5 6275958332066890396

¥Àj«r
PÀæ.¸ÀA. «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄl ¸ÀASÉå

PÀqÁØAiÀÄ «eÁÕ£À (Essential Science)
ªÉÊeÁÕ¤PÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ, SI ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÆZÀåAPÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀæPÀn¸ÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, UÀæºÀUÀ¼À PÀÄjvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁ»wUÀ¼ÀÄ, PÉÆÃ«qï-19, ºÉÆ¸ÀfÃ«UÀ¼À
D«µÁÌgÀ 2020-21, gÁªÀiÁìgÀ eËUÀÄ vÁtUÀ¼ÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ
«±ÀézÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨ÁºÁåPÁ±À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ ¨ÁºÁåPÁ±À PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ,
PÀæAiÉÆeÉ¤Pï EAf£ï, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï, ¥ÀæªÀÄÄR ±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
«µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ/QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªÀÄÄR
¥sÉÆÃ©AiÀiÁUÀ¼ÀÄ, PÀÈ¶ PÁæAwUÀ¼ÀÄ, ªÁAiÀÄÄªÀiÁ°£ÀåzÀ PÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ,
d®ªÀiÁ°£Àå PÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ (Polymers), ¥ÀæªÀÄÄR
ªÀÄÆ®ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À C¢gÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸Á§Æ£ÀÄ (Soaps), ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ (Detergents), ¥ÀæªÀÄÄR
L¸ÉÆÃmÉÆÃ¥ïUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ, ¥Àj¸ÀgÀªÁzÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÀ¼ÀÄ, C½«£ÀAa£À
¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ (Endangered Species), ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð QæAiÉÄ Pollination, ¸À¸ÀåUÀ¼À ZÀ®£ÉUÀ¼ÀÄ
1 (Movements of Plants), ¥ÀæªÀÄÄR fÃ«UÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ G¹gÁlzÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªÀÄÄR 1 - 55
¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ, PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ GzÉÝÃ±À,
eÉÊ«PÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÇåÃªÀÄ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÉÄÊ°UÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ, «¸ÀÛøvÀ gÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ, «eÁÕ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR
¢£ÁZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR d®«zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ, List of Scientific
Laws (ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ), FATHER OF VARIOUS BRANCHES OF SCIENCE, dUÀwÛ£À
¥ÀæªÀÄÄR d®¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ, gÀ¸ÁAiÀÄ£À±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀzÀ°è £ÉÆ¨É¯ï ¥Àæ±À¹Û, ¨sËvÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀzÀ°è
£ÉÆ¨É¯ï ¥Àæ±À¹Û, ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉÃ zÉÃ±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀªÀÄgÁ¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ,
dUÀwÛ£À ¥ÀæªÀÄÄR d®¸ÀA¢üUÀ¼ÀÄ (Straights), COP ¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ
¥ÀæªÀÄÄR AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, PÀ£ÁðlPÀzÀ°ègÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, C¥ÁAiÀÄPÉÆÌ¼ÀUÁVgÀÄªÀ
¥ÁætÂUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀët AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀÄªÀ 18 PÁ¬ÄÝlÖ fÃªÀUÉÆÃ¼ÀUÀ¼ÀÄ, CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ, ¸ÁUÀgÀ ¥ÀæªÁºÀUÀ¼ÀÄ, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ UÀr gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªÀÄÄR
vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À DuÉPÀlÄÖÖUÀ¼À «±ÉÃµÀvÉ, ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀÄ¨sÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ, ¥ÀªÀ£À±ÀQÛ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ, dUÀwÛ£À ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÀÄ, CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¥ÀæªÀÄÄR ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ, ªÉÊeÁÕ¤PÀ C£ÉéÃµÀuÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÆ¼ÉUÀ¼ÀÄ (Bones) , «l«Ä£ïUÀ¼ÀÄ
(Vitamins), PÀ£ÁðlPÀzÀ°ègÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀ£Àå¥ÁætÂ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀQëzsÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, UÀæAyUÀ¼ÀÄ, ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð, gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À ªÀUÁðªÀuÉ,
gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç CHEMISTRY

1. ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ (HYDROCARBONS) 56 - 64
2. DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ (ACIDS, BASES AND SALTS) 64 - 76
3. ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ (METALS & NON-METALS) 76 - 94
4. zsÁvÀÄUÀ¼À DªÀvÀð¤ÃAiÀÄ ªÀVÃðPÀgÀt (PERIODIC CLASSIFICATION OF ELEMENTS) 94 - 103
5. C¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ (Non-metals) (gÀAdPÀ, UÀAzsÀPÀ, PÁ§ð£ï, ¹°PÁ£ï, PÉÆèÃj£ï) 104 -111
6. gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ (CHEMICAL REACTIONS & EQUATIONS) 112 - 118
7. OzÉÆåÃVPÀ gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç (¸ÀÄPÉÆæÃ¸ï, UÁdÄ, PÁUÀzÀ, ¥Áè¹ÖPï, ¹ªÉÄAmï) 119 - 127
8. ¤ÃgÀÄ (WATER) 128- 136
9. £ÀªÀÄä ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À zÀæªÀåUÀ¼ÀÄ (MATTER) 137- 148
10. «QgÀt¥ÀlÄvÀé (RADIOACTIVITY) 149- 152
11. C¤®UÀ¼À ªÀvÀð£É (BEHAVIOUR OF GAS) 152- 156
12. C£Àé¬ÄPÀ gÀ¸ÁAiÀÄ£À±Á¸ÀÛç (APPLIED CHEMISTRY) 157- 179
fÃªÀ±Á¸ÀÛç (BIOLOGY)
1. fÃªÀ£ÀQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ (LIFE PROCESS) 180 - 206
2. ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀæt (CONTROL & COORDINATION) 207 - 211
3. UÀæAyUÀ¼ÀÄ GLANDS 212 - 223
4. PÁå£Àìgï (CANCER) 224 - 225
5. C£ÀÄªÀA²ÃAiÀÄvÉ (HERIDITY) 225 - 231
6. fÃªÀ dUÀvÀÄÛ (LIVING WORLD) 232 - 257
7. DºÁgÀ (FOOD) 257 - 268
8. ¸ÀÆPÀëöä fÃ«UÀ¼À ¥Àæ¥ÀAZÀ (WORLD OF MICROBES) 269 - 279
9. Kqïì - MAzÀÄ ªÀiÁgÀPÀ PÁ¬Ä¯É (AIDS) 280 - 285
10. fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À (STUDY OF CELLS) 286 -294
11. CAUÁA±À (TISSUES) 295 - 308
12. eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼ÀÄ (SENSE ORGANS) 309 - 313
13. fÃ«UÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ £ÀqÉ¸ÀÄvÀÛªÉ ? (HOW DO ORGANISMS REPRODUCE) 314 - 325
14. ªÀÄtÄÚ (SOIL) 326
15. C£Àé¬ÄPÀ fÃªÀ±Á¸ÀÛç (APPLIED BIOLOGY) 327 - 348
¨sËvÀ±Á¸ÀÛç (PHYSICS)
1. ±À§Ý (SOUND) 349 - 358
2. ¨É¼ÀPÀÄ (LIGHT) 358 - 371
3. ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀtðªÀÄAiÀÄ dUÀvÀÄÛ (HUMAN EYE AND COLOURFUL WORLD) 371 - 375
4. «±Àé (UNIVERSE) 375 - 389
5. ¨sÀÆ«Ä (THE EARTH) 389 - 401
6. PÁAvÀvÀé (MAGNETISM) 401 - 410
7. «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ (ELECTRICITY) 411 - 416
8. UÀÄgÀÄvÀé (GRAVITY) 417 - 421
9. ZÀ®£É (MOTION) 422 - 433
10. «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ «QgÀtUÀ¼ÀÄ (ELECTROMAGNETIC RADIATIONS) 433 - 440
11. «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ (ELECTRO MAGNETIC INDUCTION) 441 - 442
12. GµÀÚ (HEAT) 443 - 449
13. C£Àé¬ÄPÀ ¨sËvÀ±Á¸ÀÛç (APPLIED PHYSICS) 450 - 459
14. «±ÉÃµÀ «eÁÕ£À (SPECIAL SCIENCE) 460 - 475
15. ¥ÀæªÀÄÄR ºÉÃ½PÉ gÀÆ¥ÀzÀ §ºÀÄªÀÄÄRå ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ 476 - 487
vÀAvÀæeÁÕ£À TECHNOLOGY
1. eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£À (BIOTECHNOLOGY) 487 - 498
2. PÀA¥ÀÆålgï vÀAvÀæeÁÕ£À (COMPUTER TECHNOLOGY) 499 - 513
3. E¯ÉPÁÖç¤Pïì (ELECTRONICS) 514- 518
4. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨ÁºÁåPÁ±À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜ (ISRO) 518- 526
5. DRDO ( DEFENCE RESEARCH AND DEVELOPMENT ORGANISATION) 526 - 532
6. gÀPÀëuÁ vÀAvÀæeÁÕ£À DEFENCE TECHNOLOGY 533 - 545
7. ¨ÉÊfPÀ ±ÀQÛ (NUCLEAR ENERGY) 545 - 552
¥Àj¸ÀgÀ ±Á¸ÀÛç ECOLOGY
1. ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ (ENVIRONMENTAL ISSUES) 553 -560
2. £ÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À (OUR ENVIRONMENT) 561 - 575
3. fÃªÀzÀ «PÁ¸À (ORGANIC EVOLUTION) 576 - 586
4. fÃªÀ¨sÀÆgÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ZÀPÀæUÀ¼ÀÄ (BIOGEOCHEMICAL CYCLES) 587 - 591
5. ±ÀQÛAiÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ (ALTERNATE SOURCES OF ENERGY) ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ..... 592 - 596
4G SCIENCE & TECHNOLOGY
PÀqÁØAiÀÄ «eÁÕ£À (Essential Science)

ªÉÊeÁÕ¤PÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ
PÀæ.¸À. G¥ÀPÀgÀtzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀ ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®Ä («ªÀiÁ£À,
1. C«ÄäÃlgï «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀªÀ£ÀÄß eÉmïEAf£ï, AiÀÄÄzÀÞ
C¼ÉAiÀÄ®Ä «ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ)
2. D°Ö«ÄÃlgï «ªÀiÁ£À ¸ÀAZÁgÀzÀ°è 21. gÉÃ£ïUÉÃeï ¤UÀ¢vÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è ©zÀÝ
¨sÀÆ«Ä¬ÄAzÀ «ªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄ¼ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß
zÀÆgÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä C¼ÉAiÀÄ®Ä
Y
(JvÀÛgÀ) 22. ¹¸ÉÆäÃ«ÄÃlgï ¨sÀÆPÀA¥ÀzÀ gÀ¨sÀ¸ÀªÀ£ÀÄß
G
3. C¤ªÉÆ«ÄÃlgï UÁ½AiÀÄ ªÉÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ C¼ÉAiÀÄ®Ä
LO
CzÀgÀ ¢PÀÌ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä 23. ¹àqÉÆÃ«ÄÃlgï ªÁºÀ£ÀUÀ¼À dªÀ
4. DrAiÉÆÃ «ÄÃlgï ±À§ÝzÀ wÃªÀævÉAiÀÄ£ÀÄß 24. NqÉÆÃ«ÄÃlgï ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ PÀæ«Ä¹zÀ zÀÆgÀ
O
C¼ÉAiÀÄ®Ä 25. ¹àUÉÆäÃªÀiÁ£ÉÆ«ÄÃlgï gÀPÀÛzÀ MvÀÛqÀ
N
5. ¨ÁgÉÆÃ«ÄÃlgï ªÁvÁªÀgÀtzÀ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß 26. ¸ÉÖvÀ¸ÉÆÌÃ¥ï ºÀÈzÀAiÀÄ §rvÀ
H
C¼ÉAiÀÄ®Ä
27. mÁPÉÆÃ«ÄÃlgï «ªÀiÁ£ÀUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ
C
6. ¨ÉÊ£ÁPÀÄå®gï zÀÆgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À UÁvÀæªÀ£ÀÄß AiÀiÁAwæPÀ zÉÆÃtÂUÀ¼À
E
ªÀÈ¢Þ¹ £ÉÆÃqÀ®Ä ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä
T
7. J¯ÉPÉÆÖç PÁrðAiÉÆÃUÁæ¥sï ºÀÈzÀAiÀÄzÀ ZÀ®£É / 28. ªÉÇÃ¯ïÖ«ÄÃlgï «¨sÀªÁAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï
(ECG) PÁAiÀÄð ZÁ®PÀ §® (Emf)
&
8. PÀæAiÉÆÃ«ÄÃlgï PÀrªÉÄ vÁ¥À 29. ¥sÉÊgÀ£ÉÆ«ÄÃlgï ¸ËgÀ«QgÀt
E
9. qÉÊ£ÀªÉÆÃ AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß 30. qÉÆÃ¹«ÄÃlgï «QgÀt ªÀÄlÖ
C
«zÀÄåZÀQÑ AÛ iÀiÁV ¥ÀjªÀwð¸À®Ä
31. ªÀiÁåVßlÆåqï¸ÉÌÃ¯ï £ÀPÀëvÀæUÀ¼À ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀvÉ
N
10. J¯ÉPÉÆÖçJ£ï ¸É¥sÀ¯Á£ïUÁæ¥sï ªÉÄzÀÄ½£À «zÀÄåvï
32. ¨ÉÆÃ¥Ámïð¸ÉÌÃ¯ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ªÉÃUÀ
(EEG)
E
C¯ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä
I
33. ªÉÆÃ¸ÉÌÃ¯ï R¤dUÀ¼À PÀptvÉ
11. JAqÉÆÃ¸ÉÆÌÃ¥ï zÉÃºÀzÀ M¼ÀV£À
C
CAUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À®Ä 34. jPÀÖgï¸ÉÌÃ¯ï ¨sÀÆPÀA¥À£ÀzÀ wÃªÀævÉ
S
12. ¥ÁåxÉÆÃ«ÄÃlgï ¤Ãj£À D¼À/¸ÁUÀgÀzÀ D¼À 35. PÉ°é£ï¸ÉÌÃ¯ï vÁ¥ÀªÀiÁ£À
36. ºÉÊqÉÆæÃ«ÄÃlgï zÀæªÀUÀ¼À ¸ÁAzÀævÉ
4G
13. UÁå®é£ÉÆÃ«ÄÃlgï PÀrªÉÄ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ
14. ºÉÊqÉÆæÃ¥ÉÆÃ£ï ¤Ãj£À PÉ¼ÀUÉ ±À§ÝªÀ£ÀÄß 37. jAiÉÆÃ¸ÁÖmï «zÀÄåvï gÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ
C¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ªÀiÁqÀ®Ä
15. ¯ÁåPÉÆÖÃ«ÄÃlgï ºÁ°£À ±ÀÄzÀÞvÉ 38. PÉæ¸ÉÆÌÃUÁæ¥ï ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
16. ªÀiÁ£ÉÆÃ«ÄÃlgï C¤®UÀ¼À MvÀÛqÀ 39. ¥Á°UÁæ¥ï ¸ÀÄ¼Àî£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®Ä
17. ªÉÄÊPÉÆæÃ¥sÉÆÃ£ï ±À§Ý ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvï 40. E.JA.f. ªÀiÁA¸ÀRAqÀUÀ¼À zÉÆÃµÀ
¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÁV ¥ÀjªÀvÀð£É ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®Ä
18. ¥Éj¸ÉÆÌÃ¥ï ¸À¨ïªÉÄj£ïUÀ½AzÀ 41. ºÉÊUÉÆæÃ«ÄÃlgï ªÁvÁªÀgÀtzÀ DzÀðvÉ
¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ªÉÄÃ®älÖzÀ 42. xÀªÉÆÃð¸ÁÖöåmï ¤¢üðµÀÖ ªÀÄlÖzÀ GµÀÚvÉ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß «ÃQë¸À®Ä 43. zÀÄåwPÉÆÃ±À ¨É¼ÀQ£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvï
19. ¥ÉÊgÉÆÃ«ÄÃlgï C¢üPÀ vÁ¥À ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV
20. gÉqÁgï ºÁgÁqÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß 44. ±ÀÄµÀÌPÉÆÃ±À g Á ¸ Á ¬ Ä ¤ P À
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
1
«zÀÄåvï ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä
45. ¨ÉÆÃ¯ÉÆÃ«ÄÃlgï E£Ááæ-gÉqï (»Ãmï) 66. PÉÆæÃ£ÉÆÃ«ÄÃlgï ºÀqÀUÀÄUÀ¼À°è ¸ÀjAiÀiÁzÀ
«QgÀtªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä. ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä
46. J¯ÉPÁÖæ£ï ¸ÀÆPÀëäzÀ±ÀðPÀ §ºÀ¼À ¸ÀtÚ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß 67. j¥sÁæöåPÉÆÖÃ«ÄÃlgï ªÀQæÃ¨sÀªÀ£À ¸ÀÄZÁåAPÀ
£ÉÆÃqÀ®Ä. 68. ¢PÀÆìa ¢PÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä
47. JAqÉÆÃ¸ÉÆÌÃ¥ï zÉÃºÀzÀ DAvÀjPÀ CAUÀUÀ¼À£ÀÄß 69. ªÉÄWÁ¥sÉÆÃ£ï ±À§ÝªÀ£ÀÄß CwÃ ªÀÄÆ®PÉÌ
¥ÀjÃQë¸À®Ä MAiÀÄå®Ä
48. UÁæªÀÄ¥sÉÇÃ£ï gÉPÁqïð ªÀiÁrzÀ
zsÀé¤AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀgÀÄvÁà¢¸À®Ä KPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
49. ªÀ¤ðAiÀÄgï PÁå°¥À¸ïð vÉ¼ÀÄªÁzÀ ¹°AqÀgï/ 1. ¦PÉÆÃ ¸ÉPÉAqï 10-12S
10-9S
Y
vÀAwAiÀÄ ªÁå¸À 2. £Áå£ÉÆÃ ¸ÉPÉAqï
50. PÁå¯ÉÆÃj«ÄÃlgï ±ÁRzÀ ¥ÀæªÀiÁt 3. ªÉÄÊPÉÆæÃ ¸ÉPÉAqï 10-6S
51. PÉÆæÃ£ÉÆÃ«ÄÃlgï ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ°è ºÀqÀV£À 4. «Ä° ¸ÉPÉAqï 10-3S
G
LO
gÉÃSÁA±ÀªÀ£ÀÄß 5. «Ä¤mï 60 S
¤zsÀðj¸À®Ä 6. ºÀªÀgï 60 ¤«ÄµÀ =3600
O
52. N»äÃlgï ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À «zÀÄåvï Sec
N
¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä 7. 1 ¢£À 24 UÀAmÉ=1440
H
53. D¥ÉÇÖÃ«ÄÃlgï PÀtÂÚ£À ªÀQæÃPÁgÀPÀ ¤«ÄµÀ=86400¸É
8. 1 ªÁgÀ 7 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ
C
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À®Ä
9. 1 ªÀµÀð 365 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ
E
54. MmÉÆ¸ÉÆÌÃ¥ï Q«AiÀÄ vÀªÀÄmÉ CxÀªÁ 10. DåAUï¸ÉÆÖçÃªÀiï 10-10m
T
PÀtð¥Àl®UÀ¼À ¥ÀjÃPÉëUÉ 11. £Áå£ÉÆÃ «ÄÃlgï 10-9m
55. ¥sÉÇÃmÉÆ«ÄÃlgï ¨É¼ÀQ£À JgÀqÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼À 10-6m
&
12. ªÉÄÊPÉÆæÃ «ÄÃlgï
¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀzÀ wÃªÀævÉ 13. «Ä° «ÄÃlgï 10-3m
E
AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃ°PÉªÀiÁqÀ®Ä 14. ¸ÉAn «ÄÃlgï 10-2m
C
56. PÀ®j«ÄÃlgï §tÚUÀ¼À wÃªÀævÉ 15. Q¯ÉÆÃ«ÄÃlgï 103m
10-12m
N
57. J¯ÉPÉÆÖæÃ¸ÉÆÌÃ¥ï «zÀÄåvï ZÁeïð 16. mÉgÁ«ÄÃlgï
9.461x1015m
E
EgÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀvÉÛUÉ 17. ¯ÉÊmïEAiÀÄgï
I
18. D¸ÉÆÖçÃ£ÉÆÃ«ÄPÀ¯ï AiÀÄÄ¤mï 1.5x1011m
58. ºÉÊ¥ÉÇìÃ«ÄÃlgï zÀæªÀUÀ¼À PÀÄ¢AiÀÄÄªÀ
C
19. ¥Á¸ÉðPï 3.26 ¯ÉÊmï
ºÀAvÀªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä
S
EAiÀÄgï=3,083x1016m
59. ¹àAiÀÄgÉÆÃ«ÄÃlgï UÉÆÃ¼ÁPÁgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À 20. ªÉÄÊ¯ï 1.6 Q.«ÄÃ
G
ªÀPÀævÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä 21. ¥sÀ«Äð 10-15m
4
60. mÉ°«ÄÃlgï zÀÆgÀzÀ ¸ÀÜ¼ÀzÀ°è £ÀqÉAiÀÄÄªÀ 22. ªÉÄÊPÉÆæÃUÁæA 10-9Kg
¨sËwPÀ WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß 23. «Ä°UÁæA 10-6Kg
(¸ÀÜ¼À) zÁR°¸À®Ä 24. UÁæA 10-3Kg
61. ªÉAZÀÄj«ÄÃlgï zÀæªÀUÀ¼À ºÀj«£À ¥ÀæªÀiÁt 25. QéAmÁ¯ï 102Kg
62. «¸ÉÆÌÃ«ÄÃlgï zÀæªÀzÀ ¹ßUÀÞvÉ 26. ªÉÄnæPï l£ï 103Kg
63. UÁæ««ÄÃlgï UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðuÉAiÀÄ£ÀÄß 27. CmÉÆÃ«ÄPï AiÀÄÆ¤mï 1.66x10-27Kg
C¼ÉAiÀÄ®Ä 28. ¥ËAqï 0.4537Kg
29. ¸ÀèUï 14.59KgÉ
64. ¸ËgÀPÉÆÃ±À ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvï
30. PÉëÃvÀæ¥sÀ®zÀ ¥ÀjªÀvÀð£É 4046(m2)=1JPÀgÉ
±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV
31. 100 ºÉPÉÃÖgï 1 ZÀ.Q.«ÄÃ (Km2)
65. ¸ÉÊmÉÆÃ«ÄÃlgï zÉÃºÀzÀ°ègÀÄªÀ 32. 10 «Ä°°Ãlgï 1 ¸ÉAn °Ãlgï=
fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À 0.018 ¦Amï
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß KtÂPÉ
2
33. 100 ¸ÉAn °Ãlgï 1 °Ãlgï=1.76 ¦Amï SI ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
34. 10 °Ãlgï 2.2 UÁå®£ï 1. ¸ÁªÀÄxÀåð ªÁåmï
35. 1 nJªÀiï¹ ¸Á«gÀ «Ä°AiÀÄ£ï 2. «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ Q¯ÉÆÃªÁåmï UÀAmÉ (kwh)
PÀÆå©Pï¦üÃmï ªÀåªÀºÁjPÀ KPÀªÀiÁ£À
(1000000000 PÀÆå©Pï ¦üÃmï) 3. dªÀ «ÄÃ/¸ÉPÉAqï (ms-1)
36. 1 °Ãlgï 1000 «Ä° °Ãlgï 4. ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ «ÄÃlgï
37. 1 ºÉPÉÃÖgï 2.46 JPÀgÉ 5. ¸ÁÜ£À¥À®èl «ÄÃlgï
38. 1 ¨ÁågÉ¯ï 159 °Ãlgï=42 UÁå®£ï 6. ªÉÃUÀ «ÄÃlgï/¸ÉPÉAqï (ms-1)
39. 1 ºÉZï¦ 746ªÁåmï=0.746kw 7. PÁ® ¸ÉPÉAqï
40. 1 PÁå¯ÉÆÃj 4.18 eË¯ïì 8. PÉ®¸À £ÀÆål£ï «ÄÃlgï or eË¯ï
41 1 Q¯ÉÆÃ PÁå¯ÉÆÃj 4184 eË¯ïì 9. vÀÆPÀ £ÀÆål£ï
Y
42. 1 eË¯ïì 10000000 EDgïf 10. GµÀÚ eË¯ï
G
43. 1 ªÉÆÃ¯ï 6.023x1023 11. GzÀÝ «ÄÃlgï
«ÄÃlgï/¸ÉPÉAqï2 (ms-2)
LO
44. 1 UÀÄAmÁ 33¦üÃmïx33¦üÃmï=1089 12. ªÉÃUÉÆÃvÀÌµÀð
ZÀ.¦üÃmï=121 13. DªÀÈwÛ ºÀmïìð (Hz)
AiÀiÁqïð=101.17 ZÀ.«ÄÃ 14. ±ÀQÛ eË¯ï
45. 1 JPÀgÉ 40 UÀÄAmÉ 15. §®
O £ÀÆål£ï
N
46. 1 km 0.62 ªÉÄÊ¯ï 16. vÁ¥À PÉ°é£ï
H
47. MAzÀÄ C¢üPÀ ªÀµÀð - 366 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ 17. «zÀÄåzÁÞªÉÃ±À PÀÆ®ªÀiï
C
48. 1 qÀÀd£ï 12 (¸ÀASÉåUÀ¼À°è) 18. «¨sÀªÁAvÀgÀ ªÉÇÃ¯ïÖ
E
19. «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ DA¦AiÀÄgï
49. 1 UÉÆæÃ¸ï (gross) 144 (¸ÀASÉåUÀ¼À°è)
T
20. «zÀÄåvïgÉÆÃzsÀ NªÀiï
50. 1 ¨ÁågÉÃ¯ï 159 °Ãlgï 21. PÁAvÀPÉëÃvÀæ D¸ÉÖðqï CxÀªÁ mÉ¸Áè
&
51. 1 ¥sÁåzsÀªÀiï 6 Cr CxÀªÁ 1.8288 22. PÉÆÃ¤ÃAiÀÄ ªÉÃUÀ gÉÃrAiÀÄ£ï/¸ÉPÉAqï
«ÄÃlgïUÀ¼ÀÄ(¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ 23. zsÁgÀPÀ ¥sÁågÀqï
D¼À w½AiÀÄ®Ä)
E 24. ZÉÆÃzÀPÀvÉ ºÉ¤æ
52. 1 £ÁnPÀ¯ï ªÉÄÊ¯ï
C
1852 «ÄÃlgï CxÀªÁ 25. Power (¸ÁªÀÄxÀåð) - Watt
N
6076 Cr 26. MvÀÛqÀ - Pascal, Bar, Nm-2
E
27. Illumination - Lux
I
53. 1 ¥ÀgÀªÀiÁtÄ gÁ² 1.66x10-24g =1.66 28. Luminous Flux - Lumen
x10-27 PÉf
C
29. Magnetic Flux - Weber
1x10-9M
S
54. 1 J£ïJA 30. Magnetic Flux density - Tesla
55. 1 «Ä°AiÀÄ£ï 106 31. Luminous Intensity - Candela
G
32. Amount of substance - Mole
109
4
56. 1 ©°AiÀÄ£ï
33. Magnetic field - Tesla
57. 1 næ°AiÀÄ£ï 1012 34. NeÉÆÃ£ï ¥ÀzÀgÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt - Dobson
58. 100 næ°AiÀÄ£ï 1014 35. GµÀÚ ¸ÁªÀÄxÀåð - J/k
59. 1 ¥sÀ«Äð 10-15 «Ä.UÉ ¸ÀªÀÄ 38. «²µÀÖ GµÀÚ - J/kg.k
60. 1 n.JA.¹ 28316.84«ÄÃ°AiÀÄ£ï °ÃlgïUÀ¼ÀÄ 37. UÀÄ¥ÉÆÛÃµÀÚ - J/kg
61. 1 PÀÆå¸ÉPï 28.317°Ã/¸É 38. £ÀPÀëvÀæUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀ - eÉÆÃwgïªÀµÀð
(DzsÀÄ¤PÀ KPÀªÀiÁ£À-¥Á¸ÉðPï)
Që¥ÀtÂ Që¥ÀtÂ ªÉÃUÀ 39. £ËPÀAiÀiÁ£ÀzÀ CAvÀgÀ - £ÁnPÀ¯ïªÉÄÊ¯ï
1) ¸À¨ï ¸Á¤Pï 0.65 jAzÀ 0.8 ªÀiÁZï 40. ¤Ãj£À D¼À - ¥ÁåzÀªÀiï
2) mÁæ£Áì¤Pï 0.8 jAzÀ 1 ªÀiÁZï 41. ±À§Ý - qÉ¹§¯ï
42. PÁUÀzÀzÀ JtÂPÉ - jÃªÀiï
3) ¸ÀÆ¥Àgï ¸Á¤Pï 1 jAzÀ 5 ªÀiÁZï
43. a£Àß ªÀÄvÀÄÛ ªÀdæzÀ ±ÀÄzÀÞvÉ - PÁågÉmï
4) ºÉÊ¥Àgï ¸Á¤Pï 5 ªÀiÁZïVAvÀ ºÉZÀÄÑ 3
44. ¸ÁAzÀævÉ - Kg/m
3
PÉÆÃ«qï-19 PÉÆÃ«²Ã¯ïØ£À ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¥ÀjÃPÉë £ÀqÉ¸À®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
(COVID-19 : Corona Virus Disease-2019)
OµÀ¢ü ¤AiÀÄAvÀæt ¥Áæ¢üPÁgÀ M¦àUÉ ¤ÃrzÉ.
* EzÀÄ ºÉÆ¸ÀzÁV ¥ÀvÉÛAiÀiÁzÀ PÉÆgÉÆÃ£Á ªÉÊgÀ¸ï * CORONA VIRUS £À°è RNA EzÉ.
eÁwUÉ ¸ÉÃjzÀ ºÉÆ¸À ¥Àæ¨sÉÃzÀzÀ ªÉÊgÀ¸ï¤AzÀ GAmÁzÀÀ * ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉÆªÁQìÃ£ï ®¹PÉ ¤ÃrzÀ ¢£À - d£ÀªÀj
gÉÆÃUÀ. 10-2021 (50 d£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É)
* EzÀÄ ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀvÉÛAiÀiÁzÀzÀÄÝ 2019gÀ°è (r.31) * C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ - L¹JADgï ªÀÄvÀÄÛ
aÃ£ÁzÀ ªÀÅºÁ£ï £ÀUÀgÀzÀ°è. ¨sÁgÀvï§AiÉÆÃnPï
* PÉÆÃ«qï-19 GAmÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ PÉÆgÉÆÃ£Á * «ªÀiÁ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ¥Áæ¢üPÁgÀ (IRDAI)
ªÉÊgÀ¸ï£À°è_______EzÉ - DgïJ£ïJ gÀÆ¦¹zÀ DgÉÆÃUÀå ¤ÃwAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - PÀgÉÆÃ£ÁPÀªÀZï
* PÉÆÃ«qï-19 MAzÀÄ_______ - ¦qÀÄUÀÄ («±Àé¥ÀÆtð ªÀÄvÀÄÛ PÀgÉÆÃ£Á gÀPÀëPï
Y
¸ÁAPÁæ«ÄPÀ) * ‘Project prana’ ºÉ¸Àj£ÀrAiÀÄ°è ICU ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ
G
* PÉÆÃ«qï-19UÉ PÁgÀtªÁzÀ gÉÆÃUÁtÄ (ªÉÊgÀ¸ï) ªÉAn¯ÉÃlgï C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹zÀªÀgÀÄ - IISc
LO
AiÀiÁªÀÅzÀÄ - J¸ïJDgïJ¸ï-¹M«-2 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
* Q¯ï PÀgÉÆÃ£Á C©üAiÀiÁ£À - ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±À
* PÉÆÃ«qï-19 ¸ÉÆAPÀÄ ¥ÀvÉÛUÉ §¼À¸ÀÄªÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ
O
¥ÀjÃPÉë - RT-PCR : Reverse transcription Poly- * PÉÆÃ«qï-19 ¸ÉÆÃAQUÉ M¼ÀUÁzÀ ¥ÀæPÀgÀtUÀ½UÉ ICMR
N
merase Chain Reaction AiÀiÁªÀ OµÀzÀ ¤ÃqÀ®Ä ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁrzÉ? - ºÉÊqÁæQì
PÉÆèÃgÉÆQé£ï
H
* ¥ÀAeÁ¨ï PÀgÉÆÃ£À ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ¤¨sÀðAzÀ ºÉÃjzÀ
* EwÛÃZÉUÉ PÉÃAzÀæªÀÅ gÀa¹zÀ DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÁ
C
ªÉÆzÀ® gÁdåªÁVzÉ.
PÁgÀåPÀvÀðgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAiÀÄA ¸ÉÃªÀPÀgÀ gÁµÀÖçªÁå¦ qÉÃmÁ
E
* PÉÆÃ«qï-19UÉ gÁå¦qï mÉ¹ÖAUï £ÀqÉ¹zÀ ªÉÆzÀ®
¨ÉÃ¸ï ºÉ¸ÀgÉÃ£ÀÄ ? - PÉÆÃ«qï AiÉÆÃzsÀgÀÄ (PÉÆÃ«qï
T
gÁdå - gÁd¸ÁÜ£À.
ªÁjAiÀÄgïì)
* PÀgÉÆÃ£Á ¸ÉÆAQ£À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄªÀ DgÉÆÃUÀå
* ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀ vÀqÉ PÁAiÉÄÝ – 1897
&
¸ÉÃvÀÄ Då¥ï£ÀÄß PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÉ.
* PÉÆÃ«²Ã¯ïØ ®¹PÉAiÀÄ vÀAiÀiÁgÀPÀgÀÄ - Oxford
E
* PÉÆÃ«qï-19 gÉÆÃVUÀ½UÉ DAiÀÄÄªÉÃðzÀ ªÀÄvÀÄÛ
«±Àé«zÁå®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D¸ÁÖçd¤Pï
C
D¯ÉÆÃ¥Àw aQvÉìAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀ ªÉÆzÀ® gÁdå -
UÉÆÃªÁ * Lock down E®èzÉÃ PÉÆgÉÆ£Á ªÉÊgÀ¸À£ÀÄß
E N
* ¦.JA. PÉÃgï ¤¢ü - PÉÆÃ«qï-19 «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀ®Ä ¤AiÀÄAwæ¹zÀ zÉÃ±À - PÀvÁÛgï
I
zÉÃtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀæ»¹®Ä F ¤¢üAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹vÀÄ. * WHO vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw WÉÆÃ¶¸À®Ä PÁgÀtªÁzÀ
C
* PÉÆÃ«qï-19UÉ §°AiÀiÁzÀ ªÉÆzÀ® gÁd ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ - 1)J¨ÉÆÃ¯ï 2) jhÄÃPÁ
3) ¥ÉÆÃ°AiÉÆÃ 4) H1N1 5) PÀgÉÆÃ£Á
S
ªÀÄ»¼É ¸Éà£ï£À gÁtÂ - ªÉÄjAiÀiÁ mÉgÉ¸Á
* PÉÆÃ«qï-19 «gÀÄzÀÞ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¸À®Ä WHO * PÀgÉÆÃ£À ªÉÊgÀ¸ï ºÀgÀqÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ? - MAmÉUÀ¼ÀÄ,
G
¨ÁªÀ° ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉPÀÄÌUÀ½AzÀ
4
£ÀªÀgÀÄ DAiÉÄÌ ªÀiÁrzÀ ¥ÀÄmÁâ¯ï DlUÁgÀ AiÀiÁgÀÄ -
¸ÀÄ¤Ã¯ï ZÉnæ * DgÉÆÃUÀå ¸ÉÃvÀÄ ªÉÆ¨ÉÊ¯ï Då¥ï - NIC C©üªÀÈ¢Þ
* PÉÆÃ«qï-19 ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ D¥ÀgÉÃµÀ£ï £ÀªÀÄ¸ÉÀÛ ¥Àr¹zÁÝgÉ.
PÁAiÀÄðZÀgÀuÉ PÉÊUÉÆAqÀªÀgÀÄ - ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨sÀÆ¸ÉÃ£É * PPE EzÀgÀ «¸ÀÛçvÀ gÀÆ¥À - Personal protective
Equipment
* PÀgÉÆÃ£Á ªÉÊgÀ¸ï ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ªÉÆlÖªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ
¯ÁPïqË£ï ºÉÃjzÀ ªÉÆzÀ® gÁdå - gÁd¸ÁÜ£À * ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¥Áè¸Áä aPÉvÉì PÉÃAzÀæ - zÉºÀ°
* PÀgÉÆÃ£Á ¸ÉÆAQvÀjUÉ G¥ÀZÀj¸À®Ä gÉÆÃ¨ÉÆÃmïUÀ¼À£ÀÄß * d£À¸ÀA¥ÀPÀð E®èzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ½UÉ DgÉÆÃUÀå ªÀåªÀ¸ÉÜ,
§¼À¹zÀ £ÀUÀgÀ - eÉÊ¥ÀÄgï PÉÆÃ«qï -19 jAzÀ §¼À®ÄwÛgÀÄªÀ gÉÆÃVUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÜ¼ÁAvÀj¸À®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÁAiÀÄÄ¥ÀqÉ AiÀiÁªÀ
* PÉÆÃ«qï-19 «±ÀéªÁå¦ gÉÆÃUÀ JAzÀÄ «±Àé DgÉÆÃUÀå
ºÉ°¥Áqï C£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹zÉ? C¦ðvï ºÉ¸Àj£À
¸ÀA¸ÉÜ WÉÆÃ¶¹zÉ.
ºÉ°¥Áqï
* DPïì¥sÀqïð «±Àé«zÁå®AiÀÄ ºÁUÀÆ D¸ÁÖçf¤Pï
* EwÛÃZÉUÉ AiÀiÁªÀ zÉÃ±À PÀgÉÆÃ£À ªÀÄÄPÀÛ zÉÃ±À JAzÀÄ
C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹gÀÄªÀ PÉÆÃ«qï-19 ®¹PÉAiÀiÁzÀ
WÉÆÃ¶¹zÉ - £ÀÆåf¯ÁåAqï * PÀ£ÁðlPÀzÀ AiÀiÁªÀ f¯ÉèAiÀÄ°è PÉÆÃ«qï-19 ¥ÀæPÀgÀt

zÁR¯Á¬ÄvÀÄ - PÀ®§ÄVð
* zÉÃ±ÀzÀ ªÉÆzÀ® ¥Áè¸Áä ¨ÁåAPï - £ÀªÀzÉºÀ°AiÀÄ°èzÉ
* ¸ÉÃgÀA E£ï¹ÖlÆåmï D¥sï EArAiÀiÁ - ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ
* Q¯ï PÀgÉÆÃ£Á C©üAiÀiÁ£ï - ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±À ¸ÀPÁðgÀzÀÄÝ
¥ÀÄuÉ (1966)
* «±ÀézÀ Cw zÉÆqÀØ ¥Áè¸Áä AiÉÆÃd£É ¥Áèn£Á -
* gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÉÊgÁ®f ¸ÀA¸ÉÜ - ¥ÀÄuÉ (1952)
ªÀÄºÁgÁµÀÖç ¸ÀPÁðgÀ eÁjUÉ vÀA¢vÀÄ.
* PÉÆÃªÁåQì£ï - ªÀÄÆV£À ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ¥Áè¸Áä AiÉÆÃd£É JAzÀgÉÃ£ÀÄ ? - Covid-19
aPÉvÉì ¥ÀqÉzÀÄ UÀÄtªÀÄÄRgÁzÀ d£ÀgÀ gÀPÀÛ¢AzÀ ¥Áè¸Áä * PÉÆÃ«²Ã¯ïØ - ZÀÄZÀÄÑªÀÄzÀÄÝ gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ¸ÀzÀå aPÉvÉì ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ gÉÆÃVUÀ½UÉ * PÉÆgÉÆÃ£Á ªÉÊgÀ¸ï ºÉÆ¸À ¥Àæ¨sÉÃzÀ - zÀQët D¦üæPÁzÀ°è
¸ÉÃj¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄ. ¸Á¸ïð PÉÆgÉÆÃ£Á ªÉÊgÀ¸ï-2gÀ ºÉÆ¸À ¥Àæ¨sÉÃzÀªÀ£ÀÄß
* PÉÆÃ«qï-19 ¤ªÁgÀuÉUÁV UV ¨Áè¸ÀÖgï ¸ÁzsÀ£À «eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ ¥ÀvÉÛºÀaÑzÀÄÝ CzÀ£ÀÄß 501 «2 JAzÀÄ
Y
vÀAiÀiÁjPÉ - DRDO ¢AzÀ gÀZÀ£É £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁrzÁÝgÉ.
* «±ÀézÀ CwzÉÆqÀØ PÉÆÃ«qï-19 D¸ÀàvÉæ - £ÀªÀzÉºÀ°AiÀÄ°è ºÉÆ¸ÀfÃ«UÀ¼À D«µÁÌgÀ 2020-21
G
LO
‘¸ÀzÁðgïªÀ®è¨sÀ ¨ÁAiÀiï ¥ÀmÉÃ¯ï D¸ÀàvÉæ  EwÛÃZÉUÉ ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ¯ÁzÀ “¸ÉÖçöÊgÉqï ºÉÃgÀ¹ÖçÃPï” ªÀÄvÀÄÛ
* COVID-19 RT-PCR ¥ÀjÃPÁë QmïUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ ‘J®Äå¹ªï ¦æ£ïì”UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ eÁwAiÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVªÉ
O
¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ qÀæUï PÀAmÉÆæÃ®gï D¥ï ? - amÉÖUÀ¼ÀÄ (CgÀÄuÁZÀ®¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è)
N
EArAiÀiÁ¢AzÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ -  EwÛÃZÉUÉ C¥sÁÏ¤¸ÁÛ£ÀzÀ°è ºÉ¸Àj¸À¯ÁzÀ mÉÆÃ¤ «mÉÖÃ¤
H
ªÉÄÊ¯Áå¨ï ¯ÁåAqÁjAiÀiÁ MAzÀÄ - §¸ÀªÀ£À ºÀÄ¼ÀÄ
C
* COVID- 19 ®¹PÉUÀ¼À CwzÉÆqÀØ ¸ÀAUÀæºÀPÁgÀgÁUÀ®Ä  C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ ºÀ¼À¢ DªÉÄ J°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁ¬ÄvÀÄ ? -
E
AiÀiÁªÀ ¸ÀA¸ÉÜ ¹zÀÞªÁVzÉ - UNICEF Mr±ÁzÀ°è
T
* PÀgÉÆÃ£Á «gÀÄzÀÞzÀ dUÀwÛ£À ªÉÆzÀ® ®¹PÉ JAzÀÄ  EwÛÃZÉUÉ £ÉzÀgÀ¯ÁåAqï «eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ, “PÁæ¸ï
gÀµÁå w½¹zÉ. ºÁUÁzÁgÉ CzÀgÀ ºÉ¸ÀgÉÃ£ÀÄ - ¥ÉqÉÆÃmÉÆæÃ¦¸ï UÉæÃmïxÀ£ÀâUïð” JA§ ºÉ¸Àj£À ºÉÆ¸À
&
“¸ÀÄànßPï- V” ¥Àæ¨sÉÃzÀ PÀAqÀÄ »rzÀgÀÄ. CzÀÄ MAzÀÄ - §¸ÀªÀ£À
E
* Covid-19 BWM JA§ ªÉÆ¨ÉÊ¯ï C¦èPÉÃ±À£ï C£ÀÄß ºÀÄ¼ÀÄ
C
AiÀiÁªÀ ¸ÀA¸ÉÜ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÉ - PÉÃAzÀæ ªÀiÁ°£Àå  dUÀwÛ£À CwÃ zÉÆqÀØ PÉÃªï «ÄÃ£ÀÄ ¸ÀAvÀwAiÀÄ Tor pu-
¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄAqÀ½ (CPCB) titora ªÀ£ÀÄß J°è C£ÉéÃ¶¸À¯ÁVzÉ - ªÉÄÃWÁ®AiÀÄzÀ
E N
* N-1 STOP- LAMP JA§ÄzÀÄ - PÉÆÃ«qï-19 eÉÊAwAiÀÄ ¨ÉlÖUÀ¼À°è
I
¥ÀjÃPÉë.  EwÛÃZÉUÉ «ÄqÀvÉ ºÁªÀ½¬ÄAzÀ vÀÄvÀÄð ¥Àj¹Üw
C
* COVID- 19 UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÉÃAzÀæ DgÉÆÃUÀå WÉÆÃ¶¹zÀ zÉÃ±À - ¥ÁQ¸ÁÛ£À
S  EwÛÃZÉUÉ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è ¥ÀvÉÛ ºÉaÑzÀ ‘Puntes

¸ÀaªÀgÀÄ ¥ÁægÀA©ü¹zÀ ¸ÀAªÁzÁvÀäPÀ «rAiÉÆÃ
UÉÃªÀiï£À ºÉ¸ÀgÉÃ£ÀÄ ? - PÀgÉÆÃ£Á ¥sÉÊl¸ïð Sanctus’ MAzÀÄ - ºÉÆ¸À «ÄÃ£ÀÄ ¥Àæ¨sÉÃzÀ
PÉÆÃ«qï
4 G
* “Fusarium wilt TR4”JA§ÄzÀÄ - ¨Á¼ÉVqÀzÀ
gÉÆÃUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ £ÉÆÃªÉ¯ï
 EwÛÃZÉUÉ PÉA¥ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¼À¢ §tÚ «Ä²ævÀ qÁæUÀ£ï¥sÉèöÊ¸ï
PÀAqÀÄ §A¢zÀÄÝ - PÉÃgÀ¼ÀzÀ PÉÆÃ¯ï eËUÀÄ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è
¥sÀAUÀ¸ï¸ÉÖöÊ£ï DVzÉ.  EwÛÃZÉUÉ ªÉÄÃWÁ®AiÀÄzÀ°è PÀAqÀÄ§AzÀ qÉvïPÁå¥ï
* Covid- 19 ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è “My Family- My respon- MAzÀÄ - Ct¨É
sibility” C©üAiÀiÁ£À DgÀA©ü¹zÀ gÁdå ? ªÀÄºÁgÁµÀÖç  UÀAUÁ£À¢AiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVgÀÄªÀ ‘¹¸ÉÆÖªÀÄ¸ï
* «±Àé OµÀ¢üPÁgÀgÀ ¢£À - ¸É¥ÉÖA§gï 25 UÁæöå¹®¸ï’ AiÀiÁªÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀ - «ÄÃ£ÀÄ
* PÉÆÃ«qï-19 aQvÉìUÁV AiÀiÁªÀ ¸ÀA¸ÉÜ ºÉZÀÄÑ  ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 77 eÁwAiÀÄ ºÉÆ¸À amÉÖUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ
±ÀÄ¢ÞÃPÀj¹zÀ DAn¸ÉgÁªÀ£ÀÄß’ C©üªÀÈ¢Ý¥Àr¹zÁÝgÉ - §AzÀ “ªÀiÁåxÉgÀ£ï VjzsÁªÀÄ” PÀAqÀÄ §gÀÄªÀÅzÀÄ -
L¹JADgï ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ°è
* PÉÆÃ«qï¤AzÀ 2021gÀ°è 15 PÉÆÃn d£ÀgÀÄ §qÀvÀ£À  DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ “¹¯ÉÃgÀÄ” £À¢AiÀÄ°è ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ¯ÁzÀ
¹ÜwUÉ ¹®ÄPÀ°zÁÝgÉ JA§ ªÀgÀ¢ ¥ÀæPÀn¹zÀªÀgÀÄ - «ÄÃ£ÀÄ - ªÀÄ»ìÃgï «ÄÃ£ÀÄ
«±Àé¨ÁåAPï  EwÛÃaUÉ ¸ÀÄ¢ÝAiÀÄ°èzÀÝ “¨ÁæAqÉqï gÁAiÀÄ¯ï”
JA§ÄzÀÄ - amÉÖ
MAzÀÄ f¯Éè MAzÀÄ GvÀà£Àß AiÉÆÃd£É (MrM¦)
 EwÛÃaUÉ ¥ÀÄuÉAiÀÄ CUÁgïPÀgï E£ï¹ÖlÆåmï£À
«eÁÕ¤UÀ¼À ºÉÆ¸ÀzÁV 2 ¸À¸Àå ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ DvÀä¤¨sÀðgÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ §®
»rzÁÝgÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ - 1) KjAiÉÆÃPÁ®£ï PÀªÁð¯ÉÊ£ïì ¤ÃqÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ DAiÀiÁ
- PÀ£ÁðlPÀzÀ PÀÄªÀÄÄmÁzÀ°è ¥ÀvÉÛ 2) KjAiÉÆÃPÁ®£ï f¯ÉèUÀ¼À ªÉÊ«zsÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ¸ÀÄ§£ÀÄß DAiÀÄÄÝ-
¥sÁ«ð¹¥sÁ®A - ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ ¹AzÀÄzÀÄUÁð PÉÆAqÀÄ MAzÉÆAzÀÄ f¯ÉèUÉ MAzÀÄ GvÀà£ÀßªÀ£ÀÄß
f¯ÉèAiÀÄ°è ¥ÀvÉÛ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
 ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁzÀ Starry Dwarf MAzÀÄ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ
- PÀ¥Éà ¥Àæ¨sÉÃzÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ
 EwÛÃZÉUÉ ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁzÀ ‘Thackeray’s ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ £ÀUÀgÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À, LnEJ¸ï,
cat’ JA§ÄzÀÄ - ºÁªÀÅ
Y
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É C©üªÀÈ¢Þ
gÁªÀiÁìgÀ eËUÀÄ vÁtUÀ¼ÀÄ
G
¨ÉA.UÁæªÀiÁAvÀgÀ ¨ÁºÁåPÁ±À ªÀÄvÀÄÛ gÀPÀëuÉ
LO
* gÁªÀiÁìgÀ M¥ÀàAzÀªÀÅ 1971 ¥sÉ§ÄæªÀj 2 gÀAzÀÄ EgÁ£ï ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ E¼ÀPÀ¯ï ¹ÃgÉ
zÉÃ±ÀzÀ gÁªÀiÁìgÀ£À°è eËUÀÄ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÉ §¼Áîj PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ ZÀlÄªÀnPÉ
ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
O
¨É¼ÀUÁ« AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtzÀ ©r¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
* ¨sÁgÀvÀzÀ 4 eËUÀÄ vÁtUÀ¼ÀÄ EwÛÃaUÉ gÁªÀiÁìgÀ eËUÀÄ
N
©ÃzÀgï AiÀÄAvÁæzsÁjvÀ PÀgÀPÀÄ±À¯ÉÆÃvÀà£Àß
vÁtUÀ¼À ¥ÀnÖUÉ ¸ÉÃ¥ÀðqÉAiÀiÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
H
1) ¯ÉÆÃ£Ágï ¸ÀgÉÆÃªÀgÀ - ªÀÄºÁgÁµÀÖç ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ Cj²t
C
2) ¸ÀÄgï CxÀªÁ QxÀªÀiï ¸ÀgÉÆÃªÀgÀ - DUÁæ, aPÀÌ§¼Áî¥ÀÄgÀ §ºÀÄ¨ÉÃrPÉAiÀÄ UÁæºÀPÉÆÃvÀà£Àß
E
GvÀÛgÀ¥ÀæzÉÃ±À aPÀÌªÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ PÁ¦ü ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¨ÁgÀÄ GvÀà£Àß
3) D¸Á£ï «Ä¸À®Ä ¥ÀæzÉÃ±À - GvÀÛgÁRAqÀ
T
4) PÀ§vÁð® eËUÀÄ ¥ÀæzÉÃ±À - ©ºÁgÀ avÀæzÀÄUÀð ªÉÆ¼ÀPÁ®ÆägÀÄ ¹ÃgÉ
* D¸Á£ï eËUÀÄ ¥ÀæzÉÃ±ÀªÀÅ GvÀÛgÀRAqÀ gÁdåzÀ zÁªÀtUÉgÉ gÁV
ªÉÆzÀ® eËUÀÄ ¥ÀæzÉÃ±ÀªÁVzÉ
& zsÁgÀªÁqÀ §ºÀÄ¨ÉÃrPÉ UÁæºÀPÉÆÃvÀà£Àß
E
* ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ 41 gÁªÀiÁìgÀ eËUÀÄ vÁtUÀ½ªÉ.
UÀzÀUÀ ¨ÁåqÀV Mt ªÉÄt¸ÀÄ
C
* ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÉÆzÀ® gÁªÀiÁìgï vÁt - D¸ÉÖçÃ°AiÀiÁzÀ
PÉÆÃ§Uïð ¥É¤£ÀÄì¯Á ºÁ¸À£À £ÁgÀÄ GvÀà£Àß
N
* ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® eËUÀÄvÁt - Mr±Á gÁdåzÀ a¯ÁÌ zÀQët PÀ£ÀßqÀ ¸ÁUÀgÉÆÃvÀà£Àß
¸ÀgÉÆÃªÀgÀ
I E ºÁªÉÃj ¨ÁåqÀV Mt ªÉÄt¸ÀÄ
C
* ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ gÁªÀiÁìgï vÁtUÀ¼À£ÀÄß PÀ®§ÄgÀV vÉÆUÀj¨ÉÃ¼É ªÀÄvÀÄÛ ¹ªÉÄAmï
S
ºÉÆA¢gÀÄªÀ zÉÃ±À - AiÀÄÄPÉ (175) PÉÆqÀUÀÄ PÁ¦ü ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¨Ágï GvÀà£Àß
* ªÉÄQìPÉÆ zÉÃ±ÀªÀÅ 142 vÁtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ 2£ÉÃ
PÉÆÃ¯ÁgÀ DmÉÆÃªÉÆ¨ÉÊ¯ïì
G
¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ.
PÉÆ¥Àà¼À DnPÉ UÉÆA¨ÉUÀ¼ÀÄ
4
* ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ Cw zÉÆqÀØ gÁªÀiÁìgï vÁt - zÀQët
CªÉÄjPÁzÀ ¨ÉÆ¯Á«AiÀiÁ zÉÃ±ÀzÀ ¯Á£ÉÆÃ¸ï r ªÀÄAqÀå ¨É®è
ªÉÆPÉÆì¸ï ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ §ºÀÄ¨ÉÃrPÉ UÁæºÀPÉÆÃvÀà£Àß
* ªÀÄ£Áìgï ¸ÀgÉÆÃªÀgÀ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É - gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ OµÀzsÉÆÃvÀà£Àß
dªÀÄÄäPÁ²äÃgÀ gÁªÀÄ£ÀUÀgÀ ZÀ£Àß¥ÀlÖtzÀ UÉÆA¨É & gÉÃµÉä
* ¸À°ÃA C° ¥ÀQëzsÁªÀÄ - UÉÆÃªÁzÀ ZÉÆÃgÁªÉÇzÀ°èzÉ ²ªÀªÉÆUÀÎ eÉÊ«PÀ OµÀzsÉÆÃvÀà£Àß
* ¸À°ÃA C° gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À - dªÀÄÄä vÀÄªÀÄPÀÆgÀÄ AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀt
PÁ²äÃgÀ GqÀÄ¦ ¸ÁUÀgÉÆÃvÀà£Àß
* ¸À°ÃA C° ¸ÀgÉÆÃªÀgÀ - ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ OgÀAUÁ¨Ázï GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ ¸ÁA¨Ágï ¥ÀzÁxÀð
«dAiÀÄ¥ÀÄgÀ zÁæQë
* ¸À°ÃA C° Ornithology Center - vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ
AiÀiÁzÀVj OµÀzsÉÆÃvÀà£Àß
«±ÀézÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨ÁºÁåPÁ±À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ : ¨ÁºÁåPÁ±À PÉÃAzÀæ, ²æÃºÀjPÉÆÃl, DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À
* zsÉåÃAiÀÄ - ªÀÄ£ÀÄPÀÄ®zÀ ¸ÉÃªÉUÁV ¨ÁºÁåPÁ±À
1. £Á¸Á (NASA) - £ÁåµÀ£À¯ï JgÉÆÃ£ÁnPïì ¸ÉàÃ¸ï
vÀAvÀæeÁÕ£À
Crä¤¸ÉÖçÃµÀ£ï
* ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - «PÀæªÀiï ¸ÁgÁ¨Á¬Ä
* ¸ÁÜ¥À£É - 1958
* ¥Àæ¸ÀPÀÛ CzsÀåPÀëgÀÄ - PÉ. ²ªÀ£ï
* PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj - ªÁ¶AUïl£ï r¹ CªÉÄjPÁ
¥ÀæªÀÄÄR GqÁªÀuÉ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ 7. d¥Á£ï - dPÁì (JAXA) d¥Á£ï KgÉÆÃ¸ÉàÃ¸ï
* PÉ¥ï PÉ£ÀªÉgÀ¯ï CxÀªÁ PÉÃ¥ï PÉÉ£Àr GqÀØAiÀÄ£À JPïì¥ÉÆègÉÃµÀ£ï KeÉ¤ì
PÉÃAzÀæ - ¥ÉÆèÃjqÁ * ¸ÁÜ¥À£É - CPÉÆÖÃ§gï-1, 2003
* ªÉAqÀ£À§Uïð GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ - PÁå°¥sÉÆÃ¤ðAiÀiÁ * PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj - mÉÆÃQAiÉÆÃ
2. gÀµÁå ¥sÉqÀgÀ¯ï ¨ÁºÁåPÁ±À ¸ÀA¸ÉÜ (RFSA) ¹JAJ¸ï-1 AiÀÄ±À¹é GqÁªÀuÉ :
* EzÀ£ÀÄß gÉÆ¸ïPÉÆ¸Àä¸ï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
Y
GqÁªÀuÁ ¢£ÁAPÀ - 2020 r¸ÉA§gï 17
* ¸ÁÜ¥À£É - 1992
§¼À¹zÀ GqÁªÀuÁ ªÁºÀPÀ - PSLV -C50
G

* PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj - ªÀiÁ¸ÉÆÌªï
LO
* ¨ÉÊPÀ£ÀÆgÀÄ G¥ÀUÀæºÀ GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ - PÀdQ¸ÁÛ£À ¸ÀÜ¼À - DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ²æÃºÀjPÉÆÃmÁzÀ°ègÀÄªÀ ¸ÀwÃ±À
zsÀªÀ£ï G¥ÀUÀæºÀ GqÁªÀuÁ PÉÃAzÀæ
3. AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï ¨ÁºÁåPÁ±À ¸ÀA¸ÉÜ (ESA)
O
* ¸ÁÜ¥À£É - 1975 «±ÉÃµÀvÉ - * ¹JAJ¸ï-1 JA§ÄzÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£À
¸ÀgÀtÂAiÀÄ 42£ÉÃ ¸ÀA¥ÀPÀð G¥ÀUÀæºÀ
N
* PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj - ¥Áåj¸ï
* EzÀÄ AiÀÄÄgÉÆÃ¦AiÀÄ£ï 22 zÉÃ±ÀUÀ¼À CAvÀgÀ- * 2011 dÄ¯ÉÊ 15gÀAzÀÄ GqÁªÀuÉ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÀÝ
¸ÀPÁðj ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
H
GSAT-12 G¥ÀUÀæºÀªÀ£ÀÄß CMS-01 §zÀ°¸À°zÉ.
* PËgÀÄ GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ : ¥sÉæAZï UÀAiÀiÁ£Á (zÀQët
CªÉÄjPÁ)
*
E CEzÀÄ «¸ÀÛjvÀ ¹Ã-¨ÁåAqï ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß

¨sÁgÀvÀ, CAqÀªÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆÃ¨Ágï, ®PÀë¢Ã¥ÀUÀ¼À
4. aÃ£Á gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨ÁºÁåPÁ±À ¸ÀA¸ÉÜ (CNSA or China
National Space Administration) T ¨sËUÉÆÃ½PÀ ªÁå¦ÛUÉ C£Àé¬Ä¹ MzÀV¸À°zÉ.
&
* ¦J¸ïJ¯ï« GqÁªÀuÁ ªÁºÀPÀªÀ£ÀÄß E¸ÉÆæÃzÀ
* ¸ÁÜ¥À£É - 1993 ªÀQðAUï ºÁgïì JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
E
* PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj - ©fÃAUï * EzÀÄªÀgÉUÀÆ ¦J¸ïJ¯ï« ¸ÀgÀtÂAiÀÄ°è 52
C
¥ÀæªÀÄÄR GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ G¥ÀUÀæºÀ GqÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀÄÝ, EªÀÅUÀ¼À°è
N
* fAiÀÄÄPÁé£ï G¥ÀUÀæºÀ GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ 49 GqÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁVªÉ.
E
* vÉÊAiÀÄÄªÁ£ï G¥ÀUÀæºÀ GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ
I
* ²ZÁAUï G¥ÀUÀæºÀzÀ GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ E¸ÉÆæÃ¢AzÀ ¦J¸ïJ¯ï« ¹-49 GqÁªÀuÉ :
C
* ªÉ£ïZÁAUï G¥ÀUÀæºÀzÀ GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ
* ¢£ÁAPÀ - 2020gÀ £ÀªÀA§gï 7
S
5. ¸ÉàÃµï-JPïì (Space-X)
¸ÀÜ¼À - DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ²æÃºÀjPÉÆÃmÁzÀ°ègÀÄªÀ ¸ÀwÃ±À
* dUÀwÛ£À ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÁzÀ KPÉÊPÀ SÁ¸ÀV ¨ÁºÁåPÁ±À
G
zsÀªÀ£ï G¥ÀUÀæºÀ GqÁªÀuÁ PÉÃAzÀæ
¸ÀA¸ÉÜ.
4
* ¸ÁÜ¥À£É - 2002 G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ : EMJ¸ï-1 & «zÉÃ±ÀzÀ 9
* PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj - ºÁªïxÉÆÃ£ïð, PÁå°¥sÉÆÃ¤ðAiÀiÁ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj MlÄÖ 10 G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ
* ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - J¯ÉÆÃ£ï ªÀÄ¸ïÌ * ¸ÀézÉÃ² ¨sÀÆ«ÃPÀëuÁ G¥ÀUÀæºÀ - EMJ¸ï-1
* KPÀPÁ®PÉÌ 143 G¥ÀUÀæºÀ GqÁªÀuÉ - E¸ÉÆæÃzÀ
«±ÀézÁR¯É ªÀÄÄjzÀ CªÉÄjPÁzÀ ¸ÉàÃµï-JPïì «±ÀézÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR gÁPÉmïUÀ¼ÀÄ
(24, d£ÀªÀj 2021) AiÀÄgÉÆÃ¥ï - KjAiÀiÁ£ï, ªÉUÁ
6. E¸ÉÆæ (ISRO or Indian Space Research AiÀÄÄ.J¸ï.J - qÉ¯ÁÖ, mÉÊmÁ£ï, ¥Á®Ì£ï Kj¸ï
Organisation) : gÀµÁå - ¸ÀÆAiÉÄeï, ¥ÉÆæÃmÁ£ï, CAUÁgÁ
* ¸ÁÜ¥À£É - 15 DUÀ¸ïÖ 1969 ¨sÁgÀvÀ - ¦J¸ïJ¯ï«, fJ¸ïJ¯ï«, ¹J¸ïJ¯ï«, JA.PÉ-3
* PÉ Ã AzÀ æ PÀ b É Ã j - ¨É A UÀ ¼ À Æ gÀ Ä , PÀ £ ÁðlPÀ
aÃ£Á - ¯ÁAUïªÀiÁZïð
* ¥ÁæxÀ«ÄPÀ GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ - ¸ÀwÃ±ï zsÀªÀ£À
d¥Á£ï - ªÀÄÆå, JZï-2
¨sÁgÀvÀzÀ ¨ÁºÁåPÁ±À PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ : * ªÀÄzsÀå ¥ÁæzÉÃ²PÀ zÀÆgÀ¸ÀAªÉÃ¢ ¸ÉÃªÁ PÉÃAzÀæ -
£ÁUÀ¥ÀÄgï
* «PÀæªÀiï ¸ÁgÁ¨sÁ¬Ä ¨ÁºÁåPÁ±À PÉÃAzÀæ (VSSC
or Vikram Sarabhai Space Centre) : PÉÃgÀ¼ÁzÀ * ¥ÀÆªÀð ¥ÁæzÉÃ²PÀ zÀÆgÀ¸ÀAªÉÃ¢ ¸ÉÃªÁ PÉÃAzÀæ -
wgÀÄªÀ£ÀAvÀ¥ÀÄgÀA PÀ®ÌvÁÛ
* zÀæªÀ £ÉÆÃzÀ£ÁPÁj ªÀåªÀ¸ÉÜ PÉÃAzÀæ (Liquid * zÀQët ¥ÁæzÉÃ²PÀ zÀÆgÀ¸ÀAªÉÃ¢ ¸ÉÃªÁ PÉÃAzÀæ -
Propulsion System Center) : ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
wgÀÄªÀ£ÀAvÀ¥ÀÄgÀA * ¨Á¯Á¸ÉÆgï gÁPÉmï GqÀØAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ - «í®gï
* ¨sËvÀ «eÁÕ£À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄ (Physical ¢éÃ¥ï, Nr¸Áì
Research Laboratory) : UÀÄdgÁvï£À CºÀªÀÄzÁ¨Ázï * ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨ÁºÁåPÁ±À, «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À
* ¨ÁºÁåPÁ±À C£ÀéAiÀÄ PÉÃAzÀæ (SAC) : UÀÄdgÁvï£À ¸ÀA¸ÉÜ - wgÀÄªÀA£ÀAvÀ¥ÀÄgÀA
Y
CºÀªÀÄzÁ¨Ázï * qË£ïgÉÃAeï ¸ÉÖÃµÀ£ï - ¥ÉÆÃmïð¨ÉèÃgï (CAqÀªÀiÁ£ï
G
* F±Á£Àå ¨ÁºÁåPÁ±À C£ÀéAiÀÄ PÉÃAzÀæ : ²¯ÁèAUï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆÃ§gï)
LO
ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ
E¸ÉÆæÃzÀ ¨sÀ«µÀåzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
* E¸ÉÆæÃ ¥sÉÆæÃ¥ÀÄ®ë£ï PÁA¥ÉèPïì - ªÀÄºÉÃAzÀæ Vj, 1) D¢vÀå L-1 - 2022 (PSLV-XL)
O
vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ
2) UÀUÀ£ÀAiÀiÁ£À -2021
N
* ¸ÀwÃ¸ï zsÀªÀ£ï ¨ÁºÁåPÁ±À PÉÃAzÀæ - ²æÃ ºÀjPÉÆÃl, 3) ±ÀÄPÀæAiÀiÁ£ï - 2023 (GSLV-MK-3)
H
DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À, E¸ÉÆæÃzÀ ªÀÄÄRå GqÁªÀuÁ PÉÃAzÀæ.
4) ¤¸Ágï (NISAR) - 2023
C
* AiÀÄÄ.Dgï.gÁªï G¥ÀUÀæºÀ PÉÃAzÀæ - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ 5) ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀézÉÃ² ¨ÁºÁåPÁ±À ¤¯ÁÝt - 2030
E
* gÁ¶ÖçÃAiÀÄ zÀÆgÀ ¸ÀAªÉÃ¢ ¸ÀA¸ÉÜ (National Remote 6) ªÀÄAUÀ¼ÀAiÀiÁ£ï 2 - 2023-24 (GSLV-MK-2)
T
Sensing Centre) _ ºÉÊzÁæ¨Ázï, vÉ®AUÁuï
7) ÇÉÆÖçÃ¸Áåmï-2 - 2025
* E¸ÉÆæÃ dqÀvÀé ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À WÀlPÀ - wgÀÄªÀ£ÀAvÀ¥ÀÄgÀ 8) ZÀAzÀæAiÀiÁ£ï3 - 2023-24
* C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¥ÀPÀð WÀlPÀ (DECU) -
& 9) ªÀiÁ£ÀªÀ ¸À»vÀ UÀUÀ£ÀAiÀiÁ£À - 2022 (GSLV-
E
CºÀªÀÄzÁ¨Ázï MK-3)
C
* ªÀiÁ¸ÀÖgï PÀAmÉÆæÃ¯ï ¥sÉ¹°n PÉÃAzÀæ - ºÁ¸À£ï ªÀÄvÀÄÛ
PÀæAiÉÆeÉ¤Pï EAf£ï - EAzsÀ£ÀªÁV zÀæªÀ
N
¨sÉÆÃ¥Á¯ï
ºÉÊqÉÆæÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ zÀæªÀ DQìd£ï §¼À¸ÀÄªÀ EAf£ï
E
* E¸ÉÆæÃ mÉ°ªÉÄnæ, mÁåçQAUï CAqï PÀªÀiÁAqï
I
£ÉmïªÀPïð (ISTRAC) - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ®PÉÆßÃ, * «±ÉÃµÀvÉ - PÀrªÉÄ GµÀÚvÉ
C
ªÀiÁjµÀ±ï, ²æÃºÀjPÉÆÃmÁ, ¥sÉÆÃmïð¨Éègï §Ä£ÉÊ, * ªÉÆzÀ® ºÁgÁl - 2010
S
¨ÉÊAiÀiÁ±ï (EAqÉÆÃ£ÉÃ¶AiÀiÁ) * PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁÕ¤ - Gnanagandhi
G
* CAvÀjÃPÀë PÁ¥sÉÆÃðgÉÃµÀ£ï - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, E¸ÉÆæÃzÀ
PÀæAiÉÆeÉ¤Pï EAf¤£À C£ÀéAiÀÄUÀ¼ÀÄ :
4
ªÁtÂdå CAUÀ
* PÀæAiÉÆeÉ¤Pï JAf£ï C¢üPÀ zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ PÀÆrªÉ.
* gÁ¶ÖçÃAiÀÄ zÀÆgÀ ¸ÀAªÉÃ¢ ¸ÀA¸ÉÜ - qÉºÀgÁqÀÆ£ï
* ¥Àæw KPÀªÀiÁ£ÀgÁ²AiÀÄ £ÉÆÃzÀ£ÀPÁjUÉ C¢üPÀ
* ¥À²ÑªÀÄ ¥ÁæzÉÃ²PÀ zÀÆgÀ¸ÀAªÉÃ¢ ¸ÉÃªÁ PÉÃAzÀæ -
£ÀÆPÀÄ§®ªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö ªÀiÁqÀÄwÛªÉ.
eÉÆÃzsÀ¥ÀÄgÀ
* zÀæªÀ ªÀÄvÀÄÛ WÀ£À £ÉÆÃzÀ£ÁPÁjUÀ½VAvÀ PÀæAiÉÆeÉ¤Pï
* GvÀÛgÀ ¥ÁæzÉÃ²PÀ zÀÆgÀ ¸ÀAªÉÃ¢ ¸ÉÃªÁ PÉÃAzÀÀæ -
EAzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¤RgÀ gÁ² C£ÀÄ¥ÁvÀPÉÌ
qÉºÀgÀÆqÀÆ£ï
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÁÛ §A¢ªÉ.
* E¸ÉÆæÃ AiÀiÁ£À ¤ªÀðºÀuÁ PÉÃAzÀæ - ¨Áå¯Á¼ÀÄ
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ Cw PÀrªÉÄ CtÄgÁ²¬ÄAzÀ PÀÆrzÀ
(¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ)
¤ÃgÁ«AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀ ºÁPÀÄvÀÛªÉ.
* ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨ÁºÁåPÁ±À «eÁÕ£À zÀvÁÛA±À PÉÃAzÀæ -
* RAqÁAvÀgÀ QëÃ¥ÀtÂUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉ.
¨Áå¯Á¼ÀÄ
* ¸ÀAªÀºÀ£À G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À GqÁªÀuÉ ªÀiÁqÀ®Ä Cw
* EArAiÀÄ£ï r¥ï ¸ÉàÃµï £ÉmïªÀPïð - ¨Áå¯Á¼ÀÄ
¸ÀÆPÀÛ EAf£ïUÀ¼ÁVªÉ.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï : ¥ÀæªÀÄÄR ±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ

* ¸ÁÜ¥À£É : 1914 1. C£Ál«Ä ¥ÁætÂUÀ¼À zÉÃºÀ
* ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ : ¥ÉÆæ.eÉ.J¯ï. ¹ªÀÄ£ï¸À£ï ªÀÄvÀÄÛ gÀZÀ£ÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À
¥ÉÆæ..¦.J¸ï. ªÀiÁåPïªÉÆÃºÀ£ï 2. ÇÉÆÖçÃ£ÉÆ«Ä DPÁ±ÀPÁAiÀÄUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
* PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj : PÉÆÃ®ÌvÁÛ 3. CPË¹ÖPïì ±À§â GvÀàwÛ ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£É
* ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ CzsÀåPÀëgÀÄ : ¥ÉÆæ.PÉ.J¸ï. gÀAUÀ¥Àà CzsÀåAiÀÄ£À
* ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÀÄð : ¥Àæw ªÀµÀð ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ£À 4. PÁ¸ÉÆäÃ®f «±ÀézÀ CzsÀåAiÀÄ£À
PÁAUÉæ¸ï£À ¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß DAiÉÆÃa¸ÀÄªÀÅzÀÄ 5. qÉªÉÆUÁæ¦ü d£À¸ÀASÉå CzsÀåAiÀÄ£À
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ 6. qÉAqÉÆæÃPÉÆæ£Á®f ªÀÄgÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
Y
PÀæ. ¸ÀÜ¼À ªÀµÀð 7. JAmÉÆÃªÉÆ®f QÃlUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
G
1) ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ PÀ®ÌvÁÛ 1914 8. PÁ¥ÉÆð®f ºÀtÄÚUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ
LO
100) ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ PÀ®ÌvÁÛ 2013 ©ÃdUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
101) dªÀÄÄä 2014 9. qÀªÉÆðmÁ®f ZÀªÀÄðPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
O
CzsÀåAiÀÄ£À
102) ªÀÄÄA¨ÉÊ 2015
N
10. UÉèöÊ¹PÉÆ®f eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼À
103) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ 2016 CzsÀåAiÀÄ£À
H
104) DAzsÀæ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ wgÀÄ¥Àw 2017 11. ¥ÉqÁ®f ªÀÄtÂÚ£À CzsÀåAiÀÄ£À
105) ªÀÄtÂ¥ÀÄgÀzÀ EA¥sÁ¯ï
106) ¥ÀAeÁ¨ï£À d®AzsÀgï
2018
2019
E C
12. £ÀÄ«Ä¸ï ªÀiÁånPïì £ÁtåUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
T
13. N¤ðxÁ®f ¥ÀQëUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
107) ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ 2020 14. ªÀÇ¯f ªÉÆmÉÖUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
&
108) ¥ÀÄuÉ 2022gÀ d£ÀªÀj 3 jAzÀ 7 15. ¦ü¯Á®f ¨sÁµÉUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
E
107£ÉÃ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï 16. ¹¸ÉÆäÃ¯f ¨sÀÆPÀA¥ÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
C
* £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¢£ÁAPÀ - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ d£ÀªÉj 3 17. ¥ÁåxÉÆÃ®f gÉÆÃUÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
N
jAzÀ 7 (2020)
18. PÉæ£ÉÆÃ®f vÀ¯É§ÄgÀÄqÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À
E
* zsÉåÃAiÀÄªÁPÀå - «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À¢AzÀ
I
19. §æAiÉÆÃ®f ºÁªÀ¸É ¸À¸ÀåUÀ¼À
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ
C
CzsÀåAiÀÄ£À
* GzÁÏl£É - ¥ÀæzsÁ¤ £ÀgÉÃAzÀæ ªÉÆÃ¢
S
20. PÁrðAiÉÆÃ®f ºÀÈzÀAiÀÄzÀ CzsÀåAiÀÄ£À
* 2020 d£ÀªÀj 4 jAzÀ 6 - ªÀÄPÀÌ¼À «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï
21. eÉgÉÆÃAmÁ®f ªÀAiÀÄ¹ì£À CzsÀåAiÀÄ£À
G
* 2020 d£ÀªÀj 5 ªÀÄvÀÄÛ 6 - ªÀÄ»¼Á «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï
4
22. ºÉªÀiÁmÁ®f gÀPÀÛzÀ CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£À ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÁgÀgÀ PÀÆl
23. ºÀ¦ðmÁ®f ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
* 2020 d£ÀªÀj 6 - gÉÊvÀ «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï
24. EQÛAiÉÆÃ®f «ÄÃ£ÀÄUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
* 2022gÀ d£ÀªÀj 3 jAzÀ 7gÀªÀgÉUÉ ¥ÀÄuÉAiÀÄ°è 108£ÉÃ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀªÀÅ ªÀÄ»¼Á 25. ªÉÄªÀiÁ®f ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
¸À§°ÃPÀgÀtzÉÆA¢UÉ ¸ÀÄ¹ÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV «eÁÕ£À 26. £É¥ÉÆæÃ®f ªÀÄÆvÀæ¦AqÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À JA§ zsÉåÃAiÀÄªÁPÀåzÉÆA¢UÉ 27. CAPÉÆÃ®f PÁå£Àìgï£À CzsÀåAiÀÄ£À
£ÀqÉAiÀÄ°zÉ. 28. M¦üAiÉÆÃ®f ºÁªÀÅUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
* ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¥ÁætÂUÀ¼À ¸Àä±Á£À - zÉºÀ° 29. MqÉÆÃAmÁ®f ºÀ®ÄèUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
* LLn ªÁgÀuÁ¹AiÀÄ°è ¨ÁºÁåPÁ±À ±ÉÊPÀëtÂPÀ PÉÃAzÀæ 30. C¹ÖAiÉÆÃ¯f ªÀÄÆ¼ÉUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
* ZÀAzÀæ£À ªÉÄÃ¯ÉäöÊ¬ÄAzÀ ªÀiÁzÀj ¸ÀAUÀæ»¹ ¨sÀÆ«ÄUÉ 31. JA©æAiÉÆÃ®f ¨sÀÆætzÀ CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀÄgÀ½zÀ ZÁAUï-E G¥ÀUÀæºÀ 32. C¥ÉÆÛÃªÀiÁ®f PÀtÄÚUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
WÀlPÀ-1 gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç Chemistry
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ (Hydrocarbons)
s ºÉÊqÉÆæÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ PÁ§ð£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À£ÀÄß UÀ¼ÀÄ NgÉhÆÃ£ï ¥ÀzÀgÀªÀ£ÀÄß £Á±À¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ.
ªÀiÁvÀæ M¼ÀUÉÆAqÀ ¢ézsÁvÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ. s ¥ÉmÉÆæÃ°AiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ PÀ°èzÀÝ®ÄUÀ¼ÀÄ ºÉÊqÉÆæÃ
s ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ C¤®UÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ (GzÁ PÁ§ð£ïUÀ¼À Cw ªÀÄÄRå DPÀgÀUÀ¼ÀÄ.
: «ÄxÉÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆæ¥ÉÃ£ï) zÀæªÀUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ s C°¥sÁånPï ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV
(GzÁ : ºÉPÉìÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉAfÃ£ï) CxÀªÁ ¥ÉmÉÆæÃ°AiÀÄA¤AzÀ ¥ÀqÉzÀgÉ, DgÉÆÃªÀiÁånPï
PÀrªÉÄ zÀæªÀ£À ©AzÀÄ«gÀÄªÀ WÀ£ÀUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRªÁV PÀ°èzÀÝ°è¤AzÀ
Y
(GzÁ: ¥ÁågÁ¦ü£ï ªÉÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £Áå¥ÀÛ°Ã£ï) ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
G
CxÀªÁ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. (GzÁ : s NgÉhÆÃPÉgÉÊmï (£ÉÊ¸ÀVðPÀ ªÉÄÃt) ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÀåUÀ½AzÀ
LO
¥Á° FxÉÊ°Ã£ï, ¥Á° ¥ÉÆæÃ¥ÉÊ°Ã£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥Á° ¥ÀqÉzÀ EvÀgÉÃ ªÉÄÃtUÀ¼ÀÆ G£ÀßvÀ D¯ÉÌÃ£ïUÀ¼À£ÀÄß
¸ÉÖöÊjÃ£ï) M¼ÀUÉÆArªÉ.
O
s CvÀåAvÀ ¸ÀgÀ¼À ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ï - «ÄÃxÉÃ£ï
ªÀVÃðPÀgÀt (Classification) :
N
s eËUÀÄ C¤® - «ÄÃxÉÃ£ï
s gÀZÀ£ÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ°è ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À£ÀÄß 2
H
s ¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ°è ¨sÀvÀÛzÀ ¥ÉÊgÀÄ PÉÆ¼ÉAiÀÄÄªÁUÀ ªÀÄÄRå UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ.
C
©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄªÀ C¤® - «ÄÃxÉÃ£ï
1. vÉgÉzÀ ¸ÀgÀ¥À½ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ
E
s eËUÀÄ £É®PÉÌ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ - ¨sÀvÀÛzÀ UÀzÉÝ
2. ªÀÄÄaÑzÀ ¸ÀgÀ¥À½ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ
T
s «±Àé eËUÀÄ £É® ¢£À - ¥sÉ§ÄæªÀj -2
s vÉgÉzÀ ¸ÀgÀ¥À½ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À£ÀÄß C°¥sÁånPï
s UÀtÂUÀ¼À°è ¥ÀzÉÃ-¥ÀzÉÃ ¨ÉAQ C£ÁºÀÄvÀUÀ¼ÀÄ
&
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. F
GAmÁUÀ®Ä PÁgÀt - «ÄÃxÉÃ£ï + UÁ½ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ PÁ§ð£ï£À, £ÉÃgÀ ¸ÀgÀ¥À½
E
s ¹.J£ï.f.AiÀÄ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ - «ÄÃxÉÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ FxÉÃ£ï CxÀªÁ PÀªÀ¯ÉÆqÉzÀ ¸ÀgÀ¥À½UÀ½AzÁVªÉÉ.
C
s ¹.J£ï.f.AiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä §¼À¹zÀ £ÀUÀgÀ - zÉºÀ° VæÃPï ¨sÁµÉAiÀÄ°è C°¥ÁåmÉÆÃ¸ï JAzÀgÉ
N
s ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¹ÃUÉºÀ½î vÁådå«¯ÉÃªÁj WÀlPÀzÀ PÉÆ§Äâ JAzÀxÀð. DzÀÝjAzÀ C°¥sÁånPï
E
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÉAzÀgÉ PÉÆ©â¤AzÀ ¥ÀqÉzÀ
I
CVßzÀÄgÀAvÀPÉÌ PÁgÀt - «ÄxÉÃ£ï
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ JAzÀxÀð.
C
s UÉÆÃ§gï UÁå¸ï£À°ègÀÄªÀ WÀlPÀ - «ÄxÉÃ£ï (CH4).
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ
S
s L.P.G.AiÀÄ ªÀÄÄRå WÀlPÀ - §ÆåmÉÃ£ï (C4H10).

 
G
s J¯ï.¦.f. ¸ÉÆÃgÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ®Ä §¼À¸ÀÄªÀ
vÉgÉzÀ ¸ÀgÀ¥À½ ¸ÉÊQèPï
4
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛªÀ¸ÀÄÛ - FxÉÊ¯ï ªÀÄgïPÁå¥ÀÖ£ï. (C2H5SH).
CxÀªÁ ºÉÊqÉÆæÃ
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ £ÉÊmÉÆæÃd£ï DPÉìöÊqïUÀ¼ÉÆA¢UÉ D°¥sÁånPï PÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀQ£ÉÆA¢UÉ ªÀwð¹ ºÉÊqÉÆæÃ 
zÀÄåwgÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¸ÁäU ï GvÀàwÛUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛªÉ. PÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ 
* J¯ï.¦.f. JAzÀgÉ - zÀæ«vÀ ¥ÉmÉÆæÃ°AiÀÄA C¤®. D°¸ÉÊQèPï

  ºÉÊqÉÆæÃ
* J¯ï. ¦.f.AiÀÄ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ- §ÆåmÉÃ£ï, ¥ÉÆæÃ¥ÉÃ£ï, PÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ
¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ C¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ
(ZÀ½UÁ°zÀ°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ) ¥ÉAmÉÃ£ï
ºÉÊqÉÆæÃ ºÉÊqÉÆæÃ
s WÀ£ÀgÀÆ¥ÀzÀ°è ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ D¸Áá¯ïÖ gÀÆ¥ÀzÀ PÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ PÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ
°ègÀÄvÀÛªÉ. D«²Ã® ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À «Ä±ÀætªÀ£ÀÄß 
FUÀ PÉÆèÃgÉÆÃ ¥sÉÆèÃgÉÆÃ PÁ§ð£ïUÀ¼À (CFC)   DgÉÆÃªÀiÁånPï
§zÀ°UÉ KgÉÆÃ¸Á¯ï ¸ÉàçÃUÀ¼À°è ‘£ÉÆÃzÀPÀªÁV’ D¯ÉÌÃ£ïUÀ¼ÀÄ   ºÉÊqÉÆæÃ
D°ÌÃ£ïUÀ¼ÀÄ D¯ÉÌø£ïUÀ¼ÀÄ PÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ
(Propellant) §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛÛzÉ. KPÉAzÀgÉ ¹.J¥sï.¹
CzÀgÀ ¸ÁgÀvÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ ºÁUÉAiÉÄÃ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀASÉå * ªÀiÁ£ÉÆÃ C¹rPï DªÀÄèUÀ¼ÀÄ : NaOH,KOH,
CxÀªÁ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁzÀAvÉ CªÀÅUÀ¼À ¸ÁgÀvÉAiÀÄÄ * qÉÊ C¹rPï DªÀÄèUÀ¼ÀÄ : Ca(OH)2, Zn(OH)2, Cu(OH)2
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. * mÉæöÊ D¹rPï DªÀÄèUÀ¼ÀÄ : Al(OH)3, Fe(OH)3
¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À ¸ÁgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀªÁ ¥Àæ§®vÉAiÀÄ£ÀÄß DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÁÛªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£À°è «°Ã£ÀUÉÆ¼ÀÄîªÀ
CzÀgÀ°ègÀÄªÀ ºÉÊqÁæPÉìöÊqï (OH-) CAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼À QæAiÉÄUÀ¼À §UÉÎ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÁzÀ JZÀÑjPÉAiÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ :
¸ÀASÉåUÀ¼À CxÀªÁ ¥ÀæªÀiÁtzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É
1. DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£ÉÆA¢UÉ ¨ÉÃgÉAiÀÄÄªÀ QæAiÉÄAiÀÄÄ CvÀåAvÀ
¤zsÀðj¸À§ºÀÄzÀÄ.
§»gÀÄµÀÚPÀQæAiÉÄAiÀiÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ CzÀgÀ §UÉÎ JZÀÑjPÉ
GzÁºÀgÀuÉ : MAzÀÄ ¥ÀævÁåªÀÄèzÀ°ègÀÄªÀ ºÉÊqÁæPÉìöÊqï ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ.
CAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå CxÀªÁ ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑzÀAvÉ CzÀgÀ
2. DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃjUÉ ¸ÉÃj¸ÀÄªÁUÀ ¤zsÁ£ÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁgÀvÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ ºÁUÉAiÉÄÃ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀASÉå
¤gÀAvÀgÀªÁV PÀ®PÀÄvÁÛ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ.
CxÀªÁ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁzÀAvÉ CªÀÅUÀ¼À ¸ÁgÀvÉAiÀÄÄ
Y
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. 3. F ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÁUÀ PÀtÄÚUÀ½UÉ PÀ£ÀßqÀPÀ
G
ªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÀ½UÉ UËè¸ïUÀ¼À£ÀÄß zÀj¸À¨ÉÃPÀÄ.
DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÀvÀð£É
LO
¸ÁgÀjÃPÀÛUÉÆ½¸ÀÄ«PÉ : DªÀÄè CxÀªÁ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß
DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÀwð¹ ®ªÀt ¤ÃjUÉ ¨ÉgÉ¹zÁUÀ KPÀªÀiÁ£À UÁvÀæzÀ°ègÀÄªÀ CAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼À
ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß GAlÄªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
O
¸ÁgÀvÉAiÀÄÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.EAvÀºÀ QæAiÉÄUÀ½UÉ
DªÀÄè + ¥ÀævÁåªÀÄè  ¯ÉÆÃ»AiÀÄ ®ªÀt + ¤ÃgÀÄ
N
¸ÁgÀjPÀÛUÉÆ½¸ÀÄ«PÉ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉ : zÉÊ£ÀA¢£À fÃªÀ£ÀzÀ°è pH ªÀÄºÀvÀé :
1. HCl + NaOH  NaCl + H2O
H
C
s M§â DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀÄ£ÀÄµÀå£À zÉÃºÀªÀÅ 7.0 ¬ÄAzÀ
2. H2SO4 + 2NaOH  Na2SO4 + H2O
E
7.8 pH ªÁå¦ÛAiÀÄ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
T
vÀl¹ÜÃPÀgÀt QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ : DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ s d¯Á±ÀAiÀÄ, PÉgÉUÀ¼ÀÄ, £À¢UÀ¼ÀÄ, ¸ÀgÉÆÃªÀgÀUÀ¼À
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÀwð¹ ®ªÀt ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß GAlÄ ¤Ãj£À pH ªÀiË®å 6.0QÌAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀgÉ C°è£À
&
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉAiÉÆÃ CAvÀºÀ QæAiÉÄUÀ½UÉ vÀl¹ÜPÀgÀt d®ZÀgÀfÃ«UÀ¼ÀÄ ¸ÁAiÀÄÄvÀÛªÉ.
E
QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ. s ªÀÄ¼ÉAiÀÄ ¤Ãj£À ªÀiË®å 5.6 QÌAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀgÉ
DªÀÄè +¥ÀævÁåªÀÄè  ¯ÉÆÃ»AiÀÄ ®ªÀt +¤ÃgÀÄ
C
CzÀ£ÀÄß DªÀÄèªÀÄ¼É J£ÀÄßªÀgÀÄ.
s ªÀÄtÂÚ£À pH ªÀiË®å 6.0 jAzÀ 6.8 DVzÀÝgÉ CzÀ£ÀÄß
N
GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ :
E
HCl + NaOH  NaCl + H2O DgÉÆÃUÀåPÀgÀªÁzÀ ªÀÄtÄÚ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
H2SO4 + 2NaOH  Na2SO4 + H2O
I s £ÀªÀÄä zÉÃºÀzÀ°è DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À fÃtðvÉAiÀÄÄ
C
PÀÆqÀ doÀgÀzÀ D«ÄèÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
S
DºÁgÀ fÃtðªÁzÀ £ÀAvÀgÀ doÀgÀzÀ pH ªÀiË®å 4.0-
* §mÉÖ ¸Á§Æ£ï vÀAiÀiÁjPÉ : ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï 5.0 EgÀÄvÀÛzÉ.
4 G
* ¸Áß£ÀzÀ ¸Á§Æ£ï
* ©èaAUï ¥ËqÀgï
: ¥ÉÆÃmÁ¶AiÀÄA ºÉÊqÁæ PÉìöÊqï
: PÁå°ìAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï
s DºÁgÀ EgÀzÉ EgÀÄªÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ
¥ÉÆæÃn£ï AiÀÄÄPÀÛ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃ«¹zÁUÀ
* doÀgÀzÀ D«ÄèAiÀÄvÉ£ÀÄß ºÉÆÃUÁ¯Ár¸À®Ä : ªÉÄVß¶AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï pH ªÀiË®å 1.0-2.0 gÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ.
* ¨ÉAQAiÀÄ£ÀÄß £ÀA¢¸À®Ä : C®Äå«Ä¤AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï s doÀgÀªÀÅ ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï DªÀÄèªÀ£ÀÄß ¸Àæ«¹,
* ¤ÃgÀ£ÀÄß ªÉÄzÀÄUÉÆ½¸À®Ä : PÁå°AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï AiÀiÁªÀÅzÉÃ ºÁ¤AiÀiÁUÀzÀAvÉ DºÁgÀ fÃtðªÁUÀ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* §mÉÖAiÀÄ°ègÀÄªÀ VæÃ¸ï PÀ¯É vÉUÉAiÀÄ®Ä : DªÉÆÃ¤AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï
s ºÀÄ½AiÀiÁzÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ, SÁgÀ, ªÀÄ¸Á¯É ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ,
¥Àæ§® ¥ÀævÁåªÀÄUÀ¼ÀÄ : °ÃyAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, ZÀºÁ,PÁ¦ü,ªÀÄzÀå¥Á£À EªÀÅ doÀgÀzÀ°è ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï
¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, ¥ÉÆÃmÁ¶AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, DªÀÄèzÀ ¸Àæ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¹, doÀgÀzÀ D«ÄèAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß
PÁ¥Àgï ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, ªÉÄVß¶AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, ºÉaÑ¸À®Ä PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÁV doÀgÀzÀ Gj,
zÀÄ§ð® ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ : CªÉÆÃ¤AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, £ÉÆÃªÀÅ, CfÃtðvÉ, ºÀÄ½vÉÃUÀÄ, ªÀÄ®§zÀÞvÉ, UÁå¸ï
PÁå°AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, C®Äå«Ä¤AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï, ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ vÀ¯ÉzÉÆÃgÀÄvÀÛªÉ.
fAPï ºÉÊqÁæPÉìöÊqï.
s doÀgÀzÀ D«ÄèÃAiÀÄvÉ¬ÄAzÀ ªÀÄÄQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä 15. ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ CAiÀiÁ¸ÀUÉÆAqÁUÀ ¯ÁåQÖPï DªÀÄè
§¼À¸ÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ DªÀÄè±ÁªÀÄPÀUÀ¼ÀÄ (Antacids) 16.G¼ÁîUÀrØ (FgÀÄ½î) ¸À¯Éà¤Pï DªÀÄè
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 17.ªÀiÁªÀÅ ¹næPï DªÀÄè, ªÀiÁ°Pï DªÀÄè
GzÁºÀgÀuÉ : ªÉÄÃVß¹AiÀiÁzÀ ºÁ®Ä CxÀªÁ 18.¸ÉÃ§Ä D¸ÁÌ©ðPï DªÀÄè, ªÀiÁ°Pï DªÀÄè
ªÉÄÃVß¶AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï C®Äå«Ä¤AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï 19. doÀgÀ ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï DªÀÄè
+ ªÉÄÃVß¶AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï (CªÀÄ¯ïUÀªÀiï) 20. ¨ÉuÉÚ §ÄåmÁjPï DªÀÄè
PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï ªÀiÁvÉæUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.
s £ÀªÀÄä ¨Á¬ÄAiÀÄ pH ªÀiË®å 5.5 QÌAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁ zÀgÉ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ (Salts) : DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÁªÀÄèUÀ¼À
DUÀ £ÀªÀÄä ºÀ°è£À ¸ÀªÉvÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÀvÀð£É¬ÄAzÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄªÀ ¯ÉÆÃ»AiÀÄ
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ½UÉ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
s ¨Á¬ÄAiÀÄ pH ªÀiË®å PÀÄ¹AiÀÄ®Ä ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt
®ªÀtUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ (Types of salts) :
Y
HlªÁzÀ £ÀAvÀgÀ ºÀ°è£À ¸ÀAzÀÄUÀ¼À°è ¹®ÄQ
PÉÆArgÀÄªÀ DºÁgÀzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À
G
D«ÄèÃAiÀÄ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ : ¥Àæ§® DªÀÄè ªÀÄvÀÄÛ zÀÄ§ð®
«WÀl£ÉUÉ M¼ÀUÁUÀÄªÁUÀ, ¨ÁåQÖçÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ ©qÀÄUÀqÉ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À ªÀvÀð£É¬ÄAzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ ®ªÀtUÀ½UÉ
LO
ªÀiÁqÀÄªÀ DªÀÄèUÀ½AzÁV pH ªÀiË®å PÀÄ¹AiÀÄÄvÀÛzÉ. D«ÄèÃAiÀÄ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
s 5.5 pH ªÀiË®åªÀÅ CzÉÃµÀÄÖ ¥Àæ§®ªÁVgÀÄvÀÛzÉ JAzÀgÉ GzÁºÀgÀuÉ :
ºÀ°è£À ªÉÄÃ¯ÁãUÀzÀ°ègÀÄªÀ J£ÁªÀÄ¯ï JA§ ¨sÁUÀ zÉÃºÀzÀ
O
1. C®Äå«Ä¤AiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï (AlCl3)
N
CvÀåAvÀ UÀnÖAiÀiÁzÀ ¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ, CzÀÄ PÁå°ìAiÀÄA
2. ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¨ÉÊ ¸À¯ÉàÃmï (NaHSO4)
H
ºÉÊqÁæQìC¥ÀmÉÊmï JA§ PÁå°ìAiÀÄA ¥sÁ¸ÉàÃn£À ¸ÀánPÀ
3. CªÉÆÃ¤AiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï (NH4Cl )
C
gÀÆ¥ÀªÁVzÀÄÝ, CzÀÆ PÀÆqÀ DªÀÄèUÀ½AzÀ PÉÆgÉvÀPÉÌ
4. CªÉÆÃ¤AiÀÄA ¸À¯ÉáÃmï ((NH4)2SO4)
E
M¼ÀUÁUÀÄvÀÛzÉ.
T
s ºÀ°è£À PÉÆgÉvÀªÀ£ÀÄß vÀqÉUÀlÖ¨ÉÃPÁzÀgÉ £ÁªÀÅ ¥Àæw¢£À ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ : zÀÄ§ð® DªÀÄè ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ§®
ªÀÄ®UÀÄªÀ ªÀÄÄAZÉ ZÉ£ÁßV ºÀ®ÄèdÓ¨ÉÃPÀÄ. ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À ªÀvÀð£É¬ÄAzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ ®ªÀtUÀ½UÉ
&
s
ªÁgÀPÉÌ MAzÀÄ ¨ÁjAiÀiÁzÀgÀÆ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
E
zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÁzÀ ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÉÆæÃd£ï GzÁºÀgÀuÉ :
C
PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï CxÀªÁ ªÁ¶AUï ¸ÉÆÃqÁzÀ 1. ¸ÉÆÃrAiÀÄA C¹mÉÃmï (CH3COONa)
¥ÀÄr¬ÄAzÀ ZÉ£ÁßV ºÀ®ÄèdÓ¨ÉÃPÀÄ.
N
2. ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï (Na2CO3)
E
PÉ®ªÀÅ £ÉÊ¸ÀVðPÀ DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß 3. PÁå°ìAiÀÄA C¹mÉÃmï (CH3COO)2Ca)
M¼ÀUÉÆAqÀ eÉÊ«PÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ
I 4. CªÉÆÃ¤AiÀÄA ¸À¯ÉáÃmï ((NH4)2SO4)
1
S
«£ÉÃUÀgï C
PÀæ.¸ÀA. eÉÊ«PÀ ¥ÀzÁxÀð/DPÀgÀ DªÀÄèzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
C¹nPï DªÀÄè
5. ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÉÆæÃd£ï PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï (NaHCO3)
¸ÁªÀiÁ£Àå G¥ÀÄà CxÀªÁ CqÀÄUÉ G¦à¤AzÀ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀUÀ¼ÀÄ :
G
2 QvÀÛ¼É ¹næPï DªÀÄè
¸ÁªÀiÁ£Àå G¥ÀÄà/CqÀÄUÉ G¥ÀÄà : (Common Salt)
4
3 ¤A¨É ¹næPï DªÀÄè
4 £É°èPÁ¬Ä ¹næPï DªÀÄè gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ : ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï
5 C£Á£À¸ï ¹næPï DªÀÄè CtÄ¸ÀÆvÀæ : NaCl
6 mÉÆªÉÄmÉÆÃ ÇÁì÷Ì°Pï DªÀÄè zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉ : EzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¸ÁUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ
7 ªÉÆ¸ÀgÀÄ ¯ÁåQÖPï DªÀÄè ®ªÀtUÀ¼À°è EgÀÄªÀ MAzÀÄ ®ªÀtªÁVzÉ,C®èzÉ
8 ¥ÀQëUÀ¼ÀEPÉÌ AiÀÄÄjPï DªÀÄè ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è EzÀÄ R¤dUÀ¼À
9 ºÀÄt¸É ºÀtÄÚ mÁmÁðjPï DªÀÄè gÀÆ¥ÀzÀ°è EzÀÄÝ,UÀtÂUÁjPÉ¬ÄAzÀ CAvÀºÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è
PÁAiÀÄÝ ¤ÃgÀ£ÀÄß ºÁ¬Ä¹ ¨ÉæöÊ£ïzÁæªÀt (23%
10. EgÀÄªÉ/eÉÃ£ÀÄ£ÉÆtPÀrvÀ/QÃlUÀ¼ÀÄ ªÉÄxÀ£ÉÆ¬ÄPï DªÀÄè
¸ÉÆÃrAiÀÄA PÉÆÃgÉÊqï zÁæªÀt) gÀÆ¥ÀzÀ°è, ±ÀÄzÀÞªÁV
11. vÀÄjPÉ VqÀzÀ J¯ÉAiÀÄ ¸ÉÆAPÀÄ ªÉÄxÀ£ÉÆ¬ÄPï DªÀÄè
¥ÀqÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
12. ªÀÄtÄÚ ºÀÆå«ÄPï DªÀÄè
vÀAiÀiÁjPÁ «zsÁ£À : gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀªÁV ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï
13. ªÀÄ¼É¤ÃgÀÄ PÁ¨ÉÆÃð¤Pï DªÀÄè
DªÀÄèªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï£ÉÆA¢UÉ
14. ªÀÄÆ¼ÉUÀ¼À ¸ÀAzÀÄ AiÀÄÄjPï DªÀÄè
ªÀwð¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁrzÁUÀ ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï
¯ÉÆÃºÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆÃºÀUÀ¼À ¨sËwPÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ

PÀæ.¸ÀA. ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ C¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ
1. ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀzÀ°è WÀ£À ¹ÜwAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀzÀ°è EªÀÅ WÀ£À, zÀæªÀ, ªÀÄvÀÄÛ
zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ (¥ÁzÀgÀ¸À ªÀÄvÀÄÛ UÁå°AiÀÄA ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹) C¤® ¹ÜwAiÀÄ°è zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ (¨ÉÆæ«Ä£ï zÀæªÀ
gÀÆ¥ÀzÀ C¯ÉÆÃºÀ
2. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÉÆ¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ ºÉÆ¼ÉAiÀÄÄªÀÅ¢®è
3. vÀ£Àå ªÀÄvÀÄÛ PÀÄlå UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ vÀ£Àå ªÀÄvÀÄÛ PÀÄlå UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢®è
(¸ÀvÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹)
4. ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ GµÀÚ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåwÛ£À ªÁºÀPÀUÀ¼ÁVªÉ GµÀÚ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåwÛ£À CªÁºÀPÀUÀ¼ÁVªÉ
Y
5. G£ÀßvÀ zÀæªÀ£À ©AzÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ PÀrªÉÄ zÀæªÀ£À ©AzÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ
G
6. PÀptªÁVgÀÄvÀÛªÉ (¸ÉÆÃrAiÀÄA, ¥ÉÆÃmÁå¶AiÀÄA ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ ªÀÄÈzÀÄªÁVgÀÄvÀÛªÉ (ªÀdæªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ ¥Àr¹)
LO
¯ÉÆÃºÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆÃºÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ
1. ¨sÀÆ vÉÆUÀmÉAiÀÄ°è ºÉÃgÀ¼ÀªÁV ¹UÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀªÉAzÀgÉ ¨sÀÆ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è ºÉÃgÀ¼ÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ
C®Æå«Ä¤AiÀÄA
O
C¯ÉÆÃºÀªÉAzÀgÉ ¸ÁgÀd£ÀPÀ
2.
N
CvÀåAvÀ ºÀUÀÄgÀªÁzÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ-°ÃyAiÀÄA C®Æå«Ä¤AiÀÄA ºÀUÀÄgÀªÁzÀ C¯ÉÆÃºÀ-d®d£ÀPÀ
3. CvÀåAvÀ ¨sÁgÀªÁzÀ ¯ÉÆÃºÀ-D¹äAiÀÄA
H
¨sÁgÀªÁVgÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ-¸ÁgÀd£ÀPÀ
4.
5.
zÀæªÀ gÀÆ¥ÀzÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ-¥ÁzÀgÀ¸À ªÀÄvÀÄÛ UÁå°AiÀÄA
E C zÀæªÀ gÀÆ¥ÀzÀ C¯ÉÆÃºÀ-¨ÉÆæÃ«Ä£ï

¹ÃªÉÄ JuÉÚAiÀÄ°èqÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ-¸ÉÆÃrAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆmÁå¶AiÀÄA ¤Ãj£À°è EqÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ-©½ gÀAdPÀ
6. ªÀÄÈzÀÄªÁzÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ-¸ÉÆÃrAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆmÁå¶AiÀÄA
T ¨ÉAQ PÀrØAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ-PÉA¥ÀÄ gÀAdPÀ
&
7. ¸Á§Æ¤£À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ-¸ÉÆÃrAiÀÄA CvÀåAvÀ ºÉaÑ£À EAzsÀ£À ªÀiË®å M¼ÀUÉÆAqÀ
E
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆmÁå¶AiÀÄA C¯ÉÆÃºÀ- d®d£ÀPÀ
C
8. CvÀåAvÀ ªÀÄÈzÀÄªÁzÀ ¯ÉÆÃºÀ - ¸ÉÆÃrAiÀÄA «±ÀézÀ°èAiÉÄÃ Cw ºÉÃgÀ¼ÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ
C¯ÉÆÃºÀ d®d£ÀPÀ
9.
E N
ªÉÄzÀÄ ¤Ãj£À°ègÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ - ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¥ÁætªÁAiÀÄÄ DVgÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ DªÀÄèd£ÀPÀ
I
10. UÀqÀ¸ÀÄ ¤Ãj£À°ègÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ- PÁå°ìAiÀÄA & ªÉÄVßÃ¶AiÀÄA ¤Ãj£À°ègÀÄªÀ ¸ÀÆPÁëöätÄ fÃ«UÀ¼À£ÀÄß £Á±À¥Àr¸ÀÄªÀ
C
PÀ©ât C¯ÉÆÃºÀ PÉÆèÃj£ï
11.
S
ªÀiÁA¸ÀÀ RAqÀUÀ¼À ¸ÀAPÉÆÃZÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁæaÃ£À WÀlÖzÀ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è PÉÆgÀvÉ¬ÄzÀÝ
G
- PÁå°ìAiÀÄA & ªÉÄVßÃ¶AiÀÄA C¯ÉÆÃºÀ - DªÀÄè d£ÀPÀ
4
12. gÀPÀÛzÀ ¥Áè¸ÁäzÀ°ègÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ - PÀ©ât ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À°ègÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ- PÁ§ð£ï
& ºÉÊqÉÆæÃd£ï
13. ¥ÀvÀæ ºÀjwÛ£À°ègÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ - ªÉÄVßÃ¶AiÀÄA PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïUÀ¼À°ègÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ - PÁ§ð£ï
ºÉÊqÉÆæÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï
14. ªÁAiÀÄÄ¨sÁgÀ ªÀiÁ¥ÀPÀzÀ°è §¼À¸ÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ -¥ÁzÀgÀ¸À GvÀÛªÀÄ «zÀÄåvï ªÁºÀPÀªÁVgÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ -UÁæ¥sÉÊmï
15. GvÀÛªÀÄ «zÀÄåvï ªÁºÀPÀªÁVgÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆ¼À¥ÀÄ¼Àî C¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ - UÁæ¥sÉÊmï & DAiÉÆÃr£ï
1. ¨É½î, 2. vÁªÀÄæ 3. C®Äå«Ä¤AiÀÄA
16. CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¨É¯ÉAiÀÄÄ¼Àî ¯ÉÆÃºÀ - a£Àß, ¨É½î & ¥Áèn£ÀA ¥É¤ì¯ï PÀrØAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ - UÁæ¥sÉÊmï
17. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ºÉZÁÑV §¼À¸ÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ - PÀ©ât ¨ÉÊfPÀ CtÄ¸ÁÜªÀgÀzÀ ªÀÄAzÀPÀzÀ°è §¼À¸ÀÄªÀ
C¯ÉÆÃºÀ - UÁæ¥sÉÊmï
18. »ªÉÆÃUÉÆèÃ©£ï£À°ègÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ - PÀ©ât UÁd£ÀÄß PÀvÀÛj¸ÀÄªÀ°è §¼À¸ÀÄªÀ C¯ÉÆÃºÀ - ªÀdæ
¹®égï ¤PÀÌ¯ï gÉÆÃzsÀ¸ÀÄgÀÄ½UÀ¼ÀÄ, (Fe2O3) ¸ÀÄtÚPÀ®Äè (CaCO3) ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃPï (C)
C®APÁjPÀ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁjÃPÀÈvÀ ºÉªÀÄmÉÊmï, ¸ÀÄtÚPÀ®Äè ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ PÉÆÃPïUÀ¼À£ÀÄß 8:1:4gÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°è ¨ÉgÉ¸ÀÄvÁÛgÉ. F
4. UÀ£ïªÉÄl¯ï vÁªÀÄæ, vÀªÀgÀ §AzÀÆQ£À ¨ÁågÉ¯ïUÀ¼ÀÄ, «Ä±ÀætªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÀPÀ CxÀªÁ ZÁeïð (Charge)
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀvÀÄ VAiÀÄgïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ÀJ£ÀÄßvÁÛgÉ. F «Ä±ÀætªÀ£ÀÄß §lÖ®Ä-±ÀAPÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
JgÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ®PÀ HzÀÄ PÀÄ®ÄªÉÄAiÀÄ M¼ÀPÉÌ ªÉÄÃ°¤AzÀ
dUÀwÛ£À°è Cw ºÉZÀÄÑ vÁªÀÄæ GvÁà¢¸ÀÄªÀ zÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ºÁPÀÄvÁÛgÉ. PÀÄ®ÄªÉÄAiÀÄ vÀ¼À¢AzÀ ©¹¬ÄAzÀ
UÁ½AiÀÄ£ÀÄß gÀ¨sÀ¸ÀªÁV HzÀÄvÁÛgÉ. »ÃUÉ ªÀiÁrzÁUÀ
zÉÃ±À ±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ MlÄÖ GvÁàzÀ£É
gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ dgÀÄV CAwªÀÄªÁV PÀ©âtzÀ
1) a° 34.8 GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) CªÉÄÃjPÀ 8.8
PÀæ.¸ÀA. «Ä±Àæ¯ÉÆÃºÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
Y
3) EAqÉÆÃ£ÉÃµÁå 7.9
4) D¸ÉÖçÃ°AiÀÄ 6.3 1. PÀ¯ÉgÀ»vÀ PÀ©ât, ±À¸ÀÛçQæAiÉÄ,
G
5) ¥ÉgÀÄ 5.9 GPÀ Ä Ì PÁ§ð£ï, ¤PÀ Ì ¯ ï, G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
LO
PÉÆæÃ«ÄAiÀÄA
¥ÀæªÀÄÄR vÁªÀÄæzÀ UÀtÂUÁjPÉ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ
2. ¤PÀÌ¯ï PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁvÉæUÀ¼ÀÄ,
zÉÃ±À UÀtÂUÁjPÉ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ
O
GPÀÄÌ ¤PÀÌ¯ï PÉÆgÉAiÀÄÄªÀ
1) D¸ÉÖçÃ°AiÀÄ ªÀiËAmï E¸À,
N
¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
(QéÃ£ïì¯ÁåAqï)
H
3. D°ßPÉÆÃ PÀ©ât, ¤PÀÌ¯ï, PÁAvÀUÀ¼ÀÄ
2) ¨ÉÆ°«AiÀÄ ¥ÉÆmÉÆ¹ (DåAr¸ï)
C
C®Äå«Ä¤AiÀÄA,
3) ¨Éæf¯ï UÁæ¸Àì, ªÀiÁvÉÆ,
PÉÆÃ¨Á¯ïÖ
E
gÉÆAqÉÆÃ¤AiÀÄ
T
4) aÃ£Á ºÀÄ©Ã, ºÉQìAiÀiÁ£ï, 4. E£ï ªÁgï PÀ©ât, ¤PÀÌ¯ï, ¯ÉÆÃ®PÀUÀ¼ÀÄ
eÁAiÀiÁAUïì, £À¤èAUï±Á£ï, GPÀ Ä Ì PÁ§ð£ï ªÀÄvÀÄÛ C¼ÀvÉ
&
5) EAqÉÆÃ£ÉÃµÁå §APÁ ©°èl£ï ªÀÄvÀÄÛ mÉ Ã¥ïUÀ¼ÀÄ
5. £ÉÊPÉÆæÃªÀiï PÀ©ât, ¤PÀÌ¯ï, GµÉÆÚÃvÀà£Àß
E
¹AUïPÉ¥ï (¸ÀÄªÀiÁvÀæ)
PÉÆæÃ«ÄAiÀÄA PÁ¬Ä¯ïUÀ¼ÀÄ
C
PÀ©ât (Iron)
6. GPÀÄÌ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÊ¥ÀÄUÀ¼ÀÄ,
N
* ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¸ÀASÉå - 26
PÁ§ð£ï ªÉÆ¼É,
E
* ¥ÀgÀªÀiÁtÄ gÁ² ¸ÀASÉå - 56
I
²ÃlÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
* ¸ÀAPÉÃvÀ - Fe
C
ºÀvÁgÀUÀ¼ÀÄ
S
* PÀ©âtzÀ J¯ÉPÁÖç£ï «£Áå¸À 1S , 2S , 2P , 3S , 3P , * »ªÉÆÃUÉÆèÃ©£ï £À°ègÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ zsÁvÀÄ - PÀ©ât
2 2 6 2 6
3d6, 4S2 * ºÉªÀÄmÉÊmï C¢gÀ£ÀÄß ¸ÁgÀªÀ¢üð¸ÀÄªÀ «zsÁ£À -
G
* PÀ©âtzÀ GzÀÞgÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ d®PÁë®£À «zsÁ£À
4
§ºÀÄ»A¢¤AzÀ¯ÉÃ ¥ÀjZÀAiÀÄªÁVvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉÆÃzÀåªÀÄ * PÀ©âtzÀ C¢j¤AzÀ CzÀgÀ GzÀÞgÀuÉAiÀÄ°è PÉÆÃPï£À
zÀ°è EzÀÄ CwÃ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀzÀÄÝ, DzÀÝjAzÀ PÁAiÀÄð-C¥ÀPÀµÀðtPÁj
PÀ©âtªÀ£ÀÄß “¯ÉÆÃºÀUÀ¼À gÁd’’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* PÀ©âtzÀ GzÀÞgÀtzÀ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À®àqÀÄªÀ ¥ÀèPïì -
PÀ©âtzÀ C¢gÀÄUÀ¼ÀÄ : ¸ÀÄtÚzÀPÀ®Äè
1. ºÉªÀÄmÉÊmï - Fe2O3 (69.9%) PÀ©âtzÀ fÃªÀ±Á¹ÛçÃAiÀÄ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ
Fe3O4 (72.4%)
2. ªÉÄUÀßmÉÊmï - * »ªÉÆÃUÉÆèÃ©£ï GAmÁUÀÄ«PÉ
3. °ªÉÆ£ÉÊmï - Fe2O3H2O(59.8%) * PÉA¥ÀÄgÀPÀÛPÀtUÀ¼À ¨É¼ÉAiÀÄÄ«PÉ
4. ¸ÉÊqÀgÉÊmï - FeCO3 (48.2%) * gÀPÀÛzÀ°è »ªÉÆUÉÆèÃ©£ï ªÀÄÆ®PÀ DªÀÄèd£ÀPÀ ¸ÁUÁtÂPÉ.
PÀ©âtzÀ GzÀÞgÀuÉ : * fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À°è DQìrÃPÀgÀt QæAiÉÄUÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ
ºÉªÀÄmÉÊmï ¤AzÀ PÀ©âtªÀ£ÀÄß GzÀÞj¸À®Ä ºÉªÀÄmÉÊmï ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
dUÀwÛ£À°è CwºÉZÀÄÑ PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ GvÁà¢¸ÀÄªÀ zÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
WÀlPÀ-9 £ÀªÀÄä ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À zÀæªÀåUÀ¼ÀÄ (MATTER)
zÀæªÀå : AiÀiÁªÀÅzÀÄ zÀæªÀågÁ²AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¸ÀÜ¼ÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸ÀÄvÀÛzÉAiÉÆÃ CzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ zÀæªÀå J£ÀÄßvÉÃªÉ. zÀæªÀåªÀÅ
PÀtUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ.
zÀæªÀåzÀ PÀtUÀ¼À UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ :
1. zÀæªÀåzÀ PÀtUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ SÁ° ¸ÀÜ¼ÁªÀPÁ±À PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
2. zÀæªÀåzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV ZÀ®£ÉAiÀÄ°ègÀÄvÀÛªÉ.
3. vÁ¥À ºÉZÁÑzÀAvÉ zÀæªÀåzÀ PÀtUÀ¼À ZÀ®£À ±ÀQÛAiÀÄÄ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
4. zÀæªÀåzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ DPÀ¶ð¸ÀÄvÀÛªÉ.
Y
G
£ÀªÀÄä ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À zÀæªÀåªÀÅ 5 ¹ÜwUÀ¼À°è C¹ÜvÀézÀ°èzÉ.
LO
CªÀÅ AiÀiÁªÀÅªÉAzÀgÉ: WÀ£À, zÀæªÀ, C¤®, ¥Áè¸Àä & BEC (Bose Einstein Condensate)
s ¥Áè¸Àä ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß £ÀPÀëvÀæUÀ¼À°è, ¥ÀÄègÉÆ¸ÉAmïUÀ¼À°è £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.¸ÀÆAiÀÄð£À PÀgÉÆÃ£À ¥ÀzÀgÀzÀ°è zÀæªÀåªÀÅ
O
¥Áè¸Àä ¹ÜwAiÀÄ°ègÀÄvÀÛzÉ.
N
s zÀæªÀåzÀ 5£ÉÃ ¹ÜwAiÀiÁzÀ BEC D£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹zÀªÀgÀÄ ¸ÀvÉåÃAzÀæ£ÁxÀ ¨ÉÆÃ¸ï & C®âmïðL£ï¹Ö£ï.(1920)
s 6£ÉÃ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß EwÛÃaUÉ ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ¯ÁVzÉ - Fermionic Condensate
H
WÀ£À, zÀæªÀ & C¤®UÀ½VgÀÄªÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
E C
T
WÀ£À zÀæªÀ C¤®
&
WÀ£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ ¤¢ðµÀÖªÁzÀ zÀæªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ gÁ² ªÀÄvÀÄÛ C¤®UÀ½UÉ ¤¢ðµÀÖªÁzÀ DPÁgÀ
DPÁgÀªÀÇ gÁ², & UÁvÀæ EzÉ. DPÁgÀ E®è DzÀgÉ UÁvÀæ EzÉ. E®è UÁvÀæªÀÇ E®è.CzÀgÉ gÁ² EzÉ.
PÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ PÀrªÉÄ
E
PÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ ºÉZÀÄÑ PÀtUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À CAvÀgÀ vÀÄA¨Á

C ºÉZÀÄÑ
PÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À DPÀµÀðuÁ
E N PÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À DPÀµÀðuÁ §® PÀtUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À DPÀµð

À uÁ §®
I
§® ¥Àæ§®ªÁVgÀÄvÀÛzÉ WÀ£ÀªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ ºÉÆÃ°¹zÁUÀ vÀÄA¨Á PÀrªÉÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ
SC
PÀrªÉÄ AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
PÀtUÀ¼À ZÀ®£À ±ÀQÛAiÀÄÄ PÀtUÀ¼À ZÀ®£À ±ÀQÛAiÀÄÄ PÀtUÀ¼À ZÀ®£À±ÀQÛAiÀÄÄ
4G
PÀ¤µÀ×ªÁVgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄzsÀåªÀÄªÁVgÀÄvÀÛzÉ C¢üPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁAzÀævÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÁAzÀævÉ PÀrªÉÄ ¸ÁAzÀævÉ vÀÄA¨Á PÀrªÉÄ
¸ÁAzÀævÉ: ªÀ¸ÀÄÛ«£À KPÀªÀiÁ£À UÁvÀæ & gÁ²UÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀPÉÌ ¸ÁAzÀævÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
¸ÁAzÀævÉ = gÁ²/UÁvÀæ
¸ÁAzÀævÉAiÀÄ SI ªÀiÁ£À - Kg/m3
¤Ãj£À ¸ÁAzÀævÉ - 1000 Kg/m3
ºÁ°£À ¸ÁAzÀævÉ - 1026 Kg/m3
a£ÀßzÀ ¸ÁAzÀævÉ - 19300 Kg/m3
¥Áèn£ÀA ¸ÁAzÀævÉ - 21400 Kg/m3
«¸ÀgÀuÉ : JgÀqÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ zÀæªÀåzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ DAvÀjPÀªÁV vÀªÀÄäµÀÖPÉÌ vÁªÉÃ «Ä±Àæt ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß «¸ÀgÀuÉ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
C£Àé¬ÄPÀ gÀ¸ÁAiÀÄ£À±Á¸ÀÛç s ¹ÃªÉÄ¸ÀÄtÚ - PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆð£ÉÃmï

s ¸ËAzÀAiÀÄð ªÀzsÀðPÀUÀ¼ÀÄ (ªÀÄÄRzÀ ¸ÀÄPÀÌÄ vÉUÉAiÀÄ®Ä)
¥ÀæªÀÄÄR gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
- Batulinium
s UÀAzsÀPÁªÀÄè (H2SO4) - ¨Áålj ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è
s ªÀiËvïªÁ±ï, ±ÉÃ«AUï QæªÀiï, Tooth Paste - Vè¸ÀjÃ£ï
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. EzÀ£ÀÄß “gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ gÁd’’ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. s QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ- D.D.T. (ªÀÄÄ®ègï - 1939) B.H.C
s £ÉÊnæPï DªÀÄè (HNO3) - gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ UÉÆ§âgÀ s ¦üæAiÀiÁ£ï - gÉ¦üæfgÉÃlgï
¸ÉÆàÃlPÀ ºÁUÀÆ PÀ®¨ÉgÀPÉ JuÉÚAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ®Ä
s KgïPÀAr±À£Àgï - ¥ÉÆèÃj£ï
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
s UÀÄAqÀÄ ¤ÃgÉÆÃzsÀPÀ UÁdÄ - ¥Á°PÁ¨ÉÆð£ÉÃmïUÀ¼ÀÄ
s ¸ÉÆÃrAiÀÄA xÀAiÉÆÃ¸À¯ÉáöÊmï - JPÀì-gÉÃ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉÆÃmÉÆÃ ¦ü®A gÉÆÃ¯ïUÀ¼À£ÀÄß vÉÆ¼ÉAiÀÄ®Ä s ©AiÀÄgï , ¨ÁæA¢, «¹Ì -FxÉÊ¯ï D¯ÉÆÌºÁ¯ï
Y
G
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. s DºÁgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ - ¥ÉÆmÁå¹AiÀÄA ¥ÀªÀiÁðAUÀ£ÉÃmï
LO
s Jy°Ã£ï, PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÊðqï - ºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß s ºÀtÂÚ£À gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀUÀ¼ÀÄ PÉqÀzÀ ºÁUÉ vÀqÉAiÀÄ®Ä -
PÀÈvÀPÀªÁV ªÀiÁV¸À®Ä §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
O
¸ÉÆÃrAiÀÄA ¨ÉAeÉÆÃAiÉÄmï
s C¹nPï DªÀÄè - DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
N
s D¸ÀàvÉæAiÀÄ°è PÀÈvÀPÀ G¹gÁl - DªÀÄèd£ÀPÀ+»Ã°AiÀÄA
s C¹l°Ã£ï - UÁå¸ï ªÉ°ØAUï£À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
H
s PÀ£Àßr »A¨sÁUÀPÉÌ ¯ÉÃ¥À£À - ¹®égï
C
s C¹mÉÆÃ£ï - GUÀÄgÀÄ§tÚ vÉUÉAiÀÄ®Ä §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. s ¹ªÉÄAmï vÀAiÀiÁjPÉ - eÉÃrªÀÄtÄÚ, ¸ÀÄtÚzÀPÀ®Äè, f¥ÀìA
E
s CªÉÆÃ¤AiÀiÁ - ±ÉÊvÁåUÁgÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. s ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ±Á¯Á G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ - ¨ÉÆÃgÁ£ï
s PÉA¥ÀÄ gÀAdPÀ - ¨ÉAQ¥ÉÆlÖt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀmÁQUÀ¼À°è
T DPÉìöÊqï
&
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. s n.J£ï.n. (mÉæöÊ £ÉÊmÉÆæÃ mÁ°Ã£ï) - mÁ°Ã£ï
E
s UÀAzsÀPÀ - gÀ§âgï£À ªÀ®Ì¤ÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ZÀªÀÄðzÀ s UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß ªÉÄzÀÄ ¤ÃgÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸À®Ä -
C
ªÀÄÄ¯ÁªÀÄÄUÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÁ¨ÉÆð£ÉÃmï, fÃAiÉÆÃ¯ÉÊmï
N
s ¹°PÁ£ï - PÀA¥ÀÆålgï a¥ïì, ºÀvÁgÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÁåAqï s ¦.«.¹. PÉÆ¼ÀªÉUÀ¼ÀÄ - ¥Á° «£ÉÊ¯ï PÉÆèÃgÉÊqï
E
¥ÉÃ¥Àgï ªÀÄvÀÄÛ ¸ËgÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
I
s UÁå¸ÉÌÃmï, ªÉÆºÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - yAiÉÆÃPÁ¯ï
s CVß±ÁªÀÄPÀ zÀ¼ÀzÀ°è §¼À¸ÀÄªÀ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ-
S C
EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ
s PÀtÂÚ£À ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉìAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄªÀ DªÀÄè-¨ÉÆÃjPï
s UÁdÄ vÀAiÀiÁjPÉ - ªÀÄgÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄtÚzÀPÀ®Äè, ¸ÉÆÃrAiÀÄA
PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï
G
DªÀÄè s UÁf£À°è£À UÁ½AiÀÄ UÀÄ¼ÉîAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄ®Ä -
4
¨ÉÆÃgÁPïì CxÀªÁ C®Äå«Ä¤AiÀÄA ¥ÀÄr
s ¸Á§Æ£ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ - J¸ÀÖgïUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ PÉÆ©â£À
DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆÃrAiÀÄA ®ªÀt. s ¨ÉAQPÀrØ vÀAiÀiÁjPÉ - DåAnªÀÄ¤mÉæöÊ¸À¯ÉáöÊqï
s ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ - ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¸À¯ÉáÃmï, ¸ÉÆÃrAiÀÄA s ¹UÀgÉÃmï ¯ÉÊlgï - §ÆåmÉÃ£ï (C4H10)
ºÉÊqÁæPÉìöÊqï GzÀÝ¸ÀgÀ¥ÀtÂAiÀÄ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ s EAf£ïUÀ¼À zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä - mÉmÁæFxÉÊ¯ï
s ºÀ®Äè GdÄÓªÀ ¥ÉÃ¸ïÖ - PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆð£Émï, ¯Éqï
¸ÉÆÃrAiÀÄA ¥ÉÆèÃgÉÊqï s ªÁºÀ£ÀUÀ¼À JAf£ïUÀ¼À°è ±ÉÊvÀågÉÆÃzsÀPÀ - FxÀ°£ï
s UÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉÆ¼ÉAiÀÄ®Ä - ºÉÊqÉÆæÃd£ï ¥ÉgÁPÉìöÊqï UÉèöÊPÁ¯ï
s £ÀÄ¹UÀÄ½UÉ - £Áå¥ÀÛ°Ã£ï, qÉÊPÉÆèÃgÉÆ¨ÉAd£ï s ¥ÀmÁQ vÀAiÀiÁjPÉ, gÀ¸ÀUÉÆ§âgÀ vÀAiÀiÁjPÉ, UÀ£ï ¥ËqÀgï
vÀAiÀiÁjPÉ - ¥ÉÆmÁå¶AiÀÄA £ÉÊmÉæÃmï
s UÁåªÉÄÃQì£ï QÃl£Á±ÀPÀ - ¨ÉAf£ï, PÉÆèÃj£ï
s ¤Ãj£À ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt, ZÀªÀÄðzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, OµÀ¢üUÀ¼À
N2+3H2  2NH3 ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj ªÀiÁzÀj ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
* ¦üæmïÓ ºÉÃ§gï ªÀÄvÀÄÛ ¨Áµï EªÀgÀÄUÀ½UÉ PÀæªÀÄªÁV (£ÉÃgÀ GvÀÛgÀzÉÆA¢UÉ)
1918 ªÀÄvÀÄÛ 1931£ÉÃ E¸À«UÀ¼À°è Cw ºÉZÀÄÑ MvÀÛqÀzÀ
gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀÝPÉÌ gÁ¸ÁAiÀÄ£À±Á¸ÀÛçzÀ £ÉÆÃ¨É¯ï
¥ÁjvÉÆÃµÀPÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. 1. ºÉÆA¢¹ §gÉ¢zÉ.
UÉÆ§âgÀªÁV CªÉÆÃ¤AiÀiÁ DQìqÀPÀ ¸ÀASÉå zsÁvÀÄ
1. ¤Ãj£À°è CªÉÆÃ¤AiÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV «°Ã£ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. J.2 CaO2 £À°ègÀÄªÀ Ca£À

DQìqÀPÀ ¸ÀASÉå
2. CªÉÆÃ¤AiÀiÁªÀ£ÀÄß ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV »ÃjPÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ.
©.3 NaAlH4 zÀ°ègÀÄªÀ Al£À
¸ÀÆ¥Àgï ¥sÁ¸ÉáÃmï vÀAiÀiÁj¸ÀÄ«PÉ
Y
G
* ZÉ£ÁßV ¥ÀÄr ªÀiÁrzÀ ¥sÁ¸ÉáÃmï ²¯ÉUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ ¹.4 MnO2 zÀ°ègÀÄªÀ Mn£À
ªÀÄÆ¼É§Æ¢AiÀÄ£ÀÄß ¤¢ðµÀÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¥Àæ§®
LO
UÀAzsÀPÁªÀÄèzÉÆA¢UÉ «Ä±Àæt ªÀiÁr, ©ÃqÀÄ PÀ©âtzÀ
r.6 H2S2O7 £À°ègÀÄªÀ S£À
DªÀgÀtzÀ°è (zÉÆqÀØ ¥ÁvÉæ) ºÁPÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ. EzÀgÀ°è
O
PÀ®PÀÄªÀ AiÀiÁAwæPÀ ¸ÁzsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀ¼À¨sÁUÀzÀ°è JgÀqÀÄ
N
PÀªÁlUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÀªÁlUÀ½AzÀ 2. ºÉÆA¢¹ §gÉ¢zÉ.
H
qÉ£ï (UÀÄºÉ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ «±Á® PÉÆÃuÉUÉ J. ¯ÁåQÖPï DªÀÄè ºÁ®Ä
EC
¥ÀæªÉÃ±À«gÀÄvÀÛzÉ.
©. C¹nPï DªÀÄè ºÀÄ½¤ÃgÀÄ
* «Ä±ÀætªÀ£ÀÄß 2 jAzÀ 5 ¤«ÄµÀUÀ¼ÀµÀÄÖ ZÉ£ÁßV PÀ®Q
T
PÀªÁlzÀ ªÀÄÆ®PÀ MAzÀÄ qÉ£ïUÉ ºÁQ, 24 UÀAmÉUÀ¼À ¹. ¹næPï DªÀÄè ¤A¨ÉºÀtÄÚ
PÁ® C°èAiÉÄÃ EqÀÄªÀgÀÄ. qÉ£ï£À°è F gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ r. §ÄåmÉjPï DªÀÄè PÀªÀÄlÄ ¨ÉuÉÚ
&
QæAiÉÄ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
3. ºÉÆA¢¹ §gÉ¢zÉ.
E
Ca3(PO4)2+2H2SO4+4H2OCa(H2PO4)2+2Ca
C
SO42H2O+Heat J. UÁdÄ ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¹°PÉÃmï
N
* F jÃw zÉÆgÉvÀ PÁå°ìAiÀÄA ¸À¯ÉáÃmï ªÀÄvÀÄÛ PÁå°ìAiÀÄA ©. ¨ÉAQ¥ÉnÖUÉ gÀAdPÀ
E
qÉÊ ºÉÊqÉÆæÃd£ï ¥sÁ¸ÉáÃmïUÀ¼À «Ä±ÀætªÀ£ÀÄß ¸ÀÆ¥Àgï
I
¹. gÀ¸ÀUÉÆ§âgÀ ¥ÉÆmÁå¹AiÀÄA ¸À¯ÉáÃmï
¥sÁ¸ÉáÃmï J£ÀÄßvÉÛÃªÉ.
C
r. G¥ÀÄà ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï
S
* C£ÁªÀ±ÀåPÀªÁV C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è UÉÆ§âgÀªÀ£ÀÄß
§¼À¹zÀgÉ, ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀÄtÂÚ£À UÀÄtªÀ£ÀÄß 4. ºÉÆA¢¹ §gÉ¢zÉ.
G
ºÁ¼ÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: £ÉÊmÉÆæÃd£ï UÉÆ§âgÀUÀ¼À£ÀÄß J. ¨ÁPÉìöÊmï C®Æå«Ä¤AiÀÄA
4
ºÉZÁÑV §¼À¹zÀgÉ, ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÂÚ£À°è £ÉÊmÉæÃmïUÀ¼À
©. ªÉÆ£ÁeÉÊmï xÉÆÃjAiÀÄA
CA±À ºÉZÁÑUÀÄªÀÅzÀÄ. £ÉÊmÉÆæÃd£ï C¢üPÀªÁVgÀÄªÀ
¤ÃgÀÄ PÀÄrAiÀÄ®Ä AiÉÆÃUÀåªÀ®è. ¹. ªÉÄ®PÉÊmï vÁªÀÄæ
* ªÀÄtÂÚ£À°ègÀÄªÀ £ÉÊmÉæÃmï CA±ÀUÀ¼ÀÄ £À¢ ªÀÄvÀÄÛ r. ¦AZï ¨ÉèAqï AiÀÄÄgÉÃ¤AiÀÄA
¸ÀgÉÆÃªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄ¼É ¤Ãj£À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÉÃj 5. ºÉÆA¢¹ §gÉ¢zÉ.
G¥ÀAiÉÆÃUÀ«®èzÀ ºÉZÀÄÑ VqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¼ÉUÀ¼ÀÄ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÀ ¤Ãj£À°ègÀÄªÀ DQìd£ï£À J. ¨ÁPÉìöÊmï C®Æå«Ä¤AiÀÄA
CA±À PÀrªÉÄAiÀiÁV d®ZÀgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁAiÀÄÄvÀÛªÉ. C¢üPÀ ©. ºÉªÀÄmÉÊmï PÀ©ât
¥ÀæªÀiÁtzÀ°è UÉÆ§âgÀ §¼À¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À D«ÄèÃAiÀÄ
CxÀªÁ ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ UÀÄtªÀÅ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. PÀÈvÀPÀ ¹. UÉ¯É£À ¹Ã¸À
gÀ¸ÀUÉÆ§âgÀ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀÄªÁUÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß zsÁgÁ¼ÀªÁV r. ªÉÆ£ÀeÉÊmï xÉÆÃjAiÀÄA
¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
6. ºÉÆA¢¹ §gÉ¢zÉ.
WÀlPÀ-1 fÃªÀ±Á¸ÀÛç
fÃªÀ£ÀQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ (Life Process)
 ¥ÉÆÃµÀuÉ (Nutrition) : DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃ«¹, ¹Üw¸ÁÜ¥ÀPÀ UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É gÀPÀÛzÀ gÀ¨sÀ¸ÀzÀ
fÃtÂð¹, zÉÃºÀUÀvÀ ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ ¥ÉÆÃµÀuÉ ºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄÄ GAlÄ ªÀiÁqÀÄªÀ MvÀÛqÀPÉÌ gÀPÀÛzÉÆvÀÛqÀ
J£ÀÄßªÀgÀÄ. J£ÀÄßªÀgÀÄ.
 DºÁgÀ (Food) : ««zsÀ fÃªÀQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä  EªÀÄär ¥ÀjZÀ®£É (Double Circulation) : zÉÃºÀzÀ°è
¨ÉÃPÁzÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä fÃ«UÀ¼ÀÄ §¼À¸ÀÄªÀ MAzÀÄ ¥ÀjZÀ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆwðªÀiÁqÀ®Ä gÀPÀÛªÀÅ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ DºÁgÀ J£ÀÄßªÀgÀÄ. JgÀqÀÄ ¨Áj ºÀÈzÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÁzÀÄºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß
EªÀÄär ¥ÀjZÀ®£É J£ÀÄßªÀgÀÄ.
Y
 ¥ÉÆÃµÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ (Nutrients) : DºÁgÀzÀ°ègÀÄªÀ
G
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁj WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆÃµÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ  ¸À¸ÀågÀ¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯ÉÃjPÉ (Ascent of Sap) : ¨ÉÃj¤AzÀ
»ÃjPÉÆAqÀ ¤ÃgÀÄ ¸À¸ÀåzÀ vÀÄ¢AiÀÄªÀgÉUÉ vÀ®Ä¥ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
LO
J£ÀÄßªÀgÀÄ.
¸À¸ÀågÀ¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯ÉÃjPÉ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
 zÀÄåw ¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ (Photosynthesis) : ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
 ¨ÁµÀà«¸Àdð£É (Transpiration) : UÁ½UÉ vÉgÉ¢gÀÄªÀ
O
PÁ§ð£ï qÉÊDPÉìöÊqï, ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀtUÀ¼À£ÀÄß
N
¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÉÆèÃgÉÆÃ¥Áè¸ïÖUÀ¼À°è ¸À¸Àå ¨sÁUÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄÄRåªÁV J¯ÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
¸ÀAAiÉÆÃf¹ ¸ÀgÀ¼À ¸ÁªÀAiÀÄªÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß GvÀàwÛ ¤ÃgÀÄ D«AiÀiÁUÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¨ÁµÀà «¸Àdð£É J£ÀÄßªÀgÀÄ.
ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀPÉÌ zÀÄåw ¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
H
 ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀt ( Translocation) : ¸À¸ÀåUÀ¼À°è£À
 PÉÆ¼Éw¤UÀ¼ÀÄ (Saprophytes) : PÉÆ¼ÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ
E C
¸ÁªÀAiÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÁUÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ¸ÀÄÛ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀt
T
ºÁUÀÆ ¸ÁªÀAiÀÄªÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ½AzÀ ¥ÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß J£ÀÄßªÀgÀÄ.
¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ fÃ«UÀ½UÉ PÉÆ¼Éw¤UÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.  «¸Àdð£É (Excretion) : ZÀAiÀiÁ¥ÀZÀAiÀÄ QæAiÉÄ¬ÄAzÀ
 ¥ÀgÁªÀ®A© (Parasite) : ¨ÉÃgÉÆAzÀÄ
&
¥Àæ¨sÉÃzÀPÉÌ zÉÃºÀzÀ°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄªÀ vÁådåªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß zÉÃºÀ¢AzÀ
E
¸ÉÃjzÀ fÃ«¬ÄAzÀ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ D±ÀæAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀºÁPÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ «¸Àdð£É J£ÀÄßªÀgÀÄ.
C
¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ fÃ«AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀgÁªÀ®A© J£ÀÄßªÀgÀÄ. fÃªÀQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ

N
 ¥ÀZÀ£ÀQæAiÉÄ (Digestion) : ¸ÀAQÃtð DºÁgÀzÀ    
E
WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß, fÃ«UÀ¼ÀÄ »ÃjPÉÆ¼ÀîPÉÆAqÀÄ ¸ÀgÀ¼À ¥ÉÆÃµÀuÉ G¹gÁl ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À «¸Àdð£É
I
 ¸ÁUÁtÂPÉ
gÀÆ¥ÀPÉÌ ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀÅ zÀ£ÀÄß ¥ÀZÀ£ÀQæAiÉÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.  
C
¸Àé¥ÉÆÃµÀÀuÉ ¥ÀgÀ¥ÉÆÃµÀÀuÉ
 G¹gÁl (Respiration) : DºÁgÀzÀ°è£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß 
S

GvÀÌµÀðtzÀ ªÀÄÆ®PÀ ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ 1) DQìÃd£ï ¸ÀÀ»vÀ
1) zÀÄåw ¸Àé¥ÉÆÃµÀuÉ
G
G¹gÁl J£ÀÄßªÀgÀÄ. 2) DQìÃd£ï gÀ»vÀ
2) gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ
4
 ¸ÁUÁtÂPÉ (Transportation) : ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ 
¥ÀæzÉÃ±À¢AzÀ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄªÀ, ¸ÀAUÀæºÀªÁUÀÄªÀ CxÀªÁ 1) ¥ÁætÂ ¸ÀA¥ÀÆtð
«¸Àdð£ÉAiÀiÁUÀÄªÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ½UÉ ZÀ°¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß 2) PÉÆ¼Éw¤
¸ÁUÁtÂPÉ J£ÀÄßªÀgÀÄ. 3) ¥ÀgÁªÀ®A©
 ºÀÈzÀAiÀÄ§rvÀ (Heart beat) : ºÀÈzÀAiÀÄzÀ ¥ÉÆÃµÀuÉ : MAzÀÄ fÃ«AiÀÄÄ vÀ£Àß C£ÉÃPÀ
®AiÀÄ§zÀÞªÁzÀ ¸ÀAPÀÄZÀ£À ªÀÄvÀÄÛ «PÀ¸À£ÀªÀ£ÀÄß CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¹PÉÆ¼Àî®Ä CUÀvÀåªÁzÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
ºÀÈzÀAiÀÄ§rvÀ J£ÀÄßªÀgÀÄ. ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃ«¹, fÃtÂð¹, zÉÃºÀzÀ°è
 £Ár«ÄrvÀ (Pulse) : gÀPÀÛªÀÅ ºÀÈzÀAiÀÄ¢AzÀ ºÉÆgÀPÉÌ §¼À¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ ¥ÉÆÃµÀuÉ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
vÀ¼Àî®àmÁÖUÀ C¥ÀzsÀªÀÄ¤UÀ¼À°è K¥ÀðqÀÄªÀ MvÀÛqÀzÀ ¥ÉÆÃµÀuÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ TYPES OF NUTRITION
C¯ÉUÀ½UÉ £Ár«ÄrvÀ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
¥ÉÆÃµÀuÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß
 gÀPÀÛzÉÆvÀÛqÀ (Blood Pressure) : C¥ÀzsÀªÀÄ¤UÀ¼À UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, ¸Àé¥ÉÆÃµÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀgÀ¥ÉÆÃµÀuÉ. ¸ÁªÀAiÀÄªÀ DºÁgÀzÀ EvÀgÀ WÀlPÀUÀ¼ÁV C¥ÀPÀ¶ð¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ, PÉ®ªÀÅ ¨ÁåQÖÃjAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ CUÀvÀåUÀ¼ÀÄ
KPÀPÉÆÃ±À fÃ«UÀ¼ÀÄ ¤gÀªÀAiÀÄªÀ PÀZÁÑªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹
¸ËgÀ±ÀQÛ CxÀªÁ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ QæAiÉÄ £ÀqÉAiÀÄ®Ä £Á®ÄÌ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
vÀªÀÄä DºÁgÀªÀ£ÀÄß vÁªÉÃ vÀAiÀiÁj¹PÉÆ¼Àî§®èªÀÅ. CA±ÀUÀ¼À CUÀvÀå«zÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ªÀtðPÀUÀ¼ÀÄ,
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Àé¥ÉÆÃµÀPÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ F PÁ§ð£ï qÉÊDPÉìöÊqï, ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀPÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
jÃwAiÀÄ ¥ÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Àé¥ÉÆÃµÀuÉ CxÀªÁ ¸À¸Àå zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀA¥ÀÆtð ¥ÉÆÃµÀuÉ (holophytic nutrition) * ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄÄ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ±ÀQÛAiÀiÁV (DºÁgÀ)
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ. ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄªÀ QæAiÉÄUÉ zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ J£ÀÄßªÀgÀÄ
¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ, KPÀPÉÆÃ±ÀfÃ«UÀ¼ÀÄ, ²°ÃAzsÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀt
Y
C£ÉÃPÀ ¥ÉÆæPÁåjAiÉÆÃmïUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä DºÁgÀªÀ£ÀÄß
¨É¼ÀPÀÄ
6CO2+ 12H2O C6H12O6+ 6H2O + 6O2
G
vÁªÉÃ ¸ÀA±ÉèÃ¶¸À¯ÁgÀªÀÅ. CªÀÅ ºÉÆgÀV£À DPÀgÀUÀ½AzÀ 
¥ÀvÀæºÀjvÀÄÛ
¹zÀÞ DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
LO
¥ÀgÀ¥ÉÆÃµÀPÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F jÃwAiÀÄ * zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ QæAiÉÄAiÀÄ ªÉÃUÀ C¢üPÀªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ -
¥ÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀgÀ¥ÉÆÃµÀuÉ CxÀªÁ ¥ÁætÂ
O
PÉA¥ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ã° ¨É¼ÀQ£À°è
¸ÀA¥ÀÆtð ¥ÉÆÃµÀuÉ (heterotrophic nutrition)
N
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ. * ¸Àé¥ÉÆÃµÀPÀUÀ¼ÀÄ - ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
H
* zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ QæAiÉÄUÉ CªÀ±ÀåPÀªÁzÀ C¤® -
¸Àé¥ÉÆÃµÀuÉ CxÀªÁ ¸À¸Àå ¸ÀA¥ÀÆtð ¥ÉÆÃµÀuÉ
C
CO2
E
fÃ«UÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä DºÁgÀªÀ£ÀÄß vÁªÉÃ vÀAiÀiÁj¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ
* zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ QæAiÉÄAiÀÄ°è ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄªÀ C¤®-
T
«zsÁ£À. F «zsÀzÀ ¥ÉÆÃµÀuÉAiÀÄ°è fÃ«UÀ¼ÀÄ zÀÄåw
O2
¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ.
&
* zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ QæAiÉÄUÉ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀzÀÄÝ -
zÀÄåw ¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ (zÀÄåw - ¨É¼ÀPÀÄ ; ¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ - ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ
E
MAzÀÄ UÀÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ) (Photosynthesis)
C
* ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀV£À ªÉÃ¼ÉAiÀÄ°è zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ
ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÀvÀæºÀjwÛgÀÄªÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À°è ºÁUÀÆ gÁwæ ªÉÃ¼ÉAiÀÄ°è G¹gÁl QæAiÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ
N
¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¤ÃgÀÄ, ®ªÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
E
PÁ§ð£ï qÉÊDPÉìöÊqï C£ÀÄß ¸ÀA±ÉèÃ¶¹ UÀÄèPÉÆÃ¸ï£ÀAxÀ * ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ºÀ¹gÁVgÀ®Ä PÁgÀt - ¥ÀvÀæºÀjvÀÄÛ
I
¸ÀgÀ¼À PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ * ¥ÀvÀæ ºÀjwÛ£À°ègÀÄªÀ ¯ÉÆÃºÀ - Mg
C
zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ CxÀªÁ ªÀtð¸ÀAAiÉÆÃd£É (ªÀtð
S
- ¨É¼ÀPÀÄ ; ¸ÀAAiÉÆÃd£É - MAzÀÄ UÀÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ) * zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ°è 2 «zsÀ - 1) ¨É¼ÀQ£À QæAiÉÄ (
J£ÀÄßªÀgÀÄ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è DQìd£ï ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀQ£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ) - PÉÆèÃgÉÆÃ¥Áè¸ÀÖ£À
G
UÁæ£ÀzÀ°è dgÀÄUÀÄvÀÛzÉ. 2) EgÀÄ¼ÀÄ QæAiÉÄ (¸ÀÆAiÀÄð£À
4
§ºÀÄ¥Á®Ä zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄÄ PÉÆèÃgÉÆÃ¦ü¯ï¤AzÁV ¨É¼ÀQ£À ¸ÀºÁAiÀÄ«®èzÉ) - PÉÆèÃgÉÆÃ¥Áè¸ÀÖ£À ¸ÉÆÖÃªÀÄzÀ°è
ºÀ¹gÁVgÀÄªÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À J¯ÉUÀ¼À°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¸À¸ÀåUÀ¼À dgÀÄUÀÄvÀÛzÉ
ºÀ¹gÁzÀ J¼ÉAiÀÄ PÁAqÀUÀ¼À°è C®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è F
¥ÀæQæAiÉÄ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. * EgÀÄ¼ÀÄ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß PÉ°é£ï ZÀPÀæ (Calvin cycle)
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ
* zÀÄåw¸ÀA±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ°è ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄªÀ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ -
1. PÉÆèÃgÉÆÃ¦ü¯ï¤AzÀ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ »ÃgÀÄ«PÉ. ¦µÀ×, DQìd£ï, ¤ÃgÀÄ
2. ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀÅzÀÄ * ¸À¸ÀåUÀ½AzÀ »ÃjPÉAiÀiÁzÀ ¤Ãj£À°è ±ÉÃ.99 gÀµÀÄÖ ¨ÁµÀà
ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß «¸Àdð£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ £ÀµÀÖªÁUÀÄvÀÛzÉ. PÉÃªÀ® ¸Àé®à
ºÉÊqÉÆæÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ïDV «¨sÀf¸ÀÄªÀÅzÀÄ. ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ºÉÊqÉÆæÃd£ï CAiÀiÁ£ï
3. PÁ§ð£ï qÉÊDPÉìöÊqÀ£ÀÄß PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
WÀlPÀ-3 UÀæAyUÀ¼ÀÄ Glands
(¸Àæ«PÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄªÀ ¨sÁUÀªÉÃ UÀæAy)
£Á¼À UÀæAyUÀ¼ÀÄ ¤£Áð¼À UÀæAyUÀ¼ÀÄ

GzÁ : ¯Á¯Á UÀæAy GzÁ : ¦lÄålj UÀæAy, xÉÊgÁ¬Äqï
(¨Á¬Ä), ¯ÁåQæªÀÄ¯ï UÀæAy (CwzÉÆqÀØ ¤£Áð¼À UÀæAy),
(PÀtÄÚ), AiÀÄPÀÈvÀÄÛ (zÉÆqÀØ ¥ÁågÁ xÉÊgÁ¬Äqï UÀæAy, Cræ£À¯ï
UÀæAy), ªÉÄÃzsÉÆÃfÃgÀPÀ UÀæAy, ¯ÁåAUÀgïºÁå£Àì£À QgÀÄ ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ,
UÀæAy ( «Ä±Àæ UÀæAy) d£À£À UÀæAyUÀ¼ÀÄ, ¦ü¤AiÀÄ¯ï (aPÀÌUÀæAy)
Y
AiÀÄPÀÈvÀÄÛ (Liver)
G
LO
* ¤£Áð¼À UÀæAyUÀ½AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄªÀ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ zÉÆqÀØ UÀæAy - °ªÀgï ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ ºÁªÉÆÃð£ïUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ
O
* £ÀªÀÄä zÉÃºÀzÀ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ PÁSÁð£É JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀ * ºÁªÉÆÃð£ïUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆæÃn£ï CxÀªÁ ¹ÖgÁ¬ÄØUÀ½AzÀ
N
UÀæAy - °ªÀgï ªÀiÁqÀ°ÖªÉ
H
* £ÀªÀÄä zÉÃºÀzÀ AiÀiÁªÀ ¨sÁUÀ PÀvÀÛj¹zÀgÉ ¥ÀÄ£ÀB ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ zÉÆqÀØ UÀæAy - °ªÀgï
C
- °ªÀgï
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ aPÀÌ UÀæAy - ¦Ã¤AiÀÄ¯ï UÀæAy
E
* °ªÀgï¤AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄªÀ zÀæªÀ - ¨ÉÊ¯ïzÀæªÀ
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ zÉÆqÀØ CAUÀ - ZÀªÀÄð
T
* ¸ÀvÀÛ ªÀåQÛAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄÄªÀ KPÉÊPÀ CAUÀ - °ªÀgï
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ «Ä±ÀæUÀæAy - ªÉÄÃzÉÆÃfgÀPÀ UÀæAy
&
* PÀÄrvÀPÉÌ M¼ÀUÁzÀ ªÀåQÛAiÀÄ°è °ªÀgï ºÁ¤UÉÆ¼ÀUÁUÀÄvÀÛzÉ * ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ ªÀiÁ¸ÀÖgï UÀæAy - ¦lÄålj UÀæAy
* AiÀÄPÀÈwÛÛUÉ ¨Á¢ü¸ÀÄªÀ PÁ¬Ä¯ÉUÀ¼ÀÄ - eÁAr¸ï,
E
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ UÀæAy - ¦lÄålj
ºÉ¥ÀmÉÊn¸ï, PÁå£Àìgï
C
UÀæAy
* ¦vÀÛgÀ¸ÀªÀÅ PÉÆ¯É¸ÁÖç¯ï CA±ÀªÀ£ÀÄß zÉÃºÀ¢AzÀ
N
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ºÁªÉÆÃð£ï -
ºÉÆgÀºÁPÀ®Ä ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
E
¦lÄålj ºÁªÉÆÃð£ï
I
* AiÀÄPÀÈvÀ£ÀÄß ¸ÉÖªÀiï¸É¯ï¤AzÀ ¸ÀÈ¶×¸À§ºÀÄzÀÄ. * ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ ªÀåQÛvÀé ºÁªÉÆÃð£ï - xÉÊgÁQì£ï
SC
* AiÀÄPÀÈwÛ£À°è ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræUÀ¼À ¸ÀASÉå C¢üPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ * ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ vÀÄvÀÄð¥Àj¹ÜAiÀÄ ºÁªÉÆÃð£ï -
* AiÀÄPÀÈvÀÄÛ «µÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß £Á±À¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. Cræ£À°£ï
4G
* AiÀÄPÀÈvÀÄÛ °¦qïUÀ¼À ZÀAiÀiÁ¥ÀZÀAiÀÄ QæAiÉÄAiÀÄ°è ¥Á¯ÉÆÎ¼ÀÄîvÀÛzÉ. * ¥ÀÄgÀÄµÀ ¸ÀA§A¢ü ºÁªÉÆÃð£ï - mÉ¸ÉÆÖÃ¹ÖgÁ£ï
* ¹ÛçÃ ¸ÀA§A¢ü ºÁªÉÆÃð£ï - F¸ÉÆÖçÃd£ï
UÀÄ®ä (Spleen)
* F¸ÉÆÖçÃd£ï PÉÆgÀvÉ¬ÄAzÀ §gÀÄªÀ gÉÆÃUÀ - §AeÉvÀ£À
* PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À ¸Àä±Á£À - UÀÄ®ä
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ d£À£À ºÁªÉÆÃð£ï - CQìmÉÆÃ¹£ï
* °A¥ÉÆÃ¸ÉÊmï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃ£ÉÆÃ¸ÉÊmï ©½gÀPÀÛ PÀtUÀ¼ÀÄ
UÀÄ®äzÀ°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. * ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÃºÀzÀ UÀæAyUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÁªÉÆÃð£ïUÀ¼À£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ - JAqÉÆÃPÉæöÊ£ï ªÀåªÀ¸ÉÜ
* UÀÄ®äzÀ°ègÀÄªÀ ¥Áè¸Áä PÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæwPÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
* UÀæAyAiÉÆ¼ÀV£À UÀæAy - ¥ÁågÁxÉÊgÁAiÀÄqï
GvÀàwÛ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. F ¥ÀæwPÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ zÉÃºÀzÀ°è gÉÆÃUÀ
¤gÉÆÃzsÀPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛªÉ. * ¸ÀÄ¦æj£À¯ï UÀæAy - Cræ£À¯ï
* UÀÄ®äªÀÅ PÀ©âtªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀæ»¸ÀÄvÀÛzÉ. * ¥ÁZÀPÀ UÀæAy - ªÉÄÃzÉÆÃfgÀPÀ
* ¨sÀÆætzÀ°è UÀÄ®äªÀÅ PÉA¥ÀÄgÀPÀÛ PÀtUÀ¼À£ÀÄß GvÀàwÛ * gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ ±ÀQÛ GvÁà¢¸ÀÄªÀ UÀæAy - xÉÊªÀÄ¸ï
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. * aPÀÌ ªÀÄPÀÌ¼À°è «±ÉÃµÀªÁVgÀÄªÀ UÀæAy - xÉÊªÀÄ¸ï
GzÁºÀgÀuÉ : ¥Àè£ÉÃjAiÀÄ£ÀÄß (¸ÀévÀAvÀæ ZÀ¥ÀàmÉ ºÀÄ¼ÀÄ),  ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ : £ÉªÀÄmÉÆÃqïUÀ¼ÀÄ C¯ÉÊAVPÀ

PÁgÀ®Ä ºÀÄ¼ÀÄ (PÀÄjAiÀÄ AiÀÄPÀÈwÛ£À ¥ÀgÁªÀ®A©) ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄªÀÅ¢®è. EªÀÅUÀ¼ÀÄ
 mÉÃ¥ïºÀÄ¼ÀÄ (ºÀA¢ ªÀiÁA¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃ«¸ÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À KPÀ°AV UÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¯ÉÊAVPÀ
PÀgÀÄ½£À ¥ÀgÁªÀ®A©). ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄvÀÛªÉ. PÉ®ªÀÅ
£ÉªÀÄmÉÆÃqïUÀ¼ÀÄ CwxÉÃAiÀÄ fÃ«UÀ¼À£ÀÄß
«±ÉÃµÀ ªÀiÁ»w: zÀÄ§ð®UÉÆ½¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÀ®ªÀÅ QÃlUÀ¼À£ÀÄß
* ¯ÁrºÀÄ¼ÀÄ 5 jAzÀ 6 «ÄÃlgï GzÀÝ«gÀÄvÀÛzÉ. £Á±À¥Àr¹ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛªÉ. GzÁ:
* ºÀgïªÀiÁ¥ÉÆæqÉÊmïUÀ¼ÉAzÀgÉ - MAzÉÃ fÃ«AiÀÄ°è ªÀiÁ£ÀªÀ zÀÄAqÀÄ ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ¦£ïªÀªÀiïð, PÉÆPÉÌºÀÄ¼ÀÄ,
UÀAqÀÄ d£À£ÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉtÄÚ d£À£ÁAUÀ JgÀqÀÆ ¥sÉÊ¯ÉÃjAiÀiÁ ºÀÄ¼ÀÄ.
EgÀÄªÀÅzÀÄ. «±ÉÃµÀ ªÀiÁ»w :
* EªÀÅ ZÀªÀÄðzÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÀªÀÄä zÉÃºÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. * D£ÉPÁ®Ä gÉÆÃUÀ (J°¥ÉAmÁ¹¸ï)PÉÌ PÁgÀtªÁzÀ
Y
* ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À CAzÁdÄ ¸ÀASÉå - 15,000. ºÀÄ¼ÀÄ - ¥sÉÊ¯ÉÃjAiÀiÁ ºÀÄ¼ÀÄ.
G
LO
zÀÄAqÀÄ ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ Round Worms * D£ÉPÁ®Ä gÉÆÃUÀPÉÌ ¤ÃqÀÄªÀ OµÀ¢ü -C¯ï¨ÉAqÁeÉÆÃ¯ï
ªÀÄvÀÄÛ qÉÊFxÉÊ¯ï PÁ¨ÁðªÀÄfÃ£ï
O
 Då¸ÉÌ°äAvÀ¸ï ªÀA±ÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
* D£ÉPÁ®Ä gÉÆÃUÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ¸ÉÆ¼Éî - PÀÆå¯ÉPïì
N
zÀÄAqÀÄ ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ £ÉªÀÄmÉÆÃqïUÀ¼ÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. * ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À CAzÁdÄ ¸ÀASÉå - 10,000.
H
C
D£É°qÁ (ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ) ANNELIDA
E
 F ªÀA±ÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ
T
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 DªÁ¸À : ¸ÀªÀÄÄzÀæ, ¹» ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ«Ä »ÃUÉ F &

ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀªÁV J®è jÃwAiÀÄ DªÁ¸ÀUÀ¼À®Æè
E
C
PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. DzÁUÀÆå §ºÀÄvÉÃPÀ ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ
N
d®ZÀgÀUÀ¼ÁVªÉ. ªÀÄtÂÚ£À°è ªÁ¹¸ÀÄªÀ ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ
I E
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄtÂÚ£À ªÉÄÃ¯ÉäöÊUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ ºÀwÛgÀªÁV,
¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 10 jAzÀ 20¸ÉA.«ÄÃ. D¼ÀzÀ°è PÁt¹UÀÄvÀÛªÉ.
SC
zÉÃºÀªÀÅ ¢é¥Á²ðAiÀÄ ¸ÀªÀÄ«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄvÀÛzÉ
 DªÁ¸À : ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ¥ÀàzÀgÀ«zÀÄÝ, GgÀÄ¼É AiÀiÁPÁgÀzÉÆA¢UÉ
¤Ãj£À°è PÁt¹UÀÄvÀÛªÉ. PÉ®ªÀÅ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ
(Cylindrical) RAqÀgÀ»vÀ ªÁVgÀÄvÀÛªÉ. ¥ÀgÁªÀ®A©
4G
d®ZÀgÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ ºÉaÑ£À ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ
fÃ«UÀ¼À zÉÃºÀ ©üwÛAiÀÄÄ CwxÉÃAiÀÄ fÃ«UÀ¼À
£É®ZÀgÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. zÉÃºÀªÀÅ GzÀÝªÁzÀ
fÃtðzÀæªÀUÀ½AzÀ «°Ã¤¸À¯ÁUÀzÀ PÀÆånPÀ¯ï JA§
GgÀÄ¼ÉAiÀiÁPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ, ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀzÀgÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆgÀ ¥ÀzÀgÀ¢AzÀ PÀÆrzÉ.
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¢é¥Á±Àéð ¸ÀªÀÄ«ÄwAiÀÄ£ÀÄß
 C£Àß£Á¼À ªÀÄvÀÄÛ zÉÃºÀzÀ ºÉÆgÀ ©üwÛAiÀÄ £ÀqÀÄªÉ «ÄxÁå ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄvÀÛzÉ. zÉÃºÀªÀÅ GAUÀÄgÀzÀAvÀºÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÁV
¸ÀÜ¼ÁªÀPÁ±À (Pseudocoelom) JA§ zÀæªÀ vÀÄA©zÀ «¨sÀf¸À®ànÖgÀÄvÀÛªÉ. zÀæªÀ vÀÄA©zÀ ¹Ã¯ÉÆÃªÀiï JA§
PÀÄºÀgÀªÀÅ EgÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¤¢ðµÀÖ G¹gÁl zÉÃºÁªÀPÁ±ÀªÀÅ C£Àß£Á¼ÀªÀ£ÀÄß zÉÃºÀzÀ ©üwÛ¬ÄAzÀ
ªÀÇåºÀ EgÀÄªÀÅ¢®è. £ÉªÀÄmÉÆÃqïUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¨ÉÃ¥Àðr¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÀgÀªÀÄAqÀ®ªÀÅ ªÉÄzÀÄ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ZÀªÀÄðzÀ ªÀÄÆ®PÀ G¹gÁqÀÄvÀÛªÉ. UÀAqÀÄ ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ CzsÉÆÃ¨sÁUÀzÀ £ÀgÀºÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
ºÉtÄÚ ºÀÄ¼ÀÄUÀ½VAvÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV aPÀÌzÁVgÀÄvÀÛªÉ. PÉ®ªÀÅ d®ªÁ¹ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼À°è G¹gÁlPÉÌ
 ¥ÉÆÃµÀuÉ : F ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV vÉ¼ÀÄªÁzÀ UÉÆÃqÉAiÀÄÄ¼Àî Q«gÀÄUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ. £É®ZÀgÀ
¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀQë¸ÀÄvÀÛªÉ. §ºÀÄ¸ÀASÁåvÀ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼À°è ±Áé¸ÁAUÀªÀÇåºÀªÀÅ EgÀÄªÀÅ¢®è.
£ÉªÀÄmÉÆÃqïUÀ¼ÀÄ ªÀÄÈzÀÄ zÉÃºÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ zÉÃºÀzÀ ªÉÄÃ¯ÉäöÊ ªÀÄÆ®PÀ G¹gÁlzÀ C¤®UÀ¼À
fÃ«UÀ¼À£ÀÄß DºÁgÀªÀ£ÁßV §¼À¸ÀÄvÀÛªÉ. «¤ªÀÄAiÀÄªÀÅ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. «¸Àdð£ÉAiÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß £É¦üæÃrAiÀiÁ JA§ ªÀ®AiÀÄ ¹Ã«ÄvÀ ¸ÉÃjzÀÄÝ EzÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ªÀUÀðªÁVzÉ.
CAUÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ. ¨sÀÆZÀgÀ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ  DªÁ¸À : EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ
©gÀÄUÀÆzÀ®ÄUÀ¼À (Setae) ªÀÄÆ®PÀ ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ. DªÁ¸À ¸ÁÜ£ÀzÀ®Æè ªÁ¹¸ÀÄvÀÛªÉ. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
d®ªÁ¹ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼À°è ¥Á±Àéð¥ÁzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄgÀÄ¨sÀÆ«Ä, CgÀtå, ºÀ®ÄèUÁªÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ lAqÁæ
(¥ÁågÀ¥ÉÆÃrAiÀiÁ) JA§ «±ÉÃµÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ Fd®Ä ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è : ¹» ¤Ãj£À°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁUÀgÀzÀ°è ;
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À vÀÄ¢AiÀÄ°è, ¸ÁUÀgÀUÀ¼À CvÀåAvÀ D¼ÀªÁzÀ
 ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ : ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄÄ ¯ÉÊAVPÀªÁV ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ »ªÀiÁZÁÒ¢vÀ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À°è
CxÀªÁ ¤°ðAUÀ jÃwAiÀÄ°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¤°ðAUÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ.
jÃwAiÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄÄ §rØAUï, «WÀl£É CxÀªÁ
«zÀ¼À£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV G¨sÀAiÀÄ °AVUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ.
Y
CAqÁtÄUÀ¼ÀÄ ¤±ÉÃZÀ£ÀUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ D«¨sÀð«¸ÀÄªÀ
G
AiÀÄÄUÀädªÀÅ PÉèöÊmÉ®A ¤AzÀ ¸Àæ«¸À®àlÖ PÉÆÃ±ÁªÀgÀt
LO
(Cocoons) JA§ «±ÉÃµÀ gÀZÀ£ÉUÀ½AzÀ
DªÀÈvÀÛUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
O
 C£ÉÃPÀ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼ÀÄ EvÀgÀ ¥ÁætÂUÀ½UÉ
N
DºÁgÀªÁV gÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀªÀÄÄzÀæªÁ¹ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀAlPÀZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ, «ÄÃ£ÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ºÀQÌUÀ¼ÀÄ w£ÀÄßvÀÛªÉ. JgÉºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ
H
ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃ¯ïUÀ¼À DºÁgÀªÁVªÉ. JgÉºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÄtÚ£ÀÄß PÉzÀPÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¸À¸ÀåUÀ½UÉ ¥Ë¶×PÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
E C
T
zÉÆgÉAiÀÄÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ¯ÉÃ qÁ«ð£ï
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ‘gÉÊvÀgÀ «ÄvÀæ’ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝ£É.
&
 gÀZÀ£É : QÃ¯ÁÎ°UÀ¼ÀÄ ¢é¥Á±Àéð ¸ÀªÀÄ«ÄwAiÀÄ,
JgÉºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀåUÀ½UÉ UÉÆ§âgÀªÁV §¼À¸ÀÄªÀ
ªÀÄÄ¥ÀàzÀgÀzÀ zÉÃºÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹Ã¯ÉÆÃªÀiïC£ÀÄß
E
JgÉUÉÆ§âgÀªÀ£ÀÄß (Vermi Compost) GvÁà¢¸ÀÄvÀÛªÉ.
ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVªÉ. zÉÃºÀªÀ£ÀÄß PÉÊn£ï
C
GzÁ: ¤Ãj¸ï, JgÉºÀÄ¼ÀÄ, fUÀtÂ.
AiÀÄÄPÀÛ ºÉÆgÀ ¥ÉÆgÉ¬ÄAzÀ ªÀiÁrzÀ §»gï
N
ºÉaÑ£À ªÀiÁ»w : PÀAPÁ®ªÀÅ DªÀj¹PÉÆArzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ
E
PÀtÄÚUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. vÉgÉzÀ gÀPÀÛ¥ÀjZÀ®£Á ªÀåªÀ¸ÉÜ¬ÄzÀÄÝ,
I
* ¸ÀévÀAvÀæ ªÀ®AiÀÄªÀAvÀ - JgÉºÀÄ¼ÀÄ
gÀPÀÛªÀÅ zÉÃºÀzÀ PÀÄºÀgÀzÀ M¼ÀUÉ ¥ÀjZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
C
* ¥ÀgÁªÀ®A© ªÀ®AiÀÄªÀAvÀ - fUÀtÂ d®ªÁ¹ QÃ¯ÁÎ°UÀ¼À G¹gÁlªÀÅ Q«gÀÄUÀ¼À (Kr)
S
* JgÉºÀÄ¼ÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÁPÀÄªÀ QæAiÉÄ - ªÀ«ÄðPÀ®Ñgï ªÀÄÆ®PÀ CxÀªÁ ¥ÀÄ¸ÀÛPÀ ±Áé¸ÀPÉÆÃ±À (Book lungs)
(ZÉÃ¼ÀÄ) CxÀªÁ ±Áé¸À£Á¼ÀzÀ (Trachea) (QÃlUÀ¼ÀÄ)
G
* JgÉºÀÄ¼ÀÄ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄªÀ vÁådåUÀ¼À£ÀÄß
4
PÉÆ¼É¬Ä¹ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ±ÀÄa ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀjAzÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. «¸Àdð£ÁAUÀ ªÀÇåºÀªÀ£ÀÄß
EªÀ£ÀÄß ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ eÉÊ«PÀ PÁSÁð£É J£ÀÄßvÁÛgÉ. ºÀ¹gÀÄ UÀæAyUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ°áÃfAiÀÄ£ï £Á¼ÀUÀ¼ÀÄ
¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ. QÃ¯ÁÎ°UÀ¼ÀÄ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀªÁV
* fUÀtÂAiÀÄ ¯Á¯ÁgÀ¸ÀzÀ°ègÀÄªÀ Qté - »gÀÄ¦£ï (EzÀÄ
vÀªÀÄä zÉÃºÀzÀ ZÀªÀÄðªÀ£ÀÄß PÀ¼ÀaPÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ; F
gÀPÀÛ ºÉ¥ÀÄàUÀlÄÖªÀÅzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ)
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆgÉ PÀ¼ÀZÀÄªÀÅzÀÄ (Moulting) JAzÀÄ
* fUÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ±Á¸ÀÛçzÀ°è §¼À¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ gÉPÉÌUÀ¼ÀÄ EgÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉèÃnÃlA J£ÀÄßªÀgÀÄ. ºÁgÀ®Ä ±ÀPÀÛªÁVgÀÄªÀ KPÉÊPÀ CPÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ.
* ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À CAzÁdÄ ¸ÀASÉå - 7,000. ¥ÉÆÃµÀuÉ :
DvÉÆæÃð¥ÉÆÃqÁ (QÃ¯ÁÎ°UÀ¼ÀÄ) (Arthropoda)  QÃ¯ÁÎ°UÀ¼ÀÄ DºÁgÀ ¸ÉÃ«¸ÀÄªÀ ««zsÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
 DvÉÆÃð¥ÉÆÃqÁ ªÀA±ÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄvÀÛªÉ.
QÃ¯ÁÎ°UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. fÃ«UÀ¼À  EªÀÅUÀ¼À°è ªÀiÁA¸ÁºÁjUÀ¼ÀÄ, ¸À¸ÀåºÁjUÀ¼ÀÄ,
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ±ÉÃPÀqÁ 80PÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ F ªÀA±ÀPÉÌ PÉÆ¼Éw¤UÀ¼ÀÄ, fÃ«UÀ¼ÀÄ PÉÆ¼ÉvÀ £ÀAvÀgÀ G½AiÀÄÄªÀ
®PÀëtUÀ¼ÀÄ : ¤zÉæ ºÁUÀÄ ¨ÉÃ¹UÉ ¤zÉæ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* EªÀÅ £É®zÀ ªÉÄÃ¯É PÁtÂ¹PÉÆAqÀ ªÉÆzÀ® PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ. (Hibernation & Aestivation)
* EªÀÅ ¸ÀºÀ ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ. * PÁ®ÄUÀ½®èzÀ G¨sÀAiÀÄªÁ¹ -EQÛAiÉÆÃ¦ü¸ï

* zÉÃºÀzÀ°è ²gÀ, ªÀPÉëÆÃzÀgÀ ºÁUÀÆ ¨Á® JA§ * «ÄqïªÉÊ¥sï PÀ¥Éà - C¯ÉÊn¸ï
¨sÁUÀUÀ½ªÉ. ¥ËæqsÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¨Á®«®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. * ºÁgÀÄªÀ PÀ¥Éà - gÁåPÉÆÃ ¥ÉÆÃgÀ¸ï
* ºÉÆgÀ PÀAPÁ®«®è. ZÀªÀÄð £ÀÄtÄ¥ÁV vÉÃªÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. * £Á°UÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢®èzÀ PÀ¥Éà - ¥ÉÊ¥Á
* ZÀ®£ÉAiÀÄ CAUÀUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ eÉÆvÉ ªÀÄÄAUÁ®ÄUÀ¼ÀÄ, * EwÛÃaUÉ PÀAqÀÄ »rzÀ PÀ¥ÉàAiÀÄ ¥Àæ¨sÉÃzÀ - gÁ©£ï
¥ÀæwAiÉÆAzÀgÀ°è £Á®ÄÌ ¨ÉgÀ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ MAzÀÄ ªÉÆgï (gÁwæ PÀ¥Éà)
eÉÆvÉ »AUÁ®ÄUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀgÀ®Æè LzÀÄ * D®ÆUÀqÉØAiÀÄ PÀ¼É ¤ªÀÄÆð®£ÉUÉAzÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV
¨ÉgÀ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ. §¼À¸À¯ÁUÀÄªÀ ‘°£ÀÄgÁ£ï’ JA§ PÀ¼É£Á±ÀPÀ PÀ¥ÉàUÀ¼À
* rA¨sÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è Q«gÀÄUÀ¼ÀÄ G¹gÁlzÀ CAUÀUÀ¼ÁVzÀÝgÉ, ¸ÀAvÀwUÉ ªÀiÁgÀPÀªÁVgÀÄªÀ DvÀAPÀPÁj ¸ÀAUÀwAiÉÆAzÀÄ
¥ËæqsÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ±Áé¸ÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ G¹gÁlzÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀQUÉ §A¢zÉ. °£ÀÄgÁ£ï PÀ¼É £Á±ÀPÀ¢AzÁV
ZÀªÀÄðªÀÇ G¹gÁlzÀ°è £ÉgÀªÁUÀÄwÛzÉ. PÀ¥ÉàUÀ¼À ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ±ÀQÛAiÉÄÃ PÀÄAzÀÄwÛzÉ.
* ºÀÈzÀAiÀÄzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ PÉÆÃuÉUÀ½ªÉ. ªÀUÀð : gÉ¦ÖÃ°AiÀiÁ (¸ÀjÃ¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ)
* G¨sÀAiÀÄªÁ¹UÀ¼ÀÄ CAqÀdUÀ¼ÀÄ. ¤±ÉÃZÀ£À ºÁUÀÆ * EªÀÅ ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
¨É¼ÀªÀtÂUÉ JgÀqÀÆ zÉÃºÀzÀ ºÉÆgÀUÉ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. * F ªÀUÀðzÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ®Ä £ÉÊd £É®ªÁ¹
* ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ°è rA¨sÀªÀÅ ¥ËæqsÀªÀ¸ÉÜUÉ §zÀ¯ÁUÀÄªÀ PÀ±ÉÃgÀÄPÀÀUÀ¼ÀÄ.
¥ÀæQæAiÉÄUÉ gÀÆ¥À ¥ÀjªÀvÀð£É (Metamorphosis) * MAzÀÄ eÉÆvÉ ±Áé¸ÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ G¹gÁlzÀ
JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. CAUÀUÀ¼ÁVªÉ.
GzÁºÀgÀuÉ : PÀ¥Éà, §AiÀÄ®ÄPÀ¥Éà, ¸À®ªÀiÁAqÀgï, £ÀÆåmï, * ºÀÈzÀAiÀÄ ªÀÄÆgÀÄ PÉÆÃuÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ.
»vÀÛ®Ä ªÀÄAqÀ® (EQÛAiÉÆÃ¦ü¸ï) * ªÉÆ¸À¼ÉUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæ ºÀÈvÀÄÌQëUÀ¼ÀÄ C¥ÀÆtðªÁV
JgÀqÀÄ PÉÆÃuÉUÀ¼ÁV ¨ÉÃ¥ÀðnÖªÉ.
GzÁºÀgÀuÉ :
1 DªÉÄUÀ¼ÀÄ : ºÀ¹gÀÄ §tÚzÀ DªÉÄUÀ¼ÀÄ, PÀ¥ÀÄà §tÚzÀ
DªÉÄUÀ¼ÀÄ
2 ºÀ°èUÀ¼ÀÄ : UÉÆÃqÉ ºÀ°è, NwPÉÃvÀ, PÉ¯ÉÆÃn¸ï,
ªÀgÀ£Á¸ï qÁæPÉÆÃ (ºÁgÀÄªÀ ºÀ°è)
3 ºÁªÀÅUÀ¼ÀÄ : ªÀÄAqÀ®, £ÁUÀgÀ, PÀlÄÖºÁªÀÅ, ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ
ºÁªÀÅ, qÉæöÊAiÉÆÃ¦ü¸ï, ºÉ¨ÁâªÀÅ
4 ªÉÆ¸À¼ÉUÀ¼ÀÄ
* »vÀÛ®Ä ªÀÄAqÀ®zÀAvÀºÀ G¨sÀAiÀÄªÁ¹UÀ¼À°è ºÁ«£ÀAvÉ
¤Ã¼ÀªÁzÀ zÉÃºÀ«zÀÄÝ PÁ®ÄUÀ½®è. EªÀÅUÀ¼À PÀtÄÚÚ
zÀÈ¶Ö»Ã£À, »ÃUÁV EªÀÅUÀ½UÉ PÀÄgÀÄqÀÄ ºÀÄ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ
JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ EzÉ.
* C¯ÉÊn¸ï (Alytes) JA§ §AiÀÄ®Ä PÀ¥Éà, ºÉtÄÚ
ºÉÆgÀºÁQzÀ ªÉÆmÉÖUÀ¼À£ÀÄß ¤±ÉÃZÀ£ÀUÉÆ½¹ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
vÀ£Àß ¨É£ÀßªÉÄÃ¯É ºÉÆvÀÄÛ wgÀÄUÀÄvÀÛªÉ. EzÀPÉÌ ¸ÀÆ®VwÛ
PÀ¥Éà JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ. * UÉÆÃ¸ÀÄA¨É zÉÃºÀzÀ §tÚªÀ£ÀÄß §zÀ°¸À§®èzÀÄ. EªÀÅ
vÀ£Àß JgÀqÀÄ PÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀévÀAvÀæªÁV ZÀ°¸À§®ÄèzÀÄ.
* PÉ®ªÀÅ PÀ¥Éà ªÀÄvÀÄÛ §AiÀÄ®Ä PÀ¥ÉàUÀ¼ÀÄ vÁ¥ÀzÀ wÃªÀæUÀ½AzÀ (3600)
vÀªÀÄä£ÀÄß gÀQë¸À®Ä vÉÃªÀ ¨sÀjvÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è ªÁgÀUÀ¼À
PÁ® ºÀÆvÀÄPÉÆAqÀÄ fÃ«¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀPÉÌ ²²gÀ * £ÀÆåf¯ÉAr£À°è ªÀiÁvÀæ PÁtÄªÀ lÄªÀmÁgÁ JA§
12. ¥Àæd£ÁAUÀzÀ UÀÄ¼ÉîUÀ¼ÀÄ ºÉZï.¦.«. ¥Àæd£ÁAUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄzÀ£Á¼À
13. ºÉ¥ÀmÉÊn¸ï-© ºÉZï.©.«. ¦vÀÛPÉÆÃ±À
14. ºÀQÌ dégÀ H5N1 ±Áé¸ÀPÉÆÃ±À ªÀÄvÀÄÛ gÀPÀÛ
15. ºÀA¢ dégÀ H1N1 gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ
16. PÉÆÃ«qï-19 SARS COV-2 ±Áé¸ÀPÉÆÃ±À ªÀÄvÀÄÛ G¹gÁlzÀ vÉÆAzÀgÉ
17. ªÉÄÊPÉÆæÃ¸É¥sÁ° fÃPÁ ªÉÊgÀ¸ï ªÉÄzÀÄ¼ÀÄ
18. fÃPÁ dégÀ fÃPÁ ªÉÊgÀ¸ï ¨sÀÆætzÀ ªÉÄzÀÄ¼ÀÄ
20. J¨ÉÆÃ® J¨ÉÆÃ® ªÉÊgÀ¸ï CAUÀUÀ¼À DAvÀjPÀ gÀPÀÛ¸ÁæªÀ
21. ¤¥sÁ ¤¥sÁ ªÉÊgÀ¸ï ªÉÄzÀÄ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀgÀªÀÇåºÀ
Y
¨sÀAiÀiÁ£ÀPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ :
G
¸ÉÆ¼ÉîUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÉ JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÉ.
LO
1 ºÀQÌdégÀ : 4. J¨ÉÆÃ®
* H5N1 ªÉÊgÀ¸ï¤AzÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛzÉ. * J¨ÉÆÃ® JA§ PÁ¬Ä¯ÉAiÀÄÄ J¨ÉÆÃ® JA§
O
* F gÉÆÃUÀ ªÉÆzÀ®Ä PÁtÂ¹PÉÆArzÀÄÝ-xÉÊ¯ÁåAqï£À°è £À¢AiÀÄ zÀqÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀÄªÀ d£ÀgÀ°è ªÉÆlÖªÉÆzÀ°UÉ
N
*¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆlÖªÉÆzÀ°UÉ ¥À²ÑªÀÄ§AUÁ¼ÀzÀ°è PÁtÂ¹PÉÆArvÀÄÛ.
H
PÁtÂ¹PÉÆArvÀÄÛ. * EzÀ£ÀÄß J¨ÉÆÃ¯Á ºÁåªÉÆgÁfPï dégÀ JAzÀÄ
C
* PÀ£ÁðlPÀzÀ°è EwÛÃaUÉ ©ÃzÀgï£À°è PÁtÂ¹PÉÆArvÀÄÛ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
E
* F gÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß M¸É¯Áà«ÄªÀgï, mÁ«Ä ¥ÀÆè, * EzÀ£ÀÄß ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ°UÉ PÁAUÉÆÃzÀ°è
T
¸É¸ÉÊ¯ïOµÀzsÀUÀ½AzÀ UÀÄt¥Àr¸ÀÄvÁÛgÉ. ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ¯Á¬ÄvÀÄ.
* H-»ªÉÆÃUÀÄèn¤£ï, N-£ÀÆågÉÆªÉÄ¤qÉÃ¸ï * EzÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ªÉÊgÀ¸ï - J¨ÉÆÃ® ªÉÊgÀ¸ï
&
2 ºÀA¢dégÀ
5. ¤¥sÁ dégÀ :
* F gÉÆÃUÀªÀÅ H1N1ªÉÊgÀ¸ï¤AzÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛzÉ.
E
* ¤¥sÁ dégÀªÀÅ ¨ÁªÀÅ°AiÀÄ eÉÆÃ°è£À°ègÀÄªÀ ¤¥sÁ
* EzÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ°UÉ CªÉÄÃjPÁzÀ ªÉÄQìPÉÆÃzÀ°è 2009
C
ªÉÊgÀ¸ï¤AzÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛzÉ
ªÀiÁZïð 17gÀAzÀÄ ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ¯Á¬ÄvÀÄ.
* F ªÉÊgÀ¸ï ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ®Ä PÁtÂ¹PÉÆArzÀÄÝ -
N
* ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉÊzÀgÁ¨Ázï «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtzÀ°è 2009
ªÀÄ¯ÉÃ¶AiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¹AUÁ¥ÀÄgÀ
E
ªÉÄÃ 13gÀ°è ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ¯Á¬ÄvÀÄ.
I
* EwÛÃaUÉ ¨ÁAUÀèzÉÃ±À ºÁUÀÆ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è
*PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÉÆlÖªÉÆzÀ°UÉ gÁAiÀÄZÀÆj£À°è
C
¥ÀvÉÛºÀZÀÑ¯ÁVzÉ.
PÀAqÀÄ§A¢zÉ.
S
* EzÀÄ ¨ÁªÀÅ° ªÀÄvÀÄÛ ºÀA¢UÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ.
* OµÀ¢üUÀ¼ÀÄ - gÉ¯ÉAeÁ ªÀÄvÀÄÛ mÁ«Ä¥ÀÆè
6. PÁå¸À£ÀÆgï ¥ÁgÉ¸ïÖ PÁ¬Ä¯É :
G
3. jhÄPÁ ªÉÊgÀ¸ï :
* KFD is a tick-borne viral haemorrhagic
4
* EzÀ£ÀÄß D¦üæPÁzÀ GUÁAqÁzÀ jhÄPÁ PÁr£À°è ªÉÆlÖ
fever endemic to South India.
ªÉÆzÀ°UÉ ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ¯Á¬ÄvÀÄ. * The disease is caused by a virus belonging to
* 1947 D¦üæPÁ GUÁAqÀzÀ°è jhÄPÁ gÉÆÃUÁtÄUÀ¼À£ÀÄß the family Flaviviridae.
ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀvÉÛ ºÀaÑzÁÝgÉ. * Which are transmitted by monkeys
* 2013 ¥sÉæAZï ¥Á°ªÉÃµÁåzÀ°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁVvÀÄÛ.
* 2015gÀ°è ¨Éæf¯ï£À°è ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ¯ÁVvÀÄÛ. 7. qÉAUÀÆå dégÀ :
* EzÀÄ FrÃ¸ï Ff¦Ö JA§ ¸ÉÆ¼Éî¬ÄAzÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛzÉ. * qÉAUÀÆå dégÀªÀÅ ¥Áè«ªÉÊgÀ¸ï JA§ ¥Àæ¨ÉÃzÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ
* jhÄPÁ ªÉÊgÀ¸ï ªÉÄzÀÄ¼À£ÀÄß £Á±ÀªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. gÉÆÃUÀªÁVzÉ.
* jhÄPÁ ªÉÊgÀ¸ï£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä PÀÄ¯ÁAvÀj * F ªÉÊgÀ¸ï Fr¸ï Ff¦Ö JA§ ¸ÉÆ¼ÉîUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
¸ÉÆ¼ÉîAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¯ÁVzÉ. §gÀÄvÀÛzÉ.
* ¨Éæf¯ï£À°è DQìmÉÃPï JA§ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ‘¸ÉÊgÉÊ¯ï * EzÀ£ÀÄß ªÀÄÆ¼É ªÀÄÄjvÀ dégÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
E£ï¸ïPïé mÉQßPï’£ÀÄß ¸Àé®à §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁr * qÉAUÀÆå 4 jÃwAiÀÄ ªÉÊgÀ¸ïUÀ¼ÁzÀ DEN1, DEN2,
DEN3, DEN4 ¨Á¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ
PÀÄ¯ÁAvÀj
¨sÁUÀ)UÀ¼À°è PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. GzÁ - ªÁå¸ÀÄÌ¯Ágï
PÉA©AiÀÄA
* J¯É §ÄqÀ¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À°è CAvÀgÀUÉtÄÚ
¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ.
* PÉ®ªÀÅ ¥ÀzÀgÀzÀ°ègÀÄªÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®

eÉÆÃqÀuÉ CAUÁA±ÀªÀ£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀ ¸ÀgÀ¼À ±Á±ÀévÀ
CAUÁA±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ (Parenchyma) J£ÀÄßªÀgÀÄ.
Y
G
* ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±À AiÀiÁªÀÅzÉÃ «±ÉÃµÀvÉ E®èzÀ
vÉ¼ÀÄªÁzÀ PÉÆÃ±À©üwÛ EgÀÄªÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
LO
¸À¸Àå zÉÃºÀzÀ°è ªÀzsÀð£À CAUÁA±ÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ ºÉÆA¢zÉ.
O
2. ±Á±ÀévÀ CAUÁA±À (Permanent Tissue) * ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±ÀzÀ°è EgÀÄªÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
fÃªÀAvÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÁVªÉ.
N
* ªÀzsÀð£À CAUÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ËæqsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹PÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ
* ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±ÀzÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
H
ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀÄä PÉÆÃ±À «¨sÀd£ÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
¸Àr®ªÁzÀ eÉÆÃqÀuÉ ºÉÆA¢zÀÄÝ PÉÆÃ±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ
C
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV CªÀÅ ±Á±ÀévÀ
zÉÆqÀØ SÁ° eÁUÀ (CAvÀgÀPÉÆÃ±ÁªÀPÁ±À)UÀ¼ÀÄ
E
CAUÁA±ÀUÀ¼ÁV gÀÆ¥ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ.
PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛªÉ.
T
* ªÀzsÀð£À CAUÁA±À ¥ËæqsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹ PÉÆÃ±À
«¨sÀd£ÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ±Á±ÀévÀªÁzÀ * ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±ÀªÀÅ ¸À¸ÀåUÀ½UÉ DzsÁgÀ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ
&
gÀÆ¥À, UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ ¸ÀAUÀæ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁªÀÄxÀåð ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ «zsÁ£ÀPÉÌ (differentation)
E
* ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±ÀªÀÅ PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è
«¨sÉÃ¢üÃPÀgÀt J£ÀÄßªÀgÀÄ PÉÆèÃgÉÆÃ¦ü¯ï C£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ zÀÄåw ¸ÀA±ÉèÃµÀuÉ
C QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀgÉ, DUÀÀ CzÀ£ÀÄß PÉÆèÃgÀAPÉÊªÀÄ
N
* ªÀzsÀð£À CAUÁA±ÀzÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ««zsÀ §UÉAiÀÄ
(chlorenchyma) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
E
±Á±ÀévÀ CAUÁA±ÀUÀ¼ÁUÀ®Ä gÀÆ¥ÁAvÀgÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ.
I
* d® ¸À¸ÀåUÀ¼À ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄzÀ°è zÉÆqÀØ UÁ½ aÃ®UÀ½zÀÄÝ
C
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ vÉÃ®®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄªÀAvÉ ¸ÀA¥ÀèªÀ£À
S
±ÀQÛ (buoyancy)AiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. F «zsÀzÀ
¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄªÀ£ÀÄß KgÀAPÉÊªÀÄ (aerenchyma) JAzÀÄ
G
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
4 * PÁAqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À°ègÀÄªÀ ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±ÀªÀÅ

¥ÉÆÃµÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¸ÀAUÀæ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
* PÉÆÃ®APÉÊªÀÄ CAUÁA±À (Collenchyma) :
¸ÀgÀ¼À ±Á±ÀévÀ CAUÁA±À

(Simple Permanent Tissue)
* CAUÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ MAzÉÃ jÃwPÁtÄªÀ MAzÀÄ
«zsÀzÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÀÝgÉ CAvÀºÀ
CAUÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀgÀ¼À ±Á±ÀévÀ CAUÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄßªÀgÀÄ.
1. ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±À (Parenchyma)
4G
4G SCIENCE
SCIENCE &
& TECHNOLOGY
TECHNOLOGY
M¼ÀUÁUÀÄvÀÛzÉ. rA¨sÀzÀ°è GAmÁUÀÄªÀ EAvÀºÀ J¯Áè «ÃAiÀÄðPÉÆÃ²PÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆæÃ¸ÉÖÃmï UÀæAyUÀ¼À£ÀÄß
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß MmÁÖV gÀÆ¥À ¥ÀjªÀvÀð£É J£ÀÄßvÁÛgÉ. M¼ÀUÉÆArªÉ.
(Metamorphosis)
ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàvÀÛw ªÀÇåºÀ
* «ÃAiÀiÁðtÄ ªÀÄvÀÄÛ CAqÁtÄUÀ¼À «Ä®£ÀzÀ
¥ÀjuÁªÀÄªÁV ªÀÄUÀÄªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ eÉÊ«PÀªÁV
¯ÉÊAVPÀ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝÃ±À.
* ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄÄ ¯ÉÊAVPÀ «zsÁ£ÀzÀ°è
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
Y
* F «zsÁ£ÀzÀ°è UÀAr¤AzÀ MAzÀÄ, ºÉtÂÚ¤AzÀ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ, JgÀqÀÄ °AUÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À eÉÆÃrAiÀiÁV
¸À«Ää®£ÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. EzÀgÀ ¥sÀ°vÀPÉÆÃ±ÀªÀ£ÀÄß AiÀÄÄUÀä
G
O
(Zygote)JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* JgÀqÀÄ °AUÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ «Ä®£ÀUÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀgÀ ¥sÀ®ªÁV
L
ªÀÄUÀÄªÀÅ vÀAzÉAiÀÄ PÉ®ªÀÅ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß, vÁ¬ÄAiÀÄ
O
N
PÉ®ªÀÅ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÆß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¤µÉÃZÀ£ÀzÀ ²±ÀßUÀ¼ÀÄ :
H
£ÀAvÀgÀ ¹ÛçÃAiÀÄÄ UÀ¨sÀðzsÁgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀÆætªÀ£ÀÄß * UÀAr£À°è JgÀqÀÄ ªÀÈµÀtUÀ¼ÀzÀÄÝ, ªÀÈµÀt aÃ®
C
vÀ£Àß UÀ¨sÁð±ÀAiÀÄzÀ°è zsÀj¹, £ÀAvÀgÀ ªÀÄUÀÄªÀ£ÀÄß (Scrotum) JA§ ¥ÀÄgÀÄµÀ aÃ®zÀ°ègÀÄvÀÛªÉ.
E
ºÉgÀÄvÁÛ¼É. ªÀÈµÀtUÀ¼ÀÄ «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼ÉA§ ÇÀASÁåvÀ, ¸ÀÆPÀëöä
T
* ¥ÀÄgÀÄµÀ °AUÀ PÉÆÃ±ÀªÀ£ÀÄß «ÃAiÀiÁðtÄ (Sperm) PÉÆÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÀæ»¸ÀÄvÀÛªÉ.
JAzÀÆ, ¹ÛçÃAiÀÄ °AUÀ PÉÆÃ±ÀªÀ£ÀÄß CAqÁtÄ * ¥Àæw «ÃAiÀiÁðtÄ«£À®Æè CAqÁPÁgÀzÀ vÀ¯É¬ÄzÀÄÝ,
&
(Ovum) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. Fd®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁzÀ GzÀÝ£ÉAiÀÄ ¨Á®«gÀÄvÀÛzÉ.
E
* «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄgÀÄµÀ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ªÀÇåºÀzÀ°è ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ LzÀÄ£ÀÆgÀÄ zÀ±À®PÀë «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼ÀÄ
C
GvÀàwÛAiÀiÁV ¹ÛçÃ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛªÀÇåºÀzÀ°è MªÉÄäUÉ ¸ÀAUÀæºÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ
«ÃAiÀiÁðtÄªÀÅ CAqÁtÄªÀ£ÀÄß ¤µÉÃZÀ£ÀUÉÆ½¸ÀÄªÀ°è
N
CAqÁtÄUÀ¼ÀÄ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
E
* ¥Àæw ªÀåQÛUÀÆ F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÁUÀÄªÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄÄ
I
¨ÉÃgÉ¨ÉÃgÉAiÀiÁV ºÀgÉAiÀÄzÀ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV * ªÀÈµÀtªÀÅ mÉ¸ÉÆÖ¹ÖgÁ£ï (Testosterone) ºÁªÉÆÃð£À£ÀÄß
SC
MAzÀÄ C£ÀÄPÀæªÀÄªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¸Àæ«¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼À ¸ÀºÀd ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
* UÀAqÀÄ ªÀÄPÀÌ¼À°è, ²±Àß ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è PÀÆzÀ®Ä
4G
PÁtÂ¹PÉÆ¼Àî®Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀæªÉÄÃt CzÀÄ ªÀÄÄR * ºÉÆgÀa«ÄäzÀ «ÃAiÀiÁðtÄ«£À fÃ«vÁªÀ¢üAiÀÄÄ 5
ªÀÄvÀÄÛ PÀAPÀÄ¼ÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄvÉÆqÀUÀÄvÀÛzÉ. jAzÀ 7 ¢£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ EgÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è §ºÀÄvÉÃPÀ
MAzÉgÀqÀÄ ¢£ÀUÀ¼À¯ÉèÃ ¸ÁAiÀÄÄvÀÛªÉ.
* CªÀgÀ zsÀé¤ MgÀmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀÈµÀtUÀ¼ÀÄ, zÉÃºÀzÀ vÁ¥ÀQÌAvÀ 2-3 rVæUÀ¼ÀµÀÄÖ
* UÀAqÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛªÀÇåºÀ QæAiÀiÁ²Ã®ªÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÀrªÉÄ vÁ¥À«gÀÄªÀ ªÀÈµÀt aÃ®zÀ°èzÀÄÝ, zÉÃºÀzÀ
ºÀgÉAiÀÄªÀÅ Q±ÉÆÃgÀvÀ£ÀzÀ DgÀA¨sÀ, ¥ÀÄgÀÄµÀ
ºÉÆgÀ¨sÁUÀzÀ°èªÉ. «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀëöäªÁVzÀÄÝ
d£À£ÁAUÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ.
zÉÃºÀzÀ C¢üPÀvÁ¥ÀªÀ£ÀÄß vÁ½PÉÆ¼ÀÄîªÀÅ¢®è. ºÁUÁV
* UÀAqÀÄ ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ ºÀgÉAiÀÄzÀ PÁ®zÀ°è ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉzÀÄ F jÃwAiÀÄ K¥ÁðlÄ.
vÁgÀÄtåzÀ JvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀÆPÀªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄvÁÛgÉ.
* EzÀÄ ¸ÁßAiÀÄÄ«£À°è PÀÆrzÀ gÀZÀ£É. EzÀÄ
ªÀÈµÀtUÀ¼ÀÄ (Testis) «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼À£ÀÄß ¹ÛçÃAiÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛªÀÇåºÀzÉÆ¼ÀPÉÌ
* J¦rqÉ«Ä¸ï ªÀÄvÀÄÛ «ÃAiÀiÁð£Á¼À (Vas deferens) ¸ÉÃj¸À®Ä §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ £Á¼À ªÀåªÀ¸ÉÜ. * ¥ÀÄgÀÄµÀ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛªÀÇåºÀªÀÅ «ÃAiÀÄð£Á¼ÀPÉÌ
* ¸ÀºÁAiÀÄPÀ UÀæAyUÀ¼ÀÄ (Accessory glands) vÉgÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ MAzÀÄ eÉÆvÉ aÃ®zÀAwgÀÄªÀ
«ÃAiÀÄðPÉÆÃ²PÀUÀ¼ÀÄ (Seminal Vesicles) ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉÆæ¸ÉàçÃmï UÀæAyAiÀÄ £ÉgÀªÀÅ ¥ÀqÉ¢ªÉ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄªÀÄgÀÄ 10 cm GzÀÝªÁVgÀÄvÀÛªÉ.
* F UÀæAyUÀ¼À ¥Àæ¸À«PÉUÀ¼ÀÄ «ÃAiÀÄðzÀæªÀ (Seminal * ¥Àæw ¥sÉ¯ÉÆÃ¦AiÀÄ£ï £Á¼ÀzÀ vÀ¼À¨sÁUÀzÀ°è D°PÉ EzÉ.
fluid)JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ ©½AiÀÄ zÀæªÀªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ £Á¼ÀUÀ¼ÀÄ UÀ¨sÁð±ÀAiÀÄzÉÆ¼ÀPÉÌ, ªÉÄÃ¯ÁâUÀzÀ
gÀÆ¦¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼ÉÆqÀuÉ ¸ÉÃj ªÀÄÆ¯ÉUÀ½AzÀ vÉgÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ.
(Semen) «ÃAiÀÄðªÁUÀÄvÀÛzÉ. * UÀ¨sÀðPÉÆÃ±À MAzÀÄ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ wæPÉÆÃ£ÁPÁgÀzÀ
¹ÛçÃ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ºÉtÚ£ÀÄß »ÃUÉ CtÂUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. aÃ®zÀAvÀºÀ gÀZÀ£É. EzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV UÀ¨sÁð±ÀAiÀÄ
(Womb)JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* CAqÁtÄUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢ü¸À®Ä
* ¥sÀ°vÀ CAqÀªÀ£ÀÄß CzÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð ªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀÄªÀªÀgÉUÉ
¸ÀAgÀQë¹ ¥ÉÆÃ¶¸ÀÄvÀÛzÉ.
Y
* ªÀÄUÀÄ«UÉ d£Àä ¤ÃqÀ®Ä
G
* ºÉtÄÚ ¥Àæd£ÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¨Á®QAiÀÄÄ ºÀgÉAiÀÄPÉÌ
LO
PÁ°mÁÖUÀ QæAiÀiÁ²Ã®ªÁUÀÄvÀÛzÉ. F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ
«ÄzÀÄ½¤AzÀ CAqÁ±ÀAiÀÄUÀ½UÉ ¤ÃrzÀ ZÉÆÃzÀ£ÀUÀ¼À
O
¸ÀAPÉÃvÀUÀ½AzÀ DgÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ ¥sÀ®ªÁV
N
CAqÁ±ÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁªÉÆÃð£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ±Àæ«¸ÀÄvÀÛzÉ.
H
* EªÀÅ «ÄzÀÄ¼ÀÄ, ªÀÄÆ¼É, ¸ÁßAiÀÄÄ, gÀPÀÛ, ZÀªÀÄð, PÀÆzÀ®Ä,
C
¸ÀÛ£À ªÀÄvÀÄÛ d£À£ÁAUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¸ÉÆAl¨sÁUÀªÀ£ÀÄß «¸ÁÛgÀUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÀgÉAiÀÄªÀÅ ºÉtÄÚ
ªÀÄPÀÌ¼À£ÀÄß ¹ÛçÃAiÀÄgÀ£ÁßV §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ DPÉ
AiÀiËªÀéÀ£ÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀÄvÁÛ¼É. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
T E
* ¹ÛçÃAiÀÄÄ AiÀiÁªÁUÀ UÀ¨sÀð zsÀj¸ÀÄªÀÅ¢®èªÉÇÃ DUÀ EzÀÄ
&
ºÉtÄÚ ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 11 CxÀªÁ 12£ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è
3 cm GzÀÝ ªÀÄvÀÄÛ 2 mUÀ¼ÀµÀÄÖ CUÀ®ªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
¥ÁæAiÀÄPÉÌ §gÀÄvÁÛgÉ.
E
* EzÀgÀ UÉÆÃqÉUÀ¼ÀÄ zÀ¥ÀàªÁVzÀÄÝ, ¸ÁßAiÀÄÄAiÀÄÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ
ºÉtÄÚ ¥Àæd£À£ÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ PÉ¼ÀPÀAqÀ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ.
C
§®AiÀÄÄvÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ ªÀÄUÀÄ«UÉ
EN
* GzÀgÀzÀ ªÉÄÃ°£À §® ªÀÄvÀÄÛ JqÀ §¢UÀ¼À°è ¨ÁzÁ«Ä ¸ÀÜ¼ÁªÀPÁ±ÀPÁÌV »UÀÎ§®èªÀÅ.
DPÁgÀzÀ MAzÀÄ eÉÆvÉ UÀæAyUÀ½ªÉ. EªÀÅUÀ½UÉ * UÀ¨sÀðPÉÆÃ±ÀªÀÅ AiÉÆÃ¤ (Vagina)JA§ ¸ÁßAiÀÄÄAiÀÄÄvÀ
I
CAqÁ±ÀAiÀÄ (Ovary)UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÁzÀ MAzÀÄ £Á¼ÀzÀ°è »jzÀUÀÄvÁÛ E½AiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ
SC
* ¥Àæw CAqÁ±ÀAiÀÄªÀÅ ÇÀARå CAqÁtÄ(Ova)UÀ¼À£ÀÄß UÉÆÃqÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÁßAiÀÄÄ«¤AzÀ PÀÆrzÉ. F UÀÄtzÀ
GvÁà¢¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV MAzÀÄ CAqÁtÄ PÁgÀt¢AzÀ AiÉÆÃ¤AiÀÄÄ ºÉjUÉAiÀÄ ªÉÃ¼É ²±ÀÄªÀÅ CzÀgÀ
(Ova) ªÀiÁvÀæ ¥Àæw wAUÀ¼ÀÄ ¥ÀPÀéªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀ®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀAvÉ
4G
* JgÀqÀÆ CAqÁ±ÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥Àæw wAUÀ¼ÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄªÁV »UÀÄÎvÀÛzÉ.
CAqÁtÄUÀ¼À£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉUÉÆ½¸ÀÄvÀÛªÉ. CAqÁ±À¢AzÀ AiÉÆÃ¤AiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
CAqÁtªÀÅ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄªÀÅzÀPÉÌ (Ovulation)
CAqÉÆÃvÀàwÛ J£ÀÄßvÁÛgÉ. 1 ¥ÀÄgÀÄµÀ¤AzÀ «ÃAiÀiÁðtÄUÀ¼À£ÀÄß ¹éÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
* CAqÁ±ÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ F¸ÉÆÖçÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆæeÉ¹ÖçgÁ£ï 2 ²±ÀÄ d¤¸ÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, ªÀÄUÀÄ ºÉÆgÀ§gÀÄªÀ

JA§ JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¹ÛçÃ ¸ÀA§A¢ü ºÁªÉÆÃð£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁUÀðzÀAvÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸Àæ«¸ÀÄvÀÛªÉ. F¸ÉÆÖçÃd£ï CAqÁtÄ«£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ 3 UÀ¨sÀðPÉÆÃ±À¢AzÀ zÉÃºÀ¢AzÀ ºÉÆgÀ§gÀÄªÀ
¥ÀPÀévÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. IÄvÀÄ¸ÁæªÀPÀÆÌ ªÀiÁUÀðªÁVzÉ.
* ¥ÉÆæeÉ¹ÖçgÁ£ï UÀ¨sÀðzsÁgÀuÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ * ¥ËæqsÀ ¹ÛçÃAiÀÄ°è ¤AiÀÄvÀªÁV ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ZÀPÀæªÀÅ
UÀ¨sÀðPÉÆÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. 28 ¢£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÀÆ ªÁå¦¹zÉ. F ZÀPÀæªÀ£ÀÆß IÄvÀÄZÀPÀæ
(Menstural cycle)JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* CAqÁ±ÀAiÀÄUÀ¼À PÉ¼ÀUÉ MAzÀÄ eÉÆvÉ £Á¼ÀUÀ½ªÉ.
CªÀÅUÀ½UÉ ¥sÉ¯ÉÆÃ¦AiÀÄ£ï £Á¼ÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. * CAqÀªÀÅ ¥ÀPÀéªÁUÀÄwÛzÀÝAvÉ EzÀÄ DgÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. F
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è UÀ¨sÀðPÉÆÃ±ÀzÀ ©üwÛUÀ¼ÀÄ zÀ¥ÀàªÁV ºÉZÀÄÑ
J. jPÉmïì «l«Ä£ï-r ©. DAiÀÄ¸ÀÖfð¯ÉÆèÃ¹¸ï ±Áé¸ÀPÉÆÃ±ÀUÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
©. ¨Éj ¨Éj «l«Ä£ï-© ¹. PÁåArzÉÆ¹¸ï ªÀÄÆvÁæAUÀzÀ ¥ÀæzÉÃ±À
¹. EgÀÄ¼ÀÄ PÀÄgÀÄqÀÄ «l«Ä£ï-J r. MmÉÆ ªÉÄÊPÉÆ¹¸ï ¢ÃWÀðPÁ®zÀ Q«AiÀÄ
r. ¤ÃZÀPÉÆgÉ (¸ÀÌ«ð) «l«Ä£ï-¹ ¸ÉÆÃAPÀÄ
47. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 54. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj
J. Q«AiÀÄÄjvÀ Q« J. næ¥À£ÉÆÃ¥sÉÆÃ©AiÀiÁ ZÀÄZÀÄÑªÀÄzÀÄÝUÀ¼À ¨sÀAiÀÄ
©. «ÄzÀÄ¼ÀÄjvÀ «ÄzÀÄ¼ÀÄ ©. ºÉÊqÉÆæÃ¥sÉÆÃ©AiÀiÁ ¤Ãj£À ¨sÀAiÀÄ
¹. zÀ¤£Á¼ÀÄjvÀ UÀAl®Ä ¹. UÉÊ£À¥sÉÆÃ©AiÀiÁ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¨sÀAiÀÄ
r. F°AiÀÄÄjvÀ ¦vÀÛd£ÀPÁAUÀ r. ¥ÉÊgÉÆÃ¥sÉÆÃ©AiÀiÁ ¨ÉAQAiÀÄ ¨sÀAiÀÄ
Y
G
J.C£ÁßAUÀ E §AeÉvÀ£À J. «l«Ä£ï ©1 xÉÊAiÀiÁ«Ä£ï
LO
©.C£ÁßAUÀ PÉ gÀPÀÛºÉ¥ÀÄàUÀlÄÖ«PÉ ©. «l«Ä£ï ©3 ¥ÁåAlvÀ¤Pï DªÀÄè
¹.C£ÁßAUÀ ¹ ¸ÀÌ«ð ¹. «l«Ä£ï ©6 ¦jqÁQì£ï
O
r.C£ÁßAUÀ r jPÉmïì r. «l«Ä£ï ©12 PÉÆ§°«Ä£ï
N
H
DºÁgÀ ¥ÉÆæÃnÃ£ï ¥ÀæªÀiÁt ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ PÁ¬Ä¯ÉUÀ¼ÀÄ
J.C®¸ÀA¢ 24.1

E C
J. nìnì £ÉÆt
©. Fr¸ï ¸ÉÆ¼Éî
¤zÁæ»Ã£ÀPÀgÉÆÃUÀ
qÉAUÀÆå
T
©.ºÀÄgÀ½ ©Ãd 22.9
¹.¸ÉÆÃAiÀiÁ CªÀgÉ 43.2 ¹. ¤Ãj£À §¸ÀªÀ£ÀºÀÄ¼ÀÄ ©¯ÁífðAiÀÄ
&
r.Mt §mÁtÂ 19.7 r. ªÀÄgÀ¼ÀÄ £ÉÆtUÀ¼ÀÄ PÁ¯Á Cdgï
E
C
J. C£ÁßAUÀ (fÃªÀ¸ÀvÀé) PÁågÉÆÃnÃ£ï J. ¥sÀÆè ªÉÊgÀ¸ï
N
©. Qté (J£ïeÉÊªÀiï) ¥É¦ì£ï ©. CAxÁæPïì ¨Áå¹®¸ï CAxÁæöå¹¸ï
E
¹. C«Ä©AiÀiÁ¹¸ï ¥ÉÆæÃmÉÆÃeÉÆÃªÁ
I
¹. ZÉÆÃzÀPÀ (ºÁªÉÆÃð£ï) ¥ÉÆæÃf¹ÖgÉÆÃ£ï
r. lÆå§gïPÀÄå¯ÉÆÃ¹¸ï ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
SC
r. ¸À¸ÁgÀd£ÀPÀ PÉgÁn£ï
J. »ªÉÆÃ¦°AiÀÄ C£ÀÄªÀA²PÀ gÉÆÃUÀ J. ªÀÄ¯ÉÃjAiÀiÁ gÀPÀÛzÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
4G
©. ªÀÄzsÀÄªÉÄÃºÀ ºÁªÉÆÃð£ÀÄUÀ¼À CªÀåªÀ¸ÉÜ ©. J¼ÉQÃl (¥sÉÊ¯ÉÃjAiÀiÁ) zÀÄUÀÞgÀ¸À
¹. jPÉmïì «l«Ä£ï PÉÆgÀvÉAiÀÄ gÉÆÃUÀ ¹. «ÄzÀÄ¼ÀÄjvÀÀ «ÄzÀÄ¼ÀÄ
r. jAUïªÀªÀiïð ¥sÀAUÀ¸ï ¸ÉÆAPÀÄ r. gÀPÀÛzÀ PÁå£Àìgï C¹ÜgÀdÄÓ (ªÀÄÆ¼É£Ét)
fÃªÀ¸ÀvÀéUÀ¼À°ègÀÄªÀ ªÀÄÄRå gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ½UÉ J. ªÀÄ¯ÉÃjAiÀiÁ ¥ÉÆæÃmÉÆ eÉÆÃªÀ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ©. ¥ÉÆ°AiÉÆÃªÀÄAiÀÄ¯ÉÊr¸ï ªÉÊgÀ¸ï
J. J fÃªÀ¸ÀvÀé PÁågÉÆÃnÃ£ï ¹. PÀëAiÀÄ KPÁtÄfÃ« (¨ÁåQÖjAiÀiÁ)
©. © fÃªÀ¸ÀvÀé ¥ÉÆÃ°Pï DªÀÄè r. ºÀÄ¼ÀPÀrØ C¹ÜgÀdÄÓ (ªÀÄÆ¼É£ÉÆt)
¹. ¹ fÃªÀ¸ÀvÀé D¸ÁÌ©ðPÀ DªÀÄè 60. dUÀwÛ£À eÉÊ«PÁªÀgÀt (§AiÉÆÃ¹àAiÀÄgï)zÀ°è EgÀÄ«UÀ¼À
r. r fÃªÀ¸ÀvÀé PÁå°ì¥sÉgÁ¯ï ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢¹.
53. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj J. QÃlUÀ¼ÀÄ 751000
J. UÀdPÀtð ZÀªÀÄð, GUÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ ©. DåAVAiÉÆÃ¸ÀÖgïªÀiïì 5000
ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. 3. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀAVÃvÀ PÀbÉÃj ¨sÀªÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À
* ¸ÀvÀvÀ ¥Àæw¥sÀ®£À¢AzÀ GAmÁzÀ F ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ ¨sÀªÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¹¤ªÀiÁ ¨sÀªÀ£ÀUÀ¼À°è ±À§ÝªÀÅ
±À§ÝªÀ£ÀÄß C£ÀÄgÀt£É J£ÀÄßªÀgÀÄ ¥Àæw¥sÀ®£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ J¯Áè ªÀÄÆ¯ÉUÀ½UÉ vÀ®Ä¥ÀÄªÀAvÉ
* MAzÀÄ ¸À¨sÁAUÀtzÀ°è CxÀªÁ ¥ÀqÀ¸Á¯ÉAiÀÄ°è£À ªÉÄÃ¯ÁÒªÀtÂAiÀÄ£ÀÄß ªÀPÁæPÁgÀzÀ°è PÀlÖ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
ºÉZÀÄÑªÀj C£ÀÄgÀt£ÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ C£À¥ÉÃQëvÀªÁzÀÄzÀÄ. PÉ®ªÉÇªÉÄä ±À§ÝªÀÅ ¨sÀªÀ£ÀzÀ GzÀÝCUÀ®PÀÆÌ ºÀgÀqÀ®Ä
CzÀÄzÀjAzÀ E°è C£ÀÄgÀt£É PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÉÖÃeï£À »AzÉ ªÀPÀæªÁzÀ ±À§ÝzÀ ºÀ®UÉAiÀÄ£ÀÄß
¸À¨sÁAUÀtzÀ ªÉÄÃ¯ÁÑªÀtÂÉ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆÃqÉUÀ¼À£ÀÄß EqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ±À§Ý UÀæ»¸ÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ ¸ÀAPÀÄavÀ
zÀÈUÁßgÀÄ ºÀ®UÉ [fibre board] MgÀmÁzÀ
¥Áè¸ÀÖgïUÀ½AzÀ ªÀÄÄaÑgÀÄvÁÛgÉ.
±À§ÝzÀ UÀÄtÂvÀ ¥Àæw¥sÀ®£ÀUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ :
(Uses of Multiple Reflection of Sound)
Y
1. ªÉÄUÁ¥ÉÆÃ£ïUÀ¼ÀÄ, ºÁ£ïðUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAVÃvÀ ªÁzÀåUÀ¼ÁzÀ
G
LO
vÀÄvÀÆÛjUÀ¼ÀÄ, ±ÀºÀ£Á¬ÄUÀ¼ÀÄ EªÉ®èªÀÅUÀ¼À°è ±À§ÝªÀÅ J¯Áè
¢PÀÄÌUÀ¼À°è ºÀgÀqÀzÉ, ¤¢ðµÀÖ ¢QÌ£À°è ¥ÀæªÀ»¸ÀÄªÀAvÉ
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «£Áå¸ÀUÉÆ½¹zÉ.F jÃwAiÀÄ ªÁzÀåUÀ¼À°è
O
N
PÉÆ¼ÀªÉAiÀÄ£ÀÄß ±ÀAPÀÄ«£ÁPÁgÀPÉÌ eÉÆÃr¹ CzÀgÀ vÉgÉzÀ
H
¨sÁUÀzÀ°è ±À§ÝªÀÅ C£ÀÄPÀæªÀÄªÁV ¥Àæw¥sÀ°¹ DPÀgÀ¢AzÀ
C
PÉÃ¼ÀÄUÀgÀ ¢QÌ£À°è ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄÄªÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ.
T E
&
E
C
EN
4. ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ¨sÀªÀ£ÀzÀ ªÀPÁæªÁzÀ ªÉÄÃ¯ÁÒªÀtÂ :
I
zÉÆqÀØ ºÁ¯ï£À°è ±À§ÝzÀ ºÀ®UÉAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹
SC
gÀÄªÀÅzÀÄ
±ÀæªÀt ±À§ÝzÀ ªÁå¦Û (Range of Hearing) :
4G
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À ±ÀæªÀt ±À§Þ ªÁå¦Û CxÀªÁ ±ÀæªÀå ±À§Þ ±ÉæÃtÂ
(AudibleRange)
* PÀA¥À£À DªÀvÁðAPÀ ±ÉæÃtÂ 20 ºÀmïÓð ¤AzÀ 20000
2. ¸ÉÖvÉÆÃ¸ÉÆÌÃ¥ï JA§ÄzÀÄ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÀÄÝ ºÀmïÓð ±ÉæÃtÂ ºÉÆA¢gÀÄªÀ ±À§ÞªÀ£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ£À ±ÀæªÀt
CzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÀÈzÀAiÀÄ CxÀªÁ ±Áé¸ÀPÉÆÃ±ÀzÀ ±À§Þ ªÁå¦Û CxÀªÁ ±ÀæªÀå ±À§Þ ±ÉæÃtÂ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
±À§ÝªÀ£ÀÄß PÉÃ¼À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀzsÀé¤(E£ï¥Áæ¸Á¤Pï ±À§Ý) :
¸ÉÖvÉÆÃ¸ÉÆÌÃ¥ï£À°è gÉÆÃVAiÀÄ JzÉ§rvÀªÀÅ UÀÄtÂvÀ
* ªÀ¸ÀÄÛ«£À PÀA¥À£ÀzÀ DªÀÈwÛ 20 ºÀmïÓðVAvÀ PÀrªÉÄ
¥Àæw¥sÀ®£À¢AzÀ ªÉÊzÀågÀ Q«AiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀÄvÀÛzÉ.
EzÁÝUÀ ºÉÆgÀºÉÆªÀÄÄäªÀ zsÀé¤AiÀÄ£ÀÄß CªÀzsÀé¤
J£ÀÄßªÀgÀÄ.
* F ±À§Ý PÉÃ¼ÀÄªÀÅzÀÄ ¤gÁZÁj ¥ÁætÂUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ.
GzÁ : UÉÆ¨É, £Á¬Ä
±ÀæªÀuÁwÃvÀ zsÀé¤ (Ultra sonic Sound) :
ªÉÄÃ¯ÉäöÊ£À°è ¨ÁVzÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ. §zÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀjAzÀ £ÀPÀëvÀæUÀ¼À vÉÆÃjPÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°è
* ¤ÃgÀÄ vÀÄA©zÀ UÁf£À¥ÁvÉæAiÀÄ°è EnÖgÀÄªÀ ¤A¨ÉAiÀÄ£ÀÄß ¹ÜvÀåAvÀgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.ªÀÄvÀÄÛ PÀtÚ£ÀÄß ¥ÀæªÉÃ²¸ÀÄwÛgÀÄªÀ
¥ÀPÀÌ¢AzÀ UÀªÀÄ¤¹zÁUÀ CzÀÄ CzÀgÀ £ÉÊd UÁvÀæQÌAvÀ £ÀPÀëvÀæUÀ¼À ¨É¼ÀPÀÄ «Ä£ÀÄUÀÄvÀÛzÉ.
zÉÆqÀØzÁV PÁtÄvÀÛzÉ. 2. UÀæºÀUÀ¼ÀÄ KPÉ «Ä£ÀÄUÀÄªÀÅ¢®è?
* NgÉAiÀiÁV ¤Ãj£À°è ªÀÄÄ¼ÀÄV¹zÀ ¥É¤ì¯ï vÀÄAqÀj¹zÀAvÉ UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ §ºÀ¼À ºÀwÛgÀzÀ°ègÀÄªÀÅzÀjAzÀ CªÀÅ
¨sÁ¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ ©AzÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀAvÉ ªÀwð¸ÀzÉ «¸ÀÛj¹zÀ ¨É¼ÀQ£À
* ¤Ãj£À°è ªÀÄÄ¼ÀÄVzÀ £Átå ªÉÄÃ¯ÉÃjzÀAvÉ ¨sÁ¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀAvÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ. F PÁgÀt¢AzÁV
UÀæºÀUÀ¼ÀÄ «Ä£ÀÄUÀÄªÀÅ¢®è.
* ¸ÀÆAiÀÄð£À GzÀAiÀÄzÀ ªÀÄÄAZÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆAiÀÄð¸ÀÛªÁzÀ
£ÀAvÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è EgÀÄªÀÅzÀÄ. 3. ²ÃWÀæ ¸ÀÆAiÉÆÃðzÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «¼ÀA©vÀ ¸ÀÆAiÀiÁð¸ÀÛ.
ªÁAiÀÄÄªÀÄªÀÄqÀ®zÀ°è£À ªÀQæÃ¨sÀªÀ£ÀzÀ PÁgÀt
Y
* £ÀPÀëvÀæUÀ¼ÀÄ «Ä£ÀÄUÀÄªÀÅzÀÄ.
¸ÀÆAiÀÄð£ÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀ ¸ÀÆAiÉÆÃðzÀAiÀÄQÌAvÀ JgÀqÀÄ
G
* qÉæöÊ«AUï ¨ÉÆÃqïð JvÀÛgÀPÉÌ §AzÀAvÉ ¨sÁ¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤«ÄµÀ ªÉÆzÀ®Ä ºÁUÀÆ ¸ÀÆAiÀiÁð¸ÀÛzÀ JgÀqÀÄ
LO
* PÉÆ¼ÀzÀ°ègÀÄªÀ «ÄÃ£ÀÄ zÀqÀzÀ°ègÀÄªÀ ªÀåQÛUÉ ºÀwÛgÀzÀ ¤«ÄµÀzÀ £ÀAvÀgÀªÀÅ £ÀªÀÄUÉ UÉÆÃZÀj¸ÀÄvÁÛ£É.
°ègÀÄªÀAvÉ ¨sÁ¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÉÃ «ÄÃ¤UÉ ªÀåQÛ
O
zÀÆgÀªÁzÀAvÉ ¨sÁ¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
N
* ªÀåQÛ ªÀÄvÀÄÛ «ÄÃ£ÀÄ MAzÉÃ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°ègÀÄªÁUÀ
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåvÁå¸À«gÀÄªÀÅ¢®è.
H
C
ªÁAiÀÄÄªÀÄAqÀ®zÀ°è ªÀQæÃ¨sÀªÀ£À :
E
(Atmospheric Refraction)
T
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÁAiÀÄÄªÀÄAqÀ®zÀ PÁgÀt¢AzÀ GAmÁUÀÄªÀ
ªÀQæÃ¨sÀªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ªÁAiÀÄÄªÀÄAqÀ®zÀ°è£À ªÀQæÃ¨sÀªÀ£À
J£ÀÄßªÀgÀÄ. (ªÁAiÀÄÄªÀÄAqÀ®ªÀÅ «©ü£Àß zÀÈPï ¸ÁAzÀæ
& 4. ¸ÀÆAiÀÄð ºÀÄlÄÖªÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ¼ÀÄUÀÄªÁUÀ CªÀ£À
E
ªÀÄvÀÄÛ «gÀ¼À ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ) ªÉÄÃ¯ÉäöÊ ¸ÀªÀÄzÀmÁÖV PÁtÄªÀÅzÀÄ
C
¨ÉÃ¹UÉAiÀÄ°è ¨sÀÆ«ÄUÉ ºÉÆA¢PÉÆArgÀÄªÀ UÁ½
ªÀiÁzsÀåªÀÄªÀÅ ªÉÄÃ°£À ªÀiÁzsÀåªÀÄQÌAvÀ «gÀ¼ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. 4. ¥ÀlÖPÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨É¼ÀQ£À ªÀtð «¨sÀd£É (¸Àgï L¸ÁPï
N
CAzÀgÉ ©¹ UÁ½AiÀÄ ¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ vÀtÚ£É UÁ½AiÀÄ
E
£ÀÆåmÁ£ï): UÁf£À ¥ÀlÖPÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÁAiÀÄÄªÀ ©½
I
¸ÁAzÀævÉVAvÀ PÀrªÉÄ EgÀÄvÀÛzÉ. F jÃwAiÀÄ ¨É¼ÀQ£À §tÚªÀÅ CzÀgÀ «©ü£Àß §tÚUÀ¼À WÀlPÀUÀ¼ÁV
C
ªÁAiÀÄÄªÀÄAqÀ®zÀ°è£À ªÀQæÃ¨sÀªÀ£ÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV «¨sÀd£É ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¨É¼ÀQ£À ªÀtð «¨sÀd£É
S
£ÀPÀëvÀæUÀ¼À «Ä£ÀÄUÀÄ«PÉAiÀÄAxÀ «zsÀåªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
4 G
1. £ÀPÀëvÀæUÀ¼À «Ä£ÀÄUÀÄ«PÉ : (Twinkling of Stars)
£ÀPÀëvÀæUÀ½AzÀ §gÀÄªÀ ¨É¼ÀQ£À QgÀtUÀ¼À ºÁ¢AiÀÄÄ
ªÁAiÀÄÄªÀÄAqÀ®zÀ°è£À ªÀQæÃ¨sÀªÀ£À¢AzÀ ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ
©½ ¨É¼ÀQ£À ¸ÀAAiÉÆÃd£É : ©½ ¨É¼ÀPÀÄ K¼ÀÄ §tÚUÀ½AzÀ

PÀÆrzÀ ¨É¼ÀPÁVzÉ CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ (VIBGYOR)
1. KPÀªÀtðzÀ ¨É¼ÀPÀÄ : ¨É¼ÀPÀÄ MAzÉ §tÚ CxÀªÁ MAzÉÃ
vÀgÀAUÀzÀÆgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ CzÀ£ÀÄß KPÀªÀtðzÀ
¨É¼ÀPÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
2. §ºÀÄªÀtðzÀ ¨É¼ÀPÀÄ : ¨É¼ÀPÀÄ JgÀqÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ
§tÚUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ vÀgÀAUÀzÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ
CzÀ£ÀÄß §ºÀÄªÀtðzÀ ¨É¼ÀPÀÄ J£ÀßªÀgÀÄ. * 7 ªÀtðUÀ¼À°è ªÀÄzsÀåzÀ §tÚ ºÀ¹gÀÄ

* ¥ÁæxÀ«ÄPÀ §tÚUÀ¼ÀÄ -¥Áè¸Áä n«AiÀÄ°è §¼ÀPÉ
* ¢éwÃAiÀÄ §tÚUÀ¼ÀÄ - ¸ÉÊAiÀiÁ£ï, ªÉÄeÉAmÁ, ºÀ¼À¢,
* ¢éÃwAiÀÄPÀ §tÚUÀ¼À£ÀÄß ¦æAnAUïUÀ¼ÀÄ, ªÁvÁð
¥ÀwæPÉUÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
Y
G
LO
O
N
H
««zsÀ §tÚUÀ¼À vÀgÀAUÀzÀÆgÀUÀ¼À ¥ÀnÖ ¨É¼ÀQ£À gÉÆÃ»vÀ : ¨É¼ÀQ£À°è §tÚUÀ¼ÀÄ ¤¢ðµÀÖªÁzÀ
eÉÆÃqÀuÉAiÀiÁVgÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¨É¼ÀQ£À gÉÆÃ»vÀ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
C
gÉÆÃ»vÀ : ¨É¼ÀQ£À QgÀtUÀ¼À ªÀtðªÀÄAiÀÄ WÀlPÀUÀ¼À
EªÀÅUÀ¼À°è 2 «zsÀ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ,
E
¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß gÉÆÃ»vÀ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
T
1. ±ÀÄzÀÞ gÉÆÃ»vÀ : ±ÀÄzÀÞ gÉÆÃ»vÀzÀ°è §tÚUÀ¼ÀÄ
¤¢ðµÀÖªÁVgÀÄvÀÛªÉ. §tÚUÀ¼ÀÄ MAzÀgÀ ªÉÄÃ¯ÉÆAzÀÄ
&
ºÁ¢gÀÄªÀÅ¢®è.
E
±ÀÄzÀÞ gÉÆÃ»vÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä §¼À¸ÀÄªÀ ¸ÁzsÀ£À :
gÉÆÃ»vÀzÀ±ÀðPÀ
C
N
2. C±ÀÄzÀÞ gÉÆÃ»vÀ : C±ÀÄzÀÞ gÉÆÃ»vÀzÀ°è §tÚUÀ¼ÀÄ
E
¤¢ðµÀÖªÁVgÀÄªÀÅ¢®è. PÁgÀt §tÚUÀ¼À C¢üªÁå¥À£É
I PÁªÀÄ£À©®Äè : ªÀÄ¼ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ DPÁ±ÀzÀ°è PÁtÄªÀ
¥ÁæxÀ«ÄPÀ §tÚUÀ¼ÀÄ : S C £ÉÊ¸ÀVðPÀ gÉÆÃ»vÀ. EzÀÄ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°ègÀÄªÀ Cw

¸ÀtÚ ¤Ãj£À ºÀ¤UÀ½AzÀ GAmÁUÀÄªÀ ¸ÀÆAiÀÄð£À
G
QgÀtUÀ¼À ªÀtð«¨sÀd£ÉAiÀiÁVzÉ.
4
ºÀ¹gÀÄ(Green), PÉA¥ÀÄ (Red), ¤Ã° (Blue)
Trick : GRB
1. PÉA¥ÀÄ §tÚ :
* ºÉZÀÄÑ vÀgÀAUÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
* PÀrªÉÄ ¨ÁUÀÄvÀÛzÉ. (ZÀzÀÄgÀÄvÀÛzÉ)
* PÀrªÉÄ ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
2. £ÉÃgÀ¼É §tÚ :
* PÀrªÉÄ vÀgÀAUÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
* ºÉZÀÄÑ ¨ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ºÉZÀÄÑ ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. £É£À¦r : PÁªÀÄ£À©®Äè AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¸ÀÆAiÀÄð£À
UÉÆÃ½ÃAiÀÄ zÀ¥ÀðtUÀ¼ÀÄ : (Spherical Mirror)

* zÀ¥ÀðtzÀ, ¥Àæw¥sÀ°¸ÀÄªÀ ªÉÄÃ¯ÉäöÊ UÉÆÃ½AiÀÄªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
* UÉÆÃ½ÃAiÀÄ zÀ¥ÀðtzÀ, ¥Àæw¥sÀ°¸ÀÄªÀ ªÉÄÃ¯ÉäöÊ
M¼ÀªÀÄÄRªÁV ¨ÁVzÀÝgÉ CzÀ£ÀÄß ¤ªÀÄß zÀ¥Àðt
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀÄßzÀ¥ÀðtzÀ°è ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ ¥Àæw©A§
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß zÀ¥ÀðtzÀ §½
EmÁÖUÀ «ÄxÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀªÁzÀ, zÉÆqÀØzÁzÀ ¥Àæw©A§
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹ ««zsÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è ¤ªÀÄß
Y
zÀ¥Àðt¢AzÀ ¥Àæw©A§ gÀZÀ£É
G
ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£À ¥Àæw©A§zÀ ¸ÁÜ£À ¥Àæw©A§zÀ UÁvÀæ ¥Àæw©A§zÀ ¸Àé¨sÁªÀ
LO
C£ÀAvÀzÀ°è ¸ÀAUÀªÀÄ ©AzÀÄ F £À°è CvÀåAvÀ aPÀÌzÁzÀ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
O
N
ZÀÄPÉÌ UÁvÀæzÀµÀÄÖ
H
C ¬ÄAzÀ zÀÆgÀzÀ°è F ªÀÄvÀÄÛ C AiÀÄ £ÀqÀÄªÉ aPÀÌzÀÄ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
C
C AiÀÄ°è C AiÀÄ°è CzÉÃ UÁvÀæ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
E
C ªÀÄvÀÄÛ F £ÀqÀÄªÉ C ¬ÄAzÀ zÀÆgÀzÀ°è zÉÆqÀØzÁzÀ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
T
F £À°è C£ÀAvÀzÀÆgÀzÀ°è CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÁzÀ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
P ªÀÄvÀÄÛ F £ÀqÀÄªÉ zÀ¥ÀðtzÀ »AzÉ zÉÆqÀØzÁzÀ «ÄxÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀªÁzÀ
&
(ªÀ¢üð¹zÀ)
E
C
E N
I
S C
4 G
¤ªÀÄß zÀ¥ÀðtzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ :
* mÁZïðUÀ¼À°è, vÀ¥Á¸ÀuÁ¢Ã¥À(Search light)ªÀÄvÀÄÛ
ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÄA¨sÁUÀzÀ ¢Ã¥ÀUÀ¼À°è (Head lights)
¨É¼ÀQ£À ±ÀQÛ±Á° ¸ÀªÀiÁAvÀgÀ QgÀt ¥ÀÄAdªÀ£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀÄÄRzÀ zÉÆqÀØ ¥Àæw©A§ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä PËëgÀ zÀ¥Àðt
(Shaving mirror)UÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
* zÀAvÀªÉÊzÀågÀÄ gÉÆÃVUÀ¼À ºÀ®ÄèUÀ¼À zÉÆqÀØ ¥Àæw©A§UÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä §¼À¸ÀÄªÀgÀÄ. * ¸ËgÀ PÀÄPÀÌgï vÀAiÀiÁjPÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV EzÀ£ÀÄß ¦Ã£À ªÀÄ¸ÀÆgÀ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
* ¦Ã£À ªÀÄ¸ÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄªÀ ªÀÄ¸ÀÆgÀUÀ¼ÀÄ
2. ¦Ã£À zÀ¥Àðt
J£ÀÄßªÀgÀÄ.
* ¦Ã£À zÀ¥ÀðtzÀ°è «ÄxÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀªÁzÀ, aPÀÌzÁzÀ
¥Àæw©A§ ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ * ¦Ã£À ªÀÄ¸ÀÆgÀzÀ°è ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ «ÄxÀå JgÀqÀÄ ©A§UÀ¼ÀÄ
GAmÁUÀÄvÀÛªÉ.
ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹ ««zsÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è ¦Ã£À
zÀ¥Àðt¢AzÀ ¥Àæw©A§ gÀZÀ£É ¦Ã£À ªÀÄ¸ÀÆgÀ¢AzÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ GAmÁUÀÄªÀ
¥Àæw©A§zÀ UÁvÀæ ¥Àæw©A§zÀ ¸Àé¨sÁªÀ ¥Àæw©A§UÀ¼À gÉÃSÁ avÀæ
ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£À ¥Àæw©A§zÀ ¸ÁÜ£À
¥Àæw©A§zÀ ¥Àæw©A§zÀ
C£ÀAvÀzÀ°ègÀÄªÁUÀ ¸ÀAUÀªÀÄ ©AzÀÄ CvÀåAvÀ aPÀÌzÁzÀ, «ÄxÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£À ¥Àæw©A§zÀ ¸ÁÜ£À
F £À°è zÀ¥ÀðtzÀ ZÀÄPÉÌAiÀÄ UÁvÀæzÀµÀÄÖ ¸Á¥ÉÃPÀë UÁvÀæ ¸Àé¨sÁªÀ
Y
C£ÀAvÀ ªÀÄvÀÄÛ »A¨ÁUÀzÀ°è C£ÀAvÀ zÀÆgÀzÀ°è ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀAUÀªÀÄ CvÀåAvÀ aPÀÌzÁzÀ, ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
zÀ¥ÀðtzÀ zsÀÄæªÀ p p ªÀÄvÀÄÛ F £ÀqÀÄªÉ, aPÀÌzÁzÀ F2£À°è ZÀÄPÉÌ UÁvÀæzÀµÀÄÖ
G
«ÄxÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ
zÀ¥ÀðtzÀ 2F1VAvÀ zÀÆgÀzÀ°è F2ªÀÄvÀÄÛ 2F2UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ aPÀÌzÀÄ
LO
AiÀÄ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
»A¨sÁUÀzÀ°è 2F1£À°è 2F2£À°è ¸ÀªÀiÁ£À UÁvÀæ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
O
F1 ªÀÄvÀÄÛ 2F1UÀ¼À 2F2VAvÀ zÀÆgÀzÀ°è zÉÆqÀØzÁzÀ (ªÀ¢üð¹zÀ) ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
N
ªÀÄzsÉå
C£ÀAvÀ zÀÆgÀzÀ°è ÇÁªÀiÁ£Àå
H
¥ÀæzsÁ£À ¸ÀAUÀªÀÄ ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ
F1£À°è gÀÆ¥ÀQÌAvÀ®Æ
E C zÉÆqÀØzÀÄ CxÀªÁ
CvÀåAvÀ ºÉZÀÄÑ
T zÉÆqÀØzÁzÀ
(ªÀ¢üð¹zÀ)
& ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀAUÀªÀÄ F1 ªÀ¸ÀÄÛ«gÀÄªÀ zÉÆqÀØzÁzÀ «ÄxÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ
E
¦Ã£À zÀ¥ÀðtzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : ªÀÄvÀÄÛ zÀÈPï PÉÃAzÀæ ªÀÄ¸ÀÆgÀzÀ (ªÀ¢üð¹zÀ)
C
o UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¨sÁUÀzÀ°è
* ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è »£ÉÆßÃl (Rear view)zÀ¥ÀðtªÁV
N
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. KPÉAzÀgÉ ºÉÆgÀ CAa£À PÀqÉUÉ ªÀPÀævÉAiÀÄ£ÀÄß
E
I
ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀjAzÀ EªÀÅUÀ¼À zÀÈ¶Ö PÉëÃvÀæªÀÅ §ºÀ¼À
C
C¢üPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀªÀÄvÀ® zÀ¥ÀðtPÉÌ ºÉÆÃ°¹zÀgÉ
S
¦Ã£À zÀ¥ÀðtUÀ¼ÀÄ ZÁ®PÀjUÉ CªÀgÀ »A¨sÁUÀzÀ ºÉaÑ£À
PÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß «ÃQë¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ.
G
* ©Ã¢¢Ã¥ÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
ªÀÄ¸ÀÆgÀ :
4
* JgÀqÀÄ ªÉÄÃ¯ÉäöÊUÀ½AzÀ DªÀj¹zÀ MAzÀÄ ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀ
ªÀ¸ÀÄÛ«£À, AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ MAzÀÄ ªÉÄÃ¯ÉäöÊ CxÀªÁ
JgÀqÀÄ ªÉÄÃ¯ÉäöÊUÀ¼ÀÄ UÉÆÃ½ÃAiÀÄªÁVzÀÝgÉ, CzÀÄ
ªÀÄ¸ÀÆgÀ.
* ªÀÄ¸ÀÆgÀzÀ PÀ¤µÀÖ MAzÀÄ ªÉÄÃ¯ÉäöÊAiÀiÁzÀgÀÄ UÉÆÃ½AiÀÄ
ªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ªÀÄ¸ÀÆgÀUÀ¼À°è E£ÉÆßAzÀÄ
ªÉÄÃ¯ÉäöÊ ¸ÀªÀÄvÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. ¤ªÀÄß ªÀÄ¸ÀÆgÀ :
* MAzÀÄ ªÀÄ¸ÀÆgÀªÀÅ ºÉÆgÀ¨ÁVzÀ(ºÉÆgÀªÀPÀæ) JgÀqÀÆ * ¢é¤ªÀÄß ªÀÄ¸ÀÆgÀªÀÅ M¼À¨ÁVzÀ(M¼ÀªÀPÀæ) JgÀqÀÄ
UÉÆÃ°ÃAiÀÄ ªÉÄÃ¯ÉäöÊUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. UÉÆÃ½ÃAiÀÄ ªÉÄÃ¯ÉäöÊUÀ½AzÀ DªÀj¹zÉ. EzÀÄ
EAvÀºÀ ªÀÄ¸ÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß ¢é¦Ã£À ªÀÄ¸ÀÆgÀ J£ÀÄßªÀgÀÄ. ªÀÄzsÀå¨sÁUÀQÌAvÀ CAZÀÄUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ zÀ¥Àà£ÁVzÉ.
35. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 1. ¸ÀAªÉÃUÀ mxv

1. gÉÃqÁgï ºÁgÁqÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ 2. ¸ÁAzÀævÉ Kg/m3
2. gÁqÁgïUÀ£ï ªÉÃUÀ«Äw «ÄÃj ZÀ°¸ÀÄªÀ 3. WÀ£À CtÄUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À CAvÀgÀ
ªÁºÀ£À PÀrªÉÄ
3. ¸ÉÆÃ£Ágï d®UÀvÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ 4. C¤® CtÄUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À CAvÀgÀ
4. ¸ÁÌöå£Àgï zÉÃºÀzÀ DAvÀjPÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ
36. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 41. ¨sËwPÀ ¥ÀjªÀiÁt ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À
1. ¥ÀgÀªÀiÁtÄ «¨sÀf¸À®Ä ÇÁzsÀåªÁzÀ 1. ªÉÃUÀ m/Sec
PÀt 2. ªÉÃUÉÆÃvÀÌµÀð M/Sec2
Y
2. ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¸ÀASÉå ¥ÀgÀªÀiÁtÄ«£À°è£À 3. ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ «ÄÃlgï
G
¥ÉÆæÃmÁ£ï ¸ÀASÉå 4. PÁ® Sec
LO
3. ¸ÀªÀÄ¸ÁÜ¤ qÀÆåmÉÆÃjAiÀÄA 42. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj
4. zsÀ£ÁUÀæQgÀtUÀ¼ÀÄ zsÀ£ÁªÉÃ±À PÀtUÀ¼ÀÄ 1. §® N
O
37. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 2. ¸ÀAªÉÃUÀ Kgms-1
N
1. LPÀÀPÉë CvÀåAvÀ ºÉÆgÀPÀªÀZÀzÀ°è 8 3. ªÉÃUÉÆÃvÀÌµÀð M/Sec2
H
J¯ÉPÁÖç£ïUÀ½ªÉ
4. ªÉÃUÀ M/Sec
C
2. ªÉÃ¯É¤ì E¯ÉPÁÖç£ïUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀºÉÆgÀ
43. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj
E
PÀªÀZÀzÀ°ègÀÄªÀ
1. PÉ®¸À fxs
T
E¯ÉPÁÖç£ïUÀ¼ÀÄ
3. UÁæA ¥ÀgÀªÀiÁtÄ gÁ² ¸Á¥ÉÃPÀë CtÄgÁ² 2. §® ma
&
4. CµÀÖPÀ gÀZÀ£É ns2np6 3. ¥ÀæZÀ£Àß±ÀQÛ mgh
½mV2
E
38. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 4. ZÀ®£À ±ÀQÛ
C
1. gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¸ÀAAiÉÆÃUÀ FeS+2O2 →FeSO4 44. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj
m/Sec
EN
2. gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ «¨sÀd£É 2Pb3O4→6PbO+O2 1. ±À§ÝzÀ ªÉÃUÀ
3. gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¸ÁÜ£À¥À®èl Fe+H2SO4→FeSO4+H2 2. DªÀÈwÛ ºÀmïìð
I
4. gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¢é¸ÁÜ£À¥À®èl AgNO3+NaCl →Agcl+NaNO3 3. CqÀØ¯ÉUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀQ£À C¯ÉUÀ¼ÀÄ
SC
39. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 4. ¤Ã¼É¯ÉUÀ¼ÀÄ ±À§Ý vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
1. CrUÉ G¥ÀÄà ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï 45 ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj
4G
2. ¨ÉÃQAUï ¸ÉÆÃqÀ ¸ÉÆÃrAiÀÄA 1. «ÄxÀå ¥Àæw©A§ ¥ÀgÀzÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
¨ÉÊPÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï »rAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è
3. ªÁ¶AUï ¸ÉÆÃqÀ ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï 2. ¸ÀvÀå ¥Àæw©A§ ¥ÀgÀzÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
»rAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
4. §mÉÖvÉÆ¼ÉAiÀÄÄªÀ ªÀiÁdðPÀ
¸Á§Æ£ÀÄ 3. ªÀÄjÃaPÉ ¸ÀA¥ÀÆtð DAvÀjPÀ
¥Àæw¥sÀ®£À
40. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj
4. ªÀÄ¸ÀÆgÀzÀ°è GAmÁUÀÄªÀÅzÀÄ ªÀQæÃ¨sÀªÀ£À
1. ZÀPÉÌ GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ PÁå°ìAiÀÄA
¨ÉÊPÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï 46. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj
2. ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ DPÉìöÊqï PÁå°ìAiÀÄA DPÉìöÊqï 1. gÉÃrAiÉÆÃ ªÀiÁPÉÀÆðÃ¤
3. ¤Ãj£À UÀqÀ¸ÀÄvÀ£À ¥ÀjÃPÉë ¸Á§Æ£ÀÄ 2. ¥ÁåPïì C¯ÉPÁåAqÀgï ¨ÉÃ£ï
4. D«ÄèÃAiÀÄ DPÉìöÊqï co2 3. mÉ°«µÀ£ï eÉ.J¯ï ¨ÉÃqïð
41. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 4. ªÉÆ¨ÉÊ¯ï PÀÆ¥Àgï.
DºÁgÀzÀ gÀÄaAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ, CzÀgÀ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ D¸ÀàvÉæ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
vÁeÁvÀ£ÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄªÀÅzÀPÉÌ, DºÁgÀzÀ°è ¸ÀÆPÀëöä  ¨sÁgÀvÀzÀ°è ZÀªÀÄð ¨ÁåAPï ¥ÀjPÀ®à£É - ªÀÄ£ÉÆÃºÀgï
fÃ«UÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀlÄÖªÀÅzÀPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀzÀ ºÉZï. PÉÃ±ÀªÁ¤ (Ist ªÀÄÄA¨ÉÊ£À°è ªÁqÁè D¸ÀàvÉæ,
UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ CqÀÄUÉ G¥Àà£ÀÄß PÉ®ªÀÅ 2nd ªÀÄÄA¨ÉÊ£À°è £ÁåµÀ£À¯ï §£ïð ¸ÉAlgï£À°è
DºÁgÀUÀ½UÉ ¸ÉÃj¸ÀÄvÁÛgÉ. ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆArzÀÝªÀÅ)
39) DºÁgÀzÀ PÀÈvÀPÀ ªÀtðPÁgÀPÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß DzÀµÀÄÖ  ¥Áè¹ÖPï ªÀÄÄPÀÛ ¨sÁgÀvÀ¢£À - CPÉÆÖÃ§gï-2
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ M¼ÉîAiÀÄzÀÄ. PÁgÀt:  ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® Qè¤PÀ¯ï JPÉÆÃmÁQìPÁ®f
£ÀªÀÄä DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É ¢ÃWÁðªÀ¢ü ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸Ë®¨sÀå - zÉºÀ° AIIMS £À°è ¥ÁægÀA¨sÀ
GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.  eÉÊ«PÀ EAzsÀ£À ¤Ãw gÀÆ¦¹zÀ zÉÃ±ÀzÀ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ®
gÁdå - gÁd¸ÁÜ£À
eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ°è EwÛÃa£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
Y
 ¥Áè¹ÖPï vÁådå¢AzÀ rÃ¸É¯ï GvÁàzÀ£É ªÀiÁqÀÄªÀ
G
 EwÛÃZÉUÉ eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£À E¯ÁSÉAiÀÄÄ £ÀªÀzÉºÀ°AiÀÄ°è WÀlPÀ - qÉºÀgÁqÀÆ£ï£À°èzÉ
O
AiÀiÁªÀ ºÉ¸Àj£À CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄ»¼Á ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß  ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ PÀÈvÀPÀ ªÀÄgÀ C©üªÀÈ¢Þ
£ÀqÉ¹vÀÄ - ¸ÉÖªÀiï (STEM)
L
¥Àr¹zÀªÀgÀÄ - ªÉÄQìPÉÆÃzÀ §AiÉÆÃªÉÄnæPïPÀA¥À¤
 EwÛÃZÉUÉ IVF vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ 2 agÀvÉ ªÀÄjUÀ¼ÀÄ (§AiÉÆÃ C§ð£ï)
J°è d¤¹zÀªÀÅ ? - CªÉÄjPÁzÀ MºÁAiÉÆÃzÀ°è£À
O
 ºÉ¸ÀgÀÄ ¨ÉÃ¼ÉAiÀÄ°è ªÉÆmÉÖ vÀAiÀiÁj¹zÀªÀgÀÄ - IIT zÉºÀ°
N
PÉÆ®A§¸ï ªÀÄÈUÁ®AiÀÄzÀ°è
 ªÀ¯ïØð E£ï «mÉÆæ ¥sÀnð¯ÉÊ¸ÉÃ±À£ï (IVF) ¢£ÀªÀ£ÀÄß
H
 MAzÉÃ fÃ«AiÀÄÄ UÀAqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉtÄÚ CAUÁA±ÀUÀ¼À ¥ÀæwªÀµÀð____gÀAzÀÄ DZÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
C
gÀZÀ£É ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ ? -
E
UÉÊ£ÁAqÉÆæÃ ªÀiÁ¥sïð (ºÁgÀÄªÀ QÃlUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ) 1) dÄ¯ÉÊ-29 2) dÄ¯ÉÊ-28
T
 eÉÊ«PÀ ªÉÊ«zsÀåvÁ ¥ÁPïð J°è DgÀA¨sÀUÉÆArzÉ - 3) dÄ¯ÉÊ-25 4) dÄ¯ÉÊ-30
GvÀÛgÁRAqÀ£À°è «ªÀgÀuÉ : dÄ¯ÉÊ 25£ÀÄß ªÀ¯ïØð E£ï «mÉÆæ
 D¯ïÖ£ÉÃðjAiÀiÁ ¨Áæ¹ìPÁ JA§ ²°ÃAzsÀæ¢AzÁV
& ¥sÀnð¯ÉÊ¸ÉÃ±À£ï (L«J¥sï) ¢£ÀªÁV DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
E
AiÀiÁªÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨É¼É C¥ÁAiÀÄzÀ°èzÉ - ¸Á¹ªÉ dÄ¯ÉÊ 25, 1978gÀAzÀÄ AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï QAUïqÀA£À
C
 d£ÀPï ªÀÄvÀÄÛ BSS -793 AiÀiÁªÀ ¨É¼ÉAiÀÄ JgÀqÀÄ gÁAiÀÄ¯ï N¯ÁØöåªÀiï D¸ÀàvÉæAiÀÄ°è «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® mÉ¸ïÖ
¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ - B. T. §zÀ£ÉPÁ¬Ä
N
lÆå¨ï ¨ÉÃ© CxÀªÁ L«J¥sï ¨ÉÃ© ®Æ¬Ä¸ï
¨Ëæ£ï d£À£ÀPÉÌ dUÀvÀÄÛ ¸ÁQëAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
E
 EwÛÃZÉUÉ AiÀiÁªÀ PÀ¼ÉUÀ¼À ¤ªÀÄÆð®£ÉUÁV ºÉÆ¸À
I
PÁgÀåPÀæªÀÄ eÁjUÉ vÀA¢zÉ? * F ¢£ÀzÀ £É£À¦UÁV, «±Àé L«J¥sï ¢£ÀªÀ£ÀÄß
C
i) ®AmÁ£À ii) AiÀÄÄ¥ÀmÉÆÃjAiÀÄA dÄ¯ÉÊ 25 gÀAzÀÄ DZÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
S
 PÁ¦ü ¥ÁPïð - aPÀÌªÀÄUÀ¼ÀÆj£À°è, OµÀzsÀ GvÁàzÀ£Á * ©ænµï ±ÀjÃgÀ±Á¸ÀÛçdÕ gÁ§mïð JqÀéqïìð ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃ
G
¥ÁPïð - gÁAiÀÄZÀÆj£À°è ¸ÁÜ¦¸À®Ä ¹zÀÞvÉ. gÉÆÃUÀvÀdÕ ¥ÁånæPï ¸ÉÖ¥ÉÆÖÃ UÀ¨sÀðzÀ ºÉÆgÀUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ
4
 PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀÜ¼À d£Àå zÀ£À vÀ½AiÀÄ ºÉ¸ÀgÉÃ£ÀÄ - CAqÁtÄªÀ£ÀÄß ¥sÀ®ªÀvÁÛV¸ÀÄªÀ°è AiÀÄ±À¹éAiÀiÁVgÀÄvÁÛgÉ.
CªÀÄÈvÀªÀÄºÀ¯ï * gÁ§mïð f JqÀéqïìð CªÀjUÉ 2010gÀ°è ±ÀjÃgÀ«eÁÕ£À
 ªÀÄgÀUÀ¼À DNA ¨ÁåAPï - ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±À CxÀªÁ ‘«mÉÆæ ¥sÀ°ÃPÀgÀtzÀ C©üªÀÈ¢Þ’UÁV £ÉÆ¨É¯ï
 zÉÃ±ÀzÀ ªÉÆzÀ® DNA ¨ÁåAPï - GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ¥Àæ±À¹Û ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
®PÉÆßÃ In vitro fertilisation (IVF)
 KPÀ §¼ÀPÉ ¥Áè¹ÖPï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ¹ÜgÀ £ÉÊmÉÆæÃd£ï * EzÀÄ ¥sÀ°ÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ, E°è
¤ªÀðºÀuÁ C¢üªÉÃ±À£À - £ÉÊgÉÆÃ©üAiÀÄ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ. CAqÁtÄªÀ£ÀÄß zÉÃºÀzÀ ºÉÆgÀV£À «ÃAiÀÄðzÉÆA¢UÉ
 §zÀÄPÀÄ½zÀ CvÀåAvÀ aPÀÌªÀÄUÀÄ - PÁå°¥sÉÆÃ¤ðAiÀÄ «mÉÆæzÀ°è (¥Àæ£Á¼ÀzÀ°è) ¸ÀAAiÉÆÃf¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ/
¸ÉÃAiÀiï © JA§ ªÀÄUÀÄ (245gm)
* L«J¥sï JA§ÄzÀÄ §AeÉvÀ£À aQvÉì ªÀÄvÀÄÛ
 KµÁåzÀ §ÈºÀvï ªÀÄzÀåzÀ ªÀÄ½UÉ ‘mÁ¤Pï’ - UÀ¨sÁðªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¨ÁrUÉUÉ §¼À¸ÀÄªÀ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ°è DgÀA¨sÀ £ÉgÀ«£À ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÁVzÉ.
 PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ ªÉÆzÀ® ZÀªÀÄð ¨ÁåAPï -
2. PÀA¥ÀÆålgï vÀAvÀæeÁÕ£À * EzÀ£ÀÄß ªÉÇ¯ïmÉÊ¯ï ªÀÄvÀÄÛ vÁvÁÌ°PÀ ¸ÀägÀuÉ JAzÀÄ

PÀgÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
 ¹ ¦ AiÀÄÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄªÉÆÃj J°ègÀÄvÀÛzÉ  Rom JAzÀgÉÃ___________
J) ªÀÄzÀgï ¨ÉÆÃgïØ ªÉÄÃ¯É J) Random Acess memory
©) ¸ÀAUÀæºÀuÁ ¸ÁzsÀ£ÀzÀ°è ©) Read Only Memory
¹) QÃ ¨ÉÆÃqïð ¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è. «ªÀgÀuÉ : * Rom £À°ègÀÄªÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
NzÀ§ºÀÄzÀÄ, §zÀ°¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. EzÀ£ÀÄß Non
£É£À¦r : * PÀA¥ÀÆålgï£À ºÀÈzÀAiÀÄ - ¹.¦.AiÀÄÄ Volatite Memory J£ÀÄßªÀgÀÄ
* PÀA¥ÀÆålgï£À ¸ÀägÀuÁ WÀlPÀ - ¹.¦.AiÀÄÄ £À°ègÀÄvÀÛzÉ. * «zÀÄåvï PÀrvÀUÉÆAqÁUÀ Rom £À°ègÀÄªÀ ªÀiÁ»w
* ¹.¦.AiÀÄÄ. £À PÁAiÀÄð-zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¹ C½¹ºÉÆÃUÀÄªÀÅ¢®è.
Y
CzÀ£ÀÄß CUÀvÀå ¥ÀæzsÁ£À gÀÆ¥ÀPÉÌ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.  MICR JAzÀgÉÃ____________
G
LO
 ¹-r.J.¹ C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹gÀÄªÀ ¥ÀgÀA J£ÀÄßªÀÅzÀÄ______ J) ªÀiÁåUÉßnPï EAPï PÁågÉPÀÖgï jPÀVß±À£ï
O
J) ¸ÀÆ¥Àgï ©) ªÉÄÊ£ï ¥sÉæÃªÀiï ©) ªÀiÁåUÉßnPï j¸À£ÉÆÃ¸É£ïì EªÉÄÃfAUï
N
¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ¹) J ªÀÄvÀÄÛ ©
H
«ªÀgÀuÉ : * ¥ÀgÀªÀÄ 8000 EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
C
ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ¸ÀÆ¥Àgï PÀA¥ÀÆålgï DVzÉ.  ¢éwÃAiÀÄPÀ ¸ÀAUÀæºÀt ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À°ègÀÄªÀ ¸Á¥sïÖ
E
* «£Áå¸ÀUÉÆ½¸ÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜ- ¥ÀÄuÉAiÀÄ°è£À ¸ÉAlgï ¥sÁgï ªÉÃgïUÀ¼À£ÀÄß ºÁqïðr¸ïÌUÉ PÁ¦ ªÀiÁqÀÄªÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
K£É£ÀÄßvÁÛgÉ?
T
qÉªÀ®¥ïªÉÄAmï D¥sï CqÁé£ïìqï PÀA¥ÀÆålgï
J) qË£ÉÆèÃqï ©) ¸ÀAUÀæºÀuÉ
* ¸ÁUÁ–200- EzÀÄ zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀÆ¥Àgï PÀA¥ÀÆålgï
&
(E¸ÉÆæ) ¹) PÁ£ï¦üUÀgÉÃ±À£ï r) E£ï¸ÁÖ¯ï
E
«ªÀgÀuÉ : * ¹.r.AiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁåUÀßnPï ¸ÉÆÖÃgÉÃeï
* ¹.Dgï.J.ªÉÊ -1 «±ÀézÀªÉÆzÀ® ¸ÀÆ¥Àgï PÀA¥ÀÆålgï
C
CxÀªÁ D¦ÖPÀ¯ï ¸ÉÆÖÃgÉÃeï ¹¸ÀÖA J£ÀÄßvÁÛgÉ.
 MAzÀÄ ªÉÄUÁ¨ÉÊmï = ____________
* MAzÀÄ Sector £À°è ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 512 ¨ÉÊmï £ÀµÀÄÖ
J) 210 ¨ÉÊmïUÀ¼ÀÄ
N
©) 1000 ¨ÉÊmïUÀ¼ÀÄ
E
ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀæ»¸À§ºÀÄzÀÄ
I
¹) 10,00000 ¨ÉÊmïUÀ¼ÀÄ r) 1024 ¨ÉÊmïUÀ¼ÀÄ * ºÁqïð r¸ïÌ£À ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß Dgï ¦ JA UÀ¼À°è
SC
C¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
 ¥É£ïqÉæöÊªï J£ÀÄßªÀÅzÀÄ______
 UÁæ¦üPïì mÁå¨Éèmï JAzÀgÉÃ___________
J) PÁgï£À°è PÀÄ½wgÀÄªÁUÀ §gÉAiÀÄÄªÀ ¥É£ÀÄß
4G
©) PÀA¥ÀÆålgï£À°è §¼À¸ÀÄªÀ ºÁqïðªÉÃgï J)rfmÉÊgÀhÄgï ©) rfl¯ï qÁæ«AUï mÁå¨Éèmï
¹) ¥É£ïmÁå¨Éèmï r) ªÉÄÃ°£À J®èªÀÇ
¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
«ªÀgÀuÉ : EzÀÄ UÀtPÀ AiÀÄAvÀæzÀ M¼ÀºÀj«£À
«ªÀgÀuÉ : * EzÀÄ ¥Áèµï ¸ÀägÀuÉAiÀÄ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀªÀÄUÀæ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÀÄÝ, §¼ÀPÉzÁgÀjUÉ «±ÉÃµÀ ¥É£ï£ÀAvÀºÀ
AiÀÄÄ¤ªÀ¸Àð¯ï ¹jAiÀÄ¯ï §¸ï EAlgï¥sÉÃ¸ï£ÀÄß ¸ÉÖ®¸ï¤AzÀ EzÀÄ avÀæUÀ¼À£ÀÄß, ªÀtðavÀæUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¨ÁºÀå zÀvÁÛA±À ¸ÀAUÀæºÀuÁ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ PÉÊ¬ÄAzÀ vÉUÉAiÀÄ®Ä ±ÀPÀÛUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
 RAM JAzÀgÉÃ __________  ªÉÆzÀ® PÀA¥ÀÆålgï ªÉÊgÀ¸ï AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
J) Random Acess memory a) Creeper bi) Horlie c) Param d) Famous
©) Read Only Memory «ªÀgÀuÉ: * VIRUS –Vital Information Resources
Under Siege
¹) Round Only Memory r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
* ªÉÊgÀ¸ï MAzÀÄ vÀAvÁæA±À CxÀªÁ ¥ÉÆæÃUÁæA
«ªÀgÀuÉ * F ¸ÀägÀuÉAiÀÄ°è ¸ÀAUÀæºÀªÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
* §Æmï ¸ÉPÀÖgï ªÉÊgÀ¸ï – Polyboot.B, Anli EXE
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è £ÉÃgÀªÁV ¥ÀqÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ,
§zÀ¯Á¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ, C½¸À§ºÀÄzÀÄ. * ªÀiÁåPÉÆæÃ ªÉÊgÀ¸ï - Melissa.A
PC ¬ÄAzÀ IAS ªÀgÉUÀÆ ºÁUÀÆ NCERT DRDO ( Defence Research

DzsÁjvÀ ¥Àæ±ÉÆßÃvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ and Development Organisation)
1. MAzÀÄ ¸ÉÃ§£ÀÄß ªÉÇåÃªÀÄ£ËPÉ¬ÄAzÀ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ * gÀPÀëuÁ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Ý ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ PÉÃAzÀæ
PÀPÉëUÉ ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁrzÁUÀ- gÀPÀëuÁ ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ CrAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ
(J) ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PÀqÉUÉ ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. ¸ÉÃ£ÉUÉ ¸ÀA§AzsÀ ¥ÀlÖ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß
C©üªÀÈ¢Ý ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀA¸ÉÜ. ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¯AiÀÄ zÉºÀ°.
(©) ªÉÇåÃªÀÄ £ËPÉAiÉÆA¢UÉ CzÉÃ ªÉÃUÀzÀ°è mÉPÁß®f qÉªÉ®¥ÀªÉÄAmï J¸ÁÖöå©èµÉäAmï ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀÄvÀÄÛwÛgÀÄvÀÛzÉ. vÁAwæPÀ C©üªÀÈ¢Ý ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ¤zÉÃð±À£Á®AiÀÄªÀÅ
( ¹) ºÉaÑ£À ªÉÃUÀzÀ°è ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ gÀPÀëuÁ «eÁÕ£À ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆA¢UÉ «°Ã£ÀUÉÆAqÀÄ 1958
gÀ°è gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. 30 ¸Á«gÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
Y
(r) PÀrªÉÄ ªÉÃUÀzÀ°è ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ
5 ¸Á«gÀ «eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÁÝgÉ.
G
2. ¸ÀÆ¥Àgï ¸Á¤Pï eÉmï «ªÀiÁ£ÀUÀ½AzÀ DUÀÄªÀ ¸ÁÜ¥À£É :- 1958
LO
¥ÀjuÁªÀÄªÉÃ£ÀÄ?
* ¥ÀæzsÁ£À PÀbÉÃj :- £ÀªÀ zÉºÀ°. rDgïrM ¨sÀªÀ£À
(J) NgÉhÆÃ£ï ¥ÀzÀgÀzÀ £Á±À * ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ : ¸ÀwÃ±ïgÉrØ
(©) ±À§Ý ªÀiÁ°£Àå
O
* zsÉåÃAiÀÄ ªÁPÀå :- ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ªÀÄÆ®ªÀÅ «eÁÕ£ÀzÀ°èzÉ.
(¹) £ÀgÀªÀÇåºÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÀÄµÀàjuÁªÀÄ
N
( Strength’s origin in science)
H
rDgïrMzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ :
C
(r) ªÉÄÃ°£ÀªÀÅUÀ¼É®èªÀÇ * gÀPÀëuÁ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄ
E
3. AiÀiÁªÀ ªÀiÁzÀåªÀÄzÀ°è ±À§ÝªÀÅ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ? (DRDL) - ºÉÊzÀgÁ¨Ázï
T
* UÉÆÃ®AzÁdÄ PÁSÁð£É ªÀÄAqÀ½ (DFB) -
J) UÁ½ (©) ¤ªÁðvÀ 1 PÉÆ®ÌvÁÛ
&
(¹) ¤ÃgÀÄ (r) GPÀÄÌ * Që¥ÀtÂUÀ¼À ¸ÀªÀÄUÀæ ¥ÀjÃPÁëxÀð GqÁªÀuÁ PÉÃAzÀæ
E
4. 1979gÀ dÄ¯ÉÊ 11 gÀAzÀÄ ¸ÉÌöÊ¯Áå¨ï PÉ¼ÀV£À AiÀiÁªÀ (ITR)
C
¥ÀæzÉÃ±ÀPÉÌ ©¢ÝvÀÄ? * ¨Á¯Á¸ÉÆÃgï (Nj¸Áì)
* ZÁAr¥ÀÄgÀ
N
(J)¥É¹¦üPï (©)CAmÁèAnPï ¸ÁUÀgÀ * «í®gï¢éÃ¥À CxÀªÁ C§ÄÝ¯ï PÀ¯ÁªÀiï ¢éÃ¥À
(¹)ªÉÄrlgÉÃ¤AiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄÄzÀæ
I E Që¥ÀtÂUÀ¼ÀÄ (Missiles) :
SC
(r)¥À²ÑªÀÄ D¸ÉÖçÃ°AiÀiÁ §½AiÀÄ »AzÀÆ ªÀÄºÁ¸ÁUÀgÀ
* ªÀÄÄA¸ÀÆavÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¤¢ðµÀÖ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
5. PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ºÉÃ½PÉ ¸Àj? ºÉÆqÉzÀÄ GgÀÄ½¸À§®è ¸ÀéAiÀÄA £ÉÆÃ¢vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé-
4G
J) ZÉÊ£ÁzÀ ¨ÁºÁåPÁ±À £É¯É¬ÄAzÀ ¨sÁ¸ÀÌgÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄA ¤AiÀÄAwævÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ gÁPÉmïUÉ
DAiÀÄð¨sÀl G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß GqÁªÀuÉ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ Që¥ÀtÂ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* MAzÀÄ zÉÃ±ÀªÀÅ vÁ¤gÀÄªÀ ¥ÀæzÉÃ±À¢AzÀ ErÃ dUÀwÛ£À
©) ¥sÁæ£ïì ¨ÁºÁåPÁ±À £É¯É¬ÄAzÀ ¨sÁ¸ÀÌgÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉÃ zÉÃ±ÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁqÀ®Ä vÀ£Àß
DAiÀÄð¨sÀl G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß GqÁªÀuÉ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ Që¥ÀtÂAiÀÄ Range PÀ¤µÀÖ JµÀÄÖ ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ ?
¹) gÀµÁåzÀ ¨ÁºÁåPÁ±À £É¯É¬ÄAzÀ ¨sÁ¸ÀÌgÀ ªÀÄvÀÄÛ 1) 10,000 km 2) 20,000 km
DAiÀÄð¨sÀl G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß GqÁªÀuÉ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ 3) 30,000 km 4) 40,000 km
* Që¥ÀtÂ «zsÀUÀ¼ÀÄ (By Propulsion)
r) ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄÆgÀ£ÉÃ G¥ÀUÀæºÀ gÉÆÃ»tÂAiÀÄ£ÀÄß 1) Solid Propulsion (WÀ£À EAzsÀ£À)
²æÃºÀj PÉÆÃmÁ¢AzÀ GqÁªÀuÉ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. 2) Liquid Propulsion (zÀæªÀ EAzsÀ£À)
6. PÉ¼ÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ CªÉÄÃjPÁzÀ ¨ÁºÁåPÁ±À £ËPÉAiÀiÁVzÉ? 3) Hybrid Propulsion (ºÉÊ©æqï EAzsÀ£À)
4) Ramjet (gÁªÀiï-eÉmï)
(J) ªÁAiÉÄÃdgï (©)C¥ÉÆ¯ÉÆ 5) Scramjet (¸ÁÌçöåªÀiï-eÉmï)
( ¹) ¸ÉÆÃAiÀÄÄ¸ï (r) PÉÆ®A©AiÀiÁ 6) Cryogenic (PÀæAiÉÆÃd¤Pï)
Që¥ÀtÂUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt : DRDO C©üªÀÈ¢Ý ¥Àr¹zÀ Që¥ÀtÂUÀ¼ÀÄ

Që¥ÀtÂUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼À°è «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ CVß :
1) PÀÆæ¸ï Që¥ÀtÂ (Cruise Missile) * EzÀÄ £É®¢AzÀ £É®PÉÌ GqÁ¬Ä¸ÀÄªÀ ªÀÄzsÀåAvÀgÀ
2) ¨Áå°¹ÖPï Që¥ÀtÂ (Ballistic Missile) ªÁå¦ÛAiÀÄ ¨Áå®¹ÖPï Që¥ÀtÂAiÀiÁVzÉ.
1. PÀÆæ¸ï Që¥ÀtÂ * 1989 gÀ°è ZÁAr¥ÀÄgÀzÀ°è ¥ÀjÃPÁëxÀðªÁV
* AiÀiÁªÀ Që¥ÀtÂUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ ªÉÄÃ¯ÉäöÊUÉ ¸ÀªÀÄ£ÁAvÀgÀªÁV ¥ÀæAiÉÆÃV¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
ºÁj vÀªÀÄä UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀÄvÀÛªÉAiÉÆÃ CAxÀºÀ * 5 ªÀÄÄRå DªÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
Që¥ÀtÂUÀ¼À£ÀÄß PÀÆæ¸ï Që¥ÀtÂ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. * CVß-1 (SRBM-Short range Ballistic missile)
* EªÀÅ ¨sÀÆvÁªÀgÀtzÁZÉUÉ ºÉÆÃUÀÄªÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ
* ªÁå¦Û - 700-900 Q.«ÄÃ zÀÆgÀ aªÀÄä§®èzÀÄ
¥ÀæPÉëÃ¥ÀPÀ ¥ÀxÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢®è.
Y
* EªÀÅ DQìd£ï ¸À»vÀ £ÉÆÃzÀ£Á ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß * ¨sÁgÀ - 12 l£ï vÀÆPÀ«zÀÄÝ(1000-2500Q¯ÉÆUÁæªÀiï
G
ºÉÆA¢ªÉ. vÀÆPÀzÀ ¹rvÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆvÀÛAiÀÄå§®èzÀÄ)
LO
GzÁ : ¨sÁgÀvÀzÀ §æºÉÆäÃ¸ï1, §æºÉÆäÃ¸ï2 ªÀÄvÀÄÛ * ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ - ZÁArÃ¥ÀÄgÀ 1989(EwÛÃZÉUÉ
¤¨sÀðAiÀiÁ 2018 ¥sÉ§æªÀj 6 ¥ÀjÃQë¸À¯ÁVzÉ)
O
«zsÀUÀ¼ÀÄ : (±À§ÝzÀ ªÉÃUÀªÀÅ ¥Àæw ¸ÉPÉArUÉ 341 * ªÉÃUÀ : ¥Àæw ¸ÉPÉArUÉ 2.5 Q.«Ä
N
«ÄÃlgïUÀ¼À¶ÖzÉ. F ±À§ÝzÀ ªÉÃUÀPÉÌ MAzÀÄ ªÀiÁåPï CVß-2 (MRBM-Medium range Ballistic
(Mach) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ).
missile)
* ¸ÀÆ¥Àgï¸ÉÆÃ¤Pï PÀÆæ¸ïQæ¥ÀtÂ - 1 ªÀiÁåPï ªÉÃUÀQÌAvÀ
H
C
C¢üPÀ DzÀgÉ 5 ªÀiÁåPï ªÉÃUÀQÌAvÀ PÀrªÉÄ. * ªÁå¦Û - 2000-3500 Q.«ÄÃ zÀÆgÀ aªÀÄä§®èzÀÄ
E
GzÁ : §æºÉÆäÃ¸ï 1 Që¥ÀtÂ (2 jAzÀ 3 ªÀiÁåPï * ¨sÁgÀ - 16 l£ï(1000 Q¯ÉÆUÁæªÀiï vÀÆPÀzÀ CtÄ
T
ªÉÃUÀ) ¹rvÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆvÀÛAiÀÄå§®èzÀÄ)
* ¸À¨ï¸ÉÆÃ¤Pï PÀÆæ¸ï QëÃ¥ÀtÂ - ±À§ÝzÀ ªÉÃUÀQÌAvÀ * ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ - Mj¸Áì 1999
PÀrªÉÄ
& CVß-3 (IRBM-Intermediate range Ballis-
E
GzÁ: ¤¨sÀðAiÀiÁ QëÃ¥ÀtÂ (0.8-0.9 ªÀiÁåPïªÉÃUÀ) tic missile)
C
* ºÉÊ¥Àgï¸ÉÆÃ¤Pï PÀÆæ¸ï QëÃ¥ÀtÂ - ±À§ÝzÀ ªÉÃUÀQÌAvÀ 5
* ªÁå¦Û -3500-5000 Q.«ÄÃ
¥ÀlÄÖ C¢üPÀ ªÉÃUÀ
N
GzÁ : §æºÉÆäÃ¸ï (5 ªÀiÁåPï ªÉÃUÀQÌAvÀ C¢üPÀ) * ¨sÁgÀ - 50000 PÉ.f (1000-2500Q¯ÉÆUÁæªÀiï
E
vÀÆPÀzÀ ¹rvÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆvÀÛAiÀÄå§®èzÀÄ)
I
2. ¨Áå°¹ÖPï QëÃ¥ÀtÂUÀ¼ÀÄ
C
* ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ - Mj¸Áì 2006(EwÛÃZÉUÉ 2017
AiÀiÁªÀ QëÃ¥ÀtÂUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ZÀ®£Á¥ÀxÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ ¥ÀæPÉëÃ¥À
K¦æ¯ï27 ¥ÀjÃQë¸À¯ÁVzÉ)
S
¥ÀxÀ ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉAiÉÆÃ CªÀÀ£ÀÄß ¨Áå°¹ÖPï
QëÃ¥ÀtÂ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. * ªÉÃUÀ : ¥Àæw ¸ÉPÉArUÉ 5-6 Q.«Ä
4G
GzÁ : CVß ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÈyé CVß-4 (MIRBM-Medium Inter Continen-
 ¨Áå°¹ÖPï Që¥ÀtÂ «zsÀUÀ¼ÀÄ (By Range) tal range Ballistic missile)
1) Tactical BallisticMissile : 150 and 300 kms * ªÁå¦Û - 3000-4000 Q.«ÄÃ
2) Theatre Ballistic Missile (TBM) : 300 and * ¨sÁgÀ - 17000 PÉ.f
3,500 kms
* CVß-5 (ICBM- Inter Continental range
3) Short-Range Ballistic Missile (SRBM) : 300
and 1.000 kms
Ballistic missile)
4) Medium-Range Ballistic Missile (MRBM) : * ªÁå¦Û - 5000-8000 Q.«ÄÃ
1,000 and 3,500 kms * ¨sÁgÀ - 49000 PÉ.f(1500Q¯ÉÆUÁæªÀiï vÀÆPÀzÀ
5) Intermediate-Range Ballistic Missile (IRBM) ¹rvÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆvÀÛAiÀÄå§®èzÀÄ)
or Long-range ballistic missile (LRBM) : 3,500
and 5,500 kms * ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ - Mj¸Áì 2012
6) Intercontinental Ballistic Missile (ICBM) : ¥ÀÈyé :
greater than 5,500 kms
* EzÀÄ £É®¢AzÀ £É®PÉÌ ºÁgÀÄªÀ C®à ªÁå¦ÛAiÀÄ ¨Áå°¹ÖPï
-mÁåAPï UÉÊqÉqï Që¥ÀtÂ ¥ÉÊ¯Émï - ªÉÆÃºÀ£Á ¹AUï
 ±ËAiÀÄð Që¥ÀtÂ - £É®¢AzÀ £É®PÉÌ ºÁgÀÄªÀ Që¥ÀtÂ  zÉÃ±ÀzÀ ªÉÆzÀ® ºÉÊ¥Àgï ®Æ¥ï Train - ªÀÄÄA¨ÉÊ
 ¨sÁgÀvÀzÀ ®WÀÄAiÀÄÄzÀÞ ºÉ°PÁ¥ÀÖgïUÀ¼ÁzÀ ‘vÉÃd¸ï’ ¬ÄAzÀ ¥ÀÄuÉ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀAZÁgÀ
ºÁUÀÆ EvÀgÉ ‘ªÀiÁgÀÄvï, ’zsÀÄæªÀ’, ¥ÀÄµÀàPï ªÀÄvÀÄÛ  «A¥ÉÃ¯ï- R-73-E Që¥ÀtÂ - gÀµÁå ªÀÄÆ®zÀÄÝ
§¸ÀAvï «ªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀÄªÀªÀgÀÄ – HAL  PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è £ÉgÀºÁªÀ½, ¨sÀÆPÀÄ¹vÀPÁÌV ¥ÀjºÁgÀ
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® SÁ¸ÀV ¦ügÀAV ¤ªÀiÁðt WÀlPÀ - PÁgÀåZÀgÀuÉ 1) D¥ÀgÉÃµÀ£ï ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀ - ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
UÀÄdgÁvï£À°èzÉ. ¸ÉÃ£É 2) C¥ÀgÉÃµÀ£ï ªÀÄzÀzï - ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ËPÀ¥ÀqÉ
 AK-203 gÉÊ¥sÀ¯ï vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀ - GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉÃ±À  IAF: A cut above UÉÃªÀiï - ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÁAiÀÄÄ¥ÀÀqÉ
CªÉÄÃyAiÀÄ°èzÉ. ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁrzÉ
 D¥ÀgÉÃµÀ£ï C£ÀPÉÆAqÀ - PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è £ÀPÀì¯ï ZÀlÄªÀnPÉ  ªÀiÁ°ØÃªïì£À°è
Y
¨sÁgÀwÃAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¹zÀ PÁgÀåZÀgÀuÉ -
ºÀwÛPÀÄÌªÀ ¥ÉÆÃ°¸ÀgÀ PÁgÀåZÀgÀuÉ Operation PÁPÀÖ¸ï (1988gÀ°è)
 «±ÀézÀ ªÉÆzÀ® ¸À±À¸ÀÛçqÉÆæÃ£ï ºÀqÀUÀÄ - ªÀÄjÃ£ï  zÉÃ±ÀzÀ
G
ªÉÆzÀ® SÁ¸ÀV gÉÊ®Ä - vÉÃd¸ï (zÉºÀ°-
LO
°dqïð (aÃ£Á zÉÃ±ÀzÀÄÝ) ®PÉÆßÃ ªÀiÁUÀð ¸ÀAZÁgÀ)
 zÉÃ²Ã ¨sÉÆÃ¥ÉÆÃ¸ïð UÀ£ï - zsÀ£ÀÄµï ¦gÀAV
O
 DPÁ±À¢AzÀ OµÀ¢ü ¥ÉÊ¯Émï AiÉÆÃd£É - vÉ®AUÁt
¸ÀPÁðgÀzÀÄÝ
N
* ¨sÉÆÃ¥ÉÆÃ¸ïðUÀ£ï ªÀÄÆ® ¹éÃqÀ£ï zÉÃ±À
 ¨ÉgÉ²Ãmï (BERE SHEET) £ËPÉ - E¸ÉæÃ¯ï (Space  ¨sÁgÀvÀzÀ
H
ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ¸ÀézÉÃ² ¢UÀÎd ¸ÀªÀÄgÀ £ËPÉ
Satellite) zÉÃ±ÀzÀÄÝ - INS «PÁæAvï
EC
 Bold Kurukshetra ¸ÀªÀÄgÁ¨sÁå¸À - ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ  Indian Coast Guard ¸ÁÜ¥À£É - 1978 CUÀ¸ïÖ 18
T
¹AUÁ¥ÀÄgÀ (U.P £À°è) gÀAzÀÄ (¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀgÀªÁ½ ¥ÀqÉ)
 T-90 ©üÃµÀä MAzÀÄ - ¨sÁgÀvÀzÀ AiÀÄÄzÀÞ mÁåAPÀgï  BSF £À zsÉåÃAiÀÄ ªÁPÀåªÉÃ£ÀÄ ? - Duty unto death
(gÀµÁå¤«ÄðvÀ)
&  vÉÃd¸ï AiÀÄÄzÀÞ «ªÀiÁ£ÀzÀ°è ¥ÀæAiÀiÁtÂ¹zÀ ªÉÆzÀ®
E
 EwÛÃZÉUÉ ¸ÀÄSÉÆÃAiÀiï - 30 MKI AiÀÄÄzÀÞ «ªÀiÁ£ÀzÀ gÀPÀët ¸ÀaªÀ - gÁd£Áxï ¹AUï
C
ªÀÄÆ®PÀ AiÀiÁªÀ Që¥ÀtÂAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À¯Á¬ÄvÀÄ -  ²£ÀÆå ªÉÄÊwæ PÁgÀåZÀgÀuÉ - ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ d¥Á£ï
N
§æºÉÆäÃ¸ï ªÁAiÀÄÄ¥ÀqÉUÀ¼ÀÄ £ÀqÉ¹zÀªÀÅ.
E
 Fire and Forget Tanker - £ÁUï Që¥ÀtÂ
I
 ªÀdæ ¥ÀæºÁgï ¸ÀªÀÄgÁ¨sÁå¸À ªÁ¶AUïl£ï°è - ¨sÁgÀvÀ
Q®ègï ºÉ°PÁ¥ÀÖgï - C¥ÁZÉ (USA ªÀÄÆ®)
C
 ¯ÁqÉ£ï ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÁ £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
S
 ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀÄªÀ
G¥ÀUÀæºÀ zÀéA¸ÀPÀ DAiÀÄÄzsÀ - PÁ°  «ÄµÀ£ï±ÀQÛ - G¥ÀUÀæºÀ bÉÃzÀPÀ Që¥ÀtÂ (J-¸Áåmï)
(KALI) (EzÀ£ÀÄß BARC ¸ÀA¸ÉÜ C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹zÉ) AiÉÆÃd£É ªÀiÁrzÀ dUÀwÛ£À 4£ÉÃ gÁµÀÖç ¨sÁgÀvÀ
4 G
 EAqÉÆÃ£ÉÃ¶AiÀiÁUÉ ¨sÉÃnªÀiÁrzÀ
PÀgÁªÀ½ ºÀqÀUÀÄ - INS «fvï
¨sÁgÀwÃAiÀÄ  ¨sÁgÀvÀ zÉÃ±ÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸ÀézÉÃ² ¤«ÄðvÀ Cté¸ÀÛç
¹rvÀ¯É ºÉÆvÉÆÛAiÀÄÄåªÀ Që¥ÀtÂ - ¤¨sÀðAiÀÄ PÀÆæ¸ïQë¥ÀtÂ
(DRDO C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÉ)
 «±ÀézÀ Cw ªÉÃUÀzÀ §Ä¯Émï mÉæöÊ£ï - D¯Áà JPïì
(d¥Á£ï- 400Q.«ÄÃ UÀAmÉUÉ)  1 ªÀiÁåPï JAzÀgÉ - 1234.8 km/hour ªÉÃUÀ
 Operation ¸ÀAPÀ®à - ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ËPÁ¥ÀqÉ ªÀÄvÀÄÛ JAzÀxÀð
UÀ¯ïá D¥sï MªÀiÁ£ï £ÀqÀÄ«£À PÀgÁªÀ½ ¨sÀzÀævÁ  «±ÀézÀ Cw zÉÆqÀØ «ªÀiÁ£À - ¸ÁÖçöåmÉÆÃ ¯ÁAZï
PÁgÀåZÀgÀuÉ. ¨ÉºÀªÀiÁxï «ªÀiÁ£À (¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - ¥Á¯ï C¯É£ï)
 Operation Sunraise - ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAiÀÄ£Áägï  EwÛÃZÉUÉ ¸ÀÄSÉÆÃAiÀiï - 30 MKI AiÀÄÄzÀÞ «ªÀiÁ£ÀzÀ
dAn ¸ÀªÀÄgÁ¨sÁå¸ï ªÀÄÆ®PÀ AiÀiÁªÀ Që¥ÀtÂAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À¯Á¬ÄvÀÄ -
 £ÀPÀëvÀæ
«ÄÃ£ÀÄ DPÁgÀzÀ «±ÀézÀ CwzÉÆqÀØ Kgï¥ÉÆÃmïð §æºÉÆäÃ¸ï
- aÃ£Á (Doxin Airport)  Fire and Forget Tanker - £ÁUï Që¥ÀtÂ
 ºÁPï AiÀÄÄzÀÞ «ªÀiÁ£À ºÁj¹zÀ ªÉÆzÀ® ªÀÄ»¼À
WÀlPÀ-1 ¥Àj¸ÀgÀ ±Á¸ÀÛç

¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ (Environmental Issues)
* ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¨sËwPÀ, gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ºÁUÀÆ eÉÊ«PÀ ®PÀëtUÀ¼À ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV »ÃVªÉÀ.
ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄwÛgÀÄªÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ C£À¥ÉÃQëvÀ 1. PÀ°èzÀÝ°£À zÀºÀ£À : C£ÉÃPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, vÀªÀÄä
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÉ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. PÀÄ®ÄªÉÄUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄR EAzsÀ£ÀªÁV PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß
* C£À¥ÉÃQëvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ §¼À¸ÀÄvÀÛªÉ. PÀ°èzÀÝ°£À zÀºÀ£À¢AzÀ ¸À®ágï qÉÊ DPÉìöÊqï,
ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï ºÁUÀÆ C®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
Y
* ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRªÁV JgÀqÀÄ ªÀUÀðUÀ¼ÁV
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. 2. rÃ¸É¯ï zÀºÀ£À : ¨sÁj ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
G
¸ÁjUÉ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è rÃ¸É¯ï C£ÀÄß EAzsÀ£ÀªÁV
1 PÉ®ªÀÅ ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¸ÁgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
O
§¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. rÃ¸É¯ï zÀºÀ£À¢AzÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ CxÀªÁ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
L
CO2, PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï ªÀÄvÀÄÛ PÁ§ð£ï£À
«WÀn¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ, PÀrªÉÄ ºÁ¤PÁgÀPÀUÀ¼ÁV
O
¸ÀÆPÀëöäPÀtUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼ÁV ºÉÆgÀ§gÀÄvÀÛªÉ.
¥ÀjªÀwð¸À§ºÀÄzÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß eÉÊ«PÀ «WÀl£ÉUÉ
N
M¼ÀUÁUÀÄªÀ ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ. 3. ¥ÉmÉÆæÃ¯ï zÀºÀ£À : PÁgÀÄUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ ¢éZÀPÀæªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è
EAzsÀ£ÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄªÀ ¥ÉmÉÆæÃ¯ï zÀºÀ£À
H
GzÁºÀgÀuÉ : PÀ°èzÀÝ°£À zÀºÀ£À¢AzÀ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄªÀ
QæAiÉÄUÉ M¼ÀUÁzÁUÀ CO, £ÉÊmÉÆæÃd£ï DPÉìöÊqïUÀ¼ÀÄ.
C
¸À®ágï qÉÊ DPÉìöÊqï ªÀÄ¼ÉAiÀÄ ¤Ãj£À°è «°Ã£ÀªÁzÁUÀ
PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï ºÁUÀÆ PÉ®ªÉÇªÉÄä ¹Ã¸ÀzÀ D«
E
vÀ£Àß ¸ÁgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è
©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
T
AiÀÄ ZÀgÀAr ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ eÉÊ«PÀ QæAiÉÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
PÀrªÉÄ ºÁ¤PÁgÀPÀUÀ¼ÁV ¥ÀjªÀwð¸À§ºÀÄzÀÄ. 4. vÀA¨ÁPÀÄ ¸ÉÃªÀ£É : ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°è vÀA¨ÁPÀ£ÀÄß
&
¸ÉÃ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ. DgÉÆÃUÀåPÉÌ ºÁ¤PÀgÀªÁUÀÄªÀÅzÀgÀ
EvÀgÉ GzÁ : ¸ÀUÀtÂ, GzÀÄgÀÄJ¯É, PÁUÀzÀ, ZÀªÀÄðzÀ
eÉÆvÉUÉ ªÁAiÀÄÄªÀiÁ°£ÀåPÀÆÌ PÁgÀtªÁUÀÄwÛzÉ.
E
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ¥ÁætÂ vÁådå EvÁå¢
¹UÀgÉÃn£À ºÉÆUÉAiÀÄ°è Cw ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ
C
2 §ºÀÄvÉÃPÀ ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ¯ÉèÃ ¢ÃWÀð PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï EgÀÄvÀÛzÉ.
N
PÁ® G½zÀÄ fÃ«UÀ½UÉ C¥ÁAiÀÄPÁj DUÀÄvÀÛªÉ.
5. £ÀUÀgÀ vÁådåUÀ¼À zÀºÀ£À : £ÀUÀgÀ ºÁUÀÆ ¥ÀlÖt
EAxÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ eÉÊ«PÀ «WÀl£ÉUÉÆ¼ÀUÁUÀzÀ ªÀiÁ°£Àå
E
¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄªÀ vÁådåUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉUÁV
I
PÁgÀPÀUÀ¼ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ.
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄqÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ PÁ§ð£ï
C
GzÁºÀgÀuÉ : rrn, ¹Ã¸À, ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ, ¥Áè¹ÖPï, ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï ©qÀÄUÀqÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄwÛzÉ.
S
UÁdÄ, ¦,«.¹.
ªÁAiÀÄÄªÀiÁ°£ÀåzÀ PÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ
G
1. ¥ÉmÉÆæÃ¯ï zÀºÀ£À¢AzÀ ºÉÆgÀ§gÀÄªÀ ¹Ã¸ÀzÀ D« £ÀªÀÄä ¸À®ágï DPÉìöÊqïUÀ¼À PÀtUÀ¼ÀÄ ±Áé¸À£Á¼À ¸ÀA§A¢ü
4
G¹gÁlzÀ QæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ £ÀªÀÄä ±Áé¸ÀPÉÆÃ±ÀªÀ£ÀÄß PÁ¬Ä¯ÉUÀ¼ÀÄ
¸ÉÃj C°èAiÉÄÃ ¸ÀAUÀæºÀªÁUÀÄvÀÛzÉ
PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï D¸ï¦üQìAiÀÄ PÁ¬Ä¯É,
2. MAzÀÄ PÀÈ¶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¸À«ÄÃ¥À«gÀÄªÀ PÉÆ¼ÀzÀ°è gÀPÀÛ ¸ÀAZÁgÀ
r.r.n. ªÀÄÄAvÁzÀ QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀAUÀæºÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀÄApvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ
¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ : PÁ§ð£ïqÉÊDPÉìöÊqï ¨sÀÆvÁ¥ÀzÀKjPÉ,
ºÀ¹gÀÄªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ
1. ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁ°£Àå (Air Pollution)
£ÉÊmÉÆæÃd£ï DPÉìöÊqïUÀ¼ÀÄ DªÀÄèªÀÄ¼É, LwºÁ¹PÀ
* ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è ªÀÄºÀvÀéªÁzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ágï DPÉìöÊqïUÀ¼ÀÄ PÀlÖqÀUÀ¼À §tÚ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛªÉ
vÀgÀ§®è ªÀiÁ£ÀªÀ£À AiÀiÁªÀÅzÉÃ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ
NeÉÆÃ£ï G¹gÁlzÀ vÉÆAzÀgÉUÀ¼ÀÄ
¥ÀjuÁªÀÄPÉÌ ªÁAiÀÄÄªÀiÁ°£Àå JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ.
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼ÀÄ zÀÄåwgÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¸ÁäUï,
ªÁAiÀÄÄªÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ±Áé¸ÀPÉÆÃ±ÀzÀPÁå£Àìgï

5 6275958332066890396

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5 6275958332066890396

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

¥Àj«r

PÀæ.¸ÀA. «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄl ¸ÀASÉå

gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç CHEMISTRY

PÀqÁØAiÀÄ «eÁÕ£À (Essential Science)

WÉÆÃ¶¹zÉ - £ÀÆåf¯ÁåAqï * PÀ£ÁðlPÀzÀ AiÀiÁªÀ f¯ÉèAiÀÄ°è PÉÆÃ«qï-19 ¥ÀæPÀgÀt

S  EwÛÃZÉUÉ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è ¥ÀvÉÛ ºÉaÑzÀ ‘Puntes

E CEzÀÄ «¸ÀÛjvÀ ¹Ã-¨ÁåAqï ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß

¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ£À PÁAUÉæ¸ï : ¥ÀæªÀÄÄR ±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ

WÀlPÀ-1 gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç Chemistry

¯ÉÆÃºÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆÃºÀUÀ¼À ¨sËwPÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ

E C zÀæªÀ gÀÆ¥ÀzÀ C¯ÉÆÃºÀ-¨ÉÆæÃ«Ä£ï

3d6, 4S2 * ºÉªÀÄmÉÊmï C¢gÀ£ÀÄß ¸ÁgÀªÀ¢üð¸ÀÄªÀ «zsÁ£À -

E N PÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À DPÀµÀðuÁ §® PÀtUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À DPÀµð

C£Àé¬ÄPÀ gÀ¸ÁAiÀÄ£À±Á¸ÀÛç s ¹ÃªÉÄ¸ÀÄtÚ - PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆð£ÉÃmï

UÉÆ§âgÀªÁV CªÉÆÃ¤AiÀiÁ DQìqÀPÀ ¸ÀASÉå zsÁvÀÄ

1. ¤Ãj£À°è CªÉÆÃ¤AiÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV «°Ã£ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. J.2 CaO2 £À°ègÀÄªÀ Ca£À

(¸Àæ«PÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄªÀ ¨sÁUÀªÉÃ UÀæAy)

£Á¼À UÀæAyUÀ¼ÀÄ ¤£Áð¼À UÀæAyUÀ¼ÀÄ

GzÁºÀgÀuÉ : ¥Àè£ÉÃjAiÀÄ£ÀÄß (¸ÀévÀAvÀæ ZÀ¥ÀàmÉ ºÀÄ¼ÀÄ),  ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ : £ÉªÀÄmÉÆÃqïUÀ¼ÀÄ C¯ÉÊAVPÀ

 DªÁ¸À : ¸ÀªÀÄÄzÀæ, ¹» ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ«Ä »ÃUÉ F &

* EªÀÅ ¸ÀºÀ ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ. * PÁ®ÄUÀ½®èzÀ G¨sÀAiÀÄªÁ¹ -EQÛAiÉÆÃ¦ü¸ï

* PÉ®ªÀÅ ¥ÀzÀgÀzÀ°ègÀÄªÀ fÃªÀPÉÆÃ±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®

C QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀgÉ, DUÀÀ CzÀ£ÀÄß PÉÆèÃgÀAPÉÊªÀÄ

4 * PÁAqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À°ègÀÄªÀ ¥ÉÃgÀAPÉÊªÀÄ CAUÁA±ÀªÀÅ

¸ÀgÀ¼À ±Á±ÀévÀ CAUÁA±À

* CAqÁ±ÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ F¸ÉÆÖçÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆæeÉ¹ÖçgÁ£ï 2 ²±ÀÄ d¤¸ÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, ªÀÄUÀÄ ºÉÆgÀ§gÀÄªÀ

©½ ¨É¼ÀQ£À ¸ÀAAiÉÆÃd£É : ©½ ¨É¼ÀPÀÄ K¼ÀÄ §tÚUÀ½AzÀ

CzÀ£ÀÄß §ºÀÄªÀtðzÀ ¨É¼ÀPÀÄ J£ÀßªÀgÀÄ. * 7 ªÀtðUÀ¼À°è ªÀÄzsÀåzÀ §tÚ ºÀ¹gÀÄ

I PÁªÀÄ£À©®Äè : ªÀÄ¼ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ DPÁ±ÀzÀ°è PÁtÄªÀ

¥ÁæxÀ«ÄPÀ §tÚUÀ¼ÀÄ : S C £ÉÊ¸ÀVðPÀ gÉÆÃ»vÀ. EzÀÄ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°ègÀÄªÀ Cw

UÉÆÃ½ÃAiÀÄ zÀ¥ÀðtUÀ¼ÀÄ : (Spherical Mirror)

& ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀAUÀªÀÄ F1 ªÀ¸ÀÄÛ«gÀÄªÀ zÉÆqÀØzÁzÀ «ÄxÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ

35. ºÉÆA¢¹ §gÉ¬Äj 1. ¸ÀAªÉÃUÀ mxv

2. PÀA¥ÀÆålgï vÀAvÀæeÁÕ£À * EzÀ£ÀÄß ªÉÇ¯ïmÉÊ¯ï ªÀÄvÀÄÛ vÁvÁÌ°PÀ ¸ÀägÀuÉ JAzÀÄ

PC ¬ÄAzÀ IAS ªÀgÉUÀÆ ºÁUÀÆ NCERT DRDO ( Defence Research

Që¥ÀtÂUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt : DRDO C©üªÀÈ¢Ý ¥Àr¹zÀ Që¥ÀtÂUÀ¼ÀÄ

WÀlPÀ-1 ¥Àj¸ÀgÀ ±Á¸ÀÛç

You might also like