Veneuze Bloedafname

Nr: AV-0035
Versie: 1.0
Type: Algemeen voorschrift
Geldig vanaf: 8/02/2019
Pagina: 1/36
Laboratorium
Richtlijnen perifere veneuze

bloedafname
AUTEUR: Kyndt Johny
KEURDER: Deduytsche Vanessa
KWALITEITSFUNCTIONARIS: Hauspie Glenn
BEKRACHTIGER: Janssen Karen
Dit document is enkel geldig indien de inhoud overeenstemt met de definitieve elektronische versie.
Type Nr Versie Geldig vanaf
Algemeen voorschrift AV-0035 1.0 8/02/2019
Auteur
Laboratorium Kyndt Johny Pagina 2/36
Richtlijnen perifere veneuze bloedafname
Inhoudsopgave
1 Definities en afkortingen ................................................................................................................ 5
2 Algemeen ........................................................................................................................................ 5
3 Toepassingsgebied.......................................................................................................................... 5
4 Pre-analytische variabelen ............................................................................................................. 6
4.1 Fysiologische variabelen .......................................................................................................... 6
4.2 Variabelen in voorbereiding van de patiënt............................................................................ 6
4.2.1 Nuchtere patiënt ............................................................................................................. 6
4.2.2 Fysieke inspanningen ...................................................................................................... 7
4.3 Variabelen in bloedafname ..................................................................................................... 7
4.3.1 Selectie correcte afnametubes........................................................................................ 7
4.3.2 Naalddikte ....................................................................................................................... 9
4.3.3 Te vermijden prikplaatsen ............................................................................................... 9
4.3.4 Pompen met de vuist .................................................................................................... 10
4.3.5 Tijdstip van afname ....................................................................................................... 11
4.3.6 Houding van de patiënt ................................................................................................. 12
4.3.7 Aanbrengen van de stuwband....................................................................................... 12
4.3.8 Afnamevolgorde en gebruik tubes ................................................................................ 13
4.3.9 De vulling van de bloedtubes ........................................................................................ 15
4.3.10 Correct opmengen van de tubes ................................................................................... 16
4.4 Endogene en exogene interferenties en gerelateerde variabelen....................................... 16
4.4.1 Endogene interferenties ................................................................................................ 16
4.4.2 Exogene interferenties .................................................................................................. 17
5 Organisatie van de bloedafnames ................................................................................................ 17
5.1 Gehospitaliseerde patiënten ................................................................................................. 17
5.2 Ambulante patiënten ............................................................................................................ 17
6 Het aanvraagformulier ................................................................................................................. 17
7 Benodigdheden............................................................................................................................. 18
8 Werkwijze ..................................................................................................................................... 18
8.1 Voor de staalafname ............................................................................................................. 18
8.1.1 Identificatie van de patiënt ........................................................................................... 19
Auteur
8.1.2 Controle voorbereiding van de patiënt ......................................................................... 19

8.1.3 Verzamelen materiaal voor afname .............................................................................. 20
8.1.4 Labelen van de tubes..................................................................................................... 20
8.2 Staalafname ........................................................................................................................... 21
8.2.1 Handschoenen aandoen ................................................................................................ 21
8.2.2 Aanbrengen van de stuwband....................................................................................... 22
8.2.3 Selectie van een geschikte vene .................................................................................... 22
8.2.4 Ontsmetten van de prikplaats ....................................................................................... 23
8.2.5 Aanprikken van de vene ................................................................................................ 24
8.2.6 Afname eerste tube ....................................................................................................... 24
8.2.7 Lossen van de stuwband ............................................................................................... 25
8.2.8 Voorzichtig opmengen van eerste tube door deze 1 keer om te keren ....................... 25
8.2.9 Resterende tubes afnemen rekening houdend met de afnamevolgorde ..................... 26
8.2.10 Verwijderen van de naald uit de vene en veiligheidsmechanisme activeren ............... 26
8.2.11 Verwijderen van de naald.............................................................................................. 26
8.2.12 Stelpen van de bloeding ................................................................................................ 26
8.2.13 Patiënt aanbevelen om lichte druk uit te oefenen en de arm niet te plooien .............. 26
8.2.14 Alle tubes nog minstens 4 keer omkeren ...................................................................... 26
8.2.15 Handschoenen verwijderen .......................................................................................... 27
8.3 Na de staalafname................................................................................................................. 27
8.3.1 Controle van de patiënt................................................................................................. 27
8.3.2 Speciale bewaarcondities .............................................................................................. 27
8.3.3 Transport naar het labo ................................................................................................. 28
9 Mogelijke verwikkelingen ............................................................................................................. 28
9.1 Hematoom............................................................................................................................. 28
9.1.1 Te ondernemen acties ................................................................................................... 28
9.1.2 Vermijden van een hematoom...................................................................................... 28
9.2 Geen bloedflow ..................................................................................................................... 28
9.3 Mislukken van afname .......................................................................................................... 29
9.4 Aanprikken van een arterie ................................................................................................... 29
9.5 Aanprikken van een zenuw ................................................................................................... 29
9.6 Aanhoudende bloeding ......................................................................................................... 29
Auteur
9.7 Syncope ................................................................................................................................. 29

10 Veiligheid en hygiëne.................................................................................................................... 29
11 Plaats van de bloedafname binnen het analytisch proces ........................................................... 31
12 Appendix A: Frequent interfererende factoren............................................................................ 32
13 Appendix B: overzicht van een aantal belangrijke biologische variabelen .................................. 33
14 Appendix C: Beperkt overzicht van moeilijk tot niet opspoorbare interferenties ....................... 34
15 Verwijzingen ................................................................................................................................. 35
Auteur
1 Definities en afkortingen
VACUETTE®: de commerciële naam van de familie bloedafnameproducten met een vacuümsysteem
(naalden, afnamesystemen voor vacuüm afnamebuizen,…) van de firma Greiner Bio-One International
GmbH.
TDM: Therapeutische Drug Monitoring
Diurnaal: met een dagelijkse cyclus
MRK: Multi Resistente Kiemen
2 Algemeen
Een bloedafname is een verpleegtechnische handeling (B2) die wordt uitgevoerd op aanvraag van een
arts (en dus met voorschrift) en maakt deel uit van de lijst van technische verpleegkundige handelingen
in het K.B. van 18 juni 1990.
Voorschriften voor bloedafnames kunnen op 2 manieren gebeuren:

 Schriftelijk via een aanvraagformulier voor bloedonderzoek ingevuld door en voorzien van de
stempel en handtekening van de aanvragende geneesheer.
 Digitaal via order entry.
De diagnostische veneuze bloedafname is een dagelijks gebeuren in het ziekenhuis en in de

huisartsenpraktijken en de meest voorkomende invasieve procedure in de gezondheidszorg.
Beheersing van de techniek is dan ook één van de basisvaardigheden van elke arts en verpleegkundige.
Het is echter geen evidentie om bij elke patiënt een geslaagde bloedafname uit te voeren. Daarom is
het raadzaam om na 2 mislukte pogingen de hulp van een collega in te roepen.
Het correct uitvoeren van een bloedafname kan leiden tot een betere behandeling van de patiënt door
ervoor te zorgen dat de resultaten een zo representatief mogelijk beeld van de toestand van de
patiënt weergeven.
De uitslagen die bekomen worden na onderzoeken van het bloed kunnen een belangrijke hulp
betekenen bij:
 Het stellen van een diagnose
 Het instellen van een therapie
 Het evalueren en controleren van de evolutie van een ingestelde behandeling
 Het evalueren en controleren van het verloop van een aandoening [1]
3 Toepassingsgebied
Deze procedure beschrijft de bloedafname door veneuze punctie met een gesloten systeem bij
volwassenen.
Auteur
4 Pre-analytische variabelen
Pre-analytische variabelen kunnen onderverdeeld worden in 4 categorieën: fysiologische, variabelen
in voorbereiding van de patiënt, variabelen door staalafname en invloed van interfererende stoffen.
[2]
4.1 Fysiologische variabelen

Tot de fysiologische variabelen die hun invloed hebben op laboresultaten behoren:
 Leeftijd
 Geslacht
 Tijdstip
 Seizoen
 Hoogte
 Zwangerschap of menstruatiecyclus
 Levensstijl [2]
Sommige van deze variabelen zijn gedeeltelijk controleerbaar, bijvoorbeeld door het gebruik van
specifieke referentie-intervallen in functie van geslacht en leeftijd.
Een belangrijk deel van deze variabelen is echter niet controleerbaar door het laboratorium. Enkele
voorbeelden:
 vitamine D concentraties zijn hoger in de zomer dan in de winter;

 zwangerschap: gedaalde waarden voor hematocriet, hemoglobine, albumine, totaal eiwit, ijzer en
gestegen waarden voor alkalische fosfatasen, cholesterol, triglyceriden, witte bloedcellen,
sedimentatiesnelheid;
 … [3]
Een meer uitgebreid overzicht van een aantal belangrijke biologische variabelen kunnen
teruggevonden worden onder hoofdstuk Appendix B.
4.2 Variabelen in voorbereiding van de patiënt

4.2.1 Nuchtere patiënt
Een nuchtere patiënt is een patiënt die overnacht heeft gevast gedurende minimum 12 uur voor de
afname. Het nuchter zijn is onder meer van belang voor bepaling van triglyceriden (blijven tot 9 uur
gestegen na inname van een vettige maaltijd) en bepaling van glucose. [2]
De consumptie van water is wel toegelaten tijdens de vastenperiode, maar de patiënt moet zich wel
gedurende 24u onthouden van alcoholinname. De ochtend van de bloedafname moet de patiënt zich
onthouden van cafeïne-houdende dranken (koffie, energiedranken en thee), van het roken van
sigaretten en van het gebruik van kauwgom. [4]
Auteur
4.2.2 Fysieke inspanningen

Intense fysieke activiteit (die het normale dagelijkse activiteitsniveau overschrijdt) moet vermeden
worden 24 u voor de bloedafname [4]; en veroorzaakt o.a. een stijging van CK en CK-MB waarbij het
percentage CK-MB van de totale CK normaal is. [2]
4.3 Variabelen in bloedafname

Om pre-analytische fouten bij de bloedafname te voorkomen
 dienen de correcte afnametuben te worden geselecteerd voor de gewenste analyses,
 dient de juiste naalddikte te worden gekozen in verhouding tot de bloedvatdiameter,
 wordt niet geprikt in de buurt van een hematoom, maar indien toch nodig, distaal ervan,
 wordt niet geprikt in de arm met een infuus, maar indien toch nodig, distaal ervan,
 mag de patiënt een vuist maken doch geen „pompende” beweging met de hand maken,
 laat men de ontsmettingsvloeistof volledig opdrogen aan de lucht,
 wordt de stuwingstijd zo kort mogelijk gehouden (liefst minder dan 1 minuut); de stuwband wordt
losgemaakt zodra het bloed goed in de tuben vloeit,
 worden de afnametuben volledig gevuld (goede verhouding bloed/anticoagulans, geen resterend
vacuüm meer bij gebruik van vacuümsystemen),
 wordt elke buis onmiddellijk na afname gemengd door de buis vijf- à tienmaal voorzichtig om te
zwenken (niet schudden!),
 wordt de correcte afnamevolgorde gerespecteerd: bloedkweek, citraattube, serumtube,
heparinetube, EDTA, Na-fluoride. [3]
4.3.1 Selectie correcte afnametubes
4.3.1.1 Soort tubes

Het laboratorium aanvraagformulier geeft informatie over welke tubes er afgenomen moeten worden.
Naast de paramater staat er aangegeven welke tube er nodig is voor de analyse.
Code Buis Stop
V Violet EDTA
R Rood Serum
Auteur
Code Buis Stop
B Blauw Citraat
G Grijs Na-Fluoride
H Heparine Heparine
Analysespecifieke richtlijnen, alsook de af te nemen tubes, vind je ook terug in de labogids. In deze
gids kunnen ook de analyses teruggevonden worden die niet op het aanvraagformulier staan; en dit
onder Analyses waar alfabetisch, per categorie of via de zoekfunctie kan opgezocht worden.
Naast ‘Voorkeursrecipiënt’ kan men de af te nemen tube terugvinden.
Een snelkoppeling naar de labogids is terug te vinden op de startpagina van het Intranet onder
Favoriete links, alsook op de departement site van het laboratorium onder Dienstspecifieke links.
Bij eventuele vragen helpt een labomedewerker je graag verder! ☏ (050 53)4750
4.3.1.2 Aantal tubes

De hoeveelheid monster wordt tot een minimum herleid en is afhankelijk van de aard en het aantal
aangevraagde testen. In de regel is 1 buis van 8 ml gestold bloed voldoende voor alle routine
Auteur
scheikundige testen. Ook voor citraat-, fluoride- en EDTA-afnames is een buis van 5 ml voldoende voor
alle routine testen. Zijn er echter speciale testen aangevraagd of heel veel testen aangevraagd dan is
het raadzaam om de labogids te consulteren of het labo te contacteren (☏ (050 53)4750) en indien
nodig meerdere tubes af te nemen.
Glucose dagcurves kunnen in Na-fluoride buisjes afgenomen worden, één staaltje per tijdsindicatie.
Noteer het uur van afname op de tube en op de aanvraag.
Bij patiënten die een bloedtransfusie moeten ondergaan (en waarvan de bloedgroep niet gekend is in
het labo) zijn er 2 onafhankelijke uitgevoerde bloedafnames (EDTA-tube) noodzakelijk (uitgevoerd op
verschillende tijdstippen en door verschillende verpleegkundigen).
4.3.2 Naalddikte
Naalden met verschillende diameter en lengte zijn beschikbaar voor veneuze bloedafname. De
diameter van de naalden wordt uitgedrukt in Gauge (G). Hoe groter het Gauge (G)-getal, hoe fijner de
naald.
Voor veneuze bloedafname worden meestal naalden gebruikt met een diameter tussen 19 en 25 G.
De 21 G naald wordt bij voorkeur gebruikt voor veneuze bloedafname bij volwassenen. Hoe dikker de
naald, hoe sneller het bloed stroomt (en hoe korter de duur van de bloedafname). Hoe dunner de
naald, hoe trager het bloed stroomt en hoe groter de drukgradiënt tussen buis en bloedvat met als
gevolg meer kans op pre-analytische problemen (voornamelijk hemolyse).
De naald waarmee de bloedafname wordt uitgevoerd wordt gekozen aan de hand van de
eigenschappen van de aan te prikken vene en de hoeveelheid af te nemen bloed. De ligging, het
verloop en de aard van de aan te prikken vene worden hierbij in acht genomen. Algemeen geldt hoe
dunner de vene, hoe dunner de naald. Voor kinderen worden kleine naalden gebruikt. Naalden die te
smal zijn vergroten de kans op hemolyse. Naalden die te groot zijn kunnen hematomen veroorzaken.
Bij de juiste keuze van de naald wordt het risico op collaberen van de vene voorkomen. Naalden
worden onder een hoek van maximaal 30 graden of minder in de huid gebracht.
Het gebruik van vleugelnaalden wordt vaak ontraden op basis van hogere kosten, onvolledige vulling
van de eerste afnamebuis en een verhoogd risico op prikaccidenten (vleugelnaalden met
veiligheidsmechanisme minimaliseert het risico) en hemolyse van het monster. Echter, gebruik van
vleugelnaalden is vaak de enige mogelijkheid om bloed af te nemen bij pediatrische patiënten, bij
patiënten met fragiele en dubbele venen en bij patiënten met grote angst voor naalden. [5]
Gebruik van vleugelnaalden wordt ook aangeraden bij afnames uit de handrug en bij afname van
hemoculturen.
4.3.3 Te vermijden prikplaatsen

Te vermijden prikplaats Opmerking
Arm met aanwezigheid van Het mengen van infusievloeistof met bloed maakt de afname
infuus waardeloos. In uiterste nood kan men bloed afnemen uit de
Auteur
infuusarm: stop het infuus minimum 2 minuten vooraf, leg de

stuwband aan distaal van de katheterinsteekplaats (en prik
logischerwijze distaal van de katheterinsteekplaats). Probeer dan
een andere vene aan te prikken dan degene waar de katheter in zit.
In de buurt van of in een Hematomen zijn pijnlijk. Mogelijke pre-analytische bron van
hematoom foutieve resultaten (hemolyse). Indien nodig: prik distaal van een
hematoom.
In de buurt van of doorheen Niet-gezonde huid heeft minder recuperatiecapaciteit

een huidaandoening (b.v.
eczeem, psoriasis), littekens
(vb. na verbranding),…
Uit een arm met een De dialyseshunt wordt voorbehouden voor de dialyse: complicaties
dialyseshunt (zeker niet uit ten gevolge van een venepunctie zouden kunnen leiden tot het
de shunt zelf) verlies van de shunt met alle gevolgen van dien. Bovendien, gezien
de hoge bloedflow in het veneus bed is er een hogere kans op
hemolyse.
Verlamde of ongevoelige Patiënten kunnen mogelijk minder pijn voelen en daardoor geen
delen aandacht hebben voor mogelijke complicaties. Soms ook minder
perfusie.
Oedemateuze zones Minder goede perfusie, makkelijker complicaties. Mogelijke pre-

analytische fouten.
Arm aan de zijde van een Eventuele lymfestase kan een pre-analytische fout veroorzaken. Bij
borstamputatie (met het verwijderen van oksellymfenodi zou er een hoger risico op
verwijderen mogelijke systemische gevolgen (vb. sepsis) t.g.v. een lokale
oksellymfenodi) complicatie van een venepunctie kunnen zijn.
[6]
Bijmenging van infuusvloeistof is één van de belangrijkste pre-analytische fouten. Afname van bloed
vanuit een arm met b.v. een glucose 5% infuus zal een pseudo hyperglycemie geven met dilutie van
alle andere parameters. Wanneer de dilutie niet uitgesproken is (en je dus niet de fysiologisch
onmogelijke waarden ziet) kan de foutieve afname onopgemerkt blijven met alle mogelijke gevolgen
van dien voor de patiënt.
4.3.4 Pompen met de vuist

De venen worden zichtbaarder wanneer de patiënt een vuist maakt. De patiënt mag echter niet
voortdurend knijpen of ‘pompen’ met de vuist.
Voortdurend knijpen of herhaaldelijk pompen met de vuist na aanbrengen van de stuwband kan een
stijging van de kalium concentratie veroorzaken van 1 tot 2 mmol/L (referentiewaarden voor kalium
zijn 3.5 - 5.1 mmol/L). [2] Hierdoor kan een lage kaliumwaarde onopgemerkt blijven door een valse
stijging (een hypokaliëmie van 2.8 wordt een normale waarde van 3.8), of kan een normale
Auteur
kaliumwaarde vals opgetrokken worden tot een gestegen waarde (bv. van 5.0 tot een hyperkaliëmie
van 6.3). Uiteraard kan dit nadelige gevolgen hebben voor de patiënt.
De bovenste grafiek toont een stijging van de

kalium concentratie wanneer er naast
aanbrengen van een stuwband ook met de vuist
gepompt wordt of continue geknepen wordt.
Spieractiviteit in de voorarm veroorzaakt een
sterke stijging van de kaliumconcentratie.
De onderste grafiek toont aan dat het enkel

aanbrengen van een stuwband geen invloed
heeft op de kaliumconcentratie. Merk echter op
dat andere parameters wel beïnvloed worden
door het langdurig aanbrengen van een
stuwband, en dat men dit moet proberen te
beperken tot 1 minuut.
[7]
4.3.5 Tijdstip van afname

Er zijn tijd gerelateerde schommelingen in de concentratie van sommige analyten. Een klassiek
voorbeeld is cortisol, met een piek rond 6u en concentraties die dalen naar de avond en middernacht
toe. Zelfs routine analyses zoals glucose, kalium en ijzer vertonen diurnale variatie. Daarom is het
belangrijk dat het tijdstip van bloedafname zoveel als mogelijk constant gehouden wordt om variatie
door diurnaal effect uit te sluiten. [2]
Sommige analyses vereisen afname op een specifiek tijdstip (curves, stimulatietesten, dalen
piekwaarden van medicatie, …): raadpleeg de labogids voor specifieke informatie.
4.3.5.1 Therapeutische Drug Monitoring (TDM)

Monsters voor TDM zouden moeten afgenomen worden wanneer er een vaste therapeutische
concentratie of steady state bereikt is in het bloed. Een bloedstaal afgenomen net voor toediening van
de volgende dosis zal een reflectie geven van de dalwaarde. Wanneer slechts 1 staal afgenomen wordt
ter opvolging dan geniet het de voorkeur dat het een reflectie geeft van de dalwaarde.
Voor de opvolging van sommige medicijnen kan de bepaling van de piekwaarde (hoogste concentratie)
ook noodzakelijk zijn. De timing van deze afname is afhankelijk van de wijze van toediening
(intramusculair, intraveneus of oraal) en van het soort medicijn. [2]
Auteur
Raadpleeg de labogids voor specifieke informatie.
4.3.6 Houding van de patiënt

Het veranderen van de houding van liggend naar zittend of rechtopstaand zorgt voor variatie in het
plasmavolume. Bij een verandering van houding van liggend naar zittend is er een klinisch significante
wijziging in concentratie van hemoglobine, hematocriet, albumine en totaal eiwit. [8]
Ter illustratie enkele cijfers:
Parameter Liggend Zittend Staand

Hemoglobine 13.1 13.4 14.1
Hematocriet 41 42 44
[8]
Om vergelijkbare resultaten te bekomen bij de patiënt wordt het bloed dan ook bij voorkeur steeds in
dezelfde houding afgenomen. Voor gehospitaliseerde patiënten is dit vaak een liggende houding, voor
ambulante patiënten een zittende houding (idealiter en indien mogelijk gedurende een kwartier
voorafgaand aan de bloedafname, vb. in de wachtzaal). [4]
Dit fenomeen is nog meer uitgesproken bij patiënten met oedemen. [6]
4.3.7 Aanbrengen van de stuwband

Door gebruik van een stuwband neemt de veneuze vulling toe, waardoor de vene zichtbaarder wordt
en makkelijker aan te prikken is. De stuwband wordt 7,5 tot 10 cm boven de afnameplaats
aangebracht. [5] De pols moet nog voelbaar blijven (enkel de veneuze bloedstroom moet gestopt
worden en niet de arteriële), dus niet volledig afsnoeren.
Tegelijkertijd zal de stuwband hemoconcentratie (vnl. van grotere elementen: cellen, bepaalde
eiwitten en eiwitgebonden moleculen) veroorzaken. Dit kan een mogelijke pre-analytische fout
worden. Dit effect treedt al op na 1 minuut. Probeer dus de stuwband niet langer dan nodig aan te
leggen. Bij het zoeken naar een geschikte vene mag de stuwband natuurlijk langer aanblijven op
voorwaarde dat deze nadien wordt losgemaakt en dat er minimum 2 minuten wordt gewacht om te
prikken. [6]
De stuwband moet losgemaakt worden van zodra er bloed begint te stromen in de eerste afnamebuis.
Fenomeen van stase met efflux (uitstroom) van water vanuit het bloedvat naar het
interstitium. Elementen met een laag moleculair gewicht diffuseren mee met het water terwijl
componenten met een hoog moleculair gewicht en cellen concentreren in het bloedvat. [9]
Auteur
Stijging Daling
Tussen 6% en 12% Tot 4%
ALT (GPT) Glucose
CK WBC
Bilirubine Ureum
LDH Creatinine
Albumine
GGT
Alkalische Fosfatase
Totaal Eiwit
Cholesterol
Triglyceriden
AST (GOT)
Wijzigingen in concentratie kunnen zelfs voorvallen bij korte
veneuze stase
[10]
4.3.8 Afnamevolgorde en gebruik tubes

Hemoculturen steeds als eerste afnemen aangezien een steriele afname absoluut vereist is.
De te hanteren afnamevolgorde is de volgende:
Auteur
Wanneer de citraattube als eerste of als enigste tube moet afgenomen worden:
 Moet er geen ‘dummy’ tube afgenomen worden bij gebruik van een gewone naald en bij aanvraag
van routinetesten (PT, APTT [11], fibrinogeen en D-dimeren [12]).
 Moet er wel een ‘dummy’ tube afgenomen worden:
o bij gebruik van een vleugelnaald (de lucht in de tubing zorgt namelijk voor ondervulling
van de citraattube)
o bij aanvraag van speciale stollingstesten (b.v. Factor VIII dosage)
Stop Kleur Additief Gebruik
Lichtblauw Citraat Citraatplasma wordt o.a. gebruikt om de

stollingsparameters van de patiënt na te kijken (o.a.
PT en APTT)
Rood Stollingsactivator Serum kan o.a. gebruikt worden voor de meeste

biochemische analyses (elektrolyten, enzymen,
eiwitten), serologische testen, TDM
Groen Heparine Heparineplasma kan o.a. gebruikt worden voor de

meeste biochemische analyses (elektrolyten,
enzymen, eiwitten).
Voordeel t.o.v. serumbuizen: bloed moet niet stollen
= tijdswinst.
Nadeel: andere referentiewaarden in vergelijking
met serum en kleiner testpanel.
Paars EDTA (Ethyleen Deze buis wordt o.a. gebruikt ter evaluatie van de
Diamine Tetra cellulaire elementen in het bloed: telling, morfologie
Acetaat) van rode bloedcellen, witte bloedcellen en
bloedplaatjes; alsook voor het kruisen van bloed en
bepaling van de bloedgroep.
Grijs Natrium- Deze buis wordt o.a. gebruikt om glucose en lactaat

Fluoride concentraties te bepalen. Glucose en
lactaatconcentraties in een niet verwerkte
serumbuis veranderen tijdens het transport en
bewaring in vitro: cellen verbruiken nog glucose en
produceren lactaat.
Wit Geen ‘Dummy’ tube
Controleer de vervaldatum van de tubes! Eens de tubes vervallen zijn kunnen er problemen optreden
met de vulling door een verminderd vacuüm.
Auteur
4.3.9 De vulling van de bloedtubes

Alle buizen (behalve serum) dienen zo volledig mogelijk gevuld te worden (tot aan de zwarte pijl op
het etiket) i.e. tot het vacuüm uit de buis is, dus tot de bloedstroom stopt. Dit zorgt voor een optimale
verhouding tussen bloed en additief. Een verkeerde verhouding kan een belangrijke pre-analytische
foutenbron zijn (voornamelijk bij stollingstesten!). Resterend vacuüm in de buizen kan een pre-
analytische fout veroorzaken (o.a. hemolyse). [6]
De verhouding citraat/bloed is kritisch voor de stollingsbepalingen. Onvoldoende vulling leidt tot

toename van de stoltijden. (Bloed uit verschillende citraat buizen mag niet samengevoegd worden om
de minimale afname hoeveelheid te bereiken. De concentratie citraat wordt op deze wijze immers te
hoog en leidt tot verdunning van het monster.)
Een te hoge EDTA concentratie in het monster heeft effect op diverse bepalingen waaronder
erytrocyten indices (o.a. MCV), terwijl geen effect van ondervulling is gevonden op bloedbeeld,
leukocyten differentiatie en reticulocyten telling. [5]
De optimale vulling van een tube wordt aangegeven door de punt

van de zwarte driehoek op het etiket. De boven- en onderkant van
de driehoek geven het maximum en minimum vulvolume aan.
Wanneer de citraattube als eerste of als enigste tube moet

afgenomen worden
 Moet er geen ‘dummy’ tube (witte dop) afgenomen worden bij
gebruik van een gewone naald.
 Bij gebruik van een vleugelnaald moet er eerst een ‘dummy’
tube (witte dop) afgenomen worden die men weggooit
vooraleer men de citraattube afneemt. De lucht in de tubing
zorgt namelijk voor ondervulling van de citraattube.
Auteur
4.3.10 Correct opmengen van de tubes

Tegenwoordig zitten er in bijna alle tubes additieven. Zelfs de
verondersteld ‘lege’ serumtube bevat additieven die de stolling van
het bloed bevorderen.
De inhoud van de tubes moet voldoende en voorzichtig opgemengd

worden na de bloedafname (NIET SCHUDDEN!), zodat de additieven
kunnen mengen met het bloed. De blauwe citraattube moet men 4
- 5 keer omkeren, alle andere tubes 5 - 10 keer, waarbij de luchtbel
aanwezig in de tube zich verplaatst van het ene uiteinde naar het
andere. [10]
Bij afname van meerdere tubes worden de gevulde tubes meteen

na afname 1 keer omgekeerd en na afname van alle tubes nogmaals
minimum 4 keer. Dit om de afnametijd in te korten en het patiënten
discomfort te minimaliseren. [4]
4.4 Endogene en exogene interferenties en gerelateerde variabelen

Interferentie kan worden gedefinieerd als „het effect van een substantie die aanwezig is in het monster
en waardoor de correcte waarde van een gemeten parameter wijzigt”.
Er zijn verschillende soorten interferenties. De meest praktische en eenvoudige indeling is deze op

basis van de oorsprong: endogeen of exogeen.
4.4.1 Endogene interferenties

Endogene interferenties worden veroorzaakt door stoffen die van nature uit bij de patiënt kunnen
aanwezig zijn. We denken hierbij voornamelijk aan lipemie, hemolyse, bilirubinemie, paraproteïnemie
of aanwezigheid van bepaalde antistoffen.
In het biochemisch laboratorium zijn lipemie, hemolyse en bilirubinemie relatief eenvoudig op te

sporen: ze zijn visueel vast te stellen en dus kunnen deze met een toestel gebaseerd op fotometrie
gemeten worden. [3]
Bij aanwezigheid van hemolyse (onderscheid tussen zwakke hemolyse, hemolyse en sterke hemolyse)
en bij sterk lipemische of icterische stalen verschijnt er een commentaar bovenaan het protocol ter
verwittiging van de aanvrager:
 Voor hemolyse:
o ZWAK HEMOLYTISCH staal !!!
o HEMOLYTISCH staal !!! Geeft vals verhoogde waarden voor : K+, LDH, GOT en TP.
o STERK HEMOLYTISCH staal !!! Geeft vals verhoogde waarden voor : K+, LDH, GOT en TP.
 Voor icterische stalen:
o ICTERISCH staal !!!
 Voor lipemische stalen:
o LIPEMISCH staal !!!
Auteur
4.4.2 Exogene interferenties

Exogene interferenties omvatten stoffen die ofwel aan de patiënt werden toegediend (farmaca,
contraststoffen, …) ofwel aanwezig zijn in het afnamemateriaal voor de bloedafname (vnl.
anticoagulantia).
In de hematologie kunnen, bij het vermoeden van ethyleendiaminotetra-acetaat(EDTA)-geïnduceerde

pseudotrombopenie, bloedplaatjesaggregaten gezien worden op het uitstrijkje. Agglutinatie van rode
bloedcellen door (koude) agglutininen met een fout-verlaagd aantal rode bloedcellen is ook meestal
goed herkenbaar.
In de infectieuze serologie zijn kruisreacties tussen bepaalde virusspecifieke immunoglobulinen goed

gekend. Aanwezigheid van IgM-antistoffen tegen bepaalde Herpesviridae geven wel eens fout-
positieve resultaten bij de bepaling van IgM-antistoffen tegen een ander herpesvirus (vnl.
cytomegalovirus en Epstein-Barr virus).
Geneesmiddelen, zowel diagnostisch als therapeutisch toegediend aan de patiënt, kunnen belangrijke
effecten hebben op laboratoriumanalyses. Het aantal mogelijke interferenties is zeer uitgebreid.
Enkele voorbeelden, die echter niet met elke analysemethode optreden, zijn fout-verhoogde
creatinineresultaten bij gebruik van bepaalde cefalosporinen, fout-verlaagde digoxineconcentraties
door spironolacton, fout-verhoogd calcium door bepaalde contrastmedia, fout-verhoogd totaal eiwit
bij gebruik van plasmaexpanders (dextranen).
Spijtig genoeg zijn er naast de vele routinematig opspoorbare en dus in meer of mindere mate
controleerbare interferenties, ook interferenties die moeilijk tot niet opspoorbaar zijn door het
laboratorium. Zie Appendix C voor een beperkt overzicht. [3]
5 Organisatie van de bloedafnames

5.1 Gehospitaliseerde patiënten
Worden uitgevoerd door gekwalificeerd personeel van de diensten.
5.2 Ambulante patiënten

Worden meestal door de behandelende artsen (of hun gekwalificeerd personeel) uitgevoerd. Voor
artsen die niet zelf wensen te prikken is er in campus Knokke de mogelijkheid tot bloedafname in het
prikcentrum van het labo, dat op weekdagen (met uitzondering van de feestdagen) geopend is van 9u
tot 11u30. Buiten deze uren kunnen de patiënten ook terecht op de urgentiedienst van beide
campussen waar 24u op 24u gekwalificeerd personeel aanwezig is.
6 Het aanvraagformulier
Voorschriften voor bloedafnames kunnen op 2 manieren gebeuren:
 Schriftelijk via een aanvraagformulier voor bloedonderzoek ingevuld door en voorzien van de
stempel en handtekening van de aanvragende geneesheer.
 Digitaal via order entry.
Auteur
Volgende administratieve gegevens moeten vermeld worden op het aanvraagformulier voor een
veneuze bloedafname:
 Identificatie patiënt: naam, voornaam, geboortedatum, geslacht, adres (mutualiteitsgegevens
optioneel maar gewenst)
 Identificatie aanvragende arts: naam, voornaam, RIZIV-nummer, adres en handtekening
 Aanvraagdatum, afnamedatum en –tijd + ‘Afname door’ aan de hand van initialen van diegene die
de bloedafname uitvoert
 Klinische inlichtingen (wettelijk verplicht bij diagnoseregel)
Vul, indien nodig, de ontbrekende gegevens aan: de juistheid van de administratieve gegevens is de
verantwoordelijkheid van de persoon die de bloedafname verricht.
7 Benodigdheden
 Handalcohol
 Meerdere naalden voor bloedafname met verschillende diameter en vleugelnaaldjes
 Bloedtubes (controleer de vervaldatum!)
 Knelband
 Alcohol 70% oplossing
 Niet-steriele deppers
 Kleefpleister - snelverband
 Naaldhouder of adaptor
 Handschoenen (niet steriel)
 Naaldcontainer
 Hersluitbare en lekvrije labozakjes
 Recipiënt voor vuil materiaal
 Bedbescherming (gehospitaliseerde patiënten)
8 Werkwijze
8.1 Voor de staalafname
Een empatische en zelfzekere communicatie met de patiënt tijdens de bloedafname is belangrijk:
 Stel jezelf kort voor en leg uit wat je functie is.
 Leg de patiënt uit wat je gaat doen, waarom en wat er van hem/haar verwacht wordt nadat je de
patiënt op een correcte manier geïdentificeerd hebt (zie verder). Handel op een zelfzekere en
kalme manier om de patiënt gerust te stellen en om professionaliteit en competentie uit te stralen.
 Ga na of de patiënt akkoord is met de bloedafname. Bij weerstand nooit een bloedafname
uitvoeren.
 Ga na of de patiënt nog vragen heeft over de afname. De patiënt kan je soms nuttige informatie
geven over welke vene het best aanprikbaar is.
 Wanneer de patiënt aangeeft dat hij/zij bang is of reeds negatieve ervaringen gehad heeft bij
eerdere bloedafnames, extra aandachtig zijn voor het risico op syncope. Prik deze patiënten bij
voorkeur in een liggende houding om verwondingen bij flauwvallen te vermijden.
Auteur
Positie van de patiënt:

Om vergelijkbare resultaten te bekomen bij de patiënt wordt het bloed dan ook bij voorkeur steeds in
dezelfde houding afgenomen. Voor gehospitaliseerde patiënten is dit vaak een liggende houding, voor
ambulante patiënten een zittende houding (idealiter en indien mogelijk gedurende een kwartier
voorafgaand aan de bloedafname, bv. in de wachtzaal). [4]
8.1.1 Identificatie van de patiënt

Alle gehospitaliseerde patiënten moeten voorzien zijn van een patiënt identificatiearmbandje.
Alle patiënten moeten geïdentificeerd worden via positieve patiëntidentificatie en aan de hand van
minstens 2 identificatiegegevens (naam + voornaam en geboortedatum). Stel de volgende, open
vragen aan de patiënt: ‘Wat is uw naam?’ en ‘Wat is uw geboortedatum’. (Foute manier van
identificatie: ‘Is uw naam Janssen Jan?’ en ‘Is uw geboortedatum 1 januari 2000?’.)
Wanneer de bloedtubes voorafgaand aan de staalafname gelabeld worden dan moet de identiteit van
de patiënt getoetst worden aan de gegevens op de labels en op de aanvraag. Wanneer er een
discordantie is moet de staalafname uitgesteld worden totdat het identificatieprobleem is opgelost.
[4]
Extra aandacht voor onmondige patiënten (dementerende/beademde/anderstalige patiënten):

vergelijk de gegevens op het ID-bandje met de gegevens op het aanvraagformulier en op de staallabels.
Identificatiefouten zijn niet zeldzaam (0.1 tot 1% binnen het laboratorium); worden onder
gerapporteerd (de meeste fouten worden niet gedetecteerd); zijn een groot probleem binnen de
gezondheidszorg en hebben potentieel nadelige gevolgen voor de patiënt.
Daarom: Zero Tolerance! Elk potentieel verkeerd gelabeld of geïdentificeerd staal moet en zal
geweigerd worden.
De mogelijke gevolgen van een verkeerd gelabeld bloedstaal zijn onder meer:
 een verkeerde diagnose
 mogelijks verkeerde transfusie
 ongemak bij de patiënt bij het verkrijgen van een nieuw bloedstaal
 vertragingen in de behandeling
 een slechte benutting van dure middelen [13]
8.1.2 Controle voorbereiding van de patiënt

Idealiter vindt een bloedafname plaats in de voormiddag (tussen 7u en 9u) in een nuchtere toestand,
12 uur na de laatste maaltijd. Consumptie van water is toegestaan, maar alcoholinname tot 24u op
voorhand niet. De ochtend van de afname mag er ook geen caffeïnehoudende dranken genuttigd
worden of gerookt worden. Kauwgom is ook niet toegestaan. Inname van medicatie moet ook
vermeden worden, tenzij deze van vitaal belang is.
Is de patiënt niet nuchter dan moet dit aangegeven worden op het aanvraagformulier.
Auteur
Fysieke inspanningen moeten tot 24u voor de afname vermeden worden.
Het tijdstip voor afname voor therapeutische drugmonitoring is afhankelijk van het medicijn en het
doel van de analyse (optimalisatie van de medicatiedosering, monitoring van de therapietrouw,
intoxicatie, …). De aanbevelingen van de behandelende arts moeten hier gevolgd worden.
Ook voor parameters die onderhevig zijn aan circadiaanse variatie moeten de richtlijnen van
behandelende arts gevolgd worden. [4]
8.1.3 Verzamelen materiaal voor afname

Bloedafnames vinden bij voorkeur plaats in een rustige omgeving waar de privacy van de patiënt kan
gegarandeerd worden. De ambulante patiënt zit het best in een bloedafnamestoel met aanpasbare
armleuningen voor een ideale houding van de arm of in een stoel met armleuningen om valaccidenten
te vermijden bij flauwvallen.
Alle benodigdheden moeten in voldoende hoeveelheden aanwezig zijn, en binnen het bereik van de
uitvoerder van de afname. De tubes moeten volgens de voorschriften van de fabrikant bewaard
worden en mogen niet meer gebruikt worden na de vervaldatum (verlies van vacuüm met kans op
ondervulling van de tubes). [4]
8.1.4 Labelen van de tubes

Label de tubes met de correcte staallabels (naam, voornaam en geboortedatum staan vermeld op deze
labels) en controleer of de identificatiegegevens bekomen door een positieve patiëntidentificatie
corresponderen met de gegevens op de labels.
Bevestig de labels op een correcte manier op de tubes. Zorg ervoor dat:

 De markering voor de optimale vulling en de inhoud van de tube zichtbaar blijft
 Dat de dop gemakkelijk te verwijderen is
 Dat de labels niet dwars gekleefd zijn op de tubes
 Dat alle monsters elk apart voorzien zijn van een label (samenkleven van meerdere tubes met 1
label wordt niet geaccepteerd!)
De bloedstalen worden na verwerking in het labo voorzien van nog een extra barcodelabel. Wanneer
de staallabels niet op een correcte manier aangebracht zijn, zorgt dit voor problemen bij het
etiketteren in het labo.
Auteur
De linker tube is correct gelabeld. Het etiket is mooi gekleefd en het vulvolume van de tube is duidelijk
zichtbaar. Alle overige tubes zijn fout gelabeld, hetgeen veel extra werk met zich meebrengt voor het
labo.
De labels, die door praktische redenen te groot zijn (labelprinters kunnen maar 1 formaat afdrukken),
zijn voorzien van een lijn. Wanneer men de labels met behulp van deze lijn inkort bekomt men een
perfect formaat om de tubes te labelen.
8.2 Staalafname
8.2.1 Handschoenen aandoen
Het dragen van handschoenen wordt aanbevolen. Voorafgaand en na gebruik wordt handhygiëne
toegepast (handschoenen vervangen het ontsmetten niet!).
Bij het gebruik van een gesloten systeem met vacuümbuizen is er weinig kans op direct contact met
bloed. Toch wordt het gebruik van handschoenen aanbevolen voor de volgende redenen:
 Bij het nadrukken van de afnameplaats kan er rechtstreeks contact zijn met bloed. Men kan vragen
aan de patiënt om dit zelf te doen, maar niet elk patiënt is daartoe in staat.
 In het kader van prikaccidenten treden handschoenen op als een eerste barrière of bescherming
ter minimalisering van de hoeveelheid bloed die mogelijks kan overgedragen worden tijdens een
prikaccident. [4]
 Bij gebruik van een vleugelnaald met veiligheidsmechanisme is er een reëel risico op bloedspatten.
Daarom moet men steeds handschoenen dragen bij gebruik van een vleugelnaald. [14]
 Bij afname van hemoculturen is het risico op contaminatie kleiner bij gebruik van handschoenen.
[4]
 Bij open wondjes aan de handen of huidbeschadigingen moeten deze afgedekt met een niet vocht
doorlatende pleister. Naast niet vocht doorlatende pleisters wordt het ook aangeraden om
handschoenen te dragen.
 Bij bloedafnames bij patiënten geïnfecteerd met Multi Resistente Kiemen (MRK) of met
besmettelijke ziekten is het dragen van handschoenen verplicht indien vastgelegd in de procedure.
(Procedures terug te vinden op de departementssite van InfectiePreventiebeheersing.)
Auteur
Koppel de naald aan de naaldhouder.
8.2.2 Aanbrengen van de stuwband

Breng de stuwband aan op ongeveer 7.5 cm (ongeveer een handbreedte) boven de punctieplaats en
strak genoeg zodat de veneuze (maar niet de arteriële) bloedstroom stopt. Het aanbrengen van de
stuwband moet indien mogelijk beperkt worden tot 1 minuut om stase en niet representatieve
laboresultaten te vermijden.
Maak er de patiënt attent op om niet de vuist te klemmen of te pompen met de vuist wanneer er een
stuwband aangebracht is!
Herbruikbare stuwbanden zijn een mogelijke bron van multi resistente kiemen en moeten regelmatig
ontsmet worden met Incidin Foam en regelmatig vervangen worden wanneer sterk bevuild of defect.
8.2.3 Selectie van een geschikte vene

Om een geschikte vene te vinden moet de arm van de patiënt gestrekt worden in een neerwaartse
positie.
8.2.3.1 Wat is een geschikte vene

Standaard zal de meest geschikte vene terug te vinden zijn in de elleboogplooi.
1. preferentieel de V. intermedia (mediana), dan de V. cephalica en als laatste keuze de V. basilica.

Deze volgorde houdt rekening met onderliggende structuren zoals N. medianus en A. brachialis en de
daarbij mogelijk verbonden risico’s bij een te diepe punctie.
Als de elleboogplooien van beide armen niet geschikt worden bevonden, zal er gezocht worden naar
een geschikte prikplaats op (in deze volgorde):
2. de voorarm (liefst dorsale zijde)
3. de handen en polsen (dorsale zijde) met gebruik van vleugelnaald
Auteur
4. bovenzijde van de voeten, de enkels, de onderbenen (hierbij de benen uit bed laten hangen)
Indien men nog steeds geen succes heeft, kan men overgaan tot een capillaire bloedafname
(kwalitatief minder) of het aanprikken van een diepe vene (bv. V. Femoralis; meer risicovol). Het
aanprikken van diepe venen wordt hier niet behandeld.
Een goed te prikken vene voelt soepel aan en is indrukbaar in tegenstelling tot een pees.
Beter een goed te palperen vene prikken die minder goed te zien is dan een goed zichtbare vene die
minder goed te palperen is! [6]
8.2.3.2 Hoe zoek ik een vene

Het zoeken naar geschikte venen gebeurt eerst visueel en (liefst) via palpatie met 2 vingers (wijs- en
middenvinger), NIET met de duim. Palpatie van mogelijke venen is cruciaal.
Sommige venen zijn heel goed te palperen maar niet te zien. Door te palperen kan (veel beter dan met
het oog) de elasticiteit (trombose? arterie?), de diameter en het verloop van de vene worden
ingeschat.
Voor de keuze van de arm: houd rekening met het comfort van de patiënt en van jezelf. Kies
preferentieel de arm van de niet-dominante zijde van de patiënt. Kies, zeker als je weinig ervaring hebt,
voor jezelf de best aan te prikken vene!
Hulpmiddelen:
 aanleggen van een stuwband (ook garrot of tourniquet): standaard
 kortstondig maken van een vuist (niet ‘pompen’): Kalium parameter is belangrijk!
 lokaal gebruik op de huid van ontsmettingsalcohol en frictie in de richting van het hart
 laat de arm naar beneden hangen (zwaartekracht)
 tikken met de vingers op de venen, zelfs kloppen met de vingers (lichte pijnprikkel doet de vene
zwellen)
 opleggen van een warme doek op de huid [6]
Verzamel geen bloed via een eerder geplaatste perifeer veneuze katheter (bij aanleggen van de
katheter mag het wel), geharde aders, arterioveneuze shunt voor hemodialyse, via een hematoom,
ontsteking of zwelling, van een arm met een vaattransplantaat, paretische armen of aan de zijde van
een mastectomie/okseltoilet. [4]
8.2.4 Ontsmetten van de prikplaats

De geselecteerde prikplaats moet worden ontsmet met een alcoholische (70%) ontsmettingsmiddel
voorafgaand aan de bloedafname om besmetting te voorkomen met huidpathogenen. [4]
Ontsmetten in een beweging naar het hart toe geeft extra prikkeling van de vene.
De ontsmettingsvloeistof moet opdrogen gedurende minimum 30 seconden (alcohol kan een

prikkelend gevoel geven bij de bloedafname).
Auteur
De punctieplaats mag na het ontsmetten niet meer aangeraakt worden (anders opnieuw ontsmetten).
[6]
Contaminatie van bloed door de normale huidflora tijdens een bloedafname procedure werd
aangetoond wanneer men de punctieplaats niet goed ontsmet. Een adequate ontsmetting is dan ook
van het grootste belang bij afname van bloedculturen. [4]
8.2.5 Aanprikken van de vene

Prik de vene aan met de schuine kant van de naald naar boven, omdat het de pijn tot een minimum
beperkt en het risico op perforatie van de achterwand van de vene vermindert.
Door de huid op te spannen voorkomt men dat de vene wegrolt.
Breng de naald in een hoek van 5 tot 30° (afhankelijk van de diepte van de vene) aan in de vene op een
vastberaden doch voorzichtige manier, zodat ongeveer 0.5 cm van de naald in het bloedvat zit.
Houd de adapter stevig vast en steun met uw hand tegen de arm van de patiënt. Zorg ervoor dat de
vuist van de patiënt open is en niet gebald wanneer er bloed komt.
Als een vene niet kan worden gevonden, kan een lichte herpositionering van de naald (door de naald
achteruit of vooruit te bewegen) helpen om de vene te vinden.
Er zijn naalden (gewone naalden en vleugelnaalden) op de markt die een visuele check van de
bloedflow mogelijk maken. Deze naalden kunnen een hulp bieden voor onervaren personeel, bij
afname bij kinderen of bij patiënten met moeilijk aanprikbare venen. [4]
Opmerking: de patiënt weet vaak op basis van eerdere ervaringen welke vene goed aanprikbaar is.
8.2.6 Afname eerste tube

Neem bloed af door de buis in de houder te steken, waarbij de dop geperforeerd wordt en het bloed
wordt aangezogen (vacuümtechniek).
Hemocultuurflessen steeds als eerste afnemen gezien een steriele afname absoluut vereist is. Daarna
moet de volgende volgorde gerespecteerd worden:
1. Citraatbuis (blauw)
2. Buis met stolselactivator of serumbuis (rood)
Auteur
3. Heparinebuis (groen)
4. EDTA-buis (paars)
5. Natrium-Fluoride buis (grijs)
6. Andere buizen
Wanneer de citraatbuis of stollingsbuis als eerste of als enige buis wordt afgenomen,
 en er wordt gebruik gemaakt van een gewone naald voor bloedafname, dan hoeft er geen dummy
buis afgenomen te worden.
 en er wordt een vleugelnaald gebruikt, dan moet er eerste een dummy buis afgenomen worden
om ondervulling van de buis te voorkomen (er wordt eerst lucht aangezogen) met foutieve
testresultaten als gevolg.
Zorg ervoor dat de buizen volledig zijn gevuld (tot het aangegeven niveau op de buis). Ondervulling
van de buizen wordt sterk afgeraden en moet worden vermeden. [4]
8.2.7 Lossen van de stuwband

De stuwband moet idealiter worden verwijderd van zodra het bloed in de eerste buis stroomt. Dit om
te voorkomen dat de stuwband langer dan 1 minuut aangebracht blijft, hetgeen voor klinisch
significante wijzigingen in de bloedsamenstelling kan zorgen. [4]
8.2.8 Voorzichtig opmengen van eerste tube door deze 1 keer om te keren
Meng elke tube één maal direct nadat de tube is afgenomen. Elke vertraging kan de kwaliteit van het
monster beïnvloeden.
Meng elke buis voorzichtig door deze één keer om

te draaien voordat je de volgende buis afneemt.
Eén inversie houdt in dat de buis 180° verticaal
wordt gedraaid en weer in de startpositie wordt
geplaatst.
De dominante hand wordt bij voorkeur gebruikt om de naald en de naaldhouder op zijn plaats te
houden tijdens de hele bloedafname. Ook het veranderen van hand bij afname van extra buizen wordt
afgeraden.
Vermijd krachtig mengen van de monsters (bijvoorbeeld schudden) om schade aan de bloedcellen,
hemolyse, bloedplaatjesactivering of vorming van stolsels te voorkomen.
Om de afnametijd in te korten en het patiënten discomfort te minimaliseren mengt men bij afname
van meerdere tubes elke tube meteen na afname door 1 inversie, en mengt men na de volledige
bloedafname alle tubes nog minimum 4 keer op. [4]
Auteur
8.2.9 Resterende tubes afnemen rekening houdend met de afnamevolgorde

Neem alle volgende tubes af en meng voorzichtig elke tube één keer (één volledige inversie), zoals
uitgelegd in de vorige stap. Neem de tubes af in de aanbevolen volgorde. [4]
8.2.10 Verwijderen van de naald uit de vene en veiligheidsmechanisme activeren

Na het loskoppelen van de laatste tube legt men een droog gaasje op de punctieplaats, zonder dat
men er druk op uitoefent. Verwijder voorzichtig de naald uit de vene en druk met het gaasje op de
punctieplaats om bloeden te voorkomen. Tijdens het afdrukken van de punctieplaats moet de patiënt
zijn arm gestrekt houden (niet plooien!) om de vorming van een hematoom te vermijden.
Er zijn naalden met een veiligheidsmechanisme op de markt die kunnen verschillen in de manier
waarop het mechanisme wordt geactiveerd (bv. wanneer de naald nog in de vene zit of nadat de naald
uit de vene verwijderd is). Het gebruik van deze naalden wordt aanbevolen om blootstelling van
zorgverleners en patiënten aan een besmette naald te voorkomen. [4]
8.2.11 Verwijderen van de naald

Onmiddellijk nadat de naald uit de vene is verwijderd (en nadat het al of niet aanwezige
veiligheidsmechanisme is geactiveerd), moet de naald onmiddellijk in een naaldcontainer worden
weggegooid. Afhankelijk van het gebruikte materiaal wordt de naaldhouder niet weggegooid. Deze
wordt wel regelmatig vervangen wanneer zichtbaar vuil of defect.
Naaldcontainers moeten zich binnen een armlengte bevinden. Lopen naar een naaldencontainer is
geen acceptabele praktijk. [4]
8.2.12 Stelpen van de bloeding

Controleer of het bloeden is gestopt. Behandel de wonde door er een pleister op te kleven of door
plakband strak over het gaasje aan te brengen.
8.2.13 Patiënt aanbevelen om lichte druk uit te oefenen en de arm niet te plooien
Patiënten moeten worden geadviseerd om voorzichtig druk uit te oefenen op de punctieplaats en om
de arm niet te buigen, om zo het risico op hematoomvorming of langdurig bloeden te minimaliseren.
Het opheffen van de arm kan nuttig zijn om het bloeden van de prikplaats te stoppen. Een zachte druk
op de punctieplaats moet worden uitgeoefend tot het bloeden is gestopt, wat meestal maximaal 2
minuten duurt voor routinematige afnames en tot 10 minuten voor patiënten die anticoagulantia
nemen. [4]
Men kan eventueel een knelband op de prikplaats aanleggen bij stollingsproblemen of wanneer de
patiënt niet zelf kan drukken.
8.2.14 Alle tubes nog minstens 4 keer omkeren

Meng alle buizen nog minstens 4 keer door ze om te keren, zodat het totale aantal inversies vijf is (één
keer onmiddellijk nadat de buis is afgenomen en 4 keer nadat alle buizen zijn afgenomen).
Als slechts één buis wordt verzameld, keer hem dan 5 keer direct na de afname om.
Auteur
Na de mengprocedure moeten alle buizen vóór de verdere verwerking rechtop blijven staan.
8.2.15 Handschoenen verwijderen

Aangezien gebruikte handschoenen mogelijks zijn verontreinigd met lichaamsvloeistoffen en/of micro-
organismen, raden we aan dat handschoenen worden vervangen na elke veneuze bloedafname.
We raden aan de volgende procedure te volgen om de handschoenen te verwijderen: verwijder één

handschoen en draai deze binnenstebuiten (linker afbeelding), waarbij u de eerste handschoen omsluit
door de tweede handschoen erover te rollen (rechter afbeelding).
Gooi de handschoenen weg en reinig en ontsmet uw handen. [4]
8.3 Na de staalafname
8.3.1 Controle van de patiënt
Wees empathisch en vraag aan de patiënt hoe hij/zij zich voelt na de afname. Dit kan helpen bij het
identificeren van patiënten die risico lopen op duizeligheid of zelfs syncope.
Er zijn patiënten die bang zijn voor naalden of zich ongemakkelijk voelen als ze bloed zien. Zulke
patiënten, vooral jonge patiënten, kunnen in sommige omstandigheden zelfs syncope ervaren tijdens
of direct na de bloedafname. Syncope tijdens of na de bloedafname kan optreden als gevolg van angst
of een plotselinge verlichting van angst, wanneer een patiënt zich niet langer bedreigd voelt.
Daarom is het raadzaam om deze groep van patiënten te adviseren om 5 minuten of langer te rusten
na de afname (eventueel in de wachtkamer) en het personeel te verwittigen of om hulp te vragen
wanneer nodig. [4]
Angstige patiënten prikt men bij voorkeur ook in een liggende houding. De meeste patiënten
ondervinden echter geen last van een bloedafname en ondervinden geen angst of duizeligheid.
8.3.2 Speciale bewaarcondities

Voor bepaalde analyses zijn speciale bewaarcondities vereist. Enkele voorbeelden:
 Ammoniak en ACTH: afname EDTA op ijs en het staal zo snel mogelijk naar het labo transporteren!
Auteur
 Bilirubine: stalen afschermen van licht. Directe blootstelling aan zonlicht kan leiden tot 50% verlies
aan serum bilirubine in 1 uur. Blootstelling aan normaal laboratorium licht kan resulteren in een
significant verlies van serum bilirubine na 2 tot 3 uur.
Analyse specifieke bewaar- en transportcondities kunnen teruggevonden worden in de labogids.
8.3.3 Transport naar het labo

AZ Zeno campus Knokke is voorzien van buizenpost. Alle bloedstalen mogen via dit transportsysteem
bezorgd worden aan het labo. Voor elke patiënt moet er een afzonderlijk gesloten plastieken zakje
voorzien worden met daarin de stalen en de corresponderende aanvraag.
Opmerking: spuiten met bloed voor bloedgasanalyse mogen nooit via de buizenpost getransporteerd
omdat het transport invloed heeft op de analyseresultaten. Ook precaire stalen zoals lumbaal vocht
en beenmergpuncties mogen niet via de buizenpost getransporteerd worden.
In AZ Zeno campus Blankenberge is er geen buizenpost voorzien.
Wacht niet met het bezorgen van afgenomen stalen. Het blijven liggen van labostalen is een bron van
vertekende resultaten.
9 Mogelijke verwikkelingen
9.1 Hematoom
9.1.1 Te ondernemen acties
Een hematoom is te herkennen aan een zwelling en (blauwe) verkleuring van de insteekplaats of er
net boven. Als u eenmaal met een hematoom te maken heeft, moet u voorkomen dat het groter wordt:
 Eerst de stuwband lossen
 Dan naald eruit halen
 Dan minstens 2 minuten afdrukken (gestrekte arm)
[6]
9.1.2 Vermijden van een hematoom

 Door de vene correct aan te prikken
 Door na afname de punctieplaats minstens 2 minuten af te drukken
 Door tijdens het afdrukken van de punctieplaats de arm gestrekt te houden
 Patiënten onder anticoagulantia therapie: langer afdrukken
[6]
9.2 Geen bloedflow

 De vene kan collaberen doordat de opening van de naald tegen de wand van de vene ligt
o Draai de naald voorzichtig zodat de opening vrij komt
o De punt van de naald ligt niet volledig in de vene, de naald moet iets verder ingebracht
worden
 De naald is te diep ingebracht en heeft de vene geperforeerd
Auteur
o Trek de naald voorzichtig terug tot net onder de huid en probeer de vene opnieuw aan te
prikken; als er snel een zwelling ontstaat omdat het bloed uit de geperforeerde vene
stroomt: de stuwband direct losmaken
 De naald zit naast de vene
o Palpeer met de vrije hand hoe de naald ten opzichte van de vene ligt; de ligging van de
naald kan eventueel gecorrigeerd worden
o Beweeg de naald in ieder geval niet van links naar rechts en omgekeerd als de naald in de
patiënt zit, je snijdt dan in het subcutane weefsel (vnl. vet maar ook nervi en bloedvaten!)
 Er is te veel stuwing: verminder de stuwing door het losser maken van de stuwband
 Het vacuüm is uit de buis: neem een andere buis
[6]
9.3 Mislukken van afname

Indien je na 2 pogingen er niet in slaagt om je bloedbuizen te vullen, stop en haal er een andere collega
bij. [6]
9.4 Aanprikken van een arterie

Bij het zoeken naar een vene in de elleboog en pols moet u extra alert zijn! Als u het bloedvat voelt
pulseren heeft u met een arterie te maken! Indien per ongeluk een arterie zou worden aangeprikt:
stop de procedure en geef minimum 5 minuten compressie. [6]
9.5 Aanprikken van een zenuw

Accidenteel aanprikken van een zenuw kan men merken doordat de patiënt een tinteling, verdoving
of elektrische schok voelt distaal of proximaal van de punctieplaats. Stop de procedure onmiddellijk
en prik aan op een andere plaats. Meld dit aan een arts of supervisor.
9.6 Aanhoudende bloeding

Raadpleeg een arts wanneer het bloeden van de punctieplaats niet stopt na 5 minuten. Leg een
knelverband aan dat gedurende 15 minuten ter plaatse blijft.
9.7 Syncope
Stel de patiënt gerust, laat de patiënt liggen en plaats de benen hoger dan het lichaam (benen omhoog
houden, stoel kantelen, …). Maak spannende kledij los. Observeer de patiënt tot er duidelijk
verbetering zichtbaar is. Als het bewustzijn niet direct terugkeert, waarschuw dan snel een arts of bel
de interne MUG, gebruik de reanimatieknop indien mogelijk.
10 Veiligheid en hygiëne
Bij het manipuleren van bloed en biologische stoffen moeten universele voorzorgen nageleefd worden
die berusten op het principe dat zegt dat alle bloed en elke biologische vloeistof potentieel
infectiedragend is. Dergelijke universele voorzorgen zijn onder meer: de handen wassen en
desinfecteren, snijdende en stekende voorwerpen met voorzichtigheid behandelen en deze
onmiddellijk na gebruik in een speciaal hiervoor bedoelde naaldcontainer wegwerpen, gebruikte
Auteur
naalden niet opnieuw van beschermhuls voorzien, de instrumenten naar behoren desinfecteren of
steriliseren of ze na gebruik weggooien en persoonlijke beschermingsuitrusting dragen die aangepast
is aan de concrete omstandigheden (handschoenen, masker, schort, bril).
Auteur
11 Plaats van de bloedafname binnen het analytisch proces

Een bloedafname maakt onderdeel uit van het pre-analytisch proces van een analyse.
De preanalytische fase omvat het aanvragen van een test, inclusief de administratieve gegevens, het
voorbereiden van de patiënt voor de bloedafname, de bloedafname zelf, een correcte
staalidentificatie, het transport van het monster naar het laboratorium, de administratie bij het
ontvangen van het monster en de voorbereiding ervan in het laboratorium (o.a. centrifugatie). [3]
Het grootste aantal fouten, voornamelijk menselijke en niet-laboratorium gebonden, gebeurt in de

pre-analytische fase.
Fase (1) 1997 (2) 2007
Pre-analytisch 68% 62%
Auteur
Fase (1) 1997 (2) 2007
Analytisch 13% 15%
Post-analytisch 19% 23%

(1) [15]
(2) [16]
12 Appendix A: Frequent interfererende factoren

Interfererende Gevolg
factor
Hemolyse Hemolyse wordt frequent gezien in het labo. Meestal is het te wijten aan de
afname van het bloed (in vitro artefact). Soms heeft de patiënt een in vivo
hemolyse. Beide geven verhogingen van o.a. LDH, ALT, kalium. Een
onderscheid tussen de twee kan gemaakt worden m.b.v. de haptoglobine
concentratie bepaling: normaal bij in vitro hemolyse, sterk gedaald bij in
vivo hemolyse.
Sommige chemische bepalingen kunnen gestoord worden door een sterk
hemolytisch staal (analytische interferentie).
Hyperlipemie Hyperlipemie veroorzaakt een troebeling van het staal. Aangezien veel
routine chemische analyses gebruik maken van fotometrie als
detectiemethode kan dit een belangrijke interferentie geven.
Contaminatie met Dit is de belangrijkste pre-analytische fout in het ziekenhuis. Afname van
infuusvloeistof bloed vanuit een arm met b.v. een glucose 5% infuus zal een pseudo
hyperglycemie geven met dilutie van alle andere parameters. Wanneer de
dilutie niet uitgesproken is (en je dus niet de fysiologisch onmogelijke
waarden ziet) kunnen er interpretatieproblemen ontstaan!
Verkeerde buis Naargelang de soort buis die afgenomen is kan er soms nog iets extra
afgenomen bepaald worden. Op EDTA en citraat plasma kunnen vele chemische
parameters niet bepaald worden.
Te lang of verkeerd Te veel schudden kan hemolyse veroorzaken. Stalen die bevroren zijn
staaltransport geweest zijn niet meer bruikbaar voor celtelling. Te traag transport geeft
pseudo hypoglycemie (gebruik dan een fluoride buis). Stollingsanalyses
vergen een snel transport naar het lab: bepaalde factoren zijn zeer labiel.
Voor ammoniumbepaling en ACTH (hormonen) moet het staal op ijs
getransporteerd worden (zoniet vals verhoogde waarden). Andere stalen
MOGEN NIET op ijs vervoerd worden.
[6]
Auteur
13 Appendix B: overzicht van een aantal belangrijke biologische variabelen

Variabele Invloed
Tijd- en  Circadiaanse ritmes van verscheidene hormonen (o.a.

seizoensgebonden cortisolpiekconcentratie ’s morgens), diurnale schommelingen bestaan bij
schommelingen kalium en ijzer.
 Geslachtshormonen bij de vrouw zijn cyclusgebonden.
 Vitamine D-concentraties zijn hoger in de zomer dan in de winter.
Hoogte Hoe hoger boven het zeeniveau, hoe hoger de hemoglobinewaarde en het
hematocriet, eveneens hogere waarden voor C-reactieve proteïne (CRP) en
transferrine.
Zwangerschap Zwangerschap heeft een belangrijke invloed op verscheidene parameters.

 Er ontstaat een hemodilutie: lager hematocriet en hemoglobine, lagere
concentratie van albumine en totaal eiwit.
 Het hogere ijzerverbruik leidt tot lagere ijzerconcentraties.
 De verhoogde glomerulaire filtratie zorgt voor een verhoogde
creatinineklaring (met ± 50%).
 Verhoogde waarden worden aangetroffen voor alkalische fosfatase
(placentair), cholesterol, triglyceriden, witte bloedcellen,
sedimentatiesnelheid.
 In het eerste trimester worden lagere TSH-waarden aangetroffen (effect
van hCG).
Levensstijl  Rokers hebben hogere concentraties van carboxyhemoglobine,

hemoglobine, rode en witte bloedcellen, carcinoembryonaal antigeen
(CEA).
 Alcohol heeft verscheidene effecten naargelang de acute of chronische
inname en de dosis, o.a. toename van gamma-GT, AST, ALT, MCV (rode
bloedcel volume).
 Acute stress (ook bv. ten gevolge van een pijnlijke of moeilijke
bloedafname) kan voor stijgingen van catecholaminen, cortisol en
groeihormoon zorgen.
 Obesitas is geassocieerd met verhoogde cholesterol- (vnl. LDL-cholesterol)
en glucoseconcentraties.
 Hormonale contraceptiva of substitutietherapie kunnen, naast hun
invloed op bepaalde directe hormonale bepalingen, ook een lichte stijging
van de CRP veroorzaken en een toename van een aantal eiwitten (o.a.
transferrine), afhankelijk van hun oestrogene/progestagene
componenten.
Fysieke  Acute fysieke inspanning leidt tot een zekere hemoconcentratie met
inspanning stijging van eiwitten en eiwitgebonden bestanddelen.
 Ook een toename van de witte bloedcellen, CK, AST, ALT, LDH, cortisol,
adrenaline en lactaat kan optreden.
Auteur
 Training kan leiden tot zowel hogere als lagere creatinineconcentraties

(afhankelijk van het soort training) en de gehalten van albumine, glucose
en urinezuur wijzigen. Een verhoogde CK-MB t.o.v. totaal CK kan bij atleten
aanwezig zijn.
Voeding  Voedselinname leidt tot verhoogde concentraties van glucose en

alkalische fosfatase (vnl. de intestinale fractie, bloedgroepafhankelijk) en
een toename van het aantal witte bloedcellen.
 Vetinname is gecorreleerd met een hogere triglyceridenconcentratie.
 Eiwitrijke diëten zorgen voor hogere serumconcentraties van urinezuur,
ureum en ammonium.
 Langdurig vasten veroorzaakt o.a. een toename van bilirubine (met zelfs >
200%).
Lichaamshouding  Bij het rechtstaan vanuit liggende houding treedt een hemoconcentratie
en medische op van grotere elementen (5 à 15% toename) zoals eiwitten (bv. enzymen,
handelingen bij albumine), eiwitgebonden bestanddelen (bv. totaal calcium) en cellulaire
bloedafname elementen.
 De concentraties van verscheidene catecholaminen en renine zijn
afhankelijk van de lichaamshouding.
 Rectaal toucher kan de PSA-concentratie doen toenemen.
 Intramusculaire inspuitingen kunnen de CK- en LDH-concentraties
verhogen.
[3]
14 Appendix C: Beperkt overzicht van moeilijk tot niet opspoorbare

interferenties
Mogelijke interferentie door… Enkele mogelijke gevolgen
Cryoglobulinen Pseudoleukocytose, pseudotrombocytose

Fout-verlaagde reumafactor, paraproteïne- of
immunoglobulineconcentraties.
HAAA / HAMA / heterofiele Meestal fout-verhoogde waarden, o.a. beschreven voor

antistoffen / anti-idiotype thyroglobuline, CK-MB, hCG, PSA, TSH, CA 125, troponine I, CA
antistoffen / reumafactor 19-9, vrij thyroxine.
Lupus anticoagulans Fout-positieve geactiveerde proteïne C-resistentie (APC-ratio),

gestoorde stollingsfactordosages, fout-verhoogde INR, verlengde
aPTT.
Macro-enzymen Fout-verhoogde amylase, ALT, AST, CK, LDH, lipase, prolactine.
Paraproteïnemie / Fout-verhoogd calcium, fosfaat, bilirubine, hemoglobine.

hypergammaglobulinemie Fout-verlaagd glucose, fosfaat, HDL-cholesterol.
Pseudohyponatriëmie (ook bij belangrijke hyperlipemie).
Auteur
Mogelijke interferentie door… Enkele mogelijke gevolgen
Varia Gestoorde schildkliertests door autoantistoffen (vnl.

antithyroglobuline), gestoorde drugscreeningstests door
vervalsing van urine met bleekwater, fout-verhoogde
digoxinewaarden door digoxineachtige immunoreactieve
substanties (o.a. neonataal en tijdens zwangerschap),
fout-verhoogde troponine I door onvoldoende centrifugatie,
fout-verhoogd totaal T3 door surfactant in afnametube,
fout-verhoogde CEA of CA 19-9 door contaminatie met
speekseldruppeltjes.
(HAAA = „human anti-animal antibody”;

HAMA = „human anti-mouse antibody”: deze antistoffen behoren theoretisch gezien tot de groep
van de HAAA. Deze term wordt in praktijk echter voornamelijk gebruikt voor antistoffen die zich
kunnen ontwikkelen bij patiënten die therapeutisch of diagnostisch (monoklonale) antistoffen van
dierlijke (in casu muizen)oorsprong kregen toegediend.)
[3]
15 Verwijzingen
[1] E. Delameillieure, Cursus medische verpleegkunde, HOWEST.
[2] S. Narayanan, „The Preanalytic Phase - An Important Component of Laboratory Medicine,” Am J

Clin Pathol, pp. 429 - 452, 2000.
[3] M. Berth, K. Bafort, E. Bosmans, K. Hens, G. Salembier, M. Stalpaert, M. Uytterhoeven, L.

Verstraete en A. Vereecken, „Foutieve resultaten van veneuze bloedafname in het klinisch
laboratorium,” Tijdschrift voor Geneeskunde, pp. 797-802, 2007.
[4] A.-M. Simundic, K. Bölenius, J. Cadamuro, S. Church, M. P. Cornes, E. C. van Dongen-Lases, P.

Eker, T. Erdeljanovic, K. Grankvist, J. T. Guimaraes, R. Hoke, M. Ibarz, H. Ivanov, S. Kovalevskaya,
G. B. Kristensen, G. Lippi, A. von Meyer, M. Nybo, B. de la Salle, C. Seipelt, Z. Sumarac en P.
Vermeersch, „Joint EFLM-COLABIOCLI Recommendation for venous blood sampling.,” Clinical
Chemistry and Laboratory Medicine, pp. 2015-2038, 2018.
[5] Werkgroep Preanalyse van de NVKC, RICHTLIJN VENEUZE BLOEDAFNAME, 2013.
[6] J. Delanghe, Skillslab handleiding Venepunctie, Universiteit Gent, 2012-2013.
[7] B. Don, A. Sebastian , M. Cheitlin, M. Christiansen en M. Schambelan, „Pseudohyperkalemia

caused by fist clenching during phlebotomy,” The New England Journal of Medicine, pp. 1290-
1292, 1990.
Auteur
[8] G. Lippi, G. L. Salvagno, G. Lima-Oliveira en G. Brocco, „Postural change during venous blood
collection is a major source of bias in clinical chemistry testing,” Clinica Chimica Acta, pp. 164-
168, 2014.
[9] G. Lima-Oliveira, G. Lippi, G. L. Salvagno, G. Picheth en G. C. Guidi, „LABORATORY DIAGNOSTICS

AND QUALITY OF BLOOD COLLECTION,” J Med Biochem, pp. 288-294, 2015.
[10] VACUETTE® Preanalytics Manual - Preanalytics Handling Recommendations, Greiner Bio-One

GmbH.
[11] M. Masih en N. Kakkar, „Routine Coagulation Testing: Do We Need a Discard Tube?,” Indian J
Hematol Blood Transfus, pp. 347-350, 2014.
[12] K. Smock, R. Crist, S. Hansen, G. Rodgers en C. Lehman, „Discard tubes are not necessary when
drawing samples for specialized coagulation testing.,” Blood Coagulation and Fibrinolysis, pp.
279-282, 2010.
[13] T. Hoiting, Specimen Labeling Improvement Project: SLIP, University of San Francisco, 2014.
[14] D. J. Haiduven, C. McGuire-Wolfe en S. P. Applegarth, „Contribution of a Winged Phlebotomy

Device Design to Blood Splatter,” Infection Control & Hospital Epidemiology, pp. 1069-1076,
2012.
[15] C. P. Plebani M, „Mistakes in a stat laboratory: types and frequency.,” Clinical Chemistry, pp.
1348-1351, 1997.
[16] P. M. Carraro P, „Errors in a stat laboratory: types and frequencies 10 years later.,” Clinical
Chemistry, pp. 1338-1342, 2007.

Veneuze Bloedafname

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Veneuze Bloedafname

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nr: AV-0035

Richtlijnen perifere veneuze

AUTEUR: Kyndt Johny

KEURDER: Deduytsche Vanessa

KWALITEITSFUNCTIONARIS: Hauspie Glenn

BEKRACHTIGER: Janssen Karen

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

8.1.2 Controle voorbereiding van de patiënt ......................................................................... 19

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

9.7 Syncope ................................................................................................................................. 29

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

TDM: Therapeutische Drug Monitoring

Diurnaal: met een dagelijkse cyclus

MRK: Multi Resistente Kiemen

Voorschriften voor bloedafnames kunnen op 2 manieren gebeuren:

De diagnostische veneuze bloedafname is een dagelijks gebeuren in het ziekenhuis en in de

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

4.1 Fysiologische variabelen

 vitamine D concentraties zijn hoger in de zomer dan in de winter;

4.2 Variabelen in voorbereiding van de patiënt

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

4.2.2 Fysieke inspanningen

4.3 Variabelen in bloedafname

4.3.1 Selectie correcte afnametubes

4.3.1.1 Soort tubes

Code Buis Stop

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

Code Buis Stop

Naast ‘Voorkeursrecipiënt’ kan men de af te nemen tube terugvinden.

4.3.1.2 Aantal tubes

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

4.3.3 Te vermijden prikplaatsen

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

infuusarm: stop het infuus minimum 2 minuten vooraf, leg de

In de buurt van of doorheen Niet-gezonde huid heeft minder recuperatiecapaciteit

Oedemateuze zones Minder goede perfusie, makkelijker complicaties. Mogelijke pre-

4.3.4 Pompen met de vuist

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

De bovenste grafiek toont een stijging van de

De onderste grafiek toont aan dat het enkel

4.3.5 Tijdstip van afname

4.3.5.1 Therapeutische Drug Monitoring (TDM)

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

Raadpleeg de labogids voor specifieke informatie.

4.3.6 Houding van de patiënt

Ter illustratie enkele cijfers:

Parameter Liggend Zittend Staand

4.3.7 Aanbrengen van de stuwband

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

4.3.8 Afnamevolgorde en gebruik tubes

De te hanteren afnamevolgorde is de volgende:

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

Stop Kleur Additief Gebruik

Lichtblauw Citraat Citraatplasma wordt o.a. gebruikt om de

Rood Stollingsactivator Serum kan o.a. gebruikt worden voor de meeste

Groen Heparine Heparineplasma kan o.a. gebruikt worden voor de

Grijs Natrium- Deze buis wordt o.a. gebruikt om glucose en lactaat

Wit Geen ‘Dummy’ tube

Richtlijnen perifere veneuze bloedafname

4.3.9 De vulling van de bloedtubes

De verhouding citraat/bloed is kritisch voor de stollingsbepalingen. Onvoldoende vulling leidt tot

De optimale vulling van een tube wordt aangegeven door de punt