ป มาณ ม น (Stoichiometry)

Stoichiometry
ชาเค กษาเ ยว บป มาณสาร เ ยว องในป ยาเค
ป มาณสาร ม น - ป มาณของ ว ป ยาและผลผ ต
- พ งงานของสาร เป ยนแปลงในป ยาเค

ไม อง กษาป มาณ ม น ?

- ใ คาดคะเนป มาณผลผ ต เ อทราบป มาณ ว ป ยา

- วยประห ดสารเค เพราะสามารถบอกไ าควรใ
ว ป ยาป มาณเ าใดใ พอ
- นวณหาพ งงาน เ ดจากป ยาห อ ใ ในป ยาไ
อาจาร ษา ขขา
เ อ มาใ ประโยช านการเ มผลผ ต
ภาค ชา นฐาน วไป
สถา นเทคโนโล พระจอมเก าเ า ณทหารลาดกระ ง ทยาเขต มพรเขตร ดม ก

ห กอะตอม (Atomic Weight) ห อ มวลอะตอม (Atomic Mass) ห วยมาตรฐาน : amu (atomic mass unit)

1 อะตอมของ C-12 ( 6 โปรตอน และ 6 วตรอน) มวลเ า บ 12 am

อะตอม ขนาดเ กมาก มวลของอะตอม า อยมาก 1 amu = 1/12 ของมวล C-12 1 อะตอม
= 1.66 x 10-24 g

งหามวล แ จ งไ ยาก มวลอะตอมของธา ใดๆ อ วเลข แสดง าธา นๆ 1 อะตอม

มวลเ น เ า ของ 1/12 ของมวล C-12 1 อะตอม

ใ มวลเป ยบเ ยบ (relative mass)

มวลอะตอมของธา = มวลของธา 1 อะตอม
1/12 ของมวล C-12 1 อะตอม
โดยเ ยบ บมวลของธา มาตรฐาน

C-12

3 4
วิ
ทำ
น้ำ
ชั่
มี
ช่
คำ
ช้
ตั
น่
ช้
พื่
บั
ริ
วิ
ริ
ริ
ลั
ย์
ทำ
อุ
นั
พื้
ที
นำ

ต้
ป็
มี
มี
สุ
ฏิ
ที่
ทั่
รี
ที่
กี่
กั
ยี
กิ
ยั
ศึ
ศึ
ริ
ท่
ช้
ท้
ลั
ตั
สั
ริ
ที
ล็
มี
ริ
ทำ
ตุ
ค่
ล้
ริ
ที่
กี่
ตุ
สั
มี
ริ
ด้
พั
จ้
ที่
มี
น้
ฏิ
คุ
ลี่
กิ
น์
กิ
กั
พั
ด้
ริ
ตุ
ท่
คื
ลิ
ธ์
สั
ริ
ตั
ธ์
พั
มื่
ฏิ
บั
ห้
กิ
ธ์
พิ่
วิ
ริ
ที่
ลิ
ดี
ฏิ
นิ

กิ
ที่
ชุ

รื
ริ
ลิ
รื
ริ

กี่
ว่
ด้
ที่
ว่
ช้
อุ
ตุ
มี
ข้
ตั
ตุ
มี
นั้
ศั
ทำ
ดิ์
ฏิ
ช้
กิ
ท่

ฏิ
ริ
กั
ฏิ
กิ
ริ
กิ
ริ
ด้

มี
 ห กอะตอม (Atomic Weight ; Aw) ห อ มวลอะตอม (Atomic Mass) ห กอะตอม (Atomic Weight; Aw) ห อ มวลอะตอม (Atomic Mass)

วอ าง

https://sciencenotes.org/periodic-table-118-elements/

Atomic Number เลขอะตอม บอก นวนโปรตอน (p)

Atomic Mass มวลอะตอม ห อ ห กอะตอม
*อ า บสนระห าง มวลอะตอม บ เลขอะตอม*

5 6

ถาม : เห ก (Fe) มวลอะตอม 55.847

ห กโมเล ล (Molecular Weight; Mw)
จงหา ห กเ นก มของเห ก 1 อะตอม และเห ก นวน 50 อะตอม

ใ เป ยบเ ยบ บมวลของธา มาตรฐาน C-12 เ นเ ยว บมวลอะตอม

ด : เห ก 1 อะตอม มวล = 55.847 am มวลโมเล ล = มวลของสาร 1 โมเล ล

เห ก 50 อะตอม มวล = 55.847 x 5 am 1/12 ของมวล C-12 1 อะตอม
= 2.792x 103 am
มวลโมเล ล = มวลของสาร 1 โมเล ล
เป ยน amu เ น g 1.66 x 10-24 ก ม
มวล 1 am = 1.66 x 10-24
เห ก 1 อะตอม มวล 55.847 amu = 5.5847 x 10-23 g
ห กโมเล ล ห อ มวลโมเล ลของสาร
เห ก 50 อะตอม มวล 2.792 x 103 am = 4.6347 x 10-21 g
หาไ จากผลบวกของมวลอะตอมของธา งหมดในโมเล ล

วอ างการหามวลโมเล ลของสาร
ตอบ : เห ก 1 อะตอม มวล 5.6 x 10-23
เห ก 50 อะตอม มวล 4.6 x 10-21 g

7 8
น้ำ
น้ำ
ตั
คำ
วิ
น้ำ
น้ำ
ตั
ธี
ช้
ล็
ล็
ย่
คิ
วิ
ด้
ธี
ย่
นั
นั
สั
นั
นั
ย่
รี
กุ
กุ

ล็
ล็
ล็
ลี่
ล็
ที
กุ
ล็
รั
ว่
กุ
น้ำ
กั
รื
นั
มี
ป็
กุ
ป็
มี
มี
รื

มี
รั
กั
มี
ตุ
กุ

น้ำ
จำ
นั
ล็
ตุ
กุ
กุ
ทั้
u
u

รื
รื
g

ช่

0
ดี

กุ
กั
u

ล็
จำ
g

 ห กโมเล ล (Molecular Weight; Mw) ห ก ตร (Formular Weight)

วอ างการหามวลโมเล ลของสาร สารประกอบไอออ ก อ ใน ปผ ก ประกอบ วยไอออนบวกและไอออนลบ นวนมาก

H2SO4 = 2 H + 1 S + 4 O ตรของสาร จะเ น ตรา วนอ าง ของไอออนบวกและไอออนลบ งไ ใ ตรโมเล ล

= (2 x 1) + (1 x 32) + (4 x 16) เ น NaCl ไอออนบวกและลบ เ น ตรา วน 1:1

= 98

CH3COOH = 2C + 2O +4H
= (2 x 12) + (2 x 16) + (4 x 1)
= 60

นวณมวลโมเล ลของ ตาลก โคส ง ตรโมเล ล C6H12O6

http://abittersweetfinish.blogspot.com/2013/08/with-grain-of-salt.html https://www.slideserve.com/aulii/method-3-simple-distillation

*จง
ห ก ตร สามารถหาไ จากการเป ยบเ ยบ บ ห กของธา มาตรฐาน
ห อ ดจากผลบวกของมวลอะตอมของธา างๆใน ตรของสาร น

9 10

ห ก ตร (Formular Weight) โมล (Mole; n)

โมล : ป มาณสาร นวนอ ภาค (เ น อะตอม ไอออน ห อโมเล ล)

จง นวณหา ห ก ตรของสารประกอบ อไป 

เ า บ 6.02 x 1023 (เ ยก า เลขอะโวกาโดร (Avogadro’s number))
      NaCl                  =   23 + 35.5   =   58.5

ง นสารใดๆ 1 โมล จะ นวนอ ภาคเ า บ 6.02 x 1023 อ ภาค
     C2H5Cl                =   (2 x 12) + (5 x 1) + (1 x 35.5)  
โดย สารใดๆ 1 โมล จะ มวลเ า บมวลอะตอมของธา ห อมวลโมเล ลของสาร นๆ
=   64.5


     CuSO4 · 5H2O     =   [(1 x 63.55) + (1 x 32) + (4 x 16)] + 5 x [(2 x 1) + (1 x 16)]   


                              =    249.55

11 12
ตั
น้ำ
น้ำ
สู
น้ำ
น้ำ
ดั
ช่
ท่
รื
คำ
นั้
กั
คำ
นั
ที่
คิ
ย่
นั
นั
นั
สู
ริ
สู
สู
น้ำ
มี
ป็
นั
นิ
กุ
อั
ที่
สู
มี
จำ
ยู่
กุ
ด้
ส่
รี
มี
มี
รู
จำ
ว่
ย่
ลึ
กุ
นุ
น้ำ
ท่

ต่ำ
ที่
รี
ป็
กั
นุ
อั
ต่
ตุ

ช่
ที
ต่
ลู
ด้
ท่
ส่
นี้
กั

กั
น้ำ
สู
ซึ่

นั
มี
สู
 

ตุ
นั้
ตุ
รื
รื
ซึ่
กุ
นุ
ม่
กุ
ช่
จำ
สู

กุ
กุ
นั้
 โมล (Mole; n) โมล (Mole; n)

ในกร ของสารประกอบ ในกร ของสาร สถานะเ นแ ส

CO2 1 โมล ห อ 6.02 x 1023 โมเล ล ห ก 12+(16 x 2) = 44 ก ม
แ สใดๆ 1 โมล ป มาตร 22.4 ตร STP และ นวน 6.02 x 1023 โมเล ล

Standard Temperature Pressure, STP อ ณห 0 °C ความ น 1 บรรยากาศ (atm)

13 14

โมล (Mole; n) โมล (Mole; n)

ถาม : า แ สแอมโมเ ยห ก 15.35 ก ม จง นวณหา นวนโมล นวน
โมเล ล และป มาตร STP

NH3 มวลโมเล ล = 17
÷ 22.4 L

x 22.4 L

นวนโมล = ห กสาร
มวลโมเล ล

อA
w ÷
6.0 นวนโมลของ NH3 = 15.35 = 0.90 โมล
ห 2x
Mw 10 23
x 17
นวนโมเล ล = นวนโมล x 6.02 x 1023 โมเล ล
ล = 0.90 x 6.02 x 1023
เล x 6
โม
อม
วล .02 = 5.42 x 1023
ห x1
Mw 0 23
÷

ป มาตร STP = นวนโมล x 22.4 ตร

= 0.90 x 22.4
= 20.16 ตร
15 16
https://slideplayer.com/slide/7632722/
คำ
จำ
จำ
จำ
ก๊
ริ
รื
กุ
รื
ณี
ณี
ที่
ถ้
กุ
กุ
มี
รื
ริ
ก๊
กุ
มี
ที่
จำ
น้ำ
จำ
มี
ที่
ริ

นั
นี
ลิ
กุ
นั
ป็

กุ
ลิ
ก๊
คื

ลิ
นั
ที่
ที่
อุ

รั
ภู
มิ

คำ
กุ
มี
จำ

ดั
จำ
รั
จำ
กุ
 การ นวณ อยละอง ประกอบ (Percentage Composition) การ นวณ อยละอง ประกอบ (Percentage Composition)

อยละอง ประกอบ = ห กของธา (g) ในสารประกอบ 100 (g)

17 18

สมการเค สมการเค
สมการเค อ อความ เ ยนใน ปของ ตร แสดงช ดและป มาณของสาร ➢ ใ เ ยนแทนการเป ยนแปลงทางเค
าง ๆ เ ยว อง บการเป ยนแปลงทางเค ห อทางกายภาพ ➢ บอกใ ทราบ า สารใด ป ยา นและเ ดสารใด าง
➢ ใ ในการ นวณป มาณ ม น ของสาร างๆในป ยา นๆ
➢ อาจ การระ เ อนไขการเ ดป ยา

19 20
ร้
ต่
ช้
ช้
ขี
มี
คำ
คำ
ห้
ที่
กี่
ค์
มี
คำ
บุ
คื
ร้
ร้
ว่
ข้
มี
มี
งื่
ข้
กั
ลี่
ริ
ค์
ค์
น้ำ
ที่
ทำ
สั
กิ
ขี
ลี่
นั
พั
ฏิ
กิ
ฏิ
ธ์
ริ
กิ
ริ
รู
กั
มี
ตุ

สู
ต่
กิ
มี
ที่
รื
ฏิ
กิ
บ้
นิ
ริ

นั้
ริ

 สมการเค 2 แบบ วอ างสมการไอออ ก

สมการแบบโมเล ล NaCrO2(aq) + NaClO(aq) + NaOH(aq) Na2CrO4(aq) + NaCl(aq) + H2O(l)

อสมการเค แสดงการเป ยนแปลงของสารทางเค ห อทางกายภาพ

อาจ การแสดงสถานะทางกายภาพของสาร เ น (g), (l), (s), (aq) เ ออ ใน สารเห า จะแตก วเ นไอออน ง
เ น
CH4 (g) + 2O2 (g) CO2 (g) + 2H2O (g) Na+(aq) + CrO2-(aq) + Na+(aq) + ClO-(aq) + Na+(aq) + OH-(aq) 2Na+(aq) + CrO42-(aq) + Na+(aq) + Cl-(aq) + H2O(l)

สมการไอออ ก
อสมการเค ในการเป ยนแปลง ไอออนเ ามาเ ยว อง สมการไอออ ก ท CrO2-(aq) + ClO-(aq) + OH-(aq) CrO42-(aq) + Cl-(aq) + H2O(l)
เ ยนเฉพาะไอออนและโมเล ล เ นและเ ดป ยาเ า น
สาร ไ วนในการเ ดการเป ยนแปลงไ องเ ยน
สมการไอออ ก ลแ ว
เ น
Zn (s) + 2H+(aq) Zn2+(aq) + H2 (g)

H3O+ (aq) + HCO3- (aq) 2H2O (l) + CO2(g) 2CrO2-(aq) + 3ClO-(aq) + 2OH-(aq) 2CrO42-(aq) + 3Cl-(aq) + H2O(l)

21 22

การ ลสมการเค

อน จะ สมการเค มาใ ในการ นวณ สมการเค น อง ลเ ย อน

อจะ องเ นไปตาม กฎทรงมวล (อะตอมของแ ละธา ทาง าย อของ
สมการ นจะ องเ า บอะตอมของแ ละธา ทางขวา อของสมการ)

23 24
คื
คื
ตั
ก่
คื
ขี
ช่
ช่
มื่
ที่
มี
ย่
ที่
ยู่
ต้
ม่
ดุ
นั้
มี
นำ
ส่
น้
ป็
มี
มี
นิ
นิ
ต้
ที่
ที่
มี
นิ
สุ
ที่
ดุ
ท่
ธิ
มี
กิ
กุ
ล่
กั
นิ
มี
ล้
ลี่
นี้
มี
กุ
ลี่
ช้
ที่
ลี่
จำ
ตั
มี
ป็
คำ
ป็
ต่
ม่
กิ
ต้
ข้
ช่
ตุ
ฏิ
ขี
กิ
กี่
ริ
ดั
มี
ต่
นี้
ข้
รื
ท่
มื
มี
นั้
นั้

ตุ

ต้
ซ้
ดุ
สี
มื
ก่
 จง ลสมการ อไป ป มาณมวสสาร ม น ในสมการเค
1. _ H2 + _ O2 ----> _ H2O
2H2 + O2 ----> 2H2O
2. _ C3H8 + _ O2 ----> _ CO2 + _ H2O
C3H8 + 5O2 ----> 3CO2 + 4H2O
3. _ Na2O2 + _ H2O ----> _NaOH + _O2
2Na2O2 + 2H2O ----> 4NaOH +O2
4. _ KClO3 ----> _ KCl + _ O2
2KClO3 ----> 2KCl + 3O2
5. _ KClO3 + _ C12H22O11 ----> _ KCl + _CO2 + _H2O
8KClO3 + C12H22O11 ----> 8KCl + 12CO2 + 11H2O

25 26

วอ างโจท

27 28
ตั
ริ
ดุ
ย่
ย์
ต่
นี้

สั
พั


ธ์


มี


 29 30

• าสาร ป ยา ป มาณไ พอ นป ยาจะ น ดเ อสารใดสารห งหมด

• สาร หมด อนจะเ น ว หนดป มาณของผลผ ต เ ด น เ ยก า สาร หนดป มาณ
(Limiting agent)

นตอนการ นวณ

31 32
ถ้
ขั้
ที่
ที่
ทำ
ก่
ฏิ
กิ
คำ
ริ
ป็
มี
ตั
ริ
กำ
ม่
ริ
ดี
กั
ฏิ
กิ
ริ
ลิ
ที่
สิ้
กิ
สุ
ขึ้
มื่
รี
ว่
กำ
นึ่

ริ
 ผลไ ตามทฤษ (Theoretical yield)

33 34

วอ าง จงหาป มาณผลผ ตตามทฤษ (เ นก ม) ของทองแดง ไ จากการแยก

คอปเปอ (I) ลไฟ (Cu2S) 1590 g


       ป ยา เ ด น อ       Cu2S   +   O2      ---->       2Cu   +   SO2

       าผลการทดลองไ ทองแดง 1,200 g.
จง นวณหาผลผ ต อยละ

Cu2S   1590 g.    = 1590 = 10 mol    

159
 จากสมการ    
Cu2S       1 mol     เต ยม    Cu   ไ      2 mol    =   2 x 63.5 g.

      Cu2S     10 mol     เต ยม    Cu   ไ    2 x 63.5 x 10 = 1270 g.

 
ผลผ ต อยละ   = 1200 x  100    =   94.5  
1270

35
ตั

 
 

ย่
ด้
ถ้
ฏิ
คำ
กิ

ริ
ริ
ลิ
ที่
ร์
ร้
กิ
ซั
ขึ้
ฎี
รี
รี
ลิ
คื
ลิ
ด้
ด์
ร้
 

ฎี
ด้
ด้
ป็
.

รั

ที่
ด้