PUTRU DEWA YAJÑA:

Ketusan saking Adiparwwa (Ksiràróawa, 66--74)

=====================================

Yayati paràúara sùnus satyawatì hrêdayêm nandano byàúah,

parasya sukàrthì pathayitwà wàmadàkya sakala jagatêm úiwamiti,
úrotàñjalì puþara wayawêm wìtabhawan
bhàratàkyànêm, mrêûà dukta mahabhwatêm awrêûói
krêûóadwepàyana midêm.

Sakweh sang watêk dewatà mahöm ri pucaking

Mahàmeru Parwwata, ikang hinöm niràn pinaka don
kapanggiha nikang amrêta. Milu tang watêk detya dànawa
mahöm, apan padha harêp amrêta kabeh. Ri pahömning
watêk dewa detya, mojar ta Sanghyang Nàràyana: "Yan
mahyun kiteng amrêta kamu watêk Hyang kabeh, utsàha
kàryya piditah, haywa kita tan utsaha ri kaputêraning
kûiràrónawa, apan sàkûàt pinakonggwan ikang amrêta,
sakopayanya putêrên. Yatikà gawayakênanta".

Mangkana ling Sanghyang Nàràyana, inaywan sira dening

dewàsura sanggha. lumàmpah ta sira kabeh mareng
kûiràrónawa. Hana ta Mandara Giri ngaranya, gununging
úangka dwipa, ikang bhumi makatasik irikang
kûiràrónawa. Ruhurnya, ekàdaúa sahasràni, sawêlas siwu
yojana. Adhoh bhùmeh sahasaàni, kunang pasirnya sewu
yojana. Samangkana kramani lwanya ikang Mandara Giri.
Yatika dinawut de Sanghyang Anantabhoga, kàtùt têkeng
isinya kabeh, tinibàkêning kûiràrónawa, mapakêna
pamutêran ikang tasik. Mojar tang dewatà ri Sanghyang
Samudra: "Tàsyàsih ta kamung Hyang Sàgara, haywa kita
tan daraóa ri pangarasning dwìpa. Yapwan siddha mijil
ikang àmrêta sangke kûiràrónawa, atyanta parituûþa
nikang Tri Bhuwana, mwang mahàdibyanta, wênang
maweh sukaning watêk Hyang". Mangkana ling sang
1
watêk dewatà, manggà ta Sanghyang Samudra. Hana ta
Sang

2
Akùpa ngaranya, kùrmma ràja, ratuning pàs, angúa
Bhaþàra Wiûóu kacaritanya ngùni. Sira ta kinon
dhumàóang awak Sanghyang Mandaràdri, pinaka dhasar i
bungkahing parwwata, matangyan tan mingsora.
Sanghyang Bàsuki sira pinaka tali, amilêt i parúwanikang
parwwata. Mwang Sanghyang Indra manungganging agra
sira, pinaka panitih i ruhur, ya tanyan tan mingruhura
idhêrnya.

Samàpta pwa kagawayanya, ngkàna ta lumêkas Sang

Dewàsura andumuduti Sang Bàsuki, kàngkên tali-talining
Mandaràcala. Kunêng sang Dewatà kabeh, ri ikùhning
nàga kahanan nira. Ikang detya sangghà munggwing
uluning nàga. Dinudut pwa sira, umêtu tang wiûàgni
sangkeng uúwasaning nàga, dumadyakên durlabhaning
asura. Ndà tan surud denyàrambhananikà ri kawijilaning
amrêta, kapwà bherawàru-haruhan wijah-wijah sahananya,
têkwan úabda nikang tasik kadi gêrêhning, puûkarà
wartaka, sàkûàt swaraning megha kàlaning pralaya, ndà
tan paparêngwan têkapnya.

Sakari sowenikang Mandara Cala pinutêr, kolàhalaka

habalang watunya, rùg kayu-kayunya, kàsah mapasah
làwan rowanya. Paúani gharûaóa, yatà mijilakên apuy
dumilah tanpa pramàna, gumêsênging alas-alasnya têke
satwanya kabeh, makàdi mrêga singha waràha, warak
malayù tan wring waranya. mangka nang mina haneng
tasik kabwang kahabalang kawaweng lawaóa samudra,
tuwi kaputêraning Mandarà Cala.

Kunang ikang Sanghyang Baruóa, yekà cinakràkên de

Bhaþàra Wiûóu, amrih humö ta layù mareng patàla,
mawêrê dening pawalikan ikang kûiràrónawa, malikêt
kadi tinanêk, karatêngan dening panas ning apuy,
andumilah ri parúwaning Mandara Giri, mwang
siratnikang wiûa mijil sangke muka sang Bàsuki. Engêt
pwa Sanghyang Indra, ri kapanasan ikang dewàsura
dening agni, magawe nghel niran pamutêr, inàràdhana nira
tikang megha.

Mijil taya sangkeng daúa deúa, parwwata sàgara kahêban

megha lwirnya sumahab, saha kilatnya gêrêhnya. Yatike
nudanakên padhêm ikang apuy wêkasan. Kunang wuduk
nikang satwa kabeh, kagêsênga dening agni, tan waktan
gêtih ning kayu-kayu, yatikaadha kahili tumus mareng
lawana sàgara. Mangkin tayàlikêt, hinosakên taya sinêrêng
dening dewàsura amutêr, huwus wineh kaúaktin de
Bhaþàra Wiûóu. tatah kûiràda bhùghrêti.
Mijil ta minyak wêkasan sangke pêhan, nà lwirnya
ngardha candra rumuhun, tumùt ta Bhaþàri Úrì, tùmut ta
sira Úrì Lakûmi Dewì, tumùt ttang ucceúrawà, tumù ttang
kostubha màói. Dewà ya tasta toja gmuh, ndàn dumunung
mareng dewatà juga, tan hana mareng detya, Dhanwantari
stato dewah, wêkasan mijil ta Dhanwantari, angindit
úweta kamàódhalu, ikà kahananing amrêta, yatikà inalap
dening detya. Mameda mitijal patêm.

"Yeki dumana mami", mangkana lingnya anmojar.

Mahuwusa nikang amrêta têlas mijil mangke, ikang
Mandara parwwata winaluyakênire sthànanya ngùni ring
Úangka Dwìpa. Mararyyan ta sang watêk dewatà,
mangangên-angên ta Bhaþàra Wiûóu, imàrgganing amrêta
kàlapa denira. Magawe ta sira màyàstrì rùpa, ana
wadyanghàwayawà, paripùróna ring hayu, dhatêng
manunggangi detya rùpa.

Sarwwà tadgata mànasah, kapwa kàkarûaóa ya

katinghalan. Aûa ta manah nikang detya tumon ikang strì,
winehakên ikang amrêta ring kamaódhalu apangkunên ing
strì màya. Lunghà ta strì màya mawa ng amrêta, maluy
Wiûóurùpa ta sira. Tuminghal ikang detya, krodha ta ya,
kapwa sangrabda sangkêping sañjatanya, hanan musala
gadà tomara sinambutnya, manututi Sanghyang Wiûóu.
Kawênangan pwa sira, dhatêng tang sarwwa dewatà
makàdi Sanghyang Bràhma, Sanghyang Iûwara,
tumulungi Sanghyang Wiûóu, matangkêp ikang prang.
Papranganira ri samìpaning lawana arónawa, ikang
úangka dwìpa pinggiring lawana sàgara.

Tatan hana kasor ring laga, kapwà galak padha úakti,

kapwa wàni marangkit marukêt arok silih usi. Tangeh
ikang prang hidhêp Sanghyang Wiûóu, matangyan
inangên-angênira cakranira, pananghora nireng detya.
Kûaóà dwi cintita màtrogatah, sakarêng hinadhi ûthàna.
Mijil ta ya sakeng àkàúa, jwalita hutaúana prabhêm, kadi
tejaning apuy dumilah tejanya. yatika cinakràkên de
Bhaþàra Wiûóu ring detya, pêgat gulunya.

Úata sahasro mrêtah, inatusiwu kwehanya pêjah, linùd ta

ya dening Nàràyanàstra, muwah pinanah tayeng niúita
úara. Mangkin tayàlayù tan anolih, ikang úeûaning màti,
yatika sumilêm ing tasik, mahöthötan ing pàtàla. Alah
tang detya ràkûasa, ràh nikang samangkana, yatikà
matêmahan lwah, umilì têkeng lawana samudra.

Aditye lohita rakte. Abàng ta Sanghyang Àditya

kasênwan bàngnya. Mangkana ta wangkaynya, adrìnami
wakùtà nidhàturaktà niúerate. Kadi pucakning wukir
abàng dening dhàtu, mangkana ta lwir ni wangkaynya,
gumulinging prêthiwitala.

Sàmpun nikang detya dànawàlah, mulih ta Bhaþàra Wiûóu

make ring dewa sanggha, makoli rikang amrêta. Pràpteng
Wiûóu Loka sira, ininum nira tekang amrêta. Yata
hetunika ngamara tan kêneng pati.

Mangrêngö tang dànawa anak Sang Wipracitti, matêmu

tangan làwan Sang Singhikà, yatikà dewatà rùpa, milwa
nginum amrêta. Wruh pwa ya Sanghyang Candràditya yan
dànawa, màjar ta sire Bhaþàra Wiûóu.

Sêdhêngning amrêta haneng gulùnya, cinakra taya, pêgat

gulùnya. Tibà ta lawayanya ring lêmah, kadi tibàning
parwwata úikàra, liódhu tang prêthiwì molah deni
bwatning kawandhanya, ndan úirahnya mêsat ring àkàúa,
denika pawitraning amrêta. Anghing úarìranya juga pêjah,
apan tan katêkan amrêta. Sangkayan laranyàmbêknya, an
winarahakên de Hyang Candràditya ri Bhaþàra Wiûóu,
bhàkûanne wara wicandrah, yata matangyan taya krodha
ri Sanghyang Candràditya, umangan siràngkên
parwwakàla. Nàhan ta kramaning amrêta manthaóa.

"Dumogi labda karya, sidhaning

don" [AG, 20-12-2018]