ´Fid°FâF ´Fi·FFd½F°F WXûÜ
IYF¹FÊ ÀFÔ´FÖF WXû¦FFÜ ¸FüÀF¸F ImY SXû¦F
ImY ´Fid°F ÀF¨FZ°F SXWZÔXÜ d´F°FF ¹FF ²F¸FÊ ¦F„÷Y IYF ´FFdSX½FFdSXIY ´Fid°FâF ¶FPXÞZX¦FeÜ AFd±FÊIY ´FÃF
ÀFWX¹Fû¦F d¸F»FZ¦FFÜ þed½FIYF IZY ÃFZÂF ¸FZÔ ¸Fþ¶Fì°F WXû¦FFÜ ½¹FF½FÀFFd¹FIY ¸FF¸FF»FZÔ ¸FZÔ
´Fi¦Fd°F WXFZ¦FeÜ ÀFRY»F°FF d¸F»FZ¦FeÜ
dÀFÔWX: SX¨F³FF°¸FIY IYF¹FûÔÊ ¸FÔZ
ÀFRY»F°FF d¸F»FZ¦FeÜ ¸FFÔ¦Fd»FIY
¹FF ÀFFÔÀIÈYd°FIY C°ÀF½F ¸FZÔ dWXÀÀFZQFSXe SXWZX¦FFÜ ½¹FF½FÀFFd¹FIY ´Fid°FâF ¶FPXÞZX¦FeÜ
SXWZX¦FeÜ VFFÀF³F ÀFØFF IYF ÀFWX¹Fû¦F SXWZX¦FFÜ ½¹F±FÊ IYe ·FF¦FQüOXÞ SX”WZX¦FeÜ SX¨F³FF°¸FIY
þe½F³FÀFF±Fe IYF ÀFWX¹FFZ¦F SXWZX¦FFÜ ´Fi¹FFÀFFZÔ ¸FZÔ ÀFRY»F°FF d¸F»FZ¦FeÜ
IY³¹FF: ¶F„dð IYüVF»F ÀFZ dIY¹FF
¦F¹FF IYF¹FÊ ÀFÔ´FÖF WXû¦FFÜ ¨F»F ¹FF
A¨F»F ÀFÔ´FdØF ¸FZÔ ½FÈdð WXû¦FeÜ ´FFdSX½FFdSXIY ÀFZ ¦FidÀF°F WXû ÀFIY°FZ WÔX`Ü À½FFÀ±¹F E½FÔ
´Fid°FâF ¸FZÔ ½FÈdð WXû¦FeÜ VFFÀF³F ÀF°°FF ÀFZ ´Fid°FâF ImY ´Fid°F ÀF¨FZ°F SXWZÔXÜ þe½F³FÀFF±Fe
AF´FZdÃF°F ÀFWX¹FFZ¦F d¸F»FZ¦FFÜ IYF ÀFWX¹FFZ¦F E½FÔ ÀFFd³F²¹F d¸F»FZ¦FFÜ
QZ½Fû°±FF³F EIYFQVFe
OXFG. ¸F¹FÔIY ¸F„SXFSXe
AF²¹FFd°¸FIY dU¿F¹FûÔ IZY A²¹FZ°FF
²F¸FÊ ImY ÀFF±F IY¸FÊ IYF A½FÀFSX
SXJF þF°FF W`XÜ IYFd°FÊIY VF„¢»F EIYFQVFe ÀFa¨FFSX WXû³FZ »F¦F°FF WX`Ü QZ°FF W` dIY dUßFF¸F IYF»F ¸FZÔ AdªFÊ°F IYe
IYû ·F¦F½FF³F d½F¿¯F„ þF¦F þF°FZ W`Ô, BÀFed»FE ·F¦F½FF³F d½F¿¯F„ IZY ¹Fû¦Fd³FýiF ÀFZ þF¦F³FZ ¦FBÊ A´F³Fe DYªFFÊ IYF ´Fi¹Fû¦F A¶F WX¸FZÔ
BÀFZ QZUû°±FF³F EIYFQVFe IYWXF ªFF°FF WX`Ü BÀF IZY dQ½FÀF IYû ´Fi¶Fûd²F³Fe EIYFQVFe ·Fe IYWX°FZ A´F³FZ IY°Fʽ¹FûÔ IZY d³FUFÊWX ¸FZÔ IYSX³FF WX`Ü
ÀF³FF°F³F ´FSXa´FSXF ¸FZÔ QZUVF¹F³Fe EIYFQVFe ÀFZ dQ³F ÀFZ ¸FFa¦Fd»FIY IYF¹FÊ VF„øY WXû þF°FZ W`ÔXÜ W`ÔXÜ ¹FWX EIY ´FiIYFSX ÀFZ ªFF¦F³FZ AüSX ªF¦FF³FZ dªFÀF ´FiIYFSX ·F¦FUF³F dU¿¯F„ ´FìSXZ ªF¦F°F IYF
QZUû°±FF³F EIYFQVFe °FIY IYe AUd²F IYû BÀF dQ³F ½Fi°F SX£F³FZ °F±FF ·F¦FUF³F dU¿¯F„ IZY UF»Fe EIYFQVFe WX`Ü ¹FWX IYWX°Fe WX` dIY WX¸FZÔ ´FF»F³F IYSX°FZ WX`Ô, CXÀFe ´FiIYFSX WX¸FZÔ ·Fe A´F³FZ
¨FF°F„¸FFÊÀF IYF ÀF¸F¹F ¸FF³FF ¦F¹FF WX`Ü ¸FF³¹F°FF ´FìªF³F-A¨FʳF IYF dUVFZ¿F ¸FWX°U WX`Ü VFFÀÂFûÔ ·Fe A´F³FZ-A´F³FZ IY°Fʽ¹FûÔ IZY ´Fid°F ªFF¦F ´FdSXUFSX IYF ´FF»F³F-´Fû¿F¯F ´FìSXZ CXØFSXQFd¹F°U
IZY A³F„ÀFFSX, ·F¦FUF³F dU¿¯F„ VF„¢»F AF¿FFPXÞ ¸FZÔ CX»»FZ£F WX` dIY BÀF dQ³F ½Fi°F SX£F³FZ ÀFZ ªFF³FF ¨FFdWXE A±FFÊ°F A´F³FZ QFd¹F°UûÔ IZY ´Fid°F IZY ÀFF±F IYSX³FF ¨FFdWXEÜ WX¸FZÔ ÀFQF WXe
IZY VF„¢»F ´FÃF IYe EIYFQVFe ÀFZ »FZIYSX A³FZIY ¹FÄFûÔ IYF ´F„¯¹F RY»F ´FiF´°F WXû°FF WX`Ü ªFF¦FøYIY WXû ªFF³FF ¨FFdWXEÜ ¹FW A½FÀFSX IY¸FÊ IZY ´Fid°F C³¸F„J WXûIYS ²F¸FÊ A±FFÊ°F
IYFd°FÊIY ImY VF„¢X»F ´FÃF IYe EIYFQVFe °FIY
ÃFeS ÀFF¦FSX ¸FÔZ ¹Fû¦Fd³FýiF ¸FZÔ SXWX°FZ W`ÔXÜ ¨FìadIY
BÀF QüSXF³F ßFeWXdS d½F¿¯F„ VF¹F³FSX°F WXû°FZ W`ÔX,
BÀFd»FE dUUFWX, ¦FÈWX ´FiUZVF AFdQ ÀF·Fe
¸FF³¹F°FF WX` dIY ·F¦FUF³F IZY ªFF¦F³FZ ÀFZ ÀFÈd¿MX
¸FZÔ ÀFIYFSXF°¸FIY VFd¢°F¹FûÔ IYF ÀFa¨FFSX WXû³FZ
»F¦F°FF WX`Ü ¸FadQSXûÔ ¸FZÔ §FaMXZ, §FdOÞX¹FF»F U
VFa£F ¶FªF³FZ »F¦F°FZ WX`Ô AüSX ´FìSXe ÀFÈd¿MX ¸FZÔ
¨FF°F„¸FFÊÀF ¸FZÔ IYe ¦FBÊ A²¹FF°¸F ÀFF²F³FF ÀFZ
CXQзFì°F AF³FÔQ IZY ÀFF±F A´F³FZ IY¸FÊ IZY ´Fid°F
´Fid°F¶Fð WXû³FZ IYF WXû°FF W`XÜ
·F¦F½FF³F d½F¿¯F„ IZY þF¦F³FZ IYF ¦FWXSXF
´FdSXUFSX, ÀF¸FFªF °F±FF »FûIY-IY»¹FF¯F IZY
WXe IYF¹FÊ IYSX³FZ ¨FFdWXEÜ A±FFÊ°F ¹FWX ´FUÊ
WX¸FZÔ ²F¸FÊ U A²¹FF°¸F IZY ´F±F ´FSX ¨F»F³FZ
IZY ÀFF±F IY¸FÊ IYSX³FZ IYF AUÀFSX ´FiQF³F
VF„·F AüSX ¸FFÔ¦Fd»FIY IYF¹FûË IYû ½FdþÊ°F AF²¹FFd°¸FIY°FF °F±FF ÀFIYFSXF°¸FIY°FF IYF d³FdWX°FF±FÊ WX`Ü ¹FWX ´FUÊ WX¸FZÔ ¹FW ÀFaQZVF IYSX°FF WX`Ü
´Fì¯FÊ°FF ´FiF´°F
¶FiÁ¸FX ¸F„WìX°FÊ ¸FZÔ ¹F¸F„³FF ³FQe ¸FZÔ À³FF³F E½FÔ
kAû¸F ³F¸Fû ·F¦F½F°FZ ½FFÀF„QZ½FF¹Fl ¸FÔÂF IYF
þ´F ¶F°FF¹FFÜ BÀF ½Fi°F ImY ´Fi·FF½F ÀFZ IYFÍ°FIY
´FìͯF¸FF ¸FZÔ ´FdSX´Fì¯FÊ ·F¦F½FF³F ·F¦F½F°Fe ½FÈÔQF
IYSX³FZ IYF ´F½FÊ
A±FFÊ°F °F„»FÀFe þe IYû ´Fd°F øY´F ¸FZÔ ´FiF~
W„XEÜ °F¶F ÀFZ AFþ °FIY fYd¿F-¸F„d³F, ¹Fû¦Fe,
¹Fd°F-ÀFÔ³¹FFÀFe ½F ÀFFÔÀFFdSXIY ÀFQЦFÈWXÀ±F ÀF·Fe
³FSX-³FFSXe ÀFÔ´Fì¯FÊ IYFÍ°FIY ¸FFÀF ¸FZÔ ´Fid°FdQ³F
¶FiÁ¸F ¸F„WìX°FÊ ¸FZÔ d³FIYMXÀ±F dIYÀFe ³FQe, IYì´F,
°FF»FF¶F ¸FZÔ k¦FÔ¦FF dÀFÔ²F„ ÀFSXÀ½F°Fe ¨F ¹F¸F„³FF
¦FûQF½FSXe ³F¸FÊQF, IYF½FZSXe ÀFSX¹Fì ¸FWZX³Qi °F³F¹FF
¨F¸FʯF½F°Fe ½FZdQIYF dVF´FiF ½FZÂF½Fd°F ¸FWXFÀF„SX
³FQe, £¹FF°FF ¨F ¹FF ¦F¯OXIYe ´Fì¯FFÊ: ´F„¯¹F
þ»F`: ÀF¸F„Qi ÀFdWX°FF: IY„½Fʳ°F„ ½Fû ¸FÔ¦F»F¸FÜÜl
¸FÔÂF ´FPXÞ°FZ W„XE À³FF³F IYSX °F„»FÀFe ªFe IYe
AFSX°Fe C°FFSX°FZ W`Ô AüSX ¦FF°FZ W`ÔX : QZU Qe´FFU»Fe IYe IY±FFEÔ ÀFZ þ„OXÞe W`XÜ QZ½F-ÀFØFF IYû ¨F„³Fü°Fe QZ°FZ W„XE
¸FWXd¿FÊ d½FVUFd¸FÂF ³FZ A´F³FZ °F´Fû¶F»F ÀFZ dÂFVFÔIY„
k°F„»FÀFe ¸FWXFSXF³Fe ³F¸Fû ³F¸Fû, IYFd°FÊIY ´Fìd¯FʸFF ¸FZÔ ³FQe °FMXûÔ IYû Qe´FûÔ ÀFZ IYû ÀFQZW À½F¦FÊ ·FZþ dQ¹FFÜ ¹FW QZ½F°FFAûÔ ImY
WXdSX IYe ´FMXSXF³Fe ³F¸Fû ³F¸FûÜ ªF¦F¦F¸F dIY¹FF ªFF°FF WX`Ü QZ½F Qe´FF½F»Fe ÀFZ ÀFØFF-A³F„VFFÀF³F ImY d»FE ÀFe²Fe »F»FIYFSX ±FeÜ
²F³F °F„»FÀFe ´FìSX¯F °F´F IYe³Fû,
VFFd»F¦FiF¸F ¶F³Fe ´FMXSXF³Fe,
þFImY ´FÂF ¸FÔþSXe IYû¸F»F,
þ„OXÞe ´FüSXFd¯FIY IY±FFAûÔ ¸FZÔ Qû ´Fi¸F„J W`ÔXÜ
´FWX»Fe IY±FF dÂF´F„SXFÀF„SX ImY ÀFÔWXFSX ÀFZ þ„OXÞe
W`XÜ ²F¸FÊ dÀFÔ²F„ AüSX IYFd°FÊIY ¸FFWXF°¸¹F ¦FiÔ±FûÔ
QZ½F°FFAûÔ ³FZ dÂFVFÔIY„ IYû À½F¦FÊ ÀFZ ²FImY»F dQ¹FFÜ
d½FäFd¸FÂF IYû dÂFVFÔIY„ IYe ½FF´FÀFe ImY øY´F ¸FZÔ
A´F³Fe WXFSX dIYÀFe ·Fe IYe¸F°F ´FSX À½FeIYF¹FÊ
ßFe´Fd°F IY¸F»F ¨FSX¯F »F´FMXF³FeÜl ImY A³F„ÀFFSX, ÂF`»Fû¢X¹F dÂF´F„SX ³FF¸F ImY EIY ³FWXeÔ ±FeÜ C³WXûÔ³FZ CÀFZ WX½FF ¸FZÔ SXûIY dQ¹FF AüSX
U`dQIY ¸FF³¹F°FF WX` dIY IYFd°FÊIY ´Fìd¯FʸFF IYû Q`°¹F ImY A°¹FF¨FFSXûÔ ÀFZ ÂFÀ°F ±FFÜ QZ½F°FFAûÔ A´F³FZ °F´Fû¶F»F ÀFZ ³FBÊ À½F¦FÊ-ÀFÈdá IYF AFSÔX·F
dUd²F´FìUÊIY ¸F³FF³FZ UF»FûÔ IYû ·Füd°FIY ÀF„JûÔ IYe ´FiF±FʳFF ´FSX ¸FWXFQZ½F dVF½F ³FZ IYFd°FÊIY ¸FFÀF
ImY ÀFF±F-ÀFF±F ¸F„döY ÀF„J ·Fe d¸F»F°FF W`XÜ IYSX dQ¹FFÜ ¹FW dÀ±Fd°F QZ½F°FFAûÔ ImY d»FE
IYe ´Fìd¯FʸFF IYû À½F¹FÔ CÀFIYF ½F²F IYSX »Fû¦FûÔ A°¹FÔ°F §FF°FIY WXû ¦FBÊÜ IYWX°FZ W`ÔX, QZ½F°FFAûÔ ³FZ
WX¸FFSZX dWÔXQì ²F¸FÊ ¸FZÔ ¹FìÔ °Fû ¶FFSXW ´FìͯF¸FF WXû°Fe IYû A·F¹F ´FiQF³F dIY¹FFÜ °F¶F ÀFZ WXe QZ½F°FFAûÔ
W`ÔX, dþÀF ½F¿FÊ Ad²FIY ¸FFÀF ¹FF ´F„÷Y¿FûØF¸F A´F³Fe ·Fì»F ImY d»FE ´FV¨FF°FF´F ½¹FöY IYSX°FZ W„XE
ÀFdWX°F °Fe³FûÔ »FûIYûÔ ¸FZÔ ¸FWXFQZ½F ImY BÀF d½Fþ¹F ¸FWXd¿FÊ d½FäFd¸FÂF IYe A·¹F±FʳFF ´FiFSÔX·F IYSX QeÜ
¸FFÀF WXû°FF W`X, CÀF ½F¿FÊ ¹FW °FZSXW WXû þF°Fe ´F½FÊ ´FSX Qe´Fû°ÀF½F ¸F³FF³FZ IYe ´FSÔX´FSXF VF„øY W„XBÊÜ
W`ÔXÜ ´Fi°¹FZIY ´FiF¯Fe IYF »FùF ´Fì¯FÊ°FF IYû ´FiF~ AÔ°F°F: ¸FWXd¿FÊ ´FiÀF³³F WXû ¦FEÜ C³WXûÔ³FZ ³FBÊ ÀFÈdá
C°ÀF½F ¸FZÔ QZ½FûÔ IYe ¶FSXF¶FSX IYe ÀFWX·FFd¦F°FF IYF A´F³FF ÀFÔIY»´F ½FF´FÀF »FZ d»F¹FFÜ QZ½F°FF¦F¯F
IYSX³FF W`X, BÀFe ÀF½FûÊ°IYÈá »FùF IYF °F°½F
IYû QZJ°FZ W„XE BÀFZ QZ½F Qe´FF½F»Fe IYF ³FF¸F BÀFÀFZ ¶FW„X°F ´FiÀF³³F W„XE AüSX C³WXûÔ³FZ Qe´FF½F»Fe
¶Fû²F IYFÍ°FIY ´FìͯF¸FF WX¸FZÔ IYSXF°Fe W`XÜ
IYFÍ°FIY ¸FFÀF À³FF³F IYF CïZV¹F ¸FF³F½F dQ¹FF ¦F¹FFÜ QìÀFSXe IY±FF ¸FWXd¿FÊ d½FVUFd¸FÂF ¸F³FFBÊÜ ¹FWXe QZ½FQe´FF½F»Fe IYWX»FFBÊÜ
gh
IYû ´Fì¯FÊ ¶FÁ¸FX ´FSX¸FF°¸FF ¸FZÔ AF°¸FÀFF°F
IYSX³FF WXe W`XÜ ßFe¸FQзFF¦F½F°F ImY QVF¸F ´FìͯF¸FF ´FSX ßFeIYÈ¿¯F C³WZÔ QVFʳF »FF·F ´FiQF³F ¨FÔQi¸FF ImY þe½F³F ¸FZÔ dþÀF ´FiIYFSX VF„¢X»F
ÀIYÔQ ¸FZÔ IYWXF ¦F¹FF W`X-kWZX¸F³°FZ ´Fi±F¸FZ ¸FFdÀF IYSX ´Fì¯FÊ IYSX°FZ WÔX`Ü ¸FF³¹F°FF W` dIY ¸FF³F½F ´FÃF E½FÔ IYÈ¿¯F ´FÃF Qû³FûÔ WXe AF°FZ W`ÔX, ¨FÔQi¸FF
³F³Q½Fiþ IY„¸FFdSXIYF: ¨FZøYWÊXͽF¿¹FÔ ·F„ªþF³FF: þe½F³F IYF ¨FSX¸Fû°IYÈá »FùF BÊV½FSX QVFʳF A´F³FZ IYÈ¿¯F ´FÃF IYe A¸FF½FÀ¹FF ¸FZÔ ÀFFSXF
RYFZMXFZ : ªFF¦FSX¯F AFIYFÊB½ÀF IYF°¹FF¹F³¹F¨FʳF½Fi°F¸FÐÜÜ BÀFIYF °FF°´F¹FÊ W` dIY BÀFe ´FìͯF¸FF IYû ´FiF~ WXû°FF W`XÜ BÀFe dQ³F ½F`·F½F Jû QZ°FF W` dRYSX ·Fe WX°FFVF ³FWXeÔ WXû°FF
VFe°F fY°F„ ¸FZÔ ´Fi±F¸F ¸FFÀF A±FFÊ°F IYFÍ°FIY ·F¦F½FF³F ³FFSXF¹F¯F ³FZ ´Fi»F¹F IYF»F ¸FZÔ WX¹F¦Fie½F AüSX d³FSÔX°FSX ´Fi¹F°³FVFe»F SXWX°FZ W„XE A´F³FZ
A³FF¨FFSX ½F Q„SXF¨FFSX IZY ´F¹FFʹF ¶F³FZ þF»FÔ²FSX Q`°¹F IYF ½F²F dIY¹FFÜ BÀF ´FSX ½FÈÔQF ³FZ ßFeWXdSX ¸FZÔ ¶Fiþ¸FÔOX»F IYe ÀF·Fe ¶FiþFÔ¦F³FFEÔ ¹F¸F„³FF ³FF¸FIY Q`°¹F IYF ½F²F dIY¹FF AüSX ¸F°À¹F þe½F³F ¸FZÔ ´F„³F: ´FìͯF¸FF ´FiF~ IYSX »FZ°FF W`X,
IYû ·F¦F½FF³F VFÔIYSX CÀFIYe ´Fd°F½Fi°FF ³FFSXe ImY ¨FSX¯FûÔ IYû ´FIYOXÞ d»F¹FF AüSX C³WZÔ WXe þe IYF d³F°¹F À³FF³F ½FÔQ³F IYSX ·F¦F½F°Fe A½F°FFSX ²FFSX¯F dIY¹FF ±FFÜ IYFÍ°FIY ´FìͯF¸FF CÀFe ´FiIYFSX ¸F³F„¿¹F IYû d½F¿F¸F ´FdSXdÀ±Fd°F¹FûÔ
½FÈÔQF IYe °F´F ÀFF²F³FF ImY IYFSX¯F ³FWXeÔ ¸FFSX ´FF ´Fd°F øY´F ¸FZÔ ½FSX¯F IYSX³FF ¨FFWXFÜ ¶FÈWXÀ´Fd°F IYF°¹FF¹F³Fe IYû ´FiÀF³³F IYSX ßFeIYÈ¿¯F IYû ´Fd°F IYF ¹FW ¸FWXû°ÀF½F ¸FF³F½F þe½F³F ImY ÀF½FÊßFZâ ¸FZÔ ·Fe C°ÀFFW ¹F„öY WXûIYSX ÀF°IY¸FÊ IYSX°FZ W„XE
SXWZ ±FZ, °F¶F ·F¦F½FF³F ³FFSXF¹F¯F ³FZ À½F¹FÔ BÀFIYF fYd¿F ³FZ C³WZÔ ·F¦F½FF³F d½F¿¯F„ IYû ½FSX øY´F øY´F ¸FZÔ ½FSX¯F IYSX³FZ IYe Ad·F»FF¿FF IYSX°Fe W`ÔXÜ »FùF IYe ´FiFd~ IYû ¶F°FF°FZ W„XE ¨FÔQi¸FF ImY A´F³FZ þe½F³F ¸FZÔ ´FìͯF¸FF IYû »FF³FF ¨FFdWXEÜ
þ°F³F dIY¹FF AüSX ·F¦F½FF³F dVF½F ³FZ þF»FÔ²FSX ¸FZÔ ´FiF~ IYSX³FZ ImY d»FE ÀFÔ´Fì¯FÊ IYFÍ°FIY ¸FFÀF C³FIYe Ad·F»FF¿FF IYû IYFÍ°FIY ¸FFÀF IYe ¨FdSXÂF ÀFZ dVFÃFF »FZ³FZ IYe ´FiZSX¯FF QZ°FF W`XÜ ´FiÀ°F„d°F : ´Fi¸FûQ ¹FFQU, UFSXF¯FÀFe
tJ
d¨FÔ°F³F-²FSXûWXSX d½F¿FFQ ÀFZ ·Fe IYSZÔ d¸FÂF°FF WìÔXÜ IYûBÊ ½¹FdöY A¦FSX ²F`¹FÊ ´Fì½FÊIY CQFÀF
WXû ÀFImY, °Fû A¦F»Fe ÀF„¶FW CÀFImY ùQ¹F ImY
A³FþF³FZ êû°F ÀFZ ´FiÀF³³F°FF IYe SXÀF²FFSXF
d³FSXFIYFSX WXû°FZ W„XE ·Fe ÀFFIYFSX øY´F SXJ°FF W`XÜ AûVFû B³WZÔ ´FiIYM WXû³FZ QûÜ ¸F`Ô °Fû IYWìÔX¦FF dIY B³F ¶FWX³FZ »F¦FZ¦FeÜ ½FW A³FþF³FF êû°F WXe
BÀFIYF SXWXÀ¹F ´FiIYMX IYSX°FZ W„XE ¦F„÷Y ³FF³FIY ·FF½F³FFAûÔ IZY ÀFF±F d¸FÂF°FF IYSXûÜ þ`ÀFZ dQ½¹F°FF W`XÜ BÀFZ °F„¸F ·Fe AdþÊ°F IYSX ÀFIY°FZ
þe ³FZ IYWXF dIY ´FSX¸FF°¸FF ÀF·Fe þe½FûÔ ¸FZÔ dIY °F„¸WZÔ d½F¿FFQ IYF A³F„·F½F WXû SXWXF W`X, WXûÜ þe½F³F IYF ÀFF¸F³FF IYSXû, ¸F„IYF¶F»FF
´FiIYMX W`a AüSX C³FImY ´FiIYFVF ÀFZ WXe ÀFFSXe CQFÀFe, d¨FÔ°FF, IiYû²F, ¢X»FZVF, WX°FFVFF AüS °Fû BÀFÀFZ ¸F`ÂFe IYSXû, BÀFImY ´Fid°F A³F„¦FiWXe°F IYSXûÜ ¸F„dVIY»F ÃF¯F ·Fe WXûÔ¦FZ, ´FSX EIY dQ³F
ÀFÈdá ´FiIYFdVF°F WXû SXWXe W`XÜ ´FSX¸FF°¸FF ImY BÀF Q„J þ`ÀFe ·FF½F³FFAûÔ ImY ÀFF±F ÀF¸FÀ¹FF ¹FW ¶F³FûÜ d½F¿FFQ IYF ·Fe AdÀ°F°½F W`XÜ BÀFIYF °F„¸F QZJû¦FZ dIY C³F ¸F„dVIY»F ÃF¯FûÔ ³FZ ·Fe
ag
A´FiIYMX øY´F IYF QVFʳF ²F¸FÊ ImY ¸FF¦FÊ ´FSX W` dIY »Fû¦F B³FÀFZ L„XMXIYFSXF ´FF³FF ¨FFWX°FZ W`ÔXÜ AFd»FÔ¦F³F IYSXûÜ CÀFÀFZ ´FiZ¸F IYSXûÜ d½F¿FFQ °F„¸FIYû Ad²FIY VFdöY Qe, ¢X¹FûÔdIY °F„¸F³FZ
¨F»F³FZ ½FF»FZ WXe IYSX ´FF°FZ W`ÔXÜ ´FSX¸FF°¸FF ÀF°¹F þ¶FdIY WX¸F B³FÀFZ ·FF¦F ³FWXeÔ ÀFIY°FZÜ ¹FWXe ½FZ °F„¸WZÔ À½F¹FÔ ImY ImYÔQi ¸FZÔ »FZ þFE¦FFÜ °F„¸F CÀF C³FIYF ÀFF¸F³FF dIY¹FFÜ ¸F„dVIY»F ÃF¯FûÔ ÀFZ
IYû ²FFSX¯F IYSX³FZ ½FF»FûÔ ´FSX WXe IYÈ´FF IYSX°FZ W`Ô ´FdSXdÀ±Fd°F¹FFÔ W`ÔX, dþ³F¸FZÔ þe½F³F IYF d½FIYFÀF ÀFFSXe ¨FeþZÔZ ¦FWXSZX A¨FZ°F³F ¸F³F ¸FZÔ ´Fi½FZVF IYSX ´FSX ÀF½FFSX WXûIYSX À½F¹FÔ ImY ¶FFSZX ¸FZÔ IY„L ³FBÊ ¦F„þSX³FF IYdNX³F W`X, ´FSX UZ WXe °F„¸WXZÔ ÀF¸F±FÊ
AüSX C³FIYe ·FdöY IYû WXe À½FeIYFSX IYSX°FZ W`ÔXÜ WXû°FF W`XÜ ¹FWXe þe½F³F IYe ¨F„³Füd°F¹FFÔ W`ÔXÜ þF°Fe W`ÔX , þWXFÔ WX¸F B³WZÔ QZJ ³FWXeÔ ÀFIY°FZÜ ¹FZ ¶FF°FZÔ ·Fe þF³F ÀFIY°FZ WXû, þû °F„¸F ´FWX»FZ ³FWXeÔ ¶F³FF°FZ WX`ÔÜ A¦FSX °F„¸WZÔ ´FeOXÞF ·Fe d¸F»FZ, °Fû
CX³FIYF ¸FF³F³FF ±FF dIY ÀFÔÀFFSX ¸FZÔ ÀF¶FÀFZ ÀF„ÔQSX B³WZÔ À½FeIYFSX IYSXûÜ ¹FZ L„X´FZ W„XE ½FSXQF³F W`ÔXÜ WX¸FFSZ dþ°F³FZ ·Fe°FSX ´Fi½FZVF IYSX°Fe W`ÔX, C°F³Fe þF³F°FZ ±FZÜ AÔ²FZSXF ·Fe A¨LXF W`XÜ AdÀ°F°½F ÀFWXûÜ ¹FW ´FeOXÞF °F„¸WZÔ þe½F³F IYF AüSX ·Fe
´FSX¸FF°¸FF ImY ¨FSX¯F W`ÔXÜ C³FImY AFIY¿FʯF ÀFZ þ¶F WX¸F dIYÀFe ·Fe ¨Feþ ÀFZ L„XMXIYFSXF ´FF³FF WXe ÀF¸FÀ¹FF C°´F³³F WXû°Fe W`XÜ þû þ`ÀFF ·Fe ¸FZÔ ImY½F»F dQ³F WXe ³FWXeÔ W`X, SXF°F ·Fe W`XÜ ÀF·Fe AF³FaQ »FZ³FZ ImY d»FE ÀF¸F±FÊ ¶F³FF°Fe W`XÜ ¹FW
¶FPXÞIYSX ÀFÔÀFFSX ¸FZÔ IYûBÊ AFIY¿FʯF ³FWXeÔ, þû ¨FFWX°FZ W`ÔX, °F¶F WX¸F C³FIYe γFQF IYSX°FZ W`ÔXÜ ¹FZ W`X, ½FW ½F`ÀFF WXe W`XÜ BÀFZ À½FeIYFSX IYSXû AüSX ÀFZ ¸F`ÂFe IYSX³FZ IYû ¸F`Ô ²FFd¸FÊIY IYF¹FÊ IYWX°FF °F„¸WXFSZ þe½F³F ¸FZÔ ´FiÀF³³F°FF ·FSX QZ°Fe W`XÜ
¸F³F IYû ¸FûdWX°F IYSX ÀFImYÜ ¦F„÷Y ÀFFdWX¶F ³FZ
IYWXF dIY ´FSX¸FF°¸FF ÀFZ ¸F³F„¿¹F EZÀFe IYÈ´FF IYe
´FiF±FʳFF IYSZX, dþÀFÀFZ CÀFIYF ³FF¸F ¸F³F ¸FZÔ ¶FÀF
þFE AüSX ¸F³F °FÈ~ WXû þFEÜ
þe½F³F IYe ÀFÔ´Fì¯FÊ°FF IYF ´FFNX ¸FF³F³FZ »F¦F°FZ W`ÔXÜ ´FiVFFad°F VFFÔd°F ¹FF AFSXF¸F IYe dÀ±Fd°F W`X,
dþÀF¸FZÔ DYþFÊ ÀFÔd¨F°F IYe ªFF°Fe W`X, ½FWXeÔ B¨LXF´Fìd°FÊ ImY ¶FFQ
ran
¦F„÷Y ³FF³FIY QZ½F IYe BÀF ½¹FF£¹FF ÀFZ WX¿FûÊ»»FFÀF WXû°FF W`XÜ d½FôF AüSX ¶Fû²F IYF A±FÊ J„Q IYû
½FWXFÔ C´FdÀ±F°F »Fû¦F ¶FOXÞZ ´Fi·FFd½F°F W„XE ´F»F-´F»F ¸FZÔ ¹FZ ¶FQ»F°FZ SXWX°FZ W`ÔXÜ B³WZÔ ¶FZWX°FSX ¶F³FF³FF W`X, ½FWXeÔ ¶Fûd²FÀF°½F QìÀFSXûÔ ImY þe½F³F ÀFZ Q„J
AüSX C³FIYe ½FaQ³FF IYSX³FZ »F¦FZÜ IYWX°FZ W`ÔX ÄFF³F-AF»FûIY WXe ¸F³F ImY QÀF ÀFÔÀFFSX ¹FF þe½F³F IYe QìSX IYSXImY ÀF„J »FF³FF W`Ü ¶F„ð°½F ´FSX¸FF³FÔQ IYe dÀ±Fd°F IYû
dIY ¹FWXFÔ ´FSX ¦F„÷Y ³FF³FIY þe IYe ·FZÔMX ´FidÀFð QÀF dÀ±Fd°F¹FFÔ IYWXF ¦F¹FF W`XÜ BÀF QÈV¹F IYWXF ¦F¹FF W`XÜ BÀFZ ¶Fûd²FÀF°½F ImY øY´F ¸FZÔ ´FSX¸FF±FÊ ¸FZÔ dIYE ¦FE
ÀFÔ°F ¨F`°F³¹F ¸FWXF´Fi·F„ ÀFZ W„XBÊ ±FeÜ ¦F„÷Y ³FF³FIY ´F„À°FIY : ¸F³F ImY QÀF ÀFÔÀFFSX ImY þdSXE QÀFûÔ ¸F³Fû·FF½FûÔ IYû EIY- IYF¹FûÔÊ IYF ´FdSX¯FF¸F ¶F°FF¹FF ¦F¹FF W`XÜ
³FZ C³FÀFZ d½FÀ°FÈ°F ²F¸FÊ ¨F¨FFÊ IYeÜ ¦F„÷Y þe »FZJIY : ÀFÔþe½F °F„»FÀ¹FF³F EIY IYSX ÀF¸FÓFF¹FF ¦F¹FF W`XÜ ¹FZ QÀF d´Fi¹F¸F ½F¸FFÊ
C¨¨FFdSX°F AFSX°Fe IYF VF¶FQ C³WXûÔ³FZ ¨F`°F³¹F ´FiIYFVF³F : ½FF¯Fe ´FiIYFVF³F ·FF½F W`ÔX: ³FSXIY, ·FìJ, ´FVF„°FF, IiYû²F,
¸FWXF´Fi·F„ ÀFZ ÀFF±F d¸F»FIYSX ¦FF¹FF ±FFÜ ´FiVFFad°F, WX¿FûÊ»»FFÀF, ÀFeJ ¹FF d½FôF, ÀF´°FFWX IZY ´F½FÊ-°¹FFZWXFS
¦F„÷Y ³FF³FIY QZ½F IYF ²¹FZ¹F ´FSX¸FF°¸FF IYe k¸F³F ImY QÀF ÀFÔÀFFSXl d³Fd¨FSZX³F Q`VFûd³F³F õFSXF ¶Füð ¸F°F ¶Fû²F, ¶Fûd²FÀF°½F AüSX ¶F„ð°½FÜ 25 ³F½Fa¶FS : ´Fi¶Fûd²F³Fe-QZ½Fû°±FF³F EIYFQVFeÜ
ÀF½Fʽ¹FF´FIY°FF ÀFZ ÀF¸FÀ°F þe½FûÔ IYû þûOXÞ ´FSX d»FJe dSX¨FOÊ þe IYûÀMX³F IYe dIY°FF¶F k¶F„ð B³F ¸F³Fû·FFUûÔ IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ ´F„À°FIY ¶Füð QVFʳF IYû 28 ³F½Fa¶FS : ½F`I„aYN ¨F°F„QÊVFe
IYSX ¸FF³F½F ÀF¸FFþ ¸FZÔ ÀF¸FF³F°FF, ¶Fa²F„°½F AüSX OZX»Fe »FFBRY : E³F BaXMXÑûOX¢VF³F XMì Q ¶F„dðª¸Fl IYF ÎWXQe ½¹FF£¹FFd¹F°F IYSX°Fe W`XÜ BÀF¸FZÔ ³FSXIY ImY ¶FFSZX ¸FZÔ IYWXF ¦F¹FF 30 ³F½Fa¶FS : IYFd°FÊIY ´Fìd¯FʸFF, ßFe ¦F„÷Y ³FF³FIY ´FiIYFVFû°ÀFU
´FiZ¸F IYe ·FF½F³FF IYF ÀFÔ¨FFSX IYSX³FF ±FFÜ ½FZ ´FiÀ°F„°FeIYSX¯F W`XÜ BÀF¸FZÔ ¸F³F„¿¹F IYû CÀFIYe ÀF¸FÀ°F ¶F„SXFB¹FûÔ W` dIY ¹FW IYûBÊ À±FF³F ³FWXeÔ, ¶Fd»IY Ad³F½FʨF³Fe¹F ´FeOXÞF IYe
EIY EZÀFZ ÀF¸FFþ IYe SX¨F³FF IYSX³FF ¨FFWX°FZ ±FZ, ImY ÀFF±F À½FeIYFSX°FZ W„XE CÀF¸FZÔ ¶F„ð°½F IYe IY»´F³FF IYe ¦FBÊ dÀ±Fd°F W`XÜ ½FWXeÔ, ·FìJ ¸FZÔ B¨LXFAûÔ IYF AFd²F´F°¹F SXWX°FF AF»FZ£FûÔ ¸FZÔ »FZ£FIYûÔ IZY d³FªFe d½F¨FFSX WX`ÔÜ
þWXFÔ d½FIYFSXûÔ, ¸FF¹FF ÀFZ ¸F„öY AüSX ´FSX¸FF°¸FF W`XÜ ¸F³F„¿¹F ¸FZÔ ÀFÔ´Fì¯FÊ°FF IYe ½¹FF£¹FF IYe ¦FBÊ W`XÜ dIY°FF¶F IYe W` AüSX ¹FW VFSXeSX IYe ¸F„£¹F ÀFÔ¨FF»FIY VFdöY W`XÜ ´FVF„°FF
.co
CX³FÀFZ ÀFa´FFQIYe¹F ÀFWX¸Fd°F WXû³FF ªFøYSXe ³FWXeÔ WX`Ü
ImY ´FiZ¸F ¸FZÔ ´F¦FZ ¸F³F WXûÔ AüSX ÀFZ½FF ¸FZÔ SX°F VF„÷YAF°F EIY AF¸F ÀF„¶FW ImY QÈV¹F ÀFZ WXû°Fe W`X, dþÀF¸FZÔ EIY IYe dÀ±Fd°F ¸FZÔ ½¹FdöY ÀFWXþF°F ½FÈdØF ImY Ad²FIYFSX ¸FZÔ WXû°FZ A´F³Fe SXF¹F WX¸FZÔ ªFøYSX ¶F°FFEa :
°F³F WXûÔÜ ´FiWXSX ¸FZÔ WXe dIYÀFe ½¹FdöY ImY ¸F³F ¸FZÔ °F¸FF¸F ·FF½F AF þF°FZ W`ÔX, W`ÔX, °Fû IiYû²F ¸FZÔ AWa ImY ¨F»F°FZ J„Q IYû ¶FiÁ¸FFÔO IYF ImYÔQi feature@jagran.com
IZY. E. Q„¶FZ ´FQиFZVF ½F¦FÊ ´FWZ»Fe-1406 ¸FüÀF¸F
IY»F IYF WX»F
°F„»FF: ÀFF¸FFdþIY IYF¹FûÔÊ ¸FÔZ ÷Yd¨F 1 2 3 4 ¶FFEÔ ÀFZ QFEÔ eq1 uk nh2 fu3 e Xu
âæȤ ¥æ·¤æàæ
»FZÔ¦FZÜ AFd±FÊIY ´FÃF ¸Fþ¶Fì°F WXû¦FF, 1 ¨F„´FImY ÀFZ d³FIY»F e
4
{k ; jk
5
þF³FF, ÀFF¸F³FF WXû³FZ
d ek lq r 10 o
¥æ¢çàæ·¤ ÕæÎÜ
u8
6 7 ŸæèÙ»ÚU
ÀFZ ¶F¨F³FF (2,3)Ü 6/1
5 6
dk yk fn u11 12 ”kk e r
9
¿¢¢ÇUè»ÉU¸¤
3 IYF¸F¨FûSX, 23/12 ÕæÎÜ
7 8 AF»FÀFe (4)Ü ok13 fp r o u
½FÈd›IY: QFÔ´F°¹F þe½F³F ÀF„J¸F¹F çÎËÜè
WXû¦FFÜ ¶F„dð IYüVF»F ÀFZ dIY¹FF ¦F¹FF
5 ´FSXeÃFF, þFÔ¨F, Lo ra = rk nk15 16 ÁØÂé ÚU
25/7
ܹ٪¤
ƒæÙð ÕæÎÜ
9 10 11 ´FSXJ (3)Ü nq14% Lo Iu j 18 j lks bZ
»éß æãUæ ÅU è
m
© Bird Features & Writing Agency
25/13 26/10
ÂÅUÙæ 27/14
7 IYû¸F»F, fLFk l oZ uk e
17
”kk ¥ãU×ÎæÕæÎ Öæð ÂæÜ 23/9 ¥æ¢çàæ·¤ ÕæÎÜ/
12 13 ßáæü
ÀF„I„Y¸FFSX, ¸FWXe³F, 26/12 ÚUæ¡¿èU
32/15
14 15 ¶FFSXeIY (3)Ü
fr 19 okZa n20 u Ùæ»Âé ÚU
25/11 ·¤æðÜ·¤æÌæU
28/17
v y x n iZ .k
ÕæÎÜ/ßáæü
29/13
²F³F„: C´FWXFSX ¹FF ÀF¸¸FF³F ¸FÔZ ½FÈdð 9 dWXÀÀFZQFSX (4)Ü ×éÕ§üU
32/20
Öéß Ùð à ßÚU U
30/18
WXû¦Fe, »FZdIY³F dIYÀFe dSXV°FZQFSX 16 17 11 þe¯FÊ-VFe¯FÊ, MìXMXF ãñ U Î ÚU æÕæÎ
W„XAF, ¶FW„X°F ´F„SXF³FF COXÞ³FZ ½FF»FZ IYû IYWX°FZ W`Ô ... (4)Ü 29/18
çßàææ¹æžæÙ×UU
32/25
ƒæÙð ÕæÎÜ/ßáæü
(3)Ü 14 ¶F`»F AFdQ IYe ³FFIY ¸FZÔ ¶FÔ²Fe W„XBÊ SXÀÀFe (3)Ü
16 ¨F»FF³FZ ½FF»FF (3)Ü
‡æÁèUU
34/22
18 19 12 SXÃFF (3)Ü Õ¢»ÜêM¤UU
ÂæðÅüU ŽÜðØÚUU U
13 ´FÃFe, WX½FF ¸FZÔ 18 ³FFJì³F IYFMX³FZ IYF ¹FÔÂF (4)Ü 26/17
¿ð‹Ù§üU U 32/26
¸FIYSX: dIYÀFe IYF¹FÊ ImY ÀFÔ´FÖF WXû³FZ 19 SXÃFIY, ¨FüIYeQFSX (5)Ü
31/24
¥¢ÇU×æÙ çÙ·¤æðÕæÚU
ÀFZ AF°¸Fd½FäFÀF ¸FZÔ ½FÈdð WXû¦FeÜ ·¤æð¿èÙUU U 32/26
ªFF¦FSX¯F ÀF„OXûI…Y-1406 DY´FSX ÀFZ ³Fe¨FZ
31/24
çÌM¤ßÙ¢ÌÂéÚU×U U
1 ÀFÔ°FF´F WXû³FF (4)Ü 33/24 C Copyright Skymet Company 2020: All rights reserved.
ܹ٪¤
6 1 7 9 4 3 2 8 5 2 BÊVUSX IYû ³FWXeÔ ¸FF³F³FZ ½FF»FF (3)Ü çÎËÜè
·¤Ü
¿¢¢ÇUè»É
23/12 ·¤Ü
IY»F IYF WX»F
25/7 ·¤Ü 26/10
IY„Ô·F: ²F³F, ¹FVF, IYed°FÊ ¸FZÔ ½FÈdð 3 LXd»F¹FF, ²Fì°FÊ (3)Ü
9 5 4 7 2 8 1 3 6 4 ¶F„dð¸FF³F, ÀF¸FÓF SXJ³FZ ½FF»FF (5)Ü
ÂÚUâæð 25/9 ÂÚUâæð 22/10 ÂÚUâæð 25/11
WXû¦FeÜ VFFÀF³F ÀFØFF IYF ÀFWX¹Fû¦F 4 3 7 1 5 9 8 6 2 çãU×æ¿Ü ÂýÎðàæ, Ügæ¹ ß Á×ê-·¤à×èÚ ×ð´ ßcææü ß ÕÈü¤ÕæÚUè ÁæÚUè ÚUãðU»èÐ ×ñÎæÙè Öæ»æð´ ×ð´ »ÚUÁ ·ð¤
8 3 2 5 1 6 7 4 9 2 9 8 4 3 6 5 7 1 6 ´FPXÞZ-d»FJZ »Fû¦FûÔ IYe ÀFÔ£¹FF (4)Ü âæͤßcææü ãUæð»èÐ °·¤-Îæð SÍæÙæð´ ÂÚU ÖêS¹ÜÙ ·¤è â¢ÖæßÙæ ãñUÐ çÎËÜè, ãUçÚUØæ‡ææ, ¢ÁæÕ ß ©UžæÚUè
7 4 6 8 3 5 9 2 1 8 AFIY¿FʯF, dJÔ¨F½FF (3)Ü ÚUæÁSÍæÙ ×ð´ âéÕãU ·ð¤ ÌæÂ×æÙ ×ð´ ßëçf ãUæð»èÐ çÎËÜè ·ð¤ ¥æâÂæ⠷𤠧Üæ·¤æð´ ×ð´ ÂýÎêcæ‡æ SÌÚU ÕɸðU»æÐ
5 1 6 2 7 8 9 4 3
10 þÔ¦F»F ¸FZÔ »F¦F³FZ ½FF»Fe AF¦F (4)Ü
3 2 9 1 6 4 8 5 7 9 7 5 6 1 3 4 2 8
11 ²FSX°Fe, ·Fìd¸F (3)Ü
¸Fe³F: þed½FIYF ImY ÃFZÂF ¸FÔZ ´Fi¦Fd°F 5 8 1 2 7 9 4 6 3 1 6 4 9 8 2 7 3 5
12 ¶F³FþFSXF þFd°F IYe ÀÂFe (5)Ü dRYdþ¹Fû±FZSZX´Fe ÀFZ d¸F»FZ¦Fe SXFWX°F
IY»F ´FPÞZXa
WXû¦Fe, »FZdIY³F ´FFdSX½FFdSXIY ÀF¸FÀ¹FF 8 2 3 5 4 7 6 1 9
4 9 3 6 8 7 5 1 2 15 »FOXÞ³FZ ImY d»FE ¶FPXÞF½FF QZ³FF (4)Ü ÀFdQʹFFZÔ ¸FZÔ ¶FPXÞX°Fe W`X þFZOXÞFZÔ ¸FZÔ þIYOXÞ³F AF`SX QQÊ
6 5 1 3 9 4 2 8 7
16 AF¦F ´FSX ´FIYFIYSX ¨Fe³Fe IYF ¶F³FF¹FF ¦F¹FF IYe ÀF¸FÀ¹FFÜ ÀFÔ°F„d»F°F AFWXFSX, ½¹FF¹FF¸F AF`SX
2 6 5 4 9 1 3 7 8 3 8 2 7 6 5 1 9 4
¦FFPXÞF SXÀF (3)Ü dRYdþ¹FFZ±FZSmX´Fe ÀFZ QìSX WXFZ¦Fe ¹FWX ÀF¸FÀ¹FFX...
1 7 8 3 5 2 6 9 4 7 4 9 8 2 1 3 5 6 17 d½F¿¯F„ IYF EIY A½F°FFSX (3)Ü
 SXF¿MÑXe¹FX ÀFaÀIYSX¯F BÊSXF³F ³FZ LXWX QZVFFZÔ IZY ÀFF±F ´FSX¸FF¯F„ ÀF¸FÓFF`°FF dIY¹FF d¨FÂFIYFSe ÀFZ Ad·F³F¹F IYF ÀFRYS IYSX³FZ ½FF»FZ A¸FFZ»F ´FF»FZIYS
¸Fa¦F»FUFSY 24Y³FUa¶FS,Y2020 AFþ WXe 2013 ¸FÔZ BÊSXF³F ³FZ ´FSX¸FF¯F„ IYF¹FÊIiY¸F IYFZ »FZIYS LXWX QZVFFZÔ IZY ÀFF±F þZ³FZ½FF dQ¦¦FªF Ad·F³FZ°FF U d³F¸FFÊ°FF-d³FQÊZVFIY A¸FFZ»F ´FF»FZIYS IYF þ³¸F
¸FZÔ ÀF¸FÓFF`°FF dIY¹FFÜ BÊSXF³F IZY ´FSX¸FF¯F„ IYF¹FÊIiY¸F ´FS SXFZIY »F¦FF³FZ IYF UFQF dIY¹FFÜ AFþ WXe 1944 ¸FZÔ ¶FFa¶FZ (¸F„a¶FBÊ) ¸FZÔ W„XAFÜ ¶F°FüSX d¨FÂFIYFS IYdSX¹FS
ÀF¸FÓFF`°FZ ¸FZÔ A¸FZdSXIYF, øYÀF, ¨Fe³F, d¶FiMZX³F, RiYFaÀF AF`S þ¸FʳFe VFFd¸F»F SXWXZÜ VF„øY dIY¹FFÜ 1967 ¸FZÔ d±FEMXS ÀFZ þ„OXÞZÜ ´FWX»Fe ¶FFS 1971 ¸FZÔ ¸FSXFNXe
dRY»¸F VFFa°F°FF IYFZMÊ ¨FF»Fì AFWZX ¸FZÔ ³FþS AFEÜ 1972 ¸FZÔ d±FEMXS ¦Fi„´F Ad³FIZY°F
OXFd½FʳF IYe kAFG³F Q AFZdSXdþ³F AFGRY À´FZVFeþl IYF ´FWX»Fe ¶FFS ´FiIYFVF³F VF„øY dIY¹FFÜ ¦FFZ»F¸FF»F, SXþ³Fe¦Fa²FF, d¨F°F¨FFZSX, LXFZMXe ÀFe ¶FF°F, ¶FF°FFZÔ ¶FF°FFZÔ
¸FZÔ þ`ÀFe dRY»¸FFZÔ ¸FZÔ Q¸FQFSX Ad·F³F¹F dIY¹FFÜ A³FIYWXe, ±FFZOXÞF ÀFF øY¸FF³Fe
AFþ WXe IZY dQ³F 1859 ¸FZÔ IiYd¸FIY d½FIYFÀF IZY dÀFðFa°F ´FS AF²FFdSX°F ¨FF»ÀFÊ OXFd½FʳF IYe ´F„À°FIY kAFG³F Q AFZdSXdþ³F AFGRY WXFZ þFE U ´FWZX»Fe þ`ÀFe dRY»¸FFZÔ IYF d³FQZÊVF³F dIY¹FFÜ dRY»¸FûÔ ÀFZ ªF„OÞXe
À´FZVFeþl IYF ´FWX»Fe ¶FFS ´FiIYFVF³F W„XAFÜ IYSXe¶F 20 U¿FûË °FIY A²¹F¹F³F IZY ¶FFQ OXFd½FʳF ³FZ 1858 ¸FZÔ þe½F-þa°F„AFZÔ IZY dUd·F³³F ·Fìd¸FIYFAûa IZY d»FE ´FFa¨F ¶FFS SXF¿MXÑe¹F dRY»¸F ´F„SXÀIYFS
16 www.jagran.com IiYd¸FIY d½FIYFÀF IZY dÀFðFa°F IYF ´Fid°F´FFQ³F dIY¹FF AF`S Q„d³F¹FF IZY ÀFF¸F³FZ SX£FFÜ d¸F»FFÜ

B²FSX-CX²FSX IYe
40 ÀFF»F ¶FFQ AF¹FF ¹FFQ, I„YL
»FF`MXF³FF W`X
³¹Fì¹FFGIÊY, EþZÔÀFe: A¢ÀFS »FFZ¦F ÀFF¸FF³F
»FZIYS ·Fì»F þF°FZ W`ÔX, »FZdIY³F ¹FWX ¸FF¸F»FF
Co
¶FW„X°F A»F¦F
W`XÜ EIY ÀFFWX¶F
IYFZ ¹FWX ¹FFQ
AF³FZ ¸FZÔ WXe
40 ÀFF»F »F¦F
¦FE dIY C³WXFZÔ³FZ A¸FZdSXIYF IYZ d¸F³FeÀFFZMXF
dÀ±F°F »FFB¶FiZSXe ÀFZ EIY dRY»¸F IYe SXe»F
»Fe ±Fe AüSX CXÀFZ »FüMXF³FF WX`Ü QSXAÀF»F,
OXFZ»F±F ´Fd¶»FIY »FFB¶FiZSXe IZY IY¸FʨFFSXe O`X³F
¶F„IYF³FIYF IYFZ EIY dOX¶¶FF d¸F»FFÜ C³WXFZÔ³FZ
BÀFZ ÀFeOXe AFGdOX¹FFZ¶F„IY ÀF¸FÓFF, »FZdIY³F
¶FFQ ¸FZÔ ´F°FF »F¦FF dIY ¹FWX ¸FìIY dRY»¸F kE
py
dMXÑ´F Mì Q ¸Fì³Fl IYe SXe»F ±Fe, dþÀFZ SZÔXOX»F
¶FiFGOXe ³FZ ·FZþF ±FFÜ C³WXFZÔ³FZ ¸FFRYe ¸FFa¦F°FZ W„XE
d»F£FF dIY þ¶F ¸F`Ô³FZ BÀFZ d»F¹FF ±FF, °F¶F ¸F`Ô
14 ÀFF»F IYF ±FFÜ ¹FWX 40 ÀFF»F ´FWX»FZ »Fe
¦FBÊ ±Fe, »FZdIY³F IY·Fe ³FWXeÔ d¸F»F³FZ ÀFZ QZS
ÀFZ d¸F»F³FF A¨LXF W`XÜ ¶FiFGOXe ³FZ 2 dÀF°Fa¶FS,
1980 IYFZ dRY»¸F IYe SXe»F »Fe ±Fe, dþÀFIZY
¶FFQ C³FIYF ´FdSX½FFS QìÀFSXe þ¦FWX ¨F»FF ¦F¹FF
±FFÜ BÀF ÀFF»F IYe VF„÷YAF°F ¸FZÔ C³WZXÔ ¹FWX
¦F`SZXþ ¸FZÔ EIY dOX¶¶FZ ¸FZÔ d¸F»Fe ±FeÜ
Ri
IYûSXû³FF ÀFZ ´Fi·FFd½F°F WXû°Fe W`XÔ MXe IYûdVFIYFEa
A²¹F¹F³F4RiaYdMX¹FÀFÊ B³F B¸¹Fì³Fû»FFGþe þ³FÊ»F ¸FZÔ ´FiIYFdVF°F VFû²F ¸FZÔ dIY¹FF ¦F¹FF W` QF½FF
A¦FSX BÀF ´FSX IYF¶Fì ´FF d»F¹FF
ªFFE °Fû RZYRYOÞXûa IZY ¦Fa·FeSX
ÀFaIiY¸F¯F ÀFZ ¶F¨FF ªFF ÀFIY°FF WX`
MXû¢¹Fû, ´FiZMXÑ : IYûSXû³FF IYû EIY ÀFF»F WXFZ ¨F„IYF
W`XÜ A¶F °FIY BÀFZ »FZIYS WXþFSXûÔ A²¹F¹F³F WXû
¨F„IZY W`ÔX, »FZdIY³F IYBÊ ³FE A²¹F¹F³F ´F„SXF³FZ IYû
JFdSXþ IYS SXWZX W`XÔÜ ¹FF³Fe A·Fe °FIY I„YL ·Fe
´F„£°FF ³FWXeÔ d¸F»F ´FF SXWXF W`XÜ B³F ÀF¶FIZY ¶Fe¨F
A¶F VFû²FIY°FFÊAûÔ ³FZ ´FF¹FF W` dIY IYûSXû³FF
SXûd¦F¹FûÔ ¸FZÔ d³F¸Fûd³F¹FF IYe ½FþW ÀFZ ´Fid°FSXÃFF
´Fi¯FF»Fe IYe MXe IYûdVFIYFEa ´Fi·FFd½F°F WXû SXWXe
W`XÜ EZÀFZ ¸FZÔ A¦FS BÀF ´FS IYF¶Fì ´FF »FZÔ °Fû
IYûSXû³FF ½FF¹FSXÀF IZY IYFSX¯F WXû³FZ ½FF»FZ RZYRYOXÞûÔ
IZY ¦Fa·FeS ÀFÔIiY¸F¯F ÀFZ ¶F¨FF þF ÀFIY°FF W`XÜ
BÀF VFû²F IYF ´FiIYFVF³F RiaYdMX¹FÀFÊ B³F
B¸¹Fì³Fû»FFGþe þ³FÊ»F ¸FZÔ dIY¹FF ¦F¹FF W`XÜ
BÀF¸FZÔ ¶F°FF¹FF ¦F¹FF W` dIY ¦FÔ·FeS øY´F ÀFZ
¶Fe¸FFS IYûSXû³FF SXûd¦F¹FûÔ ¸FZÔ ´Fid°FSXÃFF ´Fi¯FF»Fe
IYe Ad²FIY°FF IYF A³F„·F½F WXû°FF W`X, þ¶FdIY
½FFÀ°F½F ¸FZÔ MXe IYûdVFIYFAûÔ IYe ÀFÔ£¹FF SX¢°F
´Fid°FSXÃFF IYûdVFIYFAûÔ IZY d»FE IY¸FFaOX ÀFZÔMXS
IYF IYF¸F IYSX°Fe W`ÔXÜ
þF´FF³F dÀ±F°F I„Y¸FF¸FûMXû d½FV½Fd½FôF»F¹F
IZY d½FÄFFd³F¹FûÔ IYF IYWX³FF W` dIY MXe IYûdVFIYFEa
d½FdVF¿MX d½F¿FF¯F„AûÔ (½FF¹FSXÀF) IYû ´FWX¨FF³F
IYS ´Fid°FSXÃFF ´Fi¯FF»Fe IYe ¦Fd°Fd½Fd²F IYû
d³F¹FÔdÂF°F IYSX°Fe W`ÔXÜ ÀFF±F WXe ½FF¹FSXÀF IYû
J°¸F IYSX³FZ AüS ´Fid°FSXÃFF ´Fi¯FF»Fe IYû
dRYS ÀFZ NXeIY IYSX³FZ ¸FZÔ ¸FWX°½F´Fì¯FÊ ·Fìd¸FIYF
d³F·FF°Fe W`ÔXÜ
BÀF A²¹F¹F³F ¸FZÔ d½FÄFFd³F¹FûÔ ³FZ IYûSXû³FF
¢¹FF W`Ô MXe IYûdVFIYFEa
þ¶F ·Fe WX¸FFSZ VFSXeS ´FS dIYÀFe °FSXW IZY ½FF¹FSXÀF IYF WX¸F»FF WXû°FF W`
°Fû CÀFÀFZ »FOXÞ³FZ AüS ¶Fe¸FFSXe IYû VFSXeS ÀFZ ¶FFWXS d³FIYF»F³FZ IYF IYF¸F
¹FZ MXe-IYûdVFIYFEa WXe IYSX°Fe W`ÔXÜ EIY À½FÀ±F ½¹Fd¢°F IZY VFSXeS ¸FZÔ EIY
¸FFBIiYû»FeMXS SX¢°F ¸FZÔ AF¸F°FüS ´FS 2000 ÀFZ 4800 MXe-ÀFZ»F WXû°Fe
W`ÔX, dþÀFZ ¸FZdOXIY»F IYe ·FF¿FF ¸FZÔ MXe-d»F¸RYûÀFFBMXÐÀF ·Fe IYWXF þF°FF W`XÜ
d½FÄFFd³F¹FûÔ ³FZ A´F³FZ MZXÀM ¸FZÔ ´FF¹FF dIY IYûSXû³FF IZY ¸FSXeþûÔ ¸FZÔ B³FIYe
ÀFÔ£¹FF 200 ÀFZ 1000 °FIY ´FW„ÔX¨F þF°Fe W`XÜ BÀFed»FE C³FIYe WXF»F°F ¶FaQSûa ImY d»FE ÀFa¦Fe°F
´Fi°FeIYF°¸FIYÜ ¦FÔ·FeS WXû þF°Fe W`XÜ ¶FaQS ·Fe ¸F²F„S ÀFa¦Fe°F ImY ´Fid°F AFIYd¿FÊ°F Wû ÀFIY°FZ W`aÜ BÀFIYe ´Fi¸FFd¯FIY°FF IYû »FZIYS IYûBÊ ½F`ÄFFd³FIY
ÀFFùF °Fû ³FWea W`, dIaY°F„ d¶FidMVF ÀFa¦Fe°FIYFS ´FFG»F ¶FMʳF ´FS ¹FIYe³F IYSZa °Fû C³FIYF ¸FF³F³FF W` dIY ¶FaQS ·Fe
d³F²FFÊdSX°F IYSX³FZ IZY d»FE MXe IYûdVFIYFAûÔ IYF IYe °FSXW IYF¸F IYSX³FZ »F¦F°Fe W`ÔX, dþÀFÀFZ MXe
ÀFa¦Fe°F ÀF„³FIYS AFIYd¿FÊ°F Wû ÀFIY°FZ W`aÜ ´FFG»F ¶FMʳF ³FZ ±FFB»F`aO ImY EZd°FWFdÀFIY ÃFZÂF »Fû´F¶F„Se ¸FZa d´F¹FF³Fû
AFIY»F³F dIY¹FFÜ C³WXûÔ³FZ ´FF¹FF dIY ÀFeOXe 4 IYûdVFIYFAûÔ IYF IYF¸F ´Fi·FFd½F°F WXû°FF W`XÜ ´FS þ¶F ¸F²F„S ²F„³F LZOÞe °Fû ¶FaQSûa ImY IYBÊ ÓF„aO C³FImY ´FFÀF °FIY d£Fa¨FZ ¨F»FZ AFEÜ B³F¸FZa IYBÊ d´F¹FF³Fû ´FS
+ MXe IYûdVFIYFEÔ (ÀFWXF¹FIY MXe IYûdVFIYFEÔ) BÀF °FSXWX dIY¹FF VFû²F : VFû²F IZY d»FE þF ¶F`NZ °Fû I„YL VFSFS°Fe ¶FaQS ´FFG»F ¶FMʳF ImY DY´FS We ¨FPÞIYS ¶F`N ¦FE, ¸FF³Fû ½FW ÀFa¦Fe°F IYF AF³FaQ »FZ
ÀFFBMXûMXFGd¢ÀFIY MXe IYûdVFIYFAûÔ AüS d½FÄFFd³F¹FûÔ ³FZ ¨Fe³F IZY ½F„WXF³F ÀFZ IYûSXû³FF IZY SWZ WûaÜ SF¹FMS
¶Fe IYûdVFIYFAûÔ IYû ÀFdIiY¹F IYS QZ°Fe W`ÔXÜ ¸FSXeþûÔ IZY RZYRYOXÞZ ÀFZ d»FE ¦FE °FSX»F ´FQF±FÊ
ÀFFBMXûMXFGd¢ÀFIY MXe IYûdVFIYFEa VFSXeS ÀFZ IZY ÀF`Ô´F»F IYF d½FV»FZ¿F¯F dIY¹FF AüS C³FIZY
½FF¹FSXÀF IYû J°¸F IYSX³FZ IYF IYF¸F IYSX°Fe W`ÔX, Jì³F ¸FZÔ ¸FüþìQ ÀFeOXe 4 + MXe IYûdVFIYFAûÔ
þ¶FdIY ¶Fe IYûdVFIYFEa VFSXeS ¸FZÔ EÔMXe¶FFGOXe IYF
C°´FFQ³F IYSX°Fe W`ÔXÜ
d½FÄFFd³F¹FûÔ ³FZ ¹FW ·Fe ´FF¹FF dIY I„YL
IZY ¶FFSZ ¸FZÔ þF³FIYFSXe WXFdÀF»F IYe ¦FBÊÜ C³WXûÔ³FZ
´FF¹FF dIY ¦Fa·FeS øY´F ÀFZ d³F¸FFZd³F¹FF IZY SXûd¦F¹FûÔ
IZY RZYRYOXÞXûÔ ¸FZÔ MXe IYûdVFIYFEa À´F¿MX øY´F
IYûSXû³FF ÀFaIiY¸F¯F ÀFZ ¶F¨FF½F IYS
ÀFIY°Fe W`X E¸FE¸FAFS ½F`¢ÀFe³F
ÀFeOXe 4+ MXe IYûdVFIYFEa A°¹Fd²FIY ÀFdIiY¹F ÀFZ ÀFdIiY¹F ´FFBÊ ¦FBÊÔ, »FZdIY³F B³FIZY ¶FiZÎIY¦F

¸FZÔ IYFRYe IY¸F WXû þF°Fe W`XÜ MXe IYûdVFIYFEa WXe SXûd¦F¹FûÔ ¸FZÔ ¦FÔ·FeS d³F¸Fûd³F¹FF IZY IYFSX¯FûÔ IYû WXû þF°Fe W`Ô °Fû ½FZ d³F¹FF¸FIY MXe IYûdVFIYFAûÔ RaY¢VF³F ³FZ IYF¸F IYSX³FF ¶FaQ IYS dQ¹FF ±FFÜ
A³F„ÀFa²FF³F IYFZSXFZ³FF ÀFaIiY¸F¯F AF`S ¸FF`°F IYe QS IYFRYe

AFÀF¸FF³F ¸FZÔ LXMXF d¶FJZS SXWXF ´F„¨LX»F °FFSXF BSXF¸F„ÀF ¨FFS ASX¶F ½F¿FÊ ´FWX»FZ ¸Fa¦F»F ¦FiWX IY¸F W`X?
´Fì½FÊ IZY A²¹F¹F³F ¸FZÔ ·Fe ¹FWX ¶FF°F
ÀFF¸F³FZ AF ¨F„IYe W`XÜ E¸F¶FF¹FFZ ´FdÂFIYF
SX¸FZVF ¨FÔQiF, ³F`³Fe°FF»F

ÀFì¹FÊ IYe dQVFF ¸FZÔ AF¦FZ ¶FPXÞ SXWXF EIY ´F„¨LX»F

´FS AFBÊ ±Fe ·F¹FF³FIY ¶FFPXÞ
4dQÀFa¶FS ¸FZÔ ¶F„²F IZY IYSXe¶F AF³FZ ´FS QZ£FF þF
ÀFIZY¦FF ³F¦³F AFÔJû ÀFZ
°FFSXF (IYF¸FZMX) B³F dQ³FûÔ AFÀF¸FF³F ¸FZÔ 4£F¦FFZ»F d½FÄFF³Fe A²¹F¹F³F IZY d»FE þ„MZX W`XÔ
¹FW ¶F„²F ¦FiW ImY IYFRYe IYSXe¶F ´FW„ÔX¨F³FZ þF
SXWXF W`XÜ °F¶F BÀFZ ³F¦³F AFÔJûÔ ÀFZ QZJF þF
ÀFImY¦FFÜ BÀF J¦Fû»Fe¹F §FMX³FF IYû »FZIYSX
¸FZÔ ´FiIYFdVF°F ³F¹FF A²¹F¹F³F BÀFIYe ´F„d¿M
IYSX°FF W`XÜ BÀFIZY A³F„ÀFFSX, E¸FE¸FAFS
MXeIYF IYûSXû³FF IZY d£F»FFRY ÀF„SXÃFF ¸F„W`X¹FF
IYF¸FZMXÐÀF ImY A²¹F¹F³F ¸FZÔ þ„MZX d½FÄFF³Fe ¶FZWXQ ³¹Fì¹FFGIÊY, ´FiZMXÑ : EIY ³FE A²¹F¹F³F IZY ¸F„°FFd¶FIY 4 ³FFÀFF IZY ¢¹FìdSX¹FFZdÀFMXe SXFZ½FS õFSXF EIYÂF IYSXF ÀFIY°FF W`XÜ IYFZSXFZ³FF ÀFZ C¶FSX³FZ ½FF»FZ
gh

þFZSXQFS LXMXF d¶F£FZS SXWXF W`XÜ BÀF IYF¸FZMX IYF
³FF¸F BSXF¸F„ÀF ÀFe 2020 EÀF3 W`XÜ dQÀFa¶FS
¸FZÔ ¹FWX ´F„¨LX»F °FFSXF ª¹FFZÔ WXe ¶F„²F IZY IYSXe¶F
´FW„Xa¨F³FZ »F¦FZ¦FF °F¶F BÀFZ ³F¦³F AFa£FFZÔ ÀFZ
·Fe QZ£FF þF ÀFIZY¦FFÜ £F¦FFZ»F d½FÄFF³Fe BÀF
§FMX³FF IZY A²¹F¹F³F IYe °F`¹FFdSX¹FFZÔ ¸FZÔ þ„MZX W`XÔÜ
AF¹FÊ·F˜X ´FiZÃF¯F d½FÄFF³F VFû²F ÀFÔÀ±FF³F
(ESXeþ), ³F`³Fe°FF»F ImY J¦Fû»F d½FÄFF³Fe OXFG.
VFdVF·Fì¿F¯F ´FFÔOZ ImY A³F„ÀFFSX »FÔ¶Fe ´FìÔL ½FF»FZ
´F„¨LX»F °FFSZX ·Fe A³¹F ¦FiWXûÔ IYe °FSXW ÀFì¹FÊ
IYe ´FdSXIiY¸FF IYSX ½FF´FÀF A´F³FZ ´FF±F ¹FF³Fe AF³FZ »F¦F°Fe W`XÜ B³F dQ³FûÔ BSXF¸F„ÀF ³FF¸F IYF
°F`¹FFdSX¹FFZÔ ¸FZÔ C°ÀFFdWX°F W`XÔÜ
´F„¨LX»F °FFSXûÔ ImY LXûOXÞZ ¦FE ¸F»F¶FZ ÀFZ WXû°Fe W`
C»IYF½FÈdá : »FÔ¶Fe ´FìÔL ¶F³FF³FZ ½FF»FZ ´F„¨LX»F
°FFSZX J¦Fû»Fe¹F §FMX³FFAûÔ ImY d»FWXFþ ÀFZ QûWXSZX
AFIY¿FʯF IYF ImYÔQi WXû°FZ W`ÔXÜ þ¶F ¹FW ÀFì¹FÊ ImY
IYSXe¶F ´FW„ÔX¨F°FZ W`Ô °Fû B³FIYe »FÔ¶Fe ¨F¸FIYQFSX
´FìÔL AFIYd¿FÊ°F IYSX°Fe W`XÜ BÀFImY A»FF½FF
¹FW ´Fȱ½Fe ImY ´F±F ´FSX ²Fì»F ½F IaYIYS IYF
¸F»F¶FF LXûOXÞ þF°FZ W`ÔXÜ þ¶F ´Fȱ½Fe BÀF ¸F»F¶FZ
´Fi°FeIYF°¸FIYÜ ImY ¶Fe¨F ÀFZ WXûIYSX ¦F„þSX°Fe W` °Fû ¸F»F¶FZ ImY
IY¯F ²FSX°Fe ImY ½FF°FF½FSX¯F ¸FZÔ þ»F CNX°FZ W`ÔXÜ
tJ
»F¦F·F¦F ¨FFS ASX¶F ½F¿FÊ ´FWX»FZ ¸Fa¦F»F ¦FiWX IYe C³F SXFZd¦F¹FFZÔ ¸FZÔ ¸F¸´ÀF AFBþeþe MXFBMXÀFÊ
dIYE ¦FE AFaIYOXÞXFZÔ ÀFZ ¨F»FF ´F°FF
·Fì-¸F²¹F SZX£FF ´FS d½FIYSXF»F ¶FFPXÞ AFBÊ ±FeÜ IYFZSXFZ³FF ½FF¹FSXÀF (IYFZd½FOX-19) IYe IYFM ¹FF AFBþeþe EaMXe¶FFGOXe IZY À°FS IYF BÀF
BÀF ³FE VFFZ²F ÀFZ BÀF ¶FF°F IYF ÀFaIZY°F d¸F»F°FF 4 ÀFFBadMXdRYIY dSX´FûMXÐÀFÊ ³FF¸FIY ªF³FÊ»F ¸FZÔ IZY °FF`S ´FS A·Fe °FIY IYFZBÊ ´Fi·FF½Fe Q½FF ½FF¹FSXÀF IZY ÀFaIiY¸F¯F ÀFZ d½F´FSeX°F ÀFa¶Fa²F
W`X dIY »FF»F ¦FiWX ´FS þe½F³F ¸FF`þìQ WXFZ ÀFIY°FF ´FiIYFdVF°F dIY¹FF ¦F¹FF WX` VFû²F ¹FF ½F`¢ÀFe³F ¸F„W`X¹FF ³FWXeÔ WXFZ ´FFBÊ W`XÜ EZÀFZ ´FF¹FF ¦F¹FF W`X, dþ³WZXÔ ´Fì½FÊ ¸FZÔ E¸FE¸FAFS
W`XÜ kÀFFBadMXdRYIY dSX´FFZMXÐÀFÊl ³FF¸FIY þ³FÊ»F ¸FZÔ ¸FZÔ BÀF §FF°FIY ½FF¹FSXÀF ÀFZ ¸F„IYF¶F»FZ IZY MXeIYF »F¦FF ±FFÜ A¸FZdSXIYF IZY þFGdþʹFF
´FiIYFdVF°F VFFZ²F ¸FZÔ ³FFÀFF IZY ¢¹FìdSX¹FFZdÀFMXe °FSXWX IYe d½FIYSXF»F ¶FFPXÞ ÀFZ d½FVFF»F »FWXSZÔ d»FE ¸FF`þìQF Q½FFAFZÔ AF`S ½F`¢ÀFe³F ¸FZÔ ½F»OÊ AF¦FZʳFFBþZVF³F IZY A²¹FÃF AF`S
SXFZ½FS õFSXF EIYÂF dIYE ¦FE AFaIYOXÞXFZÔ IYF ´F`QF W„XBË, dþ³FÀFZ ´Fȱ½Fe ´FS ¸FF`þìQ d½FÄFF³Fe ¸FZÔ ·Fe ÀFa·FF½F³FFEa °F»FFVFe þF SXWXe W`XÔÜ BÀF A²¹F¹F³F IZY ´Fi¸F„£F VFFZ²FIY°FFÊ þZRYSXe
AFIY»F³F dIY¹FF ¦F¹FF AüSX ¹FWX d³F¿IY¿FÊ A¨LXe °FSXWX ´FdSXd¨F°F ±FZÜ BÀFe IY½FF¹FQ ¸FZÔ dIYE þF SXWZX EIY ³FE BÊ ¦FFZ»O ³FZ IYWXF, kWX¸F³FZ ¸F¸´ÀF MXFBMXÀFÊ
d³FIYF»FF ¦F¹FF¿F ¹FWX SXFZ½FS ³F½Fa¶FS, 2011 ¸FZÔ VFFZ²F IZY ÀFWX »FZ£FIY AF`S IYF³FZÊ»F A²¹F¹F³F ¸FZÔ ¸Feþ»ÀF-¸F¸´ÀF-øY¶FZ»FF IZY À°FS AF`S 42 ÀFZ IY¸F C¸Fi ½FF»FZ C³F
»FFa¨F dIY¹FF ¦F¹FF ±FF AF`S VFFZ²F IZY QF`SXF³F ¹Fìd³F½FdÀFÊMXe ÀFZ °FF»»F„IY SX£F³FZ ½FF»FZ A»¶FMXFZÊ (E¸FE¸FAFSX) ½F`¢ÀFe³F ¹FF³Fe £FÀFSZ IZY »FFZ¦FFZÔ ¸FZÔ IYFZSXFZ³FF IYe ¦Fa·FeSX°FF IZY ¶Fe¨F
¹FWX ´FF¹FF ¦F¹FF dIY CX»IYFδFOX IZY ´Fi·FF½F ¸FZÔ þe RZY¹FSX³F ³FZ IYWXF, kWX¸F³FZ ¢¹FìdSX¹FFZdÀFMXe MXeIZY ¸FZÔ C¸¸FeQ IYe ³FBÊ dIYSX¯F dQ£Fe W`XÜ EIYQ¸F d½F´FSeX°F ÀFa¶Fa²F ´FF¹FF, dþ³FIYFZ

¸FF¦FÊ ¸FZÔ AF¦FZ ¶FPXÞX þF°FZ W`ÔXÜ IYF¸FZMX WX¸FFSZX ´F„¨LX»F °FFSXFX WX¸FFSZX IYSXe¶F AF ´FW„ÔX¨FF W`XÜ BÀF IYFSX¯F AFÀF¸FF³Fe AFd°FVF¶FFþe ¹FF³Fe AFIYS ¸Fa¦F»F ¦FiWX IYe ¶FRÊY d´F§F»Fe AF`S ½FWXFa SXFZ½FS õFSXF EIYÂF dIYE AFaIYOXÞXFZÔ IYF CX´F¹FFZ¦F ¹FWX ½F`¢ÀFe³F IYFZSXFZ³FF IZY d£F»FFRY ¶F¨FF½F E¸FE¸FAFS MXeIZY IYe QìÀFSXe £F„SXFIY
ÀFüSX¸FÔOX»F ImY AFdJSXe LXûSX ImY AFG¶þZ¢XMX BÀFe ½F¿FÊ dÀF°FÔ¶FSX ¸FZÔ QdÃF¯Fe ARiYeIYF ImY C»IYF½FÈdá IYF ³FþFSXF QZJ³FZ IYû d¸F»F°FF W`XÜ ´FS ·F¹FF³FIY ¶FFPXÞ AFBÊÜ IYSXIZY »FF»F ¦FiWX ´FS ¶FFPXÞ AF³FZ IYe ´FWX¨FF³F ¸F„W`X¹FF IYSXF ÀFIY°Fe W`XÜ BÀF A²¹F¹F³F ÀFZ Qe ¦FBÊ ±FeÜ BÀFÀFZ þFdWXS WXFZ°FF W`X dIY
W`ÔXÜ þ¶F ¹FW ÀFì¹FÊ ImY IYSXe¶F ´FW„ÔX¨F³FZ »F¦F°FZ J¦Fû»F d½FÄFF³FeX d³FIYû»FÀF BSXF¸F„ÀF ³FZ BÀFZ IYF¸FZMX ¸FZÔ IYFRYe ¸FFÂFF ¸FZÔ ¶FRÊ þ¸FF WXû°Fe W`XÜ BÀF d½FV»FZ¿F¯F IZY AF²FFS ´FS A¸FZdSXIYF IYeÜ d½FÄFFd³F¹FFZÔ IZY A³F„ÀFFS »F¦F·F¦F ¨FFS BÀF ¶FF°F ´FS ·Fe SXFZVF³Fe ´FOXÞ ÀFIY°Fe W`X E¸FE¸FAFS MXeIYF IYFZSXFZ³FF IZY d£F»FFRY
W`Ô °Fû B³FIYe ´FìÔL ÀFe d³FIY»F AF°Fe W`X, þû ´FWX»Fe ¶FFSX QZJFÜ dRY»FWXF»F BÀFZ MZX»FeÀIYû´F dþÀF IYFSX¯F ÀFì¹FÊ IYe SXûVF³Fe ´FOXÞ°FZ WXe ¹FW IZY IYF³FZÊ»F d½FV½Fd½FôF»F¹F IZY d½FÄFFd³F¹FFZÔ ASX¶F ½F¿FÊ ÀFZ ¸Fa¦F»F ¦FiWX ´FS WX½FF AF`S ´FF³Fe dIY ¢¹FFZÔ ½F¹FÀIYFZÔ IYe °F„»F³FF ¸FZÔ ¶F¨¨FFZÔ ¸FZÔ ÀF„SXÃFF°¸FIY WXFZ ÀFIY°FF W`XÜl -´FiZMXÑ
»FFJûÔ dIY¸Fe »FÔ¶Fe WXûIYSX ¨F¸FIYQFSX ³FþSX IYe ¸FQQ ÀFZ QZJF þF ÀFIY°FF W`XÜ dQÀFÔ¶FSX ¸FZÔ ¨F¸FIYQFSX ³FþSX AF°FZ W`ÔXÜ ÀFdWX°F A³¹F VFFZ²FIY°FFÊAFZÔ ³FZ IYWXF dIY BÀF d¸FdßF°F ¹FWX ·Fì¦F·FeʹF d½FVFZ¿F°FFEa þ¸Fe W„XBÊ W`XÔÜ

ÀIiYe³F VFFGMX
VFFQe IZY ¶FFQ dþÔQ¦Fe AüS ·Fe Jì¶FÀFìSX°F WXû ¦FBÊ W`: ³FZWXF IY¢IYOXÞ Ad·F³FZÂFe IYFªFû»F ³FZ BaÀMXF¦FiF¸F »FFBU IZY QüSXF³F ´FiVFaÀFIYûÔ IYû Qe ªFF³FIYFSXe
ag

WXF»FVFFQeWXe IZ¸FZYÔ ¶FÔA´F³FZ²F³F ¸FZ¶½FFGÔ ¶FÔ¹²FRiFe ZÔY¦FFd¹FIYF

O SXûWX³F´Fie°F IZY ÀFF±F
³FZWXF IY¢IYOXÞ
IYF IYWX³FF W` dIY VFFQe IZY ¶FFQ C³FIYe dþÔQ¦Fe
´FWX»FZ ÀFZ ª¹FFQF Jì¶FÀFìSX°F WXû ¦FBÊ W`XÜ ³FZWXF ³FZ ¹FW
¶FF°FZÔ ÀFû¸F½FFS IYû dÀFÔd¦FÔ¦F dSX¹Fd»FMXe VFû BÔdOX¹F³F
AFBOX»F ÀFeþ³F 12 IZY d»FE AF¹Fûdþ°F ½F¨FÊ„A»F
´FiZÀF IYFÔRiZÔYÀF IZY QüSXF³F IYWXeÜ BÀF IYFÔRiZÔYÀF ¸FZÔ ³FZWXF
IZY ÀFF±F VFû IZY A³¹F þþ d½FVFF»F OXOX»FF³Fe AüS
dWX¸FZVF SZXVFd¸F¹FF IZY A»FF½FF ´FiÀ°Fû°FF AFdQ°¹F
Jì¶FÀFìSX°F WXû ¦FBÊ W`XÜ ¹FW °F¶F WXû°FF W` þ¶F AF´FIZY
þe½F³FÀFF±Fe ÀFZ C°F³FF WXe ª¹FFQF ´¹FFS AüS ÀFWX¹Fû¦F
d¸F»FZ, dþ°F³FF ¸F„ÓFZ SXûWì (SXûWX³F´Fie°F) ÀFZ d¸F»F°FF
W`Xܪ BÀF QüSXF³F ¦FF¹F³F IYû A´F³FF ·F¦F½FF³F ¶F°FF°FZ
W„XE ³FZWXF ³FZ IYWXF dIY ¸F„ÓFZ »F¦F°FF ±FF dIY ¸F`Ô A¨LXe
Ed¢MÔX¦F IYS »FZ°Fe WìÔX, A¨LXF OXFÔÀF IYS »FZ°Fe WìÔ
»FZdIY³F A¦FS ¸F`Ô³FZ EIYÀFF±F ÀF·Fe ¨FeþûÔ ´FS ²¹FF³F
dQ¹FF WXû°FF °Fû VFF¹FQ AFþ B°F³Fe ÀFRY»F ¦FFd¹FIYF
³F ¶F³F ´FF°FeÜ ¸F`Ô³FZ ÀF¶FÀFZ ª¹FFQF ²¹FF³F ¦FF¹F³F ´FS
þ³F½FSXe ¸FZÔ dSX»Feþ WXû ÀFIY°Fe W` dÂF·FÔ¦FF
dOX dþMX»F ´»FZMXRYFG¸FÊ ³FZMXdµ»F¢ÀF IZY d»FE ¶F³Fe
IYFþû»F Ad·F³Fe°F dRY»¸F dÂF·FÔ¦FF A¦F»FZ ÀFF»F
þ³F½FSXe ¸FZÔ dSX»Feþ WXû ÀFIY°Fe W`XÜ IYFþû»F ³FZ ¹FW
¶FFQ þ»Q WXe ¸F`Ô BÔMXSX³FZM ¸FedOX¹FF ´FS BÀF dRY»¸F ÀFZ
ÀFÔ¶FÔd²F°F °FÀ½FeSZÔ AüS ½FedOX¹Fû ÀFFÓFF IYSX³FF VF„øY IYøYa¦FeÜ
BÀF dRY»¸F ÀFZ IYFþû»F dOXdþMX»F ´»FZMXRYFG¸FÊ ´FS OZX¶¹Fì
þF³FIYFSXe ÀFû¸F½FFS IYû BÔÀMXF¦FiF¸F »FFB½F ´FS ´FiVFÔÀFIYûÔ IYS SXWXe W`ÔXÜ C³WXûÔ³FZ ¶F°FF¹FF dIY dRY»FWXF»F C³WXûÔ³FZ dÂF·FÔ¦FF
ÀFZ ¶FF°F¨Fe°F IZY QüSXF³F ÀFFÓFF IYeÜ BÔÀMXF¦FiF¸F IZY A»FF½FF dIYÀFe QìÀFSZ ´FiûþZ¢M IYû ÀFFB³F ³FWXeÔ
´FS A´F³FZ EIY IYSXûOXÞ QÀF »FFJ RYFG»FûAÀFÊ ´FìSZ dIY¹FF W`XÜ WXF»FFÔdIY ¶Fe°FZ I„YL ¸FWXe³FûÔ ¸FZÔ C³WXûÔ³FZ
WXû³FZ ´FS IYFþû»F ³FZ ´FiVFÔÀFIYûÔ IYF VF„dIiY¹FF AQF IYBÊ dÀIiY´M ´FPXÞe W`ÔXÜ A¦FS ÀF¶F I„YL NXeIY SXWXF
ran

³FFSXF¹F¯F ·Fe VFFd¸F»F W„XEÜ BÀF QüSXF³F VFFQe IZY ¶FFQ
dþÔQ¦Fe ¸FZÔ ¶FQ»FF½F IZY ÀF½FF»F ´FS ³FZWXF ³FZ IYWXF,
¨BÀF¸FZÔ IYûBÊ VFIY ³FWXeÔ dIY ´FWX»FZ ·Fe ¸FZSXe dþÔQ¦Fe
Jì¶FÀFìSX°F ±Fe, BÀFIZY d»FE ¸F`Ô ·F¦F½FF³F AüS A´F³FZ
dþÔQ¦Fe ¸FZÔ VFFd¸F»F ÀF·Fe »Fû¦FûÔ IYF VF„dIiY¹FF AQF
IYSX³FF ¨FFWìÔX¦FeÜ VFFQe IZY ¶FFQ ¸FZSXe dþÔQ¦Fe AüS ·Fe
IYF¸F BÀFd»FE IYSX°FF WìÔ dIY ´F`ÀFZ IY¸FF ÀFIìYÔ AüSX þ„³Fì³F IYû dþÔQF SXJ³FZ IZY d»FE ½FW ÀF¶F
A´F³Fe LX¼d˜X¹Fûa IYû À´FFaÀFSX IYSX ÀFIìaY: SXFþe½F dIY¹FF þû þøYSXe ±FF: d½FôF ¸FF»F½FOZX
IYûBÊ IY»FFIYFS »F¦FF°FFS IYF¸F IYSX³FZ ¸FZÔ ¹FIYe³F SXJ°FF W`X, IYûBÊ A´F³FZ dIYSXQFSXûÔ IYû
»FZIYS ¨Fìþe WXû°FF W`XÜ ¶FF°F IYSZÔ A¦FS Ad·F³FZ°FF SXFþe½F
dRY»¸F BÔOXÀMXÑe ¸FZÔ IYBÊ ¶FFS EZÀFF WXû°FF W` dIY AFþ A¨LXF IYF¸F W`X,
JÔOZX»F½FF»F IYe °Fû ½FW IYF¸F IYû »FZIYS A»F¦F A´Fiû¨F
dQ¹FFÜ ¦FF¹F³F WXe ¸FZSXF ·F¦F½FF³F W`XÜ CÀFIZY d»FE ¸F`Ô³FZ
¶FW„X°F IYdNX³F ´FdSXßF¸F dIY¹FF W`XÜ ÀFRY»F WXû³FZ IZY
d»FE ¹F„½FF ¦FF¹FIYûÔ ÀFZ ·Fe ¹FWXe IYWìÔX¦Fe dIY dÀFRÊY
¦FF¹FIYe ´FS RYûIYÀF SXJ°FZ W„XE IYdNX³F ´FdSXßF¸F IYSZÔXÜ
BÔdOX¹F³F AFBOX»F 12 IYF ´FiÀFFSX¯F 28 ³F½FÔ¶FS ÀFZ
ÀFû³Fe ¨F`³F»F ´FS WXû¦FFÜ
IY»F ³FWXeÔÜ EZÀFZ ¸FZÔ ¹FWXFÔ ´FS »F¦FF°FFS IYF¸F
IYSX³FZ IZY d»FE A´F³FZ AÔQS IZY þ„³Fì³F IYû
IYSX°FZ W„XE C³FIZY ÀF½FF»FûÔ IZY þ½FF¶F dQEÜ C³WXûÔ³FZ
IYWXF dIY SZX¯F„IYF VFWXF¯FZ IZY d³FQZÊVF³F ¸FZÔ ¶F³F SXWXe dRY»¸F
dÂF·FÔ¦FF A¦F»FZ ÀFF»F þ³F½FSXe ¸FZÔ dSX»Feþ WXû ÀFIY°Fe W`XÜ
dÂF·FÔ¦FF °Fe³F AüSX°FûÔ IYe dQ»F¨FÀ´F IYWXF³Fe W`XÜ WX¸F³FZ
BÀF dRY»¸F IZY ÀFZM ´FS ¶FW„X°F ¸FþZ dIYEÜ ¸F`Ô dRY»¸F IZY
dSX»Feþ WXû³FZ AüS AF´FIYe ´Fid°FdIiY¹FFAûÔ IYF ¶FZÀF¶Fie ÀFZ
BÔ°FþFS IYS SXWXe WìÔXÜ ³FZMXdµ»F¢ÀF ÀFZ A³F„¸Fd°F d¸F»F³FZ IZY
Aû¸F-Q ¶F`MX»F d½FQB³F ¸FZÔ E¢VF³F
IYSX°Fe dQJZÔ¦Fe ÀFÔþ³FF ÀFFÔ§Fe
Ad·F³FZ°FF ÀF„VFFÔ°F dÀFÔW SXFþ´Fì°F IYe
.co
°Fû RYSX½FSXe °FIY ½FW A´F³FZ A¦F»FZ ´FiûþZ¢M
IYF E»FF³F IYSZÔX¦FeÜ BÀF QüSXF³F IYFþû»F ³FZ ´FiVFÔÀFIYûÔ
IYû A´F³FûÔ WXF±FûÔ ÀFZ ¶F„³FF À½FZMXS ·Fe dQJF¹FF, dþÀFZ
C³WXûÔ³FZ »FFB½F IZY QüSXF³F ´FWX³F SXJF ±FFÜ IYFþû»F IZY
´Fd°F Aþ¹F QZ½F¦F³F IZY ´FiûOX¢VF³F ¸FZÔ ¶F³F SXWXe ½FZ¶F
dRY»¸F dÂF·FÔ¦FF ¸FZÔ IYFþû»F IZY ÀFF±F °F³½Fe AFþ¸Fe
AüS d¸Fd±F»FF ´FF»FIYS ·Fe ¸F„£¹F ·Fìd¸FIYF ¸FZÔ W`ÔXÜ
dRYS dQJZ¦Fe kSXFþF AüS ¸F²F„l IYe þûOXÞe
ÀFF»F 1995 ¸FZÔ dSX»Feþ W„XBÊ dRY»¸F
SXFþF ¸FZÔ SXFþF AüS ¸F²F„ IZY dIYSXQFS

¸FZÔ ÀFÔþ¹F IY´FìS AüS ¸FF²F„SXe QedÃF°F

SXJ°FZ W`ÔXÜ SXFþe½F ³FZ EIY »FFB½F ¨F`M IZY QüSXF³F ¶F°FF¹FF IYF¹F¸F SXJ³FF ´FOXÞ°FF W`XÜ BÀF ¶FF°F ÀFZ ¨FIY AFdJSXe dRY»¸F kdQ»F ¶FZ¨FFSXFl ÀFZ IYe þûOXÞe IYû Jì¶F ´FÀFÔQ dIY¹FF
dIY ¸F`Ô B°F³FF ¶F„dð¸FF³F BÔÀFF³F ³FWXeÔ WìÔX, dþÀFZ ¹FW ´F°FF WXû QZ BÔdOX¹FF dRY»¸F IYe Ad·F³FZÂFe d½FôF Ad·F³F¹F IYdSX¹FS IYe VF„÷YAF°F IYSX³FZ ¦F¹FF ±FFÜ PXFBÊ QVFIY ¶FFQ ¹FW þûOXÞe
dIY ¸FZSZ d»FE IYü³F ÀFF dIYSXQFS IYF¸F IYSZX¦FFÜ ¸F„ÓFZ þû ¸FF»F½FOZ IYFRYe BØFZRYFIY SXJ°Fe W`ÔXÜ d½FôF ½FF»Fe ÀFÔþ³FF ÀFFÔ§Fe IYû A¶F QìÀFSXe EIY ¶FFS dRYS ÀIiYe³F ´FS AF³FZ IZY
dIYSXQFS À½FF·FFd½FIY °FüS ´FS ÀF¸FÓF AüS ´FÀFÔQ AF°FF WXF»F WXe ¸FZÔ ½FZ¶F ÀFeSXeþ d¸FÀF¸F`¨O ¸FZÔ ³FþS dRY»¸F d¸F»F ¦FBÊ W`XÜ AFdQ°¹F SXFG¹F d»FE °F`¹FFS W`XÜ QSXAÀF»F, ÀFÔþ¹F
W` ½FWXe IYSX°FF WìÔXÜ QSXAÀF»F, ¸F`Ô IYF¸F IZY ÀFF±F þe½F³F AFBÊ W`ÔXÜ ½FW A¶F »F¦FF°FFS dOXdþMX»F ´FS IY´FìS IZY ÀFF±F ½FW dRY»¸F Aû¸F-Q AüS ¸FF²F„SXe ³FZMXdµ»F¢ÀF IYe EIY
þe³FZ ¸FZÔ ¹FIYe³F IYSX°FF WìÔXÜ ¸FZSXF IYF¸F ¸FZSXF þe½F³F ³FWXeÔ W`XÜ IYF¸F IYS SXWXe W`ÔXÜ dRY»¸FûÔ ÀFZ QìS SXWX³FZ IYe ¶F`MX»F d½FQB³F ¸FZÔ ³FþS AFEÔ¦FeÜ ½FZ¶F ÀFeSXeþ ¸FZÔ ÀFF±F IYF¸F IYS SXWZ
JF³FF-´Fe³FF, ÀFû³FF AüS IYF¸F IYSX³FF WXe dþÔQ¦Fe ³FWXeÔ W`XÜ ½FþW ¶F°FF°FZ W„XE ½FW IYWX°Fe W`Ô dIY ¹FW d³F¸FFÊ°FF AWX¸FQ JF³F IYWX°FZ W`Ô dIY W`ÔXÜ BÀF VFû ÀFZ ¸FF²F„SXe dOXdþMX»F
¸FZSZ d»FE ¸FZSXe L„XMXÐdMX¹FFÔ, ¶FF¦F½FF³Fe, ÀFFBdIYd»FÔ¦F ·Fe C°F³Fe WXe þøYSXe W`ÔXÜ VFF¹FQ IYF¸F ¸FZSXF WXe d³F¯FʹF SXWXF W`XÜ ¸F`Ô³FZ ÀFû¨F d»F¹FF ±FF dIY A¨LXF IYF¸F d¸F»FZ¦FF ´FWX»Fe WXe dRY»¸F ¸FZÔ ÀFÔþ³FF ³FZ dIYSXQFS ´»FZMXRYFG¸FÊ ´FS OZX¶¹Fì IYS SXWXe W`ÔXÜ EZÀFe §FMX³FFEÔ §FMX°Fe W`ÔX, dþÀFÀFZ
BÀFd»FE IYSX°FF WìÔ dIY ´F`ÀFZ IY¸FF ÀFIìYÔ AüS A´F³Fe L„XMXÐdMX¹FûÔ IYû À´FFaÀFS IYS ÀFIìYÔÜ °F·Fe IYøYÔ¦FeÜ ¸F„ÓFZ ¹Fû¦F ¸F`M AüS dRY»¸F IZY ÀFZM ´FS ÀF¶FÀFZ ª¹FFQF J„VFe IYû IYFRYe ¸F`¨¹FûdSXMXe ÀFZ d³F·FF¹FF ±FFÜ dRY»¸F ¸FZÔ dIYSXQFS d¸F»F³FF ÀF¸¸FF³F þ¶FdIY ÀFÔþ¹F BÀFÀFZ ´FWX»FZ ½FZ¶F CÀFIYF IYdSX¹FS AVFÊ ÀFZ RYVFÊ ´FS AF
¸F„ÓFZ A¶F °FIY ¹FW ·Fe ³FWXeÔ ´F°FF W` dIY ¶F°FüS E¢MXS ¸F`Ô I`YÀFF WìÔXÜ A¶F ·Fe J„Q IYû d¸F»F°Fe W`XÜ A¦FS ½FWXFÔ ¸F`Ô IYûBÊ ¸F`dþIY ³F IYS ´FFDYÔ, °Fû ½FWXFÔ ¢¹FûÔ SXWìÔXÜ Aû¸F-Q ¶F`MX»F d½FQB³F IZY d»FE ½FW IYe ¶FF°F W`XÜ d³F¸FFÊ°FF-d³FQZÊVFIY IYd´F»F ÀFeSXeþ Q ¦FFG³F ¦FZ¸F AüS dRY»¸F þF°FF W`XÜ ¸FF¨FÊ ¸FZÔ IYûSXû³FF IZY IYFSX¯F
°F»FFVF SXWXF WìÔXÜ VFF¹FQ ¸F`Ô J„Q IYû A¶F ·Fe A¨LXF E¢MXS ³FWXeÔ ¸FF³F°FF WìÔXÜ ¶FW„X°F ÀFFSXF I„YL ÀFF»FûÔ ´FWX»FZ ¸F`Ô³FZ Qû dRY»¸FZÔ IYe ±Fe, dþÀF¸FZÔ IYF¸F IYSXIZY ¸FþF ³FWXeÔ ÀFWXe ´FÀFÔQ ±FeÔÜ dRY»¸F ¸FZÔ C³FIYF ½F¸FFÊ IYF VF„dIiY¹FF AQF IYSX³FF ¨FFWìÔX¦Fe »FÀM ÀMXûSXeþ ¸FZÔ IYF¸F IYS ¨F„IZY VFû IYe VFìdMÔX¦F ÷YIY ¦FBÊ ±Fe, ªFû
AF°¸Fd½FV½FFÀF ¨FFdWXE WXû°FF W` ¹FW IYWX³FZ IZY d»FE ¸F`Ô ¶FW„X°F A¨LXF E¢MXS WìÔXÜ ¸FZSZ ´FFÀF AF¹FF ±FFÜ ½FW dRY»¸FZÔ J°¸F IYSX³FZ IZY ¶FFQ ¸F`Ô³FZ d³F¯FʹF d»F¹FF ±FF dIY dIYSXQFS ¹F„½FF »FOXÞIYe IYF W`X, dþÀF dIY dªF³WXûÔ³FZ ¸F„ÓF¸FZÔ A³FûJF dIYSXQFS W`ÔXÜ ÀFÔþ¹F 25 A¢MìX¶FS ÀFZ ³FFdÀFIY A¢MìX¶FS ÀFZ Qû¶FFSXF AFSÔX·F W„XBÊ W`XÜ
m

A´F³Fe ÀF·Fe dRY»¸FûÔ AüS VFûþ IZY IY»FZ¢VF³F W`ÔX, »FZdIY³F ¸F`Ô C³WZÔX IY·Fe ³FWXeÔ QZJ°FF A¶F ¶FÀFÜ Qû-°Fe³F ÀFF»F »F¦FZ A¨LXF IYF¸F d¸F»F³FZ ¸FZÔÜ CÀF ¶Fe¨F ¸F`Ô³FZ ´FS IYBÊ dþ¸¸FZQFdSX¹FFÔ W`ÔXÜ dRY»¸F IYe d³F·FF³FZ IYe ÃF¸F°FF QZ£FeÜ ¹FW dIYSXQFS ¸FZÔ BÀF VFû IYe VFìdMÔX¦F IYS SXWZ W`ÔXÜ IYSX¯F þüWXS IZY ´FiûOX¢VF³F WXFCÀF
WìÔXÜ d´Fi½¹Fì IZY QüSXF³F ¶FÀF A´F³FF IYF¸F QZJ°FF WìÔXÜ dÀF³FZ¸FFWXFG»F ¸FZÔ þFIYS A´F³Fe dRY»¸FZÔ ¹Fû¦F dÀFJF¹FF, VFFGMÊ dRY»¸F IYe, Ad·F³F¹F IZY d»FE IZYSX»F ÀFZ »FZIYS »FÔQ³F VFìdMÔX¦F QZVF IZY ÀFF±F d½FQZVF ¸FZÔ ·Fe IYe ¶FOXÞe IY¸FdVFʹF»F E¢VF³F dRY»¸F ¸FZÔ dQÀFÔ¶FS IZY ´FWX»FZ ÀF´°FFW °FIY C³FIZY °F»FZ ¶F³F SXWZ BÀF VFû IYF d³FQZÊVF³F
IY·Fe ³FWXeÔ QZJe W`ÔXÜ ¸F„ÓFZ EZÀFF »F¦F°FF W` dIY »Fû¦F B°F³Fe °FFSXeRZÔY IYS SXWZ W`ÔX, EZÀFZ ¸FZÔ ¢¹FûÔ °FIY IYBÊ ½FIÊYVFFG´ÀF dIYEÜ A´F³FZ Ad·F³F¹F IZY þ„³Fì³F IYû dþÔQF SXJF, þFE¦FeÜ d³F¸FFÊ°FFAûÔ IYe IYûdVFVF W` dIY ´FÀFÔQeQF ·Fìd¸FIYF d³F·FF³FZ IYF ¸FüIYF dWXÀÀFZ IYe VFìdMÔX¦F J°¸F WXFZ ÀFIY°Fe dRY»¸F ¶FFS ¶FFS QZJû IZY »FZJIY
¸F`Ô þFIYS A´F³FF IYF¸F QZJìÔ, IYWXeÔ J„Q IYF IYF¸F ´FÀFÔQ ³FWXeÔ AF¹FF °Fû þZWX³F ¸FZÔ ÀF½FF»F °FFdIY þ¶F ¸FüIYF d¸F»FZ °Fû BÀF JZ»F ¸FZÔ J„Q IYû ÀF¶FÀFZ DY´FS SXJ ´FFDYÔÜ ¸FF¨FÊ °FIY dRY»¸F IYe VFìdMÔX¦F ´FìSXe WXû QZ SXWXF W`XÜ ÀFÔþ³FF IYWX°Fe W`Ô dIY ¸FZSXF W`XÜ BÀF ÀFÀ´FZÔÀF OXÑF¸FF VFû IYe ßFe SXF½F IYS SXWZ W`ÔXÜ ¸FF²F„SXe AFdJSXe
CNZX¦FF dIY »Fû¦F ¢¹FûÔ ÓFìNXe °FFSXeRZÔY IYS SXWZ W`ÔXÜ SXFþe½F þ»Q WXe ³F¢ÀF»F¶FFOXÞe ½FZ¶F ¸FZSXF ¸FF³F³FF W` dIY A¦FS AF´FIYû I„YL WXFdÀF»F IYSX³FF W` °Fû CÀFIZY d»FE þFEÜ ÀFÔþ³FF IYWX°Fe W`Ô dIY IYdSX¹FS dIYSXQFS IYF½¹FF QZVF IYe IYBÊ ¹F„½FF IYWXF³Fe EIY ÀF„´FSXÀMXFS IZY BQÊ-d¦FQÊ ¶FFS ¶FOXÞZ ´FQZÊ ´FS dRY»¸F IY»FÔIY ¸FZÔ
ÀFeSXeþ ¸FZÔ ³FþS AFEÔ¦FZ, þû 28 ³F½FÔ¶FS ÀFZ þe5 ´FS ÀMXÑed¸FÔ¦F IZY d»FE C´F»F¶²F WXû¦FeÜ »F¦FF°FFS ¸FZWX³F°F IYSX°FZ SXWZÔXÜ IZY VF„÷YAF°F ¸FZÔ E¢VF³F þFG³FS ½FF»Fe »FOXÞdIY¹FûÔ IYû ´FiZdSX°F IYSZX¦FFÜ §Fì¸F°Fe W`XÜ dþÀFIZY þe½F³F ¸FZÔ I„YL ³FþS AFBÊ ±FeÜ

³FE AFdVF¹FF³FZ ¸FZÔ EIYÀFF±F dVFµM W„XE dSX¨FF ¨FOXÐPXF AüS A»Fe RYþ»F
IYûSXû³FF IYF»F IYBÊ »Fû¦FûÔ IYe dþÔQ¦Fe ¸FZÔ
¶FQ»FF½F »FZIYS AF¹FF W`XÜ IYBÊ ¹Fûþ³FFEÔ BÀF
ÀFF»F ¸FZÔ ´FìSXe WXû³Fe ±Fe, »FZdIY³F C³WZÔX A¦F»FZ
ÀFF»F IZY d»FE MXF»F dQ¹FF ¦F¹FF W`XÜ dSX¨FF ¨FOXÐPXF
AüS A»Fe RYþ»F IYe VFFQe ·Fe BÀF ÀFF»F
WXû³Fe ±FeÜ IYûSXû³FF ÀFÔIiY¸F¯F IYe ½FþW ÀFZ CÀFZ
A¦F»FZ ÀFF»F IZY d»FE À±Fd¦F°F IYS dQ¹FF ¦F¹FFÜ
WXF»FFÔdIY BÀF ¶Fe¨F Qû³FûÔ EIY ÀFF±F A´F³FZ ³FE
§FS ¸FZÔ dVFµM WXû ¦FE W`ÔXÜ ¸F„Ô¶FBÊ ¸FZÔ ÀF¸FÔQS IZY
´FFÀF þ„Wì B»FFIZY ¸FZÔ dÀ±F°F BÀF ³FE AFdVF¹FF³FZ
¸FZÔ Qû³FûÔ Qe½FF»Fe ÀFZ ´FWX»FZ dVFµM W„XE W`ÔXÜ IYF¸F
IZY ¶Fe¨F §FS IYe AF°FÔdSXIY ÀFFþ-ÀFªþF IYû
¶FQ»FZ ³FF¸F IZY ÀFF±F 11 dQÀFÔ¶FS IYû dSX»Feþ WXû¦Fe Q„¦FFʸF°Fe
»FZIYS ·Fe Qû³FûÔ ½¹FÀ°F W`ÔXÜ dSX¨FF ¶F°FF°Fe W`Ô dIY ¶Fe°FZ dQ³FûÔ AÃF¹F I„Y¸FFS Ad·F³Fe°F dRY»¸F »FøFe ¶FFG¸¶F dRY»¸F ¸FZÔ ASXVFQ ½FFSXÀFe AüS þeVFì ÀFZ³F¦F„´°FF ·Fe
IYFRYe ½F¢°F ÀFZ WX¸F dVFµM WXû³FF ¨FFWX°FZ ±FZ, IZY VFe¿FÊIY IYF d½FSXû²F WXû³FZ ´FS CÀFIYF ³FF¸F ¶FQ»FIYS ¸F„£¹F ·Fìd¸FIYF ¸FZÔ W`ÔXÜ AÃF¹F I¼Y¸FFSX IYû CX¸¸FeQ WX` dIY
»FZdIY³F »FFGIYOXFC³F AüS QìÀFSZ IYFSX¯FûÔ ÀFZ ¹FW »FøFe IYS dQ¹FF ¦F¹FF ±FFÜ A¶F AÃF¹F I„Y¸FFS IZY ¹FWX dRY»¸F »Fû¦Fûa IYû IYFRYe ´FÀFaQ AFE¦FeÜ ½FWXeÔ 11
ÀFÔ·F½F ³FWXeÔ WXû ´FF SXWXF ±FFÜ »FÔ¶FZ ½F¢°F IZY ¶FFQ ´FiûOX¢VF³F WXFCÀF °F»FZ ¶F³Fe ·Fìd¸F ´FZOX¯FZIYS Ad·F³Fe°F dQÀFÔ¶FS IYû WXe dÀF³FZ¸FF§FSXûÔ ¸FZÔ dSX»Feþ WXû³FZ þF SXWXe
AFdJSXIYFS WX¸F ³FE §FS ¸FZÔ dVFµM WXû ¦FE W`ÔXÜ ¸F`Ô dRY»¸F Q„¦FFʽF°Fe IYF ³FF¸F ·Fe ¶FQ»F dQ¹FF ¦F¹FF W`XÜ A¶F dRY»¸F BÔQ„ IYe þ½FF³Fe IYF ÀFû¸F½FFS IYû MXÑZ»FS dSX»Feþ
J„VF WìÔ dIY A¶F WX¸F ÀFF±F W`ÔXÜ dSX¨FF AüS A»Fe dRY»¸F IYF ³FF¸F Q„¦FFʸF°Fe WXû ¦F¹FF W`XÜ ¶FQ»FZ ³FF¸F IZY W„XAFÜ MXÑZ»FS ¸FZÔ dIY¹FFSXF AFOX½FF¯Fe OZXdMÔX¦F IZY ¶FWXF³FZ
BÀF ÀFF»F ¸FF¨FÊ ¹FF A´Fi`»F ¸FZÔ VFFQe IYSX³FZ ½FF»FZ ÀFF±F ÀFû¸F½FFS IYû BÀF dRY»¸F IYF ³F¹FF ´FûÀMXS dSX»Feþ C³FIZY §FS ¸FZÔ §F„ÀFZ ´FFdIYÀ°FF³Fe »FOXÞIZY ÀF¸FS ÀFZ ´FìL°FFL
±FZÜ °Fe³F VFWXSXûÔ ¸FZÔ VFFQe IZY ÀFFSZ SXed°F-dSX½FFþ dIY¹FF ¦F¹FFÜ BÔÀMXF¦FiF¸F ´FS dRY»¸F IYF ´FûÀMXS ÀFFÓFF IYSX°Fe ³FþS AFBÊÜ A¶FeS ÀFZ³F¦F„´°FF IZY d³FQZÊVF³F ¸FZÔ ¶F³Fe
IYSX³FZ IYe ¹Fûþ³FF ±FeÜ »FZdIY³F A¶F dSX¨FF AüS IYSX°FZ W„XE ·Fìd¸F ³FZ d»FJF, kAF SXWXe W` Q„¦FFʸF°Fe 11 ¹FW dRY»¸F OZXdMÔX¦F E´ÀF IZY ¸FF²¹F¸F ÀFZ ÀF¨¨FZ ´¹FFS IYe
A»Fe ³FZ °F¹F dIY¹FF dIY ½FW VFFQe IZY d»FE IYûBÊ dQÀFÔ¶FS IYû A¸FZþ³F ´FiFB¸F ½FedOX¹Fû ´FSXÜl °FZ»F„¦F„ dRY»¸F °F»FFVF IYS SXWXe ¦FFdþ¹FF¶FFQ IYe EIY »FOXÞIYe BÔQ„ IZY
þ»Q¶FFþe ³FWXeÔ IYSZÔX¦FZ, ¶Fd»IY ½F`¢ÀFe³F AF³FZ ·FF¦F¸F°Fe IYe dWÔXQe SXe¸FZIY IYû ¸Fì»F dRY»¸F IZY d³FQZÊVFIY BQÊ-d¦FQÊ §Fì¸F°Fe W`XÜ dRY»¸F ¸FZÔ dIY¹FFSXF IZY ÀFF±F AFdQ°¹F
IZY ¶FFQ WXe ½FW VFFQe IYe °FFSXeJ °F¹F IYSZÔX¦FZÜ þe AVFûIY WXe d³FQZÊdVF°F IYS SXWZ W`ÔXÜ BÀF WXFGSXS d±Fi»FS ÀFe»F ·Fe ¸F„£¹F ·Fìd¸FIYF ¸FZÔ W`ÔXÜ