Chương IV

MAÏCH BA PHA

Chapitre  1. Nguoàn Ba pha …

1  2. Keát noái & heä thoáng ba pha
4
2  3. Phaân tích maïch 3 pha
5  4. Coâng suaát ba pha
3
 5. PP thaønh phaàn ñoái xöùng
 Nguyeân lyù phaùt ñieän ba pha
•A  Stator –Rotor (nam chaâm)
•+  Toác ñoä quay n v/min
•b •N •c
 = 2n/60
 Töø tröôøng quay
•  Caùc cuoän daây
uAa =Emcos(t)

•C •B uBb =Emcos(t-120o)
•S uCc =Emcos(t+120o)
•.  Heä thoáng 03 ñieän aùp
•a bieán ñoåi cuøng taàn soá
 Ba pha ñoái xöùng
EA = Emcos(t) •A •B •C

EB = Emcos(t-120o)

EC = Emcos(t+120o)

 j •A
Ea  E pme
 j (  2 3)
Eb  E pme
 j (  4 3) •C •O •B
Ec  E pme
Caùc thaønh phaàn heä thoáng naêng löôïng
 Nguoàn ba pha
– Maùy phaùt ba pha
– Nhaø maùy ñieän – Nhieät ñieän & Thuûy ñieän

 Heä thoáng maïng ba pha

– Maïng (ñöôøng daây) cao theá – Trung theá – Haï theá
– Maùy bieán aùp – Toån hao

 Heä taûi ba pha

– Taûi ba pha – Taûi moät pha – Heä soá coâng suaát
– Ñoäng cô ñoàng boä vaø khoâng ñoàng boä
 Keát noái Ba pha
 Muïc tieâu : Coù 3 ñieän aùp + tieát kieäm daây daãn
 UAa, UBb, UCc  06 ñaàu noái – 3 ñieän aùp rieâng bieät
 Sô ñoà 6 daây Quaù nhieàu-laõng phí
 Coù theå keát noái ñeå chæ caàn 3 hoaëc 4 daây ?

06 daây !
 Keát noái Y-Sao vaø -Tam giaùc
 Keát noái Y-Sao
•A
– Noái 3 ñieåm cuoái abc
 Ñieåm chung, trung tính •B
0 hoaëc N •C
– Ba ñieän aùp UAN, UBN, UCN
•N
– Coù theå duøng 3 daây hoaëc
4 daây – coù daây trung tính
•A
 Keát noái -Tam giaùc
– Noái a-B, b-C vaø c-A •B
– Ba ñieän aùp UAB, UBC, UCA •C
– Chæ caàn 03 daây
5 keát noái cô baûn heä thoáng ba pha
•Y-Y
•Y-Y
•3 daây •4 daây

•-Y
•-

•Y-
 Nguoàn ba pha (ÑX-thöïc) – caùc ñaïi löôïng
 Keát noái Y-Sao / -Tam giaùc ???
•A
 Ngöôøi söû duïng  coù 4 ñieåm
•B
– coù theå ñaáu noái vaøo !!
•C
 Ñoái vôùi nguoàn:
(Khoâng phuï thuoäc keát noái goác – taïi traïm ñieän) •N
– UAN, UBN, UCN laø caùc aùp pha Uf
•A
 moät heä 3 pha ñoái xöùng
– UAB, UBC, UCA laø caùc aùp daây Ud •B

 moät heä 3 pha ñoái xöùng •C

– Veà giaù trò •N
Ud  3  U f
 Nguoàn ba pha ñoái xöùng Ud & Uf
EA = Uf cos(t) EAB = EA - EB
EB = Uf cos(t-120o) = Emcos(t)-Emcos(t-120o)

EC = Uf cos(t+120o) •A

EAB = Ud cos(t)
(t+30o)
•C •O •B
EBC = Ud cos(t-120
(t-90o)o)
ECA = Ud cos(t+120
(t+150o)
 Phaân tích maïch ba pha – heä taûi
 Taûi ba pha = 3 "taûi moät pha"
– 3 cuoän daây trong ñoäng cô ñieän ; 3 boùng ñeøn
 3 taûi coù theå keát noái Y-Sao / -Tam giaùc
– Ñaïi löôïng pha : Uf, If laø giaù trò doøng aùp treân töøng taûi
– Ñaïi löôïng daây : Ud, Id-Doøng treân caùc daây noái tôùi nguoàn
– Y-Sao : Id=If -Tam giaùc :Ud=Uf

 Taûi ñôn ñoái xöùng ZA=ZB=ZC=Zt

– Y-Sao : Id=If Ud  3  U f
– -Tam giaùc : Ud=Uf Id  3  I f
 Phaân tích maïch ñôn taûi – taûi Y
 Taûi keát noái Y
– Maïch 2 nuùt
– PP theá nuùt
 Ñoä leäch ñieåm
trung tính U0N
 Sô ñoà Y-3 daây
– Baát ñoái xöùng nhieàu
YA E A  YB E B  YC EC
U ON 
 Ñoä leäch U0N lôùn YA  YB  YC
 AÙp taûi coù theå raát IA  YA ( E A  U ON ),...
khaùc aùp nguoàn
U  Z I ,...
AO A A
 Ex: Maïch chæ thò phase

C  1
R

Giaù trò aùp

caùc phase ?

j CE a  R1 Eb  R1 E c jE a  Eb  E c 

U ON 
j C  R1  R1

j 11
 (0,2  0,6 j )  E a

U AO  E a  U ON  (1, 2  j 0, 6) E a U AO  1,34 Ea
U BO  Eb  U ON  (0, 3  j1, 466) E a U BO  1,50 Ea
U CO  E c  U ON  (0, 3  j 0, 266) E a U CO  0, 40 Ea
 Phaân tích maïch ba pha – taûi Y
 Khaùi quaùt !! •ZE

– Coù daây trung tính Y0

•ZE
– Daây coù toång trôû Zd
•ZE
– Nguoàn coù toång trôû
noäi ZE

 Y-4 daây (Thoâng duïng)

– YA=YB=YC  ? YA E A  YB E B  YC EC
U ON 
– ZN = 0  (1 daây) YA  YB  YC  YN
– ZN nhoû ñoä leäch ñieåm trung tính U0N khoâng lôùn
 AÙp taûi ít bieán ñoäng hôn
 Phaân tích maïch ba pha – taûi 
 Khoâng coù Zd vaø ZE
– Ñôn giaûn  giaûi rieâng töøng pha

 Coù toång trôû daây Zd (PP chung)

– Bieán ñoåi   Y Ñoái xöùng : Za = ZAB/3
– Tính ñoä leäch ñieåm trung tính U0N
– Tính caùc aùp UA0, UB0, UC0  Id
– Tính UAB = UA0 – UB0
– Tính caùc doøng taûi If
* Löu yù tôùi quan heä Ud, Uf cuûa nguoàn (ñoái xöùng)
 Phaân tích maïch nhieàu boä taûi
 Zd=0 :  giaûi rieâng töøng taûi  coäng cho Id
 Caùc taûi ñoái xöùng : Chuyeån   Y
+ Caùc ñieåm trung tính (01,02,…) cuøng ñieän theá = 0
 gheùp song song theo töøng pha (chung ñieåm 0)
 Sô ñoà 1 pha (caùc taûi maéc song song)
 Coù toång trôû daây Zd – Khoâng ÑX (PP chung)
– Bieán ñoåi Y   (1 taûi ÑX : ZAB = 3Za)
– Gheùp song song  … giaûi nhö 1 taûi  …
 Coâng suaát maïch 3 pha
 Coâng suaát toång cuûa caùc CS cuûa töøng pha
 Ño coâng suaát - PP 03 watt-keá
•p(t)=ua.ia+ ub.ib+ uc.ic •P = PA+ PB+ PC
•P = UaIacosa + UbIbcosb + UcIccosc
 Taûi ñoái xöùng

P = 3 Uf.If cosf
 Chæ caàn 1 watt-keá
 Khi khoâng ño ñöôïc ??
 CS - Phöông phaùp 2 watt-keá
•p(t)=uA0.ia+ uB0.ib+ uC0.ic •=uAC.ia+ uBC.ib
•=uA0.ia+ uB0.ib+ uC0.(-ia-ib) •Chæ ño caùc
•=(uA0-uC0).ia+ (uB0-uC0).ib •ñaïi löôïng daây
P1  U AC I A cos(U AC   I A ) •P= P1 + P2
P2  U BC I B cos(U BC   I B )

 Taûi ñoái xöùng

P1  U l I l cos(  30 )
o

P2  U l I l cos(  30o )
 Chæ soá cuûa 2 Watt-keá (vd:ñoái xöùng)
U l I l cos(  30o )  U l I l cos(  30o )  2U l I l cos  cos 30o

P1  U l I l (cos  cos 30o  sin  sin 30o )  2

3
U l I l cos  (1  1
3
tan  )

P1  12 P(1  1
3
tan  )
P2  12 P(1  1
3
tan  ) |  |  60o : PP
1 2  0
 P1 P2  14 P 2 (1  13 tan 2  ) |  |  60 : PP
o
1 2  0
|  |  60o : PP
1 2  0
P1  P2
tan   3
P1  P2 •P1-P2 = Ud.Id sin 
 Coâng suaát phaûn khaùng 3-pha
•Q = QA+ QB+ QC •Q = U.I. sin 
 Taûi ñoái xöùng : Q = 3 Qf  coù theå ño giaù trò Q ??
 Duøng 2 Watt-keá : P1-P2 = Ud.Id sin 

 Q  3( P1  P2 )
 Duøng 1 Watt-keá: Q  3P
P  UBC.I A. cos(UBC  I A )
Ul Il cos(90o   )  Ul Il sin 
 ª Coâng suaát phöùc 3-p
Coâng suaát phöùc : S  S A  SB  SC
P  jQ  ( PA  PB  PC )  j (QA  QB  QC )
Coâng suaát bieåu kieán :
S P2  Q2  ( PA  PB  PC )2  (QA  QB  QC )2

Heä soá CS cos  :

P  S cos 
•Taûi thöôøng – caûm khaùng

cos ñöôïc buø

baèng tuï ñieän
 Ex: Buø heä soá coâng suaát
Heä ba pha 380/220:
- 1 ñoäng cô 10 KW, Hieäu suaát h1 = 0,85, cosj1 = 0,83
- 10 ñoäng cô 1,5 KW, Hieäu suaát h2 = 0,8, cosj2 = 0,76
QC ? Ñeå cos = 0,90
P1  10 0,85  11, 76 KW cos 1  0,83  tan 1  0, 672

P2  10.1,5 0,8  18, 75KW cos  2  0, 76  tan  2  0,855

P  P1  P2  30,51KW cos   0,90  tan   0, 484

QC  P tan   P1 tan 1  P2 tan  2  9,17 KVAr

Coù theå choïn QC = - 10 KVAr ()

QC
QC  3 CU  C 
2
 73, 5 F
3U
l 2