Hayata Dönüş

Çalışanların Sağlığının Korunması

Evde Hizmet Sağlayıcıları

için Rehber

Haziran 2020
©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu Teknik Not No:
rehber işyerlerinin 14 açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
yeniden
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.
 Hayata Dönüş
Çalışanların Sağlığının Korunması

Evde Hizmet Sağlayıcıları

için Rehber

Bu rehber, Amerikan Endüstriyel Hijyen Derneği’nin

(American Industral Hygiene Association - AIHA)
sponsor olduğu İşe Sağlıklı Dönüş başlığı altında COVID-19 karantinasından sonra,
küçük iş yerlerinin yeniden açılması ve müşterilerine hizmet vermesi süreci için hazırlanmış rehber
(Reopening: Small Lodging Establishments)
tercümesi esas alınarak adapte edilmiştir.

Bu rehberde yazılanlar işyerlerinin yeniden açılma sürecinde

genel kuralları içermektedir. İş yerleri daima resmi uyarıları ve açıklamaları takip etmelidirler.

Haziran 2020
Çeviren: İbrahim Yasin Terzioğlu
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

Evde Hizmet Sağlayıcıları için Rehber

Evde hizmet sağlayıcıları, buna home-ofis çalışanlar da dâhil olmak üzere, COVID-19 salgı-
nından etkilenmiş durumdadırlar. Bazı servis sağlayıcıları, yerel yönetim ve devlet tarafından
çalışmalarını ‘zorunlu’ olarak görülmüştür ve evdeki müşterilerine servislerine devam ettiler.
Diğer servis sağlayıcıları zorunlu olarak görülmediği için evde kalmaları hususunda çalıştı-
rılmadılar. Birçok işçi zorla ya işten çıkartıldı ya da evde kalma çağrıları bitine kadar ücretsiz
izne çıkartıldı. Evde hizmet sağlayıcıları sağlık sektörü de olmak üzere birçok sektörü kapsa-
maktadır. Ancak bu doküman evde sağlık bakımını içermemektedir. Sağlık alanında olmayan
yaygın evde hizmet servisleri şunlardır:
• Elektrikçiler
• Tesisatçılar
• HVAC teknisyenleri
• Marangozlar
• Bahçıvanlar
• Temizlikçiler
• Boyacılar
• Böcek İlaçlama
• Bilgisayar Tamir İşçileri
• Cihaz Tamircileri
• Telekomünikasyon Tamircileri
Kısıtlamaların artmasıyla birlikte evde hizmet sağlayıcıları, işe devam edip etmeme konusun-
da zor bir sorularla karşı karşıya kaldılar. Örneğin:
• Müşterilerimizi ve çalışanlarımızı nasıl koruyacağız?
• Müşterilerimize önlemleri hastalığın yayılmasını önleyecek şekilde sağladığımız
konusunda nasıl garanti vereceğiz?
• Bir çalışanımız, COVID-19 testi pozitif çıkan ya da şüpheli olan bir müşterinin
evine girerse ne yapacağız?
• Müşterilerimize, hem çalışanlarımızı hem de kendilerini ve ailelerini koruyan ön-
lemleri aldığımızın garantisini nasıl vereceğiz?

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

3
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

Bu doküman, evde servis sağlayıcısı çalışanlarına ve iş adamlarına pratik bir rehberlik sunar.
Yukarıdaki soruların cevaplarını vererek hem işçiye hem de işverene püf noktaları vermeyi
amaçlar.

Bir İşveren Hem Kendi Şirketini Hem De Müşterilerini Korumak İçin Ne Yapmalıdır?
Evde hizmet sağlayıcısı olan işveren ve iş adamları sürekli olarak T.C. Sağlık Bakanlığı uyarıla-
rını dikkate almalıdır. İşverenler ayrıca profesyonel bir takımın COVID-19 riskini inceleyen,
görüntüleyen, değerlendiren stratejiler geliştirmesini sağlayan bir profesyonel ekip kurmalı
veya ilgili profesyonellerden bilgi almalıdır. Buna ek olarak, işverenler COVID-19 yayılım
riskini düşüren fiziksel mesafe, kişisel koruma, koruyucu donanımlar, geliştirilmiş temizleme
işlemleri ve komünikasyon gibi stratejileri göz önünde bulundurmalıdır.
• İşçiler yaygın olarak dokunulan yüzeyler (kapı kulpları, lamba anahtarları gibi)
konusunda eğitilmelidir. Teması azaltan el yıkama üniteleri hususunda stratejiler
geliştirilmelidir.
• Nakit veya kredi kartı ile ödeme şeklinden vazgeçirecek ödeme sistemleri (ön öde-
me, uygulama temelli ödeme sistemi ya da mümkün ise telefondan ödeme yönte-
mi) geliştirilmelidir.
• Evde hizmet sağlayan personel ile müşteri arasında temastan koruyacak işlemler
(imza atılması gerekiyorsa müşterinin kendi kalemi ile imza atması gibi) uygulan-
malıdır.

Diğer kontrol tedbirleri

• İşçilere maske ve siperlik, eldiven, ayakkabı koruyucuları ve el dezenfektanı teda-
rik edilmelidir. (Not: ev yapımı maske genellikle diğerlerini korur, maskeyi takanı
değil.)
- İşçilerin, personel koruyucu donanımlarını düzgün olarak kullandığından emin
olunmalıdır.
• İşçilere öksürdüğünde ya da hapşırdığında kullanmaları için kumaş, havlu tedarik
edilmelidir. Havlu veya kumaş tedarikinde problem varsa işçiler dirsek içlerini
kullanmalıdır.
• Bariyerlerin (zemini ya da çalışma alanlarını plastik bir malzeme ile kaplama gibi),
uygun olan yerlerde kullanılması göz önünde bulundurulmalıdır.
• İşçiler, çöplerini ve atıklarını sızdırmaz çantalarında taşımalıdır.

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

4
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

• Eğitimlerle koruyucu donanımların kullanma talimatlarını arasında ilişki kurma-

lıdır. Örneğin her eve girildiğinde yeni koruyucu donanım kullanılmalı, evden
çıkarken donanım çıkartılmalıdır.
- İşverenler, kişisel koruyucu donanımı ve uygun kullanımının önemini hatırla-
tan veri grafiklerini işçilere görsel olarak göstermeyi değerlendirmelidir.
• Evde hizmeti sağlanacak müşteriyle aynı odada olma ihtimaline karşılık maske ve
siperlik sağlanması hususunda müşteriyle iletişime geçilmelidir.
- Not: İşverenin N95 maske sağlaması durumunda ilgili standartların gerek-
lilikleri yerine getirilmelidir.

Geliştirilmiş temizleme yöntemleri

- Uygun dezenfektan seçilmelidir. Etkinlik ve güvenirliği göz önüne alarak uy-
gun dezenfektanı seçin:
- T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19’a karşı etkili ürünlerin listesi takip edilmelidir.
- Endüstriyel hijyen uzmanlarından danışmanlık hizmeti gerektiğinde alınması
hususu değerlendirilmelidir. Ürün etiketlerini ve Güvenlik Veri Sayfaları ince-
lenmelidir ve üretici spesifikasyonlarına uyulmalıdır.
• Dezenfektan rutinleri uygulanmalıdır.
- Dezenfeksiyon protokollerinin uygulama ve temas süresi için ürün talimatlarını
izlendiğinden emin olun.
- El dezenfektanları, çalışma alanlarında, arabada, kamyonda olmalıdır ve işçiye
öncelikli dokunduğu yerler sorulup o bölgelere dezenfektan uygulanmalıdır.
- Mümkün oldukça tek kullanımlık ürünler kullanılmalıdır.
- Tekrar kullanılabilen ürünler kullanıldıysa bahsi geçen ürünlerin, ürün talimat-
larına uygun biçimde bakımı yapıldığından, temizlendiğinden emin olunmalı-
dır.
- Ürünlerin ne zaman ve nasıl temizlendiğine dair kontrol listesi hazırlanıp de-
netlenmelidir.
- İşçilere yeni prosedürleri tanıtan veri grafikleri sağlanmalıdır.
• İşçilere dezenfektan aletleri (elektronik herhangi bir cihaz dâhil) tedarik edilmelidir.
- Üreticiye, elektronik cihazların uygun dezenfekte edilmesi için danışılmalıdır.

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

5
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

• Araç gereçlerin paylaşılması durumu ekarte edilmelidir.

• Paylaşılmak zorunda olan aletlerin ya da cihazların (örneğin şirket arabası) dezenfek-
te edilmesi konusunda bir protokol geliştirilmelidir.
• İşçilere ellerini, kıyafetlerini, koruyucu donanımlarını yıkaması için gerekli direktif-
ler verilmelidir.
• İşçilerin, müşterilerin evinde dokundukları yerleri uygun olarak temizlediklerin-
den emin olunmalıdır. (örneğin bir cihazı tamir etmek için kullanılan sandalye ya
da dokunulan masa gibi)
• Eğer müşteri izin verirse çalışılacak alan ile bu alanla ilgili olan diğer alanları temiz-
leyerek işe başlamalıdır.
• Eğer vakumlama yapılıyorsa, malzemeleri boşaltırken ya da filtreyi değiştirirken
HEPA filtre, siperlik ya da maske ya da solunum cihazı kullanılmalıdır.

İletişim
• Müşterilerle evde hizmet sağlayıcıları olarak evi ziyaretleri sırasında evi ve işçilerini
nasıl korudukları ve neler yapıldığı hususunda elde etmek için iletişime geçilmelidir.
Müşteriye ve işçiye hazırlanmaları ve önlem almaları için yeterli miktarda zaman
tanınmalıdır.
• Müşterilerle, onlara yapılacak ziyaret için özel bir isteğinin ya da herhangi bir endi-
şesinin olup olmadığı konusunda iletişime geçilmelidir.
• İşverenler, işçilerinin son müşterisinin evinden ayrılırken COVID-19 bulaşma ihti-
maline dair rahat olup olmadıklarından emin olmalıdır.
• Mümkün olduğunca sonraki müşteriye varmadan ile ilgili fizibilite çalışması yapıl-
malıdır. (Örneğin, Müşteri ev ile ilgili fotoğraflar göndermiş olabilir ya da detaylı
bilgi ulaştırmış olabilir.)
• Mümkün olduğunda yerinde iletişim yapılması için yönlendirilmelidir.
• Müşteriden, evine hizmete gelen ekip içeriye girmeden önce, kapıyı açtıktan sonra
kapıdan yaklaşık 1,8 metre uzaklaşması rica edilmelidir.
• Müşteriden COVID-19 durumu pozitif olan ya da belirtilerini gösteren birisi oldu-
ğunda servisi iptal etmesi ya da ileri bir tarihe ertelemesi rica edilmelidir.

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

6
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

İşçi Kendisini ve Müşterilerini Korumak İçin Ne Yapmalıdır?

• Kişisel sağlık kontrolünü yapabilmelidir. Eğer hastaysa, ateşi varsa, evindeki birisi
hastaysa, evindeki birisinin alerjisi veya hapşırması varsa evde kalmalıdır.
- Not: T.C. Sağlık Bakanlığı uyarıları her zaman dikkate alınmalıdır.
• Maske ve siperlik kullanılmalı ve kişiler arası fiziksel mesafe korunmalıdır.
• İşe vardığında, maskeye veya siperliğe dokunduğunda ve işten ayrıldığında ellerini
yıkamalıdır.
• Her zaman maske ve siperlik kullanılmalı ya da daha iyi bir çözüm varsa onu
kullanmalıdır.
• İşvereninin sağladığı kişisel koruyucu donanımını, uygun kullanma konusunda en-
dişeleri var ise işverenin bilmesine izin vermelidir.
• Kumaş ya da havlu taşınmalıdır. Eğer hapşıracağınız ya da öksüreceğiniz zaman bur-
nunuzu, ağzınızı ve maskenizi bunlarla kapatınız. Kumaş ya da havlunuz kesinlikle
müşterinin evindeki bir yüzeyle temas etmemelidir. Kumaş ya da havlunuz sızdır-
maz çanta içinde tutulmalıdır. Temiz havlu ile kirlenmiş havlu ayrı tutulmalıdır.
• İşçiler tuvalet molalarını müşterilerinin evinde kullanmamaları için kendi içlerinde
planlama eğiliminde olmalıdır.
• İşçiler su içmelerini dengelemelidir. Ayrıca müşterilerden içecek kabul etmeme ko-
nusunda kendini sınırlamalıdır.

Müşteri COVID-19 Bulaşma İhtimalini Azaltmak İçin Neler Yapmalıdır?

• Müşteri, evindeki birisi ya da kendisi hastaysa ya da COVID-19’lu bir kişi ile teması
olduysa servis sağlayıcınız ile programını tekrar planlamalıdır.
• Müşteri, servis sağlayıcısı ile 1.8 metre mesafeyi korumalıdır. Eğer müşterinin her-
hangi bir işi yoksa bakım süresince bakım alanında bulunmamalıdır.
• Eğer müşteri sahipse maske ve siperlik ya da daha iyi bir donanım kullanmalıdır.
• Yüz koruyucu maskenize dokunduğunuzda ve servis sağlayıcısı evi terk ettiğinde eller
yıkanmalıdır.

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

7
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

• Eğer müşteri, hapşıracak ya da öksürecek durumdaysa maske takmalı, burun, ağız ve

maske peçete veya mendil ile korunmalıdır. Hapşırmayı ya da öksürmeyi gecikti-
recek ya da engelleyecek bir girişimde bulunulamıyorsa oda terk edilmeli el ve yüz
yıkanmadan geri dönülmemelidir.
• Müşteri, servis sağlayıcısı ile kendisi arasındaki etkileşimi en aza indirmelidir.
Mümkün olduğunca aradaki mesafe açılmalıdır.
• Müşteri servis süresince evcil hayvanı servis sağlayıcısından izole etmelidir.

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

8
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

KAYNAKLAR:
[1]
International Association of Plumbing and Me- chanical Officials
https://www.iapmo.org/me-dia/23453/coronavirus_guidance_for_plumbers. pdf
[2] National Association of Landscape Professionals - https://www.landscapeprofessio-
nals.org/Corona- virus/State_by_State_COVID_Guidance.aspx
[3] EPA has developed a list of disinfectants for use against SARS-CoV-2: https://www.epa.
gov/pesti- cide-registration/list-n-disinfectants-use-against- sars-cov-2
[4] ASHRAE has a list of COVID-19 resources for ad- dressing HVAC challenges in workp-
laces during the pandemic: https://www.ashrae.org/techni- cal-resources/resources
[5] Centers for Disease Control COVID-19 Guidance If You Have Animals - https://www.
cdc.gov/corona- virus/2019-ncov/daily-life-coping/animals.html
[6] Center for Disease Control At Home Healthcare https://www.cdc.gov/coronavi-
rus/2019-ncov/if- you-are-sick/care-for-someone.html
[7] Center for Disease Control Proper PPE Sequence https: //www.cdc.gov/niosh/npptl/
pdfs/PPE-Se- quence-508.pdf
[8] AIHA’s Indoor Environmental Quality Committee developed these guidance docu­
ments about reopening and cleaning buildings after closures due to COVID-19:
https:// aiha-assets.sfo2.digitaloceanspaces.com/AIHA/resources/PublicResour-
ces/Recoverin­gFromCOVID-19BuildingClosures_GuidanceDocument.FINAL.pdf
and https://aiha­assets.sfo2.digitaloceanspaces.com/AIHA/resources/GuidanceDo-
cuments/Worplace-C­leaning-for-COVID-19-Guidance-Document_FINAL.pdf

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

9
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

AIHA®
1939 yılında kurulan Amerikan Endüstriyel Hijyen Derneği (AIHA®), endüstri, hükümet, iş,
AKADEMİK kurumları ve bağımsız kuruluşlarda çalışan endüstriyel/mesleki hijyen profes-
yonellerinin ihtiyaçlarına hizmet eden en büyük uluslararası derneklerden biridir. Daha fazla
bilgi için, www.AIHA.org adresini ziyaret edin.

İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri Hakkında

İş sağlığı ve güvenliği (İSG) profesyonelleri (endüstriyel hijyenistler olarak da bilinir), tahmin
etme, tanıma, değerlendirme ve çalışanların yaralanmasına veya hastalanmasına neden olabi-
lecek işyeri koşullarını kontrol etmek. İSG uzmanları, sürekli bir planlama, yapma, kontrol
ve eyleme geçirme döngüsü ile işyerlerinin sağlıklı ve güvenli olduğundan emin olun.

AIHA’s Coronavirus Salgın Araştırma Merkezi’nden Daha Fazla Bilgi

https: //www.aiha.org/public-resources/consum-er-resources/coronavirus_outbreak_
resources
Danışman Listemizde size yakın bir endüstriyel hijyen ve size en yakın OEHS profesyonelleri
bulun.
https:// www.aiha.org/consultants-directory.

| backtoworksafely.org
AIHA’nın rehberlik belgelerinin yeni sürümlerinin yayınlanıp yayınlanmadığını kontrol
etmek ve diğer işletmeler ve endüstriler için rehberlik dokümanlarını bulmak için bu
QR Kodunu düzenli olarak tarayın.

©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.

10
 TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TURKISH SOCIETY OF HVAC & SANITARY ENGINEERS

Bestekar Cad. Çimen Apt. No: 15/2

Kavaklıdere - ANKARA
Tel: 0312 419 45 71-72
Faks: 0312 419 58 51
E-posta: ttmd@ttmd.org.tr
©aiha 2020 YASAL SORUMLULUK SINIRI: Bu rehber işyerlerinin yeniden açılmasında yardımcı olacak genel bir kılavuzdur.
www.ttmd.org.tr
Her zaman yerel ve merkezi kamu otoritelerinin yasaları, yönetmelikleri ve talimatları takip edilmelidir.