ISSN 1791-9894
π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜-πÔ‡ÓÈÔ˜ 2010
ΨΥΧΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ
∂•∞ª∏¡π∞π√ NEWSLETTER Δ√À ∫§∞¢√À æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏™ Δ∏™ ∂æ∂
EDITORIAL
π. °È·ÓÓÔÔ‡ÏÔ˘, ¶·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˜
∞. ¢Ô˘˙¤Ó˘, ¶Úfi‰ÚÔ˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ∫Ï¿‰Ô˘ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ ∂æ∂
ÙÔ ÚÒÙÔ Editorial ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎÔ‡ ‰ÂÏÙ›Ô˘ ÙÔ˘
™ ∫Ï¿‰Ô˘ Ù˘ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ ·Ó·Ê¤Ú·Ì fiÙÈ Ù¤ÙÔȘ
ÚÔÛ¿ıÂȘ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfi-
ÙËÙ· ‡·Ú͢ ÙÔ˘˜ Ì οı Ù‡¯Ô˜. Ÿˆ˜ fiÏÔÈ ÁÓˆÚ›-
˙Ô˘Ó ÙÔ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂȘ Ì›· ÚÔÛ¿ıÂÈ· Â›Ó·È Î¿ÙÈ ‰‡ÛÎÔÏÔ, ÙȘ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ fï˜ Â›Ó·È ÈÔ ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÙËÓ Û˘Ó¯›ÛÂȘ.
Àfi ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ù‡¯Ô˜ ÙÔ˘ newsletter ÚÔÛʤÚÂÈ
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÈηÓÔÔ›ËÛË ÛÙÔ˘˜ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È ÂÏ›˙Ô˘ÌÂ
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÛÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÙÔ˘.
ΔÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È Ë ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÙˆÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ¤Î·Ó ÙÔ
‰Â‡ÙÂÚÔ Ù‡¯Ô˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì·˜ Â¤ÙÚ„ ÛÂ
·˘Ù‹ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË Ó· ·Û¯ÔÏËıԇ̠̠¤Ó·Ó ÙÔ̤· Ù˘ æ˘¯È·ÙÚÔ-
‰ÈηÛÙÈ΋˜ ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î·È ÂȉÈÎfi. ª·Î¿ÚÈ Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ
ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È Ë ‰È¿ıÂÛË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·˘Ù‹
ÙÔ˘ ÎÏ¿‰Ô˘ Ù˘ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ Ù˘ ∂æ∂ Ó· Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈÔ
Ô˘ Ó· ÂÈÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË Î·È ¿ÏÏˆÓ ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎÒÓ ‰ÂÏÙ›ˆÓ
Ì ÂȉÈ΋ ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›·.
∏ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋ ¶·È‰ÈÒÓ Î·È ∂Ê‹‚ˆÓ Â›Ó·È ¤Ó· ·Ó·Ù˘Û-
ÛfiÌÂÓÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ. ∏ ÚfiÛÊ·Ù˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ ıÂÛÌÈ-
Îfi Ï·›ÛÈÔ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ Ù˘ Ó·ÓÈ΋˜ ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ
∂ÏÏ¿‰· (Ó. 3189/2003) Î·È Ë ÓÔÌÔıÂÙÈ΋ Ú‡ıÌÈÛË (Ó.
3625/2007) ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂͤٷÛ˘ ·ÓËÏ›ÎˆÓ ı˘Ì¿ÙˆÓ ÛÂÍÔ˘·-
ÏÈ΋˜ ηÎÔÔ›ËÛ˘ ‹ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢Û˘ ηıÈÛÙÔ‡Ó ÂÈÙ·ÎÙÈ΋ ÙËÓ
·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ‰ÔÌÒÓ
Î·È ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË -
·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ·Ú¤Ì‚·ÛË – ÙˆÓ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÌϤÎÔ-
ÓÙ·È ÛÙË ‰ÈηÛÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ∏ Û˘Ó¯‹˜ ÏÔÈfiÓ ÂÓË̤ڈÛË
ÁÈ· Ù· Ó¤· ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÛÙÔ ‰›Ô Ù˘ ·Ó·Ù˘Íȷ΋˜
„˘¯ÔÏÔÁ›·˜, ÂȉÈÎfiÙÂÚ· Ù˘ ÌÓ‹Ì˘ Î·È ˘Ô‚ÔÏÈÌfiÙËÙ·˜, ηıÒ˜
Î·È ÛÙÔ ‰›Ô Ù˘ ·Ó·Ù˘Íȷ΋˜ „˘¯Ô·ıÔÏÔÁ›·˜ Â›Ó·È Î·ıÔÚÈ-
ÛÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË Ì ηÎÔÔÈË̤ӷ ·È‰È¿ ηÈ
¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡∞
Editorial ÛÂÏ. 01
æ˘¯È·ÙÚÈ΋ ÂÚ›ı·Ï„Ë ÛÙȘ Ê˘Ï·Î¤˜ ÛÂÏ. 02
∏ „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋ ηٷÓfiËÛË Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÂÏ. 05
∂ÎÊÔ‚ÈÛÌfi˜ Î·È ‚›· ÛÙ· Û¯ÔÏ›·: ÌÈ· Ó¤· Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·; ÛÂÏ. 10
¶·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÈÛÙÈÎÔ‡ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ ˘„ËÏ‹˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÂÏ. 12
∏ ·ÔηٷÛÙ·ÙÈ΋ ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÛÂÏ. 14
∏ ˘fiıÂÛË √˘ÙÚÔ (Outreau) Î·È ‰È‰¿ÁÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÂÏ. 15
∞-ÓÔ˘˜ (‹ ÎÚ˘Êfi-) ÂÁÎÏËÌ·Ù›·˜; ÛÂÏ. 16
¶·È‰ÔÎÙÔÓ›·: ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Î·È ÚfiÏ˄˘ ÛÂÏ. 17
ΔÔ ÚÔÊ›Ï ÙÔ˘ „˘¯ÔÏfiÁÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌÔÓ· ÛÂÏ. 19
¶ÂÚÈÏ‹„ÂȘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂˆÓ ™˘Ó‰ڛԢ «∂ÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ Ì ÙÔ˘˜ ·Ú·‚·ÙÈÎÔ‡˜ ÂÊ‹‚Ô˘˜» ÛÂÏ. 20
Δ‡Ô˜ ‰ÂÛÌÔ‡ Î·È ·Ú·و̷ÙÈ΋ / ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÛÂÏ. 22
∏ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÔÈÓ‹˜: ·ÓÙ·fi‰ÔÛË, ·fi ÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ·Ó¿ÁÎË ÛÙËÓ
ËıÈ΋ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÛÂÏ. 26
Δ∂ÀÃ√™ ¡Ô 2
ÂÊ‹‚Ô˘˜. ∂›Ó·È ¤Ú·Ó ¿Û˘ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·˜ fiÙÈ ·Ó‹ÏÈÎÔÈ Ô˘
·Ú·‚·ÙÔ‡Ó ‹ ηÎÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ·˘ÍË̤ÓÔ Î›Ó‰˘ÓÔ
·Ó¿Ù˘Í˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·Ú·‚·ÙÈÎfi-
ÙËÙ·˜ ÛÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹.
√ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈÎfi˜ ∫Ï¿‰Ô˜ Ù˘ ∂.æ.∂. ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ
ÙËÓ ¶·È‰Ô„˘¯È·ÙÚÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ÈÛÙ‡ԢÌ fiÙÈ ÌÔÚ›
Ó· Û˘Ó‰Ú¿ÌÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙ· „˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈο ‰ÚÒÌÂÓ· ηÈ
ÙÔ ·ÚfiÓ ¤ÓÙ˘Ô Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÊfiÚÔ˘Ì ÂÓË̤ڈÛ˘, ·ÓÙ·ÏÏ·-
Á‹˜ ·fi„ÂˆÓ Î·È ˘Ô‚ÔÏ‹˜ ÚÔÙ¿ÛˆÓ.
£· ı¤Ï·Ì ӷ ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÛÊ·-
ÙË ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋ ¶·È‰ÈÒÓ Î·È ∂Ê‹-
‚ˆÓ (∂ΉfiÛÂȘ ¶·Û¯·Ï›‰Ë˜, 2010) ÙÔ ÔÔ›Ô ÊÈÏÔ‰ÔÍ› Ó·
Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ÙÔ ÎÂÓfi Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·,
·ÊÔ‡ Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÂÌ›ÙÔ˘Ó ÛÙÔ ‰›Ô ·ÏÏËÏÔÂÈÎ¿Ï˘„˘
ÌÂٷ͇ Ù˘ ¶·È‰Ô„˘¯È·ÙÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ¡ÔÌÈ΋˜ ∂ÈÛÙ‹Ì˘ ‰ÂÓ
¤¯Ô˘Ó ·ÔÙ˘ˆı› Â·ÚÎÒ˜ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·. ΔÔ ‚È‚Ï›Ô ··ÚÙ›˙Â-
Ù·È ·fi ¤ÓÙ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜. ∏ ÚÒÙË ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙȘ
ÁÂÓÈΤ˜ ηÙ¢ı˘ÓÙ‹ÚȘ ÁÚ·Ì̤˜ ηٿ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·È‰ÈÒÓ
Î·È ÂÊ‹‚ˆÓ Ì „˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈΤ˜ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË ÂÓfi-
ÙËÙ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·È‰È΋ ηÎÔÔ›ËÛË Î·È ·Ú·Ì¤ÏËÛË. ∏
ÙÚ›ÙË ÂÓfiÙËÙ· ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ ˙ËÙ‹Ì·Ù· ·ÓËÏ›ÎˆÓ Ô˘ ÂÌ›ÙÔ˘Ó ÛÙÔ
∞ÛÙÈÎfi ¢›Î·ÈÔ ÂÓÒ Ë Ù¤Ù·ÚÙË ÂÓfiÙËÙ· ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ·Ó‹-
ÏÈÎÔ˘˜ ·Ú·‚¿Ù˜. ΔÔ ‚È‚Ï›Ô ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË
˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ·ÓËÏ›ÎˆÓ ÂÓÒ-
ÈÔÓ ‰ÈηÛÙÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ. Δ¤ÏÔ˜, ÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ· ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ÏÂÍÈ-
ÏfiÁÈÔ ÓÔÌÈÎÒÓ fiÚˆÓ, ˘fi‰ÂÈÁÌ· Û˘Ó·›ÓÂÛ˘ Î·È ·Ó·ÊÔÚ¿˜
Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓˆÌÔÛ‡Ó˘. ΔÔ ‚È‚Ï›Ô ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË Ó·
Ï¿‚ÂÈ ÁÓÒÛË Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˘Û·˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ Î·È ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÏËÚÔ-
ÊÔڛ˜ Ô˘ ·ÔÎÙÔ‡Ó Ú·ÎÙÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÛÙÔ ¯ÂÈÚÈÛÌfi Î·È ÛÙËÓ
·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ‰ÈηÛÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
∫§∞¢√™ æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏™ Δ∏™ ∂æ∂
¶ƒ√∂¢ƒ√™ ∞. ¢Ô˘˙¤Ó˘
°ƒ∞ªª∞Δ∂π™ ∞. μÔ‡Ú‰·˜
Ã. ΔÛfiÂÏ·˜
™À¡Δ∞∫Δπ∫∏ ∂¶πΔƒ√¶∏ ∂∫¢√™∏
¢/¡Δ∏™ ™À¡Δ∞•∏™ ∞. ¢Ô˘˙¤Ó˘
ª∂§∏ π. °È·ÓÓÔÔ‡ÏÔ˘ ∂∫¢√Δ∏™: ¢. KÔÓÙÔÁÂÒÚÁÔ˜
∞. ΔÛÈ¿Ì˘ ∞Ï. ¶·Ó·ÁÔ‡ÏË 118
153 43 ∞Á. ¶·Ú·Û΢‹
ΔËÏ.: 210 6835999
Fax: 210 6836077
À¶∂À£À¡√™ À§∏™ °. Δ˙ÂÊÂÚ¿ÎÔ˜ www.mdcom.gr
[ Û . 2 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
æÀÃπ∞Δƒπ∫∏ ¶∂ƒπ£∞§æ∏ ™Δπ™ ºÀ§∞∫∂™:
ªÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·Ú¤Ì‚·Û˘ Û ∫·Ù¿ÛÙËÌ· ∫Ú¿ÙËÛ˘ ·fi ∫ÈÓËÙ‹ ªÔÓ¿‰· æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜.
¡. °ÎȈӿ΢, „˘¯ÔÏfiÁÔ˜ - ™Ù. °Î·Ú·‚¤ÏÏ·˜, „˘¯›·ÙÚÔ˜ - μ. π·Îˆ‚¿ÎË, ÓÔÛËχÙÚÈ· - ∞ı. ÃÚ˘Û·ÎfiÔ˘ÏÔ˜, „˘¯›·ÙÚÔ˜
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹
™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌ›ˆÌ· ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·
·Ú¤Ì‚·Û˘ Û ηٿÛÙËÌ· ÎÚ¿ÙËÛ˘ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ „˘¯È·ÙÚÈ΋
Î¿Ï˘„Ë ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ. ∏ ·Ú¤Ì‚·ÛË ¤ÁÈÓ ·fi ÎÏÈÌ¿ÎÈÔ ∫ÈÓËÙ‹˜
ªÔÓ¿‰·˜ æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜, ηÙfiÈÓ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ·ÈÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘
ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ÚÔ˜ ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ÀÁ›·˜ Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈ-
΋˜ ∞ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜ (ÀÀ∫∞). ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ·Ú¤Ì‚·ÛË Î·È Ù·
·ÔÙÂϤÛÌ·Ù¿ Ù˘ ηıÒ˜ Î·È ÔÈ Î˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ÚÔ¤-
΢„·Ó ÎÈ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ·Ó·ÛÙÔÏ‹ Ù˘.
1. πÛÙÔÚÈÎfi
ΔÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔ˘ 2008 Ë ¢È‡ı˘ÓÛË æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜ (¢æÀ)
ÙÔ˘ ÀÀ∫∞ ÎÔÈÓÔÔ›ËÛ Û ÌË ÎÂÚ‰ÔÛÎÔÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó
ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ∫ÈÓËÙÒÓ ªÔÓ¿‰ˆÓ æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜
(∫ªæÀ), ¤ÁÁÚ·ÊÔ ÙÔ˘ ÙfiÙ °ÂÓ. °Ú·ÌÌ·Ù¤· ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ
¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÁÈÓfiÙ·Ó ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È·ÙÚÈ΋ Î¿Ï˘-
„Ë ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ÎÚ¿ÙËÛ˘ ·fi ÌÔÓ¿‰Â˜ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜.
™ÙÔ ‰È·‚È‚·ÛÙÈÎfi, ÙÔ ÀÀ∫∞ ˙ËÙÔ‡Û ·fi ÙȘ ∫ªæÀ ÙˆÓ ÌË ÎÂÚ-
‰ÔÛÎÔÈÎÒÓ ÊÔÚ¤ˆÓ (·ÎfiÌË Î·È Û ÂÚÈÔ¯¤˜ fiÔ˘ ‹Ù·Ó ·Ó·Ù˘Á-
̤Ó˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ·fi ÙÔÓ ÎÚ·ÙÈÎfi ÙÔ̤·, fiˆ˜ ÁÈ·
·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù· πˆ¿ÓÓÈÓ· ÌÂ æ˘¯È·ÙÚÈÎfi ΔÌ‹Ì· ÛÙÔ °ÂÓÈÎfi ¡ÔÛÔ-
ÎÔÌÂ›Ô "÷Ù˙ËÎÒÛÙ·", Ë æ˘¯È·ÙÚÈ΋ ∫ÏÈÓÈ΋ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·-
Îfi °ÂÓÈÎfi ¡ÔÛÔÎÔÌ›Ô, ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜ Î·È ¿ÏÏ·), Ó'
·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙÔ ·›ÙËÌ· ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘ Î·È ÛÂ
ÂÚ›ÙˆÛË ıÂÙÈ΋˜ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛ˘, Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó (Î·È ÌfiÓÔ)
Û¯ÂÙÈο ÙË ¢æÀ.
∏ ∫ÈÓËÙ‹ ªÔÓ¿‰· æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜ ÂÓfi˜ ΔÔ̤· æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜
Ù˘ £ÂÛÛ·Ï›·˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËΠıÂÙÈο ÛÙÔ ·›ÙËÌ· Î·È ‰È·Ù‡ˆÛÂ
ÂÁÁڿʈ˜ ÚÔ˜ ÙË ¢æÀ ÙÔ˘ ÀÀ∫∞ Î·È ÙËÓ ·ÚÌfi‰È· °ÂÓÈ΋ ¢È‡-
ı˘ÓÛË ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ıˆ-
ÚÔ‡Û ··Ú·›ÙËÙ˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ÌÈ· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ-
΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ηٿÛÙËÌ· ÎÚ¿ÙËÛ˘. Δ·˘Ùfi¯ÚÔÓ·,
ÍÂΛÓËÛ ÛÂÈÚ¿ Â·ÊÒÓ Ì ¿ÏϘ ÎÈÓËÙ¤˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ Ô˘ ›¯·Ó ÛÙËÓ
ÂÚÈÔ¯‹ ¢ı‡Ó˘ ÙÔ˘˜ Ê˘Ï·Î¤˜, Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ˘ÈÔıÂÛ›· ÎÔÈÓ‹˜
ÛÙ¿Û˘ ÚÔ˜ Ù· Û˘Ó·ÚÌfi‰È· ˘Ô˘ÚÁ›· Ô˘ ı· Â¤ÙÚÂ ÙË ‰È·-
Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË ÂÓfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜. ∞fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ Â·Ê¤˜
ÚԤ΢„ fiÙÈ Î¿ÔȘ ·fi ÙȘ ∫ªæÀ ·¤ÚÚÈÙ·Ó ÂÍ ·Ú¯‹˜ ÙËÓ
·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙȘ Ê˘Ï·Î¤˜ ÂÓÒ ¿ÏϘ ¤ıÂÙ·Ó ˆ˜ ÚÔ¸fiıÂÛË ÙËÓ
·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÚÔ‚Ô‡Ó ÛÂ
·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ÂÈÛËÌÔÔ›ËÛË Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘
‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘ ¤Î‰ÔÛ˘ Û¯ÂÙÈ΋˜ ∫ÔÈÓ‹˜ ÀÔ˘ÚÁÈ΋˜ ∞fiÊ·Û˘.
™ÙË ‚¿ÛË Ù˘ ÏÔÁÈ΋˜ fiÙÈ ÌÈ· ÌÔÓ¿‰· „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ Ô˘ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ¢ËÌfiÛÈ·˜ ÀÁ›·˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â͢ËÚÂÙ›
ηٿ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ Ì ˘„ËÏfi ΛӉ˘ÓÔ ÓfiÛËÛ˘ ηÈ
fiÙÈ ÔÈ ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔÈ Â›Ó·È ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÔÌ¿‰· ÏËı˘ÛÌÔ‡, Ë Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ÓË ∫ªæÀ ·Ô‰¤¯ÙËΠӷ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·
·Ú¤Ì‚·Û˘ ÛÙȘ ÙÔÈΤ˜ Ê˘Ï·Î¤˜. √È ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ
·Ú¤Ì‚·ÛË Ô˘ Ë ÂÓ ÏfiÁˆ ∫ªæÀ ¤ıÂÛ ÂÁÁڿʈ˜ ÚÔ˜ Ù·
ÀÔ˘ÚÁ›· ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘ Î·È ÀÁ›·˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ·ÎfiÏÔ˘ı˜:
1. ∂ÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È Ù‹ÚËÛË ÂÓfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ı·
ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ·Ú¤Ì‚·ÛË Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ ÛÙÔ ∫·Ù¿-
ÛÙËÌ· ∫Ú¿ÙËÛ˘ ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ (Î·È Ì¿ÏÈÛÙ·
fiÛˆÓ ¤¯Ô˘Ó „˘¯ÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÍ¿ÚÙËÛË ·fi
Ô˘Û›Â˜, ηıÒ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÚÙË̤ÓÔ˘˜ ÔÈ ÎÈÓËÙ¤˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ‰ÂÓ
Â›Ó·È ·ÚÌfi‰È˜ -Ô‡Ù ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ·- Ó' ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó).
2. ∞Ô‰Ô¯‹, ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜, ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ Ô˘
‰È¤Ô˘Ó ÙȘ ıÂÚ·¢ÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ·ÓÙ›ÏË-
„˘ ÁÈ· ÙËÓ ÊÚÔÓÙ›‰· Ù˘ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ Î·È ‰Ë ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘
·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙÔ˘ Û˘Ó¯ԇ˜ Ù˘ ÊÚÔÓÙ›‰·˜ ηÈ
ÙËÓ ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË, ÔÏ˘‰È¿ÛÙ·ÙË ·ÚÔ¯‹ ˘ËÚÂÛÈÒÓ.
3. ÀÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ·ÚfiÛÎÔÙ˘ -ÂÓÙfi˜ ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ Ô˘ ÂÈ‚¿Ï-
ÏÂÈ Ë Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ∫·Ù·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ∫Ú¿ÙËÛ˘- ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á›·˜ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ηٷÛÙ‹Ì·ÙÔ˜,
Ì ÛÙfi¯Ô ¿ÓÙ· ÙÔ ıÂÚ·¢ÙÈÎfi fiÊÂÏÔ˜ ÁÈ· fiÛÔ˘˜ ÂÎ ÙˆÓ ÎÚ·-
ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË.
4. Δ·ÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛˆÓ, ΢ڛˆ˜ Ì fiÚÔ˘˜
Û‚·ÛÌÔ‡ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ∫·Ù·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜
ÎÚ¿ÙËÛ˘ Î·È Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜.
√È ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ Ù¤ıËÎ·Ó ˆ˜ ·ÊÂÙËÚ›· ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘
Ì¿ÏÏÔÓ, ·Ú¿ ˆ˜ ·˘ÛÙËÚ¿ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ı· ηıfiÚÈ˙·Ó -‰›ÎËÓ
"Ô˘‰Ô‡"- ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ‹ ÌË Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘: Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ
Ù¤ıËÎÂ ¤Ó· Û˘ÓÔÏÈÎfiÙÂÚÔ ˙‹ÙËÌ· ·' ·˘Ùfi Ô˘ ¤ıÂÙÂ ÙÔ ÀÔ˘Ú-
Á›Ô: fi¯È ·Ï¿ „˘¯È·ÙÚÈ΋ Î¿Ï˘„Ë, ·ÏÏ¿ ÊÚÔÓÙ›‰· Ù˘ „˘¯È΋˜
˘Á›·˜ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ¿Ú· ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË Ù˘ ·Ó¿Á΢ ÁÈ· ÈÔ
ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙË Ê˘Ï·Î‹.
2. ΔÔ Ï·›ÛÈÔ
ΔÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ∫·Ù¿ÛÙËÌ· ∫Ú¿ÙËÛ˘ Â›Ó·È ÓÂfi‰ÌËÙÔ Î·È ÍÂΛ-
ÓËÛ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÙÔÓ πÔ‡ÏÈÔ ÙÔ˘ 2006 ˆ˜ ÎÏÂÈÛÙ‹ Ê˘Ï·Î‹
(ηٿ ÙËÓ ÔÚÔÏÔÁ›· Î·È ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈ-
ÎÔ‡ ÎÒ‰Èη Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜). Œ¯ÂÈ ‰˘Ó·ÌÈÎfiÙËÙ· 400 ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤-
ÓˆÓ. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ, ÛÙ· ·Ú¯Èο Û¯¤‰È·, Ô ÚÔ‚ÏÂfiÌÂ-
ÓÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ‹Ù·Ó ηٿ Ôχ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜ (280), ·ÏÏ¿ ÌÂÙ¿ ·fi
·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ô˘ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó -ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ- ÙËÓ Î·Ù¿ÚÁËÛË
‰È¿ÊÔÚˆÓ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ Î·È ÙË ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ‰›ÎÏÈÓˆÓ
ÎÂÏÈÒÓ Û ÙÚ›ÎÏÈÓ·, Ë ‰˘Ó·ÌÈÎfiÙËÙ· ·Ó‹Ïı ÛÙȘ 400 ı¤ÛÂȘ. ΔËÓ
ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ÔÈ ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔÈ ‹Ù·Ó ۯ‰fiÓ ‰ÈÏ¿ÛÈÔÈ
(ÙËÓ 1/1/2009 Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÂÚ¯fiÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ 714, ÙËÓ
1/1/2008 ‹Ù·Ó 715, ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ËÌÂÚÔÌËÓ›· ÙÔ˘ 2007 ‹Ù·Ó
707 - ËÁ‹: °ÂÓÈÎfi˜ ™Ù·ÙÈÛÙÈÎfi˜ ¶›Ó·Î·˜ ∫›ÓËÛ˘ ∫Ú·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ
- ¶ÔÈÓÒÓ, ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘,
http://www.ministryofjustice.gr/modules.php?op=modload&nam
e=Sofronistiko&file=page2003-2009).
™ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ· ˘ËÚÂÙ› „˘¯ÔÏfiÁÔ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁfi˜,
ÂÓÒ ·Ú¤¯ÂÙ·È È·ÙÚÈ΋ Î¿Ï˘„Ë ·fi ·ÁÚÔÙÈÎfi ÁÈ·ÙÚfi Ô˘ ˘ËÚÂ-
Ù› ÙË ıËÙ›· ÙÔ˘ ÛÙȘ Ê˘Ï·Î¤˜. ¶ÂÚÈÛÙ·ÙÈο Ô˘ ¯Ú‹˙Ô˘Ó ÓÔÛÔ-
ÎÔÌÂȷ΋˜ ÂÚ›ı·Ï„˘ ‹ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ Â͢ËÚÂÙÔ‡-
ÓÙ·È ·fi ÙÔ °ÂÓÈÎfi ¡ÔÛÔÎÔÌÂ›Ô ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡.
∏ ∫ªæÀ (Ì ÊÔÚ¤· ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÙË «™˘ÓÂÈÚÌfi˜-∞Ì∫∂ ∫ÔÈÓˆÓÈ-
΋˜ ∞ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜») ÍÂΛÓËÛ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÙÔÓ ™Â٤̂ÚÈÔ ÙÔ˘
2007. ∞ÔÛÙÔÏ‹ Ù˘ Â›Ó·È Ë ·ÚÔ¯‹ ˘ËÚÂÛÈÒÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜
ÛÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ô˘ ‰È·Ì¤ÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡. ∂ÈÛË-
Ì·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ÓÔÌfi˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ Û¯Â‰fiÓ ·ÓÙÂÏ‹ ¤ÏÏÂÈ-
„Ë ˘ËÚÂÛÈÒÓ ‰ËÌfiÛÈ·˜ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ (˘ËÚÂÙ› ¤Ó·˜ „˘¯›·ÙÚÔ˜
ÛÙÔ °¡) Î·È ÙËÓ ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ȉȈÙÈÎÔ‡ ÙÔ̤· (3 ȉȈÙÈ-
Τ˜ ÎÏÈÓÈΤ˜ Î·È ÏËıÒÚ· ȉȈÙÒÓ „˘¯È¿ÙÚˆÓ Î·È „˘¯ÔÏfiÁˆÓ).
∏ ∫ªæÀ ÛÙÂϯÒÓÂÙ·È, ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ „˘¯È΋˜
˘Á›·˜, ·fi 2 „˘¯È¿ÙÚÔ˘˜, 4 „˘¯ÔÏfiÁÔ˘˜ Ï‹ÚÔ˘˜ ··Û¯fiÏËÛ˘
Î·È Ì›· ÌÂÚÈ΋˜ ··Û¯fiÏËÛ˘, ‰‡Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡˜, ‰‡Ô
ÂÈÛΤÙ˜ ˘Á›·˜ Î·È ÌÈ· ÓÔÛËχÙÚÈ·. √ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ˘‡ı˘-
ÓÔ˜ Â›Ó·È „˘¯›·ÙÚÔ˜.
∂ÈϤÔÓ ÙˆÓ Û˘ÓËıÈÛÌ¤ÓˆÓ ‰Ú¿ÛÂÒÓ Ù˘, Ë ∫ªæÀ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ∏̤ڷ˜ ÁÈ· ¿ÙÔÌ· Ì ÛÔ‚·Ú¤˜ „˘¯ÈΤ˜

‰È·Ù·Ú·¯¤˜ Ô˘ ‰È·Ì¤ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡.
∏ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ· ÎÚ¿ÙËÛ˘ ÍÂΛÓËÛ ÛÙȘ 4 √ÎÙˆ-
‚Ú›Ô˘ 2008 Î·È ‰È·ÎfiËΠÛÙ· Ù¤ÏË πÔ˘Ï›Ô˘ ÙÔ˘ 2009, ÌÂÙ¿ ·fi
Û¯ÂÙÈ΋ ·fiÊ·ÛË Ù˘ ∫ªæÀ, ·ÊÔ‡ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÌÂ
·ÓÒٷٷ ˘ËÚÂÛȷο ÛÙÂϤ¯Ë ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘.
3. ∏ ·Ú¤Ì‚·ÛË
ŸÏ˜ ÔÈ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ Ë ∫ªæÀ ıÂÒÚËÛ ··Ú·›ÙËÙ˜ ÁÈ·
ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ Û˘˙ËÙ‹ıËÎ·Ó Ì ÂÎÚÔ-
ÛÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ∫ÂÓÙÚÈÎÔ‡ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ÙˆÓ º˘Ï·-
ÎÒÓ ÛÂ Û˘Ó¿ÓÙËÛË Ô˘ ¤Ï·‚ ¯ÒÚ· ÙÔÓ ™Â٤̂ÚÈÔ ÙÔ˘ 2008 ηÈ
¤ÁÈÓ·Ó ÚÔÊÔÚÈο ·Ô‰ÂÎÙ¤˜. ∏ ·Ú¤Ì‚·ÛË Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿-
‰·˜ ÍÂΛÓËÛ ¤Ó· Ì‹Ó· ÌÂÙ¿ ·fi ·˘Ù‹ ÙËÓ -¤ÛÙˆ Î·È ÚÔÊÔÚÈ΋-
Û˘Ìʈӛ·, ·ÊÔ‡ ÎÚ›ıËΠ··Ú·›ÙËÙË Ë ¿ÌÂÛË ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ·ÚÔ-
¯‹˜ ˘ËÚÂÛÈÒÓ Û ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜ Ô˘ ÂÓÒ Â›¯·Ó ·Ó¿ÏÔÁ˜ ·Ó¿-
ÁΘ, ·˘Ù¤˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÔȯÂȈ‰Ò˜ (Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ „˘¯›·-
ÙÚÔ˜ ÙÔ˘ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÙÔ̤· Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Û ÛÙÔ °ÂÓÈÎfi ¡ÔÛÔÎÔÌ›Ô
ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡ ›¯Â ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Î·È ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È·ÙÚÈ΋ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ
Ê˘Ï·ÎÒÓ. √È ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔÈ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó Â›¯·Ó
ÚfiÛ‚·ÛË Û ȉÈÒÙ˜ „˘¯È¿ÙÚÔ˘˜. ™Â ¤ÎÙ·ÎÙ˜ Î·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈΤ˜
ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ‹Ù·Ó Ë ›‰È· Ë ‰È‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ ηٷÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÎÚ¿ÙË-
Û˘ Ô˘ ˙ËÙÔ‡Û ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ȉÈÒÙË „˘¯È¿ÙÚÔ˘).
∫ÏÈÌ¿ÎÈÔ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜, ·ÔÙÂÏÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ‰‡Ô „˘¯È¿-
ÙÚÔ˘˜ Î·È ÌÈ· ÓÔÛËχÙÚÈ·, ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÙȘ Ê˘Ï·Î¤˜ ÌÈ·
ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰· ÁÈ· 2 ‹ 3 ÒÚ˜ οı ÊÔÚ¿. ΔÔ ÚÔÛˆÈÎfi Ù˘
Ê˘Ï·Î‹˜ ÌÂÚÈÌÓÔ‡Û ÁÈ· ÙËÓ ÚÔۤϢÛË ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÌÂ
·›ÙËÌ· „˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ÂͤٷÛ˘ ‹ ÁÈ· Â·ÓÂͤٷÛË. ∏ ÚÔۤϢÛË
ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÁÈ· „˘¯È·ÙÚÈ΋ ÂͤٷÛË Î·È ÊÚÔÓÙ›‰· ‰ÂÓ ·ÎÔ-
ÏÔ˘ıÔ‡Û οÔÈÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÂÈÏÔÁ‹˜, ·Ú¿ ÌfiÓÔ ·˘Ùfi Ù˘ ¤ÎÊÚ·-
Û˘ ·ÈÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ‹ ·Ó ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi Ù˘ Ê˘Ï·Î‹˜
ıˆÚÔ‡Û ÂȂ‚ÏË̤ÓË ÙËÓ „˘¯È·ÙÚÈ΋ ÂͤٷÛË. ∂›¯Â ηٷÛÙ›
¢ı‡˜ ÂÍ ·Ú¯‹˜ ۷ʤ˜ fiÙÈ ÙÔ ÎÏÈÌ¿ÎÈÔ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ ı·
Â͢ËÚÂÙÔ‡Û ·ÈÙ‹Ì·Ù· ÊÚÔÓÙ›‰·˜ Ô˘ ‰ÂÓ ı· ›¯·Ó Û¯¤ÛË ÌÂ
¯Ú‹ÛË Ô˘ÛÈÒÓ, ÔÈ ‰Â „˘¯›·ÙÚÔÈ ‰ÂÓ ı· Û˘ÓÙ·ÁÔÁÚ·ÊÔ‡Û·Ó Ê¿Ú-
̷η Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ˙ËÙÔ‡Û·Ó ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ÔÈ ÂÍÂÙ·˙fiÌÂÓÔÈ.
∏ ÂͤٷÛË ÁÈÓfiÙ·Ó Û ¯ÒÚÔ Ù˘ Ê˘Ï·Î‹˜, ·ÚÔ˘Û›· ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘
ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ù˘ Ê˘Ï·Î‹˜ (ÂÓfi˜ ÓÔÛËÏÂ˘Ù‹, ÂÓ›ÔÙ Ù˘ ÁÈ·ÙÚÔ‡ -
fiÙ·Ó Â›¯Â ˘ËÚÂÛ›·). ŸÙ·Ó ˘‹Ú¯Â ÏfiÁÔ˜ (.¯., ÂÈıÂÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓÔ˘), ·Ú¢ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î·È Ê‡Ï·Î·˜.
√ ̤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ Ù˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ Ù˘ ÂͤٷÛ˘ ‹Ù·Ó 20', ÂÓÒ Ô Ì¤ÛÔ˜
fiÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÍÂÙ·˙fiÌÂÓˆÓ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ 12.
™ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜-¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 2008 ¤Ï·‚·Ó ¯ÒÚ· 10 ÂÈ-
ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ ÎÏÈÌ·Î›Ô˘. ™ÙȘ 8 ·fi ·˘Ù¤˜, ÁÈ· ÙȘ Ôԛ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó
ÛÙÔȯ›·, ÂÍÂÙ¿ÛÙËÎ·Ó Û˘ÓÔÏÈο 80 ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔÈ Û 84 Ú¿ÍÂȘ (ÔÈ
3 ‹Ù·Ó Â·ÓÂÍÂÙ¿ÛÂȘ). Δ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ÎÚ·-
ÙÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó „˘¯È·ÙÚÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ· ‹Ù·Ó: ÙÔÍÈÎÔÂÍ¿Ú-
ÙËÛË (58 ÂÚÈÛÙ·ÙÈο), ·¸Ó›· Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓË Ì ÙÔÍÈÎÔÂÍ¿ÚÙËÛË (7
ÂÚÈÛÙ·ÙÈο), ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÏfiÁˆ „˘¯È΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ (15 ÂÚÈÛÙ·-
ÙÈο). ΔÔ ·›ÙËÌ· Ô˘ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ÂÍÂÙ·Ûı¤ÓÙ˜ ÂͤÊÚ·Û·Ó Î·Ù¿ ÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ Ì ÙÔ˘˜ „˘¯È¿ÙÚÔ˘˜ ·ÊÔÚÔ‡Û ÙË ¯ÔÚ‹-
ÁËÛË Ê·ÚÌ¿ÎˆÓ (79 ¿ÙÔÌ·, ÔÛÔÛÙfi 98,75% ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘).
ΔÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ (81%) ÙˆÓ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ Ô˘ ·ÈÙ‹ıËηÓ
„˘¯È·ÙÚÈ΋ ÂͤٷÛË ·Ó¤ÊÂÚ·Ó Úfi‚ÏËÌ· Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÂÍ¿ÚÙËÛË
·fi Ô˘Û›Â˜. ªfiÓÔ 15 ÛÙ· 80 ÂÚÈÛÙ·ÙÈο (19%) ›¯·Ó ·ÌÈÁÒ˜
„˘¯È·ÙÚÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· Î·È ÂÓ¤ÈÙ·Ó ÛÙËÓ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘
Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜. ∂Í ·˘ÙÒÓ, 5 ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ›¯·Ó ‰È¿ÁÓˆÛË
"„˘¯ˆÛÈ΋ Û˘Ó‰ÚÔÌ‹" Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· 10 ·Ó‹Î·Ó ‰È·ÁÓˆÛÙÈο
ÛÙȘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜.
∏ ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ Ì „˘¯È·ÙÚÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· ÂÚÈÂ-
Ï¿Ì‚·Ó ÙË ¯ÔÚ‹ÁËÛË „˘¯ÔÊ·Ú̷΢ÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Î·È ÙËÓ Ù·ÎÙÈ-
΋ „˘¯È·ÙÚÈ΋ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÂÓÒ, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÂÓfi˜ ·Ùfi-
ÌÔ˘, ˙ËÙ‹ıËΠ·Ú·ÔÌ‹ Û ÌÔÓ¿‰· ÓÔÛËÏ›·˜ („˘¯È·ÙÚ›Ô
∫ÔÚ˘‰·ÏÏÔ‡).
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 3 ]
∏ Û˘ÌÏ‹ÚˆÛË ÂÓfi˜ ‰ÈÌ‹ÓÔ˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ¤‰ˆÛ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·
ÁÈ· ¤Ó·Ó ÚÒÙÔ ·ÔÏÔÁÈÛÌfi Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ηÈ
Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜, Ô˘ Û˘˙ËÙ‹ıËÎ·Ó Ì ÙË ¢È‡ı˘ÓÛË Ù˘ Ê˘Ï·-
΋˜ Î·È ÙÔ ÂÌÏÂÎfiÌÂÓÔ ÚÔÛˆÈÎfi ÛÂ Û˘Ó¿ÓÙËÛË Ô˘ ¤Ï·‚Â
¯ÒÚ· ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 2009.
Δ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ‰ÈÌ‹ÓÔ˘
·Ú¤Ì‚·Û˘ Û˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ·ÎfiÏÔ˘ı·:
1. ™ÙÔ˘˜ „˘¯È¿ÙÚÔ˘˜ ÚÔÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔÍÈÎÔÂÍ·ÚÙË̤ÓÔÈ
(ÙÔ ÔÛÔÛÙfi ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙÔ 80% ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤-
ÓˆÓ Ô˘ ˙‹ÙËÛ·Ó ÂͤٷÛË ·fi ÙÔ ÎÏÈÌ¿ÎÈÔ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜
ªÔÓ¿‰·˜) Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ·›ÙËÌ· ÌË ıÂÚ·¢ÙÈ΋˜ Û˘ÓÙ·ÁÔ-
ÁÚ¿ÊËÛ˘ „˘¯ÔÊ·Ú̿ΈÓ. ™˘Ó¤ÂÈ· ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡
›ӷÈ, ¿ÙÔÌ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË ·fi „˘¯È·ÙÚÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ·, ÙËÓ
ÔÔ›· Ë ∫ÈÓËÙ‹ ªÔÓ¿‰· ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ, Ó· ÌËÓ
¤¯Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË Û ·˘Ù‹ ‹ fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ó, Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË
Î·È ·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜ ·Ó¿ÏÔÁË ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘˜.
2. ∏ ¯ÔÚ‹ÁËÛË Ù˘ Ê·Ú̷΢ÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Ô˘ Û˘ÓÙ·ÁÔÁÚ·ÊÔ‡Ó
ÔÈ „˘¯›·ÙÚÔÈ ÛÙÔ˘˜ ¤¯ÔÓÙ˜ ·Ó¿ÁÎË Á›ÓÂÙ·È ¯ˆÚ›˜ Úfi‚ÏËÌ·.
3. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Úfi‚ÏËÌ· Ì ÙȘ Â·ÓÂÍÂÙ¿ÛÂȘ Ô‡Ù ÁÂÓÈÎÒ˜ ÌÂ
ÙË Û˘ÌÌfiÚʈÛË ÛÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ÙˆÓ „˘¯È¿ÙÚˆÓ.
∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›۷ Û˘Ó¿ÓÙËÛË Î·Ù¤ÛÙË ·ÎfiÌË ÌÈ· ÊÔÚ¿
۷ʤ˜ fiÙÈ Ë Â͢ËÚ¤ÙËÛË ·ÙfiÌˆÓ Ì Úfi‚ÏËÌ· ÙÔÍÈÎÔÂÍ¿ÚÙËÛ˘
‰ÂÓ ÂÌ›ÙÂÈ ÛÙȘ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜. ∂ÈϤÔÓ,
ÂÈÛËÌ¿ÓıËΠfiÙÈ Ë ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Â›Ó·È Û˘Ó-
‰Â‰Â̤ӷ Ì ÙȘ ÙÔÍÈÎÔÂÍ·ÚÙ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ Û˘Ó¤ÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏ›
Û‡ÓıÂÙÔ Î·È ‰È·ÎÚÈÙfi ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÔ̤· ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ∫ÈÓË-
Ù¤˜ ªÔÓ¿‰Â˜ Ô‡Ù ÙËÓ Û¯ÂÙÈ΋ Ù¯ÓÔÁÓˆÛ›·, ·ÏÏ¿ Ô‡Ù ÙËÓ ·Ó¿ÏÔ-
ÁË ÂÍÔ˘ÛÈÔ‰fiÙËÛË – ·fi ÙÔ ıÂÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û‡ÛÙ·Û‹˜ ÙÔ˘˜ –
‰È·ı¤ÙÔ˘Ó. ŒÁÈÓ ̿ÏÈÛÙ· ÁÓˆÛÙfi ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ ÛÙË Û˘Ó¿-
ÓÙËÛË fiÙÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙÔÍÈÎÔÂÍ¿ÚÙËÛ˘
˘¿Ú¯ÂÈ ÂȉÈ΋ ̤ÚÈÌÓ· ·fi ¿ÏÏ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ÌÔÓ¿‰Â˜, Ô˘
Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈËıÔ‡Ó, ·ÎfiÌË Î·È Ì ÙË ‰È·ÌÂÛÔÏ¿-
‚ËÛË ‹ Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜1.
Δ¤ÏÔ˜, ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤¯ÈÛË Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ÚÔÙ¿ıËÎ·Ó Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·:
1. ªÂ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ ˘Á›·˜ Î·È „˘¯È΋˜
˘Á›·˜ ÙÔ˘ ∫·Ù·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ∫Ú¿ÙËÛ˘ (ÁÈ·ÙÚfi, „˘¯ÔÏfiÁÔ, ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡˜, ÓÔÛËÏÂ˘Ù¤˜) Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÙ¢¯ı› ÙÔ
«ÊÈÏÙÚ¿ÚÈÛÌ·» ÙˆÓ ·ÈÙËÌ¿ÙˆÓ ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ÛÙÔ˘˜ „˘¯È¿ÙÚÔ˘˜
ÙÔ˘ ÎÏÈÌ·Î›Ô˘ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ Ó· Êı¿ÓÔ˘Ó ÂΛӷ Ô˘
·ÊÔÚÔ‡Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ÁÈ· „˘¯È·ÙÚÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ∫Ú›ıËΠÛÎfi-
ÈÌË Ë ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ
ÙˆÓ ‰‡Ô ¯ÒÚˆÓ Ô˘ ı· ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙÚfiˆÓ
Â›Ù¢Í˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘.
2. ΔÔ ÎÏÈÌ¿ÎÈÔ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ -·ÔÙÂÏÔ‡ÌÂÓÔ ·fi
„˘¯›·ÙÚÔ Î·È ÓÔÛËχÙÚÈ·- ı· ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÙÔ ∫·Ù¿ÛÙËÌ·
∫Ú¿ÙËÛ˘ ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰· ÁÈ· ÙÚÂȘ ÒÚ˜ οı ÊÔÚ¿.
Δ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Î·È ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÚԤ΢„·Ó ÎÔÈÓÔÔÈ‹ıË-
Î·Ó ÛÙË ¢æÀ ÙÔ˘ ÀÀ∫∞ Î·È ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘, Û˘Óԉ¢-
fiÌÂÓ· ·fi ÙËÓ ÂÎ Ó¤Ô˘ ˘Ô‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ·ÈÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÌÈ·˜
‰È·‰Èηۛ·˜ Ë ÔÔ›· ı· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ıÂÛÌÔı¤ÙËÛË Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·-
Û›·˜ ÙˆÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ Ì ÙÔ ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·.
∏ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘ ÎÏÈÌ·Î›Ô˘ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ ÛÙÔ ∫·Ù¿-
ÛÙËÌ· ∫Ú¿ÙËÛ˘ Û˘Ó¯›ÛÙËΠ̤¯ÚÈ ÙȘ 14 πÔ˘Ï›Ô˘ 2009. ∞fi ÙÔÓ
π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ, Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Û˘ÓÔÏÈο 17 ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ ÎÏÈ-
Ì·Î›Ô˘ Î·È 135 Ú¿ÍÂȘ (ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ 56 Â·ÓÂÍÂÙ¿ÛÂȘ) Ô˘
·ÊÔÚÔ‡Û·Ó Û 85 ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔ˘˜. ∂Í ·˘ÙÒÓ, 39 ›¯·Ó ‰È¿ÁÓˆÛË
ÙÔÍÈÎÔÂÍ¿ÚÙËÛ˘, 15 ηٿıÏȄ˘, 11 ·¸Ó›·˜, 7 ·Á¯Ò‰Ô˘˜ ‰È·Ù·-
Ú·¯‹˜, 6 ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ (5 ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜, 1
ÌÂٷȯÌȷ΋˜), 3 ›¯·Ó ‰ÈÏ‹ ‰È¿ÁÓˆÛË, 1 ›¯Â ‰È¿ÁÓˆÛË „˘¯ˆÙÈ-
΋˜ Û˘Ó‰ÚÔÌ‹˜, 1 Û˘Ó‰ÚfiÌÔ˘ ÌÂÙ·ÙÚ·˘Ì·ÙÈÎÔ‡ ÛÙÚ˜, 1 ‰ÂÓ Â›¯Â
[ Û . 4 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
‰È¿ÁÓˆÛË. ™ÙË Û˘ÓÙÚÈÙÈ΋ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÔÈ ÂÍÂÙ·Ûı¤ÓÙ˜
›¯·Ó ˆ˜ ·›ÙËÌ· ÙË ¯ÔÚ‹ÁËÛË Ê·Ú̿ΈÓ. ∏ ۯ‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈ΋
·Ú¤Ì‚·ÛË Ô˘ ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ù‹ ‹Ù·Ó Ë Û˘ÓÙ·ÁÔÁÚ¿ÊËÛË Ê·ÚÌ·-
΢ÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜.
∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi Ù˘ Ê˘Ï·Î‹˜ (ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÏÂÈÙÔ˘ÚÁfi
Î·È „˘¯ÔÏfiÁÔ) ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠÛÙËÓ ·Ú·ÔÌ‹ ÂÓfi˜ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÔ‡ ÁÈ·
„˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ÛÙ‹ÚÈÍË. ŒÁÈÓ·Ó Â›Û˘ ÙÚÂȘ ·Ú·ÔÌ¤˜ ÁÈ· ÓÔÛËÏ›·
ÛÙÔ æ˘¯È·ÙÚÂ›Ô ÙÔ˘ ∫ÔÚ˘‰·ÏÏÔ‡. √È ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔÈ Ô˘ ·Ú·¤Ì-
ÊıËÎ·Ó Â·Ó‹Ïı·Ó ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ ÌÂÙ¿ ·fi ÙË ÓÔÛËÏ›· ÙÔ˘˜.
∏ ·Ú¤Ì‚·ÛË ‰È·ÎfiËΠÙÔÓ πÔ‡ÏÈÔ ÌÂÙ¿ ·fi Û‡ÛÎÂ„Ë Ì ·ÓÒ-
ٷٷ ˘ËÚÂÛȷο ÛÙÂϤ¯Ë ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘. ™Â ·˘Ù‹
ÙË Û‡ÛÎÂ„Ë Î·Ù¤ÛÙË Û·Ê¤˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â η̛· ‰È¿ıÂÛË ÁÈ· ÙË
‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·ÎfiÌË ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÁÈ·
ÙË ıÂÛÌÔı¤ÙËÛ‹ Ù˘, ‰ËÏ. ÁÈ· ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂˆÓ Ô˘
Ë ∫ÈÓËÙ‹ ªÔÓ¿‰· ›¯Â ı¤ÛÂÈ ÂÍ ·Ú¯‹˜ ‹ ¤ÛÙˆ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ‰È·-
Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ™ÙÔ ÌÂٷ͇, Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË
ÛÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ· ÎÚ¿ÙËÛ˘ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ӷ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ›‰È·: ÔÈ
·Ú·ÔÌ¤˜ Á›ÓÔÓÙ·Ó ˆ˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ Ì ÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù˘ ·Ô-
Ê˘Á‹˜ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÛÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ·, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ÎÏÈÌ¿ÎÈÔ Ù˘ ∫ÈÓË-
Ù‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ ¯ÚË̢ۛ (‹ ÁÈÓfiÙ·Ó ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÂÈ)
ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·¯·›ÙÈÛË ÙˆÓ ·ÈÙËÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÁÈ· ÌË ıÂÚ·-
¢ÙÈ΋ Û˘ÓÙ·ÁÔÁÚ¿ÊËÛË (¯ˆÚ›˜ ÛÙÔ ÌÂٷ͇ Ó· Á›ÓÂÙ·È Î·ÌÈ¿
ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·Ù¿ÏÏËÏ˘ ·¿ÓÙËÛ˘ Û ·˘Ù¿ Ù·
·ÈÙ‹Ì·Ù·) Î·È fiÔÈÔ˜ ··ÈÙÔ‡Û ӷ ‰ÂÈ „˘¯›·ÙÚÔ, ·Ú·ÂÌfiÙ·Ó
ÛÙÔ ÎÏÈÌ¿ÎÈÔ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘ Û˘ÓÙ·ÁÔÁÚ·ÊËı› Ê·Ú̷΢ÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹.
∂ÈϤÔÓ, ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ˘ÔÛÙËÚȯı› fiÙÈ Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÎÏÈ-
Ì·Î›Ô˘ Ù˘ ∫ªæÀ ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ˆ˜ ¿ÏÏÔıÈ ÚÔÎÂÈ-
̤ÓÔ˘ Ó· Ê·Ó› ÚÔ˜ Ù· ¤Íˆ fiÙÈ ÔÈ ıÂÛÌÔ› ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÙËÓ „˘¯È΋
˘Á›· ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ.
4. ™˘˙‹ÙËÛË
ªÂϤÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ‰ÈÂıÓÒ˜2 Î·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·3 ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ
ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË „˘¯ÈÎÒÓ ‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ ÙfiÛÔ Û ÚÔÊ˘Ï·ÎÈ-
Ṳ̂ÓÔ˘˜ fiÛÔ Î·È Û ηٷ‰ÈηṲ̂ÓÔ˘˜ ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ·Ó¿-
ÁÎË ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ¯‹ ÂȉÈ΋˜ ÊÚÔÓÙ›‰·˜ Ù˘ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ÙÔ˘˜.
∞Ó Î·È ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ‰ÈÂÚ¢ÓËı› ·ÚÎÂÙ¿ Ô ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ Ê˘Ï·-
Τ˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘-
̤ӈÓ4, Ë „˘¯È·ÙÚÈ΋ Î¿Ï˘„‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË Î·ıÒ˜ Ë
Ê˘Ï¿ÎÈÛË ıˆÚÂ›Ù·È È‰È·›ÙÂÚ· ˘„ËÏ‹˜ ¤ÓÙ·Û˘ „˘¯ÔÈÂÛÙÈÎfi˜
·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Î·È ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ ÁÈ· ÓfiÛËÛË ‹ ÁÈ· ÂÈ‚¿Ú˘Ó-
ÛË ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ‹ „˘¯È΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ Ô˘ ÚÔ¸¿Ú¯ÂÈ. ™Â ¿ÏϘ
¯ÒÚ˜, Ë ÊÚÔÓÙ›‰· Ù˘ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ·ÔÙÂÏ› ˘Ô¯Ú¤ˆÛË ÙˆÓ
ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈÎÒÓ È‰Ú˘Ì¿ÙˆÓ5 ÂÓÒ, Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ ¯ˆÚÒÓ fiˆ˜ Ë
¡ÔÚ‚ËÁ›·, ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·ÙÔÌÈ΋ ‹/Î·È ÔÌ·‰È΋ „˘¯ÔıÂÚ·›·,
Ê·ÚÌ·ÎÔıÂÚ·›· ‹ ¿ÏϘ, ad hoc ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ6.
™ÙËÓ ªÂÁ¿ÏË μÚÂÙ·Ó›· ÔÈ Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÊÚÔ-
™ËÌÂÈÒÛÂȘ
1 5
™' ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Â›Ó·È ÛÎfiÈÌË Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi -·fi ÌÂÚÈ¿˜
Ù˘ ÙfiÙ ËÁÂÛ›·˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘- ηٷÛ΢‹˜ Î·È ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›·˜ ΤÓÙÚÔ˘ ·ÂÍ¿ÚÙËÛ˘ Ê˘Ï·ÎÈÛÌ¤ÓˆÓ Û ·Ú·Î›ÌÂÓË Ù˘
Ê˘Ï·Î‹˜ ¤ÎÙ·ÛË Ô˘ ›¯Â ·Ú·¯ˆÚËı› ·fi ÙÔ ‰‹ÌÔ ΔÚÈÎη›ˆÓ ·ÓÙ›
Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ∂ȉÈÎÔ‡ £ÂÚ·¢ÙÈÎÔ‡ ΔÌ‹Ì·ÙÔ˜ (∂π.£∂.Δ.) ∞ÂÍ¿Ú-
ÙËÛ˘ ΔÔÍÈÎÔÌ·ÓÒÓ ÛÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ·. ∂›Ó·È ‚¤‚·È· ¿ÁÓˆÛÙÔ ·Ó Î·È fiÙÂ
ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ.
2
‚Ï. ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Fryers, Δ., Brugha, Δ., Grounds, ∞., and Melzer, D.
(1998) Severe mental illness in prisoners, BMJ, 317:1025-1026
3
‚Ï. ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Fotiadou, M., Livaditis, M., Manou, I., Kaniotou, E.,
Xenitidis, K. (2006), Prevalence of mental disorders and delibetate self-
harm in Greek male prisoners, Int. J. Law and Psychiatry, 29: 68–73
4
Fazel, S., Danesh, J. (2002) Serious mental disorder in 23000 prisoner:
a systematic review of 62 surveys, The Lancet, 359: 545-550
ÓÙ›‰·˜ Ù˘ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó
ÛÂÈÚ¿ ̤ÙÚˆÓ fiˆ˜ Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
ÁÔ‡Ó ÛÂ Ê˘Ï·Î¤˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· Ù˘ ˘Á›·˜
Î·È Ù˘ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜, ÙËÓ ·ÂÍ¿ÚÙËÛË, ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÌÂÙ¿
ÙËÓ ·ÔÊ˘Ï¿ÎÈÛË, Ë Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË Î·È ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙÔ˘ ÚÔ-
ÛˆÈÎÔ‡ ÙˆÓ Ê˘Ï·ÎÒÓ Û ÂȉÈο ı¤Ì·Ù· „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜, Ë ‚ÂÏ-
Ù›ˆÛË Ù˘ ÊÚÔÓÙ›‰·˜ Ù˘ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ Ì ÂÏ·ÊÚ¿
¤ˆ˜ ̤ÙÚÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÎÏ7.
∞fi ÙË ÌÂÚÈ¿ ÙÔ˘ Ô ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ÀÁ›·˜ (°Ú·Ê›Ô
∂˘ÚÒ˘) ıˆÚ› ˆ˜ Ë ˘Á›· -¿Ú· Î·È Ë „˘¯È΋ ˘Á›·- ÛÙȘ
Ê˘Ï·Î¤˜ Â›Ó·È ˙‹ÙËÌ· ·È¯Ì‹˜ ÁÈ· ÙȘ ÎÔÈӈӛ˜ Ì ÔÏ˘ÏÔÎfiÙË-
Ù· Ù¤ÙÔÈ· Ô˘ ··ÈÙ› Û‡ÓıÂÙ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÔÈ Ôԛ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿-
ÓÔ˘Ó Ì¤ÚÈÌÓ· ÁÈ· ÙË Ì›ˆÛË ÙˆÓ ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ Ù˘ ‰ËÌfiÛÈ·˜ ˘Á›·˜
·fi ÙËÓ ÎÚ¿ÙËÛË ·ÊÔ‡ ÔÈ ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰È·‚ÈÔ‡Ó ÛÂ
ÌË ˘ÁÈÂÈÓ¤˜ Û˘Óı‹Î˜, ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· Ù˘ ˘Á›·˜ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ
Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·Ó¿ÁÎË Î·È ÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ˘Á›·˜ ÙˆÓ
ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡8.
∂›Ó·È ηٿ ÙË ÁÓÒÌË Ì·˜ Û·Ê‹˜ Ë ÚÔ¯ÂÈÚfiÙËÙ· Ì ÙËÓ ÔÔ›·
·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÙËΠ·fi ÌÂÚÈ¿˜ Ù˘ ¶ÔÏÈÙ›·˜ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ·Ú¤Ì-
‚·Û˘ ÛÙȘ Ê˘Ï·Î¤˜ ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È·ÙÚÈ΋ ÂÚ›ı·Ï„Ë ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ˘-
Ì¤ÓˆÓ ÂÓ Û˘ÁÎÚ›ÛÂÈ ÙfiÛÔ Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ÔÈ ‰ÈÂıÓ›˜ ÔÚÁ·-
ÓÈÛÌÔ› ‹ Û˘ÓÈÛÙÒÓÙ·È ·ÏÏÔ‡ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó.
∏ ·Ó˘·ÚÍ›· Ï·ÈÛ›Ô˘, Ë ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘, Ë ÌË
˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ Ô˘ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¢ÈηÈÔ-
Û‡Ó˘ ·Ó¤Ï·‚Â, Ë ·‰È·ÊÔÚ›· Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÙËÎ·Ó ÔÈ
ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Ù˘ ∫ÈÓËÙ‹˜ ªÔÓ¿‰·˜ ÁÈ· ‰È¿ÏÔÁÔ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·
ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ÚԤ΢„·Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘
‰›Ô˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ –ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ· ÎÚ¿ÙËÛ˘ [Ì ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ¤˜
(·) ÙÔÓ ˘ÂÚÏËı˘ÛÌfi ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ, Ô˘ ·Î˘ÚÒÓÂÈ ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ
ıÂÚ·¢ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È (‚) ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜
ıÂÚ·¢ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ¤ıÂÙ ÙÔ ÎÏÈÌ¿ÎÈÔ Ù˘ ÎÈÓËÙ‹˜ ÌÔÓ¿-
‰·˜ Î·È ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ¤ıÂÙÂ Ë ‰È‡ı˘ÓÛË Î·Ù·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ ·‰‡Ó·ÙÔ
Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ -˘' ·˘Ù¤˜ ÙȘ Û˘Óı‹Î˜- ÌÈ·˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋˜
–ıÂÚ·¢ÙÈο Î·È ·ÔηٷÛÙ·Ûȷο- ·Ú¤Ì‚·Û˘ ·fi Â͈ÙÂÚÈ-
ÎÔ‡˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ˜.
∞Ó Ù›ıÂÙ·È ˙‹ÙËÌ· ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÌÈ·˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ ÙˆÓ
·Û¯fiÓÙˆÓ ·fi „˘¯ÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ÎÚ·ÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÙfiÙÂ Ë ¶ÔÏÈÙ›·
Ú¤ÂÈ Ó· ‰Â›ÍÂÈ ÂÈÏÈÎÚÈÓ¤˜ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙ›
ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÛÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· Ù˘ Ê˘Ï·Î‹˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È ÙÔ˘˜
ÊÔÚ›˜ Ù˘, ¤Ó·˜ ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Â›Ó·È ÙÔ ‰›ÎÙ˘Ô ˘ËÚÂÛÈÒÓ „˘¯È-
΋˜ ˘Á›·˜.
Lohner J & Konrad (2006). Deliberate self-harm and suicide attempt in
custody: distinguishing features in male inmates’ self-injurious
behaviour. Int. J. Law and Psychiat., 29, 370-385.
6
‚Ï. ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Kjelsberg, ∂., Hartvig, P., Bowitz, H., Kuisma, H.,
Norbech, P., Aase-Bente Rustad, A-B., Seem, M. and Vik., T-G. (2006)
Mental health consultations in a prison population: a descriptive study
BMC Psychiatry,, 6:27
7
Durcan, G., From the inside – Experiences of prison mental health care,
Sainsbury Centre for Mental Health, London, 2008
8
M_ller, L., Stöver, H., Jürgens, R., Gatherer, A. and Nikogosian H.
Health in prisons. A WHO guide to the essentials in prison health,
WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, 2007

∏ æÀÃ√¢À¡∞ªπ∫∏ ∫∞Δ∞¡√∏™∏ Δ∏™
∞¡Δπ∫√π¡ø¡π∫∏™ ¢π∞Δ∞ƒ∞Ã∏™ ¶ƒ√™ø¶π∫√Δ∏Δ∞™
™ÙÂÊ·Ó¿ÙÔ˘ ¶ÂÓÙ·ÁÈÒÙÈÛÛ· - æ˘¯ÔÏfiÁÔ˜, ¡ÔÛÔÎÔÌÂ›Ô ∞ÈÁÈÓ‹ÙÂÈÔ
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹
∏ ·Ì˯·Ó›· Ù˘ „˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ Î·Ù·ÓfiË-
ÛË Î·È ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆ-
ÈÎfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È Î·Ù·Ê·Ó‹˜ Û οı ·fiÂÈÚ· ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋˜
·Ó·‰ÚÔÌ‹˜ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ „˘¯Ô·ıÔÏÔÁÈ΋˜ ÔÓÙfiÙËÙ·˜.
∏ ·Ô˘Û›· ÎÔÈÓÔ‡ ‰È·ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ
ÎÏÈÓÈÎÔıˆÚËÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏÒÓ, Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË Û fiÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜
·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ˘ÂÚÈÛ¯‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ·ÈÙÈÔ·ıÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÙÔÓ
ηıÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÎÏÈÓÈÎÒÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ, ÙÔ Ï‹ıÔ˜ Î·È Ë ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ·
ÙˆÓ fiÚˆÓ Ô˘ ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ·Ó ÁÈ· Ó· Ù·˘ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó
Î·È Ó· ηٷٿÍÔ˘Ó „˘¯Ô·ıÔÏÔÁÈο ÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜ Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆ -
ÓÈο ÛÙÔȯ›·, Ì·ÚÙ˘Ú¿ ÙËÓ Û˘Ó¯È˙fiÌÂÓË ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË Î·È ·Û˘Ì-
ʈӛ· ÁÈ· ÙÔÓ ÎÏÈÓÈÎfi ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜.
√È ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÎfiÌË Î·È ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ıÂÚ·-
¢ÙÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘, Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο „‡‰ÔÓÙ·È, ÂÍ··ÙÔ‡Ó, ÎϤ‚Ô˘Ó,
ÂÎÊÔ‚›˙Ô˘Ó Î·È ÂÓ›ÔÙ ۷ÁËÓ‡ԢÓ, Â·›ÚÔÓÙ·È ‹ ÂÈÙ›ıÂÓÙ·È, Ê·›-
ÓÂÙ·È Ó· ÂÁ›ÚÔ˘Ó ÙȘ ϤÔÓ ·ÓÙÈÊ·ÙÈΤ˜ Î·È Ôψ̤Ó˜ ı¤ÛÂȘ
ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÎÏÈÓÈÎÒÓ. √È ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÛÂȘ Î·È Ô ÛÎÂÙÈÎÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ
ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›· Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜. ∞ÌÊÈÛ‚ËÙ›ٷÈ,
fi¯È ÌfiÓÔ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ıÂÚ·¢ÙÈ΋˜ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛ˘ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ·Ó ·ÎfiÌË ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ÓfiÛÔ˜, ‰Â‰Ô-
̤ÓÔ˘ fiÙÈ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Gabbard (2006), ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Û‹ÌÂ-
Ú· ·fi„ÂȘ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· «ÂÁÎÏË̷ٛ˜»
Î·È ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÂÌ›ÙÔ˘Ó ÛÙËÓ ‰ÈηÈÔ‰ÔÛ›· Ù˘ „˘¯È·ÙÚÈ-
΋˜. ¶ÚÔ˜ Â›ÚÚˆÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÊ·ÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÎÏÈÓÈÎÒÓ
·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜, Ô Gabbard ÁÏ·Ê˘Ú¿
‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ: ãã ÔÈ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜ Â›Ó·È ›Ûˆ˜ ·˘ÙÔ› Ô˘
¤¯Ô˘Ó ÌÂÏÂÙËı› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi fiÏ· Ù· ¿ÙÔÌ· Ì ‰È·Ù·Ú·¯‹
ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜, ·ÏÏ¿ Â›Ó·È Â›Û˘ Î·È ÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜
ÔÈ ÎÏÈÓÈÎÔ› Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‚·ıÌfi.
∏ ÔÏ˘ˆÓ˘Ì›· ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ÔÊ›ÏÂÙ·È: 1) ÛÙËÓ ÌÂÙ·ÙfiÈÛË ÙÔ˘
‚¿ÚÔ˘˜ Ô˘ ‰›‰ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ‰È·ÊfiÚÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚfiÎÏËÛË Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜(„˘¯ÔÏÔÁÈÎÔ‡˜,
ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜, ‚ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜) Î·È 2) ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜,
¿ÏÏÔÙ ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ¿ÏÏÔÙ ÛÙÔ Â›‰Ô
Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜. ∞Ú¯Èο ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Ô fiÚÔ˜ «„˘¯Ô·ıËÙÈÎfi˜»
Î·È «„˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ·», Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÒÙË
ÂÌÂÚÈÛٷو̤ÓË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·˘ÙÒÓ ·fi ÙÔÓ Cleckley
(Gabbard, 2006). ∏ „˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ· ÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÌÂϤÙË
·˘Ù‹ ΢ڛˆ˜ Ì „˘¯ÔÏÔÁÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·. ™Ù·‰È·Î¿, Ù· ÂfiÌÂÓ· ¯Úfi-
ÓÈ· ·ÓÙÈηı›ÛÙ·Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ «ÎÔÈÓˆÓÈÔ·ı‹˜» Î·È «ÎÔÈÓˆ-
ÓÈÔ¿ıÂÈ·» Ì ÚÔÊ·Ó‹ ÙËÓ ÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Èٛ˜
·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÔÈ fiÚÔÈ «·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋
ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·» Î·È «·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙË-
Ù·˜» ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ·fi ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Î·È ÙÚ›ÙË ¤Î‰ÔÛË
ÙÔ˘ ¢È·ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡ ∂Á¯ÂÈÚȉ›Ô˘ ÙˆÓ æ˘¯ÈÎÒÓ ¢È·Ù·Ú·¯ÒÓ Ù˘
∞ÌÂÚÈηÓÈ΋˜ æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ DSM II ÙÔ 1968 Î·È DSM
IIπ ÙÔ 1980.
™Â fiÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ DSM IIπ, Ë ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ù˘
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, Ë ·Ú¿‚ÏÂ„Ë ÙˆÓ „˘¯ÔÏÔÁÈÎÒÓ-ÂÓ‰Ô„˘¯ÈÎÒÓ
ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ì ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·, fiˆ˜ Î·È Ë ˘ÂÚ‚Ô-
ÏÈ΋ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ·Ú·و̷ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ›¯·Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤-
ÏÂÛÌ· Ó· ‰›‰ÂÙ·È Ë ‰È¿ÁÓˆÛË Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Û ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÁÎÏË̷ٛ˜ Ì Ôχ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜
ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÂÚÈıˆÚÈÔÔÈË̤Ó˜
ÔÌ¿‰Â˜ ¯·ÌËÏÔ‡ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ÂÈ¤‰Ô˘.
™Â ÌÂϤÙË ÙˆÓ Hare &Hart (Gabbard, 2006), ÙÔ 50-80 % ÙÔ˘
ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÙˆÓ Ê˘Ï·ÎÈṲ̂ӈÓ, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÊ·ÚÌfiÛÙËÎ·Ó Ù·
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 5 ]
ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘ DSM IIπ, ¤Ï·‚·Ó ÙËÓ ‰È¿ÁÓˆÛË Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜
‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜. ŸÙ·Ó ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ÏËı˘ÛÌfi ÂÊ·ÚÌfi-
ÛÙËÎ·Ó Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ „˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ·˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ
ÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ Cleckley, ÌfiÏȘ ÙÔ 25% ÏËÚÔ‡Û ٷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·˘Ù¿.
ΔÔ DSM IV, Û˘ÌÂÚȤϷ‚ ÔÚÈṲ̂ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚÔ-
Û·Ó·ÙÔÏÈṲ̂ӷ ÛÙ· „˘¯Ô·ıËÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÚÔÛˆÈ-
ÎfiÙËÙ·˜, ¯ˆÚ›˜ ÂÓÙÔ‡ÙÔȘ Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈ› ÙËÓ ÎÏÈÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ· Ù˘
‰È·Ù·Ú·¯‹˜. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ ÙÔ˘
DSM IV ¿ÙÔÌ· Ì ۷ʋ „˘¯Ô·ıËÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÌÔÚ› Ó·
ÌËÓ ÏËÚÔ‡Ó Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ‹ ·ÓÙÈ-
ÛÙÚfiʈ˜ ¿ÙÔÌ· Ô˘ ÏËÚÔ‡Ó Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ Ó· ÌËÓ
¤¯Ô˘Ó „˘¯Ô·ıËÙÈ΋ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·.
¢ËÏ·‰‹ Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·ÙfiÌˆÓ Ì ··ÚÙȈ̤ÓÔ Â·˘Ùfi Î·È ÈÔ
ÒÚÈÌÔ˘˜ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ „˘¯Ô·ıËÙÈο
ÛÙÔȯ›·. ∞ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ Stewart(1991),
ÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ù˘ Ë Mc Williams(2000) ÁÈ· ÙËÓ
·ÎÚ·›· ηÎÔ‹ıË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙ· ˘„ËÏfi‚·ı-
Ì· ÛÙÂϤ¯Ë Ù˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂˆÓ ÙˆÓ ∏.¶.∞.
√È Kernberg Î·È Meloy (1988), ÎÏÈÓÈÎÔ› Ù˘ „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋˜ ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛ˘, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ·‹¯ËÛË Ô fiÚÔ˜ „˘¯Ô·ıË-
ÙÈÎfiÙËÙ·, ηٿÊÂÚ·Ó Ó· Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ
‰È·ÁÓˆÛÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿˜. ∏ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ·˘Ù‹ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¤Ó· ¢ڇ Ê¿ÛÌ· ·ÛıÂ-
ÓÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ÛÔ‚·Ú¿ „˘¯Ô·ıËÙÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜ ¤ˆ˜ Ù· ¿ÙÔÌ· ÌÂ
Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈ΋ Î·È ÓÂ˘ÚˆÛÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÌÂ
·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. ∫·Ù¿ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ÌfiÚÂÛ·Ó
Ó· Î·Ï˘ÊıÔ‡Ó Ù· ÂÏÏ›ÌÌ·Ù· Ù˘ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÙÔ˘ DSM IV Û fiÙÈ
·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ‰È¿ÁÓˆÛË, ÙËÓ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·
ÁÈ· ıÂÚ·›· ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·˘ÙÒÓ.
™Ùfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ¿ÚıÚÔ˘ Â›Ó·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ› Ë „˘¯Ô‰˘Ó·-
ÌÈ΋ ηٷÓfiËÛË Ù˘ „˘¯Ô·ıËÙÈ΋˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ fiˆ˜ ·˘Ù‹
·Ó·Ù‡¯ıËΠ·fi ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ΢ڛˆ˜ ÙˆÓ Kernberg, Meloy ηÈ
Nancy Mc Williams.
√ fiÚÔ˜ „˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ· ·fi „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋ ¿Ô„Ë Û˘ÓÈÛÙ¿
‰È·ÁÓˆÛÙÈÎfi fiÚÔ Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û „˘¯ÔÏÔÁÈο Î·È Û ‚ÈÔ-
ÏÔÁÈο – ȉÈÔÛ˘ÛÙ·Ûȷο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, Ù· ÔÔ›· ‰ÂÓ ÂÌÂÚȤ-
¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ DSM IV.
√ Kernberg ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ ÙËÓ „˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Ó·Ú-
ÎÈÛÛÈÛÙÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜. ÀÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ‡·Ú-
ÍË ÂÓfi˜ Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈÎÔ‡ Û˘Ó¯ԇ˜, ÙÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ-
΋/„˘¯Ô·ıËÙÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙÔ ϤÔÓ ·ıÔ-
ÏÔÁÈÎfi ¿ÎÚÔ ÙÔ˘. (‚Ϥ ›Ó·Î·)
¶›Ó·Î·˜: ŒÓ· Û˘Ó¯¤˜ Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È „˘¯Ô·ıËÙÈ-
΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜
6. ∞ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ˆ˜ ̤ÚÔ˜ ÌÈ·˜ Ó‡ڈÛ˘
ÌÂ Û˘ÌÙÒÌ·Ù·
5. ¡Â˘ÚˆÙÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈο
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο
4. ∞ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Û ¿ÏϘ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ÚÔÛˆÈ-
ÎfiÙËÙ·˜
3. ¡·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Ì ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
2. ∫·ÎfiËı˜ Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈÎfi Û‡Ó‰ÚÔÌÔ
1. ∞ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜/„˘¯Ô·ıË-
ÙÈÎfiÙËÙ· (ÂÈıÂÙÈÎfi˜ Ù‡Ô˜, ·Ú·ÛÈÙÈÎfi˜ Ù‡Ô˜)
¶ËÁ‹: Gabbard (2000)
[ Û . 6 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
™˘ÓÔÙÈο Â‰Ò ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È Ù· Ù˘Èο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ Ó·Ú-
ÎÈÛÛÈÛÙÈ΋˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜, ÂÓÒ ÛÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘
ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó Ù· ÂȉÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ Ì ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Î·ÎÔ‹ıË Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÌfi,
Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ Kernberg, ·fi ÙËÓ ¿Ô„Ë Ù˘
·ıÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ, Ù˘ ·Ì˘ÓÙÈ΋˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È ÙÔ˘
Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·ÙÔ˜.
√È fiÚÔÈ «·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜» Î·È «„˘¯Ô·ıËÙÈÎfi˜» ı· ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È
ˆ˜ ¤ÓÓÔȘ Û˘ÓÒÓ˘Ì˜ Î·È ı· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙ· ¿ÙÔÌ· Ì ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Î·ÎÔ‹ıË Ó·ÚÎÈÛÛÈ-
ÛÌfi, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙȘ ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚ˜ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘ „˘¯Ô·-
ıËÙÈ΋˜ ·ıÔÏÔÁ›·˜. ∏ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î·ÙËÁÔÚÈÒÓ Ù˘
Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Kernberg, ÌÔÏÔÓfiÙÈ Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ¯Ú‹ÛÈ̘ ÁÈ· ÙÔÓ
ÎÏÈÓÈÎfi, ˘ÂÚ‚·›ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘.
™ÙÔÓ ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓÔ ·Ó·ÁÓÒÛÙË ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘
Kernberg (1984) severe personality disorders, ÁÈ· ÌÈ· ÈÔ ‰ÈÂÍÔ‰È-
΋ ÌÂϤÙË fiÏÔ˘ ÙÔ˘ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈο
ÛÙÔȯ›· ÛÙËÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿.
√È „˘¯Ô·ıËÙÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ù· Ù˘Èο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·
Ù˘ Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Ù· ÔÔ›· Û˘ÓÔ-
„›˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ÂÍ‹˜: ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ Î·È ÂÈΤÓÙÚˆÛË ÛÙÔÓ
·˘Ùfi, ·›ÛıËÛË ÌÂÁ·Ï›Ԣ Î·È ÂȉÂÈÍÈÌ·Ó›·, ÛÙ¿ÛË ·ÓˆÙÂÚfiÙË-
Ù·˜, ·ÂÚÈÛ΄›· Î·È ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ÊÈÏÔ‰ÔÍ›·, ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ÂÍ¿ÚÙË-
ÛË ·fi ÙÔÓ ı·˘Ì·ÛÌfi ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Û˘ÁÎÈÓËÛȷ΋ ÂÈÔÏ·ÈfiÙËÙ·
Î·È ÛÔ‚·Ú¤˜ ÎÚ›ÛÂȘ ·Ó·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ ÔÈ Ôԛ˜ ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È Ì ÙËÓ
΢ڛ·Ú¯Ë ·›ÛıËÛË ÌÂÁ·Ï›Ԣ. ™Â fiÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ ·ÓÙÈ-
ΛÌÂÓÔ, ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ˘¤ÚÌÂÙÚÔ˜ ÊıfiÓÔ˜, Û˘ÓÂȉËÙfi˜ Î·È ·Û˘-
Ó›‰ËÙÔ˜, ˘ÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘
ÂΉËÏÒÓÔÓÙ·È Ì ·ÏËÛÙ›·, ˘ÂÍ·›ÚÂÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Î·È Ù˘ ÂÚÈ-
Ô˘Û›·˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î·È È‰ÈÔÔ›ËÛ‹ Ù˘, ·‰˘Ó·Ì›· ÁÓ‹ÛÈ·˜ ÂÍ¿ÚÙË-
Û˘ ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÌÈ·˜ ·ÌÔÈ‚·›·˜ Û¯¤Û˘ Î·È ·ÍÈÔ-
ÛËÌ›ˆÙË ·Ô˘Û›· ÂÓ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Î·È ‰¤ÛÌ¢Û˘ ÌÂ
ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ∏ ‚·ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ∂ÁÒ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÚfiÓÈÔ
·›ÛıËÌ· ÎÂÓÔ‡, ÂӉ›ÍÂȘ ·‰˘Ó·Ì›·˜ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·,
·›ÛıËÛË ÌÔÓ·¯ÈÎfiÙËÙ·˜, ›ӷ ÁÈ· ÂÚÂıÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÌÈ· ‰È¿¯˘ÙË
·›ÛıËÛË fiÙÈ Ë ˙ˆ‹ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ·. ∏ ·ıÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ
Û˘ÓÔ„›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÓÈηÓfiÙËÙ· Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó ¤ÓıÔ˜ Î·È ıÏ›„Ë ÁÈ·
ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, ·‰˘Ó·ÙÔ‡Ó Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ¤ÓÙÔÓ˜ ÌÂÙ·ÏÏ·Á¤˜
Ù˘ ‰È¿ıÂÛ˘, ÂÓÒ Ë ÂÓ‰Ô„˘¯È΋ ˙ˆ‹ ΢ÚÈ·Ú¯Â›Ù·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
·fi ÙÔ ·›ÛıËÌ· Ù˘ ÓÙÚÔ‹˜ ·Ú¿ Ù˘ ÂÓÔ¯‹˜. ∞Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó·
Û‡ÛÙËÌ· ÂÓ‹ÏÈÎˆÓ ·ÍÈÒÓ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ηıÚÂÙ›˙ÂÙ·È ÛÙË ‰È·Ù‹-
ÚËÛË ·È‰È¿ÛÙÈÎˆÓ ·ÍÈÒÓ. ∏ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ
ۈ̷ÙÈÎfi οÏÏÔ˜, ÙË ‰‡Ó·ÌË, ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ, ÙÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ı·˘-
Ì·ÛÌfi ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ·ÓÙ› ÁÈ· ÂÓ‹ÏÈΘ ·Í›Â˜ fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÚÔÛˆÈ-
Τ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, ÔÈ ÂÈÙ‡ÍÂȘ, ÔÈ ˘¢ı˘ÓfiÙËÙ˜, ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂ
·ÓÒÙÂÚ· ·Ó·ÓıÚÒÈÓ· ȉ·ÓÈο.
∏ Nancy Mc Williams ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ‰ÔÌÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘
Kernberg ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ, ‰È·-
ʈÓ› ˆÛÙfiÛÔ Ì ÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙÔ Ê¿ÛÌ· Ù˘
Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈ΋˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ
ÔÈ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋
„˘¯Ô·ıÔÏÔÁÈ΋ ÔÓÙfiÙËÙ·. ∏ ÎÚÈÙÈ΋ Ù˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ
ÂÍ‹˜ ‰È·ÊÔÚ¿: ÔÈ ÂÈıÂÙÈΤ˜ Î·È ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ÙÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜
ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ Á›ÓÔÓÙ·È Û˘ÓÂȉËÙ¿ Î·È Â›Ó·È ÂÁˆÛ˘-
ÓÙÔÓÈΤ˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ ÔÚÈ·ÎÔ› ‹ ÔÈ Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜ ÂÍÔÚ-
Á›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ ÁÈ·Ù›, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó ÌÂ
¤ÌÌÂÛÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜, οÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Ó· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛ-
ÌÂÓ· ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢Û˘, ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó
ÍÂοı·Ú· ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ı˘ÌÒÓÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜.
∏ ¿Û¯Ô˘Û· ˘ÂÚÂÁˆÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È Ô ·ÂÈÏËÙÈÎfi˜
ÎfiÛÌÔ˜ ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘
∏ ÚÔÎÏËÙÈ΋ ·¿ıÂÈ·, Ë ·‰È·Ù¿Ú·ÎÙË ËÚÂÌ›· Î·È ÂÓ›ÔÙÂ Ô Û·‰È-
ÛÙÈÎfi˜ ıÚ›·Ì‚Ô˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ „˘¯Ô·ıËÙÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜ ·ÊË-
ÁÔ‡ÓÙ·È ÙȘ ηÎÔÔÈËÙÈΤ˜ Î·È ÂÈıÂÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ¤Ó·-
ÓÙÈ ÙˆÓ ı˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜, ·Ê‹ÓÂÈ ÂÌ‚ÚfiÓÙËÙÔ˘˜ Û˘¯Ó¿ ÙÔ˘˜ ·ÛÙ˘ÓÔ-
ÌÈÎÔ‡˜ ηÈ, fi¯È Û¿ÓÈ·, ÙÚÔÌ¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ „˘¯È΋˜
˘Á›·˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙËÓ ıÂÚ·›· ÙÔ˘˜, ·ÎÈÓËÙÔÔÈÒÓÙ·˜
ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜. ∞ÎfiÌË Î·È fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜
·ÛıÂÓ›˜ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˘ ÂÈÎÈÓ‰˘ÓfiÙËÙ·˜, ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ Ë ¤·ÚÛË Î·È
Ë ·Ô˘Û›· ÂÓÔ¯‹˜ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÂÍ··Ù‹ÛÂȘ, ÎÏÔ¤˜
‹ Ú·‰ÈÔ˘ÚÁ›Â˜ οı ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢Û˘ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜.
√ Kernberg(1984), ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ ·fi „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋ ¿Ô„Ë Ó·
ÂÍËÁ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ·ıÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ ·˘ÙÔ› ÂÈ-
ÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó, ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÌÈ· ÂȉÈ΋
·ıÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ ËıÈÎÒÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ, ÛÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ ÌÈ·˜ Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È
ÁÈ· ÌÈ· Ì·˙È΋ ·ÔÙ˘¯›· ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ, ÂÍ·ÈÙ›·˜
ÛÔ‚·Ú‹˜ ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÛÙËÓ ‰È·‰Èηۛ· ÂÛˆÙÂÚ›Î¢Û˘ ÙˆÓ
ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ∞Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ë Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈ΋
ÂÍ¿ÚÙËÛË ·fi ηϿ ÁÔÓÂ˚ο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ∏ Ù·‡ÙÈÛË Ì ٷ ÁÔÓÂ˚ο
·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Ë Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ·ÊÔÌÔ›ˆÛ‹ ÙÔ˘˜, ÚÔ¸fiıÂÛË
·‰‹ÚÈÙË ÁÈ· ÙËÓ ‰È·‰Èηۛ· Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ, ›Ù ›ӷÈ
·ÓÂ·Ú΋˜, ›Ù ‰ÂÓ ¤Ï·‚ ÔÙ¤ ¯ÒÚ·. ∏ Nancy Mc Williams
(2000), ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ¤Ó· ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ Meloy ÁÈ·
ÙËÓ „˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ·, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Â˘Û‡ÓÔÙ· ÙËÓ
·ıÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜: ãã (…)
˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· ¤ÏÏÂÈ„Ë ‚·ı¤ˆÓ Î·È ·Û˘Ó›‰ËÙˆÓ Ù·˘Ù›ÛˆÓ, ·Ú¯Èο
Ì ÙËÓ ÚˆÙ·Ú¯È΋ ÁÔÓÂ˚΋ ÌÔÚÊ‹ ηÈ, ÙÂÏÈο, Ì ÙȘ ·Ú¯ÂÙ˘ÈΤ˜
Î·È Î·ıÔ‰ËÁËÙÈΤ˜ Ù·˘Ù›ÛÂȘ Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi
Ï·›ÛÈÔ Î·È ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ Â›‰Ô˜ ãã.
√ Kernberg (1984), Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÈ ÙËÓ ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ· Ù˘ ·ıÔÏÔÁ›·˜
ÛÙËÓ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ Ì ÙË ‚·Ú‡ÙËÙ· Ù˘ ÎÏÈÓÈ΋˜
ÂÈÎfiÓ·˜ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, ÙÔ˘˜ ÔÔ›-
Ô˘˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ Û ÌÈ· ‰È·‚·ıÌÈṲ̂ÓË Îϛ̷η ÂÓfi˜ Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈÎÔ‡
Û˘Ó¯ԇ˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ Kernberg (‚Ï.¶ÈÓ),
ÛÙÔ ϤÔÓ ·ıÔÏÔÁÈÎfi ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÙÈÎÔ‡
Û˘Ó¯ԇ˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹
ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Î·È ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È Ë ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚË
˘ÂÚÂÁˆÙÈ΋ ·ıÔÏÔÁ›·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÌÈÁÒ˜ „˘¯Ô·ıËÙÈ-
ÎÔ‡˜ ·ÚÚÒÛÙÔ˘˜. ŒÓ· ·fi Ù· ÚÔÂÍ¿Ú¯ÔÓÙ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘˜
Â›Ó·È fiÙÈ ÛÙÂÚÔ‡ÓÙ·È Î¿ı ¤ÓÓÔÈ· ËıÈ΋˜ Û˘Ó›‰ËÛ˘, ÂΉ‹ÏˆÛ˘
Û˘ÌfiÓÈ·˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ÂÓÒ ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ó· ÌË ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÛÙÔȯÂÈ-
Ò‰Ë ·ÓıÚˆÈ¿. ŸÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·ÓÙÈ̤وÔÈ Ì ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ÙˆÓ
·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ ÙÔ˘˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó·
ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ Û˘ÁÁÓÒÌË ÙÔ˘˜, ÂȉÈο ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ÂÎÚÔÛÒ-
Ô˘˜ ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù· ·ÈÛı‹Ì·Ù· ÁÓ‹ÛÈ·˜ ÂÓÔ-
¯‹˜ Î·È ÌÂٷ̤ÏÂÈ·˜ Â›Ó·È ÔÏÔÛ¯ÂÚÒ˜ ·fiÓÙ·. ÕÏÏÔÙ ÂȉÂÈÎÓ‡-
Ô˘Ó ·ÚÔÎ¿Ï˘ÙË ·‰È·ÊÔÚ›· ÛÙËÓ ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Ú¿ÍÂÒÓ
ÙÔ˘˜ Î·È ¿ÏÏÔÙ ÂÈηÏÔ‡ÓÙ·È ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ¢ÏÔÁÔÊ·Ó›˜ ‰ÈηÈ-
ÔÏÔÁ›Â˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔÔÈËıÔ‡Ó Î¿ı ‰È΋ ÙÔ˘˜ ˘·ÈÙÈfiÙË-
Ù·. ΔÔ ÚÂÂÚÙfiÚÈÔ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ ÙÔ˘˜ ÂÚÈ-
Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÎÏÔ¤˜, ·¿Ù˜, Ï·ÛÙÔÁÚ·Ê›·, Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ „¢‰ÔÏÔ-
Á›·, ÂÌÔÚ›· Ó·ÚΈÙÈÎÒÓ, ÔÚÓ›· Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÌÈ· Ù¿ÛË ÁÈ·
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜. √È ·ÛıÂÓ›˜
·˘ÙÔ› ηٷٿÛÛÔÓÙ·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Kernberg ÛÙÔÓ ·Ú·ÛÈÙÈÎfi-
·ıËÙÈÎfi Ù‡Ô ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜.
ŸÙ·Ó ÔÈ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÊfiÓÔ˘˜, Û·‰ÈÛÙÈ΋
ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË Î·È ‚·Û·ÓÈÛÌfi ÙˆÓ ı˘Ì¿ÙˆÓ, Î·È ¤ÓÔÏË ÏËÛÙ›· ÙfiÙÂ
ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ÂÈıÂÙÈÎfiãã Ù‡Ô Ù˘ ›‰È·˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜.
Δ˘ÈÎfi ÁÓÒÚÈÛÌ· ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·˘ÙÒÓ Â›Ó·È Ë ·ÓÙÂÏ‹˜ ¤ÏÏÂÈ„Ë
ÁÓ‹ÛÈÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÏÏÔ, Ë ÔÏÔÛ¯ÂÚ‹˜ ‰ËÏ·‰‹ ·ÔÙ˘-
¯›· ·Ó¿Ù˘Í˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ Î·È „˘¯ÈÎÒÓ ÂÂÓ‰‡ÛÂ-
ˆÓ, ÏËÓ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ fiÔ˘ ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ¯ÒÚÔ˜
Î·È ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ¢È·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È
·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·fi Û¯¤ÛÂȘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ıÚÈ·Ì‚Â‡Ô˘Ó
·ÛÎÒÓÙ·˜ Û·‰ÈÛÙÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô, ηıÒ˜ ¤ÙÛÈ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È ÙÔ ·›ÛıËÌ·

·ÓÙÔ‰˘Ó·Ì›·˜ Î·È ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ô˘˜ ·˘ÙÔ‡. ∂›Ó·È ı· ¤ÏÂÁ ηÓ›˜,
ÛÔ‚·Ú¿ ÂÍ·ÚÙË̤ÓÔÈ ·fi ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÂΛӘ fiÔ˘ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘
ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢Û˘, Ù˘ ηٷÛÙÚÔÊÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ Û·‰ÈÛÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ-
¯Ô˘, ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Ë Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜. ∂Í¿ÏÏÔ˘, Â›Ó·È ›Ûˆ˜ Ô
ÌfiÓÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰ÂıÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ Á‡Úˆ
ÙÔ˘˜. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, ‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÂÈÙ˘Á-
¯¿ÓÂÙ·È Ë ÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡, ÌÂÈÒÓÂÙ·È Ë „˘¯È΋ ¤ÓÙ·ÛË
Î·È ·Ó·ÎÙ¿Ù·È Ë ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛË ÙÔ˘˜ (Nancy Mc Williams, 2000).
√ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ·ÛıÂÓ‹˜ ÌËÓ ¤¯ÔÓÙ·˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ÂÛˆÙÂÚÈ·ÛÂÈ ¤Ó·
ËıÈÎfi ·ÍÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ·, ·‰˘Ó·Ù› Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› fiÙÈ ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ÂÓ‰¤-
¯ÂÙ·È Ó· ÂÌÊÔÚÔ‡ÓÙ·È ·fi ËıÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Î·È È‰·ÓÈο Ù· ÔÔ›· ÁÓ‹-
ÛÈ· Û˘ÌÌÂÚ›˙ÔÓÙ·È. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜, ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ ÔÈ ËıÈΤ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ
Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô fiÏÔÈ „¢‰ÔÛ˘Ì-
ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È, Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô Î¿ÔÈÔÈ ‰ÈÂÊı·Ṳ́ÓÔÈ Î·È ÈÛ¯˘ÚÔ›,
ÂÏ·˘ÓfiÌÂÓÔÈ ·fi Ù· ›‰È· Ì ·˘ÙÔ‡˜ ΛÓËÙÚ·, ÙÔ ÂÎÌÂÙ·ÏχÔÓÙ·È,
ÂÓÒ ¿ÏÏÔÈ, ÔÈ ·ÊÂÏ›˜ Î·È ·‰‡Ó·ÌÔÈ, ˘ÔÙ¿ÛÛÔÓÙ·È. ∞˘Ùfi ›Ûˆ˜ Ó·
ÂÍËÁ› ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· Â·ÓÔÚıÒÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜
fiÙ·Ó Á›ÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈÏËÙÔ› Î·È ÁÈ·Ù› ÙfiÙ ‰È·Î·Ù¤¯ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi
·ÈÛı‹Ì·Ù· ÓÙÚÔ‹˜ Î·È fi¯È ÂÓÔ¯‹˜. Δ· ·ÈÛı‹Ì·Ù· ÓÙÚÔ‹˜ ·ÔÚ-
Ú¤Ô˘Ó ·fi ÙËÓ ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ ·‰›¯ıËÛ·Ó ·Ó¿ÍÈÔÈ Ó· ÂÍ··Ù‹-
ÛÔ˘Ó Î·È ·fi ÙËÓ ·›ÛıËÛË fiÙÈ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ›‰È· ı¤ÛË Ì ÙÔ˘˜
·‰‡Ó·ÌÔ˘˜ Î·È ˘ÔÙ·Á̤ÓÔ˘˜ ÛÙÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô Û‡ÛÙËÌ·.
∞fi „˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋ ¿Ô„Ë, Ë ˘ÂÚÂÁˆÙÈ΋ ·ıÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ·ÓÙÈ-
ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÂÍȉ·Ó›Î¢Û˘ ηÈ
ÂÓ‰Ô‚ÔÏ‹˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ ‹ Ù·
¿ÙÔÌ· Ô˘ Ù· ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó ˘‹ÚÍ·Ó ·Î·Ù¿ÏÏËÏÔÈ ÁÈ· Ó· ÚÔÛÂÏ·-
ÛÔ˘Ó ÙËÓ Î¿ıÂÍË „˘¯È΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ·È-
‰È¿. Ÿˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ë Jacobson, ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÙˆÓ
·ÛıÂÓÒÓ ·˘ÙÒÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÁÔÓÂ˚΋ ηÎÔÔ›ËÛË, ÛÎÏËÚfiÙËÙ·,
ÛÔ‚·Ú‹ ·Ú·Ì¤ÏËÛË Î·È ÛÊÔ‰Ú¤˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ.
√ Kernberg (1984) ÂÌÓÂfiÌÂÓÔ˜ ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ù˘ Jacobson Û¯Â-
ÙÈο Ì ÙËÓ Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ıÔÏÔÁÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ,
ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ·Ó¿ÁÏ˘Ê· Ù· ÛÔ‚·Ú¿ ÂÏÏ›ÌÌ·Ù· ÛÙËÓ ˘ÂÚÂÁˆÙÈ΋
··ÚÙ›ˆÛË ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ Ì ·) ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈ-
ÎfiÙËÙ·˜ Î·È ‚) ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ Ì ηÎÔ‹ıË Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÌfi (‚Ï. ¶ÈÓ.).
√È ·ÛıÂÓ›˜ ·˘ÙÔ› ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÈÌÔ˘˜ Û·‰ÈÛÙÈÎÔ‡˜
ÚÔ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ Jacobson
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ‰ÔÌÈÎÔ‡˜ Ï›ıÔ˘˜ ˘ÂÚÂÁˆÙÈ΋˜ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘
ÛÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó ÙËÓ
ÂÛˆÙÂڛ΢ÛË ÙˆÓ Ê·ÓÙ·ÛÈ·ÎÒÓ, Û·‰ÈÛÙÈο ··ÁÔÚ¢ÙÈÎÒÓ Î·È
ÙÈ̈ÚËÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÔÂȉÒψÓ. ¢ËÏ·‰‹ ÙȘ ããηΤ˜ãã, Û˘Á¯ˆÓÂ˘Ì¤-
Ó˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·˘ÙÔ‡ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, ÙȘ Ôԛ˜ ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜
ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ¿Óˆ ÛÙË Ì·Ù·ÈˆÙÈ΋ ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ‹ Î·È ÛÙ· ¿ÏÏ· ·ÓÙÈ-
ΛÌÂÓ·, ˆ˜ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Ó· ·ÚÓËı› ÙËÓ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ¿
ÙÔ˘. ∏ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Û·‰ÈÛÙÈÎÒÓ ÚÔ‰ÚfiÌˆÓ ÙÔ˘ ÀÂ-
ÚÂÁÒ ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÈÛ¯˘Ú‹, ÒÛÙ ÔÈ
ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂÍȉ·ÓÈÎÂ˘Ì¤ÓÔÈ Úfi‰ÚÔÌÔÈ ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ó·-
Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘Ì‚ÈˆÙÈ΋˜ Û¯¤Û˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ‚Ú¤-
ÊÔ˘˜, Ó· ÌËÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÔÌËıÔ‡Ó Â·ÚÎÒ˜ ‹ Î·È Î·ıfiÏÔ˘, ÌÂ
Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· Â›Ó·È ·Ó›Û¯˘ÚÔÈ Ó· Ô˘‰ÂÙÂÚÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈıÂÙÈÎfi-
ÙËÙ· ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ÛÙÔÓ „˘¯ÈÛÌfi. ∏ ·Ô˘Û›· ÙˆÓ ÂÍȉ·ÓÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ
ÚÔ‰ÚfiÌˆÓ ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ – ‰ËÏ·‰‹ ÙˆÓ Û˘Á¯ˆÓÂ˘Ì¤ÓˆÓ È‰·ÓÈÎÒÓ
·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Â·˘ÙÔ‡ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, ÔÈ Ôԛ˜ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó
ÙÔ π‰Â҉˜ ÙÔ˘ ∂ÁÒ Î·È ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÏȂȉÈÓÈ΋ Â¤Ó‰˘ÛË ÙÔ˘
‚Ú¤ÊÔ˘˜ ÛÙË Û˘Ì‚ÈˆÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ì ÙËÓ ÌËÙ¤Ú· Î·È ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘
Ù˘- ·ÚÂÌÔ‰›˙ÂÈ ÙËÓ ··ÚÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ fiˆ˜ Î·È ÙËÓ
ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂÓ‰Ô‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÈÔ ÒÚÈ̈Ó, Ú·ÏÈÛÙÈÎÒÓ ÁÔÓÂ˚ÎÒÓ ÌÔÚ-
ÊÒÓ Ù˘ ÔȉÈfi‰ÂÈ·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Kernberg, ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ ¿ÁÚÈ·˜ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ ηÈ
ÛÔ‚·Ú‹˜ ·Ú·Ì¤ÏËÛ˘ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·fi Ù· ÁÔÓÂ-
˚ο ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· η٤ÛÙËÛ·Ó Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ·˘Ù¿ ·Î·Ù¿ÏÏËÏ·
ÚÔ˜ Ù·‡ÙÈÛË Î·È ÂÍȉ·Ó›Î¢ÛË. √ ÎfiÛÌÔ˜ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Ì ٷ
·ÓÙÈΛÌÂÓ· ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙ› «Î·ÎÔ‹ıË ÂÍ·ÏÏ·Á‹», ηٿÛÙ·ÛË Ô˘
Ô‰ËÁ› ÛÙÔÓ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË ÂÓfi˜ ·ıÔÏÔÁÈο
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 7 ]
ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ô˘˜ Û·‰ÈÛÙÈÎÔ‡ ·˘ÙÔ‡, Ô ÔÔ›Ô˜ ˘Ôη٤ÛÙËÛ ÙÔ˘˜
Û·‰ÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÚÔ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ. ªÔÈÚ·›· ʤÚÔ˘Ó ÙËÓ
ÙÚ·˘Ì·ÙÈ΋ ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ ÔÈ ‰˘ÓËÙÈο ηϤ˜, ·ÌÔÈ‚·›· ÈηÓÔÔÈ-
ËÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ٷ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Â›Ó·È Â‡ıÚ·˘ÛÙ˜, ·‰‡Ó·Ì˜ ηÈ
ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘ ·Ó·ÍÈfiÈÛÙ˜. ∂Í¿ÏÏÔ˘, ‚ÈÒÓÔ˘Ó Ù· Â͈ÙÂÚÈο ·ÓÙÈ-
ΛÌÂÓ· ˆ˜ ·Ó·ÍÈfiÈÛÙ·, ·Úfi‚ÏÂÙ·, ÛÎÏËÚ¿ Î·È ÙÈ̈ÚËÙÈο,
‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ÙÚÔÌ·ÎÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÙˆÓ ·ÂÈÏËÙÈÎÒÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÒÓ
ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ.
√È ‰Ú·Ì·ÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·˘ÙÒÓ Î·È Ë ‰ÂÈÓ‹ ı¤ÛË
ÛÙËÓ ÔÔ›· ‚Ú¤ıËÎ·Ó ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ¿ÊËÛ·Ó ÂÚÈıÒÚÈ· ÁÈ· ηÏÔ‹ıÂȘ
ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈ‚›ˆÛ˘.
™Â fiÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜ Ì ηÎÔ‹ıË Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÌfi, Ô ÙÚfiÔ˜
ÂÈ‚›ˆÛ˘ Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ ·fiÏ˘ÙË Ì·˙Ô¯ÈÛÙÈ΋ ˘ÔÙ·Á‹ ÛÙ·
Û·‰ÈÛÙÈο ·ÓÙÔ‰‡Ó·Ì· ÁÔÓÂ˚ο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, Ù· ÌfiÓ· ‰È·ı¤ÛÈÌ·
ÁÈ· Ù·‡ÙÈÛË Î·È ÂÍȉ·Ó›Î¢ÛË. ∫·ÙfiÚıˆÛ·Ó ‰ËÏ·‰‹ ÔÈ ·ÛıÂÓ›˜
·˘ÙÔ› Ó· ÂÍȉ·ÓÈ·ÛÔ˘Ó ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Î·È Ó· Ù·˘ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì·˙›
ÙÔ˘, ·ÎfiÌË ÎÈ ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó·˜ ·Ì›ÏÈÎÙÔ˜ Ù‡Ú·ÓÓÔ˜. ãã ∞˘Ùfi
Û˘Ó¤‚Ë ÁÈ·Ù› οÔÈÔÈ ÂÍȉ·ÓÈÎÂ˘Ì¤ÓÔÈ Úfi‰ÚÔÌÔÈ ÙÔ˘ ÀÂÚÂÁÒ
ηٿÊÂÚ·Ó Ó· ÂÓÙ·¯ıÔ‡Ó ÛÙÔÓ ‰ÈËıË̤ÓÔ Ì ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·, ·ıÔ-
ÏÔÁÈÎfi ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ë Â·˘Ùfi ãã ÁÚ¿ÊÂÈ Ô Kernberg (1984).
™Â ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜ Ì ηÎÔ‹ıË Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÌfi, ÛÙÔ˘˜
·ÛıÂÓ›˜ Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ·Ô˘ÛÈ¿-
˙ÂÈ Ë ÂÍȉ·Ó›Î¢ÛË ÔÏÔÛ¯ÂÚÒ˜. ∏ ·ÔÙ˘¯›· Ù˘ ÂÍȉ·Ó›Î¢Û˘ ηÈ
˘ÔÙ·Á‹˜ Û ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ, ·ÎfiÌË ÎÈ ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È ÌÈ· ·‰˘ÛÒ-
ËÙË Û·‰ÈÛÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·, ÒıËÛ ÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜ ·˘ÙÔ‡˜ Ó· ÈÛÙ¤-
„Ô˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÌfiÓÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ı¤ÛÈÌÔ Â›Ó·È Ô Â·˘Ùfi˜
ÙÔ˘˜. ∏ ÌfiÓË ‰‡Ó·ÌË, ‰ËÏ·‰‹, ÙËÓ ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÌÈÛÙ¢-
ÙÔ‡Ó Â›Ó·È Ë ‰È΋ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ Ë ¿ÛÎËÛË Û·‰ÈÛÙÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘ ¤Ó·ÓÙÈ
ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î·È Ë Î·Ù·ÛÙÚÔÊÈÎfiÙËÙ· Â›Ó·È Ô ÌfiÓÔ˜ ·ÍÈfiÈÛÙÔ˜ ηÈ
·ÛÊ·Ï‹˜ ÙÚfiÔ˜ ÂÈ‚›ˆÛ˘ Î·È ÚÔÛÙ·Û›·˜ ̤۷ Û ¤Ó· ÎfiÛÌÔ
·Ó¿ÏÁËÙÔ Î·È ·‰›ÛÙ·ÎÙÔ. ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Î·È ¿ÏÈ
Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ Kernberg Ë
·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÂÈÌÂÚ›˙ÂÙ·È Û ‰‡Ô
Ù‡Ô˘˜: 1) ÙÔÓ ããÂÈıÂÙÈÎfiãã Î·È 2) ÙÔÓ ·Ú·ÛÈÙÈÎfi – ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢-
ÙÈÎfi. ∏ ηıÔÏÈ΋ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË Ù˘ ·Ú¯‹˜ Ù˘ ¢¯·Ú›ÛÙËÛ˘ ·Ú·-
ÙËÚÂ›Ù·È Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô Ù‡Ô˘˜. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ, ÛÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜ ÙÔ˘
ÂÈıÂÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ Ë ÈηÓÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û·‰ÈÛÙÈο ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ô˘˜
·˘ÙÔ‡ Â¤Ú¯ÂÙ·È ‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘ ·fiÏ˘Ù˘, Ù˘ ·‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÙ˘
ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘.
∫·Ù¿ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·ÎfiÙÂÙ·È ·Î·ÚÈ·›· οı Èı·ÓfiÙËÙ· ·Ó¿-
Ù˘Í˘ ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙÂ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ Û¯¤Û˘ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜,
fiˆ˜ Î·È Ì ÙÔÓ ıÂÚ·Â˘Ù‹. °È· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi Ô Kernberg ˘Ô-
ÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë „˘¯ÔıÂÚ·›· ·ÓÙÂӉ›ÎÓ˘Ù·È ÛÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜
·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘. ∏ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÎfiÛÌÔ, Ë ÛÙ·ıÂÚÔÔ›-
ËÛË ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ Î·È ÙÔ ·›ÛıËÌ· ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ
̤ۈ Ù˘ Û˘Ó¯ԇ˜ ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈÛ˘ ÂÓfi˜ Û·‰ÈÛÙÈÎÔ‡ ıÚÈ¿Ì‚Ô˘
¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ ¿ÏψÓ.
™ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜ ÙÔ˘ ·Ú·ÛÈÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘, Ë Û·‰È-
ÛÙÈ΋ ÈηÓÔÔ›ËÛË ÂΉËÏÒÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ‰È¿„¢ÛË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜
fiÏˆÓ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È Ì ÙËÓ ·ÏÈÓ‰ÚfiÌËÛË ÛÙËÓ ÂÍȉ·Ó›Î¢ÛË
ÙˆÓ ÂÍ·ÚÙËÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÁÈ· Ê·ÁËÙfi, ÛÂÍ, ¯Ú‹Ì·Ù·, ÚÔÓfiÌÈ·
Î·È ‰‡Ó·ÌË. ™˘ÓÂÒ˜ ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ·ÁÓÔÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ ÚfiÛˆ· Î·È ·ÓÙÈ-
ÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ ˆ˜ ̤۷ ·fiÛ·Û˘ ÙˆÓ ··Ú·›ÙËÙˆÓ ÁÈ· ÙËÓ
Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ. ∏ Û·‰ÈÛÙÈ΋ ÈηÓÔÔ›ËÛË Î·È Ô ıÚ›·Ì‚Ô˜
‰Ò, ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È ‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘ ·‰›ÛÙ·ÎÙ˘ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢Û˘ ÙˆÓ
¿ÏψÓ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÁÈ· ÙÔÓ ıÚ›·Ì‚Ô Ù˘ ÂΉ›-
ÎËÛ˘ ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙÔÓ ·ÂÈÏËÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ Û¯¤-
ÛÂˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Î·È ·˘Ùfi ·ÊÔÚ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ‰‡Ô Ù‡Ô˘˜ ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ.
∫Ú›ÓÂÙ·È ÛÎfiÈÌÔ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi Ó· ·Ó·ÊÂÚı› fiÙÈ, Û‡Ìʈӷ ÌÂ
ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÌÂϤÙ˜, ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ·ÚÎÂÙÒÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂ-
ÓÒÓ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÁÔÓÂ˚΋ ηÎÔÔ›ËÛË ‹ ÛÔ‚·Ú‹ ·Ú·Ì¤ÏËÛË,
ÒÛÙ ӷ ‰ÈηÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·ıÔÏÔÁ›·˜.
[ Û . 8 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
∏ Mc Williams ·fi ÙËÓ ÎÏÈÓÈ΋ Ù˘ ÂÚÁ·Û›· Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜
·ÛıÂÓ›˜ ‰È¢ÎÚÈÓ›˙ÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, ̤ۈ
ÚÔ‚ÏËÙÈ΋˜ Ù·‡ÙÈÛ˘, ÂÂÓ‰‡ÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ·ÓÙÔ‰˘Ó·Ì›· ÙÔ˘ ·È-
‰ÈÔ‡ ÙÔ˘˜, ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó Î·È Û˘ÓÙ‹ÚËÛ·Ó Û ÂΛÓÔ ¤Ó·Ó ˘ÂÚ-
ÙÚÔÊÈÎfi ·˘Ùfi, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘ ÙËÓ ÂÛÊ·Ï̤ÓË È‰¤· fiÙÈ Ë
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ı¤ÙÂÈ ÂÌfi‰È· ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË Ù˘
΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. °Ú¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: ãã Ù¤ÙÔÈÔÈ
ÁÔÓ›˜ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Ù¿ÛË Ó· ·ÓÙȉÚÔ‡Ó Ì ÔÚÁ‹ fiÙ·Ó ‰¿ÛηÏÔÈ, Û‡Ì-
‚Ô˘ÏÔÈ ‹ ·ÛÙ˘ÓÔÌÈÎÔ› ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ı¤ÛÔ˘Ó fiÚÈ· ÛÙÔ ·È‰›
ÙÔ˘˜, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÂȉ‹ Ù·˘Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó˘·ÎÔ‹ ÙÔ˘ ηÈ
ÂΉڷ̷ٛ˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ¯ıÚfiÙËÙ· ÚÔ˜ ÙËÓ åÂÍÔ˘-
Û›·å. ™ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ „˘¯Ô·ıËÙÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ, fiÔ˘
Ë „˘¯Ô¿ıÂÈ· Â›Ó·È ÚÔ˚fiÓ Ù·‡ÙÈÛ˘ Ì ÙÔ ÁÔÓÂ˚Îfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ, Ë
ÚfiÁÓˆÛË Â›Ó·È Î·Ï‡ÙÂÚË, fiˆ˜ Û οı ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·ÛıÂÓ‹ Ô
ÔÔ›Ô˜ ηٿÊÂÚ ӷ Ù·˘ÙÈÛÙ› Ì ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ·˘-
ÙÔ‡ ÙÔ˘.
∏ ÚˆÙfiÁÔÓË ·Ì˘ÓÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·
∏ ÂÈÛÙÚ¿Ù¢ÛË ÚˆÙfiÁÔÓˆÓ ·Ì˘ÓÒÓ Ì ÚÔÂÍ¿Ú¯ÔÓÙ· ÙÔÓ
·ÓÙÔ‰‡Ó·ÌÔ ¤ÏÂÁ¯Ô ·ÔÙÂÏ› ıÂÌÂÏÈ҉˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘
„˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ·˜. ∏ ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË ÙÔ˘ ηÎÔ‹ıÔ˘˜ ÌÂÁ·ÏÂÈÒ-
‰Ô˘˜ ·˘ÙÔ‡ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ ÌÈ·˜ Û·‰ÈÛÙÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ
¿ÏÏˆÓ Û˘ÓÈÛÙ¿ ˙ˆÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È΋ ÂÈ-
‚›ˆÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ·
·ÎÚ·›· ·ıÔÏÔÁÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜.
∂›Ù ÂΉËÏÒÓÂÙ·È ˆ˜ ·ÚÔÎ¿Ï˘ÙË ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ‚·Û·ÓÈÛÌfi˜
›Ù ˆ˜ ·ÓÂÓ‰Ô›·ÛÙË ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ÙÈÎfiÙËÙ·, Ë ‰ÈÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ ÛÙÔ˘˜
·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜ Â›Ó·È Û˘ÓÂȉËÙ‹ Î·È Û˘ÓÙÔÓÈ΋ ÚÔ˜ ÙÔ
∂ÁÒ, fiˆ˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ë Nancy Mc Williams (2000). ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ë
·ÓÂ›Û¯ÂÙË ·˘Ù‹ Ù¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ Û·‰ÈÛÙÈ΋ Î·Ù·Î˘Ú›Â˘ÛË ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘
¢ı‡ÓÂÙ·È Î·Ù¿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÂÌfi‰ÈÛË Ù˘ ıÂÚ·¢ÙÈ-
΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, ‰Â‰Ô̤Ó˘ Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡
·ÛıÂÓ‹ Ó· ıÚȷ̂‡ÛÂÈ Û·‰ÈÛÙÈο ¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ıÂÚ·Â˘Ù‹, ··ÍÈÒ-
ÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ Î·È ÙÚÔÌÔÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔÓ. ∏ ¢ı›· Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ Ù˘
ÂÈÙ·ÎÙÈ΋˜ ·Ó¿Á΢ ¿ÛÎËÛ˘ ·ÓÙÔ‰‡Ó·ÌÔ˘ ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È Ù˘
ÂΉ‹ÏˆÛ˘ ·ÎÚ·›·˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Â-
Ù·È Î·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ¤ÓÙ·ÛË Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÙˆ-
Ì·ÙÔÏÔÁ›·˜ ÌÂÈÒÓÂÙ·È ·fi ÙËÓ Ì¤ÛË ËÏÈΛ· Î·È ÌÂÙ¿ ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ Êı›-
ÓÂÈ ÙÂÏ›ˆ˜ Ì ÙÔ ¤Ú·˜ ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ. ªÈ· Èı·Ó‹ ÂÍ‹ÁËÛË Ù˘ ÛÙ·-
‰È·Î‹˜ ηٿÚÚ¢Û˘ ÙˆÓ ·ÓÙÔ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ Ì˯·ÓÈÛÌÒÓ Ì ÙËÓ
¿ÚÔ‰Ô Ù˘ ËÏÈΛ·˜ Â›Ó·È Ë ÂÍ·Ûı¤ÓÈÛË Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘, Ë
Ì›ˆÛË ÙˆÓ ÔÚÌÔÓÈÎÒÓ ÂÎÎÚ›ÛˆÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ›Ûˆ˜ Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È
Ì ÙËÓ ›ÂÛË ÁÈ· ‰Ú¿ÛË, Ë ÂÈ‚Ú¿‰˘ÓÛË Ù˘ Ù·¯‡ÙËÙ·˜ ·fiÎÚÈÛ˘
Û ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Î·È Ë ÂÈ‚¿Ú˘ÓÛË Ù˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ˘ ˘Á›·˜.
ÕÏÏÔ˜ ‚·ÛÈÎfi˜ ÚˆÙfiÁÔÓÔ˜ ·Ì˘ÓÙÈÎfi˜ Ì˯·ÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ Â›Ó·È Ë ÚÔ‚ÏËÙÈ΋ Ù·‡ÙÈÛË. ÀÔ‰ËÏÒÓÂÈ ÙËÓ
ÚÒÈÌË ·ÚÂÌfi‰ÈÛË Ù˘ Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈ΋˜ „˘¯ÔÛ˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜
·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ ·˘ÙÒÓ, fiˆ˜ Î·È ÙËÓ ‰˘Û¯¤ÚÂÈ· Ó·
¤ÏıÔ˘Ó Û Â·Ê‹ Ì ÙȘ ‰˘Û¿ÚÂÛÙ˜ ÛΤ„ÂȘ Î·È Ù· ‰˘ÛÊÔÚÈο
Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, Ó· Ù· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· Ù· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó
ÏÂÎÙÈο. ∏ ¤Ó‰ÂÈ· Ù˘ ÏÂÎÙÈ΋˜ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ
„˘¯Ô·ıËÙÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ Èı·Ó¿ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ôı¿ÚÚ˘Ó ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿-
ÙˆÓ, ηıÒ˜ οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ˆ˜ ¤Ó‰ÂÈÍË ·‰˘Ó·Ì›·˜ ηÈ
¢·ÏˆÙfiÙËÙ·˜. Œ¯ÂÈ ‰Â ‚ÚÂı› ·fi ÌÂϤÙ˜ Û ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ·ÛıÂÓÒÓ
Ì ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ fiÙÈ Ô ÏfiÁÔ˜ Î·È Ë ÔÌÈÏ›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ-
Ô‡ÓÙ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÁÈ· ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘
‹ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙˆÓ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜.
∏ ÂÈÛÙÚ¿Ù¢ÛË ÚˆÙfiÁÔÓˆÓ Ì˯·ÓÈÛÌÒÓ fiˆ˜ Ë ÚÔ‚ÏËÙÈ΋
Ù·‡ÙÈÛË ·ÔÛÎÔ› ·Û˘Ó›‰ËÙ· ÛÙËÓ ÚfiÎÏËÛË ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÙˆÓ
›‰ÈˆÓ ‰˘ÛÊÔÚÈÎÒÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÔÈ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂ-
Ó›˜ ‚ÈÒÓÔ˘Ó, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Î·È Ó· ··ÏÏ·ÁÔ‡Ó ·fi ·˘Ù¿ Ù· Û˘Ó·È-
Ûı‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ·ÈÛı¿-
ÓÔÓÙ·È. √ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ·ÛıÂÓ‹˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô ÔÔ›Ô˜ ÍÂÎÈ-
Ó¿ ıÂÚ·›· ηÙfiÈÓ ·fiÊ·Û˘ ÙÔ˘ ‰ÈηÛÙËÚ›Ô˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó·
·ÔʇÁÂÈ ÙËÓ Ê˘Ï¿ÎÈÛË, ¤¯ÂÈ ÙËÓ Ù¿ÛË Ó· ··ÍÈÒÓÂÈ ÙÔÓ ıÂÚ·-
Â˘Ù‹ Î·È ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙÔ˘ Ó· ÙÔÓ ‚ÔËı‹ÛÂÈ, ·Ô‰›‰ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘
ȉÈÔÙÂÏ‹ ΛÓËÙÚ· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì ٷ ‰Èο ÙÔ˘, ηıÒ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó·
·ÓÙÈÏËÊı› fiÙÈ Ô ıÂÚ·Â˘Ù‹˜ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ‰È·ÎÈÓÂ›Ù·È ·fi ÁÓ‹ÛÈÔ
ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÂΛÓÔÓ.
√È ‰È·Û¯ÈÛÙÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Â›Ó·È Â›Û˘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ Ù˘ ·Ì˘-
ÓÙÈ΋˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙË-
Ù·˜. Δ· ‰È·Û¯ÈÛÙÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ÛÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó
ÙËÓ Ù¿ÛË ÁÈ· ·ÔÔ›ËÛË Ù˘ ‰È΋˜ ÙÔ˘˜ ˘·ÈÙÈfiÙËÙ·˜ Î·È Î˘Ì·›-
ÓÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·‰ÈÎËÌ¿ÙˆÓ
ÙÔ˘˜, ÙËÓ ÂÏ·¯ÈÛÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ¢ı‡Ó˘ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÙˆÓ
·ÈÙ›ˆÓ Û ·Û‹Ì·ÓÙ˜ ‹ ¿Û¯ÂÙ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, ¤ˆ˜ ÙËÓ Î·ıÔÏÈ΋
·ÌÓËÛ›· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ÌÈ·˜ ÛÔ‚·Ú‹˜ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋˜ ÂÓ¤Ú-
ÁÂÈ·˜. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ, ηı›ÛÙ·Ù·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ‰˘ÛÂ›Ù¢ÎÙÔ Ó· ‰È¢ÎÚÈ-
ÓÈÛÙ›, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ¤Ó·˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ·ÛıÂÓ‹˜ ˘Ô-
ÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ı˘Ì¿Ù·È ηıfiÏÔ˘ ÙËÓ ‰È¿Ú·ÍË ÂÓfi˜ ÛÔ‚·ÚÔ‡
ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜, ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ÁÓ‹ÛÈ· ‰È·Û¯ÈÛÙÈ΋ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ‹
·Ó Â›Ó·È ¤Ó· ÚfiÛ¯ËÌ·, ÒÛÙ ӷ ·ÔʇÁÂÈ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ÙˆÓ Ú¿-
ÍÂÒÓ ÙÔ˘. ∞ÊÂÓfi˜ ÔÈ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜ ϤÓÂ Û˘ÓÂȉËÙ¿
„¤Ì·Ù· Î·È Â›Ó·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ·Ó·ÍÈfiÈÛÙÔÈ, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Ë ‰È¿Û¯ÈÛË
Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Û˘¯Ó¿ Ì ÙËÓ Î·ÎÔÔ›ËÛË, Î·È ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ
·˘ÙÒÓ Û˘Ó‹ıˆ˜ ‚Ú›ıÂÈ ·fi ÛÔ‚·Ú¤˜ ηÎÔÔÈËÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜.
Ÿˆ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ë Nancy Mc Williams Ë ‰È·ÊÔÚԉȿÁÓˆÛË ÛÂ
·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Ì ÂÈʇϷÍË Î·È ·fi
¤ÌÂÈÚÔ ÎÏÈÓÈÎfi, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ıÂÚ·¢ÙÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ ·ÏÏ¿
Î·È ÓÔÌÈΤ˜. ∏ ‰È·Û¯ÈÛÙÈ΋ Û˘Ìو̷ÙÔÏÔÁ›· ¤¯ÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚË Úfi-
ÁÓˆÛË ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ·Ô-
‰Âȯı› ˆ˜ Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ë ÂÈıÂÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ
‰È¿ÁÓˆÛË Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÔÏÏ·Ï‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ – Ô˘
ˆÛÙfiÛÔ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ·Ô‰Âȯı› ·ÎfiÌË Î·È ·fi ¤ÌÂÈÚÔ˘˜
ÎÏÈÓÈÎÔ‡˜- ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ô˘ Ù¤ÏÂÛ ÙËÓ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋ Ú¿ÍË, fiˆ˜ .¯
¤Ó· ÊfiÓÔ, ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ·ıˆˆı› ÏfiÁˆ ÌÂȈ̤ÓÔ˘ ηٷÏÔÁÈÛÌÔ‡,
Û ¯ÒÚ˜ fiˆ˜ ÔÈ ∏.¶.∞., fiÔ˘ Ô ÔÈÓÈÎfi˜ ÎÒ‰Èη˜ ÚԂϤÂÈ
οÙÈ ·Ó¿ÏÔÁÔ.
∏ ÂΉڷ̿ÙÈÛË Â›Ó·È Ë ϤÔÓ ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈ΋ ¿Ì˘Ó· ÙÔ˘ „˘¯Ô-
·ıËÙÈÎÔ‡ ÚÂÂÚÙÔÚ›Ô˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· ÂÈÙ·ÎÙÈ΋ ÂÛˆÙÂÚÈ΋
›ÂÛË ÁÈ· ‰Ú¿ÛË ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË Û οı ÂÚ¤ıÈÛÌ· Ô˘ ÚÔηÏ›
¿Á¯Ô˜, ‰˘ÛÊÔÚ›·, ·Ó·ÛٿوÛË ‹ fiÓÔ. ∏ ·Ó·ÛÙÔÏ‹ ‰Â Ù˘ ÏÂÎÙÈ-
΋˜ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È Ë „˘¯ÚfiÙËÙ·, Ë ÔÔ›· ¯·Ú·-
ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ „˘¯Ô·ıËÙÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜, ÙÔ˘˜ Â͈ı› ¤ÙÈ ÂÚ·ÈÙ¤-
Úˆ ÛÂ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÂΉڷ̿ÙÈÛ˘, ÂÓÒ Û˘¯Ó¿ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÂÛÊ·Ï-
̤ӷ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË fiÙÈ ‰ÂÓ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ¿Á¯Ô˜. ∏ ·Ô˘Û›· ·ÓÔ¯‹˜
ÛÙÔ ¿Á¯Ô˜, Ë ‰˘Û¯¤ÚÂÈ· Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó ıÏ›„Ë Î·È ¤ÓıÔ˜ ‹ Ó· ·ÓÙ¤-
ÍÔ˘Ó Ì·Ù·ÈÒÛÂȘ Î·È ·ÒÏÂȘ, Ë ‰˘ÛÎÔÏ›· Ó· ÂÚˆÙ¢ÙÔ‡Ó Î·È Ó·
ÓÈÒÛÔ˘Ó ÙÚ˘ÊÂÚ¿ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÛÙȘ ÛÂÍÔ˘·ÏÈΤ˜ Î·È ‰È·ÚÔÛˆ-
ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂȘ, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ Ë ‚›ˆÛË Ù¤ÙÔÈ-
ˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È ‰˘ÓËÙÈο ÂÈΛӉ˘ÓË, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏ›
¤Ó‰ÂÈÍË ·‰˘Ó·Ì›·˜. ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ô Û·‰ÈÛÙÈο ·ÓÙÔ‰‡Ó·ÌÔ˜ ›ӷÈ
«Î·Ïfi˜», ÂÓÒ Ô ·‰‡Ó·ÌÔ˜ Â›Ó·È «Î·Îfi˜». ∂Ήڷ̷ٛ˙ÔÓÙ·˜ ‰È·Ì¤-
ÛÔ˘ ÂÈıÂÙÈÎÒÓ ‹ ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ÙÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ, ·ÔÛÔ‚Ô‡Ó
·ÊÂÓfi˜ ÙËÓ «ÙÔÍÈ΋» Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·Ù·ÙÚÔ-
ÒÓÔ˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ‹ Ê·ÓÙ·ÛȈÛÈο ÂΛÓÔÓ Ô˘ Ù· ‰È·Î›ÓËÛÂ.
∏ ÔÚÁ‹ Î·È ÙÔ Ì›ÛÔ˜ ·Û›‰· ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙÔÓ ÚˆÙfiÁÔÓÔ
ÊıfiÓÔ
∂›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Ë ·Ú¿ÊÔÚË ÔÚÁ‹ Î·È ÙÔ Ì›ÛÔ˜ ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô
ηٷÎχ˙ÔÓÙ·È ÔÈ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜, Û ·ÓÙȉȷÛÙÔÏ‹ Ì ÙËÓ
‰˘ÛÎÔÏ›· ÙÔ˘˜ Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ¿ÏÏ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·-
Ù·. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ, Ë ÔÚÁ‹ Î·È ÙÔ Ì›ÛÔ˜ Ù· ÔÔ›· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ
ÂÚ›ÏÔÎË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜, ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙÔÓ ÚˆÙfiÁÔÓÔ ÊıfiÓÔ
ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Û˘Ó›‰ËÙ· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È Î·È Ô ÔÔ›Ô˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ·Ó›-
ˆÙÔ ÙÚfiÌÔ Î·È ·ÊfiÚËÙ˜ ÂÓ‰Ô„˘¯ÈΤ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ. ∏ ¤ÓÓÔÈ·
 No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 9 ]

ÙÔ˘ ÚˆÙfiÁÔÓÔ˘ ÊıfiÓÔ˘ ÂÈÛ¿ÁÂÙ·È ·fi ÙË Melanie Klein Î·È ·Ó·-
ʤÚÂÙ·È ÛÙÔ ÊıfiÓÔ Ô˘ ÂÁ›ÚÂÙ·È ÛÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜, fiÙ·Ó ·Ú¯›˙ÂÈ Ó·
Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ› ÙËÓ ‡·ÚÍË ÂÓfi˜ «Î·ÏÔ‡» ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘, ‰ËÏ·‰‹
Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜, Î·È ¿Ú· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ·fi ÂΛÓÔ. ∏ Â›ÁÓˆÛË fiÙÈ ÙÔ
«Î·Ïfi» ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈı˘Ì› ‚·ı‡Ù·Ù· Â›Ó·È Í¯ˆÚÈÛÙfi
·fi ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜, Û˘ÓÈÛÙ¿ ÙÚÔÌ·ÎÙÈ΋ ·ÂÈÏ‹ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÔ‰˘Ó·Ì›·
ÙÔ˘ Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÙÔ˘. ŒÙÛÈ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ
‚Ú¤ÊÔ˜ Ê·ÓÙ·ÛÈÒÛÂȘ Â›ıÂÛ˘ ÛÙËÓ ËÁ‹ Ù˘ ˙ˆ‹˜ (Ì·ÛÙfi˜-
ÛÒÌ· Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜) Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ÂÈÛ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Ì¤Û· ÛÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ,
Ó· ÂϤÁÍÂÈ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘ Î·È Ó· ÙÔ Î·Ù·ÛÙÚ¤„ÂÈ
(Hinshelwood, 2008). √È ·ÛıÂÓ›˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ Î·Ù¿Ù·ÍË
ÙÔ˘ Kernberg, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¿Û¯Ô˘Ó ·fi ηÎÔ‹ıË Ó·ÚÎÈÛÛÈÛÌfi, ‰È·-
̤ÛÔ˘ Ù˘ ˘ÔÙ›ÌËÛ˘ ÔÙȉ‹ÔÙ «Î·ÏÔ‡» Á‡Úˆ ÙÔ˘˜, ÚÔÛٷه-
ÔÓÙ·È ·fi Ù· ·ÈÛı‹Ì·Ù· ÚˆÙfiÁÔÓÔ˘ ÊıfiÓÔ˘, ηıÒ˜ ‰ÂÓ ¯ÚÂÈ¿-
˙ÂÙ·È Ó· ÊıÔÓ› ηÓ›˜ οÙÈ ··ÍȈ̤ÓÔ, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È ϤÔÓ
ÈηÓfi Ó· ·ÂÈÏ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙÔ‰˘Ó·Ì›· ÙÔ˘ ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ô˘˜ ·˘ÙÔ‡.
∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ Ì ÙËÓ Î·ı·˘Ùfi ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹
ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÚÔÛٷهÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ÊıfiÓÔ Ô˘ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È
ÌfiÓÔ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘ ÂÈıÂÙÈ΋˜ Î·È ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜
ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜.
£ÂÚ·‡ÛÈÌÔÈ ‹ ·ıÂÚ¿¢ÙÔÈ
¶·Ú¿ ÙÔ ÛÙÂÚÂfiÙ˘Ô ÙÔ˘ «·ıÂÚ¿¢ÙÔ˘» Ô˘ ʤÚÔ˘Ó ÔÈ ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜, Ë ¤Ú¢ӷ Î·È Ë ÎÏÈÓÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ¤¯ÂÈ ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ
·ÚÎÂÙÔ› ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˆÊÂÏËıÔ‡Ó ·fi ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ
›‰Ô˜ ıÂÚ·›·˜, ÂÊfiÛÔÓ ÚÔËÁËı› ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË
(Kernberg 1984), (Meloy 1988). ∞ÎfiÌË Î·È ÔÈ ÈÔ ÛÔ‚·Ú¿ ·ÓÙÈ-
ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·‰˘Ó·ÙÔ‡Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙËÓ
„˘¯ÔıÂÚ·›·, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÛÊÔ‰Ú‹˜ ÂÈı˘Ì›·˜ ÙÔ˘˜ Ó· ηٷ-
ÛÙÚ¤„Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ıÂÚ·›·˜, Ê¿ÓËΠfiÙÈ Â›¯·Ó οÔÈ·
‚ÂÏÙ›ˆÛË ÌÂÙ¿ ·fi ·Ú·ÙÂٷ̤Ó˜ ÓÔÛËÏ›˜ Û ÂȉÈο ÎÏÂÈÛÙ¿
ÂÓ‰ÔÓÔÛÔÎÔÌÂȷο Ï·›ÛÈ· ‹ ıÂÚ·Â˘Ù‹ÚÈ· ÙˆÓ Ê˘Ï·ÎÒÓ. ™˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ӷ fiÙ·Ó ÛÙÔ ÂÓ‰ÔÓÔÛÔÎÔÌÂÈ·Îfi Ï·›ÛÈÔ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÛÊ·ÏÈ-
ÛÙ› ¤Ó·˜ ÛÙ·ıÂÚfi˜, ·ÓÂÏ·ÛÙÈÎfi˜ Î·È ·‰È¿ÊıÔÚÔ˜ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ÙÔ˘
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ÔÌ·‰È΋ „˘¯ÔıÂÚ·›· ÌÂ
̤ÏË ·Ú·و̷ٛ˜ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜, ÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ ·˘ÙÔ›
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó οÔÈ· ıÂÚ·¢ÙÈο ÔʤÏË. ∏ ÛÙ·ıÂÚ¿ ·˘ÛÙË-
Ú‹ Î·È ·‰È¿ÊıÔÚË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ·ÚÂÌÔ‰›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ
·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ fiˆ˜ ÙËÓ Û·Á‹ÓË, ÙËÓ ·Ú·Ï¿ÓËÛË,
ÙÔ Ó· ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó Ù· ı‡Ì·Ù· ‹ Ó· ÂÎÊÔ‚›˙Ô˘Ó, ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÙÔ˘˜
‚ÔËı‹ÛÂÈ ÒÛÙ ӷ ¤ÏıÔ˘Ó Û Â·Ê‹ Ì ٷ ‰˘ÛÊÔÚÈο Û˘Ó·ÈÛı‹-
Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ·ÓÙ› Ó· Ù· ÂÎÎÂÓÒÓÔ˘Ó Ì ÙÔ˘˜ Û·‰ÈÛÙÈÎÔ‡˜ ·ÓÙÔ‰˘-
Ó·ÌÈÎÔ‡˜ ÚÔÛÊÈÏ›˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜.
∏ ›‰È· ÛÙ·ıÂÚ‹, ¿Î·ÌÙË Î·È ·‰È¿ÊıÔÚË ÛÙ¿ÛË ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Î·È
ÁÈ· ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi ıÂÚ·Â˘Ù‹ Ô ÔÔ›Ô˜ ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜
·ÛıÂÓ›˜ Ì ÈÔ ÂÏ·ÊÚ¿ „˘¯Ô·ıËÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. ∏ ·ÙÔÌÈ΋
ıÂÚ·›· Û˘ÛÙ‹ÓÂÙ·È ÂÊfiÛÔÓ, ηÙfiÈÓ ÂÎÙ›ÌËÛ˘, ¤¯ÂÈ ‰È·ÛÊ·ÏÈ-
ÛÙ› fiÙÈ ‰ÂÓ ·ÂÈÏÂ›Ù·È Ë ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÎÏÈÓÈÎÔ‡ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÔÚÈÛÙ›
Ù· ‰Â˘ÙÂÚÔÁÂÓ‹ ÔʤÏË ·fi ÙËÓ ıÂÚ·›· (·ÔÊ˘Á‹ Ù˘ Ê˘Ï¿ÎÈ-
Û˘, ¢ÓÔ˚΋ ¤ÎıÂÛË ÁÈ· ÙÔ ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ Î.Ù.Ï.). √ ·ÙÔÌÈÎfi˜ ıÂÚ·-
Â˘Ù‹˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙ¤¯ÂÈ ÙËÓ Û˘Ó¯‹ ··Í›ˆ-
ÛË ÙÔ˘, Ù· „¤Ì·Ù·, ÙȘ Èı·Ó¤˜ ÎÏÔ¤˜, Î.·. ∂ÊfiÛÔÓ Î·ÙÔÚıÒÓÂÈ
Ó· ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È Ù· ·ÓÙÈÌÂÙ·‚È‚·ÛÙÈο ÙÔ˘ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÙËÚÒ-
ÓÙ·˜ ··Ú¤ÁÎÏÈÙ· ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ıÂÚ·¢ÙÈÎÔ‡ Û˘Ì‚ÔÏ·›Ô˘,
˘¿Ú¯ÂÈ Î¿ÔÈ· ÂÏ›‰· Ó· ηÙÔÚıÒÛÂÈ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎfi ·ÛıÂÓ‹. μÔ‹ıÂÈ· ÂÓ ÚÔÎÂÈ̤ӈ ÛËÌ·›ÓÂÈ Ô ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ-
Îfi˜ ·ÛıÂÓ‹˜ Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ·Ó·ÎÔ˘ÊÈÛÙ› οˆ˜ ·fi ÙÔÓ ‚¿Ó·˘-
ÛÔ, ηÎÔ‹ıË, ·ıÔÏÔÁÈο ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ë ÎfiÛÌÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÁÂÓÓ‹-
ıËÎÂ, ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÍ·ÚÙ‹ıËΠÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˙‹ÛÂÈ Î·È ÂÈÙ·-
ÎÙÈο ·Ó··Ú¿ÁÂÈ ÁÈ· Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ.

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ñ Gabbard, G.O (2006). √Ì¿‰· μ ‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ ¶ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜: ∞ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋. ™ÙÔ Glen O. Gabbard, H æ˘¯Ô‰˘Ó·ÌÈ΋ æ˘¯È·ÙÚÈ΋ ÛÙËÓ ÎÏÈ-
ÓÈ΋ Ú¿ÍË, (ÂÈÌ. ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¤Î‰ÔÛ˘: £. ÀÊ·ÓÙ‹˜), ∞ı‹Ó·: ∂ΉfiÛÂȘ μ‹Ù·
ñ Hinshelwood R. D (2008) : §ÂÍÈÎfi Ù˘ ∫Ï·˚ÓÈ΋˜ ™Î¤„˘, (∂ÈÌ. °. ª·ÓÈ·‰¿Î˘, °. ÷ÏÎÈ¿), ¶ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ : ∂ΉfiÛÂȘ ¡ÔfiÁÚ·ÌÌ· ∂ΉÔÙÈ΋
ñ Kernberg, O F (1984): Severe Personality Disorders: Psychotherapeutic Strategies. New Haven, Yale University Press
ñ Mc Williams, N (2000) : æ˘¯Ô·ıËÙÈΤ˜ (∞ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ¶ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜). ™ÙÔ æ˘¯·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ¢È¿ÁÓˆÛË, (∂ÈÌ. Δ. ∞Ó·ÁÓˆÛÙÔÔ‡ÏÔ˘, ™.
ΔÚÈÏ›‚·), ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·
ñ Meloy JR (1988) : The Psychopathic Mind: Origins, Dynamics and Treatment. Northvale, NJ, Jason Aronson,

ΨΥΧΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ
Παιδιών & Εφήβων
Ι. Γιαννοπούλου - Αθ. Δουζένης - Λ. Λύκουρας
[ Û . 10 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
∂∫º√μπ™ª√™ ∫∞π μπ∞ ™Δ∞ ™Ã√§∂π∞:
ªπ∞ ¡∂∞ ¶ƒ∞°ª∞Δπ∫√Δ∏Δ∞;
°ÂˆÚÁ›· ∑·‚ڿη, MSc., æ˘¯ÔÏfiÁÔ˜ – æ˘¯ÔıÂÚ·‡ÙÚÈ·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ™˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ÙÔ˘ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘ æ˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘ (π.æ.∞.)
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹
Δ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ë ‚›· ÛÙ· Û¯ÔÏ›· Ù˘ ¯ÒÚ· Ì·˜ Â›Ó·È ÔÏÔ¤-
Ó· Î·È Ê·ÓÂÚfiÙÂÚË. ¢ÈÂıÓÒ˜ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ·Ú¯›ÛÂÈ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ
ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙÔ‡Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·-
Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏
Â›‰ÔÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È Ë „˘¯È΋ ÙÔ˘˜ ˘Á›· Â›Ó·È ‰˘Ô ¤ÓÓÔȘ
·ÏÏËϤӉÂÙ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ΔÔ Îϛ̷ Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÎÈÓÔ‡-
ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô‰ËÁ› ηÈ
‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙Ô-
ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
ΔÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ fï˜ Û¯ÔÏÈÎfi˜ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi˜ ‹ fiˆ˜ Â›Ó·È Ô fiÚÔ˜ ÛÙ·
·ÁÁÏÈο «school bullying»; √ Û¯ÔÏÈÎfi˜ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È
ÛÙËÓ ÂȉÈ΋ ¯Ú‹ÛË ‚›·˜ (ۈ̷ÙÈ΋, ÏÂÎÙÈ΋, ¤ÌÌÂÛË, ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋)
ÛÎfiÈÌ˘ ‹ Û˘¯Ó¿ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˘ Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ·fi ¤Ó·
·È‰› ‹ ÌÈ· ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÂÓfi˜ ‹ ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
ΔÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·˘Ù‹˜ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋
¯Ú‹ÛË Ù˘ ‚›·˜ Î·È Ë ·ÓÈÛÔÚÚÔ›· ÛÙË Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰˘Ô. ΔÔ
·È‰› Ô˘ ·ÛΛ ÙË ‚›· Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÙÂÚÔ Â›Ù ۈ̷ÙÈο ›Ù „˘¯È-
ο ·fi ÙÔ ·È‰› ÙÔ ÔÔ›Ô ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ÙË ‚›·. Δ· ·È‰È¿ Ô˘ ˘Ê›-
ÛÙ·ÓÙ·È ·˘Ù‹ ÙË ‚›·ÈË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÂÚ·Û›-
ÛÔ˘Ó ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ‚Ï¿ÙÔÓÙ·È ÙfiÛÔ ÛˆÌ·ÙÈ-
ο fiÛÔ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈο.
√ Û¯ÔÏÈÎfi˜ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¤Ó· ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ,
˘¿Ú¯ÂÈ fiÛÔ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Ù· Û¯ÔÏ›·. ¶ÚÈÓ ·fi οÔÈ· ¯ÚfiÓÈ·
fï˜ ÈÛÙ‡·Ì ˆ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ οÓÔ˘Ì οÙÈ Î·È ÁÂÓÈ-
ÎfiÙÂÚ· ·fi ÔÏÏÔ‡˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ «Ͽη˜» ÌÂٷ͇ ÙˆÓ
·È‰ÈÒÓ Î·È ÙÚfiÔ˜ «ÛÎÏËÚ·ÁÒÁËÛ˘, ÁÈ· Ó· ‚ÁÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿
ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·». ™ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ·
·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, Ô˘ ÙÚ·˘Ì·Ù›˙ÂÈ ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ·È-
‰È¿ Û fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Î·È ÂÌÔ‰›˙ÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ·Ï‹ Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹.
¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠fï˜ Ó· ͯˆÚ›ÛÔ˘Ì ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi ·fi
ÙÔ ·È¯Ó›‰È; ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ¤¯Ô˘Ì ‰ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›˙Ô˘Ó Î·È Ó·
¯Ù˘ÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ¿ÁÚÈ· οÔȘ ÊÔÚ¤˜. ∞˘Ùfi
fï˜ Ô˘ οÓÂÈ ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Î·È ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi
ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi Â›Ó·È ˆ˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi οÔÈÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜
‰˘Ô ˘ÔʤÚÂÈ.
ªÔÚʤ˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡
 ™ˆÌ·ÙÈ΋ ‚›· (ÎÏÔÙÛȤ˜, ÌÔ˘ÓȤ˜, ÁÚÔıȤ˜, Ûڈ̷͛ٷ,
¯·ÛÙÔ‡ÎÈ·, ÙÚ·‚‹ÁÌ·Ù· Ì·ÏÏÈÒÓ). «∫¿ı ÌÂÛË̤ÚÈ, ÌÂÙ¿ ÙÔ
Û¯ÔÏ›Ô, ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÚÔ˜ ÙÔ Û›ÙÈ Ì ÂÚ›ÌÂÓÂ Ë ›‰È· ·Ú¤· ÁÈ·
Ó· Ì ¯Ù˘‹ÛÂÈ, Î·È Ó· ÌÔ˘ ÂÙ¿ÍÂÈ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÌÔ˘ ÛÙÔ
‰ÚfiÌÔ…».
 §ÂÎÙÈ΋ ‚›· (ÎÔÚÔ˚‰›·, ‚Ú›ÛÈÌÔ, ·Ú·ÙÛÔ‡ÎÏÈ·, ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜,
ηο Û¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂıÓÈÎfiÙËÙ· ‹ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË
ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡). «ªÂ ÎÔÚÔ˚‰Â‡·Ó ÁÈ· ÙË ¯ÒÚ· ·fi ÙËÓ ÔÔ›·
‹Úı·, Ì ʈӿ˙·Ó ‚ÚÔÌÈ¿ÚË Î·È Ï¤Á·Ó Û fiÏÔ˘˜ ˆ˜ ̇ÚÈ -
˙· ¿Û¯ËÌ·…».
 ªÂ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ (·ÔÎÏÂÈÛÌfi˜ ·fi ·Ú¤Â˜ Î·È Ê›ÏÔ˘˜, ·Ô -
ÌfiÓˆÛË, ‰È¿‰ÔÛË „¢‰Ô‡˜ Ê‹Ì˘, ·ÔÎÏÂÈÛÌfi˜ ·fi ·ıÏËÙÈ -
Τ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜). «∫¿ı ÊÔÚ¿ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Û ÌÈ· ·ıÏËÙÈ-
΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÛÙ· ‰È·Ï›ÌÌ·Ù·, ϤÁ·Ó Û fiÏÔ˘˜ ˆ˜ ‰ÂÓ
ͤڈ Ó· ·›˙ˆ Î·È fiÔÈÔ˜ Ì ¿ÚÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘, Û›ÁÔ˘Ú·
ı· ¯¿ÛÂÈ…».
 ∏ÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ‚›· (¯Ú‹ÛË internet, ÎÈÓËÙ¿ Ì ÎÏ‹ÛÂȘ Î·È sms
Ì ÚÔÛ‚ÏËÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ¯Ú‹ÛË Î¿ÌÂÚ·˜ Ì ÛÎÔfi ÙËÓ
·ÂÈÏ‹ Î·È Ù·›ӈÛË ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡). «ÕÓÔÈÍ·Ó Í·ÊÓÈο ÙËÓ
fiÚÙ· Ù˘ ÙÔ˘·Ï¤Ù·˜, Ì’ ¤‚Á·Ï·Ó ʈÙÔÁÚ·Ê›· Ì ÙÔ ÎÈÓËÙfi
Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤‰ÂÈÍ·Ó Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘…».
√È ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡
™Â fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ¤¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ‰È¿ÊÔÚ˜ ¤Ú¢Ó˜ Û¯Â-
ÙÈο Ì ÙÔÓ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜
Ù˘ ∞ÌÂÚÈηÓÈ΋˜ π·ÙÚÈ΋˜ ŒÓˆÛ˘ (American Medical
Association) ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ 15 – 30% ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÂÌϤÎÔÓÙ·È
Û ʷÈÓfiÌÂÓ· ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡ ›Ù ˆ˜ ı‡Ì·Ù· ›Ù ˆ˜ ı‡Ù˜. ∏ ۈ̷-
ÙÈ΋ ηÎÔÔ›ËÛË ÍÂÎÈÓ¿ ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡, ÎÔÚ˘ÊÒÓÂÙ·È
ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Î·È Á›ÓÂÙ·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Û˘¯Ó‹ ÛÙÔ §‡ÎÂÈÔ, ÂÓÒ Ë ÏÂÎÙÈ-
΋ ηÎÔÔ›ËÛË Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ
›‰È˜ ËÁ¤˜ ¿Óˆ ·fi Ù· 2/3 ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙȘ ∏¶∞ ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ
Ù· Û¯ÔÏ›· ‰ÂÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Â·ÚÎÒ˜ ÛÙÔÓ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi.
∫·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ fï˜, ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›· ηӤӷ ¿ÏÏÔ
ı¤Ì·, Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ‰ÂÓ
ÁÓÒÚÈÛ ٤ÙÔÈ· ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ· fiÛÔ Ë ‚›· ÛÙÔ˘˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜.
°È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ‰ÈÂÍ·¯ı› ÌÈ· ÏËıÒÚ· ÂÚ¢ÓÒÓ. ™Ù·ÙÈÛÙÈΤ˜
¤Ú¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ ˆ˜ ı‡Ì·Ù· Ù˘ ‚›·˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜
¤ÊÙÔ˘Ó 3 ÛÙÔ˘˜ 10 Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ Î·È ¤Ó·˜ ÛÙÔ˘˜ ‰¤Î·
ÂÊ‹‚Ô˘˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·. ∂ηÙÔÓÙ¿‰Â˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ù˘
ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ ·ÛÎÔ‡Ó ‚›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ¿ÏÏˆÓ ·È‰ÈÒÓ. Δ· ÛÙÔȯ›·
·˘Ù¿ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ¤Ú¢ӷ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÙÔ
∂ıÓÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ (∂∫∫∂) ÁÈ· ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌfi
ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ ∞ıËÓ·›ˆÓ. ¶¿Óˆ ·fi 1 ÛÙÔ˘˜ 10 Ì·ıËÙ¤˜ οı ËÏÈ-
Λ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ¯Ù˘‹ÛÂÈ Û˘ÌÌ·ıËÙ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘
Û¯ÔÏ›Ԣ. ™ÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿ ‰‹ÏˆÛ·Ó fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ‰ÂÈ
ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ‚›·˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ Û ÔÛÔÛÙfi
ÂÚ›Ô˘ 40% ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ Ì¿ÚÙ˘Ú˜ Û ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ·ÂÈÏÒÓ Î·È
ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡ ·È‰ÈÒÓ. ¶¿Óˆ ·fi 1 ÛÙÔ˘˜ 10 Ì·ıËÙ¤˜ Ù˘ ‰Â˘ÙÂ-
ÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ¤¯ÂÈ ÓÈÒÛÂÈ ·ÚÎÂÙ‹ ‰˘ÛÊÔÚ›·, ÏfiÁˆ ÙˆÓ
Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘, ÒÛÙ ӷ ·Ô˘ÛÈ¿ÛÂÈ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
∂›Û˘, Û‡Ìʈӷ Ì ¤Ú¢ӷ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÙÔ
πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ & ¶ÚÔÏËÙÈ΋˜ π·ÙÚÈ΋˜ Î·È ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ
ªÂÏÂÙÒÓ ÀËÚÂÛÈÒÓ ÀÁ›·˜ Ù˘ π·ÙÚÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ∞ıËÓÒÓ ÛÂ
1.200 ·È‰È¿ ËÏÈΛ·˜ 11 – 18 ÂÙÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ ·fi fiÏ·
Ù· Û¯ÔÏ›· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ¤‰ÂÈÍ ˆ˜ ÙÔ 22% ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‚ÈÒÓÔ˘Ó
ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi Î·È ÌË ·Ô‰Ô¯‹ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙÔ 8% ·Ó¤ÊÂÚ·Ó ˆ˜ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ ›ӷÈ
Û˘¯Ó¤˜ ¤ˆ˜ Î·È Û˘Ó¯›˜.
∞›ÙÈ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡
∞fi Ô‡ ËÁ¿˙ÂÈ fï˜ Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·˘Ù‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÔÈ·
Â›Ó·È Ù· ·›ÙÈ¿ Ù˘; ∏ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ‚›·˜ ¤¯ÂÈ ÔÚÈÛÙ› ÔÈÎÈÏÔÙÚfiˆ˜.
™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ „˘¯·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ë ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ· ›ӷÈ
¤ÓÛÙÈÎÙÔ ÂÁÁÂÓ¤˜ ÛÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË. √ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ·Ú¿ÁÂÈ
ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ· Ë ÔÔ›· οÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ı· ÂΉËψı› ˘fi ÙË ÌÔÚÊ‹
ÂÈıÂÙÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ Û‡Ìʈӷ Ì ÙË
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÈÛÙÈ΋ ηÙ‡ı˘ÓÛË Ë ÂÈıÂÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·ÔÙÂÏ›
ÌÈ· ÂȉÈ΋ ηÙËÁÔÚ›· ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Â›Ó·È fiˆ˜
fiϘ ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ – ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ì¿ıËÛ˘.
∂ÈϤÔÓ, ˙ԇ̠۠ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›· fiÔ˘ Ë ‚›· Î·È Ô ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi˜
ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È Â˘Ú¤ˆ˜ ·fi Ù· ̤۷ Ì·˙È΋˜ ÂÓË̤ڈÛ˘. ∂›Ó·È
Ôχ Èı·Ófi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ,
ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Èı·ÓÒ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ‚›·ÈË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
·¤Ó·ÓÙÈ Û ̤ÏË Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. √È ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿Ï-

ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË Ù˘ ÂÈıÂÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜
Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ Â›Ó·È ÔÏÏÔ›. ŒÙÛÈ Ù· ·È‰È¿:
 ÿÛˆ˜ ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹
ÂÓËÏ›ÎˆÓ ·fi ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜.
 ÿÛˆ˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ¿ÏϘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· Ó·
ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜.
 ÿÛˆ˜ ‰ÂÓ ‰¤¯ÔÓÙ·È Â·Ú΋ ÂÈÙ‹ÚËÛË ·fi ÙÔ Û›ÙÈ. ¢ÂÓ ÙÈ̈-
ÚÔ‡ÓÙ·È ‹ ‰ÂÓ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘
˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó.
 ÿÛˆ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÌÈ· ·Ú¤· Ô˘ ÂȉÂÈÎÓ‡ÂÈ ‚›·È˜ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¤˜ Î·È ÙȘ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó Î·È ·˘Ù¿ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó·
Á›ÓÔ˘Ó ·Ô‰ÂÎÙ¿ ÛÙËÓ ·Ú¤·.
 ÿÛˆ˜ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó fiÙÈ Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È Ï·Óı·Ṳ̂ӷ Î·È ‰ÂÓ
ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹
ÛÙ· ·È‰È¿ – ı‡Ì·Ù·.
 ÿÛˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ¯·ÌËÏ‹ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛË Î·È Ë ¿ÛÎËÛË Ù˘ ÂÍÔ˘Û›·˜
Û ÙÚ›ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ·›ÛıËÛË ‰‡Ó·Ì˘ Î·È ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ·˜.
 ÿÛˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ÚÔÛˆÈΤ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ÂÎÙÔÓÒÓÔ˘Ó Ù· ÂÈıÂ-
ÙÈο ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜.
 ÿÛˆ˜ ̤۷ ·fi ÙËÓ ‚›·ÈË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Á›ÓÔÓÙ·È ‹ÚˆÂ˜ ÛÙ·
Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜.
 ÿÛˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ¤ÛÂÈ Ù· ›‰È· ı‡Ì·Ù· ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡ οÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹
·fi ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿.
 ÿÛˆ˜ ηÎÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÂÈÙ›ıÂÓÙ·È
ÚÈÓ ÂÈÙÂıÔ‡Ó.
ƒfiÏÔÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi
™Â οı ʷÈÓfiÌÂÓÔ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ‰È¿ÊÔÚ·
¿ÙÔÌ· Î·È ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È¿ÊÔÚÔÈ «ÚfiÏÔÈ». ∞˘Ùfi Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È ÈÔ
Û˘¯Ó¿ fï˜ Â›Ó·È ÙÔ ·È‰› – ı‡Ù˘, ÙÔ ·È‰› – ı‡Ì· Î·È ÔÈ ·Ú·-
ÙËÚËÙ¤˜. ŸÏÔÈ ÔÈ ·Ú·¿Óˆ «ÚfiÏÔÈ», Ô Î·ı¤Ó·˜ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿
ÙÔ˘ ¤¯ÂÈ Î¿ÔÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο.
ΔÔ ÚÔÊ›Ï ÙÔ˘ ı‡ÙË
Δ· ·È‰È¿ – ı‡Ù˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·, ۈ̷-
ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË, ıˆÚÔ‡Ó ÙË ‚›· Ì·ÁÎÈ¿ Î·È ÁÈ· ·˘Ùfi ηٷʇÁÔ˘Ó
Î·È Â‡ÎÔÏ· Û ·˘Ù‹, ·ÓÙÏÔ‡Ó Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË Î·È ÈηÓÔÔ›ËÛË Ì ÙÔ
Ó· ηÎÔÌÂÙ·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ
·Ó¿ÁÎË ÙÔ˘ ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È Ù˘ ÂÍÔ˘Û›·˜. ŒÓ· ¿ÏÏÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi
·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ˆ˜ ÂÈ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜
«ı·˘Ì·ÛÙ¤˜», ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÙËÓ Ô˘Û›· Â›Ó·È ¿ÙÔÌ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ÊÔ‚Ô‡-
ÓÙ·È. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ηÎÔÔÈËı›
·fi ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÎÈ ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ ˆ˜ ÙÔ Ó·
Â›Ó·È Î·Ó›˜ ¢¿ÏˆÙÔ˜ Î·È ·ÚÔÛٿ٢ÙÔ˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó οÔÙ ÂΛ-
Ó· Â›Ó·È Ô‰˘ÓËÚfi. ŒÙÛÈ ÌÈÛÔ‡Ó Ì¤Û· ÙÔ˘˜ ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· Î·È ÂÈÙ›-
ıÂÓÙ·È Ì ηٷӷÁηÛÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙ· ·È‰È¿ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È
·‰‡Ó·Ì·.
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ñ °ÈˆÙ¿ÎÔ˜, √., & ΔÛÈÏÈ¿ÎÔ˘, ª. (2008). √ ·ÎÏÔ˜ Ù˘ ηÎÔÔ›ËÛ˘.
∂Ó‰ÔÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ‚›· – ÛÂÍÔ˘·ÏÈ΋ ηÎÔÔ›ËÛË – trafficking –
bullying. ∞ı‹Ó·: ∞Ú¯È¤Ï·ÁÔ˜.
ñ ¢Èη›Ô˘, ∂., ∏ÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, μ., & Δ·Û¿ÎÔ˘, Δ. (2008). ª›Ï· ÌË
ÊÔ‚¿Û·È. 3 ÈÛÙÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ‚›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ∞ı‹Ó·: ∂Ù·ÈÚ›· æ˘¯Ô-
ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ¶·È‰ÈÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ∂Ê‹‚Ô˘ (∂.æ.À.¶.∂.).
ñ ∫˘ÚÁÈfiÔ˘ÏÔ˜, π., & ¶·¿, μ. (2008). ΔÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÂÎÊÔ‚È-
ÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ı˘Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ΔÂÙÚ¿‰È·
æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜, ¡Ô 101.
ñ ªfiÙÙË – ™ÙÂÊ·Ó›‰Ë, º., ¶··ı·Ó·Û›Ô˘, ∞., & §·Ú‰Ô‡ÙÛÔ˘, ™.
(2004). ¢È·Ù·Ú·ÎÙÈ΋ Î·È ÂÈıÂÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. ™ÙÔÓ ÙfiÌÔ ÙˆÓ ∞.
∫·Ï·ÓÙ˙‹- ∞˙›˙È & ª. ∑·ÊÂÈÚÔÔ‡ÏÔ˘ (ÂÈÌ.), ¶ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÛÙÔ
Û¯ÔÏÂ›Ô – ÚfiÏË„Ë Î·È ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ.
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 11 ]
ΔÔ ÚÔÊ›Ï ÙÔ˘ ı‡Ì·ÙÔ˜
Δ· ·È‰È¿ – ı‡Ì·Ù· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·ÔÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ ÙË ‚›·, ›ӷÈ
¢·›ÛıËÙ·, ·ÓÂÎÙÈο, ‰ÂÓ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙfi¯Ô, ÂÚ·Ù¿Ó Ì ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ
ÚÔ˜ Ù· οو. ∂›Û˘, ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰ÂÓ ÎÔÈÙ¿Ó ÙÔÓ
Û˘ÓÔÌÈÏËÙ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· Ì¿ÙÈ·, ‰ÂÓ ¯·ÈÚÂÙ¿ÓÂ, ‰ÂÓ Î¿ÓÔ˘Ó Â‡ÎÔÏ·
ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Â·Ê¤˜ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Â›Ó·È ·È‰È¿ Ù· ÔÔ›· ı¤ÏÔ˘ÓÂ
Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·fiÚ·Ù·. ™Â ¤Ó· ˘„ËÏfi ‚·ıÌfi Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó
˘ÂÚÚÔÛٷ٢ÙÈÎÔ‡˜ ÁÔÓ›˜. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔÈ Ì·ıË-
Ù¤˜, ·È‰È¿ ¿ÏÏ˘ ÂıÓÈÎfiÙËÙ·˜, ıÚËÛΛ·˜ ‹ ·È‰È¿ Ì οÔÈ· ·Ó·-
ËÚ›· ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ˘Ô„‹ÊÈ· ı‡Ì·Ù· ‰ÈfiÙÈ ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÛÙÔȯ›Ô
Ù˘ ı˘Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·ÔÙÂÏ› Ë
‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·. Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› ·È‰È¿ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙȘ ÈÔ
¿Óˆ ηÙËÁÔڛ˜ Ó· οÓÔ˘Ó ¿Î·Ú˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ Û˘ÌÊÈÏ›ˆÛ˘
Ì ÙÔ ı‡ÙË. ∞˘Ùfi Ô˘ ÚÔÛÂÏ·ÂÈ ÙȘ ÂÈı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ı˘ÙÒÓ ·¤Ó·-
ÓÙÈ ÛÙ· ı‡Ì·Ù· Â›Ó·È Ë ˘ÂÚ‚ÔÏÈ΋ ¢·ÏˆÙfiÙËÙ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰È·-
ÎÚ›ÓÂÈ.
ΔÔ ÚÔÊ›Ï ÙÔ˘ ·Ú·ÙËÚËÙ‹
¶Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ·›˙Ô˘Ó Î·È ÔÈ ÏÂÁfiÌÂÓÔÈ
«·Ú·ÙËÚËÙ¤˜» ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡. ∂›Ó·È Ù· «ÙÚ›Ù·» ·È-
‰È¿, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ÛÙ¿ÛË – ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË, ·‰È·ÊÔÚ›·, ‹ ·Ô‰ÔÎÈ-
Ì·Û›· – ·›˙ÂÈ Î·Ù·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÈÛË ÙÔ˘ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡.
Δ· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Â›Û˘ Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔÓ ÂÎÊÔ-
‚ÈÛÌfi Î·È ÏËÁÒÓÔÓÙ·È Â›Û˘ ÙÔ ›‰ÈÔ. ºÔ‚Ô‡ÓÙ·È Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó,
Ì‹ˆ˜ Á›ÓÔ˘Ó Ù· ÂfiÌÂÓ· ı‡Ì·Ù·, Ì‹ˆ˜ Ù· ·ÔηϤÛÔ˘Ó «Î·Ú-
ÊÈ¿», ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È ÂÓÔ¯¤˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·
‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ı‡Ì·. Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› ˆ˜ fiÙ·Ó ÔÈ «·Ú·ÙËÚË-
Ù¤˜» ‰ÂÓ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙÔ ı‡ÙË, ÂΛÓÔ˜ ̤ÓÂÈ ¯ˆÚ›˜ «ı·˘Ì·ÛÙ¤˜»
Î·È ÙfiÙÂ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙ·Ì·Ù¿.
∂›ÏÔÁÔ˜
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó ÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó
ÙȘ ·fi„ÂȘ Î·È ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ
Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡. ∫·Ù¿ fiÛÔ Ù· ·È‰È¿ ·ÓÙÈ-
‰ÚÔ‡Ó ·ıËÙÈο ‹ ·ÎfiÌË Î·È ·‰È¿ÊÔÚ· Û ÂÂÈÛfi‰È· Û¯ÔÏÈÎÔ‡
ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜ Î·È ˆ˜
Â›Ó·È ÂËÚ·Ṳ̂ӷ ·fi ÙÔ «Îϛ̷» Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜
ÙˆÓ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ıˆÚÂ›Ù·È ·Ô‰ÂÎÙ‹ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿.
∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, ÔÈ ÁÔÓ›˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÂÓËÌÂÚˆıÔ‡Ó
ÏËÚ¤ÛÙÂÚ· Á‡Úˆ ·fi ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌÔ‡,
fiˆ˜ ÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ Û¯ÔÏÈÎfi˜ ÂÎÊÔ‚ÈÛÌfi˜, ÙÈ Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ·ÚÔ˘-
ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó· ·È‰› ı‡Ì· ‹ ¤Ó· ·È‰› ı‡Ù˘. ŒÓ· Û¯ÔÏÈÎfi Î·È ¤Ó·
ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ηÈ
ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Û˘ÓÂȉËÙ¿ ÙȘ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘
Û›ÁÔ˘Ú· Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· ı· ‰ÂÈ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÔÓÙ·È, Ù·
›‰È· Ù· ̤ÏË Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÈÔ ‰ÂÎÙÈο, Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË
·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È ¤ÙÛÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙÔÏÌÔ‡Ó, Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË
·˘ÙÔÂÔ›ıËÛË Î·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi.
ñ ªÂ˙‚¤Î˘, ∏. (2001). ÕÁ¯Ô˜, ·Á¯ÔÁfiÓ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Ë ·ÓÙÈ-
ÌÂÙÒÈÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ·È‰È¿ Î·È ÂÊ‹‚Ô˘˜. ™ÙÔÓ ÙfiÌÔ ÙˆÓ ∂. μ·ÛÈÏ¿ÎË,
™. ΔÚÈÏ›‚·, ∏. ªÂ˙‚¤Î˘ (ÂÈÌ.), ΔÔ ÛÙÚ˜, ÙÔ ¿Á¯Ô˜ Î·È Ë ·ÓÙÈ-
ÌÂÙÒÈÛ‹ ÙÔ˘˜. ∞ı‹Ó·: ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
ñ Hawker, D.S.J., & Boulton, M.J. (2000). Twenty years research on
peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta – analytic
review of cross – sectional studies. Journal of Child Psychiatry, 41,
441 – 455.
ñ Olweus, D (2009). ∂ÎÊÔ‚ÈÛÌfi˜ Î·È ‚›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ΔÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ
Î·È ÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘ÌÂ. ∞ı‹Ó·: ∂.æ.À.¶.∂.
ñ Smith, P. K., & Nika, V., & Papasideri, M. (2004). Bulling and
violence in schools: An international perspective and findings in
Greece. Psychology, 11, 184 – 203.
[ Û . 12 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
¶∞ƒ∞μ∞Δπ∫√Δ∏Δ∞ ∫∞π ¢π∞Δ∞ƒ∞Ã∂™ Δ√À
∞ÀΔπ™Δπ∫√À º∞™ª∞Δ√™ Àæ∏§∏™
§∂πΔ√Àƒ°π∫√Δ∏Δ∞™
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ºÚ·ÓÛ›˜, ¶·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˜, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ™˘ÓÂÚÁ¿Ù˘, μ’ æ˘¯È·ÙÚÈ΋ ∫ÏÈÓÈ΋ ∂∫¶∞, ¶°¡ «∞ÙÙÈÎfiÓ»
È ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ∞˘ÙÈÛÙÈÎÔ‡ º¿ÛÌ·ÙÔ˜ (¢∞º) ÂÚÈ-
√ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÌÈ· ÔÌ¿‰· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÈÎÒÓ Û˘Ó‰ÚfïÓ, ÌÂ
¤Ó·ÚÍË ÛÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È
·fi ¤Ó·Ó ˘Ú‹Ó· ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ
ÂÏÏ›ÌÌ·Ù· ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘Ó·ÏÏ·Á‹, ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÙËÓ
¢¤ÏÈÎÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. ∏ ¤ÓÙ·ÛË Î·È Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÏÏÂÈÌ-
Ì¿ÙˆÓ, ÙˆÓ Î·ı˘ÛÙÂÚ‹ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÔÎÏ›ÛÂˆÓ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘-
ÍË ÔÈΛÏÂÈ, fiˆ˜ Î·È ÙÔ Û˘ÓÔ‰fi ÓÔËÙÈÎfi ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÙÔ˘ οıÂ
·ÙfiÌÔ˘. ¶·Ú¿ ÙËÓ ·Ú·‰Ô¯‹ ÛÙ· Ù·ÍÈÓÔÌËÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÁÈ·
ÙËÓ ‡·ÚÍË ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ Ù˘ ÌÈ·˜ ÓÔÛÔÏÔÁÈ΋˜ ÔÓÙfiÙËÙ·˜
(∞˘ÙÈÛÙÈ΋ ¢È·Ù·Ú·¯‹, ¢È·Ù·Ú·¯‹ Asperger Î·È ÕÙ˘Ô˜ ∞˘ÙÈ-
ÛÌfi˜), Ë ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ÛÙËÓ ÎÏÈÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ· Á›ÓÂÙ·È
Û‹ÌÂÚ· ηχÙÂÚ· ·ÓÙÈÏËÙ‹ Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ º¿ÛÌ·ÙÔ˜, fiˆ˜
ÙËÓ ÂÈÛ‹Á·ÁÂ Ë Lorna Wing ( Volkmar & Klin, 2005).
∏ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ·Ó·ÛÎfiËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ·Ú·‚·ÙÈΤ˜
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Û ¿ÙÔÌ· Ì À„ËÏ‹˜ §ÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ∞˘ÙÈÛÌfi
(À§∞), ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ, Ô˘
fï˜ Û˘¯Ó¿, ¤¯Ô˘Ó ·Ú¿ÍÂÓÔ, ·Û‡ÓËı˜ Î·È ·ÎÚ·›· ·Ú¿‰ÔÍÔ
ÂÚȯfiÌÂÓÔ: ۈ̷ÙÈΤ˜ Î·È ÛÂÍÔ˘·ÏÈΤ˜ ÂÈı¤ÛÂȘ, ÂÌÚËÛÌÔ›,
‚·Ó‰·ÏÈÛÌÔ›, Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ·ÚÂÓԯϋÛÂȘ, ÎÏÔ¤˜ ÚÔÛˆÈ-
ÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (Û˘¯Ó¿ ·ÏÒ˜ ÁÈ· ·ÔıËÛ·‡ÚÈÛË), ·fiÂÈÚ˜
ÊfiÓˆÓ Î·È ÊfiÓÔ˘˜ (Woodbury-Smith et al., 2006). ∏ ‰È·‰Â‰Ô-
̤ÓË ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ·˘ÍË̤Ó˘ Û˘¯ÓfiÙËÙ·˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ·Ú·‚·-
ÙÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ Û ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÏËı˘ÛÌȷ΋ ÔÌ¿‰·, ÛÂ
Û¯¤ÛË Ì ÙÔ ÁÂÓÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi, ‚·Û›˙ÂÙ·È Û ÌÂϤÙ˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó
Û ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ „˘¯È·ÙÚÈÎÒÓ ÓÔÛÔÎÔÌ›ˆÓ ˘„›ÛÙ˘ ·ÛÊ·Ï›·˜,
fiÔ˘ ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·È ¿ÙÔÌ· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È Ë ÓÔË-
ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ı¤ÙÂÈ Û ΛӉ˘ÓÔ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ (Hare et al., 2004;
Scragg & Shah, 1994; Siponmaa et al., 2001). ™Â ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÌÂϤ-
Ù˜, Ô ÂÈÔÏ·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ì À§∞ Î˘Ì·›ÓÔÓÙ·Ó ·fi 1,5%
¤ˆ˜ 27%, ·Ó¿ÏÔÁ· ·Ó Ô ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙȘ ‚‚·Èˆ-
̤Ó˜ ‹ Î·È ÙȘ Èı·Ó¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ. Δ· ÔÛÔÛÙ¿ ·˘Ù¿ ›ӷÈ
Û·ÊÒ˜ ·˘ÍË̤ӷ Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔÓ ÂÈÔÏ·ÛÌfi ÙˆÓ ¢È·Ù·Ú·-
¯ÒÓ ∞˘ÙÈÛÙÈÎÔ‡ º¿ÛÌ·ÙÔ˜ (¢∞º) ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi Ô˘
Â›Ó·È ÂÚ›Ô˘ 0,6% (Fombonne, 2005). √È ·ÛıÂÓ›˜ Ô˘ Ù·˘ÙÔ-
ÔÈ‹ıËÎ·Ó ˆ˜ À§∞ ›¯·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ Ï¿‚ÂÈ ÙË ‰È¿-
ÁÓˆÛË Ù˘ ™¯È˙ÔÊÚ¤ÓÂÈ·˜ ‹ Ù˘ ¢È·Ù·Ú·¯‹˜ ¶ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜.
Δ· ·‰È΋̷ٷ ÁÈ· Ù· ÔÔ›· ›¯Â ‰È·Ù·¯ı› Ô ÂÁÎÏÂÈÛÌfi˜ ‹Ù·Ó
·ÓıÚˆÔÎÙÔӛ˜ (Ì ÔÛÔÛÙfi ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ „˘¯È·ÙÚÈ-
ÎÔ‡ ÓÔÛÔÎÔÌ›Ԣ), ÛÂÍÔ˘·ÏÈο ·‰È΋̷ٷ (Ù· ÔÔ›· ˘Ô-·ÓÙÈ-
ÚÔÛˆ‡ÔÓÙ·Ó Ì 3% ÛÙÔ˘˜ À§∞ Û ۯ¤ÛË Ì 9% ÛÙÔ˘˜ ˘fi-
ÏÔÈÔ˘˜) Î·È ÔÈ ÂÌÚËÛÌÔ›, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‹Ù·Ó Î·È Û˘¯ÓfiÙÂÚÔÈ ÛÙÔ˘˜
À§∞ (16% ¤Ó·ÓÙÈ 10%). √È ÌÂϤÙ˜ ·˘Ù¤˜, Û·ÊÒ˜, ‰ÂÓ Â·Ú-
ÎÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÁˆÁ‹ ·ÛÊ·ÏÒÓ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ, ηıfiÙÈ Ù·
Â˘Ú‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó ·Ï¿ ÙË ‰ÈÎÔÓÔÌÈ΋
Ú·ÎÙÈ΋ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È „˘¯È·ÙÚÈΤ˜ ‰Ô̤˜ ÁÈ· ÙÔÓ
ÂÚÈÔÚÈÛÌfi ‚›·ÈˆÓ ·Ú·‚·ÙÒÓ Ì ¢∞º. ∂ÈϤÔÓ, ÛÙÔ˘˜ ÏË-
ı˘ÛÌÔ‡˜ ·˘ÙÔ‡˜ Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È «‚·ÚȤ˜» ÌÔÚʤ˜ ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙË-
Ù·˜, Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ÔÈ ÈÔ ·Ϥ˜ ÌÔÚʤ˜ ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· ˘Ô-·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÙ·È.
∞Ó·ÛÎÔÒÓÙ·˜ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜ ÌÂϤÙ˜ ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi, ÔÈ
Ghaziuddin Î·È Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ (1991) ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ·Ó fiÙÈ Ù· ¿ÙÔÌ· ÌÂ
À§∞ ¤¯Ô˘Ó ÌÈÎÚfiÙÂÚË Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó Û ‚›·È˜
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ (2,7-5,6%). ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ·, Ë Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· ·Ú·ÎÔ-
ÏÔ‡ıËÛË ·ÙfiÌˆÓ Ì ™¯È˙ÔÂȉ‹ ¢È·Ù·Ú·¯‹ ¶ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜,
‰È¿ÁÓˆÛ˘ Ô˘ ÛÙȘ ÌÂϤÙ˜ Û˘¯Ó¿ ÈÛÔ‰˘Ó·Ì› Ì À§∞, ¤‰ÂÈÍÂ
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ· Û ¿Û¯Ô˘Û˜ Á˘Ó·›Î˜, ·ÏÏ¿ fi¯È
Î·È Û ¿ÓÙÚ˜ (Wolff & McGuire, 1995). Δ¤ÏÔ˜, Ë Èı·Ó¿ ·˘ÍË-
̤ÓË ÂΉ‹ÏˆÛË ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Û ¿ÙÔÌ· Ì À§∞ ı· ÌÔÚÔ‡-
Û ӷ ÂÍËÁËı›, ›Ûˆ˜, ηχÙÂÚ· ·fi Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Û˜ „˘¯È·ÙÚÈ-
Τ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, fiˆ˜ ÙË ¢È·Ù·Ú·¯‹ ∂ÏÏÂÈÌÌ·ÙÈ΋˜ ¶ÚÔÛÔ¯‹˜
Î·È ÀÂÚÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·˜ (¢∂¶À), ÙË ¢ÈÔÏÈ΋ ¢È·Ù·Ú·¯‹ ‹ ÙËÓ
∫·Ù¿ıÏÈ„Ë (Palermo, 2004).
ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ÎÏÈÓÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ù· ¿ÙÔÌ· Ì À§∞, ȉȷ›-
ÙÂÚ· ÂΛӷ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ¿Û¯ÔÓÙ˜ ·fi ÙË ¢È·Ù·-
Ú·¯‹ Asperger, ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ˆ˜ ÂÁˆÎÂÓÙÚÈο, Ì ¤ÏÏÂÈ„Ë Èη-
ÓfiÙËÙ·˜ Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, Ó· Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ·˘ÙÔ‡˜
Î·È Ì ·Î·Ì„›· ÛÙË ÛΤ„Ë Î·È ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. ∏ ·ÓÙ›‰Ú·Û‹
ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÛÙÚ˜ ÌÔÚ› Ó· ÔÈΛÏÏÂÈ ·fi ·fiÛ˘ÚÛË ‹ ·ÔÌfiÓˆ-
ÛË ¤ˆ˜ Î·È ÂΉ‹ÏˆÛË ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜. ªÈ· ·ÏÏ·Á‹ ÛÙËÓ Î·ıË-
ÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ˘Ù›Ó·, Ë Â‡ÚÂÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ηٿÛÙ·-
ÛË Ô˘ ‰ÂÓ Î·Ù·ÓÔÔ‡Ó, Ë ·ÚÂÌfi‰ÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ·Û¯ÔÏ›·
ÙÔ˘˜ Ì ٷ ȉȷ›ÙÂÚ· Î·È ¤ÓÙÔÓ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜, ‹ ·ÎfiÌ· ηÈ
Ë ·ÈÛıËÙËÚȷ΋ ÙÔ˘˜ ˘ÂÚÊfiÚÙˆÛË (Ï.¯. ·fi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÌÂ
¤ÓÙÔÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜) ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË
ÌÈ·˜ ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ-
΋ ÚfiıÂÛË per se. ∏ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Î·È
˘Ô‚ÔÏÈÌ·›· ·fi ÙÔ˘˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙˆÓ ·Ùfi-
ÌˆÓ Ì À§∞ Ó· ÙÔ˘˜ ÌÔÈ¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·Ô‰ÂÎÙÔ› ·fi
·˘ÙÔ‡˜. ŒÙÛÈ, fiÓÙ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈο ·ÊÂÏ›˜, ÌÔÚ› Ó· ÂÈÛıÔ‡Ó
‡ÎÔÏ· Ó· ·ÚÂÓԯϋÛÔ˘Ó ÛÂÍÔ˘·ÏÈο ÌÈ· Û˘ÌÌ·ı‹ÙÚÈ¿ ÙÔ˘˜
Ô˘ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ‚‚·ÈÒÛÂÈ fiÙÈ ı· ÙÔ ·ԉ¯Ù› ‹ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿-
Û¯Ô˘Ó Û ÏËÛÙ›· ÁÈ· ¯¿ÚË Ù˘ ¤ÓÙ·Í‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·.
ΔÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÎÏÈÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ›ӷÈ
Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛ˘ (empathy) Î·È ÈηÓfiÙËÙ·˜ Û˘Û¯¤ÙÈÛ˘
ÙˆÓ Ú¿ÍÂˆÓ Ì ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ·˘ÙÒÓ. ∞˘Ùfi ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙË
Ó¢ÚÔ„˘¯ÔÏÔÁ›· ˆ˜ ¤ÏÏÂÈÌÌ· ÛÙË £ÂˆÚ›· ÙÔ˘ ¡Ô˘ – £Ù¡
(Theory of Mind). ∏ £Ù¡ ‹ ÓÔËÙÈÎÔÔ›ËÛË (mentalization)
Â›Ó·È Ë ‚ÈÔÏÔÁÈο ηıÔÚÈ˙fiÌÂÓË ‰È·ÈÛıËÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·Ùfi-
ÌÔ˘ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ
¿ÏψÓ, ηıÒ˜ Î·È fiÙÈ ·˘Ù¿ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ·fi Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ‹
·ÏÏÈÒ˜, Ë ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·È Ó· ηٷϷ‚·›ÓÂÈ ÙȘ
ÓÔËÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î·È Ó· ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈ› ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÁÈ· Ó· ÚԂϤ„ÂÈ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔ-
Ú¿ ÙÔ˘˜ (Baron-Cohen, 1995). ™‡Ìʈӷ Ì ·˘Ù‹Ó, Û ÌÈ· ÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ·Ú·‚ϤÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÚÔÔÙÈ-
΋, ·Ô‰›‰ÂÈ ÌÈ· ÓÔËÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ, Û˘Ó¿ÁÂÈ ÙÔ
Èı·Ófi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÓÔËÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ηٿÛÙ·Û˘ Ì ‰Â‰Ô̤ÓË ÙËÓ
ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ Î·È ÚԂϤÂÈ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔ˜
ÛÙȘ ÓÔËÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ΔÔ ¤ÏÏÂÈÌÌ· ÛÙË £Ù¡ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·Ô-
Ù¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·ÌÔÈ‚·ÈfiÙËÙ·˜, ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë
ÂÓ·ÈÛıËÛ›·˜ (insight) Î·È ÙËÓ ·ÓÈηÓfiÙËÙ· Ó· Ú˘ıÌ›ÛÂÈ ÙË
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÎÔÈÓˆÓÈο Û‹Ì·Ù· Î·È ÙÔ Ï·›-
ÛÈÔ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÙÔ˘˜ ηıÈÛÙ¿ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÎÔÈÓˆÓÈο ·ÊÂÏ›˜
Î·È ¿Ú· ‡ÎÔÏÔ ÛÙfi¯Ô ÛÙÔ˘˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜. ŒÓ· ¿ÏÏÔ Ó¢ÚÔ„˘¯Ô-
ÏÔÁÈÎfi ¤ÏÏÂÈÌÌ· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ¿ÙÔÌ· Ì ¢∞º Î·È Ô˘
ÌÔÚ› Ó· ÂÍËÁ› ÔÏϤ˜ ·fi ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜, Â›Ó·È Ë
·ÛıÂÓ‹˜ ÎÂÓÙÚÈ΋ Û˘ÓÔ¯‹ (weak central coherence) (Frith,
1989). √ ̤ÛÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Ù¿ÛË Ó· ‰ÔÌ› ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë
ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ˆ˜ ÌÈ· ÏÔ‡ÛÈ· ·ÏÏ¿ ÂÓÈ·›· ÂÈÎfiÓ· ·fi ÂÌÂÈ-
ڛ˜ Ô˘ ‚ÈÒÓÂÈ Î·È Û˘ÓÂÒ˜ Ó· ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜
·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÌÈ· «ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋ ·Ú¯‹», Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›·
ÂÚÌËÓ‡ÂÈ Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Ì ¤Ó· Û¯ÂÙÈο ÛÊ·ÈÚÈÎfi-ÔÏÈÛÙÈÎfi ÙÚfiÔ
Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙÔ˘ ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Ï·›ÛÈÔ. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ù·

¿ÙÔÌ· Ì ¢∞º ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ¤Ó· ȉȷ›ÙÂÚÔ ÁÓˆÛÈ·Îfi ÙÚfiÔ ÂÂ-
ÍÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ Î·Ù·ÎÂÚÌ·ÙÈṲ̂ÓË
ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ·ÓÙ› Ù˘ ÔÏÈÛÙÈ΋˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ‚ÈÒÓÔ˘Ó
ÛËÌ·ÓÙÈο ÙÌ‹Ì·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi, ÙÔ ËıÈÎfi
Î·È Ê˘ÛÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, fi¯È ˆ˜ ÂÓÔÔÈË̤ÓË ÔÏfiÙËÙ·.
ŒÙÛÈ, Ù· ¿ÙÔÌ· Ì À§∞ ÌÔÚ› Ó· ÂÌÊ·Ó›ÛÔ˘Ó ·Ú·‚·ÙÈΤ˜
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ¤ÓÙÔÓ˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Ì Ôχ
ÂÛÙÈ·Ṳ̂ӷ ÂÛˆÙÂÚÈο ÂӉȷʤÚÔÓÙ·, ÂÓÒ ·ÁÓÔÔ‡Ó ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈ-
Τ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙˆÓ ÓÔÌÈÎÒÓ Û˘ÓÂÂÈÒÓ.
√ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi˜ ·˘Ùfi˜ ηٷÎÂÚÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ Úԉȷı¤ÙÂÈ Ó· ·Ó·-
Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÂÌÌÔÓ¤˜, ÔÈ Ôԛ˜ ·Ó Ì›ÓÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ¤ÏÂÁ¯Ô ·fi Ù·
ÎÔÈÓˆÓÈο ‹ıË Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó
Û ‰˘ÛÚÔÛ·ÚÌÔÛÙÈΤ˜ Ê·ÓÙ·ÛÈÒÛÂȘ (Silva et al., 2005). ΔÔ
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ Ì À§∞ Ì ÛÔ‚·ÚfiÙ·ÙË
ÂÁÎÏËÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ˙ÂÈ ÌÈ· ·fiÏ˘Ù· «‰È·ÌÂÚÈÛÌ·ÙÔÔÈË̤ÓË»
˙ˆ‹, Ì ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÓÈÛÙÒÛ· ÛÙËÓ ÔÔ›· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜
ÓÔÌÔÙ·Á‹˜ ÔÏ›Ù˘ Î·È ÌÈ· ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂχıÂÚ·
ÂÁÎÏËÌ·Ù› (Silva et al., 2004).
Δ· Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·ÙfïÓ
Ì ¢∞º Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ôχ Û˘¯Ó¿ Ì ÙËÓ ·Ú·‚·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. ∞˘Ù¿ ÌÔÚÔ‡Ó: (·) Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË
Î·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙËÓ ·Ú¿‚·ÛË, Ï.¯. ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙË
‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Ë ÂÚ›ÙˆÛË ·ÙfiÌÔ˘ Ì ¢∞º Ô˘ ¤Ì·ÈÓ ·Ú¿-
ÓÔÌ· Û ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· Ì ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÂÌÌÔÓ‹ ÌÂ
·˘ÙÔ‡˜, ‚) Ó· Â›Ó·È ·ÌÈÁÒ˜ ÙÔ ·›ÙÈÔ, Ï.¯. ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› Ë ÂÚ›-
ÙˆÛË ·ÛıÂÓÔ‡˜ Ô˘ ¤‚·˙ ʈÙȤ˜ ÁÈ·Ù› ‹ıÂÏ ӷ ‚ϤÂÈ ÙȘ
ÊÏfiÁ˜ ‹ Á) Ó· ÙÔÓ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ¤ÁÎÏËÌ· ÁÈ·Ù› ÙÔÓ ÂÌÔ‰›-
˙Ô˘Ó ‹ ÙÔÓ ‰È·ÎfiÙÔ˘Ó ·fi ÙÔ Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙȘ ÂÌÌÔÓ¤˜, Ï.¯.
¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› ·ÛıÂÓ‹˜ Ô˘ ¤‚·Ï ʈÙÈ¿ Û ڷ‰ÈÔʈÓÈÎfi ÛÙ·ı-
Ìfi ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ÂÎÔÌ‹ ¤ÂÊÙ ÛÙËÓ ›‰È· Û˘¯ÓfiÙËÙ· Ì ÙËÓ
·Á·Ë̤ÓË ÙÔ˘ ÂÎÔÌ‹ Î·È ÙÔÓ ÂÌfi‰È˙ ӷ ÙËÓ ·ÎÔ‡ÂÈ. ∂ÓÙ˘-
ˆÛȷ΋ Â›Ó·È Ë ÂÚ›ÙˆÛË ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ¤‚·˙ ʈÙÈ¿ Û Û›ÙÈ·
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ οÔȘ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ¤ÌÔÈ·˙·Ó Ì ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÂΛ-
ÓˆÓ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ Ô˘ ÔÈ È‰ÈÔÎً٘ ÙÔ˘˜ ÙÔÓ Â›¯·Ó ·ÚÂÓԯϋ-
ÛÂÈ Î·È ÎÔÚÔ˚‰¤„ÂÈ, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› fiÙÈ ÔÈ Ú¿-
ÍÂȘ ÙÔ˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ηÌÈ¿ Â›ÙˆÛË Û ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ‹ıÂÏ Ú¿Á-
Ì·ÙÈ Ó· ÙÈ̈ڋÛÂÈ (Murrie et al., 2002).
™Â ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜, fiÏ· Ù· ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ· ÂÏÏ›ÌÌ·Ù· ÌÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜
ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ì À§∞, ÛÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ˘fi ÙȘ Ôԛ˜ ·˘Ù‹ ÂΉË-
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ñ Baron-Cohen S. (1995). Mindblindness: An Essay on Autism and
Theory of Mind. Cambridge, MA: MIT Press.
ñ Blair R. (2008). Fine cuts of empathy and the amygdala:
dissociable deficits in psychopathy and autism. Q J Exp Psychol
61(1): 157-70.
ñ Fombonne E. (2005). Epidemiology of autistic disorder and other
pervasive developmental disorders. J Clin Psychiatry 66 Suppl 10:
3-8.
ñ Frith U. (1989). Autism: Explaining the Enigma. Malden, MA:
Blackwell.
ñ Ghaziuddin M, Tsai L., Ghaziuddin N. (1991). Brief report:
violence in Asperger syndrome, a critique. J Autism Dev Disord
21(3): 349-54.
ñ Hare D., et al. (2004). A preliminary study of individuals with
autistic spectrum disorders in three special hospitals in England,
www.oneworld.org/autism_uk/archive/hospitals2.html.
ñ Haskins B, Silva J. (2006). Asperger's Disorder and Criminal
Behavior: Forensic-Psychiatric Considerations. J Am Acad
Psychiatry Law 34: 374-84.
ñ Murrie D. et al. (2002). Asperger's syndrome in forensic settings.
Int J Forensic Ment Health 1:59 –70.
ñ Palermo M. (2004). Pervasive developmental disorders, psychiatric
comorbidities and the law. Int J Offend Ther Comp Criminol 48: 40-48.
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 13 ]
ÏÒÓÂÙ·È (Ï.¯. ¯ˆÚ›˜ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ì¤ÚÈÌÓ· ÁÈ· Ó· ·Ô-
Î·Ï˘Êı›), ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ·fi ·˘Ù‹Ó,
fiÙ·Ó, Ï.¯., ·ÚÓÔ‡ÓÙ·È ÌÈ· ÚÔÊ·Ó‹ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜, ·ÁÓÔÒ-
ÓÙ·˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ fiÛÔ ÚÔÊ·Ó‹˜ Â›Ó·È ·˘Ù‹ ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ‹ fiÙ·Ó
‰ÂÓ ‚ÈÒÓÔ˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ÌÂٷ̤ÏÂÈ· ÌË Î·Ù·ÓÔÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÙÚ·˘-
Ì·ÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· Ô˘ ÚÔοÏÂÛ·Ó ÛÙ· ı‡Ì·Ù·. ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›·
Û˘Ó¤ÂÈ· ÌÔÚ›, ·ÊÂÓfi˜, Ó· ÂÈ‚·Ú‡ÓÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ‰Èη-
ÛÙ‹ÚÈÔ, ÌÈ· Î·È Ë ¤ÎÊÚ·ÛË Ù‡„ÂˆÓ Î·È ÌÂٷ̤ÏÂÈ·˜ Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È
˘fi„Ë ÛÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ Ù˘ ÔÈÓ‹˜, Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘, Ó· ÂÁ›ÚÂÈ ÙÔ
‰È·ÊÔÚԉȷÁÓˆÛÙÈÎfi ÂÚÒÙËÌ· Ù˘ „˘¯Ô¿ıÂÈ·˜ ‹ ∞ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ-
΋˜ ¢È·Ù·Ú·¯‹˜ ¶ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ (Haskins & Silva, 2006).
∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙfiÛÔ Ô À„ËÏ¿ §ÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ∞˘ÙÈÛÌfi˜ fiÛÔ Î·È
Ë «„˘¯Ô¿ıÂÈ·», ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ·Ó¿ÏÔÁÔ ¤ÏÏÂÈÌÌ· ÛÙËÓ ÂÓÛ˘Ó·›-
ÛıËÛË Î·È ¤¯Ô˘Ó ÎÔÈÓ‹ ‚¿ÛË ÛÙÔÓ ÂÁΤʷÏÔ (·Ì˘Á‰·Ï‹, ÌÂٷȯ-
ÌÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ·, ÚfiÛıÈÔ˜ ÊÏÔÈfi˜). ™ÙËÓ «„˘¯Ô¿ıÂÈ·» ÔÈ ÎÂÓÙÚÈ-
Τ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ∫ÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ∂ÁÎÂÊ¿ÏÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Â›Ó·È ÈÔ
ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÚfiÛıÈÔ˘˜ ÏÔ‚Ô‡˜ Î·È Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο ÚÔ-
‚Ï‹Ì·Ù· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·ÔÎÏ›ÓÔ˘Û· ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Ù˘ Û˘Ó·È-
ÛıËÌ·ÙÈ΋˜ ÌÓ‹Ì˘ ÛÙÔ ÌÂٷȯÌÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ·. ∏ ‰È·ÊÔÚÔÔ›Ë-
ÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË
ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÌÂٷ͇ ÂÓfi˜ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÂÏÏ›ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙËÓ
«„˘¯Ô¿ıÂÈ·», ‰ËÏ·‰‹ ÌË Â˘·ÈÛıËÛ›· ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ, Î·È ÂÓfi˜
ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡ ÂÏÏ›ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙȘ ¢∞º, ‰ËÏ·‰‹ ÌË Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘
¿ÏÏÔ˘ (Blair, 2008). ŒÙÛÈ, ÛÙËÓ «„˘¯Ô¿ıÂÈ·» Ë ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Û˘¯Ó¿ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙË ¯ˆÚ›˜ ¢·ÈÛıËÛ›· ¯ÂÈÚ·-
ÁÒÁËÛË Î·È ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘, ÂÓÒ ÛÙȘ ¢∞º Ë ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ï·Óı·Ṳ̂-
Ó˘ ·ÔÙ›ÌËÛ˘ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ. Δ¤ÏÔ˜, ÂÂȉ‹
‰ÂÓ ·ÔÎÏ›ÂÈ Ë Ì›· ÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘ ¿ÏÏ˘, ı· ÌÔÚÔ‡Û ηÓ›˜
Ó· ÈÛ¯˘ÚÈÛÙ› fiÙÈ ÙÔ «„˘¯Ô·ıËÙÈÎfi» ÊÔÚÙ›Ô (psychopathic
loading) Û ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ Ì À§∞ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ·˘Í¿ÓÂÈ ÙËÓ Èı·-
ÓfiÙËÙ· ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ (Haskins & Silva, 2006).
ªÂ ‰Â‰Ô̤ӷ, ÏÔÈfiÓ, Ù· ÛÔ‚·Ú¿ Ó¢ÚÔ„˘¯ÔÏÔÁÈο ÂÏÏ›ÌÌ·Ù·
Î·È ÙȘ ·ÔÎÏ›ÛÂȘ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ¢∞º, Ë ·Ú·‚·ÙÈ΋
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È Û ¿ÙÔÌ· Ì ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ∞˘ÙÈ-
ÛÙÈÎÔ‡ º¿ÛÌ·ÙÔ˜ À„ËÏ‹˜ §ÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÂÁ›ÚÂÈ ÔÏÏÔ‡˜
ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ÓÔÌÈ΋ ¢ı‡ÓË ÙÔ˘˜, ÙË ‰˘Ó·-
ÙfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ÚÔÛ·¯ıÔ‡Ó Û ‰›ÎË, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰ÈÎÔ-
ÓÔÌÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È Ó· ˘ÂÚ·ÛÈÛÙÔ‡Ó ÙÔÓ Â·˘ÙfiÓ ÙÔ˘˜.
ñ Scragg P, Shah A. (1994). Prevalence of Asperger's syndrome in a
secure hospital. Br J Psychiatry 165(5): 679-82.
ñ Silva J, Leong, G., Ferrari M. (2004). A neuropsychiatric
developmental model of serial homicidal behavior. Behav Sci Law,
22: p. 787-99.
ñ Silva J, et al. (2005). Analysis of serial homicide in the case of Joel
Rifkin using the neuropsychiatric developmental model. Am J
Forensic Psychiatry 26:25-55.
ñ Siponmaa L., et al. (2001). Juvenile and young adult mentally
disordered offenders: the role of child neuropsychiatric disorders. J
Am Acad Psychiatry Law 29(4):420-6.
ñ Volkmar, F. and A. Klin, Issues in the Classification of Autism and
Related Conditions, in Handbook of Autism and Pervasive
Developmental Disorders, 3rd edition, F. Volkmar, et al., Editors.
2005, Wiley: New York. p. 5-41
ñ Wolff S, McGuire, R. (1995). Schizoid personality in girls: a follow
up study-what are the links with Asperger_s Syndrome? J Child
Psychol Psychiatry 36: 793- 817.
ñ Woodbury-Smith, ª.R., et al., (2006). High functioning autistic
spectrum disorders, offending and other law-breaking: findings
from a community sample. J Forens Psychiatr Psychol 17(1):108
–120.
[ Û . 14 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
∏ ∞¶√∫∞Δ∞™Δ∞Δπ∫∏ ¢π∫∞π√™À¡∏ ™Δ∏¡ ¶ƒ∞•∏
ª¿ÚÈÔ˜ ™ÙÚÔ‡ıÔ˜ M.B.B.S, M.Sc, MRCPsych, ¶·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˜, ∞Ó. ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜, ∫¤ÓÙÚÔ æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜ ÙÔ˘ °.¡.∞ «°. °ÂÓÓËÌ·Ù¿˜».
Â Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ «∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ‰ÈηÈÔÛ‡-
™ Ó˘ ÁÈ· ÙÔÓ ·Ó‹ÏÈÎÔ ·Ú·‚¿ÙË», Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÙËΠÛÙÔ
ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ Ù‡¯Ô˜ (¡Ô1) Ù˘ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ ı·
·ÚÔ˘ÛÈ¿Ûˆ Ì›· ÈÛÙÔÚ›· ·fi ÙȘ ∏¶∞, fiÔ˘ Ë ·Ôη-
Ù·ÛÙ·ÙÈ΋ ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË ¤¯ÂÈ ÂÓۈ̷وı› ÛÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÓÔÌÔıÂÛ›·
Î·È ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰‡Ô ‰ÂηÂٛ˜.
∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÈÛÙÔÚ›· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô (Marty
Price, J.D., Victim-Offender Reconciliation Program, VORP,
Information and Resource Center)1. À¿Ú¯Ô˘Ó ¿Ú· ÔÏÏ¿ ‚È‚Ï›·
ηıÒ˜ Î·È ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ¿ÚıÚ· Û ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÂÚÈÔ‰Èο Î·È Û ÈÛÙÔ-
ÛÂÏ›‰Â˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙ· ı¤Ì·Ù· ·ÔηٷÛÙ·ÙÈ΋˜
‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘. ∂›Ó·È fï˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÂÈ Î·Ó›˜
·ÏËıÈÓ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜ Î·È ·˘Ùfi ›Ûˆ˜ Ó· ¤¯ÂÈ Ó· οÓÂÈ Ì ÙËÓ ÚÔÛÙ·-
Û›· ÚÔÛˆÈÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Î·È ÂȉÈο ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÚÔÛˆÈ-
ÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙˆÓ ·ÓËϛΈÓ. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÙȘ
·Ú¯¤˜ Î·È ÙËÓ ıˆڛ· ›Ûˆ ·fi ÙËÓ ·ÔηٷÛÙ·ÙÈ΋ ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË,
·ÏÏ¿ Ù· «˙ˆÓÙ·Ó¿» ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ì·˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ηٷÓÔ‹-
ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÂÔ˘ÏˆÙÈ΋ Î·È ·ÔηٷÛÙ·ÙÈ΋ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·˘Ù‹˜ Ù˘
‰È·‰Èηۛ·˜ ÁÈ· ÙÔ ı‡Ì·, ÙÔ ı‡ÙË Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·.
∏ ÈÛÙÔÚ›· ·ÊÔÚ¿ ÙÚ›· ·ÁfiÚÈ·, ËÏÈΛ·˜ 14 ¤ˆ˜ 15 ÂÙÒÓ, Ô˘ ÛΤ-
ÊÙËÎ·Ó fiÙÈ ı· ‹Ù·Ó ‰È·ÛΉ·ÛÙÈÎfi Ó· Ú›¯ÓÔ˘Ó ¤ÙÚ˜, ·fi ÙË
Á¤Ê˘Ú· Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ¿Óˆ ·fi ÌÈ· ÂıÓÈ΋ Ô‰fi Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜
Portland, ÛÙ· ‰ÈÂÚ¯fiÌÂÓ· ·˘ÙÔΛÓËÙ·. ¢¤Î· ı‡Ì·Ù· ¤Î·Ó·Ó
ηٷÁÁÂÏ›· ÛÙËÓ ·ÛÙ˘ÓÔÌ›·, ·ÏÏ¿ Èı·Ófiٷٷ Ó· ˘‹ÚÍ·Ó Î·È
¿ÏÏ· ı‡Ì·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ÚÔ¯ÒÚËÛ·Ó Û ηٷÁÁÂϛ˜. ∂˘Ù˘¯Ò˜ ‰ÂÓ
˘‹ÚÍ·Ó Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·Ó¤Ó· ·fi Ù· ı‡Ì·Ù· ‰ÂÓ
¤ÊÂÚ ÛÔ‚·Úfi ÙÚ·˘Ì·ÙÈÛÌfi. ∂›Ó·È Â›Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi, Ó· ·Ó·ÊÂÚ-
ı› fiÙÈ ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ›¯Â ‰ËÌÔÛÈÔÔÈËı› ·˘Ù‹ Ë ˘fiıÂ-
ÛË, Ù· ÙÔÈο ªª∂ ›¯·Ó ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙËÓ ˘fiıÂÛË ÂÓfi˜ Âχ-
ıÂÚÔ˘ ÛÎÔÂ˘Ù‹ Ô˘ ˘ÚÔ‚ÔÏÔ‡Û ηٿ ·ÁÓÒÛÙˆÓ Û ÂıÓÈ΋ Ô‰fi
Ù˘ ›‰È·˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Portland.
∏ ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË ¤Ï·‚ ¯ÒÚ· ÛÙÔ ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ ·ÓËϛΈÓ, ÂÚ›Ô˘
‰‡Ô Ì‹Ó˜, ÌÂÙ¿ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·. √È ÙÚÂȘ ·Ú·‚¿Ù˜, ÂÓÓ¤· ·fi Ù·
‰¤Î· ı‡Ì·Ù· Î·È Ô ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹˜ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙËÓ ÎÔÈÓ‹ Û˘Ó¿-
ÓÙËÛË. ¶ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó ·ÙÔÌÈΤ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ı˘Ì¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ
ı˘ÙÒÓ Ì ÙÔ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹, Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘˜ ÁÈ·
ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛ˘. ¢‡Ô ÂÎÚfiÛˆÔÈ ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈ-
ÎÒÓ ÂÙ·ÈÚÂÈÒÓ ÂÎÚÔÛÒËÛ·Ó ÙÔ ı‡Ì· Ô˘ ‰ÂÓ ‹ıÂÏ ӷ Û˘ÌÌÂ-
Ù¤¯ÂÈ ÛÙË ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È ¤Ó· ·fi Ù· ÂÓÓ¤· ı‡Ì·-
Ù· Û˘Óԉ¢fiÙ·Ó ·fi ÂÎÚfiÛˆÔ Ù˘ ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ÂÙ·ÈÚ›·˜.
™ÙË ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË ‹Ù·Ó ·ÚfiÓÙ˜ fiÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
ΔÔ ÈÔ Û˘ÁÎÏÔÓÈÛÙÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ó·ÚÔ‡˜ ·Ú·‚¿Ù˜ ηٿ
ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛ˘ ‹Ù·Ó Ë ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘
ÂÓfi˜ ı‡Ì·ÙÔ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ Ù˘ ÙÚ·˘Ì·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈÚ›·˜, ηÈ
ÂȉÈο ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ı˘ÌÔ‡ Î·È ÙÚfiÌÔ˘ Ô˘ ›¯·Ó ‚ÈÒÛÂÈ
¤ÓÙÔÓ·. ¶ÔÏϤ˜ ·fi ÙȘ ÈÛÙÔڛ˜ ‹Ù·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· Û˘ÁÎÈÓËÙÈΤ˜.
¶ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ı‡Ì·Ù· ÓfiÌÈÛ·Ó fiÙÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÙÔ˘˜ ›¯Â ˘ÚÔ‚ÔÏ‹-
ÛÂÈ. ŒÓ·˜ ¿Ó‰Ú·˜ ·Ó¤ÊÂÚ fiÙÈ ¿ÙËÛ ÙÔ Áο˙È Ù¤ÚÌ·, ÎÈ ÌfiÏȘ
‚Ú¤ıËΠÂÎÙfi˜ ‰›Ô˘ ‚ÔÏ‹˜ ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ÛÙËÓ ¿ÎÚË ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘
ÁÈ· Ó· ÂϤÁÍÂÈ ·Ó ›¯Â ÏËÁˆı› ·fi ÛÊ·›Ú· fiÏÔ˘. ŒÓ· ¿ÏÏÔ
ı‡Ì· Â¤ÛÙÚÂÊ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ÓÔÛÔÎÔÌ›Ô, ÌÂÙ¿ ·fi ÛÔ‚·-
Ú‹ ¯ÂÈÚÔ˘ÚÁÈ΋ Â¤Ì‚·ÛË. ∫¿ÔÈ· ·fi Ù· ı‡Ì·Ù· ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÔ
·˘ÙÔΛÓËÙÔ Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÚȤÁÚ·„·Ó ÙÔÓ ÙÚfiÌÔ Ô˘ ¤ÓȈ-
Û·Ó ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙÔ Ù˙¿ÌÈ Ó· ‰È·Ï‡ÂÙ·È ‰›Ï· ·fi ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÙÔ˘
·È‰ÈÔ‡ ÙÔ˘˜. ª›· ¿Á·ÌË ÌËÙ¤Ú· ·Ó¤ÊÂÚ fiÙÈ Ë ÛΤ„Ë Ô˘ ¤Ú·-
Û ·fi ÙÔ Ì˘·Ïfi Ù˘ ‹Ù·Ó «·Ó ÛÎÔÙˆıÒ ÔÈÔ˜ ı· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ù·
·È‰È¿ ÌÔ˘;». ¶ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ Î·È ÔÈ ÙÚÂȘ ı‡Ù˜
›¯·Ó ‰¿ÎÚ˘· ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘˜.
ŸÏ· Ù· ı‡Ì·Ù· ¿ÊËÛ·Ó Ó· ÂÓÓÔËı› fiÙÈ ‹Ù·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ô˘ ›¯·Ó
ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ı‡Ù˜
Î·È Ó· Ï¿‚Ô˘Ó Î¿ÔÈ· ·Ô˙ËÌ›ˆÛË ÁÈ· ÙȘ ˙Ë̛˜ Ô˘ ›¯·Ó ˘Ô-
ÛÙ› Ù· Ô¯‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Ô Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ˜ ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ·Ú·‚Ú¤ıË-
Î·Ó ÛÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ‹Ù·Ó ÁÈ· Ó· «Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÛÙÚÔÊ‹ ÛÙË ˙ˆ‹»
·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ Û˘ÌʈӋıËΠ¤Ó· ·ÔηٷÛÙ·ÙÈÎfi
Û˘Ì‚fiÏ·ÈÔ ÌÂٷ͇ οı ı‡Ì·ÙÔ˜ Î·È ı‡ÙË. Δ· Û˘Ì‚fiÏ·È· ÂÚÈ-
Ï¿Ì‚·Ó·Ó ¯ÚËÌ·ÙÈ΋ ·Ô˙ËÌ›ˆÛË, Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ·Í›·˜ $2,000 ‰ÔÏ·-
Ú›ˆÓ. ΔÔ ÔÛfi ·˘Ùfi ‹Ù·Ó Ôχ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ ÙˆÓ
˙ËÌÈÒÓ, ‰ÈfiÙÈ ÔÈ ÂÎÚfiÛˆÔÈ ÙˆÓ ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈÎÒÓ ÂÙ·ÈÚÈÒÓ ‰‹Ïˆ-
Û·Ó fiÙÈ ÔÈ ÂÙ·Èڛ˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›¯·Ó η̛· ··›ÙËÛË Ó· ÂÈÛÙÚ·ÊÔ‡Ó
Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ ›¯·Ó ‹‰Ë ‰Ôı› ˆ˜ ·Ô˙ËÌÈÒÛÂȘ ÛÙ· ı‡Ì·Ù·.
¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó fï˜ Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó ÔÈ ı‡Ù˜ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÔÛ¿ ÙˆÓ
·ÛÊ·ÏÈÛÙÈÎÒÓ ··ÏÏ·ÁÒÓ Ô˘ ÂÈ‚¿Ú˘Ó·Ó Ù· ı‡Ì·Ù·.
¶ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ı‡Ì·Ù· Â¤ÏÂÍ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ‹ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÔÛfi Ó·
·ÔÏËÚˆı› ˘fi ÙË ÌÔÚÊ‹ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ
ÁÈ· ÙÔ ı‡Ì·. £ÂÒÚËÛ·Ó fiÙÈ ·˘Ùfi ÙÔ ·ÔηٷÛÙ·ÙÈÎfi ̤ÙÚÔ ı·
‹Ù·Ó ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi, ·fi ÌÈ· ·Ï‹ ¯ÚËÌ·ÙÈ΋ Û˘Ó·ÏÏ·Á‹.
∂›Û˘, ·ÚÎÂÙ¿ ı‡Ì·Ù· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Â·Ê‹ Ì ÙÔ˘˜
ı‡Ù˜. ÕÏÏ· Û˘Ì‚fiÏ·È· ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÂıÂÏÔÓÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÛÙËÓ
ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ¤Ó· ·fi Ù· ı‡Ì·Ù· ÚÔı˘ÌÔÔÈ‹ıËΠӷ
·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙËÓ ÂÔÙ›· Ù˘ ÂıÂÏÔÓÙÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ.
™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÂÓfi˜ ı‡Ì·ÙÔ˜ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ¤Ó·Ó ÌÂÁ·ÏfiÛˆÌÔ
·ıÏËÙÈÎfi ¿Ó‰Ú·, Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÂÙ¿ ÙË ıÚ·‡ÛË ÙÔ˘ ·ÚÌÚ›˙ ÙÔ˘
ÊÔÚÙËÁÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ÙÔ ÊÔÚÙËÁfi ÙÔ˘ ÛÙËÓ ¿ÎÚË ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘,
‹Ú ¤Ó· ÛȉÂÚ¤ÓÈÔ ÏÔÛÙfi Î·È ¿Ú¯ÈÛ ӷ ΢ÓËÁ¿ ÙÔ˘˜ ‰Ú¿ÛÙ˜.
∞ÊÔ‡ ¤È·Û ٷ ÙÚ›· ·ÁfiÚÈ·, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ·Ú¤‰ˆÛ ÛÙËÓ
·ÛÙ˘ÓÔÌ›·. ¶ÚÈÓ ÙË ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË, ÔÈ Ó·ÚÔ› ·Ú·‚¿Ù˜ ÂÌÈ-
ÛÙ‡ıËÎ·Ó ÛÙÔ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹ fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ ÊÔ‚fiÓÙÔ˘Û·Ó ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ ‹Ù·Ó Ó· Í·Ó·Û˘Ó·ÓÙËıÔ‡Ó Ì’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ¿Ó‰Ú·. ŒÓ·˜ ·fi
ÙÔ˘˜ ı‡Ù˜ ÙÔÓ ÂÚȤÁÚ·„ ˆ˜ «‰È·ÛÙ·‡ÚˆÛË ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ƒ¿ÌÔ
Î·È ÙÔ˘ ∂ÍÔÏÔıÚÂ˘Ù‹». ŸÙ·Ó fï˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ıËÎ·Ó Ì ÙÔ ı‡Ì·
ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛ˘, ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔοÏÂÛÂ
ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¤ÎÏËÍË, ‹Ù·Ó Ë ÔÌÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ı‡Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ›Â
fiÙÈ ‰ÂÓ Â›¯Â ηӤӷ ÛÎÔfi Ó· ÙÔ˘˜ οÓÂÈ Î·Îfi Î·È fiÙÈ ÙÔ ÏÔÛÙfi ÙÔÓ
›¯Â Ì·˙› ÙÔ˘ ÁÈ· ‰È΋ ÙÔ˘ ÚÔÛÙ·Û›·, ÌË ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÔÈÔ˘˜ ı·
·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ›Â: «Í¤Úˆ ÔÈÔÈ Î·È ÙÈ Â›ÛÙÂ,
Â›Ó·È Û·Ó Ó· ‚Ϥˆ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘ ÛÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙË». ΔÔ˘˜ Ì›ÏËÛÂ
ÁÈ· ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ·Ú·‚·ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, fiÙ·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ ‹Ù·Ó ¤ÊË-
‚Ô˜, Î·È ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ηٿÊÂÚ ӷ ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘.
ªÂÙ¿ ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÂÓfi˜ ¯ÚfiÓÔ˘ ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ù˘ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈ-
΋˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ fiϘ ÔÈ Û˘Ìʈӛ˜ ›¯·Ó ÙËÚËı›, fiϘ ÔÈ ·Ô˙Ë-
ÌÈÒÛÂȘ (¯ÚËÌ·ÙÈΤ˜ ‹ ˘fi ÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÚÁ·Û›·˜) ›¯·Ó ÏËÚˆı›
Î·È Î·Ó¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ı‡Ù˜ ‰ÂÓ Â›¯Â ‰È·Ú¿ÍÂÈ ¿ÏÏË ·Ú¿‚·ÛË.
∞˘Ùfi Ô˘ Ô ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹˜ ·Ó¤ÊÂÚ ˆ˜ ȉȷ›ÙÂÚ· Û˘ÁÎÈÓËÙÈÎfi,
‹Ù·Ó Ë ÛÙÂÓ‹ ÊÈÏ›· Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠÌÂٷ͇ ÂÓfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ı‡Ù˜,
Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ù·Ó ÔÚÊ·Ófi˜ ·fi ·Ù¤Ú·, Ì ÙÔÓ Ô‰ËÁfi ÙÔ˘ ÊÔÚÙËÁÔ‡
Ô˘ ÙÔÓ Û˘Ó¤Ï·‚Â. √ Ô‰ËÁfi˜ ÙÔ˘ ÊÔÚÙËÁÔ‡ ·Ó¤Ï·‚ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘
ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·‰ÂÚÊÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ̤ÓÙÔÚ· Î·È ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· Û˘Ó¤-
¯ÈÛ ӷ ¤¯ÂÈ Ù·ÎÙÈΤ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ı‡ÙË.
Δ· ÛËÌ·ÓÙÈο Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙȘ ·Ú·¿Óˆ
ÈÛÙÔڛ˜ Â›Ó·È Ù· ÂÍ‹˜:
1. À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈο ̤ÙÚ· ¤Ú·Ó Ù˘
·˘ÛÙËÚ‹˜ ÙÈ̈ڛ·˜ ‹ ÙÔ˘ ÂÁÎÏÂÈÛÌÔ‡ ÁÈ· Ó·ÚÔ‡˜ ·Ú·‚¿Ù˜, Ù·
ÔÔ›· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ù·¯‡ÙÂÚË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ Ó·ÚÒÓ ·Ú·‚·-
ÙÒÓ, Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ‚·ıÌÔ‡ Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ÙˆÓ ‰ÈηÛÙÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ
ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜, ·ÔÊ˘Á‹ ÙÔ˘ ÛÙ›ÁÌ·ÙÔ˜, Ì›ˆÛË ÙˆÓ ˘ÔÙÚÔÒÓ,
ηıÒ˜ Î·È Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ÎfiÛÙÔ˘˜ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ
‰ÈηÛÙËÚ›ˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜.
2. ∏ ·ÓıÚÒÈÓË Â·Ê‹ Î·È Ô ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Â›Ó·È Ù· ̤۷ Ô˘ ÌÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· ʤÚÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ·ÏÏ·Á‹.
i. μÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘ „˘¯ÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÙÚ·‡Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘
ı‡Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·
ı˘ÌÔ‡ Î·È Êfi‚Ô˘. ΔÔ ı‡Ì· ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ
ÛÙÔÓ ·Ú·‚¿ÙË ÙȘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜, ۈ̷ÙÈΤ˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ-

Τ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ·Ú¿‚·Û˘ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘, Ó· Ï¿‚ÂÈ ··-
ÓÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Èı·ÓfiÓ Ó· ¤¯ÂÈ, Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ
‰Ú¿ÛÙË ˆ˜ ¿ÙÔÌÔ Î·È ÙËÓ ·Ú¿‚·ÛË ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È Ó· ÂÌÏ·-
Λ ÛÙË ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ·ÔηٿÛÙ·Û˘ Ù˘ ‚Ï¿‚˘
·fi ÙÔÓ ‰Ú¿ÛÙË.
ii. ª¤Ûˆ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÊËÁ‹ÛÂˆÓ Ô ı‡Ù˘ ¤Ú¯ÂÙ·È ·ÓÙÈ̤وÔ˜ ÌÂ
Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Î·È ÙȘ ¢ı‡Ó˜ ÙˆÓ Ú¿ÍÂÒÓ ÙÔ˘, Ù· ÔÔ›·
ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ı‡Ì·, ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘
ı‡Ì·ÙÔ˜, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛÙË. √ ı‡Ù˘ Â›-
Û˘ ηÏÂ›Ù·È Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙȘ ¢ı‡Ó˜ ÙˆÓ Ú¿ÍÂÒÓ ÙÔ˘ Î·È Ó·
Â·ÓÔÚıÒÛÂÈ Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ.
iii. √ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈÎfi˜ Ù‡Ô˜ Û˘Ó‰ÚÈÒÓ, ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ È‰¤·
Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈ-
™ËÌÂÈÒÛÂȘ
1
Marty Price, J.D., Director, Victim-Offender Reconciliation Program (VORP)
Information and Resource Center (www.vorp.com) and Director,
Restorative Justice Resource Center (www.restorativejustice.info)
Post Office Box 1486
Asheville, North Carolina 28802
(828) 318-2178
∏ À¶√£∂™∏ √ÀΔƒ√ (OUTREAU) ∫∞π ¢π¢∞°ª∞Δ∞
°π∞ Δ∏¡ ∂§§∏¡π∫∏ ¶ƒ∞°ª∞Δπ∫√Δ∏Δ∞
¢Ú. ∞fiÛÙÔÏÔ˜ μÔ‡Ú‰·˜, MRCPsych, CCST, ¶·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˜, °Ú·ÌÌ·Ù¤·˜ ÙÔ˘ ∫Ï¿‰Ô˘ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜
Ô ª¿ÈÔ ÙÔ˘ 2009 ¤ÎÏÂÈÛÂ Î·È ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘
T ˘fiıÂÛ˘ √˘ÙÚfi ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÌÈ· ·Ï‹ Â›ÏËÍË ÙÔ˘
ÂÈÛ·ÁÁÂϤ·, Ô˘ ›¯Â ¯ÂÈÚÈÛÙ› ÙËÓ ˘fiıÂÛË, ·fi ÙËÓ ÂÍÂ-
Ù·ÛÙÈ΋ ÂÈÙÚÔ‹ ÙÔ˘ °·ÏÏÈÎÔ‡ ∫ÔÈÓÔ‚Ô˘Ï›Ô˘.
°È· fiÛÔ˘˜ ‰ÂÓ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È, Ë ˘fiıÂÛË √˘ÙÚfi ·ÊÔÚÔ‡Û ¤Ó· ·Ó·-
ÊÂÚfiÌÂÓÔ ÂÎÙÂٷ̤ÓÔ ‰›ÎÙ˘Ô ·È‰ÔÊÈÏ›·˜. •ÂΛÓËÛ ÙÔ 2001 ÛÂ
ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈο ˘Ô‚·ıÌÈṲ̂ÓË ÂÚÈÔ¯‹˜ Ù˘ ¡ÔÚÌ·Ó‰›·˜, ÛÙË
μfiÚÂÈ· °·ÏÏ›·, fiÙ·Ó ‰¿ÛηÏÔÈ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ› ÙÔ˘
ÙÔÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó Î¿ÔÈ· «ÂÚ›ÂÚÁË ÛÂÍÔ˘·ÏÈ΋
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿» ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ·‰ÂÏÊÒÓ (·‰ÂÏÊÒÓ Delays). ⁄ÛÙÂÚ·
·fi ¤Ú¢Ó˜, ÔÈ ‰‡Ô ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ¤Ó· ÊÈÏÈÎfi
ÙÔ˘˜ ˙¢Á¿ÚÈ ÔÌÔÏfiÁËÛ·Ó fiÙÈ Î·ÎÔÔÈÔ‡Û·Ó ÛÂÍÔ˘·ÏÈο Ù· ·È-
‰È¿ ( Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤ÓÔ˘ Î·È ‚È·ÛÌÔ‡). √È Ù¤ÛÛÂÚȘ ·˘ÙÔ› ·Ó¤-
ÊÂÚ·Ó fiÙÈ Î·È ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ‹Ù·Ó ·Ó·ÌÂÌÈÁ̤-
ÓÔÈ ÛÙÔ Î‡Îψ̷. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ηÙËÁÔÚÔ‡ÌÂÓÔ˘˜
‹Ù·Ó ÁÔÓ›˜ Ô˘ ˘ÔÙ›ıÂÙ·È Î·ÎÔÔÈÔ‡Û·Ó ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ Î·È Ù·
‰Èο ÙÔ˘˜ ·È‰È¿. ΔÔ ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ ·Ú¤ÂÌ„Â Û ‰›ÎË ‰ÂηԯÙÒ
¿ÙÔÌ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Î·È ¤Ó·Ó ÈÂÚ¤·.
™ÙË °·ÏÏÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÂΛÓÔ Â›¯Â ÍÂÛ¿ÛÂÈ ¤ÓÙÔÓË Û˘˙‹-
ÙËÛË ÁÈ· ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ‰›Î˘. √È È·ÙÚÔ› ‰ÂÓ Â›¯·Ó ‚ÚÂÈ ÛËÌ¿-
‰È· ‚È·ÛÌÔ‡. √È ÂȉÈÎÔ› „˘¯ÔÏfiÁÔÈ Â›¯·Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿
‹Ù·Ó ·ÍÈfiÈÛÙÔÈ Ì¿ÚÙ˘Ú˜, ·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Â›¯·Ó ‰È·ÈÛÙˆı›
ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·Û˘Ó¤ÂȘ ÛÙȘ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ÎÏ‹ıËÎ·Ó ÛÙÔ
‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ÙÔ˘˜,
¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÍ·ÈÚ¤ıËΠˆ˜ ÌË ·ÍÈfiÈÛÙÔ˜.
ΔÂÏÈο, ÙÔ ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔ Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙȘ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ·È-
‰ÈÒÓ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓˆÓ ˆ˜ ı‡Ì·Ù· ηÎÔÔ›ËÛ˘ Î·È ÙˆÓ ÂȉÈÎÒÓ
„˘¯ÔÏfiÁˆÓ, ηٷ‰›Î·Û ÛÂ Ê˘Ï¿ÎÈÛË ¤ÓÙÂη Û˘ÓÔÏÈο ¿ÙÔÌ·.
∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ Ô˘ ›¯·Ó ÔÌÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙËÓ
ÂÓÔ¯‹ ÙÔ˘˜, ηٷ‰ÈοÛÙËÎ·Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ÂÊÙ¿, Ô˘ ›¯·Ó ‰ËÏÒÛÂÈ
·ıÒÔÈ. ŒÓ· ·fi Ù· ‚·ÛÈο ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù· ˘¤Ú Ù˘ ηٷ‰›Î˘ ÙÔ˘˜
‹Ù·Ó fiÙÈ Ù¤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿ Î·È ÙÚÂȘ ÂÓ‹ÏÈΘ Ô˘ ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó
Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË Û ÎÔÈÓ¤˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÔÓÔÌ¿ÙÈÛ·Ó ÙÔ˘˜
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÂÊÙ¿. √ ¤Ó·˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ·˘ÙÔÎÙfiÓËÛ ÛÙË
Ê˘Ï·Î‹ Î·È ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈÔ˘˜ ¯¿Û·Ó ÙË ‰Ô˘-
Ï›· ÙÔ˘˜ Î·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘˜ ‰È·Ï‡ıËÎÂ. ∞˘ÙÔ› ÔÈ 6 ÂÊÂÛÈ‚¿-
Ï·Ó ÙËÓ ·fiÊ·ÛË, Ë ÔÔ›· ‰ÈοÛÙËΠÙÔ 2005. ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË ‰›ÎË
ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ Delays ‰‹ÏˆÛ·Ó fiÙÈ Â›¯·Ó ÂÈ „¤Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿-
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 15 ]
ÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ı‡ÙË ÛÙËÓ Â·ÓfiÚıˆÛË Ù˘ ‚Ï¿‚˘ ηÈ
ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘. ∂›Û˘,
Û˘ÓÂÈÛʤÚÂÈ ÛÙËÓ Â·Ó·Û‡Ó‰ÂÛË ÙÔ˘ ı‡Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛÙË
Ì ٷ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈο ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·.
™‡Ìʈӷ Ì ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, Ù· ı‡Ì·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó·-
ÓÙËı› Ì ÙÔ˘˜ ı‡Ù˜, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛ˘ ‹ ÛÂ
Û˘Ó‰ڛ˜ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‚·ıÌfi
ÈηÓÔÔ›ËÛ˘, Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ¤Î‚·ÛË Ù˘ ˘fiıÂÛ˘, ·fi fi,ÙÈ
·ÚfiÌÔÈ· ı‡Ì·Ù· Ô˘ ›¯·Ó ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÈ-
ÓÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∂›Û˘, ÔÈ ı‡Ù˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó·ÓÙËı› Ì ٷ
ı‡Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ó
ÙȘ ·ÔηٷÛÙ·ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ.
International Education & Outreach Program,
ÌÈÍË ¿ÏÏˆÓ ÂÓËϛΈÓ. ∂›Û˘, ‰‡Ô ·fi Ù· ·È‰È¿ ÔÌÔÏfiÁËÛ·Ó fiÙÈ
›¯·Ó ·Ú¯Èο ÂÈ „¤Ì·Ù·. ∫·È ÔÈ ¤ÍÈ ·ıˆÒıËηÓ.
∏ ˘fiıÂÛË ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÙËΠˆ˜ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÊÈ¿ÛÎÔ ÛÙ· Á·Ï-
ÏÈο ‰ÈηÛÙÈο ¯ÚÔÓÈο. ŒÓ·˜ ÚÒËÓ ÂÈÛ·ÁÁÂϤ·˜ ‰‹ÏˆÛÂ:
«˘¿Ú¯Ô˘Ó ˙ËÙ‹Ì·Ù· fiˆ˜ ·˘Ùfi Ù˘ ÙÚÔÌÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Ù˘ ·È-
‰ÔÊÈÏ›·˜ fiÔ˘ ÙÔ ÙÂÎÌ‹ÚÈÔ Ù˘ ·ıˆfiÙËÙ· ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È». ŒÓ·˜
¿ÏÏÔ˜ „˘¯ÔÏfiÁÔ˜ ›Â: «ÏËÚˆÓfiÌ·ÛÙ ÙÔ ˆÚÔÌ›ÛıÈÔ Î·ı·Ú›-
ÛÙÚÈ·˜. ∞˜ ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó ÏÔÈfiÓ Î·È ·fi ÂÌ¿˜ ÂÚÁ·Û›· ηı·Ú›-
ÛÙÚÈ·˜». ∫·ÙfiÈÓ ¤Ú¢ӷ˜ ·ԉ›¯ÙËΠfiÙÈ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÊÙ¿
ÂÛÊ·Ï̤ӷ ηٷ‰ÈηÛı¤ÓÙˆÓ Â›¯·Ó ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙÔ ÁÚ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘
ÂÈÛ·ÁÁÂϤ· ·fi Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi Ï¿ıÔ˜, ÛÙ· Ù¤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿ ηÈ
ÛÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ ÂÓ‹ÏÈΘ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ·Ó·ÎÚ›ÛˆÓ.
∏ ÂÍÂÙ·ÛÙÈ΋ ÂÈÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ∫ÔÈÓÔ‚Ô˘Ï›Ô˘ η٤‰ÂÈÍ ¤Ó· Ï‹ıÔ˜
«·‰‡Ó·ÌˆÓ ÎڛΈӻ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ:
ΔËÓ ·Ó¿ıÂÛË Ù˘ ˘fiıÂÛ˘ Û ¤Ó·Ó Ó¤Ô ‰ÈηÛÙ‹, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÔ˘
·Ú¤¯ÂÙ·È Â·Ú΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË.
ΔË ‚È·Û‡ÓË, Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ̤۷ Ì·˙È΋˜ ÂÓË̤ڈÛ˘ ·ÏÏ¿ ηÈ
ÔÈ ‰È¿ÊÔÚÔÈ Û‡ÏÏÔÁÔÈ ÁÈ· Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Úfi‚·Ï·Ó
·Ú¯Èο ÙËÓ ˘fiıÂÛË Î·È ¤Ï·‚·Ó ı¤ÛË.
ΔËÓ Â˘ı‡ÓË ÙˆÓ ÂȉÈÎÒÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜, ÙË ¯Ú‹ÛË ÌË ÎÔÈÓ¿ ·Ô-
‰ÂÎÙÒÓ Î·È ·ÌÊÈ‚fiÏÔ˘ ·ÍÈÔÈÛÙ›·˜ ÌÂıfi‰ˆÓ, Ù· ÓÂÊÂÏÒ‰Ë Î·È
·Û·Ê‹ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÙÔ˘˜.
∏ ·Ú·¿Óˆ ˘fiıÂÛË ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ Â˘Î·ÈÚ›· Ì¿ıËÛ˘
Î·È ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ÁÈ· Ù· ÙÂÎÙ·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ.
√˘‰Â›˜ ı· ÂÎÏ·ÁfiÙ·Ó ·Ó ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ˘fiıÂÛË Û˘Ó¤‚·ÈÓÂ Î·È Â‰Ò.
∞Ó Î·È ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÔÈ ˘Ôı¤ÛÂȘ ÛÂÍÔ˘·ÏÈ΋˜ ηÎÔÔ›ËÛ˘
Ô˘ ηٷÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·È ( ›Ù ÛÙÔ ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ Â›Ù ÛÙÔÓ „˘¯›·ÙÚÔ)
Â›Ó·È Ôχ ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÈο Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó, ı·
·ÔÙÂÏÔ‡Û ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Ï¿ıÔ˜ Ó· ‰Â¯Ùԇ̠fiÙÈ fiÛ˜ ÙÂÏÈο
ηٷÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·È Â›Ó·È Î·È ·ÏËıÈÓ¤˜. ∏ Ï·˚΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ «ÙÔ
·È‰› ϤÂÈ ¿ÓÙ· ·Ï‹ıÂÈ·» ‰ÂÓ ÈÛ¯‡ÂÈ. ∞˘Ùfi ·ÔÙÂÏ› Î·È ÌÈ·
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ‰È·ÊÔÚ¿ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˘/ „˘¯È·ÙÚÔ‰Èη-
ÛÙ‹ Î·È ÙÔ˘ ·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˘/ ıÂÚ·Â˘Ù‹. ∏ ·‚›·ÛÙË, ¿Ó¢
η̛·˜ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ›ÂÛ˘ ( ›Ù ·fi ¿ÓıÚˆÔ Â›Ù ·fi ηٿÛÙ·-
ÛË) ÔÌÔÏÔÁ›· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ Û ¤Ó·Ó ¤ÌÈÛÙÔ ÂÓ‹ÏÈη, ÂÚ› ηÎÔ-
Ô›ËÛ˘ ÙÔ˘, ÙËÓ ÔÔ›· Û˘Ó‹ıˆ˜ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙ› ·ÚÎÂÙfi ηÈÚfi ÚÈÓ,
Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ¿ÓÙ· ·ÍÈfiÈÛÙË. ∞ÏÏ¿ ÌfiÓÔ ÙfiÙÂ. ŸÏ˜ ÔÈ ˘fiÏÔÈ˜
ÔÌÔÏÔÁ›Â˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂϤÁ¯ÔÓÙ·È ÚÔÛ¯ÙÈο. Δ· ·È‰È¿, fiˆ˜
[ Û . 16 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
¿ÏψÛÙÂ Î·È ÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰›ÓÔ˘Ó Ï¿ıÔ˜ ‹ ·Ó·ÎÚȂ›˜
Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÁÈ· ÔÏϤ˜ Î·È ÔÈΛϘ ·Èٛ˜. √ ÂȉÈÎfi˜ Ù˘ „˘¯È΋˜
˘Á›·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÔΈ‰ÈÎÔÔÈ› ÙÔ ÏfiÁÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
∏ „˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋ ÂÎÙ›ÌËÛË ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ ÁÈ· Èı·Ó‹ ÛÂÍÔ˘·-
ÏÈ΋ ηÎÔÔ›ËÛË, ¤¯ÂÈ ÙË ‰ÈÎÈ¿ Ù˘ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· (Î·È ÂÎ·›‰Â˘ÛË
Û ·˘Ù‹Ó) Ô˘ ÛÙfi¯Ô ¤¯ÂÈ Ó· ÌÂÈÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ Ï¿ıÔ˘˜ ( fi¯È
fï˜ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÂÍ·Ï›„ÂÈ). √ ÂȉÈÎfi˜ ÔÊ›ÏÂÈ ¤Ú· ·fi ÔÔÈ·-
‰‹ÔÙ ÚÔÛˆÈ΋ ÚÔηٿÏË„Ë, Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ Î·È Ó· ηٷ-
ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÛËÌÂÈÔÏÔÁ›· Ù˘ ηٷÁÁÂÏ›·˜, Î·È Ó·
ÂϤÁÍÂÈ ·Ó ·˘Ù‹ ÈηÓÔÔÈ› ÙË ÛËÌÂÈÔÏÔÁ›· Ô˘ ı· ·Ó·ÌÂÓfiÙ·Ó ÛÂ
∞-¡√À™ (∏ ∫ƒÀº√–)∂°∫§∏ª∞Δπ∞™;
°È¿ÓÓ˘ ¶·ÓÔ‡Û˘, ∫·ıËÁËÙ‹˜, ∂ÁÎÏËÌ·ÙÔÏÔÁ›·˜, ΔÌ‹Ì· ∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ & ªª∂, ¶·Ó/ÌÈÔ ∞ıËÓÒÓ
ΔÈ Â›Ó·È Ô ¿-ÓÔ˘˜ ÂÁÎÏËÌ·Ù›·˜;
μÏ·Í, ÙÚÂÏÏfi˜, ·ÓÒÌ·ÏÔ˜, ȉÈfiÚÚ˘ıÌÔ˜, ˘ÔÎÚÈÙ‹˜;
∞fi ÙË Ì›· Ë ÎÏ·ÛÈ΋ ¿Ô„Ë.
ŸÛÔ ‚¿ÚÔ˜ Î·È Ó· Ú›¯ÓÂÈ Î·Ó›˜ Û ÎÔÈÓˆÓÈÔÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡˜
·Ú¿ÁÔÓÙ˜,1 Ô ¿-ÓÔ˘˜ ·Û˘Ó›‰ËÙ· «ÌÂٷʤÚÂÈ/ ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ» ÙÔ
‰ÈÎfi ÙÔ˘ „˘¯ÈÎfi ÎfiÛÌÔ Ì ·ÚÓËÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ÎfiÛÌÔ.2 ∞‰˘Ó·ÙÒÓÙ·˜ Ó· ÚԂ› Û ¤Ó· ÁÓˆÛÙÈÎfi
¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ Ú¿ÍÂÒÓ ÙÔ˘ ÂÏÏ›„ÂÈ ˆÚ›Ì·ÓÛ˘3 ÌÔÚ› Ó· ‰È·-
Ú¿ÙÙÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÁÎÏËÌ· Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Î·È Ó· Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È
Û˘Ó¯Ҙ ‰›¯ˆ˜ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙÔ Ï¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ modus
operandi.4
∏ ËıÈ΋ Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘ Î·È Ë ËıÈ΋ Ù˘ ¢ı‡Ó˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó
ÓfiËÌ· ÁÈ· ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÛÎÂÊÙ›, Ó· ÛÙ·ıÌ›ÛÂÈ
ÁÓˆÛÙÈο Î·È Ó· ÂÎʤÚÂÈ ËıÈ΋ ÎÚ›ÛË5 ÚÈÓ Ú¿ÍÂÈ. ∏ ·ÓÙÈÎÂÈ-
ÌÂÓÈ΋ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ˘Ô¯ˆÚ› fiÙ·Ó Ë ˘Ô-
ÎÂÈÌÂÓÈ΋ ÚfiÛÏË„Ë ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÂÈ Î·Ó¤Ó· ÂÚÈıÒÚÈÔ ÁÈ· ÚfiıÂ-
ÛË, ÛÎÔfi, ·›ÛıËÌ· ÂÓÔ¯‹˜, ¢ı‡ÓË.6 ∞͛˜ Î·È ËıÈΤ˜ Ù·˘Ù›ÛÂȘ
(identifications) ÚÔ˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ‰ÂÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó. ΔÔ ›‰ÈÔ ÈÛ¯‡ÂÈ
Î·È Ì ÙÔÓ ·˘ÙÔ-¤ÏÂÁ¯Ô (self-control).
√È ÂÁÎÏËÌ·ÙÔÏfiÁÔÈ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ‰È·ÊÔÚÈÎfiÙËÙ·
(alterité) ÙÔ˘ ÂÁÎÏËÌ·Ù›· (ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó·Ó «¿ÏÏÔ») ‰ÂÓ ‰ËÏÒ-
ÓÔ˘Ó ·Ó ÂÍ·ÈÚÔ‡Ó ÙÔÓ ·-ÓfiËÙÔ. ∞Ó ÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ âge mental
(ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ËÏÈΛ·) Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ âge réel (Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ËÏÈ-
Λ·), ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ I.Q., ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÂÁÎÏËÌ·ÙÔÁfiÓÔ ÛËÌ·Û›· ηıÒ˜ ÔÈ
¤Ú¢Ó˜ ‰ÂÓ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚ· ¯·ÌËÏ‹ Â˘Ê˘˝· (οو ÙÔ˘ ̤ÛÔ˘
fiÚÔ˘) ÛÙÔÓ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi7 ÙfiÙ ·˘Ùfi˜ Ô ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜
·‡ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÂÁÎÏËÌ·ÙÔÁfiÓÔ˜.
∏ ¿ÏÏË ¿Ô„Ë Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó·-ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋. ΔÔ ˙‹ÙËÌ·
‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó ÔÈ ËÏ›ıÈÔÈ Ì ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ÙËÓ ·ıˆfiÙËÙ¿
ÙÔ˘˜ ·›˙Ô˘Ó Î·Ù·Ï˘ÙÈÎfi ‹ ·ÔÎ·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ
™ËÌÂÈÒÛÂȘ
1
¶Ú‚Ï. B. J. Gallagher, III, The sociology of mental illness, 2nd ed,
N.J. Prentice Hall 1980, Û. 6 Â.
2
¶Ú‚Ï. P. Daco, æ˘¯·Ó¿Ï˘ÛË Î·È „˘¯È΋ ÈÛÔÚÚÔ›·, ÌÙÊ. ∏.
∂ÌÌ·ÓÔ˘‹Ï, ¢›Ù˘¯Ô 1970, Û. 259-260.
3 11
¶Ú‚Ï. Fr. Ferracuti e G. Newman, Le ipotesi psicologiche in
Criminologia, ÛÂ Fr. Ferracuti (ed), Theorie Criminogenetiche,
prevenzione, ruolo delle istitutioni, Giuffré, Milano 1987, Û. 126,
136.
4
¶Ú‚Ï. Sl. Schafer e Fr. Ferracuti, Le tipologie in Criminologia, ÛÂ
"Teorie... », fi. ., Û. 9.
5 13
¶Ú‚Ï. Fr. Digneffe, ∏ıÈ΋ Î·È ÂÁÎÏËÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÌÙÊ. ∏ÚÒ
™·ÁÎÔ˘Ó›‰Ô˘-¢·ÛηϿÎË, ¡ÔÌÈ΋ μÈ‚ÏÈÔı‹ÎË, ∞ı‹Ó· 2000, Û.
153-154.
6
¶Ú‚Ï. Leslie T. Wilkins, Consumerist Criminology, Heinemann,
London 1984, Û. 52 Â, 161 Â. –‚Ï. ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ™Ù. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, √È
‰È·ÓÔËÙÈÎÒ˜ ηı˘ÛÙÂÚË̤ÓÔÈ ÂÁÎÏË̷ٛ˜, ∞¶£, £ÂÛ/ÎË 1971, Û.
17-43.
7 17
μÏ. L. Négrier-Dormont, Criminologie, litec, Paris 1992, Û. 40-41,
61, 62.
8
μÏ. ∂˘·ÁÁ. §ÂÌ¤ÛË, ∏ ÙÂÚ¿ÛÙÚÈ· ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ‚Ï·ÎÒÓ
ÛÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ‚›Ô, ™ËÏÈÒÙ˘ 2003, Û. 38, ¢. ÷ÚÈÙfiÔ˘ÏÔ˘,
∂Á¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ‚ϷΛ·˜, ΔfiÔ˜ 2008, Û. 95 Â., £. ∫·Ú˙‹, ∏ ‚ϷΛ·
ÌÈ· ÂÚ›ÙˆÛË ÛÂÍÔ˘·ÏÈ΋˜ ηÎÔÔ›ËÛ˘ ·ÓËÏ›ÎÔ˘. ∂ÈϤÔÓ,
¤Ú· ·fi Ù· ÛËÌ›· Î·È Ù· ÛÙÔȯ›·, Ô ÂȉÈÎfi˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ
ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ó· ‚ϤÂÈ Î·È ÙÔ «·fi οو Λ-
ÌÂÓÔ». ∞Ó Î·È ·ÎfiÌ· ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ ( fiˆ˜ Î·È Û ÔÏϤ˜
¿ÏϘ ‰˘ÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜) ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ·
ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂͤٷÛË, Ô ÎÏ¿‰Ô˜ Ì·˜ Û·ÊÒ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Î·È ÚÔˆ-
ı› ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÙË ‰ÔÌË̤ÓË Û˘Ó¤-
ÓÙ¢ÍË, ÙËÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹ Î·È ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂȉÈ-
ÎÒÓ („˘¯ÔÏfiÁˆÓ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ Î·È ·È‰Ô„˘¯È¿ÙÚˆÓ)
ÛÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË ·Ó¿ÏÔÁˆÓ ˘Ôı¤ÛˆÓ.
·ÓıÚÒˆÓ Ô‡Ù ·Ó Ë ÔÓËÚÈ¿ Â›Ó·È Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ‚ϷΛ·˜ ‹ Ù˘
Â˘Ê˘˝·˜8 ·ÏÏ¿ ·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È ·Ú-¿ÏÔÁÔ
(senseless) ¤ÁÎÏËÌ·9 Ô˘ ‰È·Ú¿ÙÙÂÈ ¤Ó· ÌË - ÏÔÁÈÎfi (non-sense)
˘ÔΛÌÂÓÔ. ΔÔ ¤ÁÎÏËÌ· ÙÔ˘ ·-ÓfiËÙÔ˘ Â›Ó·È ÌË-·ÈÙÈÔÏÔÁË̤ÓÔ
(non-motive) Î·È ÎÈÓÂ›Ù·È Ì¤Û· Û ÌÈÎÚfi ·Îψ̷ (court
circuit)10 ‹ Ì‹ˆ˜ Ô ·Ê˘‹˜ ÂÁÎÏËÌ·Ù›·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÏ·ÓË̤-
ÓÔ˜11 ·ÏÏ¿ Ô ›‰ÈÔ˜ -̤ۈ Ù˘ ÚÔ‚·ÏÏfiÌÂÓ˘ «‚ϷΛ·˜»- ·Ú·-
Ï·Ó¿ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È ÙË ¢ÈηÈÔÛ‡ÓË;
∏ ‚ϷΛ· Â›Ó·È ÌÈ· (ÌË;) ÓÔÛËÚ‹ ‰È·Ù¿Ú·ÍË Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜12 ·ÏÏ¿ ÔÈ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ Ô˘ ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi
·˘Ù‹Ó ÌÔÚ› Ó· ÌËÓ ¤¯Ô˘Ó η̛· Û¯¤ÛË Ì (ÚÔ)ÓÔÛËÚ‹ ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ·,13 Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ηı·Úfi ÚÔ˚fiÓ Ù˘ ÔÏÈÁÔ-
ÊÚ¤ÓÂÈ·˜.14 ΔÔ «Ù˘ÊÏfiÓ Î·È ¿ÏÔÁÔÓ» Ù˘ Ú¿Í˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÓÔËÙÈ΋
‰È·Ù·Ú·¯‹ ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ ·ÔÎÏ›ÂÈ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘
˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÛÙËÓ Ù¤ÏÂÛË.15
∏ ·fiÂÈÚ· .¯. ·fi «¯ÔÓ‰ÚÔÂȉ‹ ·ÓÔËÛ›·» ‰ÂÓ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ
˘Ô¯ÚˆÙÈο Úfi‚ÏËÌ· ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ηٷÏÔÁÈÛÌfi16 ·ÏÏ¿
ÌÔÚ› Ó· ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Û ÌÈ· ıˆڛ· Ù˘ ÂÓÙ‡ˆÛ˘ (fiÙÈ ‰ÂÓ Ù›ıÂ-
Ù·È Û ΛӉ˘ÓÔ Ë ¤ÓÓÔÌË Ù¿ÍË) Î·È fiÙÈ ÔÈ ‰Ú¿ÛÙ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó
ÂÎÙfi˜ ÛÙÔȯÂȈ‰ÒÓ Î·ÓfiÓˆÓ ÏÔÁÈ΋˜.17
ª‹ˆ˜ fï˜ ·˘Ù¤˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙȘ ÂÓÙ˘ÒÛÂȘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÂÎÌÂÙ·Ï-
Ï¢Ù› Ô Â˘‹ı˘ ‰Ú¿ÛÙ˘;
£˘Ì›˙ˆ fiÙÈ Ô ÚˆÙfiÁÔÓÔ˜ §¤ÓÓ˘ ™Ì¿Ï ÂÁÎÏËÌ·Ù› (Δ˙. ™Ù¿˚Ó-
ÌÂÎ, ÕÓıÚˆÔÈ Î·È ÔÓÙ›ÎÈ·)18 ·ÏÏ¿ Ô ‚Ú·‰‡ÓÔ˘˜ (Î·È Ù·¯‡-
Ô˘˜) ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎfi˜ ºfiÚÂÛÙ °Î·Ì ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ Û fi,ÙÈ Î¿ÓÂÈ.
§¤ÁÂÙ·È fiÙÈ «Ë Ù‡¯Ë ‚ÔËı¿ÂÈ ÙÔ˘˜ ¯·˙Ô‡˜»19 ÎÈ ¤ÙÛÈ Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜
‰È·ÊÔÚÈÛÌfi˜ ÌÂٷ͇ Â˘Ê˘ÒÓ Î·È ÌË ‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È ÂÎÚËÎÙÈÎfi˜.20
ª‹ˆ˜ fï˜ ‹ÚıÂ Ë ÒÚ· Ó· Á˘Ú›ÛÂÈ Ô (ÔÈÓÈÎfi˜) ÙÚÔ¯fi˜ ÁÈ·
fiÛÔ˘˜ ËÏ›ıÈÔ˘˜ Ì·˜ ÂÚÓ¿Ó ÁÈ· ·Ó-ËÏ›ıÈÔ˘˜;
ˆ˜ ·Ú¿ÁˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ‚›Ô˘, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘ 2007, Û. 11.
9
¶Ú‚Ï. J. Katz, Seductions of crime, Basic Books, N.Y. 1988, Û. 274
Â.
10
μÏ. R. Gassin, Criminologic, DallÔz 1998, Û. 472.
¶Ú‚Ï. ƒ. ªÔ‡˙ÈÏ, H ÂÁ΢ÎÏÔ·›‰ÂÈ· Ù˘ ‚ϷΛ·˜, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·
2007, Û. 21, 31.
12
¶Ú‚Ï. ÃÚ. μÔ‡Ú‰·, Δ· ÂÚ› ηٷÏÔÁÈÛÌÔ‡ ¿ÚıÚ· 34 Î·È 36 ¶.∫.,
Û «ªÓ‹ÌË ¡. ºˆÙ¿ÎË», ∞. ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜ 1997, Û. 12-13 –‚Ï. ÁÈ·
ÙÔÓ fiÚÔ «ÓÔÛËÚfi˜» §. ∫ÔÙÛ·Ï‹, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙË ‰ÈηÛÙÈ΋ „˘¯È·-
ÙÚÈ΋, ∞. ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜ 1995, Û. 60 Â.
μÏ. ÃÚ. μÔ‡Ú‰·, fi. ., Û. 14-15.
14
fi. ., Û. 17.
15
¶Ú‚Ï. ¡. ºˆÙ¿ÎË, £¤Ì·Ù· ‰ÈηÛÙÈ΋˜ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ‰ÈηÛÙÈ΋˜
„˘¯È·ÙÚȷ΋˜, £ÂÛ/ÎË 1978, Û. 31.
16
μÏ. ∞Ï. ∫ˆÛÙ¿Ú·, §fiÁÔ˜ Î·È ·ÓÙ›ÏÔÁÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÚfiÛÊÔÚË ·fi-
ÂÈÚ·, Û «¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ·fiÂÈÚ·˜ ÛÙÔ ¶ÔÈÓÈÎfi ¢›Î·ÈÔ», ªÂϤ-
Ù˜-3, ¡ÔÌÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ¢¶£, ∞. ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜ 1995, Û. 78, 90.
μÏ. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û ∞Ï. ∫ˆÛÙ¿Ú·, ∏ ·ÚfiÛÊÔÚË ·fiÂÈÚ·. ¢ÔÁ-
Ì·ÙÈ΋ ıÂÌÂÏ›ˆÛË Î·È ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋ Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË, ∞. ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜
1997, Û. 190-191.
18
μÏ. ¶·Ú¤Ì‚·ÛË πˆ¿ÓÓ· ∫ÔÓ‰‡ÏË, Û «æ˘¯È·ÙÚÈ΋ Î·È ¢›Î·ÈÔ», πππ,
∞. ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜ 2008, Û. 349-350

¶∞π¢√∫Δ√¡π∞: ∑∏Δ∏ª∞Δ∞ Δ∞•π¡√ª∏™∏™
∫∞𠶃√§∏æ∏™
Δ˙ÂÊÂÚ¿ÎÔ˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜: æ˘¯›·ÙÚÔ˜-∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ™˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ∂ȉÈÎÔ‡ π·ÙÚ›Ԣ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ ¡ÔÛÔÎÔÌÂ›Ô «∞ÙÙÈÎfi»
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹
∏ ¶·È‰ÔÎÙÔÓ›·, Ë ‰ÔÏÔÊÔÓ›· ‰ËÏ·‰‹ ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ ·fi ¤Ó·
ÁÔÓ¤·, Â›Ó·È ¤Ó· ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ, Ì ÔÈΛϘ ·›ÙȘ ηÈ
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο. ∏ ÛËÌ·Û›· Ù˘ Û˘Û¯¤ÙÈÛ˘ ÌÂٷ͇ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜
Î·È ÚÔ¸¿Ú¯Ô˘Û·˜ ÁÔÓÂ˚΋˜ „˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ·ÔÎÙ¿
‚·Ú‡ÓÔ˘Û· ÛËÌ·Û›· ·Ó Ï¿‚Ô˘Ì ˘’fi„ÈÓ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÏÏÔ›
·È‰ÔÎÙfiÓÔÈ ÁÔÓ›˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û Â·Ê‹ Ì Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ „˘¯È΋˜
˘Á›·˜ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ÙÔ˘ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜. ∫·ı›ÛٷٷÈ, ÏÔÈfiÓ,
ÂÈÙ·ÎÙÈ΋ Ë ·Ó¿ÁÎË Ù˘ ηχÙÂÚ˘ ηٷÓfiËÛ˘ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ
ÁÔÓÂ˚ÎÒÓ Î·È ÂÓ‰ÔÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ, Ù· ÔÔ›· Ô‰ËÁÔ‡Ó
ÛÙËÓ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Á›ÓÂÈ ÂÊÈÎÙ‹ Ë ÛˆÛÙ‹ ÂÎÙ›ÌËÛË
ÙˆÓ ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ Î·È Ë Î·Ï‡ÙÂÚË Û¯Â‰›·ÛË ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÚfiÏ˄˘
Î·È ·Ú¤Ì‚·Û˘.
™ÙËÓ Í¤ÓË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ì·È ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜: neonaticide,
infanticide Î·È filicide, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ¯ÚÔÓÔ-
ÏÔÁÈ΋ Ù·˘ÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘
ı‡Ì·ÙÔ˜. √ fiÚÔ˜ neonaticide ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ·È‰ÔÎÙÔÓ›· ÓÂÔ-
ÁÓÔ‡ ̤۷ ÛÙËÓ ÚÒÙË Ì¤Ú· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. √ fiÚÔ˜ infanticide
ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·È‰ÔÎÙÔÓ›· ‚Ú¤ÊÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ Ù˘ ÌÈ·˜
Ë̤ڷ˜ Î·È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˘ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ¤ÙÔ˘˜, ÂÓÒ Ô fiÚÔ˜ filicide Â›Ó·È Ë
‰ÔÏÔÊÔÓ›· ·È‰ÈÔ‡ ÌÂÁ·Ï˘Ù¤ÚÔ˘ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ¤ÙÔ˘˜. °È· ÙËÓ ‰È¢Îfi-
Ï˘ÓÛË Ù˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜ Î·È ·Ó¿Ï˘Û˘, ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜
ÂÏÏËÓÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜: ÓÂÔÁÓÔÎÙÔÓ›·, ‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›· Î·È ·È‰ÔÎÙÔÓ›· ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ, ηٿ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÁÁÏÈÎÔ‡˜
neonaticide, infanticide Î·È filicide. ™ÙÔÓ ¶ÔÈÓÈÎfi ∫Ò‰Èη Ù˘
¯ÒÚ·˜ Ì·˜ (¿ÚıÚÔ 303) Á›ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË ÌÓ›· ÛÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿-
ÛÙËÌ· ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ 12 ÌËÓÒÓ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ Û ۯ¤ÛË ÌÂ
ÙËÓ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·, ηıÒ˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È fiÙÈ ·˘Ù‹ Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ ›ӷÈ
ȉȷ›ÙÂÚ· ‚‚·ÚË̤ÓË ÁÈ· ÙËÓ Ó¤· ÌËÙ¤Ú·.
Δ·ÍÈÓfiÌËÛË
ª¤Û· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Ù˘ ηχÙÂÚ˘ ηٷÓfiËÛ˘
ÙˆÓ ·ÈÙÈÒÓ Ù˘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜ ¤¯Ô˘Ó ÚÔÙ·ı› ‰È¿ÊÔÚ· Ù·ÍÈÓÔÌÈο
Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·, Ù· ÔÔ›· ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙ· ΛÓËÙÚ· ·ÏÏ¿ ηÈ
ÛÙÔ ·›ÙÈÔ Ù˘ ·ÓıÚˆÔÎÙÔÓÈ΋˜ ·ÚfiÚÌËÛ˘ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ. O
Resnick ‹Ù·Ó Ô ÚÒÙÔ˜, Ô˘ ÚfiÙÂÈÓÂ ¤Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·
‚·ÛÈṲ̂ÓÔ ÛÙÔ Î›ÓËÙÚÔ: ·ÏÙÚÔ˘ÈÛÌfi˜, ÔÍ›· „‡¯ˆÛË, ·ÓÂÈı‡ÌË-
ÙÔ ·È‰›, ·Ù‡¯ËÌ· Î·È Û˘˙˘ÁÈ΋ ÂΉ›ÎËÛË. ∏ ·ÏÙÚÔ˘ÈÛÙÈ΋ ·È-
‰ÔÎÙÔÓ›· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÈı˘Ì›· ··ÏÏ·Á‹˜ ÙÔ˘ ·È‰È-
Ô‡ ·fi Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ‹ Ê·ÓÙ·ÛÈ·Îfi fiÓÔ Î·È ‚¿Û·ÓÔ Î·È ÂÚÈÏ·Ì-
‚¿ÓÂÈ Î·È ÙÔÓ ÊfiÓÔ, Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ·˘ÙÔÎÙÔÓ›· ÙÔ˘ ı‡ÙË.
√Í›· „˘¯ˆÙÈ΋ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·, fiˆ˜ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Î·È Ô ÔÚÈÛÌfi˜
Ù˘, Â›Ó·È Ô ÊfiÓÔ˜, Ô˘ ÙÂÏÂ›Ù·È Ì¤Û· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‚·ÚÂÈ¿˜ „˘¯È-
΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜. ™ÙË ·È‰ÔÎÙÔÓ›· ·ÓÂÈı‡ÌËÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ÔÈ
ÁÔÓ›˜ ‰ÂÓ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ ı‡Ì·ÙÔ˜ (·ÌÊ›‚ÔÏË ·ÙÚfi-
ÙËÙ·, ÂÍˆÛ˘˙˘ÁÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ). ¶·È‰ÔÎÙÔÓ›· ÏfiÁˆ ·Ù˘¯‹Ì·ÙÔ˜ ›ӷÈ
Ô ÌË ÚÔۯ‰ȷṲ̂ÓÔ˜ ı¿Ó·ÙÔ˜, Ô˘ Â¤Ú¯ÂÙ·È ÏfiÁˆ ·È‰È΋˜
ηÎÔÔ›ËÛ˘ (battered child syndrome) Î·È Ë ·È‰ÔÎÙÔÓ›· ÁÈ·
ÂΉ›ÎËÛË ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÊfiÓÔ˘˜ Ô˘ ÙÂϤÛÙËÎ·Ó Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÙÈ̈-
Ú›· ‹ ÙËÓ ÂΉ›ÎËÛË ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÁÔÓ¤· ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ.
ÕÏÏ· ÌÔÓ٤Ϸ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘, ‚·ÛÈṲ̂ӷ ÛÙ· ΛÓËÙÚ· Ù˘ ·È‰ÔÎÙÔ-
Ó›·˜, ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·˘Ù¿ ÙˆÓ Scott Î·È d’Orban ηıÒ˜ Î·È ·˘Ùfi
ÙˆÓ Guileyardo et al., Ì 16 ˘ÔηÙËÁÔڛ˜. ™Â ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ·
ÂÓۈ̿وÛ˘ Ù˘ ÎÏÈÓÈ΋˜ ÂÈÎfiÓ·˜ Î·È ÙÔ˘ ÎÈÓ‹ÙÚÔ˘ ÔÈ Bourget
Î·È Bradford ÚfiÙÂÈÓ·Ó ¤ÓÙ ·ÚȘ ηÙËÁÔڛ˜: ¶·ıÔÏÔÁÈ΋
·È‰ÔÎÙÔÓ›·, ·È‰ÔÎÙÔÓ›· ÂÍ ·Ù˘¯‹Ì·ÙÔ˜, ÂΉÈÎËÙÈ΋ ·È‰ÔÎÙÔ-
Ó›·, ÓÂÔÁÓÔÎÙÔÓ›· Î·È ·ÙÚÈ΋ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·. ™ÙËÓ ÚÒÙË Î·ÙËÁÔ-
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 17 ]
Ú›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÁÔÓ¤ˆÓ Ì Ì›˙ÔÓ˜ „˘¯È·-
ÙÚÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ („˘¯ˆÙÈΤ˜ ‹ ·ÏÙÚÔ˘ÈÛÙÈΤ˜ ·È‰ÔÎÙÔӛ˜,
·ÓıÚˆÔÎÙÔÓ›·-·˘ÙÔÎÙÔÓ›·). ™ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ‰˘Ô ηÙËÁÔڛ˜ ÂÚÈ-
Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ·È‰ÔÎÙÔӛ˜, Ô˘ ¤Ï·‚·Ó ¯ÒÚ· ¯ˆÚ›˜ ·ÓıÚˆÔ-
ÎÙfiÓÔ ÚfiıÂÛË (Û‡Ó‰ÚÔÌÔ Munchausen ‰È· ·ÓÙÈÚfiÛˆÔ˘)
ηıÒ˜ Î·È ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÂΉ›ÎËÛ˘, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. ∏
ÓÂÔÁÓÔÎÙÔÓ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜, ̤۷
ÛÙȘ ÚÒÙ˜ 24 ÒÚ˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÓÂÔÁÓÔ‡, fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ‹‰Ë ÂÈÛË-
Ì¿ÓÂÈ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ·ÓÂÈı‡ÌËÙË ÂÁ΢ÌÔÛ‡ÓË. ™Â
ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙˆÓ Ù·ÍÈÓÔÌÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ,
Ô˘ ÚԤ΢Ù·Ó ·fi ÙËÓ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ
(ÂÎÙÂٷ̤ÓË ·ÏÏËÏÔÂÈÎ¿Ï˘„Ë, ·¿ÏÂÈ„Ë ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ·Ú·Ì¤-
ÙÚˆÓ), ÔÈ Bourget Î·È Gagné ·Ó¤Ù˘Í·Ó ¤Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·,
ÙÔ ÔÔ›Ô Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘’Ô„ÈÓ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ Ù˘ ·ÓıÚˆÔ-
ÎÙfiÓÔ˘ Ú¿Í˘ Î·È ÙˆÓ Û˘ÓÔ‰ÒÓ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂˆÓ (ÁÔÓÂ˚Îfi ΛÓËÙÚÔ,
ÚfiıÂÛË, „˘¯È·ÙÚÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜).
∂Ú¢ÓËÙÈο ™ÙÔȯ›· Î·È ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
ΔÔ ÚÒÙÔ ¤ÙÔ˜ ˙ˆ‹˜ ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Â›Ó·È ÌÈ· Ôχ ÎÚ›ÛÈÌË ÂÚ›Ô-
‰Ô˜ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ë ÚÒÙË Ì¤Ú·, ηٿ ÙËÓ ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÔÔ›·˜ Ô
ΛӉ˘ÓÔ˜ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜ ÎÔÚ˘ÊÒÓÂÙ·È. √È ·È‰ÔÎÙÔӛ˜, Ô˘
ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÚÒÙ˘ ‚‰ÔÌ¿‰Ô˜, ¤¯Ô˘Ó ˆ˜
ı‡ÙË, ۯ‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο, ÙËÓ ÌËÙ¤Ú· Î·È ÔÊ›ÏÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÂ
„˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÂÈ‚·Ú˘ÓÙÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ÛÙȘ ·È-
‰ÔÎÙÔӛ˜ Ô˘ ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Û ÚÔ¯ˆÚË̤ÓË ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, Ô ‰Ú¿-
ÛÙ˘ Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Ô ·Ù¤Ú·˜. Δ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤-
Ó· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· ÈÛÔηٷÓÔÌ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ¿Ó‰Ú˜ ηÈ
Á˘Ó·›Î˜ ·È‰ÔÎÙfiÓÔ˘˜. πÛÔηٷÓÔÌ‹ ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ı‡Ì·Ù·, oÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Ê‡ÏÔ. √È ÌËÙ¤Ú˜ Â›Ó·È ÈÔ
Èı·ÓfiÓ Ó· ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó ÎÔÚ›ÙÛÈ·, ÂÓÒ ÔÈ ·Ù¤Ú˜ ·ÁfiÚÈ·, ȉȷ›ÙÂÚ·
¿Óˆ ·fi 15 ¯ÚÔÓÒÓ. ™ÙȘ ·ÙÚÈΤ˜ ·È‰ÔÎÙÔӛ˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÙ·È
ÈÔ Û˘¯Ó¿ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ·È‰È΋˜ ηÎÔÔ›ËÛ˘ (child
abuse) ÙÔ˘ ı‡Ì·ÙÔ˜ ·fi ÙÔÓ ÁÔÓ¤·-ı‡ÙË. √È ÂΉÈÎËÙÈΤ˜ ·È‰Ô-
ÎÙÔӛ˜ ‰È·Ú¿ÙÙÔÓÙ·È ·fi ÁÔÓ›˜, Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÛÙÔȯ›·
‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜, ΢ڛˆ˜ ÌÂıÔÚȷ΋.
ŒÓ·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÌÂÏÂÙÒÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ ¿ÌÂÛË
Û˘Û¯¤ÙÈÛË ÌÂٷ͇ ÁÔÓÂ˚΋˜ „˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ Î·È ·È‰Ô-
ÎÙÔÓ›·˜. ∏ ÈÔ Û˘¯Ó¿ ηٷÁÂÁÚ·Ì̤ÓË „˘¯È΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ Â›Ó·È Ë
ηٿıÏÈ„Ë Ì „˘¯ˆÙÈο ÛÙÔȯ›·. √ Resnick, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ 131
ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜, ‚ڋΠfiÙÈ ÙÔ 75% ÙˆÓ ·È‰ÔÎÙfiÓˆÓ
ÂÌÊ¿ÓÈ˙·Ó „˘¯È·ÙÚÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜, fiˆ˜ Ì›˙ÔÓ· ηٿıÏÈ„Ë Î·È
Û¯È˙ÔÊÚ¤ÓÂÈ·. ™Â ÌÈ· ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ΔÔ˘ÚÎÈ΋ ÌÂϤÙË ÙÔ 50% ÙˆÓ
‰Ú·ÛÙÒÓ ¤·Û¯·Ó ·fi „˘¯È·ÙÚÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜, ΢ڛˆ˜ Û¯È˙Ô-
ÊÚ¤ÓÂÈ· (61%) Î·È Ì›˙ÔÓ· ηٿıÏÈ„Ë (22%). √È μourget ηÈ
Gagné η٤ÁÚ·„·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÔÛÔÛÙ¿ „˘¯È·ÙÚÈο ·Û¯fiÓÙˆÓ
·È‰ÔÎÙfiÓˆÓ: 85% ÙˆÓ ÌËÙ¤ÚˆÓ Î·È 56% ÙˆÓ ·Ù¤ÚˆÓ ¤·Û¯·Ó
·fi ηٿıÏÈ„Ë ‹ οÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ „˘¯ˆÙÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹. ÕÏϘ
ÌÂϤÙ˜ (Lewis Î·È μunce, Stanton et al.) ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ ÔÈ „˘¯ˆÙÈΤ˜
ÌËÙ¤Ú˜ Â›Ó·È ÈÔ Èı·Ófi Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ‚›·È˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜
·ÓıÚˆÔÎÙÔÓ›·˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ·È‰ÔÎÙfiÓÔÈ ·Ù¤Ú˜, Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÏ-
Ï·Ï¿ ı‡Ì·Ù· Î·È Û˘¯Ó¿ οÓÔ˘Ó ·fiÂÈÚ· ·˘ÙÔÎÙÔÓ›·˜.
ŒÓ· ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ófi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Â›Ó·È Ë ‰ÈÏ‹ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·-·˘ÙÔ-
ÎÙÔÓ›·. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Û˘Û¯¤ÙÈÛË ÌÂٷ͇ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÙÔ˘
ı‡Ì·ÙÔ˜ Î·È Ù˘ ·˘ÙÔÎÙÔÓ›·˜ ÙÔ˘ ·È‰ÔÎÙfiÓÔ˘, Ì Ôχ ÌÂÁ·Ï‡-
ÙÂÚË Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ÛÙȘ ‰ÔÏÔÊÔӛ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È-
‰ÈÒÓ. ™ÙÔÓ ∫·Ó·‰¿, ÌÂٷ͇ 1993 Î·È 2002, ÙÔ ÔÛÔÛÙfi ÁÔÓÂ˚ÎÒÓ
·˘ÙÔÎÙÔÓÈÒÓ ÌÂÙ¿ ·fi ‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›· ‹Ù·Ó 4%, ÂÓÒ ÙÔ ÔÛÔÛÙfi
[ Û . 18 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
·˘Ùfi ÂÎÙÔÍ¢fiÙ·Ó ÛÙÔ 60% ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜, ÛÙȘ
Ôԛ˜ ÙÔ ı‡Ì· ‹Ù·Ó ÌÂٷ͇ 12 Î·È 17 ¯ÚÔÓÒÓ. °ÔÓÂ˚Τ˜ ·fiÂÈ-
Ú˜ ·˘ÙÔÎÙÔÓ›·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÙˆÓ ÓÂÔÁÓÔÎÙÔÓÈÒÓ,
Ù˘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜ ·fi ·Ù‡¯ËÌ·, ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÂΉ›ÎËÛ˘, ÏfiÁˆ
ηÎÔÔ›ËÛ˘ ‹ ·ÓÂÈı‡ÌËÙ˘ ÌËÙÚfiÙËÙ·˜-·ÙÚfiÙËÙ·˜. ¢ÂÓ
˘¿Ú¯Ô˘Ó Û·Ê‹ ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ‹ ÙÔ˘
¿ÏÏÔ˘ ʇÏÔ˘, ηıÒ˜ ÔÈ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÂϤÙ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ·ÓÙÈÎÚÔ˘fiÌÂÓ·
Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. ™ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜-·˘ÙÔÎÙÔÓ›·˜
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ·›˙Ô˘Ó Î·È ÔÈ „˘¯ÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ Î·È È‰È·›ÙÂÚ·
Ë Î·Ù¿ıÏÈ„Ë.
¶¤Ú·Ó ÙˆÓ „˘¯ÈÎÒÓ ‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ („˘¯ÒÛÂȘ, ηٿıÏÈ„Ë, ‰È·Ù·-
Ú·¯¤˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜), ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, Ô˘
·›˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ ÛÙÔ Û‡ÓıÂÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜: ·) ∏
·ÚÔ˘Û›· ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÂÈ‚·Ú˘ÓÙÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ˙ˆ‹˜ (·ÓÂÈı‡-
ÌËÙË ÂÁ΢ÌÔÛ‡ÓË, ·ÓÂÚÁ›·, ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ηÎÔÔÈËÙÈ-
Τ˜ Û˘ÓÙÚÔÊÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ, ÂÈΛÌÂÓÔ ‰È·˙‡ÁÈÔ), ‚) ∫ÔÈÓˆÓÈ΋
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ñ Bourget D, Bradford JMW: Homicidal parents. Can J Psychiatry
35:233–8, 1990
ñ Bourget D, Gagné P: Maternal filicide in Québec. J Am Acad
Psychiatry Law 30:345-51, 2002
ñ Bourget D, GagneP: Paternal filicide in Quebec. J Am Acad
Psychiatry Law 33:354–60, 2005
ñ Bourget D, Labelle A: Homicide, infanticide, and filicide. Psychiatr
Clin North Am 15:661–73, 1992
ñ Browne K, Lynch M: The nature and extent of child homicide and
fatal abuse. Child Abuse Rev 4:309–16, 1995
ñ Cooper M, Eaves D: Suicide following homicide in the family.
Violence Victims 11:99–112, 1996
ñ Crittenden P, Graig S: Developmental trends in the nature of child
homicide. J Interpers Violence 5:202–16, 1990
ñ d’Orban PT: Women who kill their children. Br J Psychiatry
134:560–71, 1979
ñ Daly M, Wilson M: Homicide. New York: Aldine de Gruyter, 1988
ñ Finkelhor D, Dziuba-Leatherman J: Victimization of children. Am
Psychol 49:173-83,1994
ñ Friedman SH, Horwitz SM, Resnick PJ: Child murder by mothers:
a critical analysis of the current state of knowledge and a research
agenda. Am J Psychiatry 162:1578–87, 2005
ñ Grimmins S, Langley S, Brownstein HH, et al: Convicted women
who have killed children: a self-psychology perspective. J Interpers
Violence 12:49–69, 1997
ñ Guileyardo JM, Prahlow JA, Barnard JJ: Familial filicide and filicide
classification. Am J Forensic Med Pathol 20:286–92,1999
ñ Harder T: The psychopathology of infanticide. Acta Psychiatr Scand
43:196–245, 1967
ñ Hicks RA, Gaughan DC: Understanding fatal child abuse. Child
Abuse Negl 19:855–63, 1995
ñ Holden CE, Burland AS, Lemmen CA: Insanity and filicide: women
who murder their children. New Dir Ment Health Serv 69:25–34,
1996
ñ Husain A, Daniel A: A comparative study of filicidal and abusive
ñ Jacobs DG. San Francisco: Jossey-Bass Publishers, 1999, pp
188–209
ñ Kunz J, Bahr S: A profile of parental homicide against children. J
Fam Violence 11:347–62, 1996
ñ Lewis CF, Bunce SC: Filicidal mothers and the impact of psychosis
on maternal filicide. J Am Acad Psychiatry Law 31:459–70, 2003
ñ Marks MN, Kumar R: Infanticide in Scotland. Med Sci Law
36:299–305, 1996
ñ Marks MN, Kumar R: Parents who kill their infants. Br J Midwif
·ÔÌfiÓˆÛË Î·È ÂÏÏÂÈÌÌ·ÙÈÎfi ‰›ÎÙ˘Ô ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ ηÈ
Á) πÛÙÔÚÈÎfi ·È‰È΋˜ ηÎÔÔ›ËÛ˘.
™˘˙‹ÙËÛË
Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ÙÔÓÈÛÙ›, ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜ ›ӷÈ
ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙÔ. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ηıÈÛÙ¿ ÂÈÙ·ÎÙÈ΋ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË
˘ÈÔı¤ÙËÛ˘ ÂÓfi˜ ÎÔÈÓ¿ ·Ô‰ÂÎÙÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘,
ηχÙÂÚ˘ Î·È ÈÔ ÂÌÂÚÈÛٷو̤Ó˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Î·È ·Ó¿Ï˘Û˘
ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·˜, ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ηÈ
¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘, ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ ·Ú¯fiÌÂÓˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ „˘¯È-
΋˜ ˘Á›·˜, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Î·È ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜. ∂›Ó·È
ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ë ÂÓË̤ڈÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ (‰ÈÎËÁfiÚÔÈ,
Á˘Ó·ÈÎÔÏfiÁÔÈ, ·È‰›·ÙÚÔÈ, ‰¿ÛηÏÔÈ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ›), fi¯È
ÌfiÓÔ ÙˆÓ „˘¯È¿ÙÚˆÓ, ÁÈ· ÙËÓ ¤ÁηÈÚË ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ÙËÓ ÛˆÛÙ‹
·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ Û˘ÓÈÛÙˆÛÒÓ, Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ô‰ËÁ‹-
ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·È‰ÔÎÙÔÓ›·.
3:249–53, 1995
ñ Marks MN: Characteristics and causes of infanticide in Britain. Int
Rev Psychiatry 8:99–106, 1996
ñ Marzuk PM, Tardiff K, Hirsch CS: Epidemiology of murder-suicide.
JAMA 267:3179–83, 1992
ñ McGrath P:Maternal filicide in Broadmoor Hospital. J Forensic
Psychiatry 3:271–97, 1992
ñ McKnight CK, Mohr JW, Quinsey RE, et al: Mental illness and
homicide. Can Psychiatr Assoc J 11:91–8, 1966
ñ mothers. Can J Psychiatry 29:596–8, 1984
ñ Myers SA: Maternal filicide. Am J Dis Child 120:534–6, 1970
ñ Nock MK, Marzuk PM: Murder-suicide: phenomenology and
clinical implications, in The Harvard Medical School Guide to
Suicide Assessment and Intervention. Edited by
ñ Resnick PJ: Child murder by parents: a psychiatric review of filicide.
Am J Psychiatry 126:325–34, 1969
ñ Resnick PJ: Murder of the newborn: a psychiatric review of
neonaticide. Am J Psychiatry 126:1414–20, 1970
ñ RodenburgM: Child murder by depressed parents. Can Psychiatr
Assoc J 16:41–9, 1971
ñ Schloesser P, Pierpont J, Poertner J: Active surveillance of child abuse
fatalities. Child Abuse Negl 16:3–10, 1992
ñ Schmidt P, Grass H, Madea B: Child homicide in Cologne
(1985–1994). Forensic Sci Int 79:131–44, 1996
ñ Scott PD: Parents who kill their children. Med Sci Law 13: 120–6,
1973
ñ Silverman RA, Kennedy LW: Women who kill their children.
Violence Victims 3:113–27, 1988
ñ Simpson A, Stanton J: Maternal filicide: a reformulation of factors
relevant to risk. Crim Behav Ment Health 10:136–47, 2000
ñ Sorenson SB, Peterson JG: Traumatic child death and documented
maltreatment history, Los Angeles. Am J Public Health 84:623–7,
1994
ñ Tuteur W, Gloptzer J: Murdering mothers. Am J Psychiatry
116:447–52, 1959
ñ Vanamo T, Kauppi A, Karkola K, et al: Intra-familial child homicide
in Finland 1970-1994: incidence, causes of death and demographic
characteristics. Forensic Sci Int 117:199–204,2001
ñ Wilczynski A: Child Homicide. London: Greenwich Medical
Media, 1997

Δ√ ¶ƒ√ºπ§ Δ√À æÀÃ√§√°√À
¶ƒ∞°ª∞Δ√°¡øª√¡∞
∞Ó·ÛÙ·Û›· ¶·Ú·Û΢ÔÔ‡ÏÔ˘-Rush, PhD, ¢ÈηÛÙÈ΋ æ˘¯ÔÏfiÁÔ˜
·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÓËÏ›ÎÔ˘ Û ‰ÈηÛÙÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ ›ӷÈ
∏ ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ηÏÂ›Ù·È Ó· ÁÂÊ˘ÚÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÎÏ¿-
‰Ô˘˜ Ù˘ ¶·È‰Ô„˘¯È·ÙÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ¶·È‰Ô„˘¯ÔÏÔ-
Á›·˜ ÌÂ Ù· ¡ÔÌÔıÂÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÚÔ-
¿ÛÈÛË ÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Î·È ·¢ı‡ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜
‰ÈηÛÙÈÎÔ‡˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡˜. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ Â›Ó·È Ó· ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔ ¢Èη-
ÛÙ‹ÚÈÔ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο ÛÙÔȯ›· ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙÔ «Û˘ÌʤÚÔÓ ÙÔ˘
·È‰ÈÔ‡», ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ· ‹ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÂÓÙÔϤ·
Î·È ·ÎÔÏÔ˘ı› ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜, ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÛÎÔfi
Î·È ÂÚÂ˘Ó¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·fi ÂΛÓÔ˘˜ ÌÈ·˜ ÎÏÈÓÈ΋˜
ÂͤٷÛ˘ ÛÙËÓ ¶·È‰Ô„˘¯ÔÏÔÁ›· ‹ ¶·È‰Ô„˘¯È·ÙÚÈ΋.
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›·, ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ
‰ÈηÛÙÈÎÔ› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ› ·¢ı‡ÓÔÓÙ·È Û Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ „˘¯È΋˜
˘Á›·˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ˘fiıÂÛË Î·È Ù· ÂÌÏÂ-
ÎfiÌÂÓ· Û ·˘Ù‹Ó ÚfiÛˆ·. ∂Í›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ Â›Ó·È Î·È Ô ·ÚÈı-
Ìfi˜ ÙˆÓ ÓÔÌÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡ÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓÙȉ›ÎˆÓ Ô˘ ˙ËÙÔ‡Ó ·fi ÙÔ˘˜
ÂȉÈÎÔ‡˜ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ Ó· Áӈ̷Ù‡ÛÔ˘Ó Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÈÛ¯˘ÚÔ-
Ô›ËÛË Ù˘ ı¤Û˘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË ÙÔ˘ ÂÏ¿ÙË ÙÔ˘˜. √È
ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·ÓËÏ›ÎÔ˘ Û ‰ÈηÛÙÈ-
Τ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È ÔÈ ·˘ÛÙËÚÔ› ηÓfiÓ˜ Ô˘ ÙË ‰È¤Ô˘Ó, ·Ó·‰ÂÈ-
ÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· È‰Ú˘ı› Î·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ¤Ó·˜ ÊÔÚ¤·˜ Ô˘
ı· ÁÂÊ˘ÚÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜ Ù˘ æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜, Ù˘ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜,
Ù˘ ¶·È‰Ô„˘¯È·ÙÚÈ΋˜ Î·È Ù˘ ∞Ó·Ù˘Íȷ΋˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Ì ÙÔ
¡ÔÌÈÎfi ÎÏ¿‰Ô, Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÍÂȉ›Î¢ÛË Î·È ÈÛÙÔÔ›ËÛË ÙfiÛÔ
ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓˆÌfiÓˆÓ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ Ô˘ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡Ó
·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÙȘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ.
∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·ÓËÏ›ÎÔ˘ Û ‰ÈηÛÙÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó·
·ÊÔÚ¿ ÂÚÈÙÒÛÂȘ: (1) Ú‡ıÌÈÛ˘ Ù˘ ÂÈ̤ÏÂÈ·˜ Î·È ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ
ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ˘ ÁÔÓ¤· Ô˘ ‰ÂÓ Î·ÙÔÈΛ Ì ÙÔ ·È‰› ÛÙȘ ÂÚÈ-
ÙÒÛÂȘ ‰È·˙˘Á›Ô˘, (2) ·‰˘Ó·Ì›·˜ ¿ÛÎËÛ˘ Ù˘ ÁÔÓÈ΋˜ ̤ÚÈÌÓ·˜
·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ‹ ÙÔÓ ¤Ó· ÁÔÓ¤· ÏfiÁˆ ÁÔÓÈ΋˜ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈ·˜, (3) Ú‡ı-
ÌÈÛ˘ Ù˘ ÁÔÓÈ΋˜ ̤ÚÈÌÓ·˜ ‹ ÂÈ̤ÏÂÈ·˜ ÏfiÁˆ ηÎÔÔ›ËÛ˘-
·Ú·Ì¤ÏËÛ˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ‹ ÁÔÓÈ΋˜ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈ·˜, (4) ·Ú·‚·ÙÈ-
ÎfiÙËÙ·˜ Î·È (5) ·Ô˙ËÌ›ˆÛ˘ ÏfiÁˆ ËıÈ΋˜ ‚Ï¿‚˘ Ô˘ ˘¤ÛÙË ÙÔ
·È‰›. ΔÔ Â›‰Ô˜ Î·È Ë ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ-
Â›Ù·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÓÔÌÔıÂÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ οı ¯ÒÚ·˜, ‚¿ÛË ÙÔ˘
ÔÔ›Ô˘ ÎÚ›ÓÂÙ·È Ë ‰ÈηÛÙÈ΋ ˘fiıÂÛË. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÌÈ·
·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Î·Ù¿ ÙÔ: ·) ·ÛÙÈÎfi ‰›Î·ÈÔ, Î·È È‰È·›ÙÂ-
Ú· ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ‰›Î·ÈÔ, ‚) ÔÈÓÈÎfi ‰›Î·ÈÔ, Á) ‰›Î·ÈÔ ·ÓËϛΈÓ.
™ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ μfiÚÂÈ·˜ ∞ÌÂÚÈ΋˜ Î·È ∂˘ÚÒ˘, Ô Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒ-
ÌˆÓ Â›Ó·È Ô ·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˜ Ì ÂÍÂȉ›Î¢ÛË/ ÂÌÂÈÚ›· Û ı¤Ì·Ù·
æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ ‹ Â›Ó·È Î¿ÙÔ¯Ô˜ ‰È‰·ÎÙÔÚÈÎÔ‡ ‰ÈÏÒÌ·ÙÔ˜
ÛÙËÓ ∫ÏÈÓÈ΋ ‹ ¢ÈηÛÙÈ΋ æ˘¯ÔÏÔÁ›·, Ô˘ ÂȉÈ·ÂÙ·È Î·È Ï·Ì-
‚¿ÓÂÈ ÈÛÙÔÔ›ËÛË ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¢›Î·ÈÔ, Â›Ó·È ÁÓÒÛÙ˘ Ù˘
¡ÔÌÔıÂÛ›·˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂΉÈο˙ÂÙ·È Ë ˘fiıÂÛË, ÂÈ-
ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ‰È·ÚÎÒ˜ ·fi ÈÛÙÔÔÈË̤ÓÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ Î·È ˘fiÎÂÈÙ·È
ÛÙÔÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ∫Ò‰Èη ¢ÂÔÓÙÔÏÔ-
Á›·˜ [.¯. Ù˘ American Psychological Association (APA) ÛÙÔÓ
ÙÔ̤· Ù˘ ¢ÈηÛÙÈ΋˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜, Ù˘ Association of Family &
Conciliation Courts (APA Standards & Ethics), Ù˘ British
Psychological Association (BPA)]. √Ú›˙ÂÙ·È ·fi ÂÈÛ·ÁÁÂϤ·/ ‰Èη-
ÛÙ‹, ÙÔ ÁÔÓ¤· ‹ ÙÔ/ ÙÔ˘˜ ‰ÈÎËÁfiÚÔ-˘˜, ‰ÂÓ ÂÎÎÚÂÌÔ‡Ó ÂȘ ‚¿ÚÔ˜
ÙÔ˘ ηٷÁÁÂϛ˜ ÁÈ· ·Ú¿‚·ÛË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ‰ÂÔÓÙÔÏÔÁ›·˜,
Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ¢ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ √Ì¿‰· Î·È ÂÔÙ‡ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 19 ]
¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘. ™ÙȘ ¯ÒÚ˜ fiÔ˘ ¤¯ÂÈ Î·ÙÔ¯˘Úˆı›
Ô ÎÏ¿‰Ô˜, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔÈ ÊÔÚ›˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ
ÈÛÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌÔÓ· ηÈ
ηٷÚÙ›˙Ô˘Ó ¤Ó· ·Ú¯Â›Ô Ì ÙÔ˘˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ Ô˘ ÏËÚÔ‡Ó Ù·
·Ú·¿Óˆ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο.
√ ¢ÈηÛÙÈÎfi˜ æ˘¯ÔÏfiÁÔ˜ ‹ ¶·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˜, ‰‡Ó·Ù·È Ó· ‰È·-
‰Ú·Ì·Ù›ÛÂÈ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, ηٿ ηÓfiÓ·, ›ӷÈ
·Û˘Ì‚›‚·ÛÙÔÈ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ¢Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚Ë-
Ù‹˜, ˆ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌˆÓ ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ ·fi ‰ÈηÛÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ‹ ˆ˜
Ù¯ÓÈÎfi˜ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜. ŸÙ·Ó ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ó· ‰ÈÂÎÂÚ·ÈÒÛÂÈ ÌÈ·
·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÈ̤ÏÂÈ·˜, ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ·ÏÏË-
ÏÔÛ˘ÁÎÚÔ˘fiÌÂÓˆÓ ÚfiÏˆÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙËÓ Ô˘‰Â-
ÙÂÚfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿-
ÓÂÈ ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓˆÌÔÛ‡Ó˘ fiÙ·Ó ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ÂÌϷΛ
ˆ˜ ıÂÚ·Â˘Ù‹˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ‹ ¿ÏÏˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜
(Wrightsman, 2001). ŸÔÈÔ˜ ÎÈ ·Ó Â›Ó·È Ô ·ÎÚÈ‚‹˜ ÚfiÏÔ˜ Ô˘
ηÏÂ›Ù·È Ó· ‰È·‰Ú·Ì·Ù›ÛÂÈ Û ÌÈ· ‰ÈηÛÙÈ΋ ˘fiıÂÛË ÂÈ̤ÏÂÈ·˜,
ÔÊ›ÏÂÈ ¿ÓÙ·, ηٿ ÙÔÓ Levy, Ó· Â›Ó·È ·ÓÔȯÙfi˜, ¢ı‡˜, ÂÈÏÈÎÚÈÓ‹˜,
ÌË-ÂÈÎÚÈÙÈÎfi˜, Ó· ÌËÓ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙÔÁÓÒÛÙË Î·È Ó· ›ӷÈ
·ÌÂÚfiÏËÙÔ˜ (Levy, 1988).
√È ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌÔÓ· Â›Ó·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ‰È·-
ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ʇÛˆ˜ Î·È Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ıÂÚ·¢ÙÈ΋˜, ·ÍÈÔ-
ÏÔÁ› Ì ÁÓÒÌÔÓ· ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡,
ÂÓÂÚÁ› Ì ÙË Û˘ÁηٿıÂÛË ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·È ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ ·È‰›
ÁÈ· ÙÔ ÛÎÔfi Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∂ÈϤÔÓ, ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈ-
ÎÔ˘˜ ÁÈ· Ù· fiÚÈ· ÙÔ˘ ·ÔÚÚ‹ÙÔ˘ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘,
·Ú·‰›‰ÂÈ ¤ÎıÂÛË Ì ÙÔ fiÚÈÛÌ· Ù˘ ÂͤٷÛ˘ Ô˘ ‰ÈÂÍ‹Á·Á ηÈ
fi¯È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ‹ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ˘fiıÂÛË Î·È ‰ÂÓ ÂÎʤÚÂÈ
ÁÓÒÌË ÁÈ· ¿ÙÔÌ· Ù· ÔÔ›· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ Î·È ÂÌϤÎÔÓÙ·È
ÛÙËÓ ˘fiıÂÛË (·fi ÙÔ Û˘ÁÁÂÓÈÎfi, ÊÈÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Î.¿.).
¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÏÔÈfiÓ Ó· ‰È·ÛÊ·ÏÈÛÙ› fiÙÈ Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ Ô˘ ı· ÊÙ¿-
ÛÂÈ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ‰ÈηÛÙÈÎÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ Î·È ÓÔÌÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô‡-
ÏˆÓ ·ÔÙÂÏ› Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓˆÌÔÛ‡ÓË Ô˘ ‰ÈÂÍ‹¯ıË ·fi ÈÛÙÔÔÈË-
̤ÓÔ ÂȉÈÎfi Û ‰ÈηÛÙÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È fi¯È ·fi ÌË Î·Ù¿ÏÏËÏ·
ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›·, οı ¯ÒÚ· ÂӉ›ÎÓ˘Ù·È Ó· Ú˘ıÌ›ÛÂÈ
ÓÔÌÔıÂÙÈο ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÈÛÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓˆÌfiÓˆÓ. ªÂ
·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ÚÔˆıÂ›Ù·È Ô ÎÏ¿‰Ô˜ Ù˘ ¢ÈηÛÙÈ΋˜ æ˘¯ÔÏÔ-
Á›·˜ Î·È æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ÙȘ ‰È·‰È-
ηۛ˜, ·Ú¯¤˜ Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÚÔÎÂÈ̤-
ÓÔ˘ Ó· ηÙÔ¯˘ÚÒÓÂÙ·È Ë ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Î·È ·ÍÈÔÈÛÙ›· ÙˆÓ Ú·ÎÙÈ-
ÎÒÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌÔÓ˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·,
¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ‰È·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ·Û˘Ï›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓˆÌfiÓˆÓ,
¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÂχıÂÚ· ÙȘ ÂÈÛÙËÌÔ-
ÓÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ı¤ÛÂȘ, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÂÈÏÔ‡ÓÙ·È ·fi Èı·Ó¤˜ ÌËÓ‡ÛÂȘ.
ŸÛÔ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰Ô̤˜ Ô˘ ı· ÂȂϤÔ˘Ó Î·È ı· ηıÔÚ›˙Ô˘Ó
Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌÔÓ·, ÙfiÛÔ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ô Î›Ó-
‰˘ÓÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌÔÓ· Ó· ˘Ô¤ÛÂÈ Û ‰ÂÔÓÙÔÏÔÁÈο
ÔÏÈÛı‹Ì·Ù·. °È· Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÂÛÊ·Ï̤Ó˜ ÎÚ›ÛÂȘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó·
Â›Ó·È Û ÂÁÚ‹ÁÔÚÛË Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÂÚÈÔÚÈ-
ÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÚÔηٷϋ„ÂȘ ÙÔ˘. ∞Ó ‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ô-
ʇÁÂÈ ÙË ÌÂÚÔÏË„›· ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ·Ú·ÈÙËı›. ¢ÂÓ Â›Ó·È Û¿ÓÈÔ ÙÔ
Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Î·Ù¿ ÙÔ ÔÔ›Ô Ô Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒÌˆÓ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ·Û˘-
Ó›‰ËÙ· ‹ ˘ÔÛ˘Ó›‰ËÙ· ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ «Û˘Ó‹ÁÔÚÔ˘-˘ÂÚ·ÛÈÛÙ‹»
[ Û . 20 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2

ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ‹ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ÁÔÓ¤·, ̤۷ ·fi ÌÈ· ÌÂÙ·‚È‚·ÛÙÈ΋-·ÓÙÈÌÂ- ÏÔÛ˘ÁÎÚÔ˘fiÌÂÓÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, .¯. Ó· Â›Ó·È Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÁÓÒ̈Ó
Ù·‚È‚·ÛÙÈ΋ ‰˘Ó·ÌÈ΋. Δ¤ÙÔÈ· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û ‚¿ÚÔ˜ Î·È ıÂÚ·Â˘Ù‹˜, ηıÒ˜ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· Û‡Á¯˘ÛË ÚfiÏˆÓ ‰ÂÓ ÙÔ˘ ÂÈ-
Ù˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ ÙÔ˘ ÎÚ›Û˘ Î·È ˘ÔÓÔÌÂ‡Ô˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ «Û˘Ì- ÙÚ¤ÂÈ Ó· ·Ú·Ì›ÓÂÈ ·ÌÂÚfiÏËÙÔ˜ (Strasburger et al., 1997).
ʤÚÔÓ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡». ∂Í›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Â›Ó·È Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·ÏÏË-

BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ñ Levy, A. M. Child Custody. In C. J. Kestenbaum & D. T. Williams ñ Conflict in Serving as Both Psychotherapist and Expert Witness. Am
(Eds.). J Psychiatry, 1997, 54:4, 448-456.
ñ Handbook of Clinical Assessment of Children and Adolescents. Vol
ñ Wrightsman, L. S. Forensic Psychology. California:
II. New York: New York University Press, 1988, pp. 983-1005.
Wadsworth/Thomson
ñ Strasburger, L. H., Gutheil, T. G. & Brodsky, A. On Wearing Two
Hats: Role ñ Learning, 2001.

¶ÂÚÈÏ‹„ÂȘ ÂӉȷʤÚÔ˘ÛˆÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ

«∂ƒ°∞∑√ª∂¡√π ª∂ Δ√À™ ¶∞ƒ∞μ∞Δπ∫√À™ ∂º∏μ√À™»
Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËΠ·Ô ÙËÓ ∂Ù·ÈÚ›· æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜ ¶·È‰ÈÒÓ Î·È ∂Ê‹‚ˆÓ ÙÔ˘ ∏ӈ̤ÓÔ˘ μ·ÛÈÏ›Ԣ
¢Ú πˆ¿ÓÓ· °È·ÓÓÔÔ‡ÏÔ˘, ¶·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔ˜, ∞Ó. ¢/ÓÙÚÈ· ∂™À, ∫.æ.À. ¶ÂÚÈÛÙÂÚ›Ô˘ & μ’ æ˘¯È·ÙÚÈ΋ ∫ÏÈÓÈ΋ ∂∫¶∞, ¶°¡. «∞ÙÙÈÎfiÓ».

ASSOCIATION FOR CHILD AND ADOLESCENT MENTAL HEALTH WORKING WITH

YOUNG OFFENDERS: CAMHS AND FORENSIC SERVICES
Jack Tizard Memorial Lecture and Day Conference, 12 June 2009

ADHD IN YOUNG OFFENDERS

DR SUSAN YOUNG (Clinical Senior Lecturer in Forensic Clinical Psychology, Department of Forensic Mental Health Science, Institute of Psychiatry,
King’s College London, U.K.)

∏
¢Ú Susan Young (Clinical Senior Lecturer in Forensic Clinical Psychology, Department of Forensic Mental Health Science,
Institute of Psychiatry, King’s College London) ÛÙËÓ Ôχ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ·ÚÔ˘Û›·Û‹ Ù˘ ÂÛÙ›·Û ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ÛÙË ¢È·-
Ù·Ú·¯‹ ∂ÏÏÂÈÌÌ·ÙÈ΋˜ ¶ÚÔÛÔ¯‹˜ Î·È ÀÂÚÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·˜ (¢∂¶À), Ë ÔÔ›·, fiˆ˜ ÙfiÓÈÛÂ, ‰ÂÓ ‰È·ÁÈÁÓÒÛÎÂÙ - ·fi ÙÔ˘˜ ÂȉÈ-
ÎÔ‡˜ – ÛÙÔ˘˜ ·Ó‹ÏÈÎÔ˘˜ ·Ú·‚¿Ù˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÌËÓ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ··Ú·›ÙËÙË Î·È Û‡ÌʈÓË Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜
ıÂÚ·¢ÙÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ó·Ê¤ÚıËΠÛÙȘ ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ ÙËÓ ÈÛ¯˘Ú‹ Û˘Û¯¤ÙÈÛË ÌÂٷ͇ Ù˘ ¢∂¶À Î·È Ù˘ ·ÓÙÈ-
ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ˘„ËÏ‹ Û˘¯ÓfiÙËÙ· Ù˘ ¢∂¶À Û ÂÊ‹‚Ô˘˜ ·Ú·‚¿Ù˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÂı› ˘fi ÂÚÈÔÚÈÛÌfi Û π‰Ú‡-
Ì·Ù· ∞ÁˆÁ‹˜ ‹ ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈο ηٷÛÙ‹Ì·Ù· ‹ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ˘fi ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ·fi „˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈΤ˜ ˘ËÚÂۛ˜. ª›· ÚfiÛÊ·ÙË ¤Ú¢-
Ó· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˘˜ ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ Aberdeen Ù˘ ™ÎÔÙ›·˜ (¡=198) ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ ÙÔ 24% ÙˆÓ Ê˘Ï·ÎÈÛÌ¤ÓˆÓ Â›¯Â
ÂÌÊ·Ó›ÛÂÈ ¢∂¶À ÛÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÙÔ 23% (6% ÙÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜) Û˘Ó¤¯È˙ ӷ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ÙË ‰È·Ù·Ú·¯‹, ÂÓÒ ÙÔ
33% ·ÚÔ˘Û›·˙ ÌÂÚÈ΋ ‡ÊÂÛË ÙˆÓ Û˘Ìو̿وÓ. Δ· ¿ÙÔÌ· Ì ¢∂¶À, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÎÚ¿ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜, ›¯·Ó ÂΉËÏÒÛÂÈ ÂÚÈÛÛfi-
ÙÂÚË ‚›·ÈË Î·È ·ÓÂͤÏÂÁÎÙË ÂÈıÂÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÚÔ˜ ¿ÏÏ· ¿ÙÔÌ· ‹ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›·, ηıÒ˜ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈıÂÙÈÎfiÙË-
Ù· Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔ˘˜, ·ÓÂÍ·Úًو˜ ·fi ÙÔ ·Ó ÏËÚÔ‡Û·Ó Î·È Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ·˜. ∏ ¢Ú Young ÂÂÛ‹Ì·Ó fiÙÈ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¤Ú¢Ó˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ¢∂¶À ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‚·ÙÈÎÔ‡˜ ÂÊ‹-
‚Ô˘˜ Î·È ÂÓ‹ÏÈÎÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ÔÈÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘, Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi ÂΛÓË Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfi
ÏËı˘ÛÌfi. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÚÒÈÌ˘ ¤Ó·Ú͢ Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ‰È·ÁˆÁ‹˜ Î·È Û˘ÓÓÔÛËÚfiÙËÙ·˜ Ì ¢∂¶À ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘ÍË̤ÓÔ˜ ΛӉ˘ÓÔ˜ ÁÈ·
ÙËÓ ÚÒÈÌË ¤Ó·ÚÍË ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ·ÎfiÌË Î·È ÚÈÓ ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ 11 ÂÙÒÓ. √È ·Ú·‚·ÙÈÎÔ› ¤ÊË‚ÔÈ Ì ¢∂¶À ¤¯Ô˘Ó ÙÂÙÚ·-
Ï¿ÛÈ· ¤ˆ˜ ÂÓÙ·Ï¿ÛÈ· Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· Û˘ÏÏËÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ηٷ‰ÈηÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÔÈÓÈÎfi ·‰›ÎËÌ·, ηıÒ˜ Î·È ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ˘„ËÏ¿ ÔÛÔÛÙ¿
˘ÔÙÚÔ‹˜. ∏ ·Ú·‚·ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ Ó·ÚÔ‡ ·Ú·‚¿ÙË Ì ¢∂¶À ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È, ˆ˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ, ·fi ·ÚÔÚÌËÙÈÎfiÙËÙ·,
ÔÚÌËÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ·Ó·˙‹ÙËÛË «Ó¤ˆÓ» ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Ô‰ËÁ› Û ¢ηÈÚÈ·ÎÔ‡-Ù‡Ô˘ ÂÁÎÏ‹Ì·Ù· Î·È Û‡ÏÏË„Ë. Δ· ÁÓˆÛÙÈο ÂÏÏ›ÌÌ·Ù·
(.¯. ÛÙË ÏÂÎÙÈ΋ ÌÓ‹ÌË, ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘) Î·È Ë ¢∂¶À Û˘Ìو̷ÙÔÏÔÁ›· (.¯. ·‰˘Ó·Ì›· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘) ·˘Í¿-
ÓÔ˘Ó ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÙËÓ Â˘·ÏˆÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ó·ÚÔ‡ ·Ú·‚¿ÙË Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È/ ηÏÂ›Ù·È Ó· ηٷı¤ÛÂÈ ÂÓÒÈÔÓ ÙˆÓ ·Ó·ÎÚÈÙÈÎÒÓ, ‰ÈηÛÙÈÎÒÓ
Î·È ÂÈÛ·ÁÁÂÏÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ÂÈı˘Ì›· ÙÔ˘ Ó· «ÍÂʇÁÂÈ» ‹ Ó· «ÙÂÚÌ·Ù›ÛÂÈ» ÁÚ‹ÁÔÚ· ÙË ‰È·‰Èηۛ· ηٿıÂÛ˘ ÛÙËÓ ·ÛÙ˘ÓÔ-
Ì›· ÌÔÚ› Ó· ÙÔÓ Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û „¢‰‹ ÔÌÔÏÔÁ›·. ∏ ΢ÎÏÔı˘ÌÈ΋ ÙÔ˘ ȉÈÔÛ˘ÁÎÚ·Û›· Î·È Ô ÂÏÏÈ‹˜ ·˘Ùfi-¤ÏÂÁ¯Ô˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙ· ÚÔ-
‚Ï‹Ì·Ù· ‰È·¯ÂÈÚ›ÛÂȘ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ÂÁÎÏÂÈÛÌÔ‡.
∏ ÈÛ¯˘Ú‹ Û˘Û¯¤ÙÈÛË ÌÂٷ͇ ¢∂¶À Î·È Ù˘ ·Ú·‚·ÙÈ΋˜/ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ¤¯ÂÈ ÙÂÎÌËÚȈı› ·fi Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÌÂÙ·Ó¿Ï˘-
Û˘ 20 ÌÂÏÂÙÒÓ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ Ë ¢∂¶À ·ÔÙÂÏ› ·Ú¿ÁÔÓÙ· Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˘fi„Ë ÛÙËÓ ·ÚÔ¯‹ ˘ËÚÂ-
ÛÈÒÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ÚÒÈÌË ·Ú¤Ì‚·ÛË ¤ˆ˜ ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË Î·È Â›‚ÏÂ„Ë ÙˆÓ ÂÓ‹ÏÈÎˆÓ ·Ú·‚·ÙÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
¯Ú‹˙Ô˘Ó ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘, ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Î·È ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ·fi Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ Ì ÂÌÂÈÚ›· ÛÙË ¢∂¶À. ∞·Ú·›ÙËÙË ‰Â Â›Ó·È Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Û˘Ó‰˘·-
ÛÌ¤ÓˆÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ Ô˘ ı· ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË (.¯. Ê·Ú̷΢ÙÈ΋) Ù˘ Û˘Ìو̷ÙÔÏÔÁ›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô
Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ηıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÚÔÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ.
 No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 21 ]

SEXUALLY ABUSIVE BEHAVIOUR AND EMERGING PERSONALITY DISORDER IN CHILDHOOD:

TRAJECTORIES AND OUTCOMES
DR EILEEN VIZARD, (Clinical Director of the National Clinical Assessment & Treatment Service formerly known as the Young Abusers Project based in London)

∏
¢Ú Vizard ÂÛÙÈ¿ÛÙËΠÛÙÔ˘˜ ·ÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ô˘ ‰È·Ú¿ÙÙÔ˘Ó ÛÂÍÔ˘·ÏÈΤ˜ ·Ú·‚¿ÛÂȘ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂ-
ˆÓ Ô˘ ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ó ÛÙË Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ Ù˘ ˘ÔÙÚÔ‹˜, ‰ËÏ·‰‹ Ù˘ ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋˜ Â·Ó¿Ï˄˘ Ù˘ ›‰È·˜ ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ Ú¿-
͢. ∞ӷʤÚıËΠÛÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Î·È ˘ËÚÂۛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù˘¯ı› ÛÙÔ ∏ӈ̤ÓÔ μ·Û›ÏÂÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓÙfiÈÛË Î·È ıÂÚ·¢-
ÙÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙˆÓ ·Ó‹ÏÈÎˆÓ ‰Ú·ÛÙÒÓ Ù˘ ÛÂÍÔ˘·ÏÈ΋˜ ηÎÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ΔfiÓÈÛ fiÙÈ ÔÈ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ „˘¯È΋˜ ˘Á›-
·˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÂÊ‹‚ˆÓ ·Ú·‚·ÙÒÓ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ̤ÏË ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜ Î·È Û ÛÙÂÓ‹ Û˘ÓÂÚ-
Á·Û›· Ì ¿ÏϘ ˘ËÚÂۛ˜ Î·È ÊÔÚ›˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ˆ˜ ·Ú¯‹ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. ∂ÛÙÈ¿ÛÙËΠÂ›Û˘ ÛÙ· ‰È·¯ÚÔÓÈο, ϤÔÓ
ÛÙ·ıÂÚ¿, ȉÈÔÛ˘ÁÎÚ·Ûȷο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·ÚÔÚÌËÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˘„ËÏ‹ Û˘Û¯¤ÙÈÛË Ì ÙË ‰È·Ù·Ú·¯‹ ‰È·-
ÁˆÁ‹˜ Î·È ÙËÓ ·Ú·‚·ÙÈÎfiÙËÙ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙ· ‹‰Ë ¢‰È¿ÎÚÈÙ·, ·fi ÙËÓ ÂÊË‚È΋ ‹ ·ÎfiÌË ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, «„˘¯Ô·ıËÙÈο» ÛÙÔȯ›· ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Ù· ÔÔ›· ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡Ó Èı·Ó‹ ·Ó¿‰˘ÛË ÛÔ‚·Ú‹˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜, Ë ÔÔ›· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ıˆÚËı› ·Ó·Ù˘-
Íȷ΋ ‰È·Ù·Ú·¯‹. ∏ ¢Ú Vizard ·Ó·Ê¤ÚıËΠÛÙȘ „˘¯ÔÌÂÙÚÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ (ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Î·È ·ÍÈÔÈÛÙ›·) ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛÊ·Ù·
·Ó·Ù˘¯ı› ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ «„˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ·˜» ÛÙÔ˘˜ ÂÊ‹‚Ô˘˜, fiˆ˜ The Psychopathy Checklist: Youth Version - PCL:YV. ΔfiÓÈ-
Û fiÙÈ ·Ó Î·È Ë ÚÔ‚ÏÂÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÈÛ¯‡ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌË ÙÂÎÌËÚȈı›, ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ Ô˘ ‰È·Ú¿ÙÙÔ˘Ó
ÛÔ‚·Ú¤˜ ‚›·È˜ Î·È ÛÂÍÔ˘·ÏÈΤ˜ ·Ú·‚·ÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘„ËÏfiÙÂÚË ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ÛÙȘ Îϛ̷Θ «„˘¯Ô·ıËÙÈÎfiÙËÙ·˜» ·fi fi,ÙÈ ÔÈ
¤ÊË‚ÔÈ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ·ÍÈfiÔÈÓ˜ Ú¿ÍÂȘ ‰ÂÓ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ‚›·. ∂ÂÛ‹Ì·Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ù˘ ‰È·ÊÔÚԉȿÁÓˆÛ˘ ÌÂٷ͇ Ù˘ ¿Ú¯Ô˘-
Û·˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Ì „˘¯Ô·ıËÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È Ù˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ·˘ÙÈÛÙÈÎÔ‡ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ ˘„ËÏ‹˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜, ·ÊÔ‡ ηÈ
ÛÙȘ ‰‡Ô ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ·Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛË (empathy) Î·È Ë ÈηÓfiÙËÙ· Û˘Û¯¤ÙÈÛ˘ ÙˆÓ Ú¿ÍÂˆÓ Ì ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ·˘ÙÒÓ, ÏfiÁˆ fï˜
‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡/ Ó¢ÚÔ„˘¯ÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÏÏ›ÌÌ·ÙÔ˜. ∏ ¢Ú Vizard ÂÂÛ‹Ì·Ó fiÙÈ ÔÈ ·È‰Ô„˘¯›·ÙÚÔÈ Î·È ÔÈ „˘¯ÔÏfiÁÔÈ ·Ú·Ï›Ô˘Ó
Û˘¯Ó¿, ηٿ ÙËÓ ÂͤٷÛË Ù˘ „˘¯È΋˜ ηٿÛÙ·Û˘, ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹ ÂÊ‹‚ˆÓ. ∞˘Ùfi
ÌÔÚ› Ó· ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÛË ÙˆÓ ÂȉÈÎÒÓ Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙË «ÛÙÈÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË» ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘ Î·È ÛÙËÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ ·˘Í¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Èı·ÓfiÙËÙ· ‰È¿ÁÓˆÛ˘ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË
˙ˆ‹. ¢Â‰Ô̤ÓÔ˘ fï˜ fiÙÈ ÙÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Ì „˘¯Ô·ıËÙÈο ÛÙÔȯ›· ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ·˘ÍË̤ÓÔ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÈÔ
ÂÈΛӉ˘ÓˆÓ Ê˘Ï·ÎÈṲ̂ӈÓ, Ë ¤ÁηÈÚË ÂÓÙfiÈÛË ·È‰ÈÒÓ Ì „˘¯Ô·ıËÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È ÚÒÈÌË ·Ú¤Ì‚·ÛË Û ·˘Ù¿ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋
Î·È ·ÔÙÂÏ› ÚfiÎÏËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜.

MULTISYSTEMIC THERAPY: DEVELOPMENT, PRACTICE, OUTCOMES, AND DISSEMINATION

PROFESSOR CHARLES B. BORUDIN (Director, Missouri Delinquency Project, Department of Psychological Sciences, University of Missouri, U.S.A.)

O
∫·ıËÁËÙ‹˜ Borduin ·ÚÔ˘Û›·Û ÙÔ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎfi ıˆÚËÙÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ Ù˘ ÔÏ˘ÛÙ˘ÛÙËÌÈ΋˜ ıÂÚ·›·˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ· ηÈÓÔÙfiÌÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ıÂÚ·¢ÙÈ΋˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘, Ì ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓË ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, Ë ÔÔ›· ÛÙË-
Ú›˙ÂÙ·È ÛÙË ÛÙÂÓ‹ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜, ÂÎ·›‰Â˘Û˘, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÚfiÓÔÈ·˜ Î·È ÙÔ˘ ÓÔÌÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹-
Ì·ÙÔ˜, Î·È Ù˘ ÔÔ›·˜ ÔÈ ‚·ÛÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ Â›Ó·È Ë Ì›ˆÛË Ó·ÓÈ΋˜ ·Ú·‚·ÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È Ë Ì›ˆÛË ¿ÏÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ
·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, fiˆ˜ .¯. ηٿ¯ÚËÛ˘ ÂÍ·ÚÙËÛÈÔÁfiÓˆÓ Ô˘ÛÈÒÓ, Ë Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ì¤Ûˆ
¯·ÌËÏfiÙÂÚÔ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ÎfiÛÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ ÌÂÈÒÓÂÙ·È Ë Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÙÔÔı¤ÙËÛ˘ Ó¤ˆÓ Û ‰Ô̤˜-Â͈ÔÈÎÔÁÂÓÌÂȷΤ˜- ·ÔηٿÛÙ·Û˘ ‹
ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·.
ΔÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ú¤Ì‚·Û˘ Â›Ó·È ÂÓÙ·ÙÈÎfi (ÌÈÎÚfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ ÁÈ· οı ÂÌÏÂÎfiÌÂÓÔ Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›·) Î·È ÔÏÈÛÙÈÎfi (Ï·Ì‚¿ÓÂÈ
˘fi„Ë ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ - Û ·ÙÔÌÈÎfi, ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Â›Â‰Ô - Ô˘ ·˘Í¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Èı·ÓfiÙËÙ· ÂΉ‹ÏˆÛ˘ ·Ú·‚·-
ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜). ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘, ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÔÓ ¤ÊË‚Ô ·Ú·‚¿ÙË ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi Î·È Â˘Ú‡ÙÂ-
ÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (Û¯ÔÏ›Ô, ÁÂÈÙÔÓÈ¿, ÛÙ‹ÚÈÍË ÛÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔÈ). ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÙÂÎÌËÚȈ̤Ó˜ ıÂÚ·-
¢ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ/ Ù¯ÓÈΤ˜ ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ (.¯. ÁÓˆÛȷ΋-Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÈÛÙÈ΋ ıÂÚ·›·, ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ‹ ‰ÔÌÈ΋
ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ıÂÚ·›·, ıÂÚ·›· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, Î.¿.). £ÂˆÚ› ÙÔ˘˜ ÎˉÂÌfiÓ˜ ˆ˜ ÎÏÂȉ› ÛÙËÓ ·Ú¤Ì‚·ÛË Î·È ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙË ‚ÂÏ-
Ù›ˆÛË ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Ì¤Û· ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ Â›‚Ï„˘/ ÂÈÙ‹ÚË-
Û˘ Î·È ÂÈı·Ú¯›·˜ ÙÔ˘ ÂÊ‹‚Ô˘. ΔÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Â›Û˘, ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙÔ˘ ÂÊ‹‚Ô˘ ·fi ÙȘ ˘ÔÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ÙËÓ
¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘ Û ÔÌ¿‰Â˜ «ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ» Û˘ÓÔÌËÏ›ÎˆÓ Î·ıÒ˜ Î·È ·Ú¤¯ÂÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ηٿÚÙÈÛË Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ·fiÎÙËÛË
ÚÔ-, ‹, Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Ó·ÚÔ‡ ·Ú·‚¿ÙË ÁÈ· ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Î·È ÔÈÎÔ-
ÓÔÌÈ΋ ·˘Ù¿ÚÎÂÈ·.
Δ¤ÏÔ˜ Ô ∫·ıËÁËÙ‹˜ Borduin ÂÂÛ‹Ì·Ó fiÙÈ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Â›Ó·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‰··ÓËÚfi ·fi fi,ÙÈ Ë ÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ·Ú·‚·ÙÒÓ Û ȉڇ-
Ì·Ù· ·ÁˆÁ‹˜ ‹ ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈο ηٷÛÙ‹Ì·Ù· ‹ ¿ÏϘ ‰Ô̤˜ ·ÔηٿÛÙ·Û˘. ™‹ÌÂÚ·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Û 30 ¶ÔÏÈÙ›˜ Ù˘ ∏.¶.∞. (ÂÓÙ¿Û-
ÛÔÓÙ·È 14,000 Ó·ÚÔ› ·Ú·‚¿Ù˜ οı ¯ÚfiÓÔ), ÛÙË ¡ÔÚ‚ËÁ›· (Û ÂıÓÈÎfi Â›‰Ô) ÎÈ Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ¤¯ÂÈ ÙÂÎÌËÚȈı› Î·È Û ¿ÏϘ
¯ÒÚ˜, fiˆ˜ ÛÙËÓ ∞˘ÛÙÚ·Ï›·, ÛÙÔ ∫·Ó·‰¿, ÛÙË ¢·Ó›·, ÛÙËÓ πÚÏ·Ó‰›·, ÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›·, ÛÙË ™Ô˘Ë‰›·, ÛÙËÓ √ÏÏ·Ó‰›· Î·È ÛÙË ¡¤· ∑ËÏ·Ó‰›·.

MENTAL HEALTH SCREENING IN JUVENILE JUSTICE: WHAT WE DO AND DON’T KNOW ABOUT IT
PROFESSOR THOMAS GRISSO (Director of the Law and Psychiatry Program, and Director of Psychology at the University of Massachusetts Medical School, U.S.A.)

∏
·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ ÂÊ‹‚ˆÓ Ô˘ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ·ÓËÏ›ÎˆÓ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Û˘Ó‹-
ıË Ú·ÎÙÈ΋ ̤¯ÚÈ Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 1990, fï˜ ¤¯ÂÈ ϤÔÓ Á›ÓÂÈ ÚÔ˘Ù›Ó·. ∞˘Ùfi ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÏÔ¤Ó· Î·È ·˘Í·ÓfiÌÂÓÔ
ÔÛÔÛÙfi Ó·ÚÒÓ ·Ú·‚·ÙÒÓ ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ¤ÁÎ˘ÚˆÓ, ·ÍÈfiÈÛÙˆÓ Î·È ÛÙ·ıÌÈṲ̂ӈÓ
ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ·Ú·‚·ÙÈÎÔ‡˜ Ó¤Ô˘˜
¤¯ÂÈ ·›ÍÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·Ó›¯Ó¢Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜. √È ÚÔÛ¿ıÂȘ ÔÏÏÒÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ ÛÙȘ ∏.¶.∞. Ô˘
¤¯Ô˘Ó ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡˜ Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ·ÓËÏ›ÎˆÓ Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ‰ÔÌË̤ӷ ÂÚÁ·Ï›· ·Ó›¯Ó¢Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ˘Á›·˜ ¤¯Ô˘Ó
·Ԃ› ˆÊ¤ÏÈ̘ ÛÙÔ˘˜ ÂÍ‹˜ ÙÔÌ›˜: (·) ÛÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ Û ı¤Ì·Ù· ·ÈÙÈÔ-
ÏÔÁÈÎÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Î·È „˘¯È΋˜ ˘Á›·˜ Û ·Ó‹ÏÈÎÔ˘˜ ·Ú·‚¿Ù˜, (‚) ÛÙȘ ηÈÓÔÙfi̘ ·ÏÏ·Á¤˜ Ù˘ ÔÈÓÈ΋˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ ·ÓËϛΈÓ, (Á) ÛÙȘ
ˆÊ¤ÏÈ̘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙˆÓ Ó·ÚÒÓ ·Ú·‚·ÙÒÓ ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÛÙ¿‰È· Î·È ‰Ô̤˜ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ·ÔÓÔÌ‹˜ ‰ÈηÈ-
ÔÛ‡Ó˘.
[ Û . 22 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
ΔÀ¶√™ ¢∂™ª√À ∫∞π ¶∞ƒ∞¶Δøª∞Δπ∫∏ /
∞¡Δπ∫√π¡ø¡π∫∏ ™Àª¶∂ƒπº√ƒ∞
∂ÈÚ‹ÓË ΔÛ·ÚÙÛ¿Ú· æ˘¯ÔÏfiÁÔ˜ ÀÁ›·˜-£ÂÚ·‡ÙÚÈ· ™¯ËÌ¿ÙˆÓ (MSc, Phd), ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ™˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ ∂ȉÈÎÔ‡ π·ÙÚ›Ԣ æ˘¯È΋˜ ÀÁ›·˜ °˘Ó·ÈÎÒÓ, ∞ÈÁÈÓ‹ÙÂÈÔ ¡ÔÛÔÎÔÌ›Ô
ÏËıÒÚ· ‰È·¯ÚÔÓÈÎÒÓ ÚÔÔÙÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ ÛÙËÓ ·Ó·-
¶ Ù˘Íȷ΋, ÎÏÈÓÈ΋ Î·È ÂÁÎÏËÌ·ÙÔÏÔÁÈ΋ „˘¯ÔÏÔÁ›·
Û˘ÁÎÏ›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Â‡ÚËÌ· fiÙÈ ÔÈ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ‰È·ÁˆÁ‹˜
ηٿ ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÈÛ¯˘Úfi ÚÔ‚ÏÂ-
ÙÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÁÈ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ·Ú·و̷ÙÈ΋˜ Î·È ·ÓÙÈÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ηٿ ÙËÓ ÂÊ˂›· ‹/Î·È ÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹
(.¯. Moffitt, 1993, Simons, Simons & Wallace, 2004). ΔÔ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ÓÔ Â‡ÚËÌ· ¤¯ÂÈ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÛÙË
ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ ÛÙÔ
Û‡ÛÙËÌ· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ·ÔÙÂÏ› Î·È ÙÔ ÚÒÙÔ
̤ÛÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘.
ªÔÏÔÓfiÙÈ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘ Úԉȷı¤ÙÔ˘Ó ÁÈ· ·ÓÙÈ-
ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Â›Ó·È ÔÏ˘Û‡ÓıÂÙÔ Î·È Ë ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË
ÌÂٷ͇ ÁÂÓÂÙÈÎÒÓ, ȉÈÔÛ˘ÁÎÚ·ÛÈ·ÎÒÓ Î·È „˘¯Ô-ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ
·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Â›Ó·È ÎÔÈÓ¿ ·Ô‰ÂÎÙ‹ (.¯. Greenberg, Speltz, &
DeKlyen, 1993), ÙÔ ·ÚfiÓ ¿ÚıÚÔ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ Û ¤Ó·Ó ·fi ·˘ÙÔ‡˜
ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ÙȘ
Èı·Ó¤˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ·˘ÙÒÓ ÛÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂ-
ÚÈÊÔÚ¿˜ ÛÙËÓ ÂÊ˂›· Î·È ÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ,
ÙÔ Ú›ÛÌ· Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÂ›Ù·È ·ÔÙÂÏ› Ë £ÂˆÚ›· ÙÔ˘ ¢ÂÛÌÔ‡ Î·È ÔÈ
ÚԂϤ„ÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ Ë £ÂˆÚ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋ ÛËÌ·Û›·
ÙˆÓ Ù‡ˆÓ ‰ÂÛÌÔ‡ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ· ηٿ ÙÔ ÚÒÙÔ ¤ÙÔ˜ Ù˘
˙ˆ‹˜ (Bowlby, 1973), Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ¿ÓÙÔÙ ˘fi„Ë fiÙÈ, fiˆ˜ ηÈ
Û οı ¿ÏÏË ÌÔÚÊ‹ „˘¯Ô·ıÔÏÔÁ›·˜, ¤ÙÛÈ Î·È ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË
Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ‰ÂÓ Â·ÚΛ ¤Ó·˜ ÌfiÓÔ ·Ú¿-
ÁÔÓÙ·˜ ·ÏÏ¿ Ë Û˘Ó‰˘·ÛÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÔÈÎ›ÏˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ ÂÈ-
ÎÈÓ‰˘ÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛ‹ Ù˘.
ª›· ·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ÚÔÔÙÈΤ˜-Â·Ó·ÏËÙÈ-
Τ˜ ÌÂϤÙ˜ Ë ÔÔ›· ›¯Â ÛÎÔfi Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜
ÂÈÎÈÓ‰˘ÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔ-
Ú¿˜ η٤‰ÂÈÍ ˆ˜ fiÛÔ ÈÔ ÌÈÎÚ‹ ‹Ù·Ó Ë ËÏÈΛ· ¤Ó·Ú͢ Ù˘
·Ú·و̷ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ÙfiÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‹Ù·Ó Ë ÂÈÎÈÓ-
‰˘ÓfiÙËÙ· ÁÈ· ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋
‰Ú¿ÛË ÛÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹ (Glueck & Glueck, 1968). ∂ÈϤÔÓ,
ÛÙËÓ ›‰È· ÌÂϤÙË ÔÈ Glueck & Glueck ‚Ú‹Î·Ó fiÙÈ Ù· ÔÛÔÛÙ¿
·Ú·و̷ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÂÈÙ‹ÚË-
ÛË ·fi ÙÔ ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ‹Ù·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ·˘ÍË̤ӷ
΢ڛˆ˜ ÁÈ· ·ÁfiÚÈ· Û¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ¤ÙÂÈÓ·Ó
Ó· Ù· ·Ú·ÌÂÏÔ‡Ó, Ó· ÌËÓ ı¤ÙÔ˘Ó fiÚÈ· Î·È Î·ÓfiÓ˜ ÂÈı·Ú¯›·˜ ηÈ
«Ó· ÌËÓ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi ‰ÂÛÌfi» Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜. ªÔÏÔ-
ÓfiÙÈ ÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÌÂϤÙ˘ ‰ÂÓ ÚÔÛ‰ÈfiÚÈÛ·Ó
Û·ÊÒ˜ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ «‰ÂÛÌÔ‡» ÁÔÓ¤·-·È‰ÈÔ‡, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Ê·›-
ÓÂÙ·È ˆ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ‚¿ÛÂÈ ÙˆÓ ·Ó·ÊÂÚÔÌ¤ÓˆÓ ÁÔÓÂ˚-
ÎÒÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ˙ÂÛÙ·ÛÈ¿˜ Î·È ·ÌÔÈ‚·ÈfiÙËÙ·˜ ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ
Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È ÂÈÙ‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜, ˆÛÙfiÛÔ
ÏËıÒÚ· ÂÚ¢ÓÒÓ ·fi ÙËÓ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÂȂ‚·ÈÒÓÂÈ
fiÙÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ Â›Ó·È ··ÓÙËÙÈÎÔ› (responsive), ¢·›ÛıËÙÔÈ Î·È
Û˘ÓÙÔÓÈṲ̂ÓÔÈ Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó ·Ú¿ÏÏËÏ·
ı¤ÙÔ˘Ó fiÚÈ· Î·È Î·ÓfiÓ˜ ÂÈı·Ú¯›·˜, Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ù·
ÔÔ›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ˜ Û¯ÔÏÈΤ˜ ÂȉfiÛÂȘ, ηχÙÂÚË
ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ Î·È ¤¯Ô˘Ó Ôχ ÏÈÁfiÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó·
ÂÌÊ·Ó›ÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ‰È·ÁˆÁ‹˜ ‹
·Ú·و̷ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ (Gray & Steinberg, 1999).
¶Ú·ÁÌ·ÙÈο Ô Bowlby (1977, 1988) ÙfiÓÈÛ fiÙÈ Ë „˘¯ÔÛ˘Ó·ÈÛıË-
Ì·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È Û ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‚·ıÌfi
·fi ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ηٿ ÙËÓ ‚ÚÂ-
ÊÈ΋ ËÏÈΛ·. ∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·Ï‹
„˘¯Ô-ۈ̷ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Â›Ó·È Ë ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ·ÚÔ-
¯‹ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ Î·È ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿Ï-
ÏÔÓÙÔ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛ˘ Î·È ÂȂ‚·›ˆÛ˘ fiÙ·Ó ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜
‚ÈÒÓÂÈ ·ÂÈÏ‹ Î·È Êfi‚Ô. ŒÙÛÈ ÂÓÒ fiÏ· Ù· ‚Ú¤ÊË ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂ
ÙËÓ ÚԉȿıÂÛË Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÂÁÁ‡ÙËÙ· Î·È Â·Ê‹ Ì ÙÔ ÚfiÛˆ-
Ô ‰ÂÛÌÔ‡ -ÂÁÁ‡ÙËÙ· Ô˘ Â͢ËÚÂÙ› ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜-,
‰ÂÓ ı· ÂΉËÏÒÛÔ˘Ó fiÏ· Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ ‹ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ‚·ıÌfi ÙȘ
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ Â›‰Ô˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ‰ÂÛÌÔ‡ (¯. ‚ÏÂÌÌ·-
ÙÈ΋ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜, ÁÚ¿ˆÌ·, ÎÏ¿Ì· ÛÙÔÓ ·Ô¯ˆÚÈÛÌfi
Î·È ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛË ÛÙËÓ Â·Ó¤ÓˆÛË Ì ÙÔ ÚfiÛˆÔ ‰ÂÛÌÔ‡), ·ÏÏ¿
ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤Ó˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Î·È ÛÙÚ·ÙË-
ÁÈΤ˜ Ú‡ıÌÈÛ˘ ÙÔ˘ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ‰È·ıÂÛÈ-
ÌfiÙËÙ· Î·È ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÙÔ˘ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÔ‡ ÚÔÛÒÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡
οو ·fi Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÎÈÓËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ‰ÂÛÌÔ‡, fiˆ˜
Û˘Óı‹Î˜ Êfi‚Ô˘, ·ÁˆÓ›·˜, ÎfiˆÛ˘, ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ‹ ·Ô˘Û›·˜ ÙÔ˘
ÚÔÛÒÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡.
™˘ÓÔÙÈο ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ ηÙËÁÔڛ˜-Ù‡ÔÈ ‚ÚÂÊÈÎÔ‡
‰ÂÛÌÔ‡, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› ηٿ ÙËÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈ΋ ™˘Óı‹ÎË
ÙÔ˘ •¤ÓÔ˘ (Ainsworth, Blehar, Waters & Wall, 1978. Ainsworth
& Wittig, 1969): Ô ·ÛÊ·Ï‹˜ ‰ÂÛÌfi˜, Ô ·Ó·ÛÊ·Ï‹˜ ‰ÂÛÌfi˜ Ù‡Ô˘
·ÔÊ˘Á‹˜, Ô ·Ó·ÛÊ·Ï‹˜ ‰ÂÛÌfi˜ Ù‡Ô˘ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ /·ÌÊÈı˘Ì›·˜,
Î·È Ô ‰ÂÛÌfi˜ Ù‡Ô˘ ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘-·ÔÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡. Δ·
·ÛÊ·Ï‹ ‚Ú¤ÊË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‘¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó’ ÙÔ ÚfiÛˆÔ
‰ÂÛÌÔ‡ ˆ˜ ËÁ‹ ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛ˘ Î·È ÚÔÛÙ·Û›·˜ Û ÛÙÚÂÛÛÔÁfiÓ˜
Û˘Óı‹Î˜ ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ·ÛÊ·Ï‹ ‚¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ-
‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜, ÂÓÒ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ·Ó·ÛٿوÛ˘ ηٿ ÙËÓ ·Ô˘Û›· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘
‰ÂÛÌÔ‡ Î·È ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛ˘ ÛÙËÓ Â·Ó·Û‡Ó‰ÂÛË Ì·˙› Ù˘. ∞ÓÙÈÛÙÔ›-
¯ˆ˜, ÌËÙ¤Ú˜ ÔÈ Ôԛ˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·È Â›Ó·È Û˘ÓÙÔÓÈṲ̂Ó˜
ÛÙ· ÌËӇ̷ٷ ÙˆÓ ‚ÚÂÊÒÓ ÙÔ˘˜ Ì ¢·ÈÛıËÛ›· Î·È Û˘Ó¤ÂÈ·,
¤¯Ô˘Ó ‚Ú¤ÊË Ù· ÔÔ›·, ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜, ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó
·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ‚Ú¤ÊË Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·Ó·ÛÊ·Ï‹
‰ÂÛÌfi Ù‡Ô˘ ·ÔÊ˘Á‹˜ ‹ Ù‡Ô˘ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘/·ÌÊÈı˘Ì›·˜ ‰ÂÓ
ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ‰ÂÛÌÔ‡ Î·È Â›ÙÂ Â›Ó·È ÂÈ-
Ê˘Ï·ÎÙÈο Ì·˙› ÙÔ˘ ›Ù ˘ÂÚ‚ÔÏÈο ÚÔÛÎÔÏÏË̤ӷ ¿Óˆ ÙÔ˘
·ÓÙÈÛÙÔ›¯ˆ˜, ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ Î·È ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÂÚ›ÙˆÛË Ó· ηıË-
Û˘¯¿˙ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡, Ì ·ÔÙ¤-
ÏÂÛÌ· Ó· ÌËÓ ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË Ô‡Ù ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜
fiÙ·Ó Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÂÍÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-
Ó· ›Ù ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÔÓÙ·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ›Ù ˘ÂÚ‚ÔÏÈο ηٿ ÙÔÓ ·Ô-
¯ˆÚÈÛÌfi Î·È ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙËÓ Â·Ê‹ ‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ¤ÓÙÔÓÔ
¿Á¯Ô˜ Î·È ·ÌÊÈı˘Ì›· ÛÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ì ÙÔ ÚfiÛˆÔ
‰ÂÛÌÔ‡, ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ˆ˜. √È ÌËÙ¤Ú˜ ÙˆÓ ‚ÚÂÊÒÓ Ì ·Ó·ÛÊ·Ï›˜
Ù‡Ô˘˜ ‰ÂÛÌÔ‡ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ·ÓÙÈÊ·ÙÈΤ˜ ÛÙ· ÌËӇ̷ٷ
ÙÔ˘˜, ÂÓÔ¯ÏËÙÈΤ˜, ·ÔÚÚÈÙÈΤ˜ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Û˘ÓÙÔÓÈṲ̂Ó˜ ÛÙȘ
ÂÎÎÏ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ‚ÚÂÊÒÓ ÙÔ˘˜ (Ainsworth et al., 1978). Δ¤ÏÔ˜ Ù·
‚Ú¤ÊË Ì ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ-·ÔÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈṲ̂ÓÔ ‰ÂÛÌfi ‰ÂÓ
¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ‹ Ú‡ı-
ÌÈÛ˘ ÙÔ˘ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·Ú¿ÍÂÓ˜

Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜, fiˆ˜ ‘¿ÁˆÌ·’ ηٿ ÙÔÓ ·Ô¯ˆÚÈÛÌfi ·fi ÙËÓ
ÌËÙ¤Ú· ‹ ÛÙÂÚÂÔÙ˘›Â˜. √ ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ Ù‡Ô˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ¤¯ÂÈ
Û˘Û¯ÂÙÈÛÙ› Ì οÔÈÔ ÌË ‰ÈÂÚÁ·Ṳ̂ÓÔ ¤ÓıÔ˜ Ë ÙÚ·‡Ì· Ù˘ ÌËÙ¤-
Ú·˜ ηÈ, Û˘¯Ó¿, Ì ηÎÔÔÈËÙÈ΋ ‹ ÂÎÊÔ‚ÈÛÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ ‰ÂÛÌÔ‡-ÁÔÓ¤ˆÓ (μÔÚÚÈ¿, 2004. Main &
Solomon, 1990).
∫·Ù¿ ÙÔÓ Bowlby (1973, 1977), ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› Ù‡ÔÈ ‚ÚÂÊÈÎÔ‡
‰ÂÛÌÔ‡ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ‚¿ÛÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿ-
ÛÂˆÓ Î·È ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ-·ÔÎÚ›ÛÂˆÓ ÛÙË ‰˘¿‰· ÌËÙ¤Ú·˜-‚Ú¤ÊÔ˘˜,
¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜
‰ÂÛÌÔ‡ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿-
ÛÂȘ Ù˘ ‰˘¿‰·˜ ·˘Ùfi˜-ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ¿ÏÏÔ˜. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ·Ó··Ú·ÛÙ¿-
ÛÂȘ ·ÔηÏÔ‡ÓÙ·È ÂÛˆÙÂÚÈο ÌÔÓ٤Ϸ ÂÚÁ·Û›·˜ ·˘ÙÔ‡-¿ÏÏÔ˘ ηÈ
‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÂÔÈı‹ÛÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ηÈ
ÁÈ· ÙÔÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ¿ÏÏÔ, ÂÔ̤ӈ˜ ·ÛÎÒÓÙ·˜ ÂÈÚÚÔ‹ ÛÙËÓ ·ÓÙ›-
ÏË„Ë ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Î·È ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·Í›·, ÛËÌ·Û›·
‹/Î·È ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ· ÙfiÛÔ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ fiÛÔ Î·È ÙÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡
¿ÏÏÔ˘ Î·È Û ÌÂÏÏÔÓÙÈΤ˜ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ηٿ ÙËÓ ‰È¿ÚÎÂÈ·
Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ∂Ô̤ӈ˜ Ù· ÂÛˆÙÂÚÈο ÌÔÓ٤Ϸ ÂÚÁ·Û›·˜ ıˆÚÔ‡-
ÓÙ·È Û¯ÂÙÈο ÛÙ·ıÂÚ¿ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Î·È ˘‡ı˘Ó· ÁÈ· Ù·
ÚfiÙ˘· Ì ٷ ÔÔ›· ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Û˘ÌÂÚÈʤÚÂÙ·È Î·È Û˘Ó‰È·Ï¤ÁÂÙ·È
fi¯È ÌfiÓÔ Û ÂÓ‹ÏÈΘ ÛÙÂÓ¤˜ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ‰ÂÛÌÔ‡ ·ÏÏ¿
Î·È Û ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ (Main, Kaplan & Cassidy, 1985).
Δ· ÂÛˆÙÂÚÈο ÌÔÓ٤Ϸ ÂÚÁ·Û›·˜ ÂÊ‹‚ˆÓ Î·È ÂÓËÏ›ÎˆÓ ·ÍÈÔÏÔ-
ÁÔ‡ÓÙ·È Ì ÌÈ· ÛÙ·ıÌÈṲ̂ÓË Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË, ÙËÓ ™˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ∂ÓËÏ›-
ÎˆÓ ÁÈ· ÙÔ ¢ÂÛÌfi (George, Kaplan & Main, 1996), Ë ÔÔ›· ·Ô-
ÙÂÏ› ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙË-
Ù· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÚÒ-
ÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Û هÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡. ∏ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÛÂ
ηÙËÁÔڛ˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ÚÔ·ÙÂÈ Ì ‚¿ÛË ÙȘ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÚÒÈ-
ÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘ ÂÚˆÙÒÌÂÓÔ˘, ÙË Û˘ÓÔ¯‹ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙȘ
ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÏÂÎÙÈο, Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÛΤ„ÂȘ ·ÏÏ¿ Î·È ¿Ì˘-
Ó˜ ÔÈ Ôԛ˜ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ. ŒÙÛÈ, Ô ·ÓÙ›ÛÙÔÈ-
¯Ô˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ‚ÚÂÊÈÎfi ·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi Ù‡Ô˜ ÂÓ‹ÏÈη ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Â-
Ù·È ˆ˜ ·˘ÙfiÓÔÌÔ˜-·ÛÊ·Ï‹˜ ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜ ‰È·ÛÙÚÂ-
‚ÏÒÛÂȘ Ù˘ ÌÓ‹Ì˘ Î·È ·Û˘Ó¤ÂȘ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿ÎÏËÛË ÙˆÓ ÚÒ-
ÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜ Ô ·ÔÚÚÈÙÈÎfi˜ Ù‡Ô˜ ÂÓ‹ÏÈ΢
·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· Ì ÙÔÓ ‚ÚÂÊÈÎfi
·Ó·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi Ù‡Ô˘ ·ÔÊ˘Á‹˜ Î·È Ë ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘ ‰ÂÓ
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Û˘ÓÔ¯‹ ηıÒ˜ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ·fi ·Ì˘ÓÙÈÎfi ·ÔÎÏÂÈÛÌfi
Î·È ·‰˘Ó·Ì›· ·Ó¿ÎÏËÛ˘ οÔÈˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛˆÓ
Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·Ó·ÌÓ‹ÛˆÓ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È
·fi ¤ÓÙÔÓË ÂÍȉ·Ó›ÎÂ˘Û‹ ‹ ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜ ˘ÔÙ›ÌËÛË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜
ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ. √ ·Ó‹Û˘¯Ô˜-·˘ÙÔ·ÔÚÚÔÊË̤ÓÔ˜
Ù‡Ô˜ ÂÓ‹ÏÈ΢ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔÓ ‚ÚÂÊÈÎfi
·Ó·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi Ù‡Ô˘ ·ÌÊÈı˘Ì›·˜/·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ Î·È Â›Û˘
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤ÏÏÂÈ„Ë Û˘ÓÔ¯‹˜ Î·È ÂÓۈ̿وÛ˘ ÙˆÓ ÚÒÈ̈Ó
ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·ıÒ˜ Ë ·Ê‹ÁËÛË ÁÈ· Û¯ÂÙÈο ÂÂÈÛfi‰È· ·fi ÙËÓ ·È-
‰È΋ ËÏÈΛ· Â›Ó·È ·Û·Ê‹˜, ¯·ÔÙÈ΋ ‹/Î·È ·fiÚÈÛÙË, Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚ›-
˙ÂÙ·È Â›Ù ·fi ¤ÓÙÔÓÔ ı˘Ìfi ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÂÚÈÛÙ·ÙÈο Ô˘
·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ· ·ÏÏ¿ ·Ó·‚ÈÒÓÔÓÙ·È Û·Ó Ó· ·ÊÔÚÔ‡Ó
ÙÔ ·ÚfiÓ, ‹ ·fi ·ıËÙÈÎfi Î·È ·Û·Ê‹ ÏfiÁÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ
·Î·Ù·ÓfiËÙÔ˜ ‹ Ó· ÍÂʇÁÂÈ ·fi ÙÔÓ ÛÎÔfi Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ ηٿ
ÂÚÈfi‰Ô˘˜. Δ¤ÏÔ˜ Ô ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ Ù‡Ô˜ ÂÓ‹ÏÈ΢ ·Ó··Ú¿-
ÛÙ·Û˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔÓ ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ‚ÚÂÊÈÎfi
‰ÂÛÌfi, Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤ÏÏÂÈ„Ë Û˘ÓÔ¯‹˜ ΢ڛˆ˜ ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹
ÚÒÈÌˆÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ηıÒ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi
·Ì˘ÓÙÈΤ˜ ‰È·ÛÙÚ‚ÏÒÛÂȘ Î·È ÁÓˆÛȷο Ï¿ıË ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙË
Û˘˙‹ÙËÛË ÂÌÂÈÚÈÒÓ ·ÒÏÂÈ·˜ ‹ ·È‰È΋˜ ηÎÔÔ›ËÛ˘ (.¯.
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 23 ]
ηÎÔÔÈ‹ıËη-‰ÂÓ Î·ÎÔÔÈ‹ıËη). ¢Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ô Ù‡Ô˜ ·Ô-
‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ‚¿ÛÂÈ Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ Î·È ÙÔ˘
ÙÚfiÔ˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÚÒÈÌˆÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ÚfiÎÂÈÙ·È
ÁÈ· ÌÈ· ÂÈÚfiÛıÂÙË Î·ÙËÁÔÚ›· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ‰Ôı› Û ¤Ó·Ó ·fi
ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ÙÚÂȘ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘˜ Ù‡Ô˘ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡.
¢ÂηÂٛ˜ ¤Ú¢ӷ˜ ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ‚ÚÂÊÈÎfi-·È‰ÈÎfi fiÛÔ Î·È ÛÙÔÓ ÂÊË-
‚ÈÎfi Î·È ÂÓ‹ÏÈÎÔ ‰ÂÛÌfi ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÂÈ Û ÙÚÂȘ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÔÌ¿-
‰Â˜ ¢ÚËÌ¿ÙˆÓ: ·) ηٿ ÚÒÙÔÓ, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÎÏ›ÔÓÙ·È ÔÈ ‰È·-
ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ÛÙËÓ ÔÚ›· ·Ó¿Ù˘Í˘ ›Ù ÏfiÁˆ ‰ÈÔÚıˆÙÈÎÒÓ
ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈÎÒÓ Û¯¤ÛˆÓ, ›ÙÂ, ·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜, ÏfiÁˆ ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛ˘
ÙÚ·˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ (.¯. ·ÒÏÂÈ· ÁÔÓ¤·), ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË
ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·-Û˘Ó¤¯ÂÈ·-Û˘Ó¤ÂÈ· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ‚ÚÂÊÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘
‰ÂÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˘ Ù‡Ô˘ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ‰ÂÛÌÔ‡. ¢ËÏ·‰‹
‚Ú¤ÊË Ô˘ Â›Ó·È ·ÛÊ·Ï‹ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·˘ÙfiÓÔÌÔ
‰ÂÛÌfi Î·È ˆ˜ ¤ÊË‚ÔÈ Î·È ÂÓ‹ÏÈΘ, ÂÓÒ ‚Ú¤ÊË Ì ·Ó·ÛÊ·Ï›˜
Ù‡Ô˘˜ ‰ÂÛÌÔ‡, Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó, ˆ˜ ÂÓ‹ÏÈΘ, Ì ·Ó·ÛÊ·-
Ï›˜ Ù‡Ô˘˜ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜. ¢Â‡-
ÙÂÚÔÓ, ˘¿Ú¯ÂÈ ÂȂ‚·›ˆÛË ÁÈ· ÙËÓ ˘fiıÂÛË Ù˘ ‰È·ÁÂÓÂÔÏÔÁÈ΋˜
ÌÂÙ·‚›‚·Û˘ ÙˆÓ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ‰ÂÛÌÔ‡, ‰ËÏ·‰‹
ÌËÙ¤Ú˜/·Ù¤Ú˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·˘ÙfiÓÔÌÔ Ù‡Ô ‰ÂÛÌÔ‡ ÛÙË
™˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ∂ÓËÏ›ÎˆÓ ÁÈ· ÙÔ ¢ÂÛÌfi, Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ‚Ú¤ÊË/·È-
‰È¿ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi ÛÙË ™˘Óı‹ÎË ÙÔ˘ •¤ÓÔ˘,
ÂÓÒ ÁÔÓ›˜ Ì ·Ó·ÛÊ·Ï›˜ ‹ ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ù‡Ô ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘
ÙˆÓ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜ Ù›ÓÔ˘Ó Ó·
¤¯Ô˘Ó ‚Ú¤ÊË ‹ ·È‰È¿ Ì ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ Ù‡Ô˘˜ ‰ÂÛÌÔ‡ (μÔÚÚÈ¿,
2004. van IJzendoorn, 1995). ΔÚ›ÙÔÓ, ÂÓÒ Ô ·ÛÊ·Ï‹˜ ‰ÂÛÌfi˜
ηٿ ÙËÓ ‚ÚÂÊÈ΋ ‹/Î·È ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ· Â›Ó·È ÚÔÁÓˆÛÙÈÎfi˜
·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ηχÙÂÚ˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ Û ηÙÔÈÓ¤˜
ÂÍÂÏÈÎÙÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ, Î·È ¤¯ÂÈ Û˘Û¯ÂÙÈÛÙ› Ì ˘„ËÏfiÙÂÚÔ ·›ÛıËÌ·
·˘Ùfi-·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛ˘ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ
‰ÂÍÈÔًوÓ, ·Ó·ÛÊ·Ï›˜ Ù‡ÔÈ ‰ÂÛÌÔ‡ ηıÒ˜ Î·È Ô ·Ô‰ÈÔÚÁ·-
ӈ̤ÓÔ˜ ‰ÂÛÌfi˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÚԉȷıÂÛÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÁÈ· ÊÙˆ¯¤˜
Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜, ηٿıÏÈ„Ë, ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·, ‰È·Ù·-
Ú·¯¤˜ ‰È·ÁˆÁ‹˜ Î·È ·ÓÙÈ-ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ηٿ ÙËÓ ·È‰È-
΋ Î·È ÂÊË‚È΋ ËÏÈΛ· (Carlson, Sampson & Sroufe, 2003.
Erickson, Sroufe & Egeland, 1885). ¶·ÚÔÌÔ›ˆ˜ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ Ù‡ÔÈ
·Ó·ÛÊ·ÏÒÓ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ‰ÂÛÌÔ‡ ηıÒ˜ Î·È Ô ·Ô‰ÈÔÚÁ·Óˆ-
̤ÓÔ˜ ‰ÂÛÌfi˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘Û¯ÂÙÈÛÙ› Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÔÚʤ˜ „˘¯Ô·ıÔ-
ÏÔÁ›·˜, fiˆ˜ ÎÏÈÓÈ΋ ηٿıÏÈ„Ë, ·Á¯Ò‰ÂȘ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ Î·È ·ÓÙÈ-
ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ (μÔÚÚÈ¿, 2004).
π‰È·ÈÙ¤Úˆ˜ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È ‰È·-
Ù·Ú·¯ÒÓ ‰È·ÁˆÁ‹˜ ηٿ ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ÔÈ Ù‡ÔÈ ·Ó·ÛÊ·ÏÔ‡˜
‰ÂÛÌÔ‡ ηıÒ˜ Î·È Ô ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ ‰ÂÛÌfi˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÂ
˘„ËÏfiÙÂÚ· ÔÛÔÛÙ¿ Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔÓ ·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi. ™Â Ì›·
ÌÂϤÙË fiÔ˘ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ıËÎÂ Ô ‰ÂÛÌfi˜ Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ ÚÔ-
Û¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ·È‰È¿ Ì ‰È¿ÁÓˆÛË ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÂÓ·ÓÙȈ̷ÙÈ-
΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ (oppositional defiant behaviour) Î·È Û ÔÌ¿‰·
ÂϤÁ¯Ô˘, ‚Ú¤ıËΠfiÙÈ Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÂϤÁ-
¯Ô˘ fiÔ˘ Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ·Ó·ÛÊ·ÏÔ‡˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ¤ÊÙ·Ó·Ó ÌfiÏȘ ÙÔ
28%, Ë Û˘ÓÙÚÈÙÈ΋ ÏÂÈÔ„ËÊ›· (84%) ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È·Ù·Ú·-
¯‹ ÂÓ·ÓÙȈ̷ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ·Ó·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi
›Ù هÔ˘ ·ÔÊ˘Á‹˜, ›Ù هÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘/·ÌÊÈı˘Ì›·˜ ÌÂ
΢ڛ·Ú¯Ë ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÂϤÁ¯Ô˘ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ηٿ ÙËÓ Â·Ó¤-
ÓˆÛË (Speltz, Greenberg & DeKlyen, 1990). ÕÏϘ ÌÂϤÙ˜ ÚÔ-
Ù›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ô ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ ‰ÂÛÌfi˜ ηٿ ÙËÓ ‚ÚÂÊÈ΋ ËÏÈΛ·
·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ ÚÔÁÓˆÛÙÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÁÈ· ˘„ËÏfiÙÂÚ·
ÔÛÔÛÙ¿ ÂÈıÂÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÛÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ· ·ÏÏ¿ ηÈ
ÁÈ· ˘„ËÏfiÙÂÚË ‚·ıÌÔÏÔÁ›· Û Îϛ̷Θ „˘¯Ô·ıÔÏÔÁ›·˜ ÛÙËÓ
ËÏÈΛ· ÙˆÓ 17 ÂÙÒÓ (Carlson, 1998).
[ Û . 24 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
∞Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙÔÓ Ù‡Ô ·Ó·ÛÊ·ÏÔ‡˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ηٿ ÙËÓ ÂÊ˂›·,
¤¯ÂÈ ‚ÚÂı› fiÙÈ ÙfiÛÔ Ô ·ÔÚÚÈÙÈÎfi˜ Ù‡Ô˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡
fiÛÔ Î·È Ô ·Ó‹Û˘¯Ô˜-·˘ÙÔ·ÔÚÚÔÊË̤ÓÔ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÛÙ·ÙÈÛÙÈο
ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÂÈÎÈÓ‰˘ÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ‰È·-
Ù·Ú·¯ÒÓ ‰È·ÁˆÁ‹˜, ·Ú·و̷ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ‹/Î·È Î·Ù¿-
¯ÚËÛ˘ ·ÏÎÔfiÏ (Allen, Moore, Kuperminc & Bell, 1998.
Rosenstein & Horowitz, 1996). øÛÙfiÛÔ ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ·˘Ù¤˜ ·ÊÔ-
ÚÔ‡Ó ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ÂÊ‹‚ˆÓ Ô˘ ‹‰Ë ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Î¿ÔÈ· ‰È·-
Ù·Ú·¯‹ Î·È ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›Ó·È Â›Ù „˘¯È·ÙÚÈÎÔ› ·ÛıÂÓ›˜, ›Ù ·Ó‹ÎÔ˘Ó
Û ÔÌ¿‰Â˜ ÂÊ‹‚ˆÓ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ ÛˆÊÚÔ-
ÓÈÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÁÈ· ·Ú·و̷ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. ∂Ô̤ӈ˜ ÛÂ
Ù¤ÙÔȘ ÔÌ¿‰Â˜ ‰ÂÓ ÂÎÏ‹ÛÛÔ˘Ó Ù· ¢ÚÈÛÎfiÌÂÓ· ˘„ËÏfiÙÂÚ· ÔÛÔ-
ÛÙ¿ οÔÈÔ˘ ·Ó·ÛÊ·ÏÔ‡˜ Ù‡Ô˘ ‰ÂÛÌÔ‡.
ªÈ· Â·Ó·ÏËÙÈ΋ ÚÔÔÙÈ΋ ÌÂϤÙË Ô˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ ÙÔÓ Ù‡Ô
ÙˆÓ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ‰ÂÛÌÔ‡ ηٿ ÙËÓ ÂÊ˂›· (14 ¯ÚfiÓÈ·) ηÈ
·ÚÁfiÙÂÚ·, ηٿ ÙË Ó·ڋ ÂÓËÏÈΛˆÛË (26 ¯ÚfiÓÈ·), Ì ÛÎÔfi Ó·
‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙËÓ ÔÚ›· Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ Ô˘ ÂÌϤ-
ÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ‚·ÚÈ¿˜ „˘¯Ô·ıÔÏÔÁ›·˜ Î·È ÂÌÊ·ÓÒÓ
ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, Û‡ÁÎÚÈÓ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÂÊ‹‚ˆÓ Ù˘
›‰È·˜ ËÏÈΛ·˜: ÂÊ‹‚Ô˘˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›¯·Ó ÚfiÛÊ·Ù· ÓÔÛËÏ¢Ù› ÛÂ
„˘¯È·ÙÚÈ΋ ÎÏÈÓÈ΋ ›Ù ÁÈ· ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÂÓ·ÓÙȈ̷ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿˜ ‹ ÁÈ· ‰È·Ù·Ú·¯‹ ‰È·ÁˆÁ‹˜, Ì›˙ÔÓÔ˜ ηٿıÏȄ˘ ‹ ¿ÏÏ˘
Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜, Î·È ÂÊ‹‚Ô˘˜ °˘ÌÓ·Û›Ô˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ù¿ÍË Ì ÙÔ˘˜ ÂÊ‹‚Ô˘˜ Ù˘
ÔÌ¿‰·˜ ÓÔÛËÏ›·˜, Î·È ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÂϤÁ¯Ô˘. ΔÔ ÚÒÙÔ
Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Â‡ÚËÌ· ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ Ù‡Ô ‰ÂÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ
È· Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›¯·Ó ÓÔÛËÏ¢Ù› ηٿ ÙËÓ ÂÊ˂›·
ÙÔ˘˜. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Û ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜
Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÂϤÁ¯Ô˘ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÛÔ-
ÛÙfi ·˘ÙfiÓÔÌÔ ‰ÂÛÌfi (44.7%), ÌfiÓÔ ÌÈ· ÌÂÈÔ„ËÊ›· ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙÂ-
¯fiÓÙˆÓ Ô˘ ›¯·Ó ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÂÊË‚È΋˜ ÓÔÛËÏ›·˜
·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ·˘ÙfiÓÔÌÔ Ù‡Ô ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË
˙ˆ‹ ÙÔ˘˜ (7.6%). ΔÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ÂÓ‹ÏÈÎˆÓ È· ÌÂ
„˘¯È·ÙÚÈÎfi ÈÛÙÔÚÈÎfi ÓÔÛËÏ›·˜ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ·Ó·ÛÊ·Ï‹ ÔÚÁ¿Óˆ-
ÛË ‰ÂÛÌÔ‡ ›Ù هÔ˘ ·Ó‹Û˘¯Ô˘-·˘ÙÔ·ÔÚÚÔÊË̤ÓÔ˘ ÂÓ‹ÏÈη,
›Ù هÔ˘ ·ÔÚÚÈÙÈÎÔ‡ ÂÓ‹ÏÈη, Ì ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ¤ÏÏÂÈ„Ë
Û˘ÓÔ¯‹˜ ÛÙËÓ ·Ó¿ÎÏËÛË ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ˘ÔÙ›ÌË-
Û˘ ÙˆÓ ÁÔÓÂÈÎÒÓ ÊÈÁÔ‡ÚˆÓ ‹ ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ. øÛÙfiÛÔ,
fiÙ·Ó Ô ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ Ù‡Ô˜ ‰ÂÛÌÔ‡ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ˘fi„Ë,
ÙfiÙ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙËÓ Î˘Ú›·Ú¯Ë ηÙËÁÔÚ›· ‰ÂÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈ-
Θ Ì ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˘ ÂÊË‚È΋˜ ÓÔÛËÏ›·˜, Î·È ¯·Ú·ÎÙË-
ÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· ÂÓۈ̿وÛ˘ Î·È Â›Ï˘Û˘ ÚÔËÁÔ‡-
ÌÂÓˆÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. øÛÙfiÛÔ ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Â‡ÚË-
Ì· Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ·˘Ù‹˜ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Úfi‚ÏÂ„Ë Ù˘ ·Ú·و̷ÙÈ΋˜
Î·È ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ηٿ ÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹. ¶ÈÔ
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Ë ÂÓ‹ÏÈÎË ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ηıÒ˜ Î·È Ë
¯Ú‹ÛË Ô˘ÛÈÒÓ Û¯ÂÙÈ˙fiÙ·Ó Ì ÙÔ ·ÚÛÂÓÈÎfi ʇÏÔ, ηıÒ˜ Î·È ÌÂ
·Ó·ÛÊ·Ï‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ·ÔÚÚÈÙÈÎÔ‡
Ù‡Ô˘ (Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ì ˘ÔÙ›ÌËÛË ·Ú¿ Ì ÂÍȉ·Ó›Î¢ÛË ÙˆÓ
ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ) ηٿ ÙËÓ ÂÊ˂›· ηıÒ˜ Î·È ÌË ÂÂÍÂÚÁ·-
Ṳ̂ÓÔ ÙÚ·‡Ì· ‹ ¤ÓıÔ˜. ∂ÈϤÔÓ ÛËÌ·ÓÙÈο ˘„ËÏfiÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi
ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›¯·Ó ÂΉËÏÒÛÂÈ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔ-
Ú¿ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ·ÔÚÚÈÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ‰ÂÛÌÔ‡
·Ú¿ ·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi (Allen, Hauser & Borman-Spurrell, 1996).
∂Ô̤ӈ˜ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ Û˘ÓÔÙÈ΋˜ ·Ó·ÛÎfiË-
Û˘ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó fiÙÈ ·Ó·ÛÊ·Ï›˜ Ù‡ÔÈ ‰ÂÛÌÔ‡ ηıÒ˜ Î·È Ô ‰ÂÛÌfi˜
·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂÈÎÈÓ‰˘ÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ
ÂΉ‹ÏˆÛË Â¯ıÚÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, ‰È·Ù·Ú·¯ÒÓ
‰È·ÁˆÁ‹˜ ÛÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ·Ú·و̷ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ηٿ ÙËÓ
ÂÊ˂›·, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ¯Ú‹ÛË Ô˘ÛÈÒÓ Î·È ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¿ ηٿ ÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹. ∏ ÂÍ‹ÁËÛË Ù˘ Û‡Ó‰ÂÛ˘ ·˘Ù‹˜
ÌÂٷ͇ ·Ó·ÛÊ·ÏÒÓ Ù‡ˆÓ ‰ÂÛÌÔ‡ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ·Ô‰ÈÔÚ-
Á¿ÓˆÛ˘ Ì ÙËÓ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·˙ËÙË-
ı› ÛÙȘ ÚԂϤ„ÂȘ ÙȘ ıˆڛ·˜ ÙÔ˘˜ ¢ÂÛÌÔ‡ ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙËÓ
ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÙˆÓ
ÂÈÙÒÛÂˆÓ Ô˘ ÙfiÛÔ ÚÒÈ̘ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ¤¯Ô˘Ó ÛÙ·
ÂÛˆÙÂÚÈο ÌÔÓ٤Ϸ ÂÚÁ·Û›·˜ ·˘ÙÔ‡-¿ÏÏÔ˘.
∂Í·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ·Ì˘ÓÙÈÎÔ‡ ·ÔÎÏÂÈÛÌÔ‡ ÂÒ‰˘ÓˆÓ ·Ó·ÌÓ‹ÛˆÓ
ηıÒ˜ Î·È Û˘ÓÂ·ÁfiÌÂÓˆÓ ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂˆÓ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÚÒ-
ÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ‰ÂÛÌÔ‡, ÔÈ ·Ó·ÛÊ·Ï›˜ Ù‡ÔÈ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ·Ó·-
·Ú¿ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ηıÒ˜ ÎÈ Ô ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ Ù‡Ô˜ Ù›-
ÓÔ˘Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· Û˘Ó·ÏÏ·Á¤˜
Û ÛÙÂÓ¤˜ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ‹ Û ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ÔÈ
Ôԛ˜ ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó Ù· ÚÒÈÌ· ÂÛˆÙÂÚÈο ÌÔÓ٤Ϸ ÂÚÁ·Û›·˜ ·˘-
ÙÔ‡-¿ÏÏÔ˘. ∫È ÂÊfiÛÔÓ ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Â·˘ÙÔ‡-¿ÏÏÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ·Ó·ÛÊ·Ï›˜
Ù‡Ô˘˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ηıÒ˜ Î·È ÛÙÔÓ ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ‰ÂÛÌfi ‚·Û›˙ÂÙ·È
Û˘Ó‹ıˆ˜ Û ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÔÈ Â˘ÓÔ˚ÎfiÙÂÚ˜ ÁÈ· ÙËÓ
ÔÌ·Ï‹ „˘¯Ô-ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ (.¯. Â·ÓÂÈÏËÌ̤ÓË
ÁÔÓÂ˚΋ ·fiÚÚÈ„Ë, ÂÁηٿÏÂÈ„Ë ‹ ·Ú·Ì¤ÏËÛË, ·Ú·‚›·ÛË ÚÔ-
ÛˆÈÎÒÓ ÔÚ›ˆÓ, ¤ÏÏÂÈ„Ë Î¿Ï˘„˘ ‚·ÛÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜
ÁÈ· ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË, ηÎÔÔÈËÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿),
˘¿Ú¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË Èı·ÓfiÙËÙ· ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ·ÏÏË-
ÏÂȉڿÛˆÓ, ̤ۈ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚ›ÎÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜, Û ηÙÔÈÓ¤˜ ÛËÌ·-
ÓÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ·, Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ηÈ
ÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÒÈÌÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙÔ˘
·ÙfiÌÔ˘ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ, Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘, ÙȘ ÚÔÛÌÔÓ¤˜ ÙÔ˘ ÁÈ·
ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·ıÒ˜ Î·È Ù·
ÚfiÙ˘· ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·Û˘ Î·È ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ú‡ıÌÈÛ˘ ÙÔ˘ Û˘Ó·È-
Ûı‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÎÈÓËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ‰ÂÛÌÔ‡,
Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ Û Ӥ˜ Û˘Óı‹Î˜.
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ¤Ó· ·È‰› Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ‰ÂÛÌfi ·ÔÊ˘Á‹˜
‹/Î·È ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Â¯ıÚÈ΋ ‹ ÂÈıÂÙÈ΋
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ˆ˜ ÌÔÙ›‚Ô ¿Ì˘Ó·˜ ·¤Ó·ÓÙÈ Û ¤Ó·Ó ÁÔÓ¤· Ô ÔÔ›Ô˜
Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ·ÔÚÚÈÙÈÎfi˜ ‹/Î·È Î·ÎÔÔÈËÙÈÎfi˜. ¢Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ
̤ۈ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ·ÔÙ‡ˆÛ˘ (Ì¿ıËÛË ÙÔ˘ ÌÔÙ›‚Ô˘
·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ ·È‰ÈÔ‡-ÁÔÓ¤·) ÙÔ ·È‰› ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ‰È·-
ÌÔÚÊÒÛÂÈ È· ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ‰È΋ ÙÔ˘ ·Í›·-
ÛËÌ·Û›· ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ÛÂ
ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ‰ÂÛÌÔ‡, Â›Ó·È Èı·-
ÓfiÓ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÂÌÊ·Ó‹ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ‹/Î·È ·ÓÙÈ-
‰Ú·ÛÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂÛˆÙÂÚ›Î¢Û˘ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Ù˘¯ÒÓ Ù˘ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·Û‹˜ ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ÁÔÓ¤· & ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ÁÔÓÂ˚ÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘, Èı·ÓfiÓ ˆ˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡˜
ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙËÓ ÂÈı˘ÌËÙ‹ ÂÁÁ‡ÙËÙ· Î·È ·ÓÙ·fiÎÚÈ-
ÛË ÙÔ˘ ·ÔÚÚÈÙÈÎÔ‡, ·‰È¿ÊÔÚÔ˘ ‹ ηÎÔÔÈËÙÈÎÔ‡ ÁÔÓ¤·
(Greenberg, 1999). ∂Ô̤ӈ˜ ¤ÛÙˆ ÎÈ ·Ó Ô ÙÚfiÔ˜ ·˘Ùfi˜ Á›ÓÂÙ·È
‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜, ÙÔ ·È‰› Ì ·Ó·ÛÊ·Ï‹ ‰ÂÛÌfi ‹ ‰ÂÛÌfi ·Ô‰ÈÔÚ-
Á¿ÓˆÛ˘ ηÙÔÚıÒÓÂÈ Ó· ¤ÏÎÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘
ÚÔÛÒÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜.
™˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈο, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ¿ÏϘ ÌÂϤÙ˜ ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi
Ù‡Ô ·Ó·ÛÊ·ÏÔ‡˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ÂÓÒ ¿ÏϘ ÙÔÓ ‰ÂÛÌfi ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘
ˆ˜ ÚÔÁÓˆÛÙÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÁÈ· ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿,
ˆÛÙfiÛÔ ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÚÒÈ̘ ·ÚÓËÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ô Â·-
ÎfiÏÔ˘ıÔ˜ Ù‡Ô˜ ·Ó·ÛÊ·ÏÔ‡˜ ‰ÂÛÌÔ‡ ‹ ‰ÂÛÌÔ‡ ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Î·È ‰È·¯ÚÔÓÈΤ˜ Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂȘ ÌÂ
·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ·Ú·و̷ÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. øÛÙfiÛÔ Ú¤ÂÈ
Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ Ô ‰ÂÛÌfi˜ ‰ÂÓ Î·ıÔÚ›˙ÂÈ Â˘ı¤ˆ˜ ¤Ó· ·ÚÓËÙÈÎfi ·Ô-
Ù¤ÏÂÛÌ·, ·ÏÏ¿ Ì¿ÏÏÔÓ Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ Úԉȷı¤ÙÂÈ ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÔÔÈ-

Ë̤Ó˜ ÔÚ›˜ ‰Ú¿Û˘ Î·È ·ÓÙ›‰Ú·Û˘ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ·
ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ΔÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ, ÁÈ·
οı ¿ÙÔÌÔ, ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ Û˘Ó˘Ê·›ÓÂÙ·È
·fi ÏËıÒÚ· ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Î·È Û˘Ó¯ÒÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿Ú-
ÎÂÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘. ¢Â‰Ô̤Ó˘ Ù˘ ‰È·ÁÂÓÂÔÏÔÁÈ΋˜ ÌÂÙ·-
‚›‚·Û˘ ÙˆÓ Ù‡ˆÓ Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ‰ÂÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘
ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ fiÙÈ ·Ó·ÛÊ·Ï›˜ ‹ ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ Ù‡ÔÈ ‰ÂÛÌÔ‡ ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ Úԉȷı¤ÙÔ˘Ó ÁÈ· ·Ú·و̷ÙÈ΋ ‹ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂ-
ÚÈÊÔÚ¿ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ì ÁÔÓ›˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
Â›Ó·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÛÊ·Ï›˜ ‹ ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ
ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ‰ÂÛÌÔ‡, ›Ûˆ˜ ÔÈ Î·Ï‡ÙÂÚ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ
ÚfiÏË„Ë Ù˘ ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ÚÔÛ·-
Ó·ÙÔÏÈÛÙÔ‡Ó ÚÔ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÔÓ¤ˆÓ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È Ë
·ÓÙ·fiÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÌËӇ̷ٷ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÌÂȈ̤-
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ñ Ainsworth, M. D. S. & Wittig, B. A. (1969). Attachment and the
exploratory behaviour of one-year olds in a strange situation. In B.
M. Foss (ed.), Determinants of infant behaviour (Vol. 4, pp. 113-
136). London: Methuen.
ñ Ainsworth, M. S., Blehar, M. C., Waters, E. & Wall, S. (1978).
Patterns of attachment: A psychological study of the strange
situation. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
ñ Allen, J. P., Hauser, S. T. & Borman-Spurrell, E. (1996). Attachment
theory as a framework for understanding sequelae of severe
adolescent psychopathology: An 11 year follow-up study. Journal of
Consulting & Clinical Psychology, 64, 254-263.
ñ Allen, J.P., Moore, C., Kuperminc, G., & Bell, K. (1998).
Attachment and adolescent psychosocial functioning. Child
Development, 69, 1406-1419.
ñ μÔÚÚÈ¿, ¶. (2004). √ ‰ÂÛÌfi˜ ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ÔÈ ÂÈÙÒÛÂȘ
ÙÔ˘ ÛÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ·Ó¿Ù˘ÍË. ΔÂÙÚ¿‰È· æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜, 88, 111-122.
ñ Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss, Volume 2: Separation.
New York, Basic Books.
ñ Bowlby, J. (1977). The making and breaking of affectional bonds: (I)
aetiology and psychopathology in the light of Attachment Theory.
British Journal of Psychiatry, 130: 201-210.
ñ Bowlby, J. (1988). A secure base: parent-child attachment and
healthy human development. New York, Basic Books.
ñ Carlson, E. A., Sampson, M. C. & Sroufe LA. (2003). Implications
of attachment theory and research for developmental-behavioral
pediatrics. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics,
24(5):364-379
ñ Carlson, E.A. (1998). A prospective longitudinal study of
attachment disorganization/disorientation. Child Development, 69,
1107-1128.
ñ Erickson, M. F., Sroufe, L. A. & Egeland, B. (1985). The
relationship between quality of attachment and behaviour problems
in preschool in a high risk sample. In I. Bretherton & I. Waters
(Eds.) Growing points in attachment theory and research.
Monographs of the Society for Research in Child Development, 50
(1-2, serial nu. 209).
ñ George, C., Kaplan, N., & Main, M. (1996). Adult Attachment
Interview. Unpublished manuscript, Department of Psychology,
University of California, Berkeley (3d ed.).
ñ Glueck, S. & Glueck, E. (1968). Delinquents and non-delinquents
in perspective: A detailed follow-up of the conduct of delinquents
and non-delinquents, as they grow from adolescence into early
adulthood. United States: Harvard University Press.
ñ Gray, M. R. & Steinberg, L. (1999). Unpacking authoritatitive
parenting. Reassessing a mutlidimensional construct. Journal of
Marriage & the Family, 61, 574-587.
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 25 ]
Ó·. Δ¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÁÔÓÂ˚Τ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚʈ-
ıÔ‡Ó Î·È Ó· ·¢ı‡ÓÔÓÙ·È È‰È·ÈÙ¤Úˆ˜ ÚÔ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ˘„ËÏÔ‡
ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÛÙ·
̤ÏË ÙÔ˘˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂΛӘ Ì ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ¯·ÌËÏfi ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈÎfi ÂÈÛfi‰ËÌ· ‹/Î·È ¤ÏÏÂÈ„Ë ÛÙËÚÈÎÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ, ‹
ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÔÈ Ôԛ˜ ÏfiÁˆ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ (.¯. ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜)
‚ÈÒÓÔ˘Ó ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·ÔÎÏÂÈÛÌfi ‹ Ù¤ÏÔ˜ ÂΛӘ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¤Ó·
·fi Ù· ÚfiÛˆ· ‰ÂÛÌÔ‡ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ˘fi ÙËÓ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ ÛˆÊÚÔ-
ÓÈÛÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÈ· ·ÓÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿. Δ¤ÙÔÈÔ˘
›‰Ô˘˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ›Ù ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ÛÙ‹ÚÈ͢ ›ÙÂ, fiÔ˘ ··ÈÙ›ٷÈ, „˘¯ÔıÂÚ·¢ÙÈ΋˜
·Ú¤Ì‚·Û˘, ÒÛÙ ӷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó ÔÈ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ
·Ó¿Ù˘Í‹ ‹ ‰È·Ù‹ÚËÛË ˘ÁÈÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ Î·È, ηْ Â¤ÎÙ·ÛË
ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ.
ñ Greenberg, M. T. (1999). Attachment and psychopathology in
childhood. In J. Cassidy & P.R. Shaver (Eds.), Handbook of
attachment: Theory, research, and clinical applications. (pp. 469-
496). New York: The Guilford Press.
ñ Greenberg, M. T., Speltz, M. L., & DeKlyen, M. (1993). The role of
attachment in the early development of disruptive behavior
problems. Development and Psychopathology, 5,191-213.
ñ μell, S. M. & Ainsworth, M. D. S. (1972). Infant crying and
maternal responsiveness. Child Development, 43: 1171-1190
ñ Simons, R. L., Simons, L. G. & Wallace, L. E. (2004). Families,
delinquency & crime: Linking society’s most basic institution to
antisocial behavior (pp. 15-31). Roxbury Publishing Company: LA,
California
ñ Speltz, M. L., Greenberg, M. T., & DeKlyen, M. (1990).
Attachment in preschoolers with disruptive behavior: A comparison
of clinic-referred and nonproblem children. Development and
Psychopathology, 2, 31-46.
ñ Main, M., Kaplan, N., and Cassidy, J. (1985). III. Security in
infancy, childhood, and adulthood: a move to the level of
representation. In I. Bretherton & E. Waters (eds.), Growing Points
of Attachment Theory and Research. Monographs of the Society for
Research in Child Development, 50: 211-227.
ñ Main, M. & Solomon, J. (1990). Procedures for identifying infants
as disorganized/disoriented during the Ainsworth Strange Situation.
In: Greenberg MT, Cicchetti D, Cummings EM, eds. Attachment in
the preschool years: Theory, research, and intervention. Chicago, Ill:
University of Chicago Press; 1990:121-160.
ñ Moffitt, T. E. (1993). Adolescent-limited and life-course-persistent
antisocial behavior: A developmental taxonomy. Psychological
Review, 100, 674-701
ñ van IJzendoorn, M. H. (1995). Adult attachment representations,
parental responsiveness, and infant attachment: A meta-analysis on
the predictive validity of the Adult Attachment Interview.
Psychological Bulletin, 117, 387–403.
ñ Rosenstein, D.S. & Horowitz, H.A. (1996). Adolescent attachment
and psychopathology. Journal of Consulting and Clinical
Psychology, 64, 244-253.
[ Û . 26 ] æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ No 2
∏ ∂¡¡√π∞ Δ∏™ ¶√π¡∏™: ∞¡Δ∞¶√¢√™∏, ∞¶√ Δ∏¡
æÀÃ√§√°π∫∏ ∞¡∞°∫∏ ™Δ∏¡ ∏£π∫∏ ∞¡∞°∫∞π√Δ∏Δ∞.
¢. ™ÂÚ¤Ù˘ BscHons Psychology, ™˘ÓÂÚÁ¿Ù˘ μ’ æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ∫ÏÈÓÈ΋˜, ¡ÔÛÔÎÔÌÂ›Ô «∞ÙÙÈÎfi»
ΔÔ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ıÂÛÌÈ΋˜ ÙÈ̈ڛ·˜.
ΔÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ô˘ Ë Î·ÓÔÓÈÛÙÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÙÔ˘
‘ÚÔÛÒÔ˘’( Rousseau Î·È Kant ), ıˆÚ› ˆ˜ ÙÔ ‚·ÛÈÎfiÙÂÚÔ ‰Èη›-
ˆÌ· ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ϤÔÓ Ô˘ÛÈ҉˜ ÁÓÒÚÈÛÌ· Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ ÙÔ˘ ‘ÚÔ-
ÛÒÔ˘’ Â›Ó·È Ë ·˘ÙÔÓÔÌ›·.
∏ ÙÈ̈ڛ· Â›Ó·È Ë ÂÈ‚ÔÏ‹ Ì›·˜ ÔÈÓ‹˜ Û ¤Ó·Ó ·Ú·‚¿ÙË ·fi ÌÈ·
ÌÔÚÊ‹ ÂÍÔ˘Û›·˜. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·, Ë ıÂÛÌÈ΋ ÙÈ̈ڛ· ·ÔÙÂÏ›
·Ú·‚›·ÛË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘, ̤۷ ·fi ·˘Ùfi Ô˘
ÛÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ ‘hard treatment’ (ÙÔ ÚfiÛÙÈÌÔ, Ë
Ê˘Ï¿ÎÈÛË ‹ Ë ÛÙ¤ÚËÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜). ΔÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfiÙÂÚÔ ·fi Ù·
ÊÈÏÔÛÔÊÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙÔÓ ıÂÛÌfi Ù˘
ÙÈ̈ڛ·˜ Â›Ó·È ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: ΔÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ÓÔÌÈÌÔ-
ÔÈ› ÙȘ Û˘ÓÙ·Á̤Ó˜ ·Ú¯¤˜ Ó· ÛÙÂÚÔ‡Ó ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ÙËÓ
·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘;
ΔÚÂȘ ıˆڛ˜ ıÂÛÌÈ΋˜ ÙÈ̈ڛ·˜
À¿Ú¯Ô˘Ó ÙÚÂȘ ‚·ÛÈΤ˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ ıˆڛ˜ Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜. ∏
ηıÂÌ›· ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ‰È΋ Ù˘ ·¿ÓÙËÛË ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÙÔ˘ ÙÈ ÓÔÌÈÌÔ-
ÔÈ› ÙËÓ ÙÈ̈ڛ·. ∏ ·ÔÙÚÂÙÈ΋ Î·È Ë ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈ΋ ıˆڛ·
ÎÔÈÙ¿˙Ô˘Ó ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ. ™ÎÔfi˜ Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜ ›ӷÈ, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·, Ë
Û˘ÓÔÏÈ΋ Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Ô ÛˆÊÚÔÓÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ‰Ú¿-
ÛÙË. ∏ ÙÈ̈ڛ· ÓÔÌÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ
Ù· ·Ú·¿Óˆ. ∏ ·ÓÙ·Ô‰ÔÙÈ΋ ıˆڛ·, ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜, ÎÔÈÙ¿ÂÈ ÛÙÔ
·ÚÂÏıfiÓ, ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ·‰›ÎËÌ·. ∏ ÙÈ̈ڛ· ‰ÂÓ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ÁÈ· Ó·
ʤÚÂÈ ıÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ·ÏÏ¿ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÁÂÓÈÎfi ÛÎÔfi
(General Justfying Aim ) ÙËÓ ·fi‰ÔÛË Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘. ∏ ‰ÈηÈ-
ÔÛ‡ÓË ·Ô‰›‰ÂÙ·È ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‚¿Ù˜ ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Í›-
˙ÂÈ. ∏ ÙÈ̈ڛ· ÓÔÌÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÂÂȉ‹ ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÙËÓ ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË.
∏ ÈÔ ÁÓÒÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ·Ú¯‹˜ Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘ Â›Ó·È Ô lex
talionis, ÔÊı·ÏÌfiÓ ·ÓÙ› ÔÊı·ÏÌÔ‡. ŸÌˆ˜, ·Ô‰›‰ÔÓÙ·˜ Ù· fiÌÔÈ·,
ˆ˜ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ‰ÂÓ ÂÍÔÌÔÈÒÓÂÙ·È Ì ÙÔÓ ‰Ú¿ÛÙË; ¶Ô˘ ‰È·Ê¤ÚÂÈ Ë
·ÓÙ·Ô‰ÔÙÈ΋ ÙÈ̈ڛ· ·fi ÙËÓ ËıÈο ·ÌÊ›‚ÔÏË ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂΉ›-
ÎËÛ˘;
∏ ·ÓÙ·fi‰ÔÛË ˆ˜ ·Î‡ÚˆÛË ÙÔ˘ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜
∏ ΢ÚÈfiÙÂÚË ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÛÙÔ fiÙÈ
˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ÎÂÓfi ÌÂٷ͇ Ù˘ ·Ó·fi‰Ú·ÛÙ˘ ‘„˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ·Ó¿-
Á΢’ ÁÈ· ÙÈ̈ڛ· ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛÙË Î·È Ù˘ ‘ËıÈ΋˜ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ·˜’.
¡ÈÒıÔ˘Ì ˆ˜ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÂÁÎÏËÌ·Ù› ·Í›˙ÂÈ ÙÈ̈ڛ·, ·ÏÏ¿ ÙÔ
·›ÛıËÌ· ·˘Ùfi ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ηْ·Ó¿ÁÎËÓ Î·È Â·Ú΋ ÏfiÁÔ ÁÈ· Ó·
ÙÈ̈ڋÛÔ˘ÌÂ.
∏ ηıÂÌ›· ·fi ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·ÓÙ·Ô‰ÔÙÈΤ˜ ıˆڛ˜ ¤¯ÂÈ ‰ÒÛÂÈ
ÙËÓ ‰È΋ Ù˘ ÂΉԯ‹ ÁÈ· ÙÔ ˆ˜ ηχÙÂÙ·È ÙÔ ÎÂÓfi ·˘Ùfi. ΔÔ
ÎÔÈÓfi ÛËÌÂ›Ô fiÏˆÓ Â›Ó·È fiÙÈ ÙÔ ¤ÁÎÏËÌ· ¤¯ÂÈ Î·Ù¿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ
ÚÔηϤÛÂÈ ÌÈ· ·ÓÈÛÔÚÚÔ›·, ÌÈ· ÂÎÎÚÂÌÔ‡Û· ÔÊÂÈÏ‹ ‹ ·ÏÏÈÒ˜
ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ËıÈο ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ë Ï‡ÛË ¤Ú¯ÂÙ·È
̤۷ ·fi ÙËÓ ÙÈ̈ڛ·.
√ ÚÒÙÔ˜ ›Ûˆ˜ ıÈ·ÛÒÙ˘ Ù˘ ·Ú¯‹˜ Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘, Ô °ÂÚÌ·-
Ófi˜ ȉ·ÏÈÛÙ‹˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ G.W.F. Hegel (1770–1831) ˘ÔÛÙ‹ÚÈ-
˙ ˆ˜ ‘Ë ÙÈ̈ڛ· ·Î˘ÚÒÓÂÈ ÙÔ ·‰›ÎËÌ·’. øÛÙfiÛÔ, Ë ¿Ô„Ë ·˘Ù‹
¤¯ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÂÈÎÚÈı› ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ Â˘ÛÙ·ı› ˆ˜ ·˘ÛÙËÚfi ÏÔÁÈÎfi
Âȯ›ÚËÌ· Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÓÔÌÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÈ‚Ô-
Ï‹ Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜. √ J.L. Mackie ÁÚ¿ÊÂÈ ˆ˜ Ë ‘ÙÈ̈ڛ· Â›Ó·È ‰˘Ó·-
ÙfiÓ Ó· Ï‹ÍÂÈ ÙÔÓ ·Ú·‚¿ÙË, ·ÏÏ¿, ¤Ú· ·fi οı ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·, Ë
·ÚÂÏıÔ‡Û· ·Ú·‚·ÙÈ΋ Ú¿ÍË, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÂȉ‹ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔ
·ÚÂÏıfiÓ, ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·Î˘Úˆı›’
¶ÈÔ ÚfiÛÊ·Ù· ¤¯Ô˘Ó ‰Ôı› ηχÙÂÚ· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ÓÔÌÈ-
ÌÔÔ›ËÛË Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜ ˆ˜ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘.
∏ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ·ÓÙ·Ô‰ÔÙÈ΋˜ ·Ú¯‹˜.
To 1969 O Ted Honderich ¤ÁÚ·Ê ˆ˜ Ë È‰¤· fiÙÈ Ë ·ÓÙ·Ô‰ÔÙÈ-
΋ ıˆڛ· Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜ ı· ‚ÚÂÈ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ¤˜ Â›Ó·È Ì¿ÏÏÔÓ Â›Ó·È
Ì¿ÏÏÔÓ ·‰È·ÓfiËÙË. ∫·È fï˜, Û‹ÌÂÚ·, Ù¤ÛÛÂÚȘ ‰ÂηÂٛ˜ ·ÚÁfiÙÂ-
Ú·, Ë ·ÓÙ·fi‰ÔÛË ıˆÚÂ›Ù·È Ë ÔÚıfi‰ÔÍË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Ù˘
ÙÈ̈ڛ·˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÔ›· ÂÈηÏÔ‡ÓÙ·È Ù· ÔÈÓÈο
Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÔÏÏÒÓ ¯ˆÚÒÓ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘. ∫¿ÔÈÔÈ ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÓÙ·È
ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘ Î·È ÙËÓ
Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Ì ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·, ΢‚ÂÚÓ‹ÛÂˆÓ ˘fi ÙËÓ
Mrs Thatcher, ÙÔÓ Ronald Reagan Î·È ÙÔÓ Helmut Kohl, Ô˘ fiÏÔÈ
ÂÎϤ¯ÙËÎ·Ó ÙÔ 1979-80 Î·È fiÏÔÈ ÚÔ¤ÙÙ·Û·Ó ÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ Ù˘ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘. ÕÏÏÔÈ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÛˆÊÚÔÓÈ-
ÛÌÔ‡ ( ÙËÓ Â˘Ú¤ˆ˜ ·Ô‰ÂÎÙ‹ ıˆڛ· ·ڈÛ˘ ÙÔ 60 Î·È 70), ˆ˜
ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ·ÈÙ›· Ù˘ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘.
¶·Ú¿ Ù·‡Ù·, Ô ÛˆÊÚÔÓÈÛÌfi˜ Î·È Ë ·ÔÙÚÔ‹ ¤¯Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο
ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙËÓ Û¯¤ÛË Ù˘
ıÂÛÌÈ΋˜ ÙÈ̈ڛ·˜ Ì ÙËÓ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ‘ÚÔÛÒÔ˘’. ∫˘Ú›ˆ˜,
·Ê·ÈÚÔ‡Ó, ηٿ Ì›· ¤ÓÓÔÈ·, ·fi ÙÔÓ ·Ú·‚¿ÙË, ÙËÓ ËıÈ΋ ÙÔ˘
˘fiÛÙ·ÛË, ˆ˜ ·˘ÙfiÓÔÌÔ˘ fiÓÙÔ˜ ˘‡ı˘ÓÔ˘ ÁÈ· ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘.
∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ Ó¤Â˜ ıˆڛ˜ Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘ ¤¯Ô˘Ó ‰ÔÌËı› ÌÂ
ÙÚfiÔ Ù¤ÙÔÈÔ ÒÛÙ ӷ Û¤‚ÔÓÙ·È ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÈ-
‚¿ÏÏÂÈ Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘. √ ·Ú·‚¿Ù˘ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ-
›˙ÂÙ·È ÂÚÁ·ÏÂȷο (ˆ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÚÔ˜ Û˘ÌÌfiÚʈÛË ‹ ˆ˜ ̤ÛÔ
ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·¯·›ÙÈÛË ÙÔ˘ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜) ·ÏÏ¿ ˆ˜ ËıÈο ÂχıÂÚÔ Úfi-
ÛˆÔ, ˆ˜ ·˘ÙfiÓÔÌÔ˜, ˘‡ı˘ÓÔ˜ ÔÏ›Ù˘. ΔÔ ·‰›ÎËÌ· Â›Ó·È ÂÈ-
ÏÔÁ‹. ∫·È ÂÔ̤ӈ˜, Ô ‰Ú¿ÛÙ˘, ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÙÈ̈ÚËı›.
∏ ÙÈ̈ڛ· ÓÔÌÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÂÂȉ‹ Â͢ËÚÂÙ› ÙËÓ ¤Ï¢ÛË Ù˘ ‰ÈηÈ-
ÔÛ‡Ó˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÂÂȉ‹ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹-
ÂÔ̤ӈ˜ ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘, ¿Ú· Î·È ÙËÓ ËıÈ΋ ÙÔ˘ ˘fiÛÙ·ÛË.
∏ ·ÓÙ·fi‰ÔÛË ˆ˜ ËıÈ΋ Û˘ÌÊÈÏ›ˆÛË.
Δ· ·Ú·¿Óˆ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ‰È¤Ô˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ıÂÛÌÈ΋˜
ÙÈ̈ڛ·˜ Î·È Û˘ÓÂ·ÎfiÏÔ˘ı· ÙËÓ ÓÔÌÈÌÔÔÈÔ‡Ó, ÔÈ ıˆڛ˜ Ù˘
‘Ó¤·˜ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘’ Ù· Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Ì ÙËÓ Â›ÎÏËÛË Ì›·˜ ÎÂÓÙÚÈ΋˜
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜. Δ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÛÙÔÓ ·Ú·‚¿ÙË ·fi
ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜-ÌÈÏÒÓÙ·˜ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜- ÂÓfi˜ ËıÈÎÔ‡ ÌËÓ‡-
Ì·ÙÔ˜. ΔÔ˘ ÌËӇ̷ÙÔ˜ ˆ˜ Ô ·Ú·‚¿Ù˘ ‰È·Ú¿ÙÙÔÓÙ·˜ ÙÔ ·‰›-
ÎËÌ·, ·ıÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙ÂÈ,
Â›Ó·È ËıÈο ˘fiÏÔÁÔ˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿
Î·È ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘. øÛÙfiÛÔ, Ô ‰Ú¿ÛÙ˘ ‰ÂÓ ıˆÚ›ٷÈ
ÔÚÈÛÙÈο ¤ÎıÂÙÔ˜ Ù˘ ËıÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜. ΔÔ ÎÚ¿ÙÔ˜, ÔÊ›ÏÂÈ Ó·
ÙÔ˘ ˘ԉ›ÍÂÈ, Ó· ÙÔ˘ ı˘Ì›ÛÂÈ ÙÔ Ï¿ıÔ˜ ÙÔ˘, Î·È Ó· ÙÔ˘ ‰ÒÛÂÈ ÙÔ
‰Èη›ˆÌ· Ó· Û˘ÌÊÈÏȈı› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘.
ŸÌˆ˜,Â‰Ò Ì·›ÓÂÈ ÙÔ ÂÍ‹˜ ÂÚÒÙËÌ·, Â¿Ó ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-
ÛÙÈÎfi Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜ Â›Ó·È Ë Â›ÎÏËÛË ÛÙËÓ ËıÈ΋ Ù¿ÍË ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ
·ÚΛ Ì›· Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ˘ÂÓı‡ÌÈÛË; ¶Ô˘ Â͢ËÚÂÙ› Ë ÔÈÓ‹ Ì ÙËÓ
ÌÔÚÊ‹ ÛÙ¤ÚËÛ˘ ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ ‹ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡ (hard
treatment); ª›· ÂΉԯ‹ Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘ ˆ˜ ÌÔÌÊ‹˜, ·˘Ù‹ ÙÔ˘
von Hirsch, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ˆ˜ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, ·ÎfiÌË Î·È ÂΛÓÔÈ, ÌÂ
ÙȘ ηχÙÂÚ˜ ÚÔı¤ÛÂȘ, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Â›Ó·È Â˘¿ÏˆÙÔÈ ÛÙÔ ·‰›ÎË-
Ì·. ∏ ÔÈÓ‹, ÙfiÙÂ, ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ÂÈϤÔÓ Î›ÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙËÓ Û˘Ì-
ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ·ıÒˆÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜. ∞ÏÏ¿ Ô Î‡ÚÈÔ˜ ÚfiÏÔ˜
Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· Â›Ó·È ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ËıÈÎÔ‡ ÌËӇ̷-
ÙÔ˜ ÙfiÛÔ ÛÙÔ˘˜ ·ıÒÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÛÙÔÓ ¤ÓÔ¯Ô. ÀÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È Â‰Ò ¤Ó·
·ÔÙÚÂÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙËÓ ÙÈ̈ڛ·. √ Duff, ÛÙËÓ ‰È΋ ÙÔ˘ ÂÚÌË-
Ó›· Ù˘ ·ÓÙ·fi‰ÔÛ˘, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ˆ˜ Ë ÔÈÓ‹ ·Ó·Áο˙ÂÈ ÙÔÓ

·Ú·‚¿ÙË Ó· ÛÙÚ¤„ÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ·‰›ÎËÌ·, Ó· ÛÎÂÊÙ›
ÙȘ ËıÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ Ù˘ Ú¿Í˘ Î·È Ó· ‰ÈÂΉÈ΋ÛÂÈ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ·
ÙÔ˘ Û ·˘Ùfi Ô‡ ¤¯·ÛÂ, ÙËÓ ËıÈ΋ Û˘ÌÊÈÏ›ˆÛË Ì ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘.
√È ·fi„ÂȘ ‚¤‚·È· ·˘Ù¤˜ ‰ÂÓ Ï‡ÓÔ˘Ó ÔÚÈÛÙÈο ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘
ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜. ¶·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·ÎfiÌË, ÛËÌ·ÓÙÈο
ÊÈÏÔÛÔÊÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·. ΔÈ ‰ÈηÈÔÏÔÁ› ÛÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿-
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ñ HILL, THOMAS E., JR (1998). Respect for persons. In E. Craig
(Ed.), Routledge Encyclopedia of Philosophy. London: Routledge.
Retrieved October 16, 2009, from
http://www.rep.routledge.com/article/L084SECT2
ñ Honderich, T. (2005), Punishment: The Supposed Justifications
Revisited. London: Pluto Publishing
ñ O ÔÚÔ˜ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ Hart, H.L.A. cited in Duff, Antony, "Legal
Punishment", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2008
Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = Coercion, Oxford University Press
<http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/legal-
punishment
ñ Walker, N., 1992. ‘Desert: Some Doubts’, in von Hirsch and
Ashworth 1998, pp.156–60. cited in D.Matravers, Persons and
Punishment, The Postgraduate Foundation Module in Philosophy,
study guide, 2008 The Open University
ñ To punish means " to annul the crime which otherwise would have
been held valid, and to restore the right". Hegel, G.W.F., 1942 edn.
The Philosophy of Right, T.M. Knox, trans., Oxford: Oxford
Eπ¢π∫√ π∞Δƒ∂π√ æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏™
æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋ Â›Ó·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÌÈ· ‰È·ÚÎÒ˜
∏ Î·È Ù·¯¤ˆ˜ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓË Û˘ÓÈÛÙÒÛ· ÙÔ˘ ¢ڇÙÂÚÔ˘
¯ÒÚÔ˘ Ù˘ æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜. ª¤Û· Û ¤Ó· Û¯ÂÙÈο Û‡ÓÙÔ-
ÌÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·, ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÎÏ¿‰Ô˘
¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ·Ï·ÛÈ·ÛÙ› Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó: ·) ∂ÓËÌÂÚˆÙÈΤ˜ ‰È·-
ϤÍÂȘ Î·È ËÌÂÚ›‰Â˜, ‚) ¢È·‰Ú·ÛÙÈΤ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ, Á) ¢ÈÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈΤ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ , ‰) ∂Í·ÌËÓÈ·›Ô ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ÂÓË̤ڈÛ˘ ηÈ
¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ Á‡Úˆ ·fi æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈο ı¤Ì·Ù·. ∏
·ÓÙ·fiÎÚÈÛË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ¤¯ÂÈ ˘¿ÚÍÂÈ È‰È·›ÙÂ-
Ú· ıÂÚÌ‹, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ·Û¯Ô-
ÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÎÏ¿‰Ô ·˘Ùfi, ÈÛ¯˘Úfi ΛÓËÙÚÔ Î·È ÎÈÓËÙ‹ÚÈÔ˜ ‰‡Ó·-
ÌË ÁÈ· ηχÙÂÚ˜ Î·È ÔÏ˘‰È¿Ûٷ٘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Î·È ‰Ú¿ÛÂȘ.
ª¤Û· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ·˘Ù¿, Ë ı¤ÛÈÛË Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂÓfi˜ ÛÙ·ıÂÚÔ‡
ÎÏÈÓÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ „˘¯È·ÙÚÈÎÔ‡˜ ·Ú·‚¿Ù˜ ÎÈ
ÂÁÎÏË̷ٛ˜, ‹Ù·Ó ÌÈ· ÂȂ‚ÏË̤ÓË Î›ÓËÛË. ∏ ›‰Ú˘ÛË Î·È ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›·, ÏÔÈfiÓ, ÙÔ˘ ∂ȉÈÎÔ‡ π·ÙÚ›Ԣ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ ¤Ú¯Â-
Ù·È Ó· ÚÔÛÙÂı› ÛÙËÓ Û˘ÓÔÏÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ÙÔ˘
æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈÎÔ‡ ÎÏ¿‰Ô˘, ÁÈ· ηχÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË, ÛÙ‹ÚÈÍË
No 2 æÀÃπ∞Δƒ√¢π∫∞™Δπ∫∏ [ Û . 27 ]
ÓÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ËıÈÎÔ‡ ÙÈÌËÙ‹; ¶Ú¤ÂÈ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÛËÌÂÚÈÓ¤˜
ÊÈÏÂχıÂÚ˜ ÎÔÈӈӛ˜ Ó· ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì Ú¿ÁÌ·Ù· ÚÔÛˆÈο
fiˆ˜ ÔÈ ËıÈΤ˜ ·Í›Â˜ ÙÔ˘ οı ·ÙfiÌÔ˘; ªÂ ÔÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ú¤ÂÈ
Ó· ·ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÛˆÛÙ‹ οı ÊÔÚ¿ ÙÈ̈ڛ·; ∏ ÊÈÏÔ-
ÛÔÊ›· Ù˘ ıÂÛÌÈ΋˜ ÙÈ̈ڛ·˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ Ù¤ÙÔÈÔ˘
›‰Ô˘˜ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Î·È Ë ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰Â›ÍÂÈ Ë Úfi-
ÛÊ·ÙË ÈÛÙÔÚ›·, Û˘¯Ó¿ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÌfiÓÔÓ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ÂӉȷʤÚÔÓ.
University Press I, 99; cited in D.Matravers, Persons and
Punishment, The Postgraduate Foundation Module in Philosophy
study guide, 2008 The Open University
ñ Mackie, J.L., 1982. ‘Morality and the retributive emotions’, cited in
cited in D.Matravers, Persons and Punishment, The Postgraduate
Foundation Module in Philosophy, 2008 The Open University.
ñ Matravers, M. 2000. Justice and Punishment: The Rationale of
ñ Duff, R.A. and Garland, D. (1994) A Reader on Punishment
(Oxford Readings in Socio-Legal Studies) Oxford University Press
ñ Matravers, Matt, 1999. "Andrew von Hirsch, Censure and
Sanctions, Oxford, Clarendon Press, 1993, pp. xviii + 111,"
Utilitas, Cambridge University Press, vol. 11(02), pages 246-251,
July. Oxford University Press
ñ Duff, R.A. (2009) Trials and Punishments, Cambridge University
Press
Î·È ÂÌÂÚ›ÂÍË ÙˆÓ „˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÒÓ.
ΔÔ ∂ȉÈÎfi π·ÙÚÂ›Ô æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ
Ù˘ μ’ ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷ΋˜ æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜ ∫ÏÈÓÈ΋˜ E.∫.¶.∞., ÌÂ
‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔÓ ∫·ıËÁËÙ‹ æ˘¯È·ÙÚÈ΋˜ Î. §‡ÎÔ˘Ú· ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ,
Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ¡ÔÛÔÎÔÌ›Ԣ «∞ÙÙÈÎfiÓ», οıÂ
¶·Ú·Û΢‹ ÌÂٷ͇ 13.00 Î·È 15.00. ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ˘‡ı˘ÓÔ˜
ÙÔ˘ π·ÙÚ›Ԣ Â›Ó·È Ô ∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ æ˘¯È·ÙÚÔ‰ÈηÛÙÈ΋˜
Î. ¢Ô˘˙¤Ó˘ ∞ı·Ó¿ÛÈÔ˜. ƒ·ÓÙ‚ԇ ÌÔÚ› Ó· ÎÏ›ÛÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÛÙËÓ
°Ú·ÌÌ·Ù›· Ù˘ ÎÏÈÓÈ΋˜ ÛÙÔ ÙËϤʈÓÔ 2105832426, ÂÓÒ ÌÔÚ›
Ó· ¤ÚıÂÈ Û Â·Ê‹ Ì ÙÔ π·ÙÚÂ›Ô Î·È Ì¤Ûˆ ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ ·ÏÏËÏÔ-
ÁÚ·Ê›·˜ ÛÙËÓ ‰È‡ı˘ÓÛË: gtzeferak@med.uoa.gr (Î. Δ˙ÂÊÂÚ¿ÎÔ˜
°ÂÒÚÁÈÔ˜-„˘¯›·ÙÚÔ˜).
ªÂ ÙË ›‰Ú˘ÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ∂ȉÈÎÔ‡ π·ÙÚ›Ԣ, Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ηχ-
„ÂÈ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÎÂÓfi ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÚÔۂϤÔ˘Ì ÛÙËÓ ·ÚÔ¯‹
ÂÓfi˜ ÛÙ·ıÂÚÔ‡ ıÂÚ·¢ÙÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘, ÁÈ· ¤Ó·Ó ȉȷ›ÙÂÚÔ ÎÏÈÓÈÎfi
ÏËı˘ÛÌfi, Î·È Û’ ·˘Ù‹Ó Ì·˜ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, οı ›‰Ô˘˜ ·ÚˆÁ‹
Â›Ó·È Â˘ÚfiÛ‰ÂÎÙË.