356146

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YETERSİZ SARGILANMIŞ KARE VE DİKDÖRTGEN KESİTLİ

BETONARME KOLONLARDA ENİNE DONATI DETAYLARININ
SÜNEKLİĞE ETKİSİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Emine Evrim GÜLEY
İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı
Yapı Mühendisliği Programı
MAYIS 2014
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ
Emine Evrim GÜLEY

(501121016)
İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı
Yapı Mühendisliği Programı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Alper İLKİ
MAYIS 2014
Tüm Sevdiklerime,
i
ii
iii
iv
ÖNSÖZ
Lisans ve yüksek lisans eğitimim boyunca öğrencileri için en kaliteli ve gerçekçi

bilgileri vermeye çalışan İstanbul Teknik Üniversitesi Yapı Anabilim Dalı Kürsüsünde
bulunan tüm hocalarıma verdikleri bilgi ve harcadıkları emekler için teşekkürlerimi
sunarım.
Öğrenim sürem boyunca, ileriyi görebilme, plan yapabilme ve gerçekleştirebilme

kavramlarını mühendislik bakışıyla aktarmaya çalışan ve bu tezi hazırlarken her türlü
teknik, manevi desteğini ve zamanını esirgemeyen, Danışman Hocam Sayın Prof. Dr.
Alper İLKİ’ye teşekkürü bir borç bilirim.
Deneyler sürecindeki değerli katkıları için, Sayın Dr. İnş. Müh. Medine İSPİR’e ve
numunelerin üretimi, deneyi ve sonrasındaki koşulsuz desteklerinden dolayı
arkadaşlarıma ve Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarı çalışanlarına teşekkür
ederim.
Tüm eğitim ve öğretim hayatım boyunca, örnek aldığım ve bundan sonra da örnek
alacağım, hoşgörünün ve alçakgönüllülüğün timsali Prof. Dr. Vural CİNEMRE’ye,
benden hiçbir zaman hiçbir şekilde desteklerini esirgemeyen, her daim çok sevdiğim
ve gurur duyduğum sevgili annem, babam ve tüm aileme teşekkürü bir borç bilir ve bu
tezi buraya yazabildiğim ve yazamadığım tüm sevdiklerime atfederim.
Mayıs 2014 Emine Evrim GÜLEY

(İnşaat Mühendisi)
v
vi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ........................................................................................................................ v
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................ vii
SEMBOL LİSTESİ ................................................................................................... xi
ÇİZELGE LİSTESİ ................................................................................................ xiii
ŞEKİL LİSTESİ ....................................................................................................... xv
ÖZET........................................................................................................................ xxi
SUMMARY ........................................................................................................... xxiii
1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 1
1.1. Literatür Araştırması .................................................................................... 7
1.2. Çalışmanın Amacı ........................................................................................ 8
2. ETRİYE DETAYLARI İÇİN YÖNETMELİK ARAŞTIRMASI .................. 11
3. DENEYSEL ÇALIŞMA...................................................................................... 15
3.1 Deney Kolonlarının Geometrisi ve Malzeme Özellikleri .......................... 15
3.2 Deney Kolonlarında Kullanılan Malzeme Özellikleri ............................... 15
3.3 Deney Kolonlarının Üretimi ...................................................................... 17
3.4 Numune Çizimleri ...................................................................................... 19
3.4.1 Dikdörtgen numune çizimleri ................................................................ 19
3.4.2 Kare numune çizimleri ........................................................................... 20
3.5 Kolon Deneyleri ......................................................................................... 22
3.6 Kolon Deneyi Sonuçları ............................................................................. 23
3.6.1 Numune davranışlarının karşılaştırılması .............................................. 23
3.6.2 Deney numunelerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri ................... 25
3.7 Kolonların Gerilme- Şekildeğiştirme İlişkilerinin Karşılaştırılması .......... 27
3.7.1 S-Etriyesiz, E03(S-90-40), E05(S-112,5-40) ve E07(S-135-40)
numunelerinin karşılaştırılması............................................................. 27
3.7.2 S-Etriyesiz, E04(S-90-80), E06(S-112,5-80) ve E08(S-135-80)
numunelerinin karşılaştırılması............................................................. 28
3.7.3 S-Etriyesiz, E03 (S-90-40) ve E04 (S-90-80) numunelerinin
karşılaştırılması ..................................................................................... 29
3.7.4 S-Etriyesiz, E05(S-112,5-40) ve E06 (S-112,5-80) numunelerinin
3.7.5 S-Etriyesiz, E07(S-135-40) ve E08 (S-135-80) numunelerinin
3.7.6 Kare numunelerin tamamımın karşılaştırılması ..................................... 32
3.7.7 R-Etriyesiz, E11(R-90-40-Ç’lu), E13 (R-112,5-40-Ç’lu) ve E15 (R-135-
40-Ç’lu) numunelerin karşılaştırılması ................................................. 33
3.7.8 R-Etriyesiz, E12(R-90-80-Ç’lu), E14(R-112,5-80-Ç’lu) ve E16(R-135-
80-Ç’lu) numunelerin karşılaştırılması ................................................. 34
3.7.9 R-Etriyesiz, E17(R-90-40-Ç’suz), E19(R-112,5-40-Ç’suz) ve E21(R-
135-40-Ç’suz) numunelerin karşılaştırılması ....................................... 35
3.7.10 R-Etriyesiz, E18(R-90-80-Ç’suz), E20(R-112,5-80-Ç’suz) ve E22(R-
135-80-Ç’suz) numunelerin karşılaştırılması ....................................... 36
3.7.11 Dikdörtgen ve çirozlu numunelerin tamamının karşılaştırılması ........... 37
vii
3.7.12 Dikdörtgen ve çirozsuz numunelerin tamamının karşılaştırılması ......... 38
3.7.13 R-Etriyesiz, E11 (R-90-40-Ç’lu) ve E12 (R-90-80-Ç’lu) numunelerinin
3.7.14 R-Etriyesiz, E13 (R-112,5-40-Ç’lu) ve E14 (R-112,5-80-Ç’lu)
numunelerinin karşılaştırılması ............................................................. 40
3.7.15 R-Etriyesiz, E13 (R-135-40-Ç’lu) ve E14 (R-135-80-Ç’lu)
3.7.16 R-Etriyesiz, E17 (R-90-40-Ç’suz) ve E18 (R-90-80-Ç’suz)
3.7.17 R-Etriyesiz, E19 (R-112,5-40-Ç’suz) ve E20 (R-112,5-80-Ç’suz)
3.7.18 R-Etriyesiz, E21(R-135-40-Ç’suz) ve E22(R-135-80-Ç’suz)
4 MATEMATİKSEL MODELLER ..................................................................... 45
4.1 Mander Modeli ........................................................................................... 46
4.2 Saatçioğlu ve Razvi Modeli ....................................................................... 48
4.3 İlki ve diğ. Modeli ..................................................................................... 52
5 DENEY SONUÇLARININ MODELLERLE KARŞILAŞTIRILMASI ........ 56
5.1 Kolonların Sargılı Beton Basınç Dayanımlarına Göre Karşılaştırılması ... 56
5.2 Kolonlarda Maksimum Dayanıma Karşı Gelen Şekildeğiştirmelerin
Karşılaştırılması ......................................................................................... 58
5.3 Kolon Sünekliklerinin Karşılaştırılması ..................................................... 60
5.4 Kolonlarda Gerilme Şekildeğiştirme İlişkilerinin Karşılaştırılması ........... 61
5.4.1 Kare numunelerin kanca açısı değişimine göre gerilme- şekildeğiştirme
diyagramlarının karşılaştırılması........................................................... 61
5.4.2 Dikdörtgen numunelerin kanca açısı değişimine göre karşılaştırılması . 64
5.4.3 Kare numunelerin kanca boyuna göre karşılaştırılması ......................... 68
5.4.4 Dikdörtgen numunelerin kanca boyuna göre karşılaştırılması ............... 71
6 SONUÇLAR ......................................................................................................... 77
KAYNAKLAR .......................................................................................................... 79
EKLER ...................................................................................................................... 83
EK A: Numunelerin eksenel basınç altında gösterdiği davranışlar .................... 85
EK B: Numunelerin deney görüntüleri ve gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri .... 93
B.1 E01(S-Etriyesiz) Numunesi ............................................................................. 93
B.2 E02 (S-Etriyesiz _2) Numunesi ....................................................................... 94
B.3 E03 (S-90-40) Numunesi ................................................................................. 95
B.4 E04 (S-90-80) Numunesi ................................................................................. 96
B.5 E05 (S-112,5-40) Numunesi ............................................................................ 97
B.6 E06 (S-112,5-80) Numunesi ............................................................................ 98
B.7 E07 (S-135-40) Numunesi ............................................................................... 99
B.8 E08 (S-135-80) Numunesi ............................................................................. 100
B.9 E09 (R-Etriyesiz-1) Numunesi ...................................................................... 101
B.10 E10 (R-Etriyesiz-2) Numunesi .................................................................... 102
B.11 E11 (R-90-40-Ç’lu) Numunesi .................................................................... 103
B.12 E12 (R-90-80-Ç’lu) Numunesi .................................................................... 104
B.13 E13 (R-112,5-40-Ç’lu) Numunesi ............................................................... 105
B.14 E14 (R-112,5-80-Ç’lu) Numunesi ............................................................... 106
B.15 E15 (R-135-40-Ç’lu) Numunesi .................................................................. 107
B.16 E16 (R-135-80-Ç’lu) Numunesi .................................................................. 108
B.17 E17 (R-90-40-Ç’suz) Numunesi .................................................................. 109
viii
B.18 E18 (R-90-80-Ç’suz) Numunesi .................................................................. 110
B.19 E19 (R-112,5-40-Ç’suz) Numunesi ............................................................. 111
B.20 E20 (R-112,5-80-Ç’suz) Numunesi ............................................................. 112
B.21 E21 (R-135-40-Ç’suz) Numunesi ................................................................ 113
B.22 E22 (R-135-80-Ç’suz) Numunesi ................................................................ 114
EK C: Matematiksel modellere göre deney numunelerinin incelenmesi .......... 115
C.1 Mander Modeline Göre Deney Numunelerinin İncelenmesi......................... 115
C.1.1 Mander Modeline Göre Kare Numunelerin İncelenmesi ....................... 115
C.1.2 Mander Modeline Göre Dikdörtgen Numunelerin İncelenmesi ............. 116
C.2 Saatçioğlu ve Razvi Modeline Göre Deney Numunelerinin İncelenmesi ..... 118
C.2.1 Saatçioğlu ve Razvi Modeline Göre Kare Numunelerin İncelenmesi ... 118
C.2.2 Saatçioğlu ve Razvi Modeline Göre Dikdörtgen Numunelerin
İncelenmesi ......................................................................................... 120
C.3 İlki Modeline Göre Deney Numunelerinin İncelenmesi .............................. 123
C.3.1 İlki Modeline Göre Kare Numunelerin İncelenmesi .............................. 123
C.3.2 İlki Modeline Göre Dikdörtgen Numunelerin İncelenmesi ................... 125
EK D: Numunelerin hasar görüntüleri ................................................................ 127
D.1 E01 (S-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .................................. 127
D.2 E02 (S-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .................................. 128
D.3 E03 (S-90-40) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ....................................... 129
D.4 E04 (S-90-80) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ....................................... 130
D.5 E05 (S-112,5-40) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .................................. 131
D.6 E06 (S-112,5-80) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .................................. 132
D.7 E07 (S-135-40) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ..................................... 133
D.8 E08 (S-135-80) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ..................................... 134
D.9 E09 (R-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ................................. 135
D.10 E10 (R-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ............................... 136
D.11 E11 (R-90-40-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ............................ 137
D.12 E12 (R-90-80-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ............................ 138
D.13 E13 (R-112,5-40-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ....................... 139
D.14 E14 (R-112,5-80-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ....................... 140
D.15 E15 (R-135-40-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .......................... 141
D.16 E16 (R-135-80-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .......................... 142
D.17 E17 (R-90-40-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .......................... 143
D.18 E18 (R-90-80-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri .......................... 144
D.19 E19 (R-112,5-40-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ..................... 145
D.20 E20 (R-112,5-80-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ..................... 146
D.21 E21 (R-135-40-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ........................ 147
D.22 E22 (R-135-80-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri ........................ 148
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................ 149
ix
x
SEMBOL LİSTESİ
𝐴𝑠 :Boyuna donatı alanı
𝑎𝑖 :Kesit çevresindeki düşey donatıların eksenleri arasındaki uzaklık
𝑏0 :Göbek betonunu sargılayan etriyelerin eksenleri arasında kalan kesit boyutu
𝐸𝑐 :Betonun elastisite modülü
𝐸𝑠 :Donatı çeliğinin elastisite modülü
𝑓𝑐 :Sargılı betonda beton basınç gerilmesi
𝑓𝑐𝑐 :Sargılı beton dayanımı
𝑓𝑐0 :Sargısız betonun basınç dayanımı
𝑓𝑒 :Etkili sargılama basıncı
𝑓𝑠 :Donatı çeliğindeki gerilme
𝑓𝑠𝑦 :Donatı çeliğinin akma dayanımı
𝑓𝑠𝑢 :Donatı çeliğinin kopma dayanımı
𝑓𝑦𝑤 :Enine donatının akma dayanımı
ℎ0 :Göbek betonunu sargılayan etriyelerin eksenleri arasında kalan kesit boyutu
𝑘𝑒 :Sargılama Etkinlik Katsayısı
s :Etriye aralığı
𝜌𝑠 :Toplam enine donatının hacimsel oranı (dikdörtgen kesitlerde ρs = ρx + ρy)
𝜌𝑥 , 𝜌𝑦 :İlgili doğrultulardaki enine donatı hacim oranı
𝜀𝑐 :Beton basınç birim şekildeğiştirmesi
𝜀𝑐𝑢 :Sargılı betondaki maksimum basınç birim şekildeğiştirmesi
𝜀𝑠𝑦 :Donatı çeliğinin akma birim şekildeğiştirmesi
𝜀𝑠 :Donatı çeliğinin pekleşme başlangıcındaki birim şekildeğiştirmesi
𝜀𝑠𝑢 :Donatı çeliğinin kopma birim şekildeğiştirmesi
2 :Yanal kuşatma basıncı
fcc :Sargılı beton dayanımı fcc = fc1 = Kfc (fcc : Mpa)
fc :Sargısız beton basınç dayanımı. Genelde fc = fck
k3 :Standart silindir deneyinden elde edilen beton dayanımı ile gerçek elemandaki
beton dayanımının farkını yansıtan bir katsayıdır. 0.85 ile 1.0 arasında değişir.
Genelde normal dayanımlı betonlar için 0.85 kabul edilir.
k1 :1928 yılında Richardt tarafından yapılmış deney sonuçlarından elde edilmiştir
ve genelde 4.0 veya 4.1 olduğu varsayılmıştır. (2  15 Mpa için, k1 = 4.0 )
A0 :Donatının kesit alanı
s :Sargı donatısı aralığı (mm)
fywk :Sargı donatısının akma dayanımı (Mpa)
D :Çekirdek çapı
α :Sargı donatısının çekirdek betonuyla yaptığı açı
β :Azaltma Katsayısı ( ortalama kuşatma basıncını eşdeğer kuşatma basıncına)
bk :Çekirdek alanı boyutu. Sargı donatısı merkezlerinden ölçülür.(mm)
a :Sargı donatısına mesnet oluşturan iki boyuna donatı merkezi arasındaki
uzaklıktır.
ΣAox :x- yönünde alınan kesitteki sargı donatısının toplam kesit alanı
ΣAoy :y- yönünde alınan kesitteki sargı donatısının toplam kesit alanı
xi
ax , ay :Sargı donatısına mesnet oluşturan iki boyuna donatı arasındaki uzaklık.
Boyuna donatının mesnet olabilmesi için, ya etriye köşesinde yer alması, ya da
çirozla tutturulmuş olması gerekir.
bk :Çekirdek alanı boyutu. Sargı donatısı merkezlerinden ölçülür.(mm)
bkx,bky :Dikdörtgen kesitte çekirdek alanı boyutları (etriye merkezinden etriye
merkezine)
𝐴𝑐𝑐 : Sargılanmış enkesit alanı( enine donatının merkezğnden merkezine)
𝐴𝑒 : Etkili olarak sargılanmış enkesit alanı
𝐴𝑆 : Boyuna donatı toplam enkesit alanı
𝐴𝑆𝐻 : Test bölgesinde mevcut enine donatı (veya donatı alanı)
𝑑𝑐 : Sargılanmış enkesit çapı (enine donatının merkezinden merkezine)
𝑓𝑐′ : 28 günlük ortalama silindir beton basınç dayanımı
′
𝑓𝑐𝑐 : Sargılı beton basınç dayanımı
′
𝑓𝑐𝑜 : Elemanda sargılanmamış beton basınç dayanımı (bu çalışmada 0,75𝑓𝑐′ )
𝑓𝑙 : Yanal sargı basıncı
𝑓𝑙′ : Etkili yanal sargı basıncı
𝑓𝑦ℎ : Enine donatı akma dayanımı
𝑘𝑒 : Etki katsayısı
𝑠 : Enine donatı aralığı
′
𝑠 : Enine donatılar arası temiz aralık
2 :Yanal kuşatma basıncı
fcc :Sargılı beton dayanımı fcc = fc1 = Kfc (fcc : Mpa)
fc :Sargısız beton basınç dayanımı. Genelde fc = fck
εco :Sarılmamış betonun maksimum gerilmeye karşı gelen birim kısalmasıdır ve
0.002 alınabilir.
εcc :0.85*fcc’ ye karşı gelen birim kısalma (sargılı)
ΣAoxysinα : Birbirine dik yönde alınan iki kesitteki sargı donatısı alanlarının toplamı
xii
ÇİZELGE LİSTESİ
Sayfa
Çizelge 1.1: Binalar için hedeflenen deprem performans seviyeleri. .......................... 4

Çizelge 1.2: ASCE/SEI-7/41’ ye göre kolon sınıflandırılması.................................... 5
Çizelge 1.3: 2007 DBYBHY ’ e göre kolon sınıflandırılması. .................................... 6
Çizelge 3.1. Deney numunelerinin üretimi sırasında kullanılan betonun karışım
oranları. ................................................................................................. 15
Çizelge 3.2. Betonun tek eksenli basınç mukavemeti tespiti. .................................... 16
Çizelge 3.3. Çalışmada kullanılan numune detayları................................................. 21
Çizelge 3.4. Numunelerde gözlenen ortak hasarların şekildeğiştirmeler gözönüne
alınarak karşılaştırılması. ...................................................................... 23
Çizelge 3.5. Numunelere ait maksimum gerilmeler ve elastisite modülleri .............. 26
Çizelge 5.1 Modellere ait sargılama ile ilgili karakteristik özelliklerin
karşılaştırılması. .................................................................................... 56
Çizelge 5.2. Numunelere ait sargılı beton basınç dayanımları ve modellere ait sargılı
beton basınç dayanımlarının karşılaştırılması....................................... 57
Çizelge 5.3. Numunelere ve modellere ait maksimum dayanıma karşı gelen
şekildeğiştirmelerin karşılaştırılması. ................................................... 58
Çizelge 5.4. Kolonlara ait maksimum dayanımın %85’ine denk gelen
şekildeğiştirmeler ile sarılmamış betonun mak. şekildeğiştirmeleri ..... 59
Çizelge 5.5. Numunelere ait süneklik değerleri ile matematiksel modellerden elde
edilen süneklik değerlerinin karşılaştırılması. ...................................... 60
Çizelge 5.6. Gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri için karşılaştırma grupları ............... 61
Çizelge A.1. Numune davranışları ............................................................................ 85
Çizelge B.1. E01 (S-Etriyesiz) deney bilgileri........................................................... 93
Çizelge B.2. E02 (S-Etriyesiz 2) deney bilgileri........................................................ 94
Çizelge B.3 E03( S-90-40) deney bilgileri. ............................................................... 95
Çizelge B.4. E04( S-90-80) deney bilgileri. .............................................................. 96
Çizelge B.5: E05( S-112,5-40) Deney Bilgileri......................................................... 97
Çizelge B.6. E06( S-112,5-80) deney bilgileri .......................................................... 98
Çizelge B.7. E07 ( S-135-40) deney bilgileri. ........................................................... 99
Çizelge B.8. E08 ( S-135-80) deney bilgileri. ......................................................... 100
Çizelge B.9. E09 ( R-Etriyesiz-1) deney bilgileri. ................................................... 101
Çizelge B.10. E10 ( R-Etriyesiz-2) deney bilgileri .................................................. 102
Çizelge B.11. E11 ( R-90-40-Ç’lu) deney bilgileri.................................................. 103
Çizelge B.12. E12 ( R-90-80-Ç’lu) deney bilgileri.................................................. 104
Çizelge B.13. E13 ( R-112,5-40-Ç’lu) deney bilgileri............................................. 105
Çizelge B.14. E14 ( R-112,5-80-Ç’lu) Deney Bilgileri ........................................... 106
Çizelge B.15 E15 ( R-135-40-Ç’lu) Deney Bilgileri ............................................... 107
Çizelge B.16. E16 ( R-135-80-Ç’lu) deney bilgileri................................................ 108
Çizelge B.17. E17 ( R-90-40-Ç’suz) deney bilgileri ............................................... 109
Çizelge B.18. E18 ( R-90-80-Ç’suz) deney bilgileri ............................................... 110
xiii
Çizelge B.19. E19 ( R-112,5-40-Ç’suz) deney bilgileri. ......................................... 111
Çizelge B.20. E20 ( R-112,5-80-Ç’suz) deney bilgileri. ......................................... 112
Çizelge B.21. E21 ( R-135-40-Ç’suz) deney bilgileri.............................................. 113
Çizelge B.22. E22 ( R-135-80-Ç’suz) deney bilgileri.............................................. 114
xiv
ŞEKİL LİSTESİ
Sayfa
Şekil 1.1: 2007 DBYBHY’e göre hasar sınırları ve hasar bölgeleri ........................... 2
Şekil 1.2: Hemen kullanım, can güvenliği ve göçme kontrolü performans seviyeleri
için grafiksel gösterim. .............................................................................. 4
Şekil 1.3: Eğilme göçmesi, kesme- eğilme göçmesi ve kesme göçmesi ..................... 5
Şekil 2.1: 2007 Deprem Yönetmeliği’ne göre özel deprem etriyesi ve çiroz detayı. 11
Şekil 2.2: ACI 315-99'a göre deprem etriyesi detayları. ........................................... 12
Şekil 2.3: IITK GSDMA-EQ06- V4.0 standardına göre etriye ve çiroz detayları. ... 13
Şekil 2.4: Yeni Zelanda standardına göre kanca açısı ve kanca boyu detayı. ........... 13
Şekil 3.1: S220 betonarme çeliği için gerilme - şekildeğiştirme ilişkisi ................... 16
Şekil 3.2: Tijlerin kalıp içindeki görünümü. .............................................................. 17
Şekil 3.3: Etriyeleri yerleştilmiş kalıplara beton dökümü. ........................................ 18
Şekil 3.4: Numunelere FRP uygulaması. ................................................................... 18
Şekil 3.5: Dikdörtgen numune çizimleri. ................................................................... 19
Şekil 3.6: Kare numune detayları. ............................................................................. 20
Şekil 3.7: Deney düzeneği çizimi .............................................................................. 22
Şekil 3.8: İdealize edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ...................................... 25
Şekil 3.9: S-Etriyesiz, E03(S-90-40), E05(S-112,5-40) ve E07(S-135-40)
numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ................................... 27
Şekil 3.10: S-Etriyesiz, E04(S-90-80), E06(S-112,5-80) ve E08(S-135-80)
numuneleri için gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi. .................................... 28
Şekil 3.11: S-Etriyesiz, E03 (S-90-40) ve E04 (S-90-80) numuneleri için gerilme-
şekildeğiştirme ilişkisi. ............................................................................ 29
Şekil 3.12: S-Etriyesiz, E05 (S-112,5-40) ve E06 (S-112,5-80) numuneleri için
gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ............................................................. 30
Şekil 3.13: S-Etriyesiz, E07 (S-135-40) ve E08 (S-135-80) numuneleri için gerilme-
şekildeğiştirme ilişkisi. ............................................................................ 31
Şekil 3.14: Kare numunelerin tamamı için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ........... 32
Şekil 3.15: R-Etriyesiz, E11(R-90-40-Ç’lu), E13(R-112,5-40-Ç’lu) ve E15(R-135-
40-Ç’lu) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. .................... 33
Şekil 3.16: R-Etriyesiz, E12(R-90-80-Ç’lu), E14(R-112,5-80-Ç’lu) ve E16(R-135-
80-Ç’lu) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. .................... 34
Şekil 3.17: R-Etriyesiz, E17(R-90-40-Ç’suz), E19(R-112,5-40-Ç’suz) ve E21(R-
135-40-Ç’suz) numuneleri için gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi............. 35
Şekil 3.18: R-Etriyesiz, E18(R-90-80-Ç’suz), E20(R-112,5-80-Ç’suz) ve E22(R-
135-80-Ç’suz) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi............ 36
Şekil 3.19: Dikdörtgen ve çirozlu numuneler için gerilme- şekildeğiştirme ilişkis . 37
Şekil 3.20: Dikdörtgen ve çirozsuz numuneler için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
................................................................................................................. 38
xv
Şekil 3.21: R-Etriyesiz, E11(R-90-40-Ç’lu) ve E12(R-90-80-Ç’lu) numuneleri için
gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ............................................................. 39
Şekil 3.22: R-Etriyesiz, E13(R-112,5-40-Ç’lu) ve E14(R-112,5-80-Ç’lu)
Şekil 3.23: R-Etriyesiz, E15(R-135-40-Ç’lu) ve E16(R-135-80-Ç’lu) numuneleri
için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ...................................................... 41
Şekil 3.24: R-Etriyesiz, E17(R-90-40-Ç’suz) ve E18(R-90-80-Ç’suz) numuneleri
için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ...................................................... 42
Şekil 3.25: R-Etriyesiz, E19(R-112,5-40-Ç’suz) ve E20(R-112,5-80-Ç’suz)
Şekil 3.26: R-Etriyesiz, E21 (R-135-40-Ç’suz) ve E22 (R-135-80-Ç’suz)
numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .................................... 44
Şekil 4.1: Mander modelinde kullanılan deney numunelerinin kesitleri. .................. 46
Şekil 4.2: Mander modeline göre gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi. ........................... 47
Şekil 4.3: Saatçioğlu ve Razvi modeline göre kare kolonlarda yanal kuşatma basıncı
dağılımı. ................................................................................................... 49
Şekil 4.4: Yanal kuşatma basıncının dağılımı, ortalama ve eşdeğer kuşatma basınç
ifadeleri. ................................................................................................... 49
Şekil 4.5: Saatçioğlu ve Razvi modeline göre gerilme-şekildeğiştirme grafiği ........ 50
Şekil 4.7: İlki modeline göre gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ................................. 53
Şekil 4.8: İlki modeline göre etkili olarak sargılanmış enkesit alanı. ........................ 53
Şekil 5.1: S-Etriyesiz, S-135-40, S-112,5-40, S-90-40, İlki modeli-kare, Saatçioğlu
ve Razvi modeli- kare ve Mander modeli-kare numunelerine ait gerilme-
şekildeğiştirme ilişkileri. ......................................................................... 62
Şekil 5.2: S-Etriyesiz, S-135-80, S-112,5-80, S-90-80, İlki modeli-kare, Saatçioğlu
Şekil 5.3: R-Etriyesiz, R-135-40, S-112,5-40, S-90-40, İlki modeli-kare, Saatçioğlu
şekildeğiştirme ilişkileri .......................................................................... 64
Şekil 5.4: R-Etriyesiz, R-135-80, S-112,5-80, S-90-80, İlki modeli-kare, Saatçioğlu
Şekil 5.5: R-Etriyesiz, R-135-40, R-112,5-40, R-90-40, İlki modeli-dikdörtgen-
çirozsuz, Saatçioğlu ve Razvi modeli- dikdörtgen-çirozsuz ve Mander
modeli- dikdörtgen-çirozsuz numunelerine ait gerilme- şekildeğiştirme
ilişkileri. ................................................................................................... 66
Şekil 5.6: R-Etriyesiz, R-135-80, R-112,5-80, R-90-80, İlki modeli-dikdörtgen-
çirozsuz, Saatçioğlu ve Razvi modeli- dikdörtgen-çirozsuz ve Mander
modeli- dikdörtgen-çirozsuz numunelerine ait gerilme- şekildeğiştirme
ilişkileri. ................................................................................................... 67
Şekil 5.7 : S-90-40 ve S-90-80 Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli
ve Mander modelleriyle gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi bakımından
karşılaştılması. ......................................................................................... 68
Şekil 5.7: S-112,5-40 ve S-112,5-80 Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi
modeli ve Mander modelleriyle gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
bakımından karşılaştılması. ..................................................................... 69
Şekil 5.8: S-135-40 ve S-135-80 Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi
modeli ve Mander modelleriyle gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
bakımından karşılaştılması. ..................................................................... 70
xvi
Şekil 5.9: R-90-40-Ç’lu ve R-90-80-Ç’lu Numunelerinin İlki modeli,
Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme-
şekildeğiştirme ilişkisi bakımından karşılaştılması. ................................ 71
Şekil 5.10: R-112,5-40-Ç’lu ve R-112,5-80-Ç’lu numunelerinin İlki modeli,
Şekil 5.11: R-135-40-Ç’lu ve R-135-80-Ç’lu numunelerinin İlki modeli,
Şekil 5.12: R-90-40-Ç’suz ve R-90-80-Ç’suz Numunelerinin İlki modeli,
Şekil 5.13: R-112,5-40-Ç’suz ve R-112,5-80-Ç’suz Numunelerinin İlki modeli,
Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme
Şekil 5.14: R-135-40-Ç’lu ve R-135-80-Ç’lu Numunelerinin İlki modeli,
şekildeğiştirme ilişkisi bakımsından karşılaştılması. .............................. 76
Şekil B.1: E01 (S-Etriyesiz) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri. ............................................................................................ 93
Şekil B.2: E01 (S-Etriyesiz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ............. 93
Şekil B.3: E02 (S-Etriyesiz 2) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri ............................................................................................. 94
Şekil B.4: E02 (S-Etriyesiz_2) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ......... 94
Şekil B.5: E03 (S-90-40) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası görünümleri 95
Şekil B.6: E03 (S-90-40) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ................. 95
Şekil B.7: E04 (S-90-80) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası görünümleri 96
Şekil B.8: E04 (S-90-80) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ................. 96
Şekil B.9: E05 (S-112.5-40) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri ............................................................................................. 97
Şekil B.10: E05 (S-112,5-40) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .......... 97
Şekil B.11: E06 (S-112,5-80) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri. ............................................................................................ 98
Şekil B.12: E06 (S-112,5-80) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ........... 98
Şekil B.13: E07 (S-135-40) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası görünümleri
................................................................................................................. 99
Şekil B.14: E07 (S-135-40) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi. ............ 99
............................................................................................................... 100
Şekil B.16: E08 (S-135-80) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ........... 100
Şekil B.17: E09 (R-Etriyesiz-1) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri ........................................................................................... 101
Şekil B.18: E09 (R-Etriyesiz-1) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .... 101
görünümleri ........................................................................................... 102
Şekil B.20: E10 (R-Etriyesiz-2) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .... 102
Şekil B.21: E11 (R-90-40-Ç’lu) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri ........................................................................................... 103
Şekil B.22: E11 (R-90-40-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .... 103
xvii
görünümleri ........................................................................................... 104
Şekil B.24: E12 (R-90-80-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .... 104
Şekil B.25: E13 (R-112,5-40-Ç’lu) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri ........................................................................................... 105
Şekil B.26: E13 (R-112,5-40-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi 105
görünümleri ........................................................................................... 106
Şekil B.28: E14 (R-112,5-80-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi 106
görünümleri ........................................................................................... 107
Şekil B.30: E15 (R-135-40-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .. 107
görünümleri ........................................................................................... 108
Şekil B.32: E16 (R-135-80-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .. 108
Şekil B.33: E17 (R-90-40-Ç’suz) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri ........................................................................................... 109
Şekil B.34: E17 (R-90-40-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .. 109
görünümleri ........................................................................................... 110
Şekil B.36: E18 (R-90-80-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi .. 110
Şekil B.37: E19 (R-112,5-40-Ç’suz) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası
görünümleri ........................................................................................... 111
Şekil B.38: E19 (R-112,5-40-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
............................................................................................................... 111
görünümleri. .......................................................................................... 112
Şekil B.40: E20 (R-112,5-80-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
............................................................................................................... 112
görünümleri ........................................................................................... 113
Şekil B.42: E21 (R-135-40-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi 113
görünümleri. .......................................................................................... 114
Şekil B.44: E22 (R-135-80-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.114
Şekil C.1: Mander modeline göre kare numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme
ilişkisi .................................................................................................... 116
Şekil C.2: Mander modeline göre dikdörtgen çirozlu ve dikdörtgen çirozsuz
numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri ................................. 118
Şekil C.3:Saatçioğlu ve Razvi modeline göre kare numuneye ait gerilme-
şekildeğiştirme ilişkisi ........................................................................... 120
Şekil C.4: Saatçioğlu ve Razvi modeline göre dikdörtgen çirozlu ve dikdörtgen
çirozsuz numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri................... 123
Şekil C.5: İlki modeline göre kare numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
............................................................................................................... 124
Şekil C.6: İlki modeline göre dikdörtgen çirozlu ve dikdörtgen çirozsuz numunelere
ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri ..................................................... 126
Şekil D.1: E01 (S-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri ............................... 127
Şekil D.2: E02 (S-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri ............................... 128
Şekil D.3: E03 (S-90-40) numunesine ait hasar görüntüleri .................................... 129
xviii
Şekil D.4: E04 (S-90-80) numunesine ait hasar görüntüleri.................................... 130
Şekil D.5: E05 (S-112,5-40) numunesine ait hasar görüntüleri............................... 131
Şekil D.6: E06 (S-112,5-80) numunesine ait hasar görüntüleri............................... 132
Şekil D.7: E07 (S-135-40) numunesine ait hasar görüntüleri.................................. 133
Şekil D.8: E08 (S-135-80) numunesine ait hasar görüntüleri.................................. 134
Şekil D.9: E09 (R-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri .............................. 135
Şekil D.10: E10 (R-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri ............................ 136
Şekil D.11: E11 (R-90-40-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri ......................... 137
Şekil D.12: E12 (R-90-80-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri ......................... 138
Şekil D.13: E13 (R-112,5-40-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri .................... 139
Şekil D.14: E14 (R-112,5-80-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri .................... 140
Şekil D.15: E15 (R-135-40-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri ....................... 141
Şekil D.16: E16 (R-135-80-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri ....................... 142
Şekil D.17: E17 (R-90-40-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri ....................... 143
Şekil D.18: E18 (R-90-80-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri ....................... 144
Şekil D.19: E19 (R-112,5-40-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri .................. 145
Şekil D.20: E20 (R-112,5-80-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri .................. 146
Şekil D.21: E21 (R-135-40-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri ..................... 147
Şekil D.22: E22 (R-135-80-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri ..................... 148
xix
xx
ÖZET
Depremin meydana getirdiği hasarları analiz etmek kadar, deprem sonrasında yapının
kullanıcı durumu açısından kimliğini belirlemek de oldukça önemlidir. 2007 Deprem
Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik (DBYBHY-2007) mevcut
bina performans değerlendirmesi ve güçlendirmesi konusunda mühendislere yol
açmıştır. Bu yönetmelik kapsamında mevcut bina değerlendirmelerinde özellikle
kolonların, yönetmelik dışı etriyelerle sargılandığında, gerçekten sargı etkisi gösterip
göstermediği belirsiz bir problem olmuştur ve karar mekanizması bozulmuştur.
Bu çalışmanın amacı, yönetmelikte belirtilen kuralların dışında üretilen etriyelerin ve
çirozların eksenel yük altında kolonda nasıl çalıştığını araştırarak, elemanın sargılı-
sargısız beton davranışından hangisine daha yakın olduğunu belirlemektir. Böylelikle,
yönetmelik şartlarının tartışılabilirliği deneysel olarak sunulmuştur.
Çalışmada 8 adedi 25x25x50 cm³ boyutlarında kare prizma ve 14 adedi 25x37.5x50
cm³ boyutlarında dikdörtgen prizma olmak üzere toplam 22 kare ve dikdörtgen kesitli
kolon numuneleri yapılmıştır. Bunlardan 2 adet kare ve 2 adet dikdörtgen numune
referans numunesi olarak imal edilmiştir ve etriyesizdir. Her kolonun etriyeleri ve (6
dikdörtgen numunenin) çirozları 90 ̊ , 112.5 ̊ , 135 ̊ arasında değişen çeşitli kanca
açılarına ve 40 mm ile 80 mm kanca boylarına sahiptir. Mevcut binalara yönelik bir
araştırma olduğu için, donatı olarak S220, Φ8 nervürsüz donatı ve 28 günlük beton
basınç dayanımı yaklaşık 10 MPa olan düşük dayanımlı beton tercih edilmiştir. Ayrıca,
sadece enine donatının çalışmasını görmek için boyuna donatı kullanılmamıştır.
Etriyelerin iskelet halinde kalıba yerleştirilmesi için 0.5 cm x 0.5 cm kesit alanına
sahip ahşap çıtalardan faydalanılmıştır.
Dayanımını almış numuneler eksenel basınç altında test edilmişlerdir. Test aşamasında
belirli yükler altındaki şekildeğiştirme dataları alınmıştır. Bu datalar işlenerek her
numuneye ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri bulunmuştur. Elde edilen ilişkiler,
aynı deneysel şartlar için hesaplanmış matematiksel modellerle ait gerilme-
şekildeğiştirme ilişkileriyle kıyaslanmıştır. Bununla birlikte dayanım, süneklik ve
enerji yutma kapasitesi açısından değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmada kullanılan
matematiksel modeller, Mander Modeli, Saatçioğlu & Razvi Modeli ve İlki ve diğ.
Modelidir.
Yapılan karşılaştırma sonuçlarına göre, beton dayanımı düşük olması sebebiyle,
modeller yeterli tahmin oranını sağlayamamıştır. Bu da, düşük dayanımlı beton ve
yetersiz sargılama durumu olması durumunda modellerin geliştirilmesi gerekliliğini
göstermektedir.
xxi
xxii
EFFECTS OF DETAILS OF TRANSVERSE REINFORCEMENT ON
DUCTILITY OF LIGHTLY CONFINED SUBSTANDARD SQUARE AND
RECTANGULAR COLUMNS
SUMMARY
It is well known that analyzing the earthquake damage is important, but determine the
structure identity after the earthquake is also important. Due to existing structures were
constructed according inadequate construction knowledge and practice, construction
conditions were not sufficient and unpredictable. Mostly, using low strength concrete
and making inaquate confinement on RC beams and columns effects to building
performance level. Performance levels, immediate occupancy, life safety, collapse
preventation determine characterstics of failure and correspondingly the utility of
building after the earthquake motion.
The performance calculation firstly used by SEAOC (Structural Engineers Association

of California) in 1995. Also, ATC (Applied Technology Council) (1996) and FEMA
(Federal Emergency Management Agency) suggested the calculation based on
performance analysis. In Turkey, 2007- SSBDA (Specification for Structures to be
Built in Disaster Areas) led to engineers about the performance evaluation and
strengthening of existing buildings. These standards specify the strain boundaries and
failure mode for structural members. So, the engineer must decide by taking into
consideration of existing standards. But the main problem is, in the concept of
regulations on assessment of existing buildings, what if building has got low strength
RC columns confined with substandard lateral reinforcement? Which performance
level should be provided then? Cause of acceptance of inadequate confinement reduces
the performance level and maybe makes the engineer decition too much conservative.
This question impairs the decision- mechanism.
Basicly, in recent years theoretical and experimental studies proof that the lateral
confinement increase the strength and ductility of concrete. Ductility defined as the
ability of a material to withstand plastic deformation without rupture. Ductile materials
show large deformation before fracture. Usually, if two materials have the same
strength and hardness, the one that has the higher ductility is more desirable. At this
point, adequate lateral confinement makes passive lateral pressure and resist expansion
of concrete. This motion increases the capability of deformation of the concrete.
The effect of lateral confinement on concrete’s stress-strain relationship firstly

considered by Consider and the first well-known study on the stress strain curve of
concrete with and without confinement was conducted by Richart et al. . Since then
there have been numerous analytical models presented in the literature which have
been based either on tests on concrete specimens or columns with reinforcement. The
earliest analytical models are attributed to Hognestad who used a parabolic expression
xxiii
for the stress strain relationship. Popovics, Sargin et al. proposed a mathematical
fractional function for stress strain relationship. Further improvements were developed
by Wang et al.. Kent and Park used a fractional equation for the ascending part of stress
strain curve and a linear function for descending part of the curve. Sheikh and Uzumeri
studied the effects of the distribution and amount of longitudinal and lateral
reinforcement, as well as the spacing of lateral ties on the response of reinforced
concrete columns. Saatcioglu and Razvi used a second order parabola for the
ascending branch, a linear descending branch and a constant residual strength equal to
20% of peak strength. Many authors looked at the behavior of reinforced concrete
columns under compression and proposed confinement models which took account of
various parameters such as tie spacing reinforcement, column shape and concrete
strength. Some of the authors ave been mentioned above, while others include
Hoshikuma et al., Hsu and Hsu, Razvi and Saatcioglu, Chung et al., Mander, Shah et
al., Ilkı et al..
The aim of this experimental study, to investigate the relations of lightly confined
substandard stirrups and crossties under the axial compression and determine the
behavior of confinement. This experimental work may be answer the questions about
the inadequate confined RC column behavior.
In this study, relatively larger size specimens with different hook length and hook
angle were tested under axial compression. 6 square and 12 rectangular specimens that
are confined by transverse reinforcement of various hook length ( 80 mm and 40 mm)
and hook angle ( 90º - 112,5º - 135º ) and 4 specimen for reference totally 22 specimen
tested under axial load. To invesitage existing buildings in the research prefered as
reinforcement S220 , Φ8 without rib reinforcement and a 28-day cylinder concrete
compressive strength of about 10 MPa low - strength concrete. Dimension of square
RC columns and rectangular RC columns are 250x250x500 mm and 250x375x500
respectively. Longitudinal reinforcement was not also used in this study to measure
the effectiveness of transverse reinforcement, only wooden slats were used.
Received samples were tested under monolotic compressive loads by using Instron
Satec 1000 RD universal testing machine which capable of making displacement and
force controlled loading with a capacity of 5000 kN. In the test setup, there were totally
8 strain gauge, 4 straingage replaced between the rods on each surface of sample and
4 strain gauge measured on the full length of the sample. During test, deformation
datas were taken from these strain gauges under certain loads with datalogger. The
displacement datas transformed to strain datas by dividing first length. The stress datas
found by dividing the loads into the section area. For each sample, stress - strain
relationship was found by process these datas.
The resulting compressive strength, deformability, ductility and stress-strain

relationships were compared with mathematical models results for the same
experimental conditions. Ductility defined mathematically by the ratio of the
deformation corresponding 85% strength on descending branch of stress- strain
relationship to the strain corresponding to maksimum strength of confined concrete in
this study.
xxiv
The mathematical models used in this study are Mander Model, Saatcioglu & Razvi
Model and Ilki et al. Model. These three model are well-accepted models for confined
concrete. However, none of them designed for variable hook angle or hook length.
According to the comparison results, due to low concrete strength, models could not
provide adequate estimates the rate. This low strength concrete, and in the case of
insufficient wrapping condition indicates need to develop models. However, It is
observed that low quality of concrete or lack of adequate confinement still increases
the expected strength and ductility surprisingly. Even 90 degree hook angle,
confinement provided and the effective area of the column worked and kept going to
deformation. Hook length was also a parameter on ductility by penetrated to concrete
and secured the working effective area. Depend on hook angle and length descending
parts of stress- strain relationships of samples were variable and because of low
strength concrete, the behavior of lateral transverse reinforcement could not observed
exactly. During the test loading, firstly low strength concrete rose to the pick load and
then slowly damaged by deformations. Thereby, the power dissipation on the concrete
made separation and lateral confinement kept out of effective parameter.
Due to analytical approaches proposed by Ilki et al., Saatcioglu and Razvi, Mander et
al. with the test results, Ilki et al. model predict the stress- strain relation and ductility
with a high degree of probability. Then Saatcioglu and Razvi model give a good
approximation on espacially maksimum strength, but the discending branch did not
match with experimental datas. However, Mander Model was unsuccesful to
determinate maksimum strength of concrete and ductility for rectangular and square
columns.
Consequently, a new model must be proposed for existing RC structures by taking

account of various parameters such as hook angle, hook length, tie spacing
reinforcement and concrete strength.
xxv
xxvi
1. GİRİŞ
Yaşanılan her olay, beraberinde bir sonuç ve alınması gereken dersler gerektirir. İnşaat
sektörüne bu açıdan bakıldığında sonuçlarına bakarak ders almamız gereken önemli
bir konu vardır: Deprem. Depremin maddi ve manevi yönden yıkıcı etkileri göz önüne
aldındığında mühendis olarak yapmamız gereken şey, can güvenliğini korumak için
doğru kararları vermektir. Yeni yasalar ve yönetmeliklerle, yapı projelendirmesi ve
değerlendirmesi konusunda bir önceki uygulama şeklini ilerleten sistem bu konuda
bize yol göstermektedir.
Ülkemizde son yıllarda sıklıkla konuşulan bir konu haline gelen kentsel dönüşüm
süreci kapsamında, riskli alanların ve riskli binaların belirlenmesi, değerlendirilmesi
ve değerlendirme sonucunda, yapının güçlendirilmesi veya yıkım kararının verilmesi
objektif olarak yapılamamakta, 2007 Deprem Yönetmeliği’nin gösterdiği koşullar
sorgulanmaktadır.
Yapı sistemlerinin değerlendirilmesinde kullanılan iki temel yöntem vardır: doğrusal
elastik yöntem ve doğrusal olmayan yöntemler. Doğrusal elastik yöntem, dayanım
esaslıdır. Bu yöntemde temel amaç, betonarme sünek elemanların hasar düzeyini
belirlemek için etki/kapasite oranı (r) olarak ifade edilen sayısal değerlerin, eleman
tipine bağlı olarak hasar sınırını tanımlayan sınır etki/kapasite oranları (𝑟𝑠 ) ile
karşılaştırılıp, elemanların hangi sınır bölgesinde kaldığına karar vererek yapının
performansını değerlendirmektir.
Doğrusal olmayan yöntemler olan eşdeğer deprem yükü yöntemi, zaman alanında
çözümleme yöntemi ve mod birleştirme yöntemi ise şekildeğiştirme esasına
dayanmaktadır. Herhangi bir deprem senaryosu altında sünek davranışa iliskin plastik
şekildeğiştirme istemleri, önceden belirlenmiş performans hedefine karşı gelen sınır
şekildeğiştirmeler ile karşılaştırılarak yapısal performans değerlendirilmesi
yapılmaktadır.
Bina değerlendirmesi sırasında yaklaşık 20 yıldır doğrusal olmayan çözüm yöntemi
kullanılmaktadır. İlk olarak SEAOC (Structural Engineers Association of California)
tarafından 1995 yılında performansa dayalı tasarım için adım atılmıştır. ATC(Applied
Technology Council) (1996), NEHRP (National Earthquake Hazards Reduction
1
Program) (1997), FEMA-356,(Federal Emergency Management Agency) ASCE-SEI-
41(American Society of Civil Engineers-Structural Engineering Institute) gibi diğer
dökümanlar bu çözüm yöntemini takip etmişlerdir. Türkiye’de de 2012’de Riskli
Binaların Tespit Yönetmeliğin’de, 2007 Deprem Yönetmeliği ile koordine çalışacak
şekilde uygulamaya sunulmuştur.
Performans kavramı içerik bakımından, belirli bir deprem etkisi altında, bir binada
oluşabilecek hasarların düzeyi ve dağılımına bağlı olarak belirlenen yapı güvenliği
durumunu esas almaktadır. FEMA 389, yapı performansını seviyelere ayırmış ve kritik
bölgede kalan yapıların ayrılmasını sağlamıştır. Performans seviyeleri, verilen bir yapı
için, verilen bir deprem etkisi altında, öngörülen hasar miktarının sınır durumlarıdır.
Bu sınır durumlar, binadaki taşıyıcı veya taşıyıcı olmayan elemanlardaki hasar
miktarına, bu hasarın can güvenliği bakımından bir tehlike oluşturup oluşturmamasına,
deprem sonrası binanın kullanılıp kullanılmamasına ve hasarın neden olduğu
ekonomik kayıplara bağlı olarak belirlenir. 2007 Deprem Yönetmeliği’nde bina
elemanlarında hasar sınırları ve hasar bölgeler belirlenmiş ve 4 gruba ayrılmıştır:
Minimum Hasar Bölgesi, Belirgin Hasar Bölgesi, İleri Hasar Bölgesi ve Göçme
Bölgesi. Bu bölgeler Şekil 1.1 ’de gösterilmiştir.
Şekil 1.1: 2007 DBYBHY’e göre hasar sınırları ve hasar bölgeleri
Kullanılabilirlik Sınır Durumu: Bölgede sık olarak ortaya çıkan küçük depremlerin
yapının fonksiyonuna herhangi bir olumsuz etki yapmaması, taşıyıcı sistemde onarıma
gerek gösteren hasarın meydana gelmemesi istenir. Bu ise, depremde meydana gelecek
şekil de yerdeğiştirmelerin sınırlandırılması ve depremde oluşacak etkilerin eleman
2
kesitlerinde meydana getireceği gerilmelerin elastik bölgede kalması şeklinde sağlanır.
Elemanlarda küçük çatlaklar oluşursa da, büyük çatlaklar ve betonun ezilmesi gibi bir
olayın meydana gelmemesi istenir. Bu tür bir sınır durumına sebep oolan depremin
yapının ömrü boyunca meydana gelme ihtimali oldukça yüksektir.
Hasar Kontrolü ve Can Güvenliği Sınır Durumu: Kullanılabilirlik sınır durumuna esas
alınan depremden daha büyük depremlerde yapıda bazı hasarlar meydana gelir. Donatı
akma durumuna gelirken, onarımı gerekli olan geniş çatlaklar oluşabilir. Bunun gibi
bazı yerlerde beton ezilmelerine rastlanabilir. Bu ikinci sınır durum, ekonomik olarak
onarılıp, güçlendirilebilecek durum ile onarım güçlendirilmesi ekonomik olarak
mümkün olmayan durumun arasında bulunur. Yapının ömrü boyunca, taşıyıcı sistemi
bu sınır durumuna getirecek depremin meydana gelme ihtimalinin düşük olmasu
gerekir. Böyle bir sınır duruma karşı gelen depremden sonra yapının ekonomik olarak
onarılıp güçlendirilebilmesi istenir. Bu sınır durumuna yakın olan can güvenliği sınır
durumu da söz konusudur. Bu sınır durumunda yaralanmalar olsa bile, taşıyıcı
sistemdeki hasarlarla can güvenliğinin sağlanması hedeflenir. Yönetmelikte konut
türünden yapılar için tanımlanan deprem kuvvetlerinin tanımında bu sınır durumu göze
alınır.
Göçme Kontrolü Sınır Durumu: Yönetmelikte öngörülen kuvvetlerden çok daha
büyük etki oluşturabilecek bir depremin meydana gelme olasılığı düşüktür. Böyle bir
depremin, sıradan bir yapıda, sınırlı bir hasarla karşılanması ekonomik olmaz. Ancak,
böyle bir durumda göçme mekanizmasının kontrol edilerek, yapının içindekilerin
hayatının korunması bu sınır durumunu tarif eder. Ender olarak meydana gelecek
depremlerin oluşturacağı hasarın büyüklüğü sebebiyle yapının ekonomik olarak
güçlendirilemeyeceği kabul edilir. Ancak, bu durumda da can kaybının önlenmesi için
yapının tamamen göçmesinin önlenmesi gerekir. Büyük depremlerde yapının dayanım
sınırı aşılacağı için, yatay taşıyıcılıkta önemli kayıplar olmadan ve tamamen göçme
meydana gelmeden, büyük plastik şekil de yerdeğiştirmeler oluşturabilecek şekilde
boyutlamanın yapılması bu kontrolün esasını teşkil eder.
Açıklanan durumlara ilişkin Courtesy of R. Hamburger’e ait grafiksel gösterim Şekil
1.2 de verilmiştir. Bu gösterime göre, aynı binanın farklı sınır durumları için tasarlanıp,
deprem etkisine maruz kaldığına karşılaşacağı hasarlar gösterilmeye çalışılmıştır.
3
Şekil 1.2: Hemen kullanım, can güvenliği ve göçme kontrolü performans seviyeleri
için grafiksel gösterim.
2007 Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmeliğe göre

hedeflenen performans seviyeleri Çizelge 1.1 ’de verilmiştir. Bu çizelgede binaların
kullanım amacı ve türüne göre, depremin aşılma olasılığı göz önüne alınmış ve Hemen
Kullanım, Can Güvenliği ve Göçme Öncesi Duruma göre sınıflandırma yapılmıştır.
Çizelge 1.1: Binalar için hedeflenen deprem performans seviyeleri.

Depremin Aşılma Olasılığı
Binanın Kullanım Amacı ve Türü 50 yılda 50 yılda 50 yılda
%50 %10 %2
Deprem Sonrası Kullanımı Gereken Binalar:

Hastaneler, sağlık tesisleri, itfaiye binaları,
haberleşme ve enerji tesisleri, ulaşım istasyonları, --- HK CG
vilayet, kaymakamlık ve belediye yönetim binaları,
afet yönetim merkezleri, vb.
İnsanların Uzun Süreli ve Yoğun Olarak
Bulunduğu Binalar: Okullar, yatakhaneler, yurtlar,
--- HK CG
pansiyonlar, askeri kışlalar, cezaevleri, müzeler, vb.
İnsanların Kısa Süreli ve Yoğun Olarak

Bulunduğu Binalar: Sinema, tiyatro, konser
HK CG ---
salonları, kültür merkezleri, spor tesisleri, vb.
Tehlikeli Madde İçeren Binalar: Toksik, parlayıcı
ve patlayıcı özellikleri olan maddelerin bulunduğu
--- HK GÖ
binalar, vb.
Diğer Binalar: Yukarıdaki tanımlara girmeyen diğer
binalar (konutlar, işyerleri, oteller, turistik tesisler,
--- CG ---
endüstri yapıları, vb.)
HK: Hemen Kullanım, CG: Can Güvenliği, GÖ: Göçmenin Önlenmesi
4
Dünyada uygulanan yönetmeliklere bakıldığında ise önemli yönetmeliklerden ASCE-
41 06 ve FEMA-440, kanca açısı ve etriye aralığına bağlı olarak bir kolon
sınıflandırması yapmaktadır. Sınıfına göre kolonun göçme tipi belirlenmektedir ve kat
ötelemesi için bu göçme tipi esas alınmaktadır.
Çizelge 1.2: ASCE/SEI-7/41’ ye göre kolon sınıflandırılması.
s ≤ 100 mm, 135º kanca açısı,

𝑽𝒆 /𝑽𝒓 𝒇𝒄𝒎 Diğer Durumlar
𝑨𝒔𝒉 ≥ 𝟔𝟎𝟎 ∗ 𝒔 ∗ 𝒃𝒌 ∗ ( )
𝒇𝒚𝒘𝒎
≤ 0.7 A B
0,7-1,1 B B
≥ 1,1 B C
A grubu kolonlar, sünek davranış gösterirler ve eğilme göçmesi beklenir. B grubu

kolonlarda yetersiz etriye vardır, kesme ve eğilme göçmesi birlikte gözlenir. C grubu
kolonlarda ise gevrek davranış gözlenir ve kesme göçmesi görülür.
Şekil 1.3 ’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan Riskli Bina Tesbit
Edilmesi Hakkındaki Esaslar adlı sunumdan eğilme, kesmeli eğilme ve kesme
göçmesine ait fotograflar gösterilmektedir.
Şekil 1.3: Eğilme göçmesi, kesme- eğilme göçmesi ve kesme göçmesi
Yukarıda verilen bilgilere göre, etriye aralığı 100 mm ve kanca açısı 135 ̊ den düşük
kolon A sınıfı kolon kategorisine girer ve eğilme göçmesi beklenir. Bunun dışındaki
durumlarda kolon B sınıfına kategorize edilir ve kesme + eğilme göçmesinin beraber
oluşacağı düşünülür. Belirlenen kat ötelemeleri sınırlarıyla beraber binanın hasar
sınırları ve hasar bölgeleri belirlenir. Burada, binanın konut tipi bir yapı olması
durumunda Can Güvenliği seviyesini koruması beklenir. Can güvenliği ile Göçme
5
Öncesi durum arasında ile bina riskli bina kabul edilir ve olası güçlendirme veya yıkım
çalışmaları başlatılır.
Deprem Yönetmeliği göz önüne alındığında, hesaplanan kiriş, kolon ve perde
kesitlerinin ve güçlendirilmiş dolgu duvarlarının etki/kapasite oranları (r), Çizelge
1.3’de verilen sınır değerler (𝑟𝑠 ) ile karşılaştırılarak elemanların hangi hasar bölgesinde
olduğuna karar verilecektir.
Çizelge 1.3: 2007 DBYBHY ’ e göre kolon sınıflandırılması.

Sünek Kolonlar Hasar Sınırı
𝑁𝐾 𝑉𝑒
Sargılama MN CV GÇ
(𝐴𝑐 ∗ 𝑓𝑐𝑚 ) (𝑏𝑤 ∗ 𝑑 ∗ 𝑓𝑐𝑡𝑚 )
≤ 0,1 Var ≤ 0,65 3 6 8
≤ 0,1 Var ≥ 1,30 2,5 5 6
≥ 0,4 ve ≤ 0,7 Var ≤ 0,65 2 4 6
≥ 0,4 ve ≤ 0,7 Var ≥ 1,30 1,5 2,5 3,5
≤ 0,1 Yok ≤ 0,65 2 3,5 5
≤ 0,1 Yok ≥ 1,30 1,5 2,5 3,5
≥ 0,4 ve ≤ 0,7 Yok ≤ 0,65 1,5 2 3
≥ 0,4 ve ≤ 0,7 Yok ≥ 1,30 1 1,5 2
≥ 0,7 - - 1 1 1
Yapının tarif edilen performans seviyelerinin gerçekleşebilmesi; yapıda

kullanılabilirliği sağlayabilmek için yeterli yatay rijitlik, hasar kontrolü ve can
güvenliğini sağlayabilmek için yeterli dayanım ve yapının kontrollü göçmesini
sağlayabilmek için de yeterli sünekliğin oluşturulması ve yapının genel davranışının
kontrol edilmesi ile mümkün olur.
Süneklik, bir elemanda ya da sistemde, dayanımda önemli bir azalma olmaksızın,
deformasyon yapabilme kabiliyeti olarak tanımlanır. Bu kavram, malzeme, kesit,
eleman ve sistem sünekliği olarak ayrı ayrı incelenebilir. Bu çalışmada sistem
sünekliği etkileyici parametre olarak alınmıştır.
Taşıyıcı sistemin sünek davranış gösterebilmesi için kullanılan malzemelerin gerilme
altındaki davranışlarının sünek olması gerekir. Betonarme kesitlerde betonun gevrek
olan davranışı donatı kullanılarak kabul edilebilir ölçüde sünek duruma getirilebilir.
Ancak normal kuvvetin etkili olduğu veya kesitte basınç gerilmelerinin meydana gelip,
kesitin güç tükenmesine erişmesinde boyuna donatının kullanılması önemli bir
6
süneklilik sağlamaz. Bu durumda betonda sargı donatısı yeterli sıklıkta betonu saracak
şekilde yerleştirildiğinde, eksenel kuvvete maruz kalan betona yanal doğrultuda pasif
basınç uygulayarak, betonun enine doğrultuda genişlemesini engeller. Böylece,
betonun basınç dayanımını ve özellikle sünekliliğini arttırmak mümkündür.
1.1. Literatür Araştırması

Sargılamanın gerilme- şekildeğiştirme ilişkisine olan etkisi ilk kez Considere (1903)
tarafından belirtilmiştir. Bu etkinin modellenmesi üzerine ilk çalışma ise Richart ve
diğ. (1928) tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada dayanımın sargılamayla
birlikte arttığı farkedilmiştir. Balmer (1949) , Richart ve diğ.(1928) tarafından önerilen
modeli geliştirmiş, King (1946) ve Blume ve diğ.(1961) sargılı kesitin daire yerine
dikdörtgen olması durumunu incelemişlerdir. Hognestad ve diğ. (1955) uzun yıllar
yaygın olarak kullanılan bir gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi önermişlerdir. Roy ve
Sozen (1967), Soliman ve Yu (1967) ile Sargın (1971) küçük ölçekli numuneler
üzerinde düzenledikleri deneysel çalışmalara dayanarak, sargılı beton için farklı
gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri sunmuşlardır.
1970’lerden sonra yanal sargılama ve etkileri hakkında daha çok araştırma yapılmıştır.
Burdette ve Hilsdorf (1971) yaptığı deneylerde farklı kanca açılarına sahip etriyeleri
ve etriye yerleşim sıklığının kolon sünekliğini arttırdığını öne sürmüştür. Aynı
zamanda sargılamanın dayanımı bir miktar arttırdığı tespit edilmiştir. Kent ve Park
(1971) , daha önce Roy ve Sozen (1967), Soliman ve Yu (1967) ile Bertero ve Felippa
(1964) tarafından gerçekleştirilmiş olan deneysel sonuçlara dayanarak tek eksenli
basınç altındaki sargılı ve sargısız beton için çok sayıda araştırmacı tarafından kabul
görmüş olan bir model önermişlerdir. Leslie ve Park (1977) ve Valenas ve diğ. (1977),
Kent ve Park (1971) tarafından önerilmiş modeli geliştirmişlerdir. Priestley ve
diğ.(1981) , Sheikh ve Uzumeri (1982), Ahmad ve Shah (1982) , Park ve diğ.(1982),
Mugurama ve diğ. (1983), Sheikh ve Yeh (1986), Mander ve diğ. (1988), Saatçioğlu
ve Razvi (1992) , Nagashima ve diğ. (1992), Hsu ve Hsu (1994), Cusson ve Paultre
(1995) ile Hoshikuma ve diğ.(1997), Köten (1997) çalışmalarında deneysel sonuçlara
dayanarak farklı modeller öneren araştırmacılardan başlıcalarıdır. Mander ve diğ.
(1988) tarafından önerilen model, 2007 Deprem Yönetmeliği’nde de kullanılmaktadır.
2000’li yıllara gelindiğinde, İlki ve diğ. (2004) enine donatı etkisinin elastik ötesi
bölgede olduğunu gözönüne alarak, üç doğrulu bir model önermişlerdir. Tokgöz
(2005), eğik eğilme ve eksenel yüke maruz betonarme elemanlarda çeşitli gerilme-
7
şekildeğiştirme yöntemleri ile gerekli donatı hesabı ve taşıma gücü kapasitesini
belirlemeye yönelik iteratif bir yöntem sunmuştur. Binici(2005), betonun üç eksenli
basınç altında gösterdiği eksenel ve yanal deformasyon özelliklerini tanımlamak için
sargılı beton modeli önermiştir. Eid ve Dancygier (2006) sargılanmış dairesel
betonarme kolonlarda, sargılama etkisinin araştırılması için analitik bir çözüm
yöntemi sunmuştur. Harajlı (2006), fret sargılı betonun gerilme- şekildeğiştirme
ilişkisini tanımlamak için matematiksel bir model geliştirmiştir. Model hem dairesel
hem de dikdörtgen kolonlara uygulanmıştır. Anderson (2008), enine donatı
bulunmayan düğüm noktalarındaki kesme deformasyonları için yaptığı deneylerle
destekleyerek gerilme-şekildeğiştirme modeli geliştirmiştir. Karthik ve Mander
(2011), sargılı ve sargısız beton için bir gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi tanımlamışlar
ve dikdörtgen gerilme bloğu parametrelerini bu ilişkiye göre hesaplamışlardır. Samani
ve Attard (2012), literatürde kullanılan modellerden faydalanarak normal ve yüksek
dayanımlı beton davranışını tahmin için numune yüksekliğinden bağımsız analitik bir
model önermişlerdir.
Farklı araştırmacılar tarafından önerilen modeller bazı durumlarda birbirinden oldukça
farklı sonuçlar verebilmektedirler. Bu çalışmada yukarıda kısaca bahsedilmiş
çalışmalardan İlki ve diğ. (2004) ve Saatçioğlu ve Razvi (1992) ve Mander ve diğ.
(1988) modellerinin önerdiği gerilme-şekildeğiştirme diyagramları belirlenmiş ve
karşılaştırma yapılmıştır.
1.2. Çalışmanın Amacı

Kolonların kirişlerden daha güçlü tasarlanması ilkesiyle binanın en önemli taşıyıcı
elemanı haline gelen kolonlarda, sargılama etkisinin yalnızca yönetmelikte belirtilen
sargı donatısı koşulları için ortaya çıkması sorgulanabilir olmuştur. Bu durum sadece
ulusal değil, aynı zamanda uluslararası bir problemdir.
Konuyla ilgili yapılan çalışmalarda, farklı matematiksel modeller geliştirilmiş ve
sargılı betonun davranışı araştırılmıştır. Elde edilen gerilme-şekildeğiştirme
ilişkileriyle betonun dayanımı, elastisite modülü, enerji yutma kapasitesi gibi veriler
elde edilmiştir. Bu modellerin çoğu normal ve yüksek dayanımlı beton için geçerli
olmakla beraber, olası etriye konfigürasyonları için parametre bulundurmamaktadırlar.
Çalışma kapsamında, betonun geometrik kesiti, etriyenin kanca açısı ve kanca boyu
değişken parametreler olarak kullanılmış ve farklı kombinasyonlara sahip, 2’şer tanesi
referans numune olmak kaydıyla 250x250x500 mm kare prizme boyutlarında 8 adet,
8
250x375x500 mm dikdörtgen prizma boyutlarında 14 adet toplamda 22 adet numune
İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, Yapı-Deprem Mühendisliği
Laboratuvarı’nda üretilmiştir. Yeterli basınç dayanımına ulaşan numuneler, eksenel
basınca maruz bırakılmış ve artan yük altındaki şekildeğiştirme dataları, gerilme-
şekildeğiştirme ilişkilerini belirlemekte kullanılmıştır. Bu ilişkiler, değişken
parametrelere göre kendi içlerinde gruplandırılmış, matematiksel verilerle uygunluğu
dayanım, süneklik, enerji yutma kapasitesi bakımından karşılaştırılmıştır.
9
10
2. ETRİYE DETAYLARI İÇİN YÖNETMELİK ARAŞTIRMASI
Bu bölümde başta 2007 Deprem Yönetmeliği olmak üzere, ACI 315-99 (1999) , IITK-
GSDMA-EQ 06-V4.0 (2004) ve NZS 3101 Part 1(2006) yönetmelikleri incelenmiş,
etriye konfigürasyonları için önerdikleri veriler sunulmuştur.
2007 Deprem Yönetmeliği, bütün deprem bölgelerinde kullanılmak üzere, süneklik
düzeyi yüksek ve süneklik düzeyi normal olan tüm betonarme sistemlerin
kolonlarında, kolon-kiriş birleşim bölgelerinde, perde uç bölgelerinde ve kiriş sarılma
bölgelerinde özel deprem etriyesi ve özel deprem çirozu tanımlaması getirmiştir. Bu
tanımlamaya göre, özel deprem etriyelerinin her iki ucunda mutlaka 135 derece
kıvrımlı kancalar bulunmalıdır. Özel deprem çirozlarında ise bir uçta 90 derece
kıvrımlı kanca yapılabilir. Bu durumda kolonun veya perdenin bir yüzünde, kanca
kıvrımları 135 derece ve 90 derece olan çirozlar hem yatay hem de düşey doğrultuda
şaşırtmalı olarak düzenlenmelidir.
135 derece kıvrımlı kancalar, ϕ enine donatı çapını göstermek üzere, en az 5ϕ çaplı
daire etrafında bükülmelidir. Kancaların boyu kıvrımındaki en son teğet noktasından
itibaren, düz yüzeyli çubuklarda 10ϕ ve 100 mm’den, nervürlü çubuklarda ise 6ϕ ve
80 mm’den az olmamalıdır. Uygun etriye ve çiroz detayları Şekil 2.1 ’de gösterilmiştir.
Şekil 2.1: 2007 Deprem Yönetmeliği’ne göre özel deprem etriyesi ve çiroz detayı.
11
ACI 315-99 Betonarme Donatıların Detaylandırılması adlı yönetmelikte, yüksek
deprem riski altındaki binaların tasarımında kullanılan dikdörtgen etriye kancalarının
çekirdek betonuna daha iyi yerleşebilmesi için, Şekil 2.2 ’de gösterildiği üzere en az
135 derece kanca açısı ve en az 6ϕ (75 mm) kanca boyuna sahip olmaları gerektiği
belirtilmiştir. Maksimum açıklıktaki etriye aralığı, en küçük kolon boyutunun
çeyreğini ve 100 mm’yi geçmemelidir.
Şekil 2.2: ACI 315-99'a göre deprem etriyesi detayları.
IITK-GSDMA-EQ06-V4.0 Hint standardına göre, kesme dayanımı ve sargılama etkisi

için, etriye ve kancaların betonun çekirdeğine tamamen ankre olması gerekmektedir.
Plastik mafsal oluşumu sırasında beton kabuk dökerken, 90 derece kanca açısına sahip
etriye, 135 derece kanca açısına sahip etriye kadar iyi çalışmamaktır, deprem
kuvvetinin yön değiştirmesiyle betonun içine yeteri kadar sabitlenememiş kanca
açılmaktadır ve etkisini yitirmektedir. Bu nedenden dolayı Şekil 2.3’ te gösterilen 135
derece kanca açısı ve 75 mm’den fazla kanca boyuna sahip etriyeler sargılama etkisini
daha iyi vermektedirler.
Standart, dikdörtgen etriyelerin paralel kolları arasındaki mesafenin merkezden
merkeze 300 mm’den fazla açıklık bulunmaması gerektiğini bildirmektedir. 300mm’yi
geçen açıklıklar için çiroz kullanılması önerilmektedir. Çirozların kanca kıvrımları
135 derece ve 90 derece olarak şaşırtmalı bir şekilde yapılmalıdır.
12
Şekil 2.3: IITK GSDMA-EQ06- V4.0 standardına göre etriye ve çiroz detayları.
Yeni Zelanda Betonarme Yapılar Standardında (NZS 3101 Part 1) etriyeyi, Şekil 2.4’te
gösterildiği gibi boyuna donatının çevresinde 135 derece dönen ve 𝑑𝑏 donatı çapını
göstermek üzere, nervürsüz donatı için en az 8𝑑𝑏 , nervürlü donatı için en az 6𝑑𝑏 kanca
boyuna sahip olan yanal sargılamada kullanılan yapı elemanı olarak tanımlamıştır.
Şekil 2.4: Yeni Zelanda standardına göre kanca açısı ve kanca boyu detayı.
Bu dört yönetmelik (2007 DBYBHY, ACI 315-99, IITK-GSDMA-EQ06-V4, NZS

3101 Part 1) incelemesinde görüldüğü gibi, dünya standartları kanca açısı konusunda
ortak bir noktaya varmışlardır. Kanca boyu ise 65-85 mm arasında değişiklik
göstermektedir. Bu çalışmada, 90 derece, 112,5 derece ve 135 derece kanca açısına
sahip nervürsüz donatıdan üretilen ve 40 mm ile 80 mm arasında değişen kanca
boylarına sahip etriyelerin performansı araştırılmıştır. Bu nedenle, tamamen standart
dışı bir araştırmadır.
13
14
3. DENEYSEL ÇALIŞMA
3.1 Deney Kolonlarının Geometrisi ve Malzeme Özellikleri

Bu çalışmada eksenel yüke maruz kalan betonarme kolonda etriye konfigürasyonlarına
bağlı olarak değişen gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi incelenmiş, sünek davranış
araştırılmıştır. Deneyde kullanılan kare ve dikdörtgen numunelerin sırasıyla ölçüleri
250x250x500 mm ve 250x375x500 mm’dir. Dikdörtgen numunelerde uzun kolun,
kısa kola oranı (b/d) 1,5 olacak şekilde üretilmiştir. Tasarımı yapılan kolonlarda,
sadece etriyenin etkisini görmek amacıyla boyuna donatı kullanılmamıştır. Alternatif
olarak, etriyenin beton içerisinde sabit kalmasını sağlamak için taşıyıcı özelliği
olmayan 5x5 mm’lik çıtalar kullanılmıştır. Etriyelerin bu çıta iskelet üzerine
yerleştirilmesi sağlanmıştır. Etriye donatısı olarak ise, kare ve dikdörtgen
numunelerde 100 mm aralıklarla yerleştirilen 6 tane ϕ8 çapında S220 nervürsüz
betonarme çeliği kullanılmıştır. Deney numunelerine ait tüm geometrik özellikler
Çizelge 3.3’te sunulmuştur.
3.2 Deney Kolonlarında Kullanılan Malzeme Özellikleri

Bu deneysel çalışmada kullanılan kolonun betonu, daha önce yapılmış olan binaların
beton dayanımını yakalamak amacıyla düşük dayanımlı üretilmiştir. Betonda
kullanılan malzeme miktarlarının karışım oranları Çizelge 3.1’de verilmiştir. Abrams
konisiyle yapılan beton kıvam kontrolünde çökme miktarı 21 cm olarak ölçülmüştür.
Çizelge 3.1. Deney numunelerinin üretimi sırasında kullanılan betonun karışım

oranları.
Madde Adı Miktar (kg/m3) Malzeme Özelliği
Çimento 155 Akçansa PÇ 42,5-R
No 1 Mıcır 477 Has Beton Cebeci Ocağı
Deniz Kumu 437 0-4 mm Doruk Maden Milten Sahası
Taştozu 647 Has Beton Cebeci Ocağı
15
No 2 Mıcır 581 Has Beton Cebeci Ocağı
Su 155 Şebeke Suyu
Kimyasal Katkı 2.22 EPO 515 K Süper Akışkanlaştrıcı
C8/10 Hazır Beton 2454,22 Santral altı Slump değeri =21
28 gün yaşta kolon ile aynı ortamda bekletilen 15x30 cm’lik silindir numunede,
betonun ortalama tek eksenli basınç mukavemeti 9 MPa olarak bulunmuştur. 180 gün
yaştaki, aynı ebattaki silindir numunelerin beton basınç mukavemeti 10,8 MPa olarak
tespit edilmiştir. Yapılan deneyler sonucunda elde edilen dayanımlar Çizelge 3.2’de
verilmiştir. Çalışmada, ortalama basınç mukavemeti olarak 10,8 MPa esas alınmıştır.
Kullanılan S220 betonarme çeliğinin çekme dayanımı ortalama 350 MPa, göçme
gerilmesi 450 MPa’dır. Çeliğin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi Şekil 3.1’de
verilmiştir.
Çizelge 3.2. Betonun tek eksenli basınç mukavemeti tespiti.

Numune Adı 1 2 3
14.Gün Dayanımı (MPa) 7,38 7,4 -
Ortalama 14.Gün Dayanımı(MPa) 7,39
28. Gün Dayanımı (MPa) 8,84 9,58 8,55
Ortalama 28. Gün Dayanımı (MPa) 8,99
180. Gün Dayanımı (MPa) 10,34 11,64 10,51
Ortalama 180. Gün Dayanımı(MPa) 10,83
*15x30 cm’lik silindir numune
500
450
400
350
300
Gerilme (MPa)
250
200
150
100 1. numune
2. numune
50 3. numune
0
0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35
Şekildeğiştirme
Şekil 3.1: S220 betonarme çeliği için gerilme - şekildeğiştirme ilişkisi
16
3.3 Deney Kolonlarının Üretimi
Deneysel çalışmada kullanılan kolonların geometrik özellikleri Şekil 3.5 ve Şekil
3.6’da verilmiştir. Enine donatılarda, şekildeğiştirme ölçerlerin bağlanacağı bölge, su
zımparası ile zımparalanıp, aseton yardımıyla lokal olarak temizlenmiştir. Asetonun
kuruması sonrası özel yapıştırıcı sürülmüş ve şekildeğiştirme ölçerler donatı ile
arasında hava kabarcığı kalmayacak şekilde üzerine bastırılarak yapıştırılmıştır.
Daha sonra yağlanmış kolon kalıpları hazırlanmıştır. Test bölgesinde etriyeler arası
deformasyonun ölçülebilmesi için LVDT (linear variable differential transformer)
yerleştirilmesi gerekmektedir. Cihazların numune üzerinden ölçüm alabilmeleri,
tijlerle numuneye bağlanmalarını gerektirmektedir. Bu sebeple kalplar hazırlanırken
test bölgesine tijler önceden yerleştirilmiştir.
Şekil 3.2: Tijlerin kalıp içindeki görünümü.
Örtü beton kalınlığını ayarlamak için ise kalıbın altında plastik tırnaklar kullanılmıştır.
Ahşap çıtalar üzerine hazırlanan etriye takımları, bu kalıplar içine yerleştirilmiştir ve
beton dökümü yapılmıştır. Betonun kalıbın her yerine yerleşebilmesi, bunu yaparken
de etriyelerin düzenin bozulmaması için vibratör kullanımı yerine şişleme tekniği
uygulanmıştır. Betonun bir süre dinlenmesine izin verilmiş, dayanımını aldıktan sonra
deney için hazırlanmıştır.
17
Şekil 3.3: Etriyeleri yerleştilmiş kalıplara beton dökümü.
Çalışmada 500 mm’lik kolon numunelerinin 300 mm’si test bölgesi olarak belirlenmiş,
altta ve üstte 100’er mm’lik bölgeler sargılama bölgesi olarak hazırlanmıştır. Bu
bölgede etriye sıklığı da artmaktadır. Ayrıca, eksenel yük sonrasında deformasyonun
sadece test bölgesinde olması için sargılama bölgelerine 4 kat FRP (Fiber Reinforced
Polymer) uygulaması yapılmıştır. Şekil 3.4 ’te numunelere FRP uygulanması
görülmektedir.
Şekil 3.4: Numunelere FRP uygulaması.
18
3.4 Numune Çizimleri
3.4.1 Dikdörtgen numune çizimleri

Şekil 3.5’ te deneyde kullanılan 14 adet dikdörtgen numunelerin detayları verilmiştir.
Şekil 3.5: Dikdörtgen numune çizimleri.
19
3.4.2 Kare numune çizimleri
Şekil 3.6’ de deneyde kullanılan 8 adet kare numunenin detayları verilmiştir.
Şekil 3.6: Kare numune detayları.
20
Çizelge 3.3. Çalışmada kullanılan numune detayları.
Numune
Numunenin Adı Boyutları Numune Özellikleri Çiroz
mm³
E01 S-Etriyesiz 250x250x500 Etriyesiz- Referans -
E02 S-Etriyesiz 250x250x500 Etriyesiz- Referans -

90º Kanca Açısı - 40 mm Kanca
E03 S-90-40 250x250x500 -
Boyu
E04 S-90-80 250x250x500 -
Boyu
112,5º Kanca Açısı - 40 mm Kanca
E05 S-112,5-40 250x250x500 -
Boyu
E06 S-112,5-80 250x250x500 -
Boyu
E07 S-135-40 250x250x500 -
Boyu
E08 S-135-80 250x250x500 -
Boyu
E09 R-Etriyesiz 250x375x500 Etriyesiz- Referans -
E10 R-Etriyesiz 250x375x500 Etriyesiz- Referans -

E11 R-90-40-Ç'lu 250x375x500 x
Boyu
E12 R-90-80-Ç'lu 250x375x500 x
Boyu
E13 R-112,5-40-Ç'lu 250x375x500 x
Boyu
E14 R-112,5-80-Ç'lu 250x375x500 x
Boyu
E15 R-135-40-Ç'lu 250x375x500 x
Boyu
E16 R-135-80-Ç'lu 250x375x500 x
Boyu
E17 R-90-40-Ç'suz 250x375x500 -
Boyu
E18 R-90-80-Ç'suz 250x375x500 -
Boyu
E19 R-112,5-40-Ç'suz 250x375x500 -
Boyu
E20 R-112,5-80-Ç'suz 250x375x500 -
Boyu
E21 R-135-40-Ç'suz 250x375x500 -
Boyu
E22 R-135-80-Ç'suz 250x375x500 -
Boyu
21
3.5 Kolon Deneyleri
Şekil 3.4 ’de çizimi yapılan deney düzeneği yardımıyla, tek yönlü artan yük etkilerine
maruz bırakılan kolonlarda yük artışı ile çatlak oluşumları, yerdeğiştirme değerleri
ölçülmüştür. Hem kolon test bölgesinde, tijler arasında, hem de tüm boyda LVDT
ölçümleri kullanılmıştır. Böylelikle numuneden alınan verilerin daha sağlıklı olması
amaçlanmıştır. Eksenel yük deneyleri yerdeğiştirme kontrollü,kapalı çevrim yükleme
yapabilen 500 ton kapasiteli Instron test cihazında yapılmıştır. Deney kolonlarında
ortalama başlangıç yükü kare numunelerde 32,5 kN; dikdörtgen numunelerde 48 kN
verilmiştir. Numuneye verilen bu önyükün amacı, deney cihazı oynar başlıklarının
numune üzerinde boşluk bırakmadan oturmasını sağlamaktır. Böylelikle verilen
yükün, numune üzerinde daha üniform dağılması amaçlanmıştır. Önyük
uygulamasından sonra, yük ve yerdeğiştirme değerleri sıfırlanıp yapılıp, numuneye 0,4
mm/dk sabit hızda yük uygulanmıştır. Bu uygulama, her numune için maksimum yüke
eriştiği andaki yükünün yarısı olarak tanımladığımız göçme yüküne kadar devam
etmiştir.
Eksenel yük altındaki kolonların davranışları bu bölümde ayrıntılı olarak
incelenmiştir. Söz konusu alt başlıklarda, kolonların yükleme düzeyindeki gelişmeler
grafikler yardımıyla özetlenmiştir. Önemli çatlak oluşumunun gözlendiği yük
düzeylerinde kolon yüzleri, gerilme- şekildeğiştirme eğrileri şekillerle incelenmiş ve
değerlendirilmiştir.
Şekil 3.7: Deney düzeneği çizimi
22
3.6 Kolon Deneyi Sonuçları
3.6.1 Numune davranışlarının karşılaştırılması

Çizelge 3.4 ’te Eksenel basınç altındaki numunelerde deney sırasında gözlenen ilk çatlak oluşumu, oluşan çatlağın yönü, köşe ayrımları, maksimum
yükten sonra gözlenen H şeklindeki hasar sınırları ve numunenin kabul atma aşamasının başladığı şekildeğiştirmeler ve maksimum yüke karşı
gelen şekildeğiştirmeler tablolaştırılmıştır. Son ölçüm olarak belirtilen sütundaki sonuçlar, numunenin yük boşaltma evresinde maksimum yükünün
%50’sine ulaştığı andaki şekideğiştirme verileridir. Belirtmek gerekir ki, her numunenin maksimum yükü farklı olduğu için son ölçüm değerleri
her numunede farklıdır.
Çizelge 3.4. Numunelerde gözlenen ortak hasarların şekildeğiştirmeler gözönüne alınarak karşılaştırılması.
İlk Çatlak Köşe Kabuk Maksimum Yüke Karşı Gelen

Numune Adı Çatlak Yönü H Hasarı Son Ölçüm 𝜀85 [1]
Oluşumu Ayrımı Atma Şekildeğiştirme
E01 S-Etriyesiz 0,0031 Diagonal 0,0079 - - 0,0178 0,0099 0,0033
E02 S-Etriyesiz 0,0025 Dikey 0,0080 - 0,0178 0,0197 0,0103 0,0054
E03 S-90-40 0,0020 Yatay 0,0109 - 0,0057 0,0312 0,0137 0,0060
E04 S-90-80 0,0045 Dikey 0,0100 0,0153 0,0245 0,0263 0,0156 0,0061
E05 S-112,5-40 0,0024 Dikey 0,0184 0,0156 0,0274 0,0313 0,0163 0,0053
E06 S-112,5-80 0,0016 Dikey 0,0152 0,0172 0,0234 0,0340 0,0147 0,0024
E07 S-135-40 0,0025 Dikey 0,0153 0,0125 0,0222 0,0270 0,0133 0,0041
E08 S-135-80 0,0029 Diagonal 0,0085 0,0139 0,0196 0,0331 0,0205 0,0045
E09 R-Etriyesiz 0,0007 Diagonal 0,0167 0,0025 0,0181 0,0173 0,0139 0,0075
E10 R-Etriyesiz 0,0011 Diagonal 0,0129 0,0234 0,0095 0,0245 0,0118 0,0045
E11 R-90-40-Ç'lu 0,0023 Dikey 0,0187 0,0155 0,0153 0,0314 0,0226 0,0107
E12 R-90-80-Ç'lu 0,0019 Dikey 0,0109 0,0325 0,0251 0,0417 0,0236 0,0112
E13 R-112,5-40-Ç'lu 0,0016 Dikey 0,0218 - 0,0046 0,0530 0,0307 0,0068
E14 R-112,5-80-Ç'lu 0,0024 Dikey 0,0117 0,0215 0,0055 0,0363 0,0173 0,0040
23
E15 R-135-40-Ç'lu 0,0012 Dikey 0,0158 - 0,0082 0,0388 0,0173 0,0059
E16 R-135-80-Ç'lu 0,0035 Dikey 0,0242 0,0350 0,0126 0,0390 0,0270 0,0104
E17 R-90-40-Ç'suz 0,0028 Dikey 0,0085 - 0,0225 0,0266 0,0161 0,0075
E18 R-90-80-Ç'suz 0,0031 Diagonal 0,0139 0,0188 0,0108 0,0271 0,0188 0,0096
E19 R-112,5-40-Ç'suz 0,0029 Dikey 0,0264 0,0234 0,0102 0,0361 0,0213 0,0068
E20 R-112,5-80-Ç'suz 0,0035 Dikey 0,0242 0,0184 0,0075 0,0256 0,0200 0,0067
E21 R-135-40-Ç'suz 0,0021 Dikey 0,0139 0,0153 0,0093 0,0287 0,0166 0,0066
E22 R-135-80-Ç'suz 0,0023 Dikey 0,0091 0,0253 0,0125 0,0342 0,0147 0,0044
24
3.6.2 Deney numunelerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
Deneye tabi tutulan numunelerin özellikleri Çizelge 3.5’te verilmiştir. 8 tane kare, 14
tane dikdörtgen numune olmak üzere toplamda 22 numune için aynı yükleme hızında
( 0,4 mm/ dk ) ve aynı koşullarda deney yapılmıştır.
Gerilme değerleri, numuneye etki eden yükün etki alanına bölünmesi ile
oluşturulmuştur. Yerdeğiştirme değerleri, numunenin tüm boy ve test bölgesinde tijler
arasına yerleştirilen LVDT’ lerin ölçüm değerlerinin bilgisayara aktarılmasını
sağlayan dataloggerdan alınmıştır. Alınan yerdeğiştirme değerlerinden şekildeğiştirme
değerlerine dönüştürülürken, tüm boydan alına yerdeğiştirmeler, numunenin
yüksekliğine; test bölgesinden alınan yerdeğiştirmeler ise, ölçülen iki tij arası
mesafeye bölünerek elde edilmiştir.
Numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri çıkartılırken, deney sırasında elde
edilen birçok veri değerlendirilmiştir. Tijler arasına yerleştirilen transducerlerden
alınan ölçüler ile tüm boya yerleştirilen transducerlerin ölçümleri daha sağlıklı veriler
elde etmek amacıyla birleştirilmiştir. Gerilme - şekildeğiştirme eğrilerinin maksimum
yüke ulaştığı ana kadar, numunenin üzerine yerleştirilen transducerlerin ölçümleri baz
alınmış, bu yükten sonrası için ise tüm boy transducerlerinin ölçüleri kullanılmıştır.
Bu davranışın sebebi, maksimum yükten sonra numune üzerinde oluşan bombeleşme
hareketinin yüzey üzerine yerleştirilen transducerleri etkilemiş, yerlerini değiştirmiş
ve sağlıklı sonuçlar alınmasını önlemiş olmasıdır. Numuneler imal edilirken etriye
üzerine yerleştirilen LVDT’lerin çalışmadıkları gözlendiğinden etkileri göz önüne
alınmamıştır.
Betona ait idealize edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi Şekil 3.8 ’de verilmiştir.
Şekilde, 𝑓𝑐 maksimum basınç gerilmesini, 𝑓𝑐𝑢 betonun kırılma gerilmesini, 𝜀𝑐𝑢 nihai
basınç birim şekildeğiştirme değerini, 𝜀𝑐𝑜 maksimum gerilmeye karşı gelen birim
şekildeğiştirme değerini ve tan 𝛼 elastisite modülünü temsil etmektedir.
Şekil 3.8: İdealize edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
25
Numunelere ait gerilme - şekildeğiştirme ilişkileri her numune için EK-B’de
verilmiştir.
Çizelge 3.5. Numunelere ait maksimum gerilmeler ve elastisite modülleri

b d fco fcc
Numune Adı H (mm) E (MPa)
(mm) (mm) (MPa) (MPa)
E01 S-Etriyesiz 250 249 514 11,95 12,18 19900
E02 S-Etriyesiz 251 250 523 11,95 11,71 21600
E03 S-90-40 251 249 516 11,95 12,83 16900
E04 S-90-80 251 250 512 11,95 12,60 15800
E05 S-112,5-40 250 255 517 11,95 12,84 16200
E06 S-112,5-80 251 250 510 11,95 12,51 16600
E07 S-135-40 251 252 510 11,95 12,59 16900
E08 S-135-80 251 251 511 11,95 12,66 13500
E09 R-Etriyesiz 374 252 499 12,23 12,15 17900
E10 R-Etriyesiz 375 253 514 12,23 12,30 19300
E11 R-90-40-Ç'lu 375 250 515 12,23 13,57 18700
E12 R-90-80-Ç'lu 376 252 508 12,23 12,90 21200
E13 R-112,5-40-Ç'lu 375 255 513 12,23 13,30 18700
E14 R-112,5-80-Ç'lu 375 248 513 12,23 14,04 19200
E15 R-135-40-Ç'lu 375 252 507 12,23 14,75 23700
E16 R-135-80-Ç'lu 374 248 509 12,23 13,78 20800
E17 R-90-40-Ç'suz 376 252 516 12,23 13,82 20000
E18 R-90-80-Ç'suz 375 249 504 12,23 13,25 18800
E19 R-112,5-40-Ç'suz 375 250 505 12,23 13,14 21200
E20 R-112,5-80-Ç'suz 374 251 520 12,23 13,05 18400
E21 R-135-40-Ç'suz 375 249 518 12,23 13,04 21700
E22 R-135-80-Ç'suz 376 252 507 12,23 13,27 19200
Bu çizelgede karşılaşılan b değeri uzun kenarın, d değeri kısa kenarın, H değeri

numunenin tüm boyunun ortalama ölçüleridir. fcc, numunenin maksimum gerilme
değerini, fco ise sargılanmamış betonun dayanımını gösterir. Bu değerler, betonun 180.
gün dayanımı esas alınarak çalışmada kullanılmıştır.
26
3.7 Kolonların Gerilme- Şekildeğiştirme İlişkilerinin Karşılaştırılması
3.7.1 S-Etriyesiz, E03(S-90-40), E05(S-112,5-40) ve E07(S-135-40) numunelerinin karşılaştırılması

Bu gruptaki numunelerin ortak özelliği aynı beton kalitesine, aynı etriye sıklığına, aynı yatay donatıya ve aynı kanca boyuna sahip olmalarıdır.
Bütün numuneler aynı deney koşullarında test edilmiştir. Numunelere ait gerilme değerleri, sargısız betona ait maksimum gerilme değerine
bölünmüş böylelikle boyutsuz hale getirilmiştir. Bu bilgiler ışığında numunelerin boyutsuz gerilme ve şekildeğiştirmelerine ilişkin karşılaştırma
grafiği Şekil 3.9 ’da verilmiştir.
1,2
S_135_40_norm
S_112,5_40_norm
1,0
S_90_40_norm
S_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil Değiştirme (mm/mm)
Şekil 3.9: S-Etriyesiz, E03(S-90-40), E05(S-112,5-40) ve E07(S-135-40) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
27
3.7.2 S-Etriyesiz, E04(S-90-80), E06(S-112,5-80) ve E08(S-135-80) numunelerinin karşılaştırılması
Bu gruptaki numunelerin ortak özelliği aynı beton kalitesine, aynı etriye sıklığına ve aynı yatay donatıya ve aynı kanca boyuna sahip olmalarıdır.
Bütün numuneler aynı deney koşullarında test edilmiştir. Bu bilgiler ışığında numunelerin normalize edilmiş gerilme ve şekildeğiştirmelerine
ilişkin karşılaştırma grafiği Şekil 3.10’ da verilmiştir.
1,2
S_135_80_norm
S_112,5_80_norm
1,0
S_90_80_norm
"S_Referans"
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.10: S-Etriyesiz, E04(S-90-80), E06(S-112,5-80) ve E08(S-135-80) numuneleri için gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi.
28
3.7.3 S-Etriyesiz, E03 (S-90-40) ve E04 (S-90-80) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 90º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip numunelere ait gerilme-
şekildeğiştirme ilişkilerinin karşılaştırılması Şekil 3.11’de verilmiştir. Bu karşılaştırmaya göre, sargılanmamış beton verileri göz önüne alınarak en
kötü kanca açısında bile kanca boyundan bağımsız olarak dayanım ve süneklik artışı oluştuğu gözlenmiştir.
1,2
S_90_80_norm
S_90_40_norm
1,0
S_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04

Şekil 3.11: S-Etriyesiz, E03 (S-90-40) ve E04 (S-90-80) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
29
3.7.4 S-Etriyesiz, E05(S-112,5-40) ve E06 (S-112,5-80) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 112,5 º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip numunelere ait
gerilme- şekildeğiştirme ilişkilerinin karşılaştırılması Şekil 3.12’de verilmiştir. Bu karşılaştırmaya göre, sargılanmamış beton verileri göz önüne
alınarak en kötü kanca açısında bile kanca boyundan bağımsız olarak sargılama etkisinin oluştuğu gözlenmiştir.
1,2
S_112,5_80_norm
S_112,5_40_norm
1,0
S_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.12: S-Etriyesiz, E05 (S-112,5-40) ve E06 (S-112,5-80) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
30
3.7.5 S-Etriyesiz, E07(S-135-40) ve E08 (S-135-80) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 135 º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip numunelere ait
gerilme- şekildeğiştirme ilişkilerinin karşılaştırılması Şekil 3.13’de verilmiştir. Bu karşılaştırmaya göre, sargılanmamış beton verileri göz önüne
alınarak yönetmeliğin belirttiği kanca açısı ve kanca boyunda daha etkin sargılama etkisinin oluştuğu gözlenmiştir.
1,2
S_135_80_norm
S_135_40_norm
1,0
S_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.13: S-Etriyesiz, E07 (S-135-40) ve E08 (S-135-80) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
31
3.7.6 Kare numunelerin tamamımın karşılaştırılması
Bu bölümde iki değişkenli olarak deneye tabi tutulan bütün kare numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisinin görülebileceği grafik Şekil 3.14’de
verilmiştir.
1,2
S_135_80_norm
S_135_40_norm
1,0 S_112,5_80_norm
S_112,5_40_norm
S_90_80_norm
0,8 S_90_40_norm
S_Referans
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.14: Kare numunelerin tamamı için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
32
3.7.7 R-Etriyesiz, E11(R-90-40-Ç’lu), E13 (R-112,5-40-Ç’lu) ve E15 (R-135-40-Ç’lu) numunelerin karşılaştırılması
Bu gruptaki numunelerin ortak özelliği aynı beton kalitesine, aynı etriye sıklığına, aynı yatay donatıya, aynı kanca boyuna ve farklı kanca açılarına
uygun çirozlara sahip olmalarıdır. Bütün numuneler aynı deney koşullarında test edilmiştir. Bu bilgiler ışığında numunelerin normalize edilmiş
gerilme ve şekildeğiştirmelerine ilişkin karşılaştırma grafiği Şekil 3.15’te verilmiştir.
1,4
R_135_40_C'lu_norm
1,2 R_112,5_40_C'lu_norm
R_90_40_C'lu_norm
1,0 R_Referans
Gerilme (Boyutsuz)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 3.15: R-Etriyesiz, E11(R-90-40-Ç’lu), E13(R-112,5-40-Ç’lu) ve E15(R-135-40-Ç’lu) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
33
3.7.8 R-Etriyesiz, E12(R-90-80-Ç’lu), E14(R-112,5-80-Ç’lu) ve E16(R-135-80-Ç’lu) numunelerin karşılaştırılması
Bu gruptaki numunelerin ortak özelliği aynı beton kalitesine, aynı etriye sıklığına, aynı yatay donatıya, aynı kanca boyuna ve farklı kanca açılarına
uygun çirozlara sahip olmalarıdır. Bütün numuneler aynı deney koşullarında test edilmiştir. Bu bilgiler ışığında numunelerin normalize edilmiş
gerilme ve şekildeğiştirmelerine ilişkin karşılaştırma grafiği Şekil 3.16’de verilmiştir.
1,4
R_135_80_C'lu_norm
1,2 R_112,5_80_C'lu_norm
R_90_80_C'lu_norm
1,0 R_Referans
Gerilme (Boyutsuz)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 3.16: R-Etriyesiz, E12(R-90-80-Ç’lu), E14(R-112,5-80-Ç’lu) ve E16(R-135-80-Ç’lu) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
34
3.7.9 R-Etriyesiz, E17(R-90-40-Ç’suz), E19(R-112,5-40-Ç’suz) ve E21(R-135-40-Ç’suz) numunelerin karşılaştırılması
ilişkin karşılaştırma grafiği Şekil 3.17’de verilmiştir.
1,2
R_135_40_C'suz_norm
R_112,5_40_C'suz_norm
1,0 R_90_40_C'suz_norm
R_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.17: R-Etriyesiz, E17(R-90-40-Ç’suz), E19(R-112,5-40-Ç’suz) ve E21(R-135-40-Ç’suz) numuneleri için gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi.
35
3.7.10 R-Etriyesiz, E18(R-90-80-Ç’suz), E20(R-112,5-80-Ç’suz) ve E22(R-135-80-Ç’suz) numunelerin karşılaştırılması
ilişkin karşılaştırma grafiği Şekil 3.18’te verilmiştir.
1,2
R_135_80_C'suz_norm
1,0
R_90_80_C'suz_norm
R_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.18: R-Etriyesiz, E18(R-90-80-Ç’suz), E20(R-112,5-80-Ç’suz) ve E22(R-135-80-Ç’suz) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme
ilişkisi.
36
3.7.11 Dikdörtgen ve çirozlu numunelerin tamamının karşılaştırılması
İki değişkenli olarak deneye tabi tutulan bütün dikdörtgen numunelerin normalize edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkisinin görülebileceği grafik
Şekil 3.19’te verilmiştir.
1,4
R_135_80_C'lu_norm
R_135_40_C'lu_norm
1,2 R_112,5_80_C'lu_norm
R_112,5_40_C'lu_norm
R_90_80_C'lu_norm
1,0
R_90_40_C'lu_norm
R_Referans
Gerilme (Boyutsuz)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 3.19: Dikdörtgen ve çirozlu numuneler için gerilme- şekildeğiştirme ilişkis
37
3.7.12 Dikdörtgen ve çirozsuz numunelerin tamamının karşılaştırılması
İki değişkenli olarak deneye tabi tutulan bütün dikdörtgen numunelerin normalize edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkisinin görülebileceği grafik
Şekil 3.20’ de verilmiştir.
1,2
R_135_80_C'suz_norm
R_135_40_C'suz_norm
1,0 R_112,5_40_C'suz_norm
R_90_80_C'suz_norm
R_90_40_C'suz_norm
R_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.20: Dikdörtgen ve çirozsuz numuneler için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
38
3.7.13 R-Etriyesiz, E11 (R-90-40-Ç’lu) ve E12 (R-90-80-Ç’lu) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 90 º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip çirozlu dikdörtgen
kesitli numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkilerinin karşılaştırılması Şekil 3.21’de verilmiştir. Bu karşılaştırmaya göre, sargılanmamış beton
verileri göz önüne alınarak en kötü kanca açısında bile kanca boyundan bağımsız olarak sargılama etkisinin oluştuğu gözlenmiştir.
1,2
R_90_80_C_norm
R_90_40_C_norm
1,0
R_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.21: R-Etriyesiz, E11(R-90-40-Ç’lu) ve E12(R-90-80-Ç’lu) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
39
3.7.14 R-Etriyesiz, E13 (R-112,5-40-Ç’lu) ve E14 (R-112,5-80-Ç’lu) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 112,5 º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip çirozlu dikdörtgen
verileri göz önüne alınarak, yönetmelik dışındaki kanca açısında bile, kanca boyundan bağımsız olarak sargılama etkisinin oluştuğu gözlenmiştir.
1,4
R_112,5_80_C_norm
R_112,5_40_C_norm
1,2
R_Referans
1,0
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.22: R-Etriyesiz, E13(R-112,5-40-Ç’lu) ve E14(R-112,5-80-Ç’lu) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
40
3.7.15 R-Etriyesiz, E13 (R-135-40-Ç’lu) ve E14 (R-135-80-Ç’lu) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 135 º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip çirozlu dikdörtgen
verileri göz önüne alınarak yönetmeliklerin önerdiği kanca açısında, kanca boyundan bağımsız olaraksargılama etkisinin oluştuğu gözlenmiştir.
1,4
R_135_80_C_norm
1,2 R_135_40_C_norm
R_Referans
1,0
Gerilme (Boyutsuz)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 3.23: R-Etriyesiz, E15(R-135-40-Ç’lu) ve E16(R-135-80-Ç’lu) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
41
3.7.16 R-Etriyesiz, E17 (R-90-40-Ç’suz) ve E18 (R-90-80-Ç’suz) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 90º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip çirozsuz dikdörtgen
kesitli numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkilerinin karşılaştırılması Şekil 3.24’de verilmiştir. Bu karşılaştırmaya göre, etriyenin varlığı
kanca boyundan bağımsız olarak dayanımda ve süneklikte bir miktar artışa sebep olmuştur.
1,2
R_90_80_WC_norm
R_90_40_WC_norm
1,0
R_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.24: R-Etriyesiz, E17(R-90-40-Ç’suz) ve E18(R-90-80-Ç’suz) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
42
3.7.17 R-Etriyesiz, E19 (R-112,5-40-Ç’suz) ve E20 (R-112,5-80-Ç’suz) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 112,5º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip çirozsuz dikdörtgen
kesitli numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkilerinin karşılaştırılması Şekil 3.25’de verilmiştir. R 112,5-40 ile R112,5-80 numuneleri
arasındaki kanca boyundan bağımsız olduğu gözlenen bu davranışla yönetmelikte belirtilen koşullar sağlanmasa da etriye kullanılmasının sargılama
özelliğini arttırdığı söylenebilir.
1,2
R_112,5_80_WC_norm
R_112,5_40_WC_norm
1,0 R_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.25: R-Etriyesiz, E19(R-112,5-40-Ç’suz) ve E20(R-112,5-80-Ç’suz) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
43
3.7.18 R-Etriyesiz, E21(R-135-40-Ç’suz) ve E22(R-135-80-Ç’suz) numunelerinin karşılaştırılması
Sargılama etkisinin araştırılması için aynı deney koşulları altında test edilen 135º kanca açısına, farklı kanca boylarına sahip çirozsuz dikdörtgen
kesitli numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkilerinin karşılaştırılması Şekil 3.26’de verilmiştir.
1,2
R_135_80_WC_norm
R_135_40_WC_norm
1,0 R_Referans
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil 3.26: R-Etriyesiz, E21 (R-135-40-Ç’suz) ve E22 (R-135-80-Ç’suz) numuneleri için gerilme- şekildeğiştirme ilişki
44
4 MATEMATİKSEL MODELLER
Deplasman esaslı bir problemin çözümünde, gerilme veya kuvvet cinsinden ifade
edilen “denge denklemleri” ile deformasyon cinsinden ifade edilen “uygunluk
denklemleri” arasındaki ilişki, kullanılan malzemenin gerilme - birim deformasyon (σ-
ε) ilişkisinden yararlanılarak bulunur. Denge ve uygunluk denklemleri malzeme
özelliklerinden bağımsız olduğundan, çözümdeki hata oranı büyük ölçüde göz önüne
alınan malzeme davranışının, yani (σ-ε) ilişkisinin doğruluğuna bağlıdır.
Matematiksel çözümü kolaylaştırmak amacıyla (σ-ε) eğrileri idealleştirilerek
basitleştirilirler.
Beton σ-ε eğrisinin, çok sayıda bileşenden etkilenir ve bu nedenle de her durum için
tek bir eğrinin tanımlanması olanaksızdır. Bununla birlikte, kesin olmasa bile
problemlerin çözümü ve davranışın anlaşılabilmesi için betonun (σ-ε) ilişkisini
belirleyen modellere ihtiyaç vardır. Bu gereksinme nedeniyle, bugüne kadar çeşitli
araştırmacılarca birçok beton modeli önerilmiştir. Genel olarak sargılı beton
modellerinde betonun dayanımında ve bu dayanımın oluştuğu birim deformasyon ve
nihai birim deformasyon değerinde sargı etkisiyle meydana gelen değişim, yanal
donatı miktar ve özelliğine bağlı olarak hesaplanmaktadır. Böylelikle sargılı donatıda
meydana gelen dayanım ve süneklik artışının belirlenmesi amaçlanmaktadır. (Ozmen-
İnel-Bilgin,2007 )
Bu çalışmada daha önce önerilmiş ve kabul almış Mander modeli (1988),Saatçioğlu
modeli (1992) ve İlki modeli (2004), tez kapsamındaki numune verileri için
çalıştırılmış ve karşılaştırma yapılmıştır. Etriye kanca açısı ve kanca boyu bu
modellerde parametre olmadığı için çalışmanın farklı veriler için aynı gerilme- şekil
değiştirme eğrileri oluşturulmuştur. Modellere ait detaylı bilgiler çalışma
numunelerine göre hesaplanmış ve takip eden bölümlerde anlatılmıştır. Hesaplamalar
EK-C’ de verilmiştir.
45
4.1 Mander Modeli
Mander modeli, enine donatı ile sargılanmış ve tek eksenli basınç yüklemesine maruz
kalan beton için oluşturulmuş bir gerilme-şekildeğiştirme modelidir. Fretli,
dikdörtgen kuşatma donatılı, dairesel veya dikdörtgen kesitli yapı elemanlarının
monotonik veya çevrimsel yükler altındaki davranışlarının tanımlanmasına yardımcı
olur. Model için 40 adet eksenel yüke maruz kalan kolon deneyleri yapılmıştır. Bu
deneylerde dairesel, dikdörtgen ve kare enkesitli kolonların statik ve dinamik yük
etkileri altındaki davranışları araştırılmıştır. Enine ve boyuna donatının
konfigürasyonlarına bağlı olan yatay sargılama etkisi tanımı yapılarak çeşitli tipteki
sargılama etkileri dikkate alınmıştır. Deneyde kullanılan etriylerin kanca açıları 135
derecedir. Modele göre etkili sargılanmayan beton alanı yatayda boyuna tutulu
donatılar arasında, düşeyde de enine donatı adımları arasında, 45º ilk eğim açısına
sahip ikinci derece bir paraboldür.
Şekil 4.1: Mander modelinde kullanılan deney numunelerinin kesitleri.
Mander’in sargılı beton modelinde, sargı gerilme değeri sıfır alınırsa sargısız beton
modeli olarak kullanılabilir.
Sargılı betondaki maksimum basınç birim şekildeğiştirmesi 𝜀𝑐𝑢 aşağıda verilmiştir:
𝜀
𝜀𝑐𝑢 = 0,004 + (1,4 × 𝜌𝑥 × 𝑓𝑦𝑤 × 𝑓𝑠𝑢) (4.1)
𝑐𝑐
𝜀𝑐
𝑥= (4.2)
𝜀𝑐𝑐
𝜀𝑐𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 × (1 + 5 × (𝜆𝑐 − 1)) (4.3)

𝜀𝑐𝑜 = 0.002 (4.4)
46
𝑓𝑐𝑐
𝐸𝑠𝑒𝑐 = (4.5)
𝜀𝑐𝑐
𝐸𝑐 = 5000 × √𝑓𝑐0 (4.6)

𝐸𝐶
𝑟=𝐸 (4.7)
𝐶 −𝐸𝑠𝑒𝑐
𝑠 𝑠
𝑘𝑒 = (1 − (2 × 𝑏0 )) × (1 − (2 × ℎ0 )) (4.8)
𝑘𝑒 sargılama etkinlik katsayısı’nı, 𝑏0 ve ℎ0 göbek betonunu sargılayan etriyelerin

eksenleri arasında kalan kesit boyutlarını, s düşey doğrultuda etriyelerin eksenleri
arasındaki aralığını göstermektedir.
𝑓𝑒𝑥 = 𝑘𝑒 × 𝜌𝑥 × 𝑓𝑦𝑤 (4.9.a)
𝑓𝑒𝑦 = 𝑘𝑒 × 𝜌𝑦 × 𝑓𝑦𝑤 (4.9.b)

Bu bağıntılarda 𝑓𝑦𝑤 enine donatının akma dayanımını, 𝜌𝑥 ve 𝜌𝑦 ilgili doğrultulardaki
enine donatıların hacimsel oranlarını, 𝑘𝑒 ise aşağıda tanımlanan sargılama etkinlik
katsayısı’ nı göstermektedir.
𝑓𝑐𝑐 = 𝜆𝑐 × 𝑓𝑐0 (4.10)
𝑓𝑒 𝑓𝑒
𝜆𝑐 = (2,254 × √1 + 7,94 × ) − (2 × ) − 1,254 (4.11)
𝑓𝑐0 𝑓𝑐0
Bu bağıntıdaki sargılı beton dayanımı fcc ile sargısız beton dayanımı fco arasındaki
ilişki aşağıda verilmiştir.
𝑟
𝑓𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 × 𝑥 × (4.12)
𝑟−1+𝑥 𝑟
Sargılı beton için verilen Denklem (4.12) 𝜀𝑐 = 0,004 ‘e kadar olan bölgede sargısız
beton için de geçerlidir.
Sargılı beton için verilen ilişki aşağıdaki gibidir.
Şekil 4.2: Mander modeline göre gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi.
47
4.2 Saatçioğlu ve Razvi Modeli
Yanal kuşatma basınçları ve eksenel basıncın aynı anda etkimesi sonucu üç eksenli
gerilme hali oluşur. Kesite etkiyen yanal kuşatma basıncı nedeni ile oluşacak yanal
şekildeğiştirmeler, beton kesitin basınç altındaki yanal genişleme eğilimine karşı
koyar. Bu direnç nedeni ile kesitin eksenel yük taşıma gücünde yanal kuşatma
basıncına bağlı olarak bir artış meydana gelir. Saatçioğlu ve Razvi (1992) bu artış için
Richardt vd. (1928)’ e benzer şekilde,
𝑓𝑐𝑐 = 𝑘3 𝑓𝑐 + 𝑘1 𝜎2 (4.13)
bağıntısını öngörmüşlerdir.
6.7
𝑘1 = (4.14)
(𝜎2 )0,17
2𝐴
𝜎2 = 𝐷(𝑠)0 𝑓𝑦𝑤𝑘 (4.15)
Kare veya dikdörtgen sargı donatısının söz konusu olduğu durumlarda betona
uygulanan basınç düzgün yayılı değildir. Boyuna doğrultuda iki sargı donatısının
arasındaki basınç dağılımı da düzgün yayılı değildir. Saatçioğlu ve Razvi basınç
dağılımındaki bu değişmeyi dikkate alabilmek için 2e kullanılmasını önermektedir.
𝑓𝑐𝑐 = 𝑘3 𝑓𝑐 + 𝑘1 𝜎2𝑒 (4.16)
6.7
𝑘1 = (2e : MPa) (4.17)
(𝜎2𝑒 )0,17
Modele göre, kare kesitlerde kuşatma basıncı kuşatma donatısı tarafından uygulanacak
kuşatma kuvvetine bağlı olarak değişir. Kuşatma donatısı eksenel rijitliğinin büyük
olması nedeniyle köşe noktalarda büyük yanal kuşatma kuvvetleri, yanal olarak
desteklenmemiş yerlerde ise zayıf eğilme rijitliği nedeni ile küçük kuşatma kuvvetleri
meydana getirir. Köşe noktalardaki kuşatma kuvvetleri sırası ile kuşatma donatısının
kesit alanına ve akma dayanımına bağlıdır.
Köşelerin arasında kalan yerlerde ise bu kuvvetler, kuşatma donatısı çapına ve yanal
desteklenmemiş uzunluğuna bağlı olarak kuşatma donatısı eğilme rijitliği ile ilişkilidir.
Bu nedenle, kuşatma donatısının eğilme rijitliği sayesinde meydana gelecek kuşatma
kuvvetleri köşe noktalarında meydana gelecek kuşatma kuvvetleri ile
karşılaştırıldığında çok küçük olmaktadır. Eğer kesitte çirozlar da kullanılır ise kesit
orta kısımdaki boyuna donatılar da yanal olarak desteklenmiş olur ve böylece orta
kısımlarda da yanal olarak desteklenmiş boyuna donatılar sayesinde büyük yanal
kuşatma etkileri de elde edilebilir.
48
Şekil 4.3: Saatçioğlu ve Razvi modeline göre kare kolonlarda yanal kuşatma basıncı
dağılımı.
Kare bir kolonda dört adet boyuna donatı olması ve kuşatma donatısı konma
mesafesinin büyük olması durumunda kesit orta kısımlarındaki kuşatma basınçlarının
azalması daha fazla olacaktır. Bu durumda kuşatma basıncının düzgün yayılı olarak
dağıldığını kabul etmek kuşatma etkisinin yanlış tahmin edilmesine neden olur. Ayrıca
ortalama basınç kabulü de gerçek kuşatma etkisini yansıtmamaktadır.
Bu durumda eşdeğer kuşatma basıncı ( 𝜎2𝑒 ), ortalama kuşatma basıncının ( 𝜎2 ) ,β ile
tanımlanacak bir azaltma katsayısına bağlı olarak tanımlanmıştır.
𝜎2𝑒 = 𝛽𝜎2    
∑ 𝐴0 𝑓𝑦𝑤𝑘 (sin 𝛼 )
𝜎2 = (4.19)
(𝑠×𝑏𝑘 )
𝑏 𝑏 1.0
𝛽 = 0,26√( 𝑘) ( 𝑘) ( ) ≤ 1.0 (4.20)
𝑎 𝑠 𝜎2
Şekil 4.4: Yanal kuşatma basıncının dağılımı, ortalama ve eşdeğer kuşatma basınç
ifadeleri.
49
Kare kesitler için belirtilen hesaplama yöntemi, dikdörtgen kesitli kolon elemanlarında
da kullanılabilir. Dikdörtgen kesitli elemanlarda uzun kenara etkiyen kuşatma basıncı,
kısa kenara etkiyen kuşatma basıncına göre beton dayanımı üzerinde daha çok etkili
olmaktadır. Deneysel verilerin incelenmesi sonucunda dikdörtgen kesitli kolon
elemanın uzun ve kısa kenarlarına etkiyen kuşatma basıncının kenar uzunlukları ile
orantılı olduğu çıkarılmaktadır. Bu sonuca göre eşdeğer kuşatma basıncı:
(𝜎2𝑒𝑥 𝑏𝑘𝑥 + 𝜎2𝑒𝑦 𝑏𝑘𝑦 )
𝜎2𝑒 = (4.21)
(𝑏𝑘𝑥 + 𝑏𝑘𝑦 )
şeklinde hesaplanır.
∑ 𝐴0𝑥 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼
𝜎2𝑥 = (4.22)
(𝑠×𝑏𝑘𝑥 )
∑ 𝐴0𝑦 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼
𝜎2𝑦 = (4.23)
(𝑠×𝑏𝑘𝑦 )
𝑏 𝑏𝑘𝑥 1.0
𝛽𝑥 = 0,26√( 𝑎𝑘𝑥 ) ( ) (𝜎 ) ≤ 1.0 (4.24)
𝑥 𝑠 2𝑥
𝑏 𝑏𝑘𝑦 1.0
𝛽𝑦 = 0,26√( 𝑎𝑘𝑦 ) ( ) (𝜎 ) ≤ 1.0 (4.25)
𝑦 𝑠 2𝑦
𝜎2𝑒𝑥 = 𝛽𝑥 𝜎2𝑥 (4.26.a)

𝜎2𝑒𝑦 = 𝛽𝑦 𝜎2𝑦 (4.26.b)
Şekil 4.5: Saatçioğlu ve Razvi modeline göre gerilme-şekildeğiştirme grafiği
Sarılmış betonun eğrisinin elde edilebilmesi için fcc’ nin hesaplanması yeterli
değildir. fcc’ ye karşı gelen birim kısalmanın (coc) da tanımlanması gereklidir. Ayrıca
eğrinin coc’ dan sonraki bölümü de tanımlanmalıdır.
Saatçioğlu ve Razvi aşağıdaki denklemleri önermişlerdir.
50
𝜀𝑐𝑜𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 5𝜆] (4.27)
𝑘1 𝜎2𝑒
𝜆= (4.28)
𝑘3 𝑓𝑐
Saatçioğlu ve Razvi, eğrinin ikinci bölümünde (artan deformasyon altında gerilmenin

azaldığı bölüm) , gerilme ve birim kısalma arasındaki ilişkinin doğrusal olduğunu
varsaymışlardır. Dolayısı ile değerler değişik olsa da önerilen model, biçimsel olarak
geliştirilmiş Kent ve Park Modeli’ ne benzemektedir.
Eğrinin birinci bölümü, bir parabolle, ikinci bölümü ise bir doğru ile
simgelenmektedir.
İkinci bölümü oluşturan doğru, 0,85fcc’ye karşı gelen birim kısalma için aşağıda
önerilen denklemlerle tanımlanmaktadır.
𝜀𝑐85 = 260𝜌𝜀𝑐𝑜𝑐 + 𝜀𝑢85 (4.29)

∑ 𝐴𝑜𝑥𝑦 sin 𝛼
𝜌= (4.30)
𝑠(𝑏𝑘𝑥 +𝑏𝑘𝑦 )
Sargısız beton için)
Eğrinin Birinci Bölümü,

1
2𝜀𝑐 𝜀𝑐 2 1+2𝜆
𝜎𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 [( ) − (𝜀 ) ] ≤ 𝑓𝑐𝑐  
𝜀𝑐𝑜𝑐 𝑐𝑜𝑐
ğrinin İkinci Bölümü,

𝑓𝑐𝑐 −𝑓𝑐85
Doğrunun eğimi = (4.32)
𝜀𝑐𝑜𝑐 −𝜀𝑐85
𝑓 −𝑓𝑐85
𝜎𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 + ( 𝑐𝑐 ) (𝜀𝑐 − 𝜀𝑐𝑜𝑐 ) (4.33)
𝜀 𝑐𝑜𝑐 −𝜀𝑐85
bağıntıları ile ifade edilmektedir.
51
4.3 İlki ve diğ. Modeli
İlki ve diğ. Modeli oluşturulurken daire enkesitli 250 mm x 1000 mm boyutlarında 12
farklı enine donatı özelliklerine sahip numuneden yararlanılmıştır. Şekil 4.5.’te
numunelerin genel görünümleri verilmiştir. Modelin daha önce önerilmiş olan sargılı
beton gerilme- şekildeğiştirme ilişkilerine göre, boyuna donatı burkulmasının
gözönüne alınması ve gerilme-şekildeğiştirme ilişkisinin sadece doğrulardan
oluşturulması bakımından farklılıkları bulunmaktadır.
Şekil 4.6: İlki ve diğ. Modeli için kullanılan numunelerin genel görünümü.
Modelde enine donatıların etkisinin elastik ötesi bölgede olduğu belirtildiğinden

elastik bölge için yaklaşık bir kabul yeterli olduğu belirtilmiştir. İlki modelinde
önerilen üç doğrulu basit model şekilde gösterilmiştir. Buna göre birinci bölge 0,002
eksenel kısalmaya kadar olan bölge 1.bölge olarak belirtilmiştir ve bu kısalma olduğu
′
zaman betondaki gerilmenin sargılanmamış eleman beton basınç dayanımı (𝑓𝑐𝑜 )
olduğu kabul edilmiştir. İkinci bölge ise 0,002 ve 0,003 şekildeğiştirmeleri arasında
tanımlanan bir doğrudan oluşur. 0,003 şekildeğiştirme durumunda gerilmenin
sargılanmış beton basıncına (𝑓𝑐𝑐′ ) eşit olduğu belirtilmiştir. Sargılanmış betonda
52
dayanıma karşı gelen şekildeğiştirmede sağlanan artış ise gerilme – şekildeğiştirme
ilişkisinin düşen kolu üzerinde, modelde tanımlanan üçüncü bölgede, sargılanmış
beton basınç dayanımının %85’i olan gerilmeye karşı gelen şekildeğiştirme (𝜀85 ) için
verilen bir bağıntı aracılığıyla yaklaşık olarak temsil edilmeye çalışılmıştır.
Şekil 4.7: İlki modeline göre gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
Sargılanmış eleman beton basıncı İlki modelinde şöyle bulunmuştur;

𝑓𝑙′
𝑓 ′ 𝑐𝑐 = 𝑓𝑐𝑜 ′ [1 + 4,65 ′ ] (4.34)
𝑓𝑐𝑜
Burada 𝑓𝑙′ etkili yanal sargı basıncı, 𝑓𝑙 yanal sargı basıncı ve 𝑘𝑒 etki katsayısı
yardımıyla bulunmuştur.
𝑓𝑙′ = 𝑘𝑒 𝑓𝑙 (4.35)
𝑘𝑒 etki katsayısı, 𝐴𝑒 etkili olarak sargılanmış alanın, 𝐴𝑐𝑐 enine donatının merkezinden
merkezine olan alanına bölünmesi ile bulunmuştur.
𝐴𝑒
𝑘𝑒 = (4.36)
𝐴𝑐𝑐
Şekil 4.8: İlki modeline göre etkili olarak sargılanmış enkesit alanı.
53
𝐴𝑒 , Mander ve diğ. tarafından aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.
2
(𝜔𝑖′ ) 𝑠′ 𝑠′
𝐴𝑒 = (𝑏𝑐 𝑑𝑐 − ∑𝑛𝑖=1 ) (1 − ) (1 − ) (4.37)
6 2𝑏𝑐 2𝑑𝑐
𝑓𝑙 de daha önceki çalışmalar ışığında şöyle bulunmuştur (Mander, 1982):
2𝐴𝑠ℎ 𝑓𝑦ℎ
(Dairesel Kesitli) 𝑓𝑙 = (4.38)
𝑑𝑐 𝑠
∑ 𝐴𝑠ℎ 𝑓𝑦ℎ sin 𝑎
(Kare Kesitli) 𝑓𝑙 = (4.39)
𝑠𝑏𝑐
′ ′
𝑓𝑙𝑥 𝑏𝑐𝑥 + 𝑓𝑙𝑦 𝑏𝑐𝑦
(Dikdörtgen Kesitli) 𝑓𝑙′ = (4.40)
𝑏𝑐𝑥 +𝑏𝑐𝑦
𝐴𝑠𝑥
𝑓𝑙𝑥 = 𝑓𝑦ℎ (4.41)
𝑠𝑑𝑐
𝐴𝑠𝑦
𝑓𝑙𝑦 = 𝑓𝑦ℎ (4.42)
𝑠𝑏𝑐
𝑓𝑙𝑥′ = 𝑓𝑙𝑥 𝑘𝑒 (4.43)
𝑓𝑙𝑦′ = 𝑓𝑙𝑦 𝑘𝑒 (4.44)
𝑓𝑙′
𝑠 ≤ 9∅𝑙 ise ; 𝜀𝑐𝑐.85 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 120 ′ ] (4.45)
𝑓𝑐𝑜
𝑓𝑙′ 9∅𝑙 2
𝑠 ≥ 9∅𝑙 ise; 𝜀𝑐𝑐.85 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 120 ′ ][ ] (4.46)
𝑓𝑐𝑜 𝑠
54
55
5 DENEY SONUÇLARININ MODELLERLE KARŞILAŞTIRILMASI
5.1 Kolonların Sargılı Beton Basınç Dayanımlarına Göre Karşılaştırılması

Bu bölümde eksenel yüke tabi tutulan kolonlara ait beton basınç dayanımları tez
kapsamında kullanılan modellerle oransal karşılaştırılmalı olarak verilmiştir. Deney
numunelerine ait değerler [1], matematiksel modellere ait değerler Mander [2],
Saatçioğlu ve Razvi [3] ile İlki [4] ile numaralandırılmıştır. Çizelge 5.1’ de görülen
değerler, modellere ait sırayla ρ, yatay donatının hacimsel oranını, 𝜎2𝑒 ve 𝑓𝑙 , etkili
yanal sargı basıncını, 𝑘𝑒 ve β ise sargılamanın etkinliği ile ilgili katsayıyı ifade eder.
Çizelge 5.1 Modellere ait sargılama ile ilgili karakteristik özelliklerin karşılaştırılması.
Modelin Adı
Saatçioğlu ve
Numune Adı
Mander Modeli [2] Razvi Modeli [3] İlki Modeli [4]
E01 S-Etriyesiz
E02 S-Etriyesiz
E03 S-90-40
ρ = 0,005 ρ =0,005
E04 S-90-80 ρ= 0,0052 𝑓𝑙 =0,499
𝜎2𝑒 =0,497 𝑓𝑙 =0,858
E05 S-112,5-40 𝑘𝑒 =0,547
β=0,284 𝑘𝑒 =0,490
E06 S-112,5-80
E07 S-135-40
E08 S-135-80
E09 R-Etriyesiz
E10 R-Etriyesiz
E11 R-90-40-Ç'lu ρ = 0,0057
E12 R-90-80-Ç'lu ρ= 0,0099 𝑓𝑙 =1,085 𝜎2𝑒 =0,537 ρ =0,005 𝑓𝑙 =0,74
E13 R-112,5-40-Ç'lu 𝑘𝑒 =0,623 βx=0,457, 𝑘𝑒 =0,420
E14 R-112,5-80-Ç'lu βy=0,232
E15 R-135-40-Ç'lu
E16 R-135-80-Ç'lu
E17 R-90-40-Ç'suz
E18 R-90-80-Ç'suz ρ= 0,0038
E19 R-112,5-40-Ç'suz ρ= 0,0084 𝑓𝑙 =0,912 𝜎2𝑒 =0,498 ρ= 0,004 𝑓𝑙 =0,65
E20 R-112,5-80-Ç'suz 𝑘𝑒 =0,623 βx=0,457, 𝑘𝑒 =0,420
E21 R-135-40-Ç'suz βy=0,232
E22 R-135-80-Ç'suz
56
Çizelge 5.2. Numunelere ait sargılı beton basınç dayanımları ve modellere ait sargılı beton basınç dayanımlarının karşılaştırılması.
Numune Adı fcc (MPa) [1] fcc (MPa) [2] fcc (MPa) [3] fcc (MPa) [4] [1]/[2] [1]/[3] [1]/[4]
E01 S-Etriyesiz 12,18 15,09 13,91 12,95 0,807 0,876 0,941
E02 S-Etriyesiz 11,71 15,09 13,91 12,95 0,776 0,842 0,905
E03 S-90-40 12,83 15,06 13,91 12,95 0,852 0,922 0,991
E04 S-90-80 12,60 15,06 13,91 12,95 0,836 0,906 0,973
E05 S-112,5-40 12,84 15,06 13,91 12,95 0,853 0,923 0,991
E06 S-112,5-80 12,51 15,06 13,91 12,95 0,831 0,899 0,966
E07 S-135-40 12,59 15,06 13,91 12,95 0,836 0,905 0,972
E08 S-135-80 12,66 15,06 13,91 12,95 0,840 0,910 0,977
E09 R-Etriyesiz 12,15 17,21 14,15 12,19 0,706 0,859 0,997
E10 R-Etriyesiz 12,30 17,21 14,15 12,19 0,715 0,870 1,009
E11 R-90-40-Ç'lu 13,57 18,10 14,40 12,62 0,750 0,942 1,075
E12 R-90-80-Ç'lu 12,90 18,10 14,40 12,62 0,713 0,896 1,022
E13 R-112,5-40-Ç'lu 13,30 18,10 14,40 12,62 0,735 0,924 1,054
E14 R-112,5-80-Ç'lu 14,04 18,10 14,40 12,62 0,776 0,975 1,113
E15 R-135-40-Ç'lu 14,75 18,10 14,40 12,62 0,815 1,024 1,169
E16 R-135-80-Ç'lu 13,78 18,10 14,40 12,62 0,761 0,957 1,092
E17 R-90-40-Ç'suz 13,82 17,21 14,15 12,19 0,803 0,977 1,134
E18 R-90-80-Ç'suz 13,25 17,21 14,15 12,19 0,770 0,937 1,087
E19 R-112,5-40-Ç'suz 13,14 17,21 14,15 12,19 0,763 0,928 1,078
E20 R-112,5-80-Ç'suz 13,05 17,21 14,15 12,19 0,759 0,923 1,071
E21 R-135-40-Ç'suz 13,04 17,21 14,15 12,19 0,758 0,922 1,070
E22 R-135-80-Ç'suz 13,27 17,21 14,15 12,19 0,771 0,938 1,089
Ortalama (%) 78,3 92,1 103,5
Standart Sapma (%) 4,5 4,0 6,6
57
5.2 Kolonlarda Maksimum Dayanıma Karşı Gelen Şekildeğiştirmelerin
Karşılaştırılması
Bu bölümde matematiksel modellerde tanımlanan 𝜀𝑐𝑐 ,maksimum dayanıma karşı
gelen şekildeğiştirme ile, numunelerin maksimum dayanımda ulaştıkları
şekildeğiştirmeler karşılaştırılmıştır. Çizelge 5.3’ te Deney sonuçları [1], Mander
Modeli [2], Saatçioğlu ve Razvi Modeli [3] ile İlki Modeli [4] ile numaralandırılmıştır.
Sargısız numuneler için 𝜀𝑐𝑜 = 0,002 alınmıştır. Karşılaştırma sonucunda, sargısız
numunenin bile, konservatif tarafta kalması dikkat çekicidir.
Çizelge 5.3. Numunelere ve modellere ait maksimum dayanıma karşı gelen

şekildeğiştirmelerin karşılaştırılması.
Numune Adı εcc [1] εcc [2] εcc [3] εcc [4] [1]/[2] [1]/[3] [1]/[4]
E01 S-Etriyesiz 0,005 0,0020 0,002 0,002 2,50 2,50 2,50

E02 S-Etriyesiz 0,005 0,0020 0,0020 0,002 2,50 2,50 2,50
E03 S-90-40 0,005 0,0046 0,0057 0,003 1,09 0,88 1,67
E04 S-90-80 0,005 0,0046 0,0057 0,003 1,09 0,88 1,67
E05 S-112,5-40 0,005 0,0046 0,0057 0,003 1,09 0,88 1,67
E06 S-112,5-80 0,005 0,0046 0,0057 0,003 1,09 0,88 1,67
E07 S-135-40 0,005 0,0046 0,0057 0,003 1,09 0,88 1,67
E08 S-135-80 0,005 0,0046 0,0057 0,003 1,09 0,88 1,67
E09 R-Etriyesiz 0,005 0,0020 0,0020 0,002 2,50 2,50 2,50
E10 R-Etriyesiz 0,005 0,0020 0,0020 0,002 2,50 2,50 2,50
E11 R-90-40-Ç'lu 0,005 0,0071 0,0059 0,003 0,70 0,85 1,67
E12 R-90-80-Ç'lu 0,005 0,0071 0,0059 0,003 0,70 0,85 1,67
E13 R-112,5-40-Ç'lu 0,005 0,0071 0,0059 0,003 0,70 0,85 1,67
E14 R-112,5-80-Ç'lu 0,005 0,0071 0,0059 0,003 0,70 0,85 1,67
E15 R-135-40-Ç'lu 0,005 0,0071 0,0059 0,003 0,70 0,85 1,67
E16 R-135-80-Ç'lu 0,005 0,0071 0,0059 0,003 0,70 0,85 1,67
E17 R-90-40-Ç'suz 0,005 0,0064 0,0056 0,003 0,78 0,89 1,67
E18 R-90-80-Ç'suz 0,005 0,0064 0,0056 0,003 0,78 0,89 1,67
E19 R-112,5-40-Ç'suz 0,005 0,0064 0,0056 0,003 0,78 0,89 1,67
E20 R-112,5-80-Ç'suz 0,005 0,0064 0,0056 0,003 0,78 0,89 1,67
E21 R-135-40-Ç'suz 0,005 0,0064 0,0056 0,003 0,78 0,89 1,67
E22 R-135-80-Ç'suz 0,005 0,0064 0,0056 0,003 0,78 0,89 1,67
Ortalama (%) 116 117 182
Standard Sapma (%) 65 63 32
58
Çizelge 5.4. Kolonlara ait maksimum dayanımın %85’ine denk gelen şekildeğiştirmeler ile sarılmamış betonun mak. şekildeğiştirmeleri
Numune Adı 𝜀85 [1] 𝜀01 [1] 𝜀85 [2] 𝜀01 [2] 𝜀85 [3] 𝜀01 [3] 𝜀85 [4] 𝜀01 [4]
E01 S-Etriyesiz 0,0099 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E02 S-Etriyesiz 0,0103 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E03 S-90-40 0,0137 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E04 S-90-80 0,0156 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E05 S-112,5-40 0,0163 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E06 S-112,5-80 0,0147 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E07 S-135-40 0,0133 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E08 S-135-80 0,0205 0,002 0,0193 0,002 0,0112 0,002 0,013 0,002
E09 R-Etriyesiz 0,0139 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E10 R-Etriyesiz 0,0118 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E11 R-90-40-Ç'lu 0,0226 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E12 R-90-80-Ç'lu 0,0236 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E13 R-112,5-40-Ç'lu 0,0307 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E14 R-112,5-80-Ç'lu 0,0173 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E15 R-135-40-Ç'lu 0,0173 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E16 R-135-80-Ç'lu 0,0270 0,002 0,0758 0,002 0,0120 0,002 0,011 0,002
E17 R-90-40-Ç'suz 0,0161 0,002 0,0333 0,002 0,0093 0,002 0,01 0,002
E18 R-90-80-Ç'suz 0,0188 0,002 0,0333 0,002 0,0093 0,002 0,01 0,002
E19 R-112,5-40-Ç'suz 0,0213 0,002 0,0333 0,002 0,0093 0,002 0,01 0,002
E20 R-112,5-80-Ç'suz 0,0200 0,002 0,0333 0,002 0,0093 0,002 0,01 0,002
E21 R-135-40-Ç'suz 0,0166 0,002 0,0333 0,002 0,0093 0,002 0,01 0,002
E22 R-135-80-Ç'suz 0,0147 0,002 0,0333 0,002 0,0093 0,002 0,01 0,002
59
5.3 Kolon Sünekliklerinin Karşılaştırılması
Süneklik ifadesi, malzemenin yük taşıma kapasitesinde bir değişme olmadan
şekildeğiştirme yapabilme yeteneğidir. Matematiksel olarak,
𝜀85
𝜇= ⁄𝜀01 (5.1)
denklemiyle tanımlanırsa, 𝜀85 sargılı beton gerilme şekildeğiştirme eğrisinin düşen
kolu üzerinde dayanımının % 85 ine karşı gelen şekildeğiştirme , 𝜀01 ise sarılmamış
betonda dayanımına karşı gelen şekildeğiştirmeyi ifade eder. Çizelge 5.4 ’te
numunelere ait bu değerler verilmiştir. 𝜀01 , süneklilik oranlarının belirlendiği bu
bölümde [1] de elde edilen deneysel veriler için 0,002 olarak kullanılmıştır. Çizelge
5.5 ’te oransal karşılaştırmalar verilmiştir.
Çizelge 5.5. Numunelere ait süneklik değerleri ile matematiksel modellerden elde
edilen süneklik değerlerinin karşılaştırılması.
Numune Adı 𝜇 [1] 𝜇 [2] 𝜇[3] 𝜇 [4] [1]/[2] [1]/[3] [1]/[4]
E01 S-Etriyesiz 4,93 9,65 5,6 6,5 0,51 0,88 0,76

E02 S-Etriyesiz 5,17 9,65 5,6 6,5 0,54 0,92 0,79
E03 S-90-40 6,85 9,65 5,6 6,5 0,71 1,22 1,05
E04 S-90-80 7,80 9,65 5,6 6,5 0,81 1,39 1,20
E05 S-112,5-40 8,14 9,65 5,6 6,5 0,84 1,45 1,25
E06 S-112,5-80 7,33 9,65 5,6 6,5 0,76 1,31 1,13
E07 S-135-40 6,63 9,65 5,6 6,5 0,69 1,18 1,02
E08 S-135-80 10,25 9,65 5,6 6,5 1,06 1,83 1,58
E09 R-Etriyesiz 6,94 37,9 6 5,5 0,18 1,16 1,26
E10 R-Etriyesiz 5,91 37,9 6 5,5 0,16 0,98 1,07
E11 R-90-40-Ç'lu 11,28 37,9 6 5,5 0,30 1,88 2,05
E12 R-90-80-Ç'lu 11,80 37,9 6 5,5 0,31 1,97 2,15
E13 R-112,5-40-Ç'lu 15,35 37,9 6 5,5 0,40 2,56 2,79
E14 R-112,5-80-Ç'lu 8,66 37,9 6 5,5 0,23 1,44 1,57
E15 R-135-40-Ç'lu 8,66 37,9 6 5,5 0,23 1,44 1,57
E16 R-135-80-Ç'lu 13,49 37,9 6 5,5 0,36 2,25 2,45
E17 R-90-40-Ç'suz 8,07 16,65 4,65 4,95 0,48 1,74 1,63
E18 R-90-80-Ç'suz 9,38 16,65 4,65 4,95 0,56 2,02 1,90
E19 R-112,5-40-Ç'suz 10,67 16,65 4,65 4,95 0,64 2,29 2,16
E20 R-112,5-80-Ç'suz 10,00 16,65 4,65 4,95 0,60 2,15 2,02
E21 R-135-40-Ç'suz 8,31 16,65 4,65 4,95 0,50 1,79 1,68
E22 R-135-80-Ç'suz 7,37 16,65 4,65 4,95 0,44 1,58 1,49
Ortalama (%) 51 161 157
Standart Sapma (%) 23 46 53
60
5.4 Kolonlarda Gerilme Şekildeğiştirme İlişkilerinin Karşılaştırılması
Bu bölümde eksenel yük altında test edilen numunelerin gerilme- şekildeğiştirme
ilişkileri ile, tez kapsamında incelenen matematiksel modellerin (Mander Modeli,
Saatçioğlu ve Razvi Modeli, İlki Modeli) sargılanmış beton için gerilme-
şekildeğiştirme ilişkileri kare ve dikdörtgen numuneler için kanca açısı ve kanca boyu
değişken parametre olarak alınarak karşılaştırılmıştır. Çizelge 5.6 ’daki gruplara göre
karşılaştırma yapılırken, Gerilmeler maksimum gerilme değerlerine bölünüp,
normalize edilmiştir. Böylelikle deneysel hatalar minimize edilmeye çalışılmıştır.
Çizelge 5.6. Gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri için karşılaştırma grupları

40 mm kanca boyuna sahip kare numuneler
80 mm kanca boyuna sahip kare numuneler
Kanca Açısı
40 mm kanca boyuna sahip dikdörtgen çirozlu numuneler
Değişimine
Göre 80 mm kanca boyuna sahip dikdörtgen çirozlu numuneler
40 mm kanca boyunca sahip dikdörtgen çirozsuz numuneler
80 mm kanca boyunca sahip dikdörtgen çirozsuz numuneler
90 derece kanca açısına sahip kare numuneler
112,5 derece kanca açısına sahip kare numuneler
135 derece kanca açısına sahip kare numuneler
Kanca Boyu 90 derece kanca açısına sahip çirozlu dikdörtgen numuneler
Değişimine 112,5 derece kanca açısına sahip çirozlu dikdörtgen numuneler
Göre 135 derece kanca açısına sahip çirozlu dikdörtgen numuneler
90 derece kanca açısına sahip çirozsuz dikdörtgen numuneler
112,5 derece kanca açısına sahip çirozsuz dikdörtgen numuneler
135 derece kanca açısına sahip çirozsuz dikdörtgen numuneler
5.4.1 Kare numunelerin kanca açısı değişimine göre gerilme- şekildeğiştirme

diyagramlarının karşılaştırılması
Bu başlık altında önce 40 mm kanca boyuna sahip 135 º, 112,5º ve 90 º kanca
açılarındaki numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, matematiksel
modellerden elde edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkileriyle karşılaştırılmıştır.
Daha sonra 80 mm kanca boyuna sahip 135 º, 112,5º ve 90 º kanca açılarındaki
numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, matematiksel modellerden elde
edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkileriyle karşılaştırılmıştır.
61
5.4.1.1 40 mm kanca boyuna sahip kare numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.1’ de kanca boyları 40 mm, kanca açıları değişken olan dikdörtgen numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander, Saatçioğlu ve
İlki Modellerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileriyle karşılaştırılmıştır.
1,4
S_135_40_norm
S_112,5_40_norm
1,2
S_90_40_norm
S_Referans
1,0 Mander_Kare
Saatcioglu Mod_Kare
Ilki Modeli_Kare
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.1: S-Etriyesiz, S-135-40, S-112,5-40, S-90-40, İlki modeli-kare, Saatçioğlu ve Razvi modeli- kare ve Mander modeli-kare numunelerine
ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri.
62
5.4.1.2 80 mm kanca boyuna sahip kare numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.2’ de kanca boyları 80 mm, kanca açıları değişken olan kare numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander, Saatçioğlu ve İlki
Modellerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileriyle karşılaştırılmıştır.
1,4
S_135_80_norm
S_112,5_80_norm
1,2 S_90_80_norm
S_Referans
Mander_Kare
1,0 Saatcioglu Mod_Kare
İlki Modeli_Kare
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.2: S-Etriyesiz, S-135-80, S-112,5-80, S-90-80, İlki modeli-kare, Saatçioğlu ve Razvi modeli- kare ve Mander modeli-kare numunelerine
63
5.4.2 Dikdörtgen numunelerin kanca açısı değişimine göre karşılaştırılması
5.4.2.1 40 mm kanca boyuna sahip dikdörtgen çirozlu numunelerin karşılaştırılması

Şekil 5.3’ de kanca boyları 40 mm, kanca açıları değişken olan dikdörtgen çirozlu numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
Saatçioğlu ve İlki Modellerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileriyle karşılaştırılmıştır.
1,8
R_135_40_C'lu_norm R_112,5_40_C'lu_norm
1,6 R_90_40_C'lu_norm R_Referans
Mander_Dikd_C'lu Saatcioglu_Dikd_C'lu
İlki Modeli_Dikd_C'lu
1,4
1,2
Gerilme (Boyutsuz)
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.3: R-Etriyesiz, R-135-40, S-112,5-40, S-90-40, İlki modeli-kare, Saatçioğlu ve Razvi modeli- kare ve Mander modeli-kare numunelerine
ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
64
5.4.2.2 80 mm kanca boyuna sahip dikdörtgen çirozlu numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.4’ de kanca boyları 80 mm, kanca açıları değişken olan dikdörtgen çirozlu numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,8
R_135_80_C'lu_norm R_112,5_80_C'lu_norm
1,6 R_90_80_C'lu_norm R_Referans
Mander_Dikd_C'lu Saatcioglu_Dikd_C'lu
1,4
1,2
Gerilme (Boyutsuz)
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.4: R-Etriyesiz, R-135-80, S-112,5-80, S-90-80, İlki modeli-kare, Saatçioğlu ve Razvi modeli- kare ve Mander modeli-kare numunelerine
65
5.4.2.3 40 mm kanca boyuna sahip dikdörtgen çirozsuz numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.5’ de kanca boyları 40 mm, kanca açıları değişken olan dikdörtgen çirozsuz numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,6
R_135_40_C'suz_norm R_112,5_40_C'suz_norm
R_90_40_C'suz_norm R_Referans
1,4 Mander_Dikd_C'suz Saatcioglu_Dikd_C'suz
İlki Modeli_Dikd_C'suz
1,2
1,0
Gerilme (Boyutsuz)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.5: R-Etriyesiz, R-135-40, R-112,5-40, R-90-40, İlki modeli-dikdörtgen-çirozsuz, Saatçioğlu ve Razvi modeli- dikdörtgen-çirozsuz ve
Mander modeli- dikdörtgen-çirozsuz numunelerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri.
66
5.4.2.4 80 mm kanca boyuna sahip dikdörtgen çirozsuz numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.6’ da kanca boyları 80 mm, kanca açıları değişken olan dikdörtgen çirozsuz numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,6
R_135_80_C'suz_norm R_112,5_80_C'suz_norm
R_90_80_C'suz_norm R_Referans
1,4 Mander_Dikd_C'suz Saatcioglu_Dikd_C'suz
1,2
1,0
Gerilme (Boyutsuz)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.6: R-Etriyesiz, R-135-80, R-112,5-80, R-90-80, İlki modeli-dikdörtgen-çirozsuz, Saatçioğlu ve Razvi modeli- dikdörtgen-çirozsuz ve
Mander modeli- dikdörtgen-çirozsuz numunelerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri.
67
5.4.3 Kare numunelerin kanca boyuna göre karşılaştırılması
5.4.3.1 90 derece kanca açısına sahip kare numunelerin karşılaştırılması

Şekil 5.7’ da kanca açıları 90º , kanca boyları değişken olan kare numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander, Saatçioğlu ve İlki
1,4
S_90_80_norm
S_90_40_norm
1,2
Mander_Kare
Saatcioglu Mod_Kare
1,0 İlki Modeli_Kare
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.7 : S-90-40 ve S-90-80 Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
bakımından karşılaştılması.
68
5.4.3.2 112,5 derece kanca açısına sahip kare numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.7’ da kanca açıları 112,5º , kanca boyları değişken olan kare numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander, Saatçioğlu ve İlki
1,4
S_112,5_80_norm
S_112,5_40_norm
1,2 Mander_Kare
Saatcioglu Mod_Kare
1,0 İlki Modeli_Kare
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.7: S-112,5-40 ve S-112,5-80 Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
69
5.4.3.3 135 derece kanca açısına sahip kare numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.8’ de kanca açıları 135º , kanca boyları değişken olan kare numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander, Saatçioğlu ve İlki
1,4
S_135_80_norm
S_135_40_norm
1,2
Mander_Kare
Saatcioglu Mod_Kare
1,0
İlki Modeli_Kare
0,8
Gerilme (Boyutsuz)
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.8: S-135-40 ve S-135-80 Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
70
5.4.4 Dikdörtgen numunelerin kanca boyuna göre karşılaştırılması
5.4.4.1 90 derece kanca açısına sahip çirozlu dikdörtgen numunelerin karşılaştırılması

Şekil 5.9’ da kanca açıları 90º , kanca boyları değişken olan dikdörtgen çirozlu numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander, Saatçioğlu
ve İlki Modellerine ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileriyle karşılaştırılmıştır.
1,8
R_90_80_C'lu_norm
1,6
R_90_40_C'lu_norm
1,4 Mander_Dikd_C'lu
Saatcioglu_Dikd_C'lu
1,2 İlki Modeli_Dikd_C'lu
Gerilme (Boyutsuz)
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045 0,05
Şekil 5.9: R-90-40-Ç’lu ve R-90-80-Ç’lu Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme- şekildeğiştirme
ilişkisi bakımından karşılaştılması.
71
5.4.4.2 112,5 derece kanca açısına sahip çirozlu dikdörtgen numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.10’ da kanca açıları 112,5º , kanca boyları değişken olan dikdörtgen çirozlu numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,8
R_112,5_80_C'lu_norm
1,6 R_112,5_40_C'lu_norm
Mander_Dikd_C'lu
1,4 Saatcioglu_Dikd_C'lu
1,2
Gerilme (Boyutsuz)
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil 5.10: R-112,5-40-Ç’lu ve R-112,5-80-Ç’lu numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme-
şekildeğiştirme ilişkisi bakımından karşılaştılması.
72
5.4.4.3 135 derece kanca açısına sahip çirozlu dikdörtgen numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.11’ de kanca açıları 135º , kanca boyları değişken olan dikdörtgen çirozlu numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,8
R_135_80_C'lu_norm
1,6 R_135_40_C'lu_norm
Mander_Dikd_C'lu
1,4
Saatcioglu_Dikd_C'lu
1,2 İlki Modeli_Dikd_C'lu
Gerilme (Boyutsuz)
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045 0,05
Şekil 5.11: R-135-40-Ç’lu ve R-135-80-Ç’lu numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme-
73
5.4.4.4 90 derece kanca açısına sahip çirozsuz dikdörtgen numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.12’ de kanca açıları 90º , kanca boyları değişken olan dikdörtgen çirozsuz numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,6
R_90_80_C'suz_norm
1,4 R_90_40_C'suz_norm
Mander_Dikd_C'suz
1,2 Saatcioglu_Dikd_C'suz
1,0
Gerilme (Boyutsuz)
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045 0,05
Şekil 5.12: R-90-40-Ç’suz ve R-90-80-Ç’suz Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme-
74
5.4.4.5 112,5 derece kanca açısına sahip çirozsuz dikdörtgen numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.13’ de kanca açıları 112,5º , kanca boyları değişken olan dikdörtgen çirozsuz numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,8
1,6 R_112,5_40_C'suz_norm
Mander_Dikd_C'suz
1,4
Saatcioglu_Dikd_C'suz
1,2 İlki Modeli_Dikd_C'suz

Gerilme (Boyutsuz)
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045 0,05
Şekil 5.13: R-112,5-40-Ç’suz ve R-112,5-80-Ç’suz Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme
75
5.4.4.6 135 derece kanca açısına sahip çirozsuz dikdörtgen numunelerin karşılaştırılması
Şekil 5.13’ de kanca açıları 135º , kanca boyları değişken olan dikdörtgen çirozsuz numunelerin gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri, Mander,
1,8
R_135_80_C'suz_norm
1,6
R_135_40_C'suz_norm
1,4 Mander_Dikd_C'suz
Saatcioglu_Dikd_C'suz
1,2 İlki Modeli_Dikd_C'suz
Gerilme (Boyutsuz)
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045 0,05
Şekil 5.14: R-135-40-Ç’lu ve R-135-80-Ç’lu Numunelerinin İlki modeli, Saatçioğlu&Razvi modeli ve Mander modelleriyle gerilme-
şekildeğiştirme ilişkisi bakımsından karşılaştılması.
76
6 SONUÇLAR
Bu çalışmada eksenel basınç altında test edilen 8 adet 250*250*500 mm boyutlarında

kare betonarme kolon ve 14 adet 375*250*500 mm boyutlarında dikdörtgen
betonarme kolon numuneleri için, sargı donatısı konfigürasyonlarının eleman
sünekliğe etkisi araştırılmıştır.Ayrıca mevcut binaların beton kalitesi gözönüne
alınarak, özel üretim beton basınç dayanımı yaklaşık 10 MPa olan düşük dayanımlı
beton kullanılmıştır. Çalışmada değişken faktörler, kare numuneler için kanca boyu ve
kanca açısı, dikdörtgen numuneler için, kanca boyu, kanca açısı ve çiroz bulunması
halidir. Standartların altında hazırlanan bu numuneler için, kanca açıları: 135º, 112,5º
ve 90º ; kanca boyları: 40 mm ve 80 mm’ dir. Enine donatılar arasındaki mesafe bütün
numunelerde aynı olup 100 mm’dir.
Deneylerden elde edilen veriler, sargılı beton basınç dayanımları, maksimum yüke
karşı gelen şekildeğiştirmeleri, süneklik ifadeleri ve gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
Mander, Saatçioğlu&Razvi ve İlki matematiksel modelleri göz önüne alınarak
karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalardan aşağıdaki sonuçlar çıkmıştır:
1- 80 mm kanca boyuna sahip numunelerde kanca açısına bağlı olarak gerilme-
şekil değiştirme ilişkileri 135 derece kanca açısı en iyi olmak kaydıyla düzen
göstermiştir. Bu durumun 40 mm kanca açısına sahip numuneler arasında
değiştiği, belirli bir düzenin olmadığı gözlenmiştir.
2- Çirozlu dikdörtgen numuneler, çirozsuz dikdörtgen numunelere göre
dayanımda ve süneklik hesabında daha yüksek sonuçlara varmaktadırlar.
Kullanılan etriye kanca açısıyla uyumlu çirozlar arasında da, 135 derece kanca
açılı numune daha sünek davranırken; 112,5 ve 90 derece kanca açılı
numuneler arasında etkin bir sıralama görülmemektedir.
3- Numunelere ait maksimum yüke karşı gelen şekildeğiştirme
karşılaştırmalarına göre düşük dayanımlı betonda, 𝜀𝑐𝑜 değeri 0.002’den daha
yüksek bir değere ulaşmaktadır. Bu davranış betonun sanılandan daha sünek
davrandığını ortaya koymuştur.
77
4- Referans alınan sargılanmamış betona ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi ile
sargılama bulunan numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
karşılaştırıldığında, en zayıf sargılama durumunda dahi, numunenin beton
basınç dayanımında ve enerji yutma kapasitesinde artış gözlenmiştir.
5- Yapılan deneylerle, yönetmeliklerde belirtilen 135 derece kanca açısının
sargılama için gerek şart olmadığı gözlenmiştir. Düşük dayanımlı beton için,
farklı kanca açılarında benzer davranışların söz konusu olduğunu söylemek
mümkündür.
6- Matematiksel modellerle yapılan hesaplar ile sargılı beton basınç dayanımında
en yakın sonuçları veren model ortalama %103,5 yaklaşıklık ve %6,6 standart
sapma ile İlki Modeli’dir. Maksimum dayanıma karşı gelen
şekildeğiştirmelerin karşılaştırıldığında, Mander Modeli ve Saatçioğlu ve
Razvi Modeli sırasıyla, ortalama %116 ve %117 yaklaşıklık ile tahmin
etmiştir. Süneklik değerleri karşılaştırıldığında ise İlki Modeli %157 ortalama
yaklaşıklık ve %53 standart sapma ile en yakın tahmin sonuunu göstermiştir.
Mander Modeli diğer modellerle karşılaştırıldığında, yetersiz sargılanmış
beton davranışını uygun tahmin edememiştir.
Mevcut modeller, davranışın üzerinde gerçek sonuçları vermemektedir. Bu da,

özellikle mevcut yapılar için riskli bina tespit aşamasında beton davranışı ile ilgili
yanlış kararlara sebep olabilir. Bu tez kapsamında incelenen sargılı beton davranışının
daha gerçekçi belirlenebilmesi için kanca açısı, kanca boyu ve beton kalitesi gibi farklı
değişkenlerin dikkate alındığı bir modele ihtiyaç vardır.
78
KAYNAKLAR
Acun, B., Sucuoglu, H. (2011). Betonarme kolonların şekildeğiştirme performans

sınırlarının deneysel gözlemlerle değerlendirilmesi. İMO Teknik Dergi,
Yazı 356, Sayfa. 5523-5541.
ACI-315-99 (1999). Details and Detailing of Concrete Reinforcement, American
Concrete Institute (ACI) Committee 315, Detroit, Mich.
ACI-318R-89 (1992). Building Code Requirements for Reinforced Concrete and
Commentary, American Concrete Institute (ACI), Detroit, Mich.
ASCE-41-06 (2007) Seismic Rehabilition of Existing Buildings, American Society
of Civil Engineers
Ahmad, S.H., Shah, S.P. (1982). Stress-strain curves of concrete confined by spiral
reinforvement. Journal of the American Concrete Institite, Vol. 79.
No.6, pp. 484-90
Anderson, M., Lehman D., Stanton J. (2008). A cyclic shear stress-strain model for
joints without transverse reinforcement. Engineering Structures,
Vol.30, Issue :4, p.p: 941-954.
Anıl Ö., Belgin M.Ç. (2007). Monolitik yükleme etkisi altındaki dikdörtgen kesitli
betonarme kirişlerin sonlu elemanlar yöntemi ile doğrusal olmayan
analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt
22, No 1, sf. 191-197.
Attard, M.M., Setunge, S. (1996). Stress-strain relationship of confined and
unconfined concrete. ACI Materials Journal Vol.93. No.5, pp. 432-42.
Brauns, J. (1999). Analysis of stress state in concrete-filled steel columns. Journal of
Constructional Steel Research, Vol:49, pp.:189-196.
Canbay, E. (1995). Behaviour of high-strength concrete columns under eccentric
compression-tied columns. Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Ankara.
Celep Z. (2011). Betonarme Yapılar, İhlas Matbaacılık Gazetecilik Yayıncılık San.
Ve Tic. A.Ş., İstanbul.
Chan, W.L. (1955). The ultimate strength and deformation of plastic hinges in
reinforced concrete frameworks. Magazine of Concrete Research,
Vol.7, No.21, November, pp. 121-132.
Chung, H.S., Yang, K.H., Lee, Y.H., Eun, H.C. (2002). Stress-strain curve of
laterally confined concrete. Engineering Structures, Vol. 24, pp. 1153-
1163.
DBYBHY (2007). Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik,
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara.
Ersoy, U. (1987). Betonarme Cilt , Evrim Basım-Yayım-Dağıtım, İstanbul.
FEMA 389 (2004). Primer for Design Professionals: Communicating with Owners
and Managers of New Buildings on Earthquake Risk, Applied
79
Technology Coincil (ATC-55 Project) and Deparment of Homeland
Security Federal Emergency Management Agenty, California
FEMA 440 (2005). Improvement of nonlinear static seismic analysis procedures,
Applied Technology Coincil (ATC-55 Project) and Deparment of
Homeland Security Federal Emergency Management Agenty,
California
Hognestad, E., Hanson, N.W., McHenry, D. (1995). Concrete stress distribution in
ultimate strength design. ACI Journal, Vol.52, No.3, pp. 455-480.
Hoshikuma, J., Kawashima, K., Nagaya, K. ve Taylor, A.W.(1997). Stress-Strain
Model for Confined Reinforced Concrete in Bridge Piers, ASCE
Journal of Structural Engineering, Vol. 123, No. 5, 624-633.
IITK-GSDMA-EQ06-V4.0 (2005) Seismic Evaluation and Strengthening of
Buildings, Indian Institute of Technology Kanpur.
İlki, A. (1999). Sargılı beton gerilme-şekildeğiştirme modelleri üzerine bir derleme.
Teknik Rapor TDV/TR022/36, Türkiye Deprem Vakfı.
İlki, A. ve Kumbasar, N. (2001). Sargılı beton için mevcut modellerin deneysel
verilerle karşılaştırılması, İMO Teknik Dergi, Yazı 165, Sayfa. 2419-
2433
İlki, A., Kumbasar, N., Koc, V. (2004). Low strength concrete members externally
confined with FRP sheets. Structural Engineering and Mechanics,
Vol.18, pp.167-194.
İlki, A., Özdemir, P. ve Fukuta, T. (1997). Confinement effect of reinforced concrete
columns with circular cross-section, BRI Research Paper, No. 143,
ISSN 0453-4972, Building Research Inst., Tsukuba.
İlki, A., Özdemir, P. ve Fukuta, T.(1998). Observed behavior of confined concrete
under compression, Proceedings of 11th European Conference on
Earthquake Engineering, Paris, France, 1998.
İlki, A., Peker, O., Karamuk, E., Demir,C.,Kumbasar, N. (2006). Axial behavior
of RC columns retrofitted with FRP composites. Advances in
Earthquake Engineering for Urban Risk Reduction, Vol.66, pp.301-
316.
Kaltakçı, M.Y., Korkmaz, H.H., Korkmaz S.Z. (2001). Betonarme kolonların
davranışına etken olan tasarım değişkenleri üzerine bir inceleme. DEÜ
Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, Cilt.3, Sayı.3,
sayfa. 11-32.
Kaltakçı, M.Y., Köken,A. (1998). An experimental and analytical investigation on
axially loaded reinforced concrete column behavior. Selçuk
Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt.13, Sayı.2.
Sayfa. 10-17.
Kappos, A.J., Chryssanthopoulos, M.K, Dymiotis, C. (1999). Uncertainty analysis
of strength and ductility of confined reinforced concrete members.
Engineering Structures, Vol.21, pp. 195-208.
Kent, D.C., Park, R. (1971). Flextural members with confined concrete. ASCE
Journal of the Structural Division, Vol. 97, No. ST7. 1969-1990
80
Mander, J.B., Priestley, M.N.J., Park, R. (1988). Observed stress strain behavior of
confined concrete. Journal of Structural Engineering ASCE, Vol. 114,
No. 8, pp. 1827-49.
Mander, J.B., Priestley, M.N.J., Park, R. (1988). Theoretical stress-strain model for
confined concrete. Journal of Structural Engineering ASCE, Vol. 114,
No. 8, pp. 1804-25.
NZS 3101: Part 1 (2006), Concrete Structures Standard, Part 1- The Design of
Concrete Structures, New Zealand Standand.
Özmen, H.B.,İnel, M., Bilgin, H. (2007). Sargılı beton davranışının betonarme
eleman ve sistem davranışına etkisi. Gazi Üniversitesi Mühendislik
Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt. 22, No. 2. Sayfa. 375-383.
Park,R., Priestley M.J., Gill, W.D. (1982). Ductility of square confined concrete
columns. Journal of Structural Division,ASCE, Vol. 108, pp. 929-950.
Razvi,S., Saatcioglu, M. (1999). Confinement model for high strength concrete.
ASCE, Journal of Structural Engineering, Vol. 125, No.3, pp.281-9.
RBTEHE (2013). Riskli Binaların Tespit Edilmesi Hakkındaki Esaslar, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı, Ankara
Roy, H.E.H., Sozen, M.A. (1964). Ductility of concrete. Proceedings of the
International Symposium on the Flexural Mechanics of Reinforced
Concrete, ASCE-ACI, pp. 213-224, Maimi.
Saatcioglu, M., Razvi S.R. (1992). Strength and ductility of confined concrete.
Journal of Structural Engineering, ASCE, Vol. 118, No. 6, pp.1590-
607.
Samani, A.J., Attard, M.M. (2012). A stress- strain model for uniaxial and confined
concrete under compression. Engineering Structures, Vol 41, pp.335-
349.
Scott, B.D., Park, R., Priestley M.J.N. (1982). Stress-strain behavior of concrete
confined by overlapping hoops at ow and high strain rates. ACI Journal,
Vol. 79, No.1, pp. 13-27.
Sheikh, S.A. (1982). A comparative study of confinement models. Journal of the
American Concrete Institute, Vol. 79, No. 3, pp. 296-305.
Sheikh, S.A., Uzumeri, S.M. (1982). Analytical model for concrete confinement in
tied columns. Journal of Structural Division, Vol. 108, No.12, pp.2703-
2722.
Soliman, M.T.M., Yu, C.M. (1967). The flextural stress strain relationship of
concrete confined bu rectangular transverse reinforcement. Magazine
of Concrete Research, Vol.19, No.61, pp.223-238.
Vallenas, J., Bertero, V.V., Popov, E.P.(1977). Concrete confined by rectangular
hoops and subjected to axial loads. Earthquake Engineering Research
Center, Collage of Engineering, University of California, Report No.
UCB/EERC- 77/13, pp. 114
Wang, Y.C., Hsu, K. (2008). Design of frp-wrapped reinforced concrete columns for
enhancing axial load carrying capacity. Composite Structures, Vol. 82,
Issue.1 , pp. 132-139
81
82
EKLER
EK A: Numunelerin eksenel basınç altında gösterdiği davranışlar

EK B: Numunelerin deney görüntüleri ve gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
EK C: Matematiksel modellere göre deney numunelerinin incelenmesi
EK D: Numunelerin hasar görüntüleri
83
84
EK A: Numunelerin eksenel basınç altında gösterdiği davranışlar
Çizelge A.1. Numune davranışları
Maksimum
Numune Adı Gözlenen Hasarlar
Yük (kN)
İlk çatlak, 756 kN'da A yüzünde diagonal

şekilde oluştu. Benzer şekilde bir çatlak D
yüzünde de meydana geldi. Numune çok
E01 (S-Etriyesiz) bombe yapmadan kabuk dökmeye başladı 758
ve çatlaklar ilerledi. Köşeler 694 kN'da
ayrıldı. Kırılmaların ve dağılmaların
oldukça ani olduğu gözlendi.
707,6 kN'da A yüzünün AD köşesinde ilk
dikine çatlak görüldü. 732 kN'da AB ve
AD köşeleri ayrılma gözlendi. Diğer
yüzlerde pul şekilde kabuk attı.
Maksimum yükü aştıktan sonra 691 kN'da
bütün köşelerde ayrılma gözlendi, bütün
yüzeylerde dökülmeler arttı. Kırılmaların
E02 (S-Etriyesiz) oldukça ani, çatlak devam hızının oldukça 734
yüksek olduğu belirlendi. Özellikle
köşeler beklenmedik dağılmalar gösterdi.
552 kN'da bütün köşeler kendini bıraktı,
462 kN'da numunenin bütün yüzeyleri
ciddi hasar aldı, orta kısımlarda bombeler
oluştu. Betonun un gibi döküldüğü
gözlendi.
İlk çatlak 686 kN'da C yüzünde yatay, A
yüzünde dikey olarak gözlendi. 785 kN'da
A, B ve D yüzü pul dökmeye başladı. CD
köşesinde meydana gelen dikine çatlaklar
köşeyi düşmeye zorladı. 798 kN'da A
yüzünde ortadan bombe yaptı, bu yükte
E03 (S90-40) bütün köşelerde belirgin ayrılma çatlakları 798.7
mevcuttur. 648,7 kN'da numune içindeki
beton kum gibi çatlaklardan dökülmeye
başladı. 632 kN'da A yüzü dağılmuş, C ve
D yüzleri belirgin H hasarı aldı, B
yüzünde de şişme gözlendi. 562,7 kN'da
beton tamamen özelliğini yetirmiştir.
85
İlk hasar 783,4 kN'da kolonun B yüzünde
orta kısımlarda pul pul dökülme ile
başladı. C yüzünde dikine çatlaklar bu
yükte gözükmeye başladı. Maksimum
yükten sonra 753 kN'da B yüzü
köşelerinde dağılma gözlendi. Buna bağlı
olarak C yüzünde de hasar meydana geldi.
E04 (S90-80) C yüzü köşelerinde başlayan hasar, CD 789
köşesi ile devam edip D yüzünde H
şeklinde hasar meydana getirdi. 610
kN'da D yüzü özellikle orta kısımdan, B
yüzü özellikle köşelerden oldukça hasar
aldı. 530 kN'da bütün köşeler düştü, 447
kN'da A ve C yüzü darmadağın, B ve D
yüzü ciddi bombe yapmış durumdaydı.
İlk hasar 732 kN'da A yüzünde orta
kısımlarda oluştu. Diğer yüzlerde ve
köşelerde dikine çatlaklar oluştu. D
yüzündeki diagonal çatlaklar gözlendi.
Maksimum yükten sonra 786 kN'da
köşelerde dikine çatlaklar ayrılma
E05 (S112,5-40) çatlaklarına dönüşmeye başladı, bütün 816.5
yüzeylerde kabuk dökümü hızlandı. 702
kN'da H şeklinde hasarlar belirginleşti ve
numunede bombeleşme gözlendi. 664
kN'da köşeler ayrıldı. 498,8 kN'da bombe
görünümü çok belirgindir, kum saati
görüntüsü ortaya çıktı.
İlk hasar kolonun A yüzünde ve 770 kN'da
oluştu. Bu yükte C yüzü sağ ve sol üstte
dikine çatlaklar kendini gösterdi. Ve 783
kN'da belirgin şekilde H çatlakları oluştu.
Maksimum yükten sonra 780 kN'da kabuk
atma bütün yüzeylerde başladı. 744 kN'da
E06 (S112,5-80) 785
bütün köşeler döküldü, orta kısımlar şişkin
ve hasarlı duruma geçtiler. Numune kum
saati görünüşüne sahip oldu. 610 kN'da
bütün yüzeylerde hasar belirgin şekilde
gözlendi, çekirdek alanın çalıştığı
belirlendi.
86
İlk çatlak 730 kN'da A yüzünün tam
ortasında düşey şekilde oluştu. B yüzünde
kabarmalar başladı, C ve D yüzünde
ortadan başlayan ve köşelere doğru devam
eden yatay çatlak oluşumu gözlendi. 791
kN'da bütün yüzeylerde çatlaklar belirgin
oldu. 739,5 kN'da bütün yüzeylerde ve
köşelerde hasar gözlenmesine rağmen
E07 (S135-40) 794
numune kendini bırakmadı. 719,2 kN'da
beton kendini yavaş yavaş kabuk atmaya
zorluyor. Dikkat çeken, önemli kısımda
çatlağın dikine çatlak olmasıdır. 645
kN'da AB ve AD köşesi ayrılırken, 569
kN'da diğer köşeler dağıldı. 425 kN'da
tüm köşeler dağıldı. Numunede kum saati
yapısı ortaya çıktı.
İlk çatlak 764 kN'da A yüzünde sağ altta
diagonal şekilde oluştu, üste ve ortaya
doğru yayıldı. Maksimum yükü geçtikten
sonra 781 kN'da tüm yüzeylerde kabuk
dökme gözlendi. 758 kN'da C yüzünde
dikine çatlaklar oluştu, köşeler açılmaya
başladı. Özellikle orta kısımlarda H
E08 (S135-80) 794
şeklindeki çatlaklar belirginleşti. 715
kN'da bütün yüzler kabuk atma
eğilimindelerdi. 684 kN' a gelindiğinde, D
yüzü bombe yaparak kabuk atma işlemini
tamamladı, B yüzünde kabuk atma devam
ederken bombe gözlendi. 574 kN'da tüm
köşeler dağıldı, kabuklar atıldı.
706 kN'da AD köşesinde ilk çatlak
diagonal olarak görüldü. 1070 kN'da
sadece AB ve AD köşelerinde ayrılma
isteği belirgindir. 1133 kN'da köşelerde
diagonal çatlakların yanına da dikine
çatlaklar da oluştu. FRP sargılaması
olduğu için köşelere doğru dikine çatlaklar
her yüzde belirgin bir şekilde gözlendi. B
E09 (R- Etriyesiz) yüzünde kabuk atma başladı ve H şeklinde 1143
hasar gözlendi. Maksimum yükü geçtikten
sonra hemen her yüzde aniden oluşan
ciddi hasarlar mevcuttur. A yüzü büyük
bir hızla kabuk attı. 964 kN'da A
yüzündeki kabuk atma tamamlandı.
Köşelerde çok belirgin bir hasar
gözlenmedi, yalnız B ve D yüzlerinde
şişme gözlendi.
87
İlk çatlak 946 kN'da A yüzü sağ ortada
diagonal olarak meydana geldi. B yüzü ve
C yüzü ortalarında dikine çatlaklar
oluştuğu gözlendi. 1126 kN'da AB
köşesinde ayrılma gözlendi. 1163 kN'da B
yüzü kabuk atmaya başladı. A ve C
E10 (R- Etriyesiz-2) yüzünde boylu boyunca kılcal çatlaklar 1165
gözlenmiştir. Maksimum yükten sonra
1080 kN 'da kabuk atma hızlandı, 946
kN'da bütün köşelerde ayrılma gözlendi.
827 kN'da bütün köşeleri dağılmış ve
kabuk atmış olmasına rağmen beton
çalışmaya devam etti.
İlk çatlak 1071 kN'da A yüzünde AB
köşesinde dikey olarak oluştu ve hızlı bir
şekilde bütün yüzeye yayıldı. 1149 kN'da
AD köşesinde de benzer büyüklükte bir
çatlak görüldü. 1228 kN'da A ve D
yüzünde kabuk dökülmesi gözlenmekle
E11 (R- 90-40-Ç'lu) 1272
beraber, D yüzünde H şeklinde hasar
oluştuğu belirlendi. 1171 kN'da bütün
köşeler ayrıldı.1061 kN'da beton
dağılmaya devam etti, el ile rahatlıkla
koparılabildiği gözlendi, numune kum
saati formunu kazandı.
971 kN'da A yüzü alt ortalarında ilk çatlak
dikey olarak oluştu. Aynı yükte, C yüzü
ortaları alt kısımda dikey çatlaklar
gözükmeye başlarken, köşelerde de kılcal
çatlaklar oluştu. 1112 kN'da tüm
yüzeylerde dikine çatlaklar gözlendi,
kabuk atmalar başladı. Maksimum yükten
sonra A yüzünde kabuk atma hızlandı,
E12 (R- 90-80-Ç'lu) 1160 kN'da bütün köşeler darmadağın 1220
oldu. 1071 kN'da köşeler numuneden
ayrıldı, fakat çekirdek alanın çalıştığı,
numunenin 2,5 cm' lik paspayını atmaya
çalıştığı gözlendi. 959 kN numune hasar
almaya devam etti. R-Etriyesiz' e benzer
şekilde kırılma gözlendi, etriyenin iyi
çalışmadığı not edildi. Betonun ufalandığı
gözlendi.
88
1045 kN'da C yüzünde ortada dikine
oluşan kılcal çatlaklar gözlendi. D yüzü
orta bölgelerde enine çatlaklar oluştu,
betonun kabuk dökmek için uğraştığı
gözlendi. 1219 kN' da A yüzü alt köşesi
birden açılma gösterdi. 1250 kN'da
numune üzerinde bariz bombeleşme
E13(R- 112,5-40-
yapısı gözlendi. Maksimum yükten sonra 1272
Ç'lu)
C yüzü bombeleşmeden sonra köşeleri
patlamaya başladı. B ve D yüzlerinde
kabuk dökme hızlandı. 1162 kN'da
köşelerde ani ayrılmalar gözlendi. 1120
kN'da sargılanmış alan dışındaki bölgenin
döküldüğü, dikine çatlakların oldukça
belirgin olduğu gözlendi.
İlk hasar 1180 kN'da C yüzü alt ortalarında
dikey çatlak olarak gözlendi, 1263 kN'da
A köşesinde çatlak görüldü, bu çatlak
köşelerin ilk çatlağı olarak not edildi. 1302
kN'da tüm yüzeylerde pul şeklinde
dökülmeler başladı. Numunede dikkat
çeken en önemli nokta, numune köşelerin
E14(R- 112,5-80-
ayrılmasından çok kabuk atmak için 1306
Ç'lu)
çalışıyor. 1293 kN'da bütün yüzlerde
kabuk atma işlemi hızlandı.1242 kN'da
köşeler yeni yeni ayrılmaya başladı. 910
kN'da numune kum saati formuna
gelmeye çalıştığı gözlendi, 706 kN'da
çekirdek alan çalıştı, numune kum saati
görüntüsünü aldı.
İlk hasar 1050 kN'da A yüzü alt
ortalarında dikey olarak meydana geldi. C
yüzünde de yüzey boyunca dikine
çatlaklar gözlendi. 1345 kN'da A yüzü
boyunca oluşan çatlaklardan pul pul
dökülme başladı. Köşelerde hafif
ayrılmalar gözlendi. 1391 kN'da beton
maksimum dayanıma ulaştıktan sonra A
yüzünde kabuk atma hızlandı, köşelerde
belirgin çatlaklar gözlendi, C yüzünde
E15 (R- 135-40-Ç'lu) 1391
hala çatlama başlamadı, bu durum yükün
numune üzerinde düzgün dağılmadığını
göstermektedir. 1310 kN'da B ve D yüzü
kabuk atarken, A ve C yüzünü köşelerinde
dikine çatlaklar görüldü. 1265 kN'da C
yüzü oldukça çok hasar aldı, A yüzü
köşeler ayrıldı, yüzey paspayını attı, B ve
D yüzünde de benzer hasarlar
gözükmektedir. 4 cm kanca boyunun
betonu tutmadığı gözlendi.
89
İlk hasar 1115 kN'da AD köşesinde
meydana geldi, köşe ayrımı bu yükte belli
oldu. Aynı yükte CD köşesinde de dikine
çatlaklar oluştu. 1241 kN'da A ve D
yüzünde kabuk atma başladı. 1275 kN'da
A ve C yüzünde köşelerde dikey, ortalarda
yatay çatlak oluşumu gözlendi.
E16 (R- 135-80-Ç'lu) 1276
Maksimum yükten sonra 1259 kN'da
yüzeylerde kabuk atma hızlandı. 1068
kN'da bütün yüzeylerde hasar var, numune
kum saati formuna gelmeye çalışıyor ama
diğer numunelerden daha kalın bir
görüntü ortaya çıktı. Çekirdek alanın daha
iyi çalıştığı gözlendi.
1043 kN 'da ilk çatlak ani olarak A
yüzünde ortaya yakın dikey şekilde
meydana geldi. 1139 kN'da köşelerde de
aynı çatlaklar gözlendi. CD köşesinde
ufak diagonal çatlaklarla birlikte dikine
çatlaklar oluştu. 1248 kN'da köşelerde
E17 (R- 90-40-Ç'suz) çatlaklar belirginleşti. 1299 kN' da köşeler 1305
ayrılmaya başladı. 1302 kN'da D yüzüne
kabuk atma gözlendi. Çatlakların çok hızlı
oluştuğu ve derin ilerlediği gözlendi.
Maksimum yükü geçtikten sonra numune
darmadağın oldu. Köşeler dağıldı, kabuk
dökümü hızlandı, beton ufalandı.
İlk hasar AD alt köşesinde diagonal olarak
1130 kN'da oluştu. 1183 kN'da boydan
boya köşede çatlak gözlendi. Bu yükte CD
köşesi dikey çatlakların oldukça belirgin
olduğu ve ayrılmaya çalıştığı gözlendi.
Maksimum yükü geçtikten sonra C ve D
E18 (R- 90-80-Ç'suz) yüzünde hızlı bir kabuk atma, AD 1235
köşesinde ayrılma başladı. 1185 kN'da A
yüzü ve B yüzünde birden kabuk atma
başladı. Bütün yüzeylerin hızla kabuk
atması devam ediyor, köşeler belirgin
şekilde ayrıldı. 956 kN'da hasarın çok
derin ve belirgin olduğu gözlendi.
90
İlk olarak 1058 kN'da A yüzü ortalarında
dikey çatlak meydana geldi. 1175 kN' da
A ve C yüzünde yavaşça kabuk dökme
belirtileri başladı, köşelerde kırılma
çatlakları gözlendi. 1224 kN'da
E19 (R- 112,5-40- numunenin her yüzünde kabuk atma
1230
Ç'suz) çatlakları belirginleşti. Maksimum yükü
geçtikten sonra A yüzünde köşeler ve
ortada dikine çatlaklar, B ve C yüzünde
orta bölgelerde pul pul dökülmeler, D
yüzünde şişme gözlendi. 1143 kN'da
bütün yüzlerde belirgin hasar gözlendi.
1150 kN'da AD köşesinde dikine çatlaklar
oluşmaya başladı, aynı zamanda CD
köşesi de belirgin bir çatlakla ayrılma
sınırını çizdi, orta bölgelerde yavaşça
dökülme başladı, C yüzünün iki köşesinde
de ezilmeler gözlendi. 1221 kN'da A
yüzünde dikine çatlaklar dikkat çekiciydi,
fakat C yüzünde de dağılmalar gözledi. B
E20 (R- 112,5-80- ve D yüzlerinde kabuk dökme başladı.
1223
Ç'suz) Maksimum yükten sonra 1170 kN'da C
yüzü köşeleri rahatlıkla ayrıldı. 1146
kN'da numune yüzeyinde oldukça dikey
çatlak mevcuttur. 878 kN'da B ve D
yüzeyleri dağıldı. A yüzeyinde köşeler
düştü, fakat daha fazlası düşme
eğilimindeydi, C yüzü kabuk kısmını
büyük ölçüde atmasına rağmen hala
numune kum saati formuna kavuşamadı.
İlk çatlak 1075 kN'da CD ve CB köşesinde
dikey olarak başladı. Ayrıca C yüzü orta
bölgelerde pul pul dökülme başladı. DC
köşesinde de benzer dikine çatlaklar
görüldü. 1176 kN'da yükün düzgün
dağılmadığı tespit edildi. C yüzünde hasar
çok belirginken A yüzü henüz o kadar
E21 (R- 135-40- hasar almadı. Maksimum yükten sonra
1218
Ç'suz) 1209 kN'da A köşe kısımlarında çatlaklar
derinleşmeye başladı, hasar daha çok
köşelerde belirginleşti. 1182 kN'da D yüzü
orta bölgelerde bombeleşme gözlendi.
1111 kN'da C yüzünde kabuk dökülmüş
ve köşeler dağılmışken A yüzünde hasar
yeni başladı. 794 kN'da C yüzü hala
köşelerden ayrılma eğilimindeydi.
91
1166 kN'da AD üst köşede ilk çatlak
meydana geldi. 1250 kN'da çatlak ve A
yüzeyinde dökülmelerin arttığı gözlendi.
Benzer çatlaklar CD köşesinde de fark
edildi. Maksimum yükten sonra 1236
kN'da A ve C yüzlerinde kabuk dökümü
başladı, D ve B yüzlerinde ayrıca dikine
çatlakların da oluştuğu gözlendi. 1153
kN'da bütün köşelerde hasar görüldü.
E22 (R- 135-80- 1103 kN' da A yüzünün iki köşesi de
1255
Ç'suz) ayrıldı, C yüzü kabuk atma işlemini
tamamladı, D yüzünde şişme ve kabuk
atma gözlendi. 1050 kN'da numunenin
tamamında köşelerde başlayan dikey
çatlaklar yatay yönde ilerlemeye başladı.
960 kN'da bütün yüzeylerde hasarın
belirgin olduğu gözlendi. 806 kN'da etriye
dışında kalan bütün bölümlerde beton
dökülürken, çekirdek alanın oldukça iyi
çalıştığı gözlendi.
92
EK B: Numunelerin deney görüntüleri ve gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
B.1 E01(S-Etriyesiz) Numunesi

Kare numunelerin sonuçlarını karşılaştırmak için üretilen 1. Referans numunesine ait
bilgiler, gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi ve fotoğraflar aşağıda verilmiştir.
Çizelge B.1. E01 (S-Etriyesiz) deney bilgileri.

b (mm) d (mm) H (mm) fco (MPa) fcc (MPa) E
250 249 514 11,95 12,18 19861
Şekil B.1: E01 (S-Etriyesiz) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası görünümleri.
14,0
12,0 S_Etriyesiz_(1)
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025
Şekil B.2: E01 (S-Etriyesiz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
93
B.2 E02 (S-Etriyesiz _2) Numunesi
Kare numunelerin sonuçlarını karşılaştırmak için üretilen 2. Referans numunesine ait
bilgiler, gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi ve fotoğraflar aşağıda verilmiştir.
Çizelge B.2. E02 (S-Etriyesiz 2) deney bilgileri

251 249,5 523 11,94 11,71 21586
Şekil B.3: E02 (S-Etriyesiz 2) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası

görünümleri
14,0
S_Etriyesiz_(2)
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025
Şekil B.4: E02 (S-Etriyesiz_2) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
94
B.3 E03 (S-90-40) Numunesi
90 derece kanca açısı ve 40 mm kanca boyuna sahip numunesine ait bilgiler,
gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi ve fotoğrafları aşağıdaki gibidir.
Çizelge B.3 E03( S-90-40) deney bilgileri.

250,5 248,5 515,75 11,95 12,83 16919
14,0
12,0 S_90_40
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil B.6: E03 (S-90-40) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
95
90 derece kanca açısı ve 80 mm kanca boyuna sahip numunesine ait bilgiler, gerilme-
şekildeğiştirme ilişkisi ve fotoğrafları aşağıdaki gibidir.
Çizelge B.4. E04( S-90-80) deney bilgileri.

250,5 250 511,75 11,948 12,596 15820
14,0
12,0 S_90_80
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03
96
B.5 E05 (S-112,5-40) Numunesi
112,5 derece kanca açısı ve 40 mm kanca boyuna sahip numunesine ait bilgiler,
Çizelge B.5: E05( S-112,5-40) Deney Bilgileri.

250 254,5 516,75 11,948 12,839 16181
Şekil B.9: E05 (S-112.5-40) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası görünümleri
14,0
S_112,5_40
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil B.10: E05 (S-112,5-40) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
97
B.6 E06 (S-112,5-80) Numunesi
112.5 derece kanca açısı ve 80 mm kanca boyuna sahip numunesine ait bilgiler,
Çizelge B.6. E06( S-112,5-80) deney bilgileri

251 250 509,75 11,948 12,512 16614
Şekil B.11: E06 (S-112,5-80) numunesinin deney öncesi ve deney sonrası

görünümleri.
14,0
S_112,5_80
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil B.12: E06 (S-112,5-80) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
98
Çizelge B.7. E07 ( S-135-40) deney bilgileri.

250,5 252 510 11,95 12,59 16945
14,0
S_135_40
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil B.14: E07 (S-135-40) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
99
Çizelge B.8. E08 ( S-135-80) deney bilgileri.

250,5 250,5 510,5 11,95 12,66 13498
14,0
12,0 S_135_80
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
100
B.9 E09 (R-Etriyesiz-1) Numunesi
Dikdörtgen numunelerin sonuçlarını karşılaştırmak için üretilen 1. Referans
numunesine ait bilgiler, gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi ve fotoğraflar aşağıda
verilmiştir.
Çizelge B.9. E09 ( R-Etriyesiz-1) deney bilgileri.

374 251,5 499 12,23 12,15 17898

görünümleri
14,0
R_Etriyesiz_(1)
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025
Şekil B.18: E09 (R-Etriyesiz-1) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
101
B.10 E10 (R-Etriyesiz-2) Numunesi
Dikdörtgen numunelerin sonuçlarını karşılaştırmak için üretilen 2. Referans
numunesine ait bilgiler, gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi ve fotoğraflar aşağıda
verilmiştir.
Çizelge B.10. E10 ( R-Etriyesiz-2) deney bilgileri

375 252,5 513,5 12,23 12,30 19311

görünümleri
14,0
R_Etriyesiz_(2)
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025
Şekil B.20: E10 (R-Etriyesiz-2) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
102
B.11 E11 (R-90-40-Ç’lu) Numunesi
90 derece kanca açısı ve 40 mm kanca boyuna sahip çirozlu numuneye ait bilgiler,
Çizelge B.11. E11 ( R-90-40-Ç’lu) deney bilgileri.

375 250 514,5 12,23 13,57 18707

görünümleri
16,0
14,0 R_90_40_C'u
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil B.22: E11 (R-90-40-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
103

376 251,5 508 12,23 12,90 21166

görünümleri
14,0
R_90_80_C'lu
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05
104
B.13 E13 (R-112,5-40-Ç’lu) Numunesi
112.5 derece kanca açısı ve 40 mm kanca boyuna sahip çirozlu numuneye ait bilgiler,
Çizelge B.13. E13 ( R-112,5-40-Ç’lu) deney bilgileri.

375 255 513 12,23 13,30 18695

görünümleri
14,0
R_112,5_40_C'lu
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil B.26: E13 (R-112,5-40-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
105
B.14 E14 (R-112,5-80-Ç’lu) Numunesi
112,5 derece kanca açısı ve 80 mm kanca boyuna sahip çirozlu numuneye ait bilgiler,
Çizelge B.14. E14 ( R-112,5-80-Ç’lu) Deney Bilgileri

375 248 513,3 12,23 14,04 19218

görünümleri
16,0
14,0 R_112,5_80_C'lu
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil B.28: E14 (R-112,5-80-Ç’lu) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
106
Çizelge B.15 E15 ( R-135-40-Ç’lu) Deney Bilgileri

375 251,5 507,3 12,23 14,75 23725

görünümleri
16,0
14,0 R_135_40_C'lu
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
107

374 248 508,5 12,23 13,78 20799

görünümleri
16,0
R_135_80_C'lu
14,0
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
108
B.17 E17 (R-90-40-Ç’suz) Numunesi
90 derece kanca açısı ve 40 mm kanca boyuna sahip çirozsuz numuneye ait bilgiler,
Çizelge B.17. E17 ( R-90-40-Ç’suz) deney bilgileri
b (mm) d (mm) H (mm) fco (MPa) fcc (MPa) E (MPa)

375,5 251,5 516,3 12,23 13,82 20049

görünümleri
16,0
R_90_40_C'u
14,0
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil B.34: E17 (R-90-40-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
109
Çizelge B.18. E18 ( R-90-80-Ç’suz) deney bilgileri

375 248,5 504,3 12,23 13,25 18777

görünümleri
14,0
12,0 R_90_80_C'suz
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03
110
B.19 E19 (R-112,5-40-Ç’suz) Numunesi
112.5 derece kanca açısı ve 40 mm kanca boyuna sahip çirozsuz numuneye ait bilgiler,
Çizelge B.19. E19 ( R-112,5-40-Ç’suz) deney bilgileri.

374,5 250 504,8 12,23 13,14 21165

görünümleri
14,0
R_112,5_40_C'suz
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil B.38: E19 (R-112,5-40-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
111
B.20 E20 (R-112,5-80-Ç’suz) Numunesi
112.5 derece kanca açısı ve 80 mm kanca boyuna sahip çirozsuz numuneye ait bilgiler,
Çizelge B.20. E20 ( R-112,5-80-Ç’suz) deney bilgileri.

374 250,5 520,3 12,23 13,05 18353

görünümleri.
14,0
R_112,5_80_C'suz
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03
Şekil B.40: E20 (R-112,5-80-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
112
Çizelge B.21. E21 ( R-135-40-Ç’suz) deney bilgileri.

375 249 518 12,23 13,04 21711

görünümleri
14,0
R_135_40_C'suz
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
113
Çizelge B.22. E22 ( R-135-80-Ç’suz) deney bilgileri.

376 251,5 507 12,23 13,27 19230

görünümleri.
14,0
R_135_80_C'suz
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil B.44: E22 (R-135-80-Ç’suz) numunesinin gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi.
114
EK C: Matematiksel modellere göre deney numunelerinin incelenmesi
C.1 Mander Modeline Göre Deney Numunelerinin İncelenmesi
C.1.1 Mander Modeline Göre Kare Numunelerin İncelenmesi

b= 250 mm h=500 mm Sargı donatısı 6Φ8/100 Paspayı 25 mm
a= 192 mm ( merkezden merkeze)
𝑓𝑐𝑜 = 𝑓𝑐𝑘 = 11,95 𝑀𝑃𝑎 𝑓𝑦𝑤𝑘 = 350 𝑀𝑃𝑎
𝐴𝑠𝑝 2 ∗ 50
𝜌𝑠𝑥 = 𝜌𝑠𝑦 = = = 5,21 ∗ 10−3
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑥 100 ∗ 192
𝜀𝑐𝑜 = 0,002
𝑠 𝑠 100 100
𝑘𝑒 = (1 − ( )) ∗ (1 − ( )) = (1 − ( )) ∗ (1 − ( ))
2 ∗ 𝑏𝑘𝑥 2 ∗ 𝑏𝑘𝑦 2 ∗ 192 2 ∗ 192
= 0,547
𝑓𝑒𝑥 = 𝑘𝑒 ∗ 𝜌𝑥 ∗ 𝑓𝑦𝑤 = 0,547 ∗ 5,21 ∗ 10−3 ∗ 350 = 0,997 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑒𝑦 = 𝑘𝑒 ∗ 𝜌𝑦 ∗ 𝑓𝑦𝑤 = 0,547 ∗ 5,21 ∗ 10−3 ∗ 350 = 0,997 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑙 = 0,5 ∗ 𝑘𝑒 * 𝜌𝑠 ∗ 𝑓𝑦𝑤 = 0,5 ∗ 0,547 ∗ 5,21 ∗ 10−3 ∗ 350 = 0,499 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑙 𝑓𝑙
𝜆𝑐 = (2,254 ∗ √1 + (7,94 ∗ )) − (2 ∗ ) − 1,254
𝑓𝑐𝑜 𝑓𝑐𝑜
0,997 0,997
𝜆𝑐 = (2,254 ∗ √1 + (7,94 ∗ )) − (2 ∗ ) − 1,254 = 1,263
2 ∗ 11,95 2 ∗ 11,95
𝑓𝑐𝑐 = 𝜆𝑐 ∗ 𝑓𝑐𝑜 = 1,263 ∗ 11,95 = 15,09 𝑀𝑃𝑎

𝜀𝑐𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 ∗ (1 + 5(𝜆𝑐 − 1)) = 0,002 ∗ (1 + 5(1,263 − 1)) = 4,63 ∗ 10−3
𝐸𝑐 = 5000 ∗ √𝑓𝑐𝑜 = 5000 ∗ √11,95 = 17284 𝑀𝑃𝑎

𝑓𝑐𝑐 15,09
𝐸𝑆𝐸𝐶 = = = 3259 𝑀𝑃𝑎
𝜀𝑐𝑐 4,63 ∗ 10−3
𝜀𝑐 0,004
𝑥= = = 0,864
𝜀𝑐𝑐 4,63 ∗ 10−3
𝐸𝑐 17284
𝑟= = = 1,232
𝐸𝑐 − 𝐸𝑆𝐸𝐶 17284 − 3259
𝑟 1,232
𝑓𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 ∗ 𝑥 ∗ 𝑟
= 15,09 ∗ 0,864 ∗ = 15,06 𝑀𝑃𝑎
𝑟−1+𝑥 1,232 − 1 + 0,8641,232
115
16,0
"Mander Modeli_Kare
14,0
Numune"
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil C.1: Mander modeline göre kare numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
C.1.2 Mander Modeline Göre Dikdörtgen Numunelerin İncelenmesi

b= 250 mm h=500 mm Sargı donatısı 6Φ8/100 Paspayı 25 mm
a= 192 mm ( merkezden merkeze) 𝑏𝑘𝑥 = 325 𝑚𝑚 𝑏𝑘𝑦 = 200 𝑚𝑚
𝑓𝑐𝑜 = 𝑓𝑐𝑘 = 12,228 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑦𝑤𝑘 = 350 𝑀𝑃𝑎
C.1.2.1 Çirozlu Numune :

𝐴𝑠𝑝 3 ∗ 50
𝜌𝑠𝑥 = = = 4,732 ∗ 10−3
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑥 100 ∗ 317
𝐴𝑠𝑝 2 ∗ 50
𝜌𝑠𝑦 = = = 5,208 ∗ 10−3
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑦 100 ∗ 192
𝜌𝑠 = 𝜌𝑠𝑥 + 𝜌𝑠𝑦 = (4,732 + 5,208) ∗ 10−3 = 9,94 ∗ 10−3
𝑠 𝑠 100 100
𝑘𝑒 = (1 − ( )) ∗ (1 − ( )) = (1 − ( )) ∗ (1 − ( ))
2 ∗ 𝑏𝑘𝑥 2 ∗ 𝑏𝑘𝑦 2 ∗ 317 2 ∗ 192
= 0,623
𝑓𝑒 = 𝑘𝑒 ∗ 𝜌𝑠 ∗ 𝑓𝑦𝑤 = 0,623 ∗ 9,94 ∗ 10−3 ∗ 350 = 2,17 𝑀𝑃𝑎
2,17 2,17
𝜆𝑐 = (2,254 ∗ √1 + (7,94 ∗ )) − (2 ∗ ) − 1,254 = 1,512
2 ∗ 12,228 2 ∗ 12,228
𝑓𝑐𝑐 = 𝜆𝑐 ∗ 𝑓𝑐𝑜 = 1,512 ∗ 12,228 = 18,49 𝑀𝑃𝑎

𝜀𝑐𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 ∗ (1 + 5(𝜆𝑐 − 1)) = 0,002 ∗ (1 + 5(1,512 − 1)) = 7,12 ∗ 10−3
116
𝐸𝑐 = 5000 ∗ √𝑓𝑐𝑜 = 5000 ∗ √12,228 = 17484 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑐𝑐 12,228
𝐸𝑆𝐸𝐶 = = = 1717 𝑀𝑃𝑎
𝜀𝑐𝑐 7,12 ∗ 10−3
𝜀𝑐 0,004
𝑥= = = 0,562
𝜀𝑐𝑐 7,12 ∗ 10−3
𝐸𝑐 17484
𝑟= = = 1,109
𝐸𝑐 − 𝐸𝑆𝐸𝐶 17484 − 1717
𝑟 1,109
𝑓𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 ∗ 𝑥 ∗ = 18,49 ∗ 0,562 ∗ = 18,1 𝑀𝑃𝑎
𝑟 − 1 + 𝑥𝑟 1,109 − 1 + 0,5621,109
C.1.2.2 Çirozsuz Numune :

𝐴𝑠𝑝 2 ∗ 50
𝜌𝑠𝑥 = = = 3,155 ∗ 10−3
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑥 ∗ 𝑏𝑘𝑥 100 ∗ 317
𝐴𝑠𝑝 2 ∗ 50
𝜌𝑠𝑦 = = = 5,208 ∗ 10−3
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑥 ∗ 𝑏𝑘𝑦 100 ∗ 192
𝜌𝑠 = 𝜌𝑠𝑥 + 𝜌𝑠𝑦 = (3,155 + 5,208) ∗ 10−3 = 8,363 ∗ 10−3
𝑠 𝑠 100 100
𝑘𝑒 = (1 − ( )) ∗ (1 − ( )) = (1 − ( )) ∗ (1 − ( ))
2 ∗ 𝑏𝑘𝑥 2 ∗ 𝑏𝑘𝑦 2 ∗ 317 2 ∗ 192
= 0,623
𝑓𝑒 = 𝑘𝑒 ∗ 𝜌𝑠 ∗ 𝑓𝑦𝑤 = 0,623 ∗ 8,363 ∗ 10−3 ∗ 350 = 1,824 𝑀𝑃𝑎
1,824 1,824
𝜆𝑐 = (2,254 ∗ √1 + (7,94 ∗ )) − (2 ∗ ) − 1,254 = 1,441
2 ∗ 12,228 2 ∗ 12,228
𝑓𝑐𝑐 = 𝜆𝑐 ∗ 𝑓𝑐𝑜 = 1,441 ∗ 12,228 = 17,62 𝑀𝑃𝑎

𝜀𝑐𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 ∗ (1 + 5(𝜆𝑐 − 1)) = 0,002 ∗ (1 + 5(1,441 − 1)) = 6,41 ∗ 10−3
𝐸𝑐 = 5000 ∗ √𝑓𝑐𝑜 = 5000 ∗ √12, 228 = 17484 𝑀𝑃𝑎

𝑓𝑐𝑐 17,62
𝐸𝑆𝐸𝐶 = = = 2748 𝑀𝑃𝑎
𝜀𝑐𝑐 6,41 ∗ 10−3
𝜀𝑐 0,004
𝑥= = = 0,624
𝜀𝑐𝑐 6,41 ∗ 10−3
𝐸𝑐 17484
𝑟= = = 1,186
𝐸𝑐 − 𝐸𝑆𝐸𝐶 17321 − 2748
𝑟 1,186
𝑓𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 ∗ 𝑥 ∗ 𝑟
= 17,62 ∗ 0,624 ∗ = 17,21 𝑀𝑃𝑎
𝑟−1+𝑥 1,186 − 1 + 0,6241,186
117
20,0
18,0
16,0
14,0
12,0
Gerilme MPa)
10,0
8,0
6,0
4,0 "Mander Modeli_Dikd_Ç'suz"
2,0 "Mander Modeli_Dikd_Ç'lu"
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04
Şekil C.2: Mander modeline göre dikdörtgen çirozlu ve dikdörtgen çirozsuz

numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
C.2 Saatçioğlu ve Razvi Modeline Göre Deney Numunelerinin İncelenmesi
C.2.1 Saatçioğlu ve Razvi Modeline Göre Kare Numunelerin İncelenmesi

b= 250 mm h=500 mm
Sargı donatısı 6Φ8/100 Paspayı 25 mm
a= 192 mm ( merkezden merkeze) 𝑏𝑘𝑥 = 𝑏𝑘𝑦 = 200 𝑚𝑚 ,
𝛼 = 90 ̊
∑ 𝐴𝑜 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼 = 2 ∗ 50 ∗ 350 ∗ sin 90 = 35000 𝑁
∑ 𝐴𝑜 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼 35000

𝜎2 = = = 1,75 𝑀𝑃𝑎
𝑠 ∗ 𝑏𝑘 100 ∗ 200
𝑏𝑘 𝑏𝑘 1,0 200 200 1,0

𝛽 = 0,26 ∗ √( ) ∗ ( ) ∗ ( ) = 0,26 ∗ √ ∗ ∗ = 0,284 ≤ 1,0
𝑎 𝑠 𝜎2 192 100 1,75
𝜎2𝑒 = 𝛽𝜎2 = 0,284 ∗ 1,75 = 0,497 𝑀𝑃𝑎

6,7 6,7
𝑘1 = 0,17
= = 7,55
(𝜎2𝑒 ) 0,4970,17
𝑘3 = 0,85 𝑘3 𝑓𝑐 = 0,85 ∗ 11,95 = 10,16 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑐𝑐 = 𝑘3 𝑓𝑐 + 𝑘1 𝜎2𝑒 = 10,16 + 7,55 ∗ 0,497 = 13,91 𝑀𝑃𝑎
118
𝑘1 𝜎2𝑒 7,55 ∗ 0,497
𝜆= = = 0,369
𝑘3 𝑓𝑐 10,16
𝜀𝑐𝑜𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 5𝜆] = 0,002[1 + 5 ∗ 0,369] = 5,69 ∗ 10−3
∑ 𝐴𝑜𝑥𝑦 sin 𝑎 2 ∗ 2 ∗ 50 ∗ sin 90
𝜌= = = 5 ∗ 10−3
𝑠 ∗ (𝑏𝑘𝑥 + 𝑏𝑘𝑦 ) 100 ∗ (200 + 200)
𝜀𝑐85 = 260 ∗ 𝜌 ∗ 𝜀𝑐𝑜𝑐 + 𝜀𝑢85 = 260 ∗ 5 ∗ 10−3 ∗ 5,69 ∗ 10−3 + 0,0038 = 0,0112
𝜎 − 𝜀 𝑒ğ𝑟𝑖𝑠𝑖𝑛𝑖𝑛 (𝑠𝑎𝑟𝑔𝚤𝑙𝚤) 𝑑𝑜ğ𝑟𝑢𝑠𝑎𝑙 𝑏ö𝑙ü𝑚ü𝑛ü𝑛 𝑒ğ𝑖𝑚𝑖 ∶

𝑑𝜎 13,91 − 0,85 ∗ 13,91
= = −379 𝑀𝑃𝑎
𝑑𝜀 5,69 ∗ 10−3 − 0,0112
−379
𝐵𝑜𝑦𝑢𝑡𝑠𝑢𝑧 𝑒ğ𝑖𝑚 = 𝐾𝑐 = = −27,25
13,91
𝐸ğ𝑟𝑖𝑛𝑖𝑛 𝑖𝑙𝑘 𝑏ö𝑙ü𝑚ü (0 ≤ 𝜀𝑐 ≤ 5,69 ∗ 10−3 )
1 1
= = 0,575
1 + 2𝜆 1 + 2 ∗ 0,369
1
2𝜀𝑐 𝜀𝑐 2 1+2𝜆
𝜎𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 [( )−( ) ]
𝜀𝑐𝑜𝑐 𝜀𝑐𝑜𝑐
2 0,575
2 ∗ 𝜀𝑐 𝜀𝑐
= 13,91 [( ) − ( ) ] (𝑀𝑃𝑎)
5,69 ∗ 10−3 5,69 ∗ 10−3
𝐸ğ𝑟𝑖𝑛𝑖𝑛 𝑖𝑘𝑖𝑛𝑐𝑖 𝑏ö𝑙ü𝑚ü ( 𝜀𝑐 ≥ 5,69 ∗ 10−3 )
𝑓𝑐𝑐 − 𝑓𝑐85
𝜎𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 + ( ) (𝜀𝑐 − 𝜀𝑐𝑜𝑐 )
𝜀𝑐𝑜𝑐 − 𝜀𝑐85
13,91 − 0,85 ∗ 13,91
= 13,91 + ( ) (𝜀𝑐 − 5,69 ∗ 10−3 )
5,69 ∗ 10−3 − 0,0112
𝜎𝑐 = 13,91 − 379(𝜀𝑐 − 5,69 ∗ 10−3 ) (𝑀𝑃𝑎)
119
16,0
14,0 "Saatcioglu Mod_Kare Num"
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil C.3:Saatçioğlu ve Razvi modeline göre kare numuneye ait gerilme-

şekildeğiştirme ilişkisi
C.2.2 Saatçioğlu ve Razvi Modeline Göre Dikdörtgen Numunelerin İncelenmesi

𝑏𝑘𝑥 = 325 𝑚𝑚 𝑏𝑘𝑦 = 200 𝑚𝑚
𝑎𝑘𝑥 = 317 𝑚𝑚 𝑎𝑘𝑦 = 192𝑚𝑚
C.2.2.1 Çirozlu Numune

∑ 𝐴𝑜𝑥 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼 2 ∗ 50 ∗ 350 ∗ 1
𝜎2𝑥 = = = 1,077𝑀𝑃𝑎
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑥 100 ∗ 325
∑ 𝐴𝑜𝑦 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼 3 ∗ 50 ∗ 350 ∗ 1
𝜎2𝑦 = = = 2,625𝑀𝑃𝑎
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑦 100 ∗ 200
𝑏𝑘𝑥 𝑏𝑘𝑥 1,0 325 325 1,0

𝛽𝑥 = 0,26 ∗ √( ) ∗ ( ) ∗ ( ) = 0,26 ∗ √ ∗ ∗ = 0,457
𝑎𝑥 𝑠 𝜎2𝑥 317 100 1,077
𝑏𝑘𝑦 𝑏𝑘𝑦 1,0 200 200 1,0

𝛽𝑦 = 0,26 ∗ √( ) ∗ ( ) ∗ ( ) = 0,26 ∗ √ ∗ ∗ = 0,232
𝑎𝑦 𝑠 𝜎2𝑦 192 100 2,625
𝜎2𝑒𝑥 = 𝛽𝑥 𝜎2𝑥 𝑣𝑒 𝜎2𝑒𝑦 = 𝛽𝑦 𝜎2𝑦

𝜎2𝑒𝑥 = 0,457 ∗ 1,077 = 0,492 𝑀𝑃𝑎
120
𝜎2𝑒𝑦 = 0,232 ∗ 2,625 = 0,609 𝑀𝑃𝑎
(𝜎2𝑒𝑥 𝑏𝑘𝑥 + 𝜎2𝑒𝑦 𝑏𝑘𝑦 ) 0,492 ∗ 325 + 0,609 ∗ 200
𝜎2𝑒 = = = 0,537 𝑀𝑃𝑎
(𝑏𝑘𝑥 + 𝑏𝑘𝑦 ) 325 + 200
6,7 6,7
𝑘1 = 0,17
= = 7,45
(𝜎2𝑒 ) (0,537)0,17
𝑘3 = 0,85 𝑘3 𝑓𝑐 = 0,85 ∗ 12,228 = 10,4 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑐𝑐 = 𝑘3 𝑓𝑐 + 𝑘1 𝜎2𝑒 = 10,4 + 7,45 ∗ 0,537 = 14,4𝑀𝑃𝑎
𝑘1 𝜎2𝑒 7,45 ∗ 0,537
𝜆= = = 0,385
𝑘3 𝑓𝑐 10,4
𝜀𝑐𝑜𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 5𝜆] = 0,002[1 + 5 ∗ 0,385] = 5,85 ∗ 10−3
∑ 𝐴𝑜𝑥𝑦 sin 𝑎 3 ∗ 2 ∗ 50 ∗ sin 90
𝜌= = = 5,71 ∗ 10−3
𝑠 ∗ (𝑏𝑘𝑥 + 𝑏𝑘𝑦 ) 100 ∗ (200 + 325)
𝜀𝑐85 = 260 ∗ 𝜌 ∗ 𝜀𝑐𝑜𝑐 + 𝜀𝑢85 = 260 ∗ 5,71 ∗ 10−3 ∗ 5,85 ∗ 10−3 + 0,0038
= 0,012
𝑑𝜎 14,4 − 0,85 ∗ 14,4
= = −351,2 𝑀𝑃𝑎
𝑑𝜀 5,85 ∗ 10−3 − 0,012
−351,2
𝐵𝑜𝑦𝑢𝑡𝑠𝑢𝑧 𝑒ğ𝑖𝑚 = 𝐾𝑐 = = −24,39
14,4
1 1
= = 0,565
1 + 2𝜆 1 + 2 ∗ 0,385
1
2𝜀𝑐 𝜀𝑐 2 1+2𝜆
𝜎𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 [( )−( ) ]
2 0,565
= 14,4 [( ) − ( ) ] (𝑀𝑃𝑎)
5,85 ∗ 10−3 5,85 ∗ 10−3
14,4 − 0,85 ∗ 14,4
= 14,4 + ( ) (𝜀𝑐 − 5,85 ∗ 10−3 )
5,85 ∗ 10−3 − 0,012
𝜎𝑐 = 14,4 − 351, (𝜀𝑐 − 5,85 ∗ 10−3 ) (𝑀𝑃𝑎)
121
C.2.2.2 Çirozsuz Numuneler
∑ 𝐴𝑜𝑥 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼 2 ∗ 50 ∗ 350 ∗ 1
𝜎2𝑥 = = = 1,077 𝑀𝑃𝑎
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑥 100 ∗ 325
∑ 𝐴𝑜𝑦 𝑓𝑦𝑤𝑘 sin 𝛼 2 ∗ 50 ∗ 350 ∗ 1
𝜎2𝑦 = = = 1,75 𝑀𝑃𝑎
𝑠 ∗ 𝑏𝑘𝑦 100 ∗ 200
𝑏𝑘𝑥 𝑏𝑘𝑥 1,0 325 332 1,0

𝛽𝑥 = 0,26 ∗ √( ) ∗ ( ) ∗ ( ) = 0,26 ∗ √ ∗ ∗ = 0,462
𝑎𝑥 𝑠 𝜎2𝑥 317 100 1,077
𝑏𝑘𝑦 𝑏𝑘𝑦 1,0 200 200 1,0

𝛽𝑦 = 0,26 ∗ √( ) ∗ ( ) ∗ ( ) = 0,26 ∗ √ ∗ ∗ = 0,284
𝑎𝑦 𝑠 𝜎2𝑦 192 100 1,75
𝜎2𝑒𝑥 = 𝛽𝑥 𝜎2𝑥 𝑣𝑒 𝜎2𝑒𝑦 = 𝛽𝑦 𝜎2𝑦

𝜎2𝑒𝑥 = 0,462 ∗ 1,077 = 0,498 𝑀𝑃𝑎
𝜎2𝑒𝑦 = 0,284 ∗ 1,75 = 0,497 𝑀𝑃𝑎
(𝜎2𝑒𝑥 𝑏𝑘𝑥 + 𝜎2𝑒𝑦 𝑏𝑘𝑦 ) 0,498 ∗ 325 + 0,497 ∗ 200
𝜎2𝑒 = = = 0,498 𝑀𝑃𝑎
(𝑏𝑘𝑥 + 𝑏𝑘𝑦 ) 325 + 200
6,7 6,7
𝑘1 = 0,17
= = 7,54
(𝜎2𝑒 ) (0,498)0,17
𝑘3 = 0,85 𝑘3 𝑓𝑐 = 0,85 ∗ 12,228 = 10,4𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑐𝑐 = 𝑘3 𝑓𝑐 + 𝑘1 𝜎2𝑒 = 10,4 + 7,54 ∗ 0,498 = 14,15 𝑀𝑃𝑎
𝑘1 𝜎2𝑒 7,54 ∗ 0,498
𝜆= = = 0,361
𝑘3 𝑓𝑐 10,4
𝜀𝑐𝑜𝑐 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 5𝜆] = 0,002[1 + 5 ∗ 0,361] = 5,61 ∗ 10−3
∑ 𝐴𝑜𝑥𝑦 sin 𝑎 4 ∗ 50 ∗ sin 90
𝜌= = = 3,81 ∗ 10−3
𝑠 ∗ (𝑏𝑘𝑥 + 𝑏𝑘𝑦 ) 100 ∗ (200 + 325)
𝜀𝑐85 = 260 ∗ 𝜌 ∗ 𝜀𝑐𝑜𝑐 + 𝜀𝑢85 = 260 ∗ 3,81 ∗ 10−3 ∗ 5,61 ∗ 10−3 + 0,0038
= 9,36 ∗ 10−3
𝑑𝜎 14,15 − 0,85 ∗ 14,15
= = −566 𝑀𝑃𝑎
𝑑𝜀 5,61 ∗ 10−3 − 9,36 ∗ 10−3
−566
𝐵𝑜𝑦𝑢𝑡𝑠𝑢𝑧 𝑒ğ𝑖𝑚 = 𝐾𝑐 = = −40
14,15

1 1
= = 0,581
1 + 2𝜆 1 + 2 ∗ 0,361
122
1
2𝜀𝑐 𝜀𝑐 2 1+2𝜆
𝜎𝑐 = 𝑓𝑐𝑐 [( )−( ) ]
2 0,581
= 14,15 [( ) − ( ) ] (𝑀𝑃𝑎)
5,61 ∗ 10−3 5,61 ∗ 10−3
14,15 − 0,85 ∗ 14,15
= 14,15 + ( ) (𝜀𝑐 − 5,61 ∗ 10−3 )
5,61 ∗ 10−3 − 9,36 ∗ 10−3
𝜎𝑐 = 14,15 − 566(𝜀𝑐 − 5,61 ∗ 10−3 ) (𝑀𝑃𝑎)
16,0
"Saatcioglu_Dikd_C'lu"
14,0
"Saatcioglu_Dikd_C'suz"
12,0
10,0
Gerilme (MPa)
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035
Şekil C.4: Saatçioğlu ve Razvi modeline göre dikdörtgen çirozlu ve dikdörtgen

çirozsuz numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
C.3 İlki Modeline Göre Deney Numunelerinin İncelenmesi
C.3.1 İlki Modeline Göre Kare Numunelerin İncelenmesi

25 mm paspayı kullanılmıştır.
𝑑𝑐 = 𝑏𝑐 = 192 mm (Enine donatının merkezinden merkezine)
𝑎 = 192 𝑚𝑚 (Etriyenin merkezinden merkezine ölçülmüştür.)
𝑤 ′ = 184 mm
𝑠 ′ = 92 mm
123
𝑛
(184)2 92 92
𝐴𝑒 = (192𝑥192 − ∑ ) ∗ (1 − ) (1 − ) = 18053 𝑚𝑚2
6 2𝑥192 2𝑥192
𝑖=1
∑ 𝐴𝑠ℎ 𝑓𝑦ℎ sin 𝑎 2𝑥50𝑥350

𝑓𝑙 = = = 1,75 𝑀𝑃𝑎
𝑠𝑏𝑐 200𝑥100
𝐴𝑐𝑐 = 192*192 = 36864 𝑚𝑚2

𝐴𝑒 18053
𝑘𝑒 = = = 0,49
𝐴𝑐𝑐 36864
𝑓𝑙′ = 𝑘𝑒 𝑓𝑙 = 0,49 x 1,75 = 0,858 MPa

𝑓𝑐′ = 11,95 MPa
′
𝑓𝑐𝑜 = 0,75 x 𝑓𝑐′ = 0,75 x 11,95 = 8,96 MPa
𝑓𝑙′ 0,858
𝑓 ′ 𝑐𝑐 = 𝑓𝑐𝑜 ′ [1 + 4,65 ′
] = 8,96 [1 + 4,65 ] = 12,95
𝑓𝑐𝑜 8,96
0,85 𝑓 ′ 𝑐𝑐 = 0,85 ∗ 12,95 = 11 𝑀𝑃𝑎
Deneyimizde enine donatı aralığı 𝑠 ≥ 9∅𝑙 olduğu için ;
𝑓𝑙′ 9∅𝑙 2 0,858 9𝑥8 2
𝜀𝑐𝑐85 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 120 ′ ] [ ] = 0,002 [1 + 120 ][ ] = 0,013
𝑓𝑐𝑜 𝑠 8,96 100
14,0
"İlki Modeli_Kare Num"
12,0
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil C.5: İlki modeline göre kare numunelere ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi
124
C.3.2 İlki Modeline Göre Dikdörtgen Numunelerin İncelenmesi
C.3.2.1 Çirozlu Numune

𝑑𝑐 = 192 mm , 𝑏𝑐 = 317 𝑚𝑚 (Enine donatının merkezinden merkezine)
𝑤𝑑′ = 184 mm , 𝑤𝑏′ = 309 mm
𝑠 ′ = 92 mm
𝑛
(𝑤 ′ )2 92 92
𝐴𝑒 = (317𝑥192 − ∑ ) (1 − ) (1 − ) = 25552,93𝑚𝑚2
6 2𝑥317 2𝑥192
𝑖=1
𝐴𝑠𝑥 2 ∗ 50
𝑓𝑙𝑥 = ∗ 𝑓𝑦ℎ = ∗ 350 = 1,83 𝑀𝑃𝑎
𝑠𝑑𝑐 100 ∗ 192
𝐴𝑠𝑦 3 ∗ 50
𝑓𝑙𝑦 = 𝑓𝑦ℎ = ∗ 350 = 1,656 𝑀𝑃𝑎
𝑠𝑑𝑐 100 ∗ 317
𝑓𝑙𝑥 𝑏𝑐𝑥 + 𝑓𝑙𝑦 𝑏𝑐𝑦 1,83 ∗ 317 + 1,656 ∗ 192
𝑓𝑙 = = = 1,764 𝑀𝑃𝑎
𝑏𝑐𝑥 + 𝑏𝑐𝑦 192 + 317
𝐴𝑐𝑐 = 192 ∗ 317 = 60864 𝑚𝑚2
𝐴𝑒 25552,93
𝑘𝑒 = = = 0,42
𝐴𝑐𝑐 60864
𝑓𝑙′ = 𝑘𝑒 𝑓𝑙 = 0,42x 1,764 = 0,74 MPa
𝑓𝑐′ = 12,228 MPa
′
𝑓𝑐𝑜 = 0,75 x 𝑓𝑐′ = 0,75 x 12,228 = 9,171 MPa
𝑓𝑙′ 0,74
𝑓 ′ 𝑐𝑐 = 𝑓𝑐𝑜 ′ [1 + 4.65 ′
] = 9,171 [1 + 4,65 ] = 12,621 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑐𝑜 9,171
0.85 ∗ 𝑓 ′ 𝑐𝑐 = 0,85 ∗ 12,621 = 10,72 𝑀𝑃𝑎
Enine donatı aralığı 𝑠 ≥ 9∅𝑙 olduğu için ;
𝑓𝑙′ 9∅𝑙 2 0,74 9𝑥8 2
𝜀𝑐𝑐85 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 120 ′ ] [ ] = 0,002 [1 + 120 ][ ] = 0,011
𝑓𝑐𝑜 𝑠 9,171 100
C.3.2.2 Çirozsuz Numune

𝑑𝑐 = 192 mm , 𝑏𝑐 = 317 𝑚𝑚 (Enine donatının merkezinden merkezine)
𝑤𝑑′ = 184 mm , 𝑤𝑏′ = 309 mm
𝑠 ′ = 92 mm
125
𝑛
(𝑤 ′ )2 92 92
𝐴𝑒 = (317𝑥192 − ∑ ) (1 − ) (1 − ) = 25552,93𝑚𝑚2
6 2𝑥317 2𝑥192
𝑖=1
𝐴𝑠𝑥 2 ∗ 50
𝑓𝑙𝑥 = ∗ 𝑓𝑦ℎ = ∗ 350 = 1,83 𝑀𝑃𝑎
𝑠𝑑𝑐 100 ∗ 192
𝐴𝑠𝑦 2 ∗ 50
𝑓𝑙𝑦 = 𝑓𝑦ℎ = ∗ 350 = 1,104 𝑀𝑃𝑎
𝑠𝑑𝑐 100 ∗ 317
𝑓𝑙𝑥 𝑏𝑐𝑥 + 𝑓𝑙𝑦 𝑏𝑐𝑦 1,83 ∗ 317 + 1,104 ∗ 192
𝑓𝑙 = = = 1,556𝑀𝑃𝑎
𝑏𝑐𝑥 + 𝑏𝑐𝑦 192 + 317
𝐴𝑐𝑐 = 192 ∗ 317 = 60864 𝑚𝑚2
𝐴𝑒 25552,93
𝑘𝑒 = = = 0,42
𝐴𝑐𝑐 60864
𝑓𝑙′ = 𝑘𝑒 𝑓𝑙 = 0,42x 1,556 = 0,65 MPa
𝑓𝑐′ = 12,228 MPa
′
𝑓𝑐𝑜 = 0,75 x 𝑓𝑐′ = 0,75 x 12,228 = 9,171 MPa
𝑓𝑙′ 0,65
𝑓 ′ 𝑐𝑐 = 𝑓𝑐𝑜 ′ [1 + 4.65 ′
] = 9,171 [1 + 4,65 ] = 12,194 𝑀𝑃𝑎
𝑓𝑐𝑜 9,171
0.85 ∗ 𝑓 ′ 𝑐𝑐 = 0,85 ∗ 12,194 = 10,36 𝑀𝑃𝑎
Enine donatı aralığı 𝑠 ≥ 9∅𝑙 olduğu için ;
𝑓𝑙′ 9∅𝑙 2 0,65 9𝑥8 2
𝜀𝑐𝑐85 = 𝜀𝑐𝑜 [1 + 120 ′ ] [ ] = 0,002 [1 + 120 ][ ] = 9,85 ∗ 10−3
𝑓𝑐𝑜 𝑠 9,171 100
14,0
"İlki Modeli_Dikd_Ç'lu"
12,0 "İlki Modeli_Dikd_C'suz"
10,0
8,0
Gerilme (MPa)
6,0
4,0
2,0
0,0
0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 0,045
Şekil C.6: İlki modeline göre dikdörtgen çirozlu ve dikdörtgen çirozsuz numunelere
ait gerilme- şekildeğiştirme ilişkileri
126
EK D: Numunelerin hasar görüntüleri
D.1 E01 (S-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.1: E01 (S-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri
127
D.2 E02 (S-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.2: E02 (S-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri
128
D.3 E03 (S-90-40) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.3: E03 (S-90-40) numunesine ait hasar görüntüleri
129
130
D.5 E05 (S-112,5-40) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.5: E05 (S-112,5-40) numunesine ait hasar görüntüleri
131
D.6 E06 (S-112,5-80) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.6: E06 (S-112,5-80) numunesine ait hasar görüntüleri
132
133
134
D.9 E09 (R-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.9: E09 (R-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri
135
D.10 E10 (R-Etriyesiz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.10: E10 (R-Etriyesiz) numunesine ait hasar görüntüleri
136
D.11 E11 (R-90-40-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.11: E11 (R-90-40-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri
137
138
D.13 E13 (R-112,5-40-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.13: E13 (R-112,5-40-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri
139
D.14 E14 (R-112,5-80-Ç'lu) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.14: E14 (R-112,5-80-Ç'lu) numunesine ait hasar görüntüleri
140
141
142
D.17 E17 (R-90-40-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.17: E17 (R-90-40-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri
143
144
D.19 E19 (R-112,5-40-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.19: E19 (R-112,5-40-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri
145
D.20 E20 (R-112,5-80-Ç'suz) Numunesine Ait Hasar Görüntüleri
Şekil D.20: E20 (R-112,5-80-Ç'suz) numunesine ait hasar görüntüleri
146
147
148
ÖZGEÇMİŞ
Ad Soyad: Emine Evrim GÜLEY
Doğum Yeri ve Tarihi: İstanbul-1989
Adres: Avcılar/İSTANBUL
E-Posta: evrimguley@gmail.com, eeguley@gelisim.edu.tr
Lisans: İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği
Mesleki Deneyim :
İstanbul Gelişim Üniversitesi, Araştırma Görevlisi, Eylül 2013-…
Türkiye Deprem Vakfı’nda Eğitmen, 2010 - …
Enka Teknik Genel Müteahhitlik Bakım İşletme Sevk ve Bakım A.Ş., Ofis Stajı,
Beşiktaş İstanbul 2011
Yeşil İnşaat Yapı A.Ş. , Şantiye Stajı, Innovia 2 Evleri, Beylikdüzü İstanbul 2010
149

356146

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

356146

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YETERSİZ SARGILANMIŞ KARE VE DİKDÖRTGEN KESİTLİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Emine Evrim GÜLEY

İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı

Yapı Mühendisliği Programı

YETERSİZ SARGILANMIŞ KARE VE DİKDÖRTGEN KESİTLİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Emine Evrim GÜLEY

İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı

Yapı Mühendisliği Programı

Tez Danışmanı: Prof. Dr. Alper İLKİ

Lisans ve yüksek lisans eğitimim boyunca öğrencileri için en kaliteli ve gerçekçi

Öğrenim sürem boyunca, ileriyi görebilme, plan yapabilme ve gerçekleştirebilme

Mayıs 2014 Emine Evrim GÜLEY

Çizelge 1.1: Binalar için hedeflenen deprem performans seviyeleri. .......................... 4

The performance calculation firstly used by SEAOC (Structural Engineers Association

The effect of lateral confinement on concrete’s stress-strain relationship firstly

The resulting compressive strength, deformability, ductility and stress-strain

Consequently, a new model must be proposed for existing RC structures by taking

Şekil 1.1: 2007 DBYBHY’e göre hasar sınırları ve hasar bölgeleri

2007 Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmeliğe göre

Çizelge 1.1: Binalar için hedeflenen deprem performans seviyeleri.

Deprem Sonrası Kullanımı Gereken Binalar:

İnsanların Kısa Süreli ve Yoğun Olarak

Çizelge 1.2: ASCE/SEI-7/41’ ye göre kolon sınıflandırılması.

s ≤ 100 mm, 135º kanca açısı,

A grubu kolonlar, sünek davranış gösterirler ve eğilme göçmesi beklenir. B grubu

Şekil 1.3: Eğilme göçmesi, kesme- eğilme göçmesi ve kesme göçmesi

Çizelge 1.3: 2007 DBYBHY ’ e göre kolon sınıflandırılması.

Yapının tarif edilen performans seviyelerinin gerçekleşebilmesi; yapıda

1.1. Literatür Araştırması

1.2. Çalışmanın Amacı

Şekil 2.2: ACI 315-99'a göre deprem etriyesi detayları.

IITK-GSDMA-EQ06-V4.0 Hint standardına göre, kesme dayanımı ve sargılama etkisi

Bu dört yönetmelik (2007 DBYBHY, ACI 315-99, IITK-GSDMA-EQ06-V4, NZS

3.1 Deney Kolonlarının Geometrisi ve Malzeme Özellikleri

3.2 Deney Kolonlarında Kullanılan Malzeme Özellikleri

Çizelge 3.1. Deney numunelerinin üretimi sırasında kullanılan betonun karışım

Madde Adı Miktar (kg/m3) Malzeme Özelliği

Çimento 155 Akçansa PÇ 42,5-R

No 1 Mıcır 477 Has Beton Cebeci Ocağı

Deniz Kumu 437 0-4 mm Doruk Maden Milten Sahası

Taştozu 647 Has Beton Cebeci Ocağı

Su 155 Şebeke Suyu

Kimyasal Katkı 2.22 EPO 515 K Süper Akışkanlaştrıcı

C8/10 Hazır Beton 2454,22 Santral altı Slump değeri =21

Çizelge 3.2. Betonun tek eksenli basınç mukavemeti tespiti.

Şekil 3.1: S220 betonarme çeliği için gerilme - şekildeğiştirme ilişkisi

Şekil 3.2: Tijlerin kalıp içindeki görünümü.

Şekil 3.4: Numunelere FRP uygulaması.

3.4.1 Dikdörtgen numune çizimleri

Şekil 3.5: Dikdörtgen numune çizimleri.

Şekil 3.6: Kare numune detayları.

E02 S-Etriyesiz 250x250x500 Etriyesiz- Referans -

E10 R-Etriyesiz 250x375x500 Etriyesiz- Referans -

Şekil 3.7: Deney düzeneği çizimi

3.6.1 Numune davranışlarının karşılaştırılması

İlk Çatlak Köşe Kabuk Maksimum Yüke Karşı Gelen

Şekil 3.8: İdealize edilmiş gerilme- şekildeğiştirme ilişkisi

Çizelge 3.5. Numunelere ait maksimum gerilmeler ve elastisite modülleri

Bu çizelgede karşılaşılan b değeri uzun kenarın, d değeri kısa kenarın, H değeri

3.7.1 S-Etriyesiz, E03(S-90-40), E05(S-112,5-40) ve E07(S-135-40) numunelerinin karşılaştırılması

Şekil Değiştirme (mm/mm)

Bu çalışmada eksenel basınç altında test edilen 8 adet 250250500 mm boyutlarında